Wikipidiya
trvwiki
https://trv.wikipedia.org/wiki/Ruwahan_patas
MediaWiki 1.45.0-wmf.7
first-letter
Meyti
Kingal nanaq
Mpprngaw
Empduuy
Pprngagun empduuy
Wikipidiya
Pprngagun Wikipidiya
Patas bntasan
Pprngagun patas bntasan
MeytiWiki
Pprngagun MeytiWiki
Snluan qcinuh
Pprngagun snluan qcinuh
Dmayaw
Pprngagun dmayaw
Snakun
Snakun pprngagun
TimedText
TimedText talk
模組
模組討論
Event
Event talk
Empduuy:Revi C.
2
3
105975
3
2024-11-04T08:14:46Z
HakanIST
1361
HakanIST wada hdlun ruwahan patas [[Empduuy:-revi]] bitaq [[Empduuy:Revi C.]]:當重新命名使用者「[[Special:CentralAuth/-revi|-revi]]」至「[[Special:CentralAuth/Revi C.|Revi C.]]」時自動移動頁面
3
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__<div class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">{{#babel:ko|en-3|trv-0}} [[File:Revi wikimedia image.jpg|thumb|center|middle|If you are here to talk about CommonsDelinker removing a deleted image, please [[:c:User talk:-revi|go here]].]]
Hello! I am [[:m:User:-revi|Revi]]. I edit to [[m:SWMT|revert vandals]], do Wikidata stuff (I am a Wikidata Admin! <small>([{{fullurl:wikidata:Special:ListUsers/-revi|limit=1}} Verify])</small>), or do [[:c:COM:FR|Commons Filemoving stuff]] (I am Commons Admin too! <small>([{{fullurl:c:Special:ListUsers/-revi|limit=1}} Verify])</small>). Come to [[:m:User:-revi|my Meta userpage]] or [[:c:User:-revi|my Commons userpage]] for more information. Thank you.
dhossuh5ghjq6jnf3uudlvksc6h9j9q
Pprngagun empduuy:Revi C.
3
4
105976
4
2024-11-04T08:14:46Z
HakanIST
1361
HakanIST wada hdlun ruwahan patas [[Pprngagun empduuy:-revi]] bitaq [[Pprngagun empduuy:Revi C.]]:當重新命名使用者「[[Special:CentralAuth/-revi|-revi]]」至「[[Special:CentralAuth/Revi C.|Revi C.]]」時自動移動頁面
4
wikitext
text/x-wiki
__NOINDEX__<div class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[File:Revi logo (pink).png|thumb|center|<span style="color:red">PLEASE DO NOT LEAVE MESSAGE HERE!</span>]]
''' <span style="color:red"> BEFORE YOU BLOCK MY ACCOUNT: IF MY EDIT SUMMARY INCLUDE PREFIX </span>''(Script)''<span style="color:red">, DON'T BLOCK ME, JUST TELL ME TO SLOW DOWN AT COMMONS' TALK PAGE. IT IS AN AUTOMATED SCRIPT BEING USED ON COMMONS TO MOVE FILES.</span>
Instead, please leave your message following site:
<br />
[[File:Wikidata-logo-en.svg|45px|link=d:User talk:-revi]] [[d:User talk:-revi]] for Wikidata (Interwiki links) stuff (I am {{int:Group-sysop}} there)
<br />
[[File:Commons-logo.svg|45px|link=commons:User talk:-revi]] [[commons:User talk:-revi]] for renaming stuff or [[User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] action (I am {{int:Group-sysop}} there)
<br />
[[File:Wikimedia Community Logo optimized.svg|45px|link=m:User talk:-revi]] [[meta:User talk:-revi]] for other stuff (User right notification, revert message, etc...)
Messages left on this page may be reverted without any response.</div>
aevmes2r0f2xktiq9b1oo0zel1q6q9h
Empduuy:Meno25
2
5
5
2021-03-16T20:09:56Z
Meno25
26
Creating
5
wikitext
text/x-wiki
* You can contact me using [[:en:User:Meno25|my English Wikipedia user page]].
dkcm1o6xzt064h826be7vtnj9rp8l6j
Pprngagun empduuy:Meno25
3
6
6
2021-03-16T20:10:27Z
Meno25
26
talk
6
wikitext
text/x-wiki
Please leave messages at [[en:User talk:Meno25]].
3q2l91ok1d3l9wavvtmiq6ao6h5326r
Empduuy:MenoBot
2
7
7
2021-03-16T20:28:48Z
MenoBot
27
Creating
7
wikitext
text/x-wiki
This is an interwiki bot operated by [[User:Meno25|Meno25]].
[[ace:Ureuëng Nguy:MenoBot]]
[[kbd:ЦӀыхухэт:MenoBot]]
[[af:Gebruiker:MenoBot]]
[[ak:User:MenoBot]]
[[als:Benutzer:MenoBot]]
[[am:አባል:MenoBot]]
[[ang:User:MenoBot]]
[[ab:Алахәыла:MenoBot]]
[[ar:مستخدم:MenoBot]]
[[an:Usuario:MenoBot]]
[[arc:ܡܦܠܚܢܐ:MenoBot]]
[[roa-rup:User:MenoBot]]
[[frp:Utilisator:MenoBot]]
[[as:সদস্য:MenoBot]]
[[ast:Usuariu:MenoBot]]
[[gn:Puruhára:MenoBot]]
[[av:Участник:MenoBot]]
[[ay:Usuario:MenoBot]]
[[az:İstifadəçi:MenoBot]]
[[bm:Utilisateur:MenoBot]]
[[bn:ব্যবহারকারী:MenoBot]]
[[bjn:Pamakai:MenoBot]]
[[zh-min-nan:User:MenoBot]]
[[map-bms:Panganggo:MenoBot]]
[[ba:Ҡатнашыусы:MenoBot]]
[[be:Удзельнік:MenoBot]]
[[be-x-old:Удзельнік:MenoBot]]
[[bh:प्रयोगकर्ता:MenoBot]]
[[bcl:Paragamit:MenoBot]]
[[bi:User:MenoBot]]
[[bg:Потребител:MenoBot]]
[[bar:Nutza:MenoBot]]
[[bo:User:MenoBot]]
[[bs:Korisnik:MenoBot]]
[[br:Implijer:MenoBot]]
[[bxr:Участник:MenoBot]]
[[ca:Usuari:MenoBot]]
[[cv:Хутшăнакан:MenoBot]]
[[ceb:Gumagamit:MenoBot]]
[[cs:Wikipedista:MenoBot]]
[[ch:Muna'sesetbi:MenoBot]]
[[cbk-zam:Usuario:MenoBot]]
[[ny:User:MenoBot]]
[[sn:User:MenoBot]]
[[tum:User:MenoBot]]
[[co:User:MenoBot]]
[[cy:Defnyddiwr:MenoBot]]
[[da:Bruger:MenoBot]]
[[pdc:Yuuser:MenoBot]]
[[de:Benutzer:MenoBot]]
[[dv:މެމްބަރު:MenoBot]]
[[nv:Choyoołʼįįhí:MenoBot]]
[[dsb:Wužywaŕ:MenoBot]]
[[dz:User:MenoBot]]
[[et:Kasutaja:MenoBot]]
[[el:Χρήστης:MenoBot]]
[[eml:Utente:MenoBot]]
[[en:User:MenoBot]]
[[myv:Теиця:MenoBot]]
[[es:Usuario:MenoBot]]
[[eo:Uzanto:MenoBot]]
[[ext:User:MenoBot]]
[[eu:Lankide:MenoBot]]
[[ee:User:MenoBot]]
[[fa:کاربر:MenoBot]]
[[hif:sadasya:MenoBot]]
[[fo:Brúkari:MenoBot]]
[[fr:Utilisateur:MenoBot]]
[[fy:Meidogger:MenoBot]]
[[ff:Utilisateur:MenoBot]]
[[fur:Utent:MenoBot]]
[[ga:Úsáideoir:MenoBot]]
[[gv:Ymmydeyr:MenoBot]]
[[gag:Kullanıcı:MenoBot]]
[[gd:Cleachdaiche:MenoBot]]
[[gl:Usuario:MenoBot]]
[[gan:用戶:MenoBot]]
[[ki:User:MenoBot]]
[[glk:کاربر:MenoBot]]
[[gu:સભ્ય:MenoBot]]
[[got:𐌽𐌹𐌿𐍄𐌰𐌽𐌳𐍃:MenoBot]]
[[hak:User:MenoBot]]
[[xal:Демнч:MenoBot]]
[[ko:사용자:MenoBot]]
[[ha:User:MenoBot]]
[[haw:Mea hoʻohana:MenoBot]]
[[hy:Մասնակից:MenoBot]]
[[hi:सदस्य:MenoBot]]
[[hsb:Wužiwar:MenoBot]]
[[hr:Suradnik:MenoBot]]
[[io:Uzanto:MenoBot]]
[[ig:Ọbanife:MenoBot]]
[[ilo:Agar-aramat:MenoBot]]
[[bpy:আতাকুরা:MenoBot]]
[[id:Pengguna:MenoBot]]
[[ia:Usator:MenoBot]]
[[ie:Usator:MenoBot]]
[[iu:User:MenoBot]]
[[ik:User:MenoBot]]
[[os:Архайæг:MenoBot]]
[[xh:User:MenoBot]]
[[zu:User:MenoBot]]
[[is:Notandi:MenoBot]]
[[it:Utente:MenoBot]]
[[he:משתמש:MenoBot]]
[[jv:Panganggo:MenoBot]]
[[kl:Atuisoq:MenoBot]]
[[kn:ಸದಸ್ಯ:MenoBot]]
[[pam:User:MenoBot]]
[[krc:Къошулуучу:MenoBot]]
[[ka:მომხმარებელი:MenoBot]]
[[ks:رُکُن:MenoBot]]
[[csb:Brëkòwnik:MenoBot]]
[[kk:Қатысушы:MenoBot]]
[[kw:Devnydhyer:MenoBot]]
[[rw:User:MenoBot]]
[[rn:User:MenoBot]]
[[sw:Mtumiaji:MenoBot]]
[[kv:Пырысь:MenoBot]]
[[kg:User:MenoBot]]
[[ht:Itilizatè:MenoBot]]
[[ku:Bikarhêner:MenoBot]]
[[ky:Колдонуучу:MenoBot]]
[[mrj:Сирӹшӹ:MenoBot]]
[[lad:Usador:MenoBot]]
[[lbe:Гьуртту хьума:MenoBot]]
[[lez:Участник:MenoBot]]
[[lo:ຜູ້ໃຊ້:MenoBot]]
[[ltg:Lītuotuojs:MenoBot]]
[[la:Usor:MenoBot]]
[[lv:Lietotājs:MenoBot]]
[[lb:Benotzer:MenoBot]]
[[lt:Naudotojas:MenoBot]]
[[lij:Utente:MenoBot]]
[[li:Gebroeker:MenoBot]]
[[ln:Utilisateur:MenoBot]]
[[jbo:User:MenoBot]]
[[lg:User:MenoBot]]
[[lmo:Druvadur:MenoBot]]
[[hu:Szerkesztő:MenoBot]]
[[mk:Корисник:MenoBot]]
[[mg:Mpikambana:MenoBot]]
[[ml:ഉപയോക്താവ്:MenoBot]]
[[mt:Utent:MenoBot]]
[[mi:User:MenoBot]]
[[mr:सदस्य:MenoBot]]
[[xmf:მომხმარებელი:MenoBot]]
[[arz:مستخدم:MenoBot]]
[[mzn:کارور:MenoBot]]
[[ms:Pengguna:MenoBot]]
[[min:Pengguna:MenoBot]]
[[cdo:User:MenoBot]]
[[mwl:Outelizador:MenoBot]]
[[mdf:Тиись:MenoBot]]
[[mn:Хэрэглэгч:MenoBot]]
[[my:User:MenoBot]]
[[nah:Tlatequitiltilīlli:MenoBot]]
[[na:User:MenoBot]]
[[fj:User:MenoBot]]
[[nl:Gebruiker:MenoBot]]
[[nds-nl:Gebruker:MenoBot]]
[[cr:User:MenoBot]]
[[ne:प्रयोगकर्ता:MenoBot]]
[[new:छ्येलेमि:MenoBot]]
[[ja:利用者:MenoBot]]
[[nap:Utente:MenoBot]]
[[ce:Декъашхо:MenoBot]]
[[frr:Benutzer:MenoBot]]
[[pih:User:MenoBot]]
[[no:Bruker:MenoBot]]
[[nn:Brukar:MenoBot]]
[[nrm:User:MenoBot]]
[[nov:User:MenoBot]]
[[oc:Utilizaire:MenoBot]]
[[mhr:Пайдаланыше:MenoBot]]
[[or:ବ୍ୟବହାରକାରୀ:MenoBot]]
[[om:User:MenoBot]]
[[uz:Foydalanuvchi:MenoBot]]
[[pa:ਵਰਤੌਂਕਾਰ:MenoBot]]
[[pi:अवयव:MenoBot]]
[[pfl:Benudzer:MenoBot]]
[[pag:User:MenoBot]]
[[pnb:User:MenoBot]]
[[pap:User:MenoBot]]
[[ps:کارن:MenoBot]]
[[koi:Участник:MenoBot]]
[[km:អ្នកប្រើប្រាស់:MenoBot]]
[[pcd:Utilisateur:MenoBot]]
[[pms:Utent:MenoBot]]
[[tpi:Yusa:MenoBot]]
[[nds:Bruker:MenoBot]]
[[pl:Wikipedysta:MenoBot]]
[[pnt:Χρήστες:MenoBot]]
[[pt:Usuário(a):MenoBot]]
[[kaa:Paydalanıwshı:MenoBot]]
[[crh:Qullanıcı:MenoBot]]
[[ty:Utilisateur:MenoBot]]
[[ksh:Metmaacher:MenoBot]]
[[ro:Utilizator:MenoBot]]
[[rmy:Jeno:MenoBot]]
[[rm:Utilisader:MenoBot]]
[[qu:Ruraq:MenoBot]]
[[rue:Хоснователь:MenoBot]]
[[ru:Участник:MenoBot]]
[[sah:Кыттааччы:MenoBot]]
[[se:Geavaheaddji:MenoBot]]
[[sm:User:MenoBot]]
[[sa:योजकः:MenoBot]]
[[sg:Utilisateur:MenoBot]]
[[sc:Usuàriu:MenoBot]]
[[sco:User:MenoBot]]
[[stq:Benutser:MenoBot]]
[[st:User:MenoBot]]
[[nso:Mošomi:MenoBot]]
[[tn:User:MenoBot]]
[[sq:Përdoruesi:MenoBot]]
[[scn:Utenti:MenoBot]]
[[si:පරිශීලක:MenoBot]]
[[simple:User:MenoBot]]
[[sd:يوزر:MenoBot]]
[[ss:User:MenoBot]]
[[sk:Redaktor:MenoBot]]
[[sl:Uporabnik:MenoBot]]
[[cu:Польꙃєватєл҄ь:MenoBot]]
[[szl:Używacz:MenoBot]]
[[so:User:MenoBot]]
[[ckb:بەکارھێنەر:MenoBot]]
[[srn:Masyin:MenoBot]]
[[sr:Корисник:MenoBot]]
[[sh:Korisnik:MenoBot]]
[[su:Pamaké:MenoBot]]
[[fi:Käyttäjä:MenoBot]]
[[tl:Tagagamit:MenoBot]]
[[ta:பயனர்:MenoBot]]
[[kab:Amseqdac:MenoBot]]
[[roa-tara:User:MenoBot]]
[[tt:Кулланучы:MenoBot]]
[[te:వాడుకరి:MenoBot]]
[[tet:Uza-na'in:MenoBot]]
[[th:ผู้ใช้:MenoBot]]
[[ti:User:MenoBot]]
[[tg:Корбар:MenoBot]]
[[to:User:MenoBot]]
[[chr:User:MenoBot]]
[[chy:User:MenoBot]]
[[ve:User:MenoBot]]
[[tr:Kullanıcı:MenoBot]]
[[tk:Ulanyjy:MenoBot]]
[[tw:User:MenoBot]]
[[udm:Викиавтор:MenoBot]]
[[bug:Pengguna:MenoBot]]
[[uk:Користувач:MenoBot]]
[[ur:صارف:MenoBot]]
[[ug:ئىشلەتكۈچى:MenoBot]]
[[za:用户:MenoBot]]
[[vec:Utente:MenoBot]]
[[vep:Kävutai:MenoBot]]
[[vi:Thành viên:MenoBot]]
[[vo:Geban:MenoBot]]
[[fiu-vro:Pruukja:MenoBot]]
[[wa:Uzeu:MenoBot]]
[[zh-classical:User:MenoBot]]
[[vls:Gebruker:MenoBot]]
[[war:Gumaramit:MenoBot]]
[[wo:Jëfandikukat:MenoBot]]
[[wuu:用户:MenoBot]]
[[ts:User:MenoBot]]
[[yi:באַניצער:MenoBot]]
[[yo:Oníṣe:MenoBot]]
[[zh-yue:User:MenoBot]]
[[diq:Karber:MenoBot]]
[[zea:Gebruker:MenoBot]]
[[bat-smg:Nauduotuos:MenoBot]]
[[zh:User:MenoBot]]
3yvtkb4j8q5cirn01948cm4mfzramtn
Pprngagun empduuy:MenoBot
3
8
8
2021-03-16T20:29:10Z
MenoBot
27
talk
8
wikitext
text/x-wiki
Please leave comments in English at [[:en:User talk:Meno25]].
5s08lno63fyjy199utyypwti04u4y28
Snluan qcinuh:Documentation
10
9
87025
12
2022-04-28T18:12:56Z
Sdf
1025
頁面內容被替換為「{{#invoke:Documentation|main|_content={{ {{#invoke:Documentation|contentTitle}}}}}}<noinclude> <!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. --> </noinclude>」
87025
wikitext
text/x-wiki
{{#invoke:Documentation|main|_content={{ {{#invoke:Documentation|contentTitle}}}}}}<noinclude>
<!-- Categories go on the /doc subpage, and interwikis go on Wikidata. -->
</noinclude>
2xhh66tsv150gi3f97xaydn2109p9s5
Snluan qcinuh:NUMBEROFARTICLES
10
10
15
14
2021-03-18T12:02:53Z
Jon Harald Søby
4
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
14
wikitext
text/x-wiki
[[Kingal nanaq:Prefixindex/Wp/trv|{{PAGESINCATEGORY:Wp/trv}}]]<noinclude></noinclude><br />
2bxfcqparafkeyp14k3yxqaxnrn0rj3
Snluan qcinuh:Translated page
10
11
18
17
2021-03-18T12:02:54Z
Jon Harald Søby
4
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
16
wikitext
text/x-wiki
<includeonly>{{Check talk wp}}{{tmbox
| type=notice
| image=[[Patas bntasan:WP-TranslationProject TwoFlags.svg|50px]]
| text= 本{{Pagetype}}{{#if:{{{insertversion|}}}|的[{{fullurle:{{PAGENAMEE}}|oldid={{{insertversion}}}}} 版本{{{insertversion}}}]中,}}有内容譯自{{#if:{{{source1_1|}}}{{{source2_1|}}}{{{source3_1|}}}{{{source4_1|}}}{{{source5_1|}}}| :
{{#if: {{{source1_1|{{{1|}}}}}} | * {{Translated page/a|1={{{source1_1|{{{1|}}}}}}|2={{{source1_2|{{{2|}}}}}}|3={{{source1_3|{{{3|}}}}}}|version={{{source1_version|{{{version|}}}}}}}} }}
{{#if: {{{source2_1|}}} | * {{Translated page/a|1={{{source2_1|}}}|2={{{source2_2|}}}|3={{{source2_3|}}}|version={{{source2_version|}}}}} }}
{{#if: {{{source3_1|}}} | * {{Translated page/a|1={{{source3_1|}}}|2={{{source3_2|}}}|3={{{source3_3|}}}|version={{{source3_version|}}}}} }}
{{#if: {{{source4_1|}}} | * {{Translated page/a|1={{{source4_1|}}}|2={{{source4_2|}}}|3={{{source4_3|}}}|version={{{source4_version|}}}}} }}
{{#if: {{{source5_1|}}} | * {{Translated page/a|1={{{source5_1|}}}|2={{{source5_2|}}}|3={{{source5_3|}}}|version={{{source5_version|}}}}} }} | {{Translated page/a|1={{{1|}}}|2={{{2|}}}|version={{{version|}}}}}。{{{3|}}}<!-- 这里没有用/a子模板调用参数3是对的 -->}}
}}</includeonly><noinclude>{{documentation}}</noinclude>
t6g67q3jd461r7nm4sb7w2p46e7w8jp
Snluan qcinuh:Stub
10
12
103137
20
2024-05-02T14:16:30Z
Kari Seediq
1940
103137
wikitext
text/x-wiki
<div class="notice metadata" id="stub" style="clear:both;">[[Patas bntasan:Stub W.svg|35px]] This article is a [[:en:stub|stub]]. You can help Wikipedia by [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=edit}} expanding it]. </br>
''Chit phiⁿ bûn-chiuⁿ sī chi̍t ê [[:nan:Wikipedia:phí|phí-á-kiáⁿ]]. Chhiáⁿ tàu <span class="plainlinks"> [{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=edit}} siu-kái]</span> hō͘ i ū phong-phài ê lōe-iông. ''</div><!--includeonly>[[Snakun:Phí-á-kiáⁿ]]</includeonly-->這是一篇[[:zh:小作品|小作品]],你可以通過[{{fullurl:{{FULLPAGENAME}}|action=edit}} 編輯或修訂]擴充其內容。 </br>
[[Snakun:stubs]]
oisk7ymdtxsvw24lrd630azzjdojvrp
Albert II, Prince of Monaco
0
45
814
813
2021-03-18T12:04:44Z
Jon Harald Søby
4
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
813
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Albert II]]
t9pzl6bkydf0pnildnuz4czwf90pesq
'Oponoho
0
56
100316
41918
2023-10-06T00:00:01Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100316
wikitext
text/x-wiki
= Oponoho(萬山部落) =
133 sapah ka kneegu na sapah, 406 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 390 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 16 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Rukai 85%, Paiwan 7%, Bunun 2%, Tayal 1%.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
2d5r5uz8z8h4tk2xb7qst3nl3c3guxl
3S3T
0
57
95786
95748
2023-04-08T12:42:12Z
SSIKU
1482
/* 3S3T(Seejiq Truku, Seediq Tgdaya, Sediq Toda) */
95786
wikitext
text/x-wiki
= 3S3T(Seejiq Truku, Seediq Tgdaya, Sediq Toda) =
3S3T ksun ga niqan dha kari, kingal o kiya ka “[[Seejiq]]/[[Seediq]]/[[Sediq]]” tru klgan hnang nii. Manu ka kingal kari o kiya ka “Truku/Tgdaya/Toda” tru nniqan alang. Kiya ka klaun ta kana “Seejiq balay” nii. Yasa niqan ta tru klgan nniqan alang, niqan tru klgan kari, kika asi ksi “3S3T” da.
“3S3T” nii ga kiya ka Seejiq nTruku, Seediq nTgdaya ni Sediq nToda.Ida mnniq pusu daya yayung Mtudu kana han, saw ka alang Paran bitaq alang Truku sayang. Ini yahi qmlahang Tanah Tunux sbiyaw ka Taywan han o, tna niqan tru klgan ka nniqan alang da. “3S3T” ksun ga niqan nanaq hnang kari, ida mtduwa pprngaw han. Ida niqan cikuh ka ini pntna kari uri wah.
3T nii ga pniyah nniqan dxgal, kika thnganan tru hangan, ida klaun bi kana ita Seejiq/Seediq/Sediq ka hangan nii. Qtaan ta sayang ka tnhjilan Seejiq/Seediq/Sediq o ida wada bsiyaq bi ni wada knteetu thjil, paah breenux dhuq dgiyaq baraw, bitaq saw tru knlabang nniqan sayang.
Mnniq kiyig dgiyaq daya Paran saying na sejiqun o Tgdaya ksun dha, yasa thnganan “daya”, kika gaga mniq hini na seejiq o asi ksi “Tgdaya” uxay uri o “Seediq Tgdaya” da.
Manu ka gaga mniq breenux cikuh na ddgiyaq, uxay uri o sduman ddgiyaq (dealang Truwan, Sadu, Busig, Brayaw dhiya.... Jnaysyang hcwocen sayang), kndadax dhiyaq qmita o saw bi kngkingal mrijil ddgiyaq qtaan, “ruku” ksun ka mrijil ddgiyaq sduman dxgal. kiya ni sejiqun mniq hini ga asi ksi “Seejiq Truku” da.
Niqan ka kingal qpringan sejiqun o pklug gaga mniq kska bi qpringan Tgdaya ni qpringan Truku(dealang Toda, Rukudaya dhiya.... Jnaysyang cingingcen sayang).Bukuy dha sdalih bi dowras paru(ayug pusu yayung Mtudu saying),dhiya ga asi ka muda brah nniqan qpringan Tgdaya ni qpringan Truku, uxay uri o qulung ddaun qpringan Tgdaya ni qpringan Truku. Uxay uri o musa thjil kiyig sduman kgeayug uxy uri o deisil nniqan. Saw nii mthjil kdeinu, kiya ni Sejiqun ga thnganan dha “muda”, “tneuda” ka mnuda brah, uxay uri o qulung ddau dxgal. Uxay uri o knteetu thjil ini tnkingal nniqan sejiqun ga asi ksi “Teuda” ka qnpringan nii, Kika ksun “Sediq Toda” sayang da.
Yabi wada hari rima kbkuy hngkwasan do, kana ka qnpringan Sejiqun o wada niqan nanaq bnsyaqan nniqan alang ni saan dha rmigaw miing skeudus dha uri. Saying dga wada niqan tru qnpringan da, wada niqan nanaq ka kndsan uxay uri o euda klealang uri da. Ana saw hnang kari ga niqan ka ini ktna uri, ida ta pspruun qmita kana, ida ta mppsluhay uri.
Klgaan Sejiqun ga pusu bi han o paah kingal tnsapah, tnhuway saw kingal dara, kingal lutuc ni dhuq klgaan Sejiqun hici. Manu kai ta Seejiq/Seediq/Sediq ga, prajing bi kndusan o ida paah kingal tnsapah, kingal dara. Ana nanaq wada thjil deinu o ida saw nii uri, saw ka wada hraan hidaw Hwareyn(Karenko) o ida saw nii uri, mseupu dha aka kingal tnsapah, kingal dara, uxay uri o kana ka dadal thjil.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
許端容,2007,《台灣花蓮賽德克族民間故事》,臺北:中國口傳文學學會。
[[Snakun:Truku]]
bydf5uacjwvtua4a4bpo87ueany69nf
Abdel Fattah el-Sisi
0
58
95138
85780
2023-02-10T22:36:48Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q307871]]
95138
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Alexandria - Roman Amphitheater.JPG|縮圖|File:Alexandria - Roman Amphitheater.JPG-亞歷山卓的羅馬時代圓形劇場]]
= Abdel Fattah el-Sisi =
'''Sedki Sobhi''' pa taxa Cyangcyun Ijibuto . Kngkawas 2012 idas 8 diyax 12 cida, wada phyuwan heytay Cong Canmocang ka Sedki Sobhi, kiya ka muda rmirih wada plaxan ka Sami Anan, kiya uri u hnyuwan niya '''Sedki Sobhi''' heytay pa snpeyyah Congwey kasi mkala Sawcyang.
[[Patas bntasan:Savingfutures Statue of Ramses II at Luxor temple.jpg|縮圖|File:Statue of Ramses II, Luxor Temple, Egypt.jpg-古埃及法老拉美西斯二世雕像]]
[[Patas bntasan:Nasser in Mansoura, 1960.jpg|縮圖|File:Nasser in Mansoura, 1960.jpg-1960年的埃及總統納賽爾]]
[[Patas bntasan:SD Chuck Hagel meets with President Mohamed Morsy in Cairo, Egypt, April 24, 2013 (cropped).jpg|縮圖|2013年時任總統穆爾西和國防部長塞西會見美國國防部長哈格爾-]]
[[Patas bntasan:01 khafre north.jpg|縮圖|File:01 khafre north.jpg-位於埃及首都開羅附近吉薩的埃及金字塔]]
[[Patas bntasan:Louvres-antiquites-egyptiennes-p1020099.jpg|縮圖|File:Louvres-antiquites-egyptiennes-p1020099.jpg-古埃及皇家陪葬品]]
[[Patas bntasan:Egypt 2010 population density1.png|縮圖|File:Egypt 2010 population density1.png-人口分佈]]
Kngkawas 2014 idas 3 diyax 26, Ijibuto Rinji Soto Mansur u muda pbatas pnsdhuwan Soto, psdhu ucwang butay Cong Canmocang '''ISedki Sobhi''' ka psdhuwan Kwohwangbu Bucyo, rmirih wada malax qpahun Kwohwangbu Bucyo ka Saysi. '''Sedki Sobhi''' u diyax cida daw mniq Sotohu muda psdhuwan phiyu qpahun, mndungus bay lmutuc Saysi mi ngalan ucwang butay Congsring mi Kwphwangbu Bucyo.
{| class="wikitable"
|+埃及各省
!
!名稱
!人口
<small>(2006-11-11)</small>
!人口
<small>(2012-01-01)</small>
!首府
|-
|1
|亞歷山大省
|4,123,869
|4,509,000
|亞歷山大
|-
|2
|亞斯文省
|1,186,482
|1,323,000
|亞斯文
|-
|3
|艾斯尤特省
|3,444,967
|3,888,000
|艾斯尤特
|-
|4
|布海拉省
|4,747,283
|5,327,000
|達曼胡爾
|-
|5
|貝尼蘇韋夫省
|2,291,618
|2,597,000
|貝尼蘇韋夫
|-
|6
|開羅省
|8,471,859
|8,762,000
|開羅
|-
|7
|代蓋赫利耶省
|4,989,997
|5,559,000
|曼蘇拉
|-
|8
|杜姆亞特省
|1,097,339
|1,240,000
|杜姆亞特
|-
|9
|法尤姆省
|2,511,027
|2,882,000
|法尤姆
|-
|10
|西部省
|4,011,320
|4,439,000
|坦塔
|-
|11
|吉薩省
|5,724,545
|6,979,000
|吉薩
|-
|12
|伊斯梅利亞省
|953,006
|1,077,000
|伊斯梅利亞
|-
|13
|謝赫村省
|2,620,208
|2,940,000
|謝赫村
|-
|14
|馬特魯省
|323,381
|389,000
|馬特魯港
|-
|15
|明亞省
|4,166,299
|4,701,000
|明亞
|-
|16
|米努夫省
|3,270,431
|3,657,000
|希賓庫姆
|-
|17
|新河谷省
|187,263
|208,000
|哈里傑
|-
|18
|北西奈省
|343,681
|395,000
|阿里什
|-
|19
|塞得港省
|570,603
|628,000
|塞得港
|-
|20
|蓋盧比尤省
|4,251,672
|4,754,000
|本哈
|-
|21
|基納省
|3,001,681
|2,801,000
|基納
|-
|22
|紅海省
|288,661
|321,000
|古爾代蓋
|-
|23
|東部省
|5,354,041
|6,010,000
|宰加濟格
|-
|24
|索哈傑省
|3,747,289
|4,211,000
|索哈傑
|-
|25
|南西奈省
|150,088
|159,000
|圖爾
|-
|26
|蘇伊士省
|512,135
|576,000
|蘇伊士
|-
|27
|盧克索省
|457,286
|1,064,000
|盧克索
|-
! colspan="2" |總計
!72,798,031
!81,396,247
!
|}
{| class="wikitable"
! colspan="3" |歷回埃及人口普查
|-
!年份
!人口
!<abbr>±%</abbr>
|-
!1882
|6,712,000
|—
|-
!1897
|9,669,000
| +44.1%
|-
!1907
|11,189,978
| +15.7%
|-
!1917
|12,718,255
| +13.7%
|-
!1927
|14,177,864
| +11.5%
|-
!1937
|15,920,694
| +12.3%
|-
!1947
|18,966,767
| +19.1%
|-
!1960
|26,085,326
| +37.5%
|-
!1966
|30,075,858
| +15.3%
|-
!1976
|36,626,204
| +21.8%
|-
!1986
|48,254,238
| +31.7%
|-
!1996
|59,312,914
| +22.9%
|-
!2006
|72,798,031
| +22.7%
|-
| colspan="3" |1966:抽樣調查。
來源:埃及公眾動員和統計中心機構
|}
== Pnyahan bnatas(資料來源) ==
Lituk Teymu
a8w9th9yjv7n5f88qqto11awc102lk4
Abdelaziz Bouteflika
0
59
104118
104117
2024-07-05T14:56:01Z
U. Boya
2117
Abdelaziz Bouteflika, kngkawas 2006
104118
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Bouteflika (Algiers, Feb 2006).jpeg|thumb|Abdelaziz Bouteflika, kngkawas 2006]]
Abdelaziz Bouteflika
Mntucing hngkawas 1937 idas 3 jiyax 2 ka Abdelaziz Bouteflika ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Algeria]] ta sayang o kiya ka Abdelaziz Bouteflika, pnaah hngkawas 1999 idas 4 jiyax 27 pnrajing kmlawa klwaan.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
9a8iktpb79d7o0aq5o6evac1cia3awa
Abdrabbuh Mansur Hadi
0
60
104021
94628
2024-07-03T12:44:37Z
U. Boya
2117
Abd Rabbuh Mansur Hadi, 2013
104021
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Abd Rabbuh Mansur Hadi 2013.jpg|thumb|Abd Rabbuh Mansur Hadi, 2013|alt=Abd Rabbuh Mansur Hadi 2013.jpg]]
Abdrabbuh Mansur Hadi
Mntucing hngkawas 1945 idas 9 jiyax 1 ka Abdrabbuh Mansur Hadi ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Yemen]] ta sayang o kiya ka Abdrabbuh Mansur Hadi, pnaah hngkawas 2012 idas 2 jiyax 27 pnrajing kmlawa klwaan.
== pnyahan pnataas ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
ofj8f3q1q9yv0iz6efmiwkc77kk5elp
Abdulla Yameen
0
61
83648
1266
2021-12-13T17:26:56Z
1123yoguwalis
78
83648
wikitext
text/x-wiki
'''Abdulla Yameen Addul Gayom''' (kari Dhivehi: އަބްދުﷲ ޔާމީން އަބްދުލް ގައްޔޫމް; kngkawas 1959 idas 5 diyax 21-), Maldives seyjicya, keyjay sweycya, kngkawas 2013 ngalan Soto Maldives dhuq kngkawas 2018 idas 11. Hiya u mnqmlahang 30 Maldives brah soto Maumoon Abdul Gayyoom na swayi.
'''Abdulla Yameen Addul Gayom''' mnuyas Berut Amirika Pyasan Tubeyhing kiya mi wada mangal Keyjay Qmlahang Sweys Sweywey, buykuy daw musa muyas Amirika Pyasan Tubeyhing Claremont Keyngkyo smluhay mi mangal Swos Sweywey. '''Abdulla Yameen Addul Gayom''' pa mniq kngkawas 2013 idas 11 diyax 16 na Maldives Soto seyngkyo tumn2 meytaq hyo cida wada sngtikuh balay hyo wada niya ini baka ka brah Soto, Mincu Tang hosweynjn Mohanmed Nasheed, wada mangal Soto Maldives, kiya mi so kusun daw wada psdhuwan phiyu qpahun Soto.
Kngkawas 2015 idas 9 diyax 28, 1 asu spidaw tnapa '''Abdulla Yameen Addul Gayom''' u mniq diyax 28 cida wada pspuruq, taxa kawci mpqlahang hiya ka rmngaw u, ini qluqah ka Soto, kiya u qridin Soto mi duma sediq mqpah seyhu u wada mangal tikuh luqah. Babaw niya daw, keysacu Maldives ka prading muda tyawca uuda niyi, kiya balay samatang pphuqil Soto ka pnspuruq ntxal uuda niyi. Idas 10 diyax 24, Huku Soto Ahmed Adib ka wada tyuwan dmudul uuda pphuqil Soto
niyi, kiya mi wada biqan cumi pspaux qnlhangan qrapan.
'''Abdulla Yameen Addul Gayom''' mniq kngkawas 2018 Maldives Soto seyngkyo muda meysa mplutuc mangal Soto dungan, binaw wada ini baka Hantay Pay na Ibrahim Mohamed Solih. Kngkawas 2018 idas 9 diyax 24, '''Abdulla Yameen Addul Gayom''' u smruwa ini baka seyngkyo Soto.
Kngkawas 2019 pnrdingan, Maldives Knbaraw Balay Keynsakwan tmiyu '''Abdulla Yameen Addul Gayom''' sminaw pila. Idas 11 diyax 28, Maldives Sings Hoying ka sndhu pswau balay bay cumi niya sminaw pila ka '''Abdulla Yameen Addul Gayom,''' wada pchun 5 knkawas niqan diyax iyax pnchuwan, basyo 500 knbkiyan pila Amirika. Hoying ka wada so niyi pswau, '''Abdulla Yameen Addul Gayom u wada''' niya pqriyun patas skuwan pila niya nanaq ka pila seyhu 100 knbkiyan pila Amirika, mqbling rmngaw pila kiya pa pila quri seyngkyo.
248ziow6pexmk65ayh3tegzg62rfjcu
Abdullah II of Jordan
0
62
85544
85453
2022-01-05T16:00:42Z
WikiEditor50
373
85544
wikitext
text/x-wiki
= Abdullah II bin AI Hussein(阿卜杜拉二世) =
'''Abdullah II bin Al Hussein''' (Kari Arabia: الملك عبد الله الثاني بن الحسين, ''ʿAbdullāh aṯ-ṯānī ibn Al-Ḥusayn''; Abdullah II bin Al Hussein, kngkawas 1962 idas 1 diyax 30-) bukung qnlhangan Jordan, kiya ka brah bukung Jordan wada mnrdang HusseinI laqi niya qbsuran snaw, bubu niya ka sediq Ingkoku Muna qridin bukung, so kiya niqan dara England. '''Abdullah II bin Al Hussein''' u mniq kngkawas 1999 idas 1 wada phyuwan bukung Hussein sediq mpririh hnyuwan bukung ka hiya (mpririh bukung), idas 2 diyax 7 ka wada psdhuwan phiyu bukung qnlhangan.
'''Abdullah II bin Al Hussein''' u mnuyas Amman Pyasan Sweyweyn Islam, Pyasan Swyweyn Ingkoku Sandhurst Hwangcya Cyuns, Pyasan Tubeyhing Oxford, Pyasan Heytay Tumksa, Dmudul Canmo Sweyweyn mi Pyasan Saweyweyn Amirika Edmond A Hwasyu Ways, smluhay cyuns mi kwoci seyj Kngkawas 1994 cida ngalan Tukubeycu Kluwanan Butay Sring, wada phyuwan cwencyang, kngkawas 1997 ngalan Jordan Tukubeycu Singtong Butay Sring mi Tukubeycu Kluwanan Butay Sring, kngkawas 1998 idas 5 cida wada phyuwan Sawcyang.
Bukung qridin '''Abdullah II bin Al Hussein''' u Rania Yassin. Niqan 4 laqi dha ka dhiya:Hussein Wangc, Iman kongcu Sarma kongcu mi Hasimu Wangc.
== Kndusan cuxan(早年生活) ==
'''Abdullah II bin Al Hussein''' ka laqi qbsuran Hussein Bukung qnlhangan tuhuy tu2 qridin na sediq Ingkoku Muna tmnlaqi. Alaw Hussein Bukung qnlhangan brah u wana 1 laqi qridin pspuwan dha qridin na brah tmnlaqi, kiya u kasi ka '''Abdullah II bin Al Hussein''' ka wada nanaq mplutuc rmirih ngalan mbukung. Binaw alaw ini kdhu ka cyus, Hussein Bukung qnlhangan mniq kngkkawas 60 cida u muda phiyu taxa swayi niya Hasang Wangc ka ngalan mpbukung dungan.
'''Abdullah II bin Al Hussein''' brah niya han pa mnusa muyas Ingkoku St Edmund's School han, bukuy daw musa muyas smluhay Amirika Eaglebrook School mi Deerfield Academy dungan. Mnhdu muyas pyasan tukcka daw, '''Abdullah II bin Al Hussein''' u mniq kngkawas 1980 cida musa Ingkoku Pyasan Swyweyn Sandhurst Hwangcya Cyuns smluhay, hiti dungan u musa Ingkoku Pyasan Tubeyhing Oxford na Pembroke Sweyweyn mnhdu 1 knkawas quri snlhayan Congtong; mniq kngkawas 1987 dungan u musa niqan bay hnhangan Amirika Pyasan Saweyweyn Edmond A Walsh Hwasyu Waycyaw Huwu muyas. Mnhdu muyas daw, '''Abdullah II bin Al Hussein''' mniq kngkawa 1993 wada ngalan Jordan Tukubeycu Kluwanan Butay (Jordan's Special Forces) mpdudul; kiya u mniq kngkawas 1998 idas 5 ngalan heytay Sawcyang.
Kngkawas 1999 idas 1 diyax 25, mchdil bay narux niya ka Hussein Bukung qnlhangan u mniq qlapaw tnqiyan na tmiyu '''Abdullah II bin Al Hussein''' ka lutuc mBukung.
== Msturung mi tnsapah(婚姻與家庭) ==
Sdhmaun 興趣 Kngkawas 1993 idas 1, cida u ida Wangc ka '''Abdullah II bin Al Hussein''' nina mniq swayi na qridin Ayisa kongcu ka pnsliyan smsung kman cida mqqita mnni'''q''' Jordan qmpah ka wouwa llutuc Palestine Rania Yassin. Spuda qridin Bukung babaw niya ka muda smnrnu, ddha cida ka ‘Wada Kasi Pskuxul’ Babaw 2 idas balay daw, wada pusa kari ka dhiya muda teykong da, kiya ka dhiya muda teykong da, kiya mi mniq kngkawas 1993 idas 6 diyax 10 muda sndhu knbeyhing bay pnsdhuwan msturung. Ddha dha pa niqan 4 laqi:
* Hussein Wangc mpBukung (Kngkawas 1994 idas 6 diyax 28 mntuting).
*Iman kongcu (Kngkawas 1996 idas 9 diyax 27 mntuting).
*Sarma kongcu (Kngkawas 2000 idas 9 diyax 26 mntuting)
*Hasimu Wangc (Kngkawas 2005 idas 1 diyax 30 mntuting)
== Sdhmaun(興趣) ==
'''Abdullah II bin Al Hussein''' pa ou balay kuxul niya sdhmaunmray so storing rakasang, rari pnsung mriq rulu, rmbuq qsiya, mtur boru mi khwan syawswo uri '''Abdullah II bin Al Hussein''' ka hwens snkuxul bay qmita khwan siryey Singci Mihang, ida wangcu cida ka hiya mniq “Singci Cihangci: Tbrinah Miyah Ticyo” eyga treybi nngalan tanci na uka rmngaw kari niya rinji mpeyga uri.
== Pkrdax hangan(榮譽) ==
* Jordan Snadu Syuncang Husayn ibn Ali (Taso) (Grand Master of the Order of Al-Hussein bin Ali
== '''Pkrdax hangan icil('''其他榮譽) ==
*Czechia Snadu Itng Syuncang Bhuway Rayung (Order of the White Lion, First Class)
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
lts63y5qwtburvi3xh3lywj7pcg12bi
Adama Barrow
0
63
85564
84032
2022-01-06T00:11:05Z
Rungayrapic
56
/* Cngce政策 */
85564
wikitext
text/x-wiki
Adama Barrow (Kari Ingkoku: Adama Barrow; kngkawas 1965 idas 2 diyax 16-), Soto Gambia saya. Kiya ka seyji jnwu Gambia, Ryeynhe Mincu Tangweyn.
== Kndusan生平 ==
'''Adama Barrow''' pa mnniq London ngalan anjey cingwey, kngkkawas 2000 tbrinah miyah Gambia, mniq kngkawas 2016 kcka Gambia Soto seyngkyo skulan Hantay Ryeynmong pusu balay howeynjn, muda pnsung Soto Yeyhayya Cyamey, kiya u mniq idas 12 diyax 1 knbeuhing seyngkyo cida u wada niya ini baka ka Cyamey mi wada mangal Soto. Kiya u Cyamey u mn1ini sruwa muru ndanan seyngkyo mi lmutuc qmpah Soto nina, kiya ka wada muda qnlqilan syeyncng ka cida. Kngkawas 2017 idas 19, '''Adama Barrow''' pa mniq Senegal na Gambia Taskwan muda psdhu phiyu Soto. Bukuy daw alaw Tuiwil Afrika Qnlhangan Keyjay Kongtongti (ECOWAS) ka muda pddayak muruc, kiya mi snlaul butay tnpusu tnayus qnburang cida, kiya ka hana smruwa muway biyax seyhu ka Cyamey, kiya daw '''Adama Barrow''' u mniq diyax tndxral hiya kngkawas 2017 idas 1 diyax 26 babaw cka hidaw kndadax Senegal tbrinah miyax Bancu, knkana sediq Gambia u snbeyhing bay mqaras smsung pcmiyah snturung taxa burah Soto niya. ABC ONLINE ka muda pkla, '''Adama Barrow pa snquri''' ECOWAS meysa mi dmurun dnyawan butay dha tnpusu mniq Gambia mk6 idas dungan, so musa mdhu ka seyji dha. UN tukubeycu dayhyo Chambs ka tuhuy '''Adama Barrow tbrinah''' miyah qnlhangan, kiya nuri u dmayaw muda psdhu knpriyux biyax seyhu.
== Cngce政策 ==
Kngkawas 2017 idas 1, '''Adama Barrow''' pa wada niya pryuxan ‘Gambia Konghkwo’ ka hangan qnlhangan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
Hlitan na Watan Diro
1q6y4xzbygwvwl2y4s6djwyxl9getxc
Adetuman
0
64
100317
94629
2023-10-06T00:01:09Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100317
wikitext
text/x-wiki
Adetuman(平和部落)
Gaga mniq Hwareyseyn Sowfungsyang ka alang Adetuman.
632 sapah ka kneegu na sapah, 1,615 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 22% niqan 359 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 78% niqan 1,256 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 20%, Truku 1%, ni rahuq na o 1%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ts2ymlko7xvyyu4u18o8glx7ut9531x
Adiri
0
65
100318
94630
2023-10-06T00:01:23Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100318
wikitext
text/x-wiki
Adiri(阿禮部落)
Gaga mniq Pingtung Utaysyang ka alang Adiri.
116 sapah ka kneegu na sapah, 347 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 339 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 8 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Rukai93%, Paiwan3%, Bunun1%, ni rahuq na o1%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
niq0x8jqmtvn8v1p685iorr7p385owb
Afghanistan
0
66
103367
103235
2024-06-05T09:52:44Z
A09
1446
回退[[Special:Contributions/93.110.68.255|93.110.68.255]]([[User talk:93.110.68.255|留言]])的編輯,改回[[User:HuwacBasaw1234|HuwacBasaw1234]]的先前版本
84673
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Afghanistan (2013–2021).svg|thumb|Flag of Afghanistan-''Afuhanstan kwoci''(阿富汗斯坦國旗)|alt=Flag of Afghanistan|412x412px]]
= Afghanistan(阿富汗斯坦) =
Gaga kska Yacow ka [[Afghanistan]], 33 00 N, 65 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 652,230 sq km(hangan na o Tg41)
(knlbanga dxgal o 652,230 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 33,332,025 [[Hiyi mu|hiyi]].
Gaga [[Kabul]] ka pusu [[alang paru]], jiyax 19 idas 8 ka [[jiyax]] skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Afghanistan ga wada sugan 58.10% ka dxgal qpahan, 2.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 39.80% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Ashraf Ghani Ahmadzai, pnaah hngkawas2014 idas 9 jiyax 29pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:National Emblem of Afghanistan 002.svg|thumb|File:National Emblem of Afghanistan 002.svg-Kwohwey(國徽)]]
[[Patas bntasan:Afghanistan (orthographic projection).svg|thumb|File:Afghanistan (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita sa brbiru.
== Risu( 歷史) ==
Wa mniq ''Yaco'' thunac ruwan dxral knlangan ka ''Afuhan yis rang kang''
[[Patas bntasan:Afghan women at a textile factory in Kabul.jpg|thumb|File:Afghan women at a textile factory in Kabul.jpg-Tminun(紡織廠)]]
''Hokwo'', kori Posu-kari Pusetu kana sundha ''Afuhan'', tlungan na wa bay pusu alang cka tama baraq ''Yaco''. Pusu bay dungus kari Pusetu u kiya ka alang sediq Afuhan enca.
Sediq Pusetu sundha sediq Afuhan uri, mniq alang hini u hbaraw bay sdiqun kiya, adaw ka mniq klwaan dxral ruwan, tuumal knbsyaqan ndaan mspais mccbu, annaq nou bay cmiyuk kndadax nganguc mbiyax bay knrmux klwaan icil ka Afuhan nii,kiya daw miyah ryuxan na wada pprihan knrmaan turu naqah ddaan elu.
''Cnduray'' nii pa, wada hari pkuuka ka bbriyun hbangan ''Afuhan'', pusu balay stama dnayaw klwaan icil, kiya u kndadax dnayaw qmpringan ''Omin'' wa nniq 40% pnspuwan pnyahan na hmaan Afuhan nii.
Kingal uri u pusu bay uruc bbriyun hbangan na u qmpahan pnwalang kiya daw qpahan dxral na ktuku dxral phmaan2/3, mhuma pnwalang cudu u kari balay, 3616knbkiyan ka sdiqun na, adaw ka mrrudu mccbu kiya ka mtlutuc naqah bay bbriyun hbangan dha, kiya ka llbu bay mrana qmpahan knlangan mniq babaw dxral hini.
<br />
== Tiri(地理) ==
[[Patas bntasan:Afghan topo en.jpg|thumb|File:Afghan topo en.jpg-Hnigan dxgal(地形)]]
[[Patas bntasan:Afuhan-ditu-zh-tw.png|thumb|File:Afuhan-ditu-zh-tw.png-Titu ''Afuhan''(阿富汗地圖)]]
[[Patas bntasan:Afghanistan collage.jpg|thumb|File:Afghanistan collage.jpg(阿富汗連綿的山脈; Band-e湖)]]
Wa mniq cka ''Yaco'' ka tlungan nniqan lnglingay Afuhan nii, daya na wa psnakan ''Tukumanstan'', ''Ucbeykstan'', mi ''Tacikstan'' uyasan turu klwaan, hnraan hidaw u wa mtlutuc ''Congkwo'', hnraan hunac hidaw pa, wa uyasan ''Pacistan'', uqiyan hidaw u wa uyusan klwaan ''lrang'' .klwaan ruwan dxral ka Afuhan nii, pniyah hnraan daya hidaw dhuq uqiyan hunac hidaw u wada ddaun dwiyaq Sintukuse pswayan klwaan, kiya ka maasmalu kingal Wahancerang. <br />Ma cka ''Yaco'' klwaan ruwan ddxral mi ou ddwiyaq ka Afuhan, kiya ka dxral brnux u pswayan mniq klwaan na alang daya hidaw mi uqiyan hunac hidaw. klwaan hini pa dwiyaq Nosako tubaraw bay, tnhyaqan na sbrnux ucilung 7485mm(24,557 ft) knbaraw na. Kana alang hini pa, ou bay ka mdngu dxral, mtasaw bay yayung qsiya u ini hari kbaka, mniq babaw dxral hini mdngu bay dxral kngkingal ka ''Sistanneyliyo'',asu dxral.Mskuy mi mdngu bay dxral na ka lnghangan, mtilux ka karac rbawan, mskuy ka karac misan.
Kiya ka klwaan nii pa, niqan bay cikuh mrunu, pusu bay pniyah ddwiyaq hnraan daya hidaw na dwiyaq Situkuse.
Niqan 647.500 km² (249.984 '''mi²''') beyhing bay dxral, bkuwan hangan mniq knlangan u spatul kingal beyhing klwaan ka ''Afuhan'' (bnkuwan naq mniq bukuy ''Meyteyng''), (pstnay na, nniqan dxral ''Afuhan'' nii pa wada cikuh hari alang ''Ameylika'' ''Tokosasco'').
Niqan bay ''King'', ''Ging'', ''Tung'', ''Xin'' mi xiluy…. dnii ida nkiya ka ''Afuhan'' hnraan hunac hidaw nii, sow ka hraan daya hidaw na ''Cingjings'', ''Cumuli'' mi ''Cngrangkwon''. Yabay niqan pusu bay ''Abura'' mi ''Gas'' ka daya na.Uxay uri u niqan bay krotan, xiluy, btunux, qrari, riyo, ceyn, mi timu …. dnii ida nkiya.
Kiya daw, adaw ka klwaan yahan knrmux sediq ''Sureyn'' mi bukuy daw mccbu na ruwan nanaq, kiya ka pusu balay Kwan can mi pusu pnyahan dxral nii u ou bay htiyan tndxral mi ini dha ddiyun, kiya ka pnyahan dxral nii pspuwan kana wada hmrinas l puniq hbangan ''Ameylika'', dhuq saya pa ou bay dngusun wa dha psaun ddaun, bukuy na balay daw, saun dha prading mangal ka pyahan dxral mi pyahan dbtunux nii da. bnkuwan truma nii ka sdiqun alang paru ''Afuhan'' bnkuwan hangan sdqun smpuwan (kngkawas 2004)
''● Kbur''
''● Kantaha''
''● Horato''
''● Macaylisalifu''
''● Cararapato''
''● Kuntos''
''● Cacni''
''● Pamiyang''
''● Pakorang''
''● Parha''
== Singcng-cyuhwa(行政區劃) ==
[[Patas bntasan:Afghanistan provinces chinese.png|thumb|File:Afghanistan provinces chinese.png- Uyusan klaalang(行政區劃圖)]]Psaanak na 34 uysan ka ''Afuhan'', ruwan ''Sng'' uyusan na ''Seyn'', ''Ci'', ''Siyang'', ''Cun'', pusu na alang wa mniq ''Kpur''. Hangan na kingal Sng:
''Kpur Patahosan, Tahar, Kuntus, Parho, Cuccan, Faliapu, Patocis, Horato, Kur, Sarpuro,Samankan, Pakorang, Pamiyang, Parwan, Wartako, Kabisa, Rakomon, Nurstan, Kunar, Nankohar, Rociar, Ciacni, Uruckan, Fara, Nimuruc, Hormanto, Kantaha, Cabur, Pakotiya, Pakotika, Hosto, Pacieytika, Hosto, Pancieysir, Ciaykungti.''
== Ttsaun(教育) ==
Bukuy mccbu dow, cikuh bay sediq mpsruway ka ''Afuhan'', ini kla pnatas u dhuq bay 65%, wana bay 4% ka qridil mnuyas patas. Mqlahang brah ''Afuhan'' nii u wada na psaun pwla bay tlungan ka ttsaun.Mniq alang knlangan embiyax bay cmikul, kiya ka ddaun ttusa tuura bay ini biyax mrana.
Pniyah Kngkawas 2002 dhuq Kngkawas 2004 ciida, yabay niqan 420 kbkiyan laqi mpuuyas pprinah miyah sapah pyasan, dhqun na musa sapah pyasan knhbaraw laqi qridil musa mangal biyax ttusa nii pa,kiya ka kndudul miyah da.
Kngkawas 2003, laqi qridil mniq sapah pyasan pstnay na 30%, ttusa sapah pyasan paru pdaun na, so ka sapah pyasan paru kpur… dnii mturu pspuwan sapah pyasan paru,kingal ka pyasan qmqur pnwalang, kingal ka pyasan pcpingan, kingal ka sapah pyasan mqita mnarux mi mptusa laqi ka sapah pyasan.
Saya wa qmpah pusu bay qmpahan sediq, mptusa ka mniq qpahan ''seyhu'' mi sapah pyasan, kiya ka mpqapah nii pa,kndadax klwaan icil kana, kiya u ou bay kndadax alang ''Eo-Mey'' na sediq klwaan icil.
== Cingci(經濟) ==
Ananaq dhuq saya Kngkawas 21 ka ''Afuhan'',ida pusu qmpah qpahan pnwalang na, dsediq u dmuuy kluwan ccamac pyahan na pqpah,cikuh bay dmuuy ''kikayi'' mi ruru tdruy.
Bukuy na mncbu daw, klwaam hunac hini knou bay kbkuy hputing hbangan miyah dmayaw klwaan icil, mpmiyah ka qmpah ta pnwalang mi phyuwan pnarah ka ddaun bbriyun nii, mpmiyah dungan ka hbangan bbriyun da, kiya u hbaraw bay sediq ida mqrinuc na. Qmpringan ''Taliban'' ida dmuuy dxral uqiyan hunac hidaw, uka ana ima sediq musa alang hini mi uka ka ddaun mbbari hbangan uri,kiya ka saya pa, niqan bay bbriyun hbangan u wana bay niqan mklawa heyta mppiya qpahan bbriyun hbangan nii, ida ka tcipiq qqpahun bbriyun ka alang dhiya, smtama bay dyawan klwaan icil.
Adaw ka wa mniq ruwan bay alang tndxral,ini sdalih ucilung,pwla wa naqah bay bbriyun na, pusu pnyahan qnbsyaqan Kngkawas mqrinuc.
== Kluwan sediq(族群) ==
Ou bay alang kiuwan sediq ka Afuhan.Sdiqun na wa suun sediq qmpringan hbaraw bay kluwan tcikuh sediq duwan.Adaw ka Kngkawas yabay maxal msngari hari ini pswasut kmuruy da, pluban na knparu qmpringan pnlltuc bukuy sediq mi ranuq na sediq u ini klai ka mnlngu spuwan da.
{| class="wikitable"
|Kluwan sediq
|Klwaan pnatas/pwla snpuwan qunwey kwobeyyueyjyotusuquwan
(2004-saya)
|Klwaan pnatas/ pwla snpuwan qunwey kwobeyyueyjyotusuquwan
(2004 brah Kngkawas)
|-
|''Sediq Pusotu''
|42%
|38-50%
|-
|''Sediq Tacigo''
|27%
|25-26.3%(ruwan niqan 1% Sediq Cicupaso[Qizibash])
|-
|''Sediq Hacara''
|9%
|10-19%
|-
|''Sediq Ucubeygo''
|9%
|6-8%
|-
|''Sediq Aeymago''
|4%
|500,000-800,000
|-
|''Sediq Tukuman''
|3%
|2.5%
|-
|''Sediq Pirucu''
|2%
|100,000
|-
|Sediq rahuq na hiya
(Sediq Pasayi, Sediq Nuristan, Sediq Arabo, Sediq Pamira, Sediq Kuciara,dnii)
|4%
|6.9%
|}
== Patas saan qmita pnatas (參考資料) ==
*'' ''[http://www.cia.gov/ CIA]
*[http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
*[[:en:List_of_current_heads_of_state_and_government|List of current heads of state and government]]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E5%AF%8C%E6%B1%97
*
[[Snakun:Toda]]
a8xg4iwye8fr1ay7mqbu72qi1li5o58
Afih
0
67
100319
94637
2023-10-06T00:01:30Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100319
wikitext
text/x-wiki
Afih(阿飛赫部落)
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka alang Afih.
94 sapah ka kneegu na sapah, 293 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 77% niqan 226 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 23% niqan 67 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis70%, Bunun2%, Tayal1%, ni rahuq na o3%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
j4lrqedw5wuzopbhdwm21u4bqp3k9ij
Ageq
0
68
100320
94636
2023-10-06T00:01:33Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100320
wikitext
text/x-wiki
Ageq(那羅五部落)
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka alang Ageq.
49 sapah ka kneegu na sapah, 151 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 140 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 11 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal86%, Amis1%, Saysiyat1%, ni rahuq na o 5%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
cthei46ksc1jfll2jy2o18wh565j0je
Akihito
0
69
1602
1601
2021-03-18T13:34:55Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
1601
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Emperor Akihito cropped 2 Barack Obama Emperor Akihito and Empress Michiko 20140424 1.jpg|thumb|Emperor Akihito cropped 2 Barack Obama Emperor Akihito and Empress Michiko 20140424 1 (上皇明仁)|alt=Emperor Akihito cropped 2 Barack Obama Emperor Akihito and Empress Michiko 20140424 1.jpg]]
= Akihito(上皇明仁) =
Mntucing hngkawas 1933 idas 12 jiyax 23 ka Akihito ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Japan]] ta sayang o kiya ka Akihito, pnaah hngkawas 1989 idas 1 jiyax 7 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
7fq013uy7nd4b95mm8wvu582beq0swx
Alang
0
70
95776
95771
2023-04-08T12:28:00Z
Umin Nawi-1
1487
95776
wikitext
text/x-wiki
[[Cbeyo]] han we, kesun alang miyan yami [[Seediq]] peni na, nniqun seediq miyan ka kiya, niqan seediq, niqan naq neepah kkpahan daha ma, niqan ddupun daha.
So ka [[Alang paru Hualien|alang]] miyan yami Seediq ge, mddayo ma mggaalu kanna seediq knkingal alang, alang daka alang we so kiya duri. Niqan miyan snhiyan quri Utux ka yami ma, niqan miyan Gaya nami naq, spruun miyan bale qmita ka Gaya, kndalax so ooda knkingal seediq, knkingal sapah, knkingal alang ma, betaq ooda miyan kanna yami seediq, asi ka spooda Gaya kanna, meniq ka seediq smeeliq Gaya we, puqul miyan Gaya denu.
Knkingal alang we, niqan kinngal seediq pdaan kari, niqan seediq psratuc, niqan seediq mpehu, niqan seediq msapuh ma seediq mplawa quyux. Rseno ka mooda so kkpahun chedin ma, mosa mgcebu camac lmiiqu, mqedin ge meepah so kkpahun slokah ma, tminun pala, lukus ma pacang. Mssbarux ka seediq alang ma msstuku, uka kesun smtuku pila, mrriyux qyqeya ma ppuqul, uka kesun mbbaruy, niqan ka seediq so wada mgedang de, spuun daha smdehu, niqan so riso weewa msteerung de, dyagun daha piimah rai duri.
Niqan nami Gaya lmaqi ka yami cbeyo, kesun daha mosa mangal tunux pais peni, kiya we sniicu na pais meeyah kmremux ma, meyah smdayak dheran ma, meyah smdaku ddupun nami, irih so kklawa nami alang miyan ka lmaqi nii, uxe mmhemuc mangal tunux nseediq. Netun so mttuuqu ka seediq alang we, spooda daha Gaya mddahur de mtbale denu, mosa phuing ka rseno we, saasu daha seediq alang ka nngalan daha, ini daha liingi ma ini khkeruy. So nii ka alang miyan yami Seediq cbeyo.
Alang nami saya de ini pntena di, ado ka qnlhangan mian na Tanah Tunux ma, nii miyan na qlhangan Telu ka saya dungan, kika ga miyan muyu Gaya daha di, kndudul mgedang ka Gaya nami naq yami di, ma ga miyan asi laxi hii di. Ani lqlaqi nami saya di we, ini kela rmengo kari miyan naq Seediq duri di, bale naq ba bale ka saya duri, nii miyan mngaangal mqedin ka kaalang di, uxe de mngaangal miyan mqedin ka Mukan ma Telu uri. Malu bale ka so nii duri, ado ta ka mtbale kanna seediq ga mniq Taywang hini, ani si kani laxi ka Gaya miyan naq ami ma, kani laxi ka kari miyan naq Seediq duri, nii si nglungun mu riyung ka kenan.
== 參考文獻 ==
* 桂進德. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Tgdaya]]
qx90p69iyw5k941wfctemceacrleoji
Alang Mu Dgiyaq
0
72
82531
80173
2021-11-27T16:25:33Z
WikiEditor50
373
82531
wikitext
text/x-wiki
Alang mu gaga dgiyaq. Alang mu gaga siyo bobo yayung. Hbaro seediq ka alang mu, egu sapah duri. Malu bale qtaan, malu bale nniqan na duri.
Alang Seediq Tgdaya ka alang mu, kika hbaro ba Seediq nami yami Tgdaya gaga msuupu mniq alang hini. Rmnengo ka tama mu rudan, “uxe hini ka alang rudan ta cbeyo, pneyah ta alang Truwan meyah theruy alang hini, yaani wada niqan mmsepac kmxalan hari knkawas ka nniqan ta hini” di mesa.
Mdrumuc bale qmeepah ka seediq alang nami hini, ado bgurah ka dheran hini, kika mhuma ani maanu we malu kanna, so ka paye mdengu, wano yami hini ka meyah paye tbula ma, niqan baso, macu, bunga, sari, srqemu, sama, ricah, brkawe, bluqun, cadu, tlahi, malu bale ka hnreyan na kanna. Kiya, saya de ani ima meyah kmbarux dheran ma phmaun daha beluh, tomato, ucik, sama ma ocya, brigun daha ma pryuxun daha pila. Kika kndudun egu ka seediq pneyah uciicin meyah meniq alang nami hini saya di.
Alang gaga pckaun dgiyaq ka alang nami, uxe alang cbeyo hayan, bbuyu qhuni harung kanna, kika kesun daha “alang bbuyu qhuni harung” ka alang hini. Qhuni harung niqan daha klegan, kingal we harung bale, kingal ge harung trabus, qhuni harung bale kesun malu ba sptahu puniq, qhuni harung trabus we malu ba saangal eruc sapah, prading meyah theruy hini ka rudan ta cbeyo we, harung trabus ka wada malu ba spheyu sapah, yaani wada mkere ba ka qhuni trabus nii ma msderux duri.
Niqan yayung paru ka berah alang nami, mesa ka bubu mu rudan, “cbeyo mosa ku mahu yayung klaali, paanun mu bruru ka ppheyan mu saun mu mahu siyo yayung, mhedu ku mahu de paanun mu bruru dungan, saun mu mhido nganguc sapah. Rbagan de mosa nami lmanguy yayung, mosa nami qmerac qcurux, karang ma bolung yayung duri. Netun so qmuyux paru de so ba uxe heya denu, madis rnecux ma mrmusaq ka qsiya yayung, mapa btunux ma qhuni paru, daun na mnais kanna ka qnpahan seediq ma hako, so ba smiicu.”
Kuxun riyung saan rmigo seediq pneyah icin ka alang dgiyaq saya, ye niqan nanaq knmalu na Gaya ka“seediq tnpusu Taywang”hini, niqan bgihur malu ba sknexan ma qsiya malu ba mahun duri. Saya, ga nami kmbeyax smluhe kari nami nanaq ma, smluhe ndaan rudan nami cbeyo, so ka tminun pala, kmeeki ma muuyas uyas Seediq, niqan bale rilih daha kanna. Pusu bale we malu lnglungan kanna ka seediq alang dgiyaq.
[[Snakun:Tgdaya]]
kljhokkkkdrlh3yjgn8v5deh47r8d14
Alang Pulan
0
73
94633
94632
2022-12-31T21:19:42Z
Sakura emad
503
Restored revision 1632 by [[Special:Contributions/JuHanHsieh|JuHanHsieh]] ([[en:w:User:BrandonXLF/Restorer|Restorer]])
94633
wikitext
text/x-wiki
Alang Pulan gaga iyax alang Plngawan ni alang Bunun , kmlawa hini siida ka Tanah Tunux o Inago ksun dha. Kwomin cenfu sayang do alang Hharung ksun dha. Manu ka ita nanaq Seejiq ga alang Pulan ksun. Klwaan Tanah Tunux sexual, tgsaan na hmuma kingal nanaq sknxan na payay dhquy ka seejiq dealang, yasa putuh bi hndagan na hidaw jiyan, tbiyax bi mdakil jiyan. Rmiyax ka hidaw do asi kltu ka bgihur, manu ka hngak payay o ini iyah nganguc da, kiya ni tgutu nanaq hiyi na ka knmalu hngak na, kiya ni ksun dha “Tbula Inago”ka dhquy payay nii. Alang hini snegaaw Seejiq Truku kana, kla saw dTayal Plngawan ni dBunun ga smdupan dha kjiyax gmaliq(mpeangal tunux). Kiya ni iyux bi pghak biyax Seejiq ni pkmalu dTayal ni dBunun, kiya ka thjilan dhuq hini ka Seejiq Truku.
[[Snakun:Truku]]
72v2tv1k9qfe099dmkorsvhyz1nhb0b
Alang Tkijig
0
75
1650
1649
2021-03-18T13:35:16Z
Martin Urbanec
1
已匯入 10 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
1649
wikitext
text/x-wiki
Alang Tkijig (崇德部落)
Alang Tkijig gaga quri siyaw yayung paru.bukuy o nigan dgiyaq.brah o niqan paru gsilung.
Alang Tkijig hini o pusu bi daun tdruy musa paru Alang.qulung niqan paru qrasun jiyax do.
id lala bi tdruy muda Alang Tkijig, manu saw kida do . lala bi uqun ka alang Tkijig hini Uri , pusu suyang uqun o usik mukan ni pusu
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
3oe0a8hjnnm4tj3uve5pqdxr0hpuo9s
Alang Tongan
0
76
94631
1752
2022-12-31T21:18:54Z
Sakura emad
503
Restored revision 1671 by [[Special:Contributions/Aslawa7|Aslawa7]] ([[en:w:User:BrandonXLF/Restorer|Restorer]])
94631
wikitext
text/x-wiki
Alang Tongan (眉溪部落)
Theruy miyan dehuk Alang Bayke hini, maleba smunegun miyan kiyokay ma, malu elu na mosa ani inu kiya meyah miyan theruy hini. Hndure hari bayke kesun miyan daha, bobo nade skari hari telu ka seediq de meysi kesun miyan nadi.
Saya de wisu miyan so lmngelung hari “maanu ngayan na alang ta di” mesa miyan. Anu pusu bale alang miyan teru ka pnyahan daha alang, niqan alang Tongan, alang Sipo ma, alang Mwanan . Niqan ka seediq wada ini skila theruy Nakahara ciida duri ma kbberih Tongan hini, so kiya duri niqan ka mneyah Toda ma Truku duri, snkuhun psupu dadan ma dangi daha.
Alang Tongan hini gaga meniq kesun Nanhoncun(南豐村). Niqan seediq Tgdaya ga menaq tgbaro gako hiya ma,plmukan, kihilanh, telu ma, seediq khabu de ga menaq toma gako hiya. Alang Tongan nii niqan alang kiyokay daha ka alang iyu ka tnualang na. bobo na kndudun egu ka sisiyo na tgarang theruy hini, niqan alang Tgelaq, alang wilaq, toma deriq, alang Tgebin, alang Boki. Agu bale tnalang hini ma, agu so ngayan daha duri, yaani maha malu hari asi tnngayan alang Tongan ka hini. Anu bale bale de mneniq bale dgiyaq Tongan hiya kana druduran ta, gaga hiya kana snpahan daha, naka ta ini laxi ka ngayan alang Tongan nii.
Alang Tongan nii tnheruy bobo pcucebu paru, wada Tanah Tunxu de, meyah gmarang kari Tama Baro hini ka snluhayan ta. Ciida de Kasinhu ka wada dmoi mnege na dheran ka Awi Pihu nii. Kiya ka pstotuy kingan kiyokay meniq dheran na Loyan hiya ka Kasinhu, ciida ali knkawas 45(1956). Kiya ka mita tnsapah daha meyah theruy hini ka seedq duri.
Hani meyah hini Telu ciida, alang Tongan hini msupu alang Paran hayan, Tatoncun ka ngayan na. anu scuqi paru ka qlhangun daha, kiya ka knkawas 52 idas 10 ali 1 ciida ka wada knpriyuhun posa Nanhoncun di. Kika psupu mukang ka alang name di.
Alang kana Nahoncun hini, tnugo so ga meniq breenuxu ssiyo na ruru tudu yayung Usi hini ka yayung Meysi ma, ruru yayung Iyu daha ka yayung bnaruy hini. Bbale so nniqan daha de ga siyo bale elu Tay 14 hini ma, strengan yayung Meysi dah aka yayung Iyu.
== pnyahan pnataas ==
*簡鴻模、伊婉‧貝林,2002,《 眉溪部落生命史》。南投:中華民國臺灣原住民族同舟協會。
*簡鴻模、伊婉‧貝林,2003,《 中原部落生命史》。南投:中華民國臺灣原住民族同舟協會。
*伊婉‧貝林,《Utux、空間、記憶與部落建構─以alang Tongan與alang Sipo為主的討論》,2006,國立東華大學民族發展研究所碩士論文,未出版。
[[Snakun:Tgdaya]]
1zeaknlzapa00toqq3u1qg02ptclprp
Alang Truwan
0
77
94638
1757
2022-12-31T21:21:51Z
Sakura emad
503
Restored revision 1755 by [[Special:Contributions/DesianJheng0805|DesianJheng0805]] ([[en:w:User:BrandonXLF/Restorer|Restorer]])
94638
wikitext
text/x-wiki
Alang Truwan (平生部落)
Nasi saw nkari SeydangWasaw ga Truwan o kika nniqan pusu rudan ta.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
03v1bi0mlghw5wxago5xn0grmnig36y
Alang mu
0
80
1776
1775
2020-06-01T01:47:57Z
HuwacBasaw1234
49
1776
wikitext
text/x-wiki
= Alang mu(我的部落) =
pulan pulan ka alang mu
布嵐 布嵐 是我的部落
malu balay nniqan ; malu balay qtaan
住起來非常的舒服 ; 非常的優雅
niqan dgiyaq ; niqan yayung
有高山 ; 有河水
egu qhuni ; qgu qsiya
很多樹木 ; 很多水
egu sapah ; egu sejiq
很多房子 ; 很多人
mqaras ku balay mniq alang pulan
很榮幸居住在布嵐部落
[[Snakun:Truku]]
elfuvm29sdchi38ljuolammtw7bcaad
Alang seejiq
0
82
94821
94718
2023-01-02T16:35:14Z
HuwacBasaw1234
49
/* 參考文獻 */
94821
wikitext
text/x-wiki
Manu ka alang? saw ita truku o mseupu da kingal alang ,mseupu musa bbuyu ni mqaras kika ksun alang.paah laqi bilaq mndakil ku alang "Ihunang"ka yaku ,aji hmut knsuyang qtaan ka alang mu hiya.suyang bi ka bgihur na ni mtasaw bi ka qsiya yayung uri,malu bi saan rmigaw ka dgiyaq ni yayung hiya.Dgiyaq bukuy alang mu o mgpajiq mubung ppngpung dgiyaq sgnaah ta paah dgiyaq qmitaq o knmalu qtaan ni malu bi saan steetu uri.kska dgiyaq hiya o lala bi klgan samat,kiya o niqan mirit,pada,rapit,bgilaq,qowlit,bowyaw,rungay ni qqbhni .Tai saw dhuq ka krpuhan ni misanmnhdu mtbiyax qmpahan do omttqnay musa bbuyu ka kana snaw alang mktru bitaq mkempitu jiyax,miyah sapah da dhyia o msshjil balay htngay towkan ka napa dha dhuq sapah.mseupu nami mqaras mkan kana alang. saw nii knkla kndsan hnici rudan nami sbiyaw ni kndsan "qmpringan gaya"ksun rudan.saw nii o malu balay ni mseupu nami kingal alang.gaga pdalih "Ihunang"hiya ka suyang bi saan misux asu ,saw smeisug ni malu bi suxan asu,kiya o Yayung Syukuran ksun.laqi snaw truku o asi ka mkla maduk kika mtduwa mstrung kuyuh .laqi kuyuh o asi mkla mseusa kika mtduwa musa sjiqun.Kiya do o smluhay balay pstalang buji kana ka laqi snaw sayang .asi ka mdka kndsan seejiq kika duwa mseupu kana.saw nii ka alang,lala bi seejiq ,lala bi klgan dha.mqaras ku mntucing ku alang nii ungat bi bngux ni suyang balay ka hngak.Seejiq alang mddayaw balay ni mggkla balay ka ggtgut.nasi niqan msula ka kingal ruwan sapah mseupu dmayaw ka kingal alang. Kmsteita bi seejiq pnaah isil alang uri.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* 鐘王秀娟. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
rb2m6nj3r5mqxokhtgey82fifj12jn2
Alapanay
0
83
100321
1819
2023-10-06T00:02:58Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100321
wikitext
text/x-wiki
= Alapanay(阿拉巴奈部落) =
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka alang Alapanay.
923 sapah ka kneegu na sapah, 2,795 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 24% niqan 670 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 76% niqan 2,125 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis19%, Paiwan1%, Bunun1%, Puyuma1%, ni rahuq na o3%.
== Pusa nniqan alang(部落特色) ==
Spruun bi kingal rudan ka Amis, yasa rbuq bi ka dxgal, shangan dha Kocayney(溝仔內) uri.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Taytung pusu alang Taytung Fungfungri.
== Gasuc dxgal(範圍) ==
Pusu alang Taytung Cunghwaru 3 twan 208 syangney.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Sjiqan klgan nalang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni tlu.
== Snhiyan cungcyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro, Tyencucyaw, Tawcyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Nniqan alang hini sjiqan o kndadax rikisi nihung, kndadax saw Pintung hungcun-pantaw tnhjil dhuq Ricyasi (Pusu alang Taytung Rungyuanri ka sayang), bukuy do djiyun dha djima srpuhan ka sjiqan hiya, kika klaun dha niqan naqih euda musa miyah, kika tnhjil miyah hini kana da.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ngns8pernny7sgcsfv8wf42ufzr4c1e
Alapawan
0
84
100322
94642
2023-10-06T00:02:59Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100322
wikitext
text/x-wiki
Alapawan(阿拉巴灣部落)
Gaga mniq Taytung Tunghesyang ka alang Alapawan.
517 sapah ka kneegu na sapah, 1,430 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 64% niqan 915 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 36% niqan 515 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis62%, Puyuma0.5%, ni rahuq na o0.5%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
j55sfuvsdm94opytz61u89wo1mghmyd
Alassane Dramane Ouattara
0
85
83651
83650
2021-12-13T17:29:56Z
1123yoguwalis
78
/* Soto(總統) */
83651
wikitext
text/x-wiki
'''Alassane Dramane Ouattara''' (Kngkawas 1942 idas 1-) pa seyjicya Ivory Coast. Kngkawas 1990 dhuq kngkawas 1993 psdhuwan phiyu Congri Ivory Coast. Saya ka Konghe Jns Ryeynmong Cusi.
== Soto(總統) ==
'''Alassane Dramane Ouattara''' pa mntumal Soto Seyngkyo Ivory Coast, wada pklaun kari Dukuricu Seyngkyo Yingkay wada mbiyax mangal Soto ka '''Alassane Dramane Ouattara.''' Kiya mi ndanan seyngkyo u ini srwani mangal Ivory Coast Keyngpo Yingkay, kiya uri mi muda nanaq pkla kari wada mangal lmutuc Soto ka Soto saya Lolang Babo. Kngkawas 2010 idas 12 diyax 4 cida, '''Alassane Dramane Ouattara''' mi Lolang Babo pa txtaxa dha u smdhu dhiya nanaq ka wada mbiyax mangal Soto, psanak muda psdhu phiyu Soto.
Kngkawas 2011 idas 3 diyax 31, dmkuh '''Alassane Dramane Ouattara''' ka Ivory Coast Konghcyun u prading qnburang cnbu tubeyhing bay alang mkbrnux keyjay sotu Abidjan na Ivory Coast. Ida 4 diyax 11 cida wada qrapun ka Lolang Babo.
4ejc5f5z0i94df688pxxf8oh6twcl8g
Albania
0
86
94643
1965
2022-12-31T21:24:58Z
Sakura emad
503
Restored revision 1923 by [[Special:Contributions/Rungayrapic|Rungayrapic]] ([[en:w:User:BrandonXLF/Restorer|Restorer]])
94643
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Albania.svg|thumb|Flag of Albania]]
= Albania(阿爾巴尼亞) =
Gaga kska Owcow ka [[Albania]], 41 00 N, 20 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 28,748 sq km(hangan na o Tg145)
(knlbanga dxgal o 27,398 sq km, knlbangan qsiya o 1,350 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 3,038,594 hiyi.
Gaga [[Tirana]] ka pusu alang paru, jiyax 28 idas 11 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Albania ga wada sugan 43.80% ka dxgal qpahan, 28.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 27.90% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Bujar Nishani, pnaah hngkawas2012 idas 7 jiyax 24pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’.
ArpaniyaKonhekow(kari Arpaniya: Republika e Shqiperise) shangan sa Arpaniya(kari Shqipëria), ga mniq alang Awcow tgnarac ni tghunac,kiya ka koka Parkanpantaw o gaga tgiril ni tgruma. Gsilung Arpaniya Cikyatriya ni Yawtlant ga embggay brah koka Itari, tgnunac na o nisu pllutuc Sila, Tonlinpey Mcitun, tgiril o lmutuc Montneykrow. Alang bi paru o ''Tnala,'' kana koka Tayma niya o AL. mccbu sida Arpaniya dhiya o Sehweycui koka dhiya.
Ruwan ska koka Awco o alang Arpaniya uxay ka malu bi ni uxay egu ka ngngaln dha hbngan qnpahan uri, binaw snduray daw wada malu nari da. Paah hngkawas 2009 daw puman Peye ka Arpaniya da. Hnkawas 2009 cida Arpaniya kiya enduwa bi sumau Peyyey da. Hnkawas 2014 matatr idas, koka Omon o nglan dha ngaaw koka Omon ka Arpaniya, kiya saw hngkawas 2018 mataru idas daw srwaun ka Arpaniya saw hngkawas 2019 mataru idas kiya prajin enpssilin da.
Hata Arpaniya o niqan kingal rnsuhan mqaluh Qdiraw dah ka tunux na, spuda paah 15 jiyax siida mhmuk ingkan Skantpey bukun miyah knrmux alang Awtuman, kiya qdiraw niin o ririh pkla sa niqan bi pahun /uka pspngan seejiq dalang ka Skant nii msa, kiya Arpaniya o “alang qdiraw dgiyaq” sun dha mhangan .
== 行政區劃 qqpahun ==
[[Patas bntasan:Europe-Albania.svg|thumb|File:Europe-Albania.svg]]
Kana bi knlladan Arpaniya o niqan 28,748 pinpankonri (11,100pinfaningri), snaka 12 alang. Nii o qqpahan dealang ka hini, qqpahun cingcenci oniqan61 alang (“Bashkia」”) . dhoq hnkawas 2000,36 dxgal o sbgay dha Arpaniya musa qmlahang 12alang(「”Rrethe”) . 12 alang nii o pnhyugan dha hnkawas 2000 mapitu idas 31 jiyax, pryuhun dha 36 alang.
Bkun Arpaniya o paah hnkawas 2015 prajil puda bgurah nniqa qqpahan, au mnrngaw na qqphun alang o wada na lihu 61 da, wada laxan ka qqpahan dxgal nogyo (“Komuno”). Saw ciway na hari saw alang brnux o ga dha snakun kingal kumi alang ni alang (“Lagje ni Fshat”). Kana bi koka o niqan 2980 kimhal kumi alang ni alang, sbiyaw o shaman nniqan(“Lokolitete”). Lalang paru brnux qlangan Arpaniya nii o kiya tumalu di nniqn qqpahun, kiya saw benri bukun qmlahang ni skining qqpahun uda alang. Bukun Arpaniya o wads na brnahun puda ka qqpahun ga spuda saw qmlahan alang brnx ni nogyo ka duma qqpahun, Brah saw hnkawas nii wada brnahun ni pryuxan bukun ka pusu bi alang, ngalun ka snalu Koncan jiyax sbiyaw saw smudan ni ini knttuku saw snalu dha sapah o qduun hmrah ni enbarah phiyu dungan ni kiya saw wada enpuroq mnaqah bi ni dkruk ka qnabir omrnahan rmisoh panki Dungan, kiya spuda phiyuTconhey Cencufhonke prana knmalu alang paru brnux.
== 氣候karac ==
Spuda psnanak karac Kepen, kana alang Arpaniya o psnakan rima klgan ka karac. Kana ka karac saw Ticonhey、karac Yajetay ni mmhuriq、karac Hayansin、karac mmuhun Tarusin ni karac hukisin. Yasa dxgal Arpaniya sqyaan paah bgihur alang ka Yatriya ni Ayawniya, kiya misa o muhun bi rbagan o ida sbgihur di uri, duri o yaa mququy bi ka dxgal Arpaniya htran na ka bghur gsiling mrmux dxgal alang brnux, dxgal alang brnux misan do mskuy bi rbagan do ida mtalux bi. Ka na dalang o ga mniq babaw Conweytu niya, kiya lhan bi ka spac pryuxan karac. Quri karac dxgal sipaw o saw karac Ticonhay kiya, ga mnuq mququy dxgal o Tarusin muxul na karac. Ga sipu Cipu mtruma na dxgal ni ga mququy dgiyaq knmuhul na o paah girir mquri hunac ni paah narac mquri tgdaya mrana. Ska ni tgdaya saw drnux kntlxan misan o mskuybi niqan 0 °C(32 °F)hari, rbagan paru bi kntlxan na o 24 °C(75 °F)hari, mquri tgruma na dxgal brnux o mskuy bi knskiyan na o 5 °C(9 °F)hari, rbagan paru bi kntlxan na o 30 °C(86 °F)hari, rbagan siida, kana bi koka kntlxan na o sa paru 5 °C(9 °F), ciway hari ka misan.
Knkingal hnkwasan pniyah na qsiya Arpaniya o 1,000konri(39.4ingcun)dhuq1,500konri(59.1ingcun)ruma, Napu mtruman bi dxgar pniyax na qsiya spnhan o ciway hari kiya, peypu o egu hari kiya . Misan sida pnyahan na quyux ni huda alang Arpaniya yaa 95% , quri alang peypo ni alang tonpo tququy dxgal pniyah na jiyax quyux ni huda o egu hari kiya, drnux dxgal nanpo ni dxgal sipaw o pniyaxh na jiyax quyux ni huda o ida ciway hari kiya, duma dgiyaq alang peypo ni tonpo niqan karac paru bgihur ni quyax, saw mssiyaw dxgal sipo o ado daan paru bi knskiyan, kiya yahan miyuk enbiyax bi bgihur, rbagan sida uxay wana dxgal dgiyaq kana dow ida daan msilux bi ni mddngu bi, (wana nanaq dgiyaq tonpo ni niqan pnttna na alang paru drnux, saw ka Peysekpi、krca、kuks) ini hari qtai qmuyux, kana bi do qmuyux babaw ska hidaw saw mssriyux ka kntilux na kiya tnais mbruwa ni qmuyux. Ana uka tdus bi qtaan pntasan pnyahan knegu qsiya saw enpqita karac Arpaniya, binaw daan smpgu ka ini pntna pnyahan na qsiya do ida egu bi ka ini pntna na, knkingal kngkawas pntna na o yaa 1,800konri(70.9ingcun), yabi musa dhuq 2,550konri(100.4ingcun).
Binaw, Arpaniya saw dgiyaq ga sipu Arpeys o kana alang Awco kiya msmur balay, knkingan hnkawas pncingan qsiya quyax o 3,100 mm(122.0ingcun). Mkllu dxgar pncinga na qsiya quyux o qmita pryuxan karac tduwa priyux paru bi uri, conpu tququy dxgal dqiyaq o pncingan na qsiya quyux o ini kala dgiya ququy peypu. Ini pntna ka dxgal o ini naq pntna ka kpnryuxan na piyah qsiya quyax uri, binaw priyux ka karac o pnyahan na kngu qsiya qnyuxan o ida mtna kana, misan o egu bi quyux ni huda rbagan o mddngu ni uka hari quyux saw nii dha kluwan. Hkawas 2009, kumi kenkiyo paru pyasn Krotow mhiq ruwan dgiyaq Arpaniya Arpeys qmita spac ciway yayung huda. Ciway yayung huda nii o gaga mniq 2000 Konc (6,600ingc) msturun llbu na hari dgiyaq, saw nii Conweytu qnququy dxgal niqan yayung huba o ida burux kingal bi.
== 政治qphun seyhu ==
Arpaniya o ga puda Ihuy Mingcuc ni Totanc. Bukun o kiyaqbsuran koka, Conri o kiya tunux bi seyhu, spuda Ihey(Kuvendi)pnuda senkyo kiya phyuyan dha. Nihey 140 pusu bi empqpah seejiq nii o mnuda senkyo seejiq Arpaniya, jiyax qpahuin o spac hngkwas. Pndaan Bukun wada mangan Conri daw phyugun muda qphu Pucan da.
== 憲法Senfa ==
Hngkawas1946 taru idas Csenhuyi Arpaniya wada smrwaan puda Konhkow tukingal Senfa . Hngkawas 1976 maxal dha idas pryuhan hangan saw Arpaniya Jenminkonhkow” dadaw na daw hueyi o wada dha srwaun msa “Arpaniya Sehueycuiminhekowsenf”. Hici di hngkawas 1990 kiya prajil puda egu kumi daw, kiya qpahun Senfa nii o htran puda da. Hngkawas 1991 rima idas, nkaygi Asowcey totan smruwa puda “Senfayawce” ,paan hngkawas 7 daw ringji puuda Senfa da. Hngkawas 1998 maxal kingal idas maxal dha jiyax, muda puda buurah na Senfa Cenming konceycenmingkoncey, 50.57% seejiq sanka meyyaq kipu, smruwa kska hiya o niqan 93.5%, pntna na hiya hngkawas 11 idas 12 jiyax, ngalan bukun Arpaniya siida Leyjeypu .Maytani matas bgurah Senfa, bgurah “Arpaniya konhkow Senfa” enduwa puda.
<br />
== 政黨centan ==
Saying koka Arpaniya enda pbatas Centan o niqan 60 sngari, balay bi muda sanka ni muda uda senkyo o niqan 37Centan ni 1 ka Centanrenmon. Pusu di Centan niqan:
Arpaniya Sehueytan(ngalan Ccentan sayang)
Arpaniya Mingcutan(ngalan paru bi Cayyeytan sayang )
Arpaniya Sehueymingcutan
Arpaniya Konhetan
Arpaniya Singmingcutan
Arpaniya Mingcurenmontan
<br />
== 能源Nenyen/Denki ==
Pusu bi stmaan qsiya Arpahiya , saw babaw dxgal o pusu bi una kingal snala pndaan denki qsiya koka, spguun ka pniyah denki qsaia (kana knguu na Payfenpi). Snalu dha denki ni pndaan pnyahan na qsiya koka o yaa 95%. Kska hiya o niqan Fierza、Koman、Skavica ni Vau iDejës ga nhiq yayung Drin. Kasa mraban knmalu ka nniqa dxgal hiya, kiya ka yauyng hiya pnyahan na Denki koka o ida malu bi.
siya Heysan hiya msupu phiya kingal Hetencan, apaq wada egu ka pnspuwa smli ddaun saw patas binaw yaa daling heysan hiya o knttu niqa Runu kiya nisu dha saw qtaan na. Hngkawas 2009 dha idas, kaba Itari Enel piyah kari kika kiyaku daha mniq Arpaniya enphiyu kingan 800 Caw janmey Hacidensiyo, kiya piyah saw egu kluwa pnyahan denki.
Denk koka Arpqhiya, pusu dmuuy qphun nii o Noway Statkraft, saying siyaw Devoll River nisu phiyu dha Hacidenciyo Banjë ni Moglicë. Nasi hndu phiyu, kiya ddaan qsiya nii o maa mpququy bi sliyan qsiya koka ka nniqa ssliya qsiya . “ qsiya denki Tweyr” kiya paru bi qpahun denki Aarkenpentaw. Dha pusa bi Hacidensiyo nii o saw dhoq hngkawas 2016 nihngkawas 2018 daw qduun muda da. Hnduu do knkingal hngkawas o musa dhuq 729 Wat ka kngu pnyahan na, pn rana na denki Arpaniya o musa daling 17%。
<br />
== 外交Wayciyaw ==
Pah mcclux bi Tonomincuha ka hngkawas 1990 sida asi usa suupu huya ka Arpanya, Seyhu Arpaniya o ga na hrnasun ka mhmuk ni mhuru koka ka jiki Howca, muda mwaran rwahan na ka uda mquri qpahun nganguc. Paah hngkawas 1991 dhuq saying seyhu Arpaniya knttu muda uda qqpahun quri alang gaykoku, playu na puda ka koka Sifang,iyux puman mtuhuy Owmon, miing psruwa koka Omey saw priuux ka uda qqpahun ni uda qphun Seyhu,puman dmayaw ni ptbiyax Arpaniya ni kana koka Awcoida saw skingan supu muda, kla psbiyax pstkray ni mangan pnsruwa kana koka ka siyaw koka Ksowwe. Kiya Seyhu Arpahiya o enbiyah bi sanka msupu muda uda alang Tonnano, enbiyax bi cmikun muda uuda ni pkmalu pqqlahang ssiyaw koka dha uri, puda asw prana pkmalu ni supa muda koka saw hhiya, ptbyahun dha bi puda ka kumi kinu kana koka uda Wayciyaw . Kiya babaw Jenseykay egu koka ga puda psnakan egu uuda pssiling ka bukung、Seyh、Ihuey. Ga phdu matas egu bi kluwan bbrigan ni ssaan mhrapas , mhrikaw bi ka uda Wayciyaw nii. Dhuq saya, Arpaniya ni 150 nisa phiya mslupunegu bi koka, 48 ka kumi alang paru, hngkawas 1955 idas 12 jiyax14 Arpaniya gaga puman Lenhekow da. Hngkawas 2009 , Arpahiya owada muman Peye. Hngkawas 2014 idas 6 Arpaniya mepu wada men Omon hosiyen koka.
Mspais ciida, Arpniya o plalay phiyu pkmalu Slafu、Suren、Confajenminkonhkow ni koka Sehweycui,dha Amirika Cifan koka ga mpsriqu. Yaaga puda “ini psdalin Cui ni Tikocui”saw uda , plalay ppalah Nanslafu、Suren ni pkmalu Tayriku, kiya wada pxan pdruxan alang kana koka ka Arpaniya. Dhoq bi dukuy hngkawas 1985 dawkiya wada kndudulmalu da.
== 社會senhwey ==
Malu na bi ddidun saw uuqun ni sama Abura Arpaniya.
Arpaniya Weysnpu ga puda dmuuy Cenpaw . qtaan snpgan snpa Denseykay Weysencuc,saw hngkawas 2000 koka Arpaniya wada spngan hangan o nisa tgdrah 55 ka knmala uda kumi pqita naruh seejiq. Ananaq wada mqraq ka Koncancui cencien Arpaniya ana saw pqita dha uda narux o endaan phan muda mqraqir bi uri, binaw paah hngkawas 2000 dhuq saying o ida malu bi ni knttun priyu ka spita dha mnarux seeji. Saw hngkawas 2000 niqan 51 ka sapah empsapuh, kska hiya o niqan kaqtaan empsapuh empsapin seejiq ni Cuwankeses uri. Qtaan o Pusu bi hqilan seejiq o knarux Singhuansiton, babaw na dawnarux gaan. Hngkawas 2009 spac idas mhdu muda Kensa kana ka hiyi sejiq da, sbliqan bi pkla kana ka patas Weysentonci Arpaniya, ana saw snaw muda pkruc mqrijil, saw pangan laqi mi lnlamu ana uda, pusu bi wada madas hnqilan o narux urac dara ni qsahur, luqih, gang ni naruc daan hngak. Saying dow Arpaniya o waba seyko ini nab aka pkmalu ka nnaqah muru narux ni lnlanu knnarux uri.
Hngkawas 2009 spac idas mhdu muda Kensa kana ka hiyi sejiq da, sbliqan bi pkla kana ka patas Weysentonci Arpaniya, ana saw snaw muda pkruc mqrijil, saw pangan laqi mi lnlamu ana uda, pusu bi wada madas hnqilan o narux urac dara ni qsahur, luqih, gang ni naruc daan hngak. Saying dow Arpaniya o waba seyko ini nab aka pkmalu ka nnaqah muru narux ni lnlanu knnarux uri.
Saying daan snpuun ka bbaraw bi kndusan seejiq Arpaniya o hngkawas 77.8( hngkawas snaw 75.1, hngkawas qrijil o 80.7), ga mniq tg37 spgan, mhrinas duma koka omon, kana ka koka sloniya、aysaniya、 porang、siyonyari ni slowtak. Wada saw nedang radu koka Arpahiya spgan o hngkawas 2015knkingal hngkawas kingal kbkiyan pncingan rabu lqlaqi o niqan 12 seejiq ka wada neydan. Daan spssn koka owco, msuqi bi tnbnawan seejiq Arpahiya o ini kpiya kiya, yaa bi paah uqun Ticonhay ni luhay dha mkan saw Kenko na uuqun. Saying daan snpuun ka bbaraw bi kndusan seejiq Arpaniya o hngkawas 77.8( hngkawas snaw 75.1, hngkawas qrijil o 80.7), ga mniq tg37 spgan, mhrinas duma koka omon, kana ka koka
sloniya、aysaniya、 porang、siyonyari ni slowtak. Wada saw nedang radu koka Arpahiya spgan o hngkawas 2015knkingal hngkawas kingal kbkiyan pncingan rabu lqlaqi o niqan 12 seejiq ka wada neydan. Daan spssn koka owco, msuqi bi tnbnawan seejiq Arpahiya o ini kpiya kiya, yaa bi paah uqun Ticonhay ni luhay dha mkan saw Kenko na uuqun.
== 軍事uda mssaping ==
Arpaniya Pumen uuda mssaping(kari Arpahiya:Forcat e Armatosura të Shqipërisë,kntan snpu o FASH)kiya Arpahiya paah hngkawas 1912muruh dow enduwa bi maa Pumen uda mssaping, paru bi empdudu Arpahiya seejiq o concanmopu , tgruwan concanmopu daw Rucingsrinpu, howcin ni enpkuren ni emptgsa na.
Mniq hngkaws 2009 enbukuy puman Peyye, Aepaniya cinspumen musa saka Peye tingci puda ciyen ni kdhiyax puda saw kunren.
== 教育 kiyowku ==
Mniq hngkawas 1991wada mtusin ka Koncancuicencan Arpahiya daw, sangan dah ni srngaw kana seejiq ka uda ttsa pyasan paah hngkawas 8 pdhqun bbaraw hngkawas 10 ka qqpah nii. Hngkawas 1992 Arpaniya saw hnlawas 1997 smisi mspaia ni msnun miya ka mqkaqir Kokoncsi koka Arpaniya, kiya saw sstsa patas ni qqlahang sapah pyasan o wada mrudu kana da. Sstsa patas ni ddiyu qqaya o wada sliqan kana kiya ni maka ini daka ka ddiyun stsa uuda sapah pyasan kiya ida hmici paru bi snliqan na, saw nii kiya ptutuy bi koka Itari miyax dmayau mgay ddidun qqiya. Dhuq hici bi hngkawas 1990, egu bi sapah pyasan prajil phiyu, kiya wada pkmalu ssan smluhay lqlaqi. Paru bi pryuhan o kiya ka paru bi alang brnux, saw gaga Tinala、Tulas ni Skutay.
Kana ka uuda kyoiku Arpahiya o Cawipu ni scenci skinin muda kiya. Pila ddiyun pyasan o pusu ida seyhu ka mgay, kana do snakan tauu klgan, kana ka Ciway spah pyasan(arsimifillorë)、Consey sapah pyasan(arsimi imesëm)ni Kawten sapah pyasan(arsimiuniversitarë). Knddarasw kingal jiyax ppyasa o mtna bi damay tunux, kjiyax o paah mngari idas ni maxal idas daw prajil muyas da, duq mataru idas ni mpitu idas daw msangay da, duma daw dha ni taru idas kiya sngayan pyasan kiya. Kari Arpahiya kama konri sapah pyusan okiya pusa bi ttsaan dha kari. Paah lapi pyasan ciway icinense duq mngari pnyasan kiya asi bi ka pyasun kiya, mngari hngkawas pnyasan ka laqi pyasan daw asi ka mnda mangan sken malah matas, mnangan skeen ka laqi pyasa o kiya tduwa knttu musa muyas.
Consey o tduwa muyas kantan na ppyasan kiya, muyas kantan na hari ppyasan saw laqi pyasan Matura tduwa junbi sken musa muyas malu pnyasan , kiya diqan dha tduwa mangan uenpin Piyeycensu , mnangan uenpin Piyiycensu ka laqi pyasan daw tduwa musa muyas akawcon ni paru pyasan da. Seyhu A rpaniya ananq puda hngkawas2007” Kawten ciyawifa ” saw Porownimows, binaw qnpah nii o tduwa Konri ni sri, tduwa spuda Kawten ciyawifa kingl、dha、tart na Kawten ciyawi.
Arpaniya na senpngan saw mpscugo kngkawas omaxal taru kngkawas, mniq seykay emddku o tg25. Arpahiya mkla mita pntasan snaw o 99%,qrijil o 98.3% kana snaw ni qrijil o 98.7%.
== 參考資料Patas saan qmita pnatas ==
<nowiki>https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E5%B0%94%E5%B7%B4%E5%B0%BC%E4%BA%9A</nowiki>
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
[[Snakun:Toda]]
r6k1zv4lgb3hobvhxn8rvo2uwvy6840
Albert II
0
87
85643
85179
2022-01-11T12:42:37Z
Uxay0430
92
/* Pnyahan pnataas(參考資料) */
85643
wikitext
text/x-wiki
= Albert II〔阿爾貝二世 (摩納哥)〕 =
[[Patas bntasan:Prince Albert II 2016.jpg|thumb|File:Prince Albert II 2016.jpg 阿爾貝二世 (摩納哥)|alt=]]
Mntucing hngkawas 1958 idas 3 jiyax 14 ka Albert II ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Monaco]] ta sayang o kiya ka Albert II, pnaah hngkawas 2005 idas 4 jiyax 6 pnrajing kmlawa klwaan.
'''Albert II,''' mndungus balay hangan niya pa '''Albert Alexandre Louis Pierre Grimaldi (kari France:''' Albert Alexandre Louis Pierre Grimaldi, kngkawas 1958 idas 3 diyax 14-), mntuting Monaco Cinwangkong, Bukung Monaco saya, Bukung Grimaldi mi Monaco Kongkwo Qnlhangan Weynso. Hiya ka murux bay laqi snaw wada mnrdang Bukung Monaco Rainier III mi Wangfey Grace Kelly, qbsuran niya qridin Hannowa Wangfey Caroline Kongcu, swayi niya qridin ka Stephanie Kongcu. Kngkawas 2005 idas 3 diyax 7 Rainier III wada mchdil bay narux niya wada swarang nganguc daaw, '''Albert II''' u mniq idas 3 diyax 31 daw wada pklan phiyu Secng. Idas 4 diyax 6, Bukung Rainier u uka brahan pkmalu mi wada mrdang, kiya u mpBukung ka '''Albert''' pa wada mburah Bukung Monaco. '''Albert II''' ka pnsliyan csan Uka Rudan Kwoci na kumong, kiya mi tumal knou bay mdhu pnsliyan so Hwanpaw, Tiyu, Ucilung Ida nkiya uri.
Kngkawas 2020 idas 3 diyax 19, '''Albert II''' u wada ruwan Cyokoku Uhan Narux Brah (COVID-19), kiya ka knkana qnlangan mwaya bay wada ruwan Cyokoku Uhan Narux Brah (COVID-19) na Qnlhangan Weynso.
== Llaqi(子女) ==
'''Bukungh Albert II''' u niqan 2 pnklanan llaqi niya nganguc:
Msupu Amirika niqan snaw na ka qridin Mala Rotoro niqan 1 laqi dha:
* Laqi qridin: Jazmin Grace Grimaldi, kngkawas 1992 idas 3 diyax 4
Mnsupu Toko brah qalux wouwa skoki Nicole Coster niqan 1 laqi dha nganguc:
* Laqi: Alexandre Eric Stéphane Coste kngkawas 2003 idas 8 diyax 24 mntuting France Paris St. Vincent Paul Singhu Byoying.
Bukungh '''Albert II''' tuhuy Carunni Cinwangfey laqi dha u mniq kngkawas 2014 idas 12 diyax 10 mniq Monaco Grace Wangfey Byoying mntuting, 1 laqi rabu snaw mi 1 laqi rabu qridin tnrurun ka llaqi dha.
* Laqi qridin: Gabriella Thérèse Marie, Monaco Kongcu, Karad qridin Pocwey, tuhuy swayi niya snaw pa tnrurun.
* Laqi snaw: 'Jacques Honoré Rainier, Manaco mnBukung, Pawks Hocwey, tuhuy qbsuran niya qridin u tnrurun.
== Hangan snpruwan(頭銜) ==
'''Hangan snpruwan Bukung Albert II pa niqan: Monaco Cinwang, Warwen Kongcwey, Estuteville Kongcwey, Masarin Kongcwey, Mayena Kongcwey, Posayen Cngpaw Cyunwang, Pawks Hocwey, Silimacalan Hocwey, Ciskar Hocwey, Peyrli Hocwey, Poriniyak Pocwey, Kalads Pocwey, Feylrit, Peyrfu, Tanenherosmongt Pocwey, Torini Pocwey, Longkjweymo Pocwey, Kraytay Pocwey, Karweyney Nancwey, Piyi Nancwey, Llusyopir nancwey, Angpiay nancwey, Artcik Nancwey, Sngro Nancwey, Masay Nancwey, Isneymu Ringcu, Sngreymi Ringcu, Matiwong Tyeyn.'''
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*白談翠屏
d5083ijdmagjf299ii2itejisarb2y8
Alexander Lukashenko
0
88
104102
104020
2024-07-05T14:41:24Z
U. Boya
2117
+ Papak
104102
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Alexander Lukashenko crop.jpeg|thumb|Alexander Lukashenko, 2015]]
Alexander Lukashenko
Mntucing hngkawas 1954 idas 8 jiyax 30 ka Alexander Lukashenko ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Belarus]] ta sayang o kiya ka Alexander Lukashenko, pnaah hngkawas 1994 idas 7 jiyax 20 pnrajing kmlawa klwaan.
== Papak ==
{{reflist}}
== pnyahan pnataas ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
2s1mbv9r2q1pyny48girrk0laf4ix2f
Alexander Van der Bellen
0
89
102847
85021
2023-11-08T20:35:16Z
Bwag
1800
new file
102847
wikitext
text/x-wiki
= Alexander Van Der Bellen (亞歷山大·范德貝倫) =
[[Patas bntasan:Van der Bellen - Buch Wien 2023.JPG|縮圖]]
Alexander Van Der Bellen (Kari Doicu: Alexander Van der Bellen, pnhnang kari Doicu: [ˌalɛˈksandɐ fan dɛɐ̯ ˈbɛlən]; kngkawas 1944 idas 1 diyax 18-) hiya u taxa Austria seyji jnwu mi keyjay sweycya, soto Austria saya.
== Slxan pkla (簡介) ==
Kndadax Estonia kana ka tama bubu niya, kiya ka sediq mqraqil qnduriq mnniq Stalin cuyi snpeyyah Suryeyn. Mntuting snpeyyah Russia Soviet Ryeynpang Syakay Cuyi Konghkwo, tama niya u niqan dara sediq Ucilung Baltic Doicu, sediq Netherlands mi sediq Estonia.
Alexander Van Der Bellen u taxa mnalix mptusa pyasan tubeyhing, ini sangay tmsa cida han pa mnniq mptusa Pyasan Vienna Tubeyhing cyawso keyjayswey.
Hiya u mnMsama Tang, mniq kngkawas 1994 dhuq kngkawas 2012 mnuda Kokomin Gikay giying, mncusi Msama Tang Gikay kaygi, mniq kngkawas 1997 dhuq kngkawas 2008 qmpah Msama Tang ryeynpang mprngaw kari.
Mniq kngkawas 2016 seyngkyo soto Austria u murux hniwan niya miyah seyngkyo, kiya mi Msama Tang ka dmkuh hiya. Mniq soto seyngkyo tu2 meytaq hyo, sntama hyo pnoda patas dnurun sntikuh bay hyo ka wada mbiyax mangal, mangal 50.3% mbiyax mi ini niya baka ka hosweyjn Austria Mtrawah Tang Norbert Gerwald Hofer, binaw mnhdu kana seyngkyo pa, alaw hyo seyngkyo pnadas dnurun ka hidoyi balay mqbling, hiti daw wada spoxan hoying keyngpo.
Alexander Van Der Bellen u dmkuh hwanpaw mi syakay mtrawah cuyi cngco, kiya mi dmkuh O Co Ryeynmong.
Mniq kngkawas 2016 idas 12 diyax 4 kcka snburah seyngkyo dungan ka Soto Austria, Alexander Van Der Bellen u mniq kcka tumn1 meytaq hyo u wada mangal 51.7% hyo mi wada niya ini baka ka hosweynjn Mtrawah Tang Norbert Gerwald Hofer (wada mangal hyo 48.3%), wada mbiyax mangal Soto Austria Ryeynpang.
Alaw Ibiza Jikeyng mi Jnmin Tang tuhuy Mtrawah Tang ccng ryeynmong ka mhdu, kngkawas 2019 idas 5 diyax 27 cida, Kuttz seyhu u wada spuda Kokomin Gikay puda ini sruwa snhiyi tonggi malax qpahun, kiya mwaya balay ndanan rikisi Austria. Alaw msdalih knbeyhing seyngkyo miyah 3 idas sngari, Alexander Van Der Bellen u mndungus balay plixan niya ka Sebastian Kurz daw, spuda niya biyax rngiyan, psdhu phiyu Uaka Tangpay na ka ida mnhoying keyngpo sosi hwakwan Brigitte Bierlein ka ngalan congri. Niyi uri ka mwaya balay niqan soto muda mndungus balay biya, muda nanaq psdhu phiyu burah congri.
Kngkawas 2020 idas 5 diyax 24, Alexander Van Der Bellen soto pa alaw wada smliq pnwaya hmtur runan narux brah Uhan , cka rabi ida wa mniq sanan mkan uqun msupu mkan cida u wada kasi qrapi keysacu qnlhangan dha.
i7fbo4ujtlkmejo4ywpb1aza94ay8cb
Algeria
0
90
66158
60897
2021-06-16T18:52:29Z
WikiEditor50
373
66158
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Algeria.svg|thumb|Flag of Algeria- Kwoci Arciriya (阿爾及利亞國旗)|alt=|371x371px]]
Algeria (阿爾及利亞). Gaga kska Meycow ka [[Algeria]], 28 00 N, 3 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 2,381,741 sq km (hangan na o Tg10)
(knlbanga dxgal o 2,381,741 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 40,263,711 hiyi.
Gaga [[Algiers]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 11 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Algeria ga wada sugan 17.30% ka dxgal qpahan, 0.60% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 82% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Abdelaziz Bouteflika, pnaah hngkawas1999 idas 4 jiyax 27pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Emblem of Algeria.svg|thumb|176x176px|File:Emblem of Algeria.svg-Kwohwey.(國徽)]]
[[Patas bntasan:Algeria (orthographic projection).svg|thumb|File:Algeria (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Hangan klwaan (國名) ==
“Arciriya” nii ga ida pnaah hangan patas klwaan Inun Algeria. Hangan klwaan nii ga pnaah pusu alang dha Arciriya. Hangan “''Arciriya''” nii ga ida pnaah kari Arapo Cyasai (al-Jazāʾir) ksun, ririh saw “qpruhab Taw” msa, ana ka niqan spac ''haywan'' seuxal ka alang hini, babaw hngkawas 1525 do spac taw nii ga wada msupu dha dxgal Talu da. Hangan klwaan nii ga ida mduuy kari Arapo ''Cyasay''i na.
== Tiri (地理) ==
Gaga mniq daya gqian hidaw Feycow n kkiyig gsilung Ticung. Dxgal na ga wada snakan dha, Dayan a daya o mkkiyig breenux gsilung ni ddgiyaq Ateras, kkiyig gsilung o ida muxul ni niqan qsiya, nTicunghay ka karac na. Hunac o ddgiyaq Sahara Ateras ni paru kawyueyn, nmnsuwil karac. Hunac o ''Sahara samo na daya gqian hidaw, wada hari mduuy 4/5 dxgal kana ka klwaan dxgal na ga ruwan pnti ni kawyueyn, mtalux ka karac na, ntalux samo ka karac. Dgyagan Arciriya ga mskuy bi ka misan.'' Pusu balay alang o niqan ''Arciriya'', ''Awran'' ni ''Cyunstanting''. Ayus dha ''Tunisiya'' ni ''Morwoke'' hiya ga ''Makeripu'' ksun kari ''Arciriya''.
=== Llbu kkiyig gsilung (沿海低地區) ===
Yaasa [[Dwiyaq|dgiyaq]] ''Ateras'' ga mquri gsilung, dhuq llbu dxgal mkgsilung do wada seayus saw lubuy qtaan da, ini sqapah saw kingal bbaraw mkgsilung breenux da. Qtaan ka paah gqian hidaw mquri hraan hidaw o pusu bi llbu mkgsilung breenux dxgal o niqan llbu dxgal Awra, dxgal mgeayug ''Cirifu'', breenux hraan spriq ''Arcir'', llbu dxgal Peycyaya ni Annapa. Dllbu dxgal nii ga ida wana daya Arciruya na 3%, kiya ka kiya ni ida wada hmrinas mdka na seejiq o gaga mniq hini. Ida tgaaw mniq hini kana ka qqiyaq hmaan, wada hmrinas 2 kbkuy kbhug sjiqan o gaga mniq hini kana.
Llbuan dxgal mkgsilung ga ida mhru ana manu, karac o mkTicunghay ni niqan qsiya shuma pnegalang, kiya ni psblaiq nungyey ancyueyn, pkrana mnangal. Paah yayung ''Cirifu'' (Chelif) qnlian na mseayug dxgal, mdudul llabang kadxgal nii, yayung nii ga ida hiya ka Tg1 knparu na yayung. Knbbaraw na o yabi 640km, pusu bi siida qsiya yayung o ida kndadax Tayrsancyu.Dxgal ayug nii ga ida niqan 16–30km hari knllabang na,mtalux bi ka rbagan, idas 7, 8 ga ida dhuq 37.5 ka kntalux na. Quyux hnkwasan o yabi 400mm, ida dungus bi hmaan hiyi qhuni, saw ka surung, uhwakwo, sing, budo ni stngi pnegalang ida pusu hmaan hini kana. Saw ka budo o ana inisyuqi qsiya o ida tduwa phmaan bnaqig mabal malu kiya wah.
''Arcir'' breenux hruan spriq ga ida tna gnbgrahan, egu bi ka hnbragan sjiqan, hraan bitaq gqian hidaw o yabi niqan hari 100km knbragan na, knllabang na o yabi 20km.Thnganan dha breenux hruan hidaw ''Miticya'' (Mitidja) msa, ida egu balay qnluli dxgal dgiyaq gnutu kingal breenux hruan sspriq. Pnegalang, sapah ni pnhiyugan breenux hruan spriq ga, ida nkiya ''Fakwo'' ka kiya. Hraan ''na idaw'' llbu dxgal Peycyaya o ida tnunan Suman
=== Dgyaqan Tayr (台爾山區) ===
Dxgal dgiyaq Ateras ga paah gqian hidaw Morwoke mquri daya hraan hidaw bitaq kiyig gsilung Ticunghay. Dgyaqan Tar niqanegu bi saw sdhhraan baraw hruan spriq ni qpruhan dgiyaq, dgyaqan ga ida qmuyux bi paru, maku wada daan mapa ka ka dxgal. Misan o bbaraw bi ni mskuy, ssipa dhuq idas 5, ida msuwil mdngu mtalux bgihur sirwoke. Sdalih Ticunghay o Tacyapili (Grande Kabylie) ksun dha ida baraw hruan spriq. Ssiyaw daya hraan hidaw o gaga smriyu hiya o ida brah na Hanuci tasil peynma, hunac o ida bukuy na Curwoci ni Payeci na tasil qbulic btunux ni tasil bnaqig.
Knkyuxan mipix ka tntunan btasil kska hngkwasan dnii do, maa yabi 2000M knbowqax na ka dowras dgiyaq, thnganan ''Curcurasan'' (Djebel Djurdjura), dowras ka dgiyaq rbuq ka ayug, saw bi smiisug. Yasa bowqax ka dgiyaq, egu bi ka qnyuxan qsiya, paah idas 11 bitaq idas 5 na mdka hngkwasan, qnuyux qsiya ga dhuq 1500ml.Rngagan brah saw dowras ni rbuq ayug ga ida qsiya quyux ka mnmapa hiya.Hbaraw bi seejiq ka gaga ''Tacyapiri'' baraw hruan spriq hiya, tnsapah dha ga dsnaw o musa qmeepah alang paru, uxay uri o niqan ka wada qmeepah klwaan ''Fakwo, pdsun dha sapah ka hbangan. Hngkawas 1954–1962 siida, pklug mspais ka Fakeo Arciriya, Fakwo ga iyux mhtur naqih empsaping Arcieiya miyah pskluyi emptdxgal, ida dha spuan thjil dgiyaq ka seejiq Tacyapiri baraw hruan spriq hiya, kiya ka malu dha klwaan.''
=== Syowc baraw hruan spriq (秀茲高原區) ===
Hini ga thnganan baraw baraw hruan spriq, gaga kska dgiyaq Tayrateras ni Sahararaateras. Ida mquri daya hraan hidaw ni mquri hunac gqian hidaw na ruwan bi baraw hruan spriq, llabang bi ka gqian hidaw, dgring bi ka hraan hidaw, knbowqax na o yabi 1000M, ini qyuxi quyux, mskuy bi misan ni mdngu hruan spriq ka karac, qsiya qnyuxan hngkwasan o yabi ari, 200–250ml, ida niqan cikuh snslian qsiya ni langu qnuyux.
Hnruan spriq ga niqan ''Afa'' (Alfa), spriq Spatwo (Sparte or Esparto) dnii spriq ka pusu bi, dspriq nii ga tduwa tbugun dapa ni miric, ida tduwa tkuyan ni brigun klwaan isil ssalu dha klabuy (patas), manu ka ''seywey'' niya o tduwa ssalu gasil, tnuun tqian ni rawa Spriq Spatwo ga yabi 1M ka hniygan na, ini kiisug mdngu ni ''ceyn'', ida tduwa ini ksnaqih dxgal, gtuan quduh mdngu do sbarig klwaan isil. Manu ka sjiqan o scinun dha gasil, ida sqpah sjiqan hini ka qpah nii.
=== Dgiyaq Saharateras (撒哈拉阿特拉斯山地) ===
Ida hmrinas 2000M qnbowqax na ka dgiyaq, kiya ka tduwa smli qsiya quyux, kiya ka mkbbuyu kana ka sttuan dxgal, mmaku ka dxgal. Manu ka dgiyaq mquri hunac hraan sttuan ga ida wada mtmay Samo ''Saharateras'', ana saw kiya o qsiya quyux dgiyaq ga qluli truma dxgal sttuan do ida gaga qluli truma dxgal bsiyaq hari do, gmbgurah qtaan mhru spriq qsiya ka ryucow ksun. Paru bi o kika Piskera ryucow, ''Ryucow'' hini ga ida psgimax ka dha ddgiyaq, duma na alang ''ryucow'' ga niqan ''Aykewate'', ''Feyke'' (Figuig) ni ''Peysar'' .
== Singcgn-cyuhwa (行政區劃) ==
=== Pusu sbatas: Sklawa nniqan ''Arciriya.'' ===
[[Patas bntasan:Algeria wilayas.png|thumb|File:Algeria wilayas.png-Singcgn-cyuhwa (行政區劃).]]Klwaan Arciriya ga wada sknakan 48 Sng, 553 Seyn, 1,541 se
{| class="wikitable"
|+
!1. Atera Sng
!2. Seyrifu Sng
!3. Aykewate Sng
!4. Umupuwaci Sng
|-
|5. Patena Sng
|6. Peycyaya Sng
|7. Piskera Sng
|8. Peysar Sng
|-
|9. Purita Sng
|10. Puweyra Sng
|11. Tamanrasete Sng
|12. Taypeysa Sng
|-
|13. Teraymusn Sng
|14. Tiyareyte Sng
|15. Ticiucu Sng
|16. Arcir Sng
|-
|17. Ceyrefa Sng
|18. Ciceyr Sng
|19. Setifu Sng
|20. Sayita Sng
|-
|21. Sciketa Sng
|22. Sitipeyreapas Sng
|23. Annapa Sng
|24. Kayrema Sng
|-
|25. Cyunstanting Sng
|26. Maytiya Sng
|27. Mustacyanaym
Sng
|28. Musira Sng
|-
|29. Muaskayr Sng
|30. Warkera Sng
|31. Awran Sng
|32. Payac Sng
|-
|33. Irici Sng
|34. Puararicipaw Sng
|35. Pumirtas Sng
|36. Tarifu Sng
|-
|37. Tingtufu Sng
|38. Tisemusirete Sng
|39. Wati Sng
|40. Hanseray Sng
|-
|41. Sukeayheras Sng
|42. Tipasa Sng
|43. Mira Sng
|44. Ayintifura Sng
|-
|45. Nama Sng
|46. Ayintaymusangte Sng
|47. Kayrtayey Sng
|48. Ayrican Sng
|}
== Cinci (經濟) ==
Syow ni teynjanci ksun ga ririh saw eruc cinci canyey Arciriya, kana ka seangal dha hbangan mduuy 60%, 30% o ngalan hbangan sjiqan, kiya ni hmrinas 95% ka ngalan wada sbarig ngangu hbangan, hngkawas 1969 maa qpruhan pusa eseisil klwaan syow uri da. Snku teynjanci Arciriya ga mniq kana ka knglangan tg5 kneegu, kana ka knglagan o ida tg2 pusu bi pusa eseisil teynjanci klwaan. Manu ka snkuan syow Arciriya mniq kana knglangan na tg14 kneegu. ''Nungyey'' dha o niqan mugi ciway, mugi paru, ''yeynmay'', putaw, mudu, sama.''Kungyey'' o niqan pusu bi niqan ''cyakung'', tninun, lukus.Hngkawas 2006 siida, mnngalan kana ka ''sngcan'' (kwoci hweyryu) dhuq 114.73,mniq ''feycow'' o ida tg2 kneegu, smnegul bukuy ''Nanfey'' (254.99).
== Nungyey (農業) ==
Ruwan klwaan ga 14% o qmeepah nungyey, qpahan o wana 3.17% na, snegaaw gisu mkiyig gsilung ni ayug, pusu bi pnegalang o mugi ciway ni mugi paru ni ''yeynmay''. Rahuq na o niqan ka sqmu, bunga quru, sukay, tapung, surung, puqan, tomato, ''cawc'', ''uhwakwo'', ''sryow'', mudu ni ''putaw'' dnii. dxgal bbuyu o yabi 23299, yabi spagan 1% na rnaaw bbuyu, smkila bi hini ka jwanmu, qulic ni ''siyansan'' dnii, bbuyu o gaga dgiyaq ''Ateras'' kana.
== Yuyey (漁業) ==
Hngkawas 2005 ida mnangal 126,628. 3mt qsurux, pusu bi mnangal dha o saw ka qsurux biciq, qsurux ''wey'' ni qsurux ''ti'' dnii.
== Syumuyey (畜牧業) ==
Kska na ''Arciriya'' ga niqan paru bi hruan sspriq, tmabug dapa, miric, dmai ni ''rwotwo'' dnii.
== Kwanyey (礦業) ==
Egy balay ka ''kwancan'' ''Arciriya,'' pusu bi ''kwangcan'' ga niqan xicin, xiin, xitung, xiluy,xisin, ximung, xicin, xiyow, mey,''cwans'', ''rinswanyen'', ''teynjanci'' ni ''syow'' dnii.
== Kungyey (工業) ==
''Kungyey'' ga ida pusu bi ''cingci'' kingal klwaan, pusu na kungyey o niqan ''fateyn'', ''reynyow'',''ihwa teynjanci'', tnunan, snalu lukus, snalu uqun, smalu xiluy, qyqaya phyugan sapah,''sweyni'', ''cwan'', ''feyryaw'', puqan ni sinew, mahun, snalu baga qyqaya,qyqaya sapah, ''teync cwanpey, teynci, tasaw, inswa, klabuy, qyqaya matas, cyunhwo, ni qyqaya rulu dnii''.
== Cukwo mawyi (出口貿易) ==
Hngkawas 2009 kana ka wada eseisil klwaan o yabi 436.9 hpucing mey yueyn,pusu na spusa eseisil klwaan o niqan ''yueynyow'',''teynjanci'', ''yueynyow'' ''tiryen'' ''canpin'', xiluy ''kwangsa'',''rinswanyeyn'', ''jwanmu'', sinew, ubal miric,qraqil, mudu ni ''cawyey'' dnii,pusu psaan klwaan o ''Ameyrika'', ''Itari'',''Sipanya'', ''Fakwo'', ''Cyanata'', ''Heran'', ''Turci'' dnii.Pusu peiyah klwaan o niqan ''Fakwo'', ''Cungkwo'', Itari, ''Cyanata'', Sipanya, ''Tekwo'' ni ''Turci''.
== Ttgsa (教育) ==
Klwaan ''Arciriya'' nii ga Snalu gaya saw mincuhwa ttgsa, m''Arciriya'', mnkari ''Arapo'', mshjil kesyuey ni iyux pkrana klwaan spac nii, quri saw 6 bitaq 16 hngkwasan laqi o pyasun kingal lutuc 9 hngkawas yiu ttgsa, muyas pyasan ciway o dhuq 97%, pyasan ska o 66%. Muyas pyasan ciway ni pyasan ska o ini ngali pila meuyas, muyas pyasan paru o tduwan mangal cusyueycin ni dyagan mgay hwos. ''Syueyneyn'' 2001–2002 gakana dha o niqan 22626 pyasan, ''Syueyneyn'' 2003-2004 o niqan 784.2 ''wan'' hiyi meuyas, emptgsa o niqan 33.1 wan hiyi. Kana ka klgan pyasan kawtng ''syaw yueyn'' o niqan 56 pyasan, gaga meuyas patas pyasan paru o niqan 130 wan hiyi, emptgsa o niqan 1 wan 8544 hiyi.
Pusu na pyasan paru o niqan pyasan paru Arcir, pyasan keci Huari. Pumayting, pyasan paru ''Cyunstanting'' dnii. ''Unmangryu'' ga 27%,yabi 800wan hiyi, kska hiya o niqan 463.1 wan hiyi dqrijil.
== Ppanan (交通) ==
Ida malu bi ka ddaan rulu klwaan nii, niqan elug rulu qrngul 3,973km, elug rulu qrngul nii ga snegaaw mniq daya mkiyig gsilung kana,pusu balay o rulu qrngul o kika kndadax hraan hidaw bitaq gqian hidaw lmihug, quri elug hraan hidaw o tduwa musa ''Tunisiya Piseta'', quri elug gqian hidaw o tduwa dhuq ''Morwoke Kasapulancya'', leelug niya ga snegaaw pusu bi alang kana. Elug rulu hunac o kana knbragan na o 10 wan 8302 km, tbiyax daan rulu ga niqan 645km. Paru alang ni ssiyaw na alang o ida rulu ka pusu na bi mksa elug thiya, rahuq na do rwowo ka ppanun dha, nasi saw nniqan yowcing ni k wangcang o qulung niqan elug rulu. Manu ka elug asu o ida malu bi uri, Arciriya ni Awran ga kika paru bi kangkow, tduwa sngayan paru asu. Elug sapah skaya o malu bi uri, kndadax Arcir ni Cyunstanting dnii, niqan ida niqan sapah skaya musa Pari, Kayrwo, Rwoma ni Jneywa dealang nii.
== Sjiqan (人口) ==
Niqan 3700 wan hiyi ka sjiqan klwaan nii, kska na hiya o dsnaw ga 50.4%, dqrijil o niqan 49.6%. Knkyuxan na ga12 hiyi o mniq 1. Knrana na hiyi seejiq o 2.4%. Sjiqan alang paru o 60%, alang emptdxgal o 40%. Gaga mniq eseisil klwaan o niqan 400 wan, kska na 200 wan o gaga ''Fakwo''. Arciriya nii ga murux nanaq do mn3 smpug sjiqan saw ka hngkawas 1966, hngkawas 1977 ni hngkawas 1987, snpgan sjiqan o niqan 1146wan, 1565wan和2217wan. 90% na seejiq o gaga mnq mkiyi gsilung daya, yabi 150 wan seejiq o gaga mniq hunac msamo dxgal, snegaaw mniq ''ryucow'' hiya. Ida hbaraw bi ni yabi 99% na seejiq ''Arapo'' ni seejiq ''Popor'' o smhiyi Musrin kana. Yabi 80% seejiq o rmngaw kari ''Arapo'', 20% seejiq o rmngaw kari ''Popor''. Kari Fakwo ka srngaw dha balay, ida uxay kari klwaan, ini dha hari sun kari Fakwo ka pusu kari.
== Pnyahan pnataas (參考資料) ==
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/阿尔及利亚<nowiki/> (參考自中文維基百科)
[[Snakun:Truku]]
8x1hypn72ryv5chgqgqwnlqek7n4a47
Ali Bongo Ondimba
0
91
2280
2279
2021-03-18T13:36:51Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
2279
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Ali Bongo Ondimba, 2012.jpg|thumb|Ali Bongo Ondimba, 2012(阿里·邦戈·翁丁巴)|alt=Ali Bongo Ondimba, 2012.jpg]]
= Ali Bongo Ondimba(阿里·邦戈·翁丁巴) =
Mntucing hngkawas 1959 idas 2 jiyax 9 ka Ali Bongo Ondimba ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Gabon]] ta sayang o kiya ka Ali Bongo Ondimba, pnaah hngkawas 2009 idas 10 jiyax 16 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
pri3m52ridnq7qgej2ppfl3e5nzt84b
Aljungic
0
93
100323
2323
2023-10-06T00:03:04Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100323
wikitext
text/x-wiki
= Aljungic(安朔部落) =
Gaga mniq Taytung Tajnsyang ka alang Aljungic.
332 sapah ka kneegu na sapah, 732 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 85% niqan 625 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 15% niqan 107 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan78%, Amis2%, Bunun1%, Puyuma1%, ni rahuq na o1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Supu nniqan miyah mnrmuxan seejiq klmukan ka alang nii.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Taytung Tajnsyang alang Ansor.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Gaga mniq hunac yayung Ansor breenux endaan paru yayung(沖積扇).
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux endaan paru yayung.
== Pgkla patas Ciyawtung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Dtuwa mnuda Tayciyosyen elug Nanhwe kika musa Ansor mnrmuxan alang Ansor da!
== Sjiqan klgan nalang(部落所屬族群) ==
Paiwan.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Paiwan ni kari tlu.
== Snhiyun Cungciyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro, Tyencuciyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Yasa gaga mniq gssiyaw silung, kika muriq bi ka kndsan, kiya ni dhuq brah hari minkwo hngkawas 60 do, ciway bi ka gaga asi nniqan hiya tnsapah. Kiya ni snegul saw kkrana bnarig klwaan ni klawa keelug klwaan do, kika pusu bi mlutuc Taytung ka elug hini da, bukuy niqan alang seejiq eseisil miyah mtmay hini. Siyangkungsor dha o gaga miniq alang Fusin tayjiyosiyen elug Nanhwe hiya sayang.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
saemhl1f2l2j4usuvquhlqvowme6uxo
Almazbek Atambayev
0
94
85665
85664
2022-01-15T09:28:57Z
WikiEditor50
373
85665
wikitext
text/x-wiki
= Almazbek Sharshenovich Atambayev (阿爾馬茲別克·沙爾舍諾維奇·阿坦巴耶夫) =
= Kndusan (生平) =
Almazbek Sharshenovich Atambayev u kngkawas 1956 idas 9 diyax 17 mntuting Kyrgyz Cuh Co nniqan Alamekin Alashan Cwen, kngkawas 1980 mnhdu muyas Sweyweyn Moscow Keyjay Sweysi. Kngkawas 1983, Almazbek Sharshenovich Atambayev u wada ngalan Kyrgyaz Konghkwo Tubaraw Balay Soviet Cusi Twan Komung mi Misu. Kngkawas 1993 phiyu Kyargyazstan Syakay Mincu Tang kiya mi ngalan bukung tang dha, 1995 idas kngkawas 2 wada mangal Gikay Turuma Giying giying.
Kngkawas 2000 idas 10, Almazbek Sharshenovich Atambayev u tumal Kyrgyazstan Soto seyngkyo, binaw hiti balay daw 6% kntikuh bay ka hyo na mi wada ini baka. Kngkawas 2005 idas 9, wada psdhun qpahun Kongyey, Mawyi mi Mpriwawpu Bucyo burah Soto Kurmanpek Paciyev ka hiya. Kngkawas 2006 idas 4, hiya u msang Soto cida Kurmanpyeyk Paciyev ka mqbling mi hmtur pkmalu knpriyux seyji, kiya seyji, kiya malix qpahun niya ka Almazbek Sharshenovich Atambayev. Babaw niya daw,
Almazbek Sharshenovich Atambayev tuhuy wada malix Gicyo u Kyrgyazstan Czechbayev msuou ppssli phiyu ‘Dmkuh Knpriyux’ hantay pay ryeynmong. Kngkawas 2007 idas 3 diyax 29, spuda Soto cida o Kurmanpek Paciyev ka pusa hangan, Almazbek Sharshenovich Atambayev ka rmirih Acimu Isabekv, psdhuwan phiyu Congri Kyrgyaz seyhu, kiya ka wada mtu1 qnlhangan Tukcka Asia Hantay Tang Congri. Kngkawas 2007 idas 5 diyax 11, Almazbek Sharshenovich Atambayev u wada dha pqdalun iyu doku, musa Turkey 1 byoying mqita rarux. Kngkawas 2007 idas 10 diyax 24, neyke Almazbek Sharshenovich Atambayev u pkla kari malix qpahun knkana, 1 idas daw wada malix qpahun Congri uri, wada srwanan Soto Kurmanpyeyk Paciyev.
Kngkawas 2008 idas 12 dndulan Almazbek Sharshenovich Atambayev ka Syakay Mincu Tang uri ka 7 Hantay Tangpay mi 12 Hantaypay pssli phiyu ‘Ryeynho Jnmin Undo’, dmudul Soto o Kurmanpyeyk Paciyev knllu knama malix qpahun Soto. Kngkawas 2009 idas 4, Almazbek Sharshenovich Atambayev u wada skulan ‘Ryeynho Jnmin Undo’ murux balay Hantay Pay hosweynjn, tumal mndungus kngkawas idas 7 muda seyngkyo Soto. Babaw seyngkyo daw, Congyang Seyngkyo Yingkay u muda pkla kari Kurmanpyeyk Paciyev ka wada mbiyax mangal seyngkyo Soto, wad lmutuc qpahun Soto dungan Almazbek Sharshenovich Atambayev pa ini sruwa ndanan smpu hyo, rmngaw ka hiya ini wada smliq waya seyngkyo ka ndan niyi. Kngkawas 2010 idas 4 diyax 7, Kyrgyazstan u muda knbeyhing bay uuda mrudu, wada spoxan ka seyhu Kurmanpyeyk Paciyev, wada qduriq dhuq tuhunac alang mkbrnux Osh ka hiya uri, Hantay Paya u wada mssli phiyu Rinji seyhu '''Almazbek Sharshenovich Atambayev''' ka psdhuwan phiyu tu1 Huku Congri. Mntna kngkawas idas 10, Kyrgyazstan u muda Gikay seyngkyo, muda phiyu ccng ryeynmong. Idas 12, Gikay u muda psdhu phiyu '''Almazbek Sharshenovich Atambayev ngalan''' Congri seyhu. Kngkawas 2010 idas 12 diyax 17, mntxan mangal Congri seyhu Kyrgyazstan. Kngkawas 2011 idas 10 diyax 30, '''Almazbek Sharshenovich Atambayev''' u mniq kcka seyngkyo Soto u wada mangal 63% hyo mbiyax, kiya mi mniq mntna kngkawas idas 12 diyax 1 psdhuwan phiyu mangal qpahun, dhuq kngkawas 2017 idas 11 diyax 24 ka diyax iyax qpahun niya.
Kngkawas 2019 idas 8 diyax 7 ubiyan, Solongpay Joenbekv tangcyu u smkaul Tukubeycu Butay smatang mpqraq wada tyuwan ‘Wada Mqnaqah, Umluk Biyax mi Smliq WayaKnpriyux Dxral’ ka '''Almazbek Sharshenovich Atambayev''', wada htranan mpdkuh hiya, iyax niyi pa taxa Tukubeycu Butay u wada buwan puniq mrdang. Idas 8 diyax 8 seyhu cida u mntxal muda mpqraq dungan, wada smruwan ini balka ka '''Almazbek Sharshenovich Atambayev. Kngkawas''' 2020 idas 6 diyax 23, Bishkek Su 51 Cyu Hoying muda pswau '''Almazbek Sharshenovich Atambayev''' 11 knkawas 2 idas niqan snpngan diyax pncahu, kiya mi ngalun kana ka jaysang mi tbrnahun kana kasnadu qnlhangan. Kngkawas 2020 Kyrgyazstan u muda suwey iyax cida ka kngkawas 2020 idas 10 diyax 6, wada plaxan dkangyi niya ka '''Almazbek Sharshenovich Atambayev'''. Mntna kngkawas idas 10 diyax 10, wada qrapun Kyrgyazstan anjeyng pumn dungan ka '''Almazbek Sharshenovich Atambayev'''.
== Tnsapah (家庭) ==
'''Almazbek Sharshenovich Atambayev''' pa mnuda mn2 msturung, msupu tu1 qridin u niqan dha laqi snaw mi laqi qridin, tuhuy tu2 qridin niya huku hakasey niqan 1 laqi snaw mi 1 laqi qridin. Kcka niya tiping laqi niya qridin Aliya Shagieva ka taxa seykeys, hiya u mnuda cwopincan, kiya mi knkana mnangal niya hbangan qnpahan u subway niya mqraqil syakay kana, kngkawas 2016 u 19 knkawas niya cida daw wada tuhuy dangi niya msturung.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
012tztrylvmct7jxk3ysq8jjxeqdtms
Alolong
0
95
100324
94646
2023-10-06T00:03:05Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100324
wikitext
text/x-wiki
Alolong(阿囉隆部落)
Gaga mniq Hwareyseyn Kwangfusyang ka alang Alolong.
18 sapah ka kneegu na sapah, 58 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 53 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis90%, ni rahuq na o2%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
b4laydzxii7h1krmwg2j5hurozybgd5
Alpha Condé
0
96
106036
82437
2024-11-19T22:10:35Z
Aboubacarkhoraa
2018
106036
wikitext
text/x-wiki
[[Patas_bntasan:Alpha_Conde_-_World_Economic_Forum_Annual_Meeting_2012.jpg|縮圖|Alpha Conde - World Economic Forum Annual Meeting 2012]]
= Alpha Condé(阿爾法·孔戴) =
'''Alpha Condé''' (kngkawas 1938 idas 3 diyax 4-) kiya ka seyjicya Guinea, kndadax kngkawas 2010 idas 12 psdhuwan phiyu soto Guinea. MnAfrika Ryeynmong cusi uri (kngkawas 2017 idas 1 diyax 30 wada mangal). Hiya pa dmuwi 20 knkawas hantay brah soto Lansana Conté, kiya ka hantay tang Guineas Jnmin Ryeynmong cusi. Mniq kngkawas 2010 kcka soto knbeyhing seyngkyo cida, wada balay mniq tumn2 meytaq hyo cida mbiyax mangal soto Guineas; kiya mi mniq kngkawas 2015 ka wada mangal soto Dungan.[[Patas bntasan:Guinee Fouta Djalon Doucky.jpg|縮圖|File:Guinee Fouta Djalon Doucky.jpg-幾內亞村落中的孩童]]
== Taxa kndusan niya(個人生活) ==
'''Alpha Condé''' pa wada mangal qridin das, niqan taxa laqi niya snaw, wa
mniq Amirika muyas ka saya.
== Pnyahan pnatas(資料來源) ==
dkakns9ielaemzhrbs3eenovgvgjymi
Ameenah Gurib
0
97
2353
2352
2021-03-18T13:37:11Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
2352
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:AmeenahGurib1.jpg|thumb|AmeenahGurib1(阿米娜·古里卜)|alt=AmeenahGurib1.jpg]]
= Ameenah Gurib (阿米娜·古里卜) =
Mntucing hngkawas 1959 idas 10 jiyax 17 ka Ameenah Gurib ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Mauritus]] ta sayang o kiya ka Ameenah Gurib, pnaah hngkawas 2015 idas 6 jiyax 5 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
s5cwy5ds5z9r0qheqw066o9cbka4i3e
Ana Sumida
0
98
2355
2354
2021-03-18T13:37:18Z
Martin Urbanec
1
已匯入 1 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
2354
wikitext
text/x-wiki
Yisenhima! Mın sumida nın Kangxia Wikipedia hın sumida kunmida. Mın xia'eseo Wikipedia'e sungbal sangxi-ru yichun hın mın sumida'e ajidae. Hangdekeinjida!
cd63fbpas2cm9ai7j52f8eqrejo36r8
Anasolay
0
99
100325
2394
2023-10-06T00:03:08Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100325
wikitext
text/x-wiki
= Anasolay(荒野部落) =
Gaga mniq Taytung Taymarisyang ka alang Anasolay.
151 sapah ka kneegu na sapah, 436 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 79% niqan 346 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 21% niqan 90 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis74%, Tayal2%, Bunun1%, Puyuma1%, ni rahuq na o1%.
== Pusu niqan alang(部落特色) ==
Hangan seuxal han o Mintungken, yasa gaga mniq nganguc bi rhngun Meyhecung, hngkawas 40, kmpnhyugan sngayan rulu basu elug Nanhwe shiga, yasa egu bi spriq, Hwanye(荒埔), kika bukuy do shangan dha Anasolay(荒野部落).
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nuysan Taytung Taymarisiyang alang Meyhe.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Mniq hraan hidaw alang Meyhe, gaga kssiyaw elug Nanhwey ni daya.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Tayti.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni tlu.
== Snhiyun cungciyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan joro.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Dxgal mdngu seuxal ka hini, hngkawas 1930(Cawhe hngkawas 5) do, niqan dha tnsapah seejiq Amis o pnaah Maranse ni Ciyaruranse, yasa knbarux dxgal Taytung-Ctanghwese pnhmaan dha sibus, kika prajing asi nniqan hiya da, bukuy do knhuway kndadax Csang, Tunghe ka seejiq Amis miyah asi nniqan hini, kika pnhyugan kingal alang da!
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
oottm0m3s092vycn6uyvjiy7s3z49nk
Ancoh
0
100
100326
2399
2023-10-06T00:03:09Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100326
wikitext
text/x-wiki
= Ancoh(安住部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Furisyang ka alang Ancoh.
50 sapah ka kneegu na sapah, 112 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 53% niqan 59 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 47% niqan 53 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis46%, Bunun5%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
k6wydnue5tgxbud4m13kwuiib6rtqsh
Andorra
0
101
102925
102924
2024-02-02T00:36:17Z
Kwamikagami
944
/* Pusu:nniqan lnglingay Antawr */
102925
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Andorra.svg|thumb|Kwoci ''Antawr'' (安道爾)]]
= Andorra(安道爾) =
Gaga kska Owcow ka [[Andorra]], 42 30 N, 1 30 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 468 sq km(hangan na o Tg196)
(knlbanga dxgal o 468 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 85,660 hiyi.
Gaga [[Andorra la Vella]] ka pusu alang paru, jiyax 8 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Andorra ga wada sugan 43.40% ka dxgal qpahan, 34% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 22.60% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Joan-Enric Vives i Sicília, pnaah hngkawas2003 idas 5 jiyax 12pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Andorra.svg|thumb|Kwohwey (國徽)]]
[[Patas bntasan:Andorra in its region.svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Pkla (說明) ==
Antawr cinwangkwo, tduwa matas Antawracinwangkwo uri, ksun Antawwang kana, hiya o biciq klwaan, dxgal
klwaan o niqan 468km. Gaga hunac gqian hidaw Nanow na neyrucinwangkwo, gaga hunac hraan hidaw dgiyaq
Pirinyos, mskiyig dha klwaan Sipanya ni Fakwo, pusu na alang o gaga Taantawr. Skari kari Cyatayrung, ida tduwa
ka skari kari . Sbkyhii Seejiq
=== Pusu:Alang Antawr ===
Pusu ni paru bi alang Taantawr
hbangan klabuy:Owyueyn
Klgan Cow :Owcow
Djiun kari klwaan:kari Cyatayrung
== Ris(歷史) ==
* Idas 7 hngkawas 1934 siida, mngarang kari saw yaku ka tnpusu Antawr msa ka Pawris.skeseryawf
* Snruan kari ga Farankwangkwo Caritati nii iyux smiyuk pnspais seejiq Antawr ni Seejiq Mor, bqanan na patas srwaan, phiyug pnrhulan Antawr, smkul pocyuey Sipanya Uker pusu dmudul pnrhukan. Maxal kingal kbkuy hngkawas ssida, Uker pusu pedudul pnrhukan ni klwaan Fakwo ga prajing ppluk tnpusu Antawr. Hngkwasan 1278 do mnhdu kari ka dhiya da, ida msupu dmuuy Antawr ka Fuwa pocyuey klwaan Fakwo ni pusu pedudul prhulan(pnrngagan.dha kari o mklawa ni pnrajil dxal), bukuy do nFuwa pocyuey o wada bqanan baga Nawala da, manu ka Fawang hngri spac o hngkawas 1607 siida, pusa patas, paah sayang dbukung Fakwo ni dpedudul prhulan Uker ka msupu tnpusu Anker msa..
*Hngkawas 1933 do klwaan Fakwo ga mangal kari saw nii mlih ka ngalan hbangan knlangan ni maku mllug kaklealang dni miyah mluk Anker. Jiyax 12 idas 7 hngkawas1934 do niqan kingal seejiq miyah kmrmux ni asi pgarang kari saw tnpusu ku Anker ka yaku msa, nii tmraki pedudul prhulan Uker uri, hiya o seejiq Erwo Pawris.Skeseryawfu (Борис Скосирев ka hangan na Erwos). Kiya ka kiya ni bukuy tgmasapac na jiyax20 idas7 do wada asi qrapi mklawa na Sipanya da, duri ni wada asi qrwaqi Anker da. hngkawas1936 dhuq hngkawas 1940 nii o yasa msapais ka klwaan Sipaya, kiya ni smkul empsaping musa kmlawa Anker.
*Mspais tgdha siida, Antawr nii ga ida ini usa dmayaw ana ima, hiya ka pusu bi yahan bbarig uxay dungus na qyqaya, manu ka klwaan Sipanya Forangke cngcyueyn o mkmiyah mluk Antawr uri, hici o ini iyah mluk. Ida wada bsiyaq bi ini supu isil klwaan, wana nanaq msluban dha Fakwo ni Cyatayrungniya. Knxalan nii dga Antawr o mbiyax bi smalu leelug ni slutuc dha isil alang, duri ni kmbiyax bi prana quri saw qpahun rrigan. Hngkawas 1993 do pnuda kungtow ka Antawr, wada dha pdaan ka Seynfa ni maa ruwan [[Reynhekwo]] ka hiya uri da.
== Cngc (政治) ==
=== Pusu:''Antawr'' kmlawa ===
* Seynfa Antawr kndadax hngkawas 1993 do tduwa djiun da, Seynfa dha gaga teura matas klwaan cyuncuriseyn ka Antawr, phiyug dha bukung klwaan, thnganan cinwan. Kingal o ''Cungtung Fakwo''(Aymannyo. Makehung), kingal o pdudul prhulan ''Cyatayrungniya'' ''Rwoma'' ''Teyncucyaw'' prhulan ''Ukerga''( kari ''Cyatayrungniya'' o Bisbat d'Urgell) kiya ka pdudul prhulan(''Hwoan. Enrike.Piweys.sisiriya'' sayang), cinwangxay o uxay dungus bi.
*Rifa o psslian pprngaw kari ka tnpusu, psslian pprngaw kari o phiyug 28 tleengan, mdka o pnegaan kana ka seejiq klwaan, mdka o pnegaan kngkingal alang. Mklawa o kiya ka snpuan hbaraw na psslian pprngaw kari. Pklawa Kwofang o dklwaan Fakwo ni Sipanya tnpusu.
== Singcng-cyuhwa(行政劃區) ==
[[Patas bntasan:Andorra parishes named.png|thumb|安道爾行政劃區]]
=== Psnaqan 7 mklawa ka Antawr: ===
* Taantawr
* Kaniryuey
* Enkanpu
* Ayskartes-Enkertani
* Masana
* Awrtinwo
* Snghuriya-Terworiya
== Tiri (地理) ==
=== Pusu:nniqan lnglingay Antawr ===
[[Patas bntasan:Andorra topographic map-en.svg|thumb|安道爾地形圖]]
Gaga hraan hidaw dgiyaq ''Pirinyos'' ka ''Antawr'', ruwan klwaan o niqan ddgiyaq gmhabuk, mtriqi ka hnygan dxgal, yabi 1966M(6,549 ) ka knbowqax na, tgbowqax na dgiyaq ''Kemapeyterwosa'' ga 2,946 M ka ''Haypa''(9,656 ). Kana ka klwaan o gaga seyusan tru Y hnygan ayug, hici do mstrung yayung ''Warira'' ni mquri ''Tayrungniya'' na ''Sipanya''.
Karac Antawr ga saw bi karac dgiya, ada ka kingal nanaq ka hnygan dxgal dha, ltu ka karac rbagan, egu bi nniqan o bbaraw bi ka mskuy misan, kingal hngkwasan o yabi Ses 9.1°C(48.4 °F).
== Cingci (經濟) ==
Qqpahun rrigan GDP o niqan 80%, pusu bi pniyah hbngan ''Antawr''. Kingal hngkawas ga niqan mngari kbkuy ''wan'' seejiq, ada ka ''meynswey'' ni pnhyugan saan rmigaw sngayan rbagan, misan, kiya ni musa rmigaw ''Antawr''. Knxalan o yasa gaga muda kayke ngalan hbangan ka ''Fakwo'' ni ''Cyatayrungniya'', maku ungac knmalu n aka ''Antawr''. Mniq knlangan ''meynswey'', ''cinjwungyey'' ''Anyawr'' ga ida pusu bi uri. Snalu uqun pniyah pnegalang o wana 2% ka tdwanan phuma pnegalang. Tgaaw saw pniyah isil klwaan kana. Miric ka pusu bi stabug dha, snalu qyqaya o saw ka puqan ni qyqaya sapah.
*
Ida uxay dOwmung ka Antawr, seejiq Antawr ini duuy patas hangan, ini tduwa mkksa gaga qlangan snkncyu ksun, ida niqan pnluban ka dha nii( ini ngali kwanswey Owmung ka Antawr). Rahuq na o ida ungac klabuy pila dha nanaq ka Antawr, ini dhuq hngkawas 1999 na o mduuy Farang Fakwo ni Piseta Sipanya, bukuy do mduuy Owyuey da. jiyax 30 idas 6 hngkawas 2011 siida Antawr ni Owmung ga brah mnhdu kari o ini tduwa smalu nanaq Owyueyn. Paah hngkawas 2013 do smalu Owyueyn nanaq, kana hbangan o 230 wan Owyueyn.
Ida nkiya o niqan sweyri fateyncang, kwangcyueynswey, qhuni, teykwang ni ceyn dnii.
<br />
== Sseejiq (人口) ==
=== Pusu:sseejiq Antawr ===
Antawr ga wana 33% da Sipanya ka dungus seejiq Antawr, pnaah isil klwaan o ida seejiq Sipanya ka
pusu bi(niqan 43%), niqan ka seejiq Putawya 11% ni seejiq Fakwo 7% kiya.
<br />
== Kari (語言) ==
Djiun kari klwaan o kari Cyatayrungniya. Ida hbaraw bi ka mkla rmngaw kari Sipanya uri.
Kari Ingkwo n kari Fakwo o kika pusu bi kari isil klwaan.
==Tiyu(體育) ==
Yasa mnangal egu malu hangan pnspngan na Tungci yuntunghwey ka Antawr, kiya ni niqan bi hangan dha. Pspngan dha yuntung sayang o niqan cucyow, ingskanracyow, rancyow ni hwaruncyukuncyow, teumal pspung Owcowpey ni Sceypey na hwaruncyukuncyo ka Antawr.Hngkawas 2011 siida, ida Antawr ka pusu bi muda qqpah Owcow reynsay na spac embiyax na papung qpringan kklwaan. Yasa ini khbaraw ka sjiqan ruwan klwaan, kiya ni uxay malu ka nangal dha hangan pnspngan klwaan qpringan cucyo kwoci says siida. Pnhiyug hngkawas 1994 ka cucyow cunghwey Antawr,pusu qqpahun qpringan cucy( saw ka Cyacireynsay, Antawpey, Antawr cawcipey) ni ruwan sapah rima seejiq cucyo na pspung klwaan. Taantawr na cyurepu Antawr FC, pnhyugan hngkawas 1942, sayang gagisu teumal pspung Sipanya na.
Kanrancyow o ida nkiya yuntung Antawkr, yasa saw kiya kana ka hunac Fakwo. Thnganan dha “ Els Isards” na Antawr qpringan klwaan kanrancyow, mniq Ingskanrancyow ni 7 hiyi kanrancyow na pspngan kwocisay o ida niqan bi hangan dha. Qpringan kanrancyow Taantaw “ VPC Antaw XV” teumal pspung Fakwo kwancyunsay.
== C''ungcyaw (宗教)'' ==
Pusu bi cungcyaw Antawr ga kiya ka ''Teyncucyaw''(88.2%) , ana nanaq uxay pusu bi snhian klwaan Antawr ka ''Teyncucyaw'' ksun o, ida smruwa klwaan ni ''Teyncucyaw'' niqan kingal nanaq pnluban dh aka Seynfa dha,.rahuq na Citucungcyaw klgan dha niqan Sincyaw Sngkungcung, Kweycngung, prhulan Sinstu dnii, msupu dha pnaah Citucyaw na uxay pusu prhulan, saw ka prhulan Tungyi, Yeyhehwa ceyncng seejiq. Rahuq na ciway cungcyaw o niqan ''Isranccyaw''( pusu na o tnhjil seejiq ''peyfey'' ''Musrin'') , ''Intucyaw'', ni ''Pahayicyaw'',
rahuq na o yabi 100 hiyi seejiq ''Yowtay'' ga t mniq ''Antawr''.
<br />
== Pusu ndaan (重要成績) ==
這Ariadna Tudel Cuberes ni Sophie Dusautoir Bertrand dha dqrijil nii ga, hngkawas 2009 siida, ida
mnangal hangan Tungpay ksun, ensaan dha pspung Owcow hdrus huda sttu dgiyaq. Joan Verdu Sanchez
nii ga hngkawas 2012 mnangal hangan Tungpay misan mbbiyax Awyunhwey dgiyaq hdrus huda.
Hngkawas 2015 do Marc Oliveras ga mnangal hangan inpay pyasan paru knxalan misan yuntunghwey
Uri, manu ka Carmina Pallas ga mnangal hangan kingal inpay ni kingal tungpay qpringan dqrijil kiya.
= Pnyahan pnatas(參考資料) =
https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%AE%89%E9%81%93%E5%B0%94<nowiki/>(參考中文維基百科)
[[Snakun:Truku]]
frzlk7ckcsvxt7d6v8epbhba9whtgax
Andrej Kiska
0
102
2468
2467
2021-03-18T13:37:37Z
Martin Urbanec
1
已匯入 9 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
2467
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Andrej Kiska in Senate of Poland.jpg|thumb|Andrej Kiska in Senate of Poland(安德烈·季斯卡)|alt=Andrej Kiska in Senate of Poland.jpg]]
= Andrej Kiska(安德烈·季斯卡) =
Mntucing hngkawas 1963 idas 2 jiyax 2 ka Andrej Kiska ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Slovakia]] ta sayang o kiya ka Andrej Kiska, pnaah hngkawas 2014 idas 6 jiyax 15 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
r3k3wu8iotovaafkr5ht3bnrl0an41z
Andrzej Duda
0
103
95139
85682
2023-02-10T22:36:58Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q9151911]]
95139
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Andrzej Duda portrait with flag.jpg|thumb|Andrzej Duda portrait with flag(安傑伊·杜達)|alt=Andrzej Duda portrait with flag.jpg]]
= Andrzej Duda (安傑伊·杜達) =
Mntucing hngkawas 1972 idas 5 jiyax 16 ka Andrzej Duda ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Poland]] ta sayang o kiya ka Andrzej Duda, pnaah hngkawas 2015 idas 8 jiyax 6 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
3s2zszgyt7rjfypm42vhzfa2ppw6jqp
Angcoh
0
104
100327
2522
2023-10-06T00:03:11Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100327
wikitext
text/x-wiki
= Angcoh(安通部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka alang Angcoh.
64 sapah ka kneegu na sapah, 154 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 148 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 6 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis95%, Bunun1%.
== Pusu nniqan alnag(部落特色) ==
Alang Angcoh nii o, yasa sknxan qhjing hini saw bi snxan shmu kika shangan dha Angcoh.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan skanki Yuricgn Reheri.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Gaga mniq yayung siyokuruwan igi yayung Angcoh Sanri.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Pgkla patas Ciyawtung(交通資訊) ==
●Rulu qrngul: Mquri skanki rulu qrngun ''Cciyanghaw'' asi dhuq alang ''Yuri.''
●Mgrig su na rulu: Meuda Elul Suhwa (Bukuy elug Tayciyosiyen dhuq Skanki mlutuc elug Fuciyen<Elug Cungmey >-<Elug Cungc>-<Elug Cifung >-<Elug Hwatungcungku>, knteetu meuda Elug Hwatungcungku o Munda ta Ciansiyang, Sincgnsiyang, Sofungsiyang, alang Fungrin, Kwangfusiyang ni dhuq Yuricgn.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni tlu.
== Snhiyun cungciyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan joro ni Tyencuciyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Kndadax kari Amis「Ancuhy」ka hangan alang Angcoh, dungus na o sknxan shmu, yasa ssiyaw alang Angcoh nii o niqan qhjing ni sknxan bi Riyohwang mntna bi sknxan shmu ka snxan na, kiya ni shangan dha nii.
Mniq saw mnrmuxan nihung siida ka elug Angcoh, yasa mnuda alang seuxal ka elug rulu qrngul Skanki han(Gaga hunac ssiyaw 3km ka nyusan Skanki alang yuri rehe) ni adas bi paru snliqan ka mrmux kjiyax ka paru gbihur kiya ni tnhjilan hunac alang 1km, keegu alang Bac, Saraw dnii asi tnhjing alang hini.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ou5obvcbb3h6ogvxnzbycue90jjvsf8
Angola
0
105
102966
102930
2024-02-04T03:34:41Z
Kwamikagami
944
/* Spngan lnglingay nniqan(地理區) */
102966
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Angola.svg|thumb|Kwoci ''Ankra''(安哥拉國旗)]]
= Angola(安哥拉) =
Gaga kska Meycow ka [[Angola]], 12 30 S, 18 30 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 1,246,700 sq km(hangan na o Tg23)
(knlbanga dxgal o 1,246,700 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 20,172,332 hiyi.
Gaga [[Luanda]] ka pusu alang paru, jiyax 11 idas 11 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Angola ga wada sugan 47.30% ka dxgal qpahan, 46.80% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 5.90% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka José Eduardo dos Santos, pnaah hngkawas1979 idas 9 jiyax 10pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Emblem of Angola.svg|thumb|upright|Kowhwey(國徽)]]
[[Patas bntasan:Angola (orthographic projection).svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
<br />
== Ris(歷史) ==
<br />
=== Pusu Sbatas: Endaan Ankra ni pspingan Ankra ===
Kla thnganan nSifey Pu ka Ankra, kla hiya ka niqan bi ngalan hbangan ni niqan bi ana manu klwaan. Hngkawas 1475 seejiq Putawya Tiawk Kang iyux musa miying seusa na Intu elug babaw gsilung, madas 7 asu qpringan, mapa hmrinas kbkuy empsaping ni duma empgarang kari Utux Baraw, kleelug babaw gsilung gqian hidaw Feycow. Hngkawas nii qulung dhuq Ankra na Rwoanta da, qtaan ka kssiyaw gsilung Ankra, duri ni phiyug paya saan lmnglung daan yayung Kangkwo ni Sngawkutingcyaw. Dsun na klwaan Putawya ka qalux sjiqan mniq klwaan Ankra.
Hngkawas 1483 siida, miyah klwaan Antika ka Tiawk Kang, nadas na klwaan Putawya seejiq qalux o snegul hyaan miyah Ankra duri.Yasa mntqitaq ka Tiawk Kang ni qbsuran Kangkwo, sdewa hyaan ka qbsuran Kangkwo, kiya ni msdangi ni smkul kingal mririh hyaan, musa klwaan Putawya nbsiyaq mniq Rispen. Hngkawas 1491 miyah dhuq Ankra ka paru asu Putawya uri, musa mtmay yayung Kangkwo na gqian hidaw yabi 120ri, gaga hiya ka pusu bi sapah klwaan Kangkwo ksun. Ini qbsiyaq do phiyug Taskwan pusu sapah klwaan uri da ka Putawya, Prajing msupu sjiqan tndxgal hiya embbarig da, kiya ni mdudul malu ka dhiya da.
Paah bi hngkawas 1575 do dsjiqan Putawya ga dhiya ga asi eniq hunac klwaan Kangwo da, phiyug alang Rwoanta dni qmbahang kari dha ka seejiq klealang tndxgal hiya, kiya ni mdudul miyah thjil Ankra ka bhgay seejiq da. Babaw na 50hngkwasan do mdudul mrana ka dxgal dha. Hngkawas1617 do phiyug alang Pencira klwaan Ankra ka seejiq Putawya, wada mabang embiyax ka biyax dha. Paah hiya siida mdhug bi ka nniqan Ankra seejiq Putawya ksun. Paah hngkawas 1640 dhuq hngkawas 1648 siida, ida mniyah mangal duma pusu sngayan asu ka seejiq Heran, hici duri o wada ngalun seejiq Putawya duri.
Babaw na dha kbkuy hngkwasan do wada thuway meelih ka ngalan dha hbangan da. Siida ana nanaq saw kmbiyax prana pnegalang dha mniq Ankra ka seejiq Putawya, yasa Ankra hini ga mbbarig qalux seejiq ka pusu stmaan dha, ngalan dha hbangan mquri klwaan Pasi, dhuq hngkawas 1830 do, ini bbarig qalux seejiq da. dhuq 19 kbkuy hngkawas do, kiya ka mquri dxgal dha nanaq seangal hbangan, kiya ni prajing kmbiyax phuma pnegalang ni kmarig dxgal mangal ngalan da. Tgkingal ppais ka knlangan siida, ida mnyahan mrmux kadadax hunac gqian hidaw empsaping klwaan Tekwo. Yasa mkrmun bi qmlahang Ankra ka seejiq Putawya, kiya ni qulung ini psrui empsaping klwaan Tekwo da.
Paah hngkawas 1951 maa kingal sipaw isil Sng ni klwaun Putawya da. Mpklawa Putawya ka smkul Cungtu miyah kmlawa hini. Miyah dhuq dha kbkuy hngkawas na empitu kmxalan do, Yasa pklug mtutuy ka sjiqan Feycow, duri ni mqrinuc ka kndusan sjiqan qalux, Kiya ni paah idas kingal hngkawas 1961 do seejiq Ankra o prajing kmsiyuk da, meysa saw pkburux ku nanaq musa. Gaga daya Ankra na ''mincu ceyfangcnseyn'' biyax ppais dha, gaga kska rnaaw bbuyu hiya ka kingal nniqan, kghak musa mrmux ruwan qpringan mpsaping klwaan Putawya gaga lnglingay Ankra. Kiya ni gaga msdhiyaq dha daya Rwoanta yabi 150km na sstgaan asu Anpujwey ka pusu nniqan dha, empdudug Rwopora qbsuran d ha ka pusu mdudug.
Hngkawas 1966 duri o niqan ka Naytwo ksun mdudug sejiqan Ankra Jnmin ceyfang mtutuy ni smriyu. Gaga kmlux pusu paru alang Rwoanta ni kiyig na hiya. Kiya ni mtna na jiyax o niqan ka qpringan “kana ka klwaan msupu qulung mpburux” msa ka pusa ddaun dha gaga smriyu hiya. Dhiya ga ida niqan nanaq mprmux klealang biyax dha. Kiya ka kiya ni tru qpringan tnealang nii ga ida ini ppbgay kari, yaku o yaku nanaq msa, ida mppluk uri.
Idas kingal hngkawas 1975 do qulung bi srwaan murux klwaan Putawya ka Ankara da, kiya ni matas patas “ Pngminna seyting” ksun. Asi ka smkul tru niqan biyax pklawa ka Ankra, pkhdu kari pshuya ka babaw da, psramal saw nasi murux nanaq do pniqan ka mririh dha saw msupu gaya, kndadax baga seejiq Putawya mangal hangan pklawa Ankra msa. Jiyax 10 idas 11 hngkawas 1975 do hici bi qpringan psaping Putawya ga mswayay Ankra. Jiyax 11 do pkkla murux dni phiyug Ankra jnminkunghekwo da, mnhdu knlwaan seejiq Putawya rima kbkuy kngkwasan da.
Hngkwasan nii abaw murux nanaq ka Ankra do, manu ka dnayaw Sureyn na Ankra jnminceyfang yuntung(MPLA;安人運)ni dnayaw klwaan Amirika, Nanfey qpringan “kana ka klwaan msupu qulung mpburux(UNITA;安盟)” ga mpnaqih, bukuy do maa saw mppais kana klwaan. Hici do sqapah Surey na “ MPLA;安人運 ka mangal hangan ni mduuy pklawa. Paah siida Ankra msupu ''Sureyn'' kingal qpruhan ka djiun da kmlawa.
Hngkawas 1990 kmlawa Ankra nii ga malax elug ''Sehweycuyi'', hngkawas tgdha do egu klgan qpruhan ka klwaan da. Idas 5 hngkawas1991 pklawa MPLA ni UNITA Saunpi empdudug, mniq ka klwaan Putawya uri matas patas hepingseyting. Kiya ni hngkawas 1992 kska psgaaw empprngaw kari siida, MPLA ni UNITA dha nii ga mspais dungan. Mniyah dmayaw rmngaw ka [[Reynhekwo]] do embrinah kmalu duri, kiya ka kiya ni mspais nanaq dungan hngkawas 1988. Jiyax4 idas4 hngkawas 2002, pstuq kari ni matas patas msangay seyting, yasa pklug wada mhuqil ppais idas 2 hngkawas 2002 siida ka empdudug UNITA ''Saunpi'' , mnlutuc hngkwasan 27 na ppais kska klwaan qulung bi mhdu da.
== Tiri(地理) ==
[[Patas bntasan:Angola-Pos.png|thumb|Hniygan dxgal Ankra(安哥拉地形圖)]]
[[Patas bntasan:Angola Topography.png|thumb|Hniygan dxgal(地形)]]
Gqian hidaw Ankra ga ssiyaw dha Tasyang hiya niqan bbaraw ni breenux dxgal, daya o sdalih Kangkwo sancyawcow hiya o ida niqan llabang dxgal. Kska na o ''Piyey Kawyueyn'', hiya ka pusu bi ayus qqsiya yayung,. Thnganan dha “tudu dnamux Ankra” msa. Qnbowqax na o niqan haypa 1200m, tgbngebung o Mowkowfung(2619m). Ida niqan egu bi yayung ka klwaan nii, kiya ka kiya ni ida ungac elug asu ka babaw na.
== Nniqan('''位置)'''==
Gaga hunac gqian hidaw Feycow ka Ankra, daya ni daya hraan o mlutuc dha ''Kangkwo Mincukunghekwo.'' Hraan hidaw na o mlutu ''Sangpiya'', Hunac na o mlutuc ''Namipiya''. Gqian na o niqan ''Tasiyang'' Sipaw na o ''Sngherenacyueyntaw.'' Kana ka knlabang dxgal klwaan o 1246,700 km(平方). Knbragan na dxgal yayung o 1600km.
== Hnigan dxgal('''地形)'''==
Kana ka dxgal Ankra ksun o tgaaw saw ''kawyueyn'', kska na o mabang bowqax kida. Niqan kingal ka dxgal ''samo'' ni wada sdalih siyaw dha Tasiyang, sdalih gqian hidaw na gsilung o breenux bbaraw. Daya gqian hidaw o ''Marankawyueyn'', yabi niqan 500 dhuq hari 1000m haypa. Daya gqian hidaw o ''Rungtakawyueyn'', ''haypa'' 1000m. Snbiyaw na ''ceycingyencn'' bsiyaq bi endaan smilaq yyayung ni wada saw kngkingal pingkang ni tawsan, egu bi yayung gaga msupu mquri daya qluli, kiya ka sida na qsiyaan yayung Kangkwo ksun. Hunac o Weyrakawyueyn, paah daya mquri hunac qnbowqax na o yani kndadax haypa1500m mtucing dhuq 1100m, ida mbreenux ka dxgal na. Hraan hidaw na o ida snslian dxgal knxalan o, gaga mrux mghak babaw mdngu na cawyueyn hiya. Ssiyaw ''' '''
== Qsiyaan ('''水系)'''==
Yayung klwaan Ankra ga paah tudu Piyeykawyueyn mquri spac kghak, mquri daya qluli o tgaaw sida yayung Kangyaw . Hunac hraan hidaw na o wada qluli yayung Sanpisi. Pusu qsiya na gaga daua hraan hidawAnkra uri. Mquri hunac hraan hidaw qluli yayung ''Kuney'' o meayus dha Namipiya. Yayung qluli gqiyan hidaw o wada qluli Tasiyang, dhiya o yayung Kuansa ka paru bi yayung, muda Rwoanta ni mquri gsilung hici.
== Spngan lnglingay nniqan('''地理區)''' ==
Hbangan nniqan lnglingay Ankra ga sugan 4 klgan
[[Patas bntasan:Cabinda pol77.jpg|frameless|right]]
=== '''Kapiptacyu (卡賓達區)''' ===
Egu bi dxgal Ankra ksun o gaga hunac yayung Kangkwo, ida ciway bi ka gaga kiyig ''Kangkwo micukunghekwo''. ''Kapinta'' o kika pusu bi alang dha, gaga yabi ''nanwey'' 5''tu'' hari, quyux na khngkwasan o yabi 1250~1500m hari, muxul ni mhuriq ka karac, balay bi o tduwa pkrnaun, yasa ungac hbangan ni sjiqun qmpah(Putawya siida ida ini srwai mduuy qalux seejiq qmeepah ka bhgay seejiq). Ida ini sai gmburah ka dxgal dha. Sayang o wana psqraq bbuyu nkiya ka uuda dha. Rahuq na hiya do kafey, yeyce, ida gaga prajing hmuma da.
Sayang o kiyig na pusu alang ''Kangkwo micukunghekwo cinsyasa'' ksun ga gisu phiyug ''ryowwang cngfu'' hiya ka mnqduriq seejiq ''Kapinta'' ksun'','' pusu sdha eeysa o kika swayay dha Ankra ni pkburux nanaq.
=== '''Daya Ankracyu (北安哥拉區)'''===
Hini o ida gaga kiyig gsilung llbu ni llabang ka dxgal na, yabi wada hari 100~120km. Yasa llbu ni breenux ka, ini hari quyux, maku mdngu ka mnhru nkiya. Mquri ruwan na kawyueyn do ida egu hari ka quyux da, hini ga pusu bi hnmaan kafey, gaga hmaan 400~1500m hari knbaraw ''haypa'', qnuyux na qsiya o yabi hari 1250mm. Pusu bi hmaan kafey Ankra ga gaga daya na ''Ucikawyueyn'', ''kawyueyn'' nii ga msdalih dha ''Carmona'' ksun. Kafey hini ga tgaaw saw ''Rwopastacipin'', hici do mhuma ghak ''Araphmaan'' duri kska kawyueyn.
Daya Ankra hiya mkiyig bi gsilung, breenux dgal hiya gisu hmaan mkska wasil seynwey ksun qhuni tapung. Mkelug Rwoanta teyru hiya o ''Catete'' ka pusu dha bi. Rahuq na hiya o niqan sibus uri, gaga keayug daya ni kska hiya. Iyux bi pklutuc qsyuqan qsiya phiyug ''Kanpanpupa'' ayug na ''keansa'' hiya wada dha hduan hngkawas 1962 , tduwa syuqan qsiya, ssalu deynki ni stakar rngsux. Hini ga niqan yeyc, puqan ni blbul.
==='''Kska Ank racyu(中安哥拉區)'''===
Nkiya rupanke(盧班戈風景)
Kiyig gsilung hini ga kika dgring bi pingyueyn, kawyuey o kika bowkax bi, kiya ni babaw kawyueyn ga kika egu bi quyux. Hmaan dxgal o mkiyig Pncira mquri raan hidaw kghak, nuqah ka egu bi pnegalang, sqmu o uqun nanaq ni ida tduwa sbarig isil klwaan uri, kska nakawyueyn o niqan ka kafe(ghak Arapo), trabus, cma, mugi, sukay dnii, ruwan klwaan o niqan nkiya na walu tduwa ngalan.
=== Hunac Ankracyu('''南安哥拉區)'''===
Hini ga mdngu hari ka karac hini, mmaku ni ungac qtaan ka seejiq, tmabug stabug ka pusu na.
== Karac('''氣候)''' ==
Nniqan Ankra ga tgaaw saw jetaycawyueyn karac na, kngkawas o niqan mhuriq(idas10-idas3) ni mdngu(idas4-idas9), saw ka gaga kawyuey na Fuanpo hiya niqan haypa 1500 knbowqax na, muxul ka karac ni hngkwasan o niqan 1450mm ka qnyuxan na, kneuxul na karac kdjiyax o 24-29. Sdalih gsilung o llbu ka kneuxul ni ciway ka qnuyux na. Hunac Rwoanta ida mdka md ngu ka karac, Rwoanta o ida ''cawyueyncihow'' ka hiya.
Llbu ka dxgal nnqian hidaw hiya, ida mtalux bi ka rbagan, meayus mdngu ni mhuriq ka kingal hngkawas, daya idas 5 dhuq idas 8 o karac mdngu, idas 9 dhuq idas 4 o karac mhuriq. Idas tru dhuq idas 12 o qmuyux balay ka karac. Daya o y abi 750mm ka qnuyux na. Hunac ni daya gqian hidaw o mslutuc ka dha gsilung, yabi ini dhuq 500mm ka qnuyux na. Hunac sdalih gsilung o yaabi wana 300mm ka qnuyux na.
== Cngc (政治) ==
''Ankrakunghekwo'' ga ida mduuy ''Cungtungce'' na kingal nanaq ''micukunghe kwo''. Cungtung Ankra ga hiya ka qbsuran bi ni pusu bi pklawa, hiya ka mrirng ''Ankrakunghekwo'' mquri rmnaw isil klwaan. Qbsuran klwaan sayang o ''Jwoang'' ''Rworunswo'', djiun kmlawa Ankra o ''kunghece'' ni egu klgan. ''Rifacikow'' o ''ihwey(jenmin ihwey)'' .Kana ka tleengan niqan 220(iyueynce), qmita mnangal qpringan pyaw kika mririh dhyaan, 4 hngkwasan ka sqpah na. Neyke o ida puan sn23 pucang ni18 sngcang, Cungri o snkulan qpruhang cngtang(Ankra jenminceyfangyuntung).
=== Gaga klwaan Ameyrika Hwasngtuncyu Ankra tasekwan ===
=== Ankra mniq Feycowreynmung ===
== Singcng-cyuhwa (行政區劃) ==
=== Pusu:Gneayus klwaan Ankra ===
[[Patas bntasan:Angola Provinces numbered 300px.png|thumb|Gneayus klwaan(行政區劃)]]
Snkrayan skklawa AnkrA, patas snpgan ka mririh hangan skklawa igi
Sugan 18 Sng(kari Putawya :província) saw truma nii
{| class="wikitable"
|1. Penksng
2. Penkrasng
3. Piyeysng
4. Pinkatasng
5. Kuantwokupankesng
6. Peykwancasng
7. Nankwancasng
8. Kuneyneysng
9. Wanposng
|10. Weyrasng
11. Rwoantasng
12. Peyrungtasng
13. Nanrungtasng
14. Maranjesng
15. Mosikesng
16. Namipeysng
17. weyjesng
18. Saisng
|}
== Pusu alang paru(重要城鎮) ==
[[Patas bntasan:Luanda from Fortaleza Feb 2006.jpg|thumb|Pusu alang paru(重要城鎮)]]
=== Pusu:alang Ankra ===
* (Luanda)Ruanta
* (Damba)Patan(Ankra)
* (Uige)Weyje
* (Luachimo)Ruasimo
* (N'Dalatando)entaratantwo
* (Malanje)Maranje
* (Saurimo)Sawrimu
* (Porto Amboim)Anpoinmu
* (Sumbe)Sngpey
* (Lobito)Rwopitwo
* (Benguela)penkra
* (Huambo)Wanpo
* (Kuito)Kweytwo
* (Kuvango)Kuwanke
* (Menongue)Meynungkay
* (Cuito Cuanavale)Kweytwokunawarey
* (Lubango)Rupanke
* (Namibe)Namipey
* (Ondjiva)ungciwa
* (Mucusso)Mukuswo
== Cingci(經濟) ==
=== pusu:hbangan Ankra ===
[[Patas bntasan:Streetscene Angola village.JPG|thumb|Bbrigan alang empqpah(農村雜貨店)]]
{| class="wikitable"
| colspan="3" |'''aw truma nii ka hbangan qnpah klwaan Ankra'''
|-
|mqpah
|
|
|-
|qnpahan pqpah
|
|65.8%
|-
|qnpahan pdayaw
|
|24.6%
|-
|qnpahan pdxgal
|
|9.6%
|}
Pusu bi ngalan hbangan klwaan Ankra o qnpahan pdxgal, mangal bunga qhuni, dpthngi, blbul, paru blbul, tapung, qhuni, sqmu, ''cungryuyu,'' sama, krig, cafey, ni puqan. Kwang o niqan qliwaq btunux, xiluy, ''skaw'', ''ricing'', cimu, qbulic btunux, rinswanyeyn ni ximung. Niqan qnpahan daru pusu bi o gaga ssiyaw gsilung Kapinta, snalu dha qyqaya snduray o psaan isil klwaan do wada hmrinas 75%. Ida niqan ka snalu dha uuqun uri, snalu patas, klmuan klabuy, sweyni ni qnpahan tminun, ssiyaw gsilung klwaan Ankra o niqan egu 80 pucing daru btunux, ruwan klwaan o niqan nanaq qliwaq btunux uri. Ida mnmalu ngalan hbangan. Mnhdu ka ppais ruwan klwaan do kngkingal hngkawas ga ida wada mangal 30 pucing ka knpryuxan hbangal wah.
Klwaan Ankra nii ga ida paru bi ka dxgal ni egu bi ka ngalan uri, ida egu bi na ka ini dha krigi na, nPutawya ka dxgal hiya, kiya ni thnganan dha “ Pasi na Feycow” ksun. Klwaan Ankra nii ga yasa niqan daru btanux ngalan ni ini biyaw mkala ka ngalan hbangan dha.
{| class="wikitable"
|hngkawas
|<br />kana hbangan ruwan klwaan(10 pucing)<br />
|-
|2002
|11.386
|-
|2003
|13.956
|-
|2004
|19.8
|-
|2005
|30.632
|-
|2006
|45.168
|-
|2007
|59.263
|-
|2008*
|84.945
|-
|2009*
|68.755
|}
<nowiki>*</nowiki>為預測值 * nii o pkiya
Klwaan Ankra nii ga gaga Feycow ni ida niqan ana manu, hici o hiya ka pkmusa egu balay ngalan. Klwaan nii ga pusu dha ngalan o kika qnpahan dxgal ni kwancan ksun.
== Qnpahan dxgal('''農業)'''==
Pusu bi ngalan qnpahan o cafey, trabus, sukay, kefen, sqmu, qhuni cungryu, blbul, nuqih sisarma, yeyyo, bunga qhuni, payay, mugi, sibus, keke, puqan, ssama ni mudu dnii hiyi qhuni. Klwaan ankr nii ga hiya ka egu balay kafe, kafe dha ga tgaaw sa ghak Robusta.
== Tnbugan('''畜牧業)'''==
Ida mkla bi ka tnabug dha uri ka klwaan Ankra, gaga Hura, Peyi ni Pncira dnii ka stabug dha dxgal, dapa, ini lnglungi saw peungac hiyi miric ni babuy dnii uqun ka klwaan hiya.
== Tnqsurux('''漁業)'''==
siyaw gsilung klwaan Ankra o ida egu bi qqsurux ngalan, egu bi ka kikay asu dha, nngalan dha qqsurux o tuku nanaq uqun dha, ida tduwa psaun isil klwaan bbarig uri.
== Bbuyuan('''林業)'''==
Llabang bi ka bbuyu ruwan klwaan Ankra, knlbangan na bbuyu o niqan 588544 km, snpagan na o niqan 47.2% egu bi klgan ka bbuyu, ida dha ini saai tmlung na.
== Kwangcan('''礦業)'''==
Egu bi truma dxgal, pusu bi kwancang o niqan xicing, xitung, xiluy, xiney, ximung, xirin, mey, ''usa'', ''hemey'', cimu, btunux ''ricing'', r''yupaws'', ''taris'', ''paytaws'', ''skaw'', qliwaq btunux, ni daru btunux dnii. Ruwan klwaan nii ga daya hraan hidaw hiya niqan egu bi cwanskwang, wada dha pdsun isil klwaan bbarig. Ruwan klwaan nii ga niqan egu bi daru byunux na, Kapingta ni dayassiyaw gsilung ka pusu bi hruan daru btunux. Daru btunux ga paah hngkawas 1969 kmrig brigan, hngkawas2009 do kingal jiyax yabi niqan 1,948.176 qrian , hiya ka tgdha paru hnruan daru btunux, dadax hngkawas 1973 do hiya ka mririh kafey da psaun dha klwaan isil sbarig dha ngalan hbangan.
== Kungyey ('''工業)''' ==
Gaga mdudul mtutuy ka kungyey ksun. Pusu balay kungyey o niqan reynyowcang, ccyangcang, sping cyangkungcang, cngyicang, cicesyowhucang, neynmicang, yawcang, cyacyucang, cyumucang, tangcang, kafey cyakungcang, picyowcang, sweynicang, feyryawcang, fangccang, fateyncang, poricang, yinryawcang, yeyncyowcang ni ciseycang dnii, kska hngkawas o fateyncang nii ga snalu dha deynki o niqan 37.22 pucing tu(ceynwa-patas hidaw) <sup>.</sup>
msprriyux kleegan klwaan
== Mspriyux pusa nganguc('''出口貿易)'''==
Quri saw mspriyux pusa nganguc o hngkawas 2009 psaan nganguc o yabi406.5 pucing meyyueyn. Pusu bi psaan nganguc o niqan daru nkiya, qliwaq btunux, snluan daru nkiya, kafey, sirsama, qnpahan gsilung ni qqsurux, qqhuni, tapung dnii <sup>,,</sup> pusu bi psaan klwaan o Cungkwo, Meykwo, Fakwo, Nanfey ni Cyanata <sup>.</sup>
== Mspriyux miyah klwaan ta('''進口貿易)'''==
Quri saw mspriyux miyah klwaan o hngkawas 2009 siida, kana ka hbagan o yabi 157.4 pucing meyyueyn, pusu bi miyah klwaan o niqan cisey ni qyqaya deynki, rulu ni kana ka qyqaya ciway, iyug, uqun, tnunan, djiun emppais dnii<sup>.</sup> . pusu bi miyah klwaan o Putawya, cungkwa, pasi, nanhan ni Nanfey.
== Sjiqan(人口) ==
Hngkawas 2009 siida, sjiqan klwaan Ankra o yabi niqan 18,498,000人 , sjiqan knkawas o mrana 2.034%(hngkawas 2011), hngkwasan dha o yabi 46( snaw o 45 hngkawas, qrijil o 48 hngkawas) . klgan seejiq ni klwaan Ankra o thmukung o idaegu balay.
{| class="wikitable"
| colspan="3" | '''nniqan''' thmukung klwaan Ankra
|-
|Iqan
cungcyaw
|
|
|-
|tndxgal
snhian
|
|10%
|-
|
Teynskyo
|
|68%
|-
|sincyaw
|
|20%
|}
[[Patas bntasan:Angola demography.png|frameless|upright=1.5]]
=== ssjiqan Ankra: ===
* ungcyaw:68% snhii Teynsikyo.
* kari:kari klwaan o kari Putaw.
* klaan:68%(82.1% o snaw, 53.8% o qrijil)
* ini dhuq mqrinuc seejiq:70%(yabi 2003)
== Seejiq alang paru('''城市人口)'''==
* Ankra ga seejiq alang paru o yabi mniq 59%( yabisaw kiya ka hngkawas 2010), paah hngkwas 2010 dhuq hngkawas 2015 do seejiq alang paru o kingal hngkawas ga tbiyax mrana 4%.
{| class="wikitable"
|
| colspan="8" |'''paru balay alang Ankra'''
|
|-
| rowspan="11" |
|'''排名'''
|'''城市'''
|'''sngfen'''
|'''人口'''
|'''排名'''
|'''城市'''
|'''省份'''
|'''人口'''
| rowspan="11" |
'''羅安達'''
'''萬博'''
'''洛比托'''
|-
|1
|'''Rwoanta '''
|'''Rwoantasng'''
|2 776 125
|11
|'''卡賓達'''
|卡賓達省
|66 020
|-
|2
|Wanpo
|Wanposng
|226 177
|12
|'''威熱'''
|威熱省
|60 008
|-
|3
|Rwopitwo
|Pnkerasng
|207 957
|13
|'''Tomboa'''
|奈米貝省
|54 657
|-
|4
|Pncira
|Pncirasng
|151 235
|14
|Sawrimu
|南隆達省
|40 198
|-
|5
|Rukapa
|Peyrungtasng
|125 751
|15
|'''Rug'''
|南寬扎省
|33 278
|-
|6
|Kweytwo
|Piyeysng
|113 624
|16
|Karukenpey
|威拉省
|30 305
|-
|7
|Rupanke
|Weyrasng
|102 541
|17
|Cyafur
|南寬扎省
|29 151
|-
|8
|Maranje
|Maranje
|87 047
|18
|Kasitwo
|本戈省
|28 229
|-
|9
|Naymipey
|Naymipeysng
|80 150
|19
|Rungkungjwo
|萬博省
|24 350
|-
|10
|'''Swoyu'''
|Saisng
|67 553
|20
|Mupancakangkwo
|薩伊省
|24 220
|-
| colspan="11" |hngkawas 2016snpgan seejiq
|}
== Klgan ni kari('''民族及語言)'''==
Ruwan klwaan Ankra ga pusu balay o niqan ''Awunpncu''(37%), Mupntucu(25%), Pakangkwocu(13%), Rungtacu, Owcow(1%), dnii sjiqan , kari klwaan o Putawya, rahuq na kari sjiqan o niqan kari Mupantu, kari cinpangtu, kari kangwo dnii.
== Cyawtung (交通) ==
=== Pusu:ppanan rulu Ankra ===
[[Patas bntasan:Railways in Angola.svg|thumb|upright|鐵道路線]]
Elug Ankra teyru
Gbrahan Rwoanta Sinscng
Sduman qqruqan babaw gsilung
[[Patas bntasan:Offshore platform on move to final destination, Ilha de Luanda.JPG|thumb|海上鑽油平台]]
Elug alang empdxgal
Quri saw ppaan rulu o ida lxan balay ka elug ''Ankra''. Pusu bi kangkow o niqan ''Motis'', Pncira, ''Rwoanta'' ni Rwopitwo dnii. Ida tduwa mlutuc kana ka paru kangkwo kklwaan. Bbragan teyru ruwan klwaan Ankra ga niqan 2764km. Ida kndadax kiyig gsilung mquri ruwan dxgal mlutuc bbaraw na. Kana o niqan 5 elug, ka dha o pusu bi o kika kndadax ''Rwopitwo'' muda Pncira, mlutuc dha ''Ankra'' ni ''Katancya teyru'', tlutuc ''Pnkera teyru''. Elug ''teyru'' nii ga mlutuc dha ''Sangpiya'' ni ''sinpawey'', tduwa musa dhuq ''Mosanpike'' na ''Peyyira'' ni ''Rworunswomakweys'' dnii dha ''kangkow'', kiya ni ppaan rulu ''Ankra'' ga niqan bi ririh na. Kungru ksun ga ida niqan 51,429 km knbragan na uri, 1/3 o suyang bi elug, rahuq na o tgdha knmalu ni uxay malu hari kiya, nasi qmuyux do ida naqih daun ka elug ''kungru'' ksun. Kana ka rulu klwaan Ankra o niqan 68 , klwaan nii ga elug skaya baraw na o ida malu bi uri, kana ka paru alang o ida msluban ka ''mihangci'' dha, manu ka kiyig na klwaan o ida niqan skaya sapah ppanu uri, dh aka Ingkwo ni Putawya ga ida egu ka sapah skaya miyah ni musa. Ruwan klwaan nii ga niqan 192 ppanan sapah skaya.
== Patas sinbungs(新聞出版) ==
“ Ankra jpaw” o nklwaan Putawya, matas kari Putawya, pnhyugan hngkawas 1923, kngkingal jiyax o ida niqan hmrinas 4 . “ Kunghekwo kungpaw” o ida nklwaan uri, mnsuwil niqan, bnatas kari Putawya uri. “daya Ankra”, “cpu” o ida anjnyun ka pusu dha, “rawtungcsng” o ida kungjn reynhe waka pusu dha. “Tweywayi mawyi”, “nengyuey” o ida patas mkhwaypatas ni cikan ksun.
* Ankra tungsyun: tungsyunse niqan hari kbkuy hiiy, gaga mniq isil klwaan o niqan 7''fnse'' uri.
* Ankra kwocya teyntay:Ida kari klwaan Putawya na klgan kari ka sduuy dha pgarang, nasi saw rmngaw isil klwaan o mduuy kari Putawya, kari Sipanya, kari Ingkwo, kari Fakwo dnii pgarang kari.
* Ankra teyntay :nklwaan, pgarang 15patas hidaw kdjiyax.
== Ttgsa unhwa(文化教育) ==
Quri saw uda ttgsa o niqan pusu ttgsa, kska ttgsa ni baraw ttgsa.
Pusu ttgsa o iyuttgas, 8 hngkawas ka spuyas . Lqlaqi ga paah 7 hngkwasan meuyas patas sapah pyasan.
Ida wana Akesnyo.neyty paru pyasan ka pnhiyugan paru pyasan klwaan, niqan dha ka pnhyugan dha nanaq paru pyasan.
Hngkawas 2005 unmang dha ga niqan33%. Hngkawas2008 do Ankranaqan pmusa muyas patas laqi ga niqan 573.6 hiyi, emptgsa o 17.9 hiyi. Kana ka djiyun hbngan o mduuy 2.8% .
== Djiyun(資源) ==
Egu balay daru btunux, teynjancu ni kwangcan ka Ankra. Tnqrian dha daru btunux ga niqan 125 da, kingal jiyax o yabi wada hari 200 tqrian, teynjanci odhuq hari 7 rifangm uri. Kungyey daru btunux ga kiya ka eruc ngalan hbangan Ankra, pusu balay kwangcang Ankra o kika qrari btunux, xiluy, rinswanyeyn, limuk, hwangcin, seing, taris dnii. knllabang bbuyu Ankra ga niqan 5300 wan kungcing, niqan umu, feycow tanmu, ctanmu dnii malu qqhuni. Rahuq na hiya o malu bi ka dxgal, egu bi yyayung, musa malu bi prnaan qmpah ka dxgal na.
== Jiyax smiyan(節日) ==
{| class="wikitable"
| colspan="4" |
jiyax smiyan
|-
| '''jiyax'''
| '''hangan Tlu'''
|'''hangan tnealang'''
| '''psramal'''
|-
|1月1日
|bgurah hngkawas
|
|
|-
|2月4日
|jiyax prajing pspais
|
|jiyax prajing mpburux ppais
|-
|3月4日
|smiyan qqrasan <br />
|
|
|-
|3月8日
|jiyax dqrijil kklwaan
|
|
|-
|3月27日
|jiyax mnangal
|
|
|-
|4月14日
|jiyax mbbiyax
|
|
|-
|5月1日
|smiyan mqqpah
|
|
|-
|6月1日
|jiyax lqlaqi
|
|
|-
|8月1日
|jiyax mpsaping
|
|
|-
|9月17日
|jiyax kwomin ingsyung
|
|jiyax pncingan tgkingal cungtung
|-
|11月11日
|jiyax pskrayan mburux
|
|
|-
|12月1日
|jiyax mnbgurah
|
|
|-
|12月10日
|jiyax pskrayan phiyug MPLA
|
|
|-
|12月25日
|smiyan utux baraw
|
|
|}
== Cyuns(軍事) ==
Mike 21 canci Ankara
* Rucyun : 12 wanhiyi.
* Haycyun o 3,000 hiyi
* Kungcyun : 6,000-8,000 hiyi
== Pnyahan pnataas ni tdwaun mduuy knkla(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%AE%89%E5%93%A5%E6%8B%89<nowiki/>(參考中文維基百科)
* [[Snakun:Truku]] 1.中央情報局世界概況--國家面積. [2010-08-04]. (原始內容存檔於2010-06-03). <br />2. ^ 移至:'''<sup>2.0</sup>''' '''<sup>2.1</sup>''' '''<sup>2.2</sup>''' '''<sup>2.3</sup>''' Angola. World Economic Outlook Database. International Monetary Fund (IMF). April 2016 [2016-05-29]. <br />3. '''^''' Human Development Report 2019 (PDF). UNITED NATIONS DEVELOPMENT PROGRAMME. <br />4. ^ 移至:'''<sup>4.0</sup>''' '''<sup>4.1</sup>''' 中國大百科全書--安哥拉 <br />5. '''^''' 中央情報局世界概況--國家面積. <br />6. '''^''' 中央情報局世界概況--海岸線長度. [2010-08-03]. (原始內容存檔於2010-04-25). <br />7. '''^''' 改寫自《非洲地理》--安哥拉,頁212,1981年出版 <br />8. '''^''' 中央情報局世界概況--經濟組成. [2010-08-05]. (原始內容存檔於2010-04-25). <br />9. '''^''' 聯合國統計資料庫--森林. <br />10. '''^''' 國際能源總署--石油產量.<sup>[''永久失效連結'']</sup> <br />11. '''^''' 國際能源總署--電力生產.<sup>[''永久失效連結'']</sup> <br />12. '''^''' 中央情報局世界概況--出口總值. <br />13. '''^''' 中央情報局世界概況--出口商品. [2010-08-04]. (原始內容存檔於2010-04-25). <br />14. '''^''' 中央情報局世界概況--出口貿易國. [2010-08-04]. (原始內容存檔於2010-04-25). <br />15. '''^''' 中央情報局世界概況--進口總值. <br />16. '''^''' 中央情報局世界概況--進口商品. [2010-08-04]. (原始內容存檔於2010-04-25). <br />17. '''^''' 中央情報局世界概況--進口貿易國. [2010-08-04]. (原始內容存檔於2010-04-25). <br />18. '''^''' Department of Economic and Social Affairs Population Division. World Population Prospects, Table A.1 (PDF). 2008 revision. United Nations. 2009 [2009-03-12]. 參數|author=值左起第42位存在換行符 (幫助) <br />19. '''^''' 頁48,2010年世界衛生統計 (PDF). 世界衛生組織. <br />20. '''^''' 中央情報局世界概況--宗教分佈. [2010-08-05]. (原始內容存檔於2010-06-03). <br />21. '''^''' FIELD LISTING :: URBANIZATION. 中央情報局. <br />22. '''^''' See ethnic map and CIA – The World Factbook – Angola <br />23. '''^''' 背景資料:安哥拉共和國. 國際日報. <br />24. '''^''' 中央情報局世界概況--鐵路. <br />25. '''^''' 改寫自《非洲列國誌》--安哥拉,頁353,1981年出版 <br />26. '''^''' 中央情報局世界概況--公路. <br />27. '''^''' 改寫自《非洲列國誌》--安哥拉,頁354,1981年出版 <br />28. '''^''' 世界銀行資料庫--車輛數每千人. (原始內容存檔於2014-02-09). <br />29. '''^''' 中央情報局世界概況--機場數. <br />30. '''^''' 新華資料:安哥拉概況. [2013-04-21]. <br /> <br /> <br />
pb8rhjwusntucvys9z57z161ckaa1l1
Anteng
0
106
100328
2583
2023-10-06T00:03:14Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100328
wikitext
text/x-wiki
= Anteng(安藤部落) =
Gaga mniq Pingtung Mutansyang ka alang Anteng.
208 sapah ka kneegu na sapah, 495 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 462 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 33 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan87%, Amis2%, Puyuma1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
bwihognhq6gnc3dqy0ppsxfl8ooburz
Antigua and barbuda
0
107
103697
103696
2024-06-18T20:06:40Z
U. Boya
2117
/* Tiri (地理) */
103697
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Antigua and Barbuda.svg|thumb|File:Flag of Antigua and Barbuda.svg -Antika ni Paputa kowci(安地卡與巴布達)|384x384px]]
= Antigua and barbuda(安地卡與巴布達) =
<blockquote>Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Antigua and barbuda]], 17 03 N, 61 48 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 442.6 sq km(hangan na o Tg201)
(knlbanga dxgal o 442.6 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 93,581 hiyi.
Gaga [[Saint John's]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 11 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Antigua and barbuda ga wada sugan 20.50% ka dxgal qpahan, 22.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 57.20% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Elizabeth II, pnaah hngkawas1952 idas 2 jiyax 6pnrajing kmlawa klwaan.[[Patas bntasan:Coat of arms of Antigua and Barbuda.svg|thumb|222x222px|File:Coat of arms of Antigua and Barbuda.svg-Kowhwey(國徽)]][[Patas bntasan:ATG orthographic.svg|thumb|File:ATG orthographic.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’</blockquote>
== Ris (歷史) ==
=== Pusu ptasan, Endaan Antika ni Paputa ===
Plealay mnniq Antika ni Paputa sjiqun o Siboey ksun, ida tna mnniq hini ''sci'' 25 ka dhiya da.
Maka hici do yahan mliwaq sjiqan Arawa da. Manu ka sjiqan Karepi ksun o ana nanaq miyah mluk dxgal babaw gsilung kiyig Antika ni Paputa o ida ini leki ka dha alang nii.
Hngkawas 1493, Kristwofu-Krunpu ga tgdha musa bgurah knlangan siida, ida mnuda Antika, thnganan Antika na Sngmariya. Kiya ka kiya ni ini kblux alang hini, yasa ungac qsiya, gaga mniq hini ka smkuxul spais sjiqan Cyarepi uri na. Paah bi hngkawas 1632 do prajing kmlawa sjiqan Antika ka klwaan Ingkwo ksun, hngkawas 1634 do kmlawa sjiqan Paputaw duri. Hngkawas 1666 siida, ida mniyah tnais mrmux ka klwaan Fakwo ksun uri. Klwaan Ingkwo ga qmalang phmaan ssibus, kndaax Feyaow mapa pqpah sjiqun. Dhuq bi hngkawas 1934 do kika laxan ka gaya kuri pqpah sjiqun da. Ana nanaq lxanan ka pkuri qmeepah seejiq o ida smtama bi pnegalang qnalang ka dhiya, kiya ni hngkawas 1939 do phiyug nanaq Antika Sangkunghwey da. Hngkawas 1946 do paah kska kunghwey nii smalu Antika kungtaw musa teumal psgaaw. Paah hngkawas 1951 siida ida kungtaw ksun ka bsiyaq kmlawa da, dhuq bi hngkawas 2004 psgaaw duri ni hici do Reyhe Cinputang ka wada mangal da. Kmlawa dhuq hngkawas 2014 ka
Reyhe Cinputang do ida wada ngalan Kungtang dungan ka pklawan alang.
Hngkawas 1981 do wada maa murux klwaan kska Taing Kwosey da ka Angtika ni Paputa, qrijil ka qbsuran klwaan Angtika ni Paputa.
== Tiri (地理) ==
[[Patas bntasan:Antigua and Barbuda-CIA WFB Map (2004).png|thumb|231x231px]]
Angtika ni Paputa nii ga snpuan dxgal babaw gsilung, kska dha o Antikataw ka tgparu bi(281km) Hwosantaw ksun, gaga llbu breenux; tgdha knparu na o Paputaw(161km) sanhutaw ksun. Ida llbu breenux kana ka hini, Obamafung ka tnpungpung na, yabi wana bi haypa 402m.
== Tgparu bi alang (最大城市)==
Egu bi na patas pkkla:alang Angtika ni Paputa
== Singcng-cyuhwa (行政區劃) ==
=== Gneayus alang Angtika ni Paputa ===
Niqan 6qneayus ka Antikataw, Paputataw ni gqian hidaw
{| class="wikitable"
|· 1 聖喬治
· Sngcyawc
· 2 聖約翰
· Sngyueynha
· 3 聖瑪莉
· Sngmari
|· 4 聖保羅
· Sngpawrwo
· 5 聖彼得
· Sngpite
· 6 聖飛利浦
· Sngfeyripu
|}
[[Patas bntasan:Antigua and Barbuda - Location Map (2013) - ATG - UNOCHA.svg|thumb|217x217px|File:Antigua and Barbuda - Location Map (2013) - ATG - UNOCHA.svg]]
<br />
== Cngc(政治) ==
Ida nTaingkwosey ka Angtika ni Paputa, kiya ni pusu bi qbsuran dha o kika Irisapayars. Mririh seejiq babaw dxgal nii ga ida snkulan na Cungtu ksun. Cungtu nii ga ida emppslingan qqbsuran ''Cungri''.
Klwaan ''Antika'' ni ''Paputa'' ga ida niqan dha pklawa(兩院制) , kingal o ''sangyueyn'' ksun o niqan 17 sjiqan, ida Cungtu ka mnegay hangan dha( babaw prngagan qqbsuran Cungri ni ini pntna lnglungan qpringan)。''Syayueyn'' ksun o niqan 17 sjiqan uri, ida pnsgaaw ka dhiya. Manu ka qqbsuran ''Cungri'' ksun o ida snegaaw saw ''Syayueyn'' na pusu qbsuran hbaraw qpringan ka hiya, psupu ka dha pqpah kmlawa quri uuda klwaan. Rima hngkawan do qulung psgaaw txal, ida tduwa rmngaw saw uda ta psgaaw bgurah ka ''Cungri'' ksun''.'' .
Ida niqan egu bi qpringan ka klwaan ''Antika'' ni ''Paputa,'' paru balay sgealuk dh aka dhiya. Uxay pntna na qpringan o msaang rmngaw hbaraw qpringan saw ad aka yamu ka mangal kmlawa klwaan sayang, kika yamu kana ka mangal duri msa.
Gaya klwaan ''Antika'' ni ''Paputa'' nii ga ida qlhangun dha bi ka kari, bnapatas patas, snhian, uda ni mqringan. Ida sntama bi gaya putungfa.
== Pusu alang breenux(主城區) ==
Asu sstgaan.
== Cingci(經濟) ==
Pusu balay seangal hbangan klwaan ''Antika'' ni ''Paputa'' o kika qqpahun srigaw, ida wada mhrinas kana ka seangal dha. Paah bi hngkawas 2000 do mdudul meelih ka qqpahun srigaw klwaan ''Antika'' ni ''Paputa'' da, maku mnarux ka tunux dha . Qqpahun dxgal o tuku nanaq uqun dha kiya. Rahuq na hiya o niqan cicih ka qqpahun ''kungyey'' o ida smalu quri qyqaya hrakaw, snalu baga ni qyqaya deynki. Quri saw qqpahun ''rian cinjung'' o ida pusu bi pqpah hbangan. Kiya ka kiya ni Damay tunux Ayrun Stanfu ga mnniq Antika hini, pnhiyug kingal ''Panspeyncyu'' uri han, qnbling na pila Ameyrika mhrinas 80 pucing ka sjiqan wah! Uda nan ii ga ida wada smliq balay quri saw cinjungyey wah!
Pyasan paru Meyricyan ni pyasan paru Antika sapuh klwaan Antika nii ga ida niqan ririh na quri hbangan, Stangan balay mpsli qqpahun meapa, qqpahun mplutuc ni qqpahun cinjung dnii klwaan Antika ni Paputa, iyux peelih sntmaan dha qqpahun srigaw.
== Ssjiqan(人口) ==
Ida snegaaw lutuc qalux seejiq ka mniq hini, niqan cicih ka sjiqn ''Owcow'' uri, saw kasjiqan Ingkwo ni Putawya. Tgaaaw snhii ''Yeysukirsto'' ka sjiqan hini.
Gaya klwaan ''Antika'' ni ''Paputa nii ga,'' ida sdwa mangal gaya ''Ingkwo'' ni ''Feycow'' ka dhiya. Boru klwaan o ''Pancyow'' ksun, mnuda pspung ''Pancyow'' knlangan hngkawas 2007. Cucyo ni asu o ida dha kuxul balay uri.
Dhuq idas 8 hngkawas do muda pqqaras laxan gaya pnsran sjiqan.Dha pawc “qntaan kjiyax(Daily Observer)” ni “Cyarespaw (Caribbean Times) ka klwaan Antika. Yabi wada 77% ssjiqan snhii ka ''Yeysukirsto'', kska hiya o ida snhii Ingkwo Kwocyaw(17.6%) ka egu balay.
== Cyun s(軍事) ==
=== Quri psaping Antika ni Paputa ===
Psaping klwaan ''Antika ni Babuda'' ga kiya ka biyax psaping ''Antika ni Babuda,'' yabi70 seejiq ka empsaping, yabi 75 seejiq ka empsramal, hiya ka tgcipiq balay qpringan psaping klwaan knlangan.
<br />
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
[https://www.cia.gov/ CIA]
[https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
[[:en:List_of_current_heads_of_state_and_government|List of current heads of state and government]]
https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%AE%89%E6%8F%90%E7%93%9C%E5%92%8C%E5%B7%B4%E5%B8%83%E8%BE%BE<nowiki/>(參考中文維基百科)
^ 移至:'''<sup>1.0</sup>''' '''<sup>1.1</sup>''' '''<sup>1.2</sup>''' '''<sup>1.3</sup>''' Antigua and Barbuda. World Economic Outlook Database. International Monetary Fund (IMF). April 2016 [2016-06-24].
<references group="^ 移至:1.0 1.1 1.2 1.3 Antigua and Barbuda. World Economic Outlook Database. International Monetary Fund (IMF). April 2016 [2016-06-24]." />
'''^''' Human Development Report 2019 (PDF). UNITED NATIONS DEVELOPMENT PROGRAMME.
'''^''' 加勒比島國將最高峰命名「奧巴馬峰」為其慶生 (網易新聞). [2009-08-12]. (原始內容存檔於2012-05-22).
<br />
nocxa9e4wb5b4rxc75m73pc8jiabwre
Apapuro
0
108
100329
2649
2023-10-06T00:03:16Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100329
wikitext
text/x-wiki
= Apapuro(高坡部落) =
[[Snakun:Truku]]
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka alang Apapuro.
286 sapah ka kneegu na sapah, 864 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 51% niqan 437 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 49% niqan 427 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis43%, Paiwan2%, Bunun1%, Puyuma1%, ni rahuq na o4%.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Taytung pusu alang Taytung Fungkuri.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Pusu alang Taytung elug Cngtunanru gaga siyaw Ciyayocan.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Seejiq Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni tlu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Qnpahan alang Maran seuxal, yasa knteetu mrana ka brigan kmlawa do kika tnhuway pnryuhan paru alang ka Taytungs da, Cngfu o snluun Kungyuan ni elug ka nniqan alang Maran, egu bi seejiq asi tnhjil nniqan musa qnpahan tnsapah nanaq, uxay uri o niqan ka kingal tnsapah tnhjil paru alang Taytung elug Cngtunanru sayang, bukuy mnhdu supu pprngaw alang Maran do, kika pnhyungan kingal bgurah alang duri, shangan dha Kawpo.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
6x9yk4nkh8jmab5ek1e4xnqrp0cpsrc
Argentina
0
109
70176
2790
2021-07-17T12:14:03Z
WikiEditor50
373
70176
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Argentina.svg|thumb|Flag of Argentina-''Akinting'' kowci (阿根廷國旗)|alt=Flag of Argentina|392x392px]]
= Argentina (阿根廷) =
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Argentina]], 34 00 S, 64 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 2,780,400 sq km(hangan na o Tg8)
(knlbanga dxgal o 2,736,690 sq km, knlbangan qsiya o 43,710 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 43,886,748 hiyi.
Gaga [[Buenos Aires]] ka pusu [[alang]] paru, jiyax 25 idas 5 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Argentina ga wada sugan 53.90% ka dxgal qpahan, 10.70% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 35.40% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Mauricio Macri, pnaah hngkawas2015 idas 12 jiyax 10pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru
<br />
== Pkla quri kwoci (國旗說明) ==
[[Patas bntasan:Coat of arms of Argentina.svg|thumb|200x200px|File:Coat of arms of Argentina.svg-Kowhwey(國徽)]]
''Kwoci'' Akinting ga niqan mkarac, bhgay, mkarac tru rakaw niya, rakaw kska o niqan hidaw idas 5, ida hiya ka kwohwey ''Aknting'', Gaga kska ''kwoci Aknting'' rakaw hidaw (hidaw idas 5). ''Kwoci Aknting'' ga niqan “san heng dhal hang” na, dudux nan itruma na o ida mkarac kana, ksk na o bhgay. Wada rnaan kingal saw 32 rdax mririh saw hidaw, manu ka hida-w (hidaw idas 5) na o ida gaga tnunan 16 na buga ni 16 na tluus wasil, kwoci nii ga 9:14 piri na knparu.
Ida pnaah hngkawas 1807 siida, manu ka mlukus lhang mkarac ni embhgay lukus na emppais ''Akenting'' ga, wada dha qdriqan ka ''cmincyun'' siida ksun, sjiqan siida snmppais kiya ka mangal 2 lhang lukus emppais skrakaw dha ''kwoci'' da, kiya ka qtaan ta ''kwoci'' ''Akenting'' sayang da. Bukuy do msuwal ka-rac jiyax 25 idas 5 hngkawas 1810 ka siida, asi kmpriyux ka karac siida, asi sriyu ka hidaw, hidaw siida sun dha madas malu utux, hidaw siida tnhng-anan dha hidaw idas 5 ka hidaw kiya.
Qulung dhuq mburux hngkawas 1816 ka ''Akenting'' do, kiya ka maa balay bi mririh klwaan ka cyc kiya, kiya ka kiya ni ida wana dha mkarac ni kingal bhgay lhang ka rakaw ga, mririh saw “''kungcng ni cngyi''” msa. Bukuy hn-gkawas 1818 do, kiya ka rnaan kska kwoci ka hidaw da. Paah hiya siida, i-da wana nanaq iyux kpriyux saw kteura ka lhang dha, ini priyux paru, hici do saw nii ka kwoci ''Akenting'' da.
== Kari(語言) ==
Kari ''Sipanya''(西班牙語)
== Pusu alang (首都) ==
''Puyinosayris''(布宜諾斯艾利斯)
[[Patas bntasan:ARG orthographic.svg|thumb|File:ARG orthographic.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (地理位置)]]
== Knlabany dxgal (面積) ==
Ida tgdha paru klwaan Nanmeycow ka Akenting, knlabany na dxgal o 3,761,274 Knlabany dxgal: (gaga ruwan hini ka yabi 969,464). Knbragan na o 3,694 km, knlabang na o yabi 399 km bitaq 1,423 km. kana ka klwaan o wada qsnaqan 5 lnglingay nniqan:
=== 1. Daya gqian hidaw dgiyaq hwangmocyu: ===
Mdngu ka karac, mcilux ka rbagan, misan o ini bi klai ka karac, dgiyaq Antis hiya ga ptucing huda. Ini hrui hari pnegalang ka dxgal, asi ka syuqun qsiya putaw, kanran dnii ka pnegalang dha, ida egu bi kwangcan.
=== 2. Yayung daya hraan hidaw o mhuriq ni mcilux cyu: ===
egu bi ka yayung, ddaun bi asu. Rbagan o riqan ni mcilux, egu bi qqhuni mcilux. Pnegalang hiyi qhuni miyah mcilux karac o niqan saw payay, tapung, gisang, kawreyng, syangj kwey dnii ka pusu na.
=== 3. Kska mhuriq feywocyu: ===
Kiya ka dkiyig ''Puyinwo'' ni ''La Pampa, Cordoba, Santa Fe ni Entre Rios'' dnii kana ka kleegan isil sng na pengpa cawyueycyu (La region Pampapeana) ida cawyueyn ka pusu bi. Egu qsiya ka kingal hngkwasan, hruan bi pnegalang, ana ini syuqi qsiya ni kndux ka hnuma, ida hiya ka niqan balay hangan rpun ni hiyi dapa.
=== 4. Hunac muxul hwangmocyu : ===
''Patakniya (Patagonia)'' cawyueyn ga llabang bi dxgal na, ida mdngu ni mskuy balay, mdungus bi psaan miric ubal, ubal miric ka seangal dha bi.
[[Patas bntasan:Argentina topo blank.jpg|thumb|File:Argentina topo blank.jpg-Hnigan dxgal (地形)]]
=== 5. Citaycyu: ===
Nanci ga ida bungun huda kingal hngkwasan, phiyug kingal kesyueycan.''Yyaung Akenting'' ga tgaaw qluli ''Nantasyang'', kska dha o Inhe (Río de la Plata) ka paru bi, tgdha knparu o ''Urakwey'', tduwa daan asu kana. Ida niqan ka yayung ''Para'', yayung ''Kerwotwo'', yayung mqalux ni yayung cupute dnii gaga qluli kneinu. ''Akenting'' cngfu o pngarang rmngaw ''Reynhekwo Talu weyyueynhwey'' (UNCLCS), ida wada smruwa ''Akenting'' prana saan gsilung 35%, wada mrana 170 wan kmkm^2, gaga ruwan klwaan uri ka ssiyaw gsilung hiya. d''Fukerancyuntaw''
== Jiyax tlmalan reynhekwo (加入聯合國日期) ==
Jiyax 24 idas 10 hngkawas 1945 siida msup-u phiyug ''Reynhekwo''.
== Tiri (地理位置) ==
Gaga hunac hraan hidaw Nanmeycow ka ''Akenting'', gqian hidaw ni hunac o mskiyig dha klwaan Cri, daya o mslutuc dha ''Poriweyya'' ni ''Parakwey'', hraan hidaw o mskiyig dha ''Pasi'' ni ''Urakwey'', msdalih ''Tasiyan-''g.
== Sjiqan (人口) ==
Sjiqan ''Akenting'' ga yabi 4,449 wan hiyi, mitu sjiqun o kingal yabi 11 hiyi.
== Cungcyaw (宗教) ==
''Teyncucyaw.''
== Klabuy pila (幣制) ==
Ankenting Hwopi ga thnganan dha piswo (peso).
== Hweyryu (匯率) ==
Jiyax 21 idas 1 hngkawas 2020 do ''piswo''(peso) ni meycin, pnryu-xan dha o 75.25: 1 ni sintaypi knbryuxan na o yabi 1: 0.39.
== Teynya (電壓) ==
Fute 220 teyny ka djiun Akenting, btaqan o 3 muhing hnygan na 3 btaqan.
== Pusu meyti (主要媒體) ==
Tribi (wana tg7 tay ka nklwaan,kana o nmining kana da, pus-u qpruhan meyti o niqan “hawcyawjpaw (Clarí), “klwaanjpaw (La Nación)” ni Cinjungjpaw (Ámbito Financiero) dnii.
== Gaya cngc (政治制度) ==
''Kunghekwo/Cungtungc'', maasug mduuy phiyug ''sancyueyn fenri'' 16.
== Lxan endaan phiyug klwaan/endaan sbiyaw (建國簡史/歷史概況) ==
'''1.'''Hngkawas 1946 siida, Sipanya mniq ruwan klwaan Akenting ni phiyug ddaun. Hngkawas 1810 siida mnuda pmurux yuntung, hngkawas jiyax 9 idas 7 hngkawas 1816 do pnegarang phiyug “Akenting Kunghekwo”, hngkawa-s 1826 do Rihwataweyya (Bernardino Rivadavia) ka tgkingal Cungtung dha, hngkawas 1862 Miterwey (Bartolomé Mitre) ka plealay bi mu rug Seynf-a mnuda psgaaw mangal hangan Cungtung. Kndadax hiya siida do mdud-ul mtutuy ni mrana ka uuda Akenting da. Endha ppais siida,Akenting ga ida ini usa dmayaw ana ima, pbarig stngi uuqun ni dhiyi tnabug dha gapspais klwaan o wada tblaiq mangal hbangan, kiya ni siida wada mdudul embiyax ka Akenting da.
'''2.'''Hngkawas 1946 siida, mtutuy ka ''Peyrung(Juan Domingo Perón)'' ksun, ida suqi empahung(Tucay cungc), mnuda 9 hngkawas do hngkawas 1955 do wada spowxan empsaping da.
'''3.'''Idas 4 hngkawas 1982 ''Akenting'' ga wada ini paka ppais dha Ingkwo ''Fuk-eran'' siida, saping ''Akenting'' ga wada rriqan mgaaw pdudug ''Cungtung dung-an'' bqanan sjiqun duri ka mpdudug klwaan.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E6%A0%B9%E5%BB%B7 (參考中文維基百科)]
owsjdahya3jx3h72fzzypp0j9283k75
Aring
0
110
105716
82322
2024-09-29T15:14:56Z
臺灣語言繼承者
2095
105716
wikitext
text/x-wiki
= Aring/Aring/Qlupas (桃) =
[[Patas bntasan:Lala Mountain peach (Taiwan).jpg|thumb|File:Lala Mountain peach (Taiwan).jpg (Hiyi aring)-桃子]]
Saw ka [[phpah]] qlupas nii ga, malu bi qtaan. Hiyi qhuni o egu bi biyuq na. tduwa qluqun mkan, uxay uri o dnguan qmamas ni sluun kanjumey dnii.
Hiyi qlupas nii o niqan embhgay ni msaas daha klgan ka rakaw na, embhgay hiyi na qlupas o ida kuxul bi sjiqun Taywan, yasa mssibus ka biyuq na. Sayang dga sjiqun alang o ngalan dha pusu bi pnegalang pryuxun dha hbangan ka sayang da.
Smkila bi mdakil karac muuhun ka qlupas nii, asi ka knbaka ka hndagan hidoaw uri. Keeman do asi ka mltu hari ka karac, knbaka ka hnriqan qsiya ni mttuku ka skbiyax kndkilan na ruwan dxgal. Ida ini tduwa dnguan wah!
[[Patas bntasan:PrunusPersica4.jpg|thumb|File:PrunusPersica4.jpg (Phpah aring)-桃花]]
Dmutuc qlupas siida ka sejiqun o bliqun dha bi kmaraw ni trwahun kana ka sida na, iyux bi hdagan hidaw kana ka sida na.
[[Snakun:Truku]]
[[Snakun:phpah]]
0s2kv5s9lstpiq08vabjj59qf7snmwk
Armenia
0
111
95141
85681
2023-02-10T22:37:18Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q399]]
95141
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Armenia.svg|thumb|Flag of Armenia-''Yameyniya'' kwoci(亞美尼亞共和國)|456x456px]]
= Armenia(亞美尼亞) =
Gaga kska Yacow ka [[Armenia]], 40 00 N, 45 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 29,743 sq km(hangan na o Tg143)
(knlbanga dxgal o 28,203 sq km, knlbangan qsiya o 1,540 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 3,051,250 hiyi.
Gaga [[Yerevan]] ka pusu alang paru, jiyax 21 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Armenia.svg|thumb|153x153px|File:Coat of arms of Armenia.svg-Kowhwey(國徽)]]
Manu ka dxgal Armenia ga wada sugan 59.70% ka dxgal qpahan, 9.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 31.20% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Serzh Azati Sargsyan, pnaah hngkawas2008 idas 4 jiyax 9pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Yameyniya Kunghekwo (亞美尼亞共和國) ==
Ida nruwan Tlu klwaan ka ''Yameyniya Kunghekwo'', brahbi spac kbkuy hngkawas (Kungyueyn hngkawas 301)siida, ''Yameyniya'' ka plealay bi pusa nklwaan ka ''Citucyaw'' msa. Kiya ni ngalang hbangal(cingci) ''Yameyniya'' nii ga sciyug dha “tgkingal klwaan ''Citucyaw''” msa. Ida sgaaw snhii ''Citucyaw'' hraan hidaw ''Cngtung'' prhulan (msupu dha Iyswopiya niPrhulan Kputecng, uxay hraan hidaw dungus prhulan” msa. Yasa kiyig na o gaga lbuan qmlangan klwaan ''Iysran'', duri ni gisu pklug lmluk dxga, kiya ni maa ''Kawcyaswocuy'' mrudu ni mgllug saw bi mppais.
[[Patas bntasan:Armenia (orthographic projection).svg|thumb|File:Armenia (orthographic projection).svg-Ida nkiya niqan lnglingay(自然地理位置)]]
Gqian hidaw o msdalih dha ''Turci'', daya o ''Cyawcya'',''Yameynuya'' ni hraan hidaw o mskiyig dha ''Yasepayjan'', ida wada bsiyaq bi sndxgal ni ini sdungus. Rahuq na dxgal hunac ''Yameyniya'', wada seasug dha ka ''Yasepayjan'' na Nasicifan cckungkekwo ni tndxgal Yasepayjan do,Yameyniya ga ida bnsiyaq rmngaw saw hunac gqian hidaw ''Yasepayjan'' na ''Yakernwo-karapashegeyti'' (klwaan hini sngaaw snhii ''Citucyaw'' na seejiq ''Yameyniya'' ida dxgal ''Yameyniya'' ka hini, smnegul tnealang empsaping ni kmsiyuk kmlawa ''Yasepayjan.'' Saw kiya do kiyig na ''Turci'' ni ''Yasepayjan'' ga smtuq elug musa ''Yameyniya'' na rulu qrngul ni daan mhaduc daru,mabang qrinuc ka ''Yameyniya,'' yasa ida ini tuku ka djiun klwaan.
Yasa ''Yameyniya'' ga lhuan ciway ddggiyaq ''Kawcyaswo'', dxgal na o mtqiri bi uri, kiya ni snruan dha ga bnatas patas suyang ''Siporay'' ga, ida mnsa ka snruan dha kari, asu ''N''w''oyafangcow'' nii ga mlih ka rngsux siida do kiya ka dhqan dha da. ( Snruan dha ga ''N''w''oyafangcow'' mnhtur dgiyaq daya ''Yarara'', dgiyaq nii ga gaga kiyig na ''Yameyniya'' ni ''Turci'' sayang, tgbngbung na kiya kao gaga klwaan ''Turci )''. Ida niqan ka snruan dha kari o pusu bi alang ''Yeyriun'' ga ida pnhiyug Nwori hiya nanaq msa. Ya balay ka snruan dha kari nii hug? Ini klai ki da, kiya ka kiya ni ida balay bi ka ''Yameyniya'' ka plealay bi pusa nklwaan ''Citucyaw'' msa. Endaan dha ga tduwa brinah dhuq 4 ''sci'' siida, bukuy na iyax 10 kbkuy hngkwasan do murux nanaq klwaan mniq babaw dxgal, ida ini saw miyah mrmux ka seejiq ''Rwoma'', seeiq ''Pos'' ni seejiq ''Mungku'' do ungac qtaan da.
Kska 16 sci siida, niqan llabang bi dxgal klwaan ''Yameyniya'' ga yahan gmayus ''Iyrang ni Ertumantikwo'' do, iyax hngkawas 1805 bitaq 1828 siida, hraan hidaw ''Yameyniya'' ga wada trmanan ''Erkwo'' kida, dxgal gqian hidaw ''Yameyniya'' ga ida gaga klwaan seejiq Turci kina. Llabang dxgal na ''Yameyniya'' ga wada bsiyaq balay mniq ruwan Turci ''Ertumankwo'' klwaan dha, snhii ''Citucyaw''(Tung cngcyaw) na seejiq ''Yameyniya'' ga, saw bi uxay balay seejiq ''Cimi''(ertng kungmi), ida ini bi stuq bsru ni smipaq ''Turci Ertumankwo'' ka dhiya.
Iyax na tgkingal mppais siida, hmrinas wan na seejiq ''Yameyniya'' ga wada paqan ''Turci Ertumankwo'', rahuq na hiya ida niqan hbaraw na seejiq ''Yameyniya'' o wada qdriqan isil klwaan. Hngkawas 1920 siida, mhiyug ka ''Yameyniya Suweyay sehweycuyi kunghekwo,'' hngkawas 1922 do ''Yameyniya'' teumal nganguc ''kawcyaswo reynpang Suweyay sehweycuyi kunghekwo'', hngkawas 1922 do ''Yameyniya'' tumal nganguc kawcyaswo reynpang Suweyay sehweycuyi kunghekwo, maa Sureyn cyamung kunghekwo trump na ''Cckunghekwo'', hngkawas 1936 do maa klwaan Sureyn na cyamungkunghekwo. Hngkawas 1991 do mhhurah ka ''Sureyn'' da, murux ka ''Yameyniya'' da.
== Iyax qrasan klwaan (國慶日) ==
UJiyax 21 idas 9.
== Iyax qrasan klwaan (加入聯合國) ==
Jiyax 2 idas 3 hng kawas 1992.
== Kari(語言) ==
Kari Yameyniya.
== Pusu(首都) ==
Yeyriun.
== Llbangan dxgal(面積) ==
29,743km2.
== Tiri (地理位置) ==
Gaga hunac nganguc ''Kawcyaswo'', mseiyax hunac hraan hidaw ''Heyhay'' ni hunac gqian hidaw ''rihay'', hunac o mskiyig dha ''I-yrang'', ''Turci'',daya o mseayus dha ''Cyawcya'', hraan hidaw o mlutuc dh-a ''Yasepay'', ida gaga kska dxgal Telu, kana ka klwaan o wada ''qnyusa''-n 10 ''cow'' ni kingal ''cowcis''.
== Sejiqan(人口) ==
303 wan(Hgnkawas 2018).
== Cungcyaw(宗教) ==
''Citucyaw'' (''Yameyniya'' prhulan ''stu'').
== Klabuy pila(幣制) ==
Teramu(Armenian Dram; AMD).
== Hweyryu(匯率) ==
1Meyyueyn o yabi 478.6Teramu (2019/7)
== Teynya(電壓) ==
220.
== Pusu meyti( 主要媒體 ) ==
National Television of Armenia、Asbarez Daily Newspaper、Aragil News.
= Gaya cngc(政治制度) =
Mssli pprngaw.
== Lxan endaan phiyug klwaan/Ris sbiyaw《建國簡史/歷史概況》 ==
“''Yameyniya”'' ksun dha sayang o ida duma“ ''Tungyameyniya''”ksun ka endaan dha, phiyug sapah, rmisuh patas, qmquri pnsaping dnii mrana ddaun. Ana nanaq wada 2 ceynneyn do, seejiq ''Yameyniya'' ga wada mdudul ngalan ''Pos, Rwoma, Etuaman Turci, Errwos'' dnii isil klwaan, kiya ka kiya ni, ida niqan nanaq kari, knklaan ni cungcyaw snhian(Citucyaw). Hana dhuq 19 sci siida wada qlhangan ''Errows tikwa Yameyniya.'' Bukuy na ''Sci''19 brah na ''20 sci'' ga, ''Er ni Turci'', dha tikwo o iyux meeluk sklawa dha ni ini bi kstuq ka pspais dha. Hngkawas 1870 do mtutuy ppais ka Er ni Tu do, mniq truma ''Ertuman'' ''Turci'' na seejiq ''Yameyniya'' pslaman nanaq dungan.
Brah ni bukuy na tgkingal mppais (hngkawas 1915-1922) siida, seejiq gqian hidaw ''Yameyniya'' ga yahan mipix kmlawa, smipaq uxay uri o wada psaan samo ''Syuriya'', wada hari niqan 150 wan na seejiq ka mhuqil. Hngkawas 1917 do Erkwo ga mnuda 10 ''keming'' do, ''Yameyniya'' wada tlnmanan ''nganguc kawcyaswo'' kunghekwo, hngkawas 1918 msgahak ka ''nganguc kawcyaswo'' murux na ''Yameyniya'' ga saan mrmux ''Turci'' dungan, wada qriqan meayus duma dxgal sbgay isil klwaan. Hngkawas 1921 ''Yameyniya'' maa kingal brah na Sureyn cyamung kunghekwo. Hngkawas 1991 brah na Sureyn kghak, ''Yameyniya'' ga bukuy jiyax 21 idas 9 hngkawas 1991 do muda kungmin mitaq ''pyaw'' pgarang rmngaw murux da, jiyax 12 idas 12 do teumal murux klwaan ''seyhwey'', idas 7 hngkawas 1995 do pkla ''Seynfa'' dha da.
= Pnyahan pnatas(參考資料) =
https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%9E%E7%BE%8E%E5%B0%BC%E4%BA%9E<nowiki/>(參考中文維基百科).
[[Snakun:Truku]]
*
hox1tkgj6chppn36lpx1j635xzx7dby
Ashraf Ghani Ahmadzai
0
113
82129
82128
2021-11-21T12:28:13Z
HuwacBasaw1234
49
/* Pusu bkug : hngkawas 2019 psgaaw Cung-tung A-fu-hang. */
82129
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Ashraf Ghani December 2014.jpg|thumb|Ashraf Ghani December 2014(阿什拉夫·甘尼·艾哈邁德扎伊)|alt=Ashraf Ghani December 2014.jpg]]
= Ashraf Ghani Ahmadzai (阿什拉夫·甘尼·艾哈邁德扎伊) =
Mntucing hngkawas 1945 idas 5 jiyax 19 ka Ashraf Ghani Ahmadzai ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Afghanistan]] ta sayang o kiya ka Ashraf Ghani Ahmadzai, pnaah hngkawas 2014 idas 9 jiyax 29 pnrajing kmlawa klwaan.
= A-se-ra-fu · Kan-ni · Ay-ha-may-de-ca-yi(阿什拉夫·甘尼·艾哈邁德扎伊) =
A-se-ra-fu · Kan-ni · Ay-ha-may-de-ca-yi ( kari Pusetu: اشرف غني احمدزی, jiyax 19 idas 5 hngkawas 1949) thnganan A-se-ra-fu. Kan-ni uri, ida pnhiyug Cng-fu S-syaw Ci-kow uri ka hiya (Institute for State Effectiveness,ISE), Ci-kow nii ksun ga pnhiyug idas 1 hngkawas 2005, pusu na o gisu qmita biyax smikul Cng-fu dmayaw sjiqan. Bukuy wada hnhrahan ka Cng-cyuan Ta-ri-ban do, mniq idas 7 hngkawas 2002 dhuq idas 12 hngkawas 2004 siida qmpah Cay-cng-pu-cang klwaan A-fu-han, siida duwa bi egu endaan na quri saw ptutuy Cing-ci klwaan A-fu-han. Kan-ni Po-s ga ida druma Reyn-he-kwo qay-fa ci-hwa-su(UNDP) murux Ci-kow 「Qrinuc seejiq Fa-ryu cyuan-yi way-yueyn-hwey」ka hiya uri. Hngkawas 2005, ida mnrngaw kari babaw TED ta-hwey ka hiya, pprngaw shuya phyugun duri ka saw wada kdwaan smliq ka klwaan A-fu-han nii.
Hiya o ida psgagun hngkawas 2009 A-fu-han cung-tung uri, txal nii o ida tgtru bnkugan sgaaw cung-tung, bnkugan bukuy cung-tung sayang Ha-mi-te · Ka-er-ca-yi ni pusu bi pais pspngan Ka-er-ca-yi na A-pu-tu-ra · A-pu-tu-ra. Ida mntumal psgaaw cung-tung A-fu-han 2014 uri, duri ni mseupu pusu pspais A-pu-tu-ra · A-pu-tu-ra mtmay kska tgdha. Hngkawas 2014 idas 9 jiyax 21 syuenyn-cyu wey-yueyn-hwey pgkla saw Ay-ha-mi-te-ca-yi ka wada mangal cung-tung A-fu-han, wada mlutuc mqpah duri.
== Seuxal(早年) ==
A-s-ra-fu Kan-ni ga seejiq Pu-s-tu, mntucing Rwo-cya-er-sng A-fu-han hngkawas 1949, mneuyas pyasan paru Pey-ru-te smluhay cng-c-syuey ni kwo-ci-kwan-si-syuey, hici do mtmay pyasan paru Ke-run-pi-ya, ida mnhtu mnangal snlhayan Ce-syuey swo-s ni Jen-rey-syuey po-s, mntumal pyasan paru Ha-fo, Ow-cow kung-sang kwan-ri syuey-yueyn ni pyasan paru S-tan-fu sang syuey-yueyn dmayaw s-cyey-yin-hang euda psramal tmgsa phiyug empdudul.
Tmnegsa patas pyasan paru Ke-pu-er (hngkawas 1973-1977)siida, pyasan paru Aw-hu-s Tan-may(hngkawas 1977), pyasan paru Pwo-ke-ri-cya-cow(hngkawas 1983) ni pyasan paru Yuey-han-hwo-pu-cin-s(hngkawas 1983-1991), mquri saw kwo-cya cyeyn-se ni se-hwey pyeyn-ke ka qnquran na syuey-su.
Hngkawas 1895, mduuy hangan na Pu-ray-te syuey-ce mniq Pa-ci-s-tan sapah pyasan cung-cyaw musa kmuruy nniqan kngkingal kngkawas. Siida, ida qnqur quri cung-cyaw pi-cyaw-syuey uri. Hngkawas 1991 ga mnteual qmpah s-cyey-yin-han ka Kan-ni ni mdrumuc(致力) bi muda qpahun Tung-ya ni Nan-ya na kleegan uda, bitaq kska hngkawas 90. Hngkawas 1996 siida bnegurah quri ti-c ni cu-c-fen-si-fa djiyun na pryuxan ndaan na paru qtaan, ida paru bi dungus na tnhjilan uuda quri saw Mey-tan kung-yey na E-rows, duri ni quri saw dnayaw klwaan s-yin saw ce-ryuey ni cyey-ko tnhjilan euda muda mgaaw qmita kana ka knlangan.
Nduuy rima hngkwasan, mniq Cung-kwo, Yin-tu ni E-rwos kmlawa quri saw pnryuxan kleegan paru krnaan ni ti-c. Tgkingal ppais hay-wan siida, ida knteetu mniq pusu bi tribe, teyeyn-tay cyey-mu pgkla lnglungan na nanaq ni smruwa sslingan paw-c ni bnatas.
== Ini kpiya hngkawas(近年) ==
Bukuy mnuda 911 s-ceyn ,ini angan hbangan na o asi tswayay s-cey yin-han ka kan-ni, duri maban musa msupu kska mey-ti knttu qtqqn bqbqwtreybi PBS、BBC、CNN dnii pusa sin-un ni BBC dnii spuan ruwan pgarang teyn-tay, mndayaw matas pusu balay paw-qan. hngkawas 2002 idas 11, smruwa Reyn-hekwo qmeepah kingal rabang bi ku-wen sqpah, dmayaw mi-su-cang tntanaq mririh Ra-he-ta-ar Pu-ra-si-mi musa A-fu-han, psraman psdhug Po-en sey-ting qqpah, kska o ida asi ka brnahun ka brax uda ddaun ni skuan patas sejiq A-fu-han.
Hngkawas 2001 idas 12,bukuy mnswayay 24 hngkwasan ka Kan-ni ida miyah A-fu-han duri, malax qpahun na Reyn-he-kwo ni s-cey yin-hang, duri ni hngkawas 2002 idas 2 jiyax 1 do wada teumal cn-fu pu-men A-fu-han, mqpah pusu bi ku-yuen cung-tung Ha-mi-te Qa-ar-ca-yi. Knbiyax balay muda quri spuan fu-ri s-yey, kiya ka tgkingal pgkla dnuuy na qyqaya cng-fu kwan-yueyn uri.
Mduuy hangan pusu bi ku-un ka hiya psramal matas quri sqpah ta-kwo -min yi-hwey, mnuda psgaaw qulung mangal hangan cung-tung ka Ha-mi-te Ga-ar-ca-I, duri ni sruwaan Syen-fa A-fu-han.hngkawas 2004 idas 10, qa-ar-cayiI o maa kndadax asi pnegaaw cung-tung do, ida ini sruwa teuman ney-ke ka Kan-ni, meysa qmpah syaw-cang paru pyasan Qa-pu-ar.
Qmeepah syaw-cang paru pyasan siida, ida bnarahkingal saw emptgsa, muyas patas ni duma na empqpah spuan tumal uda kmlawa, kiya ni niqan nanaq bgurah na lingay : ana ima niqan knkla ni knbiyax na dsnaw ni dqrijil ida tduwa smluhay hini,kiya ni pgla klwaan dha mquri knxalan cyueyn-cyo-hwa.
Babaw mnhdu muyas pyasa paru do, dmayaw phiyug meuda s-syaw ci-kow ni qmpah ci-kow cu-si kan-ni, niqan kingal qwang-cya dha, pdudul cng-fu meuda maxal ddaun, pqlayiq sjiqan dha, hngkawas 2005, bukuy pnpais empdudul na cng- fu ni empklawa o mniq ryu-su cwang-yueyn kingal Reyn-he-kow ni s-cey yin-hang ga mseupu peuda babaw hwey-yi pprngaw qwang-cya nii. Uuda ni pnhiyug na kska kow-ci se-hey, cng-fu ni seejiq mddha pnhdug matas phiyug smalu klwaan uxay uri o pusu brax djiyan muda, ida seuda dmayaw ci-kow uxay uri o duma na psqaya pusu, endaan cng-fu ga ida tduwa muru spgan gaya hngkwasan cniyu pusu brax.
Hici balay hngkawas 2006, mnrngaw ka seejiq o pmaa mqpah bukuy Reyn-he-kwo mi-su-cang Qe-fey An-nan ka Kan-ni [7], gaga mniq pusu bi cay-sang s-paw ka hangan niya (hngkawas 2006 idas 12 jiyax 18), kska hiya o ida matas nrngaw na kingal kari “smulu ku mnuda lnglungan bitaq mangal”. Dha ka empruway kwo-ci pnluban o rngagan na ka paw-cang “ Naka mqaras balay ka Reyn-he-kwo wada mangal hiya”, smdahu balay hyaan ka dhiya, “Paru bi knkla”. Yabi piya idas bukuy do hngkawas 2007 idas 4, qtaan gaga pusu pdudul s-cey yin-hang mdungus psgagun ka hangan na siida, ida dha ini klai ka lnglungan niya mnarux bi tunux na.
Ida mkmaa bi kingal klaan ana ima emprngaw kari ka Kan-ni, hngkawas 2005 siida, mniq egu bi pprngangan kari prngaw pusu rngangan, kska na o niqan ryu-s sey-hwey Amirika ka pusu muda kwo-ci fa-c yeyn-taw-hwey, Ta-si-yang ryang-an ceng-ce wang-ru(TPN), ceng-fu Nwo-wey ga bnarah prana seejiq pprngangan hngkwasan seejiq, qqruwan kwo-ci can-ryuey(CSIS)quri Reyn-he-kwo ppriyux pprngangan qmqur kari, Reyn-he-kwo ga – qnpruhan cing-he s-cey yin-hang, mquri ungac biyax sslian qmqur pprngaw ni kana ka knglangang qe-ci, qrasan ni rhulan ssalu(TED Global)klwaan.
=== '''Bukuy Ta-ri-pan siida mniq A-fu-han ddaun qmeepah''' ===
Hngkawas 2003, A-se-ra-fu Kan-ni ga tdhuan bi paw-cang sin-sing s-cang malu bi Cay-ceng pu-cang Ya-cow. Qmeepah Cay-ceng pu-cang A-fu-han siida ka hiya, ida mnuda egu bi ppriyux ddaan ka Kan-ni. Ini qbsiyaq do mnhdu bnarah bgurah hbangan A-fu-han, pdaan teyn-naw kmlawa ka snkuwan hbangan klwaan, pdaan kingal bi hangan ka snkuwan hbangan klwaan. Mduuy ini elih ngalan hbangan ceng-ce ka hiya, ngalan na prmalun uda cung-yang cen-ce, muuda spuun mangal ni bqanan, pryuxan ka kwan-swey c-tu da, duri ni bliqan priyux muda ka hay-kwan uri. Kiya ni phiyu kingal qulung mquri ney-ke, sjiqan A-fu-han ni pnluban knmalu kwo-ci gaya pgarang kari, ngalan qyqaya skteura qtaan. Hngkawas 2004 idas 3 jiyax 31, tneumal kingal pprngagan kwo-ci hwey-yi mniq Te-kwo po-rin ka Kan-ni, pusu bi pprngagan hwey-yi nii o iyux pqlahang A-fu-han empitu hngkawas uuda kung-kung tow-c ci-hwa hici, ida niqan 65 hiyi seejiq cay-ceng ni way-cyaw-kwan ka tneumal prngagan hwey-yi nii. Mqlahang A-fu-han hici mntxal dha balay rmngaw saw kingal mqrinuc kklwaan mquri kwo-ci se-hwey rmngaw egu spuwan na uuda ci-hwa, qnpruhan 100 empruway o mniq qlhangan pusu pnddulan Kan-ni wey-yueyn-hwey qduwan pnsramal ka uuda nii.
Mniq gnhuway bnegay ni A-fu-han cng-fu, mniq A-fu-han cn-fu ni sjiqan A-fu-han mddha pnsdhgan, phiyug pqlahang babaw uuda tow-c A-fu-han. Mniq pprngagan siida, smnruwa ka gnhuway bnegay 82 hpucing hbangan A-mey-ri-ka uuda brah tru hngkawas (pklu bi bneysa na cng-fu), mseupu ka lnglungan dha, pneysa mniq empitu hngkawas nii o psumu 275 hpuci hbangan A-mey-ri-ka o ida bi mdugus lnglungan kiya. Kiya ka nii do snlaan ksduwan pila ni phiyug brax seejiq iyux pslih qnqraqil kndusan ngalan pusu ddaun Kan-ni prnaan qmpah. Psramal kingal ngalan hangan pseupu biyax ka klwaan, kika ka ddaun nii o psrwaun muda mangal pggaaw mssiling alang kika tduwa pciyu nanaq plealay ni meuda. Sayang do, ndaan nii o wada qduun muda ka kska 20000 alang na 13000 da.
Rahuq na o, mseupu tung-syun pu-mun ka Kan-ni uri, pshdug pnsruwan nnglan patas tyeyn-sin-cyu, tdwaun dha tburax(透明) qqpahun. Hngkawas 2005 smsung jiyax, niqan mabang egu nngalan dha qnawal baga ka A-fu-han dhuq saw hngkawas 2002 idas 7 niqan kndadax cikuh kingal kbkuy asi prana dhuq kingal kbuhug ka dnijil dha. Wada hmrinas dha hpucing pila A-mey-rika ka nto-c hiya nanaq Tung-sing-ring-yu. Ida ngalan pusu kingal pnyahan klwaan hbangan teyn-sing pu-men.
== Mlutuc tnlngan Cung-tung(連任總統職位) ==
=== Pusu bkug : hngkawas 2019 psgaaw Cung-tung A-fu-hang. ===
Hngkawas 2019 idas 9 jiyax 28, muda psgaaw Cung-tung A-fu-hang, mppluk lmutuc psgaaw tnlngan Cung-tung ka Kan-ni ni sing-cen cang-kwan sayan A-pu-tu-ra A-pu-tu-ra, bukuy Kan-ni do teumal kingal ssliyan psgaaw, kiyig na o pklug muda pspruq ndaan, kiya ni 55 hiyi seejiq wada qnprqan mhuqil, kiya ka kiya ni ini angal luqih ka Kan-ni. Mnuda 5 idas pnlkan rmngaw do, hngkawas 2020 idas 2 jiyax 18 pkla saw Cung-tung Kan-ni sayang o wada mangal 50.64% spngal ka syuen- wey-hwey, ini na baka ka pais na.
Idas 3 jiyax 9, knburux muda uda phiyu Cung-tung ka Kan-ni ni A-pu-tu-ra. Kan-ni ga mniq Ke-pu-ar Cung-tung fu rmngaw sejiqan siida, kiyig hiya o pklu buan hwo-ceyn paw klwaan I-s-ran, maku tkiisug kana ka sjiqan. Mangal wagi na ka Kan-ni rmuun na ka sjiqan mniq hiya, ririh saw ini plukus hmtur bbali <sup>.</sup>
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
[[Snakun:Truku]]
2qbw656fyji2i0du68psyupoern5epw
Asiroay
0
114
100330
3022
2023-10-06T00:03:20Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100330
wikitext
text/x-wiki
= Asiroay(阿西路愛部落) =
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka alang Asiroay.
1,259 sapah ka kneegu na sapah, 3,198 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 38% niqan 1,228 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 62% niqan 1,970 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis26%, Paiwan5%, Bunun1%, Rukai1%, Puyuma1%, Tayal1%, ni rahuq na o2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Dungus na o kari Amis 「Mudu」ka dungus na balay.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Taytung paru alang Taytung Fungnyenri.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Gaga keelug ssiyaw Cungsingru 3 twan ka nniqan sayang.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Seejiq Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyun cungciyaw(信仰宗教) ==
Pnrhulan Joro ni Tyncuciyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Seuxal bi o niqan pnhmaan dha pusu qhuni mudu ka hiya, pqtaan bi seejiq ni klaun bi seejiq uri, kiya ni Asiroay nii do kika hangan mudu dha Amis ka hangan nii da!
= Asiroay(阿奚露艾部落) =
Gaga mniq Taytung Tunghesyang ka alang Asiroay.
175 sapah ka kneegu na sapah, 475 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 58% niqan 277 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 42% niqan 198 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis57%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Pusu bi phuma mudu ka hini kiya ni klaun bi sjiqun.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nuysan Taytung Tunghesiyang alang Peyyuan.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Saw bi hari gaga elug Tungfukungru 37.4km hiya.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Seejiq Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyun cungciyaw(信仰宗教) ==
Pnrhulan Tyncuciyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Shangan dha 柑仔林, dungus bi kndadax kari Amis A'siro'ay, pnhmaan pusu qhuni mudu kana ka dungus na balay.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
pty8xon13wbz8y5ahhyallwov1n6th3
Atolan
0
115
100331
95751
2023-10-06T00:03:21Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100331
wikitext
text/x-wiki
= Atolan(阿多瀾部落)Gaga mniq Hwareyseyn Jweysweysyang ka alang Atolan. =
107 sapah ka kneegu na sapah, 292 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 85% niqan 247 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 15% niqan 45 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis80%, Bunun1%, ni rahuq na o3%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Alang Atolan o kika kndadax seasug Jopajayse .
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Jweyswe(瑞穗) alang Fumin(富民).
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Gaga mniq daya paru hakaw Fuyuan(富源) ni igi yayung Fuyuan(富源) hiya, mknganguc hunac alang Fumin(富民) bgurah ni smulan elug daya strngan Tay9siyen qmpahan hiya.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Patas pkkla ciyawtung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey > Kwotawsanhaw > kwotawsanciya elug Taypey (pusu Sngken) > Wensanru > nyusan elug 106 > nyusan elug 109 > elug peyyi > kssiyaw silung Pinhay > elug Suhwa > elug Hwatungcungku > Hwa 83 > Hwa58 > elug Fumin > dhuq.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Seejiq Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyun cungciyaw(信仰宗教) ==
Pnrhulan Joro ni Tyncuciyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Tmhangan dha <Cowutung> Ka alang Atolan, pnhangan mu o saw bi hangan kingal mdudul alang, snpruun bi kana seejiq alang ka hiya, kika qnuqu qnbahang ka Klmukan mniyah eseisil alang, kiya ni ida tmhangan dha Atolan ka seejiq Amis. Dungus bi Atolan o qdrux qnabil,mnltutan seuxal ni hntulan dha kmciyuk pnaah seejiq Bunun, kiya ni snluun ssiyaw sapah ka qnabil qdrux, tnhangan dha saw nii. Seejiq Bunun prngangan quri saw daya yayaung endaan Marankow(Valankau): Mniq narac yayung Fuyuan hiya ga (mniq saw brah ayug klalay Fuyuan)niqan kingal ruwan rbuq lhngaw, niqan kingal hangan nniqan o tmhangan dha Valankau, rmngaw ka tnpusu seejiq Amis alang Fuyuan hiya ga, binaw psaan tunux buc seejiq ka Ivadan (Bunun) seuxal, bukuy nhtu dmphadur nsaan dha ppangan seuxal ka Bunun (pusu ppangan Amis breenux) siiga, kika msslian hini kana ka tunux buc seejiq, kiya ni prngaw seejiq Amis, sun dha ppsani, naqih dxgal ka hiya, ida mniq hiya ka nniqan nii.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
8qha6ty6s52dg6ubnzyb6atdg2o385d
Atomo
0
116
100332
3148
2023-10-06T00:03:22Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100332
wikitext
text/x-wiki
= Atomo(阿陶模部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Kwangfusyang ka alang Atomo.
81 sapah ka kneegu na sapah, 209 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 76% niqan 159 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 24% niqan 50 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis74%, ni rahuq na o1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Pusu bi seejiq Tayparan ka alnag Atomo kika pnhyungan nniqan dha.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Kwangfu alang Tungfu.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Mniq daya hraan hidaw 2km ka alnag Atomo.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Pgkla patas Ciyawtung(交通資訊) ==
Rulu qrngul:Ppanun dha rulu qrngul dhuq Kwanffu tucing.
Mgriq rulu:Mnuda saw elug Tay9siyen kika dhuq Kwangfu.
Basu:Ppanun basu Skanki ni basu Dingtung dhuq Kwangfu tucing.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Seejiq Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyun cungciyaw(信仰宗教) ==
Pnrhulan Joro ni Tyncuciyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Dungus na Atomo o yakang, ssiyaw bi yayung ka duma alang, kika brah bi knteetu mrana dxgal ni pnhyugan sapah ka alang Taypalan seuxal.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
3tgxxj8qfig4vdm6fmn2lgqnpllr2kd
Atonan
0
117
100333
3198
2023-10-06T00:03:24Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100333
wikitext
text/x-wiki
= Atonan(阿都南部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka alang Atonan.
863 sapah ka kneegu na sapah, 2,103 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 26% niqan 541 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 74% niqan 1,562 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 17%, Truku 2%, Tayal 1%, Bunun 3%, Paiwan 1%, Puyuma 1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Slian sjiqan alang Kwanghwa hini o pusu seejiq Klmuka ni Amis.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nuysan Skanki nsgan Cian alang Kwanghwa.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Gaga kssiyaw na alang Kwanghwa hiya.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Pgkla patas Ciyawtung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taype > Elug klwaan tgkingal > Elug klwaan tgtru > Elug klwaan tgtru Ciya mnuda saw elug Taype (Senken)> Elug Wunsan > Nuysan 106 Siyeyn > Nuysan 109 Siyeyn > Elug Peyyi >Elug Pinhay > Elug Suhwa > Elug Sinciya > Elug Sangc > Elug Rinsng >Elug Cungsan > Elug Cungcng >Hwa 29 > Dhuq.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Seejiq Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyun cungciyaw(信仰宗教) ==
Pnrhulan Joro ni Teykong.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Yasa mniq saw hngkawas 51 tgkingal Keysacu o mniyah hini knarig, egu bi mlih empsaping seejiq o asi miyah niqun hini, kiya ni mnstrung uwa Amis ni prajing pnhyugan ka alnag Kwanghwa. Kiya ni tnpusu nniqan seejiq hiya o tmhangan dha Atonan.
{| class="wikitable"
|}
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
oln9kuuh96ryazmuzitzvag9j73vc5g
Australia
0
118
107095
106970
2025-04-09T09:15:19Z
CommonsDelinker
52
Replacing Coat_of_arms_of_the_Commonweatlh_of_Australia.svg with [[File:Coat_of_arms_of_the_Commonwealth_of_Australia.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]]).
107095
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Australia Topography Map-sr.svg|frameless|right]]
[[Patas bntasan:Koala climbing tree.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Darwin 6414.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Road Train Australia.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:The University of Sydney's Main Quadrangle.jpg|縮圖]]
= Australia(澳大利亞) =
[[Patas bntasan:Sydney opera house and skyline.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Algeria CIA map.png|縮圖]]
[[Patas bntasan:Australian soldiers from the 2nd Battalion, Royal Australian Regiment conducts a foot patrol during exercise Talisman Sabre 2007.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Australia-Timezones-Standard.svg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Australia-climate-map MJC01 1.svg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Australia-Timezones-Daylight.svg|縮圖]]
[[Patas bntasan:ANZAC Parade from the Australian War Memorial, Canberra ACT.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Melbourne Docklands Panorama old and new (40125070352).jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Melbourne docklands twilight.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Sydney opera house side view.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:ACDC-Hughes-long ago.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Parkville - University of Melbourne (Ormond College).jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Rod Laver Arena 20Jan2016.JPG|縮圖]]
[[Patas bntasan:Aus vs jpn 2009-3.JPG|縮圖]][[Patas bntasan:Flag of Australia.svg|thumb|Kwoci ''Awdariya''(澳大利亞國旗)|alt=Flag of Australia.svg]]
Gaga kska Tayangcow ka [[Australia]], 27 00 S, 133 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 7,741,220 sq km(hangan na o Tg6)
(knlbanga dxgal o 7,682,300 sq km, knlbangan qsiya o 58,920 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 22,992,654 hiyi.
Gaga [[Canberra]] ka pusu [[alang paru]], jiyax 26 idas 1 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Australia ga wada sugan 53.40% ka dxgal qpahan, 19.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 27.30% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Elizabeth II, pnaah hngkawas1952 idas 2 jiyax 6pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of the Commonwealth of Australia.svg|thumb|upright|Kwohway(國徽)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Kika pusu bi paru alang dha ka hini(首都) ==
[[Patas bntasan:As-map.png|thumb|upright|Pusu paru alang ''Kanpera''(首都坎培拉)|alt=]]
== ★Pskari quri saw ''Guochi''(國旗說明) ==
https://web.archive.org/web/20170605043714/http://www.dpmc.gov.au/government/australian-national-flag
== Jiyax mqqaras klwaan(國慶) ==
26Jiyax 1Idas.
== Jiyax tnumal Reynhekwo(加入聯合國日期) ==
24 jiyax 10 idas 1945 hngkwasan.
== Pusu kari(語言) ==
Ungac pusu bi tnkingal kari ka ''Awco'' nii, kiya ka kiya ni niqan ka tndha luhay bi kari, skari ''Arimika'' ka pusu kari dha. Niqan ka 「''Aws'' (澳式) kari ''Arimika''」 uri, duma ini hari tna ka matas, kari ni hngak uri, nii ka kingal nanaq ni wana hini niqan ka kari hyaan. Saw bi ”G’day mate”,”Ta” ririh na o 「Mhuway su balay」,「Swayay ta han」tduwa skari ”See ya” uri, rmngaw kari ka seejiq ''Awco'' qnbahang dha kdjiyax ka ”No worries”, ririh na o 「Iya qsiqa, Iya slhbun, Anay niya, Saw kiya.」
== Pusu nniqan(首都) ==
[[Patas bntasan:Canberra Montage.png|thumb|Alang Kanpera(坎培拉)]]
''Kanpera'' (坎培拉)
== Kana dxgal klwaan(國土面積) ==
7,692,024 m<sup>2</sup>
== Nniqan(地理位置) ==
[[Patas bntasan:Australia Topography Map-sr.svg|thumb|Hnigan nniqan ''Awco''(澳洲地形圖)]]
[[Patas bntasan:Australia with AAT (orthographic projection).svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
Gaga mniq ''Taypingyang'' gqiyan hidaw hunac.
== Sejiqan(人口) ==
Yabi 2,500 ''Wan'' seejiq.
== Snhiyun(宗教) ==
Pnrhulan ''joro'', Pnrhulan ''Tyeyncuciaw (天主教), Inkwokwociaw (英國國教).''
== Ddiyun dha pila(幣制) ==
Pila: Pila ''Aowco(Australian Dollar, A$)''
== Tyeynya(電壓) ==
220-240 ''Fute.''
== Pusu sinbung(主要媒體) ==
Kana ''sinpung'' klwaan dha o niqan 「''Awco-cenpaw (澳洲人報)''」(The Australian) ni 「''Awco-cingrong-pingrung-paw (澳洲金融評論報)''」(The Australian Financial Review),「''Syueyri-cengfung-paw (雪梨晨鋒報)''」(Sydney Morning Herald), pusu bi ''sinbung'' o niqan 「''Kanpera-s-paw (坎培拉時報)''」(The Canberra Times) ni ''Moerpen''「''Stay-paw''」(The Age)、「Siawcen-paw ''(西澳人報 )''」(The West Australian) dnii...
== Radio ni Tribi(廣播及電視台) ==
Ruwan ''Kongkong-tyenstay'' o niqan ''Awco'' radio uri(ABC) ni Tribi tnpusu seejiq (National Indigenous Television) uri, uxay uri o niqan ka WIN TV, Prime TV, The Golden West Network, NBN Television dnii...
== Pnhyugan klwaan ni Ris (建國簡史/歷史概況) ==
17 s''ci congyey'' plealay bi qntaan sejiqun ''Heran'' ka dxgal ''Awco'' nii, hngkawas 1788 ''Inkwo Haycung Feylipu''(Arthur Phillip)mdudul seejiq asu nii o, balay bi shangan ''Inkwo-ciawc Sans'' mrmux dxgal ''Awco'' ni psnhiya kana ka klwaan ''Awco'' nii ka ''Inkwo'' nii da.
19 ''sci'' pseanaq mataru klgan ''cming'' dxgal ni sapah thowlang dha, hngkawas 1901 mataru klgan sapah thowlang nii o, babaw da balay bi pnhiyug ''Awdariya'' da.
Kiya ka kiya ni I''n-wan'' o mdudul klwaan dha da. ''Awco'' hini sayang o pusu bi ruwan ''Tainkwosyey(大英國協)'' uri da.
Hngkawas 1965, mdudul klwaan Cineyya Duer mnrmuxankika quri saw Neycng ni, kika sknaqih ka Kwansi dhaFakwo da, asi dhuq hngkawas 1975 do thuway maludungan.
Hngkawas 1970 idas 11 seejiq Putawya mnruxan Cineyya, mnddulan bi sejiqan Cineyya pnhyugan kingal bgurahCngfu, kiya ka kiya ni ini baka ka biyax dha. Hngkawas 1978 idas 12, pnryuhan ka hangan klwaan「Cineyya-jnming-kunghekwo」. Dhuq hngkawas 1984 idas 4, pnryuhan duri sun dha 「Cineyya-Kunghukwo」. Hngkawas 1984 idas 3 jiyax 26 gaga meydang ka Duer, Lansana.Kungtay mniq saw kingal Cuns-weyuahweybiyax bi mdulun dha miyah mlutuc hiya, kiya ka pnhyuganka tgdha Kunghekwo dha.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%BE%B3%E5%A4%A7%E5%88%A9%E4%BA%9A<nowiki/>(參考中文維基百科)
<br />
1a72ml12kfxisqomok3b4t30hhzb83p
Austria
0
119
103717
103716
2024-06-19T03:41:25Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */s
103717
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Austria.svg|thumb|Flag of Austria-''Awtili'' kwoci(奧地利國旗)|alt=Flag of Austria|377x377px]]
= Austria(奧地利) =
Gaga kska Owcow ka [[Austria]], 47 20 N, 13 20 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 83,871 sq km(hangan na o Tg114)
(knlbanga dxgal o 82,445 sq km, knlbangan qsiya o 1,426 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 8,711,770 hiyi.
Gaga [[Vienna]] ka pusu alang paru, jiyax 26 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Austria ga wada sugan 38.40% ka dxgal qpahan, 47.20% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 14.40% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Alexander Van der Bellen, pnaah hngkawas2017 idas 1 jiyax 26pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Austria Bundesadler.svg|thumb|185x185px|File:Austria Bundesadler.svg-Kㄊㄟhwey(國徽)]]
[[Patas bntasan:EU-Austria.svg|thumb|File:EU-Austria.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Ris (歷史) ==
Mniq tgkingal ini baka tjiyal ka Awsiyungtikwo siida, gaga speanaq egu ciway klwaan da, brah o mniq ruwan ''Awsiyungtikwo'' klwaan ka ''Neilaitaniya'', bukuy do maa ''Awtili'' tgkingal Konghekwo. (Mniq 21 jiyax 10 idas1918 hngkwasan dhuq 21 jiyax 9 idas 1919 hngkwasan, kana o 11 idas shangan dha 「teic-awtili 」), ni ini tduwa supu ''Tekwo'' (Hangan siida ''o Weyma-konghekwo''). 1938 hngkawas, ''Nacwey-tekwo'' mseup da, kndadax mnhdu tgdha tjiyal ka ''Awtili'' niqan 7 hngkawas empklawa siida.
''Nacwey-Tekwo'' bukuy ini baka tjiyal 1945 hngkwasan do, ''Awtili'' tneumal ''Mongjyun'' empklawa siida, dhuq 1955 hngkwasan do ''Awtili'' klwaan mnhdu pntasan patas siida. Bukuy ''Awtili'' tduwa pnhiyug ka klwaan dha da do, empklawa kana ''Awtili.''
''Guojyunduei'' suni nahari qduriq kana da, hici ''Awtili'' klwaan nii o tduwa pnhyugan klwaan dha da, sun dha tgdha paru klwaan ''Awtili-konghekwo.'' 1989 hngkwasaw, kmghak kana ka ''Cungceyen'' dha da o, 1955 hngkwasaw teumal omong, bukuy 1999 hngkwasaw teumal oyuang.
== Tiri(地理) ==
''Awtili'' nii o miniq ska ''Awco''. Hnigan dxgal na o gqiyan gqiyan hidaw o tgququy hraan hidaw o llbu bi kiya, sktan ''Aerbeyssan'' ka gqiyan hidaw ni hunac ka ''Awtili'', kika maa dha knklaan bi sejiqun miyah lmlug hiyi misan ka hini. Dgiyaq dxgal klwaan dha o 70%. Ddgiyaq daya ni hunac ssiyaw o tnparu tasil kana, ska o mkray tasil kana. Tgququy bi dgiyaq o ''Dageluokenashan'', 3798 m. Hraan hidaw daya o ''Weyyena penti'' dxgal, hraan hidaw hunac ni daya dxgal ''Ciyowling ni Kawyuang''. Yayung ''Duonaohe'' nii o muda hraan hidaw daya, kana bbaraw yayung nii o 350km. Hunac o niqan yayung ''Muerhe ni Derlawahe, gqiyan hidaw o niqan Yinhe ni Saerchahehe dnii''… Kana karac klwaan ''Awtili'' nii o, pusu bi meuxul ni egu quyux uri, kika meuxul bi ka karac, misan o mskuy bi, rbgan o msasaw bi. Kana dxgan ''Awtili'' nii 46.7% lmiqu kana.
Pusu alang dha o mniq ssiyaw yayung ''Dwonawhe'' alang ''Weyeyna.'' Pusu paru alang dha o niqan ''Saersbaw,'' ''Insbruke, Krac, Inc'' dnii…
Kana dxgal klwaan dha o 83879
== Cngc (政治) ==
Mniq 15 jiyax 10 idas 2017 hngkawas, muuda quri saw ''Awtili'' ''seynkio(選舉)'' yihuei dha, ''Aodili Renmindang'' nangan kana yihuei dha sejiqun, kana tleengan ruwan yihuei o, ngalun dha 62 tleengan, snduray ''seynkio''(選舉) tgkingal paru dang dha ''Awtili Serhweymincutang'' ngalan dha tgdha egu bi tleengan ruwan yihwey kana o 52, ''Awtili Cyotang'' kana ngalan dha 51 tleengan ruwan yihwey, Aotili Renmintang(ÖVP)o kika pusu bi paru ruwan ''Gwoming-yihwey'' dha da. NEOS- ''Singawtili'' supu ''Cyorungtang'' tgspac kiya, kana niqan maxal tleengan mniq ruwan yihwey, ''Bide Pierzih'' (Mniq prajing ''seynkio''(選舉) siida supu Riyui''ang- kghak kika Riyuisetitay'' da ), Tkingal texal musa ruwan yihwey tgrima ka hiya, kana o niqan mspac tleengan. Snduray o ngalan dha pnyahan pnatas 24 tleengan ka Riyuitang nii, Riyuisetitay o ini baka dhuq 4%, ungac ana kingan tleengan miniq ruwan yihwey. Mdudul ''Renmin-dang Kuerc (庫爾茨)'' supu Cyo-t''ang'' pnhiyug Reynhcngfu da!
=== Kana Aotili yihwey (guominyuan) tleengan dha (Kndadax 20 jiyax 11 idas 2018 hnkawas): ===
{| class="wikitable"
|+
!''Renmintang'' 61 tleengan
!( Kana ngalun kipu o 31.5% )
|-
|Serhweymincutang 52 tleengan
|( Kana ngalun kipu o 26.9% )
|-
|Cyotang 51 tleengan
|( Kana ngalun kipu o 26.0% )
|-
|''Singtang'' 10 tleengan
|( Kana ngalun kipu o 5.3% )
|-
|''Piercmintang'' 7 tleengan
|( Kana ngalun kipu o 4.4% )
|-
|''Wutang'' 2 tleengan
|
|}[[Patas bntasan:The States of Austria Numbered.svg|thumb|File:The States of Austria Numbered.svg-Kmlawa(行政劃區)|252x252px]]
== Singcng-cyuhwa (行政劃區) ==
== Cingci(經濟) ==
Malu balay ka hbangan ''Awtili'' nii, sejiqun klwaan dha o malu bi ka kndusan dha uri. Uxay uri o emptdxgal ''Awtili'' hini o malu uri. Emptsmalu qyqaya o pusu bi niqan snluan xiluy, snluan qyqaya paru, snluan ''asoring(汽油)'', snluan ana manu samaw qyqaya ni snluan qyqaya qhuni ni snluan biyax qsiya samaw dnii… Tnbugan o, pusu tmabu dapa ni babuy. Tnhmaan o, quru bunga, sama, sqmu, masu dnii… Hbangan Awtili o, supu malu bi dha kana klwaan Omong, kingal nanaq bi ka Deguo. Tnemal ''Omong'' ka ''y'' do, asi dha mrmux ''Omong-Scang'' da!
== Knklaan(文化) ==
Egu bi klaun kana sejiqun kla bi snluan ''Radio''(曲) kana ana inu seejiq ka ''Awtili'' hini. Saw ka ''Haytung, Mocate, Supote, Burukena, Rawyueyhan-steraws, Syawyueyhan-steraws, Male, Swenpeke, Wepoen, Poke'' dnii''…'' Uxay uri o niqan ka klaun bi sejiqun Ulisiyuey-ciya(物理學家) uri, saw ka Poercman'', Syuytingke, Nacwuey-Tekwo'' mdudul dha ''Sitele,'' Mkla bi qmita karac baraw seejiq o'','' saw ka ''Ciyawc-fangpayerbahe (Georg von Peuerbach), Cesyuey-ciya(哲學家) Weykenstan, Susyuey-ciya (數學家) Keteer, Cingsengfensisyuey-ciya(精神分析學家), Sren(詩人) Pider -rusaykeer (Peter Rosegger)'' ni kla bi rmisuh seejiq o ''Kustafu-keringmu'' dnii….
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/zh-tw/%E5%A5%A5%E5%9C%B0%E5%88%A9<nowiki/>(參考中文維基百科)
9gifje6ntgl3l6pits102q3s9417w9z
Azerbaijan
0
120
3637
3636
2021-03-18T13:39:54Z
Martin Urbanec
1
已匯入 127 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
3636
wikitext
text/x-wiki
= Azerbaijan(亞塞拜然) =
[[Patas bntasan:Flag of Azerbaijan.svg|thumb|441x441px|File:Flag of Azerbaijan.svg-Kwoci ''Yasaybayran''(亞塞拜然國旗)]]
Gaga kska Yacow ka [[Azerbaijan]], 40 30 N, 47 30 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 86,600 sq km(hangan na o Tg113)
(knlbanga dxgal o 82,629 sq km, knlbangan qsiya o 3,971 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 9,872,765 hiyi.
Gaga [[Baku]] ka pusu alang paru, jiyax 28 idas 5 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Azerbaijan ga wada sugan 57.60% ka dxgal qpahan, 11.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 31.10% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Ilham Aliyev, pnaah hngkawas2003 idas 10 jiyax 31pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Emblem of Azerbaijan.svg|thumb|112x112px|File:Emblem of Azerbaijan.svg-Kwohwey (國徽)]]
[[Patas bntasan:Ancient Azerbaijan 4.jpg|thumb|File:Ancient Azerbaijan 4.jpg-Hnici seejiq seuxal ka pqru tasil nii. Niqan qnquran dha ka babaw tasil nii.|372x372px]]
[[Patas bntasan:Locator map of Azerbaijan.svg|thumb|File:Locator map of Azerbaijan.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Cingci(經濟) ==
''Asoring'' ni ''hngak ida nkiya Yasaybayran'' egu balay, kika pusu bi ngalan hbangan dha. Murux do, qntaan ta biyax klwaan dha, ''Yasaybayran'' o mniq rima klwaan Ciyaway-kawcyasor ruwan tru klwaan, biyax klwaan na o tgdha bukuy ''Hasake''.
== Ris(歷史) ==
''K''ongyueyn 3 sci, ''Yasaybayran'' klwaan kika sejiqun posi, Kongyueyn 642 hngkwasan ga klwaan kika Arapo Harifakwo (Arapo-tikwo). Kongyueyn 11 dhuq 13 sci ''Yasaybayran'' maa tgkingal tnpusu sejiqan da, 9-16 sci psrmux kika sejiqun tuerci, seejiq Mongku ni Posi, 1828 hngkwasan o cikuh dxgal ''Yasaybayran'' o mseupu Errows, ni sngari do hnici dha Posi nanaq kida. 1917 hngkwasan 11 idas pnhyugan murux kingal ''Yasaybayran-mingcu-konghekwo'' da, 1920 hngkwasan 28 jiyax 4 idas pnhyugan ''Yasaybayran'' ''suweyay-serhweycuyi-reynbang-konghekwo'', 1922 hngkwasan 12 jiyax 3 idas seupu pnhyugan ''Kawcyasorsuweyay-serhweycuyi-reynbang-konghekwo'' (高加索蘇維埃社會主義聯邦共和國) ka Ciyawcya ni Yameyniya, 1922 hngkwasan 30 jiyax 12 idas mrmuxan Sureyn da, 1936 hngkwasan 5 jiyax 12 idas pnryuhun Sureyn do konghekwo dha duri da! 1991 hngkwasan 30 jiyax 8 idas siiga dtuwa murux kingal klwaan da, pnhyugan ''Yasaybayran-konghekwo''.
== Tiri(地理) ==
''Yasaybayran'' mniq kika hunac Kawcyasor-sanmay, hraan hidaw ssiyaw yayung Rihay, siyaw daya Erros, gqiyan hidaw ni Yameiniya, siyaw bi Ciyawcya, hunac o mlutuc Yirang. Ruwan klwaan dxgal ''Yasaybayran'' o pusu ddgiyaq kana. Ruwan klwaan dxgal o tgparu bi dgiyaq dha kika Pasaduc, mniq Kawcyasor-sanmay, tgququy na o 4740 m. Kana dxgal Ocwo1 wan km².
Karac Yasebairan o knteetu pryuhun, sska ni draan hidaw o ini hari quyux kiya, hunac hraan hidaw o egu hari quyux kida. Pusu paru alang dha Baku mniq hunac hraan hidaw o egu hari quyux kida. Pusu paru alang dha Baku mniq ssiyaw Lihai, misan o muxul bi ka karac, 1 idas 4℃ ka karac dha, 7 idas 25℃ ka karac dha. Day ani gqiyan hidaw mskuy hari ka karac, rbagan o yabi hari 12℃ ka karac hiya, misan o musa dhuq -9℃ ka karac hiya. Quyux kika Yasebairan o kana kingal hngkwasan wana 200 mm bi, kiya ka kiya ni saw bi Gaojiasuoshanmai ni hunac hraan hidaw Lankelangpingyuan o egu hari ka dxgal Yasebairan o dhuq saw Srnabaw ni Krbuhan do mslaq hari, rbagan do mdngu bi kida.
== Cngc(政治) ==
''Siyeynfa Yasaybayran'' qbsuran klwaan o kika saw bi smka bi ka qbsuran klwaan dha,yasa klwaan dha o kika egu bi ''Dancimingcu-kwociya,'' kiya ka kiya ni kana ''cngfu'' klwaan o ini tduwa bi muda ka ''mingcu'' dha, pusu bi ducay ''(Nnaku 獨裁)'' na. Qbsuran klwaan ''Yasaybayran'' o kika tgbaraw bi tleengan na,''Yasaybayran'' ''fucongtong'' o tgdha mdudul dha, ''Yasaybayran congli'' o mdudul ''cngfu'' kiya''. Yasebairan mniq 1991 hngkwasan 12 idas do tduwa bi murux kingal klwaan da,murux kndadax sulien. Qbsuran klwaan Yasebairan o Yilihamu Aliyehfu (伊利哈姆·阿利耶夫). Tgbaraw bi lifa dha o Kwomingyihwey.''
[[Patas bntasan:Map of Azerbaijan with cities.png|thumb|File:Map of Azerbaijan with cities.png-Pnseayus ( 行政區劃)]]
== Singcng-cyuhwa( 行政區劃) ==
=== Kana Yasebairan o niqan: ===
{| class="wikitable"
|+
|Mrimal mngari cyu. (rayonlar; rayon)
|-
|Maxal kingal ka Csiyas. (saharlar; sahar)
|-
|Kingal ka ''Cckonghekwo'' (''Nasicyewan-cckonghekwo'' ,niqan empitu ka cyu ni kingal ka shih. )
|}
== Seejiq klgan (人種) ==
{| class="wikitable"
! colspan="2" |Seejiq klgan dha, 2009 Hngkwasan (民族構成2009)
|-
|Seejiq ''Yasaybayran'' (亞塞拜然族)
|91.60%
|-
|Seejiq Ryeycicing (列茲金人)
|2.02%
|-
|Seejiq Yamayniya (亞美尼亞族)
|1.35%
|-
|Seejiq Erros(俄羅斯族)
|1.34%
|-
|Seejiq Taleysen (塔雷什人)
|1.26%
|-
|Seejiq nganguc (其他種族)
|2.43%
|}
== Cungcyaw(宗教) ==
Tnpusu bi snhii ''Yasaybayran o Isranjiyaw,'' 97% sejiqan o ''musring'' (85% syepay'', 15%'' syungnipay), kika kana klwaan tgdha egu sejiqun snhii musring ''syepay. Yasaybayran'' ini pntna duma snhii dha klwaan, kari qnbhangan o ''Yasaybayran siyeynfa,'' klwaan ''Yasaybayran'' o mbslaiq balay'','' snhii dha o lnglungan dha nanaq. Mniq 2006 hngkwasan dhuq 2008 hngkwasan gaga qmquran ''kayrwopu'', wana 21% sejiqan rngagun dha snhii o kika kndusan dha msa, kika snhii klwaan ''Yasaybayran'' o ini bi pusa lnglungan dha. Duma snhii dha o niqan pnrhulan ''Ciyoro'' ni pnrhulan Yowtay''.''
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* 檢自[https://zh.wikipedia.org/zh-tw/%E9%98%BF%E5%A1%9E%E6%8B%9C%E7%96%86 https://zh.wikipedia.org/zh-tw/%E9%9]<nowiki/>[https://zh.wikipedia.org/zh-tw/%E9%98%BF%E5%A1%9E%E6%8B%9C%E7%96%86 8%BF%E5%A1%9E%E6%8B%9C%E7%96%86](參考中文維基百科)
kk4fzzql39j5x8dzfwxq3xihqi6ts1b
A’lripay
0
121
100334
3685
2023-10-06T00:03:29Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100334
wikitext
text/x-wiki
= A’lripay(阿里擺部落) =
Gaga mniq Taytung Peynansyang ka alang A’lripay.
44 sapah ka kneegu na sapah, 135 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 67% niqan 91 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 33% niqan 44 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Puyuma49%, Amis7%, Paiwan2%, ni rahuq na o9%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
nPeynanse ka A’lripay uri, dungus na Alipai o qtahi.
== Nniqan(所在位置) ==
Mniq nuysan Taytung Peynan alang Pinlang.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Gaga igi nniqan ka prajing na ni mniq saw hunac hraan hidaw skanki, prajing elug Tayciyosyen uri.
== Tiri nniqan lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Pkkla patas cyawtung(交通資訊) ==
=== Rmgrig rulu: ===
Taypey>Tgtru Kwotaw> Nancocyawliotaw > Elug Senri > Elug Tatung > Pinekungru > Tg1 Elug > Elug cyowcwang > Nanhwaykungru > Elug cpen > Elug Taswen > Elug Cinghay > Elug Hwatungcungku > Dhuq.
== Klgan sjiqan alang(部落所屬族群) ==
Peynan.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Peynan ni kari tlu.
== Cungcyaw snhii(宗教信仰) ==
Pnrhulan joro ni Tyencucyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
nPeynanse ka A’lripay uri, dungus na Alipai o qtahi. Aripay nii o pnryuhan hangan Tingyunfung, ini kla ka dungus na, kiya na shangan dha Aripay. Mnrmuxan Tanah tunux siida, kana sjiqan Aripay o tnhjil musa sslian nniqan ka mbbiyax kana empsapuh(karumaHan), bukuy miyah ka pnrhulan joro do, ungac ka sslian nniqan mbbiyax ni ungac ka gaya quri saw msapuh paru ka lqlaqi da. Niqan smdka sejiqan nniqan alang hiya o gaga snhii pnrhuran joro, kiya ni euda kana saw alang pusu bi mdudul pnrhulan kana.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* [http://www.tipp.org.tw/tribe_detail3.asp?City_No=18&TA_No=5&T_ID=427<nowiki/> 台灣原住民族資訊資源網]
[[Snakun:Truku]]
sh9ogqt83sgau7y3629syjyjaxfnbfo
Babau
0
122
103093
100335
2024-05-01T10:58:05Z
Kari Seediq
1940
103093
wikitext
text/x-wiki
= Babau(中奎輝部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang Babau.
58 sapah ka kneegu na sapah, 222 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 213 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 9 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal91%, Amis1%, Bunun1%, Truku1%, ni rahuq na o1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Tgkingal paru bi alang ka Babau, sapah pyasan ni kmlawa uuda alang klwaan ga mniq alang hini kana.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Paru alang Tawyuan nuysan Fusing alang Babau.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Gaga kska bi alang Babau ka Babau, niqan daya, ska, hunac ka klgan alang Babau nii.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Steetu.
== Pgkla patas ciyawtung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:Tduwa mnuda daya yayung Tasi elug henkwan mtmay nyusan Fusing, mnuda saw alang Rwofu do muda elug Rwoma(Taw 118), mnuda alang Sikotay do, kika balay bi dhuq alang Babau da!
Ppanan base: Tduwa ppaan basu Tawyuan(Tasi-Rwofu-Kawyaw) tucing sngayan basu Babau hiya.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Atayal.
== Djiyun kari(使用語言) ==
[[Kari Atayal]] ni Tlu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Elg Kehwey nii o kari Atayal, qnbhangan mu o yasa sbiyaw egu bi pada, rqnux ka sslian hini kana, kiya ni tmhangan dha saw nii.
Niqan alang nseejiq ska, hunac, kndadax nuysan Nanto nsgan Jenay alang Lising tnhjil hini, yasa kuxul bi nniqan dgiyaq ka seejiq Atayal, kika malu bi hmtur mtmay naqah seejiq, plealay bi mniq hini alang o alang Babau, ni dgiyaq bi alang 嘎色鬧.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
3p2ugcxq7btpnbmo9uax4f6zmyigvvd
Bacingul
0
123
100336
3752
2023-10-06T00:03:32Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100336
wikitext
text/x-wiki
= Bacingul(加平部落) =
Gaga mniq Taytung Haytwansyang ka alang Bacingul.
67 sapah ka kneegu na sapah, 274 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 263 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 11 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun84%, Amis1%, Puyuma1%, ni rahuq na o9%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
fja7lso25r77xczijcywsa8vh4ymbfa
Baciq
0
124
3778
3777
2021-03-18T13:40:12Z
Martin Urbanec
1
已匯入 25 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
3777
wikitext
text/x-wiki
= Baciq/ Masaq/ Baciq(無患子) =
[[Patas bntasan:Waschnuesse.jpg|thumb|File:Waschnuesse.jpg(Baciq)-無患子]]
Uka ba llixan strima ka baciq nii cbeyo. Hndure saya nii de, knmalu ba ngalan pgdheriq strima daha ka spahu. Ini pkuuman pqnaqah hei seediq ma, splhelih nanaq ka hei na duri. Ini pknarux seediq, ini psrutiq nniqul kndkilan duri.
Mknedux ka hei na, mgsama mpriyux mdheriq mgqhuni ka rako na da mhada; mgkerung rehaq na meniq ptbaciq peni. Ali ngungalan lmuwan ciida, lixan ka buuc ma ngalan ka hei. Rtretan pgtumun malu sskuwan. Strima de gmaxan tikuh qsiya rnteruc de, meyah ka buwa na ka baciq. Ni ka strima hei ma, snuunux, ma spahu lukus kini. Mgqalux mnhada ka buuc hei na nii, kuxul ba rngayan lqlaqi duri. Ma slmeyan plpingan pcequr ssrigan nduyung duri peni.
[[Patas bntasan:Sapindus mukorossi2.jpg|thumb|File:Sapindus mukorossi2.jpg(Pusu qhuni Baciq)-無患子樹]]
Qhuni baciq, qtaan mntena hari daha ka qhuni na doriq huling. Ani si uka hari ppyahan hbangan, ma mllamu ba ka knbgrahan ssino, strima ka huduri di duri. Kii ini hari qtai hnreyan na ka alang ma knbgurah qnpahan duri di. Ma kana laqi mbarah hndure duri, ini kela mesa so kenu ka strima qhuni baciq ma ppyahan na nii duri di peni.
[[Snakun:Truku]]
tlflqbbrzeax5jo9t9h0g2r1kifk8em
Baga mu
0
125
3785
3784
2021-03-18T13:40:14Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
3784
wikitext
text/x-wiki
= Baga mu(我的手) =
Dha baga dha baga tpaqi tpaqi, kingal mangai cimu
kingal mangan ciyux
ma balay ma balay.
[[Snakun:Truku]]
kjmoohj2c6efomx171m6b6qf5zljako
Bahamas
0
126
3918
3917
2021-03-18T13:40:26Z
Martin Urbanec
1
已匯入 132 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
3917
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of the Bahamas.svg|thumb|438x438px|File:Flag of the Bahamas.svg-''Bahama'' kwoci (巴哈馬國旗)]]
= Bahamas (巴哈馬) =
<br />
[[Patas bntasan:Coat of arms of the Bahamas.svg|thumb|File:Coat of arms of the Bahamas.svg-Kwohwey(國徽)]]
== Ris(歷史) ==
Ga mniq ''Bahamacungdaw'' tnpusu seejiq o R''ukeyangingtianren''. 12 jiyax 10 idas 1492 hngkawasan seejiq ''Gerunpu'' o musa mrmux ruwan ''Bahamacungdaw'' pqita hyaan. Kari qnbhangan o ''Gerunpu'' mrmux dxgan Sensaerwatodaw siiga. Seejiq ''Sipangya'' o ungac bi kuxul na ka seejiq ruwan sa,kika ka kiya ni qnpah dha ''nuli(奴隸)'' kana da, kika thuway ungac ka seejiq da.
1648 hngkwasan siida kndadax ''Paymudacungdaw'' seejiq ''tnIingkwo'' miyah ''Bahamacungdaw'', kiya ka kiya ni ungac dha asi mniq hini ka lnglungan dha, kika hini o ini biyaw maa nniqan dha ''Haydaw(海盜)'' da, ni Seejiq Sibang''ya'' o miyah mrmux kdjiyax uri, kika bukuy do ini knmalu ka hini da.
Emburux ka ''Alimika'' hici do, qduriq kndadax I''ingkwo miyax Alimika Paymudacungdaw'' sejiqun siida, kika mdudul kana skmalu ''Paymudacungdaw'' do, thuway pnhiyug nniqan pnhmaan tapung. Djiyan ''Alimika'' hunac daya siiga kika pusu bi mkuy ka asug dha. Dhuq bukuy tgdha djiyan do, skmalu kana ka hnbangan dha da.
1964 hngkwasan ''Bahamacungdaw'' ''nglun Cccyuan''(自治權) dha.
1973 hngkwasan kika balay bi emburux pnhiyug ''Bahama'' klwaan da.
== Tiri(地理) ==
Mniq ''Tasiyang(大西洋)'' gqiyan hidaw ga baraw ''Rukayacyungdaw,'' kana klwaan dha o niqan 700 ''ciway dxgan (小島)''
[[Patas bntasan:LocationBahamas.svg|thumb|File:LocationBahamas.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)|234x234px]]
ni ''Sanhuciyaw(珊瑚礁).'' Mniq saw ''Arimika Forolita-cyawdawcung'' hraan hidaw hiya, Kuba ni ''Ispaniawradaw''(daya kika Hayti ni Dwominicya), ''Tekes'' ni ''Kaikescungdaw'' hraan hidaw daya, gaga mniq ssiyaw ''Paymutasanciyaw(百慕達三角)'' kana.
== Singcng-cyuhwa (行政區劃) ==
Kana geayus kmlawa ''Bahama'' o niqan 31, mdudul dha o mniq ''Singpuro-tensdaw (新普羅維登斯島).''
== Cngc(政治) ==
''Bahama'' nii o kika ''Cyungcu-risiyeyn'' ka klwaan dhiya nii. Mdudul klwaan o ''Bahamacyungcu (''kika Ingkwocyungcu dha. '')'' Pusu bi mdudul dha o kika ''Bahama-cungridaceng'' kiya.
== Sejiqun(人口) ==
Sejiqun 351,461 ( 2010 hngkwasan ), seejiq klwaan nii o pusu bi niqan seejiq ''Awco'' ni seejiq mngimax dara mnlutuc Feyco'', seejiq Feyco'' o ''nuli(奴隸)'' dha sbiyaw kiya.
Pusu bi sslian mniq ''Singpuroweytungsdaw(新普洛維頓斯島)'' kana.
== Karac(氣候) ==
Kana pusu bi dxgal ''Bahamacungdaw'' karac na o muxul bi, dska ''Peyhweykwey-siyeyn(北回歸線).'' Mniq kingal hngkwasan mspac idas o, mniq 24 dhuq 32°C(75 dhuq 90°F) ka quqi(氣) na,1 idas, 2 idas o mskuy balay ka karac na, mniq 17 dhuq 25 °C(63 dhuq 77 °F ) ka quqi(氣) na. ''Bahama'' klwaan nii o kingal hngkwasan karac dha mniq 23.5 °C(74.3 °F),1000mm ka quyux dha hngkwasan kdjiyax.
Muxul biyax gbihur ni paru gbihur msuwil miyah mrmux ''Paymudacungdaw''.1992 hngkwasan,paru gbihur ''Anderu (安德魯Andrew)'' mnuda daya ''Paymudacungdaw'',1999 hngkwasan, paru gbihur ''Fuloyite(弗洛伊德Floyd)'' mnuda hraan hidaw ''Paymudacungdaw''. 2019 hngkwasan paru gbihur ''Dwolianyi (多利安以)'' mrmux siida o biyax na psliqun bi ana manu, biyax bgihur na o 185mph saw bi (295 km) ka biyax na, paru bi bgihur o dhuq 220 mph saw bi (354km) ka biyah bgihur nii, kika paru gbihur nii o, maa endaan pusu bi paru bi gbihur mnuda ''Paymudacungdaw'' hini.
= Pnyahan pnatas (參考資料) =
維基百科網頁(本頁面最後修訂於2020年2月16日 星期日 01:59)。檢自: https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B7%B4%E5%93%88%E9%A9%AC (2020/04/06)
https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B7%B4%E5%93%88%E9%A9%AC<nowiki/>(參考中文維基百科)
[[Snakun:Truku]]
69al7xtyyozmkvk6mjo5y01c64liwsn
Bahrain
0
127
95142
85768
2023-02-10T22:37:28Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q398]]
95142
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Bahrain.svg|thumb|Flag of Bahrain-Parin kwoci(巴林)|alt=|350x350px]]
= Bahrain(巴林) =
Gaga kska Yacow ka [[Bahrain]], 26 00 N, 50 33 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 760 sq km(hangan na o Tg188)[[Patas bntasan:Emblem of Bahrain.svg|thumb|130x130px|File:Emblem of Bahrain.svg-Kwohwey (國徽)]](knlbanga [[dxgal Nsgan Bsuring ni Alang|dxgal]] o 760 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 1,378,904 hiyi.
Gaga [[Manama]] ka pusu alang paru, jiyax 16 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Bahrain ga wada sugan 11.30% ka dxgal qpahan, 0.70% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 88% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Hamad bin Isa bin Salman Al Khalifa, pnaah hngkawas1999 idas 3 jiyax 6pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Parin(巴林) ==
[[Patas bntasan:Bahrain on the globe (Afro-Eurasia centered).svg|thumb|210x210px|File:Bahrain on the globe (Afro-Eurasia centered).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
Koka ''Parin''(kari ''Arapo'':( مملكة البحرين ) quri so hnang bnatas Mamlakat al-Baḥrayn), sunca dha ''Parin''(mbahang i/bɑːˈreɪn/; kari ''Arapo'':البحرين quri so hnang bnatas al-Baḥrayn; kari Posu:بحرین Bahreyn), kiya u kaka ckcka ucilung wa mniq iril. Asia mi msdalih tuiril ''Posuwan'', Maynama ka sotu. ''Parin'' taw u beyhing bay tawyu ''Parin'', knbbaraw turahuc dhuq tudaya u 55 kongri, knllabang tunarac dhuq tuiril u 18 kongri, kana balay ''Knbeyhing'' dxral u 562 pinghwang kongri. ''Sauti Arapou'' wa mniq tuiril ''Parin'', kiya mi malu kndadax hakaw bukung ''Hwahede'' lmutuc, ''Irang'' u wa mniq Tudaya ''Parin'' 200 kongri;Kata pantaw u wa mniq tunarac turahuc ''Parin''.
Karac u mmtilux karac mbnaqi mbbuyu. Kngkawas 2010, knhbrawan kana hiyi ''Parin'' u 1,234,571, kiya mi 666,172 knhbrawan hiyi ka sediq kndadax koka icil. ''Parin'' u pnrdingan qmita knkranan alang ''Tiarmun'', Kngkawas 628, wada nniqan muIsrankyo ka ''Parin'' kiya mi kngkawas 1602 u wada lwaqan bukung ''Apas Sahwey'' wangcaw.Kngkawas 1783, kndadax bukung ''Kacaar'' mluk ''Parin'' ka ''Paniupa'' joku, kiya mi spuda Kngkawas 1783, kndadax bukung ''Kacaar'' mluk ''Parin'' ka ''Paniupa joku'', kiya mi spuda tnsapah ''Aroharihwa'' phiyu mi qmlahang dhuq saya, ''Ayhamayto'' Aarhwata ka muwaya bay hacimu(bukung).
19 seyki thiti, ''Parin'' mi Ingkoku pa ppatas patas pnsdhuwan, mudxral qnlhangan Ingkoku, qlhangan Ingkoku. Kngkawas 1971, mlatac ka Ingkoku, mniq mngari qnlhangan Ingkoku ka ''Takongko'' u, ''Parin'' mi Kata dukuricu phiyu takongko(Aymiar), msngari mpitu ''Takongko'' ka wada phiyu pnspuwan Arapo Takongko. Kngkawas 2002 u wada pkla kari knpriyux muwangko ka ''Parin. Parin'' u muwaya bay tumal tubukuy gasoring ngengalan hbangan koka ''Posuwan''. ''Binaw'' ngengalan hbangan ''Parin'' saya pa uxay wana sntama quri gasoring, kndadax 20 seyki tubukuy, wada tumal ou hbangan pkrana hhbangan mi qpahun ryoko. ''Sotu'' na ka ''Maynama'', kiya ka beyhing bay nniqan pkrana hbangan ckcka koka mi gaykoku.
Niqan bay knbeyhing knkrana ssediq ka ''Parin''(kana jeynseykay u tu44 bang), ngalan sskuwan hbangan jeynseykay qmita oubay snstkuwan ''keyjay'' uri. Kngkawas 2001, wada mupusu bay pnspuwan dangi uxay ''Peyyey'' ka ''Parin'', ''Sringpu'' tu5 cyeyntuy haycyun ''Amirika'' pa kiya ka tnpusu mniq ''Maynamay'', qnburang qqita dha uuda ''Posuwan'' mi ucilung ''Intu''.
[[Patas bntasan:Manama Skyline.jpg|thumb|678x678px|File:Manama Skyline.jpg-Alang Parin(巴林全景)]]
<br />
== Pusu dduwi kari(語源) ==
Kari ''Arapo'' ka ''Parin(Baḥrayn)'' pa uucilung(''bahr'') ''swangsu singtay'', so kiya u ''al-Bahrayn'' pa kiya ka tmiyu“ddha ucilung niyu”. Mn5 pcriyu mniq ''Kurancing'' ka kari niyi, binaw pusu bay pnrdungan cida u uxay tmiyu ''Parintaw,'' stiyu na u tunarac ''Arapo pantaw''. Nniqan niyi u kndadax ''Pasura Posuwan'' turahuc lmutuc, kana ''Parin'' mi ''Koweyto'' mi ''Hasaryuco'' mi ''Katihu'' mi Pnspuwan ''Arapo Takongko'' mi ''Kata'' mi turahuc ''Irako'', kndudul dhuq tudaya '''''Aman'''''. Kana nniqan ssiyaw ucilung tunarac ''Arapo'' knmaxal kbkuy kngkawan pa splawa dha ''Parin''.
Binaw diyax saya, ddha ucilung niyi pa tmiyu rriqi ucilung tuiril mi tunarac ''Parinpantaw'', ucilung ''taw'' tudaya mi turahuc, uxay uri u tmiyu qsiya hnuru kndadax dxral sttimu mi qsiya balay mmahun. Kingal nanaq tnkari uri u ddha ucilung niyi pa tmiyu beyhing msama ucilung “''Posuwan''” mi kingal beyhing langu qsiya msdalih ''Hasaryuco''.
Kngkawas 1971 idas 8 diyax 15, ''Parin'' ''Takongko'' qnlhangan tnsapah ''Aleharihwa'' pa uxay ''koka'' qnlhangan ''Ingkoku'' da, wada pusa kari balay bay mndungus ''dukuricu''.
== Ndanan/Rikisi (歷史) ==
Brah kngkawas pntingan Yesu 3000 cida da u tna phiyu ''maci''. Brah 1000 kngkawas cida u miyah hini ka sediq ''Hweynici.'' Kngkawas tu7 seyki cida wada msupu ''Pasura''
''seng Arapotiko'' ka ''Parin.''Wada ddulan waya ''Arapo,'' kiya ka wada so luhay ''Musrin saya.'' Kngkawas 1507-1602 cida yahan knnrmux mangal ''Putawya,'' bukuy da u wada yahan qmlahang ''Posutiko'' dungan Kngkawas 1783 cida spoxan ka ''Posu'' qmnlahang'','' pusa kari dukuricu. Kngkawa 1820 cida yahan knnrmux Ingkoku, kngkawas 1892 cida da u wada muqnlhangan
Ingkoku. Kngkawas 1957 cida, pukla kari ka seyhu Ingkoku, ''Parin'' u“ ''Dukuricu Takongko Qnlhangan Ingkoku'' ”. Kngkawas 1971 idas 8 idas 14, wada mndungus bay dukuricu ka ''Parin''. Kngkawas 2020 idas 2 diyax 14, wada knpriyux ''Parin wangko'' ka hangan koka ''Parin Takongko'', tnbukung koka ''Aymiar'' pa wada knpriyux tmhangan sunca kwowang, wada brahun 5 cuqi ka 8 cuqi splawa koka.
== Seyji(政治) ==
[[Patas bntasan:Hamad bin Issa Al Khalifa et Bush.jpg|thumb|File:Hamad bin Issa Al Khalifa et Bush.jpg (布希與巴林國王)]]
[[Patas bntasan:AradFort.jpg|thumb|File:AradFort.jpg(阿拉德堡)]]
[[Patas bntasan:Bahrain wind tower.jpg|thumb|File:Bahrain wind tower.jpg(風塔型建築)]]
Pnwaya ''seyji'' u tnbukung phiyu ''keyngpo wangkwo.''Tnbukung ''koka'' pa ''kwowang,'' tiping biyax ka tnpusu seyhu, knkingan tnualang u niqan biyax tmqlang nana alang, malu muru pnluhay nanaq muda qmlahang uuda tnualang, mray so tnualang ''Isuran'' muru pnwaya ''Isurankyo'',tnualang ''Kiristokyo'' muru pnwaya ''Kiristokyo'', tnualang ''Ingtu'' u muru pnwaya ''Ingtukyo''. Kngkawas 2002 idas 10 phiyu ''sanggingkay'' mi ''conggingkay'' ddha pnwaya ''ying gikay.'' ''Sangging'' u pnsdhuwan ''Kwowang'', ''congging u spuda seyngkyo phiyu.'' Hiya ka muwaya balay muda ''seyngkyo kokoingkay'' mi ''koka Arapo'' sptumal quri ''seyji'' ka qridin.
==Singcyuhwa(行政區劃) ==
Kana ''koka'' u psnaqan 4 ''song'' : ''Sotusong'', ''Muharakosong'', ''Tudayasong'' mi ''Turahucsong''.
== Nniqan(地理) ==
''Parin'' u wa mniq tunarac ''Sauti Arapo'' mi msdalih tuiril ssiyaw ucilung ''Posuwan'', ''cyuntaw'' quri so dxral mbrnux mi mdngu. Hiya u kndadax turuma bnaqi bbuyu brnux mkala 134 ''meyta'' mi tubaraw bay sqrngun duwiyaq. Kana balay knpruwan dxral ''Parin'' pa 665 ''pinghwang kongri'', binaw alaw ka muda qpahun hhriyun ucilung ka dxral smatang pkrana dxral, wada mrana dhuq 780 ''pinghwanh kongri'' ka knpruwan dxral, mabang knpruwan dxral ''Ingkoku'' ''mantaw''.
''Parin'' pa naka bay ''cyuntaw'' pnspuwan 33 knou ''tawyu'', binaw kha bay hnriwan dxral ka ucilung da mi wada musaya niyi da: kngkawas 2008 idas 8, wada mrana 84 ka knou ''tawyu''. ''Parin'' u niqan 161 ''kongri'' ka elu ssiyaw uculung, ini psupu ''koka'' icil ka ayus na. Wada pusa kari ka ''Parin'' niqan 22 ''kongri''(12 ''hayri'') ka knpruwan ucilung mi 44 ''kongri''(24 ''hayri'') ka ''piryeyncyu''. Spuda knpruwan ka ''Parintawyu'' pa, ''Parintaw'' mi ''Howaarcyuntaw'' mi ''Muharakotaw'' mi ''Umuannasantaw'' mi ''Sitorataw''. Kiya mi mhuriq mi mtilux ka rbawan, misan ''Parin'' u wada knbaka bay muxul kiya. Ida nkiya ''cuweyn'' u kiya ka ''gasoring'' msdalih ucilung mi ''gasu'' mi qqcurux. Knpruwan kana dxral ''Parin'' malu ngalun mhuma pnwalang pa 2.82% balay.
92% knpruwan kana ''Parin'' ka bnaqi bbuyu, ida nkiya mqraqil ''Parin'' u pusu bay pa so luhay nanaq uqan kndnguwan mi quri mnuhur bnaqi. Snturung uka kdkanan kndkilan ka ''Parin'', kiya mi muapung mbnaqi kndnguwan ka dxral pphmaun mi wada msbukuy ka ayus ucilung(wada sliqun ka ''sanhucyaw'' mi qqhuni). Pusu bay wada pqnaqah pa kiya ka beyhing asu mi ''koba'' hndanan ''gasoring'' mi ''kacideynsyo'', krinah bay ka snliqan na nniqan ini srwani puda waya, mray so ''Tuporiwan''. Kiya uri na, ''nojyo'' mi ttnsapah u wada scuqi dmuwi pusu bay ''hansweyceng'' ''Parin''-''Taman hansweyceng'', kiya ka wada mstmuwan so dmka sqsiya stmuwan mi msqsiya timu balay. So kiya prading muda ''hwaswey'' ''keyngkyo'' qsiya ka ''Parin'' da, kiya mi ''keytey'' nniqan prading mstmuwan ka ''hansweyceng'', kiya u muda pkla so quri inu ka danan so kiya.
== Karac(氣候) ==
Riyahan kndudul tudaya ''Posuwan'' mi ckcka ''Irang'' duwiyaq ''Cakorosumay'', knttu muda msbihur mstruma ka ''Parin''. 6 ida dhuq 7 idas cida, Mnuhur bnaqi (tnualang u thnganandha buwihur Syamaar) mniyah ''Irako'' mi ''Sauti'' ''Arapo'' pa kndadax buwihur tuiril tudaya mquri ''Parin'' msbuwihur, beytaq ini trura qtanan ka ''Parin''. Kha bay kntxlan rbawan ka ''Parin''. Ini qrbuq ka uucilung ssiyaw ''Parin'', rbawan cida u ini biyaw kndudul mtilux, mpkala qnhriqan balay uri, krinah bay ka cka rabi da. Mniq mnsung diyax pa, kntlxan rbawan u mkala dhuq 50°C (122°F). Ini kklay mi sntikuh bay qnyuxan na ka ''Parin'', pusu bay yahan quyux u mniq misan, spatas ndanan tnkawas beyhing bay nyahan quyux pa 71.8 hawmi balay.
== Sengu Toyangsing (生物多樣性) ==
[[Patas bntasan:Birds in Al-Areen Wildlife Park.jpg|thumb|''Tahungkwan'' ka qduda tnpusu mntuting ''Parin''.(大紅鸛為巴林原生鳥類)]]
Kari kluwanan qqduda ka ''Parincyuntaw'', hmrinas 330 kluwanan qqduda, kiya mi 26 kluwanan ka mniq ''Parin'' prana. Misan u hmrinas 100 knbkiyan knou ka ''honyaw'' muda nniqan ''Posuwan''. Kiya ka knkana uxay biyaw mpuka ka qduda ''ringhopaw'' uri, qduda ''honyaw'' krpuhan cida ''Parin''. Kari bay ''tawyu'' mi ini qrbuq ucilung ''Parin'' u spruwan bay ''jeynseykay'' spkranan qduda ''rucu''(''Socotra cormorant''), spatas mniq ''Howaar cyuntaw'' u hmrinas 10 knbkiyan tmilung mi bubu. Wana 18 knluwanan ka qntanan ccamac binaw miric bbaraw urung Arapo u alaw wada udukan smipaq mi pkngatun. Ryangcirey mi mkkarang spatas u 25 kluwanan, niqan 21 kluwanan ka tlaway uri mi 307kluwanan ka pnwalang. Knou bay kluwanan ka mnnudus ucilung uri, kiya ka knkana qapur bay so pawa spriq ucilung mi cclaq, ''pancwang sanhucyaw''…, pawa spriq ucilung u pusu bay pnyahan uuqun ''juken'' mi msama kuluk ucilung. Kngkawas 2003, ''Seyhu Parin'' pa hmtur mniq uucilung dha qmraq dapa ucilung mi kuluk ucilung mi ''haytwen.''
''Howaar cyuntaw pawhucyu'' u mndungus bay nniqan tmabu mi pkranan kana tnuda qduda ucilung, kiya u pnkanan ''jeynseykay'' nniqan tnuda qqduda ka hini, tubeyhing bay kana ''jeynseykay'' nniqan spkranan qduda ''rucu'' uri, ssiyaw ''cyuntaw Parin'' pa wada muthiti ''Awtariya'' da u, tudha ''jeynseykay'' nniqan pnspuwan ''Juken'' uri. ''Parin'' saya pa niqan ''Howaar cyuntaw'' mi ''Masutan taw'' mi ''Ajweyto'' ''haywan'' mi ''Tuporiwan'' mi ''Ayarayrin'' sanan sdhmanan ccamac rima tnyuwan ''pawhucyu'', kiya mi brah tuspac ''pawhucyu'' u wa mniq uucilung.
== Knhbrawan hiyi (人口) ==
Knhbrawan hiyi sediq ''Parin'' u ya bay 650,604(ndanan smpu kngkawas 2001 cida), kndadax ''koka'' icil u 1/3. Pusu bay nniqan dha u ''Manmah'' mi ''Muharrq'', knkrana knhbrawan sediq u ''2.96%''. Kari srngaw ''seyhu'' u kari ''Arapo'', alaw knhbaraw ka sediq kndadax ''koka'' icil, malu dmuwi kari ''Eygo'' uri.
== Snhiyan(宗教) ==
Snhiyan koka ''Parin'' pa ''Isrankyo'', knhbrawan hiyi sediq ''Parin'' u to bay Musurin kana. Knhbrawan hiyi Soyeypay mi Syunnipay ddha niyi pa, mniq ''Parin'' ''Musurin'' u uka pndkanan spatas seyhu, binaw ya bay 65-75% Musurin u Soyeypay. Uxay wana ''Musurin'' uri nanaq, ''Parin'' pa niqan snhiyan ''Kiristokyo'' mi ''Intukyo'' uri. Kngkawas 2010 mndanan smpu uxay snhiyan ''Musurin'' ka knhbrawan sediq ''Parin'' pa 367,683 hiyi.
== Nngalan hbangan/Keyjay (經濟) ==
Pnrdingan bay ''Parin'' u nniqan rriqi ucilung mangal cencumi mawyi congsin, pusu bay nngalan hbangan sediqtnualang u mangal secu mi tmqcurux mi qpahun mbbarikiya ka stsmaun kndusan. Kngkawas 1933 sndiyal gasoring da u, wada muwaya bayqmpah mangal gasoring koka nniqan rriqi ucilung ka ''Parin'', wada tura bay snliyan gasoring u 1712 knbkiyan twen, snliyan gasu ida nkiya u 924 oku rihwangmi. ''Parin'' pa cinjong congsin nniqan rriqi ucilung uri. Spuda snpuwan patas kngkawas 2004 pa, snstkuwan kana sediq koka u: 100 oku pila ''Amirika'', snstkuwan kana txtaxa hiyi sediq u: 13590 pila ''Amirika'', sediq koka snstkuwan pnpkranan u, 5.6%, snstkuwan hbangan pnquri nganguc u145 oku pila Amirika, kiya u cingko u 61 oku pila ''Amirika'', cuko u 84 oku pila ''Amirika''.
Spuda patas pnklanan kari kngkawas 2006 idas 1 ''Ryeynhoko'' ''Siya'' ''keyjay'' mi ''syakay'' ''Ingkay'', ''Parin'' u ''koka'' ini biyaw knkrana ''keyjay'' kana ckcka ''seykay Arapo''. Mnniqan nniqan ''Congtong'' mtrawah balay ''keyjay tisi'' ka ''Parin'' uri, mmniq kngkawas 2001 pnklanan pneyyah ''Amirika cwantong cicinhwey'' mi ''Hwaarcyey jupaw'' ka ''keyjay'' mtrawah ckcka ''cusu'', tu12 bnkuwan ''jeynseykay'' ka ''Parin''. Kngkawas 2008, mniq ''Runtun cinjongceng cinjong congsin cweyncyo cinjong congsin'' ckcka cusu, wada ngalun ''jeynseykay'' ini bay biyaw mrana pnsliyan ''keyjay'' uri. ''Ginghangyey'' mi ''cinjong fuuyey'' na ''Parin'', quri so ''Isuran ginghang'' ''yeywu'', kndadax nniqan hiya alaw ka sntama dmuwi ''gasoring'' mi knnranan mi msblayaq, snalu pneyyah ''gasoring'' mi ''cyakongpin'' ka knou bay snalu ''cuko Parin'', kiya ka nngalan ''cuko 60%'' mi nngalan ''seyhu 70%'', kiya mi nngalan kana sntkuwan ''koka 11%''. ''Arumi'' ka Tudha snalu ''cuko'', tubukuy da u ''cinjong'' mi ''jayryaw'' ssalu sapah.
Mndan na ''keyjay Parin'' u kndadax kngkawas 1985 dhuq saya muru ''neydang'' ''kwoci gasorin'' mi ini sangay knkpriyux. Alaw ka knmalu bay quri ''tongsyun'' mi smnluwan ppaun rrulu, ou bay nniqan ''congpu'' nniqan ''kojyo'' ''koka'' icil ka ''Parin'', kiya mi ou ka pusu qqphun ''koba'' ka wisu sphiyu. Alaw wana ''2.9%'' dxral qqpahun phmaun pnwalang na ka Parin, so kiya u qqpahun quri pnwalang pa wana balay ''0.5%'' ka nngalan kana hbangan ckcka ''koka''. ''Parin'' u ''nongcapin cingcinkokwo''. Mniq kngkawas 2004, wada msupu ppatas pnsdhuwan ''Amirika-Parin cuyo mawyi syeyting'' ka ''Parin'', wada mlih ka qnriqu mawyi ddha ''koka'' niyi.
Dmbbiyax uka qqpahun mi ''gasoring'' mi kndnguwan ddiyun qqsiya truma ka pusu bay bsiyaq ''keyjay monday Parin''. Kngkawas 2008 patas uka qqpahun u 4%, kiya mi 85% ka dqqridin. Kngkawas 2007, Dndulan ngalan ''Rawkong bucyo'' ka ''Macito Aar Arawey hakasey'' ka qpahun ''rawtong kayko,'' wada muwaya balay muda pnwaya dmayaw sediq uka qpahun ''koka Arapo'' ka ''Parin''.
== Smnluwan ''Cyawtong (''交通建設) ==
Niqan knmalu bay smnluwan na elu beyhing ka ''Parin'', krinah knmalu ka wa niqan ''sotu Maynamay''. Kngkawas 1930 cida, wada pdudul ssalu elu ''Parin kawsukongru'' mi elu balay ka sndiyal ''gasoring'', kiya mi lmutuc duma sthiyaq lualang, mray so elu Tayya uusa Maynamay. Kngkawas 1929, phiyu smalu hakaw qhuni lmutuc ''Maynamay'' mi tunarac ''Muharako'' ka ''Parin'', thiti da u kngkawas 1941 snbrahan smmalu burah titaw rmirih smudan hakaw qhuni, saya u niqan turu hakaw ''syeyntayhwa'' llmutuc ddha alang niyi. ''Parin kwoci cicang'' pa babaw mnhdu smalu kngkawas 1932, mnsnun mhdu smalu ka ''hwancwang'' ''tawru'' mi ''kawsukongru,'' smalu elu ''Maynamay'' lmutuc lualang tudaya ''seng'' mi tuckcka turahuc ''beyhing'' alang mkbrnux ''Parin'' uri.
Spac pusu balay ''tawyu'' mi kana alang mkbrnux ''Parin'' mi lualang u niqan knmalu bay elu mllutuc kana. Kngkawas 2002 cida kana elu u ''3164 kongri'', kiya mi ''2433 kongri'' u elu niqan hndanan ''krotang''. Kiya uri u smnalu hmrinas ''2.8 kongri'' ka ''titaw'' lmutuc ''Maynamay'' mi ''Muharakotaw'', kiya uri mi kingal hakaw lmutuc ''Sitorataw''. Lmutuc ''Parin'' mi ''Sauti Arapo'' mi muda ''Umunasantaw Kwowang Hwahoto'' Beyhing hakaw knbbaraw na u ''24 kongri'', pnuda ''Sauti Arapo'' dmayaw hbangan smnalu, mnhdu smalu kngkawas 1986 idas12. Kngkawas 2008, spuwan kana mnuda t''itaw kwocing'' ka knhbrawan sediq u 17,743,495 hiyi.
Mnniq ''Muharataw'' tunarac daya ka ''Parin kwocicicang(BIA)'' u pusu balay ''kwocicicang Parin''. ''Cicang'' kiya u kngkawas 2010 mnuda ''seyri'' hmrinas mn10 knbkiyan ''hangpan'', hmrinas 800 knbkiyan ka knhbrawan hiyi. Pusu bay ''koka'' ''hangkong kongsu Parin'' u ''Haywan hangkong'', kiya mi ''Parin kwocicicang'' ka ''congpu''. ''Minasaman'' ''kang'' u pusu bay ''kangpu'', 15 ka kana balay ssanan trdu asu. Kngkawas ''2001'', ''Parin'' u niqan 8 ka ''1,000 tun'' asu pbbari, kana balay u hmrinas ''270784 tun''. Pusu balay stmanan ppanun mniq ''maci'' pa niqan rulu nanaq tnsapah mi hayya ''taxi'' uxay uri u ''basu''.
== Ryoko(旅遊) ==
Kngkawas 2008 cida pa niqan hmrinas 800 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq ka mniyah rmiwaw ''Parin'', ana nanaq to bay so kndadax ''koka Arapo'' ka knhbaraw balay, binaw wada kndudul mrana uri ka kndadax ''koka'' icil sediq mniyah rmiwaw hini, kiya mi kawas kawas mniq ''Parin kwoci saytaw'' pnsung ''hayya icihwangcengsu Parin tacyangsay'' u knhbrawan bay uri ka mpriwaw sediq kndadax ''koka'' icil. Wada mrimax quri ''jidayi Arapo'' saya mi 5,000 kngkawas ndanan ''kawku'' hniti ''jaysang'', niqan ou bay smudal qnabil qqlahang alang, kiya mi kiya ka nniqan ''Tiarmu'' ''wenming'' wa mniq ''Parinpaw'' ngalan Ryeynheko cyawkewan cucu hniti ''jaysang jeynseykay'', qnabil qqlangan saya u pnhiyu qnlhangan ''Putawya'' cida, kiya uri u 16 ''seyki'' mnhdu smalu mi wa mniq ''Aterakupaw'' ''Muharako'' u niqan bay hhangan uri.
Niqan ou bay ''pwoukwan'' uri: Snkuwan ''Parin koka pwoukwan'' kndadax 9000 kngkawas bbtunux ''jidayi'' mi ''Tiarmu'' ''wenming'' dhuq lmlamu qqiya ''bungka Arapo''; sapah ''Kurancing u'' kiya ka ''pwoukwan'' smku patas ''Kurancing;'' ''Pwoukwan gasoring'' pa pqita patas mi ''kikayi'' sndalan dha ''gasoring'' kngkawas 1931. Quri so qqtaun ndanan, ''Kamisu'' ''cingcensu'' u pnhiyu kngkawas 692, wada sbrahun smalu ''15-16 seyki'' dungan, kiya ka knrudah bay ''cingcensu''; Papa sntyeyn u pnhiyu Tiarmu jidayi; niqan 85000 ''knou'' ka habung cbiyaw Ari, malu scikun 3000 kngkawas ka rikisi. Ya bay 400 kngkawas ka kngkawas na Qhuni kndusan, mdakil mudus uka hranan qsiya mi mniq ssiyaw ''Saciar'' bnaqi bbuyu tutrahuc ''Parin'', kiya ka niqan bay hhangan yahan rmiwaw uri.
Knrmux qsiya tmapaq mi tapa dapa dmayi mi sdmhaw qduda(pusu bay u mniq ''Howaar cyutaw'') ka sprun bay plahun ryoko ''Parin''. Pusu bbriyan qqiya ''sotu Maynamay'' u yahan balay hbaraw mpriwaw kndadax ''gaykoku'', mray so pusu alang mkbrnux ''Parin'' mi bbriyan qqiya ''Sihu'' mi ''Sitora congsin'' uri. Qqrasun bay mpriwaw uri ka ''Maynamay'' wa mniq smudan alang mkbrnux ''Maynamay suci'' mi ''King sucang''. Kndadax kngkawas 2005, kngkawas idas 3 u muda ''bungka cucwen'' ka ''Parin'', splawa kana ka knkingal alang txtaxa ''inyeycya'' mi ''isucya''. Wada mangal pnhyuwan wowan ''Arapo ryeynmong'' kngkawas 2012 ''Arapo bungka cutu'' mi kngkawas 2013 ''Arapo ryoko cutu''. Kngkawas 2012 ''tesecyey'' pnsliyan ''ingaku'' cida u pusu bay psdhmanan u ''Anteryey Pocyari'' mi ''Huriaw Ikoraysiyasu'' mi ''inyeycya'' icil uri.
== Quri undo(體育) ==
''Boru'' btran ka skxlun bay ''Parin''. ''Parin'' u mniq kngkawas 1984 rbawan ''Awrinpiko undokay'' babaw muwaya tumal pnsung da u, beytaq saya pa mnmturu tumal ''Awrinpiko undokay.'' Kana ''rikisi Parin'' u kingal bay mnnangal dha snadu ''Awrinpiko undokay'', kiya mi mnangal ''Mari Yosohu Cyamaar'' kngkawas 2012 mniq ''Runtun Awrinpiko undokay'' pnsung tmalang 1500 ''kongcu'' wada mangal dayi sang bang. ''Cyamaar'' pa tutaxa qridin ''undoing'' muwaya bay mnangal snadu ''Awrinpiko undokay'' koka ''Posuwan.''
=== '''Pnklan kari mpspu:''' ===
Bntasan mridil ''jiyi'' u uxay dungus kari Sediq kiya, kari kndadax icil kiya.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Toda]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B7%B4%E6%9E%97
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
2xdb3lstdu863mbhi9d8gne72mfd9tq
Bakir Izetbegović
0
128
106760
95135
2025-03-18T18:27:09Z
Bakir123
1083
106760
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Bakir Izetbegović 2025.jpg|thumb|Izetbegović, Bakir(巴基爾·伊澤特貝戈維奇)|alt=]]
= Bakir Izetbegović(巴基爾·伊澤特貝戈維奇) =
Mntucing hngkawas 1956 idas 6 jiyax 28 ka Bakir Izetbegović ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Bosnia and herzegovina]] ta sayang o kiya ka Bakir Izetbegović, pnaah hngkawas 2016 idas 3 jiyax 17 pnrajing kmlawa klwaan.
= Bakir Izetbegović =
Bakir Izetbegović (kari Bosna: Bakir Izetbegović; kngkawas 1956 idas 6 diyax 28), pa taxa Bosna Mi Hercegovina na Seyji Jnwi, laqi brah Bosna Mi Hercegovina Cusitwan Aria Icetpeykwici. Kngkawas 2010 prading ngalan Bosna Mi Hercegovina Cusitwan Dayhyo ntumal niya, saya ka Mincu Singtong Tang Tangcusi.
== Kndusan mi kyoiku cuxan (早年生活和教育) ==
Bakir Izetbegović mntuting Sarajevo, kiya mi mniq Sarajevo, muyas pyasan tutiping mi pyasan tubaraw, kngkawas 1981 u mnhdu muyas Pyasan Tubeyhing Sarajevo Cyeyncu Sweyweyn. Kngkawas 1982 dhuq kngkawas 1992, Bakir Izetbegović mniq 1 cyeyncu csyun kongs ngalan komung.
== Kndusan seyji niya cuxan (早期的政治生涯) ==
Bakir Izetbegović kngkawas 1991 dhuq kngkawas 2003 ngalan Sarajevo Canton Cyeyncu Sweyweyn Yingcyo. Bakir Izetbegović mniq kngkawas 2006 seyngkyo mangal Bosnia mi Herzegovina Gikay giying. Kiya mi kngkawas 2002 prading ngalan SDA dcusitwan. Kngkawas 2015 idas 5, Bakir Izetbegović pa spuda seyngkyo mangal Mincu Singtong Tang Cusi, rmirih Sulejman Tihić.
== Soto(2010–2018) (總統) ==
[[Patas bntasan:Secretary Clinton and Bosnian Presidency Chairman Izetbegovic Address Reporters (8141605716).jpg|縮圖|Kngkawas 2012 idas 10 diyax 30, Izetbegović mniq Sarajevo tuhuy Amirika Kwowucing Hillary Clinton mtqita dqras.]]
Mniq kcka kngkawas 2010 seyngkyo cida, Bakir Izetbegović ka sediq Bosnia u, wada mbiyax mangal Soto Bosnia Mi Herzegovina.
=== Waycyaw cngce(外交政策) ===
Kngkawas 2012 idas 6, Bakir Izetbegović smriq kari Soto Serbian [[Tomislav Nikolić]] ini sruwa Srebrenica Beyhing Pnhqilan ka uuda pkngatun minjoku, niyi u wisu tmseyyax mtngari mudus niya.
[[Patas bntasan:President Hassan Rouhani and Bakir Izetbegović.jpg|縮圖|Izetbegović u tuhuy Soto Iran [[Hassan Rouhani]], kngkawas 2016 idas 10.]]
Kngkawas 2012 idas 10, Bakir Izetbegović tuhuy kana mnniq qmpah Sotohu niya msupu mniq Sarajevo mtqita dqras Amirika Kwowucing Hillary Clinton.
Kngkawas 2014 idas 7, Bakir Izetbegović pkla kari Gaza ka “Qnbsyaqn balay ida kiya pusu bbun niya [[Israel|Israeli]]”, kiya mi mdhu kari rmngawqnlangan u wisu “Luxay yahan pqrqilan [[Israel|Israeli]]”.
=== Pnluban niya Turkey (與土耳其的關係) ===
Kngkawas 2016, alaw kari mi hnang Turkey, seyhu Turkey u smruwa dmuwi kari Bosnian ka ngalan dha duma sapah pyasan na slhayan sweynsyoke, kiya u pkla kari mpniq kngkawas 2018 prading smluhay.
Kngkawas 2018 idas 5, mniq brah mkpiya diyax cida ka Soto Turkey [[Recep Tayyip Erdoğan]] homung Bosnia Mi Herzegovina cida, Izetbegović pa rmngaw: “Erdoğan kamptusa niya Muslim, kiya ka niyi ka Tuiwil pusu bay ini skuxun hiya.”
[[Patas bntasan:Erdogan and Izetbegović in Sarajevo.jpg|縮圖|Izetbegović u tuhuy Soto Turkey [[Recep Tayyip Erdoğan]] (iwil), kngkawas 2018 idas 5 diyax 20.]]
Seuhu Turkey pa dmayaw phiyu ndanan cida wada sliqn ka nniqan bay rikisi na Sapah Thmkuwan Cingcns kiya ka Mccbu Pohey, mray so Cingcns Aladža mi Cingcns Arnaudija.
== Malix qpahun Soto daw (kngkawas 2018 dhuq saya)卸任總統後(2018 年至今) ==
Bakir Izetbegović pa dhuq ka diyax mnhdu qpahun niya Soto daw kasi ka qulung mlatac qpahun Soto, ini qbsiyaq daw, alaw 8 knkawas ka diyax iyax qpahun Soto, kngkawas 2019 idas 2 diyax 25 cida, Bakir Izetbegović u wada ngalan Bosnian Mi Herzegovina kcka Jnmin Weyn uri da.
== Pprngawan (爭議) ==
[[Patas bntasan:Bakir Izetbegović in 2011.jpg|縮圖|Izetbegović u wisu rmngaw kari, kngkawas 2011 idas 11.]]
Tunarac Hunac Oco u seymung bay mpsbuc Sntali Cuyi Mi Niqan Pnsliyan Cumi ka Dževad Galijašević u mniq kngkawas 2011 hmili tmiyu Bakir Izetbegović pa dhuq ka diyax mnhdu qpahun niya Soto daw kasi ka qulung mlatac qpahun Soto, ini qbsiyaq daw, alaw 8 knkawas ka diyax iyax qpahun Soto, kngkawas 2019 idas 2 diyax 25 cida, Bakir Izetbegović u wada ngalan Bosnian Mi Herzegovina kcka Jnmin Weyn uri da. Dmkuh mi dmayaw Bosnian Mi Herzegovina na Wahabi Pay.
Kngkawas 2019 idas 10, ana so knhbrawan hiyi sediq qnlangan ka mdakar msang quri uuda niyi, bninaw Bakir Izetbegović u dmkuh Turkey mquri tunarac daya Syria mcbu, kiya mi rmangaw kari “Turkey u niqan biyax qmlahang anjeyng dah mi mndungus dxral mi uuda psbalay sediq qnlqilan”.
Kngkawas 2020 idas 5 cida, Bakir Izetbegović pa wada hliyan tmiyu hiya ka “Bosnian Mi Herzegovina wisu dmudul Waya Islamkyo”, so niyi u pndungus bay pnsltudan Islam na 1 Waya Snlhayan.
== Kndusan niya nanaq (個人生活) ==
Bakir Izetbegović u mniq kngkawas 1983 tuhuy Sebija Građević msturung, dhiya u
niqan 1 laqi qridin Jasmina, wa mniq Sarajevo. Qridin niya ka “KCUS”- ''Klinički Centar Univerziteta Sarajevo'' (kari Ingkoku: University of Sarajevo Clinical Center) na Cangwu Tongs.
Kngkawas 2020 idas 10 diyax 16, Bakir Izetbegović pa snquri COVID-19 keyngsa uptura balay runan Narux Brah Uhan, kiya mi mniq kngkawas 2021 idas 5 diyax 26 cida muda pbeytaq tu1 qumi Hweyjwey-BioNTech yimyaw.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
1czawhyf0et0v5lk43xwrqqyb5jjsoy
Baldwin Lonsdale
0
129
4258
4257
2021-03-18T13:41:03Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
4257
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Baldwin Lonsdale 2015.jpg|thumb|Baldwin Lonsdale 2015(鮑德溫·朗斯代爾)|alt=Baldwin Lonsdale 2015.jpg]]
= Baldwin Lonsdale(鮑德溫·朗斯代爾) =
Mntucing hngkawas idas jiyax ka Baldwin Lonsdale ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Vanuatu]] ta sayang o kiya ka Baldwin Lonsdale, pnaah hngkawas 2014 idas 9 jiyax 22 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
0kjw5ynozc078av3md2zo25q505dmzp
Balung
0
130
103100
100337
2024-05-01T11:01:22Z
Kari Seediq
1940
103100
wikitext
text/x-wiki
= Balung(中巴陵部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang Balung.
82 sapah ka kneegu na sapah, 225 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 73% niqan 165 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 27% niqan 60 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 70%, Amis 1%, Truku 0.4%, ni rahuq na o 1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Alang Balung sun dha Balung, Barung ni Baling. Alang Balung nii o niqan tru klgan hangan saw daya Balung【Balong】、kska Balung【Tayax】、hunac Balung【Phay】.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Paru alang Tawyuan nyusan Fusing alang Hwaling.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Gaga mniq daya hraan hidaw nsgan Fusing nyusan Fusing alang Hwaling sayang, mniq kska dgiyaq hraan hidaw Balung hiya.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Mniq kska dgiyaq hraan hidaw ka Balung, yabi 1160 dhuq 1220 knjisan ka dgiyaq dha.
== Pgkla patas Ciyawtung(交通資訊) ==
Mgrig rulu: Tduwa muda daya elug Tay7 mtmay alang dgiyaq nuysan Fusing, lutuc elug Balin Taw116 mtmay alang Balin.
Ppanan rulu:Tduwa ppaun basu Tawyuan (Tasi-Rwofu-Balin)kika mtmay nuysan Fusing ka basu, dhuq saw bukuy bi Balin do kika tucing basu ni balay bi dhuq da.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Atayal.
== Djiyun kari(使用語言) ==
[[Kari Atayal]] ni [[Kari Tlu]].
== Pnaah alang(部落由來) ==
FImi Balung nii o qhuni hinoki, saw qhuni harung, niqan prngaw dha qhuni Tawmu uri, qnbhangan mu o snqsiya seuxal ka hini siida, hnici egu bi qhuni hinoki, kika angal dha sluun sapah, kiya ni pnaah hini ka hangan alang nii.
Yasa kmlawa klwaan Nihung siida ka dgiyaq Balin mniq saw minkwo hngkawas dha pnhiyug dha spruq bali puniq hmtur seejiq alang, dhuq saw tgdha paru bi tnjiyal tnlangal klwaan siida ungac da, kiya ni tmhangan dha daka.
Hangan Balung uri ka Balin nii, uxay uri o Malun ni Balin. Hunkawas 62 dgiyaq Takwan(dgiyaq Lala) yasa hjiyan egu bi paru pusu qhuni, kiya ni priyux miyah bi rmigaw seejiq nniqan.
Mnhdu snluan ka elug beyhen do, egu bi smalu elug seejiq asi nniqan hini, kiya ni pusu pnhmaan dha o qlupas.
== Pgkla patas rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pqtaan mprigaw:
◎Qhjing Sinsing:
Ini hari kmalu ka ppanan dha ni ini hari klaun seejiq uri, qhjing o kndadax ssiyaw dowras yayung Tahan suriq, ida egu balay ka qsiya.
◎Hakaw Barin:
Yasa hnturan paru ddgiyaq, tgdha bling elug ni tgkingal elug bilng Balin o lutuc hakaw, naqah hari muda ka hiya ni kingal nanaq qntaan ka hiya.
◎Ida nkiya pqita paru bi pusu qhuni dgiyaq Takwan:
Hangan Lalasan o Takwansan han ka hangan seuxal, kari Atayal o suyang bi qtaan, hngkawas 1975 tmhangan Takwansan ka kmlawa klwaan dha. Ungac brahan musa mrigaw ka hiya na, pusu wana bi tduwa saan qmita paru qhuni ka sayang, kana empusal dha paru qhuni o niqan kana ndaan ni tduwa rngaw, niqan patas spgan kana ka paru pusu qhuni hiya pgkla seejiq miyah rmigaw seejiq.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
g9k675x7x9qty0gygyf18qkt4odgtf3
Banaw
0
131
100338
4449
2023-10-06T00:03:38Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100338
wikitext
text/x-wiki
= Banaw(池南部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sowfungsyang ka alang Banaw.
375 sapah ka kneegu na sapah, 885 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 45% niqan 398 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 55% niqan 487 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis38%, Truku2%, Tayal2%, ni rahuq na o2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Hngkawas 67 tduwa pnhyugan rmigaw ppqita nseejiq klwaan nniqan.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan skanki nsgan Sofung alang Banaw .
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Ga mniq hunac Riyutang, ssiyaw bi gqiyan hidaw alang Wunran, gaga kska dgiyaq Riyusan ni Tungmungsan.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Dxgal Tayti, 140 knjisan ka dgiyaq.
== Pgkla patas ciyawtung(交通資訊) ==
●Mgrig rulu:
Mquri hunac musa alang Skanki(elug Sentaw 9) →Nanhwa →Kancng →Wunlan →Cnan → Kana tnhyaqan o 18km.
●Basu:
Ppanan basu Skanki: Kndadax Skanki qnquri Sofung, dhuq nniqan msangay basu Banaw .
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Seejiq Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyun cungciyaw(信仰宗教) ==
Pnrhulan Joro ni Teyeyncuciyaw.
== Pnaah alnag(部落由來) ==
Pusu Ciciyawcwan ka nniqan seejiq Amis hiya, kiya ni tmhangan dha「Fanaw」ka seejiq Amis, dungus na o 「Cc池子」, hangan alang Banaw nii o kndadax hunac Riyutang tmhangan.
== Pgkla patas rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pgkla patas rmigaw nyusan Sofung:
◎Ppqita rmigaw nniqan:
●Kmlawa nraaw sngayan rmigaw Banaw klwaan 03-8641594.
Nyusan skanki nsgan Sofung alang Banaw elug linyuan 76.
●Riyutang:
<nowiki>http://www.shoufeng.gov.tw/scenery/scenice.aspx</nowiki>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
qo319c3cj5001qktviogrz2r68p4lv0
Bangladesh
0
132
95143
85769
2023-02-10T22:37:39Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q902]]
95143
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Bangladesh.svg|thumb|Flag of Bangladesh-Kowci Mongcyara(孟加拉共和國國旗)|alt=Flag of Bangladesh|382x382px]]
= Bangladesh(孟加拉共和國) =
Gaga kska Yacow ka [[Bangladesh]], 24 00 N, 90 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 148,460 sq km(hangan na o Tg95)
(knlbanga dxgal o 130,170 sq km, knlbangan qsiya o 18,290 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 156,186,882 hiyi.
Gaga [[Dhaka]] ka pusu alang paru, jiyax 26 idas 3 ka jiyax skrayan klwaan.
[[Patas bntasan:National emblem of Bangladesh.svg|thumb|130x130px|File:National emblem of Bangladesh.svg-Kowhwey(國徽)]]
Manu ka dxgal Bangladesh ga wada sugan 70.10% ka dxgal qpahan, 11.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 18.80% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Md. Abdul Hamid, pnaah hngkawas2013 idas 4 jiyax 24pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Bangladesh (orthographic projection).svg|thumb|File:Bangladesh (orthographic projection).svg- Ida nkiya niqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru
<br />
== Mongcyara Konghekwo (孟加拉共和國) ==
''Mongcyara Jenmin Konghekwo'' (kari ''Mongcyara'': গণপ্রজাতন্ত্রীবাংলাদেশ,Gônôprôjatôntri Bangladesh)splawa koka ''Mongcyara''(বাংলাদেশ [ˈbaŋladeʃ] mbahang), koka ''Trahuc Asia'', wa mniq tudaya ''Mongcyarawan'', mssiyaw Nipoar mi Putan mi ''Cyokoku'', binaw ini pslutuc, duwiyaq tunarac trahuc kingal nniqan u msdalih ''Myeyntyeyn'', knou balay u mslutuc dxral Intu.Ya bay mntna knpruwan dxral Mocyara ka knpruwan hayyu wa mniq ''Mongcyarawan''. Koka ''Mongcyra'' pa 98% u dmuwi kari ''Mongcyara'', snhiyan dha u Isurancyaw, knhbrawan hiyi sediq u 1 oku 7000 knbkiyan hiyi, tuturu knbeyhing kana ''jeynseykaykoka Isuran'', msnun ''Intunisiya'' mi ''Pacisutan''. Knbeyhing baymaci pa sotu Todaka, tudha knbeyhing maci u ''Citakang'', kiya mi knbeyhing bay ssanan trdu asu koka ''Mongcyara'' uri.
== Rikisi (歷史) ==
''Mongcyara'' ''joku'' ka ''Turahuc'' Asiya cutaru knrudah bay minjoku uri. Nniqan ''Mongcyara'' pa muwaya bay mniq hiya u sediq Yaaw. Thiti da u kndadax tunarac tudaya miyah kadmuwi kari ''Cangmyeyn joku'' sediq ''Mongku'', bukuy dungan umiyah thdil ka aynoko mnsupu sediq Ropitu sunca sediq ''Yarian''. Bsiyaq mnsupu ka knkingal kluwanan sediq niyi pa, kndudul msediq ''Mongcyara'' saya. 9 seyki cida da u niqan pnspuwan kingal ''tongyi hongcyeyn'' koka. Klaalang sediq ''Mongcyara'' pa prading balay u snluhay ''Bukyo'' mi ''Intukyo''. 13 seyki cida wada run nganguc da mi knpriyux ''snluhayIsurankyo'', 16 seyki cida da u, wada kndudul wada ''mcutarumtqapur'' knhbrawan sediq mi mrana bay keyjay mi nniqan mddungus bay ka bungka uri. 17 seyki wada danan mangal ''Mowoar tikwo'', kngkawas 1757 thiti mccbu ''Puras'' da u, yahan knnrmux tmquli ''Ingkoku'', kiya mi ''nInkoku'' mtukingal ''Seng'' Intu. Kngkawas 1904 cida pa klualang ''Mongcyara'' u mntnqliyan ''Ingkoku'' snakan narac mi iril mudha niqan, bukuy da u wada msupu dungan. Kngkawas 1947 cida Intu mi ''Pacisutan'' mtdha qmlahang cida, klualang ''Mongcyara'' u mntxal snakan dungan. Klualang Iril ''Mongcyara'' u mquri Intu (''Mongcyara'' pang klualang Narac ''Mongcyara'' (bukuy da u knpriyux hangan saya, Narac ''Pacisutan''), kiya u spuda tuhiti balay congtu ''Mongpatunka pnusa kari, pnrngawan Mongpatun mquri Pacisutan. Binaw,'' pssnakan ka nnniqan, knbeyhing bay ini pntna kaminjoku mi bungka mi kari, kiya mi wada beytaq ini kkdungus mi uka bbrahan pprngaw ka ddha msthiyaq 2000 kongri ka narac mi iril ''Pacisutan''. Kngkawas 1971 idas 3 diyax 26 cida wada pusa kari ''dukuricuka'' narac ''Pacisutan'', kiya mi ida 4 da u mniq Intu ''Cyaarkotaphiyu Mongcyara jenmin konghokwo'' rinji seyhu, bukuy da umnuda beyki bay mrrudu bnbur mi sediq tnqliyan tnhdilan narac Pacisutan. Intu u spuda mccbu dmkuh ''Mongcyaradukuricu'' mi so hhtur dha ''Pacisutan''. Idas 11 diyax 21, dyawan ''Suryeyn'' ka ''Intu'' cida, mntxal knnrmux narac ''Pacisutan'', tmnturu mccbu ka Intu mi ''Pacisutan''. Idas 12 cida, wada mramang dhuq iril ''Pacisutan'' ka cncbuwan, kndudul kana cncbuwan. Idas 12 diyax 7, spuda ''Ryeyhokwo'' taykay cida mabang balay ka kipu wada muda pnrngawan, mdakar Intu mi ''Pacisutan'' malix mccbu mi sbrinah kana ka butayi. Krinah cnbu ka butayi ''Intu'' niya na, idas 12 diyax 16 cida wada dha ngalun ka ''Taka'', kiya mi butayi Narac ''Pacisutan'' u wada uka knkari mi ini baka. Kngkawas 1972 idas 1 phuyu ''Mongcyara jenmin konghokwo'', wada plixun soto ''Pacisutan'' ''Cworohweykaar Ali Pto'' ka qnrapan wada ngalan “cumi pspaux koka” ka mpdudul ''Tongpa jenmin Ryeynmong Syeyho Mucipu Rahoman'', sediq niyi u wada phyun muwaya ''soto Mongcyara''. Kngkawas 1974 u peyyah pnsprqan dukuricu pa mntxal muda beyhing bay mqraqil knnuray. Kngkawas 1975 idas 8 diyax 15, bukung ''Mongcyara jenmin konghokwo ryeynmong'' mi muwaya bay ''soto Syeyho Mucipu Rahoman'' pa wada phqilun naqah sediq. Kngkawas 1981 idas 5 diyax 30, bukung ''Mongcyara kokominjoku Cuyitang CiyaRahoman soto'' pa wada phqilun naqah sediq, ''Aputuro Sataarka'' phyun soto.
==Tiri(地理) ==
[[Patas bntasan:Bangladesh administrative divisions.png|thumb|File:Bangladesh administrative divisions.png- Mongcyara klwaan (孟加拉國行政區)[[Patas bntasan:Map of Bangladesh-de.svg|thumb|File:Map of Bangladesh-de.svg-Hnigan dxgal(地形)|146x146px]]|202x202px]]Narac turahuc ''Mongcyara'' pa msdalih ''Myeyntyeyn'', tarac mi iril mi tudaya msturu dqras u msqapah ''Intu'', turahuc u msdalih ''Mongcyarawan''. Hmrinas ''80''% dxral ''koka'' u wa mniq daya''Nanya cutaru'' narac tudaya yayung ''Heng'' mi yayung ''Puramaputora'' cncmuxan turahuc yayung ''musacyawco'', mndungus nniqan mi mbrnux dxral, qapur elu qsiya, malu bay ka elu ddaun asu. Yayung mi langu qsiya u wada ''10''% kana nniqan ''koka'', malu bay ngalun qpahun tmabun mi qpahun tnqcurux, binaw diyax qqyuxan da u yahan bay knrmux rngecux. Kari bay ''syawtaw'' mi ''saco'' ka ssiyaw ucilung. Dxral kana ''koka'' pa to bay ini khrinas 12 ''meyta''(39 ''syaku'') knbaraw na, nasi mkala 1 ''meyta''(''3 syaku'')ka ucilung dpa, musa niqan 10% dxral ka bungun qsiya kana. Ddux narac turahuc ka duwiyaq ''Citakang'', ya bay 300-600 ''meyta'', tududux bay duwiyaq ''Mongcyara'' ka ''Kayawkora'', 1229 ''meyta'' knbrawan, mlngu balay mniq nniqan hini. ''Kwangcan'' u niqan hngak ''gasu'' mi ''mey'' mi ''tay'' mi ''kaw''.
== Karac (氣候) ==
To so bay quri karac kntlxan snbhuran ka ''Mongcyara'', snbhuran u ini kkdhu mi ou ka kndnguwan; kngkawas mntuting qsiya quyux pa ya bay 1300-1500 ''hawmi'', tunarac u dhuq 2000-2500 ''hawmi''. Kntlxan balay nidas u ''40.5℃'', kndadax iril mquri narac kndudul mrana ka quyux, kngkawas mntuting qsiya quyux u 1300-1500 ''hawmi''. Idas 1 ka mskuy balay, idas 1-4 u kndnguwan. Idas 6-10 u karac sqyuxan, qnyuxan u mkkngkawas 80%. Kngkawas u niqan ka kndadax ''Intuyang''. Alaw tudaya ''Mongcyara'' u hmrinas 3000 meyta ka knbaraw na ''Cingcang'' knbrnux daya, tunarac u msdalih balay ''Yunkwey'' daya hmrinas 1000 meyta knbaraw uri, ddha niyi u to so knlbangan bay knbrnux daya kana, so kiya kngkawas tudaya dmka ''ticyo'' mmisan kndadax tuckcka. Asia ka kuki knskuy u uka brahan mquri thunac koka niyi, mmabang knmuxul balay mntna ''weytu'' nniqan tunarac ''Asia'' uri.
==''Cingci(''經濟) ==
''Amirika'' pingci ciko ''pyawcwen'' puar(S&P)u mnniq kngkawas 2010 idas 4 cida wada dha pdan. Knbbaraw diyax cucweyn sinyong pingci u psdrxul BB-, mniq ckcka koka Turahuc Asia pa, ini baka Intu, binaw ini nab aka ka ''Pacisutan'' mi ''Suriranka''. ''Kayhwacong'' koka ka ''Mongcyara'', binaw ''Mongcyara'' pa kngkawas kayhwa yosang quri sntmanan hbangan koka icil mi taykang u peyyah kngkawas 1988 ha u 85%“15”, kngkawas 2010 da u wada mlih 2%“16”. Pdkanun qmita ka kngkawas 2010 nngalan hbangan kana so txtaxa sediq ''jeynseykay'' u pila ''Amirika'' 8,985, Mongcyara u 641 balay pila ''Amirika''“17”, spuda biyax bnriyan suncahaya u, 2,570 oku pila ''Amirika'' mi wada tumu44 bnkuwan kana jeynseykay. Nuqah mcays ka pusu balay pnyahan keyjay Mongcyara, peyyah tumndha mccbu ''jeynseykay'' beytaq kngkawas 1940 jidayi bukuy ka dhuq knnara balay, dhuq kana sbari quri koka icil ''jeyngseykay'' 80%“18”, beytaq kngkawas 1970 jidayi brah cida nngalan sbari kuri koka icil u 70% ka kana koka; binaw prading miyah muman nngalan ka cyupingsi da u, kndudul rmirir nuqah mcays, wada mmlih uri ka qqpahun qur. nuqah mcays. Pusu qqiya cuko pa: llukus (ya bay 75%), uuqan mnhuda (pusu bay u bbolung mnhuda), nuqah mcays mi qqiya smnluwan nuqah mcays, qqraqil mi qqiya smnluwan (pspuwanka tturu niyi u ya bay), ''ocya'', xiryo mi qqiya smnluwan ''tawcu''….
== Bungka(文化) ==
Knama bay snhiyan dha sediq ''Mongcyara'' pa ''Bukyo'' mi ''Intukyo'', babaw mnyahan knnrmux sediq ''Tucyey'' ka ''12 seyki'' da u, snkaun ''deydosi'' miyah umarang ''Isurankyo'' ka ''Suhwey'', dhuq 15 ''seyki'' da u maku bay snhiyan ''Isuran Musuring,'' wana bay ini khbaraw sinjya ''Intukyo Singripay'' ka tnpusu mniq Taka. Bukyo u tuturu knbeyring snhiyan ''Mongcyarakwo'', ya bay knkana sediq ''koka 0.7%'', pusu bay snhiyan u ''Sangcwopu Bukyo''. ''65%'' sinjya ''Bukyo'' u mssli mniq ''Citakang'' Lmiqu nniqan pprngaw kari ''Cangmyeyn joku.'' Kiya mi 35% knhbrawan sediq u mniq ''Citakang'' pnkari smudan ''Mongcyara'' alang Parua. DBukyo u wa mrhak knkingal alang uri, wa mniq Citakang mi Taka uri.
== Mongcyara Singcgn-hwacyu(孟加拉共和國行政劃區) ==
{| class="wikitable"
|+
|-
|1
|''Parisaer''
|(巴里薩爾專區)
|-
|2
|''Citarkang''
|(吉大港專區)
|-
|3
|''Takar''
|(達卡專區)
|-
|4
|''Kuerna''
|(庫爾納專區)
|-
|5
|''Raciyeysasi''
|(拉傑沙希專區)
|-
|6
|''Sierheter''
|(錫爾赫特專區)
|-
|7
|''Rangbuer''
|(朗布爾專區)
|}
#
== Bungka Kyoyiku(文化教育) ==
Waya snlhayan u 5 kngkawas ka sapah pyasan laqi ttiping slhayan, sapah pyasan laqi ckcka slhayan u 7 kngkawas, sapah pyasan bbeyhing slhayan u 4 kngkawas. ''Seyhu'' saya u snparu qmita pkrana knkla, smalu waya ini hrinas tu8 slhayan ka laqi muyas qridin u, ana ini buway hbangan mi malu tumal ida nanaq pkrana knkla. 21 ka sapah pyasan beyhing slhayan pnhiyu ''koka'', 53 ka sapah pyasan beyhing slhayan suri, 13 ka sapah pyasan ''byoing'' pnhiyu ''koka'', sapah pyasan ''sweyweyn'' u 1225, sapah pyasan ''kongyi'' u 77, sapah pyasan ''Isuran'' u 8410, sapah pyasan lhayan pslhayan sweyweyn u 64, 17386 ka sapah pyasan laqi ckcka, 78000 ka sapah pyasan laqi ttiping. 5-24 kngkawas laqi muyas mnusa muyas u 57%, 17 knbkiyan knhbrawan ka mptusa. ''Mongcyara'' mkla qmita patas pa 62.66%, kiya mi snaw u 65.94%, qridin u 58.69%, mnkra mita patas ka rdrudan u 54.80%. Pusu balay sapah pyasan bbeyhing pa sapah pyasan bbeyhing bbeyhingTaka(Dhaka University), sapah pyasan beyhing Mongcyara kongceng cisu(BUET), sapah pyasan Racisasi….
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%AD%9F%E5%8A%A0%E6%8B%89%E5%9B%BD<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro (瓦旦 吉洛) mtabug
*
[[Snakun:Toda]]
nygzz4t2bb66kfg8niu5a5s03p1cbne
Banita
0
133
100339
70256
2023-10-06T00:03:40Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100339
wikitext
text/x-wiki
Banita (卓溪鄉)
Nsgan Banita o gaga Nsgan Skangki, kmpraan kana dxgal o 1,011.71 km², (dxgal dgiyaq o 921.78 km², dxgal pmblxan o 65.08 km²). kmhbragan hiyi o 6,040, sapah o 1,512, seejiq tnpusu 5,768 hiyi, knhbragan hiyi o 95% (Bunung, Seejiq, Truku). Bunung, Seejiq, Truku ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Banita o niqan 6 alang ni maxal 17.
17 o, Hunhungaz (古楓部落), Silupatun (白端部落), Sikihiki (石平部落), Siulang (秀巒部落), Izukan (崙天部落), Nakahila (中平部落), Valau (中興部落), Dauqpusan (崙山部落), Tavila (太平部落), Taluk (卓樂部落), Lamuan (南安部落), Saiku (清水部落), Tausa (山里部落), Swasal (古村部落), Bgurah branaw (三笠山部落), Sinkam (中正部落), Panital (卓溪部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
5joyx2ebb4e2r255vzec12gs4yu5nen
Banun
0
134
100340
4729
2023-10-06T00:03:41Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100340
wikitext
text/x-wiki
= Banun(碼崙部落) =
Gaga mniq Yilan Tatungsyang ka alang Banun.
65 sapah ka kneegu na sapah, 234 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 219 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 15 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal80%, Amis2%, ni rahuq na o12%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
t776k5otx7t4zsspt545axew5a25atn
Barbados
0
135
103740
103739
2024-06-19T03:55:07Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */s
103740
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Barbados.svg|thumb|Flag of Barbados-Kwoci ''Pabeyto''(巴貝多國旗)|alt=Flag of Barbados|405x405px]]
= Barbados(巴貝多) =
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Barbados]], 13 10 N, 59 32 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 430 sq km(hangan na o Tg202)
(knlbanga dxgal o 430 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 291,495 hiyi.
Gaga [[Bridgetown]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Barbados ga wada sugan 32.60% ka dxgal qpahan, 19.40% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 48% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Elizabeth II, pnaah hngkawas1952 idas 2 jiyax 6pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Barbados (2).svg|thumb|File:Coat of arms of Barbados.svg-Kwohwey(國徽)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Ris(歷史) ==
''Suci'' 17 ,nniq ''Pabeyto'' nii u pnhiyu bsiyaq bay nngalan dxral ka sediq ''Ingkorang''. Bukuy na daw nngalan dxral ''Ingkwo'' ka ''Pabeyto''.
Kngkawas 1966,wada mangal tnburux ka ''Pabeyto''. Kiya bukung klwaan ka ''Yilisabayrsu''. [[Patas bntasan:BRB orthographic.svg|thumb|File:BRB orthographic.svg(Orthographic map of Barbados centered at 17° N, 62° W. Official territory.Claimed territories-Ida nkiya nniqan lnglingay( 自然地理位置)]]
[[Patas bntasan:Barbados in its region.svg|thumb|File:Barbados in its region.svg(Location of XY (see filename) in the region.- ''Pabeyto nniqan Meyco ni Ciyalebihay'' (巴貝多位於美洲與加勒比海位置圖)]]
== Tiri (地理) ==
Pusu bay psnalu btunux mqbulic ka alang ucilung ''Pabeyto''. Adaw ka smblaqan bwihur mi muxul bay ucilung, kiya ka maa mtilux kskiyan ucilung ka lnghangan karac.
Kiya niqan dxral mhuriq mi qhuni mbanah ka ssiyaw ucilung na. Dxral alang ucilung nii niqan hmaan ou bay sibus. Alang ucilung ''Siawantireyscingtaw'' ka ''Pabeyto'' nii, wa mniq pusu bay alang ucilung ltutan na hnraan hidaw, ''Sngrosiya'' mi ''Sngunsun'' mi ''Kotuweynating'' kiya ka klwaan ssiyaw bay ''Pabeyto''. Saan dha bay rmiwaw ka ''Pabeyto'' nii saya.
== Cyuns(軍事) ==
Pusu bay mklawa klwaan biyax heytay ''Pabeyto'' ka heytay mklawa ''Pabeyto'', kana bay biyax heytay ya bay hiyi 610.
== Cingci (經濟) ==
=== Mnburux nganguc beyhing (獨立廣場) ===
Wada llbu Kngkawas 2007 ka pnspuwan GDP ''Pabeyto'' mi sediq ngangal na hbangan, kiya ka bnriyan dha qqaya u spuwan wada mkala 36%, rrihan hbangan ''Pabeyto'' wada mlih.
Kiya uri u wada mdakil ka sediq uka qpahan,duma sediq niqan qpahan kingal iyax sngayan wana bay qmpah dha-turu diyax, hbangan nii u wada cikuh ka ddiyun sediq, ananaq prama hbangan na uxay pmalu ngalan kana spuwan klwaan uri.
Ptuura bay pwla smpu burah ka ''Kwocihobicicing'', Kngkawas 2013 mi 2014 psaanak mlih mrana 0.8% mi 1.1% ka bbriyun hbangan ''Pabeyto'', kiya ka wana bay bbriyun hbangan ini krana klwaan mniq ''Sibanciyo''.
Wana bay mniq bay patas nii pwla smpu ka hbangan skuwan ''Pabeyto, kngkawas 2013 mosa bay mlih mrana 0.7% ka bbriyun hbangan Pabeyto, kiya ini rngaw kngkawas 2014 pwla smpu mdakil ka bbriyun hbangan.''
Rmngaw ka Korifeys, slhbun sediq balay snlingan bbriyun hbangan Pabeyto nii u, kiya ka wada ou dhuq 2.5 hputing UAD mbanah patas mi knttu mrana na knbarux hbangan.
Cuxal Kngkawas 5 ciida, mlih smliq hbangan pusu dungus na ka ddaun bbriyu hbangan klwaan ''Pabeyto'', kiya daw ana manu nngalun na hbangan sediq mi nngalun klwaan daw wada mlih kana da.
Kngkawas cuduray nii pa ini balay ptutuy ka bbriyun qqiya nii, wada knttu musa baraw ka sediq uka qpahun, diyax qpahun sediq u ida knttu mlih, subway klwaan nangal sediq mi nangal sediq mi hbangan bbriyun wada mlih uri, wana bay so prana waya mangal hbangan sediq, uka bay brah dhuq mangal dngusan hbangan klwaan.
Nasi bay mlih smliq hbangan uka ka malu ddaun ka klwaan ''Pabeyto'' daw, mbanah patas mi snlingan kn barux hbangan ini balay knmalu, kiya ka musa naqah bay ka ddaun bbriun hbangan da. [[Patas bntasan:Fountain at Independence Square, Bridgetown, Barbados-002.jpg|thumb|File:Fountain at Independence Square, Bridgetown, Barbados-002.jpg -Emburux Kwangcang(獨立廣場)]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Toda]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B7%B4%E5%B7%B4%E5%A4%9A%E6%96%AF<nowiki/>(參考中文維基百科)
1r0ovz1asrm8dxdusm1tbdjtukdm44l
Barig
0
136
95797
4826
2023-04-08T15:46:04Z
Yudawruji2000
1496
95797
wikitext
text/x-wiki
= barig(買) =
Barig(詞根)
Usa brigi cikuh qsiya, mahun ta bubu rudan.
Musa ku barig cimu.
Usa brigi cikuh qsiya, mahun ta bubu rudan.
[[Snakun:Truku]]
rztm0cykdbl5jmw76tbh9vfdytg7czm
Baron Waqa
0
137
104100
104056
2024-07-05T14:39:12Z
U. Boya
2117
+ Papak
104100
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Baron Waqa.jpg|thumb|Baron Waqa(巴倫·瓦卡), kngkawas 2013|alt=Baron Waqa.jpg]]
= Baron Waqa(巴倫·瓦卡) =
Mntucing hngkawas 1959 idas 12 jiyax 31 ka Baron Waqa ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Nauru]] ta sayang o kiya ka Baron Waqa, pnaah hngkawas 2013 idas 6 jiyax 11 pnrajing kmlawa klwaan.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
8rfxc225hetteb35o5b4kdgocryi591
Basaw
0
138
4837
4836
2021-03-18T13:42:21Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
4836
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Baso]]
[[Snakun:Truku]]
pdb8q0e4tdt0m4mp53mm0yp2gd1yqzh
Bashar al-Assad
0
139
95145
85764
2023-02-10T22:37:58Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q44329]]
95145
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Bashar al-Assad in Russia (2015-10-21) 08.jpg|thumb|Bashar al-Assad in Russia (2015-10-21) 08(巴沙爾·阿塞德)|alt=Bashar al-Assad in Russia (2015-10-21) 08.jpg]]
= Bashar al-Assad(巴沙爾·阿塞德) =
Mntucing hngkawas 1965 idas 9 jiyax 11 ka Bashar al-Assad ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Syria]] ta sayang o kiya ka Bashar al-Assad, pnaah hngkawas 2000 idas 7 jiyax 17 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
izehyety8qryoqpcj9hzay34q00ms8q
Baso
0
140
95702
72801
2023-04-03T16:47:30Z
WikiBayer
38
95702
wikitext
text/x-wiki
= Baso/ Basaw/ Basaw(稷) =
Kndalax cbeyo, paru riyung ka Gaya baso daha ka macu nii. / Niqan kesun daha ka “Gaya tmukuy” daha ka “Gaya mehu”. Gino bale baso daha ka macu ka smalu Gaya nii.
[[Patas bntasan:Japanese Foxtail millet 02.jpg|縮圖|File:Japanese Foxtail millet 02.jpg]]
Alang Tgdaya, Toda, Truku nii, niqan pnkingan kesun daha qbsuran mlutuc smalu Gaya nii. Ya ani Kingal knkawas idas 2 ka prading kesun daha smalu Gaya tmukuy macu ma baso, mhada ka pnhumaan macu daha ka baso de yaani dehuk hari idas 6-7, smalu kesun Gaya mehu denu.
Gaya nii, gaya paru, asi naq ka mhedu smalu Gaya nii de, kiya ka mosa tmukuy, mosa kmetuy ka kana alang seediq, ini osa smalu Gaya nana de, ini bale osa meepah ka seediq.
Thiyung daha riyung ka rudan smalu Gaya nii duri, ini ksengi ma, ini prngangi ani mmaanu kari naqah mesa, anu paru riyung ka beyax na. Kunguun daha maha ini kmalu ka pnuhuma daha mesa. Smalu Gaya nii ciida, ini bale psqama kana seediq alang duri, mseyang kana rudan denu, ye mesa maha thedu mdengu ini kparu ka pnhuma denu, kiya ka puyaun daha riyung ka Gaya nii.
[[Snakun:Truku]]
p1n2sy0lg3qt9zpjsbr4kavp51c0ohc
Batul
0
141
103101
100342
2024-05-01T11:02:01Z
Kari Seediq
1940
103101
wikitext
text/x-wiki
= Batul(泰平部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka alang Batul.
24 sapah ka kneegu na sapah, 88 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 83 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 92%, ni rahuq na o 2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Alang Batul o tmhangan dha Tayping, tmhangan dha Baturo ka seejiq nalang.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Sincu nsgan Ciyeyns alang Yufung.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Gaga igi yayung Marikwang, hunac kska dgiyaq Tayping, ssiyaw alang Sankwang Rwuncse nuysan Fusing.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Steetu.
== Pgkla patas ciyawtung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:Mtmay saw alnag Batul o asi ka mnuda daya Tawyuan Fusing elug Henkwan, kiya ni muda elug Taw113 siyeyn mtmay Sincu Ciyeyns, mnudu su saw hakaw Yayping do kika ini su biyaw dhuq da, tduwa su muda Sincu Neywan hiya uri, mudu su Cu60 do mtmay su Ciyeyns da, bukuy mnuda su Kwoyurawpuro do asi muda elug 60-1 asi mtmay alang Yufung, kika dhuq alang Batul.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Atayal.
== Djiyun kari(使用語言) ==
[[Kari Atayal]] ni [[Kari Tlu]].
== Pnaah alang(部落由來) ==
Kndadax hngkawas mpitu kmxalan seuxal siida do pnhiyug ka alang dha da, pnaah alang Keriyi kana, yasa dgiyaq hiya o steetu kana ka dxgal, ungac dxgal tduwa phuma huma, kika niqan dumu seejiq nealang o tnhjil Narow hini da, niqan ka seejiq tnhjil alang Sirake uri.
== Pgkla patas rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pqita rmigaw nniqan:
◎Hnciyan pnhyugan sapah Ritungsankupaw
Hnnici nuysan Ciyeyns seejiq Atayal tnciyal seejiq Tanax Tunux siiga ka pnhyugan sapah seuxal nii.
= '''Alang Taiping【Batul】(泰平部落)''' =
Ngayan alang: Alang Taiping【Batul】
== Nniqal (所在位置) ==
Singcusiyen Ciensusiyang Yifongcun meniq tguiril ruru Malikuwang, ga dgiyaq Taiping thunac cceka dheran kteetu, mssiyo naq meniq Fusingsiyang Sakuwangcun Saruncuse.
== Kluwan nYencuming (部落所屬族群) ==
Tayal.
== Kari srengo daha (使用語言) ==
Kari Tayal, kari Plmukan.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Alang Taiping we Taiping kesun daha duri, tnngayun daha Patoro ka seediq tnalang.
Yaani berah mpitu kmxalan knkawas ciese ka alang Taiping, mntheruy kndalax Keriise, ado kcherus ka dgiyaq hini, uka brahan pphuma, kiya wada mtheruy Naro ka duma seediq tnalang ma niqal naq duma seediq tnalang wada mtheruy Sirake.
== Pgkela sprigo (旅遊觀光資訊) ==
=== Ssaan rmigo (觀光景點) ===
Kuci Kupaw Litongsan
Hntiyan Ciensusiyang seediq Tayal pncciyuk Tanah Tunux ka pncbuwan Kuci nii.
Ndaan pnccebu ma psqmaan mddeka ka Kupaw, wada mbsuring di.
Sepac muxi pnhyegan ka Kupaw, quri tdaya tlooung thunac, wada kbrexun Cisiyanci pnhyegan daha Cisiyangiciso.
Quri eluw ludux dgiyaq we kteetu ma kcherus, rengac qbheni ka kleeluw, lmiqu hini we kuxul daha riyung meyah mkkesa.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Matis alang Taiping nii we, hlidan na Aking Puhuk (桂素芳)
[[Snakun:Truku]]
ipu6l72i2x6x8t1cx2fjrnkalurnt4h
Bbuyu
0
142
4944
4943
2021-03-18T13:42:36Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
4943
wikitext
text/x-wiki
= Bbuyu(森林) =
Laqi bbuyu(森林之子)
Bbuyu(雜草叢生之處)
Sediq tnpusu eaca, dsnaw o bbuyu ka ssaun dha rmiwaw mi tmsamac.
[[Snakun:Toda]]
1lsd03ve7osqqojlc5t6oloaxfh5vce
Beinan
0
144
100344
4949
2023-10-06T00:03:48Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100344
wikitext
text/x-wiki
Beinan(卑南鄉)
Nsgan Beinan o gaga Nsgan Taitung, kmpraan kana dxgal o 425.47 km², (dxgal dgiyaq o 286.16 km², dxgal pmblxan o 14.77 km²). kmhbragan hiyi o 6,234, sapah o 1,820, seejiq tnpusu 4,072 hiyi, knhbragan hiyi o 65%(Puyuma, Sbnawan, Rukay). Puyuma, Sbnawan, Rukay ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Beinan o niqan 13 alang ni maxal 10.
10 o, Ulivelivek(初鹿部落), A’lripay(阿里擺部落), Likavung(利嘉部落), Pinaski(下賓朗部落), Kalito'od(山里部落), Fudafudak(莿桐部落), Dikidiki(利吉部落), Taromak(達魯瑪克部落), Tamalakaw(大巴六九部落), Danadanaw(龍過脈部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
kq3ktjslg2l40j4ktg5oa119u6fahyd
Beji Caid Essebsi
0
145
4957
4956
2021-03-18T13:42:54Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
4956
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Béji Caïd Essebsi 2015-05-20.jpg|thumb|Béji Caïd Essebsi 2015-05-20(貝吉·卡伊德·艾塞布西)|alt=Béji Caïd Essebsi 2015-05-20.jpg]]
= Beji Caid Essebsi(貝吉·卡伊德·艾塞布西) =
Mntucing hngkawas 1926 idas 11 jiyax 29 ka Beji Caid Essebsi ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Tunisia]] ta sayang o kiya ka Beji Caid Essebsi, pnaah hngkawas 2014 idas 12 jiyax 31 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
9owafdru0c1deqhonvd4tcxhjo35ucq
Belarus
0
146
5414
5413
2021-03-18T13:43:44Z
Martin Urbanec
1
已匯入 456 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
5413
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Belarus.svg|thumb|Flag of Belarus-Kwoci ''Payorosu''(白俄羅斯國旗)|alt=Flag of Belarus|413x413px]]
= Belarus(白俄羅斯) =
Gaga kska Owcow ka [[Belarus]], 53 00 N, 28 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 207,600 sq km(hangan na o Tg86)
(knlbanga dxgal o 202,900 sq km, knlbangan qsiya o 4,700 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 9,570,376 hiyi.
Gaga [[Minsk]] ka pusu alang paru, jiyax 3 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Belarus ga wada sugan 43.70% ka dxgal qpahan, 42.70% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 13.60% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Alexander Lukashenko, pnaah hngkawas1994 idas 7 jiyax 20pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Belarus (1995-2021).svg|thumb|File:Coat of arms of Belarus (1995-2021).svg- Kwohwey(國徽)|163x163px]]
[[Patas bntasan:Europe-Belarus.svg|thumb|File:Europe-Belarus.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
==''Payorosu(''白俄羅斯) ==
''Payorosu Konghokwo'' (Kari ''Payorosu'':Беларусь, brnahun matas: ''Biełaruś;IPA:[bʲɛlaˈrusʲ]'';Kari ''Orosu'':Беларусь,IPA:[bʲɪlɐˈrusʲ]) plwanan “''Payorosu''” mi lxanun lmawa “''Paye''”spatas seyhu hangan cyokoku u “''Payrosu''” , wa mniq ''Tongo'' u ''neyru'' klwanan, ''sotu'' u ''Mingsuko. Payorosu Suweyay Sehweycuyi Konghokwo u wada dukuricu kngkawas 1991 idas 8 diyax 25, mntna kngkawas idas 9 diyax 19 cida pa knpriyux hangan “Payorosu Konghokwo”. Payorosu u tunarac mi tudaya pa mssiyaw Orosu, turahuc u msqapah'' Ukoran, tuiril u msupu ''Poran'' mi ''Ritawwan'' mi ''Ratoweyya'' mssiyaw, kana knlbangan dxral knlwanan u 207,600 ''pinghwang kongri'', knhbrawan kana sediq u 950 knbkiyan hiyi (kngkawas 2018), hbaraw bay ka wa mniq ''Mingkosu'' mi msdalih beyring alang mkbrnux, ya bay 80% knhbrawan sediq u tnpusu bay mntuting nanaq sediq ''Payorosu'', pusu bay ''sawsumincu'' spuda bnkuwan u sediq ''Orosu'' mi sediq ''Poran'' mi sediq ''Ukeran''. Kndadax 1955 da u, wada ngalun kari srngaw ''seyhu'' ka kari ''Payorosu'' mi kari ''Orosu''. ''Keypo Payorosu pa ini pdungus bay phiyu snhiyan knlwanan, knhbaraw bay ka smluhay Orosu Tongcengkyo, thiti da u Roma Teysukyo, kiya mi ou bay diyax smsung Kiristokyo (so diyax smsung tntuyan hnqilan Yesu………) u wada Psdhun diyax sngayan knlwanan uri.''
== Pusu pnyahan kari (辭源) ==
''Payorosu(Белару́сь)''mniq kari ''Payorosu'' pa dungus na u ''“''mbhuway ka ''Rosu”,'' kiya mi “bhuway” u ririh sa rakaw mbhuway ''“Rosu”'' mi ''“Orosu”'' pa dungus na u mntna bay kingal kari, Telu mi sediq ''Rosu'' u uka pnluban, sediq ''Mongku'' mquri tuiril mccbu cida u, hana mnwaluk sediq ''Rosu'', kari rudan cbiyaw ''Mongku u naqah matas “r” ka pnrdingan, so kiya sediq Mongku hiya mubahang kari Rosu, so kiya, spuda kari Mongku Opos mi brahun hnang u Orosu da. Белару́сь u brahun kari Telu ka cbiyaw u “Pyeyrorusiya” .... Binasw bnrahan kari Telu jidayi saya daw dmuwi bay “Payorosu”. Kari Surahu “mbhuway” u mntna hari pnhnang kari Telu “bhuway”, binaw ini pntna ka pusu dungus kari, wada nanaq so mntna ka hnang, uka balay bay pnluban ka pusu dungus kari.''
Bnrahan kari ''Telu “Payorosu”'' u dungus hnang na, kiya mi pnlngu bay dungus na uri.
Ini ''dukuricu'' ka ''Payorosu'' cida han pa, hangan na ''ego'' u pneyyah kari ''Orosu “Byelorussia”'', babaw ''dukuricu'' ka ''Payorosu'' daw kasi duwi bnrahan kari ''Payorosu “Belarus”''.
=== Tnhangan ''Payorosu'' quri mbhuway u ou kluwanan kari: ===
# 13 ''seyki'' dhuq 14 ''seyki'' iyax cida, sediq ''Sio'' thngayan dha ''Payorosu'' ka kana nniqan ''Payorosu'' saya sediq ''Surahu'' snluhay ''Kiristokyo''. Mniq tuiril dha ka sediq ''Poroti'' ini pntna snhiyan u Mqalux ''Rosu'', mniq tunarac dha saya ka sediq ''Ukoran'' u Mbanah ''Rosu''.
# Sediq ''Payorosu''(tnpusu sediq ''Surahu'') u snkuxul lukus mbhuway, so kiya mangal tmhangan niyi.
# 13 ''seyki'' dhuq 14 ''seyki'' iyax cida, sediq ''Sio'' thngayan dha ''Payorosu'' ka kana nniqan ''Payorosu'' saya sediq ''Surahu'' snluhay ''Kiristokyo''.
# Mniq kngkawas 1267 brah cida ini hay knnrmux ''Mongku tikwo'' ka sediq ''Rosu'' u sediq Mbhuway ''Rosu''. Pnusa patas pkla kari ka ''Payorosu cuhwa tasukwan'', dungus na ''Payorosu'' u niqan “''dukuricu'', mtrawah, uxay sbkuy qaqay mi bawa ''nsediq Tatan Mongku'' ” ka dungus niya.
Kngkawas 2018 idas 3 diyax 16'', Payorosu mnnniq Conghwa jenmin tasukwan u pquri nganguc pusa kari, brahun kari Telu ka hangan knlwanan dha u Payrosu.''
== Rikisi''(''歷史) ==
[[Patas bntasan:Grand Duchy of Lithuania Rus and Samogitia 1434.jpg|thumb|File:Grand Duchy of Lithuania Rus and Samogitia 1434.jpg(直到1434年,立陶宛大公國的位置,整個白俄羅斯是立陶宛一部分)]]
[[Patas bntasan:Soviet guerilla.jpg|thumb|File:Soviet guerilla.jpg(1943年,白俄羅斯的最前線抗德游擊隊)]]
''Kongweyn'' 9 ''seyki'' dhuq 11 ''seyki'', ''jidayi'' saya dxral kana ''Payorosu'' u nsediq ''Weycing'' mniq ''kongyeyn'' kngkawas 862 pnhiyu ''Cihurosu'', kingal thdiqan bay qnlhangan pneyyah ''Ryoriko wangcaw'' ka knlwanan ''Tongsurahu''.
Mniq ''Cihurosu'' ''takong'' ''Yarosurahu 1su'' wada mrdang kngkawas 1054 daw, wada kndudul pswayay ou ''dukuricu'' klualang ''kongkwo'' ka ''Cihurosu''.
Dhuq 9 mi 10 ''seyki'' cida, ''Payorosu'' turahuc mi tudaya saya phiyu ''Porocuko'' mi ''Turohu''-''Pingsuko'' ''dkongkwo''.
Kndadax 13 dhuq 14 ''seyki'' daw msupu ''Ritawwan takongkwo'', pnrdingan phiyu ''Ritawwan takongkwo'' u alaw quri ''keyjay'', kiya hiti na u seyji mi waya sediq mnniq dxral ''Payorosu'' hini pa mntna bay, 13 ''seyki'' ka ''Mongku'' mquri ''Orosu'' knnrmux cida, yahan qmlahang ini qbsiyaq kngkawas sediq ''Mongku Cincanghankwo'' ka ''Payorosu'', peyyah hini mcbu ''Sio'' mi ''Poran'', beytaq miyah turahuc knnrmux ''Cihu'' ka ''Ritawwan'' ''takongkwo'', wada ini baka ka ''budayi Mongku'', kiya mi muda qndriqan qnlqilan ka dxral niyi.
Kngkawas 1386 idas 2 diyax 2 cida spuda pnstrngan ddha ''Ritawwan takongkwo'' mi ''Poran'' daw wada msupu phiyu ''Kongcu pangryeyn''.
Mndungus bay pnspuwan ka ddha knlwanan niyi u kiya ka kngkawas 1596 cida spuda ''Rupurin'' u qulung bay wada msupu phiyu ''Poran Ritawwan''.
Kngkawas 1696 cida kari ''Poran'' ka wada rmirih kari ''Payorosu'' mi ngalan kari srngaw ''seyhu'', kiya mi cida daw wada pusa kari ngalan dha smliq waya ka rmngaw kari ''Payorosu''.
Kngkawas 1486 sediq ''Mosuko'' Iban 3su u smatang spuda mccbu pkngalun kana ka ''Curosu'' ''kongkwo'', quri so dxral ''Payorosu'' mi ''Ukoran'' mi iril ''Orusu''.
Kngkawas 1795, ''Orosu tikwo'' mi ''Purusu'' mi ''Awtiri'' bnbur pquri mddayak ''Poran'', Pnluban ''pangryeyn Poran'' mi ''Ritawwan'' pa wada pkngatun, iyax niyi u dxral ''Payorosu'' pa wada mndxral ''Orosu tikwo''.
''Sao Nikura 1su'' mi ''Yarisanta 3su'' ka mbukung qmlahang cida, alaw hhmtur ''Poran'' mi ''Orosu'' da ''mibungka Payorosu'' u wada prtan mi spoxan.
19 ''seyki'' ka ''Payorosu'' u wada ngalun ''jidayi'' saya mtkla quri knkla ''minjoku'' mi ''jidayi'' krinah niqan ''singko'' dha nanaq ka ''Payorosu''.
Mpqdu ka tumntxan mccbu kngkawas 1918 idas 3 diyax 25, ''Pureysuto-Ritawhusuko'' patas pnsdhuwan ida wisu mppstuq kari cida, dndulan quri uuda ''bokusing'' knlwanan ''Doyicu'' wada dha ngalun ka ''Payo'' mi ''Ukoran'' mi knlwanan ''Porotihay'', ''Payorosu'' ka muwaya balay pusa kari ''dukuricu'', spuda dndulan knlwanan ''Doyicu'' phiyu ''Payorosu Jnmin Konghokwo''.
Binaw lmutuc ka mccbu ''PoSu'', wada so tnayis bay ka ''konghocngti'' mi dxral tunarac mi tuiril u wada ulkun ''Orosu'' ''Suweyay Ryeynpang Sehwey Cuyi Konghokwo'' mi ''Poran'' tudha ''Konghokwo''.
Kngkawas 1919 idas 1 diyax 1, ''Suweyay Okwo'' mniq dxral unlkan na ''Payorosu'' pusa kari phiyu ''Payorosu Sehwey Cuyi Konghokwo''.
Kiya mi thiti daw mccbu cida kari bay dxral ka wada ulkan ''Poran'', Kiya mi thiti daw mccbu cida kari bay dxral ka wada ulkan ''Poran'', iyux muda cmiyux pprngaw ''Poran'' ka ''Suo'', mniq iada 7 diyax 17 cida balay bay ptalax ''Ritawwan-Payorosu Suweyay Sehweycuyi Konghokwo''.
''Suweyay Okwo'' u mniq kngkawas 1920 idas 7 mntxal umluk ''Mingsuko'' dungan, idas 7 diyax 31 cida snburah phiyu ''Payorosu Suweyay Sehwey Cuyi Konghokwo''.
Kngkawas 1921, mnhdu ka mccbu ''PoSu'' rngiyan dha ka quri so pprngawan ''Payorosu'', saya u dxral tuiril ''Payorosu'' u ''nPoran''<sup>.</sup> Kngkawas 1922 idas 12 diyax 30,
''Payorosu'' ''Suweyay Sehwey Cuyi Konghokwo'' pa bnatas pnsdhuwan phiyu ''Suryeyn'', Wada mtuspac tumal ''konghokwo'' pnhyuwan ''Suryeyn'' cida.
Mnccbu tumndha cida, kngkawas 1941 idas 6 diyax 22 ''Nacwey Doyicu'' ka miyah knnrmux ''Suryeyn'', prading mccbu ka ''Suryeyn'' mi ''Doyicu'', muda ckcka elu ka ''Doyicu'' u wada mangal ''Payorosusohu'' ''Mingsuko'', wada pspuwan ''Doyicu'' ka ''Payorosu'' mi Tturu knlwanan ''Porotihay'' mi ngalan na ''Awsuran Congtu Syacyu'', kngkawas 1944 butayi ''Suryeyn'' u cmiyuk cnbu ''Doyicu'' u kiya ka wada plaxan. Iyax cida u wada mqraqil bay ndanan kana tumal ''Suryeyn konghokwo'' ka ''Payorosu'', mniq diyax cida, ''Nacwey Doyicu'' pa 290 mkbrnux alang u wada sliqun 209, kiya mi ''85% kongyey'' mi 100 knbkiyan sapah ka wada sliqun kana.
Pnuda mnhdu mnccbu mi kndudul mkrana, wada knmalu dungan ka ''kongyey Payorosu'', kiya mi wada mpusu bay mpsalu qqiya tuiril ''Suryeyn'', pprana sngtangan qqpahun, dmudul sediq ''Orosu'' miyax qnpah.
Kngkawas 1986, ssiyaw ''Payorosu'' knlwanan ''Ukoran'' u mnuda ''Cenopi bakudang hacideynsyo suku'', alaw ka sbhuran mi quri nniqan, wada mchdil bay snrtiqan na tunarac turahuc ''Komeyrico'' mi ''Mociryawhuco'' ddha ''co'' niyi.
Kngkawas 1991 idas 8 diyax 25, spuda dnlulan ''Payorosu Kyosangto'', hangan knlwanan u kndadax “''Payorosu Suweyay Sehwey Cuyi Konghokwo''” wada knpriyux
“''Payorosu Knghokwo''” <sup>.</sup> Wada mkrhak ka ''Suryeyn'' daw, kngkawas 1991 diyax 8 diyax 25 cida wada pusa kari ''dukuricu'' ka ''Payorosu''.
''Mndukuricu'' 3 kngkawas cida, kngkawas 1994 idas 6 diyax 24 mi idas 7 diyax 10 mndha umaw ''Soto'' cida, mnuka blbalay hhangan ka ''Yarisanta Rukasnko'' pa kasi mntxan slxan niqan hhhangan mniq knlwanan.
Tumntxan bnkuwan ''seyngkyo'' u wada mangal 45% ka ''xyo'' na, tumndha bnkuwan ''seyngkyo'' daw wada mangal 80% ka mneytaq hiya mi wada na ini baka ka ''Weyyacyeysurahu Hurancayweyci Kopici'' mnangal 14% balay ''xyo'', mi wada mangal ''soto''.
Bukuy na kngkawas 2001 mi kngkawas 2006 mi kngkawas 2015 ''seyngkyo'' cida u snpusal mangal ''soto''.
Qnita dha ''jncweyn kwanca'' mi pnssliyan ''kwocitoso'' pa niqan ''weycweyn cuyi'' ka ndanan na ''Rukasnko seyhu''.
== Seyji/Cngc''(''政治) ==
[[Patas bntasan:CSTO Collective Security Council meeting Kremlin, Moscow 2012-12-19 01.jpeg|thumb|File:CSTO Collective Security Council meeting Kremlin, Moscow 2012-12-19 01.jpeg(總統盧卡申科(右),與俄羅斯總統普京(左)握手,2012年12月)]]
[[Patas bntasan:Btr-d Belarus.jpg|thumb|File:Btr-d Belarus.jpg(白俄羅斯裝甲車)]]
[[Patas bntasan:Belarus-Volot Transporting T-72-1.jpg|thumb|File:Belarus-Volot Transporting T-72-1.jpg(白俄羅斯T-72)]]
''Payorosu'' u ''konghokwo'' muda muwaya ''soto'', spuda ''soto'' mi ''kokoingkay'' ka pnspuwan ''seyhu'', pnuda kngkawas 1994 pnwaya ''keyngpo'', mnrima kngkawas muda umaw ntxan ''soto'' ''seyngkyo'', kngkawas 1996 cida bnkuwan diyax ''soto'' u 5 kngkawas han mi wada pryuxan 7 kngkawas bnkuwan mntxan, ''kokoingkay syayiyeyn'' u pnspuwan 110 hiyi knhbrawan, ''sangyiyeyn'' u pnspuwan 64 hiyi knhbrawan.
Binaw, kndadax dukuricu dhuq saya ka ''Payorosu'' pa ida nanaq ''Rukasnko'' ka phyuwan ''soto'', muda ''seyngkyo soto'' pa wada dha chnganun ini mtduwa mi ini mtbalay(''not fair and open'').
Niqan ka krinaq bay tnkari “nhdanan bay kingal ''tucay cngcweyn'' ” ka ''Payorosu''.
== Tiri(地理) ==
''Payorosu'' u wa mniq tuckcka ''Oco'', kiya u taxa ''neyru'' knlwanan, mnslutuc sqapah knlwanan u niqan tunarac ''Orosu'', mi tudaya ''Ratoweyya'', ''Poran'', tuiril daya ''Ritawwan'', kiya mi turahuc ka ''Ukoran''.
Knlbangan kana dxral na ''Payorosu'' pa ''20.76 knbkiyan pinghwang kongri, qnsthyaqan turahuc mi tudaya u 560 kongri, qnsthyaqan tunarac mi tuiril u 650 kongri.''
Nniqan ''Payorosu'' u mkbrnux narac ''Oco'', mbrnux mi ttruma ka dxral mi to so bay yayung mhuriq dxral, mmaku qringan qqhuni lmiqu u dhuq ''40%'', tududux bay duwiyaq u duwiyaq ''Ceyarjnsuko'', ''haypa 345 meyta'', utruma bay nniqan wa mniq yayung ''Nyeyman'' u 90 ''meyta''.
Yayung beyhing mi tiping pa niqan 2 knbkiyan sngari, knbbaraw u 9.06 knbkiyan kongri.
Pusu bay yayung niqan yayung ''Tinyeypo'' mi yayung ''Puripiyaci'' mi yayung ''Sitoweyna'' mi yayung ''Nyeyman'' mi yayung ''Soju'', niqan 6 bnkuwan yayung pa hmrinas 500 ''kongri''.
Yayung ''Nyeyman'' pquri tuiril daya mquri ucilung ''Proti'', yayung ''Puripiyaci'' u pquri tunarac mi msturung yayung ''Tinyeypo'' daw mquri Ucilung qalux.
Niqan 1 knbkiyan langu mi kana knlbangan na u 2000 ''pinghwang'' ''kongri'' ka ''Payorosu'', knbeyhing bay knrbangan langu na langu ''Nraci'' u niqan 79.6 ''pinghwang kongri'', wada knmalu bay tnhnganan dha ka “knlwanan knbkiyan langu”.
Kiya mi niqan uri ka 130 sngari langu sliyan qsiya, mndungus bay ka dduwi ana manu quri qqsiya.
Kntlxan na karac u mniq knmuxul nniqan karac ''tarusing'' mi karac ''hayyangsing''.
Karac misan pa so muxul kiya, karac idas 1 tuiril trahuc u ya bay ''−4℃(Puryeysuto)''ka knskuy na, karac tunarac daya u -''8℃(Weycyeypusuko)''.
Karac rbawan pa mtltu mi mhhuriq, ya bay ''18℃'' ka kntlxan na.
Tnkawas nyahan qsiya u ''550 hawmi~~700 hawmi''.
== Cuyeyn (資源) ==
Kari bay ''kwangcan cuyeyn'' niya ka ''Payorosu'', 30 kluwanan kwangu ka msasu 4000 sngari nniqan kwangcyu, spruwan bay kwang pa sdan ha ka ''cyayeyn'', snsliyan namniq kana ''Oco'' u wa mniq tubrah, malu kriyan 20~115 kngkawas.
Uxay ''kwang cuyeyn'' u niqan btasil ''hwakang'' mi btasil ''payyun'' mi basil ''seykay'' mi claq qbulic mi ''payya'' mi ''jyaryaw'' hhmtur puniq mi ''yanyeyntu''.
Snsliyan ''nitan'' u ''44 oku twen'' (snsliyan kana ''Suryeyn'' cbiyaw u 36% ka snsliyan ''Payorosu'').
Mttuku balay ka ''cuyeyn'' qqsiya mmahan mi qqsiya ddiyun mnarux.
Mmaku qringan qqhuni lmiqu u dhuq 36''%,'' knrbangan ida nkiya qqhuni u 19%.
Snsliyan npaqan qhuni u ''10.93 oku rihwangmi'', kngkawas pqriyun nganguc ka npaqan qhuni u ya bay ''500'' knbkiyan ''twen''.
Kiya mi, mniq ckcka dxral ''Payorosu'' pa niqan ''3.1'' knbkiyan lnlamu kluwanan ccamac.
== Singcng-cyuhwa(行政區劃) ==
[[Patas bntasan:Subdivisions of Belarus.png|thumb|File:Subdivisions of Belarus.png(數字1為明斯克市、2為布列斯特州、3為戈梅利州、4為格羅德諾州、5為莫吉廖夫州、6為明思克州、7為維捷布斯克州)]]
Kana knlwanan ''Payorosu'' pa psnakan dha 7 ka knlwanan ''ici singcngcyu'', kiya kana ka ''6 co''(''вобласць'') mi kingal maci niqan ''dukuricu singcngcyu'' hnyuwan na ''sotu'' ''Mingsuko''.
* '''''Puryeysutoco'''''
* '''''Komeyrico'''''
* '''''Korotonwoco'' '''
* '''''Mociryawhuco'' '''
* '''''Minsukosu'' '''
* '''''Mingsukoco'''''
* '''''Weycyeypusukoco'''''
== Keyjay(經濟) ==
[[Patas bntasan:50000-rubles-Belarus-2000-b.jpg|thumb|File:50000-rubles-Belarus-2000-b.jpg(50000白俄羅斯盧布鈔票正面)]]
Knmalu bay ka qpahun quri ''kongyey Payorosu'', qpahun mpsalu ''kikay'' mi ''yeycin cyakongyey'' mi ''kikay'' ddiyun qpahun mi ''tyeyncu'' mi ''reyso cisu'' u niqan bay knklanan mi knnrana balay, qpahun ''IT'' u niqan bay knklanan uri, qpahun ppwalang mi qpahun tnbuwan u niqan bay knklanan uri, pnhmanan bunga tumun mi sama chiya mi ''yama'' … u unhiyan na pa mniq ckcka knlwanan ''dukuricu kwosyey'' u tubrah kana.
Kngkawas 2005 unhiyan na kana ckcka knlwanan pa mrana ''9.2%'', ''kongyey'' u mrana ''10.4%'', qpahun ppwalang u ''2.1%''.
== Knhbrawan sediq(人口) ==
Knhbrawan kana sediq ''Payorosu'' pa ''989.86'' knbkiyan hiyi(kngkawas 2003 idas 1), kawas kawas u wada kndudul mlih.
Pusu ''minjoku Payorosu joku'' knhbrawan na u ''81.2%'', ''Orosu joku'' u ''11.4%'' knhbrawan, knhbrawan na ''Poran joku'' u ''3.9%'', Endukuy dow musa tuhuy Awcow cincikontonti da.
Thdin cida ka Piris u niqan dh aka pusa bay thdiya dha dxral mi kbhran ayus dxral, dxral Ruanta- Uron mi Pisukankow, kiya saya na sow Kan-kow-micu-konhkow.
Pisukankow u knkawas 1885 enda kaygi P oring kiya wada sbuway bukung Piris Riawpotears .
Dxral Riawpote u shangan dha Kankowcyowpan, ngalan dha endxral dha nanaq.
Da, spuda dha sowmqraqir bay qmlahang, cida u hmaan dha ou bay qhuni Siyanciyaw, kiya pttuku babaw dxral sow knuo na Siyanciyaw papak rulu.
knhbrawan na ''Ukoran joku'' u ''2.4%'', knhbrawan ''Yodaya joku'' u ''0.3%'', ''minjoku'' iicil u ''0.8%''.
== Snhiyan(宗教) ==
Knhbrawan bay sediq ''Payorosu'' pa snluhay quri ''Tongcngcyaw'', kiya mi so wa mniq alang quri tuiril daya u snluhay ''Teysukyo mi'' ''Dukuricu cyawpay (Pnspuwan'' ''cyawpay'' ''Tongcngcyaw'' mi ''Teysukyo'')
== Bungka(文化) ==
[[Patas bntasan:Жодино - БелАЗ.JPG|thumb|File:Жодино - БелАЗ.JPG(白俄羅斯製造的礦業卡車)]]
Lukus pnlkusan cbiyaw ''Payorosu'' pa muwaya bay han u wada run llkusan dha ''Cihurosu'' cida, thiti daw pusu bay u wada run ''Poran'' mi ''Ritawwan'' mi ''Ratoweyya'' mi ''Orosu'' mi duma knlwanan ''Oco''.
Wada run bungka ''Orosu'' uri, msdalih quri ''Ritawwan'' ka knklanan pchada ka ''Payorosu'', binaw qnita sediq u kiya bay so ini qndhqi ka knkranan niya knlwanan ssiyaw, ini so knlwanan ssiyaw spruwan qmita sediq uri.
Ya bay knhbrawan sediq u ini kdhu ka snpruwan dha qmita knlwanan dha nanaq, hbaraw bay sediq u wada malix waya uuqun cbiyaw.
Kbkuy kngkawas niyi pa, wada pkngatun ''Orosu'' ka kari bay waya quri ''Payorosu''.
''Rukasnko soto'' ka pusa kari prradiyo mi pttreybi u kasi ka muru pnwaya, kddiyax pkla kana sediq pa rntanun rmngaw ka kari ''Payorosu'' mi khnu payhunpi, binaw ini rngaw ka ya qulung bay dmuwi kari ''Payorosu''.
''Rradiyo'' mi ''ttreybi'' pa nknlwanan kana. ''Singbung'' u to bay so qlhangan knlwanan kana, mray so “''singbung Payorosu konghokwo''”………
Kari bay hbangan dnyawan ''seyhu'' kngkawas ka ou bay diyax smsung ''bungka:''
# Kndungus bay 72 ''hwang.''
# Srwasaw na ''Mingsuko.''
# 72 ''wenyi hweyyeyn.''
# Smsung ''kwoci cweysuwey.''
# Mwaya mehu kana knlwanan.
#''Yisu'' llaqi mi mbbiyax.
# Pnsung ''yisu'' mbbiyax ''congyi cyeymu.''
# Qnnaqah kuxul ka ''Niarsuwey'' qnalang beyhing sapah.
# Qnalang beyhing sapah ''Miar.''
# Diyax smsung ''Payorosu.''
# Sspu uyas kana knlwanan mi muyas.
Ana so ''inggaku'' mi ''yisu'' mi uyas mi ''geyki'' mi rmweri, uuda niyi u ptura bay knkla ''mpkeyki Payorosu'', mniq ddiyax smsung niyi, wada dhuq mangal knkluwanan snadu ka dhiya: “Mndungus msediq balay ''minjoku''” mi “Mndungus bay ''inggaku yisu Payorosu''”.
Duma sngayan knlwanan, mray so diyax ''dukuricu'' mi diyax ''dnwiyal'', dmudul bay knhbrawan sediq, kiya mi muda quri ''yeynhwa hweyyeyn'' mi kkluwanan ''yosing heytay''.
Spuruwan bay diyax smsung pa to bay mniq mssli ''Mingsuko'' kana.
Niqan spac ''suceyyican hniti cbiyaw ka Payorosu:''
# ''Qnalang beyhing sapah Miar; Мірскі замак''
# ''Qnalang beyhing sapah Niarsuweysu; Нясвіж''
# ''“Beyhing llmiqu Pyeyrosoju”; “Msupu dmuwi Poran”'' ; Белавежская пушча
# ''Sutoruweycotihu “ Pnspuwan Aysaniya mi Hwenran mi Ratoweyya mi Ritawwan mi Nwowey mi Moartowa mi Orosu mi Jweytyeyn mi Ukoran.''
== ''Kyoiku(''教育) ==
[[Patas bntasan:Skaryna 1517.jpg|thumb|File:Skaryna 1517.jpg(白俄羅斯文學的促進者弗蘭齊斯克·斯科里納)]]
Mrana bay ka ''kyoyiku Payorosu'', ''ipang'' sapah piyasan pa ''dmuwi'' 12 kngkawas ini angal hbangan ''yiucyawyu''.
Tubaraw pnwaya slhayan muyas u 4~5 kngkawas, psnakan ini angal hbangan mi mangal hbangan ddha kluwanan. Kngkawas 2005 snduyan hbangan ''kyoyiku'' u ''2.08%'' kana hbangan snduyan knlwanan.
Saya u niqan 4128 sapah piyasan laqi ttiring(laqi muyas u ya bay 9 knbkiyan hiyi); 4221 ka ipang ckcka sapah piyasan(laqi muyas u ya bay 128 knbkiyan hiyi); 253 ka ckcka cwanyey sapah piyasan mi 55 ka tubaraw sapah pyasan(ckcka niyi u 43 ka tubaraw sapah piyasan pnhyuwan knlwanan mi 12 ka tubaraw sapah piyasan uxay pnhiyu knlwanan).
Spuda patas snpuwan qmita, saya ka wa qnpah ipang ckcka sapah pyasan u 15 knbkiyan hiyi, ckcka niyi u ya bay 14 knbkiyan hiyi ka mptusa, wa mniq tubaraw sapah piyasan qnpah u 2 knbkiyan hiyi sngari.
Niqan bay hhangan tubeyhing sapah piyasan u: Tubeyhing sapah piyasan pnhiyu knlwanan ''Payorosu'', pnhiyu kngkawas 1921, mpuyas u 14000 hiyi, mptusa u 1610 hiyi; Tubeyhing cisu sapah piyasan pnhiyu knlwanan ''Payorosu'', pnhiyu kngkawas 1920, mpuyas u 21000 hiyi, mptusa u 1560 hiyi; Tubeyhing kmptusa sapah piyasan pnhiyu knlwanan ''Payorosu'', pnhiyu 1914, mpuyas u 14586 hiyi, 1038 hiyi ka mptusa; Tubeyhing keyjay sapah piyasan pnhiyu knlwanan Payorosu, pnhiyu 1933, mpuyas u 15000 hiyi, mptusa u 700 hiyi; Tubeyhing qnpah pnwalang sapah piyasan pnhiyu knlwanan ''Payorosu'', pnhiyu 1940, mpuyas u 9106 hiyi, mptusa u 630 hiyi; Tubeyhing kari sapah piyasan pnhiyu knlwanan ''Mingsuko'', pnhiyu kngkawas 1948, mpuyas u 4500 hiyi, mptusa u 537 hiyi.
== ''Meyti(''媒體) ==
Dhuq kngkawas 2005 bukuy, niqan 1255 sapah ''singbung'' ka ''Payorosu'', hbaraw bay mbari mi beyhing bay nruwan na ''singbung'' u ''singbung'' ''soto pankongting''--''“Singbung Suweyay Payorosu”'', dmuwi kari ''Orosu'' mi ''Payorosu'' ddha kari niyi matas, ya bay 40.29 knbkiyan ka sbari kddiyax, pnhiyu kngkawas 1927.
=== Niqan hmrinas 1 knbkiyan mi ini dhuq 10 knbkiyan sbari kingal diyax ka ''singbung'' pa: ===
''“Singbung Konghokwo”'' mi ''“Singbung Jnmin”'' mi “Alaw Knrdax ''Cukwo''” mi “''Singbung'' Mbbiyax Splawa” mi “Llabang Qnpahan ''Payorosu''” mi “''Singbung'' ''Suyey Payorosu''” mi “''Singbung Jnmin Yicu''”.
Pusu bay ''treybi'' mi ''pradiyo'' pa “''Kojyo Payorosu'' knlwanan ''trybi pradiyo''”, kojyo niyi u kasi qlhangi ''soto'', ''cusi kojyo'' mi ''hukucusi'' u ''soto'' ka phiyu mi malax.
''kojyo'' u qnlahang ''singbungbu'' mi ''treybitay'' mi ''radiyotay'' mi ''usyeyntyeyn cisu congsin'' mi ''sangyey seyngdingbu'', mniq kbkingal ''Co'' u phiyu ''hwenbu'', ''pradiyo'' mi ''treybi'' u dhuq khbungan mi qtanan kana knlwanan.
Kana ''seymung'' mpqpah u ya bay 3000 hiyi. ''Kojyo Payorosu'' knlwanan ''trybi pradiyo'' trahuc na ''Pradiyotay Payorosu'' pa pnhiyu kngkawas 1925 idas 11, saya u niqan 3 bkuwan ''cyeymu''.
Tukingal bnkuwan ''cyeymu'' u knkingal diyax ''pradiyo'' 19 ''jikang''. Tudha bnkuwan cyeymu u knkingal diyax ''pradiyo 16 jikang''.
''“Sotu” pradiyotay'' u kddiyax ''pradiyo 12 jikang''. Turu bnkuwan ''cyeymu'' u primax kari ''Orosu'' mi ''Payorosu'' dha kari niyi ''pradiyo'', ''Ukoran'' mi ''Poran'' mi ''Ritawwan'' mi ''Ratoweyya'' msqapah msdalih nniqan ''Payorosu'' mi ''Orosu'' tudu duwiyaq ''Uraar'' nniqan tuiril u malu qbhangan.
''Payorosu kwoci'' ''pradiyo tyeyntay'' pa spuda ''wangci wangru'' kddiyax dmuwi kari ''Payorosu'' mi kari ''Orosu'' mi kari ''Telu'' mi kari ''Doyicu'' mi kari ''Eygo'' muda ''pradiyo Amirika'' mi ''Kanada'' mi ''Awtariya'' mi ''Cyokoku'' mi 20 sngari knlwanan ''Oco'' mi ''Ahweyrika'', kddiyax muda ''pradiyo 4 jikang''.
Knlwanan ''treybitay Payorosu'' pa pnhiyu kngkawas 1956, primax kari ''Payorosu'' mi kari ''Orosu ptreybi'', diyax ''qtanan'' ''treybi'' u ya bay ''20 jikang''.
== Nmalan(其他) ==
Payorosu ka ana beytaq saya muda pwaya hhuqil mniq knlwanan Oco.
== Pskbiyax hiyi(體育) ==
=== Pnsliyan mtur ''boru(''足球隊): ===
* ''Pawrisohu BATE mtur boru cyuropu, cyuropu niyi pa sngkkawas musa pnsung mtur boru Oco kwancyun ryeynsay.''
* ''MTZ Raypu'' mtur ''boru cyuropu''.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Toda]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%99%BD%E4%BF%84%E7%BD%97%E6%96%AF (20200728參見中文維基百科)
6gm337jx00zt5l8b61qh79jejohaj09
Belguim
0
147
82533
82532
2021-11-27T17:58:34Z
WikiEditor50
373
/* Singcng-cyuhwa (行政區劃) */
82533
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Belgium.svg|thumb|Flag of Belgium-Kwoci Piris (比利時國旗) |alt=Flag of Belgium|350x350px]]
= Belguim (比利時) =
Gaga kska Owcow ka [[Belguim]], 50 50 N, 4 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 30,528 sq km (hangan na o Tg141)
(knlbanga dxgal o 30,278 sq km, knlbangan qsiya o 250 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 11,409,077 hiyi.
Gaga [[Brussels]] ka pusu alang paru, jiyax 21 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Belguim ga wada sugan 44.10% ka dxgal qpahan, 22.40% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 33.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Philippe of Belgium, pnaah hngkawas 2013 idas 7 jiyax 21 pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Great coat of arms of Belgium.svg|thumb|File: Great coat of arms of Belgium.svg-Kwohwey. (國徽) |181x181px]]
[[Patas bntasan:EU-Belgium.svg|thumb|265x265px|File: EU-Belgium.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置) ]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
[[Patas bntasan:Belgium - Location Map (2013) - BEL - UNOCHA.svg|thumb|File: Belgium - Location Map (2013) - BEL - UNOCHA.svg-Nnqan lnglingay Piris. (比利時的位置) ]]
== Piris (比利時) ==
Bukung ''Piris'' (kari ''Herang'': Koninkrijk België, kari ''Fako'': Royaume de Belgique, kari ''Teko'': Königreich Belgien), asi dha sa ''Piris'', koka ''Siow'', kiya pusu bai lama phiyu ''Owcowrenmon'' ka dhiya, alang brnux u Prusayr [[kiya ha|kiya]] ka Omon mi pssliyan ''Peytaciyankonyey'' kiya pusu bay pssliyan ''Basiyo'', ''Piris'' nii pruun tpriqan tuki psnanak niqan ka ''Heran'', ''Teko'' mi pslutudan ''Rsenpaw'' ''tuiring'' na u ''Pinringpeyhy.''
Hangan ''Piris'' nii u kndadah naq Roma fiday na, cida shgan dha Piriskawxu (kari Rating u: Gallia Belgica), pntasan imi na u Prkayjen na Kawru. Piris kari tlu u pniyah kndadah knkawas 1849 pntasaw (徐繼畬 “ 瀛寰志略).
Hiti bay enbukuy dmuuy ddiyu snalu btunux, Pilis u tna niqan msupu mniq ka sediq da. Ananaq kndadax ddxral mi uuwaya, Piris nii u nisu mniq ddha elu sow Ocow ka dhiya, cbiuaw sow knkawas 2,000 wada klaun malu mi wada knllu naqah ka sow ou kluwan waya mi ealang dha. Kiya wada sow nii, kiya balay bay sediqun Owcow ka Piris nii, sediq Kayrte, sediq Rowma, sediq Tic, sediq Faranci, sediq Heran, sediq Cipanya mi sediq Awtiri ini hiti an tikuh endaan dha cbiyaw.
== Rikisi (歷史) ==
1Hiti bay enbukuy dmuuy ddiyu snalu btunux, Pilis u tna niqan msupu mniq ka sediq da.
Ananaq kndadax ddxral mi uuwaya, Piris nii u nisu mniq ddha elu sow Ocow ka dhiya, cbiuaw sow knkawas 2,000 wada klaun malu mi wada knllu naqah ka sow ou kluwan waya mi ealang dha.
Kiya wada sow nii, kiya balay bay sediqun Owcow ka Piris nii, sediq Kayrte, sediq Rowma, sediq Tic, sediq Faranc, sediq Heran, sediq Cipanya mi sediq Awtiri ini hiti an tikuh endaan dha cbiyaw.
Sow brah sieyn knkawas 54, pusu bay mniq hiya u sediq Kayrte bukuy dow wada ini baka bukun heytay Rowmakonhekow Kaysa da.
Wada ini kbiyax ka Rowma tikow do, sediq Jrman Sci asi iyah knrmux da, turuma hiya u niqan sediq Faranke enbukiy phiyu bukun Morowun, kiya kana ka dxral Piris sayan.
Babaw na bukun Mowrowun dow Karowring ka miyah enbukun da.
Knkawas 860, bukun Cifaranke Cariars kiya ka Tupoanis u phyuyan na Farantes Powcey.
Knkawas 979 dow kiya balay bay phyuwan ka Pururke ba.
Knkawas 1302, sediq Foraman “mspais Cing mac” cida u wada na ini baka ka heytay Fakow.
Knkawas 1328, sediq Fakow Kasayle mniq heytay cida, ptutuy Faranke miyah qmlahang dalang.
Knkawas 1425, pniyu Ruwen pyasan bething.
Knkawas 1468, Powriyanti pspuwan na pmlahang tanaxtunux.
Enbukuy dow nou buda bawa Piris, kekana sow alang nuda qnlangan Heran, Lerianti, Cipanya, Awtiri. tuFkow ka Piris, wada ini baka mccbu ka Naporungis dow kiya pspuwan Heran ka Piris kiya me Koka ''Heranrenhekow''.
Knkawas 1830, Piris u muda mmrudu iyux burux nanaq ka Piris, kndax pnlangan Heran enburux nanaq wada me Scicincurisen koka mi maaw kingal Tekow kuweycu, kiya ka laqi na koka Ronkesun-kepaw-ketakon Liawpote ka phyuwan dha tukingan bukun Piris.
Hndu phiya koka ka Piris dow muccka ka uuda dha, binaw mndha mspais ka kana koka ini daka mangan koka Teic mi nasuey Tekow ka dhiya.
Endha mspais dow malix mccka ini dayaw ima ka Piris, kiya musa muman tuhuy Peyyey.
Mniq ruma enrikan pnrngawan kowciirun kiya Riawpoters mniq sow knkawas 1908 dow lahan na ka qnlangan na alang Kankow, wada na subway sethu Kankow da.
Bukuy dow knkawas 1960 wada murux ka Pisukankow da.
Tencinpicucey u Piris nancey ka Taws ka mbukun diyax cida u knkawas 1900 Pakowrencing mi Tacin supu ppatas patas Singniyo tiyawyey dow kiya pradin puda da.
Knkawas 1927 dow subway na seyhu Peyyan ka Cucay.
Saya Piris wa muda uda jiday saya mi wada mkala ka snala koka Awcow kiya knhuway endlaiq, hiya u kiya ka Peyyey mi sediq na Omon uri, alang beyhing Purusayr u niqan dha ka pssliyan.
Bonaw nisu sow enppwayaw mi emppdka ka koka Piris nii.
Peypanpu rmngaw kari sow kari Heran sediq Fowraman “Cinheran” mi Nanpantaw rmngaw kari Fai sediq Waron “koka ciefa” dhiy u bsiyaq bay sow ntthri da.
Knkawas 2007 idas 6 diyax 10, muda enpprngaw Renpan senkiyow.
Pndaan dmka hari knkawas pnrngawan dow kiyan puda sow pssiyan sow seyhu, binaw turu bay idas dow wada ppalah ka ssaan dha pssliyan seyhu nii da.
Knkawas 2010 idas 6 bukuy Ihuey senkiyow, mnuda diyax 543 ini pssli na, qndsiyaq Cukecen nii u wada hmrinas pntasan kana bay da.
Hiti dow raban bay wada pryuxun ka Senfa, subway Piris Nanpey dha alang puda Cccen, alang brnux Prusayr dow Mrempansiyati, kiya ini kbiyax hari ka Iyencenri senkow ihwey sow knkawas 2014 kiya spun dha puda da, turima knkawas kddiyax u pdaun senkiyow, Siyaiuen sow kari Heran u niqan 87 si, kari Hai u niqan 63 si, dha kari nii u niqan bay pntna na biyax.
kiya Piris saya u koka Renpanc ka dhiya, Knkawas 2013 idas 7, niqan taha knkawas enpusal tumturu bukun Arpeyrs hmdiq tnlngan na bukun subway na tuparu bay laqi Wansi Feyripu.
Knkawas 2014 idas 10 diyax 11 burah pnhyuwan Conri Piris Miser dmudu madas mccka siyaw tuirin sediq way qnpah Renhecnfu, rngawan na ka bukun Piris Feyripu pradin qnpah da, wada qduun ka spac idas enppsiling uda sow sayhu.
Kndadax knkawas 1814 Misawayyahanyr nii u kiya ka risaw bay nngalan Conri Piris ka hiya, hiya u kiya murisaw bay ngalan enpdudu Ocowrenmon ka hiya uri.
Knkawas 2016 idas 3 diyax 22, alang beyhing Puruseyr pklu bay sancndu kumi Isrankonpucui mi sediq koka Isran.
Knkawas 2019 hndu muda maaw birah seyhu dow ini ssayan pssli na, cida mangan Sowsiyan weyrmeys mtna knkawas idas 12 wada pstuyan Ononkawfonhwey na Cusi.
Ngalan lupun Miseyr, idas 10 dow kiya ka bukung Feyripu u phyuwan na tlngan Sowsiyan ka taha pridil Piris mlutuc brah kiya enpdudu qmlahang seyhu.
== Tiri (地理) ==
[[Patas bntasan:Belgium in its region.svg|thumb|File: Belgium in its region.svg- Nniqan Piris. (比利時的位置) ]]
Piris u way mniq Ocowtarucipu nisu enbbuway brah umi Ingkow.
Sdaih Quri narac koka u Heran, lmutuc mquri truma u Fakow, tonnanring Pawsunpawtakonkow, narac u mslutuc Tekow.
kana knladan dxral 3.05 man Pinfaneonri.
Piris u nisu psnakan turu beyhing dxral, nisu narac siyaw umi u brnux kiya, cka u paru bay bbrnux mi way hraan hidaw u Atensanmay.
dxral Cipupingyen u msdurux bay, niqan ou bay way mtnuyun umi ka sluwan ddxral.
Conpu dxral drnux u way kndudun mkala baraw, malu bay ka ddxral mi ou ka eyeyayung mttuka bay diyun hhmaun,niqan k addling mi eayu.
Tonu u Aten sanmay, dxral hiya u mputing bay, mputing bay dwayaq u 694 mi “dwiyaq Poteranj Signal de Botrange” ou bbuyu ou truwa ka bbtunux kray ini aw hhman
Piris hini u kiya nniqan lnlamu kluwa ccamac ka hiya.
Pusu bay yayung Piris u, Shayrtehe muda qluluy Turnay, Knte, Antweypu mi Mowche, muda qluluy Namowr, reyj.
== Karac (氣候) ==
Mquri karac Untayhayyan, Misan u muhun Rbawan u msbihur、ou bay quyux, 1 idas u pspngan ka kntilux na u 0-3 °C, 7 idas spuwan ka kntilux u 14-19 °C;knkawas pniyah na quyux u 700-900hawmi, putting bay dxral u 1500 hawmi.
[[Patas bntasan:Be)vvbf.gif|thumb|File: Be) vvbf.gif-Furaycyuci. (佛萊明區旗) ]]
== Cngc (政治) ==
Kndadax bay mrenpan ka Piris bow, endaan seyhu u krinah bay mmrudu da.
Mniq sow truma renpan seyhu sow knlaan pnhyuwan dha kari sediq u niqan turu alang, kiya ka alang kari Heran、alang kari Fakow mi kari alang Tekow, phiyu turu nniqan uuda pptasan Seyhu, niqan ka Waronci、Folamanci、mi Purisayr-sowtuci.
Alang mi pusu qqphun dha u ni mspipih lxan bay ka qqpah dha.
kcka hiya kari alang Herang swyhu mi Fowraman sow qqpahun dha way pspuun asi skingal seyhu Framan, qqphun Waron u kana bay muru puda kari alang Fai, binaw u sssiyaw alang tonpu u alang kari Tekow kiya.
Renpancnfu: skinning quri kana uda koka sow uuda mi qqpahun.
* Sow ka Wayciyaw、kowfan、kinci、sehueyfuri、konkonancen、ingsu、tonsin
* seynu sow alang: skinning kkari、waya mi kiyoiku. Sow ka sapah pyasan、rpun patas、ssaan mita aga,
* Sow qqpahun seyhu: skinung muda matas dxral mi kana ka uuda daysan.
Sow ka qqphun tndxran、muda kiyaku、phiyu sapah、ddaan eelu rilu, nasi phiyu sapah pyasan ka alang Purusayr asi ka muda pbatas empqpah uuda qphun seyhu Purusayr, b inaw sapah pyasan u ttsaan patas asi ka seyhu rmngaw Heran kiya “nasi tmsa tukingal balay tmsa dha kari Heran” uxay uri u kari quri alang Fakow “nasi tukingal kari Fakow ka sapah pyasan” skinin.
Uriqu bay daan ka uda nii, binaw hbaraw bay ka snruwa puda uda sow nii, kla tduwa dhqan qnlhang ka smku ka wywaya mi tduwa tblaiq msupu mhiq kana.
Alang beyhing Purusayr nii niqan 900 knou ka nniqan conpu Kowciciko, kana kaPpeyyey conpu mi conpu Omon, kiya snca dha “beyhing alang quri damay tunux” mhangan.
Centan: centang Piris u mttuku bay qtaan kana ka Renpangtic dha, beyhing Tan sun u kiya ka alang Foraman beyhing bay Tang mi alang Waron na beyhing Tang, kana koka u uka ka pusa na bay Tanpay.
Saya u truma Kowhueyiyeyn ccka tlngan u niqan 150, tlngan 87 u tobay sediq Fowlaman, tlngan 63 u sediq Warong.
Pusu bay Centang niqan ka sediq Singforamanrenmon、rmngaw kari Heran smluxay pnlhulan kiristo na Mingcitang、rmngaw kari Heran Keyfancmintang、Heran Sehuweytang、Foraman riitang、kari Fakow Siningtontang、kari Fakow Sehuweytang、sediq rmngaw kari Fakow Jentawcuiconsintang、kari Heran ritang、rmngaw kari Hakow Sentaytang.
Sow pskingal psanak uda: una nanak beyhing alang Purisayr, pusu bay Piris way Peypu rmngaw kari alang Fowrayming (snakan kari Heran) mi napu Warontaci (snakan kaei Hakow) pspuwan kiya.
Pradin pniyah 19 sci duq saya, koka nii pradin sow yahan snqiya paru bay diyax koka sow Awcow kiya psnanak ka Nanpay na sow uda, dhuq 20 sci ida niqan hnan way mprapa dha koka nii u pspuun Hran mi koka Fakow mntna sow Awcowfenricui, snliq bay mkkray qqpahun Awcowcnci.
Uuda murux Framan: uuda emdurux nii u kiya ka Piris mi alang Fowraman nii pnuda uda seyhu.
Kndadax tubrah 20 sci dhuq saya, ida iyuh nanaq puuda uda dha mi iyux murux, mi qmlahang kari Heran mi waya uda uda ccbiyaw bay/riciki, ini sruwa kari alang Fakow nniq Framan wada snpusan thrak.
== Singcng-cyuhwa (行政區劃) ==
=== Cincentic Piris saya u kndadax knkawas 1993 idas 7 diyax 14, pnakan turu: Renpan seyhu, pusu bay pssliyan u mnaiq Purusayr: ===
[[Patas bntasan:Brussels Great Market Square.jpg|thumb|File: Brussels Great Market Square.jpg-Paru nniqan. (大廣場) ]][[Patas bntasan:CoalDNLBF.png|thumb|File: CoalDNLBF.png-Nniqan knprigan btunux. (煤礦區) ]][[Patas bntasan:Be-map-nl.png|thumb|File: Be-map-nl.png-Pusu alang lnglingay Piris. (比利時主要城市分布圖) ]]
* Kari alang Flaman: quri uqiyan hidaw u mcais
* Kari alang Piris: mquri ttruma u embahah
* Kari alang Tekow Piris: kndadax hraan hidaw u msama
Turi alang patas dxral
=== Snakan turi beyhing alang: ===
* Beyhing nniqan Fowraman: uqiyan hidaw u mcais
* Beyhing nniqan Waron: tuuruma u embanah
* Purusayr - alang maci beyhing nniqan: kck u mkarac
Turi beyhing nniqan patas dxral.
Kcka hiya niqan Foraman、Waron dh aka beyhing nniqan knkingal u niqan rima alang brnux.
=== Pnklaan patas nii u kndadah knkawas 2009 idas 7 diyax 1, pusu bay alang u way truma hini: ===
* Purusayr (kana sediq u: 1,094,781)
* Antweypu (kana sediq u: 472,526)
* Aente (kana sediq u: 233,120)
* Salerowwa (kana sediq u: 201,300)
* Reyj (kana sediq u: 186,805)
* Puruj (kana sediq u: 117,224)
== Cingci (經濟) ==
Knhdrawan bay sediq ka Piris nii sow babaw dxral u quri alang pa tukingal ida malu bay ka konyey dha mi uda qqpah dha uri, niqan mttuku bay ka saan pssli sapah nangan tnqcurux qcurux、pdaun yayung mhaqun ka qqiya、ddaan elu kisiya mi elu rulu, dha sow siyaw koka u kla krinax malu mi niqan burah ka uuda sow qqpahun dha.
muda pdaun omon tukingal Cwanshwayyen, Piris u psmiyah bay kla msupu kana ka qqpahun sow Owcow.
Piris u mniq knkawas 1999 idas 1 mplalay dmuuy Ocow tukingal supu dmiiy pila Oyen ka dhiya, brah sow pila Pirisfaran u way knkawas 2002 dow wada rihan da.
Ddawn qpahun Piris u sntama bay Kowcimawi.
Kana koka GNP yabay Sanbunnici kndadax alang icing kana, mus mi miyah ka sediq koka Tkow u mraban tudha kiya, Tanah tunux u mraban kiya.
Knmalu Piris u pnyah dxral mi malu bay ka snalu dha、uo kluwan ka kari dha mi malu bay ka qqpah dha.
Pusu bay mquri miyax koka dha u uuqun、kiyay、 Cwans (ini smluuy na) Abura、Hakon jayriyo、uwaray, pusu bay mquri nganguc u Ciyawkeri、rilu、xiluy、iyu、cuwans (ini smluy na)、waray.
Quri nniqan Piris uqiyan hidaw sow Anteweypu kiya tudha ssaan msangay sapah asu Ocow u, kiya beyhing bay dxral sslun Cwans, niqan shangan dha sa alang Cwans ksun.
== Knhbrawan sediq (人口) ==
Kana Sediq koka Piris u niqan 11,568,000 “knkawas 2019”, knhbrawan ssediq u “376/km²” unanaq koka Heran mi Ocow ccipeq koka me Ocow sediq u ou bay tukingal uri.
Sediq Fowraman “niqan 59%” mi pusu sediq Watan u “niqan 40%”.
Kana bay Iyen Piris u knkawas 2014 dow srwaan dha Huricu ka Anles mi wada prbangan ini dhuq knkawas na lqlaqi, babaw na mwsa mlutuc koka Heran, kana koka niqan dha kibisi bay prngawan u wada smruwa Ales lqlaqi ciping ka kka nii.
== Kari (語言) ==
Adow way ayus bay koka Ocow sediq kaki Jrman mi sediq kari Lating ka Piris, Kika koka Piris u niqan dha kluwan ka kari dha.
Kcka hiya urmngaw kari Heran kiya way mssli Piris uqiyan hidaw Fowraman beyhing alan, kana bay sediq koka u 59%, rmngaw kari Hai pusu bay way mniq alang tuuruma beyhing nniaqn Waron mi alang brnux Purusayr beyhing alang, kana sediq koka u yabay 41%.
Duma na alang beyhing nniqan u niqan cciping ealang u way srwaan syhu u sediq koka Teko.
Sayhu Piris u way na spuda Kwanfan ka turu kluwan kari da.
Sediq Piris ddiyun dha kari sow kari Heran mi kari Tekow niqan nanaq hngak dalang dha, binaw sow Hran ddiyun aha kari Heran mi kari Hakow u ini kpiya ka sa niya, empprngaw ka had koka nii u uka ka snqiya.
Piris nii u way snakan kari Heran mi kari Hako, Alang beyhing Purusayr mkari Fako mi kari Heran dha kluwan, binaw kari Hako u balay bay diyun u mraban kiya.
[[Patas bntasan:Loppem kasteel 03.jpg|thumb|File: Loppem kasteel 03.jpg-Gaga ssiyaw Piris puruji ka Rowpencenpaw. (比利時布魯日附近的羅奔城堡) ]]
[[Patas bntasan:Galerie brussels.jpg|thumb|File: Galerie brussels.jpg-Meysuting na Purusayer. (布魯塞爾美術廳) ]]
== Cungciyaw (宗教) ==
[[Patas bntasan:BasKoek.jpg|thumb|File: BasKoek.jpg-Gaga mniq Purusayer ka Sensinsentyen, ida tgmataru paru bi mniq knlangan sayang ka pnrhulan nii. (聖心聖殿是位於布魯塞爾的一座天主教乙級宗座聖殿和堂區聖堂, 是全世界面積第6大的天主教堂) ]]
Pusu bay snhlayan Piris u kiya ka Tenskiyow sediq sinjia u niqan 75%, dalih sow knkawas nii u miyah sanka Nisa sediq u niqan 10%.
duma na way smluhay sow pnlhulan Isran、burah na phyuwan u pnlhulan kirito mi pnlhulan Yotay.
Knkawa cnduray sow pnlulan Isran adu asi krana ou bay ka thding sediq sring kana sediq nii u niqan naq pspuwan na ka koka.
Niqan naq pusu na wada snanak ka Piris ni mi Hran.
cida pusu bay shlayay Heran u burah phyuwan pnlhulan Kirito “binaw hbaraw ka ini sluhay ka sediq Heran” knkawas 1830 wad mangan muruh nanaq ka Heran mquri truma nniqan koka sluhay pnlhulan Tancu dow, kika mePiris saya.
Piris nii u mniq Ocow koka hiya ou bay ini pkla na pnlhulan pa kiya saan dha mssli ka hiya.
Alang ncbiyaw Puruj Piris u ida malu bay ka Consci alang brnux kiya.
hiya u ssalu dha knnemalu bay、mttuka bay ka ddaun dha smalu ecbiyaw alang kiya、mqliwaq balay、bsiyaq bay ris na、isu、snhlayan mi Ciyawkeri, piyah bay kndadax kana koka na sediq.
Pusu kari: waya Piris
Spuda na Isu、snluwan sapah, biru、uuqun mi ana inu mkla snlu dha ciyawkeri.
Sediq Piris u snkuxul bay mkan Sutiyaw, duma nanaq mniq bbriwan tupiq hari ddriwan uxay u ssaan tmawa rulu qrngul niqan ddriwan lbuwa tipin aow pndaan mhapuy kika Bunga tumun, sediq hiya u rwanun dha frieten “kari Hrang” uxay uri u frites “kari Fakow”.
Sediq Piris u snkuxul bay mimah Biru uri, babaw dxral u Piris ka beyhing bay kowba smalu Biru.
Smalusow uqun cchiya “Gauffres” kiya klaun dha bay smlu ka sediq Piris.
Snalu Ciyawkeri iris mi Ciyawkeri Ruways u klaan bay sediq uinu, smalu dha dawa Pingkan Tankaw u niqan bay hangan uri.
Pusu bay snhlayan Piris u kiya ka Tenskiyow sediq sinjia u niqan 75%, dalih sow knkawas nii u miyah sanka Nisa sediq u niqan10%.
duma na way smluhay sow pnlhulan Isran、burah na phyuwan u pnlhulan kirito mi pnlhulan Yotay.
Knkawa cnduray sow pnlulan Isran adu asi krana ou bay ka thding sediq musring kana sediq nii u niqan naq pspuwan na ka koka.
Niqan naq pssu na wada snanak ka Piris ni mi Hran.
cida pusu bay shlayay Heran u burah phyuwan pnlhulan Kirito “binaw hbaraw ka ini sluhay ka sediq Heran” knkawas 1830 wad mangan muruh nanaq ka Heran mquri truma nniqan koka sluhay pnlhulan Tancu dow, kika mePiris saya.
Piris nii u mniq Ocow koka hiya ou bay ini pkla na pnlhulan pa kiya saan dha mssli ka hiya.
Alang ncbiyaw Puruj Piris u ida malu bay ka Consci alang brnux kiya.
hiya u ssalu dha knnemalu bay、mttuka bay ka ddaun dha smalu ecbiyaw alang kiya、mqliwaq balay、bsiyaq bay ris na、isu、snhlayan mi Ciyawkeri, piyah baykndadax kana koka na sediq.
== Uwaya (文化) ==
=== Pusu kari: Waya Piris ===
Spuda na Isu、snluwan sapah, biru、uuqun mi ana inu mkla snlu dha ciyawkeri.
Sediq Piris u snkuxul bay mkan Sutiyaw, duma nanaq mniq bbriwan tupiq hari ddriwan uxay u ssaan tmawa rulu qrngul niqan ddriwan lbuwa tipin aow pndaan mhapuy kika Bunga tumun, sediq hiya u rwanun dha frieten “kari Hrang” uxay uri u frites “kari Fakow”.
Sediq Piris u snkuxul bay mimah Biru uri, babaw dxral u Piris ka beyhing bay kowba smalu Biru.
Smalusow uqun cchiya “Gauffres” kiya klaun dha bay smlu ka sediq Piris.
Snalu Ciyawkeri iris mi Ciyawkeri Ruways u klaan bay sediq uinu, smalu dha dawa Pingkan Tankaw u niqan bay hangan uri.
Ou bay sapah Fakowcowcia ka Piris, sow ka Weyketow.
Iko mi Taconma.
Piris u kiya kuxul bay sediq empricuh patas uri, Forayman huwapay u 17 sci pusu bay empricuh kiya.
Duma dow mniq sow knkawas 2003 idas 1diyax 30, Piris meplutuc bukuy Heran dow kiya tudha smruwa msturun ka mtna ssnaw mi qqridil ka koka dha.
== Tiyu (體育) ==
Tukingal psbiyax dha hiyi Piris u kiya ka Boru Cuciyow, cida knkawas 1980 mi knkawas 2020 u kiya malu bay cida ka pspungan dha bowru ka kokaPiris, kiya empcbu boru koka u shangan dha “Honmow” ksuun.
Knkawas 2000 cida koka Hran u enda msupu psusn koka Ocowpay, kiya koka Ocowpy nii u cbiyaw enda niqan bay hangan na mi seyko bay ka ccbu dha boru.
Uxay wana ni kiya ka Ddenciya mi Icifancens mtna na hiya kuxul bay sediq empsbiyax hiyi uri.
== Ciyawtung (交通) ==
Ruma koka Piris quri elu ddaan rulu u malu balay, una nanaq ddaan rulu mi Kawsukonru, niqan ka ddaun kana sow rulu qrngun, ddaan ellu xiluy、rulu niqan katen、rulu uka katen mi rulu basu.
Purusayr u niqan dh ka ssaan ttama Asu skiya, way mniq alang Purisayr sdalih Purusayr ttmaan Asu skiya, niqan tiping na rulu qrngung asi pllutuc ssaan tmawa rulu qrngung Purusayrsconsin “peycan” mi Purusayr nancan.
Kingal ssaan ttama asu skiya u Sarerowwa-Purisayrcican, mthiyaq hari Purusayr.
Quri embukuy hari niqan Antewaypu cican mi Reyj cican kiya.
Ou balay Konkoningsuwan u kiya alang brnux Purusayr, kana koka ellu qrngun u kcka ciniyow ka hiya, niqan ou bay Koci ddaam ellu rulu qrngun, sow ka mslutuc Purusayr-Kroon-Amustetan na “taris” rulu qrngun “thalys” lmutuc Purusayr–runtunsenpanklascan-Pari Ocowcsing.
Kndadah koka icin dhoq Piris kiya ka ou kluwan ka Purusayr, denri bay u mniq nanaq tluung rulu qangung turuma Ocow hiya, kndah sow icin koka Ocow papa asu skiya dhuq Piris.
=== Cyuns (軍事) ===
[[Patas bntasan:SFG 32.jpg|thumb|File: SFG 32.jpg-Empsaping. (反恐特戰隊) ]]
[[Patas bntasan:F931 Louise-Marie.jpg|thumb|File: F931 Louise-Marie.jpg-Asug qmlahang silung F931. (F931巡防艦) ]]
Hiyay Kofan Piris u kndadax knkawas 2002, mutukingal bay prmahan uuda psliyan heytay, dhia u asi skingal ka kumi dha mi snakan spac ka pusu na pnsliyan:
# '''Heytay mksa dxral; Piris rucin'''
#'''Heytay mniq babaw Ucilung; Piris haycing'''
#'''Heytay mniq karac; Piris kongcin'''
#'''Heytay empqita narux; Piris empqita narux sediq'''
Asi skingal kana ka knkingal kumi heytay, wana heytay Haycing ka ini pntna snalu Tucan dha.
== Klaun bi sediq sediq (名人) ==
=== Isuciya (藝術家) ===
*Rudan Pite. Priher “knkawas 1525-knkawas 1569”, 16 sci sediq empricuh patas Cifowrayman, shangan dha empricuh patas empqpah na sediq.
*Rupens empricuh patas “knkawas 1577-knkawas 1640”. diyax 19 sci nricuhha patas Paruowke u mangan malu bay taypiyuw sediq ka hiya.
*Leney.Makrite “knkawas 1898-knkawas 1967” mniq tubrah hari Piris u turu ka empricuh sediq u way tukingal hiya ka hiya uri. Mraban bay Sens cui empricuh patas ka hiya.
*Canmus.Ensow, tubrah hari Meysu Piris u turu ka empricuh u tukingal ha ka hiya uri. mentuting Austate, me” Ciyamenci empricuh patas “ niqan bay hangan babaw dxral, hiya u niqan bay hangan na dxral, hiya u sun sa empricuh patas Senscui ka hiya.
*Pawrow.Trwo, cduray nii Mesu Piris tuturu u tukingal ka hiya. mraban bay Senscui pricuh patas ka hiya.
=== Sediq entasas (作家) ===
*Werharun “knkawas 1855-knkawas 1916” niqan bay hangan empatsa sediq.
*Mayteringk “knkawas 1862 - knkawas 1949” sediq enpatas、Cicociya、knkawas 1911 mnangan snalu Rowpeyr ka hiya pntasan na u 《Cingniyaw》20 Sci ou bay mnatas sediq.
*Ciyawc.Simonon “knkawas 1903-knkawas 1989” mntuting Reyj 20 Sci ou bay mnatas sediq.
=== Kesiye ciya (科學家) ===
*Weysariyos “knkawas 1514 - knkawas 564” sediq ciyeposiyey sediq Urisiyey、Koncens.
*Hayrtemon “knkawas 1577 - knkawas 1644”, Hasiyeyciya、Snrisiyeyciya. Cnduray u sediq Hasiyeymonyasci,taypiyaw ka hiya.
*Oneyste.Sorway “knkawas 1838 - knkawas 1922” Hwasiyeysiya Syeyciay, puda Isorweyccienfa mi dmayaw pssli kaygi “kaygi Sorway” kiya niqan hangan.
*Peykran “knkawas 1863 - knkawas 1944”, Huwasiyeyciya, sediq pukla smalu Fencensuc.
*Cule.porte “knkawas 1870 - knkawas 1961”, Snusyeyciya, knkawas mnangan Ropeyr Senrisiyey mi Isiyey can.
*Purikawcin “knkawas 1917 - knkawas 2003”, Urisiyey ciya. Knlkawas 1977 mnangan Ferc.
*Piayr.Trine “knkawas 1944-”, Susiyeyciya, mnangan Frc.
=== Sediq Psbiyah hiyi (運動員) ===
*Ansu.Ssfu “knkawas 1966-” sediq empcbu bowru Cuciyow.
*Kraystes “knkawas 1983” qri qqridil empcbu bowru Waciyow
*Ciyasting.Hayni “knkawas 1982-” quri qridil sediq empcbu Wanciyow.
*Ayten.Acar “knkawas 1991” sediq empcbu Ciyow.
*Ciing.Tipuni “knkawas 1991-” sediq empcbu Ciyow.
*Romaru.Rukaku “knkawas 1993-” sediq empcbu Ciyow.
*Srik.Kariskaw “knkawas 1993-” sediq empcbu Ciyow.
=== Yenyen (演員) ===
* Autayri.hepen “knkawas 1929 - knkawas 1993、.Niqan bay hangan Utayci mi Taning niyanyan, hiti bay dow emda pnpah Renhkow Rtoncicinghuwe “UNICEF” Tes.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* [[:zh:比利时|https: //zh.wikipedia.org/wiki/%E6%AF%94%E5%88%A9%E6%97%B6]] (2020/07/08參見中文維基百科)
[[Snakun:Toda]]
hi81t3oi0v11oeezgj1i4ws8r4oq0l9
Belize
0
148
95146
85771
2023-02-10T22:38:08Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q242]]
95146
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Belize.svg|thumb|Flag of Belize-Kwoci Peyris (貝里斯國旗)|alt=Flag of Belize|402x402px]][[Patas bntasan:Coat of arms of Belize.svg|thumb|File:Coat of arms of Belize.svg-Kwohwey.(國徽)|179x179px]]
[[Patas bntasan:BLZ orthographic.svg|thumb|File:BLZ orthographic.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置)]]
= Belize(貝里斯) =
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Belize]], 17 15 N, 88 45 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 22,966 sq km(hangan na o Tg152)
(knlbanga dxgal o 22,806 sq km, knlbangan qsiya o 160 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 353,858 hiyi.
Gaga [[Belmopan]] ka pusu alang paru, jiyax 10 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Belize ga wada sugan 6.90% ka dxgal qpahan, 60.60% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 32.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Elizabeth II, pnaah hngkawas1952 idas 2 jiyax 6pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’ qqrasan koka
== Peyris(貝里斯) ==
Peris( kari inko: [[:zh:伯利兹|Belize]] ), shangan dha Poric, brah u ne inko Honturas kiya, na Conmaco quri dxral hraan hidaw wa murux na koka. Peris quri uqiyan hidaw u mslutuc Mosik, tuhunac mi tunarac u way mslutuc Tkamala kiya, uciling Ciyalepi mquri hran hidaw kiya. Knbbaraw dxral na u yabay 290 konri (108 inri), knllaban na u 110 konri( 68 inri ), kiya Conmeyco unanq hiya ka uka Taypinyan hayan na koka. Kana bay dxral Peris u 22,800 pinfankori ( 8,800 pinfanknri ) kana sediq hiya u 387,879(knkawas 2017) Koka Conmeco u kiya sediqu niqan 1.87% knkawas 2015)knrana na sediq alang hiya u tudha ou ka dhiya, mniq sow Cipanciyo u tukinganl mraban bay ou sediq ka dhiya.
Peyris nii o niqan ou kluwam ka waya mi kari dha nisu spuwan lnlamu bay ou uda ka ealang dha uri, kiya ni klaan mita ou bay ka endaan n dha cbiyaw. Kari Amirika u kiya kari Kanfan Peris, sow kari Kriawr u kari dha a sediq Peyris kiya uxay kari Kanfan kiya, hmrinas cmka sediq ou kluwan kari, kari asipanya mtna kiya ka qtaan ka uxay kari Kanfan kiya. Payris nii u asi dha ngali sa koka Conmeyco mi mssiyaw ucilung koka Ciyalepi , kiya mssupu kingal hiyi Ciyalepi(CARICOM), msupu kingal hiyi koka Latingmeyco mi koka Ciyalepi (CELAC)mi Conmenco asi msupu kingal(SICA)dsediq kingal Taingkosey koka ka peyris bukung Ingko Irisapeyars u Kiya ka bukun mi Yenso ka hiya.
Peyris mi mngari idas niqan ka, ou bay ka Ciyaws mi fontan ppyusan kiya niqan bay hangan hiya.
Kari Inko u sun dha “Belize”,kari Cipanya u snu dh“ Belice」” . Hangan cbiyaw Peyris u “British Honduras ” knkawas 1973 dow way dga pryuxan hangan syay da. Hangan alng do ini prngawi kda, niqan kan kari u rmngaw hangan Payris nii u pniyah phngak kari u hnan Cipanya, knkawas knkawas cnduray hari dow hangan nii u pniyah kari Maya “ British Honduras ” , nisu rmngaw “ mrmuh Ica ” ( kari ingko ) elu.
== Risi (歷史) ==
Knkawas 1502, Krunpu u enda onten ssiyaw ucilung Peyris, dinaw ini bay uda msangay Peyris.
Knkawas 1511, plalay musa mtarin alang Peyris u sediq Ocow kiya ka sediq tmqcurux Cipanya, dinaw hbaraw bay ka wada hmtan mari sediq tnalang Yama qrapun dha mi ngalan dah buway utux mi quli. Tucka hiya u niqan kingal ka mnangan cumi sediq Konsaro. Kereyro “ kari damay u [[Gonzalo Guerrero]] ” enbukuy dow snun enpdudun dow snun enpdudun sediq Ceytumar Nacanken hiti dow msturun wewa n“ Nachankan ” Muda uda kndsan sow Mayas. Dhiya u niqan turu laqi mpusu bay sediq Maystisow. Knkawas 1638, prading bay han u mniq hiya ka sediq Awcow han, binaw knkawas 1670 cida ini bay hrinas kingal knkawas ka nniqan dha hiya. Dsediq nii u llaban bay ka pntrqam dha qhuni, adow duma na qhuni u “ soka qhuni Mosuwey, Pasihonmu ” tduwa mhaqun mquri Ocow smluun dha quri lhan kiya .
Tubrah bay knkawas 1700, plkan dha bay briyun musa alang icing qhini Tayeytawhuwasing. Sow diyax cnduray nii hbaraw bay ka Haytaw muda mkksa hiya , niqan ka mnniq sediq hiya sediq Cipanya, niqan ka ini kpiya sediq Ingtan musa knrmux dhiya Cida snruwa pkruc qhini sbiway koka Sipanya binaw ini sruwa pdhdin ka sediq ingko. Knkawas 1798 mccbu ka Ingko mi Cite, seyhu Sipanya skawun 32 asu musa mluk hiya Idas, 9 diyax 3 duq idas 9 diyax 10, ini stoq mccbu ka ssiyaw Peyris, dhuq malah hiya ka Spanya. Nii u kiya ka “ Battle of St. George's Idas 9 diyax Caye”. 10 kika diyax sngayan koka, kiya kinen “ Battle of St. George's Caye “
Tuputung bay 18 sci, Ingko u enthan ni snkaun musa alang hiya.
Knkawas 1840, Ingko u enduwa na bay mptndhral hiya ka Peyris. Knkawas 1862 wana psnakan tmdhran tnsapah bukung da. Kiya shangan na “ nen lngko Hontulas ” . knlaan en quri Hontulas knkawas 1904 endaan qmita ka knhbaraw sediq u cida kana sediq alang brnux hiya u : Peyriscen : 9969
Stankerikecen : “Stann Creek Town ” : 2459 Krowsar : 1969 Citaw : Fontakrta : 706 Senikenasikai “San Ignacio Cayo ” : 421 Hohecen ” Monkey River Town ” 384 Mringsrifo : 243 Knkawas 1964 idas 1 dmuuy pndaan enprngaw mptuku bay pnhiyu Cccenfu knkawas 1973 idas 6, dxral nii u balay bay shangan dha kndadh “ meingko Hongturas ” way pryuxan “ Peyris ”.
== Tiri (地理) ==
Way mniq siyaw ucilung Conmeyco ka alang brnux Peyris, mssdalih Sipey mi Mocike, mslutuc Sinan mi Kuwatimala, Tonpinhonturaswan .Knbbaraw Hayansien u 320konri, Siyaw ucilung u ou bay Tawi;alang ruma u ou bay ddwiyaq、dxral rumu mi bbuyu . dxral hiya u tduwa snakun me hraan hidaw mi uqiyan hidaw : tuhunac dxral u me ddwiyaq Mayasanmay, dwiyaq me Sinan-mquri musa Tonpey, mcpay na u duyaq Kkskemu Haypa 1121.97 konc, kana koka u tuputing bay ddwiyaq;llbu ka dxral upiyan hidaw siyaw ucilung, spun u ini dhuq 61 konc, kcka hiya u to bay dxral rumu. Yayung Mok mi yayung alang brnux Peyris kiya pusu bay yayung kiya.
Tuhunac u mquri sow mccilux sow mccilux mi ou quyux ka karac hiya, kana niya dow mquir mccilux sow karac bbrnux hiya, kingal knkawas u mddngu mi mhuriq, idas 3-5 u karac mddngu、idas 6-11 u mmhuriq kiya. Kingal knkawas kntlxan na u 17-25tu, knou qnuyux qsiya na u 1350 hawmi quri nanpu u dhuq 4575 hawmi . sow enbungan bbuyu u kana knllaban koka u 70% ijiyo. Rbawan mi krpuhan u niqan bay bwihuq beyhing bay .
== Cngc('''政治)''' ==
Muda kaygi ka Peyris u puba Mincuc, kiya meTaingkosey pssliyan dsediq.
Uda seyhu u dmuuy puda sow Ingko Siminc, sow puda hurici u puda muru sow Ingkran katan na hari uda kiya, Peyris mi siyaw koka Kstariciya u kiya udha uuda Cenc mi Can kiya pkray koka Conmeyco. Saya u niqan dha ka Centan kaygi Peyris : cka mquri hari irin u Jenmingrenhetan kiya “People's United Party ” mcka mquri narac u Renhemincutan “United DemocraticParty”.
Peyris u way psnakan mturu alang
Alang sapah bukun patas dxran
Alang Peyris alang drnux Peyris
1[[Patas bntasan:BelizeNumbered.png|thumb|File:BelizeNumbered.png]]Belize Belize City
Alang Kayey Seniknacaw
2
Cayo San Ignacio
Alang Krosar Krosarcen
3
Corozal Corozal Town
Alang Citaw Citaw
4
Orange Walk Orange Walk Town
Alang Stankrik Tankriciya
5
Stann Creek Dangariga
Torayto Fontakrta
6
Toledo Punta Gorda
== Waycyaw(外交) ==
'''Dha mkkla Kuwatimala'''
Ado yasa na dha Kuwatimala mi Peyris thdin tnalang Ingko knkawas 1589 wada peuda matas Aysineyna-weyk” kari Cipanya: [[Tratado Wyke-Aycinena]] ” “Aycinena-Wyke ” pntasan dha u ini tduwa, kiya Kuwatimala shangan na kingal hangan dxral nanaq ka hiya, knkawas 1981 murux nanaq ka Peyris u rmngaw ka Kuwatimala ini sruwapsburux, dhuq bay knkawas 1991 dow Kuwatimala u kiya snruwa Peyris da, binaw uda siyaw koka dha u ini day kaykeycu na, knkawas 2003 idas 10 dha koka nii u mniq koka Meyco kana ka pssliyan mtna knkawas idas 2 muda pbatas “ mhcupi bay puda mi sinsingcic ”muda empprngaw mi puuda kaygi snhuya enca ppslu ka uda , enbiyax bay puda blaiq psslu ka uda nisu enppkiyux ni.
Knkawas 2018 idas 4 diyax 15 Kuwa timala nii u puuda konto. Seyhu Peyris u knkawas 2019 idas 5 diyax 8 muda cmiyuk konto , hiti bay nkonto dha koka nii u nasi ou ka smruwa ngalun ka nisu prngwan ka dxral nii sbuwayKuwocifayen” ICJ” san pssilin , kiya asika tmawa pndaan hndu qntaan dha ka kuwocifayen da.
Dha mkkla Cuwonhuwaminko
Drah muruh nanaq ka Peyris, Cuwonkuwaminko mi Kuwatimala u pkmalu balay. Knkawas 1981 murux ka Peyris dow , niqan kingal ka niqan lutuc dara Conkuwo way Peyris ka sediq emddari Uyoncien mi sediq Peyris kiya ka empdudu jenminrenhkuwo, pradin spuda na Sayit. Musa “ kari Amirika: [[Said Musa]] ” rngwan dha cida ka Conri Peyris Ciyawc .Katr.1urays, pknalu dha Cuwonhuwaminkuwo emca.
Knknwas 1984 idas 5, Cuwonhuwaminkuwo cida musa Kuwatimala tqita Tas Ruicen miyah dhuq Peyris pqqita Conri Uyuoncien mi Purays, emppsilin yaa musa phiyu sow tduwa pkmalu ka dhiya , wada snruwa ka Cuonri Purays, binaw miyah Kuwatimala ka tas Tayriku dow , cida adow Kuwatimala u rmngaw ka Peyris u emdKuwatimala ka dxral koka dha enca haya Cuwonhuwaminko mi Peyris ida pkmalu u wada sqyaan mi spowhan Huconri Kuwatimal Rutawfu. Ropos.samola“Rodolfo [[Rodolfo Lobos Zamora|Rodolfo Lobora Zamora]]”kiya kaygi ka Kuwatimala , nasi smriwa Conhuwaminko ka Pryris , Kuwatimala dow enpalah Cuwonhuwa minko da , Tas Tayriku Ruicen mtbiyax cnbu qnawan seyhu Cuonhuwamiko rmngaw sa iya bay krawhi ka uda tipin wada su srhuqan ka beyhing na uda da enca , puman naq Conri Purays mquri Jenminrenhetan ka hiya cida muda maau bukun cida u wada mtutin, Cayyeytan renhemincutan ka way enbukun cida, kiya seyhu Cuonhuwamiko sow uda pkmalu nii u nisu na psaan siyaw han. Knkawas 1989 idas 9 Purays u wada mangan Conri dungan, Sayit. Musa ka mangan Wayciyawpucan, dha nii u emphan muda dungan, mniq knkawas 1989 idas 10 diyax 13 dow balay bay pkmalu da.
Dha pkmalu Cuonhuwajinminkonheko Knkawas idas 2 ditax 23 , Cuonhuwajinminkonheko mi Peyris u pkmalu , adow pkmalu ka Cuonhuwaminkomi Pryris ,kiya wada ppalih ka Cuonhuwajinminkonheko mi Peyris da. Qpahun Peyris pusu na bay u quri qpahun mhuma qqhuni , cnduray nii u hbaraw bay ka sntama mangan quri nojiyo, sow ka sibus、mi hiyi qhunimudu、keke、payay、sudu puqan、blbun、hiyi dapa. Quri qpahu tnqcurux u hiciyo uri. Qpahun sslun u smalu Asu、uqun snalu、ninun、ddiyun sapah、deyci mi puqan.
Pndaan kari Amirika Conyancinpawci pntasan dha patas sow Sciyekaykuwan, Peyris u mniq Conmeyco u hbaraw bay uka qpahun u niqan “9.4% ” mqrinuc sediq u niqan 33.5% .
Knkawas 1999 sow GDP knkala na u 6.4% , sow knkawas 2000 u10.5% . sow kndakin na knkawas 2001 wada stabuy 3% , kiya adow ka kana qpahun wada knhuwa mcilux babaw dxral mi beyhing bay ka bwihur beyhing kiya muda sliqan tnqpahan 、tnqcurux mi empqpah muda rmiwaw knalang ssediq wada ou bay ka uka ngngalan. Sow dalih diyax nii han u asi ka mangan dnayaw Kuwoci han kiya tduwa lihun ka knoua mqrinuc ssediq.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Toda]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/伯利兹<nowiki/>(參考自中文維基百科)
buaskk2e9qnqdwzsb82fpe2i7p6ou3p
Benin
0
149
95147
85772
2023-02-10T22:38:18Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q962]]
95147
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Benin.svg|thumb|Flag of Benin -Kwoci ''Peynan''(貝南國旗)|alt=Flag of Benin|401x401px]]
= Benin(貝南) =
Gaga kska Meycow ka [[Benin]], 9 30 N, 2 15 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 112,622 sq km(hangan na o Tg102)
(knlbanga dxgal o 110,622 sq km, knlbangan qsiya o 2,000 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 10,741,458 hiyi.
Gaga [[Porto-Novo]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Benin ga wada sugan 31.30% ka dxgal qpahan, 40% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 28.70% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Patrice Talon, pnaah hngkawas2016 idas 5 jiyax 1pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Benin.svg|thumb|File:Coat of arms of Benin.svg-Kwohwey.(國徽)]]
[[Patas bntasan:Location Benin AU Africa.svg|thumb|File:Location Benin AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglungay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
==''Ris (''歷史) ==
''Awyotikwo'' ka ckcka 17 seyki dhuq thiti 18 seyki quri nniqan tuiril ''Ahweyrika'' pusu spruwan bay knlwanan, hiya ka dmudul qmlahang ''Nayciriya'' mi ''Peynan'' mi ''Twoko'' seyji, qmlahang duma ''Ahweyrika wangkwo'' uri, kiya ka ''Tahomey wang'' kwo pnhiyu ''Hongcu''. 15 seyki knrmux ssiyaw ucilung pbari mapa quli, 17 seyki pnrdingan daya brnux ''Apomey'' ka ''Tahomey'' seyki pnrdingan daya brnux ''Apomey'' ka ''Tahomey wangkwo'' u wada kndudul mquri turahuc nniqn ssiyaw ucilung Kngkawas 1851 wada kndudul knrmux mangal Hwaransi, kngkawas 1894 1894 wada dxral mutnqliyan Hwaransi, kngkawas 1904 wada ptumal ''Hwasu'' tuiril ''Ahweyrika''. Kngkawas 1958 wada muknghokwo ckcka pnspuwan qbubur ''Hwaransi'', kngkawas 1960 idas 8 diyax 1 wada pusa kari dukuricu ka ''Tahomey konghokwo'', muwaya bay soto ''Macya'' u mniq kngkawas 1963 cida iyux dmuwi biyax heytay muda mdakar muruc pnsliyan knciyuk tmhri, kiya mi hiya nanaq ka wada spoxun. Bukuy hheytay daw subway mnuyas sediq ka muda dmudul seyji, dhuq kngkawas 1972 mnhdu, pnrdingan dhuq bukuy u mn5 muda knciyuk tmhri seyhu, mn6 muda knpriyux ka bukung mqlahang. Kiya mi kngkawas 1970 smalu waya tturu bukung nniqan alang ka mkdha kngkawas u msriyux phiyun soto, wada muda nou kluwanan uuda mi uka balay brahan ka so niyi muda, ana so kiya u ini pndungus ka ddaun. Dhuq 1972 idas 10 diyax 26 ''Koreyku'' ''congsyaw'' ka rmading mtutuy knciyuk tmhri, wada knpriyux kana ka uuda ''seyji,'' prading dmuwi ''Maryey cuyi'', kngkawas 1975 idas 12 diyax 1 wada knpriyux hangan ''Peynan'' Jnmin Konghokwo, dmudul hheytay ka dmuwi biyax.
Kngkawas 1989 idas 12 diyax 7 alaw mptakun ka ''keyjay'' da mi, pusa kari malix ''Maryey cuyi''; kngkawas 1990 idas 3 diyax 1 wada knpriyux hangan knklwanan ''Peynan konghokwo'' dungan.
== Tiri (地理) ==
Wa mniq tuiril ''Ahweyrika'' ka ''Peynan'', turahuc u mqurii ''Tasiyang'', tunarac u lmutuc ''Naciriya'', tunarac daya u mssqapah ''Niju'', tuiril daya u mssiyaw ''Pucinahwaso'', tuiril u mayus ''Toko''. Kana bay qnlbangan dxral pa 114,763 pinghwang ''kongr''
== Singcgn-cyuhwa (行政區劃) ==
'''Cutyawmu: Peynan singcng cyuhwa.'''
Peynan u dmuwi sng, keyng(su), cn, cwen sspac singcng cyuhwa qmlahang, ici singcngcyu, kngkawas 1999 daw wada psuwan 12 ici singcngcyu (sng, kari Hwaransi :départements ), 77 ka keyng (su, 67 ka keyng, 10 ka su).
== Cngc (政治) ==
Rikisi Peynan u mnuda 7 keyngpo, keyngpo saya u pnuda kongmin topyaw kngkawas 1990 [[idas]] 12 diyax 2 kndadax; keyngpo saya u puwaya “phiyu kingal knlwanan mincu twoyeynhwa mi muru waya”, mmuda psanak singcng, rihwa mi suhwa kiya mi pnwaya soto. Seyngkyo soto mi gikay seyngkyo o u psnakun muda, mrima kngkawas mntxan, gikay u 83 hiyi ging, soto ka tunux seyhu mi bukung knlwanan.
== Cingci (經濟) ==
''Peynan'' ka knlwanan kana ''jeynseykay'' u ini hari dayi tnburah qmpah. Kngkawas 2016 kana nngalan kana sediq knlwanan u mpdhuq 83 ''oku'' pila ''Amirika'', txtaxa sediq u 745 balay pila ''Amirika''. Scuqi sntama qpahun pnwalang Alaw ka quri nniqan tunarac uniqan mbiyax bay aalang wangkwo, kndadax kndadaxcbiyaw daw smruwa muda ppwaluk sediq Oco, so kiya wadaini biyaw cwanyeyhwa ka keyjay qpahun pnwalang,ukabrahan sntama dhiya nanaq pttuku.Nniqan tunarac mi Tahomey tubaraw brnux u phuma qhuni yosksi ngengalan dha hbangan. Hiyi skssik mi biyuq skssik ka pusu bay bbriyun dha mquri knlwanan icil, ''tukubeycu'' na biyuq skssik ka ou bay ''huroposu''(1.7%-2%). Phuma pnwalang uuqun u niqan ''suyu'' mi bunga qhuni mi bunga mi lhngay mi kuras mi ''canto'' mi trabus. Ini ''dukuricu'' brah ka ''Peynan'' u, duma bbeyhing libu pnhmanan u niqan knbeyhing bay ''koba'' biyuq skssik. Kana knlwanan u niqan so niyi ''koba'', nngalan tnkawas biyuq skssik u 20000, ''twen'' biyuq skssik. Babaw ''dukuricu'' ka ''Peynan'' daw wada ngalan knlwanan ka bbeyhing libu pnhmanan mi ''koba'', kiya ka kndudul mlih ka nngalan, spuda dnyawan ''Cyokoku'' mi ''Suryeyn'' daw wada knhuway mrana dungan. Niqan dha ''koba'' ka dmuwi biyuq skssik smmalu ''seyking'', ou ka ''koba'' smmalu ''yeykan''.
== Knhbrawan sediq (人口) ==
Kngkawas 2002 cida knhbrawan hiyi sediq u 660 knbkiyan hiyi, kangkawas 2013 cida u hmrinas 10 kbkuy knbkiyan hiyi kngkawas 2015 u ya bay 10 kbkuy 88 knbkiyan hiy pusu bay mssli nniqan turahuq kngkawas 2000 u mrana 2.8% ka knhbrawan hiyi sediq. Kana knlwanan pa niqan 60 sngari ''minjoku'', knhbaraw bay hiyi ''minjoku'' u ''Hong joku'', ya bay 170 knbkiyan hiyi sediq pprngaw kari ''Hong joku''(kngkawas 2001); kiya mi niqan ka ''Ojupa wenhwacyun''(120 knbkiyan hiyi)mi Aka ''joku''(60 knbkiyan hiyi) mi ''Paripa joku (''46 knbkiyanhiyi) mi ''Ayiju joku'' (33 knbkiyan hiyi)mi Hura ''joku''(31 knbkiyan hiyi)mi ''Kang joku'' (24 knbkiyan hiyi). Nniqan ''Nanhwang kang cyu'' hiya u niqan ini khbaraw llutuc quli ''Pasi''. Niqan uri ka ini khbaraw sediq ''Hwaransi'' mi sediq ''Asia'', pusu bay u sediq ''Ripanen'' mi sediq ''Cyokoku'' mi sediq ''Into''.
Snhiyan knlwanan ''Peynan'' pa ''Hutukyo'', niqan 60% sediq knlwanan ka snluhay; ya bay 20% ka snluhay ''Kiristokyo'', 15% ka snluhay ''Isrankyo''. Kari dduwi seyhu u kari Hwaransi, knhbrawan bay kari mi srngaw bay kana sediq knlwanan u kari ''Hwang'' mi kari ''Yeyruba'' mi kari ''Paripa''. Hbaraw bay sediq ''Peynan'' u uxay mnuyas sapah piyasan kiya mi ini kla mita patas. Kngkawas 2000, ssnaw u 431% ka ini kla mita patas, qqridin u 75.3% ka ini kla mita patas. Kngkawas 2001, knhbrawan mnuyas laqi ttiring u 89%, kiya mi mnuyas laqi qridin ttiring u 73% balay. Niqan dha sapah piyasan tubeyhing ka '' Peynan'', kiya ka sapah piyasan tubeyhing ''Apomey Karawey'' (ida bay sapah piyasan tubeyhing ''Peynan'' han) mi sapah niqan mbiyax bay aalang ''wangkwo'', kndadax cbiyaw daw smruwa muda ppwaluk sediq ''Oco'', so kiya wada ini biyaw ''cwanyeyhwa'' ka '' keyjay'' qpahun piyasan tubeyhing ''Paraku'', kiya mi niqan sapah piyasan ''cisu'' mi ''cwanko'' u 112, sapah piyasan ''ipang'' tuckcka u ya bay 246, sapah piyasan ttiping u 3558.
== Pusu pnyahan(參考資料) ==
Nhdanan bay bnrahan matas qqtanan niyi u kngkawas 2020 idas 4 diyax 6(tukingal diyax iyax sngayan) 04:17.
[[Snakun:Toda]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%B4%9D%E5%AE%81<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
sf20dt5nizejqg7xyku87d7hh78e25i
Betun
0
150
7763
7762
2021-03-18T13:48:08Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
7762
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Btraw]]
[[Snakun:Truku]]
rw0gwsjk4smbwr95jxdzstvalqz30lh
Beygi Cingsngting
0
151
7771
7770
2021-03-18T13:48:13Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
7769
wikitext
text/x-wiki
Elug sbiyaw Patungkwan ksun ga, ida bnegrahan pusu bi mndudul empsaping Ukwangryang(吳光亮)hngkwasan Cingkwangsyu(清光緒)siida, elung nii ga kiya ka lmutuc hruan hidaw ni gqian hidaw. Siida lmpax djima sqlangan alang, ratac dha seusa alang ddgiyaq qmburang seejiq tnealang, mksiyaw eyyayung Cingsweysi(清水溪) ni msteetu 99 btunux qqahan, ida prjingan bi elug sbiyaw ka hini. “tgkingal alang brah ddgiyaq” ptasan btunux, kiya ka pqita endaan siida. Wada ta qtaan nii o hngkawas 87 siida, ida mnuru smalu nniqan sbiyaw, saan bi tmalang ni pleelug hiyi mrbu seejiq tnealang hini ka Beygi Cingsngting (敬聖亭).
[[Snakun:Truku]]
jwyge2z6h91qtsf5jmrr8m8o6m7d6b9
Bgeyac
0
152
105717
102994
2024-09-29T15:16:50Z
臺灣語言繼承者
2095
105717
wikitext
text/x-wiki
[[File:2023 Prunus taiwaniana in Guanwu National Forest Recreation Area m3.jpg|thumb|]]
bgeyac (霧社白櫻)
[[Phpah|Phepah]] bgeyac de bhege ma phepah [[snegin]] de tanah ka heya malu bale gtaan, anisi mntena ka ngayan daha Telu, usoin(霧社櫻) kesun daha. Ani nuinu egu gtaan kesun daha ka snegin tanah, ani si bgeyac nii de gino bale ssiyo alang Paran hini qtaan qhuni na,sekay(世界) icin de uka qtaan, kikesun daha toyocun(特有種). Patis Nonwehwe(農委會) duri de ga ptasun kesun cnsipinweucon(珍稀頻危物種) tgteru ka ngayan na. dungus nade uka nnngalan ani nuinu mesa. Gino bale alang nSeediq ssiyo Paran hini ka qtaan ka qhuni na.
Bgeyac nii qtaan hari kndalax alang Tongan, alang Bantay, alang Prngawan, alang Toda, alang Truku ma, alang Mastoban…dunii. Tnungo so hnei nanaq heya, uhuwe so pnhuma nseediq. Idanaq mnheru heyanaq kiya ini hari keegu so qtaan ka hei na.
Bgeyac nii naqah hari pmhaun duri si, anu tggarang lmiqu hiya, ini suupu ka qhuni daha ma, kiya ka ini teeru ka huwahun(花粉: gebuh phepah ) na. Kiya ka mguhepah ma tuting hepah(mrheroh) na, tkriyak ka hei na, tuting dheran ka rehaq na, ini pkpiya bale mdakin ka qhuni na. kingal duri de, anu biciq ka rehaq na duri, kuxul riyung mekan qbheni ma kui, kiya uka hari qtaan mdakil ka rabu na qhuni.
Kndalax hari idas 2 dehuk idas 3 ka mphepah ka bgeyac nii. Ki ka mphepah cida de qmuyux kesun daha quyux biciq, duma de quyux snegil kesun daha. Mmaha psrading hari ptukuy macu mesa ciida. Smnegun hari qmita quyux seediq mosa meepah.
Duma naq qtaan ga so mngaango menaq bbuyu neepah daha. anu ini kgeegu, kiya ka asi naq kmaguh hari skadi kiya yaani su maha qtaun. ado su so muku qmita hei qhuni paru na, niqan gaso Taytamehonnoncan(台大梅峰農場) hiya. Malu bale gtaan phepah na duri, ani si asi su naq tnaali ka skadi ali ssaun su qmita.
== pnyahan pnataas ==
*霧社小田尾 霧社山櫻種苗場 https://web.archive.org/web/20160822153930/http://www.taiwancherry.com/index.html
*農委會官網 https://web.archive.org/web/20081013102826/http://ngis.zo.ntu.edu.tw/rareplant/species.asp?id=t00135
*陳擎霞、簡鴻模,2003,《alang Tongan(眉溪部落)原生植物調查研究》。南投:中華民國臺灣原住民同舟協會。
[[Snakun:Tgdaya]]
6v1anzpodlvvf4idfaexouxxxk5h6ji
Bgurah branaw
0
154
100345
7809
2023-10-06T00:03:55Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100345
wikitext
text/x-wiki
= Bgurah branaw(三笠山部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Cwosisyang ka alang Bgurah branaw.
31 sapah ka kneegu na sapah, 106 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 104 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku82%, Bunun2%, Tayal4%, Amis2%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq2%, Paiwan1%, Cou1%, ni rahuq na o5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
2omz6wzdfkdmkkiol3a885giqt1isw7
Bhangan kari o
0
155
7813
7812
2021-03-18T13:48:26Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
7811
wikitext
text/x-wiki
bhangan kari o 據說
Bhangan kari o,gaga sibaw hiya tama mu.
[[Snakun:truku]]
iowu7lku2ihkz9r6936rmcf08bvwvl3
Bhngil
0
156
7823
7822
2021-03-18T13:48:30Z
Martin Urbanec
1
已匯入 9 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
7822
wikitext
text/x-wiki
= Bngerux/ Bhngil/ Bngrux(五節芒) =
Bhngil nii ga mhru ddriq klaalang. Mgsama qtaan ka bkuy wasaw niya, truma wasaw niya o uka bhgay lmu, ada ka niqan mhungun kruc ka wasaw niya, kiya mhilic hiyi. Seysay wasaw o yahan bi seupu mssli mniq dbowyak, dqowric, dqbhni, dquyu …dnii.
Ngalan bi ssalu libu babuy ni kadu rudux ka bhngil nii, duma uri o stabug dha dapa ni miric uri. Gamil na ni qmuru niya o niqan euqun sun pskbiyax hiyi bulang, malu biuqubn ka tangu na uri.
[[Patas bntasan:Miscanthus floridulus - J. C. Raulston Arboretum - DSC06206.JPG|thumb|File:Miscanthus floridulus - J. C. Raulston Arboretum - DSC06206.JPG(Bhngil)-五節芒]]
Seuxal ga ita Seejiq o ngalan ta snpuan klgan kndusan nqpahan ni nsnyusan ni gmariq powda, psaan dha mniq babaw kbusan hiya, muran dha qsiya bi sneyusan kari rudan, iyux saw pqduriq naqih utux ni mangalmalu endaan.
[[Snakun:Truku]]
q4iqa4semvaqgf0jgd1x7xl4hp81luv
Bhniq
0
157
95701
72802
2023-04-03T16:47:26Z
WikiBayer
38
95701
wikitext
text/x-wiki
== Bhniq (弓箭) ==
Bhniq Truku rudan sbiyaw musa miing sida mkray bi qhuni kska dgiyaq, gasil niya o snuyuk dha waray nuqih, buji na o musa miing lqling skuy grqiliun dha muduh pslagu, qnthran bhniq o ini pndka seejiq mduuy, jiyun laqi o yaa bi 4 CM qnthran sida qhuni, jiyun rudan o yaa bi 5-7CM qnthran sida qhuni kiya. Kmbragan bhniq uri o kmpraan hnigan seejiq ni llbu hnigan seejiq mduuy, jiyun laqi o yaa bi 150 CM jiyun rudan o yaa bi 180 CM kiya. Qhuni smluun dha bhniq ka rudan Truku sbiyaw o saw nii,
[[Patas bntasan:Recurve bow 0020.JPG|縮圖|File:Recurve bow 0020.JPG]]
1.pruxul (呂宋莢蒾樹)
2.kumay(烏材柿)
3. Axir (七里香)
4. Qtapih 【后大石櫟(栲樹)】
5. Sndrimun(桬木).
Smluun dha buji o musa miing bnuqir. Tngraw, ni skuy. Snluan dha ka niido 1.lsug, aga ni buji ksun Seuxan balay ka rudan Truku o djima ka smluun dha bhniq han, yasa ini biyaw muwit ni mgrung, kiya do priyux dmuuy qhuni da.
== Pnyahan pnatas(參考文獻) ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku]]
qcixjrwp5fjypuddk7gs3ewdzoqkqzv
Bhring
0
158
7835
7834
2021-03-18T13:48:36Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
7834
wikitext
text/x-wiki
'''bhring (靈氣)''' pusu kari nii o biyax bgihur. seejiq mkla balay tmsamat o tmbhring balay samat ksun. knkla na tmsamat o aji mnda snlhayan na, kiya ni ensaan dha peeru mangal seejiq mkla balay tmsamat, kari nii o msriqu balay klaan ni srngaw. yasa ana manu klgan knkla o asi ka mnda snlhayan, manu saw kiya ni mkmpbhring quri samat ka seejiq o asi ka musa miing seejiq mkla balay tmsamat, usa na pbhring hyaan. kingal tmbhring balay samat o asi ka mugaya balay, yasa dgiyaq ssaun dha o ki ka pusu psgeegan ta ita Truku, ini pgaya ka seejiq o musa tmsamat siida, nais aji wada priyax dgiyaq do wada uqun samat aji uri o smtrung saw smtali strngun. saw nii ka seejiq aji meangal bhring ana bitaq knuwan. nasi mkmpbhring sunan ka seejiq tmbhring bi samat o tjiyal qlubung na siida ka samat o ini na pllayi musa mangal ni
== 參考文獻 ==
* 吉洛哈簍克. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
tsdf04um2o5h4kpmcogha4ctr63wc7d
Bhutan
0
159
79483
79482
2021-10-18T01:12:02Z
Hongaaa
76
/* Pnyahan pnatas (參考資料) */
79483
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Bhutan.svg|thumb|File:Flag of Bhutan.svg-Kwoci ''Putan.'' (不丹國旗 ) |alt=|396x396px]]
= Bhutan (不丹) =
Gaga kska Yacow ka [[Bhutan]], 27 30 N, 90 30 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 38,394 sq km (hangan na o Tg137)
(knlbanga dxgal o 38,394 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 750,125 hiyi.
Gaga [[Thimphu]] ka pusu alang paru, jiyax 17 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Bhutan ga wada sugan 13.60% ka dxgal qpahan, 85.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 0.90% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Jigme Khesar Namgyel Wangchuck, pnaah hngkawas2006 idas 12 jiyax 14pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Emblem of Bhutan.svg|thumb|File:Emblem of Bhutan.svg-Kwohwey.(國徽)]]
[[Patas bntasan:Bhutan in its region.svg|thumb|File:Bhutan in its region.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Risu (歷史) ==
* Kngkawas 1616 Kndadax ''Sicang'' ka Shabdrung Ngawang Namgyal (Shabdrung Ngawang Namgyal,1594–1651) peyyah pskingal biyax qmlahang ''Putan'' cida, dmuwi kndungus bay nniqan ''Putan'', mnnrima na ini baka ka ''Krupay'', qulung bay dhuq tnpusu mniq ''Putan''. ''Shabdrung Ngawang Namgyal'' pa smdhu pnrdingan dxral mi ''minjuku'' mi snhiyan ''Putan'' ''jidayi'' saya.
* Pnluban snhiyan llutuc ''Sicang'' mi ''Putan'' pa pncdhuwan mniq 18 ''sci'' qnlhangan ''Poroting'' ka ''Sicang'' cida. Ana so qlhangan ''seyhu Cingcaw ka'' ''Sicang'', binaw pniqi ckcka knlwanan ''koka'' ka ''Putan'', kiya mi srwanan spduwi nanaq cida qnlhangan na ka ''Sicang''.
* Kngkawas 1772 yahan knnrmux ''Ingkoku.''
* Kngkawas 1865 pkyuxan ''Ingkoku'' ppatas “Pnsdhuwan Sincura” ka ''Putan'', pkyuxan mangal dxral 2000 ''pingfang kungri.''
* Kngkawas 1907, plixan Uyeyn Wangcuke ka bukung Tepu, hiya nanaq wada mbukung, phiyu ''koka Putan'',balay bay u ''koka'' klwanan ''Ingkoku. Alaw ka mniq qnlhangan Ingkoku uka biyax pwaluk koka icil, beytaq dukuricu ka Intu da u,koka klwanan Ingkoku pa wada knpriyux Intu uri da.''
* Kngkawas 1910 idas 1 pbatas “Pnsdhuwan Punaka” ka ''Ingkoku'' mi ''Putan, pskingal pusa kari quri so qpahun mquri nganguc ka Putan pa, kasi ka spuda Ingkoku dmudul pkla.''
* Wada dukuricu ka ''Intu'' da u kngkawas 1949 idas 8 msupu pbatas “Pnsdhuwan ana dhuq knuwan psblayaq mi pkmalu”, pskingal pusa kari quri so qpahun mquri nganguc ka ''Putan'' pa, kasi ka spuda ''Intu'' dmudul pkla.
* Mtnpusu mpdudul ''koka'' ''Putan'' ka ''Intu'' mi niqan biyax na pwaluk quri nganguc, kiya mi snkaun mpcaping mniq cka ''koka'' uri.
* Kngkawas 1971 wada srwanan Intu mi sptmay UN ka Putan, kngkawas 1972 tuspac lutuc bukung Cikmey Sinke Wangcuke ka lmutuc bukung, pllutuc muru pkmalu pnluban quri ''Intu'' dungan.
* Kngkawas 2006, ''Cikmey Sinke Wangcuke'' pa, wada na sbuway laqi niya ka mbukung ''koka''.
* Kngkawas 2007, msupu ''Intu'' pbatas “Pnsdhuwan Pkmalu ka ''Putan'' mi ''Intu''”, snburah quri ''keynpo'' ka ''Putan, kndadax tnpusu bukung uka ngengalan kari mi knpriyux mbukung psruwa kari sndhu burah keynpo.''
* Kngkawas 2008 idas 3 diyax 24, muwaya balay knhbrawan ''tang'' ka ''seyngkyo, kasi seyngkyo umaw ging komin ingkay, idas 4 mniq sndhuwan niyi phiyu muwaya balay seyhu mnuda seyngkyo, binaw ida bukung koka ka rmabang niqan biyax.''
* Kngkawas 2013, tumndha muda ''seyngkyo'' ka ''Putan'', ''Jenmin Mincu tang'' ka mbiyax, mntxal muda knpriyux tang mpdudul.
[[Patas bntasan:Bhutan CIA WFB 2010 map.png|thumb|File:Bhutan CIA WFB 2010 map.png- Hnigan dxgal ''Putan.'' (不丹地圖) ]]
== Tiri (地理) ==
[[Patas bntasan:Bhutan-divisions-numbered.png|thumb|File:Bhutan-divisions-numbered.png-Singcengcyuhwa/kmlawa. (行政分區)]]
[[Patas bntasan:Satellite image of Bhutan in April 2002.jpg|thumb|File:Satellite image of Bhutan in April 2002.jpg- Pnsasing kndadax karac baraw. (衛星圖2002年4月)]]
Wa mniq trahuc Asia ka ''Putan, koka ckcka wa mniq ratuc narac mi stabuy narac duwiyaq Simaraya, iril daya mi daya u mslutuc Cyukoku, mquri iril mi tutrahuc mi narac pa muayus Sicin pang Intu mi iril Mengcyara pang mi muayus Arunacyaar pang.''
''Koka'' niyi u ''koka'' wa mniq ckcka duwiyaq, tudaya u tubaraw daya mi trahuq u turuma ka nniqan, karac duwiyaq tudaya u knskuy balay, htngayan huda tnkawas ka lmiqu tudaya, karac tuckcka ayu pa muxul hari kiya, tutrahuc u qqapur bay ka lmiqu, mkduwiyaq truma mi mbrnux pa sshuriq mi mtilux hari ka karac, nniqan na u wa mquri Trahuc ''Asia''. Kana ''koka Putan'' pa wa bungan lmiqu u 72%, rmabang kana Trahuc ''Asia''. Rmabang bay tubaraw duwiyaq pa, wa mniq muayus ''Cyukoku'' mi ''Putan'' duwiyaq ''Kankapnsn, knbaraw na u 7570 meyta.''
== Singcng-cyuhwa (行政區劃) ==
Kana ''koka Putan'' pa psnaqan iril cyu, ckcka cyu, trahuc cyu mi narac cyu, trahuc cyu mi narac cyu, truma ''singcengcyu'' pa, psnaqan 20 ''cong.''
[[Patas bntasan:Jacaranda bhutan.jpg|thumb|File:Jacaranda bhutan.jpg (位於中央區普那卡的宗堡)]]
== Cngcu (政治) ==
''Putan gikay'' u ''psnaqan koka ingkay'' mi ''kokomin gikay, kana koka ingkay u niqan 25 hiyi knhbrawan, 20 hiyi knhbrawan u unuwan kndadax seynkyo, msngari da u bukung koka ka pnhiyu psdhu, ngalan ing kana koka ingkay pa, naqah mntumal tang; ging kokomin gikay u malu phyuun ka mntumal tang.''
Sptutuy phiyu ''mpseyngkyo'' ddha ''ingniyi'' pa, kasi ka qulung bay mnnuyas ''daygakusey.''
* Kngkawas 2006 idas 1 diyax 18, bukung ''koka Cikmey Sinke Wangcuke'' pkla kari kngkawas 2008 muwaya muda ''seyngkyo'' kana ''koka'', muru pnwaya ''gikay'' muda umaw burah ''seyhu'', ''mugingkay'' kmlawa koka.
* Kngkawa 2006 idas 12 diyax 14, bukung ''koka Cikmey Sinke Wangcuke wada na sbuway laqi niya Cikmey Kaysaar Namuyeyar Wangcuke ka mubukung koka.''
Kngkawas 2007 idas 12 diyax 31, muda muwaya tubaraw giying ''seyngkyo'' ka ''Putan'', kndadax 48 hiyi knhbrawan pnusa hangan bbtaqun mi, muda umaw 20 hiyi ''ging'' tubaraw ''gikay''.
* Kngkawas 2008 idas 3 diyax 24, snturung muwaya knhbaraw ''tang'' muda ''seyngkyo'' ka ndanan ''Putan'', kasi sdurux ''seyngkyo'' ''kokomin ingkay ging, kiya mi spuda pusu pnsdhuwan niyi muda muwaya seyhu mnseyngkyo. Mnhdu seyngkyo da u wada kndadax pnwaya bbukung knpriyux pnwaya keyngpo pnhiyu bbukung. Ana so tnbukung kana koka ka bukung koka, binaw biyax mpqpah u wa sbuway congri mi neyke. Uxay wana smmalu waya ka kokoingkay , qulung niqan pdanan 2/3 ging kokoingkay da u, niqan biyax malu plixun ka bukung koka.'' Ana so niqan biyax malu muda palix bukung ''koka'' ka ''kokoingkay'', binaw pkla ka tnpqita, ida dmuwi kari bay biyax ka bukung ''koka'' niya na. Pkmamu bay pnluban tnsapah bukung ka ''Putan'' ''Heping'' mi ''Fanjung tang'' ka wada mbiyax, 47 ka kana ging pa wada mangal 45, kiya mi so tnsualang ka ''Jnminmincu tang'' u wada ini baka. ''Putan Ryeynhe tang'' u congri brah ''Sangknaytu'' ka mpdudul, to bay qridin bukung ''koka'' ka mnswayi na qridin.
* Kngkawas 2013, mndha muda ''seyngkyo kokoingkay'' ka ''Putan'', mnuini baka ''seyngkyo'' ka ''Jnminmincu tang'' ka wada mbiyax, kiya mi 47 ka kana balay knhbrawan ''ging'' ''kokominingkay'' pa, wada mangal 32 hiyi ''ging'', mntxal muda knpriyux ngalan mpqlahang ''seyhu''.
* Kngkawas 2018, mnturu muda seyngkyo kokominingkay ka ''Putan'', mnnuini baka ''seyngkyo'' ka ''Putan Ryeynhe tang'' pa wada mbiyax, kiya mi 47 ka kana balay knhbrawan ''ging'' ''kokominingkay'' pa, wada mangal 30 hiyi ''ging'', mndha muda knpriyux ngalan mpqlahang ''seyhu''.
== Cingci (經濟) ==
[[Patas bntasan:Bhutan Royal Audit Authority.jpg|thumb|File:Bhutan Royal Audit Authority.jpg (王家審計署)]]
Putan u ''koka'' ini hari dayi tnburah qmpah. Kngkawas 2007, nngalan hbangan kingal idas sediq Putan pa pila Amirika 1400 (GNP per capita). Pusu bay nngalan dha hbangan tnnualang ''Putan'' u, sbari dha ''Intu'' ngengalun ''deyngki'' ka qsiya, spuda ''Ryeynhekwo'' kngkawas 2004 patas bntasan pkrana kana sediq tnlangan babaw dxral, 192 ka kana balay knhbrawan ''koka'' pa, wa mniq tu134 ka ''Putan,'' quri so ''keyjay'' u wa mniq thiti hari uri. Binaw saya niyi u alaw ka muda snturung ''cweyncyohwa'', sediq knlangan u prading mari qqiya ''koka'' icil mi mquri ''maci'' thdil k aka sediq, ini ttuku ddiyun sntkuwan dha nanaq ka dsediq mi wada mkala ka cnhdilan napa quri ''keyjay seyhu, maku mkala ka uka qpahun dsediq.'' Btasil u niqan btasil rrulung mi btasil rkuruk.... Kana wa bungan lmiqu u 72%. Niqan bay hangan lmlamu qqhuni mi pphpah, pusu bay qqhuni pa niqan qhuni ''puti, qhuni gomu mi qhuni qulic.''
Pusu bay qpahun ''kungyey'' u qqpahun ttiping quri so pkrana smmalu ddiyun tnsapah kddiyax mi uqun smnluwan, 74% sediq mpqpah u mpqpah qpahun phuma pnwalang mi mtabu tnbuwan mi mhuma qqhuni. Pusu bay nngalan pnhuma pnwalang tnkawas mntxal u payay mi lhngay mi ''mugi''. Biyax qsiya phru ''deyngki'' ka pusu bay nngalan hbangan, ya bay 72% biyax qsiya phru ''deyngki'' ka sbari ''Intu.'' Qpahun ''ryoko'' ka kkingal pusu stmanan pnyahan nngalan hbangan. Cbiyaw han u ini bay ppwaluk quri knluwanan nganguc ka ''Putan'', kngkawas 1974 ka hana smruwa ptmay sediq ''gaykoku'', ''Putan'' saya da u niqan 150 ka ''dayri'' qpahun ''ryoko.''
Ana so ini hhtur knhbrawan hiyi sediq nganguc miyah rmiwaw, binaw wana nanaq musa rmiwaw qnlhangan ''seyhu'' ka ssaun rmiwaw, 3 hiyi uxay u hmrinas 3 hiyi ka pnspuwan pa, tntaxa hiyi u kasi ka subway 200 pila ''Amirika ka jeyking'', kiya ka ddiyun qmlahang nniqan ida nkiya mi waya rudan cbiyaw. Elu paru u 3000 ''kiro''. Dapa ubal, roba, dapa dmay ka stmanan bay shaqun qqiya. Pusu bay stmanan mbbari stkuwan mi stmanan mpdayaw heytay qmlahang koka ka Intu. Thiti bay kana mtqiri knlangan babaw dxral smruwa pusa treybi mi wangru ka Putan uri.
== Jncyuan (人權) ==
[[Patas bntasan:Lotshampa refugees in Beldangi Camp.jpg|thumb|File:Lotshampa refugees in Beldangi Camp.jpg (1990年代初期被不丹政府驅逐至尼泊爾的洛昌族難民)]]
Kkngkawas1990, seyhu Putan u mnuda quri snburah ''minjoku'', wada dha lwaqun nganguc kana ka ''Rocang joku''(pusu bay u ''Nipoar''), hmrinas knbrawan kana ''koka'' 1/5. So niyi ka ndanan u pdudul sediq ''Rocang'' mpalix pnwaya pusu biyax bukung, phiyu ''seyhu'' pnwaya ''taygi'' ka sngtangan ''seyji.'' Knhbaraw bay ''Rocang joku'' u snrnu ini pntna kari ''seyji'' kiya mi wada qrapun mi lwaqun mi ulkan kana dnuwi ''jaysang.'' Cida, mabang bay mrrudu ka Putan mi kndudul bay mrana uri, kiya mi dmuwi ''Putan anjeyng buday'' muda muruc mi lmiwaq hbaraw bay sediq. Spuda snpuwan ''UN nanminsuusu'', dhuq kngkawas 2008 cida, mnniq iril ''Nipoar'' nniqan mqraqil sediq ka mqraqil sediq Ptan pa hmrinas 107000 knhbrawan hiyi.
Bsiyaq hari kngkawas mniq nniqn mqraqil sediq cida da u, hbaraw mqraqil sediq pa prading mquri ''Kanada'' mi ''Nowey'' mi ''Ingkoku'' mi ''Awtariya'' mi ''Amirika'' ''dkoka'' niyi muda ''singsey'' hniwan mqraqil sediq, so malu musa thdil quri ''koka'' kiya. Kngkawas 2008 dhuq kngkawas 2012 cida, wada srwanan ''Amirika'' hniwan mqraqil sediq ka 60773 knhbrawan hiyi mqraqi sediq ''Putan''. Alaw ka ini srwani ''seyhu Nipoar'' ka mqraqil sediq ''Putan'' mnniq ''koka'' dha mpsediq ''koka Nipoar'', kiya mi dsediq niyi u wada msediq uka ''meybu koka'' suncahaya, uka biyax hnyuwan mi biyax ''seyngkyo''.
Kingal dungan u, wada pusa kari ka ''seyhu Puta''n, pnhyuwan ''tang'' dmqraqil sediq niyi pa to so ini puda waya mi pnsliyan mpqnaqah ndanan kana.Pusa kari ka pnsliyan snbeyhing mita biyax sediq, wada smliq kndusan txtaxa sediq ka ''seyhu Putan, yawkyo kana sediq tnualang, kana ini khbaraw minjoku, kasi ka mlukus lukus knhbrawan minjoku ka mniq nniqan pnspuwan nganguc.'' Mniq ''byo'' mi ''seyhu'' mi sapah pyasan mi nniqan ''seyhu,'' kiya mi pnspuwan mssli u muda sndhu bay uuda pnwaya.
Saya, seyhu Putan mi dmpciyuk ''seyhu'' u''(pusu na bay u Putan Kyosanto (Maryeymaw)''dndulan biyax pahung lqlic ''Putan'') ini palix mttdiyal.
Dmpciyuk seyhu niyi u mnuda pusa kari sbrahun ka pnwaya quri dxral mi pdkaun ka biyax ssnaw mi qqridin mi ''seyji mincu'' dniyi ka ''yawkyo'' dha, binaw wada hrtanan ''seyhu'' mi wada pklanan sa pnsliyan ini puda waya.
Saya, dmpciyuk seyhu u smatang spuda mtdiyal pspoxun ka pnwaya bukung seyhu Putan.
== Knhbrawan hiyi sediq (人口) ==
[[Patas bntasan:Kinder mit Rabenvögel.JPG|thumb|File:Kinder mit Rabenvögel.JPG (街頭兒童)]]
Knhbrawan hiyi sediq Putan u 672,425 (pnspuwan kngkawas 2005 sspu ''keyngsa'' knhbrawan hiyi sediq).
Pntnaun pnsung kana mtqiri knlangan babaw dxral u scuqi tqapur nniqan sediq ''koka'' ka ''Putan'' uri.
''Minjoku'' ''Putan'' u malu psnaqun tturu kluwanan:
* sediq ''Saarcyawpu,'' sediq tnpusa wa mniq tunarac ''Putan.''
* sediq ''Krong'', to bay so wa mniq tuiril ''Putan'' kana, dhiya u llutuc tnhdilan ''Cang joku'' 9 ''seyki''.
* sediq ''Rosamupa'', malu suncahaya sediq ''Rocang'' uri. 19 ''Seyki'' thiti miyah thdil ''Putan.'' ''Rosamupa'' (dungus na u turahuc ''Putan'') u ''minjoku'' pprngaw kari ''Nipoar. ''
Kari ''Cungke'' mi kari ''Ingkoku'' ka kari sduwi ''seyhu'', sediq ''Rocang Nipoar'' u rmngaw kari ''Nipoar''.
Kari ''Cungke'' mi kari ''Cang'' u niqan balay pnluban.
Kana sediq ''koka'' ''Putan'' u msupu snhiyan kana, snhiyan ''koka'' u ''bukyo'' pniyah ''Cang'', pusu bay kluwanan bukyo u ''Cupakecyupay,'' niqan uri ka 25% ka snhiyan dha u ''Intukyo.''
Muwaya balay pnhyuwan byo u kngkawas 637.'' ''
''Sinjya Itukyo pa to wa mniq turahuc Putan, niqan Spopay mi Pisnupay mi Singripay, niqan uri ka byo Intukyo u wa mniq Sinpu.''
''Niqan Pnkyo uri ka Putan, binaw hbaraw bay ka wada ddulan Ningmapay bukyo pniyah Cang da.''
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Toda]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%8D%E4%B8%B9<nowiki/>(參見中文維基百科)
*Tnhjil kari seeji Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
15cgu9i4kom19psjmnfe2s7lvdw4lf4
Bidhya Devi Bhandari
0
160
102866
102855
2024-01-14T08:50:52Z
Wutsje
1521
rv copyvio
102866
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Vidhya Bhandari2.JPG|thumb|Vidhya Bhandari2(比迪婭·戴維·班達里)|alt=Rt. Hon. President Bidya Devi Bhandari.jpg]]
= Bidhya Devi Bhandari(比迪婭·戴維·班達里) =
Mntucing hngkawas 1961 idas 6 jiyax 19 ka Bidhya Devi Bhandari ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Nepal]] ta sayang o kiya ka Bidhya Devi Bhandari, pnaah hngkawas 2015 idas 10 jiyax 29 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
98ny09fd82nfht1tn1fnk85cnf58169
Bilus
0
161
100346
68719
2023-10-06T00:03:59Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100346
wikitext
text/x-wiki
= Bilus (石門部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang Bilus.
19 sapah ka kneegu na sapah, 33 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 82% niqan 27 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 18% niqan 6 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 76%, Amis 3%, ni rahuq na o 3%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
rl3a58ryjap2fwvxkmxvqokg0tcpvd7
Bkiluh
0
162
8128
8127
2021-03-18T13:49:10Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
8127
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Ciyak lmiqu]]
[[Snakun:Truku]]
7g9phy7ee10c6xfaq42t2bj7okiuspq
Blangaw
0
163
100347
84790
2023-10-06T00:04:01Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100347
wikitext
text/x-wiki
= Blangaw(桃山部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka alang Blangaw.
114 sapah ka kneegu na sapah, 300 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 286 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 14 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 93%, Saysiyat 2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Mniq saw alang Blangaw seejiq o seejiq Scyaru.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Sincu nsgan Wufung alang Blangaw.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Mniq daya alang Cingcyuan, mnuda elug bling ini bsiyaq do kika dhuq alang Blangaw da.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Bbaraw dgiyaq o 600 knjisan, sttu kana.
== Pgkla patas rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Mgrig rulu:Tduwa su muda elug Shentaw 122 syeyn(elug Nancing), kndadax dgiyaq Cutung mtmay Wufung, mnuda elug bling do kika ini bsiyaq do kika dhuq alang Blangaw da.
Ppanun basu: Tduwa peapa basu Sincu 1039 ni 3039 musa Wufung, dhuq Blangaw do tucing basu da!
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Atayal.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Atayal ni Tlu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Mnrmuxan nihung siida, kmciyux Tanah Tunux ka seejiq Scyaru, tnhjil kska yayung Matara, bukuy do asi nniqan ruwan dgiyaq ka Kisacu Nihung, ini bi sleexan kmlawa, kika dsun kana seejiq alang miyah breenux ka bukuy alang, dhuq ssiyaw sapah nniqan kisacu Blangaw hiya, pnhyugan kingal alang, kika tmhangan dha Blangaw.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
e76loszzmm3jgcq0bi44bhswc0sp3d8
Blbul
0
164
8198
8197
2021-03-18T13:49:18Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
8197
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Blebun]]
[[Snakun:Truku]]
itv0szym34s0xbxdhyn0i9e2jyec8zt
Blbun
0
165
8202
8201
2021-03-18T13:49:22Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
8201
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Blebun]]
[[Snakun:Truku]]
itv0szym34s0xbxdhyn0i9e2jyec8zt
Blebun
0
166
95703
72800
2023-04-03T16:47:33Z
WikiBayer
38
95703
wikitext
text/x-wiki
= Blebun/ Blbun/ Blbul(香蕉) =
Egu riyung skmalu hei ta ka blebun nii, kiya kuxul riyung ppqun ani iima. Anu egu kesun daha ka sansusenwe na.
Ita Seediq peni na, rbegun daha qsiya kingal rabi ka beras dhekuy han, pgdengun qsiya beras dhequy ge, pgmaxun daha hei blebun ka beras dhekuy nii. Blequn smetun ka waso na plbuun daha ppuqun, nii kika lbuun daha bera dhekuy blebun. Hngedun daha bobo ribo paru ka kulu, mhada hnpure ge , nii kesun ta ita Seediq ka “emun”.
Rudan ta ita Seediq ge, smeelaq camac de, ssapo daha waso blebun ka bobo truma ka snliqan na hei camac, ririh so gnaalu nniqan ta bobo dheran duri.
[[Patas bntasan:Musa-sp3.1.jpg|縮圖|File:Musa-sp3.1.jpg]]
Niqan dungan, netun so ini pphepah ma ini heru ka pusu qhuni na de, paqun daha pusu na ma htiyun nanaq hiya, ririh so pkmalu so gntuwan ddheran.
[[Snakun:Truku]]
gjj2y5uy455tznaa2nwjokfvhd2h8th
Blhuy
0
167
100348
8220
2023-10-06T00:04:02Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100348
wikitext
text/x-wiki
= Blhuy(枕頭山1部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang Blhuy.
97 sapah ka kneegu na sapah, 285 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 7 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 278 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal0.7%, Amis1.1%, Paiwan0.4%, Bunun0.4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
mqejiuagzox2rpth0wc04b0za742874
Bnbung Seejiq
0
168
8227
8226
2021-03-18T13:49:42Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
8226
wikitext
text/x-wiki
= Bnbung Seejiq =
Nkari pnyahan pusu rudan Seejiq o saw nii“Bnbung”,“Sbiyaw,
mnniq kska dgiyaq ka kingal paru bi qhuni.Hnigan qhuni nii ga, dmka o mtna
qhuni, dmka o mntna btunux.Saw kingal nanaq qtaan.Niqan kingal jiyax,sriyu
paah kska qhuni hiya ka utux kingal snaw ni kingal qrijil,maa seejiq ni
mstrung da.Ptucing laqi ni mrana paah hika hiyi ta seejiq bitaq sayang.Saw nii
ka pnyahan pusu rudan ta”msa ka nkari rudan ta sbiyaw.
rmngaw ka duma seejiq uri,“prajing bi smnalu karac ni dxgal siida,
niqan kingal snaw ni qrijil ka utux sun, paah baraw ni miyah mtucing kska
dgiyaq paru. Niqan ka ksun paru bi btunux babaw na, kiya ni mtgdha ka
btunux nii da.Isil o mbabaw dxgal, isil o maa malu bi kingal sapah bukung.
Dha utux nii o mniq kska sapah bukung ka dhiya ni thnganan dha
Bnbung(kiya ka dxgal pusu rudan~Pusu Qhuni ni Pusu Btunux sun dha uri.)
kiya ni mrana paah hini ka ita Seejiq da”msa.
“Pusu Qhuni”nii o ga mniq lalih qsiya yayung Glu, dxgal alang
Tmunan klwaan Bsuring.
Paah babaw gsilung o empusal mspac kbkuy maxal
spac (28,14) mitur ka knpbaraw na. Btunux utux nanaq ka knbragan na o
kingal kbkuy mitur.Knlbangan na o mataru kmxalan mitur.Mtna saw bbaraw
bi kingal hnigan btunux bhgay.Mntucing paah karac baraw ni tgqi tunux
dgiyaq baraw dowras. Sgnaah brah ni baang qmita o mtumun ni bhgay bi
qtaan ka hnigan na. Sgnaah nklaan hidaw qmita o lmutuc dgiyaq ni gaga maa
rnaaw.Quri gqiyan hidaw o dowras ka kiya. Wana bukuy na ni baang guri iril
o kika msbnux ni rnaaw paru.Gaga hiya ka paru bi lhngaw mtduwa tqiyan
rima hiyi seejiq, kiyig lhngaw hiya o mtduwa tqiyan maxal srangi hiyi.
Kiya ni mnsuwil mhurah mtucing paah babaw lhngaw ka btunux, uxay
ka malu niqan.yuyuq na babaw o gaga hraan qhuni ni spriq. Kiyig lhbun
lhngaw hiya o gaga pniqan jyujika ni malu patas Utux Baraw, pnowsa
dsingxu ni seejiq smnegul seuxal.
Yasa pusu pnyahan rudan Seejiq ka Bnbung nii ni hnciyan dha
tmngahan. Gaya seejiq o spruun ta bi kana ka utux rdrudan ta. Sapah
utux rdrudan ka nii ni tnhangan dha msa“Pusu Btunux”ni “Pusu
Qhuni”. Spruun dha qmita ni nglan dha utux qmita. Ini tduwa rngagan
naqih kari ni ana manu smeliq rmngaw. Asi ka mgmlux lmnglung ,
smparu, cseisug ni sbliqan qmita. Lhngaw utux rudan nii o ini tduwa
cyuan.
Nasi cyuun ni uxay kiya o smliq rmngaw do smisug ni piyah paru
bgihur,quyux ni bruwa. Uxay kiya o pknarux ni ana manu pqraqil ka
saang utux rudan, musa maduk hiya ka seejiq o ida saw nii uri.
Sayang do ini bhangi ka saw nii da, klmukan ka qmita btunux nii o
“Btunux Bhgay”,“Btunux Kuwang-Ing”,“Btunux Mutan”sun
dha tnhangan.“Bnbung”,“Pusu Btunux”“Pusu Qhuni”ksun ta
tmhangan ka ita.“Pusu Qhuni”nii o pusu pnyahan rudan ta,kika nkari
paah rdrudan ta sbiyaw.
[[Snakun:Truku]]
tafjruxraivc72tqeyyzlrw38ah7g62
Bngerux
0
169
8231
8230
2021-03-18T13:49:48Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
8230
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Bhngil]]
[[Snakun:Truku]]
tl04kvk8i8cqbbudl1d3pnbrxyl5yna
Bngrux
0
170
8235
8234
2021-03-18T13:49:50Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
8234
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Bhngil]]
[[Snakun:Truku]]
tl04kvk8i8cqbbudl1d3pnbrxyl5yna
Bngwan
0
171
100349
8241
2023-10-06T00:04:04Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100349
wikitext
text/x-wiki
= Bngwan(圓山部落) =
Gaga mniq Yilan Tatungsyang ka alang Bngwan.
5 sapah ka kneegu na sapah, 22 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 86% niqan 19 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 14% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal77%, Amis9%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
50vqg4gp0rnvf2da4fgtx0udt4983ej
Bnuhun nSeediq
0
172
8247
8246
2021-03-18T13:50:01Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
8246
wikitext
text/x-wiki
= Bnuhun nSeediq =
Kari pnyahan pusu rudan ta ita Seediq ge “Bnuhun” kesun daha. Cbeyo bale, mneniq cceka dgiyaq ka kingal qhuni paru riyung, hnyegan qhuni kiya we, mgqhuni ka icin na ma, mgbtunux ka icin na, so hari kingal naq qtaan. Niqan kingal ali, psperuq pusu qhuni hiya ka kingal laqi rseno ma kingal laqi mqedin, paru de msterung ka dheya daha nii. Tuting ka laqi daha de, mrana kndalax ciida ka ita Seediq ma betaq saya. So nii ka kari pnsltudan rudan ta.
Niqan ka kari daha so nii duri,“bnrahan ba smmalu ka karac ma dheran nii ciida, niqan ka kingal utux rseno daka kingal utux mqedin, peeyah karac baro meyah mtuting cceka dgiyaq paru bobo dheran hini, niqan kingal btunux paru ka bobo dgiyaq kiya. Kiya, mtgdaha mceka ka btunux kiya, icin na ge mtlangan bobo dheran, icin na ge sapah thulang. Daha utux nii we meniq cceka sapah thulang ka dheya ma, tnyanun daha mesa Bnuhun, kiya ka pnspreqan pusu ta ba rudan. Pusu Qhuni ma Pusu Btunux kesun daha duri. Mrana ta kndalax ciida ka ita Seediq di”mesa.
“Pusu Qhuni”nii we, ga meniq pusu yayung kesun daha Gelu saya, dheran alang Tmunan Tlwaun Bsuring ka saya di, Peeyah bobo rcilung ge mpusan mmsepac kbekuy maxal sepac (2,814) meta ka knbrawan snpegan na dgiyaq kiya. Meniq ka Btunux Utux (sapah thuang)kiya ge maha kingal kbekuy meta ka snpegan knbrawan na, knlbangan na ge maha mmteru kmxalan meta. So bale ka kingal btunux qrari mbhege ga asi tgeqi cenga dgiyaq. Speeyah berah ma baang na qmita we, mtumun ma mbhege ka hnyegan na, speeyah hreyan hido qmita de, ga mllutuc dgiyaq mmaku paru. Quri gqiyan hido we kdere paru ka kiya, wano bukuy na ma baang na quri irin ka mmaku paru so msbale. Niqan lhengo paru ka pusu na, maha baka tqiyan rima seediq, kssiyo lhengo we maha baka tqiyan maxal sngari hei seediq. Ani si ini slhelah mhurah ma mtuting bilaq btunux ka lhengo truma, uxe kesun malu ba nniqan. Ga hreyan qhuni ma speriq ka ludux na baro, ga sqeya jyuzika daka patis Utux Baro ka so pusu na, pnsaan singhu daka seediq mnosa smnegul hii cuuxan mesa kari daha.
Ado pusu bale pnyahan rudan ta ita Seediq ka Bnuhun nii ma, hntiyan daha tmngayan. Gaya ta ita Seediq we, spruun ta ba qmita ka utux rudan ta. Sapah utux rudan ta ka nii ma, tnyanan daha mesa“Pusu Btunux”ma “Pusu Qhuni”, spruun daha qmita ma naglan daha utux qmita. Ini mhemuc rmengo kari naqah ma kanna kari smeeliq rmengo, asi ka mlmelux lmngelung , smparu, mseesu ma sbleqan qmita. Lhengo utux rudan nii we ini mhmeti tmiyu, netun stiyu, uxe de smeeliq rmengo, smiicu ma sbgihur paru, qmuyux ma mbruwa denu. Uxe kiya de pknarux ta ma mooda ta pqraqil knseengan Utux, so nii ka seediq mosa phuling hiya duri.
Saya de ini bhangi ka so nii di, Plmukan ka qmita btunux nii we “Btunux Bhege”,“Btunux Kuwan-In”,“Btunux Mutan”kesun daha tmngayan .“Bnuhun”,“Pusu Btunux”“Pusu Qhuni”mesa ta tmngayan ka ita Seediq.“Pusu Qhuni”nii ge pusu pnyahan rudan ta, so nii ka kari pnsltudan rudan ta cbeyo.
[[Snakun:Tgdaya]]
74bznznrdf7dhbmdidxtzfb9em3your
Bnuhur Sediq
0
173
8252
8251
2021-03-18T13:50:04Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
8251
wikitext
text/x-wiki
= Bnuhur Sediq =
:Nkari pnyahana pusu rudan Sejiq u sun dha“Bnnuhur”,“cbiyaw
bay,mnniq cka dwiyaq ka kingal deyhing bay qhuni.hnyuwan qhuni nii
u,cmka u mtna qhuni,cmka u mtna btunux.Saw kingal nanaq qtaan.Niqan
kingal diyax,criyu kndadah kcka qhuni hiya ka utux kingal snaw mi kingal
qridil,kiya sediq ni mstrung da.Ptuting laqi mi mrana piyah hiyaka hiyi ta
sediq dhaq sayang.Saw nii ka pnyahan pusu rudan ta”emca ka nkari rudan
ta cbiyaw.<br />
:Mnrngaw ka duma sediq uri,“prading bay smnalu karac ni dxgal ciida,
niqan kingal snaw mi qridil ka utux sun, kndadah baraw mi miyah mtuting
kcka dwiyaq deyhing. Niqan ka sun deyhing bay btunux, babaw na. Kiya
mi mtdha ka btunux nii da.icil u kiya mlangan babaw dxral, icil u kiya hay
malu bay kingal sapah bukun.dha utux nii u mniq kcka sapah bukun ka
dhiya mi thnganan dha Bnahur(kiya ka dxral pusu rudan~Pusu qhuni mi
Pusu btunux sun dha uri.) kiya mi mrana kndah hini ka ita Sediq da”emca.
“Pusu qhuni”nii u way mniq dalih qsiya yayung elu dxral alang
Tmunan klwaan Bsuring. kndah babaw ucilung u 28,14 mitur ka knbbaraw
na. Btunux utux nanaq ka knbrawan na u kingal kbkuy mitur.Knlbangan
na u maturu kmxalan mitur.Mtna saw bbaraw bay kingal hnyuwan btunux
bhuway.Mntuting kndah karac babaw mi mqi tunux dwiyaq babaw
dowras.kndadah brah mi siyaw qmita u mtumun mi bhuway bay qtaan ka
hnyuwan na. skdadah nklaan hidaw qmita u lmutuc dwiyaq mi way mniq
rnaaw.quri ryaxan hidaw u dowras ka kiya. Wana bukuy na mi siyaw quri
iril u kika msbrnux mi bling beyhing.way hiya ka beyhing bay lhngaw
malu tqiyan rima hiyi sediq, kingal lhngaw kla hay malu tqiyan maxal
sngari hiyi. Kiya mi emcuun mhurah mtuting kndah babaw lhngan ka utux,
uxay ka malu niqan. babaw na way hraan qhuni mi spriq. Kiya lhbun
lhngaw hiya u way pniqan jyujika ni malu bay patas Utux Baraw, pnuwsa
dsingpu mi sejiq smnul cuxal.<br />
:Yabay pusu pnyahan rudan Seejiq ka Bnahur nii mi hndiyan dha
tmhangan. waya sejiq u spruun ta bay kana ka utux rdrudan ta. Sapah utux
rdrudan ka nii mi tnhangan dha emca“Pusu btunux”mi “Pusu qhuni”.
spruun dha qmita ni nglan dha utux qmita. naqah rngagan naqah kari mi
ana manu smeliq rmngaw. asi ka mmlux lmnglung , smparu, tsicu mi
sbliqan qmita. lhngaw utux rudan nii u ini naqah cyahuan. nasi cyahun mi
uxay kiya u smliq rmngaw do smicu mi piyah bayhing bwihur,quyux mi
bruwa. uxay kiya u pknarux mi puda ana manu pqraqil ka saang utux
rudan, musa maduk hiya ka sediq u ida saw kiya uri.
Sayang dow ini bhangi ka saw nii da, klmukan ka qmita btunux nii u
“btunux bhuway”,“btunux puwayang”,“btunux mutan”sun dha
tmhangan.“bnbung”,“Pusu btunux”“Pusu qhuni”sun ta tmhangan ka
ita.“Pusu qhuni”nii u pusu pnyahan rudan ta,kika nkari kndah rdrudan ta
cbiyaw.
[[Snakun:Toda]]
0bhxln4v34n0nn6id5xaiwr3hzfpgk7
Bobowci
0
174
8258
8257
2021-03-18T13:50:06Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
8257
wikitext
text/x-wiki
= Bobowci(崎) =
“c” nii ga sttu ksun dha, hini o Ayran tayti ida kingal nanaq qtaan. Mmowsa ni mmiyah duri o mkksa “c” hini siida ka sejiqun alang Ayran ga, ida niqan kngal nanaq qnita dha ni lnglungan dha uri. Ungac Crayswey siida ka dlealang o asi ka bbulun ka qsiya, kiya ni bubul qsiya o ida qpahun sejiqun dealang Ayran tayti ka nii. Ada ka dhiyaq ni naqih ddaun bubul qsiya ka elug“c” ksun, miyah snaw hini na dqrijil o mabang mkrbuk bi kndusan dha, kiya ni drisaw hini ga ini dha hari kxuli miyah. Kiya ni bubul qsiya siida asi ka ddaun elug sttu o bqanan dha “Bobowci” ka hangan na da.
<br />
[[Snakun:Truku]]
21wd4gjbtoanzkdkuw6b7605v2bp8i7
Bolivia
0
175
85973
59100
2022-03-03T23:17:47Z
Pering Nokan
100
/* Pnyahan pnataa (參考資料) */
85973
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Bolivia (state).svg|thumb|Flag of Bolivia-Kwoci ''Poriweya''(玻利維亞國旗)|alt=Flag of Bolivia|339x339px]]
== Bolivia(玻利維亞) ==
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Bolivia]], 17 00 S, 65 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 1,098,581 sq km(hangan na o Tg28)
(knlbanga dxgal o 1,083,301 sq km, knlbangan qsiya o 15,280 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 10,969,649 hiyi.
Gaga [[Sucre]] ka pusu alang paru, jiyax 6 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Bolivia ga wada sugan 34.30% ka dxgal qpahan, 52.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 13.20% na.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Bolivia.svg|thumb|155x155px|File:Coat of arms of Bolivia.svg-Kwohwey. (國徽)]]
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka ''Evo Morales'', pnaah hngkawas2006 idas 1 jiyax 22pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’.
== Risi (歷史) ==
=== Seuxal(早期) ===
Hiti na suu suci hayan we, wada rungan ''[[:zh:西班牙|Sipanya]]'' ka alang ''[[:zh:玻利維亞|Poriweya]]'' nii, ngalan dheran ''Rapurata'' congtuci na ''Sipanya''.
Ckceka na sucyo suci dige, mccebu ptburux ka ''[[:zh:拉丁美洲|Ratingmeco]]'', ciida ham we “sang Miru” kesun ka ''Poriweya'' nii, ma wada yahun dmoi baga na seediq mbeyax kesun [[:zh:西蒙·玻利瓦尔|Poriwar]] n[[:zh:卡拉卡斯|Cyaracyasu]], kika tnburux knkwas 1809 de mangal ngayan alang kesun ''Poriweya''.
[[Patas bntasan:Bolivia (orthographic projection).svg|thumb|157x157px|File:Bolivia (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置)]]
Knkawas 1825 de kmburux peeyah Sipanya di, bobo na de ini alix mccebu alang kssiyo na, kika ririh so wada uka pncbuwan ka mddeka dheran na. Kii kana ka tgdaya n[[:zh:智利|Curi]], tghunac n[https://zh.wikipedia.org/zh-tw/%E5%B7%B4%E8%A5%BF Pasi] ma tgdaya n[[:zh:巴拉圭|Parakwe]]. Pncbuwan daha kesun “syawsu cancung ”kndalax knkawas 1879 betaq knkawas 1882 ka maha ptyuun bale, wada uka ciida ka kingal bale alang daha siyo rcilung, kika alang uka kangko ka Poriweya nii di.
Bobo tnburux de, seyhu nPoriweya nii we Dame Doriq pneeyah ''[[:zh:欧洲|Owco]]'' ma seediq [[:zh:麥士蒂索人|Mesutiso]] ka pnheyu, tucay-tongcu ka qqlahang daha, so nii we ggeluk daha dheran na Intianmingcu. Knkawas 1900 dige 1600 wan ka seediq ''Poruweya'',
Knkawas 1898, [[:zh:拉巴斯|Rapas]] ka sotu daha bale, [[:zh:苏克雷|Sukore]] we biqan ngayan nanaq. Kika cingci nPoriweya nii de uka ka inkwang n[[:zh:波托西|Potosi]] di ma, mquri siyo n[[:zh:奥鲁罗|Awruro]] kmari sikwang di, so nii de seediq mptpatis ka gaga qmlahang alang ma cingci daha.
===Saya(現在)===
Knkwas 1953 idas 8 ali 2, pheyu hwari ka Aistungsoro, lixan na ka “tacwangcu”, spooda na tutikayko.
Knkawas 1984, lixan daha ka cunsu-tucay, spooda na mingcu-senci.
Knkawas 2003, tmutuy pnkseengan gas, melux ini qeepah kana seediq ''Poriweya'', congtong daha [[:zh:贡萨洛·桑切斯·德洛萨达|Sangcesu]] daka tayri congtong daha Mesa, wada daha nseengun malix ma, wada qduriq alang uciicil di.
Knkawas 2005 ldas 12 ali 18, metaq kipu seediq mpcongtong daha. Intian yecuming Moraraysu ka wada daha ngalun, knkawas 2006 idas kingal ali 26 ka ptluungan daha, heya ka mngaya ba mangal congtong na ka Meco yencuming, hey aka plaale ba kesun coyicongtong na Poriweya. Prading thuwe cmikun kesun sohwecuyi nPoriweya, smmalu ggaya nanaq dPoriweya
Knkawas 2009 idas kingal ali 25, senhwa ka snlmean daha tg16 we, kiya si senhwa snlmean pneeyah ba baga seediq Poriweya.
Knkawas 2009 idas 3 ali 26, ''[[:zh:埃沃·莫拉莱斯|Moraraysu]]'' ka pnatis pusu ba gaya daha, “Poriweya konghoko” nii de spriyux na kesun “Poriweya mingcuko”, kika heya naq wada lmutuc mangal congtong dungan.
== Tiri (地理) ==
Quri dheran tongpe nPoriweya we breenux, ckceka na we bungu lmiqu [[:zh:安地斯山脈|Antisu]], ''Poriweyakawyen'' ka dheran quri ggqiyan hido, maha 4000 kongcu ka knbrawan na, hini we dheran nrao gheti bbaro. Egu dheran pcliyu rumu puniq ka qrei hini. Dgiyaq daha bbaro ba bale we [[:zh:伊宜馬尼峰|Yiimani]], 6462 kongcu ka knbrawan na.
[[Patas|thumb|242x242px|Gaga pnqita ka dha kwociya mdudl mniq saw 2006 hngkwasan. [莫拉萊斯與時任巴西總統盧拉及其幕僚長羅塞夫合影(2006年)]]]
Alang ''Poriweya'' nii we bbaro ka quri ggqiyan hido ma, llebu ka quri hreyan hido. Ga meniq dgiyaq Antisu ka sipukawti na, tongputiti na we meniq bbuyu Masun. Dheran na llebu bale we ga meniq [[:zh:奥鲁罗省|Awrurosung]]. Ga meniq ayus na ''Poriweya'' daka Miru ka rcilung[[:zh:的的喀喀湖|Titikoko]]. Ga meniq sinanpu ka ruco timu [[:zh:烏尤尼鹽沼|Uyoni]].
== Karac (氣候) ==
Dheran alang ''Poriweya'' nii we, hmrinas mddeka ka mttilux, mdengu ma tleetu ka kana na hari, qquyux na we kndalax tongpe betaq so ggqiyan hido ge, peeyah 200 hawmi kndudul seerih betaq toma 100 hawmi.
== Singcng-cyuhwa (行政區劃) ==
=== Mngari sung ma sohu na: ===
{| class="wikitable"
|+
!Mngari sung ma sohu na:
|-
|''[[:zh:丘基萨卡省|Kacisakasung]], sohu na we Sukore''
|-
|''[[:zh:科恰班巴省|Kocyapanpasung]], Kocyapanpa ka sohu na.''
|-
|''[[:zh:贝尼省|Penisung]], Torinuya ka sohu na''
|-
|''Awrurosung, Awruro ka sohu na''
|-
|''[[:zh:拉巴斯省_(玻利維亞)|Rapasusung]], sohu na we Rapasu''
|-
|''[[:zh:潘多省|Pantosung]], Koweha ka sohu na''
|-
|''P[[:zh:波托西省|otosisung]], Potosi ka sohu na''
|-
|''[[:zh:聖克魯斯省_(玻利維亞)|Sungkorususung]], sohu na we Sungkorusu-torasera''
|-
|''[[:zh:塔里哈省|Tarihasung]], sohu na we Tariha''
|}
== Mingcu (民族) ==
Alang egu klegan mingcu ka Poriweya nii, qtaan ka snpegan daha knkawas 2010 ge, 1012,5 mang kana seediq na. cceka na we 60% seediq [[:zh:美洲原住民|Intian]] tndheran, 26% ka pngmaxan Ing-ow mingcu(seediq [[:zh:麥士蒂索人|Mesutiso]]), Dame Oco ma duma na de 14%.
36 klegan ka seediq Intian tndheran, paru ba cceka daha hii we Kocyacu daka Imaracu, daha klegan mingcu nii we 85% na kana seediq Poriweya.
Poriweta nii we alang ini psaanak niqan snhiyan daka uka snhiyan. Mesa ka gaga spatis senfa daha we : “Kwocya we snterun na ma qlhangun na kana ka niqan snhiyan daka uka sntmaan, kraanun naq knkuuudus daha, kwocya we ini pggaaluk daka snhiyan.”
Sqiti ta peeyah snpegan nanaq sethu Poriweya nii ka sseediq na knkawas 2001 du we, 78% ka seediq snhii [[:zh:罗马|Roma]] [[:zh:天主教|tencucyaw]] ma, 19% ka sincyaw, 3% ka irih so ini snhei ani mmaanu.
Pntasan na congcyaw-sehwe ka knkawas 2010 ge, 92.5% ka snhei ciducyaw, 3.1% ka snhei naq snhiyan tndheran, 2.2% ka [[:zh:巴哈伊信仰|pahai]], 1.9% uka snhiyan, duma de ini dehuk 0.1%.
Seediq tndheran we snhei naq snhiyan ndheya hari kana, ini pntena [[:zh:基督教|citucyaw]] ka ssnhyun daha. Smtama bubu n[[:zh:地球|ticyo]], “ticyo mucin”kesun daha ma, smtama bubu utux kesun daha [[:zh:科帕卡瓦纳_(里约热内卢)|kopakana]], mqedil kesun daha Urkupiña ma Socavón ini suupu rseno nana, nii si asi ka klaun bale. Niqan duma ka ga meniq alang Aymaran quri rcilung kokohu, ga ddulun na mbeyax ba gmarang kari kesun Canmusu. Niqan ka snhei utux icil ka Poriweya duri, so ka utux Ekeko ma utux Aymaran, ma, TUPA ka utux na seediq [[:zh:瓜拉尼人|kwarani]].
== Cingci (經濟) ==
Ado ka uxe malu ka seyhu daha ma, ga qlhanga alang icil, Poriweya nii saya we alang tgqrinuc ma tgthiti ba knlmeyan daha quri nanme. Seediq daha mqrinuc we 66.4%, seediq daha mqrinuc ba bale we 45%. Mqrinuc daka seediq mtengi we tgruura bale qtaan, dheran daha ge, 90% ga dooyung Dame doriq daka seediq pnqiling.
Egu riyung ka hnreyan sekiyu ma gas daha ,ma, kana [[:zh:銀|gin]], [[:zh:钨|wu]], [[:zh:锡|si]], [[:zh:铅|ceng]], [[:zh:金|king]], [[:zh:锂|ri]], kii kesun daha “koziki tloong gakac king mpesa ppuqun”. Uxe wano nii na, ga hiya ka snpahan nSipanya ka [[:zh:印加帝國|Ingcya-tikwo]] duri, Poriweya nii ka tg2 berah na niqan yqeyaq hreyan gas quri [[:zh:南美洲|nanmeco]].
Meniq kongye daha we [[:zh:食物|suping]], [[:zh:紡織|hwangcu]], [[:zh:皮革|piko]], [[:zh:酿酒|msino]], [[:zh:卷烟|tmaku]] dnii ka lekuh na. Mkela smisi xiluy niqan rako, niqan stdahu daha kesun Pingto yerencang; qyqeya bbrigun daha ge niqan snaku sekiyu, [[:zh:礦物|kwangwu]], kongye-cangpin ma nongye-cangpin. Lekuh daha muye-cangpin we [[:zh:藜麥|rimay]], [[:zh:玉米|srqemu]], [[:zh:小麦|mugi]], sure-xangpin ma [[:zh:大豆|tato]].
[[:zh:国内生产总值|GDP]] daha, kndalax knkawas 2005 ka 95,25[[:zh:億|yi]] pila Dame, knkawas 2009 de mrana betaq 172,17yi pila Dame, ciida ka GDP na kkingal seediq daha dige kndalax 1010 pila Dme, mrana betaq 1683 pila Dame.
== zenko(人口) ==
Peeyah cbeyo cbeyo riyung betaq saya, Poriweya nii we kndalax hreyan hido betaq gqiyan hido ga niqan seediq kana, ani si qtaun dheran daha we, tikuh hari seediq ga meniq so ddgiyaq ma so rbeyuh lmiqu, ani naq kesun malu niqun ka so breenux ma, malu dheran na duri, ani si, ani dehuk saya we tikuh ba so yomumingcu ka ga meniq hiya.
Uxe kesun malu ba ka nnniqan daha duri, hmeri egu seediq ga meniq ssiyo rcilun ma, ckceka bbungu alang [[:zh:秘鲁|Miru]] hiya, kika, ani kesun malu pnhgalang ma malu nniqan ka hini we, nian knglahang qqlhangan so miric ma dapa, niqan kkriyan kangwu ka so ddgiyaq we, hmeri hiya si ga tbliyan meniq hbaro seediq.
= Pnyahan pnataa (參考資料) =
[[Snakun:Tgdaya]]
* Hnlitan na Dakis Pawan
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%8E%BB%E5%88%A9%E7%B6%AD%E4%BA%9E<nowiki/>(參考自中文維基百科)
hxndtokb8g77535pjigd5v0q22d46vm
Borut Pahor
0
176
95149
85765
2023-02-10T22:38:38Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q206471]]
95149
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Borut Pahor 2010.jpg|thumb|Borut Pahor 2010(博魯特·巴荷)|alt=Borut Pahor 2010.jpg]]
= Borut Pahor(博魯特·巴荷) =
Mntucing hngkawas 1963 idas 11 jiyax 2 ka Borut Pahor ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Slovenia]] ta sayang o kiya ka Borut Pahor, pnaah hngkawas 2012 idas 12 jiyax 22 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
sq55tp7t54x6xl3sv1092lznxbp016x
Bosnia and herzegovina
0
177
107672
86110
2025-06-13T11:32:22Z
CommonsDelinker
52
Replacing Europe-Bosnia_and_Herzegovina.svg with [[File:Map_of_Bosnia_and_Herzegovina_in_Europe.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]]).
107672
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Bosnia and Herzegovina.svg|thumb|Flag of Bosnia and Herzegovina-Kwoci ''Posuniya'' ma ''Hosaykowena.'' (波士尼亞赫塞哥維納國旗) |alt=Flag of Bosnia and Herzegovina|442x442px]]
= Bosnia and herzegovina (波士尼亞赫塞哥維納) =
Gaga kska Owcow ka [[Bosnia and herzegovina]], 44 00 N, 18 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 51,197 sq km (hangan na o Tg129)
(knlbanga dxgal o 51,187 sq km, knlbangan qsiya o 10 sq km).
[[Patas bntasan:Coat of arms of Bosnia and Herzegovina.svg|thumb|File:Coat of arms of Bosnia and Herzegovina.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Kana ka sejiqun o niqan 3,861,912 hiyi.
Gaga [[Sarajevo]] ka pusu alang paru, jiyax 25 idas 11 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Bosnia and herzegovina ga wada sugan 42.20% ka dxgal qpahan, 42.80% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 15% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Bakir Izetbegović, pnaah hngkawas2016 idas 3 jiyax 17pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Map of Bosnia and Herzegovina in Europe.svg|thumb|File:Map of Bosnia and Herzegovina in Europe.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Pnugkela ''Posuniya'' ma ''Hosaykowena'' (波士尼亞赫塞哥維納簡介) ==
''[[:zh:波斯尼亚和黑塞哥维那|Posuniya]]'' ma ''Hosaykowena'' (kari ''Sayarweya'': Bosna i Hercegovina/Босна и Херцеговина), asi kesa ''[[:zh:波斯尼亚和黑塞哥维那|Poho]]'', tghunac na ''[[:zh:欧洲|Oco]]'' ka alang ga quri qiyan hido egu lmiqu ''[[:zh:巴尔干半岛|Parkan-pantaw]]'', ''[[:zh:塞拉耶佛|Sayrayefo]]'' ka [[:zh:首都|sotu]] na.
Alang ''Poho'' nii we, mpheyu tkingal mmteru ''[[:zh:社会主义国家|sohwecuyi-konghokwo]] n[[:zh:南斯拉夫|Nansurafu]]'' (mosa tuumal ''konghokwo'' na ''Posuniya'' daka ''[[:zh:赫塞哥維納|Hosaykowena]] sohwecuyi-konghokwo''), knxelan 1990, tnburux naq kingal alang ka mccebu ''Nansurafu'', spooda na ''“[[:zh:岱頓協定|Taytun-seting]]”'', ''Poho'' saya nii de ga psdhegan ''[[:zh:国际社会|kwoci-sohwe]]'' mesa [[:zh:独立|tur]]<nowiki/>i ''[[:zh:国家|kwuocya]]'' ka dheya di, ''[[:zh:议会|yihwe]]'' na ''Poho'' nii we ga sdhegan ''kawci-[[:zh:代表|taypyaw]]'' pnsgao ''[[:zh:欧洲议会|Ocoyihwe]]''.
== [[:zh:历史|Risu]] (歷史) ==
Knkawas 1992 idas 2 ali 19. Ani sqyaan seediq ''[[:zh:赫塞哥維納|Sayarweya]]'' ga meniq alang daha we, ngalun daha mkturi nii ma pdaun na ''[[:zh:公民投票|kongming-topyaw]].'' Qtaun ka bntaqan daha we, maha 62.8% ka seediq ''Musuring'' daka seediq ''[[:zh:克罗地亚|Koroaysiya]]'' pmsruwa turi. Idas 3 ali 3, [[:zh:民意代表|yihwe]] na Posuniya ma Hosaykowena nii we, anaq ini eyah mkhmetur turi ka yiyen nSayarweya we, paha kari mesa turi di mesa, ma, rmabang so mttraqil ka [[:zh:民族|mingcu]] daha di.
[[:zh:月|Idas]] 4 [[:zh:日|ali]] 6, kika ali [[:zh:政治|cungzun]] [[:zh:独立|turi]] Posuniya ma Hosaykowena konghokwo nii ka [[:zh:欧洲共同体|Oco-kongtongti]], rima [[:zh:自治区|cucuci]] nSayarweya nii we, posa kari mesa mphetu naq [[:zh:塞族共和國|Saycu-konghokwo]] ka dheya, turi naq tgicil na Posuniya ma Hosaykowena, ani si ga naq meniq Nansurafu sohwecuyi [[:zh:聯邦共和國|renpangkonghokwo]] nana. Asi osa miriq Sayarweya ka Posuniya ma Hosaykowena, supi nNansurafu zenmingcin mneniq Posuniya ma Hosaykowena hiya we, cbuwan supi Musuring daha Koroaysiya. Idas 4 ali 7, [[:zh:人民军|zenmingci]]<nowiki/>n nnNansurafu de, paha sapah skiya mosa smeeliq cmebu repuu bbali nKoroaysiya, kndudul paru ka pncbuwan daha di. Peeyah sotu [[:zh:塞拉耶佛|Sayyefo]] mquri ngangu mccebu, kika mccebu kana alang daha di.
Knkawas 1994 idas 3, [[:zh:穆斯林|Musuring]] daha Koroaysiya mneniq Posuniya ma Hosaykowena hiya we, smruwa pheyu renpang ma, suupu kmciyuk seediq Sayarweya ga meniq alang daha. Knkawas 1995 idas 11 ali 21, pteetu patis [[:zh:岱頓協定|Taytun-hopingseting]], malix mccebu alang daha naq, Posuniya ma Hosaykowena nii de wada mtaanak Poho-renpan daka Saycu-konghokwo di. Pncbuwan naq alang Posuniya ma Hosaykowena nii we, 20 mang ka seediq daha mhuqil, hmrinas 200 mang ka seediq mdooda uka nniqun. Mhedu mccebu de, pniqan alang Posuniya ma Hosaykowena hii [[:zh:联合国维持和平部队|weho-putwe]] na, knkawas 2004 de [[:zh:欧洲联盟|Omong]] ka meyah smriyux di.
[[:zh:選舉|Senci]] ka knkawas 2006 idas 10 ali 1. Idas 10 ali 18, paha patis pgkela, ga truuman [[:zh:哈里斯·西拉伊季奇|nHarisu‧Sirayicici,]] Sayarweyacu ka Poyisa-tomanoweci ma Coriko‧Komusici nKoroaysiya mangal [[:zh:主席團|cusitwan]]. Ckceka na yihwe-taypyaw ka 42 tloongan we, 9 tloongan n aka [[:zh:民主|mincu]]-singtotang, mangal 8 tloongan Poho, 7 tloongan ka sohwe-mingcu-renmong, 5 tloongan ka Poho-mingcutang, ga ngalun cengyang icil ka duma. Knkawas 2007 idas 2 ali 9, Nikora‧Supirici ka [[:zh:部长会议|pucang-hwey]]<nowiki/>i [[:zh:主席|cusi]] ma, posa kari ptloong.
== Tiri (地理) ==
[[Patas bntasan:Map of Bosnia and Herzegovina in Europe.svg|thumb|''Tiri Posuniya'' ma ''Hosaykowena ('''''波士尼亞與赫塞哥維納地理位置) ''']]
Ga meniq quri ggqihido ka alang Posuniya ma Hosaykowena nii, ssiyo na we [[:zh:克罗地亚|Koroaysiya]], Sayarweya ma [[:zh:蒙特內哥羅|Mongtokoro-konghokwo]]. Dheran na we 90% so lmiqu qqahun, dgiyaq Tinara we ga mquri gqiyan hido mbehng, ga mtaayus ssiyo rcilung n[[:zh:克罗地亚|Koroaysiya]], quri hunac tgiiril na we bungu tdheran tasin; wano ba siyo yayung ka breenux na. daya na yayung [[:zh:薩瓦河|Sawa]] (yayung pnswayan [[:zh:多瑙河|Tonawho]]) we, ayus na daka Koroaysiya. Rhengun rcilung oosa daha ngangu ge Nemu, ga hunac na ka rcilung [[:zh:亚得里亚海|Yatoriya]], 20 [[:zh:公里|kongri]] ka qndisan na.
[[:zh:氣候|Karac]] daha we, to hari so knuuxun ddheran, mntena [[:zh:地中海|rcilung Ticong]] ka hunac na.
Alang na paru we [[:zh:塞拉耶佛|Sayrayefo]], [[:zh:巴尼亚卢卡|Paniyaruka]], [[:zh:图兹拉|Tucura]] ma [[:zh:莫斯塔爾|Mosutar]] dnii.
== [[:zh:行政区划|Singcung cihwa]] (行政區劃) ==
Pdungusun Taytun-seting pntasan daha knkawas 1995 idas 11 ali 21 de, ga pdnakan daha [[:zh:政权|cungcu-suti]] ka Posuniya ma Hosaykowena nii: Poho-renpan daka [[:zh:塞族共和國|Saycu-konghokwo]], ga dmeka dmudul alang nii, niqan naq sotu, [[:zh:政府|cunghu]], [[:zh:国旗|kwoci]], kwohwe, congyong ma yihwe daha, ini psdayak.
Cucuci ka [[:zh:布爾奇科特區|Puarciko toci]], ga meniq [[:zh:东北|quri daya narac]] na Posuniya, ga asi qlhangi Posuniya daka Hosaykowena.
== [[:zh:政体|Cungcu ticu]] (政治體制) ==
Cucitwan na Posuniya ma Hosaykowena nii we teru seediq, knkingal seediq (seediq Posuniya, seediq Sayarweya, ma, seediq Koroaysiya) we kingal mingcu, 4 knkawas ka tloongan daha, ckceka 4 knkawas nii de, pn8 idas tloong tloongan cusi-twan cusi ka knkingan seediq. [[:zh:主席團|Cusitwan]] daha we [[:zh:直接选举|zenming-cusen]], [[:zh:波士尼亞與赫塞哥維納聯邦|Poho-renpan]] we pheyu seediq Posuniya ma Koroaysiua, Saycu-konghokwo we pheyu seediq Sayarweya.
Cusitwan ka peeyah ngayan hweyi-cusi ma, pdaun psruwa yihwe. [[:zh:部長|Pucang]] [[:zh:會議|hweyi]][[:zh:主席|cusi]] ka ppaha dpocang.
Posuniya ma Hosaykowena yihwe niqan [[:zh:立法机关|rihwacweng]], daha ka yen daha: [[:zh:下議院|zenmingyen]] we 15 hei, knkingan [[:zh:民族|mingcu]] we pn5 hei; taypyawyen we 42 hei, pneeyah Poho-renpan ka pntrwanan daha, pntrwanan kingal we pneeyah Saycu-konghokwo.
[[:zh:憲法法院|Sehwa hwayen]] na Posuniya ma Hosaykowena nii we, niqan [[司法機關|rihwacweng]], dheya ka ga dmoi suhwacweng na Posuniya ma Hosaykowena nii, tnlbuwan 9 hei hwakwan, ckceka na we 4 hei ka pnhyegan Poho-renpan, 2 hei ka pnhyegan Saycu-konghokwo, 3 hei we pnhyegan [[:zh:欧洲人权法院|Oco-zencweng-hwayen]], asi ka uxe [[:zh:公民|kongming]] na Posuniya ma Hosaykowena, ma, uxe kongming siyo alang na Posuniya ma Hosaykowena.
== [[:zh:人口|Zenko]] [[:zh:宗教|congcyaw]] (人口宗教) ==
Maha 48% ka hei seediq [[:zh:波士尼亞克人|Posuniyako]] (Bоšnjak) ga meniq Posuniya ma Hosaykowena nii, maha 37.1% ka hei seediq [[:zh:塞爾維亞人|Sayarweya]], maha 14.3% ka hei seediq [[:zh:克羅埃西亞人|Koroaysiya]]. Congcyaw na we, maha 46% ka [[:zh:伊斯兰教|Isuranran-cyaw,]] maha 36% ka [[:zh:正教會|tongceng-cyaw]] ma, maha 14% ka [[:zh:天主教|tencu-cyaw]].
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Tgdaya]]
* Hnlitan an Dakis Pawan
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%B3%A2%E6%96%AF%E5%B0%BC%E4%BA%9A%E5%92%8C%E9%BB%91%E5%A1%9E%E5%93%A5%E7%BB%B4%E9%82%A3<nowiki/>(參見中文維基百科)
edcn4e0k5wcls2pcc8ws4a4169hox01
Botswana
0
178
103738
103737
2024-06-19T03:54:25Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */s
103738
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Botswana.svg|thumb|Flag of Botswana- Kwoci ''Pecwana'' (波札那國旗)|alt=Flag of Botswana|342x342px]]
= Botswana(波札那) =
Gaga kska Meycow ka [[Botswana]], 22 00 S, 24 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 581,730 sq km(hangan na o Tg48)
(knlbanga dxgal o 566,730 sq km, knlbangan qsiya o 15,000 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 2,209,208 hiyi.
Gaga [[Gaborone]] ka pusu alang paru, jiyax 30 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Ian Khama, pnaah hngkawas 2008 idas 4 jiyax 1pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Botswana.svg|thumb|File:Coat of arms of Botswana.svg-Kowhwey. (國徽)]]
[[Patas bntasan:Location Botswana AU Africa.svg|thumb|File:Location Botswana AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Risu (歷史) ==
Ye ba ckceka na 13 suci betaq 14 suci,seediq ''Cuwana'' peeyah daya meyah meniq hini.
Knkawas 1885 de, miicu alang siyo na kesun seediq ''Dpoar'' meeyah murung dheya, ma ssediq ''[[:zh:英国|Ingkwo]]'' dheran quri ''Ingkey'', mesa mpheyu “ pqlahang dheran ''Pecwanna''”, irih so ''nRenho-wangkwo'' ka dheya di.
Kika knkawas 1966 idas 9 ali 30, paha kari mpswaye ''Ingkwo'' ma, mtburux naq kingal alang ka dheya di, prtuxan mesa ''Pocana-konghokwo'' ka ngayan alang daha, dmoi ''mingcuhwa-cungcu'', tnbyaxan daha ''sohwe-cungco'' ma kneegu ba ''kwangcan'' daha.
Niqan dungan, alang nii ge ado ka mbeyax ba migin tdalun daha mddayo, alang daha nanaq we ga ptayus n''kwocya-kongyen'' gheti, qqlahang daha cmcamac, ga dmudul pstotuy qqpahan daha kwankwang canye.
''Sotu'' na ''Pocana'' nii we ''[[:zh:嘉柏隆里|Cyaporongri]]'', 23 wmang ka hei seediq hiya (snpegan knkawas 2011), alang ga spheyu ptaayus laalang quri hunac, ado daha ssaan kmari bbtunux tqwilaq bbrigan pila.
== Tiri (地理) ==
600,370km² ka knuglahang dheran na ''[[:zh:波札那|Pocana]]'', tg45 knpruwan alang bobo dheran, tgbukuy na ''[[:zh:乌克兰|Ukoran]].''
Mntena hari dheran ''[[:zh:马达加斯加|Matacyasucya]]'' knpruwan na, tikuh hari ''[[:zh:德克萨斯州|Tokosasu]] nDame''.
[[Patas bntasan:Bc-map.png|thumb|File:Botswana map.png]]
Dheran ''Pocana'' nii we to hari breenux, niqan ka bbungu na paru, knbragan na we 800m betaq 1100m. Ckceka na daka iril daya na ge nrao ''Korahari,'' ga bungan nrao nii ka ciceng dheran na. quri narac daya na ruco Awkawanko we tgparu bale sancyawco bobo dheran nii. Egu bsuring ma ruco timu, ruco timu ''Makatikati'' ka rmabang ba knglahang na, ruco nii ka ga tmpusu daya na. Quri narac hunac we dheran mbbungu.
== Singcng-cyuhwa(行政區劃) ==
=== Maxal tnyusan kana singcungci na Pocana: ===
* (Central District)Congyanci.
* (Ghanzi District)hangcici.
* (Kgalagadi District)karahatici.
* (Kgatleng District)katorunci.
* (Kweneng District)kwenunci.
* (North-East District)tongpeci.
* (North-West District)sipeci Chobe District cyawpeci.
* (South-East District)tongnanci.
* (Southern District)nanpuci ptyusan.
(subdistricts)28 hunci ka toma na dungan maong:
* (Tsau)cau.
* (Rakops)rakopusu.
* (Ghanzi)hangci horangsisutun.
* Sayrowe.
* Moraypororay.
* Cyaporongri.
* Kwotu.[[Patas bntasan:Mokgweetsi E.K. Masisi, President of the Republic of Botswana.jpg|thumb|File:Mokgweetsi E.K. Masisi, President of the Republic of Botswana.jpg-現任總統]]
== Cengcu(政治) ==
Cotong na berah we ''[[:zh:伊恩·卡马|Yiunkama]]'', knkawas 2008 idas 4 ali 1 pntluungan, knkawas 2014 idas 10 ali 28 ltudan daha ptloong.
Congtong saya we [[:zh:莫貴茨·馬西西|''Mokoweci.'' Masisi]], knkawas 2015 idas 7 phyegan daha mingcutang cengkwo-cusi na cucengtang ''Pocana'', ltudan daha pheyu ka knkawas 2017 idas 7 dungan. Knkawas 2018 idas 4 de phyegan daha congtong ma congcay na mingcutang.
== Hei seediq na (人口) ==
203 mang ka hei seediq na(knkawas 2011). Seediq ''Cuwana''(90% seediq na) ka mskari pantu hari kana, 8 klegan ka pucu na: unwato, kunna, unwakayco, tawana, katora, rayto, rorong ma torokwa. Unwatocu ka hbaro bale, 40% kana seediq daha. Seediq ''owco'' daka ''yaco'' we maha 10,000 hari. Kari eigo ka kwanhwang-yiyen daha, spuun daha dmoi ka kari cana daka eigo klaali. Snhei citu-sincyaw daka tencucyaw kana hari seediq daha, so alang seediq qmeepah we snhei snhiyan pnsltudan daha naq.
== Karac(氣候) ==
Kana hari dheran na we mttilux mddengu, nrao ka quri ggqiyan hido, mghari naq karac nrao. Qnyuxan na kingal knkawas we, peeyah narac tgdaya na 600mm mquri iril tghunac na we, mseelih toma 200mm.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Tgdaya]]
* Hnlitan an Dakis Pawan
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%B3%A2%E6%9C%AD%E9%82%A3<nowiki/>(參考自中文維基百科)
l5hqt969eqwy6jwgqxb4j2pvcme380n
Bounnhang Vorachith
0
179
95150
85767
2023-02-10T22:38:48Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q470024]]
95150
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Bounnhang Vorachith 2016 (cropped).jpg|thumb|Bounnhang Vorachith 2016 (cropped)|alt=Bounnhang Vorachith 2016 (cropped).jpg]]
= Bounnhang Vorachith =
Mntucing hngkawas 1938 idas 8 jiyax 15 ka Bounnhang Vorachith ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Laos]] ta sayang o kiya ka Bounnhang Vorachith, pnaah hngkawas 2016 idas 1 jiyax 22 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
ca8gqlh8ogpryl2pxd60jzn9ud67fth
Bowyak
0
180
8883
8882
2021-03-18T13:51:09Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
8882
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Wildschweinbache mit vier ihrer Frischlinge.JPG|thumb|Bowyak (山豬)]]
Bowyak Kska kndsan Truku o bowyak ka pusu bi pyahan uqan samat uri,Kbiyax hiyi ni kdakil laqi.
Dsnaw truku o asi ka mkla tmsamat kana, bowyak ka paru, mrana bi uqan, malu bi gigan skuwan, ana bsiyaq ini qnaqih, shiya bi puyan bgu, sdama uqan laqi ni kuyuh
Asaw bowyak dsnaw truku o dmuuy kana knkla dha biyax dha, dhiya kana dgiyaq, duma na o dmutul huling maduk bitaq niqan hana miyah sapah, duma na o musa qmlubung kingal iyax sngayan hana miyah sapah, asi ka malu spi kika saan dha qmita ka klubung dha da,
Malu utux dha o tbbikit mapa, naqih utux na o wawa bilaq ngalun na, ana hmuya ini bi tduwa ksun iis, msaang utux aji embgay hici da.
Asaw bowyak mangal luqih bitaq qmada knudus, manu ka shaya dha asaw qniqan uqun sapah asaw dqras, ini kla mangal bowyak ka snaw o uxay snaw truku, aji empdhuq mudus ni spruun mita seejiq, risaw o ungat uuwa smkuxul, ungat rimu na payi ni baki aji lngug snaw.
Manu kiya o, kndsan truku pusu balay ka bowyak, pgkla drumut snaw ni rmun dha, mbbiyax kana ka laqi niqan uqun.
== 參考文獻 ==
* 藍月梅. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
d17t0so8p3gjmqeipqxhzllwmbpsicp
Bowyak Utux
0
181
8886
8885
2021-03-18T13:51:12Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
8885
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Ghost Festival Ritual.jpg|thumb|Bowyak Utux (神豬)]]
Niqan kingal seejiq , hangan na o Bayan. Yasa ini kla maduk ka hiya do phlisan dha ni syaxan dha. Niqan kingal jiyax,mseupu seejiq malah tahut ka Bayan nii. Kiya ni asi tai ungat qtaan ka Bayan . Mskluwi bi kana ka seejiq tnhiyan na hiya. Kla balay bi wada qrapun utux ka Bayan nii da. Dhuq alang utux siida ka Bayan do dsun dha maduk bbuyu.Nii qmburang bowyak utux ka deutux siida, dmhaw nanak qmita ka Bayan, hbaraw bi ka qmburang, wada kana ka biyax dha ni wada hmrinas ka jiyax uri da. Kiya ni ungat ana kingal ka nangal dha. Wada bi ka Bayan binaw, asi na qgupi baga kana ka bowyak utux. Pnais bi htngay ka towkan napa na. Mgmlux ini keisug ka Bayan nii. Kla su ha qpatur bkiluh ka bowyak utux nii. Paah siida tndhuun bi qmita deutux ka Bayan dni hadun dha alang na nanak. Mqaras bi smtrung hyaan ka kana seejiq alang ni nklwiun dha bi qmita ka Bayan nii da.
== 參考文獻 ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
bki35k1diqtt498lyvg4wix3tqm2av2
Brahim Ghali
0
182
95151
85766
2023-02-10T22:38:58Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q4955460]]
95151
wikitext
text/x-wiki
= Brahim Ghali(卜拉欣·加利) =
Mntucing hngkawas 1949 idas 9 jiyax 16 ka Brahim Ghali ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[West sahara]] ta sayang o kiya ka Brahim Ghali, pnaah hngkawas 2016 idas 7 jiyax 9 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
i4l0g147sivnuknegrfj45q90otzb9s
Branaw
0
183
100350
92966
2023-10-06T00:04:10Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100350
wikitext
text/x-wiki
= Branaw(重光部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Syorinsyang ka alang Branaw.
114 sapah ka kneegu na sapah, 431 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 412 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 19 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 83%, Amis 3%, Tayal 3%, Bunun 2%, ni rahuq na o 4%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Branaw dungus na o breenux bi ka dxgal ni llabang balay, ida nkiya hiya o suyang bi qtaan uri.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Maribasi alang Wunran.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Hunac Riyutan saw bi hari nniqan 3km.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Pkkla patas ppanun(交通資訊) ==
Mgrig rulu:Tduwa muda elug Tay9 nuysan Sofung ssiyaw sapah kmlawa klwaan prqian Tay9 Ping siyeyn quri saw Riyutan, bukuy quri iril hakaw Cungkwan, kika tduwa dhuq alang Branaw.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Truku.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Truku ni Tlu.
== Snhiyun cungcyaw(信仰宗教) ==
Pnrhulan Joro ni Teyeyncucyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Hangan Baranaw seuxal han, nsgan Fofung, dhuq Minkwo spatul hngkwasan do pnryuxan hangan Cungkwang, nsgan Bsuring.
Kndadax Dungran, Cungkwang, Miyawan kana tru alang nii pnhyugan alang Wunran, pusu sjiqan ruwan alang hini o 9Cng seejiq Truku, Truku kana ka nniqan hini.
Pusu nniqan Tgdaya ka hini, mniq saw 19 Sci, ini kmalu bi ka ruwan alang ni ppangal, mpsaniq dha ka dxgal Pasanek hini, kika tnhjil ssiyaw alang Minli. Minkwo hngkwasan 20 siida, psthjil dha ssiyaw Minli ka seejiq Sakahese ni Sipaw ka seejiq Nihung.
== Pgkla patas rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu pnhyugan:
◎Pnhyugan nuysan sapah ciway laqi empuyas (038)641751
Nuysan Skanki nsgan Bsuring Cungkwang tg1.
◎ Pqita rmigaw seejiq langu Liyutan、dgiyaq Cnansan
◎Alang nniqan Hesin(禾歆部落山居) 0932-654-463/0921-654-463
Alang Wunran Cungkwang 8 rin tg 36.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Branaw'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Branaw pa dungus na u snrnu msttu harimi llabang hnyuwan dxral mi, msthiyaq sdmhaw qmruy mndungus bay qtaun nniqan.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nyusan Skangki Bsuring go Wenran cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Ya bay tuturu km tuhunac Langu Riyu.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Mbrnux.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Seejiq Truku.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Skari kari Seejiq Truku, skari kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Branaw Kiristo Cyoro Kyokay, Teyngs kyokay.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Ida balay splawa “Branaw” han, ida bay nSohong syang han, dhuq kngkawas 1951 daw wada brnahan “Congkwang”, kiya mi wada pqriyun nBsuring go da.
Pnspuwan tuturu alang alang Tongran mi alang Branaw (Congkwang) mi alang Miyawan ka Wenran cwen, kcka knkana alang pa msdalih 90% ka Seejiq Truku, kiya ka mndungus bay pnsuwan nniqan Seejiq Truku.
Nniqan hini pa kiya ka ida balay nniqan rudan cbiyaw Seediq Tgdaya, 19 th cida, wada psnehur mi mtdiyal nanaq ka dSediq, ngalan dha dxral psaniq ka hini, kiya mi wada thdil msdalih quri Mingri cwen. Kngkawas 1931 cida pa, wada thdilan Tanah.
== Tunux miyah msdalih alang Bra(旅遊觀光資訊) ==
Pusu balay pntiyu nniqan:
◎Pnhyuwan Nyusan Sapah Pyasan Tutiping Wenran. (038)641751
Nyusan Skangki Bsuring go Congkwang 1 haw.
◎Langu Riyu Hongcingcyu, Dwiyaq Cunan.
◎Hesin Alang Sancyu 0932-654-463/0921-654-463
Wenran cwen Congkwang 8 rin 36 haw.
== Qntan patas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
mio1j9zmn3o0810dt07mzija366qkfn
Brayaw
0
184
9008
9007
2021-03-18T13:51:26Z
Martin Urbanec
1
已匯入 10 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
9007
wikitext
text/x-wiki
= Brayo/ Brayaw/ Brayaw(姑婆芋) =
[[Brayaw]] nii u mhru quri ttayu mi tsasaw, wamil na mu mkksa mi ini biyaw mrana, qqbhni smkuxul mkan hiyi na mi dsun na pprhak icil ka rhak na duwan, pusu na qthur mi mtumun hari, paru mi mniq dudux pusu ka wasaw na, niqan mqalux urac ka brah wasaw na, mbanah mi mtumun ka hiyi na.
Niqan doku kana ka hiyi brayaw, kika qmuru mi biyuq na u niqan doku uri, pkrak bawa mi pnarux doriq, qnuqu mkan ka sediq u mtalux kana ka hiyi dha, duma phuqil sediq uri,kiya ni wasaw na u ngalan qqiya lbuwan wawa mi psaan dha qsiya mi ubung sediq cbiyaw.
Ana nanaq niqan doku ka brayaw, tduwa pkmalu hiyi sediq uri,stmaqan ka wasaw na u tduwa pkmalu qnyutan kuwi mi qnyutan quyu, stmaqan ka wamil na, rcuhan qnyutan dkiya, waru mi uyah u, tduwan mrih ka embba hiyi sediq.
[[Patas bntasan:Alocasia odora1.jpg|thumb|File:Alocasia odora1.jpg(姑婆芋)-Brayaw]]
Tasul, phpah mi hiyi brayaw u kuxul bay uqun boyak, uraqan, rudux lmiqu mi qqbhni...dnii, ini dha uqi ka wamil qmuru na.
[[Snakun:Truku]]
d6n80k3wir0cqflg2tg5aexgu4dzanu
Brayo
0
185
9013
9012
2021-03-18T13:51:28Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
9012
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Brayaw]]
[[Snakun:Truku]]
5qcrwbyyrlrib2nqd59enn2m92rmfzs
Brazil
0
186
85976
9176
2022-03-03T23:19:25Z
Pering Nokan
100
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
85976
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Brazil.svg|thumb|Flag of Brazil- Kwoci Pasi(巴西國旗)|alt=Flag of Brazil|344x344px]][[Patas bntasan:Coat of arms of Brazil.svg|thumb|118x118px|File:Coat of arms of Brazil.svg-Kwohwey(國徽)]]
= Brazil(巴西) =
Gaga kska Kska-Hunac Meycow ka [[Brazil]], 10 00 S, 55 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 8,515,770 sq km(hangan na o Tg5)
(knlbanga dxgal o 8,358,140 sq km, knlbangan qsiya o 157,630 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 205,823,665 hiyi.
Gaga [[Brasilia]] ka pusu alang paru, jiyax 7 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Brazil ga wada sugan 32.90% ka dxgal qpahan, 61.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 5.20% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Michel Temer, pnaah hngkawas2016 idas 8 jiyax 31pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’.
== Risu (歷史) ==
Qtaun ta ka knriyan daha hniti [[seediq]] cbeyo cbeyo riyung we, hiti na ba knxalan cyosuci ka berah na knkawas 10,000 de, tena niqan seediq ga meniq ''[[:zh:巴西|Pasi]]'' nii di. Ye ba berah na knkawas 8,000 saya.
Knkawas 15000 idas 4 ali 22, hanghaycya na ''Putawya'' ka ''Petoro''‧''Kapurar'' mosa dehuk ''Pasi''. Bobo ckceka na teru kbekuy knkawas, kndudul meyah meniq hini ka seediq ''Putawya'', mgaya nahan we meyah gmeyu hongmu na ''Pasi,'' bobo na de kmari king ma mhuma sibus di, kika kndudul qlhangan ''Putawya'' ka ''Pasi'' nii di. Bobo na, wada pspuwan na ''[[:zh:西班牙|Sipanya]]'' hayan, wada ngalan ''Horan'' texal han, bobo mnccebu [[:zh:英国|Ingko]] daka ''Horan'' de, wada ngalan ''Putawya'' dungan.
Knkawas 1807, dmudul supi ''Hwako'' ka ''[[:zh:拿破仑一世|Naporun]]'' mosa kmremux ''Putawya'', knkawas 1808, dheran alang ''Putawya'' nii we wada ngalan supi Hwako, kika ''Purakansa'' wangsu niwang na ''Putawya'' ka ''Mariya'' yisu peni, mnosa theruy texal cumingti nag a ''Nanme'' ka ''[[:zh:巴西|Pasi]],'' betaq knkawas 1812 mhedu mccebu de meyah mbrinah.
[[Patas bntasan:Brazil (orthographic projection).svg|thumb|193x193px|File:Brazil (orthographic projection).svg-Ida nkiya niqan lnglingay (自然地理位置)]]
Ckceka na ali nii we mkmaanga pnlekuh na ''Pasi'', paha kari mesa pstnau qmita ''Putawya'' daka ''Pasi'' mesa, ryuxan daha mesa ''Putawya-Pasi-Aarcyawe'' ''renhowangko'' ka ngayan daha. Mbrinah alang na nanaq knkawas 1821. Ciida duri we, prading ptraguh mawyi-kanko daha qur''i Ingko'' ma, meniq renhowangko ka ''Pasi'' duri. Ciida we biqun daha kingal ''fun-hongwang.''
Kndudul ini dehuk qmlahang alang daha ka kowang ''Ptawya'' ma, kmlixun na ka ngayan kesun ''yenso-kowang nPasi,'' knkawas 1822 idas 9 ali 7 de, paha kari mesa pturi kaku ka ''socungwang'' ''Petoro'' iysu, pheyu ''Pasi-tikwo'' di.
Knkawas 1888 idas 5 ali 8, wada srwaun yihwe daha ka hwaring dmanga qrinuc, ali 13, socung na ''Pasi'' ka ''Isapear-kongcu'' pteetu patis ''“hwangcing-hwa”'', wada uka ciida ka hwaring daha dmanga qrinuc di.
Knkawas 1889 idas 11 ali 15, wada poxun ka ''Petoro-arsu'', pheyu ''Pasi-konghokwo''. Knhdeyan na 19-suci ma prdingan na 20-suci, hmrinas 500 wan ka seediq pneyah ''Oco'' ma Tanah Tunux, wada srwaun ''Pasi'' nii ka meyah theruy, so kiya de, ''Pasi'' nii ka tgdaha egu riyung seediq tnhrigan na quri ''Meco'', ''Mekwo'' ka rmabang ba egu.
== Tiri (地理) ==
Alang ''Pasi'' nii ge, to hari mttilux ka karac na. Daya na we breenux tgparu bale bobo dheran nii, breenux ''Yamasun'' kesun daha. Kana hari dheran na we so karac cutaw ka egu qyyux, kika egu qsiya, mddengu hari ka narac daya na.hunac na we tgkingal knpruwan kawyen bobo dheran nii, ''Pasi-kawyen'' kesun daha, quri hini dige so mttilux bsuring ka karac na, ga meniq kawyen ka sotu ''nPasi'' nii kesun ''Riya''.
Msbaro hari wetu na tghunac, egu breenux ma mmaku, to hari so mttilux mthuri ka karac na, moda naq thuda ma smsipa, ga meniq hini hari kana ka seediq ''Pasi'' nii, ririh so nongye-cicu ''nPasi''. Niqan ddgiyaq paru ka kssiyo rcilung Tasiyang, tgbbaro na bale we 2,900 kongcu. Ga meniq daya na kesun ''Kayyana'' kawyen hiya ka dgiyaq ''Purina'', 3,014 kongcu ka knbrawan na, kiya si dgiyaq tgkingal knbrawan na, [[Patas bntasan:Panorama from Rio de Janeiro.jpg|thumb|973x973px|File:Panorama from Rio de Janeiro.jpg- Alang Liyuyezneru(里約熱內盧)]]''Yayung'' kesun ''Yamasun'' ga moda ''Pasi'' nii we, yayung tgparu ba ndesan na qsiya bobo dheran nii ka kiya. ''Yayung'' ''Parana'' we tgdaha knpruwan quri ''Nanmeco'', ga meniq hini ka klaan ba seediq ka tgeraq Ikwasu.
== Singcung- cyuhwa (行政區劃) ==
Ga na pdyakan 26 co ma kingal ''renpangci(Pasiriya)''ka ''Pasi'' nii, toma na co de niqan su, tgdaha ''singcung-ciko'' daha kiya. [[Patas bntasan:Brazil topo.jpg|thumb|199x199px|File:Brazil topo.jpg-Hnigan dxgal(地形)]]
''Sungpawroco'' we niqan ''Sungpawro, Kwaruryosu, Kapinasu.'' ''Arekorikang'' ''Riyezoneruco'' we niqan riyezoneru, ''Sungkongsaro'', ''Kasisu'' kongsecung, ''Sinyikwasu.''
== Cngcu (政治) ==
[[Patas bntasan:Brasilia Congresso Nacional 05 2007 221.jpg|thumb|''Pasi'' ''Kwoming-yihwe''(巴西國民議會)]]
''Pasi'' senhwa ka pnhyegan daha knkawas 1988 ge, ''renpang cunghu'' ga dmoi kana hari beyax, cong daka ''fucongtong'' we pnhyegan kana seediq ''Pasi'', 4 knkawas ka ttloongan daha, mangal dungan de lmutuc tleung texal. Cong ka pheyu neko, he yaka tunux seyhu ma, haya ka qbsuran ba paru.
''Kwoming-yihwe'' ka ''rihwa-ciko nPas''i, ''ryangyencu'' ka dheya. Canyiyen daha we 81 hei ka iyen na, knkingal co ma ''renpang-toci'' we pn3 hei phyegun daha, mk8 knkawas ka tloongun daha. 4 knkawas berah na han we, knpryuxun na ⅓, 4 knkawas sbukuy na de knpryuxun na ⅔. 513 hei ka ''congyiyen'' na, spooda na knhbrawan hei seediq na, 4 knkawas ttloongan daha.
== Hei seediq (人口) ==
[[Patas bntasan:Aérea da Praia de Boa Viagem - Recife - Pernambuco - Brasil(2).jpg|thumb|勒西菲]]
Mcpecu hei seediq ka kysiyo rcilung ''Tasiyan'', uka hari ka ckceka dheran alang. Ini ba pntena ka klegan sseediq ma ggaya daha. Ckceka na we 47.3% ka hei Dame Doriq, hei seediq mggimax pnyahan ka 43.1%, lutuc hei seediq ''Hweco'' ka 7.6%, hei seediq ''Yaco'' ka 2.1%, ye ba maha 0.3% ka ''Hweco'' yencuming, hei seediq gnmaxan pnyahan ma, hei seediq mqalux ka ga ini beyo mrana. Ckceka na we 47.3% ka hei Dame Doriq, hei seediq mggimax pnyahan ka 43.1%, lutuc hei seediq ''Hweco'' ka 7.6%, hei seediq ''Yaco'' ka 2.1%, ye ba maha 0.3% ka ''Hweco'' yencuming, hei seediq gnmaxan pnyahan ma, hei seediq mqalux ka ga ini beyo mrana. Seediq ga meniq quri hunac we to niqan dara ''Oco'', pusu na we, pnrdingan 19 suci mkndalax ''Itari'', ''Tokwo, Poran, Spanya, Ukoran'' ma ''Putawya'' meyah hini. ''Quri'' so daya na ma narac daya na we, niqan tikuh seediq tndheran, cceka na we, niqan duma ka niqan dara ''Oco'' ma Hweco.
Hei seediq ''Pasi'' we maha ryanyi ipay wan, tgnarac hunac na ka mgrahun ba seediq ga meniq quri hiya, qtaan ta ka patis pntasan knkawas 2004 we, maha hmrinas 7,800 wan ka hei seediq quri hiya, maha 42% na hei seediq ''Pasi''. Hiya we niqan teru co ka egu riyung seediq(''Sungpawro'' niqan 4,200 wan hei seediq, Minasucirasu niqan 1,900 wan hei seediq, ''Riye'' niqan 1,500 wan hei seediq)ma daka alang paru daha riyung(''Riye'' daka ''Sungpawr''o). Ayus dheran na Sungpawro daka Riye nii we, gaga hiya ka lekuh daha bale sangye titay, maha 23% seediq ''Pasi'' ga menaq hini, hini ka ga niqun knhbragan ba seediq ''Pasi''.
Seediq ''Pasi'' nii we, snihei Roma-tencucyaw(ye ba 65%)ma Citu-sincyaw(ye ba 25%). Knii dige, ga kndudul meerih ka snhei tencucyaw ma, ga kndudul kgrana na ka snhei singcyawtu.
<br />
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Tgdaya]]
* Hnlitan na Dakis Pawan
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B7%B4%E8%A5%BF<nowiki/>(參考自中文維基百科)
24w0pxv6vh1cv3v9eygcvp2pnshirrb
Brisan
0
187
94813
9180
2023-01-02T12:25:48Z
Shidailun73
1337
Punctuation.
94813
wikitext
text/x-wiki
Sbiyaw mniq ska dgiyaq ka rudan Truku hlmaun dha hlama blbul ka brisan nii, ini kdka hlama blbul snalu masu suyang bi uqun. Kiya ka kiya ni sayang do pusu bi piyahan pila pkrana bi kndsan seejiq dxgal Kingmung ka sinaw snalu brisan, niqan bi hangan kana mtqir klwaan, mkray bi briganuri ni mnihur bi mahun. Ini kla mimah ka seejiq o ana kingal bi pratu mahan bilaq do o mtakur ka seejiq mnimah na da. Truku ka mniq dgiya siida o phmaun dha llingay sapah ni qmpahan. kingal hngkawas o pxal bi kmtuy, mhada do ssaun dha kmtuy ni pswilun dha sbsuk rpun sbghuran pdngu,asi ka tknun ni buwax na do hlmaun hlama blbul,ida suyang bi knux na sbbrisan balay. Mdka bi hlama blbul masu suyang bi knux na ni malu bi uqun uri.
== 參考文獻 ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
4qc99g7dq901hj9likr0x71v9s7urrb
Brqni
0
188
9187
9186
2021-03-18T13:51:53Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
9185
wikitext
text/x-wiki
= Brqni(野胡桃) =
Wana klwaan Taywan niqan ka brqni nii, msadu wasaw qhuni nii u mhru ckcka mi llbu hari knbrawan dwiyaq, karac krpuxan mi misan u mhiyi, msadu ka wasaw na u kiya mhhur da, karac srnabaw mi rbawan u kiya mtasul, mphpah mi mhiyi da u, malu bey sknxan mi skmalu bey hiyi uqun ka hiyi na .
Uxay ou bay ka hiyi brqni nii, sburaw ka rhiq hiyi na ciida da , sngkkingal mhhur dxral ka hiyi na da, kiya saan lmamu sediq mi ccamac da. alaw mkray ka hiyi na, sediq u saan dha muduh truma rqda tnhuwan dha, kiya mhada da u mangal ttingan mi ttingun dha han, kiya qqurung dha mangal mi uqun dha ka hiyi na da; so bbrihuc, rprapic, ppada, bboyak, mmiric, rrungay….dnii, asi qiyuc mi mangal ttingun dha tmuting mi qmeyruq mkan hiyi na ka dhiya da.
Rhuq na u brqni nii u smluun qqiya sapah, ngalan dha qhuni thuun dha uri, kiya ka cida wasaw, rhiq hiyi mi rhiq qhuni na, smluun dha rakaw mqalux.
[[Snakun:Truku]]
ge9k2fo396pwi5yoprumxzsxor1z1eh
Brunei
0
189
95152
85977
2023-02-10T22:39:08Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q921]]
95152
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Brunei.svg|thumb|Flag of Brunei-Kwoci Wenrai (汶萊國旗)|alt=Flag of Brunei|417x417像素]]
= Brunei(汶萊) =
Gaga kska Yacow ka [[Brunei]], 4 30 N, 114 40 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 5,765 sq km(hangan na o Tg173)
(knlbanga dxgal o 5,265 sq km, knlbangan qsiya o 500 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 436,620 hiyi.
Gaga [[Bandar Seri Begawan]] ka pusu alang paru, jiyax 23 idas 2 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Brunei ga wada sugan 2.5% ka dxgal qpahan, 71.80% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 25.70% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Haji Hassanal Bolkiah Mu'izzaddin Waddaulah, pnaah hngkawas1967 idas 10 jiyax 5pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Emblem of Brunei.svg|縮圖|File:Emblem of Brunei.svg-.Kwohwey.(國徽)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Wenrai (汶萊) =
Wen Rai Darusslan KO (Marai yu:Negara Brunei Darusslam;Cuwayi Wen:〜〜)Kesun Daha Alang Mutubale(a), Leehun daha kesun Wenrai(b),tnyanan cumuca we Poronai(8), gaga menag Alang Tonnanya Pe-an Poroco. Wenrai we Alang kingan Pepo San-Pan , ga menag Nan Conkohai Nan-an, alang deheran na, ga cukaun , turubiun alang Sarauye, Knkawas 1984 idas 1 ali 1 mtualih Inko sumaru kingan na alang , idas 1 ali 7 msuupu tugimah Tonse. Wenrai maruriun kundesan Cinci na, Knkawas 2014 GDP knkingan seedig mangan lima kunmaru suupu alang menag Yaco, na si ini supegi ka alang Posuwan de mangan daha kunmaru di (menag bkui na Sinciapo), pnyahan Abura dahaka Gasu bnburigun na 67% Sncan Con Cu, knmaru knpahun na Sohue Furi uka psuegan nudaun na. tguyagun daha riun ka ini bege Zekin.
[[Patas bntasan:Location Brunei ASEAN.svg|縮圖|File:Location Brunei ASEAN.svg-Ida nkiya lnglingay.(自然地理位置]]
== Risu(歷史) ==
Kn dalah 8 Suci tena nikan seedig tnalang Wenrai, kesun daha Pori tnngayan menag Conko Risu naTancau, tnngayan Mincau Risu we Wenrai, nikan tnngayan daha Poni patis cubeo duri. Riancau Sutai nikan kingan seedig gayan na Pinka dahaka tnsapah na Kaundinya, snruhe Bukio deheya. mesa kuri pntasan heya wada knurahan 136 alang. tnruungan na snrumeyan Kin, kukahun na surumeyan In, bnuh na surumeyan Cuansu, huniti daha kari bnuh na kingan sese knburawan mesa. Knkawas 518 sunkagun Suco mosa Conko, paadis pala spaun duhern sbege na Huanti. Knkawas 523 sunkagun Suco mosa alang icin duri. Swetai ciida Kowan Wenrai Hu Lu Na Po dahaka tnsapah na Chiari Ya Ka knkawas 616 ciida, snkagun Suco mosa Conko duri. Tancau ciida Kowan Wenrai egu bale pila mesa kari daha, kukawas 669 Cunkwan ciida snkagun hubaro Suco mosa Conko. Soncau ciida nikan hutian pntasan mesa kbsuran Hiang Ta, nikan Asu hmurinas kmekui ma nikan rahun supi. Sontaicon ciida, Hiang Ta snkagun Suco mosa Conko ,Apu Ali ka ngan na lahn Suco, Sheikh Noh dahaka Kadhui Kasim. kunkawas 1082 idas 2 Peson Yenfun ciida, snkagun Suco mosa Conko duri. Kari hntiyan mesa ngayan Suco ki we Seri Maharaja, rmtug heya de Raha Makatunaw dahaka Sang Ali, San Ali nii tama rudan na Sudan Mohanmodo.
Knkawas 1395 pnatis na Mintaicu Cu Yen Can ka 《Fan Min Cusuin》, ga na supatis we 15 alang uhe han kmuremuh cumebu, ma alang Poli ga supatis na hiya uri, alang Wenrai
bsiyat ali smunetun Conko Wenfa, bobo 13 Suci de wada mangan snuhiyan Isuran. Ciida kbusuran alang poni (Sultan Mhanmad Shah) dahaka seedig Telu Fan Sun Pin tnherui kndalah Fucen nuupu kmulahan alang Wenrai. Mintai Yun Ro ciida kbusuran Po Ni Mana Zo Ciana heya nag madis Sucun meyah thumuku mita kbusuran Conko Mincuncu. wada munaruh ma mgedan di bhungun alang Nancin, dehusaya gahiya habun kbusuran Poni nana. Risu na tnsapah kbusuran Wenrai seedig teru Fan Sun Pin gadaha phuyegun snseman psurudan .dehu saya nikan 「Habun Fancon Pin」na na.
14 Suci ,Wenrai Isuran Cincu Ko wada tuarih knluhangan na alang '''Cuwayi''', 14-16 Suci wada paru knluhangan na alang, kana Feripin Nanpu ma Sarauwe dahaka Sapa; seedig Yuropa wada psputin beyah knnuhangan na.
18 suci knkawas 70 ciida, yahun kmuremuh Inko ka Wenrai ; knkawas 1888, Inko ka kmurahan alang Wenrai ; knkawas 1941 dehu 1945, Nipon ka gmueru kmurahan Wenrai ; Knkawas 1946, Inko ka rmirih kmurahan Wenrai dungan; knkawas 1971, Wen Rai na peheyu kkuruhangun; knkawas 1984 idas 1 ali 1, Wen Rai msuwae Inko peheyu nana kkurahangun, ma suupu hei Ta Inko Se nanag
== Cuncu(政治) ==
=== '''Hnyegan cun cu.''' ===
Wenrai Su tan, kndalah 14 suci rumutu naq Wacau, nii we bkun pkulahan alang dahaka bkun supi. Su Tan we bkun pkulahan alang ma Wenrai Sosian. Kana seedig smumaru gaya pneyaha gneegan na Su tan. Knlahan gaya alang we pneyah Dudaun Marai Isurancincu, kana kari srego, lnramu gaya asika sumnegun ddaun Marai. Isuranciau de Kociau, gmaran tmugesa Isuran Fari daha ka Ciacukuan, unbobo beyah na ka Wancien, ini suruwa psuenag pkurahan dahaka snuhiyan.(10)
Pndugus Wenrai Sien Fa, Wenrai Su Tan we bkun pkulahan alang, bkun pkulahan snuhiyan, dmoyi kana beyah ssunorun ma smumaru gaya ma pkurahan gaya. 10) Su tan Saya de 29 rutu, Haci.Hasannaor.Porciya, knkawas 1946 mntutin Wenrai Su. Hrumadan suwai na mkedin Saraho ka Wan Ho. Saraho tunkuli raki 4 mkedin 2 rseno, Wancu ka riso paru Piraho. Knkawas 1981 sngeeru mkedin Miriyamu.Aputu.Acicu, tunkuli raki 2 ruseno 2 mkedin. Knkawas 2003 idas 2, mtuarih daha ka Miriyamu ma wada na snburihun kana bnege na Fonhau daha ka Tosien. Knkawas 2005 idas 8 ali 20 menag Maraisiya Cironpo msuterun daha ka Yazurina.Mazu. Tunkuli raki 1 ruseno 1 mkedin . Knkawas 2010 idas 6 , wada mtuarih ka deheya.
Wenrai Wansu smunetun bale tmugesa tndadan na sapah modamusuterun kiyasa maha mutubeyah ka Marai Cuncian ma lmutu ★peheyu Wansu Cuncian, ma lmutu kingan dara na★ Wansu. Saya Sutan Porciyaciya kedin na Saliha biniti Mohanmad Alam we hurumadan suwai mukedin, bubu na Damit binti Abdul Rahman daha ka tama na Saliha (Pengiran Pemancha Pengiran Anak Haji Mohammad Alam) mtusuwai deheya ni ; tama daha rudan (Omar Ali Saifuddien III ) ge raki na Sutan (Hashim Jalilul Alam Aqamaddin ). So nii (Damit binti Abdul Rahman)we raki mkedin suwai na Sutan(Omar Ali Saifuddien III). Sokiya de (Damit binti Abdul Rahman)daha ka(Saleha binti Mohamed Alam)we musu bubu ma musu pai.
== Alang kruhangun(行政區劃) ==
=== '''Wen Rai supegun 4 (daerah).''' ===
Mora sien we Wenrai rumaban bici sien, alang na paru we (Bandar Seri Begawan)571 pinfankonri knkulahan na deheran ,230,030 knhubaro hei seedig.
Maraii sien ge rmaban paru na sien 2724 pinfankonri knkulahan na deheran, 55602 knhubaro hei seedig.
Tanpulon sien daha ka Wenrai ga msusipo kiri icilun mkukita, 1304 pinfankonri knkulahan deheran na, 8563 knhhubaro hei seedig.
Tontu sien, 1166 pinfankonri knkulahan na deheran, l 38649 knhubaro hei seedig.
== Cingci(經濟) ==
Abura dahaka Gasu psu na pnyahan Kocia Cinci na, supegun kana pnyahan Cinci na 90% mneyah hini. Knuegu na sunkuan abura daka pnyahan abura ge tikoh hari na Intunisiya,
Supegun alang Tonnanya mangan 2 pntubeku pnseun knegu. Wenrai we knbuleyag na kdesan puseun alang kana Sucie mangan1 pntubekui uri. Ano ddaha ka Cinciapo rumaban knbuleyag na kdesan menag Tonnaya. Wenrai saya ga ga taun Kaifa Con Kocia nana.
Knkawas 2005 knkingan seedig Wenrai Suncancono we 15964 pila Dame, ini bege Sotosue knkingan seedig.
Knkawas 2010 knkingan seedig Wenrai Suncancono we 51600 pila dame. Alang Tonnanyia u ka kmepah Nunie ka Wenrai duri .(sohari mun tena Sinciapo)
Wenrai Tocukonsu (Brunei Investment Company ) nikan 9 Fantein menag Amerika、Inko、Fako、Itari , so kana Pipefurisan Cioten、Luntun the Dorcester Hanten daha ka (Plaza Athenee) Fanten.
== con ciau ==
Wenrai Kouciau ge Isuranciau, Sutan ge kbusuran Isuranciau. 70% seedig snuhei Isuranciau. 12% seedig snuhei bukio. 9% seedig sunuhei Kiristociau.
== cyawtong ==
Seedig Wenrai kana nikan lulu ma bici burigan pila ka abura, kiya ka ini keegu ka basu dahaka takusi. ini kgurahan deheran na alang Wenrai, maru ka Cyawtong Petaw na, nikan Kausukonru rumutu alang paru. ★Ton dehug alang suripakawan su, Si dehu sio alang Malaysiya, Kingan bale kocicican Wernrai. surengo kari Cycan Kuanpo we Ego ma kari Marai. Hmurinas 10 Kocia Tonhan, Tonnanya ma Tayanco hanun na skiya starin.
== Zenko ==
41 Wan knhubalo hei seedig Wenrai, 2/3 seedig marai, 6% we seedig tnduheran, seedig Sausumincu fazen unmaban egu dehu 15%, rumaban snuheyi bukio ka fazen, duma we snuheyi Musurin. Fazen Wenrai rumaban egu kndarah Fucen ma Cinmun (13), 12% hunyegan seedig we kaalang di (seedig Intu) Kwanfanfanyien we kari Marai, lumegou kari Ego ma kari Minnan duri, ado Fazen Wenrai teheru kundalah Fucien ma Kuanton huntiyan lukulaki daha, kiya ka kari Fuzen (Kari Minnan ) ma Kari Qocia ini puntena Fayi (Hanyi、Koyi、ma puton Fa ). Anisokia we Kwanpotentai ma Tensutai Wenrai menaq Conwen Ciemu de lummego Fayi (kari babale Hanyi 、Koyi ma Putonfa ).
Dooyun daha pptasun we Maraiwen ma Cunticonwen, Malaiwen muntena Malaisiya dumoi Romapinin matis. '''Cuwayi Wen''' huniti pputasun Arapo pntungaunna mun tena patis Kuwanfan Wencu, ini khubaro Kocia dumoi '''Cuwayi Wen''' saya di.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Tgdaya]]
* Hnlitan na Walis Perin
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%B1%B6%E8%8E%B1<nowiki/>(參考自中文文基百科)
eioawkxaj2puicwa8nh11kodkvxgrgg
Bsiyaw
0
190
9201
9200
2021-03-18T13:51:58Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
9200
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Brayaw]]
[[Snakun:Truku]]
5tkjnq4t7ek5s1gb04o0b1jh8617ko3
Bsiyo
0
191
9211
9210
2021-03-18T13:52:00Z
Martin Urbanec
1
已匯入 9 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
9210
wikitext
text/x-wiki
= Bsiyo/ Bsiyaw/ Bsiyaw(月桃) =
Waso na [[bsiyo]] bbaro so hari qumi hnyegan na, sduduy puting qmuru ka phepah na. Waso ma phepah na bsiyo nii ge, uuqun na duma kui plale duri.
[[Patas bntasan:Alpinia zerumbet2CaryCass.jpg|thumb|File:Alpinia zerumbet2CaryCass.jpg(Phpah bsiyo)]]
Netun ta mangal waso na bsiyo ita Seediq ge, pllayun daha hngedun hayan, ririh so mhenuk hari waso na dhenu. Kiya ngalun daha lmabu hlama butun ma hei camac.
Netun mosa lmiqu ka rudan ma skadi negul ge, mangal btunux ma qhuni sbetun na qmuru bsiyo dehuk temaq ma, phdagun na dungal. Ado mknedux riyung ka rehak na ma uka knkelun psetuq duri, kiya malu riyung slmeun negul.
Rhequn rehak na, niqan so hari kadi bhege seedan toma qmuru, kiya ngalun laqi slmeun daha sdoduy baga ma sllugan nduyung.
[[Snakun:Truku]]
m9n1wm78an6eeli75fpv00fp95sjp7o
Bsngan
0
192
100351
93157
2023-10-06T00:04:15Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100351
wikitext
text/x-wiki
= Bsngan(玻士岸部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Syorinsyang ka alang Bsngan.
532 sapah ka kneegu na sapah, 1,669 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 1,566 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 103 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 81%, Amis 3%, Tayal 3%, Bunun 1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 1%, ni rahuq na o 4%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Pusu kndadax Bsngan, Batakan ni Tasiru tru alang nii ka pnhiyug, kika paru bi alang ni llabang bi dxgal ka alang nii.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nuysan Skanki nsgan Bsuring alang Bsuring.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Mniq narac yayung Riwusi, daya dgiyaq Sincngsan hiya. Mniq quri saw narac hari kska daya nsgan Bsuring, ssiyaw narac silung Taypinyang, dhuq bi gqiyan hidaw Tayuring, kana lnglingay dxgal nii o niqan gasuc truku kmlawa klwaan dxgal kungyuan, kika paru bi alang ni llabang bi dxgal ka alang nii.
== Lnglingay tiri(地理環境) ==
Mniq babaw breenux kska dgiyaq.
== Pkkla patas ppanun(交通資訊) ==
Mgrig rulu:Bukuy dtuwa mnuda saw Tay9 syeyn do, hrinas hakaw Truku da pqiri narac, mtmay Bsngan, kika dhuq ciway sapah pyasan Bsngan.
Ppanan basu: Dtuwa ppanun basu Skanki basu quri Cungte, dhuq saw nniqan sngayan busu do kika balay bi dhuq da!
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Truku.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari truku ni Tlu.
== Snhiyun cungcyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro ni Singyeysu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Niqan daya ni hunac(Mniq alang Bsngan o kika sapah qmpah dha sayang ) wana bi seejiq Bsngan ka asi nniqan hiya seuxal, bukuy do yasa mtmay ka paru gbihur, kika seejiq Sawasaru ni Patakan o tnhjil truma breenux alang Bsngan sapah qmpah hiya sayang, niqan sapah Yani qmpah qyqaya dha.
Sipaw niqan gasuc/skrayan Tay9 siyeyn ni alang Mingre hiya o kika alang Bsngan, tna gaga mniq kska dgiyaq ka nniqan dha, ni sdalih bi ddgiyaq Truku uri, daya alang Bsngan o niqan hnici nniqan djiyun seejiq sbiyaw. Hrinas quri Tay9 siyeyn hunac dungan(quri sapah pyasan), kiya ni mnuda su alang Bsngan han, kiya ni nniqan sapah pyasan. Quri sdalih hari Yacosweyni, quri igi o niqan kingal quri truma saw ciway elug, kika Bsngan (alang Bsngan).
== Pgkla patas rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu nniqan:
◎Kmlawa qmlahang skbiyax hiyi sapah klwaan- (038)611762
Nyusan Skanki nsgan Bsuring 8Rin tg136
◎Ciway sapah pyasan Sipaw- 038691040/038691053
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Bsngan Sipaw tg11
◎Kmlawa qmlahang seejiq sapah klwaan- 038-611344
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Bsngan tg135
◎Nyusan Skanki nsgan Bsuring ciway sapah pyasan Bsngan
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Bsngan tg127
◎Nsgan Bsuring Fus qmlahang Rrabu sapah- 03-8610951
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Bsngan 6 rin tg97-1
◎Klwaan Taywan qmlahang seejiq sapah mniq Rucaw - 03-8691329
Nyusan Skanki nsgan Bsuring Rucaw tg17
◎Nyusan Skanki qmlahang seejiq sapah Sincgn Hehwan nniqan- 03-5991114
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Bsngan tg28
◎Truku nniqan saan mrigaw, qqmita ni sngayan dha seejiq- 038-621-111
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Bsngan elug Fus tg291
◎Truku nniqan saan mrigaw, qqmita ni sngayan dha seejiq saan smiling dha sapah - (038)621100#5
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Bsngan tg291
◎Tg3 qmlahang klwaan hnici seejiq sbiyaw: Fus hnici seejiq sbiyaw.(<nowiki>http://www.hl.gov.tw/%E5%8F%A4%E8%B9%9F/2-1.htm)</nowiki>
◎Elug Sakadang.(<nowiki>http://www.taroko.gov.tw/viewtnp/shakatang_trail.htm)</nowiki>
◎Cangcungc(<nowiki>http://travel.network.com.tw/tourguide/point/showpage/765.html)(http://nknucc.nknu.edu.tw/~s1378/wjs-2711a.htm)</nowiki>
◎Nniqan sngayan dha Puruwan(<nowiki>http://www.taroko.gov.tw/viewtnp/pulowan_trv_main01.htm)</nowiki>
◎Elug saan kksa ni qqmita Yencko(<nowiki>http://www.taroko.gov.tw/viewtnp/yentzukuo_trail.html)</nowiki>
◎Cyocyutung(<nowiki>http://travel.network.com.tw/tourguide/point/showpage/744.html)</nowiki>
(<nowiki>http://www.ntut.edu.tw/~s8370037/%A4%D3-%A4E%A6%B1%AC}.htm)</nowiki>
◎Hakaw Cmu(<nowiki>http://www.ntut.edu.tw/~s8370037/%A4%D3-%B7O%A5%C0%BE%F4.htm)</nowiki>
Tqiyan ni saan dha mkan nhapuy nniqan:
◎Pkkla rmigaw patas Skanki-Nsgan Bsuring tqian nniqan sapah.
◎Mqan hnpuyan sapah Sancgn. 03-5991132
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Bsngan tg36.
◎Nungcang Hehwansan 03-5991000
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Bsngan tg59.
◎Nniqan pnhmaan qqhuni hiyi qhuni Sungyuan. 03-5991288
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Bsngan tg26.
◎Tayuring sancwang 03-5991009
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Bsngan tg27.
◎Paru musa tnqiyan rmigaw seejiq sapah Tayuring 03-5991166
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Bsngan tg49.
◎Sungyuan sancwang 04-599-1003
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Bsngan kwanyuan tg23.
◎Tqiyan sapah Nanhwa. 03-5991111
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Bsngan tg32.
◎Rowing sancwang 03-5991005
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Bsngan tg58.
◎Kwanyun sancwang 04-5991173
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Bsngan kwanyuan tg22.
◎Sslian mbbiyax sapah Ciyokwotwan Tyeynsiyang 07-5351067
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Bsngan elug Teyeynsiyang tg30.
Duma uri o :
◎Pyoging(郵局) Bsuring Teyeynsyang 038-691128
Nsgan Bsuring alang Bsngan Teyeynsyang tg21.
◎Pyoging(郵局) Truku Bsuring 038-611646
Nsgan Bsuring alang Bsngan
<nowiki>http://163.29.42.7/un14/index.aspx</nowiki>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Psngan'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Pnspuwan alang Psngan mi alang Btakan mi alang Tasilu tuturu llutuc pnswayan alang, kiya ka knbeyhing bey alang Bsuring go.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nyusan Skangki Bsuring go Huji cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Wa mniq tunarac mksipaw Yayung Riwu, tudaya lmiqu Dwiyaq Sujyo.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Dxral brnux hwinuk dwiyaq.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Seejiq Truku.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Kari Seejiq Truku kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Pnrhulan Kiristo Cyoro Kyokay, Singyasu Kyokay.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Psnakan alang Daya mi alang Hunac (kiya ka Huji cwen cwenpankongcu), ida balay wana nanaq sediq alang Psngan ka mnniq hini han, hiti daw alaw yahan smliq beyhing bwihur, sediq alang Swasal mi sediq alang Btakan ka miyah thdil dxral brnux trahuc Huji cwenpankongcu saya, miyah Yani uri ka alaw phiyu smalu weynryaw susongtay, kiya ka wada thdilun hunac hini ka sediq alang Tasilu uri da.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
== Qntan patas(參考資料) ==
‘Patas Lntudan Marah Matas Nyusan Skangki’ – Patas Bnkuwan Kluwanan Sediq.
Kongweyn Qnlhangan Truku-Alang Curyawku <nowiki>http://km.taroko.gov.tw/tribe_index.asp</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
cg54xvts6y2hwvajc3yz6huep19t2tl
Bsuring
0
193
100352
93353
2023-10-06T00:04:19Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100352
wikitext
text/x-wiki
= Bsuring(秀林部落) =
Nsgan Bsuring o gaga Nsgan Skangki, kmpraan kana dxgal o 1,623.87 km², (dxgal dgiyaq o 1,489.3 km², dxgal pmblxan o 88.31 km²). kmhbragan hiyi o 14,830, sapah o 4,504, seejiq tnpusu 13,244 hiyi, knhbragan hiyi o 89%(Truku). Truku ka hbaraw balay alang hini.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Niqan seasug tru snslian alang ka alang Bsuring nii, saw Minc, Bsuring ni Minsyang.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Bsuring.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Ssiyaw hraan hidaw gsilung Taypingyang, skrayan dha o kika elug rulu rqngul ni alang Sincgn, alang Sungan, hunac o sdalih hari alang Dawkas, daya o lutuc hari alang Kulu kida.
== Lnglingay tiri(地理環境) ==
Dxgal sttu, saw hari 20~40 knjisan ka babaw dgiyaq nii.
== Pkkla patas ppanun(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Bukuy dtuwa mnuda Sincng saw Tay9 syeyn do pqiri Hwa 8 syeyn kika mtmay alang Bsuring.
Ppanan basu:
Tduwa ppanun quri saw Bsuring, Sincgn, Cungte basu skanki, dhuq nniqan sngayan basu Bsuring do kika balay bi dhuq.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Truku.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari truku ni Tlu.
== Snhiyun cungcyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro ni Teyeyncucyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Pnhiyuq alang bsuring nii o niqan tru alang, saw Minc,Bsuring, Minsyang.
Tnhjil hini kana ka nseejiq alang Bsuring, djiyun bi 芒草 skama ka dhiya, kiya ni ini biyaw mhru, ni ini biyaw keeman bi qmita, kika tmhangan dha Bsuring. Kika balay bi hangan hini uri da. Bukuy Kwanfu do, priyux hangan Slin, sugun dha tna isil seejiq ka hangan do, kika priyux hangan Bsuring dungan.
Seuxal bi alang Minc o pusu bi seejiq Kuruse kana tnhjil hini, seuxal o mniq daya bi gqiyan hidaw Yani hiya han. Hngkawas 13, mnhtu snluan ka elug alang Bsuring do, kika lutuc thjil hini kana ka seejiq Sitakanseni Kuluse, yasa keegu hari ka seejiq Kulu, kika tmhangan dha alang Kulu. Bukuy priyux Mincsecyu.
Hnici lntulan laqi seejiq Tawkas kana ka alang Mincyang, Mniq gqiyan hidaw daya breenux dgiyaq.
== Pgkla patas rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Kmlawa Bsuring klwaan sapah-Pkkla ana manu saan rmigaw.
<nowiki>http://163.29.42.7/un03culture/un0304.aspx</nowiki>
==Nyusan qpahan==
Nsgan Bsuring o niqan 9 alang ni maxal 18.
18 o, Knlibu(克尼布部落), Gukut(吾谷子部落), Tkijig(得吉利部落), Bsngan(玻士岸部落), Pratan(布拉旦部落), Kdusan(格督尚部落), Kulu(固祿部落), Tpuqu(陶樸閣部落), Dowras(道拉斯部落), Bsuring(秀林部落), Kulu(水源部落), Dowmung(都門部落), Ibuh(依柏合部落), Tmunan(文蘭部落), Myawan(米亞丸部落), Branaw(重光部落), Qowgan(克奧灣部落), Qnragan(卡那岸部落).
== Pusu pnyahan patas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Bsuring'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Alang Bsuring pa psnakan tuturu alang, kiya ka alang alang Mincu mi alang Bsuring mi alang Minsyang.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nyusan Skangki Bsuring go Bsuring cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Hnruwan hidaw u mquri Taypingyang, msuayus elu kisya mi Sujyo cwen mi Swenan cwen, wa mniq sqapah tuhunac ka alang Doras, tudaya u mslutuc alang Kulu.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Dxral msttu, haypa 20-40 m.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Mriq rulu:
Malu muda Tay 9 seyng hmrinas Sujyo daw mriqi muda Hwa 8 seyng mtmay alang Bsuring.
Tapa basu:
Malu tapa basu Skangki kndadax alang mkbrnux Skangki tapa basu mquri Bsuring mi, Sujyo mi, Tkiji, mniq trduwan basu Bsuring tuting basu daw dhuq da.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyn-cu patas pkla nniqan alang.
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Seejiq Truku
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Kari Seejiq Truku, kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Bsuring Kiristo Cyoro Kyokay, Bsuring Teynskyokay.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Alang Bsuring pa psnakan tuturu alang, kiya ka alang alang Mincu mi alang Bsuring mi alang Minsyang.
Sediq tnualang Bsuring cbiyaw miyah thdil alang hini pa, dmuwi kingal kluwan bhngin ptahu puniq, binaw ini biyaw hmuru ka tasun na, kiya mi mbsuring balay da, kiya splawa dha “Bsuring” ka hini, dmuwi hangal niyi ka hangan alng niyi uri, hangan Telu daw wada dha brahan “Syorin” da.
Mwaya bay miyah thdil hini ka sediq tnualang Kulu, pusu bay alang pnyahan dha pa kiya ka wa mniq daya pryaxan hidaw Yani. Kngkawas 1924 cida, wada mhdu mwelu ka elu alang Bsuring, alang Sdagan mi alang Kulu ka msnul miyah thdil hini, alaw hbaraw ka sediq alang Kulu, kiya ka splawa “Alang Kulu”.
Alang Minsyang pa hbaraw bay ka llutuc alang Doras, wa mniq dxral daya oryaxan hidaw ka pusu nniqan dha cbiyaw, mniq diyax qnlhangan Tanah Tinux cbiyaw cida pa, pngalan kari alang ka dmudul stabuy miyah thdil dxral hini.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
https://web.archive.org/web/20040630173122/http://163.29.42.7/un03culture/un0304.aspx
== Qntan patas(參考資料) ==
g6cs5g2opi6inbki5ppnh1bcfwr3aau
Btakan bale
0
194
9532
9531
2021-03-18T13:52:31Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
9531
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Dima]]
[[Snakun:Truku]]
g45re7uiolhlwxgawmgpt9ri78632pp
Btakan qoran
0
195
87181
87178
2022-05-08T12:15:32Z
WikiEditor50
373
87181
wikitext
text/x-wiki
= Btakan qoran (麻竹) =
[[Patas bntasan:Dendrocalamus latiflorus - Shinjuku Gyo-en Greenhouse - Tokyo, Japan - DSC05729.jpg|thumb|File:Dendrocalamus latiflorus - Shinjuku Gyo-en Greenhouse - Tokyo, Japan - DSC05729.jpg]]
Btakan qoran nii ge, mthiti hari klaun ita Seediq mesa kari rudan. Rmabang qnthuran ma qndisan na btakan qoran nii daka btakan bale, puqun ka lexi na ma, dngeun ma qmasun daha duri.
Lekuh bbulan qsiya rudan ta cbeyo ka btakan qoran nii, sbruxun daha ma teru kulo ka btakan na, niqan naq sepac kulo duri. Smburux ciida we, pniqun quwaq icil ma pniqun kulo plabu na ka tgiicil ma, dngeun hayan. Mdengu dige peeyah quwaq na meruq plabu kulo na, krngiyun ka puting na ma, seegul wahu ppheyan ahing.
Ani naq mndengu ka btakan qoran nii we chedin hari saapa, kika mqedil du we, daha kulo ma teru kulo bbulan daha qsiya ka dheya, asi ka rseno mheyan bbulan sepac kulo. Ado uka liwas ka cbeyo, spheyan dehuk sapah ka qsiya de, asi phyegi siyo hprayan, stkuhun hmeruy ribo ma sepih de pure ido ma so smsama.
Ngalun daha eruc kadu rodux duri ka btakan qoran nii, ssalu daha hako dhequ ddaan seediq duri. Hndure hari ka slabu daha cmaki ka waso na duri.
[[Snakun:Tgdaya]]
6my7xm7dw64wqxtkf6cobhm8m3hips4
Btraw
0
196
9558
9557
2021-03-18T13:52:37Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
9557
wikitext
text/x-wiki
= Betun/ Btraw/ Btraw (毛果柃木) =
Alaw mkray mi malu srbiyan ka pusu qhuni btraw, kiya kuxul ngalan durang sediq musa lmiqu, paqan dha ka pusu niya han, kiya daan dha smawas ka cida na da, sqriyan dha mhungun hari ka icil na, kiya kmali bling mi saan dha pttu hiya ka uruc na, kiya smalu snbalay wasil ka dhiya, kmali bling mi saan dha mku cka bling ka qtinuh, kiya bbilan dha ka bhniq bnkiyan dha wasil, psaan dha baraw qtinuh hiya, babaw na u bungun dha wasaw da, muda hiya ka ccamac da u muda tdiyan hiya da, sdurang dha pada mi boyak mi rqnux...dnii.
Skicu dha daan kmatay mi dmurus ccamac ka durang kiya, ini dhok kingal sngayan da u kiya saan dha mita ka durang dha da, mhdu smalu durang ka sediq da u, spuhan dha sa“ana su nanaq kndadax hraan hidaw mi ana su nanaq kndadax uqiyang hidaw, qulung bey uda qmqah hini.”so nii mrabu lmawa Utux ka dhiya, iyux pcmiyah muda tdiyan durang dha hiya ka ccamac.
[[Snakun:Truku]]
fju42nk56iv0gg0147jd2tvbune23z9
Btug
0
197
9561
9560
2021-03-18T13:52:39Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
9560
wikitext
text/x-wiki
Btug o kingal qngqaya djiyun qmpah dxgal Truku sbiyaw, btug nii o snalu dha rqling djima, dhngulun dha ka isilmdka yayu mkan balay. Kmtuy masu ka Truku sbiyaw o asi ka dmuuy btug, kika mrana ngalun dha ka masu ngalun dha hkawas duri, ini tduwa dmuuy snalu xiluy ka qngqay kmtuy masu, yasa aji mha malu nangal masu ka hkawas da msa ka rudan.
== 參考文獻 ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
h0vxa75fd7eacjl7926vjpnx5ul5b1x
Bujar Nishani
0
198
104101
104055
2024-07-05T14:39:49Z
U. Boya
2117
+ Papak
104101
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Bujar Nishani at meeting with Michael Spindelegger.jpg|thumb|Bujar Nishani at meeting with Michael Spindelegger(布亞爾·尼沙尼), kngkawas 2012|alt=]]
= Bujar Nishani(布亞爾·尼沙尼) =
Mntucing hngkawas 1966 idas 9 jiyax 29 ka Bujar Nishani ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Albania]] ta sayang o kiya ka Bujar Nishani, pnaah hngkawas 2012 idas 7 jiyax 24 pnrajing kmlawa klwaan.
Puyaar.Hwa-yiko.Nisani (Bujar Faik Nishani) (knkawas 1966 idas 9 ali 29-Ngayan tntingan we Mehmeti), knkawas 2012 idas 7 de prading mg[1]congtong nArpaniya, ma, ado ka mgcongtong, ma, wada na lixun ka mincu-tang-yen, yiyen ma mgnecun-pucang. Nisani nii we, wada mangal 73 ckceka na 140.
== Pnyasan ma kndusan ==
Nisani nii we mntuting Tras nArpaniya. Knkawas 1988, malix muuyas Kanpeto cyungsu-tase, ma, berah na knkawas na 1996 ma sbukuy na we, mnosa slluhe Mekwo sun-antong-niaw, Tokosas-co ma Karihuniya. Dungan we, knkawas 2004 malix muuyas Tilana-tase hwari-si.
== Cung-cu ==
=== Dungus spatis : Peheyu congtong ka Aarbaniyia knkawas 2012 ===
Knkawas 1991, mosa tuumal Aarbaniyia mincu-tang ka Nisani, bobo mrqeraq ka Kong-cang cuyi de, mosa waycyaw-kwanyen tgbaro ba kwohwang-pu, ma, bobo na de mosa waycyaw-pu seediq pqlahang nPeye. Knkawas 1996 kbberih meyah mgkwohwang-pu kwanyen.
Knkawas 1997, wada ini baka meeyah mingcu-tang, wada uka qpahun na di, kika mosa qmeepah Oco-Tasiyang cyunsu-cusi na hwe-congfu cucu. Knkawas 2001, wada mangal Tilana-fenpu congsuci, knkawas 2004, wada mangal Tilana yiwhe yiyen.
Knkawas 2005, wada na ini baka ka ancen-pucang Tosuka mpheyu sotu tg34 psgeegan, kika heya ka dmudul ancen-yihwe weyenhwe. Knkawas 2007 idas 3, wada phyegun na congri Perisa ma, heya ka necung-pucang, bobo na mndaha mbeyax de, ma, heya ka psaun na ngayan suhwa-pucang. Knkawas 2011 de, heya ka smriyux Ruarcimu.Pasa musa mgnecung-pucang.
Knkawas 2012 idas 6 ali 12, mangal pnhyegan cong-tong de, wada na lixan ka necung-pucang di.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
nt695cu8y61e5f5lhkdf886hvh1c0ad
Bukai
0
199
100354
85474
2023-10-06T00:04:25Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100354
wikitext
text/x-wiki
= Bukai(武界部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka alang Bukai.
250 sapah ka kneegu na sapah, 1,057 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 1,012 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 45 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 91%, Tayal 2%, Amis 1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Mniq nyusan Nato o Tg2 egu ka seejiq alang Bukai tg1 paru o alang Rwona(羅娜).
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Nanto nsgan Jnay alnag Fac(法治).
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Alang hraan hidaw hiya o sslian qsiya Bukai, gqiyan hidaw hiya o kssiyaw keelug qhuni Bukai, nniqan yayung mdudul kiya, niqan ciway saph pyasan ka ruwan alang hiya.
== Lnglingay tiri(地理環境) ==
Pusu mniq ssiyaw yayaung ka dxgal alang nii, kana knjisan dgiyaq nii o 800mm.
== Pkkla patas ppanun(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey>Elug klwaan tg3> Cungto Cyawriyotaw>Elug127>Taycung Nanto kbiyax rulu elug>Ciyawriyotaw Cawtung63Ciya>To 2> Elug Cungcng>Elug Ciyawkwang>Elug Yufu>To8>Elug yuping>Tay14>Elug Nanhwan>Elug Nanan>Elug Cungcgn>To71>Dhuq.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Bunun.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Bunun ni Tlu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Nniqan daya dgiyaq Cwocetasan ka seejiq alang Bukai seuxal, daya hraan hidaw stroganoff kika yayung Kacesi ni yuyung mdudul, kana niqan tru alang, saw alang Kukus, Panapara, Pirawu. Yasa mniq alang Bukai o pntaqan bgurah dxgal snluan dha elug qluli qsiya muda qsiya qpahan ni qmpahan slaq ka seejiq nihung, yasa musa keegu ka angal dha pnegalan dha, kika mniq saw hngkawas 15 do mdudul tnhjil alang breenux da, asi dhuq hngkawas 18 do mnhdu thjil alang breenux kana da.
Tmhangan seejiq nihung o Bukai, dungus na o 「以武犯界」, yasa naqih bi bhangan ka hangan nii ni dhuq saw bukuy Kwanfu o priyux hangan saw alang Fac dungan, paru bi ka dxgal Wanfung ni Cungcgn sbiyaw han.
Mniq kari Bunun o, pusu hangan alang dha o Bukai, dungus na o muru saw hnang, tnhjil alang breenux ka seejiq Se seuxal o, qtaan saw babaw ssiyaw yayung, ana inu nniqan saw buga hngak kndadax truma hagay miyah babaw qsiya, kika niqan hnang boo-boo sa, kika dungus bi tmhangan dha nii o 「Nniqan saw hnang buga qhjing sa」.
== Pgkla patas rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pkkla patas alang nsgan Jnaysyang qmpah sapah klwaan:
<nowiki>http://www.renai.gov.tw/index.jsp</nowiki>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5pcx5ku9kurrq0heyq7eosbxkut0xc7
Buklavu
0
200
100355
9676
2023-10-06T00:04:26Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100355
wikitext
text/x-wiki
= Buklavu(布谷拉夫部落) =
Gaga mniq Taytung Yeynpingsyang ka alang Buklavu.
225 sapah ka kneegu na sapah, 716 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 689 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 27 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun89%, Paiwan3%, Amis1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
4izwxzncuscowoa9hitjm9pulhs86rx
Bukung Siyatu
0
201
9710
9709
2021-03-18T13:52:56Z
Martin Urbanec
1
已匯入 33 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
9709
wikitext
text/x-wiki
= Bukung Siyatu(西雅圖酋長) =
[[Patas bntasan:Chief seattle.jpg|thumb|File:Chief seattle.jpg-Bukung Siyatu(西雅圖酋長)。]]Pnngalan kari ni u, nngalan dha pneyyah Bukung Siyatu ni pa, kiya ka Knkwasan 1854 brah prngawan na kari. Klwanan Amirika yuxun mpkrana llaban dxral quri nniqan uqiyan hidaw tudaya, kiya balay mnduwa briyun ka dxral quri mniq nniqa alang Intian. Kiya ka bukuy niya daw, Sokowamisi Bukung alang siyatu ni pa htiyaan na sediq babaw dxral kndadax lnglungan ka kingal paru bay tmnsa na kari, smrnu alang Intian. Dxral mi kana knudus u niqan bay pnluban, pnrngawan dha kingal bntasan ka ni.
Uxay saw kingal tmnsa mndungus bay pkla pnngalan kari bntasan patas, kiya ka kiya mi, bukuy daw smnalu dha patas u ou bay kluwan, yasa smnalu dha patas ni snruwan na muhi driq u ini pntna. Ou mi tikuh ka ndaan, nduwa ka niqan duma iyax knsthyaqan niqan duma qnuqu.
Ana saw hmuya u, sntama saw niyi miyah psrkiyun sediq babaw dxral mpbrinah qmita dxral niyi, dmanga kana knudus. Bqanun na mttuku kndusan ka babaw dxral.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%A5%BF%E9%9B%85%E5%9B%BE%E9%85%8B%E9%95%BF<nowiki/>(參考自中文維基百科)。
翻譯人:廖蓮花,提供日期 2020.10.16。
[[Snakun:Toda]]
4dki98cpuflntqwq5gq3b5d9xzm9147
Bulbul
0
202
100356
85473
2023-10-06T00:04:29Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100356
wikitext
text/x-wiki
= Bulbul(霧鹿部落) =
Gaga mniq Taytung Haytwansyang ka alang Bulbul.
58 sapah ka kneegu na sapah, 246 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 233 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 13 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun84%, Amis2%, Puyuma1%, Truku1%, ni rahuq na o7%.
== Pusu niqan alang(部落特色) ==
Ma dha tmhangan「vulvu」ka hangan alang nii hug, kika kndadax truma dxgal miyah baraw ka qsiya ni sphnang 「Huru huru」shaya.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nuysan Taytung nsgan Haytwan alang Bulbul.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Alang Bulbul o mniq gqiyan hidaw [[alang]] Kwanyan ni alang Haytwan, daya alang Kanting, hraan hidaw alang Ridaw, nniqan alang Bulbul seuxal o gaga mniq ssiyaw nniqun dha alang hiya sayang.
== Lnglingay tiri(地理環境) ==
Kssiyaw yayung, bbaraw knjisan dgiyaq o 713mm.
== Pkkla patas ppanun(交通資訊) ==
Mgrig rulu: Kndadax alang Skanki mtmay, mnuda elug Tay9 syeyn mniq saw nsgan Csangsyang do pairing Tay20 cya syeyn kika mtmay elug Nansen, kndadax Taytung mtmay, kiya ni kndadax nsgan Haytwansyang Tay20 syeyn mnuda elug Nansen.
Ppanan rulu: Ppanan basu Dingtung muda elug dgiyaq kndadax paru alang Taytung dhuq Ridaw, uxay uri o kndadax sngayan rulu qrngul Taytung quri Teyeync hiya na basu kwokwang. Gaga mniq elug Nanhen (tay 20 syeyn) 185k.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Bunun.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Bunun.
== Snhiyun cungcyaw(信仰宗教) ==
Snhiyun gaya rudan sbiyaw ni pnrhulan Joro.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Plalay mniq hini ka Bunun seejiq Rwance, saw bi mniq brah hngkawas 210 seuxal, kndadax nyusan Nanto ruwan bi mtudu dgiyaq alang Rwance hiya, tnhjil dhuq Skanki nsgan Maribasi ssiyaw elug Batungkwan 「Tafen大分」, bukuy hngkawas empusal do kika mtru tnhjilan dha hini. Kari Bunun Bulbul o, dungus na o qluli qsiya ka kssiyaw rbuq dxgal hiya, hngkawas siida hana dhuq hini ka seejiq Bunun, alang Bulbul o gaga mniq daya slaq yayung Sinwuryu hiya na, niqan rqnux yahan dha mkan sudu kjiyax ka hini.
Gaga mniq hraan hidaw elug nanhenkungru ka alang Bulbul, tndxgal yayung kana ka hiya, nniqan hini kana ka seejiq Bunun seuxal, supu qmpah kmlawa klwaan alang Syama ka alang Bulbul. Ssiyaw alang Bulbul o mniq saw yayung Sinwuryu ni dgiyaq yayung Darungsi, kika pusu seejiq Bunun hiya o pnaah Nanto ni Skanki mtmay hini, mdudul kndadax hini tnhjil paru alang Kawsyung ka seejiq Bunun. Duma sayang egu bi seejiq kndadax nsgan haytwan tnhjilan alang Bulbul uri, kika seejiq Bunun hiya o lnglungay dha pusu pnaah nniqan Haytwan hini ka seejiq Bunun seuxal.
== Pgkla patas rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu pnhyugan dha nniqun:
◎Hakaw Teyenrung, Dowras Bulbul, Qhjing Bulbul.
Kska bi hakaw Teyeynrung ka pusu saan dha rmigaw qtaan, kndadax alang quri daya kksa, dowras Bulbul o yabi nganguc hari 1km hiya, kika pusu bi niqan qhjing ka yayung nii, ayus yayung hini o keegu bi qhjing, niqan qntaan saw asi kndadax ruwan dxgal spruq baraw ka qsiya qhjing nii. Niqan uri o mniq alang Bulbul niqan dha pnhiyug seejiq nihung paru spruq bali, siida saun dha kmlawa seejiq Bunun, kika kmciyuk klwaan Nihung ni klwaan Eros siida, kndadax ryusunswo empsaping klwaan Eros hiya msseelug paru spruq bali ka empsaping klwaan Nihung.
Saan dha rmigaw nniqan:
◎Karac tnphpah kana ka snuwil Bulbul
Pnhmaan qqhuni snuwil, qqhuni risax ni qqhuni bnuwar dnii kana ka alang Bulbul, dhuq idas 2 hngkawas kjiyax, tnphpah kana ni suyang bi qtaan, kiya ni seejiq alang Bulbul o dhuq idas 1~2 hngkwasan kjiyax siida mnuda dha 「Jiyax phpah」, malu bi qtaun ni hmrapas ka muda dha nii ha.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* 《山地鄉之旅》2001,行政院原住民族委員會出版
[[Snakun:Truku]]
nms37i0m152tkhqm5wdfxcd8003528c
Bulgaria
0
203
10108
10107
2021-03-18T13:53:35Z
Martin Urbanec
1
已匯入 243 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
10107
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Bulgaria.svg|thumb|Flag of Bulgaria-Kwoci Pacyariya(保加利亞國旗)|alt=Flag of Bulgaria|351x351px]]
= Pacyariya(保加利亞) =
Gaga kska Owcow ka [[Bulgaria]], 43 00 N, 25 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 110,879 sq km(hangan na o Tg105)
(knlbanga dxgal o 108,489 sq km, knlbangan qsiya o 2,390 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 7,144,653 hiyi.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Bulgaria.svg|thumb|File:Coat of arms of Bulgaria.svg-Kwohwey (國徽)]]
Gaga [[Sofia]] ka pusu alang paru, jiyax 3 idas 3 ka jiyax skrayan klwaan.Manu ka dxgal Bulgaria ga wada sugan 46.90% ka dxgal qpahan, 36.70% ka dxgal [[bbuyu]], rahuq dxgal do niqan 16.40% na. Klwaan ta sayang o kiya ka Rumen Radev, pnaahhngkawas2017 idas 1 jiyax 22 pnrajing kmlawa klwaan.
== Risu(歷史) ==
Knkawas 1912, mgaya ba mccebu ka pncbuwan ''Parkan'', ''Pacyariya'', ''Sayrweya'', ''Hesan'', ma ''Sira'' ka sepac alang nii, mkmaasu mangal duma dheran nTurci ga meniq ''Oco''. ''Pacyariya'' we mkmangal kangko na ''Macitun'' daka
Aycinghay (smtangan bale maangal Saronika), ppsaun na Istanpaw ka supi na, ano si tena wada dehuk ''Saronika'' hiya ka ''Sira'' di.
Anu ''Awsyongtiko'' daka ''Itari'' nii we, ini mksruwa mesa maha mbeyax ka ''Sayrweya'' ma ''Sira'' nii bobo na, kika suupu hmetun dheya ma, spbrexun na ka ''Arpaniya''.
So kiya de, uka daha ddaun ka pnrngagan daha mpsaasu berah na di, kika tmuty mnpusal pncbuwan ''Parkan'' di, npcbuwan daha nii de wada dmayo quri icil ka ''Sayrweya'' daka ''Sira,'' mosa tuumal hii ka ''Turci'' daka ''Romaniya'' duri. so kiya de, ririh so uka nngalan na ''Pacyariya'' di ma, wada na skayak mege ''Romaniya'' ka ''Nantopuro'' di.
Hani ba ptutuy hari kesun tgkingal sucetacan de, mkela mesa nii ka ali ppahu ta di ka ''Pawcyariya'', knkawas 1915, mosa tuumal tongmongko ka dheya, asi osa suupu supi ''nToaw-rencin'' ma, ngalun daha ka ''Sayeweya'', Bobo na dungan we cmebu ''Romaniya'' dungan, so mbeyax bale. Peeyah ''Parkan'' hwangsen ka Tocin de, ''Pawcyariya'' nii ka lekuh na bale di, ali cceka na pncbuwan nii duri de kmmekul qmlahang hwangsen nii. Betaq ba mhedu mccebu ka knkawas 1918.
Wada ini baka ka ''Pawcyariya'', uka ka siyo rcilung ''nAycinhay'' di, wada plaxan ka supi daha duri di. ''Pawcyariya'' nii de riqan kusa pncbuwan daha ma, prading mrrudu, kika ddulan kowang ka ''Pawrisu-sansu'' de, kndudul mquri tucay ma hwasisu-cengcu ka ''Pawcyariya'' nii di. Knkawas 1934 de smmalu “''Cuweno''” ka seediq mnsupi, dheya ka qmlahang kingal knkwas ma, wada ptgehun pooda ''Hwasisu-cuyi'' ka ''Pawcyariya'' nii di.
[[Patas bntasan:EU-Bulgaria.svg|thumb|File:EU-Bulgaria.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
Mnugaya pstotuy tgdaha sucetacan ciida we, ''Weyena'' na Naswe-Tokwo ka paha kari ma, wada ngalun ''Pawcyariya'' ka Nantopurocya(knkawas 1940 idas 9 ali 7 “''Korayewa tyawye''”). Ado wada ini baka supi nItari meniq ''Sira'' ma, remux Sira ka Ingcin, so nii de maha paru ba nriqan na quri ''Pawcyariya'' yoten, kika asi paha lnlungan mpkdakan ''Parkan'' ka ''Tokwo'', mkmangal ''Nansurahu'' ma, mooda ''Pawcyariya''.
Knkwas 1941 idas 3 ali tgkingal, sosyang msquri ''Tokwo'' ka ''Pokotan.'' Hwerohu, heya ka taypyaw ''Pawcyariya'' matis “sankwo tongmong-tawye”, kika mremux cosinkwo. Idas 3 ali tg5, msetuq ka pnklmean na Ingkwo daka ''Pawcyariya''. Meniq ka Pncbuwan daha ''Nansurafu'' hiya we, dmnayo ''Tokwo'' ka ''Pawcyariya'' nii ma, kika wada psugan dheya ka ''Macitun nNansurafu'', pncbuwan daha ''Sira'' hiya we, ''Pawcyariya'' ka wada mangal ''Soresu nSira'', ani si ''Tokwo'' ka ga qmlahang ''Saronika.''
Bobo ka pncbuwan ''Suren'' daka ''Tokwo'', kowang ''nPawcyariya'' mnnangi mesa mkmalu ka seediq ''Pawcyariya'' daka seediq ''Suren'', naqah ka mccebu miyan ka yami di mesa, kingal we, pqlahang alang miyan naq ka supi name ma, asi ka qlhangun ka alang nngalan duri. Knkawas 1941 idas 12 ali 12, bobo tena mkrima gnruus na cmebu ''Cencukan'' ka Tanah Tunux, paha kari mcebu Meykwo ka ''Pawcyariya''. Knkawas 1943 idas 8 ali 28, asi lux wada mhuqil ka Pawrisu-sansu, 49 ka knkawas na ciida.
Knkawas 1944, prading msuupu mosa pttuting bakudang ''Pawcyariya'' ka Meykwo, Ingkwo ma ''Suren''. Bobo pntuting bakudang ka knkawas 1944 idas 3 ali 30, sotu daha ''Sofeya'' we wada tmaqan cmebu bakudang, asi maku mquri alang lmiqu alang biciq qduriq ka seediq alang paru. Pnheyu knkawas 1941 ka ''fan-fasisu cukwo-censen'', betaq mprbagan knkawas 1944 de, tena maha 18,000 hei ka yocitwe daha di. Knkawas 1944 idas 7, ''Paciannofu'' ka lmutuc tleung tloongan sosyang, qmita kndudul ini baka ka Tokwo di ma, kika kmnama prading so maalix mccebu. Idas 8 ali 17 de, paha kari mesa uxe nami ptgimax pncbuwan nii ka yami di mesa.
Knkawas 1944 idas 8, supi ''Suren'' we spooda daha pncbuwan ''Yasi-cisinaw'' mangal ''Romaniya-wangkwo'', asi na pdheki ayus dheran ''Pawro'' ka supi ''Suren''. Idas 8 ali 25, Irih so nriqan beyax Suren ka ''Pawcyariya'' ma, swaye alang miyan yamu di kesun na supi ''Tokwo''. Knkawas 1944 idas 9 ali 5, paha kari mcebu ''Pawcyariya'' ka ''Suren'' (berah na han we ini ba pccebu ka dheya nii). Idas 9 ali 8, hani ba lmnutuc tleung tloongan sosyang ka ''Murayewehu'' nii we, paha kari mesa mcebu name ''Tokwo'' duri, wano ba Waarna ga quri tongpe ka mnccebu tikuh ma, wada tqapah quri mongcing ka ''Pawcyariya'' nii di.
[[Patas bntasan:09.06.1923 - meeting at Rusev's.jpg|thumb|1923年的保加利亞政變導致王位的變化]]
Idas 9 ali 9, wada poxun cukwo-cungsen ka seyhu daha mneniq sotu. ''Kongcangtang'' na cukwo-cungsen ka ga dmoi sufa daka necung na, ani naq uxe dheya ka rmabang paru ba paype. Ddulun supi ''Suren'' ka hwangcya-rucin na ''Pawcyariya'' ma, mosa suupu cmebu Tokwo. Knkawas 1944 idas 9 ali 28, supi tgkingal, tg2 ma tg4 citwan ''nPawcyariya'' nii we mosa murung ''Nansurafu,'' wada daha ngalun ka ''Prstina nKosowo''. ''Hanipnrdingan'' hari Knkawas 1945, supi tgkingal citwan ''nPawcyriya'' nii ge, mosa mccebu dheran nSyongyari daka ''Nansurafu''. Ckceka na ka “cunci-cesing-singtong” we, tg2 cwang-cya citwan nTokwo we mosa murung tgkingal citwan nPawcyariya. Hani pnrdingan hari knkawas 1945, supi tgkingal citwan ''nPawcyriya'' nii ge, mosa mccebu dheran ''nSyongyari'' daka ''Nansurafu.'' Ckceka na ka “cunci-cesing-singtong” we, tg2 ''cwang-cya citwan nTokwo'' we mosa murung tgkingal citwan ''nPawcyariya''. Supi ''nPawcyariya'' ge speeyah na hunac mosa murung ''Awtiri'', hiti na bale de, msterung dheran Itari daka supi na Ingkwo ma, wada mhedu hini ka pncbuwan daha di.
Bobo mhedu tg2 pncbuwan seediq bobo dheran nii de, wada daha qlengu mangal dungan ka ''Nantopurocya'' ma, wada ptysanun quri qqlhangan ''Suren.'' Knkawas 1946, wada lixan ka cincu-cutu daha, pheyu ''Pawcyariya'' konghokwo. ''Koawarci Cimitorofu'' ka mnugaya ba mpdudul daha (wada mhuqil knkawas 1949 ydas 7 ali 2). Knkawas 1955, ''Pawcyariya'' nii ka kingal hweyenkwo na ''Fasatyawye-cucu'', knkawas 1968, msuupu Suren mosa murung Ceko-surofako. Mhiti na bale kingal cincu ka ''Simeang-arsu'' we, heya wada phyegun ''konghokwo-congri.''
Bobo na de paru riyung knpryuxan na ka tong-o, knkawas 1990, asi susing totangcu ka ''Pawcyariya'' nii di, idas 11 na ciida, wada spriyux kwoming-yihwe daha ngayan kesun ''Pawcyariya-konghokwo'' ka ''Pawcyariya-zenming konghokwo'' nii di.
<br />
== Cugcu(政治) ==
Congtong na ''Pacyariya'' we pnhyegan kana [[Seediq Bale|seediq]] n''Pacyariya'', rima knkawas ka ttloongan na, bobo na de anaq mosa psgao texal nana. Congtong nii ka pqlahang kocya ma supi. Congtong ka tunux na kocay-ancwen cusin-weyenhwe duri, uka ddooyan na msalu gaya ka heya, ani si kmekul ptberih gaya smnalu na yihwe ma, daun pprengo dyihwe dungan.Yihwe duri we spooda daha egu ka smruwa dige kmkelun daha pooda ka gaya snlmean daha.
Yihwe na ''Pacyariya'' nii we, kingal ba pnssliyan kesun ''koming-yihwe,'' 240 hei kana ka yiyen, sepac knkawas ka ttloongan daha. Knkingal cengtang asi ka 4% nnangal na bntaqan seediq ge mosa yihwe. Yihwe daha we egu ba ooda daha, so ka kocya-yiswan, pkramal ooda mpheyu congtong, malix congri ka naqah ndaan, paha kari mccebu kaalang, psdehu supi meeniq nganguc ma pooda ''waycyaw-seyi''.
== Singcung-cyuyuy(行政區域)==
[[Patas bntasan:Regions of Bulgaria Map.png|thumb|302x302px|File:Bulgaria Administrative Provinces.png-Singcung-ciyi(行政劃區)]]
Alang kingal ba [[gaya]] qnlhangan na ka ''Pawcyariya'' nii, hmrinas mterun knbkeyan hei ka seeidq kingal alang paru de, phyegun na kingal tici ka kiya di. ''Pacyariya'' nii we 28 tici kana qqlhangan.
== Tiri(地理) ==
Ga pdkaan [[Dwiyaq|dgiyaq]] ''Parkan''(dgiyaq rudan ka dungus na) ka alang ''Pawcyariya'' nii, daya na we breenux ''Tonawho'' ma, hunac we dheran llebu kesun daha Soresu.Quri ggqiyan hido we ddgiyaq Rotopi, ga hiya ka dgiyaq Nusara maha 2925M knbrawan na, kiya si dgiyaq bbaro na riyung quri ''Pawcyariya'' ma Parkan-pantaw hini. Mquri hreyan hido we ga mssiyo Hehay, yayung Tonawho ka ayus na ''Pawcyariya'' daka ''Romaniya''.
Alang ''Pawcyariya'' nii we, so muuxun ma mhturiq hari ka karac na, ado niqan ''Hehay'' ka quri hreyan hido ma, niqan ''Ticonghay'' ka quri huna na, kika mgTconghay ka karc na.idas tgkingl ge pgcenga -2℃ betaq 2℃ ka kntlexan, (quri lmiqu ge -10℃)ka kntlexan na. Quyux qnyexan na ge pgcenga 450 betaq 600mm(so lmiqu ge dehuk 1300mm).
== Cingci(經濟) ==
[[Patas bntasan:Maritsa Iztok.jpg|thumb|299x299px|File:Maritsa Iztok.jpg-Lnglingay kmarig Meykwang(煤礦區)]]
Bale ba we nongyekwo ka ''Pawcyariya'' nii, phepah meykwe, yozoru ma sino lipas daha ge niqan ngayan meniq kwoci-sucang. ''Kongye'' daha we ''supin-kongye'' ma ''fangcu-kongye'' ka lekuh na, ga mtutuy ka riyoye daha saya duri di. ''Pawcyariya'' nii kingal cungyen na ''cong-o cuyomawyi seting-cucu''.
Ga daha sphuma ckceka [[dheran]] [[yayung|ayu]] Tungsa ka phepah meyk daha ''Pawcyariya'' nii, ayu nii we asi daha kesi “nAyu phepah meykwe”. Quri tgdaya na we niqan dgiyaq Parkan ga hmetur bgihur msekuy, karac muuxun so mhurtq ka ''Ticonghey-ciho'' we, kyaayu mquri hiya miyuk ma madis quyux.
Karac na muuxun so mhurtq ma dheran na hgalang we, kika mbege knmalu kkndkilan na phepah meykwe nii, maha niqan 100km qndisan na ayu kiya we, ga daha sphuma phepah meykwe kana. Wada 300 knkawas ka pnhmaan daha di ma, hmrinas 7000 klegan ka meykwe daha, kmulu seediq nuinu mosa rmigo hiya, kuxul daha riyung mosa rmigo.
Niqan kingal klegan kesun ''Kacanroko'' ka phepah ''meykwe nPawcyariya'', cnwaqan nanaq dara nuutux mqedil kiya mesa ka kari psltudan daha, mtanah bale ma malu riyung sknexan. Bale ba ge pneyah ''Yaco'' ka rabu na, mhiti na ''ryo-suci'' ciida ka yahun daha prana hini.
Idas 6 ka tgkingal ali gdregan knkingal knkawas we, ali daha Meykwe-ce ''Pawcyariya'', mosa so smmesung paru ayu meykwe nii ka seediq Pawcyariya. Knmalu qtaan, malu ba sknexan ma qndheriq na phepah meykwe nii ge, nirih knesa kndrumuc, niqan knkela ma smkuxul nkiya naq ka seediq ''Pawcyariya'' mesa. Meniq ka pako nphepah meykwe nii ge, ririh so knpryuxan utux ''nOruman-tikwo'', ini kiicu ma ini tksekur mccebu berah ''naswe-Tokwo.''
== Cyawtung(交通) ==
[[Patas bntasan:Plasan SandCat.jpg|thumb|316x316px|Rulu (沙貓裝甲車)]]
''Pawcyariya'' nii we lekuh ba pgluban ''cong-o'' daka ''cong-tong''. Kana elu daha rulu puniq ma elu basu we mqqayu egu riyung ooda. Niqan sstmaan [[Sapah Skiya|sapah skiya]] ka ''Sofeya'', ''Purohutifu'', ''Warna'' ma ''Puarcyasu''. Niqan ''hay-kang'' gtngayan daha ka ''Warna'' daka ''Puarcyasu''.
== Sseediq ma snhiyan(人口和宗教) ==
''Pawcyariya'' nii we maha 65% ka seediq daha ga snhii ciducya(cceka na nii we 64% ka ''Pawcyariya-cungtongcyaw''). 13% ka seediq daha ga snhii ''Musuring.''
== Gaya(文化) ==
''Pawcyariya'' nii ge niqan psnltudan daha hocang-isu, paru ba ngayan daha ka hocangtwe na. Alang yorozu ka ''Pawcyariya'' nii, niqan kingal zuswan-kancin ge ga asi tnyani mesa “''Pawcyariya zukancin''”. Stdahu daha riyung ka gaya daha ''yorozu'' nii.''Yorozu'' ''nPawcyariya'' nii we mgdengun, bhege ma mdheriq, ani poxun ka pnkulu yorozu we ini satang qcuwaq.
Mimah yorozu ''nPawcyariya'' nii we ini daha psai soto, nani mosa quwaq han we mtbasi, thwaun mekan de malu knsknexan na ma cheya bale. Seediq ''Pawcyariya'' nii we, anaq ini ekan wawa kingal ali we ini ba chungii mekan ka yorozu. Niqan kari snlingan daha, seediq ''Pawcyariya'' nii we, kingal peni na, maha teru sepac cuqi 400g ka mahun daha, kkingal idas we pdehuk 28kg ka pnuqan daha, ''Pawcyariya'' nii ka rmabang ba pnuqan daha kana laalang bobo dheran nii.
[[Patas bntasan:Lazarki from Gabra.jpg|thumb|313x313px|Lnkusan lukus sbiyaw ka qqrijil (身著保加利亞民族服裝的女人)]]
Knxelan mnugaya na wada nii, niqan kignal paru ba ngaayn na hakase ''Orosu'', ''Ayriye, Ayriho, Mecinikohu'' ka ngayan na.
== Kkkari(語言) ==
Kkari ba bale ''Pawcyariya'' nii we kari naq ''nPawcyariya''. Knkawas 2006, niqan kingal kari pneyah “Eurobarometer report”, sseediq ''Pawcyariya'' nii we maha 120 wan hari ka mkela mrengo kari eygo, maha 23% dsseediq daha.
== Yungtung (運動) ==
Alang ''Pawcyariya'' nii we, quri so yungtong mntalang, cicong ka bsiyaq ndaan daha ma pnsltudan daha.
<br />
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Tgdaya]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%BF%9D%E5%8A%A0%E5%88%A9%E4%BA%9A<nowiki/>(參考自中文維基百科)
0pjqiifxr44fwah5zyeiy3ulpmxpfbd
Buner
0
204
100357
85472
2023-10-06T00:04:32Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100357
wikitext
text/x-wiki
= Buner(宜昌部落) =
[[Snakun:Truku]]
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka alang Buner.
1,710 sapah ka kneegu na sapah, 4,775 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 24% niqan 1,133 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 76% niqan 3,642 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 21%, Truku 1%, Bunun 1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Pusu nniqan Nans Amis ka alang Buner.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Cian alang Buner.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Kssiyaw hari alang Buner ni alang Nancang.
== Lnglingay tiri(地理環境) ==
Breenux.
== Pkkla patas ppanun(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey>Kwotaw 3 haw>Elug Taypey 3cya(tunux bi elug Sngken)>elug wunsan>Syeyn 103>Syeyn 106>Peyyi kungru>Pinhaw kungru>Suhwa kungru>Elug Kwangfu>Elug Cyari>Elug cungyang>Elug heping >elug ccyang>Hwa 25>Cisyang 4cyey>Yicang 7cyey>Wunhwa 7cyey>Elug nancang>Dhuq.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Kari Amis ni Tlu.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Amis.
== Snhiyun cungcyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro ni Teyeyncucyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Nniqan alang Natauran ka Nans Amis. Kika gasuc nniqan alang nii o, Buner, Nancang supu kingal alang, kika tmhangan dha hunac Buner ka seejiq Amis.
== Pgkla patas rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu bi pnhyugan:
◎Buner ciway sapah pyasan 03-8520209
Nuysan Skanki nsgan Cian alang Buner Buner 1Ciye tg45
◎Buner kska sapah pyasan 03-8520803
Nuysan Skanki nsgan Cian alang Buner Buner 1Ciye tg41
◎Saan qmita ana manu hnici qyqaya rdrudan sbiyaw seejiq Amis 03-8531468
[973] Nuysan Skanki nsgan Cian alang Nancang wunhwa 5 ciye tg43
Mniq idas 10 hngkawas 2001 siida rnwahan ka pshyugan sapah nii, gaga ruwan nsgan Cian, nniqan snslian mbbiyax ni Sowangsor seuxal han, biqun nseejiq snkuan knklaan rudan sbiyaw(Gaya), Yisu, sangay, sslian ni mnuda ana manu quri saw kungyi uri.
Pusu psaan qyqaya hnici rudan sbiyaw seejiq Amis ka ruwan, kika biqun ta kingal nniqan qyqaya hnici rudan sbiyaw nii, rngagun ida ana manu mnuda ta rudan sbiyaw, pkkla ni knklaan, lntulan snluan baga uri.
Tuki rawah rhngun :Jiyax iyax sngayan 2 dhuq 7 8:00-17:00 , jiyax iyax sngayan 1 o sangay ki han.
Gipu:Ungac pila ni tduwa mrmux musa qmita ( twanti o nasi musa su ungac sangay jiyax asi ka dama pkla han )
(《悠遊原藝─台灣原住民世界中的博物館》2008,行政院原住民族委員會出版)
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
e3x59txmrcelfg8svufkzze6oqdavuk
Burkina faso
0
205
86311
86109
2022-03-26T01:33:06Z
HuwacBasaw1234
49
/* Pnatas (參考資料) */
86311
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Burkina Faso.svg|thumb|Flag of Burkina Faso-Kwoci ''Pucinafaso'' (布吉納法索國旗) |alt=Flag of Burkina Faso|422x422px]]
= Burkina faso (布吉納法索) =
Gaga kska Meycow ka [[Burkina faso]], 13 00 N, 2 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 274,200 sq km (hangan na o Tg75)
(knlbanga dxgal o 273,800 sq km, knlbangan qsiya o 400 sq km) .
Kana ka sejiqun o niqan 19,512,533 hiyi.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Burkina Faso.svg|thumb|206x206px|File:Coat of arms of Burkina Faso.svg-Kwohwey . (國徽) ]]
Gaga [[Ouagadougou]] ka pusu alang paru, jiyax 11 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Burkina faso ga wada sugan 43.00% ka dxgal qpahan, 20.40% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 36.60% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Roch Marc Christian Kaboré, pnaah hngkawas2015 idas 12 jiyax 29pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Pucinafaso (布吉納法索) ==
''Pucinafaso'' (kari Fako: Burkina Faso) we ini alang ''Sife'' ka ini tsiyo rcilung, kana dheran alang nii we ga menaq hunac siyo na Nrao ''Sahara''. ''Futa'' ka ngayan na na cbeyo (kari Fako: Haute Volta), knkawas 1984 idas 8 de wada pryuxun ngayan alang na saya di. [[Patas bntasan:Location Burkina Faso AU Africa.svg|thumb|File:Location Burkina Faso AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置) ]]
Sotu na kesun ''Wacyatuku'' we ga menaq ckceka alang daha, kiya tgparu ba alang daha hini ma, cingci, wunfa congsin na. Alang ''Pucinafaso'' nii ge, tghiti ba mkela patis ka seediq daha kana laalang bobo dheran nii, yaani maha 23% ka seediq daha mkela patis. Alang ini riyung kayfa dungan ka alang nii.
== Risu (歷史) ==
''Wunming kukwo Sife'' ka ''Pucinafaso'' nii, kndalax 3suci betaq 13suci, ga spatis alang tghunac iril na ''Nizu'' daka ''Pucinafaso'' ka ''Pura-wunfa''. Saya dige maha 60 hari ka alang ini pgtena, ''Mosicu (Mossi)'' ka mgrahul na bale, ''Sangfuta'' ka ngayan na han am, knkawas 1984 de ryuxun daha mesa ''Pucinafaso'' di, kari ''Mosicu'' ka ''“Burkina”'' nii, “seediq msderux” ka dungus na, meniq ka ''“Foso”'' ge kari ''Toyora'', ''“cukwo''” ka dungus na. Knkawas 1896, meyah dehuk ''Futa'' hini ka seediq ''Fakwo'' ma. ''Fakwo-suti'' ka hini mesa, ani si ''Mosicu'' ka bsiyaq ba qmnlahang hini we ani knkana kncyukan daha, betaq ba knkawas 1919 de, wada ngalan ''Fakwo'' ka sotu daha Wacyaku di, niqan duna ka dheran daya nSyang-hayan duri we, wada suupun cumingti bgurah di, asi daha gxali mesa ''Sangfuta'' di, ririh so kingal alang ''Sife nFakwo-renpang'' peni. Knkawas 1932, ado ka lmngelung cingci na ka ''Sife-rengpang nFakwo'' ma, wada sdapun alang bcbici hari, betaq knkawas 1937 de, ''Sangfuta'' ma dheran ssiyo na we kpryuxan na ma, tnyanun mesa ''“sang-Syang-hayan”'' (kari Fakwo: Haute-Côte d'Ivoire) . Knkawas 1956, wada pooda kingal faan ka ''Fakwo,'' naka spuun bleyaq lmngelung dungan ka ''hayuay-suti-cungcong'' mesa hii, bobo na daha knkawas ka 1958 de, Wada sptotuy dehuk ''cucu-konghokwo'' ka Sang-futa nii di ma, knkawas 1960 de, mswaye ''Fakwo'' ma turi di.
Bobo wada turi ka Sang-futa nii dungan duri we, maah 10 hari knkawas mrrudu ma ini tbleyaq alang daha, betaq ba pnrdingan knkawas 1990 de kndudul malu hari di. Knkawas 2014 idas 10 ali 30, egu seediq pneyah alang daha paru meyah suwe ka ''Pucinafaso'' nii, meyah suwe mn4 lmutuc tloong tluungan congtong ka Kong-pawre we, mpkmriyux senfa daha ma pqnedis ttluungan congtong, remux kwohwe ka seediq suwe ma, mosa pskama sucungting ga sotu Wacyatuku hiya. Uxe wano yipan-mingcong, niqan supi ka meyah suwe duri, kika mremux hii ka seediq sewe ma smeeliq qyqeya de, Pucina kwangpo-tentay (Radiodiffusion-Télévision du Burkina, RTB) daha we asi alix paha kari ndaan quri nii. Knkawas 2014 idas 10 ali 31, wada asi alix tnluungan na congtong ka Kong-pawre, wada qduriq Syangya-hayan di. Knkawas 2015 idas 9 ali 16, cungpen ka Pucinafaso nii, supi dmayo congtong daha wada lixun ka Puraysu‧Kongpawre ka, mremux neko-yihwe daha ma, qrapun daha ka ringsu congtong Misear‧Kafanto (Michel Kafando) daka congri Yakopa‧Yisako‧Cita (Yacouba Isaac Zida), ma, duma ka puhwe-socang﹝7﹞. Idas 9 ali 21, wada plaxun ka Kafando de, wada mosa qduriq mugleing Fakwo-tasukwan di. Sife kwocya-cingci-kongtongti we, mosa ptbale rmengo supi tmnutuy cengpen daka supi ini sruwa cungpen, so kiya de mgrebu idas 9 ali 23, supi mqlahang congtong we cengsu-seyi, prihun na kwotu-cunghu ka cengri, kika Kafando ka cucung dungan.
Knkawas 2015 idas 11 ali 29, psgao ppheyu daha congtong, Roko‧Mako‧Korisutian‧Kapore ka mangal, 53.43% ka topyawri na, knkawas 2015 idas 12 ali 29 de Kapore ka tloong tloongan congtong di.
== Tiri (地理) ==
27wan pingfan-kongri ka knuglhahang ka alang Pucinafaso nii, ga meniq quri dheran Sice, ga mssuayus daka alang Mari, ''syangya-hayan'', Cyana, Toko, Penan ma ''Nizu'', copyaw na ga pgcenga peywe 9° daka 15°, tongcing 2° daka 5°, ado ga meniq tgdaya yayung Cifuta, kii kesun daha ''“San-futa”''. Ga moda mqluli alang daha ka yayung ''Futa'' nii, qsiya na yayung nii ge asi ka qtaun mdengu karac ma qmuyux kaarc, ncigin uka hari qsiya, kika uka asu mdooda hiya, ini blebil qsiya na duri, uka riyung pnhgalang daha hini, ini knbaka ppuqun daha, kika kntteun pggeeluk alang ssiyo daha, uka daha brahan mtburux nanaq kingl alang. Karac na Pucinafaso nii we so bbsuring mttilux, hama 500 betaq 1000cm ka qnyuxan na kingal knkawas, egu hari quri hunac ma tikuh hari ka daya na. Uka nrao alang daha, ani si tnugiyo bale bnaquy ka dheran daha quri ggqiyan hido, uka ppmhaun phgalang ; qruri so hunac na hreyan we niqan rngedi rako meeyah mekan pnhmaan, kika dheran ckceka alang daha ma dheran quri hhreyan hido hiya si malu niqun seediq, ga sgcuqi hbaro riyung ka seediq ga meniq hii di, rmabang ka dheran ckceka na. Nii ge anu 15, 16 suci han peni, alang Sanfuta hini ge snqrngutan alang Hwecyaw ka Mantingko (Mandingo) daka Sanghay-wangkwo, ciida de Mosicu na Sanfuta nii we, mtlibu breenux ckceka dheran daha kmciyuk.
== Cingci (經濟) ==
''Cingci'' daha we nongmu ka lekuh daha, wada mquri hiya pacung ka ''rawtongri'' daha. Ado uka riyung cuyen ka dheya nii ma ga meniq siyo dheran nrao, uka hari dheran qqpahun daha, alang Pucinafaso nii ge ririh so alang mqrinuc ka dheya, seediq alang ndheya nii ka egu riyung mosa qmeepah nganguc ka laalang ''Feco'' quri hini. Kingal ba eluw rulu puniq mmaha ''Syangya-hayan'' ka teru daha, kika niqan pnugaluk dah aka dheya nii. Alang ''Pucinafaso'' nii daha laalang ksiiyo daha, so Nizu, Penan, Toko, Syangya-hayan, Mari, Saynecyaar dunii, ini turi han we, to qnlhangan ''Fakwo'' kana, kika bobo nturi de, kari quri seyhu daha we dmooi kari Fakwo. Pila Pucinafaso nii saya ka ''Sife-farang'' (Franc CFA) nii we, snpuwan pheyu na alang dnii ka Sife-cingcihopi-renmong nii ka smnalu Gino ba gmtange nomu-cingci we, uxe pdehuk lmekuh kkuudus seediq alang daha, kika egu riyung ka seediq mpqeepah mquri nganguc migin qqpahan daha, mqquri ssiyo alang dah aka Cyana, ''Syangya-hayan'' ma Cineya, qmeepah ba bale ka kkdusan daha, niqan naq mosa tnnais qmeepah ma, egu nanaq ka asi eniq laalang icil duri. spegun saya de, yaani maha pay wan hari ka sediq Pucinafaso nii ga asi eniq Cyana ma Syangya-hayan daha alang nii, asi klai mesa ini ba kbeyax ka cingci na alang Pucinafaso nii.
== Singceng-cuyu. (行政區域) ==
''Pucinafaso'' nii we, ga na ptyusan 13 taci, (Kari ''Fakwo:'' Région), toma na 13 taci nii de niqan 45 sung (Kari Fakwo: Provinces) .
== Cungsu (城市) ==
''Sotu'' na we ''Wacyatuku'', hmrinas 100 wan ka seediq na, pnheyu hini ka kutu nMosicu ka Wacyatuku wankwo duri. kndalax sotu nSyang-hayan ka Apisun we niqan rulu puniq dehuk hini, bobo na de, mkpdhekun na Nizu sotu ka Niyame.
== Waycyaw (外交) ==
Pngluban na daka Conghwa-mingkwo. Qtai pngluban na Conghwa-mingkwo daka Pucinafaso. Knkawas 1960 hayan we, pnheyu waycyaw kwansi daka Conghwa-mingkwo han, ani si wada msetuq Knkawas 1973. Knkawas 1994 dungan we mkmalu dung, ani si knkawas 2018 idas 5 ali 24 dung we, mn2 twan-cyaw dehuk saya. Pngluban na daka Conghwe-zeming-konghokwo. Qtai pngluban na Conghwe-zeming-konghokwo daka Pucinafaso. Pngluban na Conghwe-zeming-konghokwo daka Pucinafaso nii we, pntasan daha knkawas 1973 idas 9 ali 15, knkawas 1994 idas 2 ali 2, seyhu Pucinafaso daka Conghwa-mingkwo matis fucyaw-kongpaw, knkawas naq ciida duri we, paha kari maalix pngluban daha ka Pucinafaso ka Conghwe-zeming-konghokwo, knkawas 2018 idas 5 ali 26 dungan we, pklmeun daha ka pngluban na Pucinafaso daka Conghwe-zeming-konghokwo.
== Pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Tgdaya]]
* Hnlitan na Dakis Pawan (郭明正) emptgsa.
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B8%83%E5%90%89%E7%B4%8D%E6%B3%95%E7%B4%A2<nowiki/> (參見中文維基百科)
etgeikla428l1psgdeeadzfowoplfu1
Burma
0
206
85979
10967
2022-03-03T23:22:05Z
Alangmu2523aaa
93
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
85979
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Myanmar.svg|thumb|Flag of Myanmar/Burma-Kwoci Menten (緬甸國旗)|alt=Flag of Myanmar/Burma|402x402px]]
= '''Burma(緬甸)''' =
Gaga kska Yacow ka [[Burma]], 22 00 N, 98 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 676,578 sq km(hangan na o Tg40)
(knlbanga dxgal o 653,508 sq km, knlbangan qsiya o 23,070 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 56,890,418 hiyi.
Gaga [[Nay Pyi DawRangoon (Yangon)]] ka pusu alang paru, jiyax 4 idas 1 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Burma ga wada sugan 19.2% ka dxgal qpahan, 48.20% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 32.60% na.
[[Patas bntasan:State seal of Myanmar.svg|thumb|File:State seal of Myanmar.svg-Kwohwey. (國徽)]]
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Htin Kyaw, pnaah hngkawas2016 idas 3 jiyax 30pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Location Burma (Myanmar) ASEAN.svg|thumb|File:Location Burma (Myanmar) ASEAN.svg- Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Risu(歷史) ==
Alang kesun ''Menten'' nii peni, yaani berah na knkawas saya ka 11,000 de ''cyosuci-sutay'' dige, tena niqan seediq ga meniq hiya di, ga slayan ssiyo yayung ''Irowati'' hii ka ''wunhwa-yicu'' daha we, ye ba wada 5,000 knkawas di. ''Risu'' na ''Menten'' nii we 4cucin pusu na: ''Mawncu, Piyawcu, Bamacu'' ma ''Taycu'' (Sancu kesun daha duri). Menten risu pntasan nG. E. Harvey we, pneeyah Daya-Intu ka alang ''Hoto'' mesa, egu bale ka gaya nIntu ga daha pguyun, ye ba bobo pnttingan Yesu dige peeyah ''Asamu nIntu'' meyah quri alang ''Menten'' hini.
Bobo qnlhangan Ingkwo ka ''Menten'' nii de, pntuayus seediq ka mesa ''“sangMenten”'' daka “''syaMenten''”. Kari daha we berah knkawas 200 saya, seediq ''Piyawcu'' nii we mremux tgdaya yayung nIrowati, dheya ka pqlahang eluw ddaan mbbaruy qyqeya Congkwo daka Ingtu. Knkawas 849 de seediq Menten ka rmirih qmlahang ''Piyawho-ryoyi'' di ma pheyu ''Pukancung''. Knkawas 825 betaq 1757, ''kowang nMawncu'' ka qmlahang ''nanMenten.''
Knkawas 1044 betaq 1287, kowang ''nMencu'' ka peeyah ''Pukancung'' qmlahang. Knkawas 1287, seyhu nYencaw we pheyu ''Mencong-singsung'', qmlahang dheran quri narac daya hhreyan hido. Laxan na bobo de, pspuwan na ''sing-congsu-sung Yinan''. Knkawas 1287 betaq 1531, kowang nSancu we peeyah ckceka ''Awayo nMenten'' qmlahang. Knkawas 1531 betaq 1752, Tongyi-wangcaw qmlahang ''Menten.''
Knkawas 1752 betaq 1885, Kongpang-wangcaw qmlahang Menten. Knkawas 1824 betaq 1826, mngaya ba mccebu Ingkwo daka Menten, ini nseengi ka Menten ma, mbeyax ka Ingkwo. Knkawas 1875, mnspusal mccebu dungan ka Ingkwo daka Menten, mremux ka supi Ingkwo ma, ngalan nah ii ka duma dheran Menten. Knkawas 1875, alang quri hhreyan hido ka Korunni ka ngalan cucenkwo. [pnesa pnyahan] knkawas 1885(knkawas ''Cing-kwangsi'' 11), mnteru pncbuwan Ingkwo daka Menten de, wada ngalan Ingkwo kana ka ''Mente''n di, kika sposa na dheran ''taing-tikwo'' kesun ''Ingtu-ringti'' ka Menten, ririh so kingal sungfun nIngtu di. Mkela ka ''Yinan congtu Ceng yi-ing'' de, posa patis baro, congsu na seyhu ta ''Cing-tikwo'' ga meniq ''Ingkwo Cung ci-co'' smciyuk seyhu Ingkwo ma, uka brahan. Knkawas 1886 (knkawas Cing-kwangsi 12 idas 6), pgdehu matis patis Pecing hiya ka ''Congkwo'' daka Ingkwo, patis kesun ''“Cong-Ing-Menten tyawye”,'' smruwa niqan ''cupecen Menten'' ka ''Ingkwo'', ani si Menten daka ''Congkwo'' we so naq cuuxan ka dheya dungan, knmaxal knkawas de mosa cingkong Congkwo ka Menten. Ini ptuayus ka ''Congkwo'' daka ''Menten'' nana, prngagun daha naq bobo ka kiya di.
Knkawas 1890 betaq 1947, Hwepang daka Wapang ka pawhukwo na Ingkwo. ''Pswayan'' kesun singcungci ka alang ''Kocingpang'' ma ''Cingpang'', knkawas 1894, Se hu-cung daka ''Ingkwo'' matis patis mpgdehu kesun daha ''“Cong-Ing tenmen-sangwu-tyawkwan”'' so Runtun hiya. Knkawas 1894, slmeun daha ka patis pnugdehu daha ma, paha patis sangwu-koswe tyawwu. ''Menten'' nii de ga asi qlhangi nIngkwo di ma, riirh so kingal alang qqlhangan nIngkwo di, Ingtu ka smkagul seediq pqlahang Menten. Knkawas 1937 idas 4 ali 1, paha “Ingtu cunghu-hwa”Ingtu, kika wada pswayan ''Ingsu-Ingtu'' ka ''Menten'', ma, punpu taIng-tikwo ka Menten di.
Knkawas 1941 idas 12 ali 23, matis patis ''“Cong-Ing kongtong-hwayi tenmenru-seting”'' ka ''congkwo daka Ingkwo'', kika niqan cinsu-tongmong ka dheya di, dmayo Ingkwo hmetir ''Zupun-hwesisu'' ka ''Congkwo'' meniq Tenmen (''nIngkwo'' ciida) hiya, spooda na dmnayo nii ka qqlahang na quri bukuy na iril hanac ''nCongkwo'' nii, smmalu kingal Congkwo yencung-cun. Nii ka pnyugan daha ''cunsu-hoco'' ka ''Congkwo'' daka mongkwo na. kndalax paha supi na remux Menten ka Congkwo nii di we, 3 knkawas ma 3 idas ka pnccbuwan daha, 40wan ka supi skgulan mosa Congkwo nii, Knkawas 1942, supi dndulan na Wongsang-honiwwun ka pngeela supi Tanah Tunux ka meyah mangal Menten.
Knkawas 1943 idas 8 ali 1, paha kari ka seyhu Tanah Tunux, mpheyu seyhu Menten ma mpdayo hwacan-kwocya-cingci nMenten. Knkawas 1944 idas 2, Wongsan mimicucu we smalu “fanFasisu-zenming cuyo-renming”. Knkawas 1945 idas 3 ali 27, “fanFasisu-zenming cuyo-renming” dige, pstotuy mpkciyuk Tanah Tunux. Idas 8 ali 15, mhiti na tiarcu-sucetacan di we, wada utyawcen-towsyan ka Tanah Tunux di, kbberih meyah Menten ka Ingkwo dugnan. Idas 10 ali 16, nkiya naq congtu Menten ka Smisu cesu(Sir Reginald Dorman-Smith) kbberih meyah Menten, dmoi supi qmlahang. Idas 11, pheyu ringsu-cunghu, Wongsan ka ''congri'' na. Bobo na, wada msgaliq ka “''fanFasisu-zenming'' ''cuyo-renming''”, kika wada uka ka ringsu-cunghu duri di. Knkawas 1946 idas 8, Ransu cyangcun(General Sir Robert Rance) ka pyahan mgcongtu daha. Smpusal pheyu ringsu cunghu, ''Wongsan'' ka ''congri Menten''.
Knkawas 1947, meyah msseli alang Sanrong nSanpang kana ka ''Kocinpang'', Cinpang ma punpu na ''Menten'', meyah matis ''“Sangrong-seyi''”, dungus na seyi nii we, msuupu ''sangMenten,'' ''Hwepang,'' ''Kocinpang'', ''Cinpang'' dunii, suupu quri Ingkwo mesa mpturi. Idas 7 ali 19, Wongsan cyacun daka 6 koyen na wada gruusun smripaq. Knkawas 1948 idas 1 ali 4: peeyah ciida ka wada mlatac qnlhangan hmrinas 60 knkawas Ingkwo ka Menten nii, kika paha kari mesa pheyu nami ''Menten'' renpang ''konghokwo'', Su ''zuwe-tay'' ka mngaya ba congtong ''Menten''. Knkawas 1948 betaq 1958, tunux na “fanFasisu-zenming cuyo-tongmong” nii ka cucungtang na Menten-renpang. Knkawas 1958 betaq 1960, riqan Wu ni-wun cyangcun miriq Wunu pheyu “kamco cunghu”. Knkawas 1960 betaq 1962, ''Menten-renpangtang'' (pnryuxan ngayan ''“fanFasisu-zenming cuyo-tongmong”'') na Wunu ka wada mbeyax senci ma cucung.
Knkawas 1962 betaq 1974, Uniwun wada mangal cungcen, laxan na renpang-cenfa, pheyu “Menten-renpang koming-weyenhwe”, lixun na mingsen-cutu, prading qqlahang supi ka tucay-cungcu. Knkawas 1964 idas 5, lixan na pila 50 ma pila 100. Knkawas 1967 idas 6, Menten lmiwaq smipaq Telu. Knkawas 1974 betaq knkawas 1988, Uniwun pgkela sinsenfa, singceng-tanwe ka ''Zwokaypang, Cinpang, Kocinpang, Korunpang, Kaye/Korunnipang, Mongpang ma Hwepang''. Ngalan n aka lukus na supi ka Uniwun cyangcyun nii ma, heya naq mosa tloongan cusi na “Menten sohwe-cuyi kangring-tang”, pryuxan mesa “Menten-renpang sohwe-cuyi konghokwo” ka ''“Menten-renpang koming-weyenhwe”'', pryuxan mesa ''“Menten-renpang sohwe-cuyi konghokwo”'' ka ''“Menten-renpang”'', kika ''yitang-cwancung'' di ma, pooda kesun mentensu ''sohwecuyi''.
Knkawas 1988 ka mhedu 8888 mingcu-yungtong, meniq bukuy ka Niwun nii di, Sumyaw cyangcyun ka rmirih di, pryuxun na mesa “Menten-mingcu twance-tang” ka “Menten sohwe-mingcu kanringtang”, cucungtang na de pryuxan mesa “Menten mingcu-twancetang”, pheyu “Menten renpang hwehu-fari ma cusi-weyenhwe” asi ba ka yitang-cwancung. Knkawas 1989 idas 6 ali 18, ngayan na ego ka “Menten” mesa “Burma” we, ada spriux mesa “Myanmar” na Menten rengpang cyuncenghu. knkawas 1989 idas 6 ali 18, ngayan na ego ka “Menten” mesa “Burma” we, wada spriux mesa “Myanmar” na Menten rengpang cyuncenghu. Knkawas 1992, Tanzwe cyangcuyun ka smriyux Sumyaw cyangcuyun mangal cyuncung-tacen, lmutuc naq yitang-cwanceng dungan. Knkawas 1997, Tangzwe cyancuyun we pryuxan na mesa “Menten renpang hoping ma hwacan weyenhwe” ka “Menten renpang hwehu-fari ma cusi-weyenhwe”, ma, lmutuc naq yitang cwancugn dungan. Knkawas ciida we, wada mhuqil ka Sumyaw cyangcucun, msputing ka bnyaxan na Uniwun di. knkawas 2002: wada mhuqil nleban ka Uniwun nii.
Knkawas 2005 idas 11 ali 7, anu canre-suwe daha, seyhu Menten nii de, wada na stheruy Nepitu ka sotu daha Yangkwang. Knkawas 2007 cceka idas 8 we, pstotuy knkawas 2007 Menten fan-cyuncunghu suwe ka Yangkwang, nii ge suwe paru na riyung pnyahan 20 knkawas, yaani wada 10man sseediq ka mnosa. Pusu na han we kanyi mkere bbrigan abura, sbukuy na de wada mpesa mingcu ma fan-cunghu suwe yosing di, betaq idas 9 ali 26 de meyah miriq ka cyunzun-cenghu di, ma, niqan ka seediq wada huqil. Knkawas 2008 idas 2 ali 9, paha kari ka cyunzun-cenghu, iads 5 di we kongming-topyaw ma pooda sin-senfa mesa, ma, knkawas 2010 de pdaun mingcu-senci ma pheyu sin-cenghu. Knkawas 2008 idas 5 ali 3, sbhuran bgihur mtbeyax riyung kesun Narcisu ka Yangkwang mcpecuk rahur seediq, maha 13wan hei seediq wada na ngalan. Knkawas 2010 idas 10 ali 21, paha faring ka Menten kwocya-hoping ma facan-weyenfe, pradung dmoi sinsefa ma, psdungus sin-kwoci daka sin-kwohwe, ani si ini pryuxi ka ''kwoko'' daha. Ngayan alang daha spriyux mesa ''Menten renpang-konghoko''.
Knkawas 2011 idas 3 ali 24, 21su 55fun(UTC+8): Mrunu beyax 6.9 ka daya narac nMenten, 8km ka kntruma pnyahan na. Knkawas 2011 idas 3 ali 30, Tungsung mgcongtong Menten, malix kaTazwe di. Knkawas 2012 idas 4 ali 1: Paha kari ka Menten-rengpang senci-weyenhwe, 45 hei kana pusen yihwe-yisi na we, 43 ka wada ngalan cenkwo-ningcu-renmong, cusi na cenkwo-ningcu-renmong Wongsan-suci we wada mangal zunmingyen-yiyen. Knkawas 2013 idas 5 ali 2, Menten cucungtang ka kongfatang pgkela kari mesa, wada malix tang-cusi daha ka Tungsung congtong di, zunmingyen U-zuweman ka lmutuc tangcusi na kongfatang. Knkawas 2015 idas 11 ali 8, mngaya moda tasen pnyahan 25 knkawas nii. Spegun patis bnyaqan daha we, dndulan nWongsan-suci ka wada mangal, msputing hini ka qlhangan 54 knkawas ka cyun-cenghu di, ma, cucung 5 knkawas ka kongfatang. Bobo na, cenmingmong daka cyunfan we spooda daha senfa ka pheyu seyhu daha, Wongsan we kwou-cuceng.
== Cngc ni Cyuns (政治與軍事) ==
Congtongcu saya kaMenten nii, congtong ga domi sincungcen ka mpdudul na. 5 knkawas ka ttloongan na, daha yihwe nMenten ka psgao. Bobo ka tiarcu sucetacan ma rungcan ciida we, knkawas 1962 betaq knkawas 1988 han we, sohwecuti-kanringtang nNiwun ka dnudul Menten nii, ma, dmoi yitang-cwanceng ma cyunsu-tucay.
Knkawas 1990 idas 12, pnsgao taypyaw nzunming-yihwe ka pheyu Menten renpang-kwocya renhocenghu, dungus na we mpquri pheyu mingcu-cutu dungan. Ryowang-cunghu ka cunghu daha nii, Wongsan-wun ka pdudul na. bale ba we, uka bale ka cenri na Menten renpang-kwocya renhocenghu nii, ma, ga malan mesa fefa-cucu na Menten cyun-cunghu duri.
Berah na knkawas 2011 idas 2, mpdudul nMenten cyun-cunghu we Tanzwe ma, heya naq ka cusi na duri, heya ka niqan cecocen, kana cenri na ptloong ma malix pucang ma, smnetur kwoci-cengcu nMeten.
Knkawas 2004 idas 10 ali 19, rmiyux Cinnyo ka Sowun tloong tluungan Menten congri, Sowun nii ka snhiyun na Tanzwe. Knkawas 2007 idas 5, ado mnarux ka Sowun ma, mosa psapuh Sincyapo(wada mhuqil idas 10 ali 12), Tensung ka ptloongan congri(heya ka congtong nMenten bobo na) di. Menten nii peni, wano wesungpu, cyatipu, rawkongpu ma cingci-facangpu di we, ga qlhangan cyuntwe-kwanye kana.
Cenkwo-mingcu remong ma sancu-mingcu remong ka cungtang nMenten. Niqan duma cungtang ka kmdakar sawsu-mingcu duri. irih so na supi ka Menten-mingcu twance-tang, ga ssbaang Menten-renpang ma kongfa-sehwe.
Knkawas 1988, mosa hmetrr kangyi-hotong seediq ini dehuk qmita cingci-pucen ma cengcu-pohay ka Mentencyun. Knkawas 1988 idas 8 ali 8, cmebu seediq suwe-yosing ka supi Menten, 8888 mingcu-yuntong kesun daha ka ndaan nii. Kangyi-hotong n1988 nii we, irih so ga mnama smeelu ddaan zunming-yihwe senci, ani si uxe kiya mesa seyhu. 30 knkawas mngaya senci ka Menten nii we, cenkwo-mingcu renmong dndulan na Wongsansuci ka wada mbeyax, 60% ka nngalan daha kipu ma, hmrinas 80% ka kwohwe-siwe na. ani si, mhedu senci de nzwncing 6 knkawas ka Wongsansuci, mneegu mosa peeluk ma zwancing daha dungan.
Ado cmikul mingcu ka Wongsansuci nii ma stdahu seediq laalng nuinu, knkawas 1991 de wada mangal Noper-hopingcyang, ani si mnkdalax senci knkawas 1990 dige, mneegu zwancing na cyun-cenghu ma, ini laxi rmuyuk qlhangan na cyun-cenghu. Ani rngagan renhokwo misucang Kohwe‧Annan ka Tanzwe, ma, meyah ka yari pneeyah tongnanya kwocya sehwe we, knkawas 2006 idas 5 ali 27 dungan ge, wada na snqdisan zwancing kingal knkawas nana. Ani ini stqita cunghu nii kana kwoci sohwe ge, paha kari dheya ge cenri na kwocya-faan knkawas 1975 ka nii mesa. Pntasan na faan kiya we, niqan cenri meluk ani ima ka cunghu mesa. Wunti na Menten nii we, mngaya prngagan renhokwo-anrihwe ge, knkawas 2005 idas 12 ka gecengsu-hweyi. Naqah bale kuxul na Tongnanya kwocya-sehwe, kika gmheyu Tongnanya kwocya-sehwe nepu-kwohwe Menten hosin-syawcuhweti ma, mrengo mesa uka mingcu ka Menten mesa.
== Mincu-Kayke(民主改革) ==
Knkawas 2010 idas 10 ali 21, paha faring ka Menten kwocya-hoping facan-weyenhwe, bale ba dmoi “Menten renpang-konghokwo senfa” ka Menten di ma, , pgdehu sinkwoci ma sinkwohwe daha, ini kpriyux ka kwoko daha.
Knlawas 2010 idas 11 ali 7, muyu sinsefa ka Menten ma, moda texal totangcu cenkwo-tasen, 37 kana cengtang cancya tasen. Psgao yihwe taypyaw na kkrenpang, kksung ma kkpang, renpang-yihwe ge sangyen mingcuyen(224 tloongan) ma syayen zunmingyen(440 tluungan), dheya ka mpheyu congtong, hucongtong, smmalu sincenghu. Bobo na de, ceri na cyu-ncunghu saya dige biqun na sincunghu. Ado ini casen ka Wongsansuci ma, egu riyung kari alang daha ma kana laalang ucuicil, ye ba wada upi mesa. Hiti na de, wada mangal 259 tluungan zunmingyen ma, 129 tluungan mingcuyen ka renpang kongfatang, dheya ka tiyi-tatang.
Knkawas 2011 idas 2 ali 4, Menten kwohwe we, Tengsung na renpang-kongfatang ka ngalan daha Menten congtong. Idas 3 ali 30, mrengo ka kingal kwanyen na Menten, wada asi alix ali ciida ka mdudul na cyuncunghu ka Tanzuwe daka Myaway mesa, paha kari mesa ptlaxi ka kwocya-hoping facanweyehwe di mesa(cyunzun cunghu), bqani sncunghu ka cengcen mesa. Idas 4 ali 4, paha kari bale ka sehu Menten, qmnlahang 20 knkawas ka Tanzuwe we, wada malix mdudul supi di mesa. Mesa ka seediq mqbahang kari, ga mqeya sassing nTanzuwe ka sapah qqpahan sehu na mesa; meniq ka dhunsicya we mesa hii, ado snhiyun riyung nTanzuwe ka Tungsung, kika anq 78 ka knkawas nTnxuwe ge, mpdudul bukuy na dungan mesa.
Mesa ka Tokwo-cusung, mbeyax ba hmetur wanru Menten ka cuuxan, phyegan ka sincunghu nii de kmbeyax pqita kayming-singsyan daha, kika knkawas 2011 idas 10 ali 17 de paha kari, rwahan na Facebook, Twitter, BBC, Youtube, dunii ka mprengo qnnaqah kari wangcan cyuncenghu cuuxan, stqita na wangru cuyo-sutat ka Menten saya di mesa.
Knkawas 2012 idas 4, mdudul fantwepay ka Wongsansuci we, mangal kohwesyayen yiyen na Menten, idas 5 ali 2 mosa tloong tluungan na.
Knkawas 2012 idas 8 ali 20, sinsipu na Menten cunghu we paha kari kwanhwan-wangcan dah, peeyah ali saya di ge, lixun kan ka sungca-cutu na cupan-pumun. Knkawas 2012 idas 9 ali 17, paha kari ka Menten-cunghu, mpraguh 514 hei seediq nleban dungan mesa, niqan kaalang icil ma cungcu-hwan. Knkawas 2015 idas 11 ali 8, moda yihwe senci. Pyugan Menten-renpang senci-weyenhwe, idas 11 ali 3 ka kklaun bntaqan kipu, dndulan na Wongsansuci(Aung San Suu Kyi) ka “cenkwo-mingcu-renmong” wada mangal 390 tloongan, thrinas mddeka(664 tloongan kana) nngalan daha, dheya ka niqan kongcucen daha renpang-yihwe na Menten, knkawas 2016 dige msuupu pgheyu cunghu ka cemingmong daka cyunhwang.
== Cingci (經濟) ==
Noye ka lekuh na ba Menten nii, maha 780 meyen ka nngalan zunming daha we, hmrinas 60% ka noye-zunko, niqan paye, migi, sibus ka pnhgalang daha. Bbuyu daha lmiqu we dehuk 50% ka nbungan na dheran, lmiqu daha we niqan qhuni saadux ma yomu. Kongye daha we niqan mgilang paye, gmeyu qhuni, kmari suyo, smmalu kikay tiku hari ma kwangcan. Kwangcan daha we niqan si, u, sin, ryi, suyo, kangyi ma yisu, paru ba ngayan ka hong-pawsu daka fecwe daha.
Dnhekan na cingci congti-sweping ka pnrdingan 21 suci Menten nii we, ini krana egu bobo tiarcu-secetacan, rmabang wada meerih daka berah na arcu-tacan. Pseengun ka snpegan na kesun cenwe ge, knkawas 1936 ka sungcan-conhcu(GDP) na Menten nii we dehuk 121.97yi meyyen di(1570.8 ka seediq na ciida), 776 meyyen ka nngalan na kkingal seediq daha, snpegan na knkawas 2004 idas 11 dige, sungcan-congcu na kkingal seediq Menten nii de 356 meyyen bale,maha rmabang tikuh ka nan-sozu na kkingal seediq, mstheya berah arcu-tacan 776 meyyen ka zuncin-nensozu daha. Kika maha ta klaun ga tingtun uxe de ga tawtwe ka cinci na Menten.
Knkawas 2011, Tebgsung ka congtong, moda cingci-kayko kana ka Menten, , pkglhangun na ka tocu-cengco, kayko-sweri ma fari-cutu, tocucin-o mneyah nganguc we, peeyah 300wan meyyen na knkawas 2010 ma, mkala 20yi meyyen na knkawas 2011, dehuk 667:1 ka piri na. knpriyux ka hopi-cungco na ma, mkala 25% ka pila Menten, cingci cungcanri na knkawas 2011 we 8.8%, nan-sungcang congcu na kkingal koming we mnkala dehuk 1300 meyyen.
Paru riyung ga na tocu quri cicu-censo ka seyhu Menten, 580yi meyyen ka wada na sliqun smmalu Tuwa cingci-toci, mpsuupu daka sunswekang, maha 10,000 cya hari knpruwan na, seyhu Menten nii sya we, mpddayo daka Taykwo, mpsmalu sweri-fatencang, suhwacang ma renyocang bobo na, ma, Congkwo, Nanhan ma Ingtu we niqan ba pnsmyahan daha towcu. Smtangan mpcingci-congsin Tongnanya betaq Ingtuyan tici ka seyhu nMenten nii.
== Tiri (地理) ==
Ga meniq tgdaya ggqiyan hido Tongnanya ka Menten renpang-konghokwo nii, quri hhreyan hido we, ga mssiyo Congkwo, Ryawkwo ma Taykwo, quri ggqiyan hido ge msuayu Ingtu daka Mongcyara. Quri tghunac ggqiyan hido we ga msdaling Mongcyara-wan, rcilung Antaman ka hunac na. 676,578km² ka menci na, heya ka rmabang ba paru alang Tongnanya-taru. Ga tlbuwan ddgiyaq ka teru muxi na Menten nii, quri ggqiyan hido we Zwokay-sanmay, quri daya we Simaraya-san, hongtwan-sanmay, quri hhreyan hido ma tghunac hhreyan hido na we, Sanpang-kawyen daka Tanasaring-sanmay. Ckceka na we breenux. Dgiyaq Kaycyapo ga meniq Simaraya-san daya na we, 5887m ka haypa na, tgknbrawan ba Menten ma, tgknbrawan ba Tongnanya duri.
Yirowati-cyang, Cintun-cyang, Sarwun-cyang ma Sitangho dnii ka yayung ngngalun daha qsiya. Menaq ka Yirowati-cyang ge yayung pneeyah Sicang ringmaw nCongkwo, mquri hunac moda qluli cceka dheran Menten, ma, wada qluli dehuk Anmanta-hay. Seediq Menten we ga meniq Yirowati-cyang hari kana, yayung nii ka kdkarun daha riyung. Mttilux ma sbhuran ka karac hini. Hoku-pingyen na we thbehuk rbagan ma egu quyux, quri llmiqu daha we mddengu hari.
== Tising(地形) ==
Niqan Nacyara-sanmay ma Arakan-sanmay ka quri ggqiyan hido na Menten, quri hhreyan na hido we Hwepang-kawyen, ckceka na we Yirowaticyang-pingyen, hunac na we lmiqu Tnnasaring.
== Ciho(氣候) ==
Ga meniq quri sbhuran bgihur nanya ka Menten, karac na we mttilux ma sbgihur, idas 3 betaq idas 5 we rbagan, Idas 6 betaq idas 10 we ali qqyuxan, idas 11 betaq so kawas idas 2 we ali muuxux; egu quyux ka lmiqu na ma, dehuk 3000mm ma betaq 5000mm ka qnyuxan na, so mddengu ka dheran na ckceka we, 500mm betaq 1000mm ka qnyuxan na.
Rbagan, so breenux ayu kkyayung na we, uka na nklaan ddgiyaq daya na ma, peeyah ayu narac hunac tmalang quri daya ka bgihur, mttilux bale.
== Hei seediq ma mingcu(人口和民族) ==
Yaani maha 5000wan ka hei seediq nMenten, 68% ka Mencu. Sawsu-mingcu na we 9% ka Hwecu, 7% ka Koruncu, 3.5% ka Zwokaycu, 2.5% ka Telu, 2% ka Mongcu, 1.5% ka Kocincu, 0.75% ka Koyecu ma, 4.5% ka duma yencumingcu. Dungan we niqan Ingtuzun ma seediq tnheruy kndalax Mongcyara(1.25%). Ani si, ani saya dungan we ini na kesa seediq Menten ka Menten hwazun(ini spegi ka Kwokan hwazun), seediq Ingtu, seediq Mongcyara ma seediq Rosingya(seediq pnqiling ka smtama Isuran-cyaw), dheya nii ka fating sawsu-mingcu(knkawas 2017 de ini na kesa seesiq Menten ka seediq Rosing(seediq Moncyara ka dheya).
== Kari (語言) ==
Kwanfan-yiyen na we kari Menten(kari nMencu), dmoi naq kari daha ka sawsu-mingcu alang nii. Kari Telu we hwezun ka ga dmoi, quri daya ka alang sawsu-mingcu nMenten nii we ga dmoi duri. mkela ego ka seediq naq mnuuyas, quri ggqiyan hido hii we ga dmoi kari Mongcyara(seediq rosingya). Ado cyun-cunghu Menten nii we taMencu-cuti ka bnsyaqan na smparu qmita, so quri alang icil de ini na prngagi kari daha nanaq. Ini qkaras ka duma mingcu daha. Kika kndudul uka hari ka duma kari daha di. ani naq kesun qlhangan taIng-tikwo ka Menten nii we, ini kmalu ka cyawyi-sosu na, ini rengo ego ka alang daha, so hari kingal naq seediq cumingti ka dheya.
== Congcyaw(宗教) ==
Snhei sancopu Focyaw 89% ka seedqiq Menten, 5% ka snhei pusu snhiyan rudan daha cbeyo, duma de snhei Hancwan-Focyaw, Isurancyaw, Citusincyaw, Tencucyaw, Intucyaw dnii. Paru riyung beyax na ka Focya meniq Menten, ga meniq daya Menten ka sawsu-mingcu snhei Citu-congcyaw(dKoruncu ga meniq narac tghunac), thteran congyan-cunghu nMenten cbeyo han, hndure hari de ado kndudul mingcu ka Menten ma, so ka anaq ini snhei Focya duri de niqan knlawa daha duri di, ani si Israncyaw we, ga knhekun miriq na quri seyhu nMenten ma curyo-Focya-sohwe ka dheya, rmabang baka Rosingzun snhei Israncyaw, uka kongming-cen ma ririh so uka zuncen.
== Singcung-cihwa(行政區劃) ==
So nii ka ga qlhangan Menten: 7 sung, 7 pang ma kingal renpang-toci. 7 sung nii ge seediq Mencu ka egu bale, 7 pang nii we sawsu-mingcu tndheran ka seediq na.
{| class="wikitable"
|地圖
|No.
|行政區
|英文名稱
|緬文名稱
|首府
|面積 (km²)
|人口
|鎮區數
|-
| rowspan="15" |[[Patas bntasan:MyanmarNumbered.png|center|thumb]]
|1
|伊洛瓦底省 Irowatisung
|Ayeyarwady Region
|ဧရာဝတီ
|勃生
|35 138
|7,330,200
|26
|-
|2
|勃固省 Pokosung
|Bago Region
|ပဲခူး
|勃固
|39 404
|5,581,300
|28
|-
|3
|馬圭省 Macusung
|Magway Region
|မကွေး
|馬圭
|44 820
|4,760,100
|25
|-
|4
|曼德勒省 Mantorosung
|Mandalay Region
|မန္တလေး
|曼德勒
|37 024
|6,727,900
|31
|-
|5
|實皆省 Sucesung
|Sagaing Region
|စစ်ကိုင်း
|實皆
|94 625
|5,663,200
|37
|-
|6
|德林達依省 Toringtayi-sung
|Tanintharyi Region
|တနင်္သာရီ
|土瓦
|43 343
|1,347,700
|10
|-
|7
|仰光省 Yangkwangsung
|Yangon Region
|ရန်ကုန်
|仰光
|10 171
|5,836,200
|45
|-
|8
|欽邦 Cinpang
|Chin State
|ချင်း
|哈卡
|36 019
|541,900
|9
|-
|9
|克欽邦 Kocinpang
|Kachin State
|ကချင်
|密支那
|89 041
|1,327,700
|18
|-
|10
|克耶邦 Koyepang
|Kayah State
|ကယား
|壘固
|11 733
|247,300
|7
|-
|11
|克倫邦 Korunpang
|Kayin State
|ကရင်
|帕安
|30 383
|1,553,100
|7
|-
|12
|孟邦 Mongpang
|Mon State
|မွန်
|毛淡棉
|12 297
|2,470,400
|10
|-
|13
|若開邦 Zwokaypang
|Rakhine State
|ရခိုင်
|實兌
|36 778
|3,004,700
|17
|-
|14
|撣邦 Sanpang
|Shan State
|ရှမ်း
|東枝
|155 801
|8,461,500
|54
|-
|<nowiki>-</nowiki>
|內比都聯邦區 Nepitu-renpangci
|Naypyitaw
|နေပြည်တော်
| colspan="4" |
|}
== Waycyaw(外交) ==
Ndaan cencya nMenten
Pnuggaluk alang ssiyo nMenten, qtai ga spatis: pnuglban na Cong-Men, pnuglban na Ingtu-Menten, pnuglban na Mongcyarakwo-Menten, pnuglban na Sincyapo-Menten.
== Mawyi kwansi(經貿關係) ==
Knesa na knkawas 2012 cai nDame we, 95yi meyyen ka cuko cong-o na Menten renpang-konghokwo mesa, cuko hwoping na we niqan pincong-fecwe-hoyi, qqhuni, pnhgalang, qcurux, lukus dnii. Congkwo ka tg3 paru ka cuko hwopan-kwo na, maha 14.2% hari ncuko na. Knesa na knkawas 2012 cai nDame we, 55yi meyyen ka ciko cong-o na Menten mesa, cinko hwoping na we niqan suyo, sucyaw, cico, cici, sweni, cinsu, supin, tencupin dnii. Congkwo ka tgkingal paru ka cinko hwopan-kwo na, maha 37% hari ncinko na.
== Cyawyi(教育) ==
Kana seediq nMenten we 94.75% ka mkela qmita patis. Cyawyi daha we niqan secen-cyawyi, cicu-cyawyi ma kawtun-cyawyi. Saya 40876 ka gako na cicu-cyawyi-sesyaw na, tase ma seyen we 108,suhwan-seyen na we 63, pusutase ma seyen we 22, sehu daha niqan ngayan we Yangkwang tase, Mantoro tase dnii.
== Wunhwa(文化) ==
Spruun riyung qmita seediq ka sungcya meniq Menten; siyen-cen san-suci de mosa dehuk Menten ka Sangcopu focyaw di, siyen suyi-suci de kiya ka snhiyun bale seediq Menten ma betaq saya.
Kari nMenten we hancang-yisi ka pnswayan cangmen-yicu kesun menyicu; seediq pqeepah kana hari ka seediq daha; gaya daha cbeyo, ani naq so snhiyan daha, wunse ma cungcu-cutu dnii peni, egu bale pnyugan gaya Ingtu. Klaan bale we Pukan-wangcaw, pnheyu suyi-suci, Pukan ka sotu na. smalu singcung-cucu, smalu fari, malu bale ka gnqiran ma njyuga daha; marah naq patis daha pritux Pariwun ma Fanwun, kiya ka spatis daha ptpatis daha. Ppheyu daha fota we “cyosu-cikan-fota” ka tayptaw na.
== Cezu(節日) ==
Idas kingal ali 4 we turi cinenzu.
Idas 2 ali 12 we renpang cinenzu.
Idas 3 ali 2 we nongmingce.
Idas 3 ali 10 we kanhanci.
Idas 3 ali 27 we kazu sungrizu.
Idas 4 ali 13 we betaq Idas 4 ali 16 we poswece.
Idas 4 ali 17 we sinneng.
Idas 5 ali 1 we rawtongce.
Idas 7 ali 19 we resuzu.
Idas 11 ali 26 we tentungce.
Idas 12 ali 25 we sungtace.
== Menten ingsu(飲食) ==
Mohinga ma yitang-mihun nii we, kiya gad aha kesun kwocay na Menten. Egu pnhmaan beras paye ka Menten, mekan beras paye ka pusu daha uuqun. Ido daha mgrebu we ware begu qcurux, ware yecu, ido rumu yecu, ware tleetu, bihun tleetu ma ido dhequy, yecu, lmlamu hlama snlmeyan sato bhege.
Mtlehe mgrebu mimah ocya ka seediq Menten. Egu ka sseediq mosa mimah nayca cakwan ma, mekan pawcu, yotyaw ma yowping, smkuxul mimah begu qcurux knyapan, ido rumu gnmaxan hei bibi dnii......
Ini seeliq ppuqun daha ka seediq Menten. Kuxul daha ka dmamac yisysa-cyang, ucik, beluh hnanguc ma begu sama qnmasan de mekan ido. Asi ka niqan abura, mngihur, melu sknexan, sen, mtbasi, mremun.
Hhpure daha we tngqerun, muduh, tnsiyus, ryangpan. Tqrelun ma nduhan we leexan sskuwan, ani naq ini stlexi ka ryangpan ma, pseelih kntlexan. Msuayus rcilung paru ka Menten ma egu yyayung, egu bale ka qcurux ma bolung, leexan ramus. Egu riyung ppuqun snlmeyan qcurux bolung ka Menten. Kuxul daha qmamas so msbasi ka lexi ma, spuun daha tmsiyus so ssama ma so ssiyang, cheya riyung puqun.
== Cusu(註釋) ==
Yihwecu senci singcung-congtong kongho-kwocya ka Menten, congtong ka niqan beyax bale.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Tgdaya]]
* Hnlitan na Dakis Pawan
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%BC%85%E7%94%B8<nowiki/>(參見中文維基百科)
* 1.The 2014 Myanmar Population and Housing Census<nowiki/> Highlights of the Main Results Census Report Volume 2 – A. Department of Population Ministry of Immigration and Population. 2015.
* 2.移至: 2.0 2.1 2.2 2.3 Burma (Myanmar). World Ec<nowiki/>onomic Outlook Database. International Monetary Fund.
* 3.Human Development Report 2019 (PDF). UNITED N<nowiki/>ATIONS DEVELOPMENT PROGRAMME.
* 4.Asian Development Bank – Myanmar Fact Sheet, <nowiki/>Retrieved 8 July 2010 網際網路檔案館的存檔,存檔日期2011-11-26.
* 5.移至: 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 陳水逢. 《東南亞各國史略<nowiki/>與現勢》. 台北: 臺灣商務印書館. 1969.
* 6.仰光江邊 緬甸鈔票. [2017-01-02] (中文(台灣)).
* 7. 1<nowiki/>967年6月緬甸排華事件始未記(特別轉載). [2017-01-02].
* 8<nowiki/>.緬甸開始使用新國旗,新浪網,2010年10月21日,於2010年10月22日查閱。
*<nowiki/> 9.Earthquake Hazards Program
* 10.(騰訊·大楚網:緬<nowiki/>甸啟用新國旗國徽 現政府將移交國家權力).
* 11.移至: 1<nowiki/>1.0 11.1 緬軍事強人丹瑞卸職
* 12.Myanmar ele<nowiki/>ction commission publishes electi<nowiki/>on final results
* 13.下院60人上院13人の當選発表 - 日本ミャンマー交流協會AJMMC. Ajmmc.org<nowiki/>. [2011-02-04].
* 14.下院147人上院86人の當選発表 - 日本ミャンマー交流協會AJMMC. Ajmmc.or<nowiki/>g. [2011-02-04].
* 15.日本ミャンマー交流協會AJMMC. Ajmmc.org. [2011-02-04].
* 16.管制網路 網友嘲諷 中國、北韓、古巴、伊朗 被稱新四大文明古國. (原始內容存檔於201<nowiki/>1-11-01).
* 17.昂山素季宣誓就任緬甸議員(圖). 新浪. 2012-05-02 [2013-03-03]<nowiki/>.
* 18.緬甸宣布8月20日起廢除媒體審查制度. 國際在線 (中文(中國大陸)).
* 1<nowiki/>9.緬甸改革新聞委員會 特赦514名政治犯. 京報網. [2012-09-18]. (原始內<nowiki/>容存檔於2012-09-21) (中文(中國大陸)).
* 20.緬甸教育. [2014-12-13]. (原始內容存檔於2014-12-13).
l29cmggkb4lrsvoy989rchnpxus236x
Burundi
0
207
95153
85980
2023-02-10T22:39:18Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q967]]
95153
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Burundi.svg|thumb|Flag of Burundi-Kwoci ''Urongti'' (蒲隆地國旗)|alt=Flag of Burundi|415x415px]]
= Burundi(蒲隆地) =
Gaga kska Meycow ka [[Burundi]], 3 30 S, 30 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 27,830 sq km(hangan na o Tg147)
(knlbanga dxgal o 25,680 sq km, knlbangan qsiya o 2,150 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 11,099,298 hiyi.
Gaga [[Bujumbura]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Burundi ga wada sugan 73.30% ka dxgal qpahan, 6.60% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 20.10% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Pierre Nkurunziza, pnaah hngkawas2005 idas 4 jiyax 26pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Burundi.svg|thumb|File:Coat of arms of Burundi.svg- Kwohwey(國徽)]]
[[Patas bntasan:Burundi (orthographic projection).svg|thumb|File:Burundi (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Risu (歷史) ==
''Urongti'' ka ngayan na bale, suryo-suci de ''mgfongcen-wangkwo'' di. pnrading ckceka na sucyo-suci, ''[[:zh:英国|Ingkwo]]'', ''[[:zh:德国|Tokwo]]'', ''[[:zh:比利时|Pirisu]]'' teru alang nii mremux dheran ''Urongti'' nii. Knkawas 1890 dige, wada poxun na ''Tokwo'' ka wangceng bsiyaq qmnlahang hiya, ngala na dheran quri ''Yongge'' nTokwo, ma, knkawas 1916 de supi nPirisu wada mangal di. Bobo tiyicu-sucetacan, kworen de wada na biqan ''Pirisu'' ka dheran pnspuwan ''Ruanta-Urongti'', peeyah bukuy dmudul wangcu hiya ka meyah qmlahang. Betaq mnhedu tiarcu-sucetacan de, ''Ruanta-Urongti'' nii de ga twokwan-ringti na [[:zh:联合国|renhokwo]] duma di ma, ga na twokwan ''Pirisu'', knkawas 1962 idas 7 ali 1 de turi bale di ma, ''[[:zh:蒲隆地|Purongti]]'' wangkwo dheya di. Hani turi ka ''Purongti'' nii ge mnwang-cen dungan han, ani si knkawas 1966 de wada laxan sosyang Misear-Mikongpero pneyah supi ka wangcu tnloong hiya(hani ba gmneeluk wangwe ka heya duri), kika pheyu ''Purongti-konghokwo'', prading qqlahang ''cyunzun-tucay-cuceng''.
Daha mingcu na bale ka alang ''Purongti'' nii. Seediq ''[[:zh:图西族|Tusi]]'' ka ye ba maha yicungpan nseediq ''Purongti'' nii ka peeyah [[:zh:16世纪|suryosuci]] ga dmoi tongcucen na, ga qmlahang to hari ttnlibu pingming-paysing kesun seediq [[:zh:胡图族|Hutu]], tikuh ba yencuming kesun ''[[:zh:特瓦人|Towa(Twa)]]'' ka ga tuumal hiya. So nii ka seediq tikuh ba ga hei qmlahang seediq rahul ge, ini ktkelang ka pusu na alang nii ma, so hari kingal naq, rmabang ba de dehuk knkawas 1993 idas 10. Ciida we, mnugaya ba mgyenso ''Purongti'' nii ka Hutuzun ma, hani ba mksepac idas mgyenso ma, tgkingal mingswen congtong ka [[:zh:梅尔希奥·恩达达耶|Mearsiaw‧Wuntataye]] ge wada gruusun slipaq na supi ga qlhangan situzun. Nhqilan na Wuntataye dige, psrading [[:zh:種族衝突|congcu-congtu]] nPuringti nii, ndaan daha congcu-congtu nii we, yaani wada 20[[:zh:萬|wan]] ka wada mhuqil ka seediq daha. Betaq ba knkawas 2002 de, cuccung na Citucunghu daka sepac ini pntena klegan Hutu-pancin we matis [[:zh:停戰協定|tingcan-seyi]] ka pntbale nkwoci, kika daka hiti ba kmciyuk seyhu ka beyax wucwang-cucu mingcu-cehwang(kari ''[[:zh:法国|Fakwo]]'' ge: Conseil National Pour la Défense de la Démocratie–Forces pour la Défense de la Démocratie,CNDD–FDD) wada mtpatis tingcan-seyi, pnttasan daha sotu na ''[[:zh:坦桑尼亚|Tansangniya]]'' knkawas 2006 idas 9 ali 7.
== Tiri (地理) ==
''[[:zh:刚果|Purongti]]'' nii we alang ini ptsiyo rcilng, ga meniq so bobo [[:zh:東非大裂谷|tongfe-tareku]] hiya, so tqriru hari ka dheran na, quri hhreyan hido ka rcilung Takanyiko, asi lux mkdere paru ka ddgiyaq na, kiya ka pnswayan daha yayung [[:zh:尼罗河|Niroho]] daka yayung [[:zh:刚果|Kanko]] [[:zh:非洲|Feco]], “toma bahak”Feco kesun daha, 27830km² kana ka dheran na.
== Nniqan(位置) ==
Ga meniq hunac cutaw na tongfe ka ''Purongti'' nii, alang ini ptsiyo rcilung paru, so mciwil hari ka dheran na, quri hhreyan na hido we ga msuayus daka ''Tansangniya'' ma, quri ggqiyan na hido ge ga msuayus ''Kangkwo-konghokwo'', quri daya na we ga msuauas ''Ruanta'', ga mswaye hini ka yayung ''Kangkwo'' daka yayung ''Niroho''.
== Hnigan dheran(地形) ==
Kana hari alang ''nPurongti'' nii ge, hmrinas heyap 1500m, quri ggqiyan hido so pnsuayas na ''Ruanta'' hii we, to ddqiya kdere paru, rmabang ba knbrawan na we maha 2760m, snpagan dheran na we mslebu quri hhreyan hido, ani dehuk ''Tansangniya'' nana we hmrinas 1300m dungan. Quri ggqiyan hido we mquri ''Tansangniya'' de, asi lux mslebu dehuk icil na ''Tongfe-tareku''.
== Qsiya(水系) ==
Hunac na ''Tongfe-tareku'' we niqan yayung ''Rucici'' ma rcilung ''Tankanyiko'', kwocihu ka rcilung ''Tankanyiko'' nii, ga dheran na ''Purongti'' ka mddeka rcilung nii. Ga quri ggqiyan dheran na we niqan rcilung ''Cifu'' duri.
== Karac(氣候) ==
Karac na we so bsuring mttilux, qquyux na kingal knkawas we 1200mm betaq 1600mm. Ani naq ga meniq cutaw we, ado ka bbaro dheran na ma egu quyux dheran daha quri hini. Ado ini bleqi smmalu ka sweri na, kika knteetu srnecu paru ma egu snliqan na, maku mnkala baro ka qsiya na rcilung ''Tankanyiko'', asi lux naqah kana ka ''kongyeci'', suci ma eluw kssiyo na rcilung ''Tankanyiko'' nii, moda naq we naqah ba bale.
== Singcung cihwa(行政區劃) ==
17 kana ka ''sungci-singcengci'' na ''Purongti'' nii, knkawas 2000 han we, mtdaha ka ''singcengci nPusongpura,'' kika ''Pusongpura-su'' ma ''Pusongpura-syang.''
{| class="wikitable"
|+
!
!Singcung cihwa(行政區劃)
|-
|1
|Pupanca-sung
|-
|2
|Pusongpura cengsu-sung
|-
|3
|Pusongpura syangcun-sung
|-
|4
|Pururi-sung
|-
|5
|Kankuco-sung
|-
|6
|Sipitwokay-sung
|-
|7
|Citocya-sung
|-
|8
|Karuci-sung
|-
|9
|Kayangca-sung
|-
|10
|Cirongto-sung
|-
|11
|Makanpa-sung
|-
|12
|Mramuweya-sung
|-
|13
|Muyingcya-sung
|-
|14
|Muwaro-sung
|-
|15
|Unkoci-sung
|-
|16
|Rutana-sung
|-
|17
|Ruyici-sung
|}
== Cingci(經濟) ==
''Kafe'' daka ocya nii ka rmabang ba pptahan wayhwe daha, ani si qmita karac knkawas ciida ka ye egu nngalan daha ma ye tikuh ka nngalang daha, ma, ye niqan so mrrudu alang daha de tikuh ba nngalan daha. Blebun, srqemu, brisan duri we ririh lekuh ba pnhgalang daha duri. Cceka na pnhgalang nii peni na, pnhmaan daha blebun we tg10 kana laalang bobo dheran nii.
== Nongye(農業) ==
''Nongye'' nii ge lekuh bale ''kwocya cingci'' daha, asi si ini riyung kmalu ka pphuma dada pnhgalang, anu muyu naq pphuma daha cbeyo nana, kika ini baka pnyahan pnhmaan daha. Niqan ''kafe'', wata, bunga qhuni, bbeluh, bunga, macu daha, blebun, brisan, trabus, bunga tumun ma mugi dnii ka pnhgalang daha; kwening, congriyo, pimayo, tmaku ma paye we, niqan tikuh pnhmaan daha, bunga qhuni, bberuh ma bunga msibus dnii ka ppuqun daha bale, meniq ka wata ma ''yoye'' we ga daha phmaan reku, hoku na ''Ciruru'' ka egu bale.
== Simuye(畜牧業) ==
''Simuye'' nii ge ''cwantong-canye'', ga tmabu miric urung, miric lmiqu ma miric uban.
== Yiye (漁業) ==
Ini kparu riyung ka yiye daha, ga mtgutu quri ''Tankan-yikohu'' hii kana, qcurux nngalan na knkawas 2005 we, maha bale 14200MT hari.
== Kwangye(礦業) ==
Alang ''Purongti'' nii ge ririh uka kwangcan, tikuh bale knriyan daha si, u ma king, ani betaq saya nana ge, ga daha ini dheki ''ticu-tiyawca'' ka ''kwangcna-cuyen'' daha.
== Kongye(工業) ==
Ririh so ga hani ba prading ka ''kongye'' daha nana, wano bale ''kafe'' ma menhwa cyakong nana, ma, smmalu sino biru ma qperas, ''kongtenryan'' na kana knkawas 2007 we 9200 ''wantu''(kw/hrs).
== Cyawtong(交通) ==
''Cyawtong'' daha we ini bale pmaanu, uka rulu puniq alang daha, 12,322km ka qndisan kana elu na rulu, 1286km bale ka niqan kurotaru, tg2 kdkarun daha kongru we 3700km, duma de tnugiyo elu biciq, kana elu daha duri we ini daha qlhangi ma, qmuyux de syqeyaq naqah daun. Kana kklegan rulu daha we, ye ba 48000 ryang. Niqan ka rulu daha mmaha quri ''Tansangniya'', niqan stmaun sapah skiya ka ''Pusongpura'', niqan sapah skiya ka pndngusan ali mmaha ''[[:zh:欧洲|Owco]]'', ''[[:zh:刚果民主共和国|Kangkwo-mingcu-konghokwo]]'' ma tongfe, ma, meyah dungan.
== Kwoci mawyi (國際貿易) ==
=== Cuko-mawyi(出口貿易) ===
Quri cuko-mawyi daha, knkawas 2009 we 6800wan meyyen ka sucu-congcu na, kafe, ocya, sato, wata ma qraqil camac dnii ka cuyaw-sucuping na, cuyaw-susukwo na we ''Zwesu'', ''Ingkwo'', ''Pacisutan'', ''Pirisu'', ''Ruanta'' ma ''Ayci.''
=== Cinko mawyi(進口貿易) ===
Suzu-congcu na knkawas 2009 ''Purongti'' nii we, maha ba 2.75yi meyyen, cuyaw-suzu-ping na we cise, suyo-cuping, supping dnii. Cuyaw-suzukwo we ''Sauti-arapo'', Pirisu, Ukanta, Kenya, Congkwo, Fakwo, Tokwo, Ingtu, Tansangniya ma Tanah Tunux.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Tgdaya]]
* Hnlitan na Dakis Pawan
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%92%B2%E9%9A%86%E5%9C%B0<nowiki/>(參考自中文維基百科)
141fdmia9d7b0m6tyz5r2aqx0qy1yc2
Buta
0
209
100359
85471
2023-10-06T00:05:59Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100359
wikitext
text/x-wiki
= Buta(武塔部落) =
Gaga mniq Yilan Nanawsyang ka alang Buta.
112 sapah ka kneegu na sapah, 349 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 317 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 32 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal83%, Amis3%, Truku1%, Bunun1%, ni rahuq na o2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Musa alang Buta o asi ka muda elug suhwa kungru, kika kuxul bi seejiq nihung ka kingal uyas sbiyaw - Sayung ccung-kika kndadax alang hini ni yayung alang hini ka prajing meuyas uyas nii.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Yirang nsgan Nanan alang Buta.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Gaga mniq hraan hidaw sngayan rulu qrngul Buta hini ka alang Buta nii, kika mniq narac hunac yayung tananawnansi, hraan hidaw dgiyaq Russian, kana o 50 knjisan ka baraw breenux mnuda yayung nii.
== Lnglingay tiri(地理環境) ==
Breenux.
== Pkkla patas ppanun(交通資訊) ==
Ppanan rulu:
Panan rulu qrngul dhuq nniqan sngayan rulu qrngul, tucing rulu musa nganguc do kiya da.
Mgrig rulu:
Nanaw>Suhwa kungru>alang Buta
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Seejiq Atayal.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Atayal ni Tlu.
== Snhiyun cungcyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Musa alang Buta o asi ka muda elug ''Suhwakungru'', niqan rima kbkuy sngri seejiq, pusu bi alang nniqan tnpusu seejiq Atayal ka hini, kndadax daya alang Buta sbiyaw Tarakanse miyah tnhjil hini, kika tmhangan dha Buta ka siida. nSeejiq alang o tgseesu bi kana, pusu emptdxgal, msblaiq bi ka kndusan dha. Mnuda alang hini ka yayung Nanaw, sleexan bi qtaan ka qsiya yayung, tduwa qntaan ana inu ka qsurux ni qbowlung mniq kska ruwan yayung, mniq saw idas 4-5 siida musa keegu bi ka karang. Dalih kngkawas sayang hrinas dha qsurux syangyu saun mrana yayung hiya, kika hmrinas keegu ka ida nkiya mnudus yuyung Nansi da.
Muyas uyas Nihung siida- Sayunccung- kika kndadax alang Buta yayung Nansi hina prajing, dhuq ta truma hakaw Sayun qmita btunux, hmrapas qsiya, qnbhangan hnang qsiya yayung, hnang qpatur ni hnang kuwi uri.
Plalay miyah tnhjil alang ini o alang sbiyaw Buta seejiq Tarahan.
Alang sbiyaw Buta o gaga mniq ssiyaw iril yayung Tananaw nansi hiya, bitaq tnhyaqan na sayang o mniq dgiyaq 24km hiya, yasa kessiyaw yayung hiya o mnrmuxan paru bi quyax seuxal, kika tnhjilan narac yayung Tananaw nansi hiya ni nniqan nniqun saw gqiyan hidaw hunac yayung Heryo 4km hiya, kika tmhangan dha bgurah Buta. Hngkwasan 4 Tacgn(Hngkwasan1915 ) kika ngalun ka keegu bi bbrigun dha breenux, kika prajing thjil Kanalan ka seejiq nalang da(Kanalan, nniqan narac bi hunac breenux ''Rupi'' hiya sayang, kika alang ''Cinyuey'' sayang) , bukuy do niqan naqih narux, kika niqan duma ssjiq tnhjil Kancto(Baxallan, kika alang Piho sayang) . Kndadax hngkwasan 40 prajing, kika prajing psraman mnuda saw tnhjil alang, bitaq minkwo hngkwasan 43 idas 8 jiyax 1 kika balay bi mnhdu, sslian kana ka seejiq nalang ni psqaran hini kana. Kana miyah tnhjil mtmay alang hini o 35 tnsapah, 214 seejiq. Alang Cu ni alang Cungyuey supu kingal alang, minkwo hngkwasan 52, tnhjil alang Cungyuey ka alang Cinyang, kika balay bi buruxda.
Ga tnhjilan nniqun alang Buta hiya sayang.
== Pgkla patas rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
=== Pusu pnhyugan sapah: ===
==== ◎Buta ciway sapah pyasan (03)9981632 ====
[272]Nuysan Yiran nsgan Nanaw alang Buta elug singsi tg1
=== Saan dha qmita ka rmigaw sjiqan: ===
==== ◎Kungyuan kiniyeyn Sayung ====
Krpuhan hngkawas 1938 siida, uwa Sayung Hayung alang Riyohengse, sphadus dha emptgsa, strung paru gbihur, kika meydang mniq saw yuyung Nanaw, kiya ni mnuda Sayung sun dha ka uda nii ka Taywan siida, bqanay kingal tuki biqun alang Riyuhence, lnglungay dha, kika tuki nii o tmhangan dha 「Sayunccung莎韻之鐘」. Saan dha msangay nniqan kungyuan o mniq ssiyaw Yeycyasyang saan dha bnrigan qyqaya ana manu, tduwa qntaan suyang bi qtaan ida nkiya Nanaw, mniq sska elug Suhwakungru ka saun dha sngayang nniqan hini, tduwa saan qmita qtaun, dungus na o kika ppkla seejiq manu ka 「Sayunccung莎韻之鐘」mniq saw Nanaw hini.
==== ◎Yayung Nanawnansi ====
「Yayung Nanaw nansi」mnuda nsgan Nanaw alang Cinyang, Wuta, Piho, bukuy strngan yayung daya ni mtmay paru silung Taypingyang. Sleexan bi ka qsiya hini, dhuq saw 4-5 idas o musa egu bi ka kmarang Mawcyey sun dha, duma niqan ka hrinas dha tnbugan qsurux Syangyu saun mrana yayung hini, dungus na iyux keegu ka mnudus ida nkiya yayung hini. Nniqun hini o tduwa qnbhangan hnang gbihur, hnang qsiya ni hnang qmuyux, kika balay bi qbhangun hnang ida nkiya ka hini, skeelug ta yayung ni musa daya o, tduwa musa ta alang Cinyang ni alang Wuta uri, hini ka alang nAtayal kana.
==== ◎Elug sbiyaw Buta ====
Kndadax bukuy alang Cinyang muda gqian hidaw elug Yi57tawru, ini bsiyaq do strung 岔路, muda igi daya o angu Senmihu kiya, asi mslagu muda sttu truma, muda saw elug narac kssiyaw yayung Nanaw nasi, ssiyaw narac o niqan elug tduwa asi dhuq yayung hunac, kksa 1~5km do kika dhuq tg3 hakasw Cinyang, qmangaw yayung Cungyueysi, tduwa msangay hiya karulu ni ksa, muda egu bi tunux elug saw hari 2km do, mnuda elug sbiyaw Syunpiyahawkutaw kika balay su bi dhuq Buta sbiyaw ni Cinyang sbiyaw da.
==== ◎Kssiyaw gsilung Kwanying ====
「Qmlahang klwaan Kssiyaw gsilung Kwanying-觀音海岸自然保護區」strngan saw paru tasil ni kssiyaw gsilung kika hnigan kssiyaw gsilung, nasi su kmmita dhiyaq bi qnquran saw qsiya gsilung bling btunux, kika hini o balay bi tduwa qntaan saw hnigan dxgal strngan 縱向 ni 橫向, balay bi lipixan ka tduwa nami qtaan kiya. (《宜蘭原鄉─南澳》,宜蘭縣南澳鄉公所 製)。
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
dz4c79grgs2mm9czb7r1oioopvz9e12
B’anux
0
210
100361
85469
2023-10-06T00:06:09Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100361
wikitext
text/x-wiki
= B’anux(天狗部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Tayansyang ka alang B’anux.
119 sapah ka kneegu na sapah, 423 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 407 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 16 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 92%, Amis 1%, Rukai 1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 1%, ni rahuq na o 2%.
== Pusu nniqan alnag(部落特色) ==
Pusu ini bi ptna pusu nniqan alang dha, kika keegu bi ka kla bi tminun rdrudan, kana ruwan hnin o 尤以 ka tgbaraw bi ni knkla bi ka tminun na.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nuysan Miyawri nsgan Tayan alang Meyyuan.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Mniq igi ssiyaw yayung Taansi, hunac bi Sanri, pusu bi breenux kana.
== Tiri inglingay(地理環境) ==
Steetu.
== Pgkla patas Ciyawtung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey > Tg 1 elug klwaan > Elug klwaan Howwun > Elug Kungkwan > Msrikaw bi elug Horungwunswey > Stan > Tay 3 > Elug Cungyuan > Elug Cungsiyaw > Elug Minseng > Miaw 61 > Elug ssiyaw rnaaw Sma > Miaw 61 > Dhuq.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Atayal.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Atayal ni Tlu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Quri saw tmhangan alang nii, niqan dha ka prngagun dha:
Tnhjil hini ka seejiq nalang seuxal siida, yasa breenux bi ka dxgal hini, ni msiyang bi ka dxgal hini, malu bi phumaam ana manu pnegalang, kika tmhangan dha S'wuzau, dungus na o dxgal, uxay uri o prngaw dha dxgal slaq, yasa niqan bowyaq miyah drutu hini kjiyax ni ming uqun uri, kika tmhangan dha S'wuzau.
Alang B’anux nii o kari Atayal Cimuyi(擠目伊) seuxal, nniqan hiya daya gqiyan hidaw kika tmhangan dha saw nii, bukuy tnhjil dhuq alang Meyyuan(梅園) do, priyux hangan Aru-youher, dungus na o 川中島, yasa hunac alang kska yayung Taansi hiya, hiyug kingal saw tunux huling ka hiya, saw bi kingal ciway dgiyaq btunux, hangan B’anux, kika kndadax nii ka hangan alang nii.
== Pgkla patas rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu pgkla patas:
◎ Elug sbiyaw Peykensi, hnini smiyuk Tanax Tunux ndaan sbiyaw.
Rmigaw qnqtaan:
◎Syueypa-kwociyakungyuan
Tgrima ruwan Taywan klwaan ka kwociyakungyuan, pusu gasuc nniqan o mniq saw ddgiyaq Suyesansanmay hiya- Suyesantirey, pusu ruwan tirey nii ga dgiyaq na o kndadax daya dhuq hunac, niqan dgiyaq Tapaciyansan(大霸尖山)、Wurinssiyo(武陵四秀)、Syueysan(雪山)、Cciyayangtasan(志佳陽大山)、Taciyansan(大劍山)、Toingsan(頭鷹山)、Tasyusan(大雪山) dnii, niqan egu bi malu ka hiya ni ddgiyaq, yayung, mriqu bi hnigan dxgal uri, pnriyux ka karac ida nkiya o, kuxul bi mniyah rmigaw sjiqun.
Ruwan nniqan hini o, ida nkiya miyah rmigaw nniqan sjiqan ni qntaan dha o kana hmrinas 3/2, pusu bi sleexan mndulan quri saw qmlahang bi ida nkiya, kiya ni niqan tru sngayan rmigaw seejiq saw Wulin(武陵)、Kwanwu(觀霧) ni Syueyciyan(雪見), ida pgkkla rmigaw seejiq patas rmigaw ka tru sngayan hini.
◎Hnici ndaan sbiyaw Erpensung
Hngkawas 19 siida, hnjiyan hnici ndaan sbiyaw Erpensung ka seejiq Nihung 福永九三郎 nii, niqan btunux, snluan dha turul qyqaya, pntasan kana quri saw endaan hnini rudan sbiyaw ni kndsan Atayal.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
6h40gw8orvc28yhtm0j7fkqqc9d074h
B’bukeykay
0
211
100362
11449
2023-10-06T00:06:13Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100362
wikitext
text/x-wiki
= B’bukeykay(巴博凱凱部落) =
Gaga mniq Yilan Nanawsyang ka alang B’bukeykay.
93 sapah ka kneegu na sapah, 314 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 286 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 28 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal82%, Amis2%, Truku1%, Bunun2%, ni rahuq na o4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
3h5173c3vujbf8tr92cplp6ca3n7f80
Calasiv
0
212
100363
85467
2023-10-06T00:06:30Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100363
wikitext
text/x-wiki
= Calasiv(丹林部落) =
Gaga mniq Pingtung Rayyisyang ka alang Calasiv.
157 sapah ka kneegu na sapah, 538 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 514 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 24 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan89%, Amis1%, Tayal1%, ni rahuq na o3%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Hangan Calasiv nii o niqan bi pahung na snaw msa.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nuysan Pintung nsgan Rayyi alang Calasiv.
== Nniqan gasuc(範圍) ==
Ga mniq nsgan ruwan ksska mpitu alang ka alang Calasiv, hunac o lutuc alang Wenre, lutuc alang Rayyi ka hraan hidaw, kssiyaw alang Yirin ka daya hraan hidaw, lutuc alang Kuro ka gqiyan hidaw.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Ppanun rulu:Kndadax sngyan rulu qrngul ppanan basu Pingtung quri Rayyi, dhuq do priyux haya musa alang.
Quri Pingtung:Tay yi syen-Nsgan Sinpi, quri saw Syangtan, lutuc dgiyaq kungru kika dhuq da.
Quri Kawcyung:Nanerkaw-Tucing Nancwo cyawryodaw.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Seejiq Paywan.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Paywan ni kari tlug.
== Snhiyun cungcyaw(宗教信仰) ==
Tyencucyaw.(天主教)
== Pnaah alang(部落由來) ==
Minkwo 42 hngkawas kndadax 【Carasywo】,【Cyaraafus】tnhjil hini ni pnhyugan kingal alang.
Kika balay bi alang Paywan. Mniq gqiyan hidaw ssiyaw yayung mdudul gggiyaq, lutuc hunac alang Wenre, lutuc gqiyan hidaw alang Kuro, daya hraan hidaw ni ssiyaw alang Yirin.
== Pgkla patas rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
https://web.archive.org/web/20140702180230/http://okgo.tw/buty/02134.html
https://web.archive.org/web/20140702180230/http://okgo.tw/buty/02134.html
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
cfmi7s1acogqwto51hlljfdao52ehwn
Calavi
0
213
100364
85466
2023-10-06T00:06:36Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100364
wikitext
text/x-wiki
= Calavi(查拉密部落) =
Gaga mniq Taytung Taymarisyang ka alang Calavi.
81 sapah ka kneegu na sapah, 217 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 211 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 6 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan96%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Niqan tgkingal suyang bi qtaan sngayang rulu qrngul 「 sngayang rulu qrngul Doriyang」.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Taytung nsgan Taymari alang Doriyang.
== Gasuc(範圍) ==
Mniq hunac bi nsgan Taymari alang Doriyang ni sipaw gsilung Taypingyang, bukuy dgiyaq Tawusan.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Mgrig su na rulu:Kwotaw tg5, lutuc sentaw tay9 siyan, quri narac elug emptdxgal, mnuda 「 sngayang rulu qrngul Doriyang」, kika tduwa su dhuq alang 『Calavi』.
== Klgan sjiqan nealang(部落所屬族群) ==
Seejiq Paywan.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Paywan.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Pusu nniqan『alang Calavi』seuxal o daya dgiyaq『Tawusan』,bukuy kmiing dha dxgal phmaan pnegalang, qnbhangan kari o niqan dha emptsamac madas kingal huling, mnusa dha dhiyaq bi o dhuq sayang nniqan nsgan Csansiyang, bukuy do yasa pusu nniqan seejiq 『Amis』ni seejiq『Bunun』ka hiya, lnglungay dha o pahung bi ka pusu nniqan seejiq hiya, kiya do asi alax da, dhuq sayang 『alang Calavi』, kiya ni asi ini ksa ka huling, prajing kmarig bling, kiya ni lnglungay uuda seuxal ka emptsamac, saw bi dxgal phmaan seuxal ka alang 『Calavi』, kika ni rngangun dha seejiq mdudul alang, kika tnhjilan hini, bukuy do asi miyah paru qsiya dnii......kiya ni seejiq nalang o miyah tnhjil hini dungan, kana o spac da thjil, bukuy bi do kmlawa Tanax Tunux siida, tnhjilan nniqan dha seuxal duri, kiya ni alang 『Calavi』.
Niqan kingal qnbhangan kari, sbiyaw o niqan kingal jiyax, kingal naqih mqalux trak quyu mlhay, skaya baraw karac alang, ini qnlahang siida tucing pusu mnyahan qsiya alang Calavi, kiya ni mangal luqih mqalux quyu mlhay o iyax kmusa gsilung, asi spruq qlulan qsiya nniqan do musa gsilung Taypingyang da. Kiya ni asi miyah paru qsiya ni rnbugan kana ka pnhmaan dxgal alang ni pnhmaan dha masu, kiya ni tnhjil daya ka alang Calavi.
== Pgkla patas rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
=== ◎ sngayang rulu qrngul Doriyang. ===
『sngayang rulu qrngul Doriyang』o kika kmlawa Tayteyey ka sngayan rulu qrngul.
[http://www.itribe.me/index.php/chalami-sightseeing/chalami-touring-site 愛部落i-Tribe:http://www.itribe.me/index.php/chalami-sightseeing/chalami-touring-site]
Quyu blquq(眼鏡蛇)
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ewwne0yy7hb0j9naq4r8hy4vlm6y3bw
Camay
0
214
11477
11476
2021-03-18T13:55:56Z
Martin Urbanec
1
已匯入 15 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
11476
wikitext
text/x-wiki
= Came tanah/ Camay/ Samay(密花苧麻) =
Camay nii u mniq llbu knrbawan dwiyaq klwaan Taywan, mhru ssiyaw yayung, ddoras mi ssiyaw elu mmhuriq hari dxral, mdakil ana inu mi mrana bay kndkilan na. ou bay ka phpah na mi hiyi na, rakaw hiyi na u mbanah, sqsiya bay ka hiyi na uri, kiya kuxul bey uqun kwkuwi, qqbhni mi ccamac.
Uqun rabu tlaway ka wasaw camay nii; rabu wasaw na u kuxul mkan rungay, rqnux, pada, miric mi bbrihuc….dnii, smkuxul mkan hiyi na ka qqbhni uri.
[[Patas bntasan:Boehmeria densiflora 密花苧麻 004.jpg|thumb|Boehmeria densiflora 密花苧麻 004.jpg-Camay(密花苧麻)|326x326px]]
Rahuq na kiya ka qmuru camay nii u tduwan pkmalu qnrapan bwihur sediq; tduwan uqun sediq ka rabu wasaw na; tduwa pkmalu dxral ka pusu na; tduwan ngalan dha lblak mi wasil ka mkray rhiq na, ou bey knmalu ddiyun kndusan sediq ka camay nii.
[[Snakun:Truku]]
1jethxn9vzvo54qi1fssqbd3x4gnq1i
Cambodia
0
215
102920
102885
2024-02-02T00:27:41Z
Kwamikagami
944
102920
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Cambodia.svg|thumb|Kwoci Cenpucay.(柬埔寨國旗)]]
= Cambodia(柬埔寨) =
Gaga kska Yacow ka [[Cambodia]], 13 00 N, 105 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 181,035 sq km(hangan na o Tg90)
(knlbanga dxgal o 176,515 sq km, knlbangan qsiya o 4,520 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 15,957,223 hiyi.
Gaga [[Phnom Penh]] ka pusu alang paru, jiyax 9 idas 11 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Cambodia ga wada sugan 32.10% ka dxgal qpahan, 56.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 11.40% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Norodom Sihamoni, pnaah hngkawas2004 idas 10 jiyax 14pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Royal arms of Cambodia.svg|thumb|Kwohwey.(國徽)]]
[[Patas bntasan:Location Cambodia ASEAN.svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Risu(歷史) ==
Cenpucay nii we wunming kukwo na congnan-pantaw, hmrinas 2000 knkawas ka risu na di. Kongyen yisuci de niqan kesun Hunankwo ka dheran Cenpucay nii, Intucyaw ka kwocyaw daha, pgyuwan daha riyung ka Ingtu-wunhwa. Kwotu na Hunankwo ge Piyetopurocung (Vyadhapura, fanwun:alang seediq ptcamac), ga ssiyo Poromensung saya, niqan Mekongho ka peeyah iril daya na mqluli quri rcilung paru. Cingcaw, Hancaw hayan we mbbaruy qyqeya daka Cingkwo. Ckceka na cisuci, wada pknakun na Cunra mtutuy kndalax daya ka Hunankwo nii, qduri quri Cawwa ka hunanwan ma, pheyu Santi-wangcaw.
Bobo pknakan na Hunan ka Cunra nii de, rmabang mbeyax ka alang daha di; betaq Soyepamo-yisu ka mthulan de wada na nglan ka ckceka ma day nRyawkwo, msuayus Nancaw ka daya na di ma, dehuk gthunac Mekongho ka hunac na, kiya kana ka Cenpucay, Ryawkwo ma Yenan saya. Uka laqi ka Soyepamo-yisu, mhuqil heya de ririh na laqi mqedil Soyetitatwe ka dmudul di, ma msgaliq ka alang daha, Sweru-Cunra mesa risu daha, kika mrrudu alang daha di.
Knkawas bobo kongyen 787, sangpipuro na Swecunra-tayyanwangcaw wada krmuxun haytaw na Cawwa, wada hii paqun Mosipo-tipamo kowang, wada qrapun ka wangcu(kika Soyepamo-arsu). Peeyah ciida ka qlhangun Cawwa ka Sarentora-wangcaw(Santi wangcaw), betaq qduriq peeyah Cawwa ka Soyepamo-arsu meyah mgkwowang ma turi. Wada tongyi na Soyepamo-arsu ka Ryawswe, Rucunra, tingtu daya narac nWukwo maha 30km ka Ricusan, pheyu Wuko-wangcaw.
Wuko-wangcaw nii we Kawmen-tikwo kesun duri, mbeyax riyung betaq 12-suci, malu riyung kana gaya na, dheran qnlhangan na kana ka Cenpucay saya ma, duma dheran na Tay, Ryaw, Ye. 13-suci de peeyah Suriranka ka Sangcopu-Focyaw meyah dehuk hini. Kakawas 5 na Mingsento (knkawas 1430) kmremux Cenpucay ka Tenro, tlbuun na 7 idas ka Wukwo-cung, hiti de wada hii ngalun ka Wukwo.
Ado smdaling riyung Senro ka Wukwo, kika lixan daha Wukwo ma mosa theruy Cingpen. Bobo na de, kndudul ini kbeyax ka Cenpucay, yahan kmremux na Yenan, Cenro(Taykwo) daha ssiyo alang na, “hean-sutay” mesa ka risu nCenpucay. Ciida ka ngalan Yenan ka sa-Cenpucay(kika Meykongho sancyawco), snpusu nii ka Cen, ye ka bsiyaq riyung mqnaqah.
Knkawas kongyen 1296, smkagul Cotakwan ka Yen-caw mosa mita Wukwo-wangcaw, maha kingal knkawas nyahan na qmita. Mberih alang daha de smnalu kingal patis kesun Cenra-fongtucu, srengo/patis hiya kana wangcaw-cengcing, sohwe, tiri ma gygaya daha. Wada 40 cangce kana ka patis nii, bobo n aka 19-suci de, wada hlidan matis kari Fakwo, Tokwo ma Ingkwo. Kingal ba patis nii qqtaan nFakwo meeyah qmlahang Cenpucay nii, yaani patis ba kiyan nii ka risu-wunsen Cenpucay.
Kmremux cumingti daha recyang Oco ciida, knkawas 1863 we skdakan Fakwo. Tiarcu suce-tacan, knkawas 1942 betaq 1945, nngalan supi Tanah Tunux ka Cenpucay.
Bobo mnccebu, knkawas 1953 idas 11 ali 9 dige mlatac Fakwo di ma turi. Prading han we cuncuticu han, kiya ka Cenpucay-wangkwo(mnugaya cucung ka Suyanu).
Knkawas 1960 dide, teru kwocya ka Cong, Mey, Su nii we, mquri Ingtu-cuna kmremux ma mangal dheran. Ye ado ka cungcu-poyi, mccebu naq ka laalang Cenpucay. Knkawas 1970 idas 3 ali 18, Rongnwo cyangcun ka mquri Dame ka cungpen, pheyu Kawmen-konghokwo, lixan n aka cuncucu, Suyanu ka mquri Congkong we qduriq Peicing, yecan ka ciida, supi Nanye, supi Dame. Seyhu na Rngnwo ma mccebu ka supi Peye daka supy Cucen, mrrudu ma uka ppuqun ka zuming na Cenpucay.
Knkawas 1975 idas 4 ali 17, hongso-Kawmen(Cucen kesun duri) we ngalan daha ka Kinpen mlatac dsupu Dame, pheyu mingsu-Cenpucay cungcen, peeyah Pehan ka Suyanu meyah alang, ani si wada asi zwancin na hongso-Kawmen. Knkawas 1976, tangsen ka Popu hongso-Kawmen ma, lixan na hwopi, lwaqan na alang lmiqu hari ka seediq mneniq pngerah, pyexun na pquepah yqeyaq ma, pnhqilun na kana ka seediq mnuuyas. Teru knkawas mmsepac idas ka qnlhangan na we, psqrinuc riyung seediq, ka seediq wada mhuqil ure, qnrqilan, mnarax ma kndraan na, nii we rmabang ba kesun sesing-pawri 20 suci ka nii.
Popu cengcen na hongso-Kawmen daka Yenan cengcen we, msdheran ma knteetu mccebu, ado ka mkmalu daka Congkwo ma mbbege ani maanu, ciida we mraarac so mppcebu ka Cong-Su, kika msuupu hmetur Ye-Su.
Knkawas 1978 idas 12, dmayo Yenan ka Suren ma murung Cepucay, tena naq ini kuxi zunming ka hongso-Kawmen si ma, knkawas 1979 idas 1 ali 7 de ngalan supi Yenan ka Cinpen di, kika pheyu kwere-cungcen msquri Yenan, kiya ka Cenpucay-zunming-konghokwo, ciida duri we, muman naq dmayo Popu-cengcen na hongso-Kawmen ka Congkwo ma, kmremux daya na Yenan, kiya kesun daha pncbuwan mseru Yenan. Ani si ini sqtaani na laalang kwoci-sohwe ka snyhanan daha mqquri kwere-cunghu, kika meniq naq hika tloongan daha renhokwo ka mingcu-Cenpucay. Ani si pnkdira nanaq na so zunming daha ka dhongso-Kawmen nii we, ga klaun seediq uciicil, pqtaan na kwoci-sohwe kana ka ndaan daha, so nii de ini lekuh cenkong ka kwoci-sohwe, qduriq quri iril daya Cenpucay ka cuMen nii di, meniq tikuh deriq so Taykwo hii di.
Knkawas 1989 idas 1 ali 6, mlatac peeyah cenpucay kana ka Yenan-zunmingcun, pryuxan Cenpucaykwo ka Cenpucay-zunming-konghokwo, ado so sqtaan kwoci-sohwe. Knkawas 1991, mhedu lungcan, lixan daha ka yitang-cwanceng ma Makosu-cuyi ka Cenpucay nii di. Knkawas 1992, kosang ka mgsupi nCumen. Knkawas 1993, dyagan renhokwo ka Cenpucay, moda cenkwo-tasen, mquri wangsu ka fongsin-pikotang wada mbeyax, zunming-tang dndulan Hongsu tgbukuy na. Scugan na Hosung ma, msuupu pheyu renho-cenghu. Knkawas 1993 idas 9 ali 24, pooda sin-senga ka cusen-tihwe nCenpucay, pstotuy cyuncu-cutu ma mangal Cenpucay-wangkwo dungan, mn3 kbberih alang ka Suyanu ma mgkowang dungan. Bobo na de ptutuy cenpan ka Hongsun, prading qmerac sincunghu ka zunming-tang. Knkawas hhndure hari, kndudul mtbale ka sohwe na Cenpucay, mtutuy kana cingci daha, ini beyo malu ka riyoye daha.
Knkawas 2008 idas 8, wada mangal tg4 kwohwe-senci dah aka zunmingtang nCenpucay(mangal 90 tloongan). Knkawas 2013 idas 7, mbeyax ka zunmingtang ma, 123 kana tluungan ge mangal 68 ka dheya, lmutuc mk28 knkawas cucung ka Hongsun ma, tleung tg5 ttluungan sosyan, 55 nngalan na ttluungan ka cyokwo-tang na fantwe-tang, wada mrana yipe nngalan dada 29 ttluungan cuuxan.
Knkawas 2017 idas 10, mesa kari pnaha ka kwocyasencu-weyenhwe Cenpucay, 58 tloongan na cantiyen ka wada ngalun cucungtang zunming-tang nCenpucay mesa. Wano cyokwo-tang nCenpucay ka mpkbeyax zunming-tang ma, wada mtualix ka dheya di, so kiya de mmaha yitang-cwancung ka Cenpucay nii di.
== Tiri(地理) ==
181,035km² kana dheran nCenpucay, 24 ka singcung-sung na ma kingal wangkwo-sotu, msuayas Taykwo, Ryawkwo ka daya na ma, mggaluk Yenan ka hunac na, tghunac ggqiyan na hido ge mssiyo Senrowan, qndisan siyo na rcilung we 443km, rcilung Tongrisahu we tgparu ba tnaswehu quri Tongnanya, egu riyung camac rcilung, qsiya n aka mmahun seediq Cenpucay, egu riyung yyayung ma rruru ka alang daha, ani nuinu qtaan ka dheran daha niqan qsiya. Yayung ka Lancang-syan hmneru peeyah Congkwo we, mqluri moda Meykongho na 5 alang Tongnanya, ga qluli moda Cenpucay ka paru na bale(275m³/km²), hmrinas 83,000caw-wa ka ngalan daha sweeten-cuyen. Ado sgcqiyan kayfa ma gmeyu ka lmiqu daha, dheran daha niqan bbuyu we, peeyah berah mccebu ka 71% meerih 46%; mttilux niqan bgihur ka karac na, ali idas 6 betaq idas 11 we qmuyux, pspuun smepu de maha 28° ka kntlexan na.
Ga meniq tghunac ggqiyan hido ka Cenpucay, 181,035km² kana dheran na, dheran qqpahun ooda noye ka 20%. Dheran hunac na bale so ggqiyan hido we mttilux karac, msuayus Kori nTaykwo ka daya na kesun Pantan-sanmay, so hhreyan na hido so breenux Ratana ma Chhlong-kawti we, ga mtuayus congyan-kawti nYenan. Quri ggqiyan na hido we breenux ssiyo rcilung; mbbege berah Senrowan ka rcilung Suyanu daha. Ga daya na Tongrihay ka Pantan-sanmay daha, tghunac na Kori-tayti Taykwo we tnugiyo ddgiyaq paru, ayus Taykwo daka Cenpucay ka kiya.
Psseengun daka llinge alang daha we, ini kparu ka alang Cenpucay, 24 sung(mslinge rcilung ka 4 sung) kana alang daha, dungan we niqan 3 cucusu, 172 ci, 1547 tihwang. Qndisan mssiyo na rcilung we 435km, niqan duma ini qpahi ka hong-suring daha nana. Leexan ba qmita alang Cenpucay nii we, Tongrisahu, Pasaho ga asi eniq ckceka alang daha ma, Mekongho ka ga moda mqluli daya ma hanac dheran ckceka alang daha. Knuglhangan breenux kesun conhyang-pingyen we, maha naq 3/4 dheran alang daha, kana ka Syansan ma Tokosan ga meniq hhreyan hido ma, ggqiyan hido ma ggqiyan hido; ayus alang daha ka Pentansan pneeyah Kori-tayti nTaykwo ma, pseengun hhreyan hido ayus Chhlong na congyan-kawti nYenan, bbuyu kana ka kiya ma, uka riyung seediq ga meniq hiya.
Rcilung tongrisa dehuk dheran llebu Mekong ka breenux ga toma haypa 100m peni, mkala haypa na de mbbungu denu. Quri tghunac na ggqiyan hido so Tokosan we, hmrinas 1500m, so hari mkndalax tgdaya iril na ma, mqquri tghunac narac na qtaan. Awrarsan ka rmabang bbaro na ka dgiyaq Cenpucay nii, ga meniq quri hhreyan hido, 1771m ka knbrawan na.
Syangsan ka kndalax dgiyaq Tokosan, mquri hunac ma narac hunac, 500m betaq 1000m ka knbrawan na. Dheran daha nii we maha 500m betaq 700m ka knbbaro. Daya na Tokosan daka cenga na Pentansan ka quri ggqiyan hido hii we, dheran knlutuc na Tongrisaho, mglahang breenux na Taykwo, eluw qtelung oosa Manku ka nii. Yayung Baykong ka rmabang knbrawan Cenpucay, qsiya yayung nii ka tkdkarun daha. Pneyah Congkwo ka pusu na Mekongho nii, moda mqluli Menten, Ryawkwo, Taykwo ma, mremux Cenpucay di. Ga hunac na Cinpen ka yayung Bassak ma, mslutuc yayung Tongrisa ka day na rcilung Tongrisa ma, kmlutuc mquri narac na hhreyan hido, peeyah Yenan de mremu qluli hanac Congkwo-hay.
== Cungcu(政治) ==
=== Cunghu(政府) ===
Sefa daha knkawas 1993 we, cincu-risen wangkwo ka Cenpucay mesa, mtuanak ka rifa, singcung ma sufa. Kowang we betaq mhuqil mgkwocya-yenso, heya ka cwekaw-suri na supi daha, kwocua-toyi ma pskraya na meeniq klaali, niqan cenri na taso. Netun niqan kari na sosyan ma, smruwa ka kwoming-yihwecusi de mrehak ka kwohwe. Netun uka na brahan qmlahang ma ini eniq alang ka kwowang de, canyiyen-yicang ka rmirih qqlahang na. Mhuqil ka kwowang de, dsosyang, daha sungwang nFocyaw, canyiyen ma kwomingyihwe-yicang, huyicang smmalu 9 seediq kesun wangwe-weyenhwe, snkdalax daha lutuc na wangcu pheyu kwowang Bgurah.
Kwoyihwe ka cwekaw-cenri-ciko ma rifa-ciko nCenpucay, 123 tloongan kana daha, 5 knkawas ka ttloongan daha. Canyiyen ka rifa-ciko daha, dheya ka sunyi faan na kwoming-yihwe, 6 knkawas ka ttloongan daha. Mesa ka senfa Cenpucay, asi ka moda kwoming-yihwe ka kwocya-faan daha, moda psunyi canyiyen ma senfa-weyenhwe dungan ma, sqqita daha Congkwo-mongkwo ma hiti bale de mantis ngayan ka kowang dige kiya di. knkawas 2004 idas 7, pgkela pnrana senfa-tawkwan ka Cepucay. Mesa ka tyawkwan nii, anaq metaq kipu ka kwoming-yihwe psgao ritaw-secung ma smruwa seyhu bgurah. Knkawas 2004 idas 10, kwoming-yihwe nCenpucay, wada pooda cucufa ma cusingfa na mpsgao wangwe-cicungzun daha, pnsdhegan daha we, mhuqil ka kwowang daha, malix kwowang daha, lixan kwowang daha de, cenga na mk7 ali ge asi ka pheyu kowang bgurah na Cenpucay.
=== Waycyaw(外交) ===
Congkwo ka rmabang paru mdayo na Cenpucay nii. Sosyan nCenpucay ka Hongsun we smdangi riyung Congkwo ka waycyaw-cengco na, sqqita daha Congkwo-mongkwo ma. Ado ga prngan dung ka cucen ma risu na ka biyo Powesya, kika mqnaqah daka Taykwo ma mneegu so mccebu dheya nii. Mnkmalu sosyang Cenpucay Hongsun daka sosyang Taykwo Ta han, knkawas 2009 dehuk knkawas 2010 han we, cingci-kuwun na hayan.
=== Singcung-hwaci(行政區劃) ===
{| class="wikitable"
|+
!Sung( khet)
Cusyasu(krong)
!Spgan
!Sjiqan(2005)
!Kana dxgal(k㎡)
!Pusu alang ni Snghway
!Sjiqan(1998)
|-
|Pantemencisung,putecusung(Banteay Meanchey)
|1
|773,110
|6,679
|Sisŏphŏn
|98,848
|-
|Matowang( Battambang)
|2
|997,800
|11,702
|Băt Dambang
|139,964
|-
|Pangcansung,pangcusung( Kampong Cham)
|3
|1,857,500
|9,799
|Kampong Cham
|45,354
|-
|Kampong Chhnang
|4
|513,200
|5,521
|Kampong Chhnăng
|41,703
|-
|Kampong Spoe
|5
|729,600
|7,017
|Kampong Spoe
|41,478
|-
|Kampong Thom
|6
|681,700
|13,814
|Kampong Thum
|66,014
|-
|Kampot
|7
|602,600
|4,873
|Kampot
|33,126
|-
|Kandal
|8
|1,242,500
|3,568
|Ta Khmau
|58,264
|-
|Koh Kong
|9
|191,500
|11,160
|Krŏng Kaoh Kŏng
|29,329
|-
|Kratié
|11
|333,800
|11,094
|Kratié
|79,123
|-
|Mondulkiri
|12
|42,400
|14,288
|Sen Monorom
|7,032
|-
|Phnom Penh
|15
|1,313,900
|290
|Phnom Penh
|570,155
|-
|Preah Vihear
|17
|152,400
|13,788
|Phnom Tbeng Meanchey
|21,580
|-
|Prey Veng
|19
|1,044,400
|4,883
|Prey Veng
|55,054
|-
|Pursat
|18
|428,220
|12,692
|Poŭthĭsăt
|57,523
|-
|Ratanakiri
|20
|121,000
|10,782
|Lumphăt
|16,999
|-
|Siem Reap
|21
|861,200
|10,299
|Siĕm Reap
|119,528
|-
|Krŏng Preah Sihanouk
|16
|209,000
|868
|Krŏng Preah Sihanouk
|155,690
|-
|Stung Treng
|22
|103,900
|11,092
|Stŏeng Treng
|24,493
|-
|Svay Rieng
|23
|538,200
|2,966
|Svay Riĕng
|21,205
|-
|Takéo
|24
|900,900
|3,563
|Takev
|39,186
|-
|Oddar Meancheay
|13
|97,800
|6,158
|Samraong
|22,361
|-
|Krŏng Kep
|10
|37,800
|336
|Krŏng Keb
|10,319
|-
|Krŏng Paĭlin
|14
|32,700
|803
|Krŏng Paĭlin
|8,510
|-
|Tbong Khmum
|25
|754,000
|4,928
|Suong
|
|}
Cenpucay nii we png kingal su ma 24 sung, Cinpan ka sotu na ma alang na rmabang ba paru, Matowang ka tg2 knparu cungsu na.
=== (Tgpiya ka Kwoci-paymin) ===
{| class="wikitable"
|+
!Qpahan sslian
!Snmlingan
!Paymin
!%
|-
|Scyeinhang-cituan
|各國經商容易度列表(2012)
|183個國家中的138名
|75.4%
|-
|Toming-kwoci
|貪污感知指數(2012)
|184個國家中的164名
|89.13%
|-
|[[Reynhekwo]]-kayfacihwasu
|人類發展指數(2012)
|184個國家中的139名
|75.5%
|-
|Scyehwancin-syehwe
|黃金儲備(2010)
|110個國家中的65名
|60%
|-
|Wukwocye-cice
|新聞自由指數(2012)
|179個國家中的117名
|65.3%
|-
|Meykwocuantung-cicinhwe
|經濟自由度指數(2012)
|179個國家中的102名
|57%
|-
|Cuanciyocingcngri
|世界經濟論壇(2012)
|142個國家中的97名
|68.3%
|-
|Cuanciyo-hepingcsu
|學院經濟學與和平指數(2012)
|F
|68.3%
|-
|[[Reynhekwo ]]
|教育指數(2012)
|179個國家中的132名
|73.7%
|}
== Cingci(經濟) ==
Riyoye, cyakongye(cuyiye), cencuye ma nongye ka sepac lekuh cingci ncenpucay nii. Kingal kesun sinsin-facan-kwocya we, ado bsiyaq knkawas ini pdmai mccebu ma, ini kdiida ka cingci-facan ncenpucay nii, 7% ka cingci-cungcanri na knkingal knkawas. Hndure hari de, mbeyax pcikun riyoye na ma, niqan ka ndaan na, kika kndudul mtbale ka cungci na di we, meyah tocu hini ka Congkwo, Hankwo ma Zupun di, mgsinsing-tocuten na Tngnanya di.
Zwear kesun pila nCenpucay ma, dooyun dah aka meyyen duri, egu ba ka bbrigan smepu meyyen de mbbaruy. So mbbari klaali we, dooyun daha meyyen daka zwear, maha 4,000 ka 4,200 zwear ka snpegan na kingal meyyen. So ka pinghu-sensu wunti na Cenpucay nii ma, ini baka cicusosu na, cenkang-wesung wunti ma ini knbaka ka knklaan na zuming na we, kiya si yencong bale, kiya si cingci-facan nCenpucay nii paru ba lnglungun.
Knkawas 2006, wayci-riko nCenpucay nii we hmrinas 170wan. Knkawas 2005, ga smdiyan suyo ma tenzanci so ssiyo rcilung na, ga psraman knkawas 2009, uxe duri we knkawas 2010 de mpsangye-kayfa.
Knkawas 2008, waymaw-congo na Cenpucay nii we dehuk 114.7yi meyyen, cuko-congo we 48.09yi meyyen, ciko-congo na we 66.61yi meyyen, cceka nan ii we 27.8yi meyyen ka hucwang cuko-congo na, Owco, Meyko ma Zupun ka cuyaw-sucang na.
Knkawas 2012 idas 4 ali 18 mgrebu 9ten 9fun, smnegul sosyang Cenpucay ka Hongsun ga moda mrengo terebi, mtutuy ka kusu daha, ali nii ka mnugaya mbbari ka kusu nCepucay. Kingal ba Cinpen-sweuci ka kupyaw na sangsu, 1304.6wan ku kana pnsliyan na kupyaw-congsu, 15% na congkupun kana, maha 2000wan meyyen hari ka zongcu-congo na.
Knkawas 2019 idas 12 ali 20, Tribe Accelerator ciko ka dndulan Sincyapo cunghu we, dmudul LimeStone Network, pheyu tgkingal cuhwekongye-uryoyenci MSQM Park.
{| class="wikitable sortable"
|+Hnbangan kana sejiqun klwaan dha.
!Hnkawas
!Hnbangan(Pila Meyuan)
|-
|2009
|457.568
|-
|2010
|561.514
|-
|2011
|584.862
|-
|2012
|678.358
|-
|2013
|858.203
|-
|2014
|983.774
|-
|2015
|1093.465
|-
|2016
|1228.506
|-
|2017
|1434
|-
|2018
|1560
|}
== Sohwe(社會) ==
Cenpucay nii ge niqan kingal nanaq Kawmen wunhwa, msdaling Taykwo ma, niqan bale Sangcopu-Focyaw wunhwa, kndalax sapah pnhyegan daha peeyah cbeyo dige, maha klaun mesa paru ba snhlidan na Ingtu wunhwa ka Cenpucay.
=== Hei seediq(人口) ===
Hmrinas 1550wan ka hei seediq Cenpucay, cceka na we maha 90% ka Kawmencu, sawsu-mingcu na we Hwazun ka 1%, 9% ka Cingcu, Rawcu, Taycu, Cancu dunii maha 20 sngari, niqan tikuh ba ka Yencuming ga meniq llmiqu. Kndusan na seediq Cenpucay nii saya we maha 71.41 ka pingcun daha.
=== Hei seediq alang paru(城市人口) ===
{| class="wikitable"
|+Paru alang Cenpucay(Kana sjiqan)
!
!Tgpiya
!Hangan alang
!Sng
!sjiqan
!
|-
|[[Patas bntasan:Russian Blvd, P.P..JPG|thumb|Cinpyen.(金邊)]]
|1
|Cinpyen
|Cinpyen
|2,234,566
|
|-
|
|2
|Tacinow
|Kantan
|195,895
|
|-
|
|3
|Ssufung
|Pantecinci
|181,396
|[[Patas bntasan:Small Lake in Serei Saophoan District Banteay Meanchey.jpg|thumb|Ssufung.(詩梳風)]]
|-
|
|4
|Matewang
|Matewang
|147,349
|[[Patas bntasan:Wat Kor, Battambang (2012).jpg|thumb|Matewang.(馬德望)]]
|-
|
|5
|Tali
|Tali
|174,265
|
|-
|
|6
|Pangcan
|Pangcan
|118,242
|
|-
|
|7
|Syanus
|Syanu
|89,447
|
|-
|
|8
|Pangsbey
|Pangsbey
|54,505
|
|-
|
|9
|Kungpu
|Kungpu
|48,274
|
|-
|
|10
|Pangcingyang
|Pangcingyang
|43,130
|
|}
=== Kari(語言) ===
Dmoi kari Kawmen ma tatis Kawmen hari kana kwoming na cenpucay. Niqan naq patis sspegan ka kari Kawmen nii, rmabang ddoyun seediq Cenpucay ka ssepu Kawmen daka ssepu Arapo; Hwazun we kari Cawco ka pusu ddoyun daha, Cancu we dmoi naq kari daha, seediq Yenan we dmoi naq kari Yenan, niqan naq kari daha ka kkingal mingcu duri, aso qbsyaqan qmlahang nFakwo ka Cenpucay nii, kari Fakwo tg2 ddoyun daha duri hayan, saya de uka hari seediq dmoi di. Tikuh bale ka dmoi Fayi ma le daha kari daha nanaq. Hndure dige kndudul malu ka cingci daha di ma, kuxul dmoi seediq Cenpucay ka kari Telu daka kari Dame.
=== Cyawtong(交通) ===
Ado ka bsiyaq ba hridan mccebu ka Cenpucay nii, kika uxe malu ba ka cyawtong daha, betaq kmmaxal knkawas nii de gisu malu hari di. Ga ssalu quri sotu hari ka eluw daha prparu, 7 ka kwotaw daha, sotu daha Cinpen ka ckceka na ma, mquri kana laalang daha, ani si uxe mbreenux bale. Daha ka eluw daha rulu puniq, peeyah Cinpen ma mquri ggqiyan hido ma hunac, 612km kana qndisan na, peeyah knkawas 2009 de ga ini ttami di.
Saya de ga prading tmalang ka eluw Cinpen quri Suyanukang, aso ka kinal naq ka dheran lmiqu hiya ma, ini dehuk ka koci daha, moda eluw rulu we 30-40km/hr ba ka tlamun daha, kika asi ka 7 patis hido dehuk, ma, wano ali gdregan 5 ma ali gdregan niqan seediq su-u. Ga smmalu egu eluw saya dungan; ini kwehwa tite, kawsu-kongru na. Mgeri otobay teru papak ma otobay bale ka seediq hiya, mkere bbrigan ma uka riyung seediq dehuk maruy. Riko we taapa cicungco, uxe de taapa basu mosa rmigo.
Teru ka kwoci-cicang nCenpucay, Cinpen kwoci-cicang ma paru ngayan ka ssiyo Ukoku kesun Senri-Uko kwoci-cicang ma Suyanu kwoci-cicang, egu ka cicang na biciq. Mntena alang Taykwo siyo na.
=== Congcyaw(宗教) ===
Ga ngalan kwocyaw nCenpucay ka Focyaw, hmrinas 95% ka seediq snhei, cceka nawe Kawmencu ka hbaro bale, ckceka na dheya nii dungan we, snhei Sangpu-Focyaw ka egu na, mntena alang Taykwo siyo na. Sangpu-Focyaw nii we 11 suci peeyah Suriranka meyah Cenpucay hini, wada slgelu ka snhiyan daha mnugaya ka Poromuncyaw di, betaq 14 suci de wada na sprtuxan ka Supo ma Tasung-Focyaw ma, Sangpu-Focyaw nii ka snhiyan dseediq Cenpucay di. Kingal we, Cingcu ma Hwacu hiya we snhei Tasung-Focyaw, Tencucyaw, ma Citu-sincyaw egu, meniq ka Cancu we snhei Israncyaw, niqan ka tikuh ba snhei kesun niqan utux kana ka ani maanu.
=== Ingsu(飲食) ===
Niqan kingal naq sama kesun kawmencay ka Cenpucay nii, puqun de so mssibus ma mnngihur, niqan hucyaw, yiru ka alang nii. Smkuxul paha egu syangryaw, ucik, mao ma yiru hmanguc sama ka dheya, so hari taycay puqun. Ado qnlhangan Fakwo, kika gad aha spun Fakwocay ka sama daha, niqan ka so sama Congkwo ma Yenan duai.
=== Yisu(藝術) ===
Teru klegan ka kkeeki Cepucay, niqan Kawmen-kutenuw, mingcenuw ma socyawuw. Kawmen-kutenuw ka ririh so kkeeki Cenpucay.
=== Riyo(旅遊) ===
Kkingal ssaan rmigo we niqan naq knmalu na, daya na Cenpucay ka llinge Senrisu we niqan pparu ga ngayan suce-tican kesun Wukoku. Cceka sotu daha Cinpen we egu ruyung Focyaw-sumyaw, quri ggqiyan hido we niqan tgparu ba Tongnanya ka Tongrisahu, niqan ttpaan asu mosa rmigo swesang-zuncya daha, quri hunac na ka Suyanusu we malu saan thido ma theyaq ssiyo rcilung na.
Niqan teru ga spatis renhokwo kesun kwocya-wunhwa-tican :
* Wuku-kuci
*Powesyasu
*Sanpo-preko
=== Meyti(媒體) ===
==== Kwangpo-tentay(廣播電台) ====
*Cenpucay kwocya kwangpo-tentay(AM 918、FM 105.7)
*Cenpucay hwangcya cuntwe kwangpo-tentay(FM 98.0)
*Sweet-Tentay(FM 88.0)
*Siyennuy-Tentay(FM 97.0)
*Tnsapah-Tentay(FM 99.5)
*Cinpyen-Kwanpo-Tentay (FM 103.0)
*Hang Meas-Tentay(FM 104.5)
*Fungcaw-Tentay(FM 105.0)
*Kawcing-Kwanpo-Tentay (FM 107.0)
==== Tensutay(電視台) ====
'''Menfetay(免費台)'''
* Cinpyen-santay(金邊三台TV3)
*Cinpyen-yacotay(金邊亞洲台)
*Tungnanya-Tenstay(東南亞電視台)
*Cinpyenwusyen-Tenstay-CTV8(金邊無線電視台CTV8頻道)
*Cenpucay klwaan-Tenstay(柬埔寨國家電視台)
*CTN-Tenstay(CTN電視台)
*CNC-Sinwuntay(CNC新聞台)
*MY TV- Yuretay(MY TV娛樂台)
*BTV-Sinwuntay(BTV新聞台)
*ETV Yuretay(ETV娛樂台)
*Kawcing-kawcingtay-TV9(高棉高清台TV9)
*Cinfung-kawcingtay(金鳳高清台)
*Cinfungckwag-kawcingtay(金鳳之光高清台)
*Pazung-Tenstay(巴戎電視台)
*Syennuy-Tenstay(仙女電視台)
*Cuntwetay-TV5(軍隊台TV5)
*PNN-Tenstay(PNN電視台)
'''Sofetay(免費台)'''
* Cinpyenwusyen-tenstay-PPCTV(金邊無線電視台 PPCTV)
* Cenpucaywusyen-tenstay-CCTV(柬埔寨無線電視台 CCTV)
==== Cumey(紙媒) ====
Pawcu patis Telu ka Hwasang-zupaw, nHwazun caytwan hiya, pgkela caycing cusuwin, tgbsiyaq bale Hwapaw nCenpucay, niqan ba ngayan na hwazuncen Cenpucay hiya. Ga mbeyax ba migin meyti bgurah, ga peeyah tgkingal wesin-pingtay. Hmrinas kingal-mang ka funsu na dehuk saya.
Cenhwa zupaw, zupaw nii ka tgparu ba hwazun-sotwan “Cenhwa-risu conghwe”, pnhyegan knkawas 2000 idas 8 ali 10. Cing-ri: Cong yaw-hwe, cong penci: Ancya. Niqan kana Cenpucay, hmrinas 6000 ka syasoryan na.
Singco zupaw, zupaw nii we pnhyegan Maraysiya singco-citwan Cenpucay hiya, pgkela quri mingsung nCepucay, hmrinas 5000 ka syasoryan na.
Kawmen zupaw, singbung congwunpaw klaun riyung Cenpucay.
Wuko zupaw, wano zupaw nii ka pmetti uka pawcu, wano meyti nii ka spooda na wesin-pingtay ka singbung na.
Kwokong zupaw nii we, wano heya ka meyti ini fasing pawcu Cenpucay, wano meyti nii ka spooda na Facebook cwanye-pingtay ka singbung na ma, pdaun na cong-cenwun meyti. Cinpen wanpaw we, hwawun zupaw pnhegan congkwo sanghwe. Pawcu patis Kawmen Sralagn' Kawmen.
'''Singbung-kawcinwun(高棉文報紙)'''
* Kawcin Sralagn.(Sralagn高棉)
* Jiyax sinpung Chakraval.(Chakraval日報)
* Sinpung kdjiyax Cenpucay. (柬埔寨特梅日報)
* Cenpucay Thnai Neys(柬埔寨Thnai內斯)
* Kanychok Sangkhum
*Hepingtow Koh Santepheap(和平島Koh Santepheap )
*Moneaksekar Khmer (高棉良知) - 發布桑蘭西黨。
*Rasmei Kampuchea(柬埔寨之光) - 柬埔寨最大的日報,它循環約18000副本。
*Samleng Yuvachun(高棉青年之聲)。
*Udomkate Khmer(高棉的理想選擇)。
*Wat Phnom Daily。
'''Singbung kari Alimika(英文報紙)'''
* Cinpyen-yopaw(金邊郵報 ,每兩周在金邊發表的英文報紙)
* Cenpucay-singbung kdjiyax(柬埔寨日報,柬埔寨唯一的英文日報報紙)
'''Singbung kari fakwo(法文報紙)'''
* Wanpaw-cenpucay (柬埔寨晚報)
* Ciyaci(家集)
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Tgdaya]]
* Hnlitan na Dakis Pawan
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/柬埔寨<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*# 1.^ [1]
*# ^ 移至: 2.0 2.1 2.2 2.3 Cambodia. World Economic Outlook Database. International Monetary Fund (IMF). April 2016 [2016-06-11].
*# ^ Human Development Report 2019 (PDF). UNITED NATIONS DEVELOPMENT PROGRAMME.
*# ^ Cambodia. Google Books. [31 October 2015].
*# ^ Relazione del primo viaggio intorno al mondo - Wikisource. it.wikisource.org.
*# ^ 反對黨議席雖翻倍 柬埔寨大選洪森勝出. 聯合早報.[永久失效連結]
*# ^ 柬埔寨人民黨贏得參議院全部議席. [2018-04-29]. (原始內容存檔於2018-04-29).
*# ^ inasean.com. 沈良西抨擊修法‧人民黨要一黨專政. 新文網. [2018-06-09] (英語).[永久失效連結]
*# ^ 財長會見高虎城:中國是柬最大援助國. 華商日報. 2016-08-03. (原始內容存檔於2017-04-27).
*# ^ 財長會見高虎城:中國是柬最大援助國. 華商日報. 2016年8月3日 [2017年4月26日]. (原始內容存檔於2017年4月27日).
*# ^ 1.7 million
*# ^ 廣西對柬埔寨投資呈爆發式增長news.xinhuanet.com
*# ^ Cambodia: largest cities and towns and statistics of their population. World Gazetteer
* <small>(英文)</small>柬埔寨王國 - Cambodia e-Gov
* <small>(英文)</small>柬埔寨電子簽證 - Cambodia e-Visa
* <small>(繁體中文)</small>柬埔寨旅遊部官方網站
* <small>(英文)</small>柬埔寨旅遊指南
* <small>(英文)</small>開放式目錄計劃中和柬埔寨相關的內容
* <small>(英文)</small>Wikimedia-logo.svg 維基媒體的柬埔寨地圖集 Gnome-globe.svg
* 維基導遊中有關柬埔寨<small>(繁體中文)</small>的旅遊指南
* 維基導遊中有關柬埔寨<small>(法文)</small>的旅遊指南
* 維客旅行上的柬埔寨
* OpenStreetMap上有關柬埔寨的地理資訊
* 谷歌地圖
jmj7km1pxtoklgspznnj2o6m86xi72d
Came tanah
0
216
12259
12258
2021-03-18T13:57:29Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
12258
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Camay]]
[[Snakun:Truku]]
3x9wwaydg2h93cznmkwkimndtzd9tnm
Cameron
0
217
95154
85982
2023-02-10T22:39:29Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q1009]]
95154
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Cameroon.svg|thumb|Flag of Cameroon-Kwoci (喀麥隆國旗)|alt=Vertical tricolor (green, red, yellow) with a five-pointed gold star in the center of the red.|378x378px]]
= Cameron(喀麥隆) =
Gaga kska Meycow ka [[Cameron]], 6 00 N, 12 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 475,440 sq km(hangan na o Tg54)
(knlbanga dxgal o 472,710 sq km, knlbangan qsiya o 2,730 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 24,360,803 hiyi.
Gaga [[Yaounde]] ka pusu alang paru, jiyax 20 idas 5 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Cameron ga wada sugan 20.60% ka dxgal qpahan, 41.70% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 37.70% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Paul Biya, pnaah hngkawas1982 idas 11 jiyax 6pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Cameroon.svg|thumb|File:Coat of arms of Cameroon.svg-Kwohwey(國徽)]]
[[Patas bntasan:Location Cameroon AU Africa.svg|thumb|File:Location Cameroon AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Komayrong (喀麥隆) =
Komayrong konghokwo (kari Hwakwo: République du Cameroun; Ingyi: Republic of Cameroon), Komayrong kesun daha klaali (kari Hwakwo: Cameroun; Ingyi: Cameroon), alang ga meniq ckceka quri hari ggqiyan hido ka tanyi-cu konghokwo. Quri ggqiyan hido na we, ga msuayus Nayciriya, quri hhreyan na hido ma quri tgdaya na we, ga mtaayus Cato ma Conghwe, quri hunac na we ga mtaayus Cutaw-cuneya, Pongcya ma Kangkwo-konghokwo. Ayus dheran na krrcilung we ga asi tgsiyo Pangniwan, ririh so duma na Cineyawan daka Tasiyang. Ado ka lmlamu ka ddheran na ma gaya na, kika biqan daha ngayan knmalu kesun “syaw-Hweco”, nkiya naq dheran na we niqan hgalang rcilung, nrao, dgiyaq, mmaku qqyexan ma lmiqu mttilux.
Tgbbaro ba Komayrong nii we dgiyaq puniq Komayrong, alang na paru we Tuara, Yawunto ma Cyarua dnii, 200 klegan seediq ma kari daha. Niqan ngayan Komayrong we kwocya cucyo-twe na ma, uyas naq tnaalang daha, Makusa daka Pikusi ka klaun riyung seediq. Kwan-hwang yiyen na Komayrong we, Ingyi ma Hwayi.
== Ri-su (歷史) ==
[[Patas bntasan:Cameroon boundary changes.PNG|縮圖]]
Seediq plaale ba mneniq hini we, seediq alang Paka kesun daha Pemi. Seediq mrengo kari lutuc nPantu we, pneeyah lmiqu baro na Komayrong, ani si, berah na meyah kmremux mangal dheran hini ka Owco-jin de, tena wada theruy icil di. Dehuk knkawas 1884, kwo-wang daha Tuara nii we, kwo-wang Komayrong tgparu ba beyax na tnhweco.
== Cung-cu (政治) ==
[[Patas bntasan:Biya & Marquardt.JPG|縮圖]]
Ngalan sen-hwa pnrbangan smalu na knkawas 1992 ma, sqita sen-hwa na knkawas 1972 di ge, niqan beyax dmudul alang ka congtong daha. Paru ka beyax na congtong, ani naq ini pooda kwoming-tahwe. 180 ka tloongan kwoming-tahwe, mnteru kayhwe kingal knkawas, smmalu hwari ka ooda daha. Suhwa ciko we ga meniq toma suhwa-pu, asi ka niqan pnpsaan na congtong we, ini mhemuc migin pusu senhwa ka tgbaro ba hwayen.
== Way-cyaw (外交) ==
Komayrong we alang qnlhangan ga meniq Renho-kwo, heya ka tg1 alang uxe qnlhangan Ingkwo ga meniq Renho-kwo, alang ta-Ing kwose ka dheya. Komayrong nii daka tg2 alang qnlhangan ga sqlahang Hwakwo ma, mkmalu bad aka Hwakwo. Ani naq 20% ba hei seediq Musuring ga meniq Komayrong we, Isuran hweyi-cucu ka dheya.
Mbeyax ba mptbale daka alang ssiyo na ka Komayrong. Knkawas 2008, daka alang siyo na paru ma mbeyax ka Nayciriya, wada daha qlengun ba ptbale mpprengo ka pntaayus dheran alang daha, bsiyaq .
== Ti-ri (地理) ==
Egu lmiqu ma ddgiyaq ka Komayrong nii, lmiqu bbaro hari kana. Qqtaan ta klaali we 100m betaq 1500m knrawan na, mquri dheran na ckceka de kndudul bbaro ka lmiqu na, kawyen-tising kesun daha. Quri ggqiyan na hido we egu dgiyaq puniq ma cyoring, dgiyaq puniq Komayrong nii we, 4070m ka knbrawan na, tgbbaro ba Sihwe, knkawas 1959 we cmneriq puniq ka dgiyaq puniq daha hiya. Niqan 150km knuglahang dheran blebu ka quri rcilung na tghunac na ggqiyan hido, quri daya na we mttilux, karac mttilux so bbsuring, peeyah daya mquri hanac de, karac so bbuyu qqyexan , qnyuxan na kana hari Komayrong nii ge, kingal knkawas we 1000mm betaq 4000mm, quri tghnac ggqiyan na hido we, nmrinas 6000mm.
== Hwancing (環境) ==
Sqita qnrquran na matis Bernard Foahom, knkawas 2001 we niqan 542 klegan ka qqcurux Komayrong nii, ckceka na we 96 klegan ka qcurux tnhiya naq. Kiya de hmrinas 15000 klegan ka kkui na, 280 klegan ka camac pnunuh wawa na(kana so tgparu na ma tgbiciq na), 275 klegan kui pkkarang nHweco we, maha 165 klegan ka ga Komayrong, ma, teru klegan ka kweyi na, maha 190 dehuk 200 klegan ka qpatun na. Kingal duri we, maha 900 klegan hari ka qbheni na alang daha we, 750 klegan ka ga meniq Komayrong, qbheni ka mdooda rbagan we 150 klegan.[[Patas bntasan:DF-SC-83-08609.jpg|縮圖]]
== Cuyen (資源) ==
Dheran na Komayrong nii we, maha teru pnsnakan kingal ka bbuyu na, maha 10 sngali ka yayung na paru, egu baka qsiya daha. Egu riyung ka nkiya na, tnaanak na, yenyo, kafe, blebun, tenjan syang-cyaw, arumi, dheran arumi, dheran xiluy ma qhuni.
== Rcilung (湖泊) ==
[[Patas bntasan:Cameroon Government G-III TJ-AAW, Paris Orly - by Mathieu Marquer.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Rhumsiki Peak.jpg|縮圖]]
Komayrong we niqan daha rcilung cmeriq naq qsiya, kingal ge rcilung Awnisu Sipe-sung, kingal ge rcilung Monaw’u ga Sipu-sung, rcilung so nii cmeriq naq qsiya ge, teru ba ga bobo dheran nii, daha ka ga meniq Komayrong, meniq kingal di ge, ga meniq ayus dheran na Ruanta daka Kangkwo-konghokwo ka rcilung Cihu.
== Cing-ci (經濟) ==
Knkawas 2008, GDP na Komayrong nii we, maha 2300 meyyen, tguegu GDP alang Hweco ga meniq hunac nrao Sahara. Hwakwo, Itari, Hankwo, Sipanya ma Ingkwo ka bbrigan na. Komayrong we, alang Conghwe kwocya inghang(lekuh ba cingci-ti), alang Congpu Hweco kwocya cingci kongtoti ma, alang Hweco kongsang-ye hwakwe tongyi-cucu.
Pila ddooyan na Komayrong nii we Hweco-hwarang. Kwanryaw-cuyi, paru swecin ma qnnaqah cunghu daha ga dmoi cingci hwacan daha. Spegun suyeri na knkawas 2001 we maha 30%, ma, maha teru pnsnakan kingal kndesan seediq na ga mqrinuc bale, nngalan daha kingal ali we 1.25 meyyen(knkawas 2009). Sbukuy na knxelan 80 de, prading muyu dnudul suce Inghang ma kwoci-hwopi cicng mosa dmayo mqrinuc ka Komayrong nii, so ka kongye na Komayrong de saasu na seediq alang daha qmeepah ma cmikul rmawiq cingci na. pkrana nngalan ka riyoye duri, rmabang ba so ssiyo rcilung ma, so llmiqu ma so quri alang daha daya.
Ani naq wada mtraguh hari kesun singwun-cuyo ka pnrdingan 19 suci we, ani si singwun-so we niqan naq qnnaqah daha, wano naq tnnanak cunghu ma, cungcu-twati ka sqeepah daha. So ncugin psgao qmita naq singwun daha we, kiicu na ssdiyan pusu cunghu. Bale bale we, kwangpo tentay ma tensu-tay we kwoing ka kiya, duma so tenhwa ma tenpaw de, ga qlhangan cunghu ka kiya. Ani si, meniq so wangru na qnawan dsedesun ma, kwoci wangru huu de, ga ini beyo mrana, ini hetur rrawai dah aka cunghu duri.
== Snpegan qqyaun (基礎數字) ==
Netun so spuun psseung qmita daka alang Hweco de, ririh so ga dyagun cuyo cingci sucang ka Komayrong nii. Knkawas 2004, GDP na we 127 owyen; knkawas 2002 we 75 yi owyen. Knkingal sntkeyan dseediq na we 780 owyen(500 owyen bale ka knkawas 2002).
Truma na GDP na we, 42% ka nongye, 22% ka kongye, 36% ka huu-ye. Ani naq kesun 42% ka pnyahan nongye we, madis mege 60% qqpahan, hndure hari de ga seelih hari ka ooda daha so nii.
[[Patas bntasan:Hills near Ngaoundal.jpg|縮圖]]
Snpegan na knkawas 1990 betaq knkawas 2001 di we, tonghwo pungcang pnqita na cunghu we 4.9%.
== Rawkong、Cyoye (勞工、就業) ==
Knkawas 1992, seediq uka qpahun Komayrong nii we 25%. Kana ba ka dseediq na qmeepah we, uka sohwe pawsen ma uka pkdakar na rawtong-hwa duri. Dseediq ga qmeepah quri cunghu na Komayrong nii we, niqan sohwe pawsen ma rawtong-hwa ka pkdakan dheya. Nii ka paru ba bbege na knlmeyan dseeia na, ma, pkdakar ciye daha.
Kwocya rawtong kwanripu(Fonds National de l'Emploi) ga meniq tunux daha alang Yasuto we, 7 ka rawtong pawcang-ci ka ga laalang daha, dmayo seediq daha uka qqpahun.
== Mawyi (貿易) ==
[[Patas bntasan:Kamerun1969-121 hg.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Arte dei bamun, camerun, maschera cerimoniale.JPG|縮圖]]
Snliqan na maruy qyqeya quri kwoway we: 1.205 caw conghwe-hwarang, bbriqan daha we niqan kwang’ure, duma yenryaw ma pancungping, kongye syawping, ingyawping, mmahun, tmaku, rulu hhaqun. Bbrigun daha ngangac we egu hari daka bnrigan daha peeyah ngangac, 1.363 caw conghwe-hwarang, kana so yenyo, qqhuni, kok, kahwe ma, ppuqun snlmeyan daha.
== Hbangan ssliqan cunghu (政府支出) ==
Knkawas 1992 betaq knkawas 2000 ciida, so nii ka ndaan cunghu Komayrong:
3% ka quri pkrkere hei seediq na.
12% ka quri cyawyi seediq na.
10% ka quri kwohwang na.
Saya Komayrong nii we, ga na pqpahun ucuici l ka elu daha yencung kongru.
== Jen-ko (Hei seediq) (人口) ==
Ye bam aha 1,500 wan kana hei seediq Komayrong, 200 sngari ka pucu na. Pantu-ticu ma seediq Pekomi ka eguw bale. Snhiyan daha bale we yensu congcyaw, Isuran-cyaw ma Citu-cyaw.
Knkawas 2008, tntingan laqi seediq Komayrong we, pnspuwan smepu we mitting 4.7 laqi ka knkingal mqedil, kingal duri we, 13% bale ka mkela dmoi sentay piyun kongci. Ckceka na 1000 hei seediq we, 36 ka laqi tntingan daha(suce pingcyun sweping we 21 hei seediq). 42% ka kndusan na 15 knkawas ka seediq Komayrong, 4% ka seediq hmrinas 65 knkawas daha.
== Kari (語言) ==
Kwan-hwang yi-yen Komayrong we, Ingyi ma Hwayi, 10 sung daha ga smdaling Nayciriya ka Sipe-sung ma Sinan-sung we mrengo Ingyi, kana hari alang daha ma, tunux alang daha we mrengo Hwayi, seediq daha naq murun mkela mrengo daha kari, uxe cunghu ka pnoda so kiya, kika seediq mrengo Ingyi de, ini qqaras pnsnakan na ggaalu cunghu, anu qbsuran baro ge to mrengo Hwayi, ini daha sqtai ka mrengo Ingyi, kika pusu daha ttglayan ka gino mrengo Hwayi sgaalu cunghu.
== Cong-cyaw (宗教) ==
Citu congcyaw snhiyun daha bale ka seediq Komayrong, 40% ka snhei Tencu-cyaw, 40% ka snhei Citu-cyaw, meniq ka 20% we snhei Musuring ma, 6% ka snhei snhiyun seediq alang cbeyo, ririh so snhei ani maanu.
== Singcung hwaci (行政區劃) ==
[[Patas bntasan:Cameroon Provinces numbered 300px.png|縮圖]]
Ga na ptyusan 10 sunghwun ka kana alang nKomayrong:
{| class="wikitable"
|+
! colspan="2" |10 sunghwun
|-
|阿達馬瓦省
|Atamawa-sung
|-
|中央省
|Congyang-sung
|-
|東方省
|Tonghwan-sung
|-
|極北省
|Cipe-sung
|-
|利托拉省,意為沿岸省
|Ritora-sung, yen’an-sung ka dungus na
|-
|北方省
|Pehwan-sung
|-
|西北省
|Sipe-sung
|-
|西方省
|Sihwang-sung
|-
|南方省
|Nanhwang-sung
|-
|西南省
|Sinan-sung
|}
{| class="wikitable"
|+
! colspan="4" |Alang na ba paru
|-
| colspan="2" |雅恩德
| colspan="2" |Yaunto
|-
| colspan="2" |杜阿拉
| colspan="2" |Tuara
|}
== Cyunsu、kwohwan (軍事、國防) ==
Kwo-hwang na Komayrong nii saya we, maha 23100 hei kana ka supi na, niqan rucyun, haycyun ma kongcyun. Ini pooda mgsupi kana seediq alang daha ka Komayrong.
== Wun-hwa (Gaya) (文化) ==
[[Patas bntasan:Partie du Marché de Mélong (Littoral).jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Kribi - port de pêche.JPG|縮圖]]
Patis, seediq mpatis patis niqan ba ngayan alang Komayrong: Francis Bebey,Mongo Beti,Calixthe Beyala,Bole Butake,Papé Mongo, Ferdinad Oyono ma René Philombe. Ckceka na ka Mongo Beti we, patis pntasan na knxalan 1950, prading matis patis so qnnaqah na syotawyen(patis ka pntasan na knkawas1956 ka “Le pauvre Christ de Bomba(Bomba, qnrinuc na Cititu” ) we, qtaan daha bale ma prngagan daha.
== Ali smseman ma gdregan (節假日) ==
{| class="wikitable"
|+
! colspan="2" |Ali
!Smseman
|-
|1/1
|元旦
|Idas 1 ali 1 yentan
|-
|2/11
|國家青年節
|Idas 2 ali 11 kwocya cingnen-ce
|-
|5/1
|勞動節
|Idas 5 ali 1 rawtong-ce
|-
|5/20
|國慶節
|Idas 5 ali 20 kwocing-ce
|-
|8/15
|聖母升天節
|Idas 8 ali 15 snmu sungten-ce
|-
|12/25
|聖誕節
|Idas 12 ali 25 sungtan-ce
|}
Kiya duri we, niqan ka ini pskingal ali ka smseman daha, so ka Hwuhwo-ce na Citu-cyaw ma, kaycay-ce na Musuring.
== Ti-yi (體育) ==
Cucyo ka kuxul daha riyung tiyi syzngmu ka Komayrong, knkawas 1982 ka suce-pe psseung Sipanya hiya, mnugaya biqam daha ngayan knmalu bale kesun “Hweco cyongsu”(kari Hwakwo:Les Lions Indomptables), hawan bale ka tiyirung de wada ini baka na Itari. Bobo na ka mmsepac knkaws ka 1990 suce-pe de, Komayrong nii ka tg1 dehuk pa-cyang ka alang mneyah Hweco(ani ba rabang ka 2:3 wada ini baka na Sukoran). Ckceka na kesun Roce‧Mira Komayrong nii ka paru ba ngayan na, mndaha mangal “Hweco cucyo-sensung”.
== Cyaw-yi (教育) ==
Sqita ta snpegan daha knkawas 2001 de, seediq Komayrong ka mkela smepu patis we ye ba maha 75.9%(84% ka rseno ma, 67.8% ka mqedil). Kana hari laqi seediq na Komayrong nii we, ini ngali pila mosa muuyas sapah pyasan pnhyegan cunghu ma, pnhyegan naq dseediq daha. Ga mpgimax cyawyi cutu nHwakwo daka nIngkwo ka cyawyi cutu nKomayrong, dmoi kari Hwakwo ma kari Ingyi tmgesa laqi muuyas. Spegun oosa daha muuyas sapah pyasan we, tgbaro ba kana Hweco. Ani si, tikuh hari ka snpegan na laqi mqedil ka oosa daha muuyas sapah pyasan, anu smparu qmita laqi rseno ka gaya daha, laqi mqedil we ini beyo mosa seno ma so skpahung duri. Netun sqita so ini daha pntena de, quri alang daha hunac ka mdrumuc mosa muuyas sapah pyasan, ado ini baka mptgesa na ka quri alang daha daya, kika ini hari kdrumuc mosa muuyas sapah pyasan.
== Hun-ing cutu (婚姻制度) ==
Reiqu hari hun-ing cutu na Komayrong nii, niqan pndngusan bale ma, niqan ka egu qedil duri, qtaun naq beyax dmanga mqedil rseno, kmmekul su naq dmanda mmqedil ge, ini seung mesa maangal piya mqedil.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* Hnlitan na Dakis Pawan
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
[[Snakun:Truku]]
bn7b1ip4zz9t1ps5nvvlv28dqdz0dwi
Kanada
0
218
102973
102883
2024-02-04T03:46:36Z
Kwamikagami
944
102973
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Canada (Pantone).svg|thumb|Kwoci Kanada (加拿大國旗)|alt=Vertical triband (red, white, red) with a red maple leaf in the centre]]
[[Patas bntasan:Royal Coat of arms of Canada.svg|thumb|Kwohwey Kannada (國徽)]]
= Canada(加拿大) =
Gaga kska Daya Meycow ka [[Canada]], 60 00 N, 95 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 9,984,670 sq km(hangan na o Tg2)
(knlbanga dxgal o 9,093,507 sq km, knlbangan qsiya o 891,163 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 35,362,905 hiyi.
Gaga [[Ottawa]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Canada ga wada sugan 6.80% ka dxgal qpahan, 34.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 59.10% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Elizabeth II, pnaah hngkawas1952 idas 2 jiyax 6pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:CAN orthographic.svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Kanada(加拿大) ==
GKanada(Eygo,Fayui,spuuyas IPA /ˈkænədə/(Ey)/kanada/Fa)). Pnugdungus knlangan Pemeco, dehuk gqiyan hido Taypingyang, musa daya Pepingyang. Mssipo quri hreyan hari hido daka dheran nTanmay Koringran. Thunac mqqapah di knlangan Mekuo dehuk gqiyan hido tdaya. Dehuk 998 wan 467 pingfangkongri knuglhangan na ka dheran Kananda. Gnlekan knubglangan knpruwan Tg.daha. Ngalan knmalu ngayan“Knlangan waso dara”ka Knanada. Wotayhuwa ka pngalan Tgkingal alang Sotu. Knkawas 2020 ngalan niqul seediq dehuk knkawas malix qpahan <Hupusu>.
Berih knkawas 1400 nniqan Yencuming ka Kanada. Puting 15 suci, prdingan musa mquri rcilung hreyan hido Pemeco ka Eykoku, Fakuo, ma pheyu dheran gnlekan knbgrahan. Knkawas 1763, bobo mhedu pncbuwan knkawas 7, yexun cpiqan kana dheram gnlekan knbgrhgan nFakuo quri Peme, hdiqan sbege Eykoku. Bobo mkmaxal knkawas, musa quri gqiyan hido hi tnlaman knbgrhangan Eykoku, dehuk dheran Taypingyang, ma pheyu msnpusan dheran knbgrahan. Knkawas 1867,idas 7 ali 1, knkawas 1867 spooda Senfafaan, pndkaan daha alang Antaresung, Kuwepekosung ka Kanada, msuupu di Snpurancuwe, Sinsukosiya tteru knbgurah nEykoku Peme ka luwan Renpang Kanadac. Bobo dhehuk kingal kbekuy knkawas, musa tuuman kana knbgrahan nEykoku pgluwan Renpang bataq saya ka Kanada.
Knkawas 1931,idas 12 ali 11,Spooda Siminfarin Eykoku, pkburux knlangan Kanada.Ani si Qbsuran ida naq Qbsuran Eykoku Ciyawcu 5 su, ma ida naq Kuohuwe Eykoku dmoi msmalu pnsGaya Kanada. Knkawas 1933, 1944, ooda skdesun seediq ma ooda skuudus seediq psgao beyax,psnaxun spooda Sufaweyen Sumiyen Eykoku hayan, kika hadun Knbgrawan Hoing nKanada. Knkawas 1982 idas 4 ali 17, Qbsuran Mqedil Eykoku mrulun Qbsuran Mqedil Kanada Irisapay 2 su, matis pnskari ptheruy Kuohuwe Kanada, ddooyan psmalu Gaya nKanada, ki betaq hini mhedu ka pnugeegul Kanada di Eykoku. Pooda pgeegul alang, Qbsuran pheyu nGaya ma, Psliyan pprngagan Knlangan Kanada. 10 Alang paru, 3 Alng gnyusan luwan pneegul, Qbsuran knlangan ma Qbsuran Kanada ka Irisapay 2 su Qbsuran Mqedil, Congtu ka pngalan kari Kanada ma sehu.Mrulun pskari Eygo ma Fayui ka Kanada, ngalang pnugeela kari ka Yencuming. Anu knbrawam gnyusan pnsbaang, knuglhangan ma, ango ka nniqun sseediq. Pkdamac yyahan pntheruy sseediq iicil ka knlangan nii. Ki pndkaan mrima dehuk kingal snpegan ka seediq mntuting knlangan icil mtheruy. Knklegan ba ka pnyahan sseeiq, kana pnGaya ini pntena ka knklangan duri. Knii egu hari ka tnheruy pnyahan Yaco.
Anu egu naq ppyahan ma paru pnkrana koci, stenge tntengi, pnkrana ppyahan ka Kanada. Spegan pnryuxan hbangan knklangan, mangal ngayan 16 pntbkuwan pnyahan ka sntkeyan; pnkrana sseediq, tnyuwan mangal ngayan 10 pntbkuwan. Spqita pntgesa, pnugklaan, sooda, knlmwyan skdesun ma, sooda pnyahan nsehu, mangal ngayan tberih pntbkuwan knklangan kana. Kndrmatan tuuman ooda knlangan, Renhoko, Petasiyangkongyecucu, Pemekongfang Suringpu, 7 Takongyekuwocucu, 20 Kuwo cituwan, Yataycingci Hocuocucu, Cingcihocuo di facancucu, Taingkuose, ma luwan pskari Fayui, kana gnyusan dheran rcilung Taypingyangkuo sspuwan pprngagan.
== Ngayan(名稱) ==
Kanada pnyahan kari Sung Rorunsuyirokue kesun Kanata. Dungus na “alang”, “psliyan”. Knkawas 1535, Yencuming meniq Kuwepekosu saya, madis seediq Fuwakuo Yako·Katiya mpuuruy musa Sutakona, ma tnngayun na Kanata ka dheran kii. Bobo na ka stiyu Canada ka Tuonakona “Qbsuran Sutatakona”qmlahang. Knkawas 1545, patis, titu Owco pngalan Kanada ka dheran nii. 17 sucu, ma mgeela 18 suci, Kanada stiyu dheran bgurah Faransi qliyan yayung Sungruorunsu. Spdngusan knciyuk Eykoku 13 seediq tndheran knbgrahan, knkawas 1774 pgkela Kuwepekofaan ka sehu Eykoku. PnGaya ni spnkrnaan dheran thunac 5 rcilung, musa betaq yayung Ohayo knthyaan. Kana dheran nii bniqan knkawas 1783 hani mntuting Mekuo. Ani si dheran quri tgdaya, Antaresung, htiyan nanaq Eykoku.Bobo gnlekan mangal na Eykoku ka bgurah Faransi, spdaha ka Kanada, kesun tdaya Kanada daha ka thunac Kanada. Knkawas 1841, pspuwan kesun Kanada ka kana daha di.
Knkawas 1867, pgluwan kesun Cucuring ka Kanada sung, Sinpurancuwe ma Sinsukosiya. Kndudun smnegul ptaalix Eykoku, dmudul naq mangal ngayan Kanada kana ka spatis daha kobung, ma pnugaya nsehu Kanada. Knkawas 1982, smmesung tntingan ali Kanada, pryuxan Kanada ka ngayan na Cucuring.
== Pntheruy(歷史) ==
=== Knkdesan nYecuming(原住民時期) ===
Spooda tlaman Kawkuse daka ptaso patis pnlutuc, qnbsyaqan maha berih knkawas 24,500, tdaya Yuikong klaan niqal seediq muudus, qtaan kndesan seediq meniq Antare, snolan muui maha musa kongyencen 7,500. Hniti ndaan Cmucac Breenun Koro daka Lhengo Ranyui, ki si bale babale mnugeela nniqan nrudan ba seediq ncbeyo ka Kanada. Dnooyan pnkdesan nYecuming kana ka nnniqal, tnbulan pnhuma, mllamu nniqal pnsliyan, ma eluw bbrigan. Doma wada naq mhurah pnyahan Kanada di pnugbgrahan seediq Oco ka pnGaya nYencuming. Sgtange tikuh knriyan ttlaman ndaan Kawkuse ka pnGaya kkiya. Mgeela meyah meniq pgbgurah Kanada seediq Oco, snpegan kana Yencuming ge 20 wan <sup> </sup>betaq 200 wan. Snpegan Fangciya Yencuming Cenkangweyenhuwe Canada, saya dehuk 50 wan ka Yencuming meniq Kanada.
Anu uka gnbaang kkrnexan hei seediq, mnarux nadis seediq meyah pkbgurah dheran Yencuming, mreeru stliyus, hasika, tenhuwa, asi maku meelih 40-80% ka Yencuming. Saya meniq Canada lutuc pnugeela Yencuming, seediq Ingnuyito, ma seediq Meti. Seediq Meti ge, lutuc mggimax dara di Yencuming ma lutuc Fayi Kanada . Pssengan di Yencuming, ango hari mnsdaling seediq pnkbgurah Oco ka seediq Ingnuyito.
=== Pnkbgrahan seediq Oco(歐洲殖民時期) ===
[[Patas bntasan:Benjamin West 005.jpg|thumb|班傑明·委斯特的名畫《沃夫將軍之死》,此畫反映1759年在魁北克發生的亞伯拉罕平原戰役]]
<Hnqilan nWohu ciyangciyun>, jiyuga na Panjeming·Wesuto. Irih pnsgagi ndaan Kuwepeko knkawas 1759, kongyen knkawas 1000, pncbuwan breenux Yaporahan, mgeela qmleqah Kanada nseediq Oco. Tanah ngudus Ayjuweko pnheyu tikuh nniqqun Ransayawcu dheran speriq Niyofunrantaw. Kndalax knbgrahan nPeo bsiyaq ini psdaling Kanada di Oco, betaq knkawas 1497, seediq Yitari Ciyawako· Kapoto(John Cabot) mpuuyu kyrcilung Kanada tiril Tasiyang Inkoran. Berih 16 suci, Pasuko di seediq Putawya mtalang rcilung, pheyu tmkarac kyrcilung Tasiyang ngngalan cingyui, qqcurux.
Knkawas 1534, Yako· Katiya(Jacques Cartier), seediq Fakuo mpuyu rmigo Sungrorunsuwan, idas 7 ali 24,mangal ngayan Qbsuran Fakuo Faransuowa 1 su gmayus mangal dheran hiya. Knkawas 1583, seediq Eykoku Cesu Hanhuoray·Cipoarto, pheyu nniqan saya Sungyehan Niyohunran, mrengo mesa nii si bale mgeela pnugrahan dheran Peme Eykoku. Bobo na seediq Fakuo Sanmu·To·Sangpuran mpuuyu mprigo msaanak knkawas 1605, nSinsukosuyasung Hangciyakang, ma knkawas 1608, musa alang Kuwepekosung Kuwepekosu, pheyu pnrdingan nsaan meniq seediq Oco Peme. Gnyusan SinFaransi, pnkrana lutuc Fayi Kanada kyyayung Sunrorunsu, prading meniq Tasiyangsung seediq Akatiya. Mptgesa Dori, ma seediq gnbaruy qraqil prading musa muuyu rmigo 5 Tahu, Hatosunwan, kana qlliyan yayung Misisipi. Bobo mdeka 17 suci mppgeeluk ddooyan kenri gnbaruy qraqil, alang Aarkangcing, alang Yirokuwe, gntange Eykoku, Horan, ma Fakuo smdiyan pncbuwan Huri.
Knkawas 1610, egu dheran knbgurahan Niyohuran ka Eykoku.Ini qbsiyaq, pheyu 13 knbgurah dheran thunac . Ani si, knkawas 1689-1763, Ptotuy mccebu dheran knbgurah Pemeco. Ki bobo na mslutuc pncbuwan Pemeco, irih sgeela ddaan Mccebu 7 knkawas . Pnrngagan Bobo na Parihoye speeyux cmepiq kana ka dheran knbgrahan Pemeco nFakuo sbege Eykoku. Knkawas 1763 pnklaan Hangciya Senyen mswae Sinfaransi Kuwepeko Sung, ma Puretunciyawtaw pspuwan Sinsukosiya . Sung Yehansutaw(Kika Aytohuwataw saya) knkawas 1769 pbrexan dheran knbgurah . Kcugun pksyanun tnalang Kuwepeko seediq lutuc Fayi Kanada daha ka spqrnutan seediq 13 dheran knbghaan knciyuk Eykoku, pgkela Kuwepekofaan knkawas 1774 Eykoku, theran quri Kuwepeko sqdisan betaq 5 Lnguwan, ma yayung Ohayo. Ma sperdingan pheyu nniqul Fayi, Snhei Tensikiyo, ma Fakuosumingfa ka Kuwepeko. Ani si mrriyung wada so sdayo knciyuk Eykoku ka seediq 13 tndheran knbgrahan.
[[Patas bntasan:Fathers of Confederation LAC c001855.jpg|thumb|勞勃·哈里斯所畫的聯邦之父(1884),這幅畫反應在1864年舉行的查洛頓會議]]
Knkawas 1783 Matis patis Paritiyawyue smruwa pkburux Mekuo, ma kana 5 Lungwan thunac cpiqan sbege Mekuo. Cpiqan Sinsukosiya gyusan kndalax Sinpurancuwe spdheran nHangsu. Dungus pkmalu lnlungan seediq meniq Kuwepeko Lutuc Eykoku Kanada. Knkawas 1791 pgkela bgurah Senfafaan sehu Eykoku, sugan pskari Eygo ka tdaya Kanada, pskari Fayui ka thunac Kanada. Ma pksnaxun naq ka bbtaqun daha Rifacen, ki bobo na ka mtdaha kesun ka Antare ma Kuwepeko saya. Nujiyuga pnuglaan Renpangcuhu Ropoto·Harisu(1884), ida mrengo ndaan pnrngagan Carotun knkawas 1864. Pnccebu knkawas 1812, mccebu Eykoku di Mekuo, Kanada ka pncbuwan bbale. Bobo pncebu, rahur seediq Eykoku di Ayarran musa mtheruy Kanada. Knkawas 1825-1846, niqal 626,628 ka seediq Owco theruy remux Kanada. Truma niqal kana mqqduriq knuure seediq Ayarran ma, qduriq Kawticingsi seediq Sukoran. Ani si, seediq tnheruy knkawas 1891 sugan pnsepac, pntteru, kkingal wada mhuqil mnarux mreeru.
Pnugdngusan psmyahun pnqlahang nsehu, knkawas 1837 tutuy knciyuk ka seediq Kanada. Ndaan pkseesu nciyosa na Siyunce Talomu,“ Pntaso nEykoku Pemesuusuo”. Mege kari psryuxi Uncocu ka sehu mqlahang, ma psnolun ka lutuc Fayi Kanada, psrwaun dmui pnkari ma pGaya nEykoku. Thei kari nSiyungce Talomu ka sehu Eykoku, ma pgkela Renhofaan knkawas 1840, pggrahun kingal Kanada sung ka tdaya, thunac Kanada. Knkawas 1849, spheyu ma pngalan kari nEykoku Peme ka sehu. Knkawas 1846, matis patis Olokang Tiyawye Eykoku di Mekuo, pgayus Peuwe 49 tu Mekuo di nEykoku quri gqiyan hido. Tiyawye nii pnkseesu qnbsiyaqn ba pnuglekan ssiyo dheran nEukoku ma Mekuo. Ma irih pnugeela sneelu knbguran pheyu dheran Unkohuwataw ma, dheran Poreten Korunpiya.
=== Pnkluwan Renpang daka pnkrnaan(聯邦的組成及擴張) ===
[[Patas bntasan:Canada provinces evolution 2.gif|thumb|加拿大行政區劃的變化]]
Mnspusan pnrngagan pheyu Senfa, knkawas 1867 idas 7 ali 1, spooda Senfafaan. Pnugrahan nEykoku Peme Kanada, Kanada Sung, Sinpurancuwe Sung, Sinsukosiya Sung pkluwan Kanada. Mangal kenri pqlahang pnugbrahan Robotoringti ma dheran Siputifang, pspuwan Siputifang kesun. Ndaan nii skciyuk tndheran seediq Meti. Knkawas 1870 idas 7 pstotuy knckanan Hongho, ma pheyu cnpiqan Sipetifang Mannitopa Sung. Pesu Sung “Dheran Knbgrahan Pureten Korunpiya ma Unkohuwataw pnsuupu knkawas 1866 ”tuuma Renpang. Mkdaha knkawas, tuuman Renpang ka Aytohuwataw duri.
Mgeela mpqlahang Cuwang·Yarisanta·Maytanglaw daka Luwan na Pawsotang pheyu ngngalan jeking pnyahan knklangan pnsbaang bnugurah sqeepah slmeyan Kanada. Pgdngusan pkbgurah gqiyan hido, sdayo pnyahan sehu Kanada ddaan pnbaang eluw kisiya “Kana eluw kisiya Taypingyang Kanada”, ma spdungus ooda pnGaya dheran Cucuring, knbgurah Breenux paru. Irih pkbaang sqlhangan seci dheran, pheyu Sipe Santicingcacyi nsehu Kanada. Knkawas 1898, pstotuy kmari kiing Kolangtayko, rahur seediq Sipe dehuk mtheruy Kanada. Pnrdingal nii ptaalix Siperingti pheyu Yikongtici. Dndulan Wearforito·Lawrear, prdingan seediq Oco meyah meniq Breenux paru hini. Ki spheyu knkawas 1905 Yapota Sung ma Sasukoco Sung.
=== Berih 20 suci pnteru(20世紀早期 分三段) ===
Berih 20 suci, dheran nKanada dooyan naq Eykoku ka oda Wayciyawsuu. mccebu 1 can di Tokuo ka Eykoku, smnegul Kanada. Sggulan musa mgsupi quri pcbuwan gqiyan hido hiya, bobo na mluwan supi Kanana. Luwan supi ni ka Lekuh pncbuwan Wemiring. Pntuuman mccebu seediq Kanada 650,000, 60,000 hari hnqilan pncbuwan, 173,000 ka pnqluqah. Knkawas 1917, Mdudul Pawsotang Ropoto·Rayarto·Potung pooda meyux ngalan supi seediq Fayi Kuwepeko, pstutuy Cungpingweci, ddilan kana ka pprngagan ppyasan Fayi, pnkriyux pnyahan seediq Kuwepeko, tglayan naq Cuyotang. Bobo knkawas 1917, mangal bntaqan Renhotang Dndulan na Ropoto. Knkawas 1919, tbrexan Eykoku Kanada remux Kuocirenmong. Knbbukuy knkawas 1931 Siming Faan ptbale knlangan ka Kanada.
[[Patas bntasan:Canadian tank and soldiers Vimy 1917.jpg|thumb|1917年,加拿大士兵與一輛馬克II型坦克在維米嶺戰役中]]
Knkawas 1930 ddilan uka ppyahan Kanada. Pndaan uka speeyah, Hocoso Renpang Renhohuwe, knkawas 40-50, knklegan pnckulan Sohuwe furicungco Sasukocoun Sung. Mccebu 2 can, Cuyodang Weren·Reang·Maykunci·Cing Dmudun Kanada mpcebu di Tokuo. Pnugaan supi nKanada, knkawas 1939 idas 12 dnhekan nEykoku. Supi Kanada ndaan mccebu, kana pncbuwan Tiyepu, kmremux Itari, pncbuwan Nomanti, mccebu Taciyuncu, ma pncbuwan Suhayarto. Ngalan Tokuo Horan ciida, pnbaaang Canada ka Wangsu Horan, bobo gnlekan kndalax Nacuy Tokuo ka Horan. Pncbuwan 2 can, snlmeyan qyqeya scebu, pnkbeyaq supi Kanada, Eykoku, Conghuwamingko, kana di Suren, pngkere ppyahan Canada. Knkawas 1944, anaq ptutuy Cungpingweci, bobo pncbuwan, mkere ppyahan, ma dmoi kingal knkere supi ka Kanada di.
=== Kanada Hndure(現代加拿大) ===
Knkawas 1949, dheran sqlahang naq Niyofunran “Niyofunran ma Lapulatuwo saya”Remux Renpang Kanada . Pnkrana ppyahan nCanada, kana beyax naq ptalang Kanada. Knkawas 1965, pkryaan Hata ka Waso dara. Knkawas 1969 pooda Suwangyui cungco, knkawas 1971 pooda Tuoyen unhuwa cungco. Pprngagan dungal ka Sohuwe Huricungco, kana so hoken spqita ising, oda dnhekan knkawas qnpahan, taykuang spuuyas laqi. Ani si skciyuk duma suncunghu, malan ba ka Kuwepeko daka Yapota suncunghu, hili mesa mcepiq pkmremux knlhangan daha ka Cunghu Renpang.
[[Patas bntasan:Alexander-NFLD.jpg|thumb|加拿大總督哈羅德·亞歷山大(中間)在總督府接收把紐芬蘭併入加拿大的議案(1949年3月31日)]]
Berih knkawas 1982,phelan Ingsupemefa ka pnGaya nKanada, msnpusan pnrngagan snlmeyan Senfa, dehuk knkawas 1982 qulung niqal naq ka nSenfa daha. Ciida ka sqita pnttingan Kenri nseediq Kanada ma Cuyosencang. Knkawas 1999, skdakan seediq Ingnuyito di Renpangcunghu, mtburux kndalax Sipetifang ka Nunafuto, gyusan dheran tgteru nKanada. Ciida duri, 20 suci knkawas 60, pstotuy Cicingkoming Kuwepeko, dndilan na kana ka kdkilan, ma ptotuy Kuwepeko Mingcucuyiyuntong. Snhei Makosucuyi sgcuqi tiril Kongpucucu Kuwepeko Cefangcungsen,mnegu knremux ka sncugan, noda knpruwan na ka knkawas 1970 Suyeweci. Knkawas 1976, pkburux Kuwepeko seediq Kuwepekotang mangal bnetaq, ma knkawas 1980 spooda Cenming sbrexun Kuwepeko, ani si wada ini dehuk. Knkawas 1990, knkingal Sung pkseesu Kuwepeko Mingcucuyi, tlaman spooda Micihuseting smmalu Senfa, wada ini pdai.
Pnciyu kari, pheyu Repang Cungtang Kuwejun Cungtuwan Kuwepeko, pheyu Kanada kaykotang ka SiKanada. Knkawas 1995, pooda Cenmingkongto dungal ka Kuwepekotang, wana naq 49.4% bntaqan ini dehuk. Knkawas 1997, Kawtungfayen uxe pnGaya pnklaan, bobo na spooda Kuohuwe Kanada Cingsinfaan, kana pnrngagan asi naq spooda Cenming kongce, Kuwepeko di sehu Kanada,ki ka musa prngagan mpaalix Repang. Ddooyan kenri NKuwepeko, knkawas 80 mhiti ma knkawas 90, mgeela, mnetur pnskluwi Sohuwesucen. Truma nii kana pnsipaq ndaan knpruwan ba nKanada, Intu Hangkong 182 haw Panci Kongnan; knkawas 1989 pnsipaq Mongtoro Kongcungseyen; knkawas 1990 Awkaweci, Mgeexan pnrdingan tglayan nLuwan Yencuming di sehu Kanada.
Knkawas 1990, tuuman mccebu Posuwan Kanada duri, kndrumuc tuuman Wehojnwu, kana berih Nansurahu Wehosintong . Knkawas 2001, Posa supi Ahuhan Kanada, Ani si mlawa ptuuman Mccebu Irako Kanada, malix Kanada. Knkawas 2009, dndilan naqah speeyan Kanada duri, ani si saya pkberih malu. Knkawas 2011, tuuman smnegul dndulan Peye dmoi qyqeya musa snbale Ripiya Necan ka Kanada.
== Kddesun(地理) ==
[[Patas bntasan:Canada-satellite.jpg|thumb|加拿大的衛星圖。 針葉林布滿整個加拿大盾地,冰河覆蓋著北極。大平原和五大湖在南部,這裡同時集中全國近一半的人口]]
Dhehuk tdaya Pemeco dheran gnyusan na Kanada, kndalax gqiyan hido kyuTaypingyang musa betaq hreyan hido Tasiyang, tdaya mlutuc Pepingyang. Koringran ga tongpepu, Sung Piye ma Mikorongciyuntaw Ga tghunac na Niyohunran. Knglahang spegan dheran (kana ddheran ma rrcilung) Kanada, meniq berih klangan tgdaha knparu, tgbukuy naq Oruosu; spegan gnlahan ndheran nanaq, mangal berih klangal tgsepac. Kndalax knkawas 1925, pgkela dheran Peci Kadana kndalax sicing 60 tu - 114 tu. Ani si rahun ini psruwa.Dmoi dheran niqal seediq tdaya. ga Ayarsumiartaw niqal Cingpawcan supi Kanada, dehuk pewe 82.5 tu, meyah 800 km dhekan knyusan tndaya. Niqal qnddisan ba kyrcilung klangan ka Kanada; 202,080 km(5,525mi) ka snpegan qndisan.
Kndalax tnhdaan ciida, niqal 8 knklegan lmiqu ini pntena.Truma niqal kdkilan waso mgqumi Kanada Tunti. Kdhaan niqul di Mekuo knpruwan pnktbkuwan tberih klangan Lnguwan Supire (spegan knglahang), maha bale 82,100 km²(31,700 '''mi²'''), knlangan nii egu ba ppyahan qsiya bale. Ma niqal ga skuun Luwocisanmay, Hayansanmay truma ka qsiya bale duri. Msriko ba dheran Kanada, egu mrunun kana huohosan. Knkawas 1775, mperuq huwohosan Suaykosu alang tdaya na Pesu Sung, paru ba snliqan na pnyahan, wada bale 2000 seediq Nisuciya mgedang, sliqan kana ka alang ayu yayung Nasu.
Nadis qnlliyan mperuq runun huosan dehuk 22.5 km(14.0 mi), kari pnsltulan seediq Nisuciya, qnliyan runun spwan na ka yayung Nasu mesa. Kndexan niqul seediq Kanada, knkingal km² 3.41 seediq. (knkingal mi'''²''' dehuk 8.83seediq), klegan muango seediq kklangan.Unsacolang ka mknedux niqaul seediq, ga thunac Kuwepeko Sung, Nanantare, ma mtgarang yayung Sungrorunsu, ma kyrima lnguwan. Anu knglahang ma knllegang ini pntena karac ka dheran Kanada. Msekuy ba rriyung da misan, moto ba meniq quri truma daka breenux paru, diyan dehuk -15°C(5°F), musa -40°C(-40°F)da knsekuy bale ka patis tnyuan. Mquri mtheya ssiyo, dehuk mceka knkawas bungan huda ka dheran, mslutuc knkawas bnngan huda ka quri tdaya. Kurcilung Penansung, so ka Unkohuwa, muuxun ka karac. Quri kyyayung hreyan hido, pntnaan kntlexan maha 20°C(68°F). Dheran mtruma, rbagan pntnaan ka kntlexan musa 25~30°C(77~86°F), mncugin mnkala 40°C(104 °F).
== Seji(政治) ==
[[Patas bntasan:Canadian parliament MAM.JPG|thumb|位於渥太華的國會山莊]]
Sehu Kanada Ihuwecu, pnheyu Senfa Qbsuran, mangal Sancenhuri pnhyegan. Qbsuran Kanada pnyahan, Rifacen, Sufacen, ma Singcungcen. Irisapay 2 su ka Qbsuran Maedil saya.Ma Qbsuran 15 knlangan Tnbrexan na Taingkuose duri. Anu meniq Inkuo ka Qbsuran Mqedil Kanada, snugulan na Congtu ka Pngalan na kenri ooda. Uka kenri meniq sehu ka lutuc Hangsu. Dooyan Neko ka Singcungcen knlangan. Kingal Luwan knlangan Tacun, ma Giing Siya Yiyen, sdudul Congri ka Weyenhuwe, ani si niqal tikuh kenri ka Congtu, ma Qbsuran, pdooyan da meniq so ooda paru. Ki Congtu pheyu Congri pgkere sehu. Qpahan Congri ka niqal kenri kingal Ciko, Rifa Tian, psgagun Congtu, Sungtu, Giing Sangyiyen, Renpang Cuwekawfayen Tafakuwan, Kuoingciye, ma seediq Mpdudul Ciko.
Giing Siyayiyen Kanada bntaqan seediq knkdheran iicil, sbetaq sseediq “mege kari”Congri pttoyan Congtu, mk4 knkwas mtexa, ma so sseediq “mege kari”Congri pttoyan Congtu, mk4 knkwas mtexa, ma so ini snhei Kuohuwe de sptoyan nanaq. 105 Giing Sang Yiyen bntaqan ini pntena pnyahan dheran, 75 knkawan ka maalix qqpahan. Mneegu mangal tnloongan Siya Yiyen Mndudul knkingal Tangkuwe, maangal tloongan pkciyuk Tangcusi na pukung Kanada,tloongan nii,mgeegul oda di Yihuwe, psbaang sehu ini pgGaya. Knkawas 2015, sbetaq senkiyo Siya Yiyen 5 kana Cungtang bntaqan remux Siya Yiyen. Snaaxun so truma nii.
[[Patas bntasan:Cansenate.jpg|thumb|在國會山莊內的上議院]]
Cuyotang Kanada(Eygo,:Liberal Party of Canada;Fayui:Parti libéral du Canada,Congcenpay, Cucungtang)Pawsotang Kanada(Eygo, Conservative Party of Canada;Fayui, Parti conservateur du Canada,truma tnarac Cucungtang, Bukung pkciyuk.)Sinmincutang Kanada(Eygo,New Democratic Party;Fayui, Nouveau Parti démocratique,Tiril cungtang Sohuwe Mincucuyi)Kuwejun cungtuwan(Fayui:Bloc Québécois,Pooda pkburux cungtang Kuwepeko)Ryuitang Kanada(Eygo,Green Party of Canada;Fayui, Parti vert du Canada,huwanpawcuyi Cungtang)Daha klegan sekining na sehu, Renpangcunghu, ma 10 Sungcunghu. Sung Yihuwe pooda 1 Yencu, mntena hari Renpang Yihuwe spooda. Dheran ttereu nKanada kkkingal naq Rifaciko daha. Ani si quri Sung, uka ba kenri daha Senfa, sngo b aka keri Senfa ka dheran gnyusan, ini pntena ka pnklekuh daha duri.
=== Horicu(法律) ===
[[Patas bntasan:Medal-Viki.jpg|thumb|印第安酋長勳章,用於紀念加拿大君主與原住民在1871年至1921年所簽署的11項條約]]
“Senfa Kanada” ka spgeela Senfa na Kanada, pnheyu pnatis Hricu, daka uxe pntasan Horicu. Knkawas 1867, pdaan Senfafaan pkdhaun Renpang Cunghu daka Sung Cunghu ka Kenri. Knkawas 1931, Siminfaan malan speeniq niqal Rifacucucen. Knkawas 1982, pdaan kingal naq Senfafan pnkburux Rifa, ptaalis sqlahang na Eykoku. Snlmeyan Faan kiya, psaan Jencen Kanada daka Cuyo Sencang, Sencang nii pgkere Cipuncenri Kongming Kanada. Bale ba uxe pglaan Sencang ka sehu, anu Jncen daka Cuyo Sencang ti33 tiyaw Kanada, srwaan pkciyuk duma Sencang Renpang Yihuwe, ma pngalan keri ka Sung Yihuwe.
Anaq uxe ba pntlayan, ptbale ba ka seediq Owco mgeela di Yencuming. Pnrdungan meyah knbgurah dheran Owco, ki prading sehu Eykoku di Yecuming pgkari. Bobo na ka knkingal patis spatis, so ka Ingtianfa, sbleqan skqehun niqal spooda pntbale. Truma na 11 Tiyawye, pntasan Qbsuran Canada “Qbsuran Mqedil Wetoriya, Aytohuwa 7 su, ma Ciyawcu 5 su tteru”, kana pntasan di Yencuming knkawas 1871-1921 knkngalan knkingan Tiyawye. Tiyawye nii snmalu Qbsuran Mqedil pnsuupu Singcungci daka Yencuming, ma spqlahang Yencuming Sufa Kanada, ma Pefang Facangpu. Knkawas 1982, Sefafaan ti35 tiyaw, malan spkere. Pnkere Tiyawye nii ka Yencuming, so ka Iriyaw Pawcen, ini ngali Jeking pngaalu.
[[Patas bntasan:Ottawa - ON - Oberster Gerichtshof von Kanada.jpg|thumb|在國會山西面的加拿大最高法院]]
Sufacikuwan Kanada niqal kenri pgkela Fari ma pkciyuk Pnrngagan Yihuwe faan. 9 Tafakuwan pnlawa Congri daka Sufapu, psgulan Congtu mqeepah, ma Sositafakuwan “ Pefuri·Maykoring, mgeela Mdudul Tafakuwan mqedil saya ”. Kana Fakuwan Kawtungfayen ma Sangsufayen, pssgulan na Repang Cunghu mqeepah. Kana Sunghun Kanada pooda Putongfa, wano kuwepeko sung pooda Suminfa. Singfa Kanada ka Knbobo knkingang Fari Sunghun. Anaq meniq naq knkingal Singsufayen ma Cufapumun ka Sung, dehuk pqlahang Sunghun ka Hangciya Ciping Kanada.
=== Wayciyaw ma oda supi(外交與軍事) ===
75,000 Supi bale Kanada saya, supi Hope Ciyunjen ge 51,000. Luwan supi Kanada ge, Ruciyun Kanada, Hangciya Hayciyun Kanada, ma Hangciya Kongciyun Kanada. Knkawas 2011, sliqan hbangan supi maha hari 245 yi Ciyanatayen. Kanada di Mekuo, niqal qndisan ini psbangi gnyusan, mddayo ooda Ciyunsu, ma mpgtange knpruwan pnthyaqan gnbaruy ppryuxan bbrigan. Anaq so nii, pnkburux naq ooda Wayciyaw Cungco ka Kanada, so ka pgkere Wayciyaw Kuwansi di Kupa, ma ini sruwa pskagul supi musa Irako. Luwan nTaingkuose, ma pskari Fayui Kuocicucu, heya di Ingkuo, Fakuo ma berih knbgrahan di Ing, Fa, malu ba ka pntbele. Anu pncebu 2 can ciida, paru ba dnnayo pnlxanan na Horan, betaq saya ka pntbele na kiya.
[[Patas bntasan:US Navy 090425-M-9917S-314 Canadian Army soldiers assigned to Alpha Company, 3d Battalion, 22d Regiment of Special Purpose Marine Air Ground Task Force-24 depart a U.S. Navy landing craft air cushion (LCAC) and deploy onto Mayp.jpg|thumb|加拿大第二十二皇家軍團在UNITAS的軍事演習]]
Anu pgeegul di Taingtikuo daka Taingkuose, kana dndulan ndaan supi na Ingkuo Kanada, kana mndaha pncpuwan Poar, ma pncbuwan suce 2 can. Kndalax ciida, sooda na kana ka ddaan, ma msuupu di knlangan icil psbale oda klangan. Knlangan prdingan Renhukuo, ma Tasiyang kongyecucu ka heya duri. Cenga uxe mccebu ciida, tuuma [[Renhokuo]] Hancan Kanada duri, ma msuupu di Mekuo peheyu Peme Kongfang Suringpu, snbaang kmremux karac baro Suren ka Kanada duri. Knkawas 1955, pooda yensi supi mndaha mccebu quri Congtong ciida, Waysu Kuouputacun Rausuto·Piarsin “knkawas 1963 mangal bntaqan Congri Kanada” pndaan pnrngagan supi Weho Renhokuo pntbale mpcebu, mangal snadu Nopear pntbale 1957. Ki pnglaan ndaan Weho Renhokuo, Rausuto·Piarsin kesun seediq bnarah ka oda nii. Kndalax ciida betaq knkawas 1989, tuuman knkingal oda Weho Renhokuo ka Kanada, mnmriman. Ndaan oda Ruanta daka berih Nasurahu snkagun beyax supi ka Kanada duri. Ani si so nii ndaan pnskagul beyax supi knlangan icil duri, sndiyan pprngagan kari duri, kesu ka Somariyacoun knkawas 1993, paru ba ka pnkari.
Knkawas 1990, remux Luwan knlangan Meco Kanada, knkawas 200 idas 7, meniq Antare Unsasu mlawa msseli Cangu Huweyi Luwan nii, knkawas 2001 idas 4, meniq Kuwepekosu mlawa oda mnteru Meco Kuociya fonghuwe. Pgdungus di ptlbuwan kyutaypiyangci psdlingan ppyahun, tuuman remux Mpsuupu pprngagan ppyahan Yaco Taypingyang duri. Pnsgulan Renhukuo posa supi tuuman mccebu di Ahuhan, knkawas 2011 idas 7, prading splawa mpeelih supi. Pncbuwan nii, 158 supi mhuqil, kingal Wayciyawkuwan, daha mqeepah mdayo, ma kingal sinbunkisiya msnegul mccebu, kana snliqan hbangan ge 113 yi ciyayen. Knkawas 2007, di Itari,Ingkuo, Nowe ma Oruosu suupu pgkela hbangan 15 yimeyen, spooda pdayo knlangan kayfa Yimiyaw, ma mlawa knlangan icil psnegul ddaan oda nii.knkawas 2007 idas 8, prdingal tglayan Pecitencucen Oruosu Kanada, pnyahan ge sprigo rcilung truma na Oruosu, quri nii kndalax naq knkawas 1925, mpgasyus tndheran pkrana dheran na ka Kanada. Knkawas 2011 idas 3-10, sggulan Renhokuo tuuman Ripiya Necan Kanada. Knkawas 2014, prading musa Irako posa Kongciyun ma Tocong Putuwe, mccebu di knlangan Isuran ka Kanada duri.
[[Patas bntasan:HMCS Regina (FFH 334).jpg|thumb|在2004年環太平洋演習的哈利法克斯級巡防艦里賈納號]]
Niqal naq dndilan na meniq Kuocisuu ka Kanada, ngalan Congtung Ciyangkuo na Kuoci. Tuuman Renhokuo, kana Sucemawyicucu, Cingcihoco ma facancucu. Knkawas 1976, matis patis remux Kongming Cenri daka Cungcu Cenri Kuoci Kongye ka Kanada.
[[Patas bntasan:Political map of Canada zh-tc.png|thumb|Gnyusan sqlahang(行政區劃]]
=== Gnyusan sqlahang(行政區劃) ===
Luwan kingal 10 sung, ma 3 tici Renpang ka Kanada. Sugan 4 ka ngalan bale sqlahang. Sipu Kanada, Cceka Kanada, Sunghun Tasiyang, ma Pepu Kanada. Sooda Iriyaw Pawsen, Sptgesa, Sohuwe Huri, egu hari ddooyan Cucucen ka Sunghuwe daha ka Tici. Pspuwan nngngalan jeking, egu ka nSung daka Renpang cunghu. Ango ba sehu knlangan so nii. Sehu Renpang dehuk pcikul horicu quri Sunghun, so ka Wesungfa Kanada, anaq so uxe daun sehu Sung, spooda daha. Sptena mege ssliqan hbangan knkngalan ppyahan nSung pkrihun oda dnnayo duri.
'''Knklegan maxal Sung :'''
* Sung Yapota, “Eygo, Fayui, Alberta, pnheyu knkawas 1905, pntaalix kndalax Siputifang”
*Sung Pesu, “Eygo, British Columbia. Fayui, Colombie-Britannique, Knkawas 1871 remux Renpang”
*Sung Mannitopa, “Eygo, Fayui, Manitoba, knkawas 1870, pnheyu kndalax Siputifang.”
*Sung Niyufunran ma Sung Lapulatuo, “Eygo, Newfoundland and Labrador, Fayui, Terre-Neuve-et-Labrador, knkawas 1949 remux Repang.”
*Sung Sinpulancuwe “Eugo, New Brunswick, Fayui, Nouveau-Brunswick, knkawas 1867 remux Renpang.”
*Sung Sinsukosiya, “Eugo, Nova Scotia, Fayui, Nouvelle-Écosse, knkawas 1867 remux Renpang.”
*Sung Antare, “Eygo, Fayui, Ontario, knkawas 1867 Remux Renpang.”
*Sung Aytohuwataw, “Eugo, Prince Edward Island, Fayui, le-du-Prince-Édouard, knkawas 1873 remux Renpang.”
*Sung Kuwepekuo, “Fayui, Québec, Eygo, Quebec, knkawas 1867 remux Renpang.”
*Sun Sasukocoun, “Eygo, Fayui, Saskatchewan, knkawas 1905 pnheyu kndalax Siputifang.”
'''Teru dheran gnyusan''' ''':'''
* Dheran gnyusan Nunafuto, “Eygo, Fayui, Nunavut, knkawas 1999 pnheyu kndalax Siputifang.”
*Dheran gnyusan Siputifang, “Eygo, Northwest Territories, Fayui, Territoires du Nord-Ouest, knkawas 1870 remux Renpang.”
*Dheran gnyusan Yuikong, “Eygo, Fayui, Yukon, knkawas 1898 pnheyu kndalax Ringti Ropoto.”
*
== Ppyahan(經濟) ==
[[Patas bntasan:Canada FTAs.png|thumb|截至2009年,與加拿大有自由貿易協定的國家是深藍色,而還在談判階段的國家是青色,加拿大是綠色]]
Gingko Kanada ka pusu gingko na knlangan nii, sqlahang na Sutifun·Pulocu. Caycungtacun daka Kongyetacun, nTongcicyui Kanada ngalan spooda Caycungcihuwa. Toruntuo ka ppryuxan bbrigan, pntbkuwan tg7 knlangan Cungcen Ciyawyisuo. Betaq knkawas 2012, dehuk 1,577 ppriyux brigan kosi nToruntuo. Ppyaahn klangan tg10 Tacingciti ka Kanada. Knkawas 2015, sntkeyan Kuonemawo dehuk 1,550 wanyi meyan. Ppyahan na pngmaxan Luwan pkrana Cingcihoco daka Luwan 8 Takongyekuo duri, pnyahan musa 10 Mawyikuo truma,knbrawan pnyahan dehuk Kuocihuwa. Ppyahan Kanada pnugmaxan, Pnklaan Mekuo Cuwantong Cicinghuwe Cingci Cuyocusu, meniq berih na Mekuo daka kana hari Siokuociya. Ma mnoda ini dehuk ngngalan ka sntkeyan ciida. Knkawas 2008, cinkoo Kanada hmrinas 4429 yi meyen, truma na nii, 2808 yi meyen pnyahan qyqeya Mekuo, 117 yi meyen pnyahan qyqeya Jupun, 113 yi meyen pnyahan qyqeya Ingkuo. Knkawas 2009, Mawyisunca na ge 48 yi ciyayen, sqita daka knkawas 2008, Mawyisunca na ge 469 yi ciyayen.
Kndalax berih 20 suci, Cucawye, Caykuwangye ma Huuye pnkrana Kanada kndalax Nongyekuo, pryuxan kingal knlangan Kongyehuwa. So kana knlangan Ikayfa, ngngalan ppyahan Kanada ka Huuye, niqal 3/4 ka sqeepah daha ka huni. Ani si quri Icicanye, ini pntena di Ikayfa knlangan, Icicanye nCanada ge, oda ggeyu qhuni daka Suyokongye si bale ba ppyahan na ka Kanada. Kanada ge, knlangan Ikayfa, nuango Cukuo Nunyen knlangan ka heya duri. Mtheya Sunghun ssiyo Tasiyang, stenge snkuwan Nunyen Tenjanci, ma snkuwan knkana suyo daka Nunyen Tenjanci ka Sung Yapota. Tndheran A,Ho nSapasuka Yuten, stngayan snkuwan pnkrana 13% suyo klangan. Meniq pnkraman snkuwan suyo Tg3 klangan, mhiti naq Wenejuwera daka Sauti Arapo. Kanada duri ngalan knlangan ppyahan kingal Cukuo Nongcanping ma Kuwangcan knpruwan knlangan. Knparu Snapu Speriq pyahan klangan siyawmay, yocay ma ppyahan pnhmaan ddemux ppuqun. Ma sin daka yu kuwang Cucankuo, cing, ne, ryui, kangcay, tekuwangsu, ciyawtan, ma kana cen.f
[[Patas bntasan:Nafta.jpg|thumb|加拿大,美國和墨西哥政府的代表於1992年簽署北美自由貿易協定]]
Alang tdaya Pepu qnnaqah ba karac, kuwangcan daka qhuni ka ppyahan skdesun. Quri thunac na Nanpu, Antare Sung daka Kuwepeko Sung, pnraguh Cucawye pnkarana. Slmeyan Cicoye daka Fesingci ka paru ppyahan tnalang. Bobo pncbuwan Arcutacan, pggaluk ppyahan Kanada di Mekuo. Knkwas 1965, pntasan Meciya Cicocanping Mawyiseting spooda ddaha knlangan sslmeyan Cicokongye Mawyi Pencing. 20 suci knkawas 70, peruq Nungyenweci, ma kcugun sqlahang knlangan hbangang icil Cucawye, ptutuy Congri Piayar·Turutaw sehu na Cuyotang, smmalu oda Kuociya Nunyen Cihuwa ma Waykuo Tocu Suncaciko. Ani si 20 suci knkawas 80, Congri Cingpu Pawsotang Mating·Purayun·Maarroni malix oda Kuociya Nunyencihuwa, pryuxan Tocu Canada, psbeyax Waycu meyah Tocu Canada. Knkawas 1988, matis patis Canada di Mekuo, psserus pddaha knlangang Kuwansuwe, Meciya Cuyo Mawyiseting. Ma spkrana betaq Mosiko ka Cuyomawyici. Ckceka knkawas 90, Congri Cuyotang Jang·Koretian pskeruc ssliqan hbangan, kndudun qmhedu mege knbrexan knlangang.
Knkawas 2008, dndilan Cutayweci dehuk Kanada, ma paru pnkbrihan na ppyahan, mrana suyeri. Knkawas idas 10, dehuk 8.6% suyeri na Kanada. Ani si knkingal Sung ini pntena, Suyeri kndalax Sung Mannitopa wana 5.6%, musa knrbawan 17% ka Niyofunran daka Lapulatuo. Knkawas 2008-2010, meelih 16 wan ka qpahun bale, 22 wan ka uka qqpahan ani betaq knuwan. Knkawas 2010-2011 Caycung Nen, Cayu Renpang Canada 5567 yi meyen, spegun Caycung Nen di 2008-2009, 4637 yi meyen, pnkrana knbrexan hbangan na Kanada. Niqal dungal, Waycay Kanada knkawas 2010, tberih kndalax 410 yi meyen, musa betaq 1940 yi meyen. Anu Gingko nPawsotang Kanada daka berih sehu, niqal Caycungingyui, ma pnooda naq pkeelih Kuocaycungco, biciq hari ka dndilan pneelih ppyaha na di Luwan 8 Takongyekuo. Knkawas 2013, mseesu qtaan ppyahan Kanada, ani si, mthuwe ka pnkrana, sglaan Ocayweci daka knbrawan suyeri na Kawci. Mstena ciida duri, Renpang Cunghu, ma kana tndheran Canye, pnkrana musa betaq brigan knbgurah Yaco Sucang, pntalang knklegan Cuko Kanada. Knkawas 2011, Yaco tg2 knparu Cuko Sucang na Kanada, mtbukuy Mekuo nanaq. Ani si, pgdngusan pnkrana Cuko Suyo musa Congkuo, pnheyu hako Unciyaw Pekuwan shaqun Suyo Pekuwan ngalan kari pprngagan rrahur.
== Koci(科技) ==
[[Patas bntasan:STS-116 Payload (NASA S116-E-05364).jpg|thumb|2006年,安裝在發現號太空梭上的加拿大機械臂幫發現號執行STS-116任務]]
Knkawas 2011, posa hbangan maha hari 299 yi ciyayen Kanada ptlaman spraguh prdingan. Betaq knkawas 2012, mangal snadu Nopear pndkilan na Kanada, quri Uri, Huwase, ma Ise 14 seediq kana. Knkawas ciida, quri oda Paru Kuocising tiyawca, Koyen Curiyang, mangal ngayan klangan pntbkuwan tg4. Egu Kuocisin Kawkoci Kosi Kanada duri. Dmoi ngayan knklangan Kuoci Wangru pntbkuwan tg17, niqal hmrinas 2840 wan ka seeduq dmoi, 83%, irih snpegan kana hei seediq knkawas 2012. Quri ooda pntalang ddaun Taykong, kana Waytaykong, Singsing, ma ptalang Hankongcisu, ma Pkrana Wesingkoci, kndrmutan Kanada. Knkawas 1961, dehuk mnkala karac baro ka Yunce 1 haw, pntalang naq knlangan, mangal ngayan tg3, pheyu, smmalu, ma posa Jencaw Wesing musa Taykong ka Kanada. Tbukuy nudi Suren daka Mekuo. Knkawas 1984, Mayko·Cariaw, heya ka mgeela kesun Taykongjen Kanada. Knkawas 2013, 9Taykongjen Kanada, musa Taykong, hmrinas mn15 tuuman madis seediq oda snkyaan.
Tuuman oda pheyu Kuoci Taykongcan Kanada, ma mgeela mtluhe Taykong Cicijen. Pnheyu Kuoci Taykongcan ma Mekuo Hangkong daka Taykongcongsu, Taykongsuo Kanada Tapi, Kanada Tapi 2 haw ma Tukotohaw tu3 Cicijen. Knkawas 1960, Kosi Hanten koci Kanada, pgdungus marah bbrigan, ma smmalu knklegan wesing. So RADARSAT 1 haw ma 2 haw, ISIS Wesing ma MOST Wesing. Ciida duri, dhekan yenfa ma smmalu duma ddooyan Tankong Huce, so ka Hepuranto, pnckulan knkawas 1961, hmrinas 1 cencuka dnooyan.
== Hei seediq(人口) ==
Pndaan snpegan hei seediq knkawas 2016, niqal 35,151,728 kana ka tnalang Kanada, daka knkawas 2011, mrana 5.0%, knkawas 1871,dehuk 10 pe mnnexan snpegan hei na Kanada. Kndalax pnheyu knlangan Kanada, kndudun mquri Sipu mrana ka hei seediq. Knkawas 1871, rahur seediq musa meniq quri hreyan hido 4 Sunghun, “Antare, Kuwepeko, Sinpurancuwe,Sinsukosiya”, ma snpegan knkawas 2016 de, 1/3 seediq meniq Sung Snapo paru daka tuiril gqiyan hido hi, “Mannitopa, Sasukocoun, Yapota, ma Pesu”. 7 knlangan Luwan truma, Kanada ka tnnais ba pnkrana hei seediq. Knkkwas mrana 1%. Pspuun qmita hei seediq knkawas 2016 daka knkawas 2011, pnrana hei seediq ge,170 wan, seediq tnheruy ka pnkrana bale ka seediq Kanada,“maha 2/3 hari”, niqal 1/3 ge, pnkheruy naq pntuting.
Anu bbaro ka wetu, ki 80% rahur meniq thunac ka seediq, mstheya gnyusan di Mekuo “Ini spegi gnyusan Arasuciya”, ini hrinas 150km “93mi”. Hbaro meniq Kuwepekosu-Unsacolang, Pesu Sung hiqul breenux, ga Yapota Sung Kaciyari–Aytomong Colang. Pewe 83tu msderux dehuk 41tu Wetu na Kanada. Pewe 55tu ka rahur 95% niqul sseediq. So ka knlangan Ikayfa, seediq Kanada, kndudun knpriyux ka hei seediq duri, kndrudan peni. Mrana ka malix qnpahan dehuk knkawas, meelih ka seediq niqal beyax sqeepah, Knkawas 2006, 39.5 knkawas ka snpegan sptena knuudus na ka seediq Kanada. Knkawas 2011, 39.9 ka knkawas pnkrana skdesun. Knkawas 2013 de, pdehuk 81.5 knkawas ka pnkraman snpegan pkdesun na ka sseediq Kanada.
Pndaan snpegan hei seediq knkawas 2006, rahur pnyahan luwan Seediq Kanada ge,“Seediq Kanada”, “ini kesa Lutuc nrudan, rahur ka niqal dara Pureten Ing / Su / Aysantaw”, dehuk 32%. Seediq Ingyi Kanada 21%, Fayi Kanada 15.8%, Sukoranyi Kanada 15.1%, Ayarranyi Kanada 13.9%, Toyi Kanada 10.2%, Itari Kanada 4.6%, Huwayi Kanada 4.3%, Tiimingcu, 4.0%, Ukoranyi Kanada 3.9%, Horanyi Kanada 3.3%. Yani 600 Luwan ka Seediq ngalan Tiimingcu sehu. Pnkrana hei Yencuming, irih kndkilan 2pe hei seediq ka knlangal. Knkawas 2006, niqal 4% hei seediq srengo daha niqal dara Yencuming. Ma niqal 16.2% ka hei seediq uxe lutuc nuango Yoso Jencong. Knkawas 2006, kesun Ango lutuc Yoso Jencong nii ge, kana Nanyayi Kanada, Huwayi Kanada, Seediq mqalux, kana Seediq Lame. Knkawas 2001-2006, nuango hei seediq lutuc Yoso Jencong mrana 27.2%. Knkawas 1961, wada ini dehuk 2% ka Seediq Kanada “Maha bale 30wan seediq” maha kesun ango pnlutuc, ma Yencuming, ini dehuk 1% ka hei seediq.
Knkawas 2007, msdaling 1/5 “19.8%” ka seediq mntuting knlangan icil, truma nii msdaling 60% ka hani pntheruy Yaco “Kana Congtongtici”. Pntheruy Congkuo hari ka kana, Feryuiping ma Ingtu. Pnyahan snpegan Tongcici Kanada, knkawas 2031, lutuc nuang Yoso Jencong mpgayus congjenko 1/3. Nii maha mpstena Mekuo saya. Kingal klangan knegu seediq pntheruy ka Kanada duri. Anu pnyahan na knlangan nii, ddilan pntheruy Cingcicungco, ma Ciyating Yiming Cungco. Knkawas 2012, niqal 257,887 seediq pntheruy dehuk Kanada. Rahur seediq tnheruy meniq alang paru, Tuoruntuo, Mongtoru, Unkoguwa. Mkdamac seediq pnqraqil ka Kanada duri, snrwaan na meyah ka Nanming klangan spegun maha hmrinas 10%.
== Snhei(宗教) ==
Pndaan snpegan hei seediq knkawas 2011, seediq Kanada snnhei Kiristo niqal 67.3% “Kana Sing Ciyaw, Tencu Ciyaw”, 38.7% knrahur ka seediq Snhei Ten Cuciyaw Kanada. Renho Ciyawhuwe Kanada, “ 7 cung snpegan ka msuupu pgeegul, Canglaw Ciyawhuwe Kanada, kana di Weri konghuwe Kanada, ma Kongrihuwe Kanada.” Msuupa Sinciyawpay tnalang, snhei seediq Congjenko 6.1%, ma 5.0% ka Sungkonghuwe Kanada, 1.9% ka Cinsinhuwe. Ma niqal 23.9% hari ka seediq uka so snhei. Niqal Snhei duma naq ka Isuran Ciyaw 3.2%, Ingtu Ciyaw 1.7%, Siko Ciyaw 1.4%, Fociyaw 1.3%, ma Yota Ciyaw 1.2%, ni ka Snpegan payhunpi knklegan Snhei Congjenko.
== Stgesa(教育) ==
Stgesa Kanada ge, Knkingal Sung daka Tici ka mdudul. 5-7 knkawas betaq 16-18 knkawas, yexun spuuyas knkawas Kanada, pgkela 99% seediq mkela qmita patis da rudan. Knkawas 2011, 25-64 knkawas, niqal 88% pnyasan patis Kawcong ka snpegan. Pstnaun ndaan Luwan pnkrana Cingci Hoco dehuk 74% knbrawan. Knkawas 2002, 25-64 knkawas seediq Kanada, maha 43% niqal patis pnyasan Tacuwan. 25-34 knkawas truma, niqal 51% mnangan patis pnuuyas Tacuwan. Pndaan pngkela Kuociya Kuwangpo Kongsu, knkawas 2012, Knlangan Kanada paru ba ka pnyasan na meniq knklangan.
Pntlaman Kuoci snllhayan llaqi Cihuwa knlangan Kanada, knbbaro ba ngalan Luwan Cingci Hoco ma pnkrana ngalan pstena, rmabang ba ka suse, Kose, ma quri Yetu.
== Kari(語言) ==
[[Patas bntasan:Bilinguisme au Canada-fr.svg|thumb|加拿大語言分布;英語人口–56.9%, 英法雙語–16.1%, 法語–21.3%, 人口稀少區域]]
Spooda Jencen Kanada, ma Cuyosencang ti 16tiyaw daka Renpang Kuwanfang Yuiyefaan, Srengo Kari Bukung ge, Eygo ma Fayui, ma daan Suwangyui Cungco Kuwanfang ge, Kuwanfang Yuiyen Weyenhuwe. Eygo daka Fayui, meniq Renpangfayen, Kuohuwe, kana Renpangciko, mntena kana ka srengo. Baka ngngalan cuyen Tici, knkingal Kongming, anaq ciko maanu, niqal kenri spkari Eygo daka Fayui. Knkingal Sunghun daka Tici, niqal Bukung ptgesa pnkari Luwan ango ka sapah pyasan, saangal naq pnkari Luwan angal Kongming Kanada. Meniq Kanada, Eygo daka Fayui ka ngalan pprngagan. Maha 59.7% hari seediq Kanada pnkari nEygo. Ma niqal 23.2% seediq Kanada pnkari nFayui. Truma nii, 57.8% ge, pnkari Eygo nanaq. 22.1% wano naq Fayui ka srengo, ma 17.4% seediq mkela pnkari Eygo, ma Fayui. Niqal Soci 73.0% pnkari Eygo, ma duma Soci 23.6% pnkari Fayui.
Knkawas 1977, snrwaan Fayui Sencang, pheyu pskari Fayui ka Bukung Kuwepeko Sung. Hmrinas 85% seediq mkela mrengo Fayui seediq Kanana, ani si, maniq Antare Sung, Yapota Sung, ma Mannitopa Sung thunac, rahur ka seediq mrengo Fayui duri, Antare Sung meniq tbukuy Kuwepeko, Sunghun mkela mrengo Fayui Kanada. Sin Purancuwe Sung ka ngalan pnkari Bukung, mtburux pddaha pskari Eygo ma Fayui, seediq Akatiya pskari Fayui niqal Congjenko Sunghu 33%. Sinanpu na Sinsukosiya Sung, Aytohuwa Wangcutaw Sipu, Pureten Ciyawtaw, rahur ba niqul seediq Akatiya duri.
Duma Sunghun ini pgayus spkari daha, ani si niqal Sunhun Ciyawyui Ciko, Fating, ma kana Cunghuciko, Eygo ma Fayui ka sprngagan daha. Mannitopa, Antare, ma Kuwepeko smruwa pskari Eygo ma Fayui. Pngalan kari Rifaciko daka Pgkela Faryui, ani si meniq Antare, anaq pskari Fayui ka Bukung, ini hrinas Eugo. Meniq alang Kanada, niqal 11 Tii yuiyen, ma kana kari daha psnaxun phrinas 96 klegan ka kari pnsnaxan tnualang. Truma nii, wano naq kari Tori, kari Ingnuito, ma kari Awcepuwa ka rahur srengo seediq, ma wano naq ka kari ttru nii, kesun anq knuwan qnbsyaqan maha uxe mpgedang mesa ka kari daha. Ga Sipu Tifang, knklegan ka kari Yencuming ngalan srengo Bukung. Anu Kari Nuito prngagun riyung na Nunahuto, ma ngalan pnkari Bukung tnalang ka tteru kari nii duri. Knkawas 2011, dehuk hari 600 wan seediq Kanada ini kesa Eygo,Fayui pnkari nrudan, uxe pnkari Bukung nii, Hanyui daka Yeyui hmeri ttaan “ Dehuk 1,072,555 jen”, Pangcopu yui “430,705 ”, Sipanya yui “410,670”,Toyui “409,200”, ma Itari yui “407,490”.
== Pngaya(文化) ==
[[Patas bntasan:The Jack Pine, by Tom Thomson.jpg|thumb|湯姆·湯姆遜的作品北美短葉松,收藏於加拿大國家美術館]]
Rahur Mingmingcu ka Knlangan Kanada, mddidil knkingal Unhuw, ma sqlahang Senfa ka knkingal Unhuwa. Seediq Kuwepeko pgkragun daka naq tnseediq Kuwepeko, ini naq pntena tntikuh ka Pnugaya Kuwepeko daka Pnugaya ingsu Kanada. Qtaan kana knlangan truma, Pnugaya Masayko ttaan ka Kanada,Pnugaya Kanada, pneeyan knklegan Tici, Yencuming ma Luwan ini pntena dara kesun tntbale Cuunhuwa. Ma Cunghu Cungco,so ka Kongkong Iriyawsitong, Fecususing, kndrmatan Speelih Mqrinuc, Ptbeyax Psbaang Qmlahang Halung, ma Smruwa Msterung Tongsing, tmalang meniq berih snlmeyan pngaya nKanada.
Dheran knbgrahan na Ingkuo daka Fakuo ka ndaan Rekisi, dndilan 2 knlangan ni ma Yencuming ka pnaya nKanada. Rahur seediq Kanada pukrun daha qmita ka Tuoyen Unha, krwanun daha Unha Kanada ka nii duri. Mekuo Yuirosuye, ma kuxul ba meniq meti Ingsu pnugaya Kanada duri.Ma kuxul daha ba kana Unhuwa Canwu Kanada, ma Yuijen, niqal Mekuo daka knkuicil klangan duri. Pnkdkilan Pnugaya nii, ngalan spooda Renpang Cunhu, Faryui, Kosi Kuwangpo Kanada, Kuociya Teningcyui, Kuociya Kuwangpo Tensu Kanada, ma Tongsiyun Weyan di duma Ciko nii. Isuciya Kanada, paru ba ndaan na kesun Suce Isu, so ka mgeela knlangan njiyuga na Tangmu·Tamusiyun, ma njiyuga Luwan 7 Seediq. Hmrinas 10 knkawas mnjiyuga Kanada Sansuwehuwa ka Tangmusiyun, betaq knkawas 1917 mhuqil. Meniq ka mnjiyuga na Luwan 7 Seediq, Risiyang Cuyi daka Kuoming yisu ka sqita na sseediq, knkawas 1920 idas 5,Luwan nii, mgeexan sqita ka knbtunux daha. Knkawas 1950, ngalan sbege Waykuo Kuweping na Kanada sehu ka Isu Fongko na seediq Ingnuito nii.
[[Patas bntasan:Celine Dion Concert Singing Taking Chances 2008.jpg|thumb|upright|席琳·狄翁在2008年蒙特婁演唱會上表演]]
Tnubu uyas na Kanada, egu ba ka mangal ngayan klangan psnmalu uyas, mtluhe tmubu, ma Luwan tmubu uyas. Pkela uyas tnubu nii ge, Kosi KKuwangpo tensu Kanada, ma mpqlahang Tongsiyun Weyenhuwe. Ldaxan Ingyece Kanada, mangal snadu Cuno, pndaan Cangpen Isu Kanada daka Koseseyen. Aykuo ingye Kanada, skdiyun betaq knkawas 1800, ini ba pntena ka Aykuokoci na di Ingkuo. Pnuglaan Aykuo ingye na Kanada ge, “Seediq paru pahung Kanada.”Pntasan knkawas 1812. Uyas knlangan “A, Kanada”Mnugeela kndalax Kuwepeko Sung Hucongtu Siawtuo·Ropitaye, pnrdingan ngalang Ali Kuwepeko. Ma ngalan uyas knlangan de, knkawas 1980.Tbuwan bnarah na Karikosa·Lawari, posa kocu ge, Atuoarhu·Pesi·Rutiar Cesu. Spuuyas uyas Faun ka mgeela, knkawas 1906, srnuwan Eygo ka uyas.
Ndaan Tiyui na Kanada, gimun musa 18 suci, knkawas 70. Undo knlangan nii ge, Ping ciyo daka Cyuikun ciyo. 8 knpruwan alang Kanada 7 ge, Tuoruntuo, Montoro, Unkohuwa, Wuotayhuwa, Kaciyari, Aytomongtun, ma Unnipo, niqal Kuociya Ping ciyo Renmong Cingingcen kana. Niqal ka undo qrasun seediq, so Pinghu, ma Ciyasu cociyo, Ciyasu Cuciyo Cuye Rensay ge, Ciyasu Cuciyo Rensay Kanada. Kaarhu ciyo, wang ciyo, Pang ciyo, Huwase, panciyo, Payciyo, Kanran ciyo, Insu cuciyo, ma rangciyo, kuxul stheyaq rriso, ani si ini keegu ka Cuye rengsay. kingal ba ka cuye pang ciyo tuwe na Kanada, Tuoruntuo Ranniyaw tuwe, ma kingal Cuye Rangciyo tuwe, Tuoruntuo Mongrong tuwe. Knkawas 1900, bobo prading Awyunhuwe, knkingal pssengan ini grahuq musa tuuman, ma pnoda paru pssengan Kuoci, kana knkawas Mongtoro Awyunhuwe rbagan, knkawas 1988, Kaciyari Awyunhuwe misan, knkawas 2010, Unkohuwa Awyunhuwe misan, knkawas 1994, Ranciyo Cinpiyawsay klangan, knkawas 2007, U20 Sucepe Cuciyosay, knkawas 2015, Kuoci Cucong Nicu Sucepe.
Knlangan Kanada, pgeegul kdkilan, rekisi, ma Yencuming. Mangal waso qhuni dara pngyusan ndaan knlangan, giman musa betaq berih 18 suci. Puyu Waso dara hata Kanada cbeyo,saya. Ma Ihuncen ni Kuohuwe na Kanada. Ma niqal knlangan icil mangal Hori, Tayen Kanada, Qbheni Mtrebu, ma Hangciya Kanada Cicing. Snsemun ali Kanada, niqal snsemun knlangan, ma sunsemun ali knkingal alang. Egu ka snsemun ali quri Citu Ciyaw, so ka Krisumasu, ma ali pnqraqil Yesu. Niqal snsemun quri snhei icil, ngalan seediq knlangan duri. So ka Yotay Ciyaw, Isuran Ciyaw, ma Tongcung Ciyaw. Ali snqaras bubu, Ali snqaras tama, ali pskxelan, ali Sngpayciko, anaq ini gdregi ali, pkrun smmesung na seediq Kanada duri. Ali Smhuwe ge, snsemun na di Mekuo daka Kanada, dungus na smhuwe Tama baro mege stenge nnmehu. Ani si ini pntena ka ali smsemun daha. Knkingal knkawas idas 11, gdregan ali knpitu 4 ka Ali na smhuwe ka Mekuo, knkingal knkawas idas 10, gdregan ali knpitu 1 ka Ali smsemun na Kanada, mntena ali dah aka Ali Korunpu na Mekuo.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Tgdaya]]
* Hnlitan na Aking(黃美玉) emptgesa.
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/加拿大<nowiki/>(參考自中文維基百科)
r6jut5vam20elrk1tbds9n7g2nhdf5x
Cangi
0
219
13030
13029
2021-03-18T13:59:01Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
13029
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Qriyan]]
[[Snakun:Truku]]
htpup8pmdjx6vm0zy1f4teytcas49lw
Carapongay
0
220
106906
100365
2025-03-27T14:19:53Z
46.211.65.138
106906
wikitext
text/x-wiki
= Carapongay(堺橋部落) =
Gaga mniq Taytung Cangpinsyang ka alang Carapongay.
33 sapah ka kneegu na sapah, 82 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 73% niqan 60 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 27% niqan 22 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis62%, Bunun1%, Tayal2%, Puyuma1%, Truku2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Ruwan alang Cingsan o niqan tru sslian alang.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nuysan Pingtung nsgan Santimung alang Cingsan.
== Gasuc(範圍) ==
Dgiyaq Cingsan o gaga mniq alang hunac gqiyan hidaw, dhuq dgiyaq Weyryawsan saw hari hunac gqiyan hidaw 8km.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Dxgal sttu hari, saw hari 125~150 knjisan.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey>Kwotaw tg3>cyworu cyawrywotaw>elug cyworu>elug sanmin>elug wucyuan>elug tungning>elug rwoning>elug cifen>elug cangswo>Ping tg>Elug sngri>elug syi>elug qnpahan nansing>elug cungyang>Ping27> dgiyaq kssiyaw elug>dhuq.
== Klgan sjiqan nealang(部落所屬族群) ==
Seejiq Paywan.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Paywan ni kari Tlu.
== Snhiyan cungcyaw(宗教信仰) ==
Pusu Gaya kndsan dha.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Mnuda kska alang ka yayung Pucyang, ga ssiyaw yayung ka alang, quri saw igi 1-5 rin hiya o tmhangan dha Sekauman(斯卡烏馬岸),narac 6rin hiya o tmhangan dha sivalatje(溪瓦拉特),daya hari o 7rin setaizuazua(斯台若娃若娃),mslagu ni pqita ka lalang, tru alnag hiya sayang o, kingal kmlawa singcng, mntna ni tmhangan dha「Mincusyang」, kiya ka kiya ni kari seejiq tnpusu kana.
== Pgkla patas rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu bi pnhyugan sapah:
Nuysan Pingtung nsgan Santimung alang Cingsan mincusyang tg9.
Saan qtaan rmigaw nniqan:
◎Haysenkung(海神宮)
‧ Shuya musa ka Haysenkung(海神宮)
Ppanan rulu: Kndadax tunux sngayan rurlu qrngul dhuq nsgan Kawsu alang Kawsu do tucing rulu na basu quri Mawrin, Tacin, Kawsu, mkksa quri alang Samo 90 minute dungan do kika dhuq da.
Mgrig su na rulu:kwotaw tg3 haw cangc cyawrywotaw →Sngtaw tay24syeyn →Syeyntaw 185siyeyn→ Taywan→ Haysenkung
◎Qyqaya hnici rudan sbiyaw Paywan yisukwan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
l36nmgeaccwpj37pk38go4mt8qlpekj
Carl XVI Gustaf of Sweden
0
221
13043
13042
2021-03-18T13:59:05Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
13042
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:King Carl XVI Gustaf at National Day 2009 Cropped.png|thumb|King Carl XVI Gustaf at National Day 2009 Cropped(卡爾十六世·古斯塔夫)|alt=King Carl XVI Gustaf at National Day 2009 Cropped.png]]
= Carl XVI Gustaf of Sweden(卡爾十六世·古斯塔夫) =
Mntucing hngkawas 1946 idas 4 jiyax 30 ka Carl XVI Gustaf ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Sweden]] ta sayang o kiya ka Carl XVI Gustaf, pnaah hngkawas 1973 idas 9 jiyax 15 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
8cymqql5vqvyz81mc02ftrrzx599hl2
Cavak
0
222
100366
13049
2023-10-06T00:06:46Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100366
wikitext
text/x-wiki
= Cavak(青山部落) =
Gaga mniq Pingtung Santimnsyang ka alang Cavak.
273 sapah ka kneegu na sapah, 864 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 794 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 70 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan88%, Rukai2%, Amis1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
o25apwyoghjrf3wk89l97wpn9sxchwd
Cawcingsan
0
223
13056
13055
2021-03-18T13:59:12Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
13055
wikitext
text/x-wiki
= Cawcingsan (照鏡山) =
''Cawcingsan(照鏡山)'' ksun o, ga daya bi Y''eynpingsecyuy(延平社區)'' na ''Pingtingpu(坪頂埔)'' hiya, kika ksun balay gaga mrijing mllug dgiyaq, hruan hidaw o msttu hari kiya, gqian hidaw o ida mdowras balay kiya.
Hruan hidaw hiya o ida mqliwaq balay hruan hidaw, kndadax dhiyaq qmita o saw bi gagi kiya ni thnganan dha haya da.
Mhiyug daya bi dgiyaq o, ida qtaan kana ka mgpajiq qhuni O''cya(茶樹)''ni qnpahan bunga, ga rmgrig babaw qnpahan ka klalay ni qduda, tduwa smkaway qmita eyyayung Mtudu, ''Funghwangsan(鳳凰山),'' ''Cicitasan(集集大山)'' uri, mpgqi siida ka hidaw do, ida mpslukah bi lnglungan sjiqun.
[[Snakun:Truku]]
e7xhilt4c8z8gkwvvobjcyc91zpku1w
Cawcrung
0
224
13063
13062
2021-03-18T13:59:14Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
13062
wikitext
text/x-wiki
= Cawcrung (造紙龍) =
''Ccang Hori'' ga pnhyugan hngkawas 1979, hngkawas 2006 siida ga dnyagan ''Kungyenyueyn'' kwankwang kungcang, wada dha pryuxan “''Cawcrung sowcwangkwan''” ka sngcan cangfang dha. Manu ka “''Cawcrung sowcwangkwan''” nii ga, pusu na balay o iyux pkla shuya dmuuy ka dpatas nii, tduwa sluun lnlamu qqtaan ni ssalu ana manu. Niqan egu klgan ka saan dha tlamay smalu quri qyqaya patas, djiyun kndusan. Kiya ni tduwa dsun “''Cawcrung sowcwangkwan”'' hini ka lqlaqi meuyas patas, niqan saan DIY, sapah bbrigan qyqaya patas, snalu teykung patas ksun ka uqan nhapuy, unhwakwan niqan seejiq empsruway rmngaw quri patas dnii ka hiya.
[[Snakun:Truku]]
4fdhy7mljxgrt9a6acqcso6daqtixeg
Cawi
0
225
100367
85464
2023-10-06T00:06:48Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100367
wikitext
text/x-wiki
= Cawi(靜浦部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Fungpinsyang ka alang Cawi.
151 sapah ka kneegu na sapah, 435 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 419 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 16 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis94%, ni rahuq na o2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Qnbhangan ta kari sbiyaw o, kndadax esisil alang mnrmuxan dxgal hini ka seejiq seuxal, kiya ni kuxul bi dha ka hini, kika saw nii dha tmhangan da.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Fungpin alang Cawi.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga mniq narac bi gsilung yayung Siywokujwan(秀姑巒溪), pqita alang sipaw daya bi alang Takangko.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Kssiyaw gsilung.
== Pgkla patas cyawtung(交通) ==
Mgrig rulu:
Taypey>kwotaw tg3>kwotaw tg3 cya Taypey ryeynrwotaw (深坑端)>elug wensan>syeyn 106>syeyn 109>elug peyyi kungru> elug pinhay kungru > elug suhwa kungru>elug hwatung hayan kungru>dhuq.
== Klgan sjiqan nealang(部落所屬族群) ==
Seejiq Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis ni kari Tlu.
== Snhiyan cungcyaw(宗教信仰) ==
Snhiyan pusu alang gaya dha, Cyoro, Teyencucyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Hangan alang sbiyaw ka Dafdaf, hangan sayang do Cawi, dungus na o 「mniq ruwan kska dgiyaq breenux 」uxay uri o kndadax yayung Syokujuwan qluli paru gsilung hiya hnruan kingal dxgal 「sipurantaw溪卜蘭島」, kiya ni hncian rudan sbiyaw Cingpu uri, hangan nii o pnaah kari Amis 「Cpua茲卜阿(yayung qluli paru gsilung 出海口)」ni「Mipuran咪卜濫(qhuni nraaw mnudus dungan樹枯死後再生)」seupu kana ni kika niqan hangan nii, dungus na o kika kndadax yayung qluli paru gsilung hiya mnudus dungan ka nseejiq msa, niqan qnbhangan ta kari rudan sbiyaw o kndadax eseisil alang miyah mtmay dxgal hini, kiya ni asi eniq hini kana, tmhangan dha hangan nii da.
== Pgkla patas rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Saan rmigaw nseejiq:
◎Hakaw canghung Peyhwey kweysyeyn(北回歸線)
Fungpin Pgkla patas rmigaw.
Skanki Pgkla patas rmigaw.
<nowiki>http://www.feng-bin.gov.tw/index.php</nowiki>
<nowiki>http://tour-hualien.hl.gov.tw/index.jsp</nowiki>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
4p0wi2l9e2zrp4q9xzi8iu68cutecst
Cayamavana
0
226
100368
85463
2023-10-06T00:06:50Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100368
wikitext
text/x-wiki
Gaga mniq Cyaiseyn Arisansyang ka alang '''Cayamavana'''(中文:茶山部落).
110 sapah ka kneegu na sapah, 297 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 70% niqan 208 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 30% niqan 89 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Cou 55%, Bunun 15%.
== Pusu nniqan alang (部落特色) ==
Jabian, dungus bi kari Cou o 「Psu nniqan seejiq pianna」.
※Bukuy qnaqih gbihur paru do maa geasuc kika kmlawa dha nniqan dxgal(mdudul prajing pnhyugan kika bukuy qnaqih gbihur paru duri ka Singcngyuan ) .
== Nniqan alang (所在位置) ==
Nyusan Ciyayi nsgan Arisan alang Cayamavana.
== Gasuc (範圍) ==
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Dgiyaq, bbaraw knjisan dgiyaq o saw bi hari 1260~1600.
== Pgkla patas cyawtung (交通資訊) ==
Kndadax Ciyayi quri hunac muda tay 3 syeyn, mnuda su Yunswey, Cungrun, Yungsing kika dhuq su tay3 syeyn 333km hiya, igi qmita o tduwa qtaun quri saw Cayamavana pgkla patas, kteetu muda tay3syeyn o tqirig su narac o hakaw Tapu, mnuda su hakaw nii quri hunac do tduwa asi dhuq Ciyayi nungcang, Yucing, Nanci.
Malu bi nniqan ka Cayamavana, asi ka musa kksa rmigaw txal, kika sayang o seupu ta musa qmita ni kika klaun ta inu ka kmalu na.(委員會99年3月12日重建綜字第0990001673號函及99年3月23日重建綜字第0990001951號函)
== Klgan sjiqan nealang (部落所屬族群) ==
Seejiq Cou.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Cou ni kari Tlu.
== Snhiyan cungcyaw (宗教信仰) ==
Snhiyan pusu bi gaya dha ni pnrhulan Joro.
== Pnaan alang (部落由來) ==
Jabian,dungus na kari Cou o 「nniqan seejiq pianna」. Kari hnang mnrmuxan Tanah Tunux siida saw bi hnang Ociya(Jia) ni hnang dgiyaq (yama), kika tmhangan dha Cayamavana.
Pianna o wada ungac ka seejiq Bunun Ranse, ciway balay ka gaga pntasan dha patas ka seejiq nii, gaga mniq Cayamavana ni nuysan Kawsyung nsgan Sanmin alang Minsng hiya, qnbhangan ta alang Minsng seejiq Cou Kanapu o, nirih seejiq Kanapu ka seejiq Ranse, tduwa pprngaw ka dha kari nii, kiya ka kiya ni gaga mniq cingcaw cungyey( 清朝中葉 ) do ungac da kari nii. Kari hnang mnrmuxan Tanah Tunux siida saw bi hnang Ociya(Jia) ni hnang dgiyaq (yama), kika tmhangan dha Cayamavana.
Lnglungan seejiq Cou, Sinmey, Sanmey, Cayamavana o kika alang Tapang kana 「alang Nansan」gaga mniq hunac bi nyusan Arisan ka alang Cayamavana, gaga mniq hunac bi qsiya yayung Cngwun, daya o lntulan ka yayung Takupuyanyu ni Sinmey, gqiyan hidaw o lntulan nsgan Tapu, hunac skrayan yayung twoyayi ni nyusan Takaw nsgan Sanmin(pusu bi dxgal nanCou kana). Llbu bi ka dgiyaq, breenux bi ka dxgal, knjisan ddgiyaq alang Cayamavana o kska hari 260~1,600 knjisan, pusu bi elug mniq nsgan Arisan dhuq nyusan Takaw ka hini. Niqan rima rin ka alang, Dalih hari kingal kbkuy tnsapah, niqan hari rima kbkuy sjiqan. Pusu bi seejiq alang o pnaah Tapangse ni Tefuyey tnhjilan hini, alang Cayamavana o kika sdalih bi breenux ka alang Cou, bukuy Kwangfu do thruway niqan klmukan ni Bunun mnrmuxan hini da, kana seejiq klmukan mniq alang o 15%, sngari seejiq o pusu seejiq Cou, ciway bi ka seejiq Bunun. Knbarux dxgal klwaan ka seejiq klmukan pusu pnhumaan Pingrang, seejiq tnpusu o uxay wana pnhmaan djima, sari ni nana manu pnhuma, wana bi kingal saan dha qnpah saw dmayaw klmukan qmlahang djima kika mangal hnbangan dha, dalih tru hngkawas, knbyaxan bi mdudul pnhmaan dha ni knklaan dha Cou ka alang Cayamavana, niqan bi saan dha rmigaw ni nniqan tqian ka alang, wana bi alang hini mnuda saw nii euda ka mniq Taywan.
== Pgkla patas rmigaw (旅遊觀光資訊) ==
Pusu bi pnhyugan sapah:
◎Snpuan ruwan ciway sapah pyasan yucyuan. (05)2513014
[605]Nyusan Cyayi nsgan Arisan alang Cayamavana 3rin tg74.
◎Ida nkiya mnudus nniqan 屯阿巴娜, elug mnuda kana seejiq 玉打山 , elug mnuda kana seejiq卓武山 , elug ndaan rudan sbiyaw Cayamavana
◎Cayamavana茶山─qbruhan meuyas uyas ni rmgrig 珈雅瑪
◎Qnquran btunux qpahan 楊榮勝
◎Snluan baga slaq 羅昭琴
Saan dha rmigaw
◎Kungyuan alang
Hangan sbiyaw Cayamavana o Cyayama(珈雅瑪), dungus ririh na kari Dakupuyanu o「mniq kska ggiyaq breenux」, paru bi alang mniq hunac bi nsgan Cyayi, egu bi ana manu ka daya bi sslian qsiya曾文水庫, egu bi pusu qqhuni ni knudus samac.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
h9zpft48deeul1m1byc238e2w49p35q
Cayingun
0
227
85341
85340
2021-12-31T11:26:57Z
Nicole1301
651
/* Patas bnatas niya Tjuku個人著作 */
85341
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:蔡英文官方元首肖像照.png|thumb|蔡英文官方元首肖像照|alt=蔡英文官方元首肖像照.png]]
= Cayingun(蔡英文) =
Mntucing hngkawas 1956 idas 8 jiyax 31 ka Cayingun ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Taywan]] ta sayang o kiya ka Cayingun, pnaah hngkawas 2016 idas 5 jiyax 20 pnrajing kmlawa klwaan.
= '''Tjuku (蔡英文)''' =
'''Tjuku''' (hangan niya Paiwan kari Paiwan: '''Tjuku'''; kari Ingkoku: Tsai Ing-Wen; kngkawas 1956 idas 8 diya 31-), hangan niya Sediq pa Sama, hangan adana: Syaw-ing. Mincu-cin-pu-tang-ci sey-ji jn-wu, So-to Cyo-ka Min-koku mi Min-cu-cin-pu-tang Cu-si, hiya uri u Ho-ri-cu Swey-ce uri mi Ryu-s uri, mnngalan Sing-cng-weyn Hu-ku Ying-cyo, Ri-po-ing, Te-lu Wey-weyn-huy Syo-ning, Qnlhangan An-jeyng Kay-gi C-syun Wey-weyn ka qpahun niya. Mntuting Tai-ho-ku, pusu balay llutuc niya u Taiwan Hey-to Hwang-san-go, kiya ka llutuc sediq Hakka (Holo mi Hakka) mi pnspuwan Sediq Tnpusu Paiwan Joku. Muyas cida mnangal Pyasan Tubeyhing Ho-ri-cu-si Pnhiyu Qnlhangan Fa-swey-s, Pyasan Tubeyhing Fa-swey-weyn Fa-swey Swo-s kiya mi Pyasan Tubeyhing London Sey-ji Key-jay Swey-weyn Fa-swey Ha-ka-sey na swey-wey, mnniq ngalan mptusa Pyasan Tubeyhing Sey-ji Pnhiyu Qnlhangan mi Pyasan Tubeyhing Tong-wu Fa-swey-weyn.
Kngkawas 1986 cida, '''Tjuku pa tumal Qnlhangan''' Maw-yi Cu-c mi dmuda pprngaw kwoci; wada spruwan mita sey-hu. Mniq Ri Tng-huy cida, hiya ka ngalan Kwo-an-huy C-syun Wey-weyn, pusu bnatas ‘Tu-ku-bey-cu Pnluban Niya Qnlhangan Mi Qnlhangan’ pusu kari. Kngkawas 2000 cida Cn Swey-pyeyn ka mtutuy daw, '''Tjuku''' ka dmuwi hnyuwan uka tang-ci ngalan Telu Wey-weyn-huy Cu-wey. Kngkawas 2004 cida, '''Tjuku''' u tumal Min-cu-cin-pu-tang ngalan pu-hwen-cyu Ri-po-ing. Kngkawas 2006, '''Tjuku''' u ngalan Su-cng-cang Ney-ke na Sing-cng-weyn Hu-ku-ying-cyo, dhuq so kawas ka cong-c.
Kngkawas 2008 cida, Min-cu-cin-pu-tang pa alaw ini baka So-to seyng-kyo mi mtuting, '''Tjuku''' u mniq mlih bay cida ka hnhangan tang mi wada phyuwan Tang-cu-si, kiya ka mwaya bay qridin phyuwan Tang-cu-si, hiya u dmudul tang dha knpriyux mi wada mkpiya mbiyax knluwan seyng-kyo uri. Kngkawas 2010 idas 11 cida, '''Tjuku''' mniq Sin-pey-s S-cang seyng-kyo, wada ini baka Cyo-koku Ko-ko-min-to ho-sweyn-jn Cu ri-rwen. Kngkawas 2012 u '''Tjuku''' pa rmirih Min-cu-cin-pu-tang tumal So-to seyng-kyo, kiya ka Taiwan mwaya balay qridin So-to ho-sweyn-jn, binaw wada ini baka Cyo-ko-ku Ko-ko-min-to ho-sweyn-jn Ma Ing-cyo, kiya mi wada malax Min-cu-cin-pu-tang Cu-si.
Kngkawas 2014 cida, '''Tjuku''' u mntxal mangal Tang-cu-si Min-cu-cin-pu-tang Dungan, kiya mi wada mbiyax seyng-kyo pnspuwan 9 seyng-kyo na 13 alang mkbrnux keyng Su so-cang. Kngkawas 2016 idas 1 diyax 16 cida, '''Tjuku''' pa rmirih tang-dha tumal So-to seyng-kyo, wada niya ini baka ka Cyo-ko-ku Ko-ko-min-to ho-sweyn-jn Cu-ri-rwen, Cin-min-tang Ho-sweyn-jn Song-cu-yu; kiya uri u, tang dha mniq Ri-po-ying u wada hmrinas dmka ri-po-ing uri, mntxal balay mndungus c-cng, kiya Taiwan tumn3 mssriyux cng-tang. Mntna kngkawas idas 5 diyax 20, psdhuwan phiyu Soto, kiya ka mwaya balay qridin So-to Taiwan, kiya uri u Hwa-jn S-cyey na tutaxa qridin So-to. Kngkawas 2018 cida, wada ini baka Pnspuwan 9 seyng-kyo ka Min-cu-cin-pu-tang daw, wada malax Min-cu-cin-pu-tang Cu-si Dungan ka hiya. Kngkawas 2019 idas 2 diyax 19, '''Tjuku''' u muda psiling sing-bung ki-sya cida u muda ptura kari mplutuc muda So-to dungan, idas 6 cida u wada mbiyax cu-sweyn, mndungus bay rmirih tang dha mtutuy seyng-kyo So-to. Kngkawas 2020 idas 1 diyax 11 cida, '''Tjuku''' u wada mbiyax mangal 817 knbkiyan hyo lmutuc So-to dungan, wada nniya ini baka ka Cyo-ko-ku Ko-ko-min-to ho-sweyn-jn Han Kwo-yu, Cin-min-tang niya ho-sweyn-jn Song-cu-yu, '''Tjuku''' ka Taiwan kndadax cbiyaw dhuq saya, snpeyyah kngkawas 1996 msdurux seyngkyo So-to nmangal hyo knou niya balay na So-to, kiya uri ka mwaya balay muda lmutuc mangal So-to na qridin Weyn-so Tunarac Asia; kiya uri u wada hmrinas dmka ka Mic-cu-cin-pu-tang mniq ri-po-ying, lmutuc mndungus bay c-cng.
== Kndusan niya cuxal (早年生活) ==
=== '''Quri so tnsapah niya家庭背景''' ===
Kngkawas 1956 idas 8 diyax 31, '''Tjuku''' u mntuting mniq Tayhoku Makay Byo-ying,bukuy daw thdil dhuq Yangminsan to-tyeyn sapah ti ‘Sng-weyn’. Ida bay muru bnkuwan hangan llutuc dha pusa hangan「Cay Ing-wen蔡瀛文」, binaw tama niya Cay Cyey-sng qnita niya hiya pa scuqi ou bbtasan ka「Ing瀛」da, wada niya pryuxan “Cay Ing-wen蔡英文” ka hangan niya da. Pusu pyahan niya u Taiwan Heyto-keyng, llutuc niya u snpeyyah Heyto-keyng Hwang-san-go Hong-kang-cwen.Hiya u llutuc sediq Holo Hakka mi Sediq Tnpusu Paiwan Joku, niqan 1/4 lutuc dara niya Paiwan joku. Quri so tama niya hini pa, tama rudan '''Tjuku''' u Cyokoku Kwang-Tong-Sng Mey-keyng, bukuy daw wada mHong-kang-cwen na Hakka na mblayaq n aka-jo-ku, bubu rudan niya u Hey-to-keyng Rayyung-go na Paiwan joku. '''Tjuku''' pa hangan niya Paiwan joku u '''Tjuku''', dungus niya tnhangan niya ‘'''Tjuku'''’ u, dungus niya u mttuku baya mtumun niya ka hidaw, niqan ka laqi niya qridin bukung uri.
Cay Cyey-sng u snpeyyah Hwang-san-go, cuxal u alaw qduriq splawa heytay Nihong musa tuhunac mccbu, dhuq Man-co-kwo cida (Tunarac daya nniqan Cyo-ko-ku saya), mniq pyasan ki-kay smluhay smmalu pkdhu pahing skoki. Babaw wada to-syang Tumn2 Knbeyhing Mccbu ka Tanah Tunux daw, wada tbrinah Taiwan ka hiya, wada kndudul mblayaq sediq snbbari ka hiya. Hiya u tuhuy qridin niya muda qmpah psalu rulu, psalu rulu heytay Amirika mnniq Taiwan mi smmalu rulu komung dsediq damay Amirika, bukuy daw wada mto-c hwang-ti-can. Hiya u niqan 4 qridin niya ka tnsapah niya, bubu '''Tjuku''' ka Cang King-hong u kiya thiti balay mnangal niya qridin, '''Tjuku muda mhulis nanaq rmngaw mbiyax balay ka tama niya, niqan 11 hiyi ka laqi niya, Tjuku''' ka swayi balay.
=== '''Quri so pnyasan niya學歷背景''' ===
'''Tjuku''' pa snpeyyah laqi tiping daw swalu balay tama bubu mi dqqbsuran niya. Hana balay u mnuyas Tay-ho-ku Swang-ryeyn Yo-ci-yeyng, mnhdu ci-mong kyo-i-ku daw, kiya ka musa muyas Kwo-min Kyo-i-ku da. Kngkawas 1963 cida, mnuyas Tay-ho-ku Pyasan Tutiping Cang-an Tay-ho-ku. Kngkawas 1966 cida, tu4 knkawas pnyasan ka '''Tjuku''' u wada thdil muyas hana pnhiyu ka sapah pyasan Pyasah Tutiping Ci-ring Tay-ho-ku. Kngkawas 1971 cida, hiya tumwaya balay mnhdu muyas Pyasan Tukcka Peyan Pnhiyu Tay-ho-ku. Pyasan Tubaraw cida, mnuyas Pyasan Tubaraw Cong-san Pnhiyu Tay-ho-ku.
Kngkawas 1974 cida, mnhdu muyas pyasan tubaraw daw, alaw qpahun kajoku u kasika ming mkla quri ho-ri-cu niya, kiya mi wada mangal s-keyng Pyasan Tubeyhing Hwa-swey-weyn Ho-ri-cu-si Pnhiyu Qnlhangan. Kngkawas 1978 cida, snpeyyah Pyasan Tubeyhing Taiwan mnhdu muyas mi wada mangal Hwa-swey-s swey-wey, kiya daw musa Amirika muyas swo-s.
Kngkawas 1980 u mnhdu muyas Amirika Pyasan Tubeyhing Kornell, wada mangal hwa-swey swo-s swey-wey, bukuy daw mniq Amirika 1 knkawas, kiya u wada mangal s-keyng meyng-kyo ryu-s.
Hiti daw, '''Tjuku''' pa musa Ing-ko-ku Pyasan Tubeyhing Lon-don Sey-ji Key-jay Swey-weyn muyas Hwa-swey Ha-ka-sey, keyng-kyo key-ka-ku na ti-mo-ku u “Pu-kong-ping Maw-yi Sing-wey Mi Uuda Sndhu Qmlahang” (Unfair trade practices and safeguard actions). Kngkawas 1984 cida, '''Tjuku''' u mnhdu muyas sapah pyasan niyi, kiya mi wada mangal ha-ka-sey swey-wey.
== Qqpahun niya cuxal (早期工作) ==
Kngkawas 1984 cida, '''Tjuku u''' muru lnglungan tama niya mlatac London, tbrinah miyah Taiwan, tnpusu mniq Tayhoku. Mntna knkawas, mniq Tayhoku Pyasan Tubeyhing Hwa-swey-ying Ho-ri-cu-si, wada ngalan mptusa Hu-ku Cyaw-so mi Cyaw-so. Mndungus bay ho-ri-cu swey-ce, Pnwaya Kwo-ci Key-jay mi Pnwaya Pnpsung, pusu bay sptusa niya u quri so Ho-r-cu mi Kwo-ci Maw-yi k-mu. Mptusa cida u, '''Tjuku''' pa spsdhu dha mniq ppiya Ryu-s Ji-mu-so qmpah uri, kiya ka knkana pnsdhu Cn Swey-pyeyn na Ryeyn-he Ho-ri-cu Ryu-s Ji-mu-so, mi tndxral rakaw mchdil balay na Wan-kwo Ho-ri-cu Ryu-s Ji-mu-so, pusu balay u ngalan Pnwaya Kwo-ci Key-jay na C-syun Ko-mung.
Kngkawas 1991年 cida, mniq Tayhoku na Pyasan Tubeyhing Tong-wu pa lmawas '''Tjuku''', musa hana pnhiyu na Ho-ri-cu-swey Keyng-kyu-so Ha-ka-sey-pan, Swo-s-pan phyuwan Swan-jn Cyaw-so.
Kngkawas 1993 dhuq 2000 cida, '''Tjuku''' u wada mquri Pyasan Tubeyhing Sey-ji Pnhyuwan Qnlhangan Sang-Swey-weyn Kwo-ci Cing-ying Mi Maw-yi-si ngalan Cyaw-so. Kngkawas 1996 cida, wada mangal meyng-kyo Ryu-s ka '''Tjuku. Kngkawas''' 1997 u musa pusa hangan mangal patas mpqpah Ryu-s.
== Maw-yi tan-pan day-hyo (貿易談判代表) ==
== Ddha qnlhangan na mu-ryaw (兩國關係幕僚) ==
== Mtmay sey-ji (步入政壇) ==
=== Telu Wey-weyn-huy Cu-wey陸委會主委 ===
=== Pu-hwen-cyu Ri-po-ing不分區立委 ===
=== Elu quri Hu-kwey副揆之路 ===
== Cay-yey cida(在野時期) ==
=== '''Mwaya ngalan Tang-cu-si首任黨主席''' ===
=== '''Lmutuc mangal Tang-cu-si連任黨主席''' ===
==== Pusu tyaw-mu: Kngkawas 2010 5 Tu Seyng-kyo ====
{| class="wikitable"
|+'''Kngkawas 2010 C-sya-s S-cang Seyng-kyo'''
'''(Sin-pey-s)'''
'''2010年直轄市長選舉(新北市)'''
!'''Bnkuwan'''
'''bang-go號次'''
!'''Ho-sweyn-jn'''
'''候選人'''
!'''Snaw mi qridin'''
性別
!'''Cng-tang'''
'''政黨'''
!'''Mnangal hyo'''
'''得票數'''
!'''Mnangal hyo ryu'''
'''得票率'''
!'''Pnskraya mangal seyng-kyo'''
'''當選標記'''
|-
|1
|Cu Ri-rwen
朱立倫
|Snaw
男
|[[Patas bntasan:Emblem of the Kuomintang.svg|縮圖|29x29像素]]Cyo-koku Koko-min-to中國國民黨
|1,115,536
|52.60%
|[[Patas bntasan:0003074298 B.png|縮圖|47x47像素]]
|-
|2
|Cay Ing-wen
蔡英文
|Qridin
女
|Min-cu Cin-pu-tang
民主進步黨
|1,004,900
|47.39%
|
|}
=== '''Ini baka seng-kyo選舉失利''' ===
==== Pusu tuaw-mu: Kngkawas 2012 So-to seyng-kyo mi kngkawas 2011 Min-cu Cin-pu-tang So-to seyng-kyo pusa hangan seyng-kyo. ====
Mnhdu pneyyah ka knkana hyo u mnangal hyo niya Ma Ing-cyo ka 689 knbkiyan hyo (mnangal hyo ryu 51.60%) wada lmutuc mangal Dungan, wada niya ini baka ka Cay Ing-wen mnangal 609 knbkiyan hyo (45.63%). Mniq qmuyux kman cida, muda pkla kari ini baka So-to seyng-kyo ka Cay Ing-wen, alaw wada tmlung balay qcahur sediq ka mndungus bay kari niya, wada ngalan ndanan Taiwan mndungus bay rnngaw kari nuda niya ini baka seyng-kyo.
=== '''Mntxan ngalan Tang-cu-si Dungan 再任黨主席''' ===
== So-to(總統) ==
=== Pusu tyaw-mu: Seyhu Cay Ing-wen. ===
=== '''Tumn1 jn-ci 第一任期''' ===
==== '''So-to seyng-kyo''' ====
Kngkawas 2015 idas 2 diyax 15, '''Tjuku''' u mntxal muda pusa hangan cu-sweyn, mndungus bay pusa hangan Min-cu Cin-pu-tang na So-to ho-sweyn-jn. Idas 4 diyax 15 cida, Min-cu Cin-pu-tang Cong-yang C-sing Wey-weyn-huy u mndungus bay pusa hangan Cay Ing-wen ka phyuwan So-to ho-sweyn-jn, tumal kngkawas 2016 Tu14 Jn So-to Seyng-kyo, niyi u tumn2 rmirih tang dha muda tumal So-to seyng-kyo. Rmngaw ka hiya u quri so key-jay u ida mulu tuhuy Cyokoku pwaluk pnluban he-cwo, binaw so ta smatang tuhuy Ni-hong psdhu pbatas Mtrawah Maw-yi Syey-ting uri, kiya u kasi ka niqan dnkuhan quri Amirika mi tumal Pnsdhuwan Pnrngawan Pnluban Msdangi Hmqangaw Ucilung Tay-ping-yang.
So-to seyng-kyo cida wada knou bay mbiyax mangal seyng-kyo ka '''Tjuku''', wada mangal 6,894,744 hyo ka hiya (mnangal hyo ryu u 56.12%), wada ini baka mnangal 31.04% hyo ka Cu Ri-rwen, kiya mi mnangal 12.83% hyo ka Song Cu-yu.
{| class="wikitable"
|+
'''Kngkawas 2016 tumn14 jn So-to Mi Hu-ku So-to Seyng-kyo'''
'''2016年第14任總統暨副總統選舉'''
!'''Bnkuwan'''
'''bang-go'''
'''號次'''
!'''Ho-sweyn-jn'''
'''候選人'''
!'''Snaw mi qridin'''
性別
!'''Snkulan Cng-tang'''
'''推薦政黨'''
!'''Mnangal hyo'''
'''得票數'''
!'''Mnangal hyo ryu'''
'''得票率'''
!'''Pnskraya mangal seyng-kyo'''
'''當選標記'''
|-
|1
|Cu Ri-rwen, Wang Ju-sweyn
朱立倫、王如玄
|Snaw, qridin
男、女
|Cyo-ko-ku Koko-min-tyo
中國國民黨
|3,813,365
|31.04%
|
|-
|2
|Cay Ing-wen, Cn Cyeyn-jn
蔡英文、陳建仁
|Qridin, snaw
女、男
|Min-cu Cin-pu-tang
民主進步黨
|6,894,744
|56.12%
|[[Patas bntasan:0003074298 B.png|縮圖|27x27像素]]
|-
|3
|Song Cu-yu, Syu Sin-ing
宋楚瑜、徐欣瑩
|Snaw, qridin
男、女
|親民黨
|1,576,861
|12.83%
|
|}
=== '''Psramal knpriyux mangal qpahun 交接準備''' ===
'''Tjuku pa rmirih seyhu muda psruwa qnquwan qnlhangan kndadax cbiyaw ka Sediq Tnpusu Taiwan, kiya mi so smatang hiti pa musa mndungus bay mddahur dha Sediq Tnpusu Taiwan ka seyhu qnlhangan.'''
Mniq kngkawas 2016 idas 8 diyax 1 mniq So-to-hu,'''Tjuku''' pa dmuwi hnyuwan So-to rmirih seyhu muda psruwa qnquwan seyhu snpeyyah cbiyaw dhuq saya, kiya mi muda phiyu “So-to-hu Sediq Tnpusu Ri-ki-si Knpriyux Msdhu Msdurux Psbalay Wey-weyn-huy”, prading muda psbalay quri dxral, kari, bung-ka mi ri-ki-si Sediq Tnpusu.
=== '''Kwo-hwang way-cyaw (國防外交)''' ===
Kngkawas 2016 idas 12 diyax 3, Soto Cay Ing-wen mniq Qnlhangan An-jeyng Kay-gi Mi-su-cang U Caw-syey (iwil), Way-cyaw-bu Bu-cyo Ri Ta-wey (narac) tuhuy So-to Amirika Trump mtqita pprngaw kari.
=== '''Tumn2 iyax qpahun第二任期''' ===
=== '''Lmutuc mangal So-to競選連任''' ===
Pusu tuaw-mu: Kngkawas 2020 Cyo-ka Min-koku So-to Seyng-kyo mi Kngkawas 2020 Min-ci Cin-pu-tang So-to Pusa Hangan Seyng-kyo.
{| class="wikitable"
|+'''Kngkawas 2020 tumn15 jn So-to Mi Hu-ku So-to Seyng-kyo'''
'''2020年第15任總統暨副總統選舉'''
!'''Bnkuwan'''
'''bang-go'''
'''號次'''
!'''Ho-sweyn-jn'''
'''候選人'''
!'''Snaw mi qridin'''
性別
!'''Snkulan Cng-tang'''
'''推薦政黨'''
!'''Mnangal hyo'''
'''得票數'''
!'''Mnangal hyo ryu'''
'''得票率'''
!'''Pnskraya mangal seyng-kyo'''
'''當選標記'''
|-
|1
|Song Cu-yu, Yu Syang
宋楚瑜、余湘
|Snaw, qridin
男、女
|親民黨
|608,590
|4.26%
|
|-
|2
|Han Kwo-yu,
韓國瑜、張善政
|Snaw, snaw
男、男
|Cyo-ko-ku Koko-min-tyo
中國國民黨
|5,522,119
|38.61%
|
|-
|3
|Cay Ing-wen,
蔡英文、賴清德
|Qridin, snaw
女、男
|Min-cu Cin-pu-tang
民主進步黨
|8,170,231
|57.13%
|[[Patas bntasan:0003074298 B.png|縮圖|35x35像素]]
|}
=== '''Ney-cng 內政''' ===
Kngkawas 2020 cida wada mndungus bay lmutuc mangal So-to ka '''Tjuku''' pa tu1 strngun u kiya ka dndulan narux mchdil bay so punu mrru ka Cyo-ko-ku U-han Naru Brah (COVID-19). Mntna knkawas idas 4cida S-tay Ri-ryang u dmurun Cyu-s Min-tyaw Ko-jyo muda min-tyaw Syaw-ing sey-hu quri so ndanan dha quri uuda U-han Narux Brah (COVID-19), min-tyaw kiya u wisu ptura knbaraw bay ka dnkuhan dha kana ssediq Taiwan, dhuq 70% ka ssediq mqaras ndanan seyhu, 84% ka smruwa ndanan seyhu quri uuda dha snturung U-han Narux Brah. Ita Taiwan pa dhuq ta musa dmayaw muway ubung quwaq qqlahang U-han Narux Brah qnlhangan icil mi quri so kikay ddiyun pkmalu narux byoying uri, knhbrawan bay qnlhangan u miyah Taiwan smluhay ndanan ta uri, kiya uri pa wada smmalu nanaq iyu qqdahang U-han Narux Brah qnlhangan Taiwan uri.
=== '''Wada muda “Pnwaya Pkrana Kari Sediq Tnpusu”。''' ===
=== '''Wada muda “Pnwaya Pkrana Kari Qnlhangan”''' ===
== Dndulan niya影響 ==
=== '''Hnyuwan niya brah knhbrawan hiyi sediq公眾形象''' ===
Tjuku pa Asia mwaya bay uxay snpeyyah tnsapah sey-ji na qridin So-to.
=== '''Pnkrdax Syuncang勳章榮譽''' ===
Kngkawas 2016 idas 6 diyax 28, '''Tjuku''' pa wada mangal bnuway snadu syun-cang So-to Paraguay Olasio Katis.
{| class="wikitable"
|+
!'''Diyax bnuway snadu syun-cang'''
'''贈勳日期'''
!'''Hangan Qnlhangan'''
'''國別'''
!'''Kkluwan hangan snadu syun-cang'''
'''勳章名稱'''
!'''Bnuway snadu syun-cang'''
'''贈勳人'''
!'''Nmalan kari'''
'''參考資料'''
|-
|Kngkawas 2016 idas 6 diyax 28
2016年6月28日
|Paraguay
巴拉圭
|Solani Lopes Weyn-sway Qnlhangan
索拉諾·羅培斯元帥國家懋績勳章
|So-to Paraguay Olasio Katis
巴拉圭 總統 歐拉西歐·卡提斯
|
|-
|Kngkawas 2016 idas 10 diyax 3
2016年10月3日
|Honduras
宏都拉斯
|Fransisk MolasangKing-c Beyhing Jyujika Beyhing Bnuway Syun-cang
法蘭西斯科·莫拉桑金質大十字大授勳章
|So-to Honduras Huan Olando Yenandec
宏都拉斯總統 胡安·奧蘭多·葉南德茲
|
|-
|Kngkawas 2017 idas 1 diyax 11
2017年1月11日
|Guatemmala
瓜地馬拉
|Weyn-so Qduda Qnlhangan
元首國鳥勳章
|So-to Guatemmala
瓜地馬拉總統 吉米·摩拉利斯
|
|-
|Kngkawas 2017 idas 1 diyax 13
2017年1月13日
|Salvador
薩爾瓦多
|Hesi Matiyas Dercyado King-c Beyhing Jyujika Syun-can
荷西·馬蒂亞斯·德爾嘉多·金質大十字勳章
|So-to Salvador
薩爾瓦多總統 薩爾瓦多·桑切斯·塞倫
|
|-
|Kngkawas 2018 idas 4 diyax 17
2018年4月17日
|Eswatini
史瓦帝尼
|Beyhing Dapa Ngucun Syun-cang
大象勳章
|Bukung Eswatini Enswatin
史瓦帝尼國王 恩史瓦蒂三世
|
|-
|Kngkawas 2018 idas 5 diyax 29
2018年5月29日
|Haiti
海地
|Qnlhangan Maw-ci Beyhing Jyujika King-c Syun-cang
國家懋績大十字金質勳章
|So-to Haiti Cyohuneyr Mois
海地總統 喬夫內爾·摩依士
|
|-
|Kngkawas 2018 idas 8 diyax 17
2018年8月17日
|Belis
貝里斯
|Belis Syun-cang
貝里斯勳章
|Congtu Belis Yang Ke-wey
貝里斯總督 楊可為
|
|}
== '''Patas bnatas niya Tjuku個人著作''' ==
{| class="wikitable"
|+
!'''Kngkawas'''
'''年分'''
!'''Hangan Patas'''
'''書籍名稱'''
!Cu-pan-se
出版社
!'''Slxan pkla'''
'''簡介'''
!'''ISBN'''
'''國際標準書號'''
|-
|Kngkawas 2011
|“Pixil Damay Dhuq Hndayu Syaw-Ing: A-ji Kndusan Cay In-wen”
《洋蔥炒蛋到小英便當:蔡英文的人生滋味》
|Weyn-sn Cu-pan-se
圓神出版社
|Cay Ing-wen pkla kari tu1 patas Pkla Hiya Nanaq, wada snrnu quri tnsapah niya, muyas mi ming qpahun uri.
蔡英文發表的第一本自傳,提到她的家庭背景、求學工作等
|ISBN 978-9861333861
|-
|Kngkawas 2012
|《一直同在Together&Forever:我們和小英一起走過的旅程》
|Weyn-sn Cu-pan-se
圓神出版社
|Cay Ing-wen 蔡英文發表的攝影集,記錄發生的故事
|ISBN 978-9861334196
|-
|Kngkawas 2015
|“Ing Pay: Pkrdax Taiwan Niya Elu Ici Kiro Niyi”
《英派:點亮臺灣的這一哩路》
|Weyn-sn Cu-pan-se
圓神出版社
|Cay Ing-wen pkla kari matas patas, snrnu hiya nanaq quri so hnyuwan niya nanaq, kiya uri u sntangan niya quri Taiwan nxal.
蔡英文發表的著作,提到她對自己角色的看法,及對未來台灣的期望
|ISBN 978-9861335544
|}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
fvquugp3p3fptyj1mxpao83noblrnw7
Cealalupalantdlu
0
228
100369
85462
2023-10-06T00:06:52Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100369
wikitext
text/x-wiki
= Cealalupalantdlu(豐山部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sowfungsyang ka alang Cealalupalantdlu.
841 sapah ka kneegu na sapah, 2,227 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 12% niqan 259 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 88% niqan 1,968 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 10%, Bunun 1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Yasa nniqan alang Cealalupalantdlu o mniq nyusan Skanki nsgan Sofung alang Cealalupalantdlu, kiya nii ka tmhangan dha.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Sofung alang Cealalupalantdlu.
== Gasuc(範圍) ==
Hraan hidaw dalih alang Fungri, gqiyan hidaw dalih nsgan Bsuring alang Wunran, hunac dalih alang Suhu, daya o dalih alang Fofung.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Klgan sjiqan nealang (部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis ni kari tlu.
== Snhiyun cungcyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan joro ni teyeyncucyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
== Pgkla patas rmigaw (旅遊觀光資訊) ==
Dxgal hini o mniq saw hngkawas 1913(tacng hngkwasan 2 siida) kmlawa klwaan Tanax Tunux mniq nsgan Sufung alang pnhyugan dha tnhjilan Fuungteyeyn hiya truma dgiyaq alang. Minkwo hngkwasan 34 bukuy (1945) do, bukuy seupu kana alang truma dgiyaq alang ni nniqan sngayan rulu qrgul Fungteyeyn do, kika phiyug kingal bgurah alang Fungsan. Minkwo hngkwasan 53 bukuy (1964) do, Angal kana hnici dxgal qnpahan Tanah Tunux ka seejiq Amis siida do, kika pnhiyugan ka alang Cealalupalantdlu.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
j3ywwx64hbnpd2oc723lxxmds614l8i
Central african republic
0
229
95155
85984
2023-02-10T22:39:38Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q929]]
95155
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of the Central African Republic.svg|thumb|Flag of the Central African Republic-Kwoci Confekonhoko(中非共和國國旗)|alt=Flag of the Central African Republic|333x333px]]
= Confekonhoko(中非共和國) =
Gaga kska Meycow ka [[Central african republic]], 7 00 N, 21 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 622,984 sq km(hangan na o Tg45)
(knlbanga dxgal o 622,984 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 5,507,257 hiyi.
Gaga [[Bangui]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Central african republic ga wada sugan 8.10% ka dxgal qpahan, 36.20% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 55.70% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Faustin-Archange Touadéra, pnaah hngkawas2016 idas 3 jiyax 30pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of the Central African Republic.svg|thumb|File:Coat of arms of the Central African Republic.svg(國徽)]]
[[Patas bntasan:Central African Republic (orthographic projection).svg|thumb|File:Central African Republic (orthographic projection).svg(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Kwoci Confekonhoko(中非共和國) =
Confekonhoko (Fayi:République centrafricaine; Sangoyi: Ködörösêse tî Bêafrîka) tngan Confe kesun,ga menag cucieka alang Feco, tnngan berah we Fasuupanci-ciarinti Territoire d'Oubangui-Chari) , kinngan knlunhangan na Fako Fecocuminti. menag nerukoka, kri gikiyan hido Conhe mtugiya tugunara susiyo na we, msuayus Komalon, Cuatou, Sutan, Nansutan, Kankomincukonhoko, daha ka Kankokonhoko. Confe peeha Knkawas 1958 idas 12, mruale we mdudeka ccu hnyegan na, bobona knkawas 1960 idas 8 ali 13 wada turi di. Alang na paru Panci(Bangui,anna paci duri)ga menag kyuyayun panci(Oubangui) alang ki.
== Risu(歷史) ==
7 suci hubaro seedig tunalang menag Conhe, hubaro alang ga kruhagan Tatiko, soka alang Cianemu-ponu(Kanem-Bornu), Watai(Ouaddai), Pacirmi(Baguirmi) dahaka susiyo niro(the Upper Nile) alang ga sundarin icirun Cato(Dafour). Bobo na, hubaro Sutanko pahakari mesa naku alang Confe, ngarun daha krinug seedig hiya, soka eru gnbarui kurinug.
Knkawas 1875, Sutanko sutan Rabih az-Zubayr kmurahan Upanci. knkawas 1894 de suupu Fasu kanko, knkawas1903 de deheran na Fasu Upancisari(Territoire d'Oubangui-Chari), knkawas 1910 de knrahan na Fasu Cutau Feco, knkawas 1958 moda srmaru henanag kmurahan alang, bobo de srmaru Confekonhoko mdudeka kmurahan na heya (Répulique Centrafricaine), mrare na bkun ''conri'' we Patairomi. Pokanta, knkawas 1959 Pokata wada hukin tkuran na Hikoki, (David Dacko)rumirih bkun Conri.
Knkawas 1960 idas 8 ali 13 Confekonhoko bobo mangan na kmrahan, David Dacko mosa rinji conton, ini kbusiyat de mosa conton ka heya, ma pooda ''itancuancun''. Knkawas 1965 idas 12 ali 31 keeman, rcin cian moconcan Pokasa Sansiau mkunicumebu wada na pofun ka David Dacko, so ksun Pokasamosa heyana mosa Sosoto di. Pokasa skurinug ka kkurahan na, wuka mkaras kana seedig. Knkawas 1976 idas 12 ali 4, Pokas heya na Hauntiku mesa, liuhun na ngayan Confetiko koka, knkawas so nehan idas 12 ali 4 smumalu paru snseman na Ciamen. Knkawas 1979 idas 9 ali 20, Sosoto berah Takocunpokasa mosa rumigo Pirisu ciida, duyagun na supi Fako skunciyun na wada na posun ka Pokasa, kiya ka Taka unpusan rumirih Sosoto, ma purihun na Confekonhoko ngayan alang. Knkawas 1981 idas 9, bukun supi Andere. Korinpa dmudun knciyug wada na posun ka Tako, heya nag mosa bkun Koka. Knkawas 1993, moda magan risu mntehan Minsu Senkio, Anzo-furikos. Patasai wada mangan Sosoto. Knkawas 2003 idas 3, hedai na berah supi canmocan Forosowa.pocico kmuremuh alang Panci, wada posun ka pkurahan Patasa, Pocico mosa na Sosoto. Knkawas 2005 Pocico wada mangan Sosoto senkiyo ciida. dooyun na kmurahan tehan ka Sosoto Hati Arisutito kduri alang icin.
Naka knkawas 2010 idas 4 moda sankio Sosoto ma wadadaha enki inidaha pusai ali. Sayahari nikan hantai Suncu hetai meyah kmuremuh, Anrife Renhoko, susio alang ma Meko dumayo cumebu hetai mkuni. Knkawas 2013, kumi supi msurin sareka wada mopuh knruhangan na Foransowa · pocico, miser. Ciatotiya mosa Sosoto. Pkurahan bgurah ini na kdukari kumi na Sareka moda pkudira seedig snuhei Kiristo, kiya ka seedig snuheyi Kiristo smarukumi knciyu ma mcucebu Msurin, kiyaka alang daha seedig snuhei kiristo dahaka msurin msusupayis mtugudiyan. Knkawas 2014 idas 1, Ciatoiya man kari na susio alang wada marih dumoyi pkrahan.(Alexandre-Ferdinand Nguendet)mosa rinzi Sosoto 。bobona katorina.sanpa.-panca 8 seedig moda senkio heya mangan Sosoto,sruwaun na Renhoko Anrife ka Fako ,posa supi ptubale alang daha. Idas 12 ali13 moda senkio Konto wada peheyu kingan bgurah Senfa ma knkawas 2015 idas 12 ali 30 moda senkio 。[5] knkawas 2015-2016 Confekonhoko moda senkio . Senkio mndaha ma Fsutan-arsanzo.tuwatora mangan 62.71% kipu mangan unbeyah,idas 3 ali 30 mosa tuleun Sosoto [6]。
== Tiri(地理) ==
Confekonhoko ga menag cuceka pewe 3tu daha ka 11tu, gaga cuceka deheran Feco ka alang ni, kkusaun huna ma baro, irin ma narat asika ddaun eru, galunbale maruriun canretiwe, kngurahan na deheran alang nii we 62 man 5900 pinfankonri. Kri irin baro na mguegun Sutan, irin na mguegun Nansutan, hunana paayus Kankomincukonhoko, tuguirin hunang sdarin Kanko, tuguirin na mguegun Komairon, tgubaro mguegun Cato, 1000 konri kntuhiyan na dehu icirun paru, alang ga cuceka deheran paru uka eru susanun icirun paru. Alang lkumiku uka bruenux, knbubaro na kndalah icirun we 700 koncu, menag alang feco connanpu so bruenux dgiyat taun.
Egu yayun ga alang Confe ni, nikan yayun upanci, yayun sari, yayun rokon ma Mambere, susiyo yayun we bruenux hari, bobo yayun de lmiku ma dgiyat.
Mtutirux tkubehu kara ka tubaro na Confekonhoko, tguhunat we mtutirux ma kmuyux, seegun ali ktulehan na de 27.8C (82F). Kri tguhunat, dehu 8 idas kmuyuh, egu kyux ma suksiyat, rumaban tguhuna bale dehug 1200 haumi knyehan na, susio deheran yayun de mhurideheran ma malu kkpahun mhuma.
Knkawas 2004 idas 12 ali 5 moda senkio kana seedig peheyu kingan bgurah Gaya Sienfa, moda mangan psuruwa Sosoto we bnkun alang, ma asi pehu senkio kana seedig,knkawas 5 ka truongan na kmurahan kupahun, sruwaun ka rumtu teghan naag. Conri we mtena bukun pkurahan, heya we Sosoto paangan kpahun na. Bobo bgurah Sienfa daiikai Giyin Kominife nikan 105 Giyin, senkio kana seedig, knkawas 5 ka truongan na mepah.
== Cingci(經濟) ==
Confe we kinngan mtukiri alang bobodeheran knrulebu haten na, nonye we psu pnyahan na cinci. kndarah heya nanag kmurahan alang, sntama alang icin dmayo animanu.
Fako rumaban paru duyawan na Confe,berah knkawas 1997 knkingan knkawas mege dyawan Confe we 6000~9000 pila dame. Ndarah bobo knkawas 1997 knkingan knkawas hridun na dehug bale 3000 pila dame dnyawan na Cofe ka Fako, ani so kiya kanadnyawan alang 30% we pneyah Fako. Ahun alang ga Renhoko ma Omon dmayo duri. Knkawas 2000 Confe nikan dyawan alang icin we 7590 pila dame, kana duyawan nii 5310 pila dame pneha Fako, 590 pila dame pneha Omon.
== Nonye(農業) ==
Nonye psu kpahun na Confe, knkingan sapah egu kmuepah nonye, ln ramu pyahan nuye we paye, trabus, tmaku, sruqkemu, sibus, ucicubu, kafe, wata, sama, ma 、heyippukun[8], inibaka pkun ka pnhumaun daha. Ano kafe we pnhunmaun daha bburigun alang icin. Seedig yropa ga dmoi kpahun kafe; kana Feco knmaru wata psuseun de mangan 1 ban. Kingan duri, nikan knpahan na sianciau ma abura conri. Eguriun kpahun na khuni ,Confe nikan mmakkhuni we 22 man 6958 pinfankonri, mmakukuhuni gambun 36.4% deheran alang [9], menag rnramu khuni ma nikan kinan kesun khuni hecimu, mkuri tgunarat hunat grahanbale mmakukhuni cuta, nakah eru ukabrahan hanmapa, kiyaka uka gngarun brigun ka khuni rmiku kiya ka uka so pnyahan na.
== Tnbugan(畜牧業) ==
Malubale kupahan tnbugan na Cofe, tnbugan na dapa rumaban egu, nikan ka mirirmiku, mirissuuban, dmayi ma babuy.
== Yiye(漁業) ==
Egu ka qcurux ggarun, kanayayun daha nikan Koyi qcurux ceheyabale, ruyi dahaka tya, hubalo seedig kmari icirun dmanga daha qcurux, bakahari ppukun alang ka knera daha qcurux.
== Kwanye(礦業) ==
Uka hari Kuancan ,nikan tikoh hirui, rui, ton, koo, yo, kin dahaka cuansu. Egu cuansu bobo na brekn smumaru ma gunbarui na icin alang.
== Konye(出口工業) ==
kpahan na konye nikan caikuan, suerifaten, camen, tminun, smarusino, ddensia, kcukrakin, smumeyan noncanpin, sumumeyan cuansu, seken, siansue, lkux, cuncu 、ragio, tmaku, soka dahaka smumeyan kafe.
== Mauyi(貿易) ==
So ka gnbrigan mauyi , knkawas 2015 kanabale bnburigan alang icin we 1.728 yi pila dame[10], bburigun na icin alang we wata, kafe, cuansu dahaka khuni,desun na marui alang Conko, inni, minzukanko daka nowe [11]。
== Cinko-mauyi(進口貿易) ==
Burigan mauyi lemuh alang we, knkawas 2015 kana sunpegan bnurigan we 2.649 yi pila dame [12], brigan meyah alang nikan zanliau, ppukun, sekiyu, mmahun, iyu 、rru ma rincien rru, tokeyi, racio ruinci, kyukeya snarugagi, klabui, tuninun, suu cici, wenci, kyukeyasapah, semento, snarucinsu, kikayi, tencisope, snarufasie, cianciau ma rkux. Gunbarui ni pneyaha alang Nowe, Fako, Meko [13].
== Kofan(國防) ==
Lahun supi psugun ge rucin, supi pkurahan sosoto, ciepin ma koncin ,kanawe supui spun we 2500 heyi seedig 。[7] nikanal supi neyaha alang icin mman hetai 。
== Ciauton(交通) ==
Nakah ciauton na alang Cnfekohoko, so alang susio yayun yahan seedig, tturuma urualang egu ini yahi seedig nana, adosokiya kanaalang uka hari mdooda mgugarut alang icin.
Uka rrupunig klaalang truma, ano yayun, erudeheran dahaka hikoki mgugaru alang icin. Yayun upanci dehu 600 konri susaan hune, yayun sari daha ka yayun rokon nikan susaun hune uri. Eru ruru nana mkkuri alang truma, krualang we nikan eru ruru kana, dtaun ruru kana knkingan idas knkawas, 2 man 4370 konri kngulahan na erurru. Kpahun hikoki mtubeyah bale mrana ddaun na,rurubasu egu riun kpahun na ,seedig gunbarui we poda hikoki ppuadis gunburigan na kyukeya duri 。
== Tiyi(體育) ==
Knkawas 1968, Conhekonhoko mntehan posa lahun kumi undoin mosa Mosiko sanka auinfe rbagan. Kndarah ciida mseto knkawas 16 ini sanka 3 kai(1972、1976、1980, dehu knkawas 1984 mosa sanka auinfe rbagan dgan, ma rmutu 8 kai dmudun lahun ''udoin'' mosa ''sanka''(1984、1988、1992、1996、2000、2004、2008、2012) 。Knkawas 1988 hancun (sor) 24 kai ''auinfe'' rbagan,confekonhoko wada mangan 10 ''bang'' pseun ''tuboru lancio''。
== Sincuncifa(行政區劃) ==
Wonpera-mpokosun(Ombella-M'Poko)
Ropasun(Lobaye)
Wakaciasun(Vakaga)
Paminci-pangolansun(Bamingui-Bangoran)
Nana-goripicisun(Nana-Grébizi)
Wamusun(Ouham)
Nana-manperesun(Nana-Mambéré)
Wamu-puntaisun(Ouham-Pendé)
Manpere-kataisun(Mambéré-Kadéï)
Sancia-mpaairesun(Sangha-Mbaéré)
Kaimosun(Kémo)
Wakasun(Ouaka)
Siyakotosun(Basse-Kotto)
Sankotosun(Haute-Kotto)
Mpomusum(Mbomou)
Sanmupomusun(Haut-Mbomou)
=== Alanparu ===
Pirau(Birao)
Priya(Bria)
Yarincia(Yalinga)
Opo(Obo)
Panpari(Bambari)
Panciasu(Bangassou)
Panci(Bangui)-psu alang na Confekonhoko
Puar(Bouar)
Pepelati(Berberati)
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Tgdaya]]
* Hnlitan na Walis Perin
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%AD%E9%9D%9E%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9C%8B<nowiki/>(參考自中文維基百科)
f15g7zx3tbxity7p9vlpwhau05z6q09
Ceroh
0
230
100370
84832
2023-10-06T00:06:59Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100370
wikitext
text/x-wiki
= Ceroh(春日部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka alang Ceroh.
245 sapah ka kneegu na sapah, 638 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 62% niqan 398 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 38% niqan 240 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis59%, Puyuma1%, ni rahuq na o2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Kika kari Amis ka Ceroh「nniqan skama puniq」ka dungus na.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan skanki Yuri cng alang Ceroh.
== Gasuc(範圍) ==
Mniq yayung Syowkujwansi ni dgiyaq hunac hraan hidaw strngan yayung yayung Ringccisi.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Pgkla patas rmigaw (旅遊觀光資訊) ==
●Ppanan basu:Ppanan basu Skanki peapa basu kndadax Rete dhuq Ceroh do kika tduwa tucing da.
●Mgrig su na rulu: Mnuda tay9syeyn dhuq Jweyswey ni Yuri siida, kika priyux syeyntaw 193(elug klwaan Rete) dhuq Ceroh.
https://web.archive.org/web/20210518073836/https://www.hl.gov.tw/bus/
== Klgan sjiqan nealang (部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis ni tlu.
== Snhiyun cungcyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan joro ni Teyeyncucyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Hnangan sbiyaw alang Ceroh nii o 「Crwo」ksun, kari Amis o「nniqan skama puniq」ka dungus na, balay bi tgkingal nyahan hini seejiq o kndadax alang Pacse seejiq Amis, bukuy do niqan seejiq Cimey ni alang seejiq Cyananase miyah tnhjil ruwan hini. Niqan mdngu bi dxgal ni meeru naqih narux ka alang seuxal, kiya ni tnhjil maxal sngari tnsapah, pusu bi lntulan alang seejiq Pacse.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
6kht4jhkob3nql6knrzbtdzi6o402ir
Chad
0
231
103730
103729
2024-06-19T03:51:20Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */s
103730
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Chad.svg|thumb|Flag of Chad- Kwoci Cato Konghokuo(查德共和國)|alt=Flag of Chad|401x401像素]]
= Chad(查德) =
Gaga kska Meycow ka [[Chad]], 15 00 N, 19 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 1.284 million sq km(hangan na o Tg21)
(knlbanga dxgal o 1,259,200 sq km, knlbangan qsiya o 24,800 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 11,852,462 hiyi.
Gaga [[N'Djamena]] ka pusu alang paru, jiyax 11 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Chad ga wada sugan 39.60% ka dxgal qpahan, 9.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 51.30% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Idriss Déby, pnaah hngkawas1990 idas 12 jiyax 2pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Chad.svg|縮圖|File:Coat of arms of Chad.svg-Kwohwey(國徽)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Cato Konghokuo(查德共和國) =
[[Patas bntasan:Location Chad AU Africa.svg|縮圖|File:Location Chad AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
Cato Konghokuo, Cato kesun, ga dheran ckceka Feco. Tdaya ge,Ripiya, Tnarac na ge,mlutuc Sutan, thunac de, mlutuc Congfe konghokuo, Sinan msputing di Komayrong, Nayciriya, gqiyan hido mgayus di Niju. Cato meniq cceka Feco, mstheya rcilung, tnkawas mttilux ba rriyung,
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* Hnlitan na Aking Nawi
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B9%8D%E5%BE%97<nowiki/>(參考自中文維基百科)
b5boioxdq6muzujv6cynn4kanpzo20n
Changbin
0
232
100371
70257
2023-10-06T00:07:00Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100371
wikitext
text/x-wiki
Changbin (長濱鄉)
Nsgan Changbin o gaga Nsgan Taitung, kmpraan kana dxgal o 148.86 km², (dxgal dgiyaq o 63 km², dxgal pmblxan o 26.59 km²). kmhbragan hiyi o 4,089, sapah o 1,583, seejiq tnpusu 3,601 hiyi, knhbragan hiyi o 88% (Sbnawan, Bunung). Sbnawan, Bunung ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Changbin o niqan 6 alang ni maxal 15.
15 o, Mornos (永福部落), Tapowaray或Saranawan (大俱來部落), Ciwkangan (長光(石坑)部落), Makrahay (真柄部落), Cidatayay (烏石鼻部落), Ta´man (膽曼部落), Polo't (大峰峰部落), Pakara'ac (巴卡拉阿茲部落), Pasongan (八桑安部落), Kolado't (樟原部落), Carapongay (堺橋部落), Sadipongan (三間屋部落), Nadan (南溪布農部落), Cikadaan (南溪阿美部落), Kinanoka (僅那鹿角部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
ot1lsl5mcxnhq3k7af91ltf0cruzv39
Charles Savarin
0
233
83523
83522
2021-12-11T06:34:40Z
HongZongYi
54
/* Charles Savarin */
83523
wikitext
text/x-wiki
= Charles Savarin =
Mntucing hngkawas 1943 idas 10 jiyax 2 ka Charles Savarin ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Dominica]] ta sayang o kiya ka Charles Savarin, pnaah hngkawas 2013 idas 10 jiyax 2 pnrajing kmlawa klwaan.
= Roosevelt Skerrit (羅斯福斯凱里特) =
[[Patas bntasan:RooseveltSkerrit.jpg|縮圖]]
'''Roosevelt Skerrit''' pa kngkawas 2000 cida u wada mangal Conggiying kiya mi qnlhangan Dominica Tiyu Min Seyning Jimubu Bucyo; mntna kngkawas idas 10 cida ngalan Kyoiku Mi Jnri Cweyn Pkrana Jimubu Bucyo. Kngkawas 2004 idas 1 cida, Congri Mary Eugenia Charles u mnarux mi wada mrdang, '''Roosevelt Skerrit''' ka lmutuc ngalan mpdudul Kong Tang, phyuwan Congri mi ngalan Caycng, Keykaku Mi Carebi Jimubu Bucyo. Kngkawas 2005 idas 5 Kong Tang ka mniq Knbeyhing Seyngkyo mbiyax murux nanaq muda mangal ccng, '''Roosevelt Skerrit''' ka phyuwan Congri dungan, ngalan Caycng, Keykaku, Qnlhangan Anjeyng Mi Hayway Kongmin Jimubu Bucyo; kngkawas 2007 idas 10 wada knpriyux ka Neyke daw, ngalan qnlhangan Dominica Congri mi Caycng, Syakay Pawcang mi Waycyawbu Bucyo . Kngkawas 2008 idas 11, ngalan Congri mi Caycng, Syakay Pawcang Mi Anjeyngbu Bucyo. Kngkawas 2009 idas 12 dmudul Kong Tang mniq knbeyhing Seyngkyo cida u wada mbiyax mangal dungan, kiya mi mniq kngkawas 2010 idas 1 psdhuwan phiyu, ngalan Congri mi Caycngbu, Waycyawbu mi Sinsi Cisubu Bucyo. Ini angal qridin, smluhay Roma Teyngskyo.
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
hd7w96602ktugovjgykdqmm68k0u1xn
Chenggong
0
234
100372
13667
2023-10-06T00:07:03Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100372
wikitext
text/x-wiki
Chenggong(成功鎮)
Nsgan Chenggong o gaga Nsgan Taitung, kmpraan kana dxgal o 143.53 km², (dxgal dgiyaq o 65.53 km², dxgal pmblxan o 1.94 km²). kmhbragan hiyi o 11,992, sapah o 4,552, seejiq tnpusu 7,208 hiyi, knhbragan hiyi o 60%(Sbnawan). Sbnawan ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Chenggong o niqan 8 alang ni maxal 14.
14 o, Ciliksay(麒麟部落), Torik(都歷部落), Sa'aniwan(宜灣部落), Kalahaay(民豐部落), Kahciday(和平部落), Madawdaw(麻荖漏部落), Dadowacen(玉水橋部落), Folalacay(小港部落), Cirarokohay(芝田部落), Tomiyac(重安部落), Piyoxo(小馬部落), Mararo’ong(美山部落), Pisirian(比西里岸部落), Paongaongan(八嗡嗡部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
lggc3fvshlonho1ugfdj4dbgi1z91e5
Chile
0
235
103728
103727
2024-06-19T03:50:30Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */s
103728
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Chile.svg|thumb|Flag of Chile-Kwoci(智利國旗)|alt=Flag of Chile|322x322px]]
= Chile(智利) =
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Chile]], 30 00 S, 71 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 756,102 sq km(hangan na o Tg38)
(knlbanga dxgal o 743,812 sq km, knlbangan qsiya o 12,290 sq km).
[[Patas bntasan:Coat of Arms of Chile.svg|thumb|File:Coat of arms of Chile.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Kana ka sejiqun o niqan 17,650,114 hiyi.
Gaga [[Santiago]] ka pusu alang paru, jiyax 18 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Chile ga wada sugan 21.10% ka dxgal qpahan, 21.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 57% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Michelle Bachelet, pnaah hngkawas2014 idas 3 jiyax 11pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Chile (orthographic projection).svg|thumb|File:Chile (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* Hnlitan na Aking Nawi emptgesa.
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/智利<nowiki/>(參考自中文維基百科)
2ys352me99o56zfr1sucbl12uxx79iv
Cikuku
0
236
103692
103691
2024-06-18T20:01:29Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */s
103692
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of the People's Republic of China.svg|thumb|Flag of the People's Republic of China-Kwoci(中國國旗)|alt=Flag of the People's Republic of China|444x444px]]
[[Patas bntasan:National Emblem of the People's Republic of China (2).svg|thumb|File:National Emblem of the People's Republic of China (2).svg-Kwohwey(國徽)]]
[[Patas bntasan:CHN orthographic.svg|thumb|File:CHN orthographic.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
= China(中國) =
Gaga kska Yacow ka [[China]], 35 00 N, 105 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 9,596,960 sq km(hangan na o Tg4)
(knlbanga dxgal o 9,326,410 sq km, knlbangan qsiya o 270,550 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 1,373,541,278 hiyi.
Gaga [[Beijing]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal China ga wada sugan 54.70% ka dxgal qpahan, 22.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 23% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Xi Jinping, pnaah hngkawas2012 idas 11 jiyax 15pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== 中國 (Coko) ==
Confazemin konhoko,Conko kesndaha dri,ga menag tguirin Oyataru dmoi na kkrahangun ma koka sofecyi, seengan tnux alang we Pecin.
kngheti deheran ga na klhangun Coko we 960 man pinfankonri, anonag kngeheti deheran mpsan paru ga na kluhangan menag bobo deheran, knguheti deheran na beku teru knpalu, spegun kana deheran gana klhangan we yehari beku teru ma beku sepa,ga sgun 23 Sn, 5 ccci, 4 csiasu dahaka 2 Topesincnci.
saya lmaban knbahalo seedig ga koka bobo deheran ka conko, ga dehug 14 iku heyi snpegan seedig( ini pspui smepu ka seedig Siankan, seedig ga Aumn Topesincnci dahaka seedig ini na klhangi bale seedig ga Tawan), koka nii suup egu kaalang seedig, tgayan na sapah knlahangan dehu 56 kaalang seedig seedig Hanzouku we dehug 91.51% snpegan na.
Tnkari ptonfa ma pnpatis we hanzi ka ngalun na kari ma pnpatis koka, kaalang ini huwa ini hwa rmengo na kari daha ma ptasan. Kndalah knkawas 1986 mangan mngari knkawas daun daha tmgesa, myas sapah pyahun sehu ka raki muuyas sehu mege kana pnyasan daha. Kndalah knkawas 1949 Conko kiyosanto dmdun Conko zenmin cefancin wada mccebu, heya wada dmoi kmlahan Cokotaru, knkawas ciida idas 10 ali1 peheyu Confazenmin konhoko dahaka Conyan zenmin cnfu, mssipo ini pntena pnklahan dahaka Confa minko wada teherui Tawan dehug saya.
Dumoi ooda hopinkoncu ma lima dngus ooda na kpahun ka waiciaucnco na, knkawas 1971 wada dmoi taipiyaucen Lenhoko ma wada dmoi Renhoko ancienlisfe canzen lisko rmtu kndalah Confa minko ma mman masa sanka kana kpahun menag Renhoko, ma mosa sanka kana kociccu soka Kociaufe、Yataicinhoccu、Mpsandaha citwan、Scemayiccu, ma mosa tgimah Sanhaihococcu、Cincwan kocia、Itaiiru、Yacocicusosu tocu inhan、Ciyicenmen hopan kwansisetin, koka tmtui peheyu rnlamu koci hococcu. Knddn palu ka beyeh na tmtui Koci insianri, hbalo ka koka、ccu、cku qtaun daha palu nndaan ka kingan koka dahaka nikan ndaan na dmoi erug cinci bobo deheran.
[[Patas bntasan:China 100.78713E 35.63718N.jpg|縮圖|Knlahangan deheran na Confazenmi konhoko pnssingan kndalah karabalo.]]
== 地理 (Tiri) ==
=== '''領土疆域 (Knlahangan deheran)''' ===
Nnikan na Confazenmin konhoko ga menag tgnarat na we Asiya ma tguirin Na we Taipinyan. Spegun kngheti deheran na Conko ga beku daha knpalu
na、kanabale knguheti we ga beku teru knpalu na. Inipntena snpegan na knghtiyan na, nikan snpegan knguheti deheran na Conko we ga bekui sepa koka, bkui na Orosu、Kanata、Bekoku. Ktaun daha knguheti deheranna Conko we 960 man pinfan konri, ini pntena alang de nikan ini pntena snpegan, patis Tayin paikocensu wada pgkela 9,572,900 pinfankonri ka kngehetina、Rehoko tonci weyenfe《Renhoko nencen》pntasan na we, 596,961pinfankomri、dahaka Meko Conyan cinpauci《Suce kaikuan》pntasan na we 9,596,961pinfankonri.
Deheran knguheti na Conko kuri tgudaya dehug daya na mohosian smnegun yayun cceka Heroncian dehug tgudaya na, tgurat dehug yayun Heroncian pnstrengan dahaka yayun Usrician cceka deheran Hesiacu tau, tguirin dehug ccci wewur na Uciasen mkuri tguirin Pamirkayen, tghnat dehug deheran cnmuansa deheran ga pccaun iciirun nahai; kntheya na tgunarat dehug tguirin we 5,200 konri ( kmaka rima patishido), knthyaan na tghuna dehu tgudaya we 5,500 konri. knbbaro na ssiyo icirun Cokotaru we 18,000 konri, mssiyo Pohai 、Fanhai 、Tonhai 、Nanhai, Pohai we icirun ga tbkeyun deheran trma na Conko, knguheti na icirun tgimah tbkeyun deheran trma dahaka icirun ssiyo deheran Coko we 470 man pinfankonri, deran mruh psyaun icirun we hmrinas 7,600; 500 pinfankoncu kngheti na wada huminas 5,000; knbrao na ssiyo deheran mruh ga psyaun icirun we 14,000 konri, kana spegun kngheti na we 3.87 man pinfankonri. mssipo deheran nikan icirun pohai haisia 、Tawan haisia 、ciyonco haisia.
Knblawan mtkiri ssiyo deheran Conko pnspwun snpegan we 22,117 konri, knbrawan na mangan beku kingan ga bobo deheran. Kndalah siyo alang Casen ptin yayun Yarician dehug icirun dahaka dehug siyo yayun Pelun ssiyo alang Yenan, mahan sepag Alanbg mggalug Conko, mntena dahaka Olosu ga sdalin egu riun koka menag bobo deheran. koka ga sndaharin nii we tonnaya Yecunan、Liauko dahaka Menten; Naya de Intu、Ptan、Nipor dahaka Pacistan; coya de Afhan、Taciko、Circisu dahaka Hasako; peya de Olosu; dahaka ga menag tonpeya Monkuko dahaka Causen, nikan ka sdalin na siyo icilun we Hanko、Nihon、 Feripin、Malasiya、Wenlai dahaka Inni.
=== '''地形氣候 (Hnyegan deheran karag)''' ===
[[Patas bntasan:Mount Everest as seen from Drukair2 PLW edit.jpg|縮圖|Mguegun Dgiyat simslaya ka cmlamafun we dgiyat iciban bbalo ga menag bobo deheran niika sasin na kndalah tlma mkri daya taun.]]
[[Patas bntasan:EChinaspace.jpg|縮圖|Taun sasin kndalah karag kndalah tgirn mkri tgnarat.]]
Kndalah tgirin bbalo mkri tgnarat llebu ka hnyegan na deheran na Conko, maha teru snpegan hnkawan hnyegan na deheran. Kingan hnkawan tgbalo we Cikaucan kauyen ga menag tgirin hnag Conko, pntnaun smepu smeun ka knbrawan na we hmrinas 4000 koncu, kesn daha<nowiki>''</nowiki> knloh alang bobo deheran <nowiki>''</nowiki> ; daha hnkawan balo we brenuh dgiyat dahaka snapo deheran mtruma. soka lmiku tasinanlin、taihnsan、mgegun dgiyat usan、dguyat ulin、mkuri tgunarat dgiyat mgegun sefun dehug icirun fahai ma ssiyo icirun tonhai we teru hkaun balo ,nii we pnsriyan nadis qsiyat snapo deheran breenuh, hini ka ga pnsriyan menag hbalo seedig. Lnlamu hnyegan na deheran snpegan kngheti na we snapo dgiyat (33.30%)、lmiku (26.04%)、bruenuh (18.75%)、snapo deheran mtruma (11.98%)、snapo mkri lmiku (9.90%). Llamu ktanu hnyegan na deheran Conko nikan yayun kori、tasia、deheran tanah、snapo bnakui、kosto. nikan snapo bnakui takolamakan dahaka snapo bnakui kopi mkuri tguirin daya Coko, mkri tghuna we snapo msherus ma lmiku llebu, baan tgirin we dgiyat mgegun simaraya, knbrawan tgmkui na dehug 6,000 koncu; dgiyat cmlama sdarin siyo Nipor knblawan na dehug 8,848 koncu kiya we dgiyat lmaban knbrawan na menag bobo deheran, lmaban kntruma deheran nnikun we icilun aitin ga menag tlfanwati.
[[Patas bntasan:Biluthu Yinderitu.JPG|縮圖|Sapo bnakui patan cirin ga Nemonku we teru knparu snapo bnakui ga mena Conko, sasin nii lico gaga cceka snapo bnakui, ga menag tgnarat daya 6.8 kori kndalah lico calato mquri tgirin daya mita. ]]
[[Patas bntasan:大兴安岭林海.jpg|縮圖|Khni Lmiku tasinan misan menag Heroncian.]]
Gehti deheran na Conko egu klegan ka taun karana, mhun ma mhunhari ka karag ga psliyum hbalo seedig, nikan sepa ini pntena karag ka kdesn daha, teru klegan karatka alang, tgunarat alang we sbhuran、tguirin daya we mddegu hari ma karag dgiyat, gurahan hari ka kndalah huna mkuri daya ka deheran Conko, tgunarat deheran sbhran paayus cinlin kuri yayun faiho, ga pdkaun deheran daya dahaka deheran huna, kndalah daya miyug bgihun misan de msekui ma dgeun liyun,kndalah hna miyug bgihun ka lbagan mhun ma msemun dngan. geheti ma egu klegan deheran na cnoko, egu lmiku tikoh ka brenuh; deheran kkpahun dahaka deheran zolin tikoh hari snpegan, deheran snapo bnakui dahaka mmaku bnakui knguheti na dehu12%. Deheran kkpahun ga msseri deheran bruenuh dahaka deheran ebun ga kuri tgunarat、deheran zolin ga mseri tgnarat daya dahaka tguirin hna mkuri lmiku teheya, deheran hleyan sudu ga bruenuh dgiyat dahaka rrmikug cceka deheran. Knguheti na deheran hreyan sdu we sepa iku koncin, kngeheti na deheran hreyan sdu lmaban geheti ka psengan kana koka icin, Nemonku、Sincian、Cinhai dahaka Sican we sepa deheran ttbgan. Kana pnsiliyan qsiyat na Coko we dehhug 25,500 iku rifankocu, mangan beku ici ban menag bobode heran; egu bale pnsliyan na yayun dahaka iclun, yayun na palu we fanho、cancian、sician、mekonho、yalucanpcian、ccian、faiho、sonfacian dahaka heroncian.
=== '''環境問題 (Fancin wenti)''' ===
Mahan knkawas hndle, wada moda nakah nndaan Fancuin dahaka uzan mndai ka Conko. Kndalah knkawas 1970 egu wadana phmaun khni hmetun bgihun, ma knkawas 1979 wada peheyu <nowiki>''gaya smnetun fancinka Confazemin konhoko''</nowiki>, ani sokiya pklahan alang dahaka alang mita riun ddaun cinci ini kita ddaan modai fancin, ini ptbeyah ka smnetun gaya pklahan. Mdengu bsiyac kakarat ma wada knku ka nonye cnco kiyaka knddn gulahan ka snapo bnaqui, knkawas 2007 lumengo ka pklahan fancin mesa kinngan knkawas de mlana 4000 pinfan konri kngulahan na snapo bunakui alang Conko, uka blahan kkpahun ka deheran nii.
knkingan knkawas menag mklbagan bnakui mguceyas mqplabu skiya klualang mkri alang fape, mosa mkri Causen、hanko、Nihon dahaka alang Tonya mkplabu skiya. Saya de gaso hterun hari mrana knguhityan na snapo bnakui di, ga mrana ka pnhmaun dahaka khuni duri. Dehu knkawas 2012, pnyahun na oyanfatan spegun kana boboderan Coko lmaban bale palu. Knkawas 2011 pplego nndaan kara menag Rehoko wada smlwa kndalah knkawas 2020 maha pladin pplego nndan kara ka Conko, peeyah kari smlwa meelih peeyah wensciti. Dehug knkawas 2016, lmaban palu snlmeyan denki kndalah ledah hido bobode heran ka Conko, malu nndaan na heya na smmalu caisnnyen, posa malu ndaan sbhege nnyen menag bobode heran.
Egu riyun ka alang Conko gaso smdalin konciuzan, palu bale ndaan na smmelag heyi seedig. Knkawas 2013, wada paha 2,777 iku piladame moda pewlih konciuzan, knseun na mita nudaan karag alang na mkuri tgudaya. Nikan duri ini baka qusiya ka Conko、snug ka deheran ma ltiq ka qsiya, dehug 2.98 iku heyi seedig uka blahan mimah qsiya malu. Qsiya tnhda ga dgiyat Simalaya gaga ini beyo meelih sqsiya de maha madis hmlinas iku seedig maha ini baka qsiya, qsiya wada srtikun duri plaban madis ini baka qsiya, lmaban bale deheran tguirin daya na Conko. Dehug hiti knkawas 2011, 40% yayun menag Conko wada srtikun nakah kndalah konye dahaka nonye. Pooda cifa mahan kingan spgun lima knkawas tehan.
Moda meepah humetun snruti qsiya dahaka snruti karat, bobona knkawas 2011wada smequn 4 ciau zenminpi smmalu knmalu ooda qsiya dahaka snmmalu qsiya icirun knpriyuh qsiya ppkn, smeun dehug knkawas 2020 kmmekn hmetun sqqsiya ma mgudegu uka qsiya.
== 政治 (Cncu) ==
=== '''國體政體 (Koticnti)''' ===
[[Patas bntasan:天安门夜景.jpg|縮圖|Tenamn cnlo dahaka doba na wada spatis kowe ga menag cceka canance pecin kiya snkulaya na cncu dahaka koka na Confa zemin konhoko.]]
Sasin palu na Maucoton ga kiyanun Tenanmn knkawas 1967 pntasan na Wankoton,berah na sasin nikan kingan zweso sanhari mntena pecinfancn, kana knlahangan sapa alang Conko de nikan sasin sanni tlon hiya, snqulaya dmoi beyah kndalah Koka kiya.
Spatis Senfa, ndaan hnyegan na Confa zenmn konhoko de seedig pkepah moda dmndun、konun remon ka psu daha、pooda zenmin mincu cuancn sofecyi ka Koka daha; bobode heran ukahari anona kiyosanto ka dumoi kmlahan alang mntena Confa zenmin konhoko、ma gmalan kari nndaan na koncancyi, Conko koncancyi we dmoi psuna makos renincyi ma gmahun na dngus llnnga na Maucoton、Tnsiaupin、Teru dmdn、Hatacu lnlngan hakase、Conko tosocyi lnllngan sofecyi na Sicinpin, smeru ndaan na Zenmin minc cuancn、Conko toso sofecyi dahaka mkri scancinci na sofecyi. anisa dma seedig mnuuyas lmngelun we mayan ngayan nana,babale ga moda dmoi wecencyi dahaka sotancyi ka Confazen konhoko. hnyegan kklahan na Confazemin konhoko we snnegun<nowiki>''</nowiki> sienfa Cnfazenmin konhoko<nowiki>''</nowiki> dmoi Zenmin taipiautafe ctu, lmaban palu beyah qmlahan we Cenkozenmin taipiautafe, msange kaigi de Cenko zentacanwefe ka dmoi kklahan na, moda snnegun mincuciconcu. anisa babale ga kmlahan ooda we Conko koncantan conyan weyenfe ka dmndun ooda, msange kaigi de Conyan weyenfe consci ka dmdun Conyan cncuci dahaka Cawu weyenfe moda kmlahan, kana klegan Sincncikuan、Lifacikuan、Cencacikuan、Sfacikuan、Cencacikuan、Mictanpai、Ciye syetanwe dahaka Conciau twanti, Coko koncantan kana dmdun ooda.
[[Patas bntasan:Mao and lion.jpg|縮圖|Sasin palu na Maucoton ga kiyanun Tenanmn knkawas 1967 pntasan na Wankoton, berah na sasin nikan kingan zweso sanhari mntena pecinfancn, kana knlahangan sapa alang Conko de nikan sasin sanni tlon hiya, snqulaya dmoi beyah kndalah Koka kiya.]]
Conko cntanctu de Conko koncantan dmdun kana klegan cntan mspu ma cncusesan, uxe ano Conko koncantan nikan mmsepa mincutanpai nana, soka Cokokomintan kominweyenfe、Conko mincutonmon、Conko mincu cenkofe、Conko mincu ccinfe、Conko nkon minctan、Conko ckontan、Cyosan seso、Tawan mincu cctonmon. 80 man kana hnyegan heyi seedig Mincutapai, nikan kingan ali moda sanka cncusesan feyi dahaka cenko zenmin taipiautafe ma Coko zenmin cncusesanfeyi. Anina kndalah knkawas 1970, ini hari hkerui sanka cncu,smruwa moda konmin ceso ka Senfa duri, moda peheyu cntan bglah de knseun bale moda kmlahan ka Sefu daha.
Knkawas 1987 Conkon mahan teru zenta, kndalah knkawas 1956 dehug cceka unpsan kingan sci pladin Sofecyi ciida, asika haten cincicenso, asika kaiko kaifan, knseun smnegun eru sofecyi、seedig dmoi mincu cwancn、asika Coko kiosanto moda dmdun、asika maqos lenincyi dahaka maucoton ssian sepag psudaun mesa Conko koncantan, kiyasa Coko maha <nowiki>''unbeyah、minsu、wenmin'' sentaifa sofecyi koka. Conkon mahan mmsepa kaigi zenta, mrima spegun rintau paha kari mesa smmalu siyaukan sofe、kntruma kaiko、kklahan smngegun gaya ma knseun kbisi kmlahan ka tan '' smnetun mkri sepa'' gmalang ooda . consci Conyan weyenfe Sicinpin pahakari mesa '' tmtui knumalu na ka confamincu'' mkri '' sepi malu na Conko'', kegaku knkawas 2020 de dehug siaukan sofe, dehug knkawas 2049 mahadehug sofecyi sientaifa koka. conkon mahan mngari zentafeyi mangan kingan bgulah kari ''bgurah zidai lnlnngan Conko toso sofecyi na Sicipin'' spadis menag Conkon tancan, mesa pntasan na kndalah saya dehug kkawas 2020 ciida maha taun bale dehug siaukan sofe kana bale Conko, kndalah knkawas 2020 dehug knkawas 2035, kndalah psna siaukan sofe maha knseyun ba meepah mahan rima knkawas dngan ma dehug taun sofecuyi sentaifa, dehug knkawas 2050 maha dehug fucian micu wenmin ma mtubale ktaun sentaifa conko sofecyi ka snsmalu na nndaan Conko, maha dehug ktaun wetafusin Confamincu. spatis na nikan sonii pntasan na, ini sbale sofecyi na Conko kndalah ''knddun egu ngungalun na wcwenfa dahaka ini baka ka pnyahan na knpahan'' wada kpliyuh ''knddun egu ka ngungaln na kndesan malu ini sbale mggalug ka haten na''</nowiki>.
=== '''政府結構 (Cnfu ceko)''' ===
[[Patas bntasan:Tiananmen IMG 4281 Tiananmen Beijing - Great Hall of the People.jpg|縮圖|Zenmin tafetan gaga menag doba Tenamn Pecin su, nii sa yahu pseli kaigi ma sapah yahu meepah kklahangun, hini duri psliyan daha cncu、waiciau hoton ka Confa zenmin koncatan dahaka seedig dmudun koa. ]]
Cenkozenmin taipiautafe we dmoi iciban palu knlahangan na, nikan canwweyenfe; deheya dmoi peheyu kana gaya, ma pgao tnux dmdn koka (siseki Koka)、sapah pklahan (kowuyen)、sfayen (cwekafayen)、sapah kpahun cencakwan (cekau zenmin cencayen)、sapah kmlahan hetai (conyan cinsuweyenfe)、cencacikwan (kocia cncaweyenfe). Sdahun ma snklaya ka Koka csi, ini oda dmdn sapah kklahangun ka heya, moda smnegun pahakari kdalah pnlungan na Cenkozenta dahaka Canwu weyenfe, dahaka Cenko zenmin tapiautafe canwu weyenfe mspu dumoi pklahan Koka. Sicinpin ka kocia csi ka saya , heya ka ga dmoi Conko koncantan conyan weyenfe consci dahaka sseki conyan cinsu weyenfe lmaban dmoi balo pklahan ka heya. Tnx kmlahan Confazemin konhoko we conri Kowyen Likocian (Conkon conyan cncuci canwweyen), heya dahaka sepah Fconli、kowweyen、kanapklahan ma lmaban balo dmoi dmdun pklahan kowyen (Conzenmin cnfu). Ano Conyan consuci、kociacsi、Coyan cinwecsi, kana dmdun pklahan koka de nikan snpegan ali knlahangan na smnegun <nowiki>''</nowiki>gaya pntasan lrahun seedig pklahan betag nhkilan<nowiki>''</nowiki> de nikan pnpsan meepah, kiya kana Conli kowyen、fuconli dahaka cenko zenta weyenfe weyencan、huweyencan dehug mpsan bale meepah.
[[Patas bntasan:Xinhuamen Gate of Zhongnanhai across Changan Street 2.JPG|縮圖|Conkon conyan dahaka nnikan kowyen (nnikan na conyan cnfu) we connanhai. (Sasin balo we sinfamn ga menag pecinsu sicnci siance, lehengun ssaun Connahai) .]]
Ndaanb na kklahan Confazemin konhoko msasu kmlahan, spooda ptasan na Senfa nikan kosn、csiasu、sen、su、ssiasu、sian、micsian、cn we peheyu zenmin taipiautafe, nikan knkingan Znmincnfu、cenca weyen、zenmin fayen、zenmin cencayen, knkingan zenmin taipiau tafe moda minc senkio, nikan sekinin seedig ma klahangun seedig ka nndaan na. Moda paasu knkingan ka senkio na, siancn、cisen de asi tehan ka sienkio. Mangan gnao na siancn、cisen zemin taipiautafe de nosa dn gumao zenmin taipiautafe tgubalo na dngan, kiyaka daihio nii gumao senkio cenko taipiautafe. Uka babale kesun fantuetan, ini so ktubeya ka senkio daha; seedig kmlahan ga balo gnao na Conyan cnfu kiya ka kmmekn dmoi oda na tifancnfu, Conko koncantan gaga dmoi kana cenli animaanu, ma kana seedig dnudun kndalah snci deheya na dmoi kklahan. Dehug knkawas 2012 ciida, malu ndan na conyancnfu nikan 80% dehug 95% konmin smkhun.
Ndan horicu Confa zenmin konhoko ga ddlun na makoscyi, wada knpriyuh nag Conko toso ka gaya na sofecyi. Knkawas 1950, Conyan zenmin cnfu wada smluwa kingan pnatis gaya <nowiki>''</nowiki>snolun gaya msterun na Confa zenmin konhoko<nowiki>''</nowiki>; knkawas 1954, pladin tehan kingan Cenko zenmin tapiautafe wada smluwa kingan pnatis <nowiki>''</nowiki>Confa zemin konhoko senfa<nowiki>''</nowiki>. Knkawas 2011, pklahan Conko peeyah kari mesa wada mehedu smmalu nudaan gaya na sofecyi Conkotoso. Sfaticu na Confa zenmin konhoko we konanpu、cecayen、zeminfayen terklegan, unpasu teru nikan mgalu ma pnklaman kari snolun, Cnfaweyenfe ka moda dmdun pplgagan.
mntenun ooda paluyg de, plngagn Cnfaweyenfe dahaka Kncen, Konan cikwan moda smnetun skadi nndaan na ma kmmerat, Cenca cikwan ka moda smluwa kmerat ma smirin posa hoyin, hoyin ka smnetun smiling ndaan, knkawas 2016, secricu ka koka cenca weyenfe ga ppasu menag kana sapah ppklahan, moda dmdun kensa seedig meepah menag sapah ppklahan, yenikan ndan skklu ma pkmalu ndaan, moda semon kensa ye nikan ka skkru nudaan na seedig meepah ga sapah ppklahan, mehedu ka kensa ndaan de hadun cencayen pdesn hoyin, sokiya ni ka cencayen wada mggalug cceka sfadicu na koka .
== 經濟 (Cinci) ==
=== '''發展過程 (Haten nudaan na)''' ===
Knkawas 1949 kana snpegan pnyahan zaisan na konnunye Coko we 466 iku pila 、conkonye pnyahan zaisan na dehug bale7.9%, ktaun daha koka nogiyo koka. Pradin han we moda smnegun cifacinci ka pklahan na Conko, bobo kaikokaifan de smnegun scancinci ma fnhocinci. Knkawas 1980 ciida pklahan na wada plahang ka snpwan meepah、peheyu cincitoci、knpriyuh kaiko ka koyociye, wada spido knblagan na haten ka cinciti na Conko menag bobo deheran. Knkawas1978 dehug knkawas 2007 menag alang Coko dehug 9.8% knegu mlana sncanconcu na spegun knkingan knkawas, sncan concu na knkingan heyi seedig wada mlana milo mahan, knkawas mehedu hari 1970 snpegan ka krinu seedig wada hmeri dehu 64% ,knkawas 2004 humerit dehug mtruma 10%. Kndalah knkawas 1990 ciida rmekoh kociaci cincicisu kaifaci dahaka kociacnho petau kaiko syenci (soka puton sinci、pinhai sinci dahaka sncinsu) moda knseun kaiko kaifan. Knkawas 1980 GDP na conko we 3053 iku pila dame bale (pntasan IMF), mnoda sepag kmhalang kaiko kaifan wada spido bale haten di, knkawas 2019 GPD na conko we wada hmringas 14 cau pila dame.
Knkawas 2001, wada knseun bale beyah na cmikn haten cincina mosa
tgimah pnsuriyan Scemauyi ccu. Knkawas 2007 dehug knkawas 2011
knduwa mrana haten cincina wada na hrnasn pnspuwan smepu kana cinci
haten na mmusepa Konye ccu koka. Knkawas 2009, kana bobode heran
gaspatis nikan beyah pseun we bekui mahandaha mngari ngayan na. Knkawas 2011 bbalo bale plngagun 3G csu na Faciinhan,mntena knkawas ciida cinci cyocsu beku 136 ka Conko. Kndalah knkawas 1990 nikan mmsepa sansu konsu ka Conko dehug knkawas 2010 mrana dehug 2,062 snpegan di, ma nikan 1.3 iku seedig tocu、kbekui mmteru ka cncen konsu、kmhalang mmteru daha ka cicin konsu dahaka kbekui kmharan teru ka cifokonsu. Knkawas 2013 tiyicanye、tiorcanye dahaka tisancanye knkingan snpegan menag Kone sncan mao bekui na we 10%、44%、46%, tencsins canye we 4%、wenfa canye we 2.85%. Beyah mrana haten cinci na Conko wada mkri tisancanye.
Knkawas 2012 concanceci na Conko we dehug 3 iku seedig, ma nikan bekui daha lima kmhalan kingan ka iku man seedig egu pila, knegu na seedig egu pila bekui daha ga menag bobode heran. Knkawas 2012 bbrigun maci alang na hmrinas 20 cau pila, kndalah knkawas 2013 knkingan knkawas mrana hmrinas 12%; bbrigun hmrinas knmalu maci knplwan na 27.5%. Haten ka cinci de psgayo egu ka binbo dahaka kanemoci, ini kseto sokiya ka wada mahan knkawas, knkawas 2012 0.474 ka cinisisu na. Haten spido dahaka mru geheti ka bbrigun maci kiya gmtu plaban ka tonfopncan ka alang, kiyaka plaban kmlahan ka sefudi. Ini pllihi ka knblehan na kndalah knkawas 2007 we 7.4 cau pila dame dehug knkawas 2014 de wada mranag 28.2 cau pila dame snpega na kosi Maiknsi, wada hmrinas 228%, onesncanmauo, knkawas 2019 GDPna coko wada hmrias 10000 piladame knkingan seedig, pradin tgimah Koka knbbalo ka pnyahan na.
== 人口 (Heyi seedig) ==
[[Patas bntasan:Chinapop.svg|縮圖|Knrana heyi seedig cincta a Conko.]]
Knkawas 2010 mmteru moda smepu knbharo hyegan seedig kana alang, yahali1 370,536,875 heyi seedig snpegan na Conjo, lmaban knegu snpegan na heyi seedig ga bobode heran ka Conko; snpegan nana heyi seedig Conkotalu we dehug 13.3 iku, honkon dahaka oumn de 709.8 man nin dahaka 55.2 mannin spegan. mtluma mahansepa knkawas spegan heyi seedig we 16.60%, manhan rima knkawas dehug mahan kmhalan mngari knkawas we 70.14% snpegan, hmrinas mmteru kmharan knkawas we 13.26% snpegan. Knkawas 2013 ciida, knrana heyi seedig conko we 0.46%. knkawas 1978 dehug 64% ka seedig binbo, bobo kknkawas 1978 spido ka haten cinci na wada hmrinas iku ka seedig kndesan wada ptaleh ksn binbo. Dehu saya 10% spegan heyi seedig gaga kesn binbo nana, knkawas 2007 seedig ukakpahan ini dehug 4% snpegan, saya de 4.1% snpegan ka ukakpahan.
Pnttinga laki we rseno hbalohari, knkawas 2010 psengun spegan na rseno dahaka mkedin we 118.06 ma 100, hiyozun bale snpegan rseo dahaka mkedin 105 ma 100 rmaban eguka rseno ka Cnoko. Knkawas 2010 snpegan ciida, snpegan kana heyi seedig we rseno dehug 51.27% knbhalo; knkawas 1953 ciida we dehug 51.82%, saya de wada sbale hari ka snpegan di. Kndalah knkawas 2015 pradin bobo daha kmhalan knkawas, maha seedig rudan hbalo ka snpegan seedig ka Conko mesa cenko lalin weyenfe. Dehug 2050, maha dehug kana snpegan seedig sanbn na ici ka seda rudan ka Conko. Netun hbalo ka seedig rudan di maha knddn tikoh ka seedig pkepah di. Dehug knkawas 2017 spegan, mmteru kmhalan knkawas na seedig rudan Cnoko we dehug 2.41 iku, spegan we dehu 17.3% snpegan kana heyi seedig na Conko, humrinas 10% hiyozen spegan seedig rudan na Renhoko.
=== 各地區人口密度 (Kneyuh pnsliyan seedig kana alang) ===
[[Patas bntasan:PRC Population Density.svg|縮圖|Kneyuh pnsliyan seedig kana alang Sn na Confa zenmin konhoko.]]
Kingan pinfan konli kbekui sepag kmhalan lima heyi seedig pnsliyan na Conko, 96% knhbalo na seedig ga menag 36% knguheti deheran spegun kana alang Conko. Dehug knkawas hndre, ga kpriyuh bgurah ka gmalan nikn na seedig Conko, alang tgnarat mthuwe mrana, alang cceka mkri tgirin ini beyo mrana. Kndalah kkawas 2015 wada mtlebu ini krana seedig menig alang Sanhai, soka Fupe、Honan、Anfe、Scwan、Keco berah han we mkri icin ka seedig daha, saya de wada knpriyu mrana di. Soka alang tghna irin ssiyo icirun (Kwanton、Fcen)ga nag mrana seedig ga menag alang hiya, alang tgnarat kri daya ga naag ini krana.
Kndalah mahan knkawas dehug saya wada msseri alang paru ka seedig, nkawas 1980 de 20% knegu seedig menag alang palu, dehug knkawas 2015 wada mrana 55.6% knegu di; ktaun sokiya de dehug knkawas 2030 seedig menag alang palu maha dehug 10 iku, pspun kana seedig bobo deheran de mmsepa seedig kinngan seedig ga menag alang palu. Knkawas 2012, humirinas 2.62 iku seedig ga mosa alang palu skadi kpahun ka seedig Conko. Kbekui mmteru kmhalan alang palu hmrinas kbekui man spegan seedig, dehug knkawas 2025 de maha dehug daha kbekui daha kmhalan kingan alang palu maha hmrinas kingan kbekui man seedig. Dehug 1,000 man seedig menag kingna alng palu we cautacnsu tngayan na Kowuyen, kiya kesnna pesankwan we tngayun na yisen alang, anisa palubale ka psus spegan knhubalo seedig, gaga smekn knhbalo na seedig ka saya, anisa kesn catacnsu maha nana mrun knegu na, knkawas 2020 niyi maha ktaun menag bgrah yisentusu tutui dngan, soka alang Concin、Uhan, mahatan dehug ciusin alang koka. Hmringas lima kbekui man seedig de totacnsu kesn, dmoi hnyegan Ciyicosin cnsu dahaka knkela tgimah ciciwudai, kiyaka maha mntena haten ka kana alang ma dmdun haten ssiyo cincicen na, gaga snmalu pusu censo soka hikozio、titei、biyoyin、sapah telebi, kiyasa maha smkela malu kndesan dahaka pkita beya pndux yisecnsu. Kingan kbekui man seedig dahaka lima kbekui seedig tgyanan we Tacnsu, smeri beyah na knpalu alang dahaka psbeyah dmdun wenka kana alang, bobo nehan maha ktaun bale ini pntena pnhuyegan alang na Conko.
=== 族群與移民 (Knkingan kaalang seedig dahaka seedig teherui) ===
Egu kaalang seedig ka Conko, nikan patis ma srwaun Sehu ka lamu kaalang seedig lima kmhalan mmteru kana, spun tngayan na we 「Confamincu」. Hancu we lmaban palu kaalang seedig, 91.51% kana spegan heyi seedig Conko ka deheya. Seedig hacu psu ba palu spuun smepu hancu ga bobo deheran ka Conko hancu, spegun kana gaga kluhangun snci we hancu rumaban snpegan dahaka kaalnag seedig icin, ano Sican ccci dahaka Sincian wewur ccci ini pspuyi smepu. Ini spegui ka hancu de lima kmhalan lima tgyangun na 「sausu mincu」, cuan cu hbalo hari heyi seedig snpegan (1.30%)、man cu (0.86%)、fecu (0.79%)、muecu (0.79%)、wewurcu (0.72%)、yicu (0.65%)、tciacu (0.62%)、cancu (0.47%)、mnkucu (0.44%)、pyicu (0.26%)、causen (0.15%). Ktaun snpegan patis knkawas 2010, knhbalo na sasumincu dehu 8.49% snpegan seedig kana Conko. Netun pspu smepu knkawas 2000 pnatis spegan knhubalo seedig, wada mrana 66,537,177 knhubalo na hancu, ma kana sasmincu de wada mrana 7,362,627 nanag. Knkawas 2000 pnnatis ciida, ini ppatis ngayan kaalang we dehug 73 man heyi seedig, dmadaha wada ptasan tgimah hancu dahaka kaalanbg icin. Knkawas 2010 ktaan pntasan knhbalko kana heyi seedig, dehug 593,832 snpegan seedig gayikoku ga menag conko, knegu na snpegan seedig bekberah we kndalah Koriya (120,750)、Meko (71,493) dahaka Nihon (66,159).
== 社會問題 (Sofe wenti) ==
Ndaan na mahan knkawas malu haten cicin na Confa zemin konhoko ciida, nikan mondai na kri anzen ppkn、mondai sapah nikn、pinfu caici、sofe cuan、kwanyen fupai mondai. Anzen ppkn na Conko Kocia scan centu kwanlici kmlahan ma kmita bale ka seedig duri. Kiyaka naagoh peheyu hiyozun na anzen ppkn、tmotui cmikn kopcsu, ma pspuun pseli ka kkpahun mntena kiyaso palu beyana moda peheyu azen ppkn. Knkawas 2015, snekn pila gnbalui na sapah bequi mahansepa menag bobo deheran, dehug 23%. Kiyaka unbeyah cmikui peheyu sapah brigun tikoh pila、sapah tikoh pila kbrehun. Knkawas 2015 hiti ali idas 11, sapah tmala bbrigun knguheti na dehug 6.96 iku pinfan koncu, sntangan 2.2 iku seedig mosa menag. Dehug 89% seedig Conko nikan sapah, anisokiya saadux riun bbrigun sapah menag yisencnsu, soka dma alang de egriun ka sapah uka seedig ga menag.
Cmikn furikocia ka pklahan kiyaka peheyu fcictu, kana sapah daun ppatis nganyan, kiyaka seedig nomin mosa teherui alang pngelah de ktaun daha ortn konmin. Ini bleyaq kmulahan zaisan na seedig krinq ka pklahan, ma seedig pkepah de ini psbale ka ngnan na zekin, kiyaka hbalo seedig mosa tgimah seedig krinuq. Belah Knkawas 2000, sapah nomin hridun na galan zekin dmanag ini na gali zekin, pooda kmeepah sofefuwu seedig dri. Knkawas 2013, kana mondai ooda deheran、caisue、cinzon、paasu ka peneyah nngalang, ktaun daha babale daun pgblah. Netun paluriun cenga na pnyahan seedig krinuq dahaka seedig nikan pila, khbalo mranag 14% spegan ka seedig moda mangan nakah ndaan, knkawas knkawas mranag dngan. Knkawas 2009 snpegan mangan nakah ndaan dehu 990 man, wada mrana 20%, snpegan smipag seedig 10 man seedig de 1.1 seedig moda tehang. Ma kndalah knkawas 2008, asi ktayi mrana ka ndaan smeraq alang ka konpcyi, knkawas 2011 ciida spegun ndaan konpcuyi hmrinas Meko、mntenag hari Isore knegu.
Knkawas 2012, berah kmhalan teru knkawas hmrinas 420 man seedig ga tancn, wada haun pkdira mesa snpegan na kocia yifanfupaici, sepak kbekui mmteru kmhalang lima we seedig pklahan ga meepah snpuci. Bobo na Conkon conyan weyenfe consci Sicinpin dahaka conyan ciri cenca weyenfe scican wancisan dmoi kmlahan, bobo mahan mmsepa cienko taipiau tafe lmtu knpalu moda smnetun ooda fanfupai. Knkawas 2014 kaigi berah APEC mseli bcanci kaigi menag Pecin, pklahan Conko dahaka kana bucanci pnsliyan alang icin wada smluwa <nowiki>''</nowiki>Pecin fanfupai sienyen<nowiki>''</nowiki>. Anisa knkawas 2014 ciida, cinlencsu na Conko we teru kmhalan mmteru bale tensu na, tngayun daha palufupai koka; ktaun daha ndaan kpahun fanfupai ye ini kdame、ye nikan sekinin、sinbn ziyo dahaka konmin sofe ini baka dnkilan nanaq mesa koci tominccu, ndaan na fanfupai kdalah kklahan balo dehug knlhangan trma, ye nikan klmeyan na dahaka lmtu ooda na ini ktai babale nndaan na. Confa zenmin konhoko waiciapu ,ndaan bnege tensu dahaka mnege gayan na Kocitomin ccu, ini pntena babale ndaan kmepah fanfupai mesa rmengo.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* Hnlitan na Walis Perin
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
davfmeii5gpjpngqwlztt0pwcrck170
Chishang
0
237
100373
13698
2023-10-06T00:07:05Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100373
wikitext
text/x-wiki
Chishang(池上鄉)
Nsgan Chishang o gaga Nsgan Taitung, kmpraan kana dxgal o 79.23 km², (dxgal dgiyaq o 12.44 km², dxgal pmblxan o 1.05 km²). kmhbragan hiyi o 7,640, sapah o 2,901, seejiq tnpusu 2,162 hiyi, knhbragan hiyi o 28%(Sbnawan). Nsgan alang o seejiq klmukan ka pusu(hbaraw) balay.
==nyusan qpahan==
Nsgan Chishang o niqan 8 alang ni maxal 9.
9 o, Kalokapuk(大埔部落), Muliyaw(振興部落), Cikowa’ay(富興部落), Dihekoay(陸安部落), Ciataw(福原部落), Cipuwa(慶豐部落), Fangafangasan(新興部落), Kawaliwali(大坡部落), Cicala'ay(福文部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
jdqm973ik4f6bsf7m1gq9tc03vwwgle
Chunri
0
238
100374
70013
2023-10-06T00:07:06Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100374
wikitext
text/x-wiki
Chunri (春日鄉)
Nsgan Chunri o gaga Nsgan Pingtung, kmpraan kana dxgal o 155.55 km², (dxgal dgiyaq o 67.65 km², dxgal pmblxan o 84.62 km²). kmhbragan hiyi o 4,802, sapah o 1,357, seejiq tnpusu 4,590 hiyi, knhbragan hiyi o 96% (Paywang). Paywang ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Chunri o niqan 6 alang ni maxal 6.
6 o, Lalekeleke (力里部落), Kasuga (春日部落), Seveng (士文部落), Tjuvecekadan (七佳部落), Kuabar (古華部落), Kinayiman (歸崇部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
m5y66aivq7jthm5j6sqjbp48l7bef37
Ciamengan
0
239
100375
84831
2023-10-06T00:07:16Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100375
wikitext
text/x-wiki
= Ciamengan(壽豐部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sowfungsyang ka alang Ciamengan.
718 sapah ka kneegu na sapah, 1,892 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 36% niqan 690 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 64% niqan 1,202 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 34%, Truku 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pusu nniqan alang (部落特色) ==
「Ci'alopalay」o dungus bi 「egu bi nangan dha apu qpahan」.
== Niqan alang (所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Ciamengan alang Ciamengan.
== Gasuc (範圍) ==
Mniq ssiyaw sngayan rulu qrngul Ciamengan, mniq hraan hidaw dgiyaq Ciamengan.
== Tiri lnglingay (地理環境) ==
Breenux.
== Pgkla patas cyawtung (交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey>Kwotaw 3 haw > Kwotaw 3 cya Taypey plutuc (Sngken)>elug wunsan>syeyn106>syeyn109>Peyyi kungru >Pinhay kungru>Suhwa kungru>Hwatung cungku kungru>elug Sosan>dhuq.
== Klgan sjiqan nealang (部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari (使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyun cungcyaw (宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro, Yeyhehwa.
== Pnaah alang (部落由來) ==
Nniqan hini o pusu bi seejiq 七腳川系 nAmis, mniq saw mnrmux Tanax Tunux siida neuda nhadus qqhuni, niqan pnaah seejiq Amis「Rukey」euda mneapa qqhini seejiq kika asi nniqan hini.
== Pgkla patas saan rmigaw (旅遊觀光資訊) ==
Pgkla patas saan rmigaw nsgan Ciamengan.
http://www.shoufeng.gov.tw/scenery/scenice.aspx
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
thp00c9tt6ajloahq8fyvmbfmwudjgu
Ciataw
0
240
100376
84830
2023-10-06T00:07:19Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100376
wikitext
text/x-wiki
= Ciataw(福原部落) =
Gaga mniq Taytung Cusangsyang ka alang Ciataw.
868 sapah ka kneegu na sapah, 2,284 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 12% niqan 264 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 88% niqan 2,020 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis9%, Bunun1%, Paiwan1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Mniq brah Kwangfu siida o tmhangan dha Cyati ka seejiq Amis.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Taytung nsgan Csan alang Ciataw.
== Gasuc(範圍) ==
Mniq daya nsgan Csan.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Klgan sjiqan nealang (部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis ni tlu.
== Snhiyun cungcyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro ni Teyeyncucyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Mniq brah Kwangfu siida o tmhangan dha Cyati ka seejiq Amis, tmhangan dha tunux rulu ksun ka klmukan, bukuy Kwagfu do pnryuxan Ciataw, suyang bi dxgal mniq nniqan Csan hini, egu bi ka pnegalang, kiya ni snslian hini kana ka nseejiq.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ec8ler6mddbm9o3ngvhmwyo0cwpz08l
Cibarbaran
0
241
100377
84829
2023-10-06T00:07:21Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100377
wikitext
text/x-wiki
= Cibarbaran(主農部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Hwareynsu ka alang Cibarbaran.
1,593 sapah ka kneegu na sapah, 4,544 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 11% niqan 514 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 89% niqan 4,030 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis9%, Truku1%
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Chivarvaran, dungus na o wasaw pinrang.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Skanki alang Cibarbaran.
== Gasuc(範圍) ==
Gasuc na o gaga mniq elug cangcyey dhuq Nanpin kungyueyn.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey>Kwotaw 3 haw>Kwotaw 3cya lutuc elug Taypey(深坑端)>elug wunsan>Syeyn 106>Syeyn 109>Peyyi kungru>Pinhay kungru>Suhwa kungru>Elug cyasin >Elug sanc>Elug rinsng >Elug mingri>Elug Syuanyuan>Elug fucyeyn>Dhuq.
== Klgan sjiqan nealang (部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis ni tlu.
== Snhiyun cungcyaw(宗教信仰) ==
Mnuda pusu gaya kndsan dha ni Joro.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Chivarvaran,dungus na wasaw pingran o balay bi wasaw pingran, yasa egu balay ka pusu qhuni pingran hini, njiyun wasaw pingran mkan idas, tmhangan dha klmukan.
Seuxal han o seupu kana ka alang Cibaer baran ni Rijose(sayang o nsgan Cian alang Dungcang), Yasa mniq saw mnrmuxan Tanah Tunux siiga pnhyugan dha hnturan qsiya(sayang o yayung Cicyawcuan) , kika iyax malax dha ka dha alang nii. Kiya ka kiya ni slaq kana ka dxgal hini seuxal, mnuda paru qsiya sbiyaw ka hini, kika niqan smak seejiq tnhjilan dhuq alang Rijose, bukuy rabang knmalu ka paru alang do, lutuc keegu klmukan niyah hini qmpah, kika maa mrrana bi sjiqan klmukan.
== Pgkla patas saan rmigaw (旅遊觀光資訊) ==
●Saan dha rmigaw nniqan:
Napin kungyueyn
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
fabv5xx23jj8w8gn7l8wqv21nc7vbl7
Cicala'ay
0
242
100378
13727
2023-10-06T00:07:25Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100378
wikitext
text/x-wiki
= Cicala'ay(福文部落) =
Gaga mniq Taytung Cusangsyang ka alang Cicala'ay.
537 sapah ka kneegu na sapah, 1,368 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 23% niqan 309 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 77% niqan 1,059 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis18%, Bunun2%, Paiwan1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
d8j3u1dmm1l9wyjorse3lzq72j9z9hs
Cidatayay
0
243
100379
84828
2023-10-06T00:07:31Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100379
wikitext
text/x-wiki
= Cidatayay(烏石鼻部落) =
Gaga mniq Taytung Cangpinsyang ka alang Cidatayay.
121 sapah ka kneegu na sapah, 271 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 84% niqan 227 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 16% niqan 44 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis80%, ni rahuq na o4%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Sngari bi alang gaga meuda Gaya na ka alang Amis.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Taytung nsgan Canpin alang Ningpu.
== Gasuc(範圍) ==
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Babaw dgiyaq breenux.(台地)
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey>Kwotaw 3 haw>Kwotaw 3 cya lutuc Taypey(深坑端)>elug wunsan>Syeyn 106>Syeyn 109>Peyyi kungru>Pinhay kungru>Suhwa kungru蘇花公路>Kssiyaw gsilung elug hwatung >Dhuq
== Klgan sjiqan nalang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis ni tlu.
== Snhiyun cungcyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro ni Teyeyncucyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Yasa kessiyaw alang hini o niqan hnhru egu balay mnudus spriq sun dha 「datay」(月橘、七里香),kiya ni tmhangan dha Cidatayay。
Niqan uri o, hunac alang hini o yasa niqan kingal mqalux btunux mhru dhuq ruwan gsilung, kiya ni tmhangan dha 「Cidatayay」ka klmukan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
c1wytafamvliddjj0198mhjw5hswg0j
Cihafayan
0
244
103143
100380
2024-05-09T02:11:13Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
103143
wikitext
text/x-wiki
== Cihafayan (中興部落) ==
Gaga mniq Hwareyseyn Fungrincn ka alang Cihafayan.
101 sapah ka kneegu na sapah, 221 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 83% niqan 183 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 17% niqan 38 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 77%, Truku 1%, Tayal 2%, Bunun 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pusu nniqan alang (部落特色) ==
Chihavaian, dungus na o "tnkuyan masu".
== Nniqan alang (所在位置) ==
Nyusan Skanki Fungrin cng alang Sansingri.
== Gasuc (範圍) ==
Mniq hngari bi hraan hidaw Fungrin cng, gaga daya hari alang Sansingri hiya.
== Tiri lnglingay (地理環境) ==
Sttu.
== Pgkla patas cyawtung (交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey>kwotaw 1 haw>kwotaw 3 haw>Kwotaw 3 cya lutuc Taypey (深坑端)>elug wunsan>syeyn106>syeyn109>Peyyi kungru>Pinhay kungru>suhwa kungru>hwatung cungku dungru>elug cungsan>hwa39>hwa38-1>paru hakaw Mican>syeyn195>elug sansing>elug wunsan>Dhuq
== Klgan sjiqan nealang (部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari (使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyun cungcyaw (宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro ni Teyeyncucyaw.
== Pnaah alang (部落由來) ==
Tmhangan dha "Cawbi (草鼻)" uri ka alang Cihafayan, seejiq Amis o tmhangan "Chihavaian" ksun, dungus na o "tnkuyan masu".
== Pgkla patas saan rmigaw (旅遊觀光資訊) ==
Pgkla patas saan rmigaw klwaan kmlawa sapah Fungrin cng.
https://web.archive.org/web/20210525145148/https://www.fonglin.gov.tw/beauty/beautye.htm
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
fpajmqfstzdc7u8z67l3t6jbmesmddv
Cihak
0
245
100381
13746
2023-10-06T00:07:40Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100381
wikitext
text/x-wiki
= Cihak(志學部落) =
[[Snakun:Truku]]
Gaga mniq Hwareyseyn Sowfungsyang ka alang Cihak.
995 sapah ka kneegu na sapah, 2,905 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 13% niqan 379 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 87% niqan 2,526 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 9%, Truku 1%, Tayal 1%, Bunun 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
igs2n9e81pzcxkc95pieo6mi3mjrv2e
Cihakay
0
246
100382
84813
2023-10-06T00:07:42Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100382
wikitext
text/x-wiki
= Cihakay(吉哈蓋部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka alang Cihakay.
282 sapah ka kneegu na sapah, 731 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 49% niqan 358 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 51% niqan 373 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis39%, Bunun7%, Tayal1%, ni rahuq na o2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Pnyahan hangan alang nii o kndadax pusu qhuni Baycukang(白粗糠), dungus na o niqan mnhruan pusu qhuni Baycukang(白粗糠) .
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki Yuri cng alang Cangryang.
== Gasuc(範圍) ==
Mniq Yuri cng sdalih alang Cangryang Cangryang secyu.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Klgan sjiqan nealang (部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Nniqan seejiq alang seuxal o mniq Hengcung bantaw(恆春半島), bukuy iyux mniing qmpah dxgal do kika tnhjilan hini, dhuq 18 sci, mnrmuxan seejiq Pingpu do qduriq da, sayang gaga nniqun hiya sayang o, keegu bi ka mniq 19sci ka tnhjilan hini sjiqun.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
8bpzh9pgcazwo538vm4bq987kg8to1n
Cihalaay
0
247
100383
84812
2023-10-06T00:07:46Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100383
wikitext
text/x-wiki
= Cihalaay(黑暗部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Furisyang ka alang Cihalaay.
65 sapah ka kneegu na sapah, 116 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 35% niqan 41 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 65% niqan 75 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis34%, ni rahuq na o2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Cihalaay o dungus mniq kari Amis o "蝦虎"(kingal ciway bi qsurux, hangan:Gobiidae),dungus na o niqan Gobiidae(虎蝦) ayu. Bukuy o meuda egu bi uda, bsiyaq bi ungac samaw, kiya ni tmhangan dha Cihalaay ka seejiq alang.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Furi alang Cuteyeyn.
== Gasuc(範圍) ==
60 ssan hraan hidaw cngkwangawsan twan.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Kska dgiyaq, yabi hari 650-700 ka knjisan dgiyaq.
== Klgan sjiqan nealang (部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis, Tlu ni kari klmukan.
== Snhiyun cungcyaw(宗教信仰) ==
Joro.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Seejiq Harawan han nniqan hini seuxal( mniq nyusan Skanki Yuri cng alang Rehe),bukuy kmlawa Taywan ka Cingcaw, yasa ini baka ka dxgal phmaan, bukuy kksa dha kana ka dgiyaq do, snlingun dha mniq hunac dgiyaq Cuteyeyn sdalih hari gssiyaw gsilung dgiyaq nniqan Cingkeng hiya niqan dxgal tduwa phuma, iyux hntur seejiq Bunux yahan smciyuk, nniqan dha dowras yayung Cyoan, lnwaan dha seejiq Antung yahun kbiyax hari ka hnang, bukuy lutuc pnhyugan ka alang Daranfu(達蘭埠), bukuy do, keteetu mrana ka qmpahan, musa qmpah hiya kana ka sjiqan nealang, yasa thiyaq bi ka elug musa hiya, kmaraw dxgal phmaan dha o, asi ka snlikan kingal idas, kiya ni mniq dalih bi alang Daranfu(達蘭埠), kiya ni maa kingal bgurah alnag, ni bsiyaq ungac samaw ka hiya dungan, bsiyaq hari do, tmhangan dha Cihalaay ka seejiq alang.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
csvgkmfq0ftq7nabmasov48wmgrmaai
Cikadaan
0
248
100384
13764
2023-10-06T00:07:49Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100384
wikitext
text/x-wiki
= Cikadaan(南溪阿美部落) =
Gaga mniq Taytung Cangpinsyang ka alang Cikadaan.
51 sapah ka kneegu na sapah, 124 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 83% niqan 103 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 17% niqan 21 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis65%, Bunun10%, Tayal1%, Paiwan2%, Truku2%, ni rahuq na o4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
di5fc75wde0fi9d4yva8eetc7wg4gno
Cikasuwan
0
249
100385
84791
2023-10-06T00:07:52Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100385
wikitext
text/x-wiki
= Cikasuwan(七腳川部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka alang Cikasuwan.
680 sapah ka kneegu na sapah, 1,799 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 38% niqan 677 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 62% niqan 1,122 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 29%, Truku 5%, Tayal 1%, Bunun 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Hangan Cikasuwan sneuxal ka alang Taycang, tgparu bi alang Amis seuxal ka hini.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Cian alang Taycang.
== Gasuc(範圍) ==
Mniq gqiyan hidaw 1 km hari ka alang Skanki, dgiyaq Ciansan hraan hidaw, ni Skanki alang Kwocin, nsgan bsuring kessiyaw alang Suweyyuan.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Sttu.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey>Kwotaw 3 haw>kwotaw 3cya syeyn elug lutuc Taypey(深坑端)>elug wunsan>syeyn106>syeyn109>Peyyi kungru>Pinhay kungru>Suhwa kungru>elug peypu>elug minyu>hwa9>elug tesing>elug kwofu>Dhuqan.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis,Tlu ni kari Sakisaya.
== Snhiyun cungcyaw(宗教信仰) ==
Joro ni Teyeyncucyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Hangan Taycang seuxal o Cikasuwan(Cikaso'an),dungus na o keegu bi ka 「柴薪很多」, mnrmuxan Tanax Tunux siida o tmhangan dha 「miyamay」. Mniq mnrmuxan Tanax Tunau siida, dmayaw seejiq nihung kmlawa 隘勇線, niqan egu bi ka dmayaw qmpah seejiq, kika bukuy do ndaan tnciyan 七腳川 da, kiya na qduriq ana inu ka seejiq. Bukuy tnciyan do, pusu egu bi alang seejiq miyah hmrinas nniqan hini dungan. Maa alang sayang Taycang.
== Pgkla patas saan rmigaw (旅遊觀光資訊) ==
Pusu pnhyugan:
◎ciway sapah pyasan Taycang 03-8571746
Nyusan Skanki nsgan Cian alang Taycang elug mingyi 5 cyey 1 haw.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
b2j0k41nc0t5bb0xiz30txwy0lsftda
Cikeliwan
0
250
100386
84792
2023-10-06T00:07:56Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100386
wikitext
text/x-wiki
= Cikeliwan(歌柳灣部落) =
[[Snakun:Truku]]
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka alang Cikeliwan.
602 sapah ka kneegu na sapah, 1,863 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 163 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 1,700 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 7%, Truku 1%, Tayal 1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Alang Cikeliwan o maa tgkingal tnciyan bgurah bi alang Sinsing.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nuysan Skanki nsgan Cian alang Yungsing.
== Gasuc(範圍) ==
Mniq daya ciway alang Taytung.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey>Kwotaw 3haw>kwotaw 3cya elug lutuc Taypey(深坑端)>elug wunsan>syeyn106>syeyn109>Peyyi kungru>Pinhay kungru>Suhwa kungru>elug kwangfu>elug cyari>elug cungyang>elug heping>elug ccyang>hwa 25>cisyang 4 cyey>yicang 7 cyey>wunhwa 7 cyey>syang yuan cyey>elug syang yuan>elug cising>yungci 6 cyey>yungsing 1 cyey>Dhuq.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyun cungcyaw(宗教信仰) ==
Joro ni Teyeyncucyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Alang nii o bukuy tgkingal tnciyan bgurah bi alang Sinsing, pnaah ana ini tnhjilan hini ka seejiq.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
5zunf48ecsfcayo1sgaum6via6a7lmu
Cikep
0
251
100387
84793
2023-10-06T00:08:00Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100387
wikitext
text/x-wiki
= Cikep(幾可普部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Hwareynsu ka alang Cikep.
1,426 sapah ka kneegu na sapah, 3,400 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 18% niqan 599 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 82% niqan 2,801 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 12%, Tayal 1%, Bunun 1%, Truku 2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Dungus na kari mniq alang Cikep o 「tlak qsurux」msa.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nuysan Skanki paru alang Hwareyeyn Minsyangri.
== Gasuc(範圍) ==
Mniq dalih bi tgska sapah pyasan Meyrun hiya.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey>kwotaw 3 haw>kwotaw 3cya elug mlutuc Taypey (深坑端)>elug wunsan>syeyn106>syeyn109>Peyyi kungru>Pinhaykungru>Suhwakungru>elug Fucyan>elug Hwataw>Cungyi 3 cyey>Minsyang 1 cyey>Dhuq.
== Kelgan sjiqan nalang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis, Sakizaya ni Tlu.
== Snhiyan cungcyaw(宗教信仰) ==
Joro ni Teyeyncucyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Mniq Minsyanri seejiq Amis o tmhangan dha 「Cikep幾哥普」, dungus na kari o tlak qsurux, sayang o tmhangan Meyrun ksun dha. Gasuc nalang sayang ini na dha kkla bi na, ini bi kkiyux ka nniqan dha, pusu bi seejiq o pnaah eseisil nseejiq Amis, ungac bi keegu ka seejiq Sakizaya.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
●Saan pqtaan rmigaw:
Cisingtan - Skanki sapah qpahan snluun sinaw.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
g22ghbflpt2uxke8x53ifpztzig610r
Cikowa’ay
0
252
100388
13793
2023-10-06T00:08:03Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100388
wikitext
text/x-wiki
= Cikowa’ay(富興部落) =
Gaga mniq Taytung Cusangsyang ka alang Cikowa’ay.
163 sapah ka kneegu na sapah, 433 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 34% niqan 147 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 66% niqan 286 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis32%, Bunun1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
d8z85jpcph9luy92t1vfk7bis6i70p9
Ciku
0
253
100389
84794
2023-10-06T00:08:05Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100389
wikitext
text/x-wiki
= Ciku(磯固部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Hwareynsu ka alang Ciku.
2,828 sapah ka kneegu na sapah, 6,794 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 58% niqan 3,939 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 42% niqan 2,855 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 37%, Bunun 4%, Tayal 3%, Paiwan 2%, Truku 8%,
Puyuma 1%, Sakizaya 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
部落名稱原意不詳
== Nniqan alang(所在位置) ==
花蓮縣花蓮市民樂里、民運里
== Gasuc(範圍) ==
東臨太平洋,西至中美路東側,南自中山路出海口,北至台灣肥料廠,今屬花蓮市民樂里、民運里
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(與用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyun cungcyaw(宗教信仰) ==
Joro ni Teyeyncucyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
1917年,花蓮港水道開工,1930年,花蓮港築港,那時候有許多阿美族人前來此地工作,之後在此地定居,而形成的部落。
[[Snakun:Truku]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
q8yzd59dxv97hzyj10uc763ffnst6fo
Cilafinan
0
254
100390
84795
2023-10-06T00:08:08Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100390
wikitext
text/x-wiki
= Cilafinan(基拉菲婻部落) =
Gaga mniq Taytung Tunghesyang ka alang Cilafinan.
209 sapah ka kneegu na sapah, 513 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 52% niqan 268 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 48% niqan 245 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis50%, Tayal1%, ni rahuq na o1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Hangan alang nii o kndadax hnang "pilafinan" dungus kari nii o " tqian nniqan". Yasa sngayan rulu sbiyaw ka hini, uxay kiya do kndadax Tunghe ni Syawma, musa su yayung daya o, kingal jiyax rmigaw, asi ka mtaqi kingal rabi, mtna musa su Furi dhuq hunac Tayyuan, kingal jiyax rmigaw, asi ka mtaqi kingal rabi uri.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Taytung nsgan Tunghe alang Peyyuan.
== Gasuc(範圍) ==
Dalih elug Tungfu 32km hiya.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Kelgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyun cungcyaw(宗教信仰) ==
Joro, Teyeyncucyaw, Singyeysu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Saw hari mniq hngkwasan 1932 siida, pusu seejiq alang Syawma ni alang Fafuku mniyah tnhjil hini, alang nii o pnhyugan mnrmuxan Tanax Tunux.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
rtk2jvadg81b7h1gchc2rh3ujo5fkyh
Cilakesay
0
255
100391
84796
2023-10-06T00:08:09Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100391
wikitext
text/x-wiki
= Cilakesay(吉拉格賽部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka alang Cilakesay.
216 sapah ka kneegu na sapah, 519 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 29% niqan 152 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 71% niqan 367 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis17%, Bunun8%, Tayal2%, Truku1%, ni rahuq na o1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Ini kla na ka dungus bi tmhangan alang nii.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki Yuri cng alang Taycang.
== Gasuc(範圍) ==
Mniq Yuri cng narac siyaw yayung Cwociku hiya.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Siyaw yayung.
== Kelgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Sjiqan nealang o pusu pnyahan alang Serng ni alang Cihakay, yasa ungac dxgal ka alang Serng ni alang Cihakay, qntaan dha saw dxgal hini dalih hari Yuri cng, naqih ka dxdal hini, kiya ni kmbarux dha ka dxgal nii, bukuy dmuuy dxgal seejiq nii bnrigan dha pusu qmpah phiyug sapah seejiq, mniq hngkwasan 80 siida(1900) phiyug llabang hari ka alang Yeyncng-singcun, kiya ni musa marig sapah pusu qmpah phiyug sapah seejiq ka seejiq nealang ni asi nniqan alang hini, kika maa kingal bgurah alang.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
9nf08z6d406rzmgnr3ktpchi9o4i6zq
Cilalongay
0
256
100392
84797
2023-10-06T00:08:11Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100392
wikitext
text/x-wiki
= Cilalongay(吉拉龍噯部落) =
Gaga mniq Taytung Taymarisyang ka alang Cilalongay.
100 sapah ka kneegu na sapah, 218 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 89% niqan 194 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 11% niqan 24 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan48%, Amis36%, Puyuma4%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Wana bi kingal alang Cirun ka alang Amis.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Taytung nsgan Taymari alang Cirun.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga siyaw ciway sapah pyasan Pinmaw.
== Kelgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyun cungcyaw(宗教信仰) ==
Teyeyncucyaw ni Singyeysu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Ruwan alang Cirun tg14rin pusu nniqan seejiq Amis, pusu bi pnyahan alang Taytung kana, niqan ka cikuh pnyahan Skanki tnhjil hini uri.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
k0u8sjaa7hoaxxzxjl1u2cfq4zasgwk
Cilamitay
0
257
100393
84798
2023-10-06T00:08:13Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100393
wikitext
text/x-wiki
= Cilamitay(吉拉米代部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Furisyang ka alang Cilamitay.
235 sapah ka kneegu na sapah, 596 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 71% niqan 424 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 29% niqan 172 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis69%, Bunun1%, Paiwan1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Tgdha paru bi ngalan buwax ka nsgan Furi hini.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Furi alang Fengnan.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga mniq syawteyeynsyang, babaw ska siyaw yayung Pyey.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Sttu.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Tduwa asi ppanun rulu qrngul quri sngayan rulu qrngul Furi, mnuda Tay9 syeyn quri Taytung kika muda su.
〈Skanki(花蓮)---Sufeng(壽豐)---Fengrin(鳳林)--Kwanfu(光復)---Jweyswey(瑞穗)--Yuri(玉里)--Furi(富里)〉
Kndadax Skanki dhuq Furi o asi ka 2 tuki.
== Kelgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyun cungcyaw(宗教信仰) ==
Joro, Teyeyncucyaw, Singyeysu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Pelalay minkwo pnhyugan sngayan sapah skaya ni elug rulu qrngul ka klwaan Nihung siida, egu bi seejiq Amis gaga qmpahun dmuuy biyax kana, kiya ni spnaqih kana ka pnhmaan dha ni smsung/smratuc nealang, keegu bi seejiq Amis ini baka biyax do qdowriq ni quri ddgiyaq eseisil gsilung, ungac seejiq saan mrmux ka Fengnang ka siida, kika saw nii hnhru kingal bgurah alang Amis, kiya ni seejiq nealang o tmhangan dha Cilamitay, dungus na o「hmru pusu gamil」mririh na o balay bi asi nniqan hini ka dhyaan.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Saan rmigaw:
◎Syawteyeynsyang(小天祥)
Gaga mniq Futungkungru ka Syawteyeynsyang(小天祥), yasa hnigan dowras hini o mntna bi saw elug Cungheng, kiya ni niqan hangan Syawteyeynsyang ksun.
<nowiki>http://travel.network.com.tw/main/travel/hualien/Fuli.asp</nowiki>
<nowiki>http://0rz.tw/d83Gg</nowiki>
<nowiki>http://travel.network.com.tw/main/travel/hualien/Fuli.asp</nowiki>
<nowiki>http://0rz.tw/d83Gg</nowiki>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
d62ujhf006043n95cqz5riztmrrrzyg
Cilapuk
0
258
100394
84799
2023-10-06T00:08:15Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100394
wikitext
text/x-wiki
= Cilapuk(嘉新部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sincungsyang ka alang Cilapuk.
627 sapah ka kneegu na sapah, 1,524 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 43% niqan 649 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 57% niqan 875 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 27%, Bunun 1%, Tayal 2%, Truku 9%, Kebalan 1%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Niqan bi egu bi klgan ka nniqan alang Cilapuk.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Cincng alang Cilapuk.
== Gasuc(範圍) ==
Mniq hunac alnag Cyari, hraan hidaw, hunac gqian hidaw o gaga siyaw Skanki kana, daya o dalih sngayan sapah skaya.
== Tiri lnglingay(地理) ==
Breenux.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey>kwotaw 3 haw>kwotaw 3 cya syeyn mlutuc elug Taypey『國道三甲台北聯絡道(深坑端)』>elug wunsan>syeyn(縣)106>syeyn(縣)109>peyyi kungru>pinhay kungru>suhwa kungru>elug cyasin>dhuq(迄點).
== Kelgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis, kari Tlu, Kari klmukan, kari khilang.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Mniq mrmuxan Tanax Tunux siida pnhyugan ka alang nii, seejiq 「Takoboan達固部灣」seuxal ka Amis hini han, mnuda saw uda Cyariwan do, tnhjilan nniqan heytay(kworyeynri sayang), bukuy bi mnrmuxan Tanah Tunux siida do tnhjilan Nungpin (kwominri sayang), bukuy tnjiyal do yasa mnuda paru gbihur, muri bi pshjil dha ungac ana manu nniqan dxgal, kiya ni mniq hini ka alang sayang.
Niqan dxgal o dxgal alang Cyari ciway ka dxgal Cilapuk, bukuy tnjiyal do, yasa dalih bi sngayan sapah skaya, kiya ni knteetu mrana ka hnici heytay seejiq, yasa suqi bi bbaraw ka singcngcyu dha, kiya ni kndadax hngkawas minkwo 63 do pskrayan kingal bgurah gasuc alang Cilapuk.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊資訊) ==
●Psuu bi pnhyugan
Kska sapah pyasan Haysin 03-8242560
Nyusan Skanki nsgan Sincng alang Cilapuk elug Cyasin 36 haw.
[[Snakun:Truku]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
d3nq4ytxh5ph8t30yyuzwmwnntu7mq0
Ciliksay
0
259
100395
84800
2023-10-06T00:08:17Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100395
wikitext
text/x-wiki
= Ciliksay(麒麟部落) =
Gaga mniq Taytung Cngkungcn ka alang Ciliksay.
155 sapah ka kneegu na sapah, 372 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 73% niqan 270 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 27% niqan 102 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis69%, Paiwan1%, ni rahuq na o3%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Yasa hnici rudan sbiyaw paru tasil wnuhwa(巨石文化) kiya ka klaun bi seejiq.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Taytung Cngkung cng cungjnri.
== Gasuc(範圍) ==
Mniq hunac siyaw gsilung Sinkang sngayan asu, gaga mniq paru alang Sinkang 2km hari.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Siyaw gsilung.
== Kelgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyan cungcyaw(宗教信仰) ==
Joro, Teyeyncucyaw, Singyeysu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Dungus Ciliksay mniq kari Amis o Ciliksiz(ni Ciliksay), dungus na o 「egu bi preykaw」ni「qyutun preykaw」. Yasa egu bi ddjima ka alang Ciliksay, kiya ni hruan bi preykaw, kika tmhangan dha nii.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
3c6fvnhljx5imufcicbg7iqw14j5jil
Cilo'ohay
0
260
100396
13847
2023-10-06T00:08:19Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100396
wikitext
text/x-wiki
= Cilo'ohay(森榮部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Fungrincn ka alang Cilo'ohay.
43 sapah ka kneegu na sapah, 102 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 42% niqan 43 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 58% niqan 59 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis36%, Paiwan1%, Truku2%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ga9w6ogc4agh6w61tm4o56ojiwdozyp
Cinbulan
0
261
103096
100398
2024-05-01T10:59:19Z
Kari Seediq
1940
103096
wikitext
text/x-wiki
= Cinbulan(那羅二, 三部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka alang Cinbulan.
109 sapah ka kneegu na sapah, 324 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 295 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 29 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal85%, Amis2%, Saysiyat1%, ni rahuq na o3%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Dungus bi kari Atayal tmhangan dha hangan alang Cinbulan nii o 「saan tnbgrahan seejiq dxgal」.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Sinciku nsgan Ciyanssyang alang Cinping.
== Gasuc(範圍) ==
Nyusan Sinciku nsgan Ciyanssyang alang Cinping nniqan 9rin dhuq 10rin hiya, mniq ruwan alang Cinbulan.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Mniq siyaw narac yayung Narwo, hunac dgiyaq mnuda daya bi yayung breenux, kana knjisan dgiyaq o 600-650 knjisan.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Atayal.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
[[Kari Atayal]] ni Tlu.
== Snhiyan cungcyaw(宗教信仰) ==
Joro ni Teyeyncucyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Alang hini o alang Atayal seejiq(Sekoleq)(Malikoan)pusu hunac o(Mrqwan).
Mnuda pgkla patas 《Gaya Atayal》o, pshiyug alang hini o niqan spac alang msa:
Pusu nniqan dha sbiyaw o daya Paran, bukuy do iyux dha miing bgurah dxgal, thjilan siyaw yayung Marikwowansi hiya nniqan dha, tmhangan dha Ririyungse(Liliyon), yasa bukuy ini kbaka ka dxgal phmaan do, niqan cikuh seejiq alang o tnhjil hunac hraan hidaw dgiyaq Ritung, kika pnhiyug alang Bturwose.
Pusu nniqan dha sbiyaw o daya Paran, bukuy do iyux dha miing bgurah dxgal, thjilan siyaw yayung Marikwowansi hiya nniqan dha, tmhangan dha Ririyungse(Liliyon), yasa bukuy ini kbaka ka dxgal phmaan do, niqan cikuh seejiq alang o tnhjil hunac hraan hidaw alang hini nniqan dha, kika pnhiyug alang Tayyahuse.(Taiyaf).
Pusu nniqan dha sbiyaw o nuysan Nanto daya yayung Peykangsi, bukuy do iyux dha miing bgurah dxgal, tnhjil dhuq siyaw kska yayung Takecin, tmhangan dha Smakus,(Simankos), yasa bukuy ini kbaka ka dxgal phmaan do, niqan cikuh seejiq alang tnhjil quri daya hraan hidaw alang hini nniqan dha, phiyug hangan alang Makaungse.
Pusu nniqan dha sbiyaw o nuysan Nanto daya yayung Peykangsi, bukuy do iyux dha miing bgurah dxgal, tnhjil dhuq siyaw daya yayung Cyarapaysi, phiyug hangan alang Rahawse(Rahau).
Dhuq citay Tanah Tunux siida, mdudul bi klwaan kmlawa cngfu dha siida, niqan cikuh seejiq spac alang hini o kndadax nniqan dha sbiyaw hini tnhjilan nniqan hini dha sayang, kika tmhangan dha bgurah alang ka keysacu Nihung 「tgdha」ni「tgtru」ksun.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Joro Cinbulan.
Teyeyncucyaw Cinbulan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
btvc0wjs9a077pfezef4koljq7v5dty
Cinemnemay
0
262
100399
84802
2023-10-06T00:08:25Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100399
wikitext
text/x-wiki
= Cinemnemay(吉能能麥部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka alang Cinemnemay.
845 sapah ka kneegu na sapah, 2,421 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 21% niqan 506 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 79% niqan 1,915 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis13%, Bunun6%, Truku1%, ni rahuq na o1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Dungus bi hangan alang nii o pusu qhuni Dacangsu(大樟樹), niqan paru pusu qhuni Dacangsu(大樟樹) ka dungus na.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki Yuri cng Cungcngri.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga siyaw kska ciway sapah pyasan Cungcng.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Pusu bi nniqan sbiyaw alang ka alang Matayan ni Taybaran, bukuy bi 19 sci siida, iyux miing dha phuma pnegalang dxgal kika tnhjil sngayan rulu qrngul Yuri hiya sayang, mniq hngkwasan 1899, phtjil cngfu Tanah Tunux siida musa siyaw Yuri cng sapah qmpah klwaan kungswo, bukuy bi hngkwasan 1981(Minkwo hngkwasan70), yasa pnhyugan kana paru alang da, kika tnhjil nniqan alang sbiyaw dungan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
tib7dzadhjow0rmc9wzp885cawoljy8
Cinkangsan
0
263
13869
13868
2021-03-18T14:01:43Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
13868
wikitext
text/x-wiki
= Cinkangsan =
Cinkangsan nii ga ksun dha dgiyaq Tawmikn uri, knbowqaxan na o 773m, mssipaw dha pyasan tgparu Cinan.
Muda kleelug Jyuey Tatawcang, hici do dhuq nganguc taping tayti, taping tayti hiya ga llababg bi, gaga dha hmaan usik qapal.
Embanah dxgal, msama usik qapal,karac, mpajiq dgiyaq, paah dhiyaq qmita o saw bi tmninun qtaan ka rakaw na.
Mniq sduman dxgal hiya,mquri gqian hidaw qmita o ida qtaan ka Cyowfnarsan, mquri daya qmita o qtaan ida qtaan ka Syawsyueysan, Paykutasan ni Sowcungtasan.
Mquri kraan hidaw qmita o qtaan ka Cwosetasan, Kancwowansan, Sirwan ni Cyunta dnii ddgiyaq.
Ida tduwa qtaan ka Kwotaw Ryohaw uri, teura bi qtaan ka ana kneinu.
[[Snakun:Truku]]
ibot7lgyim1yuzmv4ey7n09r02nesm2
Cinsbu
0
264
100400
84803
2023-10-06T00:08:27Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100400
wikitext
text/x-wiki
= Cinsbu (鎮西堡部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka alang Cinsbu.
52 sapah ka kneegu na sapah, 206 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 199 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 7 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 89%, Amis 2%, ni rahuq na o 4%.
== Pusu nniqan alang (部落特色) ==
Mgrbu bi snbuan hidaw saan tmsamac nniqan ka Jinsbu.
== Nniqan alang (所在位置) ==
Nyusan Sincu nsgan Ciyans alang Sywojwang.
== Gasuc (範圍) ==
Mniq hunac hari Nansanfu ka Sinkwang, dgiyaq Cinacisan kksa quri daya hraan hidaw kska dgiyaq.
== Tiri lnglingay (地理環境) ==
Sttu.
== Pgkla patas cyawtung (交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Dhuq lntulan elug pey2kaw curin do kika muda 123 syeyn taw lutuc 120 syeyn taw quri Ciyans siywojwan. Tduwa dhuq elug lutuc Kwansi uri, mnuda hunac tay3 syeyn, dhuq Sfenryaw do tqiri igi elug 120 syeyn, mnuda ka paru hakaw Ciyans do mtmay Cu syeyn taw 60, muda kana saw Narwo, Yuraw, Teyeynpu, Sywojwan, Taykang, Sinkwang, bukuy bi do kika balay bi dhuq alang Cinsbu.
== Klegan seejiq nealang (部落所屬族群) ==
Atayal.
== [[Djiyun]] kari (使用語言) ==
Kari Atayal ni Tlu.
== Pnaah alang (部落由來) ==
Niqan dha kari ka dungus rngangun dha Jinsbu, kingal kari o bsiyaq bi ka tnhidaw patas hidaw, ini bi ktna ka hngak karac mgrbu ni keeman, baka bi mhru ana manu pnegalang hmaan ka dxgal niqan bi snbuan hidaw hini, dha kari o mgrbu bi snbuan hidaw saan tmsamac nniqan.
Seejiq alang hini o mniq 360 hngkwasan sngari, kndadax Nanto nsgan Jnaysyang Rising alang Hungsyang hiya tnhjil hini ka seeniq Kngnaci. Mniq mnrmuxan Tanah Tunux siida, gaga asi nniqan ruwan dgiyaq ka Keysacu Tanah Tunux, naqih bi kmlawa, rngangi dha ka bukung alang thjil Matay hini. Kwangfu siida, meeru bi naqih narux, sugun bi ungac lutuc laqi dha, knhuway mdudul kingal seejiq alang musa nniqan alang sbiyaw, pnhiyug kingal bgurah alang Cinsbu .
== Pgkla patas saan rmigaw (旅遊資訊) ==
Saan rmigaw qtaan nniqan:
◎Sbiyaw bi rnaaw pusu qhuni hinoki. Tduwa smiling tqiyan sapah o rincang Yukan Maray Qnawal: 035847738、5847762
◎Qhjil Siywojwan
Pusu bi phiyug:
◎Ciway sapah pyasan Siywojwan 03-5847500
Nyusan Sincu nsgan Ciyans alang Siywojwan 4 rin 19 haw.
http://travel.network.com.tw/tourguide/point/showpage/1612.html
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
k60m546bx4wwinsux1o3vadgiiy1x0r
Cipawkan
0
265
100401
84804
2023-10-06T00:08:30Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100401
wikitext
text/x-wiki
= Cipawkan(德安部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Hwareynsu ka alang Cipawkan.
2,448 sapah ka kneegu na sapah, 6,662 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 16% niqan 1,051 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 84% niqan 5,611 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 13%, Truku 2%, ni rahuq na o 0.5%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Lntulan kari sbiyaw o hangan alang nii pnyahan kingal hangan mdudul bukung alang.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki paru alang Skanki Cucyanri(主權里).
== Gasuc(範圍) ==
Mniq siyaw elug Tean 1 cyey hiya.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey(台北)>Kwotaw 3 haw(國道三號)> kwotaw 3 cya syeyn lutuc elug Taypey(深坑端)>elug Wunsan(文山路)>syeyn(縣106)>syeyn(縣109)>elug Fungteyeyn(豐田道路)>elug Peyyi kungru(北宜公路)>elug Pinhay kungru(濱海公路)>elug Suhwa kungru(蘇花公路)>siyaw elug gsiling(海岸路)>syeyn(縣193)>Cising cyey(七星街)>elug Hay-an(海岸路)>elug Dunghwa(華東路)>elug Cingmey(精美路)>elug Dunghwa(華東路)>elug Kangbin(港濱路)>dhuq(迄點).
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis, Kavalan ni Tlu.
== Snhiyan cungcyaw(宗教信仰) ==
MGaya nealang, Joro, Teyeyncucyaw, Singyeysu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Kndadax kingal hangan bukung (Pawkan) ka alang (Cipaukan) nii, malu bi hnigan ni niqan bi biyax niya, uxay uri o malu bi ka tunux na, kika tduwa mdudul seejiq alang tnbgurah gburah dxgal. Minkwo hngkwasan 26, mnrmuxan Tanah Tunux siida, mniq hini pnhiyug rrpun snkuan uuqun ka seejiq Tanah Tunux, tmhangan dha「藏前」.
Keegu hari ka seejiq Sakizaya, qnbhangan saw tnjiyal (達固部灣事件) qduriq hini nniqan ka seejiq msa, niqan duma sjiqun muda mntna uda ni hncian hini ka sjiqan Cyariwance seejiq Kavaran, ni siyaw seejiq Dowrance.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
b2ap2g7ct6p16l04mid207a7d4jjpf7
Cipurungan
0
266
100402
84805
2023-10-06T00:08:31Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100402
wikitext
text/x-wiki
= Cipurungan(隆興部落) =
Gaga mniq Taytung Kwansancn ka alang Cipurungan.
149 sapah ka kneegu na sapah, 430 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 37% niqan 157 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 63% niqan 273 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis32%, Bunun3%, ni rahuq na o1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Kndadax mnrmuxan Tanah Tunux siida kika phiyug ka alang nii.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Taytung Kwansan cng Rijungri(里壠里).
== Gasuc(範圍) ==
Saw hari mniq sngayan rulu qrngul Kwansan(關山) 1km hiya, gaga mniq sengtaw 9 haw kungru 346.5 km hiya, mniq siyaw hraan hidaw elug rulu qrngul, nhiya nanaq ka phiyug kingal alang, kika tmhangan dha 「truma elug rulu qrngul(鐵路下)」.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey(台北)>kwotaw 3 haw>kwotaw 3 cya syeyn lutuc elug Taypey(深坑端)>elug Wunsan(文山路)>syeyn(縣106)>syeyn(縣109)>Peyyi kungru(北宜公路)>Pinhay kungru(濱海公路)>Suhwa kungru(蘇花公路)>Hwadung cungku kungru(花東縱谷公路)>elug Heping(和平路)>elug Jnay(仁愛路)>Dhuq(迄點).
== Klegan nealang seejiq(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis, Tlu ni Khilang.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Mniq saw mnrmuxan Tanah Tunux Dacng hngkwasan 8 (1919) siida, iyux krana qmpah kika qhuni Cangnaw ka seejiq Nihung, kika snqulan kndadax gqian hidaw seejiq khilang miyah dmayaw qmraq qhuni Cangnaw. Mnhdu mniq hngkwasan 1929, niqan dumu empsaping asi nniqan hini, kika muda tmbgurah dxgal, miyah mtmay tnhjil tna nsgan uri, kiya ni phiyug kingal gburah alang seejiq khilang. Kiya ni mniq saw bukuy Minkwo hngkwasan 50 do, niqan kndadax Reykungse seejiq Amis ka mtmay, kika pryuxun ka kndsan nniqan alang khilang nii da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
cz7hsvurqmuwwq78zrjgfgx9tv0ald5
Cipuwa
0
267
100403
84806
2023-10-06T00:08:33Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100403
wikitext
text/x-wiki
= Cipuwa(慶豐部落) =
Gaga mniq Taytung Cusangsyang ka alang Cipuwa.
279 sapah ka kneegu na sapah, 759 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 16% niqan 122 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 84% niqan 637 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis14%, Bunun1%.
== Pusu nniqan [[alang]](部落特色) ==
Mniq saw mnrmuxan Tanah Tunux siida alang Cinfung o tmhangan dha 「Kuncian(宮前)」.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Cian alang Cipuwa.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga siyaw alang Cinfung.
== Tiri(地理) ==
Breenux.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
●Mgrig su na rulu:
Kndadax paru alang Skanki kksa muda elug Cunghwa dhuq Cian, qiri lutuc elug cungsanru 3 do kika qhuq.
== Klegan sjiqan nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Snhiyan cungcyaw(宗教信仰) ==
Joro, Teyeyncucyaw, Focyaw, Dawcyaw.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
●Saan rmigaw:
吉野神社鎮座紀念碑 Nyusan Skanki nsgan Cian elug 10 cyey Cipuwa.
●Pusu pnhyugan:
Kska sapah pyasan Cian 03-8523136
Nyusan Skanki nsgan Cian alang Cipuwa elug cungsanru 3 662haw.
●Pnyahan pnatas:
Pgkla patas saan rmigaw
<nowiki>http://tour-hualien.hl.gov.tw/index.jsp</nowiki>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
mct09agzk6wpifgtvaromncoll3qblh
Cipuypuyan
0
268
100404
84807
2023-10-06T00:08:35Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100404
wikitext
text/x-wiki
= Cipuypuyan(米棧部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sowfungsyang ka alang Cipuypuyan.
128 sapah ka kneegu na sapah, 279 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 50% niqan 140 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 50% niqan 139 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 48%, ni rahuq na o 2%.
== Pusu nniqan [[alang]](部落特色) ==
Ini kla ka dungus kari hangan alang nii, hangan tlu Mican nii o kndadax, yasa mniq hunac alang Yueymey, iyux dha sluun lntulan sngayan rulu ka mtmay alang Sweyryeyn, kika tmhangan dha Mican.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Sofung alang Cipuypuyan.
== Gasuc(範圍) ==
Yayung Fofung mtmay yayung Skanki lutuc narac geayus hiya.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Siyaw yayung.
== Kelgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Pnaah alang(部落由來) ==
NTruku kana ka dxgal hini, mniq saw bukuy bi mnrmuxan Cinmuwo pnyahan hini tmbgurah dxgal ka seejiq 吳全曾, bukuy miyah tmsamac ka seejiq Amis do, mniq saw hngkwasan 1945, kika prajing niqan ka alang Bobo (Mniq nysan Skanki nsgan Cian alang Jnri sayang).
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
t5z1iwtajnbvhkxvik0uru0nt5oow1b
Cirakayan
0
269
100405
84808
2023-10-06T00:08:37Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100405
wikitext
text/x-wiki
= Cirakayan(山興部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Fungrincn ka alang Cirakayan.
119 sapah ka kneegu na sapah, 217 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 66% niqan 144 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 34% niqan 73 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 58%, ni rahuq na o 8%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Hangan alang Cirakayan nii o tmhangan dha 「Ryubicyey(六階鼻)」uri.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki Fungri cng Sansingri.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga hnari bi hraan hidaw Fungri cng, gaga hunac bi Sansingri hiya.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Sttu.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey>Kwotaw 1 haw>Kwotaw 3 haw> Kwotaw 3 cya elug mlutuc Taypey(深坑端)>elug wunsan>Fungteyeyn tawru>peyyi kungru>pinhay kungru>suhwa kungru>hwadungcungku kungru>elug ccyang>elug cungcng>elug sinyi>elug cunghe>Dajung 5 ru>elug minsyang>hwa48>dhuq.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyan cungcyaw(宗教信仰) ==
Joro ni Teyeyncucyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
「Cirakayan(山興)」(Yamasaki) kika tmhangan mnrmuxan Tanah Tunux, seejiq Amis o tmhangan dha「Cirankayang(吉蘭卡樣)」(Chilankaya).
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pgkla patas saan rmigaw Fungri cng kungswo:
<nowiki>http://www.fonglin.gov.tw/beauty/beautye.htm</nowiki>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
hy518qhb28isttrlawmagnw0x15xbqi
Cirakesay
0
270
100406
84809
2023-10-06T00:08:47Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100406
wikitext
text/x-wiki
= Cirakesay(基拉歌賽) =
Gaga mniq Hwareyseyn Furisyang ka alang Cirakesay.
58 sapah ka kneegu na sapah, 124 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 82% niqan 102 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 18% niqan 22 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis77%, Tayal1%, Bunun3%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Dungus kari hangan nii o Lakes, hangan dxgal, dungus kari nii o Cira kesay 「niqan qhuni Cangsu nniqan」.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Furi alang Dungri.
== Gasuc(範圍) ==
Hraan hidaw o dgiyaq Wanjn, mniq hunac yayung Ameysi.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Kska dgiyaq.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Tduwa asi ppanan rulu qrngul quri sngayan rulu qrngul Furi.
Mnuda su saw elug tay 9 syeyn quri Taytung do muda su da.
〈Skanki(花蓮)---Sofung(壽豐)---Fungrin(鳳林)--Kwanfu(光復)---Jweyswey(瑞穗)--Yuri(玉里)--Furi(富里)〉,
Asi ka niqan 2 patas hidaw ka dhuq Furi.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyan cungcyaw(宗教信仰) ==
Joro.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Mniq saw mnrmuxan Tanah Tunux siida, kmlawa bi klwaan ka qqhuni cangsu(樟樹) alang Cirakesay, sluun dha Cangnaw. Bukuy bi mnrmuxan Tanah Tunux siida do, iyux miing qmpah dxgal ka Amis kika tnhjilan hini, gaga mniq ssiyaw kska yayung Ameysi ka snduray, yasa mniq hngkwasan 63 siida o niqan paru gbihur mtmay kiya ni snliqan kana ka alang, ida tnhjilan ssiyaw kska yayung Ameysi ka Amis, dhuq sayang.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Nsgan Furi prngaw patas saan rmigaw
https://web.archive.org/web/20081101010240/http://travel.network.com.tw/main/travel/Hualien/Fuli.asp
https://web.archive.org/web/20081101010240/http://travel.network.com.tw/main/travel/Hualien/Fuli.asp
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
2wsvhdvjuwuywhlxegu5f9oky0u4af9
Cirarokohay
0
271
100407
84810
2023-10-06T00:08:48Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100407
wikitext
text/x-wiki
= Cirarokohay(芝田部落) =
Gaga mniq Taytung Cngkungcn ka alang Cirarokohay.
213 sapah ka kneegu na sapah, 575 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 71% niqan 408 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 29% niqan 167 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis68%, Rukai1%, ni rahuq na o2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Qnpahan alang Marawrwo(麻荖漏社) seuxal ha, bukuy do pusu niqan seejiq Marawrwo(麻荖漏社), ni cikuh seejiq Amis, Barimang(八里芒) ni Mawuku(馬武窟) nyahan tnhjil hini.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Taytung Cngkung cng Sansyanri.
== Gasuc(範圍) ==
Mniq igi yayung Cngkung, gaga daya paru alang Cngkung 1km hiya, siyaw dgiyaq hraan hidaw Cngkungduan.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Siyaw gsilung breenux.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis, Tlu.
== Snhiyan cungcyaw(宗教信仰) ==
Joro, Teyeyncucyaw, Singyeysu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Cirarokohay, hangan sbiyaw o Crukuke(芝路古咳ni 或基路古駭,芝路古映 ), saw bi hnang kari Amis Cirarokohay. Pnyahan rngangan dha hangan alang nii o, hunac ruwan yayung alang o niqan bi egu 鱉, kari Amis 鱉 o rngaw dha raroko, kiya ni tmhangan dha nii.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
2561i46n22ovbtod6vtzam784qevptv
Ciripunan
0
272
100408
13926
2023-10-06T00:08:50Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100408
wikitext
text/x-wiki
= Ciripunan(慶豐部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka alang Ciripunan.
2,924 sapah ka kneegu na sapah, 7,823 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 13% niqan 1,023 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 87% niqan 6,800 hiyi koia.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5enig7h9r772woqvb2vgz1ynkhfbisa
Cirocan
0
273
100409
13932
2023-10-06T00:08:51Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100409
wikitext
text/x-wiki
= Cirocan(鶺櫓棧部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Jweysweysyang ka alang Cirocan.
282 sapah ka kneegu na sapah, 699 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 44% niqan 308 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 56% niqan 391 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis47%, Bunun1%, Truku1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
6uqsfz3cxzw3mt2h52nyjzwr4d1faf7
Citekudan
0
274
100410
69017
2023-10-06T00:08:52Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100410
wikitext
text/x-wiki
== Citekudan (小台東部落)==
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka alang Citekudan.
104 sapah ka kneegu na sapah, 303 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 35% niqan 107 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 65% niqan 196 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 32%, Truku 2%.
== Pusu nniqan alang (部落特色) ==
Kndadax nyusan Taytung nsgan Ruyey alang Yungan ka alang Yungsing nii, pusu bi seejiq Amis ka snlian alang hini.
== Nniqan alang (所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Cian alang Yungsing.
== Gasuc (範圍) ==
Gaga hunac alang Yungsing.
== Tiri lnglingay (地理環境) ==
Breenux.
== Pgkla patas cyawtung (交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey>kwotaw 3 haw>kwotaw 3 cya syeyn elug mlutuc Taypey (深坑端)>elug wunsan>syeyn109>Peyyi kungru>pinhay kungru>suhwa kungru>elug kwangfu>elug cyari>elug cungyang>elug fusing>cyocun 4 cyey>fusing 5 cyey>ciway sapah pyasan Cian.
== Klegan seejiq nealang (部落所屬族群) ==
Amis.
== Djiyun kari (使用語言) ==
Kari Amiss ni Tlu.
== Snhiyan cungcyaw (宗教信仰) ==
Teyeyncucyaw.
== Pnaah alang (部落由來) ==
Kndadax nyusan Taytung nsgan Ruyey alang Yungan ka alang Yungsing nii, pusu bi seejiq Amis ka snlian alang hini, yasa snliqan paru gbihur ka dxgal nniqun dha, kiya ni pprngaw kari do bnarig dxgal tnhjil asi nniqan hini, kika tmhangan dha 「alang Citekudan(小台東部落)」.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
t9h7s6gsoqegnxb0ebrfvb61h6mz2lw
Ciupus
0
275
100411
13944
2023-10-06T00:08:54Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100411
wikitext
text/x-wiki
= Ciupus(鹿山部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Nancawagsyang ka alang Ciupus.
15 sapah ka kneegu na sapah, 35 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 100% niqan 35 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 0% niqan hiyi koia.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
263x4fjm9vag88vjshdu599uzf0726d
Ciusinlun
0
276
100412
69291
2023-10-06T00:08:55Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100412
wikitext
text/x-wiki
= Ciusinlun(寶山部落) =
Gaga mniq Kawsyungsu Tawyuncyu ka alang Ciusinlun.
55 sapah ka kneegu na sapah, 137 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 133 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 4 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 96%, Cou 1%, Paiwan 1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Gaga mniq llbu bi dgiyaq ka alang nii dhiyaq bi ni hnari bi nuysan Taynan, yasa hnmturan hnigan dxgal, kiya ni supu dha hunac klegan seejiq tnpusu Cou o sntrngan balay, kiya ni mgimax kana ka kndsan neseejiq hiya da!
== Nniqan alang(所在位置) ==
Paru alang Takaw Tawyuancyu alang Ciusinlun.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Kndadax elug Tay 27 sysyn hiya mniq sipaw Riyokwey na tunux Rawnung lntulan dgiyaq alang Rawnungsi, mnuda Ciusinlun do kika dhuq alang Ercitwan.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Bunun.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Bunun ni Tlu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Alang Ciusinlun o niqan Yicitwan, Ercitwan ni Tengc, 1,2 citwan o mniq mnrmuxan Tanah Tunux siida mnuda saw kmgurah dxgal qpruhan ka Cushweyse(株式會社), tqian dha qmeepah seejiq o maa kingal snslian alang da. Sayang, Yicitwan hiya o wana bi cikuh tnsapah ga hiya da, Ercitwan sttu hiya o nniqan empusal sngari tnsapah, duma niqan kingal tqian yahan rmigaw seejiq sapah. Tengc o yasa niqan rnaaw saan dha rmigaw, gaga muda qmpah yahan rmigaw seejiq, niqan maxal sngari ka saan mkan nhapuy nniqan sapah.
Sjiqan Bunun mniq alang Ercitwa hiya ga pusu bi nniqan dha sbiyaw o Tengc rnaaw saan bi rmigaw nniqan ni daya yayung Bawraysi hiya, bukuy kwangfu ka Taywan do, kika sthjil dhuq 1,300knjisan na dgiyaq hiya nniqan dha, kika tgbaraw bi alang hunac bi nuysan Taynan hiya. Yasa hini o lutulan kana hunac klegan seejiq tnpusu tuhuy Cou seejiq Raaruwa ni lntulan kana Wansanse seejiq Rukay, mnuda keegu bi kbkuy hngkwasan msstrngan, sdseejiq hiya o supu seejiq Bunun niqan bi ini pntna kndsan dha saw dndqras, llukus, kari, kiya ni mngimax kana ka kndsan dha da.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊光觀資訊) ==
=== ◎Saan rmigaw qmita: ===
Saan dha rmigaw rnaaw Tengc(藤枝森林遊樂區)
Gaga mniq nyusan Kawsyoun nsgan Tawyuan alang Ciusinlun, pusu qmpah Rawnung tg70, 71, 72 ndxgal Ringban kana, kana dxgal o niqan 770 km2, knjisan dgiyaq o 1550-1808, kingal hngkwasan hngak karac o saw hari 18°-21° , kiya ni ini bi pntna ka karac saman ni keeman, muxul bi ka karac hini, tduwa miyah qdowriq mtalux bi karac.「Tengc(藤枝)」paru sapah pyasan Nihung Cingdu ka sluhay rnaaw nii, bukuy kwangfu do lutuc kmlawa Rinwucyu(林務局). Yasa egu bi qqhuni ka hini, sbgihur bi ka hini saw bi buga gsilung, kiya ni tmhangan dha 「Sentaw(森濤)」. Mniq saw hngkwasan 1870 seuxal o, kndadax hiya do prajing tnhjil quri yayaung Bawray ni yayung Bangfu ka seejiq Bunun, kiya ni seejiq hini o pusu bi sijiqan Bunun. Ruwan Yuancyu(園區) o pusu bi pnhmaan qhuni harung ni pusu qhuni nniqan Taywan llabang bi wasaw qhuni, knjisan dgiyaq hiya o 1804, kndadax dhiyaq bi nniqan qmita dgiyaq Yusan(玉山), dgiyaq Tawu(大武山), dgiyaq Beynan(卑南山) ni dgiyaq Dasiyawkwansan(大小關山) dnii......Tduwa qntaan kana, saan balay kksa dgiyaq, qmita phpah, qmita kuwi ni qduda uri.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
lkvkym7rysi8ghzz4319coy11q3rvu6
Ciwang Umin
0
277
13959
13958
2021-03-18T14:02:23Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
13958
wikitext
text/x-wiki
Ciwang Umin 姬望 烏敏
Sbiyaw ita Truku o niqan kingal saw sklwiun nuda na,hiya o wauwaseejiq balay taan, paru do mkla bi mmkay ni mmiyak. Siida pklug balay miyah kmrmux mkan dxgal Taywang ka knlwaan Nihung, dhiya o dmuuy malu balayqngqaya ni hbaraw balay hiyi dha kmrmux tnan, qmita saw nii ma mha rmsung phuqil seejiq ka Ciwang do ini srwa pphuqil seejiq na tlayan ka hiya, Ciwang o asi nhari musa rmngaw Haruq Nawi bukung ni aji dha tgjiyal seejiq Truku,kiya ni Ciwang o muda ptbalay kngkingal alang Truku ddgiyaq ni rmngaw ddbukung alang, mnhdu muda rmngaw elealang ka Ciwang do kana ddsnaw o madas puniq sbgay dha ni ptbalay quri Nihung da. Paah hiya siida bukung kana elealang Truku wada thiyi hyaan ni wada ini ptgjiyal quri Nihung da, yaasa wada dmuuy kneudus na muda saw nii ksgun ka Ciwang , kika ini ptgjiyalda. Asaw saw nii kika gisu ta dhuq mkngari meudus ka seejiq Truku.
== pnyahan kari ==
資料來源耆老 Jiru Haruq, Iyuq Ciyang 2013
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
rg8ldx8ixeumy9ahjhx9i6qe97yirvj
Ciway ngiyaw
0
278
13965
13964
2021-03-18T14:02:25Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
13964
wikitext
text/x-wiki
= Ciway ngiyaw(小貓咪) =
Ngiyaw ngiyaw mkan qsorux mkan wawa
Iya iyah hini
Miric dapa mkan manu hug ? mkan manu hug ?
Hari hini hari hini, yasa niqan kuhun su uqun ka hini.
[[Snakun:Truku]]
ifxza4g55lzbjo8dhr9q8274wdr5hej
Ciwcia
0
279
100413
84811
2023-10-06T00:08:57Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100413
wikitext
text/x-wiki
= Ciwcia(豐泉部落) =
Gaga mniq Taytung Kwansancn ka alang Ciwcia.
159 sapah ka kneegu na sapah, 443 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 29% niqan 130 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 71% niqan 313 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis14%, Tayal2%, Paiwan1%, Bunun9%, Truku1%, ni rahuq na o2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Ruwan alang o niqan spac paru bi bling saan mangal qsiya(水井) , kiya ni tmhangan dha 「Sweycingc(水井子)」.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Taytung Kwansanceng Fungcyuanri.
== Gasuc(範圍) ==
Hraan hidaw o ga kiyig sengtaw ni Sinsingfuru, daya o lntulan yayung Hungs ni Dekawri, gqiyan hidaw o asi lutuc kika alang Hungs kida, hunac o skrayan elug Sinyi ni Kwansancng kmalu bi nniqan Cungfuri.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey(台北)>Kwotaw 1 haw(國道一號)>Kwotaw 3 haw(國道三號)>Kwotaw 3 cya syeyn lutuc elug Taypey(深坑端)>Wunsanru(文山路)>syeyn106>syeyn109>Beyyi kungru(北宜公路)>Binhay kungru(濱海公路)>Suhwa kungru(蘇花公路)>Hwadungcungku kungru(花東縱谷公路)>Hepingru(和平路)>Cungsyawru(忠孝路)>Dhuq.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis, Tlu, Klmukan ni kari Khilang.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Pnhyugan alang nii o kndadax mnrmuxan Tanah Tunux siida kika tnhjilan hini ka seejiq Pingpu. Yasa suyang bi ka qsiya truma dxgal dha, kika tmhangan dha「Sweycingc(水井子)」mniq saw bukuy kwangfu minkwo hngkwasan 43 siida, kiya ni hangan elug dha o tmhangan dha「pusu pnyahan kari(本源)」。
Keegu bi klwgan sjiqan ka ruwan nealang, bukuy bi mnrmuxan Tanah Tunux siida pusu bi mbiyax ka seejiq Pingpu, uxay uri o niqan seejiq Khilang kndadax Tawyuan, Sincu, Myawri yahan tnhjilan hini, niqan ka seejiq Klmukan ni seejiq Amis paah Tekawbab-Ryawse, bukuy kwanfu do pusu bi seejiq Khilang kida tnhjil hini, sngari seejiq o Pingpu ni Amis, niqan cikuh seejiq Klmukan ni Tlu, tealax kana tnsapah ka ini pntna klegan sjiqan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
giydzu34zss8g68h9f4cuc9rqq8yl3f
Ciwidiyan
0
280
100414
84789
2023-10-06T00:09:00Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100414
wikitext
text/x-wiki
= Ciwidiyan(水璉部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sowfungsyang ka alang Ciwidiyan.
379 sapah ka kneegu na sapah, 864 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 61% niqan 526 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 39% niqan 338 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 53%, Truku 2%, Sakizaya 3%, ni rahuq na o 2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Dungus bi kari「Ciwidian」o「nniqan egu bi wili」.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Sowfung alang Ciwidiyan.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga mniq hunac hraan hidaw nsgan Fowfung, kiyig gsilung hraan hidaw siyaw gsilung ddgiyaq, kika maa tqiri kska ddgiyaq breenux.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux kska ddgiyaq.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
●Mgrig su na rulu
Kndadax alang Skanki dhuq paru hakaw Skanki nuda igi muda(sengtaw tay 11 syeyn), mnuda alang Yeynryaw, Henans, Kanransucyaw, quri hunac tduwa dhuq Ciwidiyan.
●Basu
Kndadax Skanki ppanan basu Skanki ni basu Dingtung(elug ssiyaw gsilung), quri Fungbin, basu Cngkung, mnuda kika paru hakaw Skanki, saw hari mrimal patas hidaw do dhuq su alang Ciwidiyan da.
https://web.archive.org/web/20210518073836/https://www.hl.gov.tw/bus/
https://web.archive.org/web/20180811045349/http://diingdong.myweb.hinet.net/
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Sakizaya, Amis ni kari Tlu.
== Snhiyan cungcyaw(宗教信仰) ==
Pusu snhiyi Gaya sbiyaw, Joro, Teyeyncucyaw, Sengcyawhwey.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Plealay bi miyah mnrmux sjiqun o Bobose.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
1.Pgkla patas saan rmigaw nsgan Fowfung.
2.Pgkla patas saan rmigaw Ciwidiyan.
◎Nniqan saan rmigaw
●Nyosan Gaga mniq senate 11 haw kungru 27 km kiyig ssiyaw gsilung.
●Skanki saan dha kksa nniqan pnhmaan hiyi qqhuni. Qnawal:[tel:03-8601090 03-8601090]
Nyusan Skanki nsgan Fowfung alang Ciwidiyan Nyosan 1 haw.
http://www.shoufeng.gov.tw/scenery/scenice.aspx
http://97491.ego886.com/
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
hizwpia3hcxk4496w3evzza4xwxgswp
Ciwkangan
0
281
100415
70045
2023-10-06T00:09:01Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100415
wikitext
text/x-wiki
= Ciwkangan(長光部落) =
Gaga mniq Taytung Cangpinsyang ka alang Ciwkangan.
239 sapah ka kneegu na sapah, 628 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 581 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 47 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis90%, Puyuma1%, ni rahuq na o2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Hangan sbiyaw o Skeng, yasa egu bi btunux ka dgiyaq kiyig siyaw gsilung, mhru ruwan tasil ka qsiya, kika tmhangan seejiq Klmuka Skengcay msa.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Taytung nsgan Cangbin alang Ciwkangan.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga mniq daya Cangbin 1km sngari hiya ka alang Ciwkangan, mniq hunac yayung Skeng.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Breenux babaw dgiyaq.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey>kwotaw 3 haw>kwotaw 3 cya lutuc elug Taypey(深坑端)>elug wunsan>syeyn106>syeyn109>Peyyi kungru>Pinhay kungru>suhwa kungru>Hwadung kiyig elug siyaw kungru>dhuq.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyan cungcyaw(宗教信仰) ==
Joro ni Teyeyncucyaw.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Hangan sbiyaw o Skeng, kika pnyahan pusu bi sjiqan Amis alang nii o kndadax brah bi hngkwasan kingal kbkuy siida do niqan da, ida niqan pntasan mniq《Taywan Yutu(臺灣輿圖)》seuxal da. Pnyahan sjiqan hini o pusu pnaah Dakangko, Nana ni Cimey, sayang o pusu bi seejiq Dakangko nniqan hini, kika niqan saw Pacidal, Sadipongan, Monari, Cilangasan dnii pnhiyug lutulan paru tnsapah.
Seuxal han o seasug dha alang, kingal o Takoliyaw, kingal o Ciwkangan(kika Skeng(石坑)). Saw hari brah hngkwasan mpitu kmxalan rima siida, Kisacu Tanah Tunux siida o iyux malu kmlawa dha alang nii o asi tnhjilan siyaw elug gsilung, kika phiyug alang Ciwkangan. Ini bsiyaq, pusu bi seejiq Beynan nAmis alang Barimangse seejiq ka tnhjil hini, kiya ni ini keegu ka seejiq, ida seejiq Amis siyaw gsilung ka bbiyax, niqan ka pnyahan na Taybaranse na yayung Syokujwan seejiq nAmis uri, yabi kndadax mnrmuxan Tanah Tunux siida do tnhjil hini da.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Niqan dha kingal nanaq ini hari pntna kndsan ka alang nii, niqan kingal alang o pnhmaan egu bi qqhuni Taywan Heytansu(台灣黑檀樹), qhuni nii o knhuway bi ka mdakil niya, qhuni pusu qhuni nii o mkkray balay ni ida ungac hari qtaan da, balay bi mniq Taywan o ini bi qtaan dwah. Tgdha o asi qtaun silung ka brah alang, kika srngaw bi miing btunux sjiqun hraan hidaw siyaw gsilung hini o malu bi saun giman btunux Yuswey(玉髓), yasa niqan bi egu saw klegan btunux Yu(玉) ni Swey(髓), kika saan bi gimun seejiq.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
2kbpgqzvbcbnh9eykel7ems9ojrfi66
Ciyak krung
0
282
13995
13994
2021-03-18T14:02:33Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
13994
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Kerung puyaq]]
[[Snakun:Truku]]
qkumtu2wi80jbsybsbdgdowfxwxwmo7
Ciyak lmiqu
0
283
14013
14012
2021-03-18T14:02:35Z
Martin Urbanec
1
已匯入 17 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
14012
wikitext
text/x-wiki
= Ciyak lmiqu/ Bkiluh/ Krung bkiluh(野苦瓜) =
Ciyak lmiqu ani inu ttaan meniq lmiqu eebun, ma siyo eluw. Dheran bbsuring kuxul na hhreyan. Hndure ka ngalan ppyahan sphuma duri di. Pssengan qnedis ma paru ka hei na; ini kngihun, ma madis tikuh mssibus ka hei na puqun di.
Speriq muudus kingal knkawas, wahil pgkaro, niqal ngudus spgeriq ma niqal uban runge. Mtumun mdeka rima betaq mpitu ka waso na. Mprbagan, betaq rbagan mgceyas ka pnhepah na, mgsama ka qmuru na peni.
Qnedis mtumun so balung hari ka hnyegan hei na, mgquwaq mghungun ka putting putting na. Brkiluh mhungun ka qraqil na baro, biciq ma malu ba qtaan knugtumun. Mgsama mgmudu ka rako na da mhada, mhada ba blbale de, mquri nganguc mpgeriq mtteru mddeka, tkriyak rehak na plbuwan tbaro kntanah bale ka mgqraqil ka rehaq na. madis tikuh ini pntena sknexan peni. Ini mkmekan ido, so ddooyan bgihur mssekuy hei ma mnddengu qelu mngihun hema, malu prayan qsiya siimah, ini beyo malu ka kuxul. Anaq mngihun mahan, remux rqenan kbrinah msibus ba ka gelu peni.
[[Snakun:Truku]]
myzup66i0kinaxkgqjyf78uwop0bnxf
Ciyak rudu
0
284
14019
14018
2021-03-18T14:02:37Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
14018
wikitext
text/x-wiki
= Ciyak rudu(絲瓜) =
Knmalu ba hnreyan.
''Tsyusan'' phrayan begu, sgimax tikuh siyang, timu, ucik qapan, mcheya ba puqun. Ma pkseelih mttilux hei duri. Ssiyo qnalang, so snldingan pusu cida qhuni, ttaan knkana mgceyas phepah, ma sddoyan hei na. Praan ka rudan hei ciyak rudu nii, mkere ba skayak ma uka ppuqun. Bobo na ka kklaan mesa ngalan ssino phrayan, ppngerah; scpilan pskulu hlama truma ma strima ka hei na nii.
Ciyak rudu, mbeyax ba knuudus ka gamil na, tuting dheran ka rehak na de, asi krana tnuggarang na hiya. Mgsama ka wahil na qmuru, snugamil knkere ba so ngudus sqeya wahil ma sddoyan na hei na peni. So qapal baga taan waso na paru. Mgceyas ka phepah na. Niqal puto qtehur, ma lqeling qnedis ka hei na. Mkrekan taan niqal eluw mgsama tgbaro na ka qraqil na. Mcheya ppuqun ka mgrabu hei na; uka ppuqan da rudan peni.
Mhada mgdengu hei na de, tuting dheran, so gemuk traguh ka tuwax, mhrehur tuting dheran. Meniq beling hei na truma splekuh rehak, seedan dheran rehak na, smgamil hmeru nanaq dungal.
Snterun ka “ ciyak rudu ”, ngngalan ssino; mreemux duma ma stkuxan skayak duma, gsgesan, strima.
[[Snakun:Truku]]
6gnb4mwxg5m3d6w9ltu6vh1u2pxb7js
Ciyakang
0
285
100416
94002
2023-10-06T00:09:12Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100416
wikitext
text/x-wiki
Gaga mniq Hwareyseyn Wanjungsyang ka alang Ciyakang.
451 sapah ka kneegu na sapah, 1,350 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 1,307 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 43 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 88%, Amis 2%, Tayal 2%, ni rahuq na o 4%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Yayung Ciyakang o saw bi kingal paru bling tnqirq qhuni, kiya ni tmhangan dha「Ciyakang(知亞干)」.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Maribasi alang Siring.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga kska yayung Ciyakang ni yayung Cingcang, narac hunac siyaw yayung Fofung, hraan hidaw o hnari bi Fungrin cng Rinjungri.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Mnuda yayung maa breenu brnux.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Mgrig su na rulu:
Tduwa muda Tay 9 syeyn quri hunac, mnuda su saw paru hakaw Fungping do hrinac tqiri narac kika mtmay su alang Siring da.
Ppanan basu:
Tduwa su ppanun basu Skanki pusu muda hunac rulu quri Kwanfu, tucing su rulu ka dhuq Rinjnug ni hakaw pingrin sngayan rulu hiya, kika asi ka kksa su dhqan alang Sirin.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Truku.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari truku ni kari Tlu.
== Snhiyan cungcyaw(宗教信仰) ==
Joro, Teyeyncucyaw, Singyeysu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Mniq saw mnrmuxan Tanah Tunux siida o gasuc kika tsamac hini o tmsamac bukung Karaw Watan, snlayan dha siida yayung Ciyakang o saw bi gaga saraw ka paru pusu qhuni qntaan, tmhangan dha Raenhakehoni(bling pusu qhuni) kika nii ka pnyahan hanga nnniqan dha alang nii(Ciyakang). Bukuy Kwangfu minkwo hngkwasan 卅五 siida, bukuy yahan Taywan ka cngfu minkwo siida do seasug singcng cyu dha nangan balay bi hangan Sirin ka alang Ciyakang da.
Niqan 430 tnsapah 1700 sngari sjiqan ka ruwan alang, pusu 97% seejiq Truku kana seasug 12 rin. Binaw niqan kska tg10 dhuq tg12 rin o brah bi hangan dha tlu o mswayi Wun(Paydang Rawkan ni Pisaw Rawkan)yasa saan dha tsamac nniqan o gaga daya yayung Moka (Muke Mukeyi 目格目給矣), mrbu tnhjil ni snqaya yayung Cingswey dgiyaq Erto ni nniqun dha Cyatayti(甲台地), Mniq brah hangan Cwo, Su, dha nii o jndadax saw Cansan thjil dgiyaq Ciyeyncing kika mtmay hini, duma brah hangan Cwang o kndadax nsgan Bsuring Datung dgiyaq Dasanri thjil dgiyaq Ciyeyncing kika mtmay alang hini.
Pusu brah hangan Deng ka tg9 rin, brah bi seuxal o kndadax daya yayung Riwusi dhuq sayang gaga maa pnryuxan elug rulu qrngul yayung Ciyakan ka skrayan na mniq 300-350 knjisan ka nniqan na, brah kwangfu ming hngkwasan 20 siida mtmay nniqan sayang ni talax dhuq tg1 rin nniqan. Pusu bi brah hangan Pan, Riyang, Sung, Suyey ka nniqan hiya, bukuy do snegul brah hangan Wung kika kndadax Sancang ni daya yayung Moka mtmay. Tg7 dhuq tg2 o pusu bi brah hangan Ping, Cang, Hwang, Cen, Rin, Caw ni Siyey ka pusu nniqan hiya, kska ruwan o pusu bi brah hangan Cang, Hwang ni Cyu ka egu bi, kana baraw sjiqan alang o kndada bukung alang Karaw Watan siida snqulan empsaping Tanax Tunux mdudul kana seejiq nealang kndadax daya yayung Riwusi mtmay kana nealang dha.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu pnhyugan:
◎Pnhiyug nyusan ciway sapah pyasan Sirin (038)771064
Nyusan Skanki nsgan Maribasi alang Sirin 8 rin 114 haw.
◎Sapah kmlawa kana hiyi nseeji alang Sirin. (038)771054
Nyusan Skanki nsgan Maribasi alang Sirin 127 haw.
◎Pnrhulan Joro Sirin. (038)771903
Nyusan Skanki nsgan Maribasi alang Sirin 74 haw.
◎Sapah keysacu kmlawa seejiq klwaan Fengrin. (038)772086
Nyusan Skanki nsgan Maribasi alang Sirin 1-2 haw.
◎Seasug pnrhulan Singyeysu Sirin. (038)771715
Nyusan Skanki nsgan Maribasi alang Sirin 124 haw.
◎Sapah qmlahang llaqi rabu.(038)772166
Nyusan Skanki nsgan Maribasi alang Sirin 201 haw.
◎Nyusan Skanki sapah keysacu kmlawa seejiq klwaan Fengrin. (038)771116
Nyusan Skanki nsgan Maribasi alang Sirin 130 haw.
Saan qmita rmigaw:
◎Qhjing Ercsan
Gaga lntulan skrayan nyusan Skanki nsgan Bsuring ni nsgan Maribasi, kkska dgiyaq Dakewaysan ni dgiyaq Nanercsan. Pusu snluan kika yayung Skanki, yayung Fofeng, yayung Ciyacang na kska muda yayung ka snmaru nii, mniq saw klwaan Taywan o tgkingal paru bi yayung qhjing. Rngangan kingal qmpah bsiyaq bi ruwan kmlawa Rinwucyu klwaan sjiqan, minkwo hngkwasan 53 siida endaan kika paru bi buniq snqmaan kana 2-3 kbkuy lituk sngari dxgal, emphing buniq jiyan ka sjiqun Rinwucyu, keeman o tbux qsiya qhjing, lutuc maxal hari jiyax. Ida snliyan dha seuxal na qhjing ka nniqan hiya tnpusu seejiq, miyah hini ka seejiq eseisil o pusu bi yahun dha kmarig bnunux, muda ta saw mnuda elug paru rulu nii bini tduwa dhuq qhjing dgiyaq Ercsan, suyang balay nniqan hiya. Ida naqih bi ka elug hini ni nasi su mgrig su na rulu o, asi ka niqan bi biyax ka rulu su wah. (《山地鄉之旅》2001,行政院原住民族委員會出版)。
◎Pgkla patas saan rmigaw nsgan Maribasi.
https://web.archive.org/web/20080619170359/http://www.wanrung.gov.tw/web/wanrong/index.asp
https://web.archive.org/web/20080619170359/http://www.wanrung.gov.tw/web/wanrong/index.asp
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Cyakang'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Mntna bay so mtqraq bling beyhing qhuni ka qnluluy na qsiyaq Yayung Cyakang, kiya ka brahan tmhangan “Cyakang” ka drral hini.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nyusan Skangki Murisaka go Sirin cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Iyax Yayung Cyakang mi Yayung Cingcang pa, mkngahu narac tuhunac ratuc Yayung Sohong, hnruwan hidaw u msdalih Hongrin cn Rinjong ri.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Brnux dxral snbrxan ucilung.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Mriq rulu:
Malu kndadax Tay 9 seyng mquri tuhuc, muda hakaw Hongping daw mriqi narac mi mtmay alang Cyakang.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Seejiq Truku.
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Kari Seejiq Truku, kari Telu.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Kiristokyo, Teyngskyo, Singyasu kyokay.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Tanah Tunux jitay pa dupan pngalan kari rudan Watan ka dxral hini, wada dha qtan mntna bay so mtqraq bling beyhing qhuni ka qnluluy na qsiyaq Yayung Cyakang, brahan dha rangah qhuni, kiya uri u pnyahan hangan dxral Cyakang uri. Kngkawas 1945 idas 12 diyax cida wada mlatac Taiwan ka seyhu Tanah Tunux daw, miyah qduriq Taiwan hini ka seyhu Cyoka Minkoku, spuda pnsnakan singcngcyu wada mndungus bay phyuwan Sirin cwen ka alang Cyakang.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
‘Patas Lntudan Marah Matas Nyusan Skangki’ – Patas Bnkuwan Kluwanan Sediq.
“Rrmiwaw Alang dSediq” kngkawas 2001, patas smnalu Singcngweyn Sediq Tnpusu Weyweynhwey.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
== Qntan patas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
hsn2j4ujlpdknhbb7azrag7y3d4qs3a
Ciyibangcalay
0
286
100417
69136
2023-10-06T00:09:13Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100417
wikitext
text/x-wiki
== Ciyibangcalay (吉野汎扎萊部落) ==
[[Snakun:Truku]]
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka alang Ciyibangcalay.
23 sapah ka kneegu na sapah, 75 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 19% niqan 14 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 81% niqan 61 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 19%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
1zzbl7ye1kn71qkc1ljj7bagbt2qnj7
Cnankung
0
287
14041
14040
2021-03-18T14:02:46Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
14040
wikitext
text/x-wiki
= Cnankung(紫南宮) =
[[Patas bntasan:Zhushan Zinangong.JPG|thumb|File:Zhushan Zinangong.JPG-Cnankung(紫南宮)]]
Pnhyugan ''Ceyrung(乾隆)''hngwasan maxal, gaga niqan tru kbkuy hngwasan pqita endaan da!Kiya ni paru bi ''Kungmyaw (公廟)''sun dha haya, gaga mniq hunac bi yayung Mtudu babaw ''Seryawri(社寮里),Takungcey(大公街),'' kiya ka snru dha ni balay bi utux dxgal uri msa.
Sbiyaw ''Seryaw(社寮)''nii o, sun dha seejiq mbbarig qyqaya ni uxay uri o ''Tungse (通事)'', mbbarig dha tnpusu seejiq seuxal, uxay uri o musa mgay ana manu klwaan ni skagun, hini o sslian seejiqun mbrigan seuxal ka ''Sareyn(沙連)''hini, duri o ''Rinyipu(林圯埔)''mlutuc dha ''Nantou(南投)'' tgkingal pusu bi ''Tucwantow (渡船頭)''.
''Kungmyaw (公廟)''ni sayang o, ida egu bi seejiq na, kngkingal hngkawas ''Yueynsyawcey (元宵節)'', sinaw ''ciatingciow(食丁酒)'', kmbaruh ''facaycin (發財金)''dnii... Egu bi pnaah eseisil alang dseejiq ida miyah hini kana, ni thngay bi ruwan ''myaw(廟)'' ka seejiq ni rulu.
[[Snakun:Truku]]
t8u8tgp1liidua3e5utka8n7gl5nuc8
Columbia
0
288
85969
81886
2022-02-26T12:47:11Z
Milenioscuro
957
85969
wikitext
text/x-wiki
= Kerunpiya (哥倫比亞) =
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Columbia]], 4 00 N, 72 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 1,138,910 sq km(hangan na o Tg26)(knlbanga dxgal o 1,038,700 sq km, knlbangan qsiya o 100,210 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 47,220,856 hiyi.
Gaga [[Bogota]] ka pusu alang paru, jiyax 20 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Columbia ga wada sugan 37.50% ka dxgal qpahan, 54.40% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 8.10% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Juan Manuel Santos, pnaah hngkawas2010 idas 8 jiyax 7pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Endaan (歷史) ==
[[Patas bntasan:Flag of Colombia.svg|thumb|File:Flag of Colombia.svg- Kwoci Kerunpiya(哥倫比亞國旗)|369x369px]]
=== Pusu :endaan kerunpiya ===
qtaai :cungtung Kerunpiya
[[Patas bntasan:Coat of arms of Colombia.svg|thumb|File:Coat of arms of Colombia.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Niiqan Cipucacu dnii seejiq Intian ka hini,. Mniyah dhuq hini hngkawas 1500 ka seejiq Sipaya, mnuda ppais, mkrbuk qmpah, mnluk ni mnarux kika qmbahang kari dha ka seejiq Cipuca. Siida ini biyaw mhdug nniqan dha, kiya ni phiyug “Sinkeranata” hngkawas 1717 kana ka neeluk Sipanya gaga daya gqian hidaw Nanmeycow hiya. Mtutuy kburux hngkawas 1810 siida ka Kerunpiya, jiyax 20 idas 7 do mgarang rmngaw sa swayay klwaan Sipanya ni murux nami nanaq da. Hici do qulung mangal hangan ni murux nanaq da. Hngkawas 1821 do suupu Okwatwor, Weyneyjeyra, Panama dhiya ga smalu nanaq “paru Kerunpiya kunghekwo”, Simung. Poriwar ka Cungtung, Dhuq hngkawas 1830 do, Simung. Poriwar nii ga mdudug mquri uda mincu.
== Nniqan lnglingay (地理) ==
[[Patas bntasan:COL orthographic (San Andrés and Providencia special).svg|thumb|File:COL orthographic (San Andrés and Providencia special).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(地理位置)]]
=== Pusu:nniqan lnglingay Kerunpiya ===
Ddgiyaq Antis ga hiya ka gaga gqian kerunpiya, bbaraw bi ddgiyaq ni yayug. Kiyig gsilung o dgring pingyueyn, daya gqian hidaw o gnutu drus pinyueyn truma yayung Maketarayna. Hraan hidaw o gnutu drus pinyueyn daya sida yayung Yamasyun ni Awrinwoke,ida niqan 2/3 ka knllabang kana klwaan.
Ctaw ksun ga gaga gmeayua hunac Kerunpiya, breenux hunac ni gqian hidaw na kiyig gsilung o mtalux quyux bbuyu ka karac, mquri daya o mtalux cawyueyn karac ni mdngu cawyueyn karac.
== Geayus kmlawa (行政劃區) ==
=== Pusu:yeayus klwaan Kerunpiya ===
Colombia departaments-
numbered.svg
Kana ka klwaan Kerunpiya ga sugan 32 sng ni kingalka pusu alang
1. Yamasunsng(Raytisiya)
2.Antiawciyasng(Mayterin)
3.Arawkasng(Arawka)
4.Tasiyangsng(Paranciya)
5.Poriwarsng(katahena)
6.Poyakasng(Tung ha)
7.Kartassng(Manisaraysng)
8.Kaketasng(Forworunsiya)
[[Patas bntasan:Colombia-departamentos.svg|thumb|File:Colombia-departamentos.svg-Geayus kmlawa(行政劃區)]]
9.Kasanareyng(yueypar)
10.Kawkasng(Popauyang)
11.Saysarsng(Payeytupqr)
12.Cyawkesng(Ciputwo)
13.Kertwowasng(Mngteriya)
14.Kuntinamakasng(Poketa)
15.Kwayiniyasng(Yinirita)
16.Kwaweyyareysng(Snghesay)
17.Uyirasng(Neywa)
18.Ka)wasirasng(Riawaca)
19.Maketanasng(Sngmarta)
20.Meytasng(Piyaweysnsiaw)
21.Nariniawsng(Pastwo)
22.Peysantantesng(Kukuta)
23.Putumayueysng(Mokea)
24.Cintiawsng(Yameynuyacng)
25.Risarartasng(Peyreyra)
26.Sngantereys-
Purwoweytngsitasng(Sngantereys)
27.Sangtantesng(Pukaramancya)
28.Sukereysng(Sinsayrayhwo)
29.Tworimasng(Yiwake)
30.Kawkasankusng(kari)
31.Wopeyssng(mitu)
32.Picatasng(Kareyniawkang)
<br />
== Cngc (政治) ==
=== Pusu:Cngc Kerunpiya ===
Qnquran Tnpusu seejiq Intian Kerunpiya
Tnpusu seejiq Intian Kerunpiya,cmin Sipanya ni qnrnutan Feycow ga wada
bsiyaq bi msupu mniq, mstrung da,wada kbkuy ka
== Kndusan niya Seyji政治生涯 ==
Kngkawas 1991, '''Juan Manuel Santos Calderón''' pa ngalan Colombia Mquri Nganguc Mawyibu Bucyo. Kngkawas 2000, ngalan Caycng Mi Kongkong Sintaybu Bucyo.
Kngkawas 2005 cida, '''Juan Manuel Santos Calderón''' u phiyu Colombia Minjoku Dankeycu Syakay Tang, kiya mi dhuq mangal dnkuhan Soto Alvaro Uribe Vélez, Minjoku Dankeycu Syakay Tang pa wada mCcng Tang, kiya mi tuhuy Pawso Tang msupu Mkcka Mquri Narac Ccng Ryeynmong. Kngkawas 2006 dhuq kngkawas 2009 cida, '''Juan Manuel Santos Calderón''' u ngalan Kwohwangbu Bucyo.
== Soto總統 ==
Kngkawas 2010 cida, alaw Tubaraw Balay Hoying u ptbrinah snburah keyngpo, ngalan Soto cida ka Uribe u uka brahan spuda snburah keyngpo muda mntxal lmutuc qpahun Soto, so kiya daw '''Juan Manuel Santos Calderón''' u ngalan Ccng Tang Minjoku Dankeycu Syakay Tang na hosweynjn tumal Colombia Soto seyngkyo, kiya u wada mndungus bay mbiyax mangal Soto. Brah Soto Uribe pa alaw ini qqaras '''Juan Manuel Santos Calderón''' ka mquri Tukcka Pay, kiya mi hantay '''Juan Manuel Santos Calderón tuhuy Ucwang Butay mi Yocituy''' FARC muda psdhu kari, kiya u psli nanaq Tunarac Cngtang Mincu Congsin.
Kngkawas 2014 idas 6 cida, '''Juan Manuel Santos Calderón''' pa mniq Soto seyngkyotumn2 meytaq hyo cida u mndungus bay mbiyax mangal lmutuc Soto, wada niya ini baka ka Tunarac Pay Cngtang Mincu Congsin Tang na hosweynjn.
Kngkawas 2016 idas 6 diyax 23, hantay seyhu pnsliyan ucwang Colombia Keming Ucwang Riryang-Jnmincyun tuhuy Soto Colombia Juan Manuel Santos mniq Havana pbatas Patas Pnsdhuwan Mhdu Mccbu, ana so kasi ka spuda kongto muda smruwa, binaw ndanan dha niyi pa wada mnhdu mk50 knkawas na kcka qnlhangan mccbu. Idas 8 diyax 24 cida, seyhu Colombia u tuhuy Colombia Keming Ucwang Riryang mniq sotu Cuba alang mkbrnux Havana mnhdu nhdan bay knkana Pnsdhuwan Psblayaq, patas pnsdhuwan pa kiya ka knkana mnhdu mccbu, knpriyux ka alang pnwalang, ptkimax pbari iyu doku, wada pltadal na Yocituyweyn u malu tumal seyji, phiyu kwotusing Shwa ciko uri, Kongmin meytaq hyo u pniqan idas 10 diyax 2. Binaw kongto cida u hantay ka 50.22% hyo, wada so snklwiyan ini pdayi, ini balay pntna mnuda mintyaw cida ka so niyi. Ana so kiya u, mntna kngkawas idas 10 diyax 7, '''Juan Manuel Santos Calderón''' u ida wada mangal snadu Nobel Mpsblayaq. Bukuy daw mnangal niya pila u wada niya subway Kcka Mccbu Colombia mqraqil niya.
== Malix Soto daw卸任後 ==
Kngkawas 2021 idas 6 diyax 11, '''Juan Manuel Santos Calderón''' mniq Qnlhangan Balay Bay Yingkay kaygi cida, dmurun mniq kngkawas 2002 dhuq kngkawas 2008 iyax cida ('''Juan Manuel Santos Calderón''' u mniq bukuy iyax ngalan Kwohwangbu Bucyo) alaw heytay “Smipaq Malu Mi Mqbling Mdungus” kiya u wada phqilan ka hmrinas mkpiya knmaxal bukuy sediq, so psrwanun tnsapah dha ka qnnaqah ndanan niyi.
Kngkawas 1987 cida '''Juan Manuel Santos Calderón''' u tuhuy Pingmyeyn Seykeys María Clemencia Rodríguez Múnera msturung. Ddha dha u tnquli 3 laqi: Martín, María Antonia mi Esteban.
== Tnsapah家庭 ==
'''Juan Manuel Santos Calderón''' pa tntuting 1 niqan bay hnhangan tnsapah mi llutucdha. '''Juan Manuel Santos Calderón''' na tnswayi tama rudan niya ka Eduardo Santos u mnmniq kngkawas 1938 dhuq kngkawas 1942 ngalan Soto Colombia, kiya mi mnhiya ka “El Tiempo” pusu balay singbung qnlhangan dha. '''Juan Manuel Santos Calderón''' pa tama niya Enrique Santos Castillo u nngalan singbung kiya pyeynci hmrinas 50 knkawas. Mnswayi niya '''Juan Manuel Santos Calderón''' ka Enrique Santos Calderón u ngalan syoning singbung kiya mk10 knkawas da, dhuq singbung kiya u mniq kngkawas 2007 cida sbari Spain na Planeta Kojyo. Kiya u '''Juan Manuel Santos Calderón''' na laqi tnswayi niya ka Francisco Santos Calderón u mniq Uribe Seyhu cida ngalan Huku Soto (kngkawas 2002-2010).
== Kerunpiya cyu (哥倫比亞軍事) ==
Msaping Kerunpiya nii o hiya ka bnsiyaq bi msspais dha egu klwaan kska
Ratingmeykow, saw ka pnsdakar mleelug sjiqun nanaq ruwan klwaan, qpringan
mbbarig sahu, igi trak dnii hmrinas 50hngkwasan da, ida egu bi endaan dha msspais
da.
Kerunpiya o hiya ka paru bi mspais, hiya ka mduuy paru biyax mssaping, empsaping
dha o niqan 445,000 hiyi, mniq knlangan sayang o yabi hari tg11 knparu biyax na,
hbangan o 121.45 yi meycin. Mniq kska klwaan Ratingmeycow o ida sneegul bukuy
Pasi.
Kerunpiya ga mduuy yiu pingyic, dhuq 18 hngkwasan ka drisaw do ida musa psaping
kana. Rucyun ni Kungcyun o msaping idas18, Haycyun o mspais idas 24, Kwomin
cyungca o idas12.
== Hbangan (經濟) ==
=== Pusu:ngalan hbangan Kerunpiya ===
[[Patas bntasan:ChangBogoSSK061Typ209Uboat.jpg|thumb|File:ChangBogoSSK061Typ209Uboat.jpg-Kerunpiya cyu(哥倫比亞軍事)]]
Ngalan hbangan Kerunpiya ga yasa bnsiyaq bi ini kpiya ka djiun ruwan klwaan, ini
kpiya hbangan ka sugan kmlawa, duri ni knxalan alang ni Gaya kmlawa o ini saw
tduwa uri. Knxalanklwaan Kerunpiya sayang do mdudug kayke hbangan sdanga
rudan, kana ka kleegan peelih ka sqpah dha da, kiya ni smtrung ana manu mriqu uuda.
Dha paru bi elug seuda snalu klwaan Kerunpiya o daru btunux ni kafey. Dha nii o
uxay saw teura malu ka elug na, knutuy kafey ni ngalan hbangan o uxay saw malu.
Daru btunux o mlih ka nhru na, asi ka knttu miying , gmburah daru btunux.
<br />
== Knklaan (文化) ==
=== Pusu:knklaan Kerunpiya ===
[[Patas bntasan:San Agustin parque arqueologic.jpg|thumb|File:San Agustin parque-Knklaan (文化) 聯合國世界文化遺產—聖阿古斯丁考古公園中的雕像]]
Qtai:Jiyax smiyan KerunpiyaIda niqan nanaq smiyan dha kingal hngkwasan ka Kerunpiya, saw ka wada rmuxan “
hangan mririh jnrey feyuc unhwa yican” na “Paranciya cyaneynhwa” dnii. Rahuq na o
ida niqan egu bi quri grig unhwa, saw ka grig runpa, sasa dnii.
== Pnyahan pnataas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/哥伦比亚<nowiki/>(參考自中文維基百科)
* Animated clock. Colombian State Department. [3 May 2016]. (原始內容存檔 於2015年9月5日). CIA world fact book. Colombia. CIA. 14 May 2009 [24 May 2009]. Colombia. World Economic Outlook Database. International Monetary Fund (IMF). October 2016 [2016-12-31]. Human Development Report 2019 (PDF). UNITED NATIONS DEVELOPMENT PROGRAMME. Gini Index. World Bank. [2 March 2011]. 到國外養老?福布斯2020年退休宜居國出爐. 大紀元. [2020-01-01] (中文). 中華民國外交部—哥倫比亞國情概況 網際網路檔案館的存檔,存檔日期2014- 03-10. 烏里韋再次當選哥倫比亞總統 國際觀察:哥倫比亞新總統 繼往開來領路人,新華網,2010年6月23日。 2011 Departamento Administrativo Nacional de Estadística (estimate). Departamento Administrativo Nacional de Estadística. 31 December 2011 [4 September 2011]. (原始內容存檔於2009年11月13日). 克里斯·華萊士. 這是世界上最幸福快樂的國家嗎?. BBC 主頁. 2017-05-03 [2017-10-04]. 外部連結 從維基百科的姊妹計劃 了解更多有關 「哥倫比亞」的內容 搜尋維基詞典 維基詞典上的字詞解釋 搜尋維基共享資源 維基共享資源上的多媒體資源 搜尋維基新聞 維基新聞上的新聞 搜尋維基語錄 維基語錄上的名言 搜尋維基文庫 維基文庫上的原始文獻 搜尋維基教科書 維基教科書上的教科書和手冊 搜尋維基導遊 維基導遊上的旅遊指南 搜尋維基學院 維基學院上的學習資源 搜尋維基數據 維基數據上的數據項 (西班牙文)Engativa.com:Portal of West. Information of Engativa Local. Bogotá D.C. Colombia. Interactive Map (西班牙文)PEC - 官方政府入口
114exkau2cyncgq25j3mh6y0gea08df
Costa Rica
0
289
95157
85773
2023-02-10T22:39:59Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q800]]
95157
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Costa Rica (state).svg|thumb|Flag of Costa Rica Costa Rica-Kwoci ''Kosutaricya''.(哥斯大黎加國旗)|alt=Flag of Costa Rica|400x400px]]
= Costa Rica(哥斯大黎加) =
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Costa riga]], 10 00 N, 84 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 51,100 sq km(hangan na o Tg130)(knlbanga dxgal o 51,060 sq km, knlbangan qsiya o 40 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 4,872,543 hiyi.
Gaga [[San Jose]] ka pusu alang paru, jiyax 15 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Costa riga ga wada sugan 37.10% ka dxgal qpahan, 51.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 11.40% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Luis Guillermo Solís, pnaah hngkawas2014 idas 5 jiyax 8pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Costa Rica.svg|thumb|File:Coat of arms of Costa Rica.svg- Kwohwey (國徽)]]
[[Patas bntasan:Costa Rica (orthographic projection).svg|thumb|File:Costa Rica (orthographic projection).svg- Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Risu(歷史) ==
Mniq brah ''jidayi Koronpu'', tna niqan sediq ''Indian'' ka mniq ''Kosutaricya'', kiya ka nniqan pnstrngan ''Congmeyco'' ''wenming'' mi ''Antisu wenming''.16 ''seyki'', tnualang sediq ''Maya'' mi sediq ''Acutayko'' u wada yahan knrmux mangal ''Sipanya'', kiya mi wada mdxral ''Sipanya'' turahuc bay kingal ''seng'' tuburah ''Sipanya'' ka ''Kosutaricya'', mniq ''Katato'' ka ''senghu(Cartago)''. Mnuda tnayis tumal ''nAkusuting isu Mosiko tikwo''(qtayi ''rikisi Mosiko'' mi ''Mosiko tikwo''), thiti daw wada mtaxa knlwanan pnspuwan ''seng'' ''Congmeyco''(qtayi kngkawas 1823 dhuq kngkawas 1839 ''rikisi Congmeyco''). Mnuda tnayis tumal ''nAkusuting isu Mosiko tikwo''(qtayi ''rikisi Mosiko'' mi ''Mosiko tikwo''), thiti daw wada mtaxa knlwanan pnspuwan ''seng'' ''Congmeyco''(qtayi kngkawas 1823 dhuq kngkawas 1839 ''rikisi Congmeyco''). Kngkawas 1824, wada thdil ''Senghosi'' ka ''sotu'', kngkawas 1940 cida wada ''mdukuricu'' knlwanan ka ''Kosutaricya''. Wada dhuq qduriq ou qnlqilan mniyah prrudu knlwanan ''Congmeyco'' ka ''Kosutaricya''. Ini bay pntna knlwanan ssiyaw, ''Kosutaricya'' u mtblayaq mi mtbalay mi spuda ''mincu'' malu bay qnlhangan dha. 19 ''seyki'' thiti, mndha muda tnayis ptraqil ndanan smliq pkrana ''mincu''. Kngkawas 1948 mnhdu mccbu ka dhiya nanaq daw wada txan pusa kari ptalax ''butayi'' ka ''Hosay Hweykoreysu Hweyreyar soto'' ''Kosutaricya'', kiya mi kngkawas 1949 daw wada pniqun ckcka ''keyngpo'' ka pnrngawan niyi. Kndadax hiya cida, wada mtmay uxay mslxan bay uka ''butayi'' tumal ''mincu'' ''kcyu'' ka ''Kosutaricya''. Ana ida so knlwanan pnlangan ka ''Kosutaricya'', binaw wada dhuq mangal mndungus bay qbliqan kndusan, wada kndudul mabang ka mangal pnsdhuwan ''meyngkyo'' dxral, Kiya mi mrana kana ka qqpahun mpriwaw.
==Cngcu''(''政治) ==
Niqan mdhu bay bnkuwan ''keyngpo'' knlwanan ''mincu kongho'' ka ''Kosutaricya''. Sbuway ''soto'' ka ''seykining singcng'', ''soto'' ka pusu biyax knlwanan. Knlwanan dha pa niqan dha hiyi ''huku soto'' mi malan taxa ''huku soto'' u 15 hiyi ka pnspuwan ''neyko''. ''Soto'' mi 57 hiyi ''ripoing'' pa pnuda ''seyngkyo'' phiyu, 4 kngkawas ka diyax pnsdhuwan. Kngkawas 1969 pndanan pprngaw ka sndhu snbrahan ''keyngpo'' pa, shtur wana bay mntxan bnkuwan ka diyax pnsdhuwan ''soto'' mi ''ripoing''. Ana so kiya, naka bay malu skkingal bnkuwan ratuc mntxan ''seykyo'' dungan. Saya u, niqan ka sediq dmudul snbarah waya ''keyngpo'', so malu kasi tumndha diyax bnkuwan phiyu ka ''soto'', diyax cida pa, mniq ckcka ''ripoing'' u niqan ka sediq hmili sa htran mndha phiyun ''soto'' u ya balay smliq waya ''keyngpo''.
Kngkawas 2003 idas 4, mnuda txan nbeyhing bay tdiyal quwaq daw, wada spuda waya pstuq kari ka ''ripoing'', pskingal bay smruwa smalu waya ''horicu'' hmtur txtaxa ''soto'' dmuwi diyax ana knuwan mntxan mtutuy dungan. Spuda pnstqan kari niyi, nasi mniq nduray kngkawas 2006 ''seyngkyo seyhu'' mntxan tumal ''seyngkyo'' ka ''Awsuka Ariyasu'', so kiya daw smliq waya ''keyngpo''. Binaw thiti daw spuda ''cngtang'' na nanaq snbarah waya ''keyngpo'', kiya mi wada mndungus bay mangal ''soto'' dungan, kiya mi kngkawas 2010 cida u ''huku soto'' na ''Rawra'' ka mangal ''soto'', dhuq kngkawas 2014 ka bnkuwan diyax.
''Ariyasu'' ka dmudul bay ''cuyo mawyi'', dmkuh bay ppatas pnsdhuwan ''cuyo mawyi Amirika'' ka hiya, ppatas pnsdhuwan niyi u niqan beyhing bay mtdiyal pnrngawan, mtdiyal nuda knciyuk niyi u dhuq balay pspaux kana knlwanan. ''Kosutaricya'' pa pntnaun dha smpu ka knhbrawan mi muda ''seyngkyo ripoing''. Nknlwanan ''pawsyeyn'' mi ''tyeynsin'' ''pumen'' u, mniq kngkawas 2009 cida daw sprawah ''kojyo'' kana nsediq u malu tumal pnsung mangal qpahun (brah niyi cida han pa, ana bay so mangal ''banggo'' qnawan ddilun uri u kasi ka tmawa bsiyaq hari idas). Niqan ou bay ''ciko'' knlwanan u to so bay ''dukuricu'' muda mi qlhangan ita nanaq, knkana ''deyngki'' mi ''sangyey gingku'' knlwanan (kasi ka muda pnsung ''gingku'' nsediq) mi ''sehwey pawcang tisi'', kana ''dpumen'' niyi pa niqan bay ririh na quri pkrana ''Kosutaricya'' uri. ''Soto'' ka muda psdhu phiyu ''sengcang'' mpitu ''seng'', binaw ini kbeyhing ka biyax dha. Ckcka ''seng'' u uka ''dukuricu'' pnsliyan mpsalu waya. Spuda waya ''keyngpo'' u, uka ''butayi'' ka ''Kosutaricya'', wana ''keysacu'' mi ''anjeyng butayi'' ka mpqlahang snbliqan dhiya nanaq. [[Patas bntasan:Provinces Costa Rica.png|thumb|File:Provinces Costa Rica.png- ''Kosutaricya Singcng-cyuhwa.''(哥斯大黎加行政區劃)]]
== Singcng-cyuhwa''(''行政區劃) ==
{| class="wikitable"
|+
'''Niqan mpitu ''seng'' ka ''Kosutaricya'':'''
|-
|1
|''Arahuayra''
|(tuckcka, wa tuiril daya ''Senghosi'')
|-
|2
|''Katako''
|(tuckcka, wa tunarac ''Senghosi'')
|-
|3
|''Kwanakasuto''
|(wa tuiril daya)
|-
|4
|''Ayreydiya''
|(wa tuckcka, tudaya ''Senghosi'')
|-
|5
|''Rimong''
|(tunarac, ssiyaw ucilung ''Cyaropi'')
|-
|6
|''Hongtareynasu''
|(tuiril, ssiyaw ''Taypingyang'')
|-
|7
|''Senghosi''
|(wa mniq msdalih nniqan ''sotu'')
|}
#
== Cingci''(''經濟) ==
Pusu balay ''keyjay Kosutaricya'' u qpahun rrmiwaw, ''nojyo'' mi ''tyeyncu weyncyeyn cuko'', kndadax kngkawas 1997 mlih ka ''keyjay'' cida, prading kndudul mrana. Wa mniq nniqan knbbaraw bay ''Congmeyco'' mi ''Meyco'' congsin ka ''Kosutaricya'', niqan kasi sdurux mquri ''Oya'', malu slxan bay mtmay bbriyan ''Meyco''. ''Hwopi tanwey'' u ''Kosutaricya korang'', pdkaun pila ''Amirika'' u 500~560, pdkaun pila ''oyeyn'' u 600.
== Knhbrawan hiyi sediq(人口) ==
Knhbrawan hiyi sediq ckcka ''Kosutaricya'' u ''ainoko'' mi mndungus bay sediq ''Oco'' pa niqan 94%, pusu bay sediq tnhdilan u sediq ''Sipanya'', kingal uri u hbaraw balay sediq ''Doyicu'', sediq ''Poran'', sediq ''Itari'' mi sediq ''Yodaya'',mniq ''Kosutaricya'' u ini khbaraw ka sediq ''Indian'' kndadax tuiril miyah knrmux mtngari mudus, saya u niqan ''29000'' hiyi knhbrawan hiyi ka sediq tnpusu, ini dhuq ''1%'' kana balay knhbrawan sediq.
Wada mrana hari ka knhbrawan sediq ''Indian'', pusu balay u smatang mangal snbliqan sediq tnhdilan, kiya ka dhuq mangal qpahun mpqpah ''nojyo''. 19 ''seyki'' kndadax ''Yamaycya'' thdil ka llutuc qalux sediq u dhuq psli ''3%'' knhbrawan sediq, ya bay ''96000'' hiyi ka ini khbaraw minjoku. Kingal dungan u ''1%'' ka ''Hwajen''. Ya bay niqan ''10%'' sediq ''Kwatimara'' ka ''Kosutaricya'', dhiya u qnnduriq miya hini kngkawas 1979~1990 mccbu cida ka dhiya nanaq ''kwatimara''. Kiya mi, sediq ''Koronpiya'', sediq ''Panama'' mi sediq ''Miru'' u wada mrana balay uri.
== Waycyaw(外交) ==
Niqan balay pnluban dha kndadax llutuc cbiyaw ka ''Kosutaricya'' mi ''Amirika'', ida knmalu bay pnwaluk mi pnluban dha ka ''Amirika''. Wada ptalax ''Cyokamingkoku'' kngkawas 2007 ka ''Kosutaricya'', kiya mi wada mquri pwaluk tuhuy ''Cyokoku'', kiya mi wada dha pstqan ka ''pasupoto'' ''Cyokamingkoku'' ini ''cyeynceng'', so bukuy hari dungan u wada srwanun dungan, kana dmuwi ''pasupoto Cyokamingkoku'' ku malu ini ''cyeynceng'' daw mtmay ''Kosutaricya'' mi malu bsiyaq bay mniq hini 90 diyax.
== Tiri(地理) ==
[[Patas bntasan:Iglesia Inmaculada Concepcion Ujarras.jpg|thumb|File:Iglesia Inmaculada Concepcion Ujarras.jpg-Katakesen, Awrwosiku, Urahas endaan rudan sbiyaw. Pnhyugan mniq ska 1686 ni 1693 ka pnrhulan dha. (卡塔戈省,奧羅西谷,烏哈拉斯歷史古蹟。建立在1686和1693之間的殖民地教會。)]]
Wa mniq nniqan knbbaraw bay ''Congmeyco'' ka ''Kosutaricya'', ''peywey 10°''; ''sicing 84°''. Tunarac u msdalih ucilung ''Cyaropi'', tuiril u msdalih tudaya ''Taypingyang'', niqan ''1290 cyeynmi'' ka knbbaraw ''hayansyeyn'' (tunarac ngahu ucilung ''Cyaropi 212 cyeynmi'', tuiril ngahu ''Taypingyang'' u ''1016 cyeynmi'').
Tudaya ''Kosutaricya'' mi ''Nicyarakwa'' pa msqapah (knbbaraw ayus u ''309 cyeynmi''), tunarac trahuc ttrahuc u msqapah ''Panama'' (Knbbaraw ayus u ''639 cyeynmi'').
Kana balay u ''51100 pinghwang kongri'', kiya mi dxral ka ''50660 pinghwang kongri'', qsiya u ''440 pinghwang kongri'', spengun dxral ''Siweyciniyaco Amirika'' pa, tiping hari ka ''Kosutaricya'', ya mntna hari knpranan ''Ayarran''.
Hnyuwan dxral ''Kosutaricya'' u: Mkngahu ucilung u mbrnux, kiya mi tuckcka u wada stqan bbeyhing ddwiyaq.
Wada pusa kari ka ''Kosutaricya'' ''cwansu cingci'' ''cyu'' u ''200 hayri'', ''ringhay'' u ''12 hayri''.
Kkarac u knkarac mkrbawan mi knkarac mpkrbawan, niqan uri ka knkarac bburah mkrbawan.
== Bungka''(''文化) ==
[[Patas bntasan:Feria de la Marcarada, Barva de Heredia.JPG|thumb|File:Feria de la Marcarada, Barva de Heredia.JPG- Jiyax Pingdenciye(平等節)]]
[[Patas bntasan:Teatro National de Costa Rica - front.jpg|thumb|File:Teatro National de Costa Rica - front.jpg- ''Kosutaricya Sicyuyuan.''(哥斯大黎加國家劇院)]]
[[Patas bntasan:Esfera de piedra en Museo Nacional de Costa Rica.JPG|thumb|File:Esfera de piedra en Museo Nacional de Costa Rica.JPG- Psaun kana djiyun rudan sbiyaw ni Munda rudan sbiyaw ni knklaan rudan sbiyaw ka sapah nii.(國立博物館)]]
Niqan ou kluwanan ''bungka'' ka ''Kosutaricya'', kiya ka pnstrngan ''bungka Congmeyco'' mi ''Nanmeyco'' ka hiya.
Bukuy 16 ''seyki'' yahan mmangal ''Sipanya'' ka ''Meyco'' daw, ndxral tutrahuc balay ''Maya wenming'' ka nniqan tudaya ''Kosutaricya'', tuckcka mi turahuc u dxral ''Cipuca joku'', kiya mi tuiril ngengahu ucilung u nniqan 17 ''seyki'' dhuq 18 ''seyki'' kndadax ''Ahweyrika'' sbari dha hini ka quli qalux sediq, kiya ka cida uri daw, hbaraw bay mpqpah pnwalang ''Cyokoku'' ka miyah hini, smmalu elu ''kisya''.
''Inggaku'' ''Kosutaricya'' u niqan ''tambito'' mi ''punto'', so sdhmaun balay, mray so “''punto guanacasteco''” mniyah ''Kwanakato seng'', kiya mi “''punto sancarleno''”u kndadax ''Sengkarosu(San Carlos)Arahuayra seng''.
Tudaya ''Kosutaricya'' u (Dxral mnqnlhangan sediq ''Maya'') mi ngengahu ucilung ''Tasiyang'' u mnuda tmninun ou bay ''inggaku'' mi sklwiun pnngalan kari.
== Cyunsu cuan''(''軍事治安) ==
Alaw ka qndahang mptdiyal ka hheytay, kiya ka malax ''butayi'' ka ''Kosutaricya'', ''Amirika'' ka ''seykining'' qmlahang ''anjeyng'' dha. Sptnaun qmita cuan saya ka knlwanan kana ''Congnanmeyco'' pa, knmalu hari ka ''cuan Kosutaricya''.
== Kndkilan ida nkiya(自然生態) ==
Niqan kari bay kluwanan ccamac mi qqhuni ka ''Kosutaricya''. Uka ''rucyun'' mi ''haycyun'', knmalu nniqan ccamac llmiqu.
=== Niqan ka kari swarang dha: ===
Rmirih ''rucyun'' ka uyah mpkan wasaw, ''cingkang ingu'' ka rmirih ''kongcyun'', kiya mi ''cing'' ka rmirih ''cyeynting''.
''40%'' dxral ''Kosutaricya'' u wa mmaku qringan llmiqu kana.
Ckcka ''Tortuguero kwocya kongweyn u niqan rungay probaw mi rungay ho mi rungay quid tunux mi suta turu tluling mi 320 kluwanan qqduda (knkana ka 8 kluwanan ingu) mi kluwanan kkuwi, kiya ka sapah pnspuwan dha.''
''Monteverde Cloud'' ida nkiya llmiqu u niqan ou kluwanan qqhuni (ckcka u niqan ou phpah ''rang'') mi ''400'' kluwanan qqduda mi hmrinas ''100'' kluwanan ccamac mnunuh.
== Pnyahan pnatas(參考資料)[http://www.cia.gov/ CIA] ==
[[Snakun:Toda]]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.m.wikipedia.org/zh-tw/哥斯达黎加<nowiki/> (參考自中文維基百科)
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro (瓦旦 吉洛) mtabug
bjtdiexu5pohgi4b2mggtpg7kupyfm0
Cote d'ivoirie
0
290
95158
85775
2023-02-10T22:40:09Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q1008]]
95158
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Côte d'Ivoire.svg|thumb|Flag of Ivory Coast- Syangya Hayan konghokwo(象牙海岸國旗)|alt=Flag of Ivory Coast|387x387px]]
= Cote d'ivoirie(象牙海岸) =
Gaga kska Meycow ka [[Cote d'ivoirie]], 8 00 N, 5 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 322,463 sq km(hangan na o Tg69)(knlbanga dxgal o 318,003 sq km, knlbangan qsiya o 4,460 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 23,740,424 hiyi.
Gaga [[Yamoussoukro]] ka pusu alang paru, jiyax 7 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Cote d'ivoirie ga wada sugan 64.80% ka dxgal qpahan, 32.70% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 2.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Alassane Dramane Ouattara, pnaah hngkawas2010 idas 12 jiyax 4pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Syangya Hayan konghokwo(象牙海岸共和國) ==
[[Patas bntasan:Coat of Arms of the Ivory Coast.svg|thumb|File:Coat of Arms of the Ivory Coast.svg-Kwohwey.(國徽)]]
[[Patas bntasan:Cote d'Ivoire.png|thumb|File:Cote d'Ivoire.png]]
[[Patas bntasan:Location Côte d'Ivoire AU Africa.svg|thumb|File:Location Côte d'Ivoire AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
Kari snblayan Syangya Hayan, koka wa mniq iril Ahuyrika, narac u mslutuc Cyana, hunac u u msdalih Cineyyawan, iril u dhuq Raypijweyya mi Cineyya, tudaya u msdalih Mari mi Pucinahwaso.
Mniq mtltu mccbu cida han ka Syangya Hayan pa, mblayaq bay sunca koka iril Ahuyrika, binaw babaw kngkawas 1985 da u alaw ka mqnaqah ka seyji mi ini knbaka knpruyux mi wada so ini tduwa ka ckcka koka mi iyax kngkawas 2002~2011 mnuda mccbu nanaq ka dhiya, maku wada mstabuy ka keyjay dha.
== Singcng cyuhwa(行政區劃) ==
=== Pusu tyawmu: Syangya Hayan sing cng cyuhwa ===
Syangya Hayan sing cng cyuhwa ici ka tacyu(District), arci ka nniqan(region), sanci ka sng(department),suci ka hukusng dhuq kngkawas 2013 mnhdu, kana balay pa niqan Tacyu 14, nniqan u 31, sng u 108, hukusng u 510.
1.Aneypi cyu
2.Pahun cyu
3.Syasasangtora cyu
4.Tngkayray cyu
5.Maxal mspac duwiyaq cyu
6.Huromakoar cyu
7.Sangsasangtora cyu
8.Langu cyu
9.Syeyhu cyu
10. Marawey cyu
11.Congkawari cyu
== Seyji(政治) ==
Kndadax kngkawas 1983 prading, Syangya Hayan mndungus balay sotu pa kndadax Abidjan thdil dhuq Yamusoko, binaw balay bay pusu stmaun qpahun ana manu pa ida nanaq Abidjan na. Hbaraw balay tasukwan pa ida wa mniq Abidjan uri na. Tnpusu sediq koka Syangya Hayan u ida wisu snparu qmita wada dha hyaun qmita ka qnrapan dha uxay so mnccbu mi llaqi ka wisu ngalun quli mpqpah qpahun koko uri ka lmlamu uuda.
Kndadax babaw ndanan kngkawas 2002 idas 9 diyax 19 (qmita“rikisi”), mnuda Syangya Hayan koming mccbu, tudaya u spudaheytay knspaux “Burah heytay(kari Hwaransi:Forces nouvelles)”
dmudul qmlahang. Naka balay kngkawas 2005 idas 10 cida ka muda umaw burah soto. Kiya mi, alaw ini dhuq psramal da mi wada mscuqi, ini kdungus muda kaseyngkyo cida.
Wada mnhdu muda ka kngkawas 2002 dhuq kngkawas 2011 ka qnlqilan seyji da u, spuda mawyi mi kari bay nngalan ka koko u wada ini biyaw so burah pngerah mkala quri keyjay Ahuyrika ka dhiya, binaw butay u pnspuwan heytay knspaux mccbu cuxan mi heytay seyhu, alaw ka wada bsiyaq balay ka mtdiyan, Butay u ini dhuq msbalay bay uri, qbhangan iyux mddha kddiyax sa ka dhiya nanaq. Kngkawas 2017 idas 1 prading alaw ini qqaras quri nngalan dha hbangan ka heytay, knspaux u kndadax tudha beyhing maci Bouake mi kndudul mrana dhuq sotu Abidjan, tturu beyhing alang ka niqan mspaux heytay, binaw plaxan Wada pusa kari ka butay u uxaybalay bay knspaux, pusu sngtangan dha pa meysa pkrana hbangan sntkuwan dha quri seyhu.
== Tiri (地理) ==
Syangya Hayan u wa mniq iril kngahu ucilung Ahuyrika mquri tuhunac u Cineyyawan, mquri iril u Raypijweyya mi Cineyya, tudaya u msdalih Mari mi Pucinahwaso, tunarac u msdalih Cyana. Kana bay knlbangan u 322463 pinghwang kongri, knbbaraw kngahu ucilung u 550 kongri. Kana dxral kndadax iril tudaya mquri narac hunac mstabuy, pdkaun kana u ini sttu balay, tuiril daya u haypa 500~1000 meyta ka dwiyaq Mangtai Cyori lmiqu, tudaya haypa u 200~500 meyta ka ini kbaraw bbrnux, tunarac hunac haypa ini scuqi 50 meyta Hayan mi Cineyya ka dwiyaq Ningpa, haypa 1752 meyta.
Pusu balay yayung u kndadax tuhunac mquri tudaya qluluy, niqan yayung Pangtama(950 kongri), yayung Komoay(900 kongri), yayung Tora(650 kongri), yayung Kawari(600 kongri), knbbaraw kana yayung pa 3100 kongri, kana balay knlbangan yayung u 232,700 pinghwang kongri. Kntlxan karaca hini. Peywey 7° tuhunac u kntlxan quyux karac kiya, Peywey 7° tudaya u kntlxan mspriq karac kiya. Idas 2~4 u mtilux balay, pdkaun kana ka kntlxan karac u 24~32℃; idas 8 ka mskuy balay, pdkaun kana ka knskuy karac u 22~28℃.
=== Hnyuwan nniqan: ===
Mndungus kari pa, kana hnyuwan koka u kndadax tuhunac mquri tudaya ka kndudul baraw, tuckcka u knbaraw dudux dwiyaq u niqan 914 meyta dhuq 1524 meyta ka dwiyaq, babaw daya brnux u pnpuwan bbnaqi tipiq btunux.
=== Tiri cyu: ===
Hnyuwan koka niyi u, kndadax tuhunac ngengahu ucilung hmqangaw kana koka dhuq ayus tudaya, malu tura balay psnakan langu qsiya stmuwan mi mklmiqu mi mksspriq tturu nniqan.
Nniqan Langu qsiya stmuwan
Nniqan langu qsiya stmuwan pa kndadax Huryeysuko dhuq ayus Cyana, knbbaraw na u 297 kongri; nniqan hini u kndadax kingal bbaraw bay btbnaqi psnakan na ka Ucilung Tasiyang, mkngengahu ucilung dhuq iyax Raypijweyya, ou bay ka knbaraw bay knngahu bbtasil. Langu qsiya sumuwan cyu u mkcutaw karac, kntlxan u sesu 24.4℃ dhuq 28.3℃(Hwasu 76℃ dhuq 83℃), knhuriq uri pa ya bay 77% dhuq 85%. Mniq kngkawas 140 diyax ka diyax mhuriq pa, qnnyuxan pa dhuq 3250 kongri.
=== Nniqan Mklmiqu: ===
Nniqan mklmiqu pa wa mniq bukuy Langu qsiya stmuwan, knbbaraw qqhuni u dhuq 24 meyta, mllutuc ka dudux qhuni mi, so wada kndxan bay mkmubung. Niqan duma ka mklmiqu qhuni u hmrinas 45 meyta, niqan ou ka qqhuni so uxiyux ka wa mniq iyax mklmiqu. Nniqan hini u yacutaw karac, ini so khuriq balay, ya bay 71%, knpriyux bay ka kntlxan, pdkanan u iyaxesu 13.9℃ dhuq 39.4℃(hwasu 57℃ dhuq 103℃), qnyuxan kngkawas u ya bay 990 kongri dhuq 2490 kongri.
=== Nniqan mksspriq: ===
Nniqan mksspriq u msdalih ayus tudaya, kiya ka mndungus bay kndkilan qqhuni mi sspriq beyhing bay brnux mksspriq. Nniqan hini u mkmtilux karac, psnakan tura bay kndnguwan bnkuwan karac mi knhriqan bnkuwan karac, kndadax tunarac daya Sahara bbuyu bnaqi miyuk kndnguwan mqbulic ka bwihur Yaarmata, kiya ka kndadax kngkawas idas 12 dhuq kawas idas 2 cida ka kndnguwan mskuy bnkuwan karac, kngkawas idas 3 dhuq idas 11 ka knhriqan mtirux bnkuwan karac.
=== Karac: ===
Syangya Hayan qmuyux bnkuwan karac u so tnnanaq balay, uka mbruwa qmuyux lmutuc mk10 diyax mi mk8 diyax, uka ini pstuq qmuyux tikuh uri, so mskingal diyax mi mkdha diyax mntxal mbeyhing qmuyux, qmuyux kingal mi dha jikang da u msuwan dungan, mtltu sbhuran.
=== Pusu qsiya: ===
Nniqan Syangya Hayan pa pusu bay yayung u niqan yayung Komo mi yayung Pangta mi yayung Sasangtora mi yayung Cyawara, kana yayung u ana so wana mkasu 60 kongri sngari, binaw quri so mkmhaqun qhuni u wada mdungus balay da.
== Keyjay (經濟) ==
Syangya Hayan mniq babaw kngkawas 1960 dukuricu da u, msupu Hwarasi malu bay pnluban niya na. Ou bay kluwanan smnalu nongcanpin ka cuko mi dmudul waycu mtmay cngce, kiya ka kndudul wada mrana mblayaq mniq kntlxan bay Ahuyrika koka ka Syangya Hayan, binaw, kawas kawas msturung kana mtqiri knlangan babawxral wada mhnuk kana nongcanpin ka Syangya Hayan, kiya kana ka pusu bay nongcanping koko mi kahwey mquri nganguc sbari u snturung beyhing bay pnspngan uri da; mumal krinah knrabang ka dhiya nanaq uri, wada so mqraqil ka kndusan mpqpah qnpahan mi qpahun mbbari da. Syangya Hayan u txtaxa koka pnsliyan Ahuyrika kongsangyey hwakwey pskngalun kingal uri.
== Knhbrawan sediq mi kari(人口及語言 ) ==
Knhbrawan sediq pa ya bay 2195 knbkiyan knhbrawan sediq(kngkawas 2012). Kana koka u niqan 69 klwanan minjoku, pusu bay u psnakan 4 minjoku beyhing pusu bnkuwan: Aken minjoku bnkuwan(ya bay 42%), Manti minjoku bnkuwan(ya bay 27%), Koru joku bnkuwan(ya bay 15%) mi Woarto minjoku bnkuwan (ya bay 16%).
kluwanan ka kari sduwi dha mniq koka hini, kiya mi Musurin u dmuwi kari Dyula ka qtanan dha mbbari uri. Kari bnkuwan seyhu Syangya Hayan u ngalan dha pkngalan kari (mniq Abidjan pa qulung bay so kiya) ka kari Hwaransi, sduwi dha balay mniq sapah pyasan uri. Syangya Hayan u wada mndungus bay mrana tuiril Ahuyrika koka ka dhiya.
Saya Syangya Hayan pa ya bay 20% knhbrawan sediq u sediq qnpah muriq kndadax koka ssiyaw Raypijweyya mi Pucinahwaso mi Cineyya, ckcka u hbaraw balay ka Musurin, kiya mi wisu kndudul mrana, Syangya Hayan pa hbaraw bay sediq tnpusu u Roma Teynsukyo mi burah Kiristokyo ka snhiyam dha, ini khbaraw ka smluy mntna snhiya rudan cbiyaw.
So kiya sediq qnpah muriq tnsediq koka Syangya Hayan mi sediq qnpah muriq musurin mniyah ssiyaw koka pa ini sangay ptraqil. Uxay wana so kiya, niqan 4% knhbrawan uri ka Syangya Hayan u uxay sediq qarux Ahuyrika, dhiya u twaw bay kndadax kongmin tuiril Oco, niqan uri ka pniyah kuriscyang tuiril Meyco mi Ripanun.
== Cyawtong(交通) ==
Syangya Hayan cyawtong ppaun ckcka koka u mndungus balay, ppaun asu skaya ka mndungus balay, ckcka koka u niqan Abidjan mi Yamusoko mi Mancen mi Cyaniawa mi Tingpokoro mi Puwakay mspac pusu nanan trudu asu skaya, kingal dungan u niqan mpusal tiping sanan trudu asu skaya, niqan koci hangsyeyn ka kasi pwaluk Pari, tuhuy ssiyaw koka Ahuyrika mi Oco mi Meyco beyhing alang pa niqan asu skaya pwaluk mbrinah uri; mtbiyax balay ka ckcka koka asu skaya hangsyeyn uri.
Quri so ppaun ucilung pa, pusu balay sanan trudu asu ckcka koka u niqan Abidjan mi Sasangtora mi Taputa mi Poropey sanan trudu asu, malu ppwaluk kana tubeyhing trudu asu mtqiri knlangan babaw dxral.
Quri so cyawtong ppaun rulu, ppaun ruru ckcka koka pa mndungus balay, knbrawan kana elu u 80000 kongri, kiya mi 6500 kongri u elu snpawan hndanan krotang, miyah 20000 kongri ka uxay so mndungus elu, miyah150000 kongri niya uri ka elu naqah dan na, kana koka u niqan mturul sngari kluwanan ka rulu ppaun. Alaw ka twaw bay dwiyaq kobu ka ckcka koka, kiya mi muru so kiya mqriqu tubaraw mi tweruma ka elu uri, knttu msquri baraw mi mstabuy, mttuku balay ka mako pnhiyu ddha ssiyaw elu, malu balay ppaun rulu. Binaw muda elu btunux tiring tmuwan daw, msuwal u mqbulic, qmuyux daw msclaq balay. Ckcka koka u wana kingal bay murux elu kisya, kndadax sotu Abidjan mquri tudaya muda Poyako mquri Pucinahwaso. Knbrawan kana balay elu kisya niyi u 1282 kongri, kiya mi knbrawan mniq ckcka Syangya Hayan u 660 kongri. Binaw elu kisya huwu mi sepey u ini qndhuq kwoci sweycwen, tikuh balay ka ppaun kisya kddiyax.
== Tiyu (體育) ==
Mntna balay kana koka Ahuyrika, mtur boru ka tukingal pskbiyax hiyi Syangya Hayan. cbiyaw Kndadax u pnsliyan mtur boru koka Syangya Hayan ka mbiyax balay mtur boru kana Ahuyrika, hbaraw balay mbtur boru pa dmayaw qmpah Oco ryeynsay, kiya mi niqan balay hangan phiyu kwoci Cyusing. Niqan bay hangan mbtur boru u wada taygo Tuawpa, kndadax Riaw Sarowenkaraw, Hopey Hwasya singhu cyuropu Syeyyunnu mi tnswayi Toni kndadax Mancng.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Toda]]
*
*
*[http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%A7%91%E7%89%B9%E8%BF%AA%E7%93%A6<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
th1uzufavwyof6kdobl3nz8y5lr09t3
Croatia
0
291
85322
79503
2021-12-31T09:26:31Z
Rotondus
867
/* Croatia (克羅埃西亞共和國) */ 2020
85322
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Croatia.svg|thumb|Flag of Croatia-Kwoci Koroaysiya konghokwo (克羅埃西亞國旗)|alt=Flag of Croatia|368x368px]]
= Croatia (克羅埃西亞共和國) =
Gaga kska Owcow ka [[Croatia]], 45 10 N, 15 30 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 56,594 sq km (hangan na o Tg127)(knlbanga dxgal o 55,974 sq km, knlbangan qsiya o 620 sq km).
[[Patas bntasan:Coat of arms of Croatia.svg|thumb|File:Coat of arms of Croatia.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Kana ka sejiqun o niqan 4,313,707 hiyi.
Gaga [[Zagreb]] ka pusu alang paru, jiyax 8 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Croatia ga wada sugan 23.70% ka dxgal qpahan, 34.40% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 41.90% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Zoran Milanović, pnaah hngkawas2020 idas 2 jiyax 19pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:EU-Croatia.svg|thumb|File:EU-Croatia.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Koroaysiya konghokwo (克羅埃西亞共和國) =
Koroaysiya konghokwo (Kari Koroaysiya: Republika Hrvatska, kari Eygo: Republic of Croatia), splawa dha '''Koroaysiya (Kari Koroaysiya''': Hrvatska, tmhnang Hoarwacuka), kiya ka wa mniq tukcka Oco, ticonghay mi sntrngan paarkanpantaw pskingal gikay mi Sotu ka Cakojweypu, knhbrawan dxral pa 56,538 pinghwang kongri. Ou bay kluwanan ka karac Koroaysiya, niqan karac tarusing mi ticonghaysing,kiya mi mkngahu ucilung Yatoriya u niqan hmrinas 1000 ka tawyu. Kngkawas 2017 cida ya bay 415 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq ka Koroaysiya, to bay sediq Koroaysiya ka hbaraw,peyyah Nansurahu dukuricu ka Koroaysiya daw,beytaq saya pa mntna bay so kana dknlangan Paarkan pantaw kndudul mlih ka knhbrawan sediq.
== Tiri (地理) ==
=== Lipax hnyuwan nniqan: ===
Koroaysiya pa wa mniqtnuayus tukcka Oco mi tunarac hunac Oco, lipax na u kiya bay so idas ini mndungus, kana knrbangan dxral knlangan u 56,594 pinghwang kongri, kiya kana 56,414 pinghwang kongri ka knrbangan dxral mi 128 pinghwang konri ka knrbangan nniqan qsiya, knrbangan kana bay qnlhangan dxral mi nniqan lnglingay pa kana jeynseykay u tu 127 ka knrbangan knlangan Koroaysiya, knbbaraw kana dxral u 2,028 kongri, knbbaraw kngahu ucilung u 1777.3 kongri (ddxral) mi 4,058 kongri (tawyu). Koroaysiya pa tunarac daya u msupu Syongyari (knbbaraw tnuayus dha u 329 kongri), tunarac u msupu Sayarweyya (knbbaraw tnuayus dha u 241 kongri), tunarac hunac msupu Posuniya mi Hosaykoweyna pa (knbbaraw tnuayus dha u 932 kongri), Mongtoneykoro wa (knbbaraw tnuayus dha u 25 kongri), tuiril daya wa msupu Suroweyniya (knbbaraw tnuayus dha u 501 kongri), msqapah knlangan dniyi, tuhunac u lmutuc ucilung Yatoriya, ddxral qnlhangan u iyax peywey 42° dhuq 47°, tongcing u mniq iyax 13° dhuq 20°. Nniqan Koroaysiya u tuhunac bay ddxral qnlhangan pa- Tupurohuniko wa psnakan Nyeymu, kiya ka rhngun qsiya phrinas ucilung Posuniya mi Hosaykoweyna, wada mkingal so skaya dxral, Koroaysiya u mncihwa mniq iyax Tupurohuni mi Peyraysacu pantaw phiyu “Peysaraycu beyki hakaw”, binaw knlangan niyi pa alaw qnriqu quri seyji kiya mi wada pkixun psangay kngkawas 2012 ka qpahun niyi. [[Patas bntasan:Croatia topo.jpg|thumb|Juga lnglingay Koroaysiya.]]
== Kndkilan (生態) ==
[[Patas bntasan:Kopacki rit2.JPG|thumb|Korasukirito ida nkiya kongyeyn, kiya ka knbeyki bay mhuriq dxral kana Oco.]]
Alaw karac mi lipax hnyuwan nniqan lnglingay ka ini pntna, Koroaysiya u niqan knou bay kluwanan kndkilan cyu, kiya ka mndungus bay sngwutwoyangsing kana knlangan quri Oco, malu psnakan 4 kluwanan kndkilan cyu: Mkngahu ucilung Yatoriya mi neyhuti ka “Ticonghay cyu”, wada kyapun knou bay Rika mi Koarsukikotaar ka “Aarpeysu cyu”, yayung Torawa mi yayung Tonaw ryoyu ka “Pannoniya cyu”, kiya mi msngari daw “Taru cyu”.
== Karac (氣候) ==
Dxral qnlhangan Koroaysiya pa to bay knmuxul mi knou bay quyux karac wentay tarusing, knkidas u mniq iyax sosu -3° (idas kingal) dhuq sosu 18° (idas mpitu), knskuy na balay nniqan ka Rika mi Koarsukikotaar u haypa 1200 meyta wa mniq hiqur baraw lmiqu, knbbaraw bay msdlih mkngahu ucilung Yatoriya cyuyu ka wada dan psbalay uucilung, kiya ka mkmuxul karac Ticonghaysing, manu so kiya daw, krinah msdalih nniqan ckcka dxral ka Koroaysiya u, kntlxan mi knskuy ka karac pa tura balay. Spuda patas pkla, Koroaysiya u kngkawas 1919 idas 2 diyax 3 cida pa mniq Cakoweycu mnuda sosu -35.5° knskuy balay, kiya mi kngkawas 1950 idas 7 diyax 5 cida mniq Kaarrowacu u mnuda sosu 42.4° ka kntlxan balay.
{| class="wikitable"
|+Pusu bay alang mkbrnux karac kluwanan Koroaysiya
! rowspan="3" |'''Alang mkbrnux'''
! colspan="4" |'''Pndkanan kntlxan'''
'''(kntlxan bay diyax)'''
! colspan="6" |'''Pndkanan kana bay quyux'''
|-
! colspan="2" |'''Idas 1'''
! colspan="2" |'''Idas 7'''
! colspan="3" |'''Idas 1'''
! colspan="3" |'''Idas 7'''
|-
!'''°C'''
!'''°F'''
!'''°C'''
!'''°F'''
!'''hawmi'''
!'''ingcun'''
!'''Qnyuxan diyax'''
!'''hawmi'''
!'''ingcun'''
!'''Qnyuxan diyax'''
|-
|Tupurohuniko
|12.2
|54.0
|28.3
|82.9
|95.2
|3.75
|11.2
|24.1
|0.95
|4.4
|-
|Awsiyeyko
|2.6
|36.7
|28.0
|82.4
|45.5
|1.79
|12.2
|60.8
|2.39
|10.2
|-
|Riyeyka
|8.7
|47.7
|27.7
|81.9
|134.9
|5.31
|11.0
|82.0
|3.23
|9.1
|-
|Supurito
|10.2
|50.4
|29.8
|85.6
|77.9
|3.07
|11.1
|27.6
|1.09
|5.6
|-
|Cakojweypu
|3.1
|37.6
|26.7
|80.1
|48.6
|1.91
|10.8
|81.0
|3.19
|10.9
|-
| colspan="11" |Pnyahan: Pnsliyan Seykay Kkarac
|}
== Seyji/Cngc (政治) ==
[[Patas bntasan:Záhřeb, Gornji grad, budova vlády.jpg|thumb|Cakojweypu contuhu, nniqan seyhu Koroaysiya.]]
Koroaysiya ka knlangan pnwaya kongho pskingal gikay. Kndadax biyax seyji Nansurahu kyusanto prading pkimax cida, kngkawas 1990 cida wada dha sbrahun ka keyngpo Koroaysiya kiya mi mntna kngkawas cida wada muda muwaya bay knou tang gikay seynkyo. Kngkawas 1991 idas 10 diyax 8 cida, wada pusa kari dukuricu ka Koroaysiya, balay bay wada mkrhak ka Nansurahu. Kngkawas 1992, wada smruwa pkla sndhu burah knlangan Koroaysiya ka Ryeynhokwo. Nhana dukuricu cida han u, Koroaysiya u dmuwi npnwaya kngkawas 1990 keyngpo bsiyaq hari, muda pnwaya dmka soto; kngkawas 2000 cida, wada dha sbrahun ka keyngpo mi knpriyux muda pnway gikay, muru pnwaya muda singcng, rihwa, suhwa sancweyn hunri na waya.
== Singcugcyu (行政區) ==
Quri so pnsnakan keyng Koroaysiya pa pnrdingan na bay u pneyyah tukcka seyki, knpriyux ka uuda psanak u ririh sa wisu pkla Otuman u wada na kndudul pkuka ka dxral knlangan, so sbrnahun mangal mi qlhangan dungal, kiya mi wada knpriyux uuda seyji Taarmatiya, Tupurohuniko, Isutora pantaw dualang niyi. Kngkawas 1920 iyax cida, alaw ka sediq Sayarweyya, sediq Koroaysiya mi sediq Suroweyniya wangkwo (thiti daw wada knpriyux hangan Nansurahu wangkwo) madas co mi snghun (banovinas) ka pnwaya psanak singcng cyuyu, plixan ka pnwaya pnsltudan psanak keynghun.
[[Patas bntasan:Historical regions of Croatia.svg|alt=|thumb|Pnsltudan nniqan lnglingay pnsnakan knbeyhing cyu KoroaysiyKoroaysiya pnpu
Taarmatiya
Surawoniya
Isutoriya]]
== Waycyaw (外交) ==
[[Patas bntasan:Svecanost podizanja NATOve zastave Zagreb 77.jpg|thumb|Kngkawas 2009 cida Koroaysiya wkohwangbu muda psdhu pusa splawa knlangan, smqaras smsung wada tumal peyyey ka knlangan dha.]][[Patas bntasan:Croatian M-84 Zagreb Military Parade.JPG|thumb|Mniq kngkawas 2015 idas 8 diyax 1 “Diyax dnwiyal” yeyping ka rucyun Koroisaya M-84 rulu tangku]]Koroaysiya saya u wada msupu 183 knhbaraw knlangan sndhu phiyu pnluban waycyaw (qita patas bnkuwan ndanan cyeyncyaw Koroaysiya). Beytaq kngkawas 2019, Koroaysiya pa wada phiyu 61 mniq knlangan icil Tasukwan, 26 ka Ringsukwan mi 9 ka Cangcu waycyaw sutwan, mniq kcka knlangan u niqan 56 knlangan icil Cusukwan, 70 ka Ringsukwan mi hbaraw bay hayway kwoci cucu pansucu, kaya knkana “Oco snbbarah smmalu mi pkrana inhang”, “Pnsliyan kwoci yimin”, “Pnsliyan Oco anjeyng mi msupu pddayaw”, “Seykay inhang citwan”, “Pnsliyan Seykay weysng”, “Brah qnnriqu uuda Nansurahu kwoci singsu hwating”, “Ryeynhokwo kayhwa cihwasu”, “Ryeynhokwo nanminsu”, “Ryeynhokwo llaqi cicinhuy”…. Koroaysiya waycyaw cngco mi pnlngu u iyux pkbiyax tuhuy pnluban ssiyaw knlangan, pkrana pnspuwan pddayaw kana knlangan seykay, pdudul pkrana keyjay Koroaysiya mi ppqita phiyu syeyntayhwa mincu knlangan Oco ka mndungus hnyuwan dha.
== Cyunsu (軍事) ==
Butay Koroaysiya ka “Koroaysiya konghokwo ucwang butay”, niqan “rucyun”, “haycyun”, “kongcyun mi hwangkongcyun”tturu kluwanan heytay pnsliyan. Spuda waya keyngpo, qpahun butay u qmlahang pusu biyax knlangan, ddxral knlangan, dukuricu mi pnwaya keyngpo, knbeyhing bay bukung ka soto, kiya mi spuda pnrngawan gikay pusa kari dmudul mccbu uxay uri u ppwaluk psdhu kari.
Kwohwangbu mi “Knlangan anjeyng ingkay” ka Koroaysiya knbeyhing bay kwohwang cweyco ciko, soto uri ka pusu bukung dmudul ingkay, malu psdhu muway qpahun uxay daw malix qpahun dmudul butay. Kwohwangbu trahuc u niqan congcamopu, seykining dmudul butay, ppsluhay mi qmlahang, kiya ka knlangan knbeyhing bay cuhuy ciko, mccbu cida pa malu kasi msdurux dmudu pusa kari congcanmobu ka soto.
== Keyjay (經濟) ==
[[Patas bntasan:Real GDP growth in Croatia.png|thumb|Kngkawas 2005 dhuq kngkawas 2015 ka Koroaysiya knlangan kcka sngcan congcu knrana piryu]]
Koroaysiya ka ou angalan sucang cingciti, pnxliyan kwoci hwopi cicin Koroaysiya u mniq kngkawas 2013 ka knlangan kcka cngcan congcu u kwoci huyryu 573.71 oku pila Amirika,jncyu 13,401 pila Amirika, kiya mi mntna kngkawas ka biyax bnari pingcya u 923.09 ou pila Amirika, jncyun biyax bnari pingcya ka 21,791 pila Amirika; spuda Oco tongcicyu pnusa patas, Koroaysiya u kngkawas 2012 jncyun knlangan kcka sngcan congcu wana balay dhuq Oco ryeynmong pingcyun 61%.
== Qqpahun rmiwaw (旅遊業) ==
[[Patas bntasan:Opatija.JPG|thumb|Awpatiya ka Koroaysiya knama bay alang mkbrnux pkrana qpahun rmiwaw.]]
Qpahun rmiwaw mniq Koroaysiya ka keyjay u mchdil bay hnyuwan niya, ya bay kwomin sngcan congcu 20%, mniq kngkawas 2014 kawas quri nngalan hbangan u 74 oku pila Omong, wada muru kana knlangan ringsoyey, cyakongyey tingtan mi rbawan cicey mpqpah. Alaw qpahun rmiwaw pa wada pkmlih knlangan ini tntuku ka mawyi, so kiya mi wada dha ngalan cuko canyey. Kndadax mnhdu Koroaysiya dukuricu mccbu daw, knlangan niyi u wada ini biyaw mrana ka qpahun rmiwaw, wada mrana mk4 knhbrawan ka sediq mpriwaw, kngkawas 2014 cida u ya bay niqan 1,162 knbkiyan knhbrawan sediq mpriwaw knlangan icil ka miyah rmiwaw. Musa rmiwaw Koroaysiya ka knhbaraw bay mpriwaw knlangan tubarah rrima nlangan pa Doicu, Suroweyniya, Awtiri, Cyeyko mi Itari.
== Cicu sosu (基礎設施) ==
[[Patas bntasan:Croatia.a320.arp.750pix.jpg|thumb|Koci skoki “Basu skaya” na “Koroaysiya hangkong”]]
Koroaysiya kawas hari niyi pa cicu cyeynso u wada mquri kawsu kongruwang ka pusu bay pkrana dha, mniq kngkawas 1990 thiti dhuq kngkawas 2000 knbeyhing bay kuymo cyeynso. Dhuq kngkawas 2011 idas 9, Koroaysiya u wada mnhdu 1,100 kongri (680 ingri) ka kawsu kongru, wada lmutuc Cakojweypu dhuq nniqan kana knlangan mi Oco kawsu kongsu kongru mi 4 “Hwan O corang”. Koroaysiya knou bay rulu muda kawsu kongru u kwotaw A1haw, elu niyi u lmutuc Cakojweypu dhuq Supurito mi sntaring Surawoniya mi tiril daya Koroaysiya kwotaw A3haw. Kcka knlangan Koroaysiyaka kwotaw cyawtong u lmutuc kana pusu nniqan sediq, kiya mi kawsu kongru pincu mi anjeyng balay, wada muda “Bnling Oco pingku cihwa” (European Tunnel Assessment Program) mi “Pnsung Oco” (EuroTest) na yawkyu.
[[Patas bntasan:Rijekaizzraka.jpg|thumb|Riyeyka kang, knbeyki bay sanan trudu asu Koroaysiya.]]
Uka bay diyax hwoyun sanan trudu asu Koroaysiya ka Riyeyka kang, sanan trudu asu koyun ka Supurito kang mi Cataar kang, uxay wana kiya niqan ka tingci turwen hangsey mi mslutuc mkngahu ucilung alang mkbrnux Itari, ou bay ttiping sanan trudu asu uri u spuda niyi lmutuc tawyu mi mkngahu alang mkbrnux Koroaysiya. Knbeyki bay yayung kcka knlangan sanan trudu asu Koroaysiya pa Ukowaar na yayung Tonaw, kiya ka Koroaysiya mquri “Hwan O corang” tu7cyu cuko.
== Minjoku mi snhiyan (族群與信仰) ==
[[Patas bntasan:Croatian censuses 1857-2011 (Vector).svg|thumb|Kngkawas 1857 dhuq kngkawas 2011 ka tongcitu knhbrawan hiyi sediq Koroaysiya.]]
Dhuq kngkawas 2014 idas 12 diyax 31, niqan 4,225,316 knhbrawan hiyi sediqka Koroaysiya, mitu knhbrawan sediq u kingal pinghwang kongri ka 75 hiyi sediq, kngkawas 2012 cida u knlangan sediq sntangan knudus wa 78 kngkawas, kngkawas 2014 ka pnspuwan kana ka tmlaqi ryu wa txtaxa bubu dmanga 1.46 llaqi, kiya ka kana seykay tutikuh bay knlangan. Spuda pntingan laqi ryu saya mi tnhdilan sediq ryu, snpuwan congyang tongcicyu Koroaysiya pa ya bay kngkawas 2051 cida daw musa mlih dhuq 310 knbkiyan hiyi sediq ka knlangan Koroaysiya. Kndadax kngkawas 1857 tumntxan jnko pucaka 218.2 knbkiyan kmdudul mrana dhuq kngkawas 1991 ka knhbrawan bay hiyi sediq-478.4 knbkiyan hiyi sediq ka Koroaysiya. Mniq kngkawas 1970 cida ka wada mnhdu knpriyux knhbrawan hiyi sediq, dhuq saya ka knhbrawan hiyi sediq knlangan daw wada mquri mlih mrana, so kiya kngkawas niyi u mchdil bay lnglungan dha ka seyhu Koroaysiya, kawas kawas kndudul mrana 40% ka speyyah waci yikong, kiya mi wada dmudul burah yimin cngco uri, smatang splawa miyah knlangan dungan ka wada thdil.
== Kari (語言) ==
Kari dduwi seyhu Koroaysiya wa kari Koroaysiya, wada tumal Omong daw wada tum24 kari Omong ka kari Koroaysiya uri da. Waya knlangan Koroaysiya u niqan ka pnwaya dha quri so ini khbaraw hiyi ka minjoku u mniq so tukubeycu uuda ka malu dmuwi kari Cyeyko, kari Syongyari, kari Itari, kari Rusayniya, kari Sayarweyya mi kari Surohwako.
Spuda kngkawas 2011 patas bnkuwan pkla kari, 95.6% sediq Koroaysiya dmuwi kari Koroaysiya ka pusu kari srngaw dha, 1.2% ka kari Sayarweyya, msngari daw dmuwi kari txtaxa kluwanan minjoku u, ini ttuku knhbrawan kana knhbrawan knlangan Koroaysiya 0.5%. Kari Koroaysiya u tukingal cida kari Nansurahu yusi, kari Koroaysiya pa knou bay pniyah InO yucu ckcida Surahu ka pnttuku niya, matas u dmuwi jiyi Rating, tuturu ka pusu bay kari: “Soto”, “Kayi” mi “Ca”. “Suto” u llabang balay sduwi, mntna hari mndungus bay kari Koroaysiya, kiya mi “Kayi” mi “Ca” pa, quri so ini pntna ka cuhuy, inweyswey mi yuhwaswey. Spuda kngkawas 2009 ka muda tyawca, niqan 78% ka sediq Koroaysiya pa qulung mkla kari icil, patas pnkla Oco ryeynmong cuweyhuy kngkawas 2005 cida ka pkla, niqan 49% sediq Koroaysiya u umaw kari Eygo ka ngalun dha tudha kari srngaw, 34% ka kari Doicu mi 14% ka kari Itari.
== Kyoiku ticu (教育體制) ==
[[Patas bntasan:University of Zagreb.jpg|thumb|Cakojeypu tubeyhing pyasan ka knbeyhing bay tubeyhing pyasan Koroaysiya.]]
Knlangan sediq Koroaysiya mkla mita jiyi u dhuq 99.2%. Spuda kngkawas 2010 idas 8 cupan ka “Singbung cokan” daw ini pntna mnatas seykay tyawca knlangan snghwo pincu, wada pniqun tu22 bang ka bnkuwan cyawyu sitong payming knlangan Koroaysiya, msupu bnkuwan Awtiri. utiping pyasan cyawyu knlangan Koroaysiya pa kndadax 6, 7 kngkawas prading, psuwan 8 ka sweyci, kngkawas 2007 cida daw wada muda kingal burah waya horicu dungan. Malan ka ini ngali hbangan, uxay yiusing cyawyu dhuq 18 kngkawas ka mhdu. Tukcka pyasan cyawyu u pndungus “Wenri kcka pyasan” mi “Tuparu cuyey pyasan” ddha kluwanan. Dhuq kngkawas 2010 cida, Koroaysiya u kana bay pa niqan 2,131 ka ttiping pyasan mi 713 ka sapah pyasan pndungus kkluwanan kcka pyasan, mniq ttiping pyasan mi kcka pyasan cyawyu u knlangan Koroaysiya pa srwanan dha dmuwi ou kluwanan kari ini khbaraw hiyi sediq minjoku, kiya knkana kari Cyeyko, kari Syongyari, kari Itari, kari Sayarweyya mi kari Doicu.
[[Patas bntasan:KBC Rebro aerial.jpg|thumb|Cakojweypu congyang iswey tubeyhing pyasan]]
== Konkong weysng (公共衛生) ==
Koroaysiya u niqan kingal mndungus bay cweynmin cyeynkang pawsyeyn sitong, malu spuda kngkawas 1891 cida Syongyari-Koroaysiya gikay hwaring, smalu waya kana mpqpah mi ningpu koba pa kasi ka ptmayun kingal pkixun pnwaya pawsyeyn. Kngkawas 2011 cida daw, iryaw pawcyeyn ka wada ddiyun u wana balay sujn iryaw pawsyeyn mi kongkong cucu 0.6%, kiya mi kana sduwi kana iryaw pawcyeyn mi pdkanun nngalan kana hbangan knlangan kcka u 7.9%. Spuda kngkawas ka ppatas Sucyey weysng cucu, kkdusan sediq Koroaysiya pa snaw u 75 kngkawas mi qridin u 81 kngkawas, txtaxa hiyi sediq pdkanan ddiyun quri weysng cyeynkang wa 1,517 pila Amirika.
== Bungka (文化) ==
[[Patas bntasan:Necktie knot.jpg|thumb|Nikutay ka pneyyah 17 seyki pncpingan quri lnkusan Koroaysiya.]]
=== '''Kana bnkuwan kari (總論)''' ===
Nniqan lnglingay Koroaysiya pa wada knkana sspac kluwanan pnspuwan bungka, kiya ka tunarac mi tuiril ddha ka Paycanting tukwo mi Tuiril Roma tikwo, kiya uri mi Tukcka Oco mi Ticonghay bungka. Tu19 seyki cida luhay balay “Iririya undo” ka knlangan Koroaysiya pusu bay ddiyax ndanan pkrana bungka, wada plhlah kari sediq Koroaysiya, kiya mi wada mrhak bungka mi knou bay kkluwan, hbaraw bay ka sediq pkrana bungka u wada smnul mtutuy. Knlangan Koroaysiya pa bungkabu ka dmuwi qpahun qmlahang knlangan bungka mi ida nkiya ican, kiya mi kmlawa knrana niya, kiya mi dmayaw pkrana qqpahun bungka daw sbuway knkingal seyhu tnualang kiya da. Koroaysiya pa niqan 7 ka kana bay qqtaun lnglingay wada ngalun Ryeynhokwo cyawyu, Koswey mi bungka cucu ka “Seykay ican mingru”. Koroaysiya pa niqan kingal lhayun bay jeynseykay na tukuseycu bungka-niqutay, hana pnrdingan ka snaw Koroaysiya mmusa mccbu brah cida u qridin uxay u dangi qridin ka slwilun dha waru snaw ka waliq, ririh sa dmkuh mi pskbiyax dhiya, dhuq 17 seyki dmka ka “30 kngkawas mccbu” cida, dangi Hwarasi ka Koroaysiya mi smkaun butay, waru dha u niqan tukubeycu pncpingan ka dheytay u wada sdhmaun bay qmita qqridin Pari, kiya mi wada sanan pkrana jeynseykay, wada mnikutay saya, kiya ka quri so kari Doicu, kari Hwaransi, kari Budoya, kari Itari ka knkana kari Oco pa, “Koroaysiya” u niqan nikotay ka dungus niya uri.
== Wenswey yisu (文學藝術) ==
Quri so cyeyncu yisu Koroaysiya pa wada runun balay knlangan ssiyaw, tudaya mi tukcka ka sapah pnhiyu ka ptura Awtiri mi Syongyari, mkngahu ucilung ka Taarmatiya mi Isutoriya pa ptura Weynisu kiya. Ssapah pnhiyu Koroaysiyacu tukubeycu niya pa mndungus bay ka bnkuwan dha smmalu mi ini krudu, knkingal beyki ngenganguc alang mkbrnux u dmuwi hangan bungka ingsyong phiyu, kongyeyn, kksanan sediq uri u pntnan so kiya uri, mray so Warajuting mi Kaarrowacu ddha niyi ka dmuwi knbeyki bay ssalu dha Paroko hongko miya smmalu kana alang mkbrnux, ptura bay run burah yisu undo ka uuda dha pphiyu ana manu ssmlun. Quri so alang mkbrnux mkngahu ucilung pa, ida nanaq wada run bay Itari ka Koroaysiya, mdhu bay dmuwi Romasu cyeyncu hongko, beytaq mtutuy ka Weynisu mi lnhayan wenyi husing kiya ka wada knpriyux, cida u mpsalu niya u Cyocu Ta Saypeyniko mi Niko Ro Ti Cyowani Huyayruntino ddha niyi ka niqan bay ririh dha, wada ngalun “Seykay ican” say aka Sipeyniko sngyakopo cucyaw cwotang u kiya ka nseykey Cyocu Ta Saypeyniko. Koroaysiya saya pa wisu rngiyan knbsyaqan bay sapah ka tu9 seyki na pnrhulan, knbeyki bay mi niqan bay ririh niya ka pnrhulan Sngtonatusu.
== Meyti (媒體) ==
[[Patas bntasan:Zgrada HRT Zagreb.jpg|thumb|Cakojweypu kwangpo tyeyntay pa, saya u “nKoroaysiya kwangpo treybi”, kiya ka tunarac hunac Oco muwaya bay kongkong kwangpo tyeyntay.]]
Keyngpo Koroaysiya u qmlahang bay kana sediq singbung mi mtrawah kari; dmudul bay mtrawah singbung ka uxay pnsliyan seuhu- “Ukwocyey kisya” pa kngkawas 2010 cida u wada dha sbku tu62 bang ka “mtrawah singbu cusu” Koroaysiya. “Koroaysiya tongsyunso” ka kana knlangan murux bay tongsyunso na knlangan, congpu u wa pniqan Cakojweypu, seyhu ka psdhu muway qpahun socang mi gikay ka muda umaw 10 hiyi ing kiya mi pspuwan dha qmlahang.
Kiya mi ana hmuya ptura bay sndhu ka keyngpo, spuda cyeynsu jyeynseykay mtrawah singbung ka axay na seyhu pnsliyan- “Sapah mtrawah” ka pkla kari, kndadax kngkawas 2000 ka Koroaysiya u wana balay “Duma mtrawah” ka uuda dha, mniq kcka 196 knlangan ka bnkuwan dha u tu85 bang balay uri, mniq kngkawas 2011 cida, “Sapah mtrawah” ka pkla kari u alaw iiyux mtmay Omong ka Koroaysiya u mpkmalu ka quri so pnwaya dha, binawcida uri u niqan duma ka mpseyji u ida muda mdakar tyawca pawtaw mi dmudul biyax dha pddayak quri singbung, sediq knlangan muda mangal pqtaun kana ka ddaun u mqriqu balay, knou balay ingsacu sucang pa wada qrapun dmuwi “Oco tongsyun” na Doicu mi “Sutiriya cwanmey citwan” na Awtiri. Kwoci toso cucu ka mniq kngkawas 2009 pkla kari, Koroaysiya u wada mrana ka quri so ttuluk mi pphuqil dha singbung kiya, wada muda mqraqil so niyi ka singbung kisya pa alaw ka muda quri tyawca canhwan mi quri so uxay u cucu hwancuy.
== Uuqun mi mmahun (飲食) ==
[[Patas bntasan:Homar 3.jpg|thumb|Ryawri beyring bolung Taarmatiya.]]
Uuqun mi mmahun Koroaysiya pa ini pntna kana ka knkingal nniqan alang, quriso mkngahu icilung ka Taarmatiya mi Isutora pantaw pa, kiya ka wada runun Itari mi quri so uuqun mi mmahun Ticonghay, snbeyhing quri ryawri kkluwanan uuqun mundus ucilung, ssama mi bi bucun Itari, kiya ma malan so abura kanran mi quri so niniku tyawweyryaw. Quri so tukcka u wada runun bungka uuqun mi mmahun Syongyari, Awtiri mi Tuarci kiya, snbeyhing quri hiyi tnbuwan, qqcurux tanswey mi ssama ryawri.
Koroaysiya pa niqan ddha ini pntna pnyahan sinaw budo. Mniq knlangan tunarac daya ka nniqan tarucyu, kiya bay ka Surawoniya ka pnyahan knou bay knmalu sinaw buod. Mkngahu tudaya u Isutora mi Koarko sinaw budo ka mntna hari siyaw knlangan Itari, tuhunac Taarmatiya ka tanah budo Ticonghay hongko. Koroaysiya pa mnuda knlangan mnari knou bay sinaw budo, hiti dhuq tu18 seyki hiti daw, alaw ka wada phiyu kingal koba smnalu knou bay biru, spuda snpuwan kngkawas 2008 cida, sediq knlangan Koroaysiya pa pndkangan txtaxa u mnimah 83.3 kongsng biru, mniq kana jeynseykay u brah tu15 bang.
== Psbiyax hiyi (運動) ==
[[Patas bntasan:Arena Zagreb 2009.jpg|thumb|Cakojweypu tiyukwan, kiya ka nniqan kngkawas 2009 seykay dsnaw socyo cinpyawsay. ]]
Koroaysiya u knlangan lhayan bay pskbiyax hiyi, kana knlangan pa ya bay niqan 40 knbkiyan hiyi knhbrawan syeynyi undoing. Boru btran ka skxlun bay undo Koroaysiya, babaw ini kbsiyaq dukuricu ka Koroaysiya, knlangan taypyawtuy dha muwaya bay tumal seykaypey pnsung boru cida daw wada mtmay mk4 mbiyax ka dhiya, wada dha ini baka ka Horan mi wada mndungus bay mangal kngkawas 1988 kwoci buru btran congseykaypey daysangbang, kiya mi mniq kngkawas 2018 kwoci boru btran congseykaypey wada mangal daynibang. Koroaysiya boru btran conghuy kana wada pusa hangan ka mpsboru pa niqan 118000 knhbrawan hiyi sediq, kiya ka knbeyki bay unod syeyhy. Koroaysiya boru btran cyaci ryeynsay ka kana knlangan spruwan dha balay qmita ka cwanyey tiyu saysu, wana kngkawas 2010 dhuq kngkawas 2011 ka sayci, wada niqan 458,746 knhbrawan hiyi sediq ka mtmay qmita pnsung psboru.
Koroaysiya u kndadax kngkawas 1991 dukuricu daw kiya ka mbiyax bay tumal pnsung knkluwan jeynseykay, dhuq kngkawas 2015 daw wada mnbiyax mangal tu34 snadu Orinpiko undokay, kiya mi niqan 10 ka snadu king, wada mangal snadu king u kngkawas 2012 rbawan Orinpiko undokay tyeyping, huypa soci mi boru qsiya, kngkawas 1996 rbawan Orinpiko undokay mi kngkawas 2004 rbawan Orinpiko undokay ka boru bawa, kngkawas 2000 rbawan Orinpiko undokay ka phiyu cnhdilan, kngkawas 2002 misan Orinpiko undokay lmiqu dwiyaq pkxima huda pa wada mangal 4 snadu king, kngkawas 2006 misan Orinpiko undokay ka niqan 3 snadu king. Kiya uri u knlangan Koroaysiya pa mnangal Seykay cinpyawsay 13 snadu king uri, kiya ka kngkawas 2007, kngkawas 2009 Seykay tyeyncing cinpyawsay pnkingal snadu king, kngkawas 2003 Seykay snaw boru bawa cinpyawsay kingal snadu king, kngkawas 2007 Seykay tmapaq qsiya cinoyawsay ka kingal snadu king, kngkawas 2010 Seykay pcicux asu cinpyawsay kingal snadu king, kngkawas 2003, kngkawas 2005 lmiqu dwiyaq pkxima huda Seykaypey u wada mangal 6 snadu king, kngkawas 2011 mi kngkawas 2007 Seykay taycweyntaw cinpyawsay wada mangal pnkingal snadu king, Koroaysiya umniq kngkawas 2005 cida wada mnbiyax Tayweysupey congkwancyu uri.
Koroaysiya u mnuda dmudul knbeyhing bay pnsung tiyu uri, mray so kngkawas 2009 Seykay dsnaw boru bawa cinpyawsay, kngkawas 2007 Seykay pingpong cinoyawsay, kngkawas 2000 Seykay pcicux asu cinpyawsay, kngkawas 1987 rbawan Seykay tubeyhing pyasan undokay, kngkawas 1979 Ticonghay undokay mi Oco cinoyawsay. Kngkawas 1991 idas 9 diyax 10, seyhu Koroaysiya u wada phiyu Koroaysiya Orinpiko ingkay, kiya mi kngkawas 1992 idas 1 diyax 17 ka wada srwanan sndhu Kwoci Orinpiko ingkay, mntumal Hwaransi Aarpeyweyar ka mnuda dmudul kngkawas 1992 misan Orinpiko undokay, kiya ka Koroaysiya mnwaya baydmuwi hangan knlangan dukuricu hnyuwan tumal Orinpiko undokay.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/克罗地亚<nowiki/> (參考自中文維基百科)
*Tnhjil kari seejiq Wata Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
[[Snakun:Toda]]
4ix7bkel3evc8qizah54ck9firyj29r
Cu ki ngo
0
292
100418
16231
2023-10-06T00:09:19Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100418
wikitext
text/x-wiki
= Cu ki ngo(月眉部落) =
Gaga mniq Taytung Kwansancn ka alang Cu ki ngo.
337 sapah ka kneegu na sapah, 843 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 16% niqan 134 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 84% niqan 709 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis13%, Bunun2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
6c3dt00w3b8z5va06bwo8ijlirmhc5x
Cuba
0
293
79529
79528
2021-10-18T13:16:14Z
Hongaaa
76
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
79529
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Cuba.svg|thumb|Flag of Cuba-Kwoci Cuba(古巴國旗)|alt=Flag of Cuba|489x489px]]
= Cuba(古巴) =
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Cuba]], 21 30 N, 80 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 110,860 sq km(hangan na o Tg106)(knlbanga dxgal o 109,820 sq km, knlbangan qsiya o 1,040 sq km).
[[Patas bntasan:Coat of arms of Cuba.svg|thumb|File:Coat of arms of Cuba.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Kana ka sejiqun o niqan 11,179,995 hiyi.
Gaga [[Havana]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 1 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Cuba ga wada sugan 60.30% ka dxgal qpahan, 27.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 12.40% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Raúl Castro, pnaah hngkawas2011 idas 4 jiyax 19pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Cuba (orthographic projection).svg|thumb|File:Cuba (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== '''Kuba konghokwo(古巴共和國)''' ==
Kuba konghokwo (kari Sipanya:República de Cuba), ssplawa dha Kuba (Cuba), kiya mi Meyco Cyaropihay tudaya knou bay taw ka knlangan niyi, wa mniq peywey u iyax 19° mi 24 , sicing u iyax 74° mi 85°. Wa mniq rriqi Mosiko rrhngun, tuiril u msupu Mosiko Yocyatun pantaw mtuayus Cyatun haysya, tuhunac u niqan Yamaycya mi Kayman cyuntaw, tunaran u msupu Hayti konghokwo mi Tomingnicya konghokwo mtuayus Syanghong haysya, tu narac daya u niqan Pahama cyuntaw, mtqita balay Amirika Hororita haysya, msdalih Hororitaco tuhunac balay dxral Ciweysuto knsdalih dha u ya bay 145 kongri balay. Knbeyki bay knlbangan dxral Cyaropihay mi tudha knhbrawan hiyi sediq ka tawyu Kuba, Kuba ka qmlahang bay Panama yunho mi iyax pusu bay elu ucilung uusa Amirika tunarac mkngahu ucilung. Wada ngalun sa ruhu rriqi Mosiko ka Kuba. Dxral qnlhangan niya pa kiya ka Kuba cutaw mi kana qnlhangan na cyuntaw mi Seyningtaw. Hawana ka sotu Kuba mi knbeyki bay alang mkbrnux, Sngtiyako ka tudha knbeyki alang mkbrnux.
== Rikisi(歷史) ==
=== Mnwaya balay wenming: ===
[[Patas bntasan:Hatuey monument, Baracoa, Cuba.JPG|thumb|File:Hatuey monument, Baracoa, Cuba.JPG(被譽為「美洲首位起義者」的哈土依)]]
Ini dhuq hini brah ka sediq Sipanya, mnniq Kuba taw u sediq Tayno, sediq Siponey mi sediq Kwanahatapeyyi.
Knrudan dha cbiyaw pa pneyyah tudaya Meyco, tukcka Meyco mi Nanmeyco taru thdil hini.
Sediq Tayno ka knama mkla tawsu mi tmabun qmpah.
Sediq Siponey mi sediq Kwanahatapeyyi mthiti hari kiya, dhiya wa mniq kcka bling mi tnpcamac mi tnqcurux, thitihari daw kiya ka mhuma spriq puqan.
=== Qlhangan: ===
[[Patas bntasan:Independencia de Cuba, revista la flaca, 1873..jpg|thumb|File:Independencia de Cuba, revista la flaca, 1873..jpg(1873年的一份西班牙雜誌所描繪的古巴獨立運動)]]
Kngkawas 1492 idas 10 cida pa wada sndalan Korunpu ka Kuba.
Kngkawas 1515 cida, phyuwan ka Hawana.
Ini sruwa tumal Kiristokyo ka sediq tnpusu daw wada pkixun Sipanya mqlahang kmari king.
Kngkawas 1529 cida mniq Kuba mnuda qnlqilan narux Macn mi wada dsun narux niyi mi mrdang ka 2/3 knhbrawan hiyi sediq, msngari 1/3 balay ka sediq tnpusu, dhiya u quri so pneyyah Oco ka run narux niyi pa uka biyax mdakar ka hiyi dha, kiya ka mniq 1 seyki daw maku so pkngatun kana da.
Smatang pkbaka ini kntuku ka mpqpah sediq, kndadax 16 seyki prading dmudul knhbaraw sediq qalux Ahuyrika ka ngalun quli pqpah, qpahun dha u qpahun mhuma ppwalang mi kmari kwang.
Kngkawas 1762 cida, wada yahan tnayis mluk Taing Tikwo ka Hawana, putting hiti daw wada plixun Sipanya ka Hororita mi ppryuxun peyyah dungan.
Kngkawas 1790 cida, Kuba u mtutuy ka mwaya bay dmudul dukuricu undo, wada mangal mtrawah ka quli mpqpah qnpahan Hosay Antongni u dmudul quli ciyi.
== Dukuricu(獨立) ==
[[Patas bntasan:Jose Marti head.jpg|thumb|File:Jose Marti head.jpg(何塞·馬蒂)]]
Snkulan mpqlahang qnbliqan Amirika ka Myeyninhaw cancyeyn u mniq Hawana sanan trudu asu pspuruq, Amirika u tmiyu ndan Sipanya ka niyi, kiya mi wada mccbu ka cida, ndanan u ngalan dha mccbu Amirika mi Sipanya, hiti balay daw wada sbuway Sipanya quri Amirika ka Kuba.
Kngkawas 1902 cida wada srwanan Amirika dukuricu ka Kuba, sdkuh dha ka tucayco Aysutorata Paarma.
== Koming(革命) ==
[[Patas bntasan:CheyFidel.jpg|thumb|File:CheyFidel.jpg(古巴革命領導人菲德爾·卡斯楚(右)和切·格瓦拉(左),1961年)]]
[[Patas bntasan:Cuba-Russia friendship poster.jpg|thumb|File:Cuba-Russia friendship poster.jpg(卡斯楚與赫魯曉夫「蘇聯與古巴人民間永恆而牢不可破的友誼與合作萬歲!」)]]
[[Patas bntasan:Havana - Cuba - 0445.jpg|thumb|File:Havana - Cuba - 0445.jpg(「萬歲7月26日」蔗汁店。1968年的「革命攻勢」使幾乎全部小商販成為拿固定工資的國家雇員,但隨著改革推進,他們必須為自謀生路做好準備。)]]
Kngkawas 1953 idas 7 diyax 26, Huytoar Kasucu mi Rawar Kasucu ka pusu dha mi ya bay 160 hiyi ka komingco Huytoar Kasucu mi Rawar Kasucu ka pusu dha mi ya bay 160 hiyi ka komingco musa mcbu Mongkata pinging mi Payamo pinging na Sngtiyako, wada pkhnang tukingal puniq, wada ini pndungus ka uuda daha daw mnngari mudus u wada qrapun, binaw spuda nripan biyax knhbrawan sediq daw wada toso plixan dungan.
Bukuy daw, komingco u dmuwi pnkari “Phiyu Kuba sediq Kuba”, pssli pnsliyan koming 726 undo, lmutuc hantay Patisuta tucay tongcu.
Kngkawas 1956 idas 11 diyax 25, mnswayi Kasucu, Cyey Kowara d82 hiyi komingco tapa asu yoting Koramahaw kndadax Mosiko tbrinah Kuba, dungan u wada Maaysutora lmiqu prading yoci mccbu.
Kngkawas 1957 idas 3, Antongniaw Aycyeyweyriya dhiya u musa mcbu cotohu, phiyu 313 koming cutaw ingkay.
Kngkawas 1958 idas 2, Hurey Cyomong dmudul yeycngcyun snrading burah tlayun dungan.
Wada qmita uxay biyaw mpuuka ka biyax na Patisuta cngcweyn, Amirika u kngkawas 1958 idas 3 diyax 14 cida prading hmtur mhaqun ppuniq, kiya daw, komingco knllu pcriyu llmiqu Maaysutora, prading kana biyax mcbu, ulkun ka Sngtakorara daw, wada qduriq Budoya ka Patisuta.
Mntna kingal diyax, kiya ka kngkawas 1959 idas 1 diyax 1, ciyicyun knrmux Hawana.
So kusun, pusa kari phiyu koming seyhu.
== Nniqan lnglingay(地理) ==
Ddxral Kuba u pnspuwan Kubataw, Seyningtaw mi kana knkana bbeyki tawyu mi ttiping tawyu, Kubataw ka pusu bay taw, mtqiri ssiyaw ka sspac tiping hari cyuntaw, kiya ka tuiril daya mkngahu ucilung nganguc ka Kororato cyuntaw, pusu taw tukcka daya Tasiyang mkngahu nganguc ka Sawana-Kamakuy cyuntaw, tukcka hunac nganguc ka Wangho Hwayeyn cyuntaw mi tudaya hunac mkngahu ucilung nganguc ka Kanareyaws cyuntaw.
[[Patas bntasan:2012-02-Sierra Maestra Turquino Nationalpark Kuba 01 anagoria.JPG|thumb|File:2012-02-Sierra Maestra Turquino Nationalpark Kuba 01 anagoria.JPG(馬埃斯特臘山脈)]]
== Karac(氣候) ==
[[Patas bntasan:VinalesValleyCuba.jpg|thumb|File:VinalesValleyCuba.jpg(比尼亞萊斯山谷)]]
Wada runun rriqi Mosiko nwanryo pnkranan kntlxan mi pnkranan knhuriq ka nniqan hiya u karac kntlxan sspriq brnux, kntlxan karac pndkanan kawas mi diyax u tikuh balay, knpriyux ka karac mkmisan mi mkrbawan pa kasi ka qmita qnyuxan qsiya ka klaun da.
Karac kndnguwan u kndadax idas 11 lmutuc dhuq kawas idas 4, karac sqyuxan daw kndadax idas 5 dhuq idas 10.
Karac kndnguwan cida u mdngu kana ka knlangan, pskingal ka tunarac daya sbwihur, kntlxan u mkmuxul hari, malu sanan rmiwaw.
Karac sqyuxan daw tunarac hunac bwihur u suiyuk na dhuq kcka taw ka knhuriq mi knskuy mnniq baraw Tasiyang, pndkanan ka knhuriq u ya bay dhuq 90%, pkrana so bay thmuk mtilux. Knrbu ka knhurir u ya bay dhuq 95%, dhuq cka hidaw daw mlih da.
[[Patas bntasan:Priotelus temnurus -Camaguey, Camaguey Province, Cuba-8.jpg|thumb|File:Priotelus temnurus -Camaguey, Camaguey Province, Cuba-8.jpg(古巴咬鵑,古巴的國鳥)]]
== Ccamac mi ppwalang(動植物) ==
Knkarac Kuba u wada dmanga kari bay kluwanan kntlxan ppwalang, niqan hmrinas6,500 kluwanan rhak ppwalang.
Tunarac qqhuni lmiqu ka llabang balay, niqan wang cong 30 kluwan sngari ka quri sksik ppwalang.
Hmru mdakil qhuni mkray hbangan knkrayan qqhuni, niqan tawhwasin, qhuni tanah, qhuni tan, qhuni qulic Kuba.
Qqhuni lmiqu Kuba qpringan lmutuc mrana, kngkawas 2011 dhuq 25%.
Mkray ubal qolic mi kkluwanan bkaric mi wisu mniq kana niniqan Kuba.
137 kluwanan ka qduda pa niqan ririh na u niqan qdiraw qudas, qduda walu, qduda hworyey, scmeyncyo lmiqu, cinkang ingu mi ppuruc mrngac.
105 kluwanan ka mkkarang mundus mi uka doku kana, kiya knkana Kuba kuluk rakaw, meyco oyu, mi toyocong Kuba oyu.
Qqcurux mi cyako tongu, qqcurux sahucyaw, krarang elu, sayu, qcurux tyaw mi cincyangyu kluwan u ou balay mndungus bay uri.
== Seyji(政治) ==
[[Patas bntasan:CubaElectio.JPG|thumb|File:CubaElectio.JPG(宣傳2008年古巴人大代表選舉的展板)]]
[[Patas bntasan:Comité Central PCC.jpg|thumb|File:Comité Central PCC.jpg(古巴共產黨總部)]]
Kuba konghokwo u ini khbaraw kyusanto cucng ka knglangan sohuy cuyi na saya.
Kuba pa kngkawas 1976 cida keyngpo ka pnwaya knlangan dh aka sohuy cuyi konghokwo.
Kngkawas 1992 cida keyngpo ka pnwaya knlangan dha u Hosay Mati ka lnglungan mi Makosu Ryeyning cuyi ka mptusa, kngkawas 2002 cida malan “sojuy cuyi ticu naqah slwelu” kingal kari dungal. Kuba kyusanto ka “biyax dmudul sohuy mi knlangan”, bukung bay tang mi knlangan ka Kuba kyusanto congyang ingkay tukingal suki kimi mangal qpahun Kuba kwou ingkay cusi(yeynso knlangan) kima mangal qpahun Kuba bucyo kaygi cusi (mpdudul seyhu) mi Kuba koming ucwang biyax congsuring, qpahun niyi mi kwou ingkay 31 hiyi ing pa kndadax kana knlangan jnmin cngcweyn dahyo taykay seyngkyo pneyyah.
Yeynso knlangan mi mpdudul seyhu tumtxan diyax qpahun pa 5 kngkawas, malu mndha mangal qpahun.
== Singcng Cyuhwa(行政區劃) ==
Kuba dmuwi congyang cicweyn na cngcu ticu.
Kana knlangan u psuwan 14 sng, 1 sngci su (Hawana su) mi seyningtaw tocyu, dsingcngcyu niyi u to bay so 6 knbeyhing rikisi snghun cuxan pnsnakan, kcka niyi u Aartomisa sng mi Mayapeyko sng ka kngkawas 2011 idas 1 diyax 1 pnsnakan kndadax Hawana sng, trahuc sng u phyuwan 169 ka su.
{| class="wikitable"
|+
!Tg piya
!Hangan
!Alang
! rowspan="17" |[[Patas bntasan:CubaSubdivisions.png|縮圖]]
|-
|1.
|Pinaartoriaw sng
|比那爾德里奧省
|-
|2
|Aartomisa sng
|阿爾特米薩省
|-
|3
|Hawana su
|哈瓦那市
|-
|4
|Mayapetko sng
|瑪雅貝克省
|-
|5
|Matansas sng
|馬坦薩斯省
|-
|6
|Siunhukos sng
|西恩富戈斯省
|-
|7
|Piyakorara sng
|比亞克拉拉省
|-
|8
|Sngsupiritus sng
|聖斯皮里圖斯省
|-
|9
|Syeykotoaweyra sng
|謝戈德阿維拉省
|-
|10
|Kamakuy sng
|卡馬圭省
|-
|11
|Rasutunas sng
|拉斯圖納斯省
|-
|12
|Korama sng
|格拉瑪省
|-
|13
|Awarking sng
|奧爾金省
|-
|14
|Songtiyako sng
|聖地牙哥省
|-
|15
|Kwantanamo sng
|關塔那摩省
|-
|16
|Seyningtaw tocyu
|青年島特區
|}
[[Patas bntasan:Santiago de Cuba - Garde au Mausolée José Marti.JPG|thumb|File:Santiago de Cuba - Garde au Mausolée José Marti.JPG(何塞·馬蒂墓前換崗的古巴禮兵)]]
== Cyunsu(軍事) ==
Seyhu Kuba pa plwanun dha Kuba koming ucwang biyax ka butay seyhu.
Kngkawas 2006 cida, ddiyun butay u pdkanan kana nngalan hbangan Kuba seyhu pa 3.8%, ddiyun dha butay u wada dyawan muway Cyokoku mi Coseyng.
Kuba u knlangan bsiyaq balay muda waya yiu pingyicu, mttuku 17 kngkawas ka rrisaw daw niqan seykining musa heytay kana.
Diyax sanan heytay u 1 kngkawas mi 2 kngkawas, qnbsyaqan u qmita ya wada ngalun kawtng cyawyu mpuyas dungan.
Mttuku 17 kngkawas ka wouwa kongmin pa nasi smruwa, kiya mi mndungus ddiyun butay daw, malu tumal butay uri.
[[Patas bntasan:Vladimir Putin in Cuba 14-17 December 2000-12.jpg|thumb|Kngkawas 2000 cida, Huytoar Kasucu mniq Hawana mtqita Horacimiar Pucing.]]
== Waycyaw(外交) ==
Qnita seyhu Kuba pa, muru pnwaya kwocihwa lxan na balay kari: Snbalay kana pusu biyax txtaxa knlangan, dukuricu mi mndungus ka ddxral qnlhangan, dmkuh minjoku qmlahang dhiya nanaq, mntna kana ka knlangan, ini sruwa musa tumal neycng knlangan icil.
[[Patas bntasan:Chávez Plakat Kuba.jpg|縮圖|'''“Dayi ta pndungus ka spin a Poriwaar mi Mati”''']]
[[Patas bntasan:Billboard opposit USA interest office.jpg|縮圖|'''“Tiko cuyi kana seynsey, ini name balay kicu munan!” Kingal seyngdeyng kmciyuk Amirika.''' ]]
Qnita dha pa kwoci hocwo pa kasi ka mniq mntna cicu mi pkhuway mi pkmalu, mdhu balay psblayaq msupu, muru “Pnwaya keyngpo Ryeynhoko”。
== Keyjay(經濟) ==
[[Patas bntasan:Havana - Cuba - 1463.jpg|縮圖|'''Kingal caysucang Hawana.''']]
Seyhu Kuba pa spuda sohuy cuyi ka pusu dha muda cihwa cingci, to bay knlangan ka wisu qmlahang knkana ppatas pnyahan, kiya mi to bay so knlangan kana uri ka pnlawa mpqpah niya.
Wada mlhlah ka Suryeyn daw kiya ka prading mrana ka qqpahun ntxtaxa, mniq kngkawas 2006 cida ya bay 77.5% ka qpahun u na seyhu, msngari ya bay 21.5% ka na txtaxa hiyi sediq, kiya mi kngkawas 1981, cida han ka pndkanan niyi u 91.8% mi 8.2%.
Tocu u kasi ka niqan seymung bay tyawcyeyn, knou neydang sbari qqiya u knlangan ka snolun kari.
Kngkawas 2013 idas 7, pndkanan dha nngalan knkingal idas pa 466 Kuba piso, ya bay 19 pila Amirika.
[[Patas bntasan:GDP-Caribbean.png|縮圖|Kuba mi duma knlangan Cyaropihay jncyun kcka knlangan sngcan congcu knpriyux niya]]
Kuba u ida nanaq so tikuh ka sediq uka qpahun mi ini hari krna ka neydang bbriyun, binaw kawas kawas daw mawyi nica ka mchdil, ini tuku biyax dha pririh saking nganguc.
== Canyey(產業) ==
[[Patas bntasan:SantiagoPeople 01.JPG|縮圖|Mniq Kuba Sngtiyako wisu smmalu sweycya.]]
[[Patas bntasan:Havana - Cuba - 0506.jpg|縮圖|'''“Hwangcya” kcka mpsalu kucu u muda tmsa quri seyji.''']]
Spuda kngkawas 2015 pan “Seykay kaykwang”, kcka knlangan Kuba pnyahan congcu u so niyi: Qpahun nongyey u 4%, kongyey u 23.5%, huwuyey ka 72.7.
=== Kwangcan mi nngyeyn(礦產與能源) ===
Kwangcan cuyeyn Kuba u knou balay, kcka niya u pusu na bay ka nyey, ro, dong, xihuy, mong.
Uxay wana so niyi, kmari ryohwang, ku, ryotyey kwang, sukaw, sumyeyn, gasoring mi btunux seykayi.
Cuyeyn truma dxral u na jaysang seyhu kana.
Kiya u snkuwan dha nyey u tudha knou kana jeynseykay, msnul quri Orosu.
Kuba ka turima kana jeynseykay cingryeyn kun a pnyahan knlangan.
Spoda snpuwan Amirika ticu tyawcacyu, tudaya Kuba haypn snkuwan dha u ya bay 46 oku tnqriyan gasoring mi 9.8 oku rihwang meyta gasu.
Kngkawas 2012 idas 2 brah, Kuba knrbuq ucilung sangyey kmari gasoring cihwa balay bay mndungus muda.
=== Qpahun rmiwaw(旅遊業) ===
[[Patas bntasan:Varaderos beach (5982433102).jpg|縮圖|'''Paratoro ssiyaw ucilung.''']]
Kngkawas 1959 wada mbiyax ka koming babaw na kcka 30 kngkawas pa, Kuba u wana yotay kndadax Suryeyn mi knlangan ini khbaraw okuyaku Tunarac Oco.
Kndadax 1990 shlah ka qpahun rrmiwaw daw, knlangan qpahun rrmiwaw Kuba u ini biyaw mtana, wada mukana nniqan Rating Meyco tu9 knbeyhing ssanun rmiway knlangan.
Kngkawas 1994 cida, phiyu rrmiwaybu ka Kuba, mniq kngkawas 1990 mi kngkawas 2000 iyax cida, hmrinah 35 oku hbangan Amirika wada diyun towcu phiyu rriwaw sosu.
Kngkaw 1995, nngalan hbangan qqpahun rriwaw pa wada hmrinas nngalan hbangan qqpahun sato sibus, wada bay pusu ngengalan hbangan knlangan Kuba.
Mnbrinah dungan ka kwoci beyhung asu rrmiwaw ka madas knhbrawan bay sediq mprwaw, kngkawa 2010 cida, wada syotay sediq mpriwaw knlangan icil u 250 knbkiyan ssediq, kiya mi kcka sediq mpriwaw Kanada ka dhuq 94.5 knbkiyan knhbrawan ssediq, wada mangal 24 oku hbangan Amirika.
Ana so pcmiyah knhbaraw bay sediq Amirika ka sngtangal dha Kuba pa, binaw “Hoarmus-Potunhwa” ka ptwaya, knhbaraw hiyi mpriwaw Amirika u ini khbaraw, pusu na bay u miyah qmita sediq tnqliyan Kuba, kiya mi niqan ini khrinas 3 knbkiyan hiyi sediq Amirika ka ini puda waya musa Kuba.
Quri so pnsltudan rrmiwaw, spruwan qmita ka pqita narux rmiwaw uri, Kngkawas 2005 cida, niqan hmrinas 19,600 hiyi sediq mpriwaw ka mniq Kuba waoci byoing mangal pila pqita narux.
Quri so qrasun dha pkmalu narux kluwanan u kiya ka knkana claq pkmalu narux, tokubeycu keynsa mi pkmalu sosu knpriyux naqah suwangmwo yeyn, narux paypan, narux pacinsn, tohwasing inghwacng ka lnlamu narux.
=== Cyawtong(交通) ===
Kuba pa ya bay niqan 49,000 kongri ka elu beyhing, kiya mi elu beyhing ndanan snbalay pa 14,478 kongri, kawsu kongru u 682 kongri, elu beyhing kcka smqic Kuba taw.
Kuba u kana knlangan Cyaropihay pa murux bay niqan elu kisya ppanun sediq na knlangan, knbbaraw elu kisya u 14,838 kongri, kiya mi hmrinas dmka ka elu seymung bay shaqun sibus, niqan ddeyngki elu kisya u 147 kongri, kngkawas 2010 idas 5 cida, seyhu Kuba u pusa kari pkrana ka cihwa muda snburah smmalu elu kisya wang, mari burah otobay, kiya mi srawah ka 4 congsin pkla psluhay mpqpah sediq elu kisya.
Asu hhaqun qqiya u 117 asu, kana bay panan cnhdilan tun u 140 knbkiyan tun.
Niqan 16 ka sangyey sanan trudu asu mi 23 ka hucu sanan trudu asu, kcka niyi u niqan 7 ka knbeyki hari.
Kuba u mnuda knbeyhing bay nniqan Cyaropihay knlangan elu muda ucilung, binaw alaw pddayaw keyjay ingkay wada mkrhak, kiya ka wada kasi stabuy ka sntama elu muda ucilung.
Hawana mi Sngtiyako sanan trudu asu ka pusu bay sanan trudu asu.
Niqan 20 ka sanan trudu skoki, kcka niyi u 11 ka kwoci sanan trudu skoki.
Kngkawas 2012 cida, Kuba hangkong kojyo pa niqan 13 ka skoki wisu stmaun saya, niqan 3 basu karac baraw A320-200 sing panan sediq mpriwaw, to bay so snalu Orosiya mi Ukoran kana.
Nglan dha congpu ka Hawana Hosay Mati koci sanan trudu skoki, mmwaluk skaya mquri Kanada, Mosiko, Sipanya, Orosiya, Weyneyjweyra mi kana 15 knlangan, kana balay ssaun u 35 nniqan.
Niqan knou balay hangkong kojyo knlangan icil ka cinging elu snkyanan musa Kuba hangsyeyn mi tbrinah, quri so Amirika mi Kuba pa uka mndungus bay sangyey hangsyeyn, quri so baw skoki ka uuda dha qqpahun skoki, seyhu Amirika wada uqan kari ka waycyawkwan dha daw wada muda hmtur sediq Amirika murux musa Kuba.
== Syakay(社會) ==
{| class="wikitable"
|+'''1899-2002 Seyhu Kuba puca knhbrawan hiyi sediq'''
!'''Kluwan sediq %'''
!'''1899'''
!'''1907'''
!'''1919'''
!'''1931'''
!'''1943'''
!'''1953'''
!'''1981'''
!'''2002'''
|-
|Sediq bhuway
|66.9
|69.7
|72.2
|72.1
|74.3
|72.8
|66.0
|65.05
|-
|Sediq qalux
|14.9
|13.4
|11.2
|11.0
|9.7
|12.4
|12.0
|10.08
|-
|Sediq aynoko
|17.2
|16.3
|16.0
|16.2
|15.6
|14.5
|21.9
|23.84
|-
|Sediq Asia
|1.0
|0.6
|0.6
|0.7
|0.4
|0.3
|0.1
|1.02
|}
=== Knhbrawan hiyi sediq(人口) ===
Beytaq hiti balay kngkawas 2012 cida, kana balay knhbrawas hiyi Kuba u 11,167,325 hiyi, kiya ka knhbaraw bay sediq taw knlangan Cyaropihay, mitu nniqan sediq u kngkingal pinghwang kongri u 102.3 hiyi sediq.
Pingcyun knudus dha sediq Kuba u 35.1 kngkawas, niqan 16.3% ka sediq u hmrinas 60 kngkawas, niqan 75% sediq Kuba u wa mniq alang mkbrnux, kiya ka 846.5 knbkiyan hiyi, wa mniq nanaq tnualang nongcwen pa niqan 277.5 knbkiyan hiyi sediq.
Msciyuk quri brah cida, pndkanan knhbrawan kana sediq ka dqridin u 50.1%, mabang tikuh pndkanan dsnaw.
Kuba u tikuh bay cusngryu kana pndkanan sediq Meyco ka Kuba, kngkawas 2012 cida pa mk10 kbkuy u 9.96 hiyi.
Knhbrawan kana sediq u kndadax kngkawas 2006 prading daw wada kndudul mlihn.
Alaw wada stabuy ka qridin tmquli laqi, saya daw kndudul mkrinah knrudan ka knhbrawan hiyi sediq.
Hmrinas 60 kngkawas ka knhbrawan sediq u pndkanan kana sediq u 18.3%, 0-14 kngkawas u pndkanan kana sediq u 17.2%.
Knhbrawan na malu qmpah sediq u 502 knbkiya hiyi, pndkanan knhbrawan 15 kngkawas mi hmrinas 15 kngkawas sediq u 54.3%.
Kndadax 2002 dhuq 2012 kngkawas pa, wada mrana 9.9% ka sediq mniq nniqan da.
=== Tnhdilan sediq(移民) ===
Mntna duma knlangan kayhwacong msdalih Amirika, knhbaraw bay sediq Kuba u alaw quri smatang quri pkrana keyjay dha nanaq mi wada thdil Amirika, wada muknlangan sohuy cuyi ka Kuba daw, alaw slhbun ulkun ka jaysang, hbaraw bay sediq tnqliyan Kuba u prading mquri Hororita, dhiya u pusu bay sediq tsndxral, sediq mbbari mi sediq mtkkla mnuyas.
Kngkawas 1965 daw, ya bay niqan 10 knbkiyan hiyi sediq Kuba spuda kingal diyax mndha ka “mtrawah hangpan” kndadax Hawana mquri Amirika.
Kngkawas 1966 wada miyah ka “Kuba mnpskbalay”, quri so pnwaya kiya, ana ima ka pneyyah kngkawas 1959 dhuq Amirika mi mnniq Amirika mnttuku kingal kngkawas ka sediq tnhdilan Kuba, malu mangal ana dhuq knuwan cyuryocyeyn.
=== Weysng(衛生) ===
Kana sediq Kuba pa niqan keynri mniq knlanan Kuba musa ana inu byoing pqita narux ini ngali pila.
Knlangan Kuba qnlhangan na keynri pqita narux pa so trahuc niyi: Spuda cnso pqita narux, cikong congsin, ising tnsapah mi pnspuwan byoing mkbrnux tnualang tu3ci pqtan narux wangru muda ini angal pila muway iyu mi qnlhangan byoing; ini angal pila pqita rupun; mniq kcka weysng qmlahang pkrana mi cyeynkang cyawyu hwacan cihwa, muda pskingal diyax pqita hiyi, muru pnwaya pbeytaq mi quri so qndahang duma narux.
[[Patas bntasan:Habitantsperdoctorcuba.png|縮圖|Uuda quri so pnqtanan sediq mnarux txtaxa ising Kuba.]]
Bntasan baraw cuhwa mi nuda spuda hbaraw sediq pnsliyan mi sohuy cucu muda dmayaw knkana sediq knlangan.
Spuda dnyawan hbangan seyhu u, so mpqpah qridin Kuba u mniq mptuting laqi brah mi hiti pa niqan hokyo msangay tnlaqi mi qpahun qridin mntnquli laqi so tnayis qqpahun
#
[[Snakun:Toda]]
*
{| class="wikitable"
|+Bkuwan matas weysng cwangkwang Kuba Pnsliyan Seykay weysng
!Kknudus (kngkawas) snaw/qridin:
!76.2/80.4
|-
|Hhuqil ryu laqi rabu (mk10 kbkuy):
|4.9
|-
|Hhuqil ryu 15 dhuq 60 kngkawas snaw/qridin (mk10 kbkuy):
|120/78
|-
|Mk10 kbkuy knhbrawan mniqan ising (uxay ka ising pqita rupun):
|6.8
|-
|Mk10 kbkuy knhbrawan mniqan ising
|0.87
|-
|Mkknbkiyan hiyi sediq mniqan sanan mniq byoing:
|49
|-
|Ddiyu hbangan txtaxa sediq pqita narux (pila Amirika):
|503
|-
|Dnuwi hbangan weysng pndkanan kana sngcan congcu kcka knlangan pahunpi:
|11.8
|-
|Payhunpi runun narux aycuping:
|0.052
|-
| colspan="2" |Pnyahan bntasan: Weysng cwangkwang Kuba Pnsliyan Seykay weysng
|}
== Cyawyu(教育) ==
Kuba cyawyu puci mi cngtu mniq kana knlangan Rating Meyco u wa mniq quri tbrah.
Ddiyun hbangan cyawyu u ya bay 1/10 hbangan kana nngalan knlangan.
[[Patas bntasan:Uruguayan schoolchildren.jpg|縮圖|'''Llaqi muyas tutiping pyasan Kuba, slwilun dha waru ka tawru Hosay Mati syeynhongtuy.''']]
Mnhdu muyas 9 kngkawas yiwu cyawyu daw, malu spuda skeyng pyasan tubeyhing yuko sapah pyasan uxay daw cuyey cisu pyasan, ini angal skeyng ka mpskeyng pa kawas cida u malu muda mumal skeyng ntxan dungan.
Knkingal kluwanan sapah pyasan u pnhiyu knlangan kana, ini buway hbangan muyas mi ppatas kana, ini angal pila uuqun mi lukus pyasan.
[[Patas bntasan:Università de La Habana.jpg|縮圖|'''Sapah pyasan tubeyhing Hawana.''']]
Muyas ryu tutiping pyasan ka liqi u 100%, mnuyas tubeyhing pyasan ka kana mnuyas u 57%, kngkawas 1957 cida ka mnkla mita jiyi u 76.4%.
Putting hiti kngkawas 1961 cida, seyhu Kasucu pusa kari mnhdu sawma undo.
Kuba saya ka mnkla mita jiyi u dhuq 99.9%, mkala kana jeynseykay.
== Snhiyan(宗教) ==
{| class="wikitable"
|+[[Patas bntasan:Cat San Cristobal.jpg|縮圖|'''Teysu kyokay Hawana.''']][[Patas bntasan:Havana - Cuba - 2942.jpg|縮圖|'''Sinjya Satayriakyo.''']]'''Snhiyan Kuba (bntasan kngkawas 2010)'''
!Kiristokyo (Mntna snhiyan Kiristo)
!59.22%
|-
|Ini knklay snhiyan niya
|17.98%
|-
|Snhiyi knou kluwanan utux niya
|17.18%
|-
|Ini snhiyi niqan Utux niya
|5.07%
|-
|Snhiyan quri icil
|0.55%
|}
Kuba u mnsnhiyan knlangan ini snhiyi niqan Utux han.
Kngkawas 1962 cida eyhu Kasucu u mnhmuk 400 sngari sapah pyasan Teysukyo, ngalan dha umarang uxay msblayaq ka snhiyan sapah pyasan niyi.
Kngkawas 1991 cida, slhlah Kuba kyusanto ka waya hmtur snhiyan.
So kawas daw, sbrahan ka keyngpo, wada knpriyux knlangan mkmbabaw dxral ka Kuba, kiya ka uxay na pnluban snhiyan ka seyhu, binaw ini uda mdakar quri snlhayan snhiyan da.
So kiya, snluhay snhiyan ka sinjya pa malu tumal Kuba kyusanto, peyyah cida daw wada mrana kndkilan niya ka Teynsukyo.
Kngkawas 1996 idas 11, cyawcong Jowang Pawru 2 su splawaa Kasucu miyah homung Kuba.
== Bungka(文化) ==
[[Patas bntasan:Wilfredo Lam.jpg|縮圖|'''Mpricuh juga ka Rin huyrong u Kuba cawsyeynsu cuyi.''']]
Mntna bay kingal pnsranaq tahuc ka Kuba, pnspuwan pnsltudan bungka Sipanya mibungka Ahuyrika ka pusu mi knou bay kluwanan bay quri knux na seyji uri.
== Meysu(美術) ==
Mpricuh juga u mniq tu20 seyki ka wada mtutuy mangal hangal, kcka niya u wada tndhun Pikaso ka hwayi mpricuh juga Weyar Hureyto Rin (Hangan na Telu u Rin huyrong, niqan ka rncuhan na juga wada wewan Newyok syeyntay yisu powukwan mi Matori Huyya wangho knlangan yisu congsin powukwan), Reyney Potokareyro, Amiriya Peyrays, dhiya u to bay syeynhongpay yisucya.
Spruwan bay jiday saya mpricuh juga pa niqan Tomas Sangceys, Hosay Peytiya, Aturo Kunka, Ropoto Hwapeyro, Naarsyun Tomingkos, Ayarneysto Peyna.
Babaw koming daw, Wada pcriyu kari bay ddiyun dmudul qcahur sediq ka juga umarang koming Kuba.
Ana so wada runan bay sohuy cuyi syeysu cuyi ka yisu cwangcwo, binaw ini pntna pnsltudan knlangan tunaran syakay cuyi, ini dani mipix seyhu ka syeynhong yisu Kuba, knrinah niqan ssanan dha pkrana knlangan nganguc.
== Wenswey(文學) ==
Mniq tu19 seyki nhana pnrdingan daw prading phnang nanaq ka Kuba wenswey, pusu bay dndulan dha u dukuricu mi mtrawah.
Dmudul Kuba wenswey syeyntay cuyi undo ka Hosay Mati.
Mnhdu phiyu ka knlangan Kuba konghokwo daw, dima so tnqliyan knlangan nganguc ka koming cwocya u miyah knlangan Kuba kana da.
Cida u niqan hbaraw bay cwocya pa pqita nanaq knklanan dha, niqan ka duma cwocya u umarang aykwo cuyi, pdudu qnnaqah ndanan seyji.
Syawsocya Karos Roweyra ka mniq kcka bntasan na patas“Cyangcyun mi sediq tmkarac”msang rmngaw mntutuy ka burah kuycu Kuba, mdhu bay pkla mdakaw cyawcweyn.
Mikoar To Kariwong u pkla kari dmuwi ida nkiya cuyi sohwa matas pdudu rmngaw cucan cuyi cyeyci tawtokwan syawso“Qridin msdurux lngelungan”mi ptura mtruma kndusan na syawso“Qridin ini mtduwa”.
Cwocya Hosay Antongniaw Ramos u pkla kari pdudu rmngaw kndyakan tikwo cuyi mi quri ini sblayaq qmita ini pntna minjoku ka syawso mi cyupn “Cawco”, “Koaipai”.
== Tiyu(體育) ==
Snbeyhing bay qmita tiyu ka kana sediq Kuba, alaw ka rikisi dha u niqan pnluban Amirika, hbaraw bay sediq Kuba u mtmay sdhmawan quri undo Peymey, uxay pnsltudan quri lhayan undo tmkari Sipanya.
Kcka na u pangcyo ka qrasun dha bay qmita, bukuy na daw rancyo, paycyo, pancyo, tyeyncing.
Dmudul quri so yeyyu bokusing ka Kuba, lmutuc mniq pnsung kwoci mangal snadu.
Teylung Ropos ka mnuda ciru pawcuco quri snaw 110 meyta kwaran.
Seyhu Kuba u kngkawas 1962 cida pusa kari malix ngalan qqpahun ka tiyu, muda ini ngali pila qmita knkluwan pnsung tiyu.
== Inggaku(音樂) ==
[[Patas bntasan:Havana - Cuba - 2189.jpg|縮圖|'''Pnsung psumu kwoci mniq Hawana.''']]
[[Patas bntasan:Ibrahim ferrer.jpg|縮圖|'''Iburayin Huyryey.''']]
Inggaku Kuba pa pnspuwan Sipanya minjoku inggaku mi qalux sediqmuyas mi rmwori qalux sediq.
Uyas tndahu ka pusu bay quri inggaku, mniq quri so pnrngawan niyi u pkrana knou bay kluwanan inggaku hongko, mray so saarsa, cyacyacya, runba, rwori manbo.
[[Patas bntasan:Estadio Latinoamericano.jpg|縮圖|'''Tiyucang Rating Meyco.''']]
Turu wasil gita u mntuting Kuba, kiya mi kwakwa, marinba mi pngkoku ka lubu kndadax Ahuyrika.
Hana mniyah ka mpqlahang kndadax icil umniq cumin tongcu jiday u wada bay pkngatun kana ka Indian sediq tnpusu, wana murux bay inggaku yici ka lubu sacuy statuk, kiya ka pusu bay sduwi Rating inggaku.
[[Patas bntasan:Casa de la Trova Santiago Cuba.jpg|縮圖|'''Kingal sapah ppyasan uyas wa mniq Sngtiyako Kuba.''']]
Quri so ongpu na u mqriqu, knpriyux uka mklanan ka Kuba inggaku Ahuyrika, knpriyux bay ka ongpu niya, so tnhuway ongpu niya ka inggaku Kwasira (inggaku syangcun) upnsltudan inggaku tnualang kingalnanaq inggaku pusu kluwanan.
Ida niya sdhuwan bay ka knux inggaku Antarusiya, kuxul bay sediq tnualang ka so niyi spuda uyas muda snrnu seyji, malan uyas tndahuka uyas umalu knlangan “Kwantanameyra” ka wada pkranan balay quri Kwasira inggaku.
Kiya mi, peyyah tu20 seyki prading, wada balay danan ka diyax utux bruwa.
== Uuqun mi mmahun(飲食) ==
[[Patas bntasan:Cubanfood.jpg|縮圖|'''“Lukus smudal”, hangan kingal kluwanan damac kuba.''']]
Wada pspun hmanguc ka bunga tumun, ningjing, hhiyi mi nasi, kiya ka wada mndungus bay Asiyako, ngan damac niyi u ngalan dha muda snrnu bungka quri uuqun Kuba u ana manu ka pspuwan prrimax.
Caypu Kuba u wada dha ngalan ka quri ssalu damac, cyasu mi syangryaw Sipanya, kiya mi pspuwan dha uuqun tnualang dha nanaq, wada mangal uuda hongsaw Hwajn uri, pnsltudan quri idaw mi uqan chiya sediq Koriaw.
[[Patas bntasan:Bodeguita del Medio, Havana, Cuba 5.jpg|縮圖|'''5 hun krtan pila mmahan sinaw, taxa mprimax sinaw ka wisu mprimax sinaw Mosito.''']]
Quri so pnsltudan pa, ini sqita psnakan pusa damac ka sediq Kuba, mkan uqun u pspuwan chuwan kingal sara kana.
Idaw qalux sukay u wada dha ngalan “Idaw sediq Moar mi Kurisucyang” (Platillo Morros y Cristianos, qalux sukay u wisu rmibak mqalux ka rhiq hiyi sediq Moar; kiya mi bhuway idaw urmibak Kurisucyang sediq Sipanya, kiya ka mndungus bay pusu uuqun, duma qtaun bay ka pusu uuqun u blbun pacyaw, bunga qhuni, Kubasu meynpaw mi hiyi pnwalang mnniq kntlxan.
Niniku, tiping kdang, nyocu mi wasaw yeykuy ka pusu bay aji knux.
Tukubeycu damac u kiya ka knkana “Lukus smudan” (sntmuwan wawa dapa cyusan sama), muduh buru babuy, pciyus qraqil babuy, idaw muka hpuyan hiyi rodux, yangcong siyang syeynping mi sihwanryeyn prmaxan nayro.
Mniq alang tnqcurux mkngahu ucilung, pusu bay pnyahan qcurux ka tanpaycu dha, handay uqan dha idaw pa niqan qcurux ci, qcurux tyaw, qcurux cwen mi nduhan bolung beyhing.
Quri so shtur dha caninyey u wada knpriyux uqun dha uhay mkan damac pnsltudan.
== Eyga(電影) ==
Tu20 seyki iyax tu40 dhuq 50 kngkawas cida, alaw ka eyga Amirika ka wada pstuq cucu, kiya mi wada tongcu eyga sucang Kuba.
Qqpahun quri eyga Kuba ka wada danan shtur ka pkrana niya.
Iyux muda mlatac qnrqilan, mpqpah eyga Kuba mi Mosiko eyga sediq cwangcwo ka msupu pseyga, pnspuwan dha pseyga pa niqan “Mkllu teynockay”, “Kani sptuting ka dsediq”, “Pnsluwan quri umey”.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [[:en:List_of_current_heads_of_state_and_government|List of current heads of state and government]]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/古巴<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
opi42z5rd6ebpp6y4hn05g3gcqwo4aa
Cubus
0
294
17363
17362
2021-03-18T14:08:40Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
17362
wikitext
text/x-wiki
= Cubus(青楓) =
Beyhing bay qhuni mi mtuting wasaw na ka cubus nii, sqmusu qhuni na msama mi msdhriq, wasaw na mrux kingal, kiya ka ssiyaw wasaw na niqan ini pwaya elu krtan rupung, hnytuwan so qapan bawa ka wasaw na, niqan 5 hbin, mdakil ddwiyaq.
Cubus nii u mniq brah mtuting wasaw ciida, kiya ka wasaw na brah ptingan mrriyux mcays, brhibung banah mi dhuq mbanah, nduwa bay malu qtaan, kaya ka niaqn bay hangan na mbanah wasaw ka cubus nii, wada dha phmaan qqtaan da, knmalu bay phmaan qhuni, hmaan ddaun elu, phmaan kulu phpah mi phmaan dxral, saya daw, hbaraw bay ka ita sediq ngalan na pusu sqmusu, ltudan na pprana kluwan anay cubus.
Ini dha eqraqun ddiyu ka cubus nii, wana duma ita sediq ngalan dha phmaan ngiraw ka sqmusu cubus, uxay uri u ngalan dha mtahu puniq.
[[Snakun:Truku]]
4h1qnqo3642t43jyexrgrdebq7czaac
Cudu
0
295
17396
17395
2021-03-18T14:08:45Z
Martin Urbanec
1
已匯入 32 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
17394
wikitext
text/x-wiki
== cudu (蕗藤/毒藤) ==
Cudu gamil nii ge so wahil qtaun ka bubu na, ado mdakil ma smgamil dheran ka bubu na, kii kesun miyan “cudu gamil” ka yami Seediq. Ini mahi seediq ka beyuq cudu gamil nii mesa rudan, niqan gcahu mesa.
== smcudu qcurux(以蕗藤捕魚) ==
Smcudu nii we ririh so qqerac aangal nami qcurux yami Seediq. Smcudu de tmaqun tmuting btunux ka bubu cudu gamil nii hayan ma, sqada so bobo qsiya ruru ma qsiya yayung tikuh hari, sqada hii ka cudu gamil tntingan nii de, asi ptbhege ka qsiya ma mrtaso nanaq so kiya hari dungal,Ini qbsiyaq de meyah sbbuli kddamac bobo qsiya baro ka qcurux denu,kika roosun miyan mangal ciida ka qcurux. Meniq ka pntbhege qsiya kii we beyuq cudu gamil nii, beyuq na nii ka ptkuni ma pkdamac qcurux,kika meyah sbbuli bobo qsiya baro ka qcurux.
== aangal miyan qcurux (本族捕魚的方法) ==
Yami kesun Seediq nii ge, uxe nami seediq mptqcurux ka yami, seediq miyan pqlmiqu ka yami,ani so kiya we niqan ka ddooyan nami qmerac qcurux ma bolung duri. Klaali we liihun nami ka ruru ma yayung tikuh hari de,qrapan miyan ka qcurux, bolung ma karang denu; kmobu miyan ma kmadi nami qcurux bolung duri, kiya duri we plaling miyan qcurux.
== Pteumal pptasun==
Tado Walis、Pawan Nawi、Siyac Nabu、Pering Tado ma Ukan Siyac ka smneeru
Dakis Pawan ka smnnetur
[[Snakun:Tgdaya]]
jrapza4puhss62fgx74h01xl3j6k4ze
Cudu gamil
0
296
17408
17407
2021-03-18T14:08:48Z
Martin Urbanec
1
已匯入 11 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
17407
wikitext
text/x-wiki
= Cudu gamil/ Cudu wamil/ Sudu gamil(蕗藤) =
Meniq ka cudu gamil nii we wahil ka bubu na. Mosa ta cmcudu dige mangal wahil na tnreus dheran ma, wahil na gaga rmawiq qhuni baro. Egu kana lmiqu kssiyo alang, hmeru so kbkubuy ma bbuyu. Wahil cudu nngalan ta de, pntnaun qhuni smburux ka qtehur na ma, asi skiti ka rqeling na, qndisan na we tai naq kuxul dmoi txtaxa.
Cmcudu nii ge mosa cmcudu pswayan yayung ma, ruru niqan qcurux, ini osa yayung paru. Migin rcilung na hari ma, stemaq bobo btunux siyo na ka cudu ndesan ta, tmemaq hii ma rreun qsiya. Rreun su qsiay ciida ka cudu tnmaqan su de, asi qbhege ka qsiya denu, betaq ini hari kbhege rnreyan qsiya de, sqada qsiya hii kana cudu tnemaq di.
Daha ma, anaq teru seediq ka tmemaq cudu. Madis kadi mosa kmadi qcurux qnluli tgrahuc na kana seediq snuupu mosa cmcudu. Tena kddamac ciida ka qcurux cncduwan di, leexan riyung kdiyun; mesa ka kari rudan “Rmabang beyax na ka gamil cudu ma, wahil na tnreus dheran” mesa, kiya kesun daha cudu gamil.
[[Snakun:Truku]]
r0usmr3ty3p0yu0ajdvt0qyckl1hd2k
Cudu rbu
0
297
17412
17411
2021-03-18T14:08:51Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
17411
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Cudu rebu]]
[[Snakun:Truku]]
8cdj14l7rd8ga55fh96pb94xuiyt5ga
Cudu rebu
0
298
17422
17421
2021-03-18T14:08:54Z
Martin Urbanec
1
已匯入 9 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
17421
wikitext
text/x-wiki
= Cudu rebu/ Cudu rbu/ Sudu rbu(楊波) =
Cudu rebu nii ge qhuni bubu na, mbhege ka bukuy waso na, hmeru so krruru ma kyyayung, egu kana kssiyo ruru, ayu ma yayung alang, ini slhelah skdiyun.
Smcudu de asi angal mreemux kingal tnpusu, iya angal qtehur na, gimi so knbaka naq qnthuran na peni. Gimi so gaga sclingan qsiya ma, skadi btunux paru so sapo ssiyo na, so malu stemaq bubu cudu rebu nii peni. Kiya de asi spui tmemaq kana bubu na, cida na ma waso na, tnmaqan na de sqada rcilung qsiya.
Sqada qsiya ka cudu rebu tnmaqan de, so rebu mbbuwa ka qsiya ruru denu, egu bale ka buwa na, kiya kesun daha cudu rebu. Asi ka uka riyung skdiyal cuda gamal de, mangal cudu rebu nii scudu daha qcurux ka rudan ta cbeyo.
Bale ba we, ini kbeyax ccduun qcurux ka cudu rebu nii, kika asi naq egu ba ka ccnduwan ma, asi naq mbeyax kmadi ma dmayo qmquli ka seediq mosa cmcudu.
[[Snakun:Truku]]
trxa6lrbg9nhmatutrc6plufzj59ygq
Cuguk dapa
0
299
17434
17433
2021-03-18T14:08:57Z
Martin Urbanec
1
已匯入 11 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
17433
wikitext
text/x-wiki
= Cuguk dapa/ Cuuk tumun/ Cuguk tumun(野棉花) =
Mniq babaw alang ka hnran na ka dapa dmayi ni, ya na sa mmhru ddriq babaw dgiyaq na spriq ni ayu ni.
Saw bi ka knparu, wasaw nao niqan saw bbragan rigig, mntna saw barun qtaan ka wasaw ni mspuwan qtaan quru hii niya, tmnephpah rbagan ni krpuhan ka phpah uri.
Ngaran dha hangan sumiq laqi dni uri, saw ka emptsapuh seejiq sangan na pusapuh narux rhebung ni iraq utux ni kklgan na naraq buraw mlabu narux.
[[Patas bntasan:The flower of Anemone vitifolia.jpg|thumb|204x204px|File:The flower of Anemone vitifolia.jpg-Cuguk dapa(野棉花)]]
Kiya uir o, sa ka hii niya sunan niqan pakaw ka deqras lipixan na, msulun bi sqapah lukus seejiq o, mntna bi sumiq klgan na suhiq bi sulun hii seejiq knan, kiya ngaran dha sumiqlaqi ka knehangan na duri.
[[Snakun:Truku]]
st3eteeh3ryx4l8plv3mtoqd8ne7azv
Cuguk tumun
0
300
17438
17437
2021-03-18T14:09:00Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
17437
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Cuguk dapa]]
[[Snakun:Truku]]
l98npac67sq6fksbqidp3980drt1fht
Culing msang
0
301
17440
17439
2021-03-18T14:09:04Z
Martin Urbanec
1
已匯入 1 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
17439
wikitext
text/x-wiki
Ana ta musa ana inu, mculing ta msang sediq u, snlingan tdiyan uri wah! Asi bay so culing msang, psrading wah.
Ana so kiya u, ini psku kari ka ita sediq, so ni muda kana pntquwan mi tndyalan u, ini lnglungi mi laxan
dha da, kiya msbalay dungan ka ita sediq. Babaw niya daw, thuway ta cmiyuk kari, iya ta culing msang da.
跟人家談話的時候,輕聲細語反遭罵聲,如此暴怒以對,後果難免遭致反唇相識的收場。
論暴戾,不論身在何處,怒火中燒的脾氣不改,往往就是引發事端的導火線。
雖然如此,原住民甚至幹上一架,事後卻大多能將心比心,和好如初,並懂得自我反省,避免禍從口出,惡言相向。
(所以謹言慎行很重要)。
m4qnqvujsa74uknrw6lppoxdzcf7ftb
Culiu
0
302
100419
85454
2023-10-06T00:09:22Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100419
wikitext
text/x-wiki
= Culiu(高山部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Fungpinsyang ka alang Culiu.
34 sapah ka kneegu na sapah, 87 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 79 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 8 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis41%, sakizaya 1%, Kebalan2%, Bunun38%, ni rahuq na o8%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Coleh o nniqan bi sleexan qsiya ka Hayrwo klegan Beyke(貝殼) nii.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Fengbin alang Cicyi(磯崎).
== Gasuc(範圍) ==
Mniq hunac alang Cicyi(磯崎), hraan hidaw ayug dgiyaq Cyaruransan(加路蘭山).
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Sttu.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Mniq babaw elug Tay tg11.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis, Sakizaya, Bunun, Kavalan.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Kari Amis ka hangan dha nniqan nii, yasa egu bi ka nangal dha quri saw Coleh nniqan bi sleexan qsiya ka Hayrwo klegan Beyke(貝殼) nii kika klaun bi sjiqan, minkwo hngkwasan 57 siida, pnryuxan kana saw spgan kngkingal sapahka sapah kmlawa Hucngswo(戶政所) klwaan siida , kiya ni keegu bi ka sjiqan kndadax nniqan dgiyaq seejiq tnpusu o, kiya ni asi tmhangan dha Culiu(高山) ka alang dha da.
Plealay bi dhuq hini klegan sjiqan o Kavalan ni Sakizaya, yasa ini baga biyax ka mnuda tnjiyal Cyariwan(加禮宛事件) ka kwangsyu hngkwasan siida do o, kika qduriq siyaw gsilung, bukuy dha klegan seejiq tnpusu o snslian daya malu bi tmbgurah dxgal nniqan Sinse ni Cicyi.
Mniq hngkwasan Taywan kwangfu siida, niqan duma sjiqan quri gqiyan hidaw Jweyswey Fuyuan(瑞穗富源) , seejiq Bunun na alang Mayuan(馬遠), yasa kjiyax mnuda elug Hwadung-cungku, miyah dgiyaq siyaw gsilung na dgiyaq Ciyaruransan hini tmsamac, snliyan dha niqan egu bi samac ka hini ksun, dalih saw gsilung o ungac seejiq nniqan, lutuc mlawa maxal sngari tnsapah thjil hini nniqun. Mniq kana hraan hidaw siyaw gsilung o, kndadax Jweyswey Cyimey, Fengbin Culiu ni Cangbin Nanci o, endaan tnhjilan sjiqun Bunun kana.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Lhngaw ruwan tasil, ksun dha Yuyeydung(月洞).
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
625btg9ki89ks4ig4o5tlikm4de6tjc
Cumiq
0
303
77793
17461
2021-09-20T17:26:41Z
WikiEditor50
373
77793
wikitext
text/x-wiki
= Rhenuk/Rhnuk/Cumiq (台灣懸鉤子) =
[[Patas bntasan:DSC 0246 Rubus formosensis Ktze.jpg|thumb|File:DSC 0246 Rubus formosensis Ktze.jpg-Rhenuk/Rhnuk/Cumiq (台灣懸鉤子)]]
Sudu cumiq ni o smkuxun tbabaw mniq kukuy kndkilang isil bi seeliq dhegan, mndax hnrang babaw yayun bi yayun hunac kalaw rumala qhuni bi ska yayun isil bbuyu bi dhoq skuy brnux hbragan, qqtaan su hiya kana ka kklegan niya. manu ka lipaxan na o lliqan-hung qapang, aji skrnexan niya o mnihur bi ssibus shiya, pusu bi sdamac euqun ssamac. ssngarang mhuwaw mimax mkan ka mtsamac rssjiq nii.
Saw ka mpsapux seejiq ni o ngaran brimax sapux iyu ka hii bi ghak bi gamil bi wasaw niya, talux qraqil bi pruxan gamin qraqil, niqan duri o kruyang mhuma ddriq isil ssapah uri.
Saw ka rdrudan seejiq snpual smalu gaya smiyus nii, psaan dha mniq babaw kbusan hiya, pdmatun dha rseejiq bi utux drudan, iyux saw mangan malu endaan knan.
[[Snakun:Truku]]
2whasovq4l75pdmytl8rz6xu83pwj1g
Cungtaycans
0
304
17467
17466
2021-03-18T14:09:13Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
17466
wikitext
text/x-wiki
= Cungtaycans =
Cungtaycans nii ga pnhiyug ni klwaan Weycyuey Rawhesang, mnseci kweyhwa Ricuyueyn ceyncus, bowqax ni msugu na cinspawta, ida teura bi qqtaan. Iyux gmaxun ka knmalu sapah pnhiyugan, gmaxun ka fofa, isu, kesey, syueysu, ttgsa, kdusan na ceyncu seci, ida kingal nanaq, mdungus balay ni sta teynwang ni eruc, spuan qmita, ruwan sapah nniqan hbaraw teykung na yawscifota …dnii ga ida niqan bi ririh dha ka snalu qyqaya isu na Focyaw.
[[Snakun:Truku]]
nx85x5tqloh9o10wglrdu1j8fpk5w99
Curung
0
305
17481
17480
2021-03-18T14:09:15Z
Martin Urbanec
1
已匯入 13 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
17480
wikitext
text/x-wiki
= Curung/ Curung/ Surung(杜英) =
Curung mniq llbu mi ckcka knrbawan dwiyaq, smkuxul mhru muxur mi mtilux hari dxral, brah mhhur ciida ka rudan wasaw na u mbanah ka rakaw na, mrrimax mniq msama wasaw curung hiya u malu bey qtaan! mbhuway ka phpah na mi tikoh ka hiyi na, mphada ciida u piyah rakaw msama kmpriyux rakaw msadu ka hiyi na. pngpang mi msbasi hari uqun.
Mphpah ciida ka curung nii u, miyah ttama mkan hiya ka waru mi probo mi kwkuwi dnii, kiya ka qqbhni, bbrihuc, rungay, boyak mi pada …dnii smkuxul mkan hiyi na uri. Rahuq na phmaan dha ngiraw mi thuwan dha ka qhuni na, rhiq na smluun dha rakaw, rhak na smluun dha abura mi seykey mi abura sdhriq.
[[Patas bntasan:Elaeocarpus sylvestris6.jpg|thumb|File:Elaeocarpus sylvestris6.jpg-Curung(杜英)]]
Cnduray hari da u, ngalan dha qhuni qtaan ka curung nii , hiyi na ngalan dha hiyi qhuni mkan, uxay uri u qmasun dha mi ngalan dha hlama mkan uri.
[[Snakun:Truku]]
s1mkorexgit3kkyev8iuwzju5h0nnre
Cuuk tumun
0
306
61140
17485
2021-04-25T08:51:05Z
TongcyDai
342
61140
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Cuguk dapa]]
97g1ukiyivexjkina4cuxw5y3r6w03r
Cyasi
0
307
100420
94333
2023-10-06T00:09:26Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100420
wikitext
text/x-wiki
= Cyasi(佳志部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang Cyasi.
53 sapah ka kneegu na sapah, 165 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 155 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 88%, Amis 1%, Bunun 1%, Truku 1%, ni rahuq na o 3%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Pnyahan kari Atayal ka hangan Cyasi saw bi hnang (cyasi), saw bi bunuh snluan spriq sudu.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan [[Tawyan]] Fusing cyu Siyayunri(霞雲里).
== Gasuc(範圍) ==
Gaga mniq sttu bi narac kska yayung Ccisi ka Cyasi, saw hari 600 ka knjisan dgiyaq hiya.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Sttu.
== Pgkla patas cyawtung(交通資訊) ==
Mgrig su na rulu: Kndadax daya elug Hengkwan -kungru mtmay nsgan Fusing, mniq siyaw hari hakaw siyayun hiya do tqiri elug taw112 syeyn, nuda su ciway sapah pyasan Siyayun do tqiri igi quri elug Cyasi kika dhuq alang Cyasi.
Ppanan basu: Tduwan ppanun basu Tawyuan [Dasi-Fusing-alang Siyayun], mniq bukuy bi sngayan rulu alang Cyasi hiya tucing, kika kksa do dhuq su da.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Mniq saw mnrmuxan Tanah Tunux siida niqan pnhyugan kingal sngayan seejiq sapah ka hiya, bnqanan kana kksa sjiqan hiya msangay, saw bi bunuh snluan spriq sudu siida ka sapah nii, kiya ni tmhangan dha saw nii. Nniqun hiya seejiq alang o pusu bi emptdxgal kana, kiya ni egu bi seejiq musa nganguc miing qmpah ngalan dha hbangan kika tduwa kndsan.
= '''Alang Cyacu 【Cyasi】(佳志部落)''' =
Ngayan alang: Alang Cyacu【Cyasi】
== Pgkela alang (部落特色) ==
Cyacu pneyah hengac kari na Tayal, trasi ka dungus na.
== Nniqan (所在位置) ==
Tawyunsu Husincyu Syayunri
== Knlangan (範圍) ==
Ga meniq narac dgiyaq ma ckceka na yayung cuci ka Cyacu, mmteru kbekuy Kongci knbrawan na.
== Kdkilan Tiri (地理環境) ==
Dheran mcherus
== Kklaan Jyawton (交通資訊) ==
=== Mgeriq rulu (開車) ===
Kndalax daya na Hngkwankongru mosa Husinsyan, ma meniq daling na hako Syayun mpqiri eluw Taw 112 Sen, moda Syayunkwosyaw ma pgeriq irin na eluw Cyacu dehuk alang Cyacu.
=== Tpaan rulu (公車) ===
Maha tapa rulu Tawyunkeryun [ Tasi - Husin - Syayuncun〕, tutin Syayuncuncan de kika putin na di, ma mkkesa dungal de dehuk di.
== Ltulun Tencutitu (電子地圖連結) ==
Tencutitu na alang
== Luwan na alang seediq (部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Pskari (使用語言) ==
[[kari|Kari]] Tayal. Kari Telu.
== Snhiyan (宗教信仰) ==
== Mpneyah na alang (部落由來) ==
Qnlhangu Tanah Tunux han we pnheyu kingal behing tsaso ka hini hayan, yahun daha msange ka seediq mnoda. Penminting ka ngayan na ciida, mntena trasi ka hnyegan na, kii ngayan na.
Seediq meepah hini, ani si egu ba seediq wada sntuku meepah ngerac.
== Knklaan Riyokwankwang (旅遊觀光資訊) ==
== Pnyahan pnatas (Patis qutaan) (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Pnhyegan ooda ngayan dheran. <nowiki>http://placesearch.moi.gov.tw/search/place_list.php?id=4482</nowiki>
* Matis alang Cyacu nii we, hlidan na Walis Pawan (郭明吉) daka Bakan Temu (梁秀珍).
[[Snakun:Truku]]
kbpgzbu7dst79hf8u972yxhfyf9cn9e
Cyocuy
0
308
103097
100421
2024-05-01T10:59:52Z
Kari Seediq
1940
103097
wikitext
text/x-wiki
= Cyocuy(鳥嘴部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka alang Cyocuy. 68 sapah ka kneegu na sapah, 221 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 201 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 20 hiyi koia.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Ini kla na ka dungus bi mniq kari Atayal ka「Cyocuy」, kari Tlu o 「Cyocuy」tna bi hnang tlu ka kari na.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Singcu nsgan Cyeyns alang Sinre.
== Gasuc(範圍) ==
[[Gaga]] mniq siyaw hari nyusan Singcu nsgan Cyeyns alang Sinre 8 rin hiya, nirih na hangan truma alang Mey-yuan ka ciway hangan ksun dha, mniq quri hunac hraan hidaw bgurah alang Sin-re 3.7km.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Mniq narac daya yayung Yorwosi hiya, hunac gqiyan hidaw ayug dgiyaq Cyocuy, kana knjisan dgiyaq o saw hari 850-900mm.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Atayal.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
[[Kari Atayal]], [[kari Tlu]], [[kari Khilang]].
== Snhiyan cungcyaw(宗教信仰) ==
Joro.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Pnyahan patas pgkla ita《Gaya na Atayal》, gaga mniq daya nyusan Nan-to alang Ciwey-jwan(翠巒) hiya, bubuy da iyux miing bgurah dxgal, tnhjil dhuq igi yayung Ma-ri-kwo-wan hiya nniqan, tmhangan dha U-raw-se, bukuy do yasa knskuy bi ka karac hiya, kngkawas pusa huda kika smliq bi pnegalang, kiya ni niqan duma neseejiq alang thjil dhuq Swey-teyen-se nniqun 【nyusan Sin-cu nsgan Ciyeyn-s alang Sin-re】, bukuy do smisug kika smiyuk ka alang Sqoliq(澤敖列), hrinas igi yayung Ma-ri-kwo-wan hiya nniqan dungan, phiyug kingal alang hangan alang nii o J-pa-s(Pasiyo), bukuy do thjil alang Sin-re yayung Yo-rwo dungan, kika tmhangan dha Pa-s-se na. Bukuy paru tnjiyal knlangan do, yasa niqan egu bi btunux Mey-kwang, kiya ni tmhangan dha alang 「Mey-yuan(煤源)」. Alang Cyocuy o ciway hangan na alang Mey-yuan.
= Alang Niyawcue 【Cyocuy】 (鳥嘴部落) =
Ngayan alang: Alang Niyawcuwe 【Cyocuy】
== Pgkela alang (部落特色) ==
Ini klai ka dungus kesun "Cyocuy" ka kari naq Tayal nii, hengak srengo kari Telu we "Cyocuy".
== Nniqan (所在位置) ==
Quri Singcu Siyen Ciensu Siyang Singre Cun 8 ring dheran hini, ida naq tnalang Meyen ka alang biciq nii, meniq tghunac tnarac dehuk hari 3.7 Kongri ka psliyan Singre.
Meniq baro tgdaya tnarac ruru Yoruwo, gaga ayu truma ckceka tghunac ggiyan hido ka dgiyaq Niyawcue, dehuk hari 850-900 cceka Kongcu ka knpragan (Haypa) na.
== Kluwan nYencuming (部落所屬族群) ==
Tayal cu
== Srengo kari daha (使用語言) ==
[[Kari Tayal]]. [[kari Plmukan]]. [[kari Khilang]].
== Snhiyan (宗教信仰) ==
Cituciyaw
== Pnneyah alang (部落由來) ==
Pnooda spatis naq 《PnGaya na Tayal cu》, mnkndalax naq Nantosien Wuse quri tgdaya Cueruwan hiya, ado mkskadi mbgurah dheran, kii theruy meniq tgiril ruru Marikuwowan, kesun daha Urawse, bobo na ado knsekuy bale niqan, knkkawas daan pnseeliq ssipa ka pnhmaan, wada theruy mquri meniq tgdaya Suetense ka duma seediq di 【Singcusien Ciensusiyang Singrecun】, bobo ado miicu so han cmebu tnalang Ceawresitong, kbberih mquri meeniq tghunac ruru Malikewowan, pheyu kingal alang ngayan na we Yepasu, bobo na dungal mquri meeniq Singrecun ruru Yore hiya, ida naq Pasuse kesun daha.
Bobo mhedu mndaha mccebu, ado ptuting naq Meykuwang ka tnalang hini, kii tnngayun daha alang "Meyen".
Alang biciq naq Meyen ka alang Niyawcuwe.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Matis Alang Niyawcue nii we, hlidan na Aking Puhuk (桂素芳)
[[Snakun:Truku]]
bkacbuauoqd2n6t3a2l5pxwc9vzztx6
Cyprus
0
309
95159
85964
2023-02-10T22:40:19Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q229]]
95159
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Cyprus.svg|thumb|Flag of Cyprus<br />Kwoci Saypurosu konghokwo(賽普勒斯共和國國旗]]
= Cyprus (賽普勒斯)=
Gaga kska Yacow ka [[Cyprus]], 35 00 N, 33 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 9,251 sq km(hangan na o Tg171)
(knlbanga dxgal o 9,241 sq km, knlbangan qsiya o 10 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 1,205,575 hiyi.
Gaga [[Nicosia]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Cyprus ga wada sugan 13.40% ka dxgal qpahan, 18.80% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 67.80% na.
[[Patas bntasan:Cyprus coat of arms 2006.svg|thumb|Cyprus coat of arms 2006<br />Kwohwey (國徽)]]
[[Patas bntasan:Northern Cyprus (orthographic projection).svg|thumb|EU-Cyprus<br />Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Raúl Castro, pnaah hngkawas2013 idas 2 jiyax 28pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Saypurosu-konghokwo<br /><br />(賽普勒斯共和國)=
Saypurosu konghokwo(kari Sira: Κυπριακή Δημοκρατία; kari Tuarci: Kıbrıs Cumhuriyeti), klaali we Saypurosu kesun daha(kari Sira: Κύπρος;kari Tuarci: Kıbrıs), kingal alang tawkuo ga quri Yaco, ga meniq quri hhreyan hido Ticonghay, 9,251 km² ka dheran alang nii. Ga daha klaan saya peni na, berah tntingan Yesu ka knkawas 10,000 de, tena niqan seediq ga meniq Saypurosu nii di, kesun snpahan daha Cyawyirukoti ka sinsuci-sutay ge, ani betaq saya we ida hii ga malu nana. Saypurosu nii we, ga meniq Ticonghay oosa quri dheran Siya, kndalax naq cbeyo betaq saya ge, wada srtuxan gmeeluk ma mangan Sitay, Yasu, Ayci, Posu, Arapo-harihwa wangcaw, Umayye wangcaw, Wenisu ma Tuarci-otuman tikwo. Berah pntingan Yesu ka 333 knkawas, Yarisanta tati ka kndalax seediq Posu mangan ma qmlahang hini. Knkawas 1878 de, Inkwo ka qmlahang di ma, betaq knkawas 1960 ka tmburux naq. Tmburux naq Saypurosu nii de, ini alix mqqehun ka seediq nSira daka seediq nTuarci tnaalang daha, betaq ba msdara tnuglayan daha knkawas 1974. Bale ba pusu na we, seediq Tuarci ga meniq daya na alang Saypurosu nii peni na, pheyu naq kesun peSaypurosu-konghokwo ka dheya. Kika Saypurosu-konghokwo nii we, kana dheran Saypurossu ma rrcilung paru ssiyo na ga na (wano ba dheran tikuh ka pnsdhegan daha ga sbege smmalu cinsu-citi nInkwo),bale ba we(cungcen nSira ),wano quri hunac ga na dhekan qmlahang, maha 63% kana nSaypurosu nii.
Meniq ka peSaypurosu-konghokwo nii we, wamo bale Tuarci-konghokwo cungzun dheya. Ani naq ga spuwan Yaco psuanam ka alang nSaypurosu nii we, peeyah naq cbeyo ga mangal gaya Oco ma, malu ba pnugluban daha,peeyah knkawas 2004 idas 5 ali 1 de wada tuumal Omong ka Saypurosu-konghokwo nii di. Kndalax ka knkawas 2020 de, ga biqan ngyan kesun malu ba niqan seediq na “Hupusu” ka Saypurosu nii.
== Risu (歷史) ==
Peeyah ka berah knkawas 8000 de, tena naq niqan seediq meniq hini di. Berah ba 16-suci han we, seediq Sir aka meyah miniq hini. Alang Saypurosu nii we, peeyah cbeyo ba kesun Yasu-tikwo de, Cititaw (Kittim , כתים ) kesun nYotayzun ka alang Saypurosu nii. Berah ka tntingan Yesu knkawas 709 betaq knkawas 525 we, snryuxan qmlahang na seediq Yasu, Ayci ma Posu ka Saypurosu nii.
Kndalax berah ka tntingan Yesu knkawas 58 we, pnhyegan alang kesun Saypurosu-singsung nRoma-tikwo ka hini, wada dehuk 400 knkawas ka qnlhangan na. Berah tntingan Yesu ka knkawas 395 we Paycan-tikwo ka qnlahang hini. Knkawas 1489 di we wada ngalan nWeynisu-konghokwo. Knkawas 1571 dungan de wada ngalan hii Tuarci-konghokwo, knkawas 1573 di we wada biqan ba bale di.
Knkawas 1887 di ge wada glekan Ingkwo ka Saypurosu nii, peeyah ciida de wada 82 knkawas qnlhangan na Saypurosu ka Ingkwo.
Knkawas 1959 idas 2, pteetu patis《Surisu-Runtun seting》ka Ingkwo, Sira ma Tuarci, ma, Sira, Tuarci, Saypurosu we pteetu patis《Renmong Tyawye》. Sira, Tuarci, Ingkwo teru lang nii we qulung ba smlekuh turi nSaypurosu. Knkawas 1960 idas 8 ali 16 de paha kari mpturi, pheyu Saypurosu konghokwo. Smmalu Sira, Tuarci renho cenghu. Mpqhedu ali Knkawas 1963 de, sncusen ma tgdiyan paru dungan.
Knkawas 1974 idas 7, supi Sira ka kmciyuk seyhu we pstotuy mopux seyhu Saypurosu, kika paha supi mdayo seyhu Saypurosu ka Tuarci.
[[Patas bntasan:Cyprus European Union Presidency flags at top of Nicosia Building.JPG|thumb|Cyprus European Union Presidency flags at top of Nicosia Building<br />Hngkawas 2004 idas 5 jiyax 1, balay bi mrmux Omong ka Sayrweyya.<br />(2004年5月1日,賽普勒斯共和國加入歐盟。)]]
Knkawas 1975 idas 2, seediq Tuarci ka ga meniq daya nSaypurosu we, paha kari mesa mpheyu nami “Saypurosu tucupang”.
Knkawas 1983, seediq Tuarci ka ga meniq daya nSaypurosu we, dheya naq paha kari mesa mpheyu nami peSaypurosu Tuarci konghokwo mesa, ani si ini srwai kwoci sohwe.
Knkawas 2004 idas 4 ali 24, moda cwenming kongcwe, kari pnyahan Kohwe. Annan na Saypurosu mesa mptongyi we, ini ngali kari. Knkawas naq ciida ka idas 5 ali 1, Saypurosu Konghokwo(dheran dSira) murux naq mosa tuumal Oco-renmong, wada sruwaan ma ngalan Omong.
Knkawas 2017 idas 7 ali 7, mosa gmayo mpprengo Saypurosu daka peSaypurosu ka renhokwo ,ma, wada ini baka.
Knkawas 2018 idas 10 ali 16, ali 26 we psraman mbahang pnrngagan qbsuran daha Sapurosu nii ka renhokwo, wada msuupu mpprengo ka ddaha.
Knkawas 2018 idas 8 ali 9, mpprengo ka qbsuran Saypurosu daka qbsuran Tuarcicu, mssruwa tongyi kana daha ma, psdehu rrngagan daha ali pqhedu idas 8, kika ali 9 de msuupu mpprengo daka misucang renhokwo.
[[Patas bntasan:Hosting the British flag at Nicosia.jpg|thumb|Hosting the British flag at Nicosia<br />1878年,英國國旗在尼柯西亞升起,標誌著英國開始管理賽普勒斯。]]
Knkawas 2019 idas 8 ali 30, waycawpu nPemacitun we pooda kari singwun kongpaw ma mesa hii, waycang na peMacitun daka Saypurosu we, ali ciida ka matis seyi sotu nFunran ka Horsinci hiya.
== Tiri (地理) ==
Ga meniq so ggqiyan hido Yaco ka Saypurosu nii, tawkwo quri hhreyan hido nTiconghay hii. Tgteru knparu tawyi na ka Saypurosu nii quri Ticonghay hiya, biciq hari Sisiritaw daka Satingniyataw, 537 cenmi ka kssiyo na rcilung paru. Daya na we dgiyaq eyux qnedis, ma, egu bungu mtale hari; dgiyaq ka iril tghunac na, bbaro hari ka ddheran na; ckceka na we breenux Mesoriya. Uka yayung mngesan qnedis ka Saypurosu nii, wano tikuh so yayung qtaun ta klaali. So karac mttilux hari Ticonghay ka karac na, rbagan de mtilux mdengu, maha 28-35℃ ka kntrexan na, mosan di we knbaka naq kntlexan na ma mhhuriq, maha 4-10℃ ka kntlexan na.
== Singceng-hwaci (行政區劃) ==
Sepac pntyusan na dheran nSaypurosu nii, ma, pntena ka mqlahang na, kana dheran bale ga dooyun Saypurosu nii we, ngayan na we Saypurosu konghokwo bale ba we peSaypurosu Tuarci-konghokwo ka dmoi dheran, renhokwo ka ga qmlahang han, ririh so dheran tikuh nIngkwo.
Saypurosu konghokwo nii we, rima ka singcengci na.
Nikosiya: sotu na Saypurosu konghokwo, pusu qnawan na we (+357) -22. Lanaka: alang daha paru ga meniq ssiyo rcilung, ga hini ka kwoci-cicang daha, pusu qnawan na we (+357) -23.
Rimaso: alang paru ssiyo rcilung ma niqan ssayan asu, (+357) -25 ka pusu na qnawan. Hwamakusuta: alang paru ssiyo rcilung, alang na cbeyo we, ga qqlhngun peSaypurosu Tuarci konghokwo, (+357) -24 ka pusu na qnawan. Pahusu: alang paru ssiyo rcilung, sotu na Saypurosu konghokwo cbeyo.
egu riyung snpahan cbeyo ka alang nii, saya de ga ngalan cyawkowu narehokwo, ga psaan patis sucewunhwa yicanminru. (+357) -26 ka pusu na qnawan.
peSaypurosu: kana Kayriniya, Nikosiya ma Hwamakusuta, teru pntyusandheran. Meniq ka tnyusan renhokwo we, “ryisen” kesun daha duri.
Yakorotiri ma Tokayriya we ga niqun supi Ingkwo, 254 km² ka knugheti na.
== Cungcu (政治) ==
=== Saya we ga mtdaha ka cungcen nSaypurosu nii: ===
Saypurosu: cungcen na seediq Sira ga meniq quri hunac, kiya ka Saypurosu konghokwo(kari Sira: ΚυπριακήΔημοκρατία), ga sruwaan kwocisohwe ka cungcen nii. Hweyen na renhokwo ma, ga tuumal Omang.
peSaypurosu Tuarcikonghokwo: cungcen na seediq Tuarci ga meniq quri daya, kiya ka peSaypurosu Tuarci konghokwo, wano ba Tuarci ma, nnturi nanaq ka Nasicewan cucukonghokwo na Yasaypayzan ka ga smruwa cungcen nii, ga qlhangan Tuarci ka saya. Knkawas 2004 ias 4 ali 24, seediq Sira daka seediq Tarci nSaypurosu, moda cenming-kongce kari pnnosa na renghokwo misucang Kohwe·Annan ka mesa tongyi ka alang Saypurosu. Smruwa kari na Annan ka seediq Tuarci, ani si ini sruwa ka seediq Sira ka meniq tghunac, kika wada ini pdai ka kari na Annan.
[[Patas bntasan:Parlanet cyprus.jpg|thumb|Parlament of Cyprus<br />賽普勒斯總統府]]
Knkawas 2004 idas 5 ali 1, wada naq murux tuumal Omong ka seediq Sira Saypurosu.
Hoswenzun ciputang na rawtongtang ka Cimitorisu· Horisutohweyasu, mangal congtong knkawas 2004, Hoswenzun ciputang we mnugaya ba mangal cucungtang, kiya duri we, heya ka tgkingal congtong kongcangtang ka mingsen na Omong.
Knkawas 2049 idas 8 ali 29, cencyaw ka Saypurosu konghokwo daka peMacitun.
== Zunko (人口) ==
Knkawas 2003, hmrinas 80 wan ka hei alang Saypurosu nii, maha 85.2% ka seediq llutuc nSira ma, maha 11.6% ka seediq llutuc nTuarci.
Peeyah knkawas 2000, egu riyung seediq mqeepah mneyah Hweriping, Taykwo ma Suriranka dnii.
Knkawas 2011 de, 838,897 kana hei nSaypurosu (ini spegi ka peSaypurosu). Knkawas 2013 de, 1,141,166 kana ka hei nSaypurosu.
== Karac (氣候) ==
== Cingci (經濟) ==
{| class="wikitable"
|-
|[[Patas bntasan:Cyprus central bank Nicosia Republic of Cyprus.jpg|400px]]
Cyprus Central Bank Nicosia
Saypurosu cungyany<br />skuan pila sapah<br />賽普勒斯中央銀行
|-
|[[Patas bntasan:Skylines of Nicosia Cyprus.jpg|400px]]
Skylines of Nicosia Cyprus<br />金融區
Cinlungcyu<br />金融區
|-
|[[Patas bntasan:Ledra Street.jpg|400px]]
Ledra Street<br />尼柯西亞商業街
NikesiyaSangyeyciyey<br />尼柯西亞商業街
|}
Alang Saypurosu nii ge nongyekwo ma, ga mbeyax ba tmutuy riyeyo daha. Ririh so mtengi ka seediq daha, knkingal sungcan-congcu seediq na dheya we rmabang daka seediq alang Omong. Ini dehuk 10 wan owyen we cunswe na 6.75%. hmrinas 10 wan owyen na we, cunswe na 9.9%.
Knklawas 2013, dndilan Owcay ka Saypurosu, seyhu daha de ngalan na cunkwanswe ka seediq daha ga smeku pila gingko, ado so ddyagun na Owtenci, ddayo na baga gingko so mptqeraq. Sqita ta kari daha cungswe we, ini dehuk 10 wan owyen we cunswe na 3%, 10 wan betaq 50 wan owyen we cunswe na 10%, hmrinas 50 wan owyen di we cunswe na 15%. Berah na nii hayan we, paha kari so nii ka seyhu daha ciida we asi maku trrengac ka seediq hiya, asi lux pgeeluk mosa hmeruy pila so tikwanci ka seediq. seediq Sira ka smtama Tongcungcyaw ka ga meniq hiya.
== Wunhwa (文化 ) ==
[[Patas bntasan:Carnival in Limassol 2014 (12887788193).jpg|thumb|Carnival in Limassol 2014<br />2014年利馬索狂歡節]]
Mprbagan de niqan kesun Rimaso kwanghwance kuxul riyung saan rmigo sseediq ka Saypurosu. Ckceka ma hunac na Saypurosu nii we, Ga meniq quri daya na ka seediq Tuarci we smtama Isurancyaw ka dheya.
== Congcyaw (宗教 ) ==
Ltlutuc seediq Sira 78% ga meniq Saypurosu hii we, ltlutuc na seediq Tuarci ka 18% di we, snhei Isurancyaw Sunnipay ka dheya. ltlutuc na seediq Tuarci ka 18% di we, snhei Isurancyaw Sunnipay ka dheya.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Tgdaya]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/賽普勒斯<nowiki/> 參考自中文維基百科]
* Hlidan na Dakis Pawan
2k4s43zywp8n5qz74v7rlh7pchxukz7
Cyuiping Icu
0
310
103712
17728
2024-06-19T03:35:45Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */s
103712
wikitext
text/x-wiki
= Cyuiping Icu (曲冰遺址) =
Cyuiping Icu o gaga sduman ssiyaw babaw pusu bi yayung Tudu, hiya o gaga daya Wanfungcun alang Cyiping, yabi 2km hari, hiya ga thnganan tnpusu seejiq “ceyyen” msa. Minkwo hngkawas 69siida, Cungyang yeyncyowyeyn risyiyeynswo Cncungyui seynsn ga kmnarig quri saw alang nsbiyaw na qyqaya, manu ka knrigan na rbuq truma dxgal ga, ida gaga hiya kana ka smnalu dha bbtunux nniqan sbiyaw.
Yasa ungac ka sapah psaan qyqaya nii, kiya ka gaga dha bungan duri iyux saw ini sliqi, ida wada ptasan sancikuci ka hangan na da.
==Snlayan nniqan Icu==
Cyuiping Icu nii o gaga Nantowseyn Jnaysyang, mseayus dha ka cinaycun sungrin purwo(alang Pulanksun nanaq Seejiq) ni Wanfungcun hiya, Wanfungcun ka hiya. Wanfungcun hini ga alang Bunun Takitudu ka hiya, yabi wada hari haypa 700~900 m ka knbqaxan na.Ida niqan baraw, truma na ka sduman dxgal hiya, ssiyaw na dgiyaq o mabang llabang bi lupan, mdungus bi nniqan uri.
==Cyuiping Icu sayang==
Gaga nniqan Cyuiping Icu nii ga yabi wada 9000m2 knlbangan na, hini o ida tgkingal knringan quri saw alang nniqan sbiyaw sbiyaw balay(史前時代) sejiqan daya ddgiyaq. Manu ka knrigan dha o niqan btunux pupu, tunux puniq, qyqaya scinun, tunux buji, knrigan nniqan sapah, habung btunux dnii. Nasi qmqurig quri alang tnpusu seejiq, sejiqun Seejiq, qnpringan tnpusu seejiq o ida malu bi ka dnii.
==Cyuiping Icu na klgan seejiq==
Cyuiping nii ga tnhnganan Tanah Tunux sexual, ana nanaq gisu mniq alang Bunun Nantowseyn Jnaysyang Wanfungcun sayang o, ida uxay Bunun Takitudu ka pusu bi rudan dha. Smnru ka Sktama mu Teymu siray, “gaga ptasan Pingcung ceynti” ka qnpahan ta Qeycing hiya.Yasa nniqan Seejiq cipiq sexual ka dxgal hiya” mnsa. Qnpahan Qeycing hiya ga tduwa ksun kingal dgiyaq uri, ma ksun “Qeycing”rudan ta ka hangan na hug? Yasa kingal o mquri hraan hidaw, kingal o mquri gqian hidaw, ida hraan kingal saman uxay uri o kingal babaw nkan, kiya ka ksun dha “Qeycing”.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
*https://www.rhythmsmonthly.com/magazine/content/110/uluru.htm
[[Snakun:Tgdaya]]
q6p7dy6vc9qp3ugj30d68pjtnlkm73w
Czechia
0
311
18101
18100
2021-03-18T14:10:33Z
Martin Urbanec
1
已匯入 372 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
18100
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of the Czech Republic.svg|thumb|Flag of the Czech Republic- Ceko kwoci(捷克國旗)|alt=Flag of the Czech Republic|328x328px]]
= Czechia(捷克) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of the Czech Republic.svg|thumb|File:Coat of arms of the Czech Republic.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Owcow ka [[Czechia]], 49 45 N, 15 30 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 78,867 sq km(hangan na o Tg116)
(knlbanga dxgal o 77,247 sq km, knlbangan qsiya o 1,620 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 10,644,842 hiyi.
Gaga [[Prague]] ka pusu alang paru, jiyax 28 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Czechia ga wada sugan 54.80% ka dxgal qpahan, 34.40% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 10.80% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Miloš Zeman, pnaah hngkawas2013 idas 3 jiyax 8pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:EU-Czech Republic.svg|thumb|File:EU-Czech Republic.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置))]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Risu(歷史) ==
=== Pptasun na: Risu nCeko daka Posimiya ===
Mneniq [[:zh:旧石器时代|cyosuci]]-[[:zh:文化|wunhwa]] ma [https://zh.wikipedia.org/zh-tw/%E6%96%B0%E7%9F%B3%E5%99%A8%E6%97%B6%E4%BB%A3 sinsuci-wunhwa] ka dheran nCeko nii, dseediq plaale meyah meniq hini nii we, so hari uka riyung pngluban na Ceko nii; rrengo na kana mptpatis [[:zh:歷史|risu]] nii we, bale ba pusu rudan nCeko nii si we, berah t[[:zh:公元|ntingan Yesu]] ka 6 [[:zh:世纪|suci]] meyah meniq hini. Pnrdingan na 9 suci ka mneyah pheyu [[:zh:波希米亞王國|Posimiya-wangkwo]] nii ge, yaani maha dheya si berah nCeko saya.
15 suci, [[:zh:天主教|tencucyaw]] ka tnlutuc na [[:zh:哈布斯堡王朝|Hapusupaw]] meyah meniq Posimiya hini, ani si sseediq Posimiya ciida we snhei [https://zh.wikipedia.org/zh-tw/%E8%83%A1%E6%96%AF%E6%B4%BE husucyaw]. Knkawas 1555, [[:zh:君主|cincu]] na Hapusupaw paha patis [[:zh:奧格斯堡和約|Awkosupaw congcyawhoye]], biqan na kuxul daha snhiyan. Knkawas 1618, ado muhin pstama tencucyaw ka [https://zh.wikipedia.org/zh-tw/%E6%96%90%E8%BF%AA%E5%8D%97%E4%BA%8C%E4%B8%96_(%E7%A5%9E%E5%9C%A3%E7%BD%97%E9%A9%AC%E5%B8%9D%E5%9B%BD) Hwetinan-arsu], mekux pstotuy mccebu 30 knkawas kana ka [[:zh:新教|sincaw]]-kwo daka tencucyaw-kwo [[:zh:欧洲|Owco]].
Knkawas 1918, mhedu ka tgkingal pnccbuwan seediq bobo dheran, wada mrqeraq ka [[:zh:奥匈帝国|Awsyong-tikwo]] di, wada murux naq kingal [[:zh:國家|kwocya]] ka Ceko tnqapah Awsyong-tikwo di. msdangi naq paru peeyah cbeyo ka Ceko daka [[:zh:斯洛伐克|Surohwako]] peni, knkawas 1918 idas 10 ali 28 dige, wada msuupu pheyu [[:zh:捷克斯洛伐克|Ceko-Surohwako konghokwo]] di.
Bobo na Munihe-seting, wada ngalan naswe-Tokwo ka Ceko, pheyu Posimiya ma Moraweya pawhukwo, ririh so pnunin-gyo na naswe-Tokwo ka Surohwako, pqhedu arcan ka knkawas 1945 di we, wada ngalan Suren ka Ceko daka Surohwako di, bobo arcan de, pheyu kongcan-cungcwen Ceko-Surohwako [[:zh:社会主义国家|sohwe-cuyi konghokwo]] di.
[[:zh:年|Knkawas]] 1948 [[:zh:月|idas]] 2, prading oda qqlhangan [[:yue:一黨專政|yitang-cwancung]] ka Ceko-Surohwako [[:yue:共產黨|kongcantang]]. [[:yue:總書記|Tiyisuci]] nkongcantang ka [[:zh:安东宁·诺沃提尼|Antongnin. Nowotini]] daka [[:zh:總書記|congsuci]] na ka kesun [[:zh:古斯塔夫·胡萨克|Kusutahu.husako]] peni, bsiyaq riyung qmlahang Ceko-Surohwako nii.
Knkawas 1968, ptutuy kesun [[:zh:民主化|mingcu-kayko]] ka [[:zh:布拉格之春|Prako-cucung]] ka Ceko-Surohwako, ani si mhiti na bale de, wada yahun miriq supi n[[:zh:苏联|Suren]] ma tnqpuruh n[[:zh:华沙条约组织|Hwaye]] ka [[:zh:波兰人民共和国|Poranzunming konghokwo]], [[:zh:匈牙利人民共和国|Syongyari-zunming konghokwo]] ma [[:zh:東德|Tongto]], ma, wada mtlebu. Betaq ba knkawas 1989 idas 11 ka [[:zh:东欧|Tongow]] [[:zh:民主化|mingcuhwa]] de, spooda daha kesun [[:zh:天鵝絨革命|Tenozong-koming]] ka Ceko-Surohwako nii ma, qulung ba dekuh mangal mingcu-kayko, prading moda to[[:zh:政党|cungtang]]-[https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%AD%B0%E6%9C%83%E5%88%B6?wprov=srpw1_0 mingcu-yihwecu].
=== Mswaye Surohwako ===
Knkawas 1993 idas 1 ali 1, Ceko daka Surohwako nii de, wada tsaanak ma mtdaha [[:zh:国家|kwocya]] tmburux di, tnburux nanaq de saangal daha naq idas 10 ali 28 ka smseman pnhyegan kwocya daha. Knkawas ciida ka idas 1 ali 19, qpuro [[:zh:联合国|renhokwo]] ka dheya duri di.
Knkawas 1999 ka mosa tuumal [[:zh:北大西洋公约组织|Peye]] ka Ceko, knkawas 2004 ka mosa tuumal [[:zh:欧洲联盟|Owmong]] ma, tnqpuruh Owmong ka dheya duri. Knkawas 2007 idas 12 ali 21 de tnqpuruh [[:zh:申根公约|Sunkun-kongye]] kwocya ka dheya duri.
== Singcung cihwa (行政區劃 ) ==
Kingal ka cusyasu-soyu(hlavní město) nCeko ma, 13 cow(kraje,mburux naq we kraj kesun daha), so nii ka hei seediq na knkawas 2010:
[[:zh:布拉格|Purako]]([[:zh:首都|sotu]]), 1,251,072 hei ka seediq na
[[:zh:中波希米亚州|Ckceka Posimiya cow]], 1,256,850 hei ka seediq na
[[:zh:南波希米亚州|Hunac Posimiya cow]], 637,723 hei ka seediq na
[[:zh:比爾森州|Piarsun]] [[:zh:州#%E8%81%AF%E9%82%A6%E5%B7%9E|cow]], 571,831 hei ka seediq na
[[:zh:卡羅維發利州|Karowehwari cow]], 307,380 hei ka seediq na
[[:zh:易北河|Rapehopan]]-[[:zh:烏斯季州|usuci cow]], 835,814 hei ka seediq na
[[:zh:利贝雷茨州|Riperecu cow]], 439,458 hei ka seediq na
[[:zh:赫拉德茨-克拉洛韋州|Horatocu-korarowe cow]], 554,370 hei ka seediq na
[[:zh:帕爾杜比采州|Paartupicay cow]], 516,777 hei ka seediq na
[[:zh:維索基納州|Wesocina]] cow, 514,805
[[:zh:南摩拉維亞州|Nanmoraweya cow]], 1,152,819
[[:zh:奧洛穆茨州|Awromucu cow]], 641,555
[[:zh:兹林州|Curing cow]], 590,527
[[:zh:摩拉維亞-西里西亞州|Moraweya-ciriciya cow]],.1,244,837
== Cungcu(政治) ==
Dmoi t[[:zh:多黨制|otang-yihwecu]] ka Ceko nii, [[:zh:总理|congri]] ka pdudul daha. Ceko [[:zh:议会|yihwe]] we [[:zh:兩院制|ryanyencu]], niqan [[:zh:下議院|congyiyen]](200 hei) daka [[:zh:上議院|canyiyen]](81 hei).
[[:zh:總統|Congtong]] snpuwan gmao pheyu [[:zh:议会|kwohwe]] we, rima knkawas meniq tloongan congtong ma, lmutuc texal ba tloong tlooangan na congtong. Ani ksesun congtong we, uxe heya ka ga dmoi kana beyax qqlahang alang, asi ka moda psruwa kwohwe ka ddaun na, ani si uka na ba bbrahan dige leban na ka kwohwe. Congtong ka psgao congri ma [[:zh:內閣|neko]]-koyen. Peeyah [[:zh:年|knkawas]] 2013 [[:zh:月|idas]] 1, prading cusen ka pheyu congtong daha di.
Centang daha bale we, niqan penyo ka kongming mingcutang ma, penco ka cekosohwe mingcutang, niqan ka ceko-moraweya kongcangtang, citucyaw. mingcuremong-cekosurohwako zunmingtang ma, ritang dnii.
Knkawas 2013 [[:zh:日|ali]] 1, mnugaya cusen [[:zh:總統|congtong]], [[:zh:米洛什·泽曼|Miroci.coman]] we 54.8% ka nngalan na kipu bntaqan seediq, kika heya wada mangal congtong bnrahan.
== Tiri(地理) ==
Alang Ceko nii we ga meniq ba ckceka dheran [[:zh:欧洲|Owco]], sepac alang ak ga msdayak alang Ceko nii, daya na we [[:zh:波兰|Poran]], quri daya na ggqiyan hido we [[:zh:德国|Tokwo]], hunac na we Awtiri ma, [[Surohwako]] ka daya na quri hhreyan. Dheran alang nCeko nii we, ga mangal dheran [[:zh:奥匈帝国|Awsyong tikwo]] cbeyo ka [[:zh:波希米亚|Posimiya]] daka [[:zh:摩拉維亞|Moraweya]], ma, ga mangal dheran tikuh n[[:zh:西里西亞|Sirisiya]].
[[:zh:布拉格|Purako]] ka [[:zh:首都|sotu]] na ma alang na paru bale, malu riyung qtaan ka ssipo na yayung [[:zh:伏尔塔瓦河|huartawa]].
Dheran nCeko nii we, dheran so sikaku ma, mgbaro hari ka teru deriq na, dheran quri hhreyan na hido we lmiqu Koarpacen. Egu riyung yyayung, yayung na ba paru we yayaung [[:zh:伏尔塔瓦河|Huartata]] daka yayung [[:zh:摩拉瓦河|Morawa]].
So mmuuxun ka karac na, muyu hari karac na dheran gheti. Mtturix de rbagan, msekuy mthada de misan. odas 7 ka mtilux na bale ma, idas 1 ka msekuy na riyung.
Breenux nPurako hii we 451~600 mm ka qnyexan na. quri llmiqu we 1201~1500 mm, spuun qmita ka karac na we 20℃ ka idas 7,0℃ ka idas 1.
== Zunko(人口) ==
1,054 wan kana hei seediq nCeko. Sqita ta snpegan daha knkawas 2011 we, seediq na Ceko nii ge seediq naq Ceko(63.7%), bobo na di we seediq Moraweya(4.9%), seediq Surohwako(1.4%), seediq Poran(0.4%), seediq Tokwo(0.2%) ma seediq Sirisiya(0.1%). Anu “ patis nualang” we gneegan naq txtaxa, kika egu riyung ka seeiq ini patis.
Sqita ta snpegan psepu hei seediq daha peni, knkawas 2013 idas 9, seediq mneyah alang icil we 427,581 hei,truma na we seediq Ukoran ka egu bale(106,714), [[:zh:波蘭人|seediq nPoran]](19,378 hei)、seediq nTokwo(18,099 hei)、seedqi nPawcyariya(8,837 hei)、seediq nDame(6,695 hei)、seediq nRomaniya(6,425 hei)、seediq nMoartowa(5,860 hei)、seediq nTelu(5,427 hei)、seediq nIngkwo(5,413 hei)、seediq nMongku(5,308 hei)、seediq nHasako(4,850 hei)、seediq nPayorosu(4,562 hei).
== Cingci (經濟) ==
Smmalu so kikayi ka gntngayan daha, hwakong, yecin, hwangcu, smmalu sapic, smmalu snalu qhuni, smmalu rusuq ma smmalu sino dnii ka kongye daha.
Knkawas 2006 di we, wada hii psaan kesun yikayhwa-kwocya na suce-inghang. Meniq so tongow kwocya ka Ceko niiwe, paru ba kesun zunrehwacan-cusu na.
Brigan na dOwmong cunyen ka snlmeyan na ani maanu, Tokwo ka stngayan bale. Alang Ceko nii saya dige, ga suyohwa hari ka kana cingci daha di, so ka inghang ma tensinye peni. Saya duri we, ga cihwa suyohwa nunyenya daha ma cicang nPurako. Sqita ta ka ntyawca na cinci-sehwe daha knkawas 2009 we, naka rmabang egu ka cuyohwa na cinci-pumun na mesa ka cingci-secya daha.
Knkawas 2007 idas 12 ali 21 ciida de, wada tuumal Sunkun-kongye cunyenkwo ka Ceko nii, wada na hii sraguh ka nleban na ayus alang na. Uxe cunye Owyenci saya ka Ceko nii dungan, ga ini slngelung mmaha tuumal Owyenci saya han.
== Wunhwa (文化) ==
“Yocu” (Kolya,kingal hnlidan we: Kuxul ba ka Purako,knkawas 1996) : ega nii ka nngalan na ngayan ka mstama laqi Swerako(Svěrák) nii, seediq paru ngayan psega Ceko ka dheya, mnangan Awsuka cwecya-wayyipen, ma, mnangan tgmngari Tongcing teningce tacyan duri. Pnsuega na kiya we, ga rmengo ndaan kingal rudan daka laqi, mingin mccebu ciida we maanu ka pnugluban ta ita seediq muudus bobo dheran hini, ma maanu ka knseediq ta.
== Yuntong (運動) ==
Cucyo daka pingcyo ka kuxul riyung na seediq Ceko, egu bale ka seediq mqita kana daha yuntong nii ka Ceko hii, kiya duri we, egu ka seediq smxuxul wangcyo duri. Cucyo ka tgkingal kxilun daha riyung, egu bale ka suceci cucyo cising daha, kika mnangal Ocow cucyo sensung ka Pawear.netoweto dnii, saya we munsun Ceho ka tnyanun daha bale. Mkrkere ma mshuwe ba ka bbetun na cucyo ka kwocya cucyotwe nCeko nii, ririh so bbetun cucyo nCeko nii ka stqita bbetun cucyp Tongow.
== Congcyaw(宗教) ==
Ceko konghokwo nii we, seediq ndheya kingal ka ango bale snhei kesun utuutux bobo dheran nii, maha 75% betaq 79% ka seediq Ceko nii uka snhiyan, seediq daha uka snhiyan we tikuh ba Conghwa zunmin konghokwo daka Tanah Tunux. Sqita pnpegan knkawas 2001 dige, 59% ka seediq uka snhiyan, 26,8% ge snhei Roma tencucyaw,2,5% ka snhei Singcaw. Sqita snpegan knkawas 2005 we, 30% ka seediq Ceko ini snhei Utux Baro ma utux qcahun. 50% ka seediq snhei niqan beyax uka qqtaan,19% ba ka snhei niqan Utux Baro,egu hari 16% na Aysaniya.
Spooda ta qmita zunko puca knkawas 2011 dige, 34% ka seediq mesa uka snhiyan, 10,3% ka tencucyawtu, 0,8% ka singcyaw cyawtu(0.5% ge Cekohuingpay tisyanghwe,0.4% ge Husupay), 9% ka snhei utuutux icil. 45% ka ini ciyuk so snhiyan daha. Kndalax knkawas 1991 betaq knkawas 2001 ma, betaq knkawas 2011 de, meniq ka seediq snhei Tencucaw we, wada peeyah 39% meerih 27%, bobo na dungan we meerih betaq 10%; Singsyawtu duri we mntena naq peeyah 3,7%meerih dehuk 2%,kika meerih betaq 0,8% dungan.
== Rrmigo(旅遊) ==
Rrmigo nii peni na, lekuh ba ppyahan daha pila Ceko nii. Knkawas 2001, pila pnyahan daha rrmigo nii we, 1181.3 yi pila korang nCeko, 5,5% ka kwoming sungcan mawo daha. Seediq ga qmeepah rrmigo nii we, hmrinas 11 wan hei, 1% ka kana seediq nCeko. Ga meerih hari ka seediq meeyah rmigo Purako, ye ba hweri korang pila nCeko nii ka pusu na, sgcuqi mkere ssliqan pila mesa lmngelung ka seediq prigo. Sgcuqi mkere ka bbrigan Ceko nii ma, niqan pgeeguy duri ka kcugun dseediq prigo. Knkawas 2005, sucang Purako ka Pavel Bém ge, mbeyax ba qmeraq pgeeguy pkmalu ngyan Purako. Ani so nii we, pssengun alang icil de ancen ka Purako nii, ani mkkesa mnkuung keeman we uka pgeeluk ka Purako, kii naq ini keegu ka hwancweri na Ceko nii.
Egu ka pnhyegan daha riyoye congsin ka Purako. Alang Purako cbeya ka Purakocun ge, ririh so rhengun seediq mmaha rmigo Purako nii. Duma laalang daha duri we egu ka seediq mosa rmigo duri. So ka Karowehwari, alsng qheding Mariya ma, alang qheding Forangciseko, kuxul bale mosa tucya seediq prigo. Duma ssaan rmigo we egu ka cunpaw duri, kana ka Kaarsutoing cungpaw, Cekokorumuhu ma Raytonicay-waarcicay wunhwa cingkwan. So ka Posimita tentang(Bohemian Paradise), bbuyu Posimiya ma lmiqu Koarkonose dnii we, ga meniq dheran daha ucuicil, edu ka seediq mosa rmigo hiya duri.
Sino daha Piarsun picyo we, pnsino alang daha kesun Piarsun, alang daha ga quri hunac ka Paywe ge, kiya ka pnyahan Paywe picyo.
Alang daha biciq ka kesun Cekokorumuhu we, suceyican ka kiya.
Sapah paru ka AZ we, sapah pnhyegan tgkingal knpruwan nCeko ka kiya.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Tgdaya]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/捷克<nowiki/>(參考自中文維基百科)
c3xl8ys6x1dxphfk9po58tf3a8wenq9
Dadowacen
0
312
100422
85455
2023-10-06T00:09:33Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100422
wikitext
text/x-wiki
= Dadowacen(玉水橋部落) =
Gaga mniq Taytung Cngkungcn ka alang Dadowacen.
122 sapah ka kneegu na sapah, 276 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 70% niqan 194 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 30% niqan 82 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis66%, Bunun1%, ni rahuq na o2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Bukuy Kwang-fu ka pnhiyug ka alang nii, kika tmhangan dha Dadowacen(ni Larachan) ka seejiq Amis.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Taytung Ceng-kung cng Cung-cyaw-ri.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga kmlawa Ceng-kung cng Cung-cyaw-ri 12 rin ka sayang.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Siyaw gsilung.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Joro ni Teyeyn-cu-cyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Tnganan dha Dadowacen(ni Larachan) ka seejiq Amis, kndadax bukuy tnjiyal nsgan Tung-he na Tu-ran, nsgan Cang-pin na Tan-man, Kwang-san cng ni Ceng-kung cng na Cung-an, Cya-ping dnii thjil yahan dha phiyug bgurah alang hini ka Amis. Ni tna bi alang S-yu-san, bukuy tnjiyal pnhiyug kana alang hini.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5r0nbzezt9qq1pu9ammi194b4kmlggw
Dai-ni
0
313
100423
85456
2023-10-06T00:09:34Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100423
wikitext
text/x-wiki
= Dai-ni(二集團部落) =
Gaga mniq Kawsyungsu Tawyuncyu ka alang Dai-ni.
59 sapah ka kneegu na sapah, 173 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 166 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 7 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 90%, Cou 2%, Paiwan 1%, Tayal 2%, Rukai1%, ni rahuq na o 1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Pnyahan hangan Dai-ni nii ga kndadax tmciyuk Tanah Tunux siida, iyux dha gmgurah dxgal ka seejiq Nihunh pnhiyug na tqiyan ningpu dha ni snslian saw kingal alang.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Kaw-syung taw-yuyeyn-cyu paw-san-ri.
== Gasuc(範圍) ==
Daya yayung Raw-nung-si.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Ska ayug ddgiyaq.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Bunun.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Bunun ni Tlu.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Saw hari mniq hngkawas 1920 (ta-cng hngkawas 9) siida, iyux gmgurah rnaaw ddgiyaq ka seejiq Nihunh, kndadax nyusan Taytung lnwanan seejiq Bunun yahan tnhjil hini, kika ni asi nniqun dha hraan hidaw yayung paw-ray ni gqian hidaw yayung pang-fu, hngkawas 2009(min-kwo 98) siida, tnmayan paru gbihur 88 siida, yasa lglug kana ka txgal sttu dha, niqan 40%sjiqun thjil nganguc kana da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
6dfuxdeng31i8p85zhtzpzt88wx1naw
Dakus
0
314
100424
85457
2023-10-06T00:09:36Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100424
wikitext
text/x-wiki
= Dakus(樟山部落) =
Gaga mniq Kawsyungsu Tawyuncyu ka alang Dakus.
28 sapah ka kneegu na sapah, 59 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 54 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 88%, Amis 2%, Tayal 2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Kndadax pusu qhuni dakus(樟樹) ka hangan alang nii.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Kaw-syung Taw-yuan-cyu Ra-fu-ran-ri.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga siyaw bi elug Nan-heng.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Bunun.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Bunun ni Tlu.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Alang Dakus nii o gaga siyaw bi elug Nan-heng, mbbiyax bi mdudul pkrana quri saw euda qmpah saan rmigaw alang dha.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Saan rmigaw Kwan-kwang(觀光景點):
◎Pqtaan nniqan knkla kndsan Bunun:
Gaga siyaw alang Mey-ran sapah sngayan seejiq, snku egu bi qyqaya knkla kndsan Bunun.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
e1myo4njya6cxwlp8jgi0pn3c1r4c66
Dalia Grybauskaitė
0
315
104123
103765
2024-07-05T15:00:46Z
U. Boya
2117
+ Papak
104123
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Dalia Grybauskaite 2014 by Augustas Didzgalvis.jpg|thumb|Dalia Grybauskaite 2014 by Augustas Didzgalvis (達利婭·格里包斯凱特)|alt=Dalia Grybauskaite 2014 by Augustas Didzgalvis.jpg]]
= Dalia Grybauskaitė(達利婭·格里包斯凱特) =
Mntucing hngkawas 1956 idas 3 jiyax 1 ka Dalia Grybauskaitė ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Lithuania]] ta sayang o kiya ka Dalia Grybauskaitė, pnaah hngkawas 2009 idas 7 jiyax 12 pnrajing kmlawa klwaan.
'''Dalia Grybauskaitė''' (Kari Lithuania: Dalia Grybauskaitė, kngkawas 1956 idas 3 diyax 1-), mntuting Suryeyn cida Lithuania sotu Vilnius, kiya ka Lithuania seyji jnwu, hiya u mnngalan Lithuania Waycyawbu Huku Bucyo mi Caycngbu Bucyo, kiya u mniq kngkawas 2004 prading ngalan Omong Yingkay seykining keykaku mi yosang Caycng na Ying. Kngkawas 2009 idas 5 diyax 17 Soto seyngkyo cida u '''Dalia Grybauskaitė''' ka wada mbiyax mangal Soto. Idas 7 diyax 12, '''Dalia Grybauskaitė''' u wada mdhu bay psdhuwan phiyu Soto, wada mwaya bay rikisi Lithuania tu1 qridin Soto.''' '''
== Ndanan經歷 ==
'''Dalia Grybauskaitė''' pa mntuting Lithuania sotu Vilnius, '''Dalia Grybauskaitė''' u kngkawas 1983 mnhdu muyas Leningrader Pyasan Tubeyhing Zhdanov Keyjayswey cwanyey, bukuy daw qmpah mniq Lithuania Ksweyweyn. Kngkawas 1990 babaw dukuricu ka Lithuania daw, '''Dalia Grybauskaitė''' pa ngalan seykining Lithuania Keyjay Sweyweyn Ksweybu. '''Dalia Grybauskaitė''' u kngkawas 1991 cida musa Amirika Pyasan Tubeyhing George muyas pkrana knkla, tbrinah qnlhangan daw ngalan Kwoci Keyjay Hcwobu Ocos seykining niya.
== Kndusan quri seyji政治生涯 ==
Kngkawas 1990 mlatac Suryeyn dukuricu ka Lithuania daw, kngkawas 1993 wada hdilan Waycyawbu Keyjay Hcwos Scang, kngkawas 1994 cida skulan ngalan Omong Kongs, kngkawas 1996 daw wada ngalan tnpusu Amirika Kongs. Kngkawas 1999, '''Dalia Grybauskaitė''' u splawa tbrinah qnlhangan, mkala qpahun ngalan Keyjaybu Huku Bucyo, so kawas daw wada ngalan Waycyawbu Huku Bucyo, tumal Lithuania mtmay Omong na pprngawan kari.
== Omong cida歐盟時期 ==
'''Dalia Grybauskaitė''' kngkawas 2004 ngalan rmirih Lithuania na Omong cwanweyn, seykining Omong Caycng uuda yosang qpahang.
== Soto總統 ==
[[Patas bntasan:Dalia Grybauskaitė MSC 2017.jpg|縮圖|'''Dalia Grybauskaitė''' u mniq tu53 mniq kcka Munich Anjeyng Kaygi (Kngkawas 2017 idas 2 diyax 17). ]]
Kngkawas 2009 idas 5, '''Dalia Grybauskaitė''' pa mniq Lithuania knbeyhing seyngkyo mangal 68.18% hyo, wada mndungus mbiyax mangal Soto. Kngkawas 2014 idas 5 mniq tumn2 kcka meytaq Soto seyngkyo mangal 57.87% mnangal hyo ryu mndungus lmutuc mangal Soto dungan.
== Kndusan niya nanaq私人生活 ==
'''Dalia Grybauskaitė''' u ini sturung musa sediq mi uka laqi niya. Uxay wana kari tnpusu kari Lithuania, '''Dalia Grybauskaitė''' pa mkla balay skari Ingkoku, kari Russia mi kari Poland, mkla skari France uri. '''Dalia Grybauskaitė''' pa niqan Mqalux Habuk Kongsotaw uri.[[Patas bntasan:Secretary Kerry Meets With Lithuanian President Dalia Grybauskaitė (2).jpg|縮圖|Kngkawas 2013 idas 9 diyax 7 '''Dalia Grybauskaitė mniq''' Lithuania sotu Vilnius mtqita dqras Kwowucing Amirika John Forbes Kerry.]]
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Hlitan na Watan Diro
iy1kje9fxwuv9px1ggs770mb3847b4f
Damayan
0
316
100425
85458
2023-10-06T00:09:38Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100425
wikitext
text/x-wiki
= Damayan(大馬遠部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Wanjungsyang ka alang Damayan.
86 sapah ka kneegu na sapah, 246 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 239 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 7 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 87%, Paiwan 2%, ni rahuq na o 8%.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Maribasi alang Damayan.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Bunun.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Bunun.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
q7aw8r48m04nkcw2j6kkqw4rwv2irir
Danadanaw
0
317
100426
85459
2023-10-06T00:09:39Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100426
wikitext
text/x-wiki
= Danadanaw(龍過脈部落) =
Gaga mniq Taytung Peynansyang ka alang Danadanaw.
161 sapah ka kneegu na sapah, 412 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 46% niqan 189 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 54% niqan 223 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Puyuma29%, Amis9%, Tayal1%, Bunun3%, ni rahuq na o3%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Dandannau o kika 「nniqan snlian qsiya」ka dungus na.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Tay-tung nsgan Pey-nan alang Ming-fung.
== Gasuc(範圍) ==
Hunac dgiyaq na Ran-san-wey.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Babaw breenux dgiyaq.
== Pkgla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
Mgrig su na rulu:
Tay-pey>Kwo-taw3 haw>Nan-cow-cyaw-ryow-taw>elug seng-ri>elug Ta-tung>Pung-er kung-ru>Tay1>elug Cyow-cwang>Nan-hwey kung-ru>elug siyaw gsilung Hwa-tung>elug Keng-seng>elug Keng-seng pey-ru>Dhuq.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Pinuyumayan.(卑南族)
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Pinuyumayan ni Tlu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Bukuy kwang-fu do, seasug alang Cu-ru. Tmhangan dha Dandannau ka seejiq Peynan, 「nniqan snlian qsiya」ka dungus na, tmhangan dha Danadanaw ka seejiq Klmukan.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
nw09ip06gz45tozv6cjj95f3ckvkdsy
Dangi ta ka pusu qhuni
0
318
18144
18143
2021-03-18T14:10:54Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
18143
wikitext
text/x-wiki
= Dangi ta dangi ta ka qhuni (樹是我們的朋友) =
Emduwa ta hmrapas sasaw na, yasa mtna bi paru ruwan sasaw sapah,
emduwa ta mkaraw sida na, yasa mtna bi mkray baga tama mi baga, kiya ni dangi taka [[qhuni]].
[[Snakun:Truku]]
ez4cycee7dyf0baxb5rp9yezv1pxyoe
Daniel Ortega
0
319
104089
104068
2024-07-05T14:33:33Z
U. Boya
2117
+ Papak
104089
wikitext
text/x-wiki
= Daniel Ortega =
[[Patas bntasan:Ortega_Lula_-_ABr_28.07.20102225_(cropped).JPG|thumb|Daniel Ortega, kngkawas 2010]]
Mntucing hngkawas 1946 idas 11 jiyax 11 ka Daniel Ortega ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Nicaragua]] ta sayang o kiya ka Daniel Ortega, pnaah hngkawas 2007 idas 1 jiyax 10 pnrajing kmlawa klwaan.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
o702bjqfcdazj7wj5mki6r2k75gorq4
Danilo Medina
0
320
83821
83690
2021-12-14T13:20:43Z
HuwacBasaw1234
49
/* Danilo Medina */
83821
wikitext
text/x-wiki
= Danilo Medina =
Mntucing hngkawas 1951 idas 11 jiyax 10 ka Danilo Medina ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Dominican republic]] ta sayang o kiya ka Danilo Medina, pnaah hngkawas 2012 idas 4 jiyax 16 pnrajing kmlawa klwaan.
= Danilo Medina (達尼洛'''·'''梅迪納) =
'''Danilo Medina Sánchez''' mniq kngkawas 1996-1999 mi kngkawas 2004-2006 mn2 ngalan Sotohu Kwowu Misu, '''Danilo Medina Sánchez''' u Dominican Cyeyhwang Tang tangweyn. Bukuy daw wada mangal 51.24% hyo ini niya baka ka brah Soto Iborido Meysiya, wada mbiyax mangal kngkawas 2012 Dominican Soto Knbeyhing Seyngkyo, kiya mi kngkawas 2016 daw wada lmutuc Soto dungan ; kngkawas 2020 idas 8 diyax 16, malix Soto Dominican.
'''Danilo Medina Sánchez''' mntuting Dominican Tuiwil Hunac Snghun San Juan na Arroyo Cano, kiya ka Juan Pablo Medina mi Amelia Sánchez 8 hiyi kana laqi dha qbsuran. Kngkawas 1973 Huan Pose phiyu Dominican Cyeyhwang Tang cida, '''Danilo Medina Sánchez''' u dmuwi mpdudul laqi muyas tumal tang. '''Danilo Medina Sánchez''' mniq Pyasan Tusweyweyn Santo Domingo Rikong (INTEC) muyas cingcisi, kngkawas 1984 cida wada knmalu bay ka pnyasan niya mnhdu muyas. Kngkawas 1983 '''Danilo Medina Sánchez''' u wada mangal Cyeyfang Tang Congyang Yingkay Weyweyn, kngkawas 1986 wada mangal Kwohuy giying, kngkawas 1987 '''Danilo Medina Sánchez''' tuhuy Sinri Sweycya Kantida Mongtiya msturung, niqan 3 laqi qridin.
Kngkawas 1990 cida, '''Danilo Medina Sánchez''' u wada mangal Cyeyfang Tang Seyji Yingkay Weyweyn. Kngkawas 1994 dhuq kngkawas 1995, wada ngalan Dominican Conggiying Cusi. Babawi niya daw ngalan Sotohu Kwowu Misu. Kngkawas 2000 cida, '''Danilo Medina Sánchez''' u wada ngalan Cyeyfang Tang Soto hosweynjn, mniq tumn2 seyngkyo cida u wada 24.9% hyo ka hiya mi wada ini baka 49.87% hyo ka Keming Tang Ibolito Meysia.
Kngkawas 2012 idas 5 diyax 21 cida, '''Danilo Medina Sánchez''' u mntxal muda phyuwan Cyeyfang Tang Soto hosweynjn, hiti balay daw wada mbiyax mangal 51.24% hyo mi ngalan Soto nduray.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
qdpbgao931i4j8x6fzsu628rphbz3bb
Dara
0
321
95700
72858
2023-04-03T16:47:22Z
WikiBayer
38
95700
wikitext
text/x-wiki
= Dara(楓香) =
Beyhing bay qhuni mi mtuting wasaw na ka dara nii, wasaw na msdalih hari pniri hnyuwan na, ssiyaw wasaw niqan lqling krtan rupung, wluq qhuni niqan sknxan, mdakil ddwiyaq.
[[Patas bntasan:Liquidambar formosana 01.jpg|縮圖|File:Liquidambar formosana 01.jpg]]
Wasaw dara nii u mniq brah mtuting mrriyux mcays king, brhibung mi mbanah, niqan bay rrihan na qqtaan, saya daw, wada dha kou phmaan pqtaan kana sediq, so mniq ita alang hini ka Renai siang o qubantay qqtaan rmiwaw nganguc sediq miyah qmita.
Kiya ka snalu na qtinuh u sbuway ddiyun psalu phiyu sapah, smluun asu mi kulu tansu ka qhuni dara. Sqmusu na ngalan dha wluq qhuni slmuun iyu mnaruh, cida na qhuni u eqraqu phmaan na kluwan ngiraw mi dhung dnii, kiya u pnhmaan na ngiraw u malu bay, adaw ka wana mhnuk ka cida qhuni nii, ini biyaw sburaw mi ini kbsiyaq ddiyun.
[[Snakun:Truku]]
qzdlx51ceuxak25yqujhfp23zhcon90
Daren
0
322
100427
18166
2023-10-06T00:09:42Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100427
wikitext
text/x-wiki
Daren(達仁鄉)
Nsgan Daren o gaga Nsgan Taitung, kmpraan kana dxgal o 320.55 km², (dxgal dgiyaq o 192.37 km², dxgal pmblxan o 87.57 km²). kmhbragan hiyi o 2,544, sapah o 1,020, seejiq tnpusu 2,374 hiyi, knhbragan hiyi o 93%(Paywang). Paywang ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Daren o niqan 6 alang ni maxal 10.
10 o, Larepaq(拉里巴部落), Tjuaqau(台坂部落), Seljupetje(南田部落), Aljungic(安朔部落), Sinka(新化部落), Mulinaga(森永部落), Tjuabal(土坂部落), Dralendren(新興部落), Tjuavanaq(嘉發那部落), Tjuamanges(加滿額斯部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
4sl7gvu7v63ljvb62axi1ehjgno69oa
Datong
0
323
100428
18168
2023-10-06T00:09:43Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100428
wikitext
text/x-wiki
Datong(大同鄉)
Nsgan Datong o gaga Nsgan Yilan, kmpraan kana dxgal o 765.42 km², (dxgal dgiyaq o 651.59 km², dxgal pmblxan o 79.16 km²). kmhbragan hiyi o 5,751, sapah o 1,768, seejiq tnpusu 5,038 hiyi, knhbragan hiyi o 88%(Embgala). Embgala ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Datong o niqan 9 alang ni maxal 19.
19 o, Alang stacis(寒溪巷部落), Pyanan(南山部落), Qalang skikun(四季部落), Qalang cinaw(智腦部落), Toruy(東壘部落), Syanox(松羅部落), Kalan dalah(崙埤部落), L.muan(茂安部落), Qalang(新光部落), Sqbwh(長嶺部落), Qba(九寮溪部落), Tamalon(玉蘭部落), Bngwan(圓山部落), Knbung(梵梵部落), Pekus(排骨溪部落), Banun(碼崙部落), Sengan(牛鬥部落), Kulu(華興部落), ‘Syabutay(四方林部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
p8rc7f6c8cv627v47vnniugnsr6uezw
Dauqpusan
0
324
106452
100429
2025-02-09T00:03:23Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
106452
wikitext
text/x-wiki
= Dauqpusan(崙山部落) =
[[Snakun:Truku]]
Gaga mniq Hwareyseyn Cwosisyang ka alang Dauqpusan.
177 sapah ka kneegu na sapah, 684 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 655 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 29 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun68%, Amis2%, Tayal3%, Truku3%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq15%, ni rahuq na o4%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Pusu seejiq Bunun ka alang nii, bukuy tnhjilan mrmux hini ka seejiq Atayal, sayang da pnryux hangan Seejiq, dgbaraw bi nsgan Cwo-si ka alang Dauqpusan.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Cwo-si alang Dauqpusan.
== Gasuc(範圍) ==
Hunac bi nsgan Skanki, bukuy na o ddgiyaq mdudug, lutuc hraan hidaw Yu-ri-cng, nsgan Fu-ri, siyaw gqian hidaw nsgan Nan-two, skrayan nsgan Kaw-syung, hunac o sdalih nyusan Tay-tung nsgan Hay-twan, bukuy sdalih nsgan Maribasi, nsgan Jwey-swey. Kana dxgal o 1021.3130 k㎡, llabang bi ka dxgal dha nsgan nii.
== Pgkla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
Mgrig su na rulu:
Tduwa mnuda saw elug Tay9 syeyn Yu-ri-cng San-min, qiri narac quri hwa65 syeyn, tqiri hwa 63 syeyn duri kika dhuq alang Dauqpusan.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Bunun.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Bunun, Truku ni Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Joro ni Teyeyn-cu-cyaw.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Kndadax Nan-ta tnhjil miyah hini ka alang Dauqpusan seejiq Bunun seuxal, niqan ka Tanapima(hangan tlu o Teyeyn)、Namilingan(hangan tlu o Na ni Cwo)、Takivalisan(hangan tlu o Sung)、Sunavan(hangan tlu o Su, S ni Kaw)、Subalian(hangan tlu o Wun, Tu ni Swun) dnii hangan tunux, niqan duma kingal dara tnsapah o tnhjil dhuq Skanji Jwey-swey na alang Hung-yey(Hungang), duma seejiq eniq alang Tay-ping(Tavila). Uxay uri o mtna na hangan tunux o spuyi kana saw ini ptna hangan tlu hangan tunux, kika bukuy lutuc na laqi laqi dha o ini bi angal saw ima ka hiya nanaq da!
Pusu bi seejiq Bunu kana ka alang nii, bukuy tnhjilan mrmux ruwan hini o seejiq Atayal, sayang do pnriyux hangan Seejiq da (seejiq) kiya ni seasug dha nniqan hraan hidaw Seejiq, niqan na (Sediq Toda) na kari Tuda(Tuda), nsgan hini alang Rwun-san ni alang Ri-san o niqan seejiq nTuda kana, duma kelgan seejiq ga niqun hiya o ciway balay.
Hnici pnatas ruwan patas alang, breenux bi ka txgal hini, kika nniqan bi rqnux, bowyaq, pada dnii ssamac seuxal, yasa malu bi ka dxgal hini, kiya ni egu bi ka ssamac knudus hiya, knteetu krana ka ruwa sjiqan alang, kingal hiyi ruwan tnsapah o mspac kmxalan sngari seejiq, kiya ni knteetu llabang ka gmgurah dxgal phiyug dha sapah, kmdudul bbaraw bbaraw do, tmhangan dha duqpusan ka seejiq Bunun, dungus kari dha o「nniqan mdakil」(bbaraw(duqpus), hangan nniqan(san)), bukuy da tmhangan dha Lopusan ka seejiq Nihung, yi-yin dha ka kwo-min cng-fu, kika pnryuxun hangan alang Dauqpusan.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu bi pnhyugan:
◎Ciway sapah pyasan Dauqpusan (03)8841350
[982]Nuusan Skanki nsgan Cwo-si alang Dauqpusan 12 haw.
Kung-swo nsgan Cwo-si-pgkla patas kndsan ni rmigaw
http://www.zhuo-xi.gov.tw/travel/index.htm
https://web.archive.org/web/20210816130240/http://www.lsaps.hlc.edu.tw/
https://web.archive.org/web/20211031144949/http://tour-hualien.hl.gov.tw/index.jsp
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
bdc3z7a8ct6g3bkxptifnfjmjoxpa6d
David A. Granger
0
325
95161
85816
2023-02-10T22:40:39Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q5230470]]
95161
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:David Arthur Granger (21605566518) (cropped).jpg|thumb|David Arthur Granger (21605566518) (cropped) (大衛·格蘭傑)|alt=David Arthur Granger (21605566518) (cropped).jpg]]
[[Patas bntasan:LethemBridge.jpg|縮圖|File:LethemBridge.jpg-連結巴西的陸橋]]
= David A. Granger (大衛·格蘭傑) =
Mntucing hngkawas 1945 idas 7 jiyax 15 ka David A. Granger ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Guyana]] ta sayang o kiya ka David A. Granger, pnaah hngkawas 2015 idas 5 jiyax 16 pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Mabaruma Supply Boat from Georgetown.JPG|縮圖|File:Mabaruma Supply Boat from Georgetown.JPG-喬治港]]
= David A. Granger (大衛·格蘭傑) =
'''David Arthur Granger''' (Kari Ingkoku: David Arthur Granger, kngkawas 1945 idas 7 diyax 15-), snaw, Guyana, mnsoto Guyana.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* Walis Perin
h8x30gud3qp7c26bd2txph898ntc5cp
Davugele
0
326
100430
18188
2023-10-06T00:09:50Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100430
wikitext
text/x-wiki
= Davugele(大武窟部落) =
Gaga mniq Taytung Taymarisyang ka alang Davugele.
109 sapah ka kneegu na sapah, 252 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 79% niqan 198 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 21% niqan 54 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, 與金崙部落混居.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
tifw9duufhzq7lox5qsina8ypbndx4c
Dawu
0
327
100431
41919
2023-10-06T00:09:52Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100431
wikitext
text/x-wiki
Dawu(大武鄉)
Nsgan Dawu o gaga Nsgan Taitung, kmpraan kana dxgal o 62.59 km², (dxgal dgiyaq o 5.7 km², dxgal pmblxan o 43.47 km²). kmhbragan hiyi o 4,435, sapah o 1,781, seejiq tnpusu 3,151 hiyi, knhbragan hiyi o 71%(Paywang). Paywang ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Dawu o niqan 5 alang ni maxal 10.
10 o, Pangwi(大武部落), Qaljapang(加羅板部落), Ru ja qas(魯加卡斯部落), Pacavalj(大鳥部落), Ku shu shu(和平部落), Qu chn.la love vn(古庄部落/含太湖部落), Tjacupu(大竹,工作地部落), Tjukuvulj(愛國蒲部落), Seqeciin(加津林部落), Seqalapit(斯卡拉比部落).
== pusupnyahan patas ==
{{Commons}}
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
mu8t1ztubm68qj3sycch93hamzda5p6
Dayac
0
328
18194
18193
2021-03-18T14:11:18Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
18193
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Layac]]
[[Snakun:Truku]]
lvkw4xxptm1k0yx1978uiw3t5g7tel5
Ddgiyaq Ckcek
0
330
94609
94562
2022-12-30T06:29:01Z
Shidailun73
1337
typos.
94609
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Taiwan-Central Mountain Range.jpg|thumb|Ddgiyaq Ckceka (中央山脈)]]
= Ddgiyaq Ckceka (東半部山脈) =
Kesun ddgiyaq ckceka nii we, dgiyaq ga alang [[Taywang]] hini, ani si uxe ga meniq cceka ba dheran [[Taywang]] ha, ga mqruri hari tgnarac na, ado ka pswayan qsiya yayung tgiirin, daka qsiya yayung tgnarac Tawang hini, kii asi daha kesi Ddgiyaq Ckceka. Rima ka ddgiyaq paru bale ka ga Taywang hini ma, dgiyaq nii si bbaro bale ma qnedis bale, ga daha tnyanun mesa dgiyaq Knuruh Sapah ma Knuruh Taywang, quri narac tghunac we, wada mtuting rcilung paru ayus Taywang, daka Tayriku qsiya na yayung ma, wada mtuting rcilung paru [[:zh:太平洋|Taiping-yang]].
Ddgiyaq nii we, kndalax Su-ao ma betaq Olan-bi, so hari ga tgbaang qtaan de, kndalax daya mquri hunac tudu na dgiyaq, 330 kilo ka tnlhugan na dheran Taywang, tgnarac na ge mkdere paru ma, tgiirin na ge mgsapo hari, niqan rima dgiyaq paru ma teru dgiyaq hungul, ludux ba ddgiyaq nii we dgiyaq syoku-lan, ga asi so hari mgeqi karac ka dgiyaq hungul Daxun-san, so rcilung qtaan ka plabu dgiyaq kwan-san, mllutuc kanna ddgiyaq ka dgiyaq Tai-usan ga quri hunac. Quri daya na Ddgiyaq Ckceka nii na, irih so kndalax Kilai-Nanxong ma, betaq Lyosun-san hari ge, niqan breenux ga mgbaro breenux bale, tngiyo spriq ma ssudu biciq ka dgiyaq nii ma, bnuqin so hari dupi ini qtai ptputing na, niqan malu bale snrcinaan qaiya, rmabang ba bsuring cenga na Nunkao daka Antong-cin hiya ma, ga hii ka rcilung Pusu Qhuni, rcilung Smangan, rcilung Truku ma, rcilung Cizai-hu ga so tgrahuc na.
Ani naq biciq ka alang Taywang nii, ani si, so ka dgiyaq mgliwas, so hntiyan pndringan bobo dheran nii ma, rcilung snlcingan qsiya dgiyaq peni, ga mntgutu meniq Ddgiyaq Ckceka nii kanna, kii kesun daha “sapah ttgsaun mkkesa” ka dgiyaq nii mesa, irih so takara mono alang Taywang ka kanna nii ma, uka riyung seediq mkela. Kesun daha dgiyaq “sapah ttgsaun mkkesa” nii ge, ani knkana camac, so hari ka alang camac di, kika ga sdhegan ba seyhu ta Taywang nii saya, ini na srwai mosa mgcebu, phuling ma tmlenga ka quri hini.
== Pnyahan pnatas(參考文獻) ==
* 桂進德. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Tgdaya]]
f6adenuadxorg30y3gilxm8rcnt3bxy
Dehung
0
331
68711
18230
2021-07-02T15:37:01Z
WikiEditor50
373
68711
wikitext
text/x-wiki
== Dehung (雞絲菇) ==
Rudan ku hari, stgesa ku bubu mu, klaun mu mesa, “Asi ka sklwiyan mbruwa ma sqyexan quyux, kika tnais ba qtaan mnheru kndalax dheran; kuxul ba skdiyan Seediq. Malu riyung shpure qsiya, mahun begu.” mesa. Saya de, pgmaxul daha camac ma siyang, sama mahun begu ma, hndure ka pskluwan daha mekan duri di.
Kndala ku naq slaqi saapa ku tama mu rudan musa neepah ma, musa lmiqu; seeban ku na pala pungu klaali, kanna ka di baki ma pai mu mssnegul. Meniq texal, musa knbgurah neepah ka dheya. Saapa ku tama mu rudan musa dmayang. Knbrawan ba ka bbrhengil msnegul kndkilan. Ani si, spooda na gamil truma smeqic, ini ku na shbliti peni.
Ya ani hari maxal daha kana ka di baki ma pai, knkkere ba musa tmatak dmayang. Ini geqi hida nana, knpruwan so ba eluw paru mtlibu ddaan ka gnnayang daha. Madis hlmadac ma kaqul ka statak daha.Sngayan daha ciida, mangal nngalan daha balung qbheni, beyuq walu ka sqdiyan ku daha. Mekan miyan hndayu hlama butur ka ceka naali; tena naq hnpure begu camac ka bubu rudan stuuman ppuqun, mtlubu miyan suupu mekan ido.
Wada mkteru hari ali ka tntakan daha, mbruwa paru ma mtqiliq paru ka karac bero bobo mnekan. Uxe ta mpdehuk alang, nugaaguh ta qduriq quri behing mkkesa mpplawa. Moda miyan eluw icil musa behing, knpruwan ba ka dehung, kana qelung ddaan mgnetun na tama rudan. Mqaras ba lmamu ka tama ruda. Pdooyan ku na yaku ka mntena ba trasi biciq qtaan ka kingal dehung, “Malu stuuman pure begu wa!” mesa.
Ini klai ka rudu tdiyung meniq ssiyo qhuni baro; bhangan ni hmrengang quri yami ka tama rudan. Ini klgelu mheyu ma, “Iya squwaq!” kesun ku na slhaling mrengo. Bsiyaq bale ka mnheyu miyan hiya; melux miyan maku mthedu snqyaxan qyux paru.
Dehuk miyan behing, ini klai wada tuting knuwan ka trasi na dehung; wano naq qmuru papak na ni mu dooyan di. Dehuk ku rudan hari de, stgesa ku bubu mu, klaun mesa asi ka mbruwa sqyexan kika tnais ba qtaan mdakil ka dehung.Kuxul ba skdiyan daha shpure tuuman begu. Trumaan ku bubu ma yuxan na ku lukus mu mhuriq. Pmahan ku begu camac gnmaxan papak dehung dnoi mu. Mttilux hei ma ma ini ku tgkela mtaqi di mesa.
== Pnyahan pnataas ==
中文維基百科 https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%9B%9E%E8%82%89%E7%B5%B2%E8%8F%87
Robo Walis(母), Lubi Pawan(伯母), Habo Mangis(堂姊), Dakis Pawan ka smneeru
Aking Nawi smnnetur matis
[[Snakun:Tgdaya]]
f77ic02t12n03394c5qvqlpm0okb8ga
Democratic Republic of the Congo
0
332
102932
102931
2024-02-02T06:38:49Z
Kwamikagami
944
/* Kangkwo mincu kunghekwo(剛果民主共和國) */
102932
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of the Democratic Republic of the Congo.svg|thumb|''Kwoci'' Kangkwo mincu kunghekwo(剛果民主共和國國旗)]]
= Democratic Republic of the Congo(剛果民主共和國) =
Gaga kska Meycow ka [[Congo, domocratic republic of the]], 0 00 N, 25 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 2,344,858 sq km(hangan na o Tg11)(knlbanga dxgal o 2,267,048 sq km, knlbangan qsiya o 77,810 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 81,331,050 hiyi.
Gaga [[Kinshasa]] ka pusu alang paru, jiyax 30 idas 6 ka jiyax skrayan klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of the Democratic Republic of the Congo (grey spear).svg|thumb|Kwohwey.(國徽)]]
Manu ka dxgal Congo, domocratic republic of the ga wada sugan 11.40% ka dxgal qpahan, 67.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 20.70% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Joseph Kabila, pnaah hngkawas2001 idas 1 jiyax 26pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Democratic Republic of the Congo on the globe (Africa centered).svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Kangkwo mincu kunghekwo(剛果民主共和國) ==
Kangkwo mincu kunghekwo, knklgan wiki, msnanaq na patas knklgan Mprajing mquri paah Kangkwo mincukunghekwo Kwoci, rakaw klwaan“msdungus,msblaiq, msqmpah” Uyas klwaan“ Tutuy seejiq Kangkwo”
pusu alang ni tgparu alang Kinshasa.
{| class="wikitable"
|+
!Push alang Cinsiyasa(金夏沙)
|-
|[[Patas bntasan:Democratic Republic of the Congo - Location Map (2013) - COD - UNOCHA.svg|frameless|center]]
|}
=== Kari klwaan o kari Fakwo (官方語言法語) ===
Msruwa na klwaan o kari Rincyara, kari Citupa, kari Swasiri, kari Cirupa Cngfu o murux ni Cungtung kunghekwo.
=== Kana dxgal(面積) ===
Knlabang dxgal o 2,345,409 km kana(tg11).
Knlabang qsiya o 4.3 %.
Hngbragan seejiq o yabi 87,521,000(tg16) kahngkawas 2019.
===== Kangkwo mincu kunghekwo[kari Fakwo:République démocratique du Congo.(Kari Fakwo:République démocratique du Congo,RDC] =====
Gaga mniqkska ''Feycow'', lxanan matas Mincu Kangkwo(DR Congo), Kangkwo(Cicin) ( ongo-Kinshasa). Knlabang dxgal o yabi niqan 234.5wan km, mniq Feycowo hiya ka tg2 knparu(mniq bukuy Arciriya), kana kaknxalan o hiya ka tg11 knparu klwaan. Hmrinas8700wan ka sjiqan, hiya ka tg16 hnbragan seejiqknxalan, tg4 hnbragan seejiq Feycow, kiya ni hiya hbarawbi sjiqan rmngaw kari Fakwo. Pusu alang ni tgparu na alang o Cinsyasa.
Brah han o mincu Kangkwo nii ga Kangkwo cyopang ninPiris Kangkwo han, maka jiyax 30 idas 6 hngkawas1960 do phiyug nanaq klwaan da. Yasa phiyug klwaansiida mtna saw kiyig na klwaan, plealay murux han o nFakwo Kangkwo ni mtna mangal “Kangkwokunghekwo” kahangan klwaan dha. Manu ka klwaanknxalan o sknakun dha matas hangan pusu alang dha kabukuy, kiya ka uxay pqnuqu da, kiya ni thnganan dhaKangkwo kunghekwo (Riawpoteweyr), lxan thnganan Kangkwo (Ri).
Jiyax 1 idas 8 hngkawas 1964 do priyux Kangkwo kunghekwo. Jiyax 27 idas 10 hngkawas1971 siida, cungtung sida Mungpotwo ga iyux malax cminhwa ni pryuxan na Sayi(kari Fa:Zaïre), jiyax17 idas5 hngka was1997 do Rworangkapira ga madas dnudul na Kangkwo ceyfang mincuriryang tungmung musa mrmux Cinsyasa spowxan na ka Mungpotwo cngcyuen, brinah mangal Kangkwo mincu kunghekwo dungan ka hangan klwaan dha.
Hngkawas 1998 do prajing tg2 ppais ka Kangkwo, makumrudu ni meariq kana ka klwaan. Yasa ppais nii gapluban 9 klwaan Feycow ni yabi niqan 20 hari ka biyaxqpruhan mppais, kiya ni thnganan dha “ppais paruknxalan Feycow”. Ana nanaqwada mitaq patas Hepingseyi hngkawas 2003 o, ida ini kstuq gisu mspais hraanhidaw na ka duma na. Hraan hidaw Kangkwo ga knhmucdha qmraq qrijil ni kndhtan dha o ida dhiya ka egu bi babaw dxgal siida. Ppais nii ga paah hngkawas 1998 siida wada mhuqil 540 wan ka sjiqan, ida hbaraw bi ka wada dsun neyci, snbuyas, narux brah ni ini tuku ka ingyang ksun.
== Ris (歷史) ==
=== Pusu sbatas: Endaan ris ''Kangkwo kunghekwo.'' ===
Wada dha thnganan Kangkwo kunghekwoga hiya, ida tna niqan sjiqan ka gaga mniq hiya da. Plealay han o pnrajing tnthjilan seejiq Pantu na Kangkwo, dhiya ga kndadax brah bi kungyueyn hngkawas 2000 bitaq kungyueyn hngkawas, paah daya gqian hidaw thjil musa pnti, siida Kana dha o niqan ka ini sai kmlawa han ni dhuq spowxan ka mniyah kmlawa. Tnhjilan seejiq Pantu ga mririh seejiq tnpusu hini na seejiq Pikemi, wada dha gmaxun unhwa knxalan hunac kangkwo da. Sjiqan Pantu ga paah gqian hidaw Feycow smluhay tmdxgal ni qyqaya xiluy, Kangkwo ga ida kari Pantu ks pusu bikari dha.
Sjiqan ksun ga kndadax Tafo ni Sutankertwo thjil daya Kangkwo, seejiq Tungfey o musa thjil hraan hidaw kiya, mtbiyax ka suupu ka knklgan sjiqun. Tnhjilan seejiq ga kndadax mduuy btunux siida dhuq mpusu duuy xiluy. Sjiqan hunac ni gqian hidaw o ida snegaaw emptsamac, emptmukuy, ini duuy saw dxiluy ka dhiya. Qyqaya xiluy ga ida wada kpriyux uuda tmdxgal ni tmabug knudus. Kiya ni maku wada yahan mririh seejiq Pantu ka tmsamac, tmukuy na hraan hidaw ni hunac hraan hidaw. 10 kbkuy hari hngkwasan da ida mnhdu tghici bi mquri kska ni gqian hidaw Feycow krana na da. Mrana ka sjiqan o ida pktbiyaxphiyug kpryuxan, pusu bi spriyux dha o kika cimu, xiluy ni xitung.
Kungyueyn 5sci siida, ida niqan kingal lutuc dara, prajingmklangu Upngpa ni mkyyayung Cyatancya na Ruarapa prana. Unmin ksun nii ga thnganan dha Upngpa, hici do maa Rupa wangkwo(Kingdom of Luba)ni Rungtawangkwo(Kingdom of Lunda. Nkiya na Upngpamkpriyux Rupa wangkwo siida ida mndudul priyux niuxay mleexan. Saw nii knteetu priyux do niqan nanaqknkla dha kndusan ini ktna saw Upngpa. Kana ka kngkingal kndusan o ida mlutuc pnaah kndusan dha.
Kndusan kungyueyn 5 sci mniq kiyig Kaparan(Kamilamba)hiya prana kmpruyux, manu ka duma saw gaga kiyig Sangcya ni Cyatancya o wada mririhpriyux unhwa dha kida. Saw ka kingal nanaq qtaan nabtunux Kangkwo hiya o, rahuq na gupun dapa utux niduma qyqaya bbrigan, ida prajing smalu nanaq unumin nikangtey, Tung knkla. Yasa Upngpa ga asi ka niqan egu bi ka xxiluy, phiyug kingngfal paru bi elug bbrigan(hmrinas1500kg na elung sangyey, bitaq Ingtuya). Rahuq na do ida niqan egu bi knmalu muda quri tndxgal ni egu klganqqsurux ni ssamac. Knmalu na cinci ni snkuan na uuqun, maa niqan ana manu ka dhiya hini. Alang ni cungyangcngfu phyugan babaw Cyocang o kuxul dha bi ka gayanii, empklawa dha o mdudul embiyax da, pusu bi o 16 sci siida.
Bukuy 13sci dhuq 14sci siida seejiq Pantu ga pnhiyugKangkwo wangkwo hini, dxgal dha kana ka Ankera, Cyapung ni dha Kangkwo. Bukuy 15sci siida seejiq Owcow ga miyah hini prajing pskuri bbrigan da. Dhuq bi 19sci do kiya ka mhdu ka pskuri bbrigan uri da, dPantuwangkwo ga wada mphing uri da.
Hngkawas 1482 siida, seejiq Putawya Tiyake peapa asuni smnlay yayung Kangkwo, duri ni phiyug btunux ririhsaw mniyah hini msa. Bukuy na 3sci do manu ka seejiq Owcow do prajing msqita ka dha Kangkwo ksun. Duma dha o miyah pgarang kari Utux Baraw, duma dha o prajing mk rhngunTasiyang phiyug saan ppriyux bbarigseejiq pkriun ni lmlamu qyqaya. Kiya ka kiya ni yaasa mmaku rnaaw ka ruwan, ungac ssaan, kiya ni tduwa mnusa ruwan na seejiq Owcow ga ini kpiya.
Hngkawas 1816 siida, manu ka Ingkwo ga mniyah Kangkwo uri, smkul saping gsilung (haycyun) Cangmux, Hngstun, Tukay(James HingstonTuckey)sangsyaw, madas malu bi qyqaya ni sjiqunkyayung kraaw mrmux tlamay, dhiya ga yasa ini klamkyayung mksa ni ini skila karac hini, manu ka Tukaydhiya ga hici do dhuq nanaq hini ka knudus dha da, ana dhuq saying ida gaga skuan siyaw Poma babaw Tayctaw na.
Mpqita ka Kangkwo ni knxalan unmin do niqan elug pkburah uda dha, ida pnaah hngkawas 1874 bitaq hngkawas 1877. Emptanseyn Ingkwo Riunstun ini kiisug musa mrmux ruwan klwaan Kangkwo, siida hnian dha pusu yayung Kangkwo ka yayung Nirwo. Hngkawas 1874 pniyah sinun Emptanseyn Ingkwo Stanri phiyug kingal niqan 342 hiyi paru qpruhan mptanseyn, kiya ka wada dha trwaan qmita ka yayung Kangkwo. Manu ka Stanri ga musa rmngaw niqan kingal ini gbrahi na malu bi dxgal, Kiya ka kiya ni ini srwai dmayaw Ingkwo Cngfu do, wada mquri Piris da.
Hngkawas 1876 siida, Bukung Piris Reyawporte 2s pklug gaga mssli Purusayr pprngaw quri pgburah kwoci Feycow hweyi, endaan Stanri nniq na Feycow tanseyn ni mnuda na knmalu o ida sdhuun bi bukung Piris, kiya ni mduuy hangan pkbgurah kwoci kmbiyax bi dmayaw Stanri pkbgurah uuda, kiya ni mprinah Feycow tanseyn duri.Mniq Kangkwo 5hngkwasan siida ka Stanri ga ida pnhiyug 22 “hiyug Mawyicang, siida pgriq asu pusu yayung na yayung Rupana , smalu elug rulu qrngul kiyig tglaq Stanri uri, dmayaw Piris wangkwo rxuan Kangkwo”, hngkawas 1885 do pnhiyug Kangkwo cyopang. Siida srwaan mbiyax klwaan Porin hweyi, kiya ni bukung Piris ga hiya ka maa tnpusu cyopang da. Hngkawas 1908 do asi thngani “Pisu Kangkwo” da.
Ida mnuda klwaan saw uxay qrpuhan cngfu ka Kangkwocyopang nii, ida bukung Piris Riawpote 2s ka kmlawahyaan. Riawpote kaTungscang ni wana hiya ka kutung, wada mdudul llabang ka dxgal na gaga daya Kangkwo, mangal gupun dapa utux, syangcyaw ni kwangcan, sbarig na knglangan(ana nanaq saw iyux pkmalukndusan seejiq ni pkbgurah kwaan hini ka pusu bi). Klwaan ga kiya ka Kangkwo mincu kunghekwo ni kana ka dxgal, siida paah hngkawas1885 bitaq hngkawas1908. Kangkwo cyopang nii ga hici do yasa suqi psqrinucsjiqan ni mluk nkiya mangal naqih hangan, kiya ni laxancngfu Piris da, hngkawas 1908 do ngalan Piris dungan.
Biyax spuan(Force Publique)empsaping gaga PisuKangkwo, pnsingan hngkawas 1918, pklug dhuq paru bi ka biyax spuan siida, niqan 420 hiyi bhgay na cyunkwanmadas 19000 hiyi empsaping. Piris ga hngkawas 1908 mnuda pprngaw quri saw kangkwo, plealay han o ana nanaq ini sruwa ka Piris o ida niqan ka biyax nipixpniyah kwoci(saw ka pniyah Ingkwo) higi do mlutuckmlawa nPiris kwowang Kangkwo cyopang. Kndadaxhini, wada thnganan dxgal cmin Piris nKangkwo, knlwaan Piris cngfu bitaq hngkawas 1960.
Pateris ‧ Rumungpa.
Bukuy mndha ppais ka knglangan do ida tkla kana ka lnglungan knglgan, nii mdudul mtutuy ka mincu yuntungksun. Hngkawas 1960 manu ka nadasPateris· Rumungpana Kangkwo mincuyuntung(MNC)ga mangal hangan pnsegagan Ihwey, Rumungpa ka mangal uda Cungri. Msgaaw Ihwey seejiqKangkwoTungmung(ABAKO)na Yueysefu·Kasaupuka cungtung. Duma na cngtang o kana ka nadas Antoine Gizenga n Feycow Twanceyyang(PSA), msupu ka nadas Albert Delvaux ni Laurent Mbariko KwocyaJnmintang(PNP). Pisu Kangkwo ga murux pnhiyugnanaq jiyax 30 idas 6 hngkawas 1960, priyux “KangkwoKunghekwo” da. Ini qbsiyaq ka pnhiyug murux nanaqdo, Cyatancyasng(nadas Moic·Cungpo) ni Nankaysaysngga prajing miying kari bgurah empeadas, pkkan quwaq nimaku msupu kana ka klwaan Kangkwouri da. Bukuypnhiyug murux do yabi 100,000 hiyi seejiq Owcow gawada qduri klwaan nii da, seejiq Kangjwoka mririhcyuns Owcwo, knmalu na singcng ga smapang kana leelug.
Bukuy murux nanaq ka Kangkwo do mtna dha kiyig niyathnganan Kangkwokunghekwo uri, hangan dha klwaannii ga bukuy hangan dha snakun matas hangan pusualang dha, kiya ka klaan dha. Jiyax 1idas 8 hngkawas 1964 do priyux Kangkwo micu kunghekwo da. Jiyax 27 idas 10 hngkawas 1971 siida, cungtung Mungpotwo ga iyux malax cminhwa pryixan Sayikunghekwo dungan ka hangan klwaan(kariFakwo:Zaïre)jiyax 17 idas 5 hngkawas 1997 mnadas Rworang-Tesirey·Kapira na Kangkwo ceyfangmincurirang tungmung qrpuhang Ucwang putwey gamusa mrmux pusu alang Cinsyasa, musa spauxcngcyueyn Mungpotwo, pgarang saw yaku ka cungtungmsa, bgrihun na Kangkwo mincu kunghekwo driu ka hangan klwaan bitaq sayang.
Prajing hngkawas 1998 tgdha ppais ka Kangkwo, makumrudu msii ka klwaan nii, kiya ni thnganun sha “ppaisparu knglangan Feycow”, yaasa mntlung 9 klwaan Feycow ni yabi 20 ka mlukus knbyaxan. Hngkawas2003 siida ana nanaq mnatas patas psblaiq ta ida ini alaxmspais hraan hidaw klwaan na. Hraan hidaw Kangkwoga egu bi ka lkan dha qrijil ni qnrapan dha qrijil o idadhiya ka pusu bi naqih. Ppais nii ga ida hiya ka kriwa bi paah tg2 pspais knglangan, hngkawas 1998 siidaida niqan 540 wan ka wada mhuqil seejiq. Hbaraw bi sjiqan wada dsan na tknarux meru, snbuyas, narux brah ni ini baka ingyang
== Qqpah tmdxgal(Nungyey) 農業 ==
Klwaan nungyey ka Kangkwo Mincu Kunghekwo, ida niqan bi ririh na krnaan ka nungyey. Yaasa muxul ni niqan qsiya, mhru bi ana manu ka dxgal, kiya ni egu bi klgan ka pnegalang, saw ka pnegalang mtalux karac. Pusu bi o saw ka qhuni cungryu,taruk cungryu o kisa niqan bi ririh na.Rahuq na do saw ka café, keke, yeyc, wasaw puqan, payay, smsama, kalac, sqmu, sibus,rwohwasng, blbul ni ocya dnii. Niqan 1329707km^2 ka bbuyu Kangkwo mincu Kunghekwo, spagan bbuyu o niqan 58.7%, knlbangan na bbuyu ga tg7 spgan knglangan. Ana inu ida qtaan bi ka bbuyu mtalu ksun, egu bi knmalu na qqhuni. Ida egu bi ssamac kska bbuyu.ida Kangkwo mincu Kunghekwo ida egu bi ka kingal nanaq sspriq ni phpah, saw ka phpah mtalu ga egu bi klgan, mrdax bi qtaan.
=== Qqpah tmabug (畜牧業) ===
qqpah stabug ga ida mrana bi uri, pusu bi o dapa ni miric. Tmabug babuy, rudux ni bibi dnii, ida dha ngalan hbangan uri ka tmabug dnii.
=== Qqpah tmqsurux(漁業) ===
Qqpah tmqsurux Kangkwo mincu Kunghekwo ga ida qsurux yayung ka seangal dha, seumal dh aka qsurux gsilung.
=== Qqpah kwangyey(礦業) ===
Kangkwo mincu Kunghekwo ga ida egu ni lmlamu nkiya dha, saw ka kwangcan o niqan xirey, xisi, xiyow, sqpah qliwaq btunux, xisin, xicin, xiyin, xiryu, xiluy, ximung, xiu ni bagah mey dnii, ida ini qhdui mangal kana na.
Kwangcan cyueyn Mincu Kangkwo ga egu bi klgan, thnganan dha “rpun djiun qyqaya” ksun. Spgan dha ka xiku ni xitan Mincu Kangkwo o snku dha ga hiya ka tgkingal kneegu, kska hiya o skuan xiku ga mniq kana ka knglangan na 2/3. Manu ka ssalu qyqaya he na xiyo snkan na o hiya ka tgkingal egu.btunux qliwaq o sdalih 2 hpucing kera, mniq kana na knglangan tg2 kneegu. Skuan limuko niqan 7500 kbhug tun, mniq kana knglangan o tg6 kneegu. Rahuq na skuan niqan lhang na xicin ni syo, teynjanci o ida egu bi, spagan bbuyu o dhuq 53%, knlabang na dxgal o yabi 1.25 hbhug kungcing, mniq mtalux bbuyu Feycow o yabi wada mdka knlabang na.
=== Kungyey(工業) ===
Kungyey na Kangkwo mincu Kunghekwo ga ida gisu prana bi uri, pusu bi kungyey sayang o niqan sato, puqan ni sinew,mmahun, taruk cnmryu, feycan, klmu, tminun, qyqaya hwasyuey, sweyni, salu xiluy, kwantow kalac, smalu asu, patas, otobay, feyryaw, inswa, lukus ni fateyn dnii. yasa klwaan ga niqan egu bi yayung, egu tglaq ni tbiyax qluli qsiya, kiya ni dungus bi prana quri kungyey fateyn.
== Tiri(地理) ==
[[Patas bntasan:Dem congo sat.jpg|thumb|Weysingtu Kangkwo Kunghekwo(剛果民主共和國衛星圖)]]
=== Pusu sbatas:Tiri Kangkwo Kunghekwo. ===
==== Pusu sbatas:Tiri Kangkwo Kunghekwo ====
Mincu Kangkwo gaga ska hraan Feycow, Ctaw o ga lmihu daya ska, hraan hidaw o mlutuc Ukanta, Ruanta, Purungti, Tansangniya. Daya o mkiyig dha hunac Sutan, Cungfey Kunghekwo. Hraan hidaw o mseayus dha Kangkwo Kunghekwo. Hunac o mseayus dha hunac Ankera, Sangpiya. Yayung Kangkwo ga paah hraan hidaw mquri gqian hidaw qluli kana ka klwaan, rahuq na hiya o niqan ka yayung Ruarapa dnii pusu na qsiya kyeayug. Ayus hraan hidaw o paah daya mquri hunac o niqan langu Yapota, langu Aytehwa, langu Ciu, langu Tankanyika ni langu Muweyru dnii lnglangu.
=== Nniqan ni hnyigan dxgal(位置與地形) ===
Kangkwo Mincu Kunghekwo gaga mniq ska Feycow, gaga mniq kska Feycow Ctaw tama baraq hiya, Paru ka dxgal ni egu klgan ka qyqaya, hini ga kiya ka tg2 paru klwaan Feycow, smnegul bukuy Arciriya.Kana ka knlabang dxgal o niqan 2344858 km.
Daya o mlutuc dha Cungfey Kunghekwo, daya hraan hidaw o mlutuc dha hunac Sutan. Hraan hidaw o mkiyig dha ticeyn hraan hidaw Feycow, mdowras ni mrbuq ka kaayug, mrbu ka qsiya ni suyang bi qtaan, mslutuc dha ka Ukanta, Tansangniya, Ruanta ni Purungti.Hac o msqapah ka dha Ankeraun, hunac o mlutuc ka Ankera, hunac hraan hidaw o mseayus ka Sangpiya, gqian hidaw o mseayus ka dha Kang. Hunac hraan hidaw truma na hari yayung kangkwo o gaga mslalih dha Taypingya knbbaraw na o wana 37 km.
Klwaan gisu qmangaw Ctaw nii ga, tgaaw nhiya kana ka Kangkwo pnti, gaga qlian sida yayung Kangkwo kana. Rahuq na breenux ka ska truma yayung, hraan hidaw, daya, hunac na o gaga tqrian kawyueyn ni ddgiyaq kana, kska na dgiyaq o ida hunac ni hunac hraan hidaw ka tbbaraw bi. Tgbaraw na o kndadax 600M dhuq 1500M.
=== Elug qqsiya(水系) ===
==== Yayung ''Kangkwo(''剛果河) ====
Kangkwo mincu Kunghekwo ida yayung Kangkwo ka pusu bi, sngari do tgaaw sida kida. Kndadax klwaan Sangpiya ka pusu yayung Kangkwo, knbaraw na o 4,669 km, hiya ka tg10 yayung knglangan. Qnlian yayung ga 3,677,800 km ka knllabang na, knparu na ni knlabang qnlian na o yayung Yamasyun Ratingmeycow ka tgkingal, hiya o tg2 knglanganr, ida mdhug bi ka qnlian na qsiya.Yayung nii ga mquri gqian hidaw qluli, muda Ankera hici do wada qluli Tasiyang da. Pusu na yayung sida o niqan yayung Upanci ni yayung Kasay, ida niqan 16 ka sida yayung, niqan 13000km ka tduwa ddaun asu.
=== Karac (氣候) ===
Tgaaw gaga mniq iyax peywey dhuq nanwey ka Kangkwo Mincu Kunghekwo, nCtaw ka karac na, kntaluxna o hmrinas 21.1(70), hngkwasan o yabi 27.8, mhuriq nimtalux qmuyux bi uri.
Kana ka lnglingay o hngkwasan ga snakan mdngu niqmuyux dha karac. Kndadax idas 11 bitaq tg2 hngkawasna idas rima o karac qmuyux, mhuriq ni mtalux. Idas6 bitaq idas 10 o mdngu karac, muxul ka karac. Kiya kakiya ni rbagan do manu ka skani hraan hidaw breenuxbaraw ga ida msuwil muyux uxay uri o qmuyux paru, madas ltu bgihur mdungus nniqan. Kiya ni ida niqanhaypa 1000M dhuq 2000M knbaraw na ka dgiyaq skaan, kpucing na baraw o ida gaga spagan huda, asi dhathngani“dgiyaq quru idas” msa.
=== Tiricyu(地理區) ===
Yasa pnluban nniqan dxgal, kiya ka snakan tru ka karacniya :
==== Quri breenux baraw (高原地區) ====
Dgiyaq puniq Nirakungke.
Hraan hidaw ni hunac na breenux baraw o mltuhngkwasan, baka bi ka qnuyux na uri.
==== Quri Cinsyasa ni hunac (金夏沙及以南地區) ====
Cinsyasas ni hunac o kndadax idas 6 bitaq idas 9 o ida mdngu ka karac, ltu ka karac uri. Kndadax idas 10 bitaqidas 2 bukuy hngkawas o karac qmuyux ciway,, idas 3 bitaq idas 5 o karac qmuyux paru kiya, qmuyux balay. Ida dhuq 2000ml ka qnyuxan na.
==== Mdaya Cinsyasa (金夏沙以北地區) ====
Mdaya Cinsyasa o gaga Ctaw, leexan bi mdngu nimquyux dha klgan ka karac. Karac mdngu siida ida dhuq40 (104) ka karac jiyan, keeman o ida wana 18.3(65) kiya, qnyuxan hngkwasan o yabi wada 1200 dhuq 2000ml hari.
== Sjiqan(人口) ==
Snpgan sjiqan ni bnatas Kangkwo mincu Kunghekwo o kndadax kwoci nungyey ni qpruhan uuqun.
Mincu Kangkwo ga niqan 254 klgan qrpuhan, kari Pantuo yabi mniq kana ka 84% sjiqan, pusu bi o Kangkwocu, Encyaracu, Rupacu, Mungke-Enkuentucu, Rungtacu, Sukucu dnii, rahuq na rmngaw kari Sutan na Acantecu nikari Nirwote na Arurcu ni seejiq peykemi dnii. Kari klwaan o kari Fakwo, , pusu kari oniqan rincyara, Cikangkwo, Cirupa ni Swasiri. Mniq hiya seejiq 55% o snhii Teynskyo, 35% o sincyaw, kana ka rahuq na snhiano niqan 10%.
=== Pnhiyug qpruhan snhiunKangkwo mincu Kunghekwo: ===
{| class="wikitable"
|+
!Snhian (宗教)
!%
|-
| Teynskyo
|55%
|-
|Sincyaw
|35%
|-
|Isracyaw
|5%
|-
|Fanringrun
|2.4%
|-
|Pahaisinyang
|0.4%
|-
|Intucyaw
|0.2%
|-
|Rahuq
|1.2%
|}
{| class="wikitable"
|+
!Pusu alang(城市)
!Sjiqan hngkawas 2008
|-
|Cinsyasa
|7,500,000
|-
|Mupucimai
|2,500,000
|-
|Rupnpasi
|1,700,000
|-
|Kanancya
|1,400,000
|-
|Cisangcyani
|1,200,000
|-
|Keruweyci
|1,100,000
|-
|Mupantaka
|850,000
|-
|Rikasi
|600,000
|-
|Poma
|600,000
|}
=== Kwocimawyi(國際貿易) ===
=== Cukwomawyi(出口貿易) ===
Quri saw uaymaw o Kangkwo mincu Kunghekwo ga hngkawas 2007 siida, cukowc o meyyueyn 61 hpucing, pusu bi wada nganguc qyqaya o niqan limuk, xiku, btunux qliwaq djiun qmpah, kafey ni qhuni dnii… pusu wada psaanCungkwo, Piris, Fenran, Ameyrika ni Sangpiya.
=== Cinkomawyi(進口貿易) ===
Hngkawas 2007 siida mniyah Kangkwo mincuKunghekwo, kana o meyyueyn 52 hpucing, pusumniyah qyqaya o syo, qyqaya uqun, qyqaya xiluy, qyqaya tninun, qyqaya hwasyuey, qyqaya cyawtungqyqaya deynki ni snalu biyax deynki dnii. Pusu bi mniyah Nanfey, Piris, Sangpiya, Sinpawey, Cungkwo, Kenya, Fakwo dnii.
== Cngc (政治) ==
Jiyax 18 idas 1 hngkawas 2001 siida, Rworang-Tesirey·Kapira ga wada paqan truma na nanaqRati·Micere(Rashidi Mizele), laqi na Yuse·Kapirabrinah klwaan do mlutuc cungtung da ni bitaq jiyax 24 idas 1 hngkawas 2019.
Jiyax 30 idas7 hngkawas 2006 siida, Kangkwo(Cin) gameuda psgaaw cungtung ni kwomin yihwey. Jiyax20 idas 8 do murux psgaaw pnslian weyyueyn gapgarang rmngaw “ ida ungac seejiq ka wada mangalhmrinas 50% na patas negaaw, Manu ka Yuse·Kapira niJang-Piayr·Pnpa ga pkgaaw tg2 duri. Jiyax 29 idas10 do peuda tg2 psgaaw cungyung duri. Jiyax 15 idas 11 do murux psgaaw pnslian weyyueyn ga pgarangrmngaw “ Kapira ka wada mangal cungtung” msa. Jiyax 30 idas 12 do manu ka Antwowan·Cicancya gawada pskulan Cungri kida.
Jiyax 16 idas 12 hngkawas 2011 siida, pstuq matas ka tgbaraw Fayueyn Kangkwo. jiyax 28 idas11 hngkawas2011 siida pnuda mgaaw cungtung, manu ka patasnegaaw o wada mangal 48.95% ka Kapira, kana ka seejiq psgagun o hiya ka wada mangal egu bi patassgaaw. Spowda gaya mgaaw oida Kapira ka leexanmangal egu, qulung mlutuc mangal pqeepah udacungtung duri. Pusa bi miyah pspung dha Kapira o kiyaka mincu ni cusi sehwey cinpureynmung Cisekayti o wada mangal 32.33% na patas negaaw uri, hiya ka tg2. Snpgan patas nii ga mtna bi pnegarang rmngaw muruxpsgaaw pnslian weyyueyn jiyax 9 idas 11 siida.
Jiyax 30 idas12 hngkawas 2016 siida Kapira ni ini pntnalnglungan na qpruhan ga mnhdu kari, quri uda megaawcungtung ga bbilun dhuq bukuy na hngkawas 2017 msa, dhuq bi jiyax rngagan kari do, manu ka mudamqpah quri uda psgaaw ga rmngaw saw bbilunhngkawas 2019 duri msa, kari nii ga wada hbaraw bi sjiqan ka ini qqaras qmbahang. Bukuy do miyahmkksa kleelug ini nami srwai ka uda nii msa. Dhiya gawada yahan mipix Kngkwo kunghekwo, 8 hiyi ka wadapqilun, hmrinas ka wada qrapun, paah hiya siida manu ka cngfu Kangkwo micu kunghekwo ga pusa patas, “yasaAncyueyn klwaan”, paah jiyax sayang kana ka klwaan o phngu ka wangru ni pkla bgurah uda.
Jiyax 10 idas 1 hn gkawas 2019 siida, qrpuhan psgaawmgarang rmngaw ini baka Ciseketi ka kingal ini pntnalnglungal na empsgaaw Mating·Fayowru ni wada mangaldnayaw cungtung Yueysefu·Kapira naYimannyor·Ramacani ·Satari, wada mangal cungtungKangkwo Kunghekwo.Tg2 egu nangal patas negaaw o Fayoru ga ini sruwa saw ini ku dha baka, kiya ni musamiying kari ni saw na karic hiya. Jiyax19 idas 1 do manu ka Seynfa Mincu Kangkwo ga pstuq kari ini baka, Ciseketi ka wada mangal cungtung da.
== Qnlangan singcng (行政區劃) ==
[[Patas bntasan:Provinces de la République démocratique du Congo - 2005.svg|thumb|Hngkawas 2005 siida qmita Seynfa nasug Qnlangan singcngKangkwo mincu Kunghekwo.(2005年根據剛果民主共和國憲法劃分的行政區劃圖)]]
=== Pusu sbatas :Kangkwo mincu Kunghekwo qnalang singcng ===
Micu Kangkwo ga kana klwaan o gnsugan 26 sng(Province). Prajing murux siida nasug 8 sng, idas 7 hngkawas 1972 siida, pryuxan cyu(Région)ka sng da. Yabi hngkawas 1996 do wada seasug Maniayma, hunacCiu ni daya Ciu tru nniqan ka Ciucyu. Jiyax 17 idas 5 hngkawas 1997 siida, mnhdu phiyug ka Rworang·Kapira cngfu do, tgkingal nasug “cyu”klwaanga pryuxan “sng”, kiya ni tru sng ga pryuxanhangan:Truma Sai(Bas-Zaïre) priyux trumaKangkwo(Bas-Congo). Daya Sai (Haut-Zaïre)o pryuxan daya Kangkwo, bukuy do pryuxan hraanhidaw(Orientale). Sapa pryuxanCyatancya(Katanga). 11 sng siida:
Pantuntu(Bandundu):snpgan sjiqan 5,201,000 hiyi, knlbangan o 295,658, pusu alang o Pantuntu(Bandundu).
Truma Kangkwo(Bas-Congo):snpgan sjiqan2,835,000 hiyi, knlbangan o 53,920, pusu alang o Matati(Matadi).
Ctaw(Équateur):snpgan sjiqan 4,820,000 hiyi, knlbangan o 403,292, pusu alang o Mupantaka(Mbandaka).
Gqian hidaw Kaysay(Kasai Occidental):snpgansjiqan 3,337,000 hiyi, knlbangan o 154,742, pusu alang o Mupantaka(Mbandaka).
Hraan hidaw Kaysay(Kasai Oriental):snpgan sjiqan3,830,000 hiyi, knlbangan o 170,302, pusu alang o Mupucimai(Mbuji-Mayi).
Cyatancya(Katanga):snpgan sjiqan 4,125,000 hiyi, knlbangan o 496,877, pusu alang o Rupnpasi.
Cinsya csyas:snpgan sjiqan 6,541,300 hiyi, knlbangano 9,965.
Maniayma(Maniema):snpgan sjiqan 1,246,787hiyi, knlbangan o 132,250, pusu alang o Cintu(Kindu).
Daya Ciu(Nord-Kivu):snpgan sjiqan 3,564,434 hiyi, knlbangan o 59,483, pusu alang o Kema(Goma).
Hraan hidaw(Orientale):5,566,000 hiyi ka sjiqan, 503,239 ka knlbangan na, pusu alang o Cisangcyani.
Hunac Uci(Sud-Kivu):2,837,779 hiyi ka sjiqan, 65,070 ka knlababg na dxgal,pusu alang o Pukau(Bukavu)
=== Hngkawas 2005 mnegaya bgurah Seynfa, sugan na 26 klgan sng ka Kangkwo Micu Kunghekwo: ===
{| class="wikitable"
|+
!Spngan
!Sng(省)
!Sowfu(首府)
|-
|1
|Cinsyasa
|Cinsyasa
|-
|2
|Kska kangkwosng
|Matti
|-
|3
|Kwankwosng
|Knkay
|-
|4
|Kweyrusng
|Cikweytey
|-
|5
|Mayientungpeysng
|Yinungkr
|-
|6
| Kaysaysng
|Ruyeypo
|-
|7
|Ruruasng
|Kanancya
|-
|8
|Hraan hidaw Kaysaysng
|Mupucimayi
|-
|9
|Rwomamisng
|Kapinta
|-
|10
|Sankurusng
|Rwocya
|-
|11
|Maneymasng
|Cintu
|-
|12
|Nanciusng
|''Pukau''
|-
|13
|Peyciusng
|Kema
|-
|14
|Yiturisng
|Puniya
|-
|15
|Daya Weyraysng
|Yisirwo
|-
|16
|Cyawposng
|Cisangnicya
|-
|17
|Hunac Weyraysng
|Puta
|-
|18
|Daya Upancisang
|Kepatworay
|-
|19
|Mungcyarasng
|Risara
|-
|20
|Hunac Upancisang
|Kaymeyna
|-
|21
|Ctawsng
|Mupantaka
|-
|22
|Cuapasng
|Poenty
|-
|23
|Tankenikasng
|Karaymi
|-
|24
|Daya Rwomamisng
|Kamina
|-
|25
|Ruarasng
|Keruwey
|-
|26
|Daya Cyatancyasng
|Rupnpasi
|}
== ''Yisu''(藝術) ==
Meysuyueyn Cinsyasa ga ida hbaraw bi ka empsruway kklwaan gaga tmgsa hini. Niqan bi hangan na yisucya Hngri·Karama ida gaga tmgsa Meysuyueyn Cinsyasa uri. Pnhiyug niya nanaq saan rmisuh patas o ida saan bi hbaraw seejiq Tlu eFeycow ka hiya. Rahuq na niqan bi hangan yisucya o saw ka Lema Kusa、Roger Botembe、Claudy Khan、Mavinga Nshole dnii. tyawkecya o Alfred Liyolo、Freddy Tsimba dnii.
=== Pkla(註釋) ===
Leexan thnganan patas cungkwo nii ga ida Tlu cungkwo ka gisu mduuy. “cing” nii ga gisu tmiyug pusu alang Cinsyasa, pseanak mtna hangan saw Kangkwo kunghekwo(pusu alang o Purasas, lxanan lmawa “Kangkwopu” msa.
Dha klwaan nii ga hngkawas 1960 siida teumal [[Reynhekwo]] pstuq kari, hangan klwaan Ingkwo o “The Republic of the Congo(Leopoldville)ni “ The Republic of the Congo(Brazzaville). Leopoldville nii o kika hangan Cinsyasa sexual “Riawpoteweyr).
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/刚果民主共和国<nowiki/>(參考自中文維基百科)
* [http://www.cia.gov/ CIA]
iwynslkauxbrl2ktf75abtuniwwuj1q
Denis Sassou Nguesso
0
333
95162
85956
2023-02-10T22:40:49Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q57418]]
95162
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Denis Sassou Nguesso 2014.jpg|thumb|Denis Sassou Nguesso 2014(德尼·薩蘇-恩格索)|alt=Denis Sassou Nguesso 2014.jpg]]
[[Patas bntasan:Congolese lady.jpg|縮圖|File:Congolese lady.jpg-剛果婦女服飾]]
[[Patas bntasan:Chutes Livingstone.jpg|縮圖|File:Chutes Livingstone.jpg-李文斯頓瀑布]]
[[Patas bntasan:SAINTE RITA CONG-BR2.jpg|縮圖|File:SAINTE RITA CONG-BR2.jpg-小學]]
= Denis Sassou Nguesso (德尼·薩蘇-恩格索) =
Mntucing hngkawas 1943 idas 11 jiyax 23 ka Denis Sassou Nguesso ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Congo, the republic of the]] ta sayang o kiya ka Denis Sassou Nguesso, pnaah hngkawas 1997 idas 10 jiyax 25 pnrajing kmlawa klwaan.
= Denis Sassou Nguesso (德尼·薩蘇-恩格索) =
'''Joseph Kabila Kabange''' (/kæˈbiːlə/ ''kab-EE-lə,'' kari France: [ʒɔzɛf kabila], mntuting kngkawas 1971 idas 6 diyax 4), Congo Mincu Konghkwo Congsn Sanggiying saya, mnuda Congo Mincu Konghkwo Soto, Tucayce, laqi brah Soto Laurent-Désiré Kabila, wada phqilan ka tama niya daw lmutuc Soto ka '''Joseph Kabila Kabange.'''
== Kndusan mi kyoiku cuxal (早年生活和教育) ==
'''Joseph Kabila Kabange''' mi tnrurul swayi qridin niya Jaynet Kabila u mntuting 1971 idas 6 diyax 4. '''Joseph Kabila Kabange''' mniq Uganda mi Tanzania wada mnhdu muyas pyasan tutiping mi pyasan tukcka kyoiku, kngkawas 1991 daw mtmay Tanzania Pyasan Tubeyhing Sanrankang muyas horicu, bukuy daw prading musa pcaping heytay, smnul tama niya musa mccbu.
== Qpahun(職業) ==
Kngkawas 2001 idas 1 cida, tama niya Laurent-Désiré Kabila Soto wada phqilun daw, '''Joseph Kabila Kabange''' u wada phyuwan Neyke Kaygi subway dha kana biyax dmudul seyhu mi heytay, ngalan Soto mi ucwang butay Congsring.
Kngkawas 2006 idas 11 cida, wada mbiyax mangal Soto seyngkyo.
Kngkawas 2011 Congo knbaraw hoying diyax 16 ka muda pkla ndanan seyngkyo, mniq kngkawas 2011 idas 11 diyax 28 ka mnuda Soto seyngkyo cida, '''Joseph Kabila Kabange''' u wada mangal 48.95% hyo, kiya ka knkana kcka hosweynjn knhbaraw bay hyo niya, mndungus mangal lmutuc qpahun Soto.
Kngkawas 2016 idas 12 diyax 31 cida, wada niqan pnsdhuwan kari dha ka '''Joseph Kabila Kabange''' tuhuy Hantaypay, Soto seyngkyo u wada dha nsung pniqun kngkawas 2017 thiti balay muda seyngkyo, wada mnhdu prngaw diyax daw seyngkyo kwanweyn u mntxan muda rmngaw hdlun dhuq kngkawas 2019 ka Soto seyngkyo, kiya ka pnklan kari pa wada msang balay kana ka ssediq, bukuy daw pspuruq ka swey yosing, wada danan mirik Congo Mincu Konghkwo Seyhu, niqan 8 hiyi sediq ka wada mrdang, 10 sngari sediq kangyi ka wada qrapun, Congo Mincu Konghkwo Seyhu u pwaya kari alaw ‘Quri Anjeyng Qnlhangan’, knkana qnlhangan pa kndadax cida prading muda uka spngan diyax mphing wangru mi uuda syunsi.
Kngkawas 2018 idas 8 cida, Congo Mincu Konghkwo Seyhu Pkla Kari Niya ka muda pkla kari '''Joseph Kabila Kabange''' pa uxay mptumal kngkawas 2012 idas 12 Soto Knbeyhing Seyngkyo.
== Kndusan niya(個人生活) ==
'''Joseph Kabila Kabange''' u mniq kngkawas 2006 idas 6 diyax 1 msupu Olive Lembe di Sita msturung. Pnstrngan dha u mniq kngkawas 2006 idas 6 diyax 17 muda. Niqan 1 laqi qridin, mtuting kngkawas 2001, pthnganun Sifa, bqanan hangan bubu '''Joseph Kabila Kabange. '''
Alaw '''Joseph Kabila Kabange''' pa sinjya Kiristokyo burah kyokay, qridin niya Lembe di Sita ka sinjya Teyngskyo, so kiya pa muda waya psdhu msturung u dmuwi pnspuwan ddha snlhayan niyi muda. ''' '''
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* 郭明正
choegc18625aog2u0sebh9z289s7f6e
Denmark
0
334
106308
102872
2025-01-08T04:13:44Z
CommonsDelinker
52
Replacing National_Coat_of_arms_of_Denmark.svg with [[File:National_coat_of_arms_of_Denmark.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR6|Criterion 6]]).
106308
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Denmark.svg|thumb|Flag of Denmark-Kwoci Tanmay(丹麥國旗)|alt=Flag of Denmark.svg|338x338px]]
= Denmark(丹麥) =
Gaga kska Owcow ka [[Denmark]], 56 00 N, 10 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 43,094 sq km(hangan na o Tg134)(knlbanga dxgal o 42,434 sq km, knlbangan qsiya o 660 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 5,593,785 hiyi.
Gaga [[Copenhagen]] ka pusu alang paru, jiyax 5 idas 6 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Denmark ga wada sugan 63.40% ka dxgal qpahan, 12.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 23.70% na.
[[Patas bntasan:National coat of arms of Denmark.svg|thumb|File:National coat of arms of Denmark.svg-Kwohwey. (國徽)]]
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Frederik X, pnaah hngkawas2024 idas 1 jiyax 14pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Tanmay(丹麥) =
Tanmay we(kari Tamay: Danmark) alang ga meniq Peyow ma, ririh so luwan nPeow kwocya ma, luwan cucwen kwocya nTanmay wangkwo(kari Tamay: Kongeriget Danmark), cincurisen ka cunti na ma, mingcucu ka yihwe na, Kopunhaken ka sotu na, Tnmay wangkwo nii we pnlekuh na Kwohwaro-cuwitaw daka Korinran, tgdaya ba alang bobo dheran nii. Ado mntena ba ka kari, gaya ma rekisi daka Tanmay, Nowe ma Zweten, kika gxalun daha mesa Sukantinaweya kwocya. Luwan alang Owcorenmong ka Tanmay nii, mbleyaq bale ka cinci na, uka seediq so muure ma mqrinuc, dngusan ba kesun hurikwo, kawtu kayhwa kwocya ka dhrya. Luwan alang tnpusu ba pheyu Peytasiyang kongyecucu ka Tanmay. Cwincu daha saya we, Makorito-arsu niwang, paru ba dnoi na beyax qmlahang alang ka congyancenhu daha, ma, dheya ka qmlahang duna suti daha Hwaro cwintaw ma Korinran duri.
== Risu(歷史) ==
Kndalax pasuci betaq susuci, mnsuupu ka seediq Tanmay, seediq Nowe ma seediq Zweten, gxalun daha mesa Weycingzun, Weycingzun nii ciida we skadi dheran tthrigan daha, kmremux alang icil ma mbbaruy bbrigun daha ge, uka inu ini daha dai ka kana Owco. Dheya ka rmabang bale ndaan daha quri Pureten ma siow hiya, wada daha ngalan hii Ingkoran, Ayarran ma Hwako. Sqita patis pntasan Yeringsu dige, wad tongyi na Hraar-yisu ka Tanmay so knkawas 965, ma, snhei citucyaw. Hani pnrdingan 11 suci, wada tongyi nKanyoto-tawang mterun knkawas ka Tanmay, Ingkoran ma Nowe. Kndalax ckceka congsuci betaq wanci na we, nTanmay kana dheran Sukona han, betaq Aysaniya ka qnlhangan na, quri hunac we betaq alang Surosuwesi ma Hwoarsutan-kongkwo.
Knkawas 1397, msuupu smalu Kongcu-renpang ka Tanmay, Zweten ma Nowe(Kamar-renmong), Makorito-yisu ka phyegan daha thulang, teru luwan alang nii we mntena ka hnyegan daha meniq renpang. Ani si, ini kthulang bale ka Makorito niwang nii. Maha 125 knkawas pnhyegan ka renpang nii we, msquri naq renpang nii ka risu dheran nSukantinaweya hii, mneegu turi ka Zweten, ani si wada naq asi ngali hii Tanmay dungan. Knkawas 1523 idas 7, wada ngalan Zweten kwowang ka Sutokoarmo, kika turi ka Zweten di, bobo na de smmalu Tanmay-Nowe renho ka Tanmay daka Nowe di. Knkawas 1530, pstotuy Poce-cancung ka dheran quri Sukantinaweya, ma, dmidil knpriyux snhiyan, so kiya de, wada snhei rutocong ka Tanmay di.
Bobo wada turi ka Zweten de, mndaha tlamun(tmlaman) na mkqmlahang Zweten ka Tanmay, texal we mpitu knkawas mccebu quri daya, texal dungan we pncbuwan kesun Kaarma. Mndaha pncbuwan nii ge ini na ngali qqlahangun Zweten ka Tamay nii dungan, ani si wada pririh snliqan pncbuwan ka Zweten. Cenga na ali, muyu Horan pnheyu Tongingtu-kongsu ka Tanmay ka pheyu Tanmay-kongsu, niqan sntangan na mosa qmlahang Suriranka, ani si bale ba qnlhangan we wano ba Ingtu-toranpakwe. Ado ini baka mccebu ka Tanmay ma, wada muuwic pncbuwan nii ka supi na di, kika mtutuy pncbuwan nii ka Zweten. Ckceka na mccebu mterun knkawas(peeyah 1618 betaq 1648), bukung nTanmay ka Korisutian-susu, niqan lnglungan na mkdmudul snhhei rutocong, wada muwa ini baka mccebu ka knkawas 1626; knkwas 1627, dmudul supi na tencucyaw ka Aarpuhoto.Pong.Hwarunsutan mosa kmremux Zutoran-pantaw, asi maku malix pncbuwan nii ka Tanmay. Knkawas 1643, mosa kmremux Zutoran-pantaw ka Zweten, so kawas na de paha kari mesa nami ka dheran Sukona mesa hii. Ado wada ngalan Zweten, kika ini baka ppuqun ka quri sotu daha ma, uka nngalan pnhmaan ka alang daha ma, mpunu kesun hesuping, wada asi keerih 20% ka hei seediq Tanmay, kika yexun ppatis Puromuso tyawye ka Tanmay, wada hii biqan Zweten ka Haran, Kotoran, Aysaniya nTanmay ma duma dheran nNowe. Knkawas 1657, bukung Tanmay ka Foretori-sansu mosa mcebu Zweten, ma, mosa dehuk cmebu knthyaan ka Raymu-hweartung, ani ba rbangun, wada ini baka dungan ma, wada biqan Zweten ka Sukona, Puraycino, Toruntorako ma Pounhwomu-taw dungan. Bobo daha knkawas de wada ngalan Tanmay ka Toruntorako ma Pounhwomu-taw dungan.
Cenga na pncbuwan kesun Naporun ciida, mkcongri pncbuwan nIngkwo daka Hwakwo ka Tanmay. Ani si qtaan na mesa mpcebu Ingkwo ka Tanmay mosa tuumal congri-renmong, kika mndaha mosa kmremux Kopunhakun ka Ingkwo, pawcen cancung kesun daha knrmuxan nii. Mosa kmremux Kopunhakun ka Ingkwo ciida we, wada turi ka Nowe di ma, wada mswaye ka Tanmay-Nowe tongmong. Knkawas 1830 we mbeyax ba msquri mingcuhwa ka Tanmay nii, knkawas 1849 idas 6 ali 5, wada mtbale ba kndalax cincu-cwancu mquri cincu-risen ka tanmay nii. Knkawas 1864, wada ini baka pncbuwan Putan cancung ka Tanmay, wada pyexun mege Purusu ka dheran quri Surosuwesi-Hwoarsutan nTanmay. Mccebu kesun tiyicu sucetacan ka bobo dheran nii ciida, ini osa tgimax mccebu ka Tanmay, ani si spooda daha Fanarsay tawye de, wada naq prrihan Tanmay ka dheran nngalan Purusu. Icu na niqan seediq Tokwo ciida dmudul mesa ringtu sohucuyi, Tanmay nii de sbege nanaq na seediq ga meniq hiya ka gmao ssaan daha, so kiya de, seediq ga meniq quri daya na we wada mquri Tanmay ma, seediq quri hunac na wa meniq naq Tokwo.
Knkawas 1939, Tanmay daka Tokwo naswe we, matis patis mesa iya ta pkremux ma iya ta pccebu, ani si, knkawas 1940 idas 4 ali 9 di we kmremux Tanmay ka Tokwo naswe. Daha ba patis hido ka kncyukan nTanmay de tmpupu ini baka di. Cingci hoco na Tanmay daka Tokwo naswe we betaq knkawas 1943, bobo na de ini sruwa mpslutuc hoco ka Tanmay di, wada daha sliqan kana hari asu nTanmay hwangcya haycyun, ma, hadun na Zweten ka duma kwanyen na. Tiarcu sucetacan dungan de, hadun na Zweten ka Yotayzun mneniq alang daha, icu na qqhedu phuqil na Tokwo naswe. Ssbaang na knrmuxan Suren, smmalu cuyencyun suupu Tokwo kmciyuk. Knkawas 1944, alang Pingtaw nii we, spooda na ga ngalan ka Tanmay ma, paha kari psetuq pnugluban daha kongcu-renpang daka Tanmay, ma, pheyu naq konghokwo. Knkawas 1948, Hwaro-cwintaw we wada mangan tikuh cucucwen.
Bobo na arcan, mosa tuumal pheyu Owco cuyomawyi renmong, Peytasiyang kongyecucu ma Renhokwo ka Tanmay, kika tnpusu pheyu dcucu dnii ka Tanmay nii duri. Knkawas 1973, spooda daha kongming topyaw, wada tuumal Owco cingci kongtongti ka Tanmay. Knkawas 1993, spooda daha kongto, wada smruwa matis masucweko tyawye ma, mosa tuumal Owmong, mosa ddaun Owco yitihwa. Knkawas 2000, spooda na kongming towpyaw ma, ini sruwa tuumal Owyenci. Daha alang dheran qnlhangan na Hwaro cwintaw ma Koringran peni, ado kmdakar aangal daha qcurux, ini tuumal mosa Owmong. Kingal duri, Tanmay nii we meniq ini pntena knxelan we qnlhangan na kana laalang quri daya Owco. 443 ka tawyi niqan tnungayan kssiyo na (1419 ka kana tawyi na, 100m² ka knuglahang na), ckceka na we 72 ka uka seediq tawyi na,
== Cungcu(政治) ==
Knkawas 1849 di ge, pheyu cincu risen ka cungcu ticu nTanmay nii, uka riyung alang Owco ka peeyah cincu cwancung ma, wada mtbale ba mqquri cincu risen ma, ini oda mccebu ma msdara, mdaadis nhqilan seediq. Niwang daha Makorito arsu ka bukung daha ba paru, ani si beyax dnoi na we ngayan nanaq. Cungcu sitong nTanmay nii we, ga toma na senhwa daha, asi ka moda snruwa na yihwe ka syocen daha, ma, asi ka hmrinas 40% ka snrwaan cenming towpyaw daha. Speeyah senhwa nTanmay nii de, sancwen funri ka alang ndheya, kika kesun rihwa, suhwa ma singcung, ini pssdayak ka ooda na teru nii. Tanmay yihwe nii we yiyencu, Folketing kesun daha(179 kana ka ttloongan na). Ckceka ttloongan na 179 nii we, daha ka ttloongan na cucucunghu Koringran ma, daha ka ttloongan na cucucunghu Faro cintaw duri. cwetatang na yihwe daka ka paha ngayan seediq daun daha psgao ngungalun sosyan, ma, niwang daha ka paha kari pnhyegan ma, kana pqeepah singcung pumun na. Yihwe daha we mnsepac knkawas senci texal, ani si sosyan we niqan beyax nap aha kari mesa knama cising ka tasen. Kndalax knkawas 1982, renho cunghu nTanmay nii we sawsu cunghu, niqan naq duma tangpay ka ga lmekuh cunghu daha, knduwa naq meniq hii ka yihwe tosu.
Kingal duri we kwofan, waycyaw na Koringran daka Faro cintaw we, ga dooyan na tnpusu Tanmay, tnpusu Tanmay duri we dmayo quri so cingci daha klaali. Kana so ooda daha de dheya naq moda kana, ma, biqan na yihwe ka kana beyax ooda so nii. Niwang daha duri we spooda na pnsgao nyihwe daha pheyu sosyan daha.
=== Singcun cihwa(行政區劃) ===
Kndalax knkawas 2007 idas 1 ka knpriyux singcun hwaci nTanmay, cuuxan han we 13 sen(amter) ma, 270 cucusu(Kommuner), wada na sliihun 5 ciyi(regioner) ma, 98 cucusu di. Meniq ka cucusu spuwan na we, asi ka dehuk 20,000 hei ka seediq na(niqan na naq ka ini dehuk). Kana singcung hwaci na we, uka cenri na mangal sweso, bale ba oda na we yiryaw huu, mnege congtan ma tihwang ka pila na. Senci na cucusu ma hwaci na we cusen, knkawas 2009 idas 11 ka ndaan daha senci hndure.
Tanmay wangkwo nii we tanyicu kwocya, ani si, Koringran daka Hwaro cintaw we, mangal cucutiwe daha knkawas 1948 ma, knkawas 1979. Tanmay yihwe we, wada na sbege daha cucuci nii ka rihwacen na, skela daha ooda naq ddaun daha. Ani si, rihwa yihwe na daha cucuci nii we, ga tuumal Tanmay yihwhe duri, daka ka tloongan na ga Tanmay yihwe ka daha cucuci nii. Niqn ka kawci cwanyen snkgulan nTanmay ga meniq daha cucuci hiya, dheya ka pooda ddaun daha.
== Tiri(地理) ==
[[Patas bntasan:EU-Denmark.svg|thumb|File:EU-Denmark.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
Tanmay nii we ga meniq quri daya Owco, rcilung paru ka teru deriq na, daya na we pcenga Tasiyang Peyhay daka Porotihay ma, mqqita dah aka Zweten ma Nowe, hunac na we mtaayus Tokwo, alang Tanmay niqan Toranpantaw, Feingtaw, Sirantaw ma Tawyi ssiyo na, ma, dheran naq ba alang tanmay nii we 43,094km². niqan daha cucu ringti ka Tanmay: kika Farocwintaw ga meniq Peytasiyang ma, Koringran (217,56 wan pinghwang kongri ka knglhangan na, tgkingl knglhangan tawyi bobo dheran nii) ga meniq Peymeyco. Rmabang paru ba tawyi naq Tanmay nii we Feingtaw daka Sirantaw. Meniq ka Pounhoarmutaw we, ga meniq mtheya hhreyan hido alang ka Porotihay. Egu ba yawyi daha ga mggaluk pnhako daha, hako paru ka Orohaysya we, pggaluk Kopunhakun nSiran daka Mamoar nZweten, ma, hako ka Syawpearto we pggaluk Zutoranpantaw daka Feingtaw, duma ka syawtaw de niqan asu ma sapah skiya ka mhaduc seediq.
Hayansen nTanmay we 7214km ka qndisan na, quri hunac we 68km ka pntaayus na daka Tokwo, tgdaya na bale we Sukakun ssaan rmigo seediq, tghunac na bale we Kayso, tggqiyan hido na bale we Blåvandshuk, tghreyan ba hido na we Østerskær. Kana dheran nTanmay nii we msbreenux hari, spun qmita di we maha 31 kongcu ka haype na, netun ini spegi ka Faro cwintaw daka Koringran de, dgiyaq Moraysan ka rmabang ba knbbaro na, 170,86 kongcu ka knbrawan na.
=== Karac(氣候) ===
Karac nTanmay nii we karac so mmuuxun rcilung paru. So mtuuxun hari misan, idas 1 daka idas 2 we 0℃ ka pingcin wuntu na; so tleetu hari de rbagan, idas 8 de 15℃ ka pingcin wuntu na; mpmisan de mhhuriq hari ka karac na ma, mddengu de mprbagan. Kingal knkawas we 121 ali ka qmuyux, qnyuxan na kingal knkawas we 600mm betaq 800mm. Ado ga meniq quri daya ka alang Tanmay nii, ini pntena qndisan na ali diyan daka ali keeman de, misan ma rbagan. Misan han we, asi ka patis hido mgrebu 8:45 mnkala ka hido, ma, bobo mnekan 3:45 patis hido de tena mgeqi ka hido di; rbagan dige mgrebu ba 4:30 mnkala hido di, ma, asi ba ka patis hido keeman 11:00 de mgheqi ka hido.
== Zunko(人口) ==
=== Congcyaw(宗教) ===
Betaq knkawas 2013 idas 1, 79.1% ka snhei Tanmay kwocyaw─Rutocong, wada meelih 0.7% de pseengun knkawas 2012, pseengun knkawas 2011 we wada meelih 1.3%. Ani naq hbaro ba ka snhei Tanmay kwocyaw we, ani si knkingal ali gdregan tgmmteru we, ini dehuk 3% kana ka seediq Tanmay mosa ktokay. Pnsdehu sehwa nTanmay nii we, asi qlung ba niqan kingal ka seediq nhwangsu snhei Tanmay kwocya, duma de ani naq snhei congcyaw icil. Knkawas 1682, Tanmay nii we, srwaun na tikuh ka snhei Roma tencucyaw, Kayko-cong ma, Yotaycyaw, ani si knpriyux snhiyan we ini srwai hwari ka kiya. Betaq ba knxelan 1970 de, srwaan ka knpriyux snhiyan nii. Saya dige, ani naq ini plaale smiling seyhu de, ini huwa ka dmudul msterung ma dmudul kana so niqan ka smseman di.
Musuring nTanmay nii we, sndayak 3% congzunko na, dheya ka tg2 knrahul congcyaw twanti na, kika Isurancyaw ka tgparu ba sawsu congcyaw nTanmay. Betaq knkawas 2009 de, 19 kana snrwaan na Musuring soci. Ini spegi ka Tanmay kwocyaw daka Isurancyaw di we, seediq snhei congcyaw icil ge smdayak 2% congzunko na, ani si uka congcyaw ka hmrinas 1% congzunko na. Sqita ndaan smepu 2010 na Eurobarometer we, 28% ka snhei niqan ba ka Utux Baro mesa seediq Tanmay, 47% ka snhei niqan naq ka kesun cingsun, uxe de beyax naq kkuudus, 24% ka ini snhei niqan kesun cingsun, Utux Baro ma beyax naq kkuudus.
== Wunhwa(文化) ==
Nkingal sihwang-wunhwa ka Tanmay wunhwa nii, paru bale qqtaun quri kesun yisu, uka psnakan daka kkuudus na seediq Tanmay. Mghuwe, ini slahuq ali ddhekan/ssaan ma, mtbale kana seediq alang nii we, gaya ba nTanmay ka kiya. Meniq Tanmay hii peni, netun so pgknakan taxa seediq daka rahul seediq di we, yaani pgpais denu, anu so kiya di we, pseeliq gaya nCantay-hwaco de meniq quri Sukanti-naweya hiya. Seyhu nTanmay nii we, egu bale pila wada na spquri wunhwa ma yisu daha, egu bale pila so nii ga dooyan tihwang cunghu, kika ga asi suupu moda ooda so nii ka seediq daha. Tanmay nii we egu ba ka wunhwa ma knkela pnsltudan drudan daha. Quri kose-ringyi we niqan ka Tiku. Puraho, Ruto.A.Koting, Niarsu.Poar; quri wunse we niqan ka Hansu.Korisutian.Antusung, Sorung.Pear.Ciarkoko, Kayrun.Payresun (Isa.Tannisun ka piming na), Rutoweko.Hoarpoko, Hunriko.pungtopitan, Piyato.Hayun, ma, Hoarman.Pang; quri ingye we niqan Kaar.Niarsun, Michael Learns to Rock dnii, meniq ka pnsuega na tawyen Kaar.Siowtoar.Raytoye ma Las.Pong.Tiar we paru ba nayan daha.
Egu ba ssaan lmigo seediq sotu na Tanmay nii ka Kopunhakun hii, so ka Cihuri kongyen, Amaring pawkong, Korisucin pawkong, Sungmu cyawtang, Rosun pawkong, Kopunhakun ciyen, Hwetore cyawtang, Towaar poukwan, Yenta ma Meyzunti tyawsyang dnii. Smkuxul madis phepah ddahur daha ka seedqi Tanmay, nirih daha knhwayan. Mgnetun msterung ma hmaduc seediq mngedang we mege phepah bhege, so kana de pgyaun daha mege phepah bhege. Smkuxul taapa rulu tmediq/didensya, kii ngalan daha ttpaaun mosa nuinu, ririh so mpdaha seediq de niqan kingal didensya. Seediq Tanmay nii ge, niqan gaya pshata de niqan seediq meyah sapah daha. Cucyo ka kwoming yungtong nTanmay nii. Kwocya cucyotwe nTanmay nii ge, kndalax knkawas 1984 betaq knkawas2004 we, mnmmsepac dehuk cesay nOwco cuccyo cinpyawsay pnseengan daha, dheya mnangal kwacyun ka knkawas 1992. Spegun de egu bale ka suceci ka yuntongyen nTanmay nii, kiya kana ka mtawai Misear. Rawtorupu daka Purayun. Rawtorupu, mgduwa ba muncyang ka Sumecear, Tanniar.Ako, Zong.Taar.Tomasun, Nikorasu.Puntona ma, Tomasu.Hoarweko dnii.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%B9%E9%BA%A6<nowiki/>(參考自中文維基百科)
gddbcvaijugsqg19z2cfz302swcx4xi
Dgiyaq Tmpupu(Dgiyaq Klbiyun)
0
335
18809
18808
2021-03-18T14:12:35Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
18808
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:MountainChiLai.jpg|thumb|Dgiyaq Tmpupu(Dgiyaq Klbiyun)(奇萊山)]]
Sbiyaw balay, mniq ska Dgiyaq Tmpupu(Dgiyaq Klbiyun) hiya ka paru balay qhuni. Paru balay snsagan na ka sida ni rnabaw niya. Ana jiyan o yasa ssagan sida ni rnabaw na ka lhbun na o mnkuung mdka saw keeman ka jiyan. Wada niqan 1 jiyax, sriyu paah truma qhuni ka 1 mneudus 4 papak ni ubal kana ka hiyi na. Smnegul na hiya ka sriyu 1 o mneudus niqan bungu ka baraw na ni mdka saw pungu qhuni taan, niqan 2 gamil ni 2 sida na ka paah baang. Duri ni sriyu paah baraw ka 2 mneudus, rqling bbaraw bi ka 1 ni ini tduwa mksa, 1 do ini tduwa mksa dxgal ni skiya, dnii o kika samat, seejiq, quyu, ni qbhni. Sriyu paah baraw o mtduwa mniq qhuni baraw, kiya ni sriyu paah truma o ini tduwa mniq qhuni baraw, kika ini pndka ka kndsan seejiq , samat, quyu ni qbhni. Ana yaa snriyu paah qhuni ka 4 klgan nii o, ini pseupu yaa wada piya idas, wada niqan 1 jiyax, empprngaw ka dhiya nii,“Paah sayang, niqan saw mneudus uqun o uqa ta ni kdsa ta”mkksa. Kiya do paah siida, smpung mkan saw uqun dha nanak ni meudus ka dhiya. Babaw na nii, snriyu paah lhbun qhuni ka 1 snaw nii o paah hiyi niya sriyu ka 2 laqi, kiya o snaw ni kuyuh. Mdakil ka 2 laqi nii ni mstrung msdungus da. Mtucing 1 ka laqi dha ni malu bi kndsan dha. Mrana paah hini ka Truku msa ka rudan Truku sbiyaw.
== 參考文獻 ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
7kuckqg9w66869ynza8fpbvsasxjbfn
Dha hidaw
0
336
106680
97206
2025-03-12T11:14:45Z
Nicole1301
651
/* Dha hidaw (兩個太陽) */
106680
wikitext
text/x-wiki
= '''Dha hidaw (兩個太陽)''' =
== Dha hidaw (布農族神話故事-兩個太陽) ==
Sbiyaw o karac baraw ga niqan dha hidaw,ada ka saw suling puniq ka kncilux rdax hidaw, kiya ni uuqun sjiqun ga ana ungac tahuc puniq muduh o, bsaun truma hidaw do, kika mhada da. Niqan jiyax, msdungus kska alang Hung-tow ga, madas lqian dha musa dgiyaq daya, phiyug kingal beygi stasaw laqi, kiya ni ini lnglung ana manu ka tama ni bubu dni wada qmpah qpahan da. Duri ni siida mduuy kncilux rdax hidaw muduh uuqun dha;Duri ni siida mduuy kncilux rdax hidaw muduh uuqun dha;Mhada ka mhada ka uuqun dha, ida wada dnguan rdax hidaw ka laqi uri da. Qmita wada dnguan hidaw laqi ka tama ni bubu do,wada naqih bi kuxul dha ka msdungus ni mlingis da,kiya ni wada dha rqriqun balay ka hidaw.pusa baraw tduling baga dha ka msdungus ni pdowriq kingal hidaw smapuh mhuni, qmita saw nii ka Utux Baraw do, naqih bi kuxul na uri. Ini qbsiyaq do, manu ka Si-qa-ju-run na Ting-kaw-teyn do pryuxun na idas ka hidaw da. Paah hiya siida, karac baraw o sngari kingal bi hidaw da.
== Pnyahan ppatas (參考資料) ==
* 來源: 蒐集至那瑪夏文物館
* Bunun Tu Paliqabasan ( Takbanuaz Isbukun) 布農傳說故事 巒社群 / 郡社群 (1930年~1935年)
* 南投縣原住民部落大學 / 南投縣政府原住民行政局 出版
* 翻譯老師: Lituk Teymu - 詹素娥老師 / 編輯手: 張慧琳
i9x0u458fxstro11tjlya76s3x6o8sm
Dheran
0
337
18839
18838
2021-03-18T14:12:41Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
18838
wikitext
text/x-wiki
= Dheran(土地) =
Dheran 土地
Dheran hgalang透水性高的土地
Dheran srcilung 透水性不好容易淹水的土地
Dheran bale 水田
Dheran cadu 乾旱龜裂的田
Dheran mmaku 都是芒草
Dheran tmara 很乾淨沒有草且可以開始種植的田地
Dheran tongan 肥沃的土地
[[Snakun:Tgdaya]]
kjfhyf0iakpcwhth1oj4gcxkf9yko0n
Didier Burkhalter
0
338
18848
18847
2021-03-18T14:12:45Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
18847
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Didier Burkhalter 2011.jpg|thumb|Didier Burkhalter 2011(迪迪埃·布爾克哈爾特)|alt=Didier Burkhalter 2011.jpg]]
= Didier Burkhalter (迪迪埃·布爾克哈爾特) =
Mntucing hngkawas 1960 idas 4 jiyax 17 ka Didier Burkhalter ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Switzerland]] ta sayang o kiya ka Didier Burkhalter, pnaah hngkawas 2012 idas 1 jiyax 1 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
5d8qly8o4tfkngze33zb8f56zpppedo
Dihekoay
0
339
100432
74442
2023-10-06T00:09:56Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100432
wikitext
text/x-wiki
= Dihekoay(陸安部落) =
Gaga mniq Taytung Cusangsyang ka alang Dihekoay.
76 sapah ka kneegu na sapah, 198 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 84% niqan 167 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 16% niqan 31 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis80%, Puyuma1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq1%, ni rahuq na o3%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Nniqan hini o tmhangan dha Lihekoai ka seejiq Amis, duma kari liheko o muxul bi karac ka dungus kari niya.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nuysan Tay-tung nsgan C-san alang Ta-pu.
== Gasuc(範圍) ==
Ga mniq daya gqian hidaw sngayan rulu rqngul C-san saw hari 2.6km hiya.
== Klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Teyeyn-cu-cyaw.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Yasa daya alang Dihekoay nii o hnturan ddgiyaq ka gbihur hiya, kika ini tduwa mrmux ruwan alang ka gbihur Pey-fung misan, muxul bi ka karac. Kiya ni tmhangan dha Lihekoai ka seejiq Amis, bukuy kwang-fu do tmhangan dha Dihekoay da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5q0uxcurte1s3tfclqlao2o2o5cfclg
Dikidiki
0
340
100433
78266
2023-10-06T00:10:01Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100433
wikitext
text/x-wiki
= Dikidiki(利吉部落) =
Gaga mniq Taytung Peynansyang ka alang Dikidiki.
110 sapah ka kneegu na sapah, 300 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 70% niqan 211 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 30% niqan 89 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis66%, Rukai1%, Puyuma1%, ni rahuq na o2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Hangan alang nii o dungus bi o lnglungan bi ka hangan Likiliki nii msa.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Tay-tung nsgan Pey-nan alang Dikidiki.
== Gasuc(範圍) ==
Mniq igi yayung Pey-nan, hunac dgiyaq Ciyeyn.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Tay-ti(台地), knjisan dgiyaq o 70 dhuq 100.
== Pgkla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Tay-pey>Kwo-taw 1 haw>Kwo-taw 3 haw>Nan-cow cyaw-ryo-taw>Seng-ri ru>Ta-tung ru>Ping-er kung-ru>Tay 1>Cyo-cwang ru>Nan-hwey kung-ru>Ta-he ru>C-pen ru>Hwa-tung hay-an kung-ru>Ken-seng ru>C-hang ru>Tay 11 yi>Tung 45>Dnhqan.
== Kelgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis, tlu, klmukan ni khilang.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Seejiq ga nniqan hini na Amis o pusu bi eniq Heng-cwun na seejiq Amis, rngagan saw 簡金木 o, tnhjilan hini ka seejiq siida, niqan kingal hangan alang o Liki msa, bukuy da tmhangan dha Likiliki da, Hangan alang nii o dungus bi o lnglungan bi ka hangan Likiliki nii msa.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Tduwa saan rmigaw:
◎Knlangan Ri-ci-yuey(利吉月世界)
https://web.archive.org/web/20111014013153/http://www.uutt.com.tw/bn.htm
https://web.archive.org/web/20111014013153/http://www.uutt.com.tw/bn.htm
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
743tr2r7edptk87z349qkore2c1yt95
Dima
0
341
95713
94334
2023-04-03T17:14:04Z
WikiBayer
38
95713
wikitext
text/x-wiki
= Btakan bale / Dima / Jima (桂竹) =
[[Patas bntasan:Phyllostachys bambusoides MS3497.JPG|thumb|Dima-(桂竹)]]
Mniq Taywan hini u hbaraw bay kluwan sediq wa mhuma mi phmaan na qnpahan dxral qhuni ka dima nii, msama kluwan ddima ka hyaan, niqan bbaraw hruun qmuru na, ssiyaqw u bcriyu mburux qaraw mi mtrhak mhru, pusu qaraw dima nii u msdrux mhiyu mi ini qpupur mhru, mdakil ddwiyaq.
Cbiyaw han, ita sediq ngalan dha smluun phyuwan sapah, so ka qlabaw sapah,sduman umalaq tnsediq, ddaan ta mkala hakaw qsiya, smluun lbrak, qnalang, pcpingan qqiya mi qpahan iya, dnii slmuwan qqiya, rmabang bay u pngalan dha psmalu pusu pneyyah bawah ddima ka qaraw dima nii, uxay uri u mniq qnpahan dxral, phuma ta pnwalang ciida, smipaq qaraw dima, sciqi dxral mi psdhu pnwalang, so kluwan sukay, [[tomato]], ciyak dnii hmaan pnwalang, adaw ka mhnuk ka qaraw na, ddiyun ta kngkawas 2,3 daw asi ka prixan burah dungan.
[[Patas bntasan:竹子.jpg|縮圖|dima]]
Kiya uri, ita sediq ngalun dha hana mhru dxral ka lxi dima, saan na cmiyus mi uqun, uxay uri u qmasan dha, kiya lbuwan dima ka wasw na u ngalan dha tduma smluun ubung trasi, lbuwan qqiya, ou bay ddaun na ka dima nii.
[[Snakun:Truku]]
bbowl2vqx8b66zub4x29q2km8fhbg41
Dipit
0
342
100434
18874
2023-10-06T00:10:05Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100434
wikitext
text/x-wiki
= Dipit(復興部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Fungpinsyang ka alang Dipit.
41 sapah ka kneegu na sapah, 77 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 76 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 1 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 94%, ni rahuq na o 5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
qxfvjk5qywigzvtln3vcoci76ra357n
Djelunavunavuk
0
343
100435
18880
2023-10-06T00:10:06Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100435
wikitext
text/x-wiki
= Djelunavunavuk(德路那弗那弗克部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka alang Djelunavunavuk.
27 sapah ka kneegu na sapah, 116 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 112 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 4 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
aaradxfnivxqeic84eerfevyizeharx
Djineljepan
0
344
100436
78587
2023-10-06T00:10:08Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100436
wikitext
text/x-wiki
= Djineljepan(安坡部落) =
Gaga mniq Pingtung Santimnsyang ka alang Djineljepan.
167 sapah ka kneegu na sapah, 559 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 520 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 39 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan95%, Amis2%, Tayal1%, Bunun1%, ni rahuq na o4%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Kndadax klegan seejiq tnpusu Paiwan Ra-wa-er cu lutuc na lqlaqi ka pnhyugan kingal ciway alang. Kika wana bi hini ka 袖珍型 na alang seejiq paiwan.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Ping-tung nsgan San-ti-meng alang Djineljepan.
== Gasuc(範圍) ==
Alang Djineljepan o ga mniq narac yayung Ay-ryaw ni yayung Tan-ken, daya o sdalih nsgan alang Cing-san, hunac o lutuc alang Ma-er, breenux Si-qan-kaw-su, sdalih hraan hidaw dgiyaq Mey-jn, eniq Caw-cow elug dgiyaq Twan-ceng.
== Ti-ri lnglingay(地理環境) ==
San-ri, kana knjisan dgiyaq o 120.
== Pgkla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Tay-pey>Kwo-taw 1 haw>Kwo-taw 3 haw>Cyo-ru cyaw-ryo-taw>Cung-san ru>Tay3 >Teyey-tyeyn ru>Cya-tung ru>Cay-nan ru>Tay 22>Sing-teyeyn ru>Ta-he ru>San-min ru>Ping 29>Ta-se-ko nsgan Se-hwang elug na qnpahan>Sa-si rin-taw>Dnhqan
== Klgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Paiwan.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Paiwan.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Pusu snhiyan kndsan dha nanaq kelgan Paiwan, Joro, Dyeynskyo, Taw-cyaw, pnrhulan Na-sa-re-jen.
== Pnaah alang(部落由來) ==
nSeejiq alang Djineljepan, kndadax seuxal paah alang Ta-se tnhjilan suyang bi qtaan alang Djineljepan hini, kika pnhyugan bgurah na alang.
Qnita ta patas《Patas Kaw-sa-cu Teyaw-ca-su》saw nii ka pntasan na ruwan, mniq saw hari brah hngkwasan 270 siida, alang Ta-se na qbsuran na snaw tnsapah Takiva, ga mnapa rabu sapah qbsuran alang(Towmu) siida qnuqu pnsluqih tunux laqi rabu, kika asi huqil ka laqi rabu. kiya ni msaang bi ka qbsuran alang siida, lwani saw asi uda pshuqil ni rbngun ruwan dxgal ka snaw nii. Duma na seejiq alang Ta-se o yasa suqi mqraqil bi seejiq ka uda ka qbsuran alnag kika uxay bi dha kuxul eniq, kndadax alang Ta-se talax ka klgan seejiq Cu-cyu tnhjilan eniq nniqan dha sayang, saw hari narac yayung Ko-se-si hraan hidaw hunac 6km hiya, nniqan sayang o ga mniq alang Ta-se gqiyan hidaw hunac alang sbiyaw Ko-se daya knjisa dgiyaq saw hari 500 kjisan hiya hari, kika pnhyugan dha alang.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Tduwa saan rmigaw:
◎Nniqan Ta-swey-cung yo-si.(大水沖遊憩地)
Ga mniq skrayan kska llmiqu nsgan San-ti alang Ma-er ni alang Djineljepan, mniq saw egu quyux ka dgiyaq siida, kndadax daya yayung muda hunac na qsiya o paru bi wah! Kiya ni tmrulung qsiya, malu bi qtaan.
‧Shuya ta musa ka Ta-swey-cung ?
Paah paru alang Ping-tung dhuq nsgan Kaw-su alang Tay-san, mnuda saw pay-cu-swo na Tay-san, mkaraw kleelug dgiyaq 300 knjisan hari, kika dhuq alang Ta-ma-er, qnabil ssiyaw alang Ma-er na Ma-er sapah pyasan do dhuq Cyeyn-ca-saw, mtmay Syang-s-rin 10 patas hidaw siida, kika dhuq Ta-swey-cung.(《藝猶未盡:三地門的旅行》,三地門鄉公所出版)。
◎nniqan tmsamac(ga smalu na)
◎Yuan-cyu na Yuan-sng c-wu.(原生植物園區)
◎Kwang-kwan hwa-yuan na se-cyu(社區觀光花園)
◎Elug lmiqu dgiyaq Ci-yu.(祈雨山森林步道)
◎alang syung-ing
◎Qnabil na endaan ni kndsan
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
pv42ktz0qig5onytrafh5qg44rpk9co
Djumulj
0
346
100437
78756
2023-10-06T00:10:09Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100437
wikitext
text/x-wiki
= Djumulj(賓茂部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka alang Djumulj.
34 sapah ka kneegu na sapah, 116 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 114 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga,
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Geomoru是排灣語「經常豐收,糧食堆積如山之地」的意思
== Nniqan alang(所在位置) ==
台東縣金峰鄉賓茂村
== Gasuc(範圍) ==
近金崙溪北端、金崙林道賓茂一號橋與二號橋之間的金崙溪北岸河階
== Ti-ri lnglingay(地理環境) ==
Siyaw yayung.
== Pgkla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
台北>國道三號>南州交流道>勝利路>大同路>屏鵝公路>台1>舊庄路>南迴公路>東66>迄點
== Klgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Paiwan.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis, Paiwan ni kari Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Joro.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
村人隸屬西排灣群,和金崙村之東排灣群不同,因此儘管村子在太麻里鄉內,卻獨立屬金峰山地鄉管轄。
賓茂村是由原本分布在金崙溪上游的「九汶」、「讀古梧」、「近黃」、「甲比澇」等四個排灣族部落遷徙下山後組成,當中最主要的是九汶社,社人的祖先來自屏東瑪家鄉的舊「射鹿」部落,約二五0年前由頭目率眾越過北大武溪抵達知本溪源頭,因為該地為卑南族獵場而繼續往南遷,最後在金崙溪上游的舊賓茂社開墾而居,地名九汶是排灣語「經常豐收,糧食堆積如山之地」的意思。
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
本村舊部落(列入大武山自然保護區內),近黃溫泉以及甲比澇溫泉。
<nowiki>http://0rz.tw/3a3r</nowiki>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
nsxkzcgjbg6the0kcodg2d2rde93rfh
Dkeso
0
347
18905
18904
2021-03-18T14:13:11Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
18904
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Dkeyso]]
[[Snakun:Truku]]
i16fsj9e2fe4udzffnfym6p3kh7rvh7
Dkeyso
0
348
56559
18911
2021-03-22T10:45:47Z
Iyumu
191
/* Dkeso/ Dkeyso/ Dkeyso(西番蓮) */
56559
wikitext
text/x-wiki
= Dkeso/ Dkeyso/ Dkeyso(西番蓮) =
Dkeyso nii u tnhnganan Tanax Tunux, yasa dhiya ka nadas mi yahan dha prana Taywan hini, mhru truma mi ckcka knbrawan lmiqu, mkkarang hmru mi hmru paru bbuyu, siyaw elu dwiyaq mi mkarang qhuni uri.
Kari bey eyyo miyah pkmalu hiyi sediq ka dkeyso, malu bay ngalan mahan karac kngkwasan rabwan uri, ini pkhuwau mi ini pktilux sediq, miyah pkekan mi pkuka siyaq sediq uri, kiya ni kuxul bay mkan rprapic, bbrihuc, qqolic, bboyak, qqbhni....dnii, qqbhni nii u miyah pkrhak rhak na musa mhru icil duwan, rahuq na u iyux thidaw ka dhiya, mkarang musa mubung sspriq mi qqhuni, kiya naqah hari kndkilan mi wada mhuqil duma ka kndusan dha da.
[[Patas bntasan:Passionflower2.jpg|thumb|File:Passionflower2.jpg-Dkeyso(西番茄)]]
Smkuxul mkan dkeyso ka sediq uri, babaw na uri u haan dha lmamu mi wada dha briyun pila uri, yasa knttu knburah mi knpriyux ka kndusan dha da u, kiya uka hari hnruwan na mi uka hari [[seediq|sediq]] mkan uri da, duwan u malu bay qtaan ka phpah mi hnyuwan na, kiya kuxul bay prana ini pntna kluwan rkrhak mi wwamil na ka sediq.
[[Snakun:Truku]]
edc0k1kri86teygplmm3h8syym69udt
Dmaus
0
349
18918
18917
2021-03-18T14:13:20Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
18917
wikitext
text/x-wiki
= Dmaus(修藤邊) =
Nasi su tminun qwarux shiga, asi su ka blaiq dmaus ka qwarux han! Kika ini mangal luqih ka baga su.
[[Snakun:Truku]]
rd989itpvsyu8gbl56b53n705qcwpnt
Dominica
0
350
95164
85690
2023-02-10T22:41:09Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q784]]
95164
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Dominica.svg|thumb|Flag of Dominica-Kwoci Tominiko(多米尼克國旗)|alt=Flag of Dominica|421x421px]]
= Dominica(多米尼克) =
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Dominica]], 15 25 N, 61 20 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 751 sq km(hangan na o Tg189)(knlbanga dxgal o 751 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 73,757 hiyi.
Gaga [[Roseau]] ka pusu alang paru, jiyax idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Dominica ga wada sugan 34.70% ka dxgal qpahan, 59.20% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 6.10% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Charles Savarin, pnaah hngkawas2013 idas 10 jiyax 2pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Dominica.svg|thumb|File:Coat-of-arms-of-Dominica.svg-Kwohwey. (國徽)]]
[[Patas bntasan:Dominica on the globe (Americas centered).svg|thumb|File:Dominica on the globe (Americas centered).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Tominiko (多米尼克) =
Alang qnlhangan kesun Tominiko(kari Dame:Commonwealth of Dominica) nii we asi daha kesi Tominiko(kari Dame:Dominica), alang pncyusan rcilung paru ga meniq Cyaropihay nCongmeco, ririh so kingal alang nSiingtu-cyuntaw, tunux alang daha we Roso.
== Ris(歷史) ==
Mhiti ba ngalan cumingti na Owcow ka Tominiko nii quri Cyaropihay, ani kana kncyukan na Ingtianzen hiya. Knkawas 1763, wada biqun Ingkwo na peeyah Hwakwo ka Tominiko nii. Knkawas 1978 de tnburux naq pheyu kingal alang. Knkawas 1980, wada daha poxun ka tucay-cenghu, kika pheyu Mari‧Yocinniya‧Caarsu ka congri daha, peeyah ciida ka mtrepiq malu di. Heya we, tgkingal congri mqedil quri alang qnlhangan Cyaropihay hii ka heya, 15 knkawas tnloongan na mgCongri.
== Ngayan tnhlidan (譯名) ==
Tnhlidan daha cbeyo ngayan na han we, Tomingnicya-renpan hayan ma, tmutuy daha pprngagan:kingal we, kesun “Commonwealth”nni ge egu dungus na, uxe kingal bale dungus na, maha naqah saangal ngayan tnhlidan; kingal dungan we, “omingnicya-renpan” kesun de, maha ini kklai daka kari Sipanya ka, mesa Tomingnicya-konghokwo kesun na kingal qnlhangan ga meniq Cyaropihay hiya denu, So kiya de, waycyawpu na Conghwazenming-konghokwo nii we, wada na spriyux ngayan kesun “Tominiko” di ka knkawas 1994 idas 1 ali 14, asi daha kesi “Tominiko” di. Saya di peni na, waycyawpu na Conghwazenming-konghokwo nii de, ga daha kesun “Tominiko” di.
== Tiri (地理) ==
Tominiko nii we, ga meniq quri tgdaya na ggqiyan hido dheran syawantiresu na Cyaropihay, quri hhreyan na hido we Tasiyan, quri ggqiyan hido we Cyaropihay, alang ka 751km² bale ka dheran na qnlhangan nii. Tuyapuro-hwosan ga daya na we, 1447m ka knbrawan na, kiya ka tgbaro bale alang qnlhangan nii. Lmiqu na we naqah kksaan ma, bbuyu paru. Ckceka na we niqan tikuh dheran na breenux. Egu riyung rruru ma yyayung, qsiya ruru daka yung na we, qdgiyaq mcheruc qluli, mtbeyax ba qsiya na, uka ddaan ptuasu. Dheran na kssiyo rcilung we, 148km ka kndisan na, mqhiqun ma mkdere ka ayus dheran na kssiyo rcilung. Mttilux so rcilung ka karac na. Idas 6 betaq idas 10 we ali qqyexan, Idas 11 betaq so idas 5 so kawas we mdengu karac. Egu bgihur paru ka idas 7 betaq idas 9. Pspuun smepu ka kntlexan karac na we 27℃. Spun smepu ka qquyux na we, 6350mm ka lmiqu, kssiyo rcilung we 1778mm. Egu riyung btunux ga mcbobo rcilung ma, qsiya mtilex kndalax dheran truma ma, egu qsiya ruru ma yayung. Dheran qqpahan daha we 1.7wan ha. bnungan bbuyu we 41%, niqan qhuni mtanah, qhuni tlahi ka mkere bbrigan.
== Singcen cyuhwa (行政區劃) ==
Qlhangan Tominiko nii we, ga ptyusan 10 ngayan dheran.
== Cingci (經濟) ==
Ppyahan na bale pila Tominiko nii we, pnhgalang ma prgaun seediq, kana hei seediq qnlhangan daha we, 40% ka seediq daha ga qmeepah nongye, pnhgalang ga daha sbaruy qnlhangan ucicil we, waso tmaku, blebun, mudu, ssama ma yecu dnii.
Quri kongye daha we, niqan psalu cyaci, smmalu kucu ma baciq dnii. Niqan pnugluban na alang qnlhangan mbbaruy we, Dame Doriq, Congkwo, Yamaycya, Nanhan, Cenriya ma Topako.
== Waycyaw-cuns(外交軍事) ==
Peeyah knkawas 1981 de, uka supi pqlahang alang daha ka Tpminiko nii di, pqlahang alang daha we, kndalax knkawas 1982 dige, suupu sapac qnlhangan smmalu qqlahang dheran daha quri hini, tici-ancentisi kesun daha.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%A4%9A%E7%B1%B3%E5%B0%BC%E5%85%8B
*[http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/多米尼克<nowiki/>(參考自中文維基百科))
qwmu8qjbxjkuhgddo13ov10drbwzz39
Dominican Republic
0
351
95165
85689
2023-02-10T22:41:19Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q786]]
95165
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of the Dominican Republic.svg|thumb|Flag of Dominican Republic-Kwoci Tomingnicay (多明尼加)|alt=Flag of Dominican Republic|426x426像素]]
= Dominican Republic(多明尼加) =
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Dominican republic]], 19 00 N, 70 40 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 48,670 sq km(hangan na o Tg132)(knlbanga dxgal o 48,320 sq km, knlbangan qsiya o 350 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 10,606,865 hiyi.
Gaga [[Santo Domingo]] ka pusu alang paru, jiyax 27 idas 2 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Dominican republic ga wada sugan 51.50% ka dxgal qpahan, 40.80% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 7.70% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Danilo Medina, pnaah hngkawas2012 idas 4 jiyax 16pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Tomingnicay (多明尼加) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of the Dominican Republic.svg|縮圖|File:Coat of arms of the Dominican Republic.svg-Kwohwey(國徽)]]
Tomingnicay konghokwo(kari Sipanya we República Dominicana), asi daha kesi Tomingnicya, tawkwo ga meniq Cyaropihay, daka Hayti ga meniq quri ggqiyan na hido we, ga suupu meniq Sipanya-taw, knuglahang dheran na we 48,610 mk², alang na paru ma sotu na we Sungtomingko, kari Sipanya ka kwanhwang yiyen daha, piso Tomingnicya ka pila daha. Sqita snpegan na CIA Amerika dige, zuncin sungcan congcu(qtaun naq beyax bbari seediq na) na we, maha ba 9700 meyyen.
Tomingnicya nii we, Taynocu ka seediq Arawako ka tnpusu meniq hiya han, kika knkawas 1492 mkala hiya ka Korunpu de, wada qlhangun 300 knkawas nSipanya ka Tomingnicya saya nii, peeyah knkawas 1795 betaq knkawas 1801 we, qnlhangan Hwako/Fakwo han duri, klegan seediq hiya we, seediq cuming nHwakwo ma, seediq mnpgimax so ini pntena gaya peni.
Knkawas 1822 idas 11 ali 30, wada tualix qnlhangan Sipanya ka Tomingnicya, ma, turi naq di; mngari ali gndregan de, wada hii ngalan Hayti ka alang quri ggqiyan hido daha dungan.
== Ris(歷史) ==
'''Turusire sutay (1930-1961)'''
[[Patas bntasan:Dominican Republic (orthographic projection).svg|縮圖|File:Dominican Republic (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(地理位置)]]
Knkawas 1930, huwa klutuc mosa psgao maangal congtong dungan ka Horasiaw. Pasu kosu, ani si paru ba hnteran na ka seediq mhetur heya, kika mgleing mpprengo daka mdudul supi alang daha, kika wada naq malix ka heya di ma, Lahwear. Torusire cyangcyun ka mosa psgao congtong ciida di, ado ka ga scugan bbbean ka duma seediq mmaha psgao congtong di ma, uka ka seediq mosa msuupu psgao congtong heya di, so kiya de, Torusire nii ka wada mangal congtong knkawas 1930 idas 5 ka Tomingnicya. Ani naq knduwa so ini alix smrawiq ka cingci na Tomingnicya ka tucay ciida ka Torusire nii we, irih so wada naq krupan Torusiya nii ma snpuwan na kana ka hbangan. Kiya ka kiya we, ciida peni na, so quri qqita daha mnarux, so quri qqita daha mnarux, ttgesa daha ma, kana so ppheyu daha sapah, ssalu daha elu we paru ba ndaan na. Pheyu kana kesun kwoming-cucay ma, mbarah smmalu kwoming twesyo-nencin, knkawas 1935 duri we, wada mhedu ptaayus ayus na daka Hayti, knkawas 1941, wada plmeyan ka haykwan-ciye na daka Dame, wada plmeyan ka haykwan-ciye na daka Dame, knkawas 1947 duri we, wada na qhdeun rmirih ka kusa daha na nganguc, ani betaq saya prnggan seediq Tomingnicay.
Kingal duri we, dmoi gmruus phuqil seediq ka Torusire nii, psqrinuc seediq, mangal ssuici na seediq ka miriq seediq kmciyuk. Nirih na pqita snparu na, Torusire nii de “mgTa-yensway” nheya naq, pryuxan ngayan Torusire ka sotu na Sungtomingko, kingal duri we, dgiyaq tgbbaro ba Cyaropihay ka Tuwato we, pryuxan na ngayan dgiyaq kesun Torusire duri. Kana ka ngyngayan laalang paru ma biciq duri we, pryuxan na ngayan nheya naq ma ddadal na. Niqan lutuc dara Hayti ka Torusire nii, ani si eyux na lmiwaq seediq Hayti ga meniq Tomingnicya nii we, smkagul supi mosa phuqil seediq Hayti ga meniq Tomingnicya hii knkawas 1937, ga daha kesun “Syangcay-tatusa” ka risu daha. Lleing na snkagul supi mosa phuqil seediq Hayti ge, dmoi slmadac daha naq mosa smipaq seediq Hayti, ini doi halung. Kndalax knkawas 1934 idas 10 ali 2 betaq idas 10 idas mmsepac, mmteru ali kiya we smbaang ayus alang Hayti ka supi na, mita ba seediq so mqalux de, hteran daha kana, mangal cin nHoran pqtaun na ma, maanu kari Sipanta ka cin nii kesun na smiling, ado ini kela mrengo Hwayu ka seediq Hayti, ma, uka daha brahan mrengo kari Sipanya ka Horan cin nii(“perejil” mesa ka egu alang, pèsi mesa ka seediq Hayti), kiya de kraun daha seediq Hayti dige asi daha phqili, Snpegan daha we maha 17,000 betaq 35,000 ka seediq wada na phqilun. Bobo na bsiya knkawas de, wada na prihan 75 wan meyen ka Hayti konghokwo, hiti na bale di we, 52.5 wan meyen ka wada na prihan. Pnrngagan daha han we, 30 meyen pprihan na knkingal tnsapah niqan seediq wada phqilun han, anu gmruus meeguy mangal pila ka seyhu Hayti, ini dungan, 0.02 meyen bale ka wada dehuk baga tnsapah niqan seediq wada phqilan. Torusiya nii ka dmudul Tomingnicya han we, ani naq psqrinuc riyung seediq na, ini alix lmekuh ndaan na ka Roma cyawting ma seediq mgbleyaq Tomingnicya, mkela mesa paru ba pnsqrutan seediq na ka Torusiya nii, anu ado ka lungcan ka ciida ma, wada mbeyax ka Kupa koming, asi ka mangal dnayo na Torusiya ka Dame, ini qeerung qqlahang na alang Torusiya ka Dame duri. Ani si, bobo na huwa sraki seediq mmaah phuqil Romoro. Petankoarto ka coyong nWenezwera de, prading mqnaqah Dame daka cengcen nTorusiya di, knkawas 1961 idas 5 ali 30, wada phqilun CIA nDame, so sotu daha Sungtomingko ka Torusiya nii di.
=== Sutay sbukuy nTurusire sutay (1962-1978) ===
Knkawas 1963 idas 2, moda sengkcyo ma, wada mangal congtong ka Huan. Pusi, heya we copay cungcu-zenwu nTomingnicya, knkawas naq ciida idas 9 de, wada poxun ka cungcen na dungan. Bobo cenga na kingal knkawas ma mpitu idas dige, supi daha ka qmlahang Tomingnicya nii. Knkawas 1965 idas 4, dseediq lmekuh Huan. Pusi nii peni, pstotuy kmciyuk qqlahang supi. Congtong ciida nAmerika ka Cansun we, icu na meeyah tgimax rmudu Tomingnicya cungcen ka Hwetoar. Kasucu cungcen, ma maha tgdaha mkongtang kwociya denu mesa, kika smkagul 42,000 hei supi haycyun-rucantwe ka Cansun congtong nii, mosa ptleho tokwo nTomingnicya, alang quri Meyco de, so niqan ka nriqan nAmerika, kiya de smkagul supi mosa Tomingnicya duri di. Betaq knkawas 1966, mangal congtong ka Hwacin.Parakoar de, theruy peeyah alang Tomingnicya ka supi nlaalang. Ani si kndudul paru ka beyax nAmerika meniq Tomingnicya di. Berah na han we, Parakoar nii ge nglan congtong ninggyo na tucayco ka Torusire.
Cenga 12 knkawas tnloongan na congtong Parakoar nii, mangal pusu kari mesa pgruus meyah ka Kasucu cungtang ma, riqun na ka dseediq laalang icil, kdkaran na ka zensun-cuyo daha. Naqah ka pnooda na cingci-cungco ciida, kika seediq mtengi daka seediq muure we asi ba ptuura qtaan. Congtong ciida ka Parakoar nii we, egu ba qnhdeyan na pheyu ka mingsun ma wuhwa censo. Egu ka kwoming-cucay, ingswetaw, elu klaalang, tiyikwan, poukwan, meysukwan ma, kana ka paru ngayan na kesun Korupiya-tengta(Faro a Colon) peni, pnyegan nParakoar congtong nii.
=== Bobo knkawas 1978 ===
Knkawas 1978, hosenzun na hwantwetang ka Kusuman. Hwenantosu(komingtang nTomingnicya) nii we, wada na ini baka ka Parakoar ma, heya naq mangal tluungan congtong dungan. Mntena naq cungtang na ka Puranko, heya wada mangal tluungan congtong ka knkawas 1982. Komingtang nTomingnicya ni we, 8 knkawas dmudul alang Tomingnicya nii, mdudul kntbale na ka Tomingnicya nii di, kndudul na spaalix ka hnteran cuyo nseediq na duri di. Knkawas 1986, meyah cingsen congtong ka Parakoar nii dungan ma, heya ka wada mangal, bobo na ka knkawas 1990 ma 1994, mnteru mangal tluungan congtong ka heya. Ado puqun kari seediq knkawas 1994 meya senci ka Parakoar nii, mhiti na de riqan kari ulralang icil ma, riqan kari dsupi naq alang daha, so kiya de, wada smruwa psbarah senci congtong knkawas 1996 di.
Mneniq Nyoye ma kndakil Nyoye, 42 knwas na ka Raangnear. Hwenantosu nii we, risu ka heya(cuyotong nTomingnicya), knkawas 1996, wada na ini nseengi ka Kusuman, Hwenantosu(komingtang nTomingnicya PRD), tgkingal idas cucung ka cunghu nHwenantosu nii we, wada hirun malix ka 12 hei qbsuran supi na, kika paha kari kwohwang-tacung na, snteri quri cincung kesun na, ini qbsiyaq de wada na ryuxun ka kwohwang-tacung na dungan, kana ka so nii peni, asi lux mcuicu ka dseeiq na, mtluhe cinsu-panpen ka so Tomingnicya nii we, uka krkari ka ciida. Tgkingal tnluungan congtong Hwenantosu nii we, wada na sbleqan kana so cinci-pongcang, cyawyi-wunti, suyeri-wunti ma, kana so hwancing-wesung nTomingnicya nii.
Congtong tasen ka knkawas 2000 di we mtteru ka meyah cingsen, Iporito.Mesiya(komingtang nTomingnicya) ka kingal, kwohweyiyen Matingna(cuyotang nTomingnicya) ma Parakoar ka kbberih meyah cingsen nana. Mhiti na de Meysiya ka mphuma sudu tmaku ka wada mangal(nonghu congtong kesun daha). Prading mcongtong ka Meysiya nii we, pllayun na meelih ka cunghu yiswan ma, kpruun na 30% ka bnrigan ciyo, stange na ppaha huri-cungco ka pila mnsngari. Congtong tasen ka knkawas 2000 di we mtteru ka meyah cingsen, Iporito.Mesiya(komingtang nTomingnicya) ka kingal, kwohweyiyen Matingna(cuyotang nTomingnicya) ma Parakoar ka kbberih meyah cingsen nana. Mhiti na de Meysiya ka mphuma sudu tmaku ka wada mangal(nonghu congtong kesun daha). Prading mcongtong ka Meysiya nii we, pllayun na meelih ka cunghu yiswan ma, kpruun na 30% ka bnrigan ciyo, stange na ppaha huri-cungco ka pila mnsngari. Ani si knkawas 2001, Ani si knkawas 2001 peni na, ado ka asi lux wada daanun 911 suceng ka Amerika, kika wada uka bale ka cukomawyi ma kwankwang suye daha, mumal nanaq ka tgdaha paru inghang daha ka wada spaux taycang 38yi meyten duri, ini pmaanu ka Meysiya congtong nii, so kiya de maku kbberih mnaqah ka mingsung cingci daha, tokwo peso daha we wada teerih kingal meyyen we spriyux 52 peso, asi maku uka krkari ka seediq bnetaq kipu pheyu Meysiya congtong nii. Bobo na congtong senci knkawas 2004 de, wada na ini nseengi ka seediq mneyah psseung senci heya, mnhiti bale pheyu coyotang nTomingnicya nii we, dhaya ka knpriyux rmabang paru cungtang nTomingnicay nii di. Knkawas 2008, wada lmutuc mangal tluungan congtong ka Hwenantosu nii.
== Tiri (地理) ==
Tomingnicya nii we, ga meniq Sipanyataw nCyaropihay, sepac pntyusan tnruwan Sipanyataw nii ka nheya, maha hmrinas knpruwan nTaywang ta nii ka knuglahang dheran na. Peeyah hhreyan hido betaq ggqiyan hido ge, maha 390 kongri ka qndisan na ma, peeyah daya dehuk hunac na we maha 265 kongri, ayus alang na daya quri hunac we 360 kongri, quri hhreyan na hido we ga mssipo Mongna haysya daka Potoriko, Tasiyang ka daya na, hunac na we karac muuxun so Cyaropihay. Knpruwan dheran na daka kneegu hei seediq nTomingnicya nii we, tikuh ba alang Kupa. Sipanyataw nii ge, kingal taw nii we ga niqan daha alang, kssiya nCyaropihay nii we, maha wano quri tghunac na hhreyan hido ka Matingtaw(dheran nHweko/Horan) ka pgtena hari.
Pusu kwoci-cicang nTmingnicya nii we, ga smdaling meniq tunux alang daha kesun Meyco kwoci-cicang(SDQ), Cibao kwoci-cicang(STI) ga smdaling meniq Sungtiyako, Ruporong kwoci-cicang(POP) ga meniq Ingkang, siyo rcilung quri gqiyan hido ssaan theyaq ka Pungtakana kwoci-cicang(PUJ), ma, quri tghunac gqiyan hido ka Romanna kwoci-cicang. Kndalax Nyoye mosa tokwo we maha sanzikang-hang hari, peeyah Owco mosa Tomingnicya we maha sicizikang-hang hari.
== Singcung cyuhwa(行政區劃) ==
Tomingnicya konghokwo nii we 31 kana pntyusan sungfun na, kwocya-toci ka tunux alang na. Knkingal toma sungfun na dungan we niqan singcungci nana, 155 ka kana singcungci na, kiya si singcung tanwe na bale.
'''Sunfun nTomingnicya'''
{| class="wikitable"
|'''snpegan'''
|'''sungfun'''
|'''alang pqlahang'''
|'''knuglahang'''
|'''hei seediq'''
|-
|Tgkingal
|Asuasung
|Asua
|2531,77 km²
|208.857
|-
|Tg2
|Pawrukosung
|Neyba
|1282,23 km²
|91.480
|-
|Tg3
|Pararawnasung
|Sungtakorucu-
Paraawna
|1739,38 km²
|179.239
|-
|Tg4
|Tahapongsung
|Tahapong
|1020,73 km²
|62.046
|-
|Tg5
|Tuhwatosung
|Sunghwangcisu
|1605,35 km²
|283.805
|-
|Tg6
|Ayrisupiyasung
|Comendador
|1426,20 km²
|63.879
|-
|Tg7
|Saypawsung
|Sungtakorusu-
Saypaw
|1786,60 km²
|89.261
|-
|Tg8
|Aysupayyasugn
|Moka
|838,62 km²
|225.091
|-
|Tg9
|Atomayesung
|Atomaye
|1329,28 km²
|87.631
|-
|Tg10
|Turisung
|Jimani
|2006.44 km²
|50.833
|-
|Tg11
|Sungmusung
|Salvaleon de Higuey
|3010,34 km²
|182.020
|-
|Tg12
|Romanasung
|Romana
|653,95 km²
|219.812
|-
|Tg13
|Rawecyasung
|Rawecya
|2287,24 km²
|385.101
|-
|Tg14
|Mariya.Sangcisung
|Nakwa
|1271,71 km²
|135.727
|-
|Tg15
|Cucyaw.Nawrisung
|Pona
|992,39 km²
|167.618
|-
|Tg16
|Citusansung
|Citusan
|1924,35 km²
|111.014
|-
|Tg17
|Insansung
|Insan
|2782,14 km²
|180.376
|-
|Tg18
|Petonaraysusung
|Petonaraysu
|2074,53 km²
|21.207
|-
|Tg19
|Peraweyasung
|Pangni
|1329,28 km²
|169.865
|-
|Tg20
|Ingkangsung
|Sunghweri-ingkang
|1856,90 km²
|312.706
|-
|Tg21
|Mirape cemesung
|Salcedo
|440,43 km²
|96.356
|-
|Tg22
|Snamenasung
|Sungtapapara-
sanmena
|853,74 km²
|91.875
|-
|Tg23
|Sangcesu.lamisusung
|Cotuy
|1196,13 km²
|151.179
|-
|Tg24
|Sungkorisu-topawsung
|sungkoritopaw
|1265,77 km²
|532.880
|-
|Tg25
|Sunghosay-sung
|Sunghosay
|855,40 km²
|62.368
|-
|Tg26
|Sunghuansung
|Sunghuan
|3569,39 km²
|241.105
|-
|Tg27
|Sungpitosung
|Sungpito
|1582,46 km²
|301.744
|-
|Tg28
|Sungtiyakosugn
|Sungtiyako
|2836,51 km²
|908.250
|-
|Tg29
|Sungtiyako-
rorikaycusung
|Sungyinasiaw
|1111,14 km²
|59.629
|-
|Tg30
|Sungtomingko-sung
|Tongsungtomingko
|1296 km²
|1.817.754
|-
|Tg31
|Pawetosung
|Maaw
|823,38 km²
|158.293
|-
|Tg32
|Kwocya-toci
|Sungtomingkocung
|1401 km²
|913.540
|}
== Cngc (政治) ==
Pheyu kesun congtong ka Tomingnicya nii ma, plekuh kesun sancen-funri. Congtong ka mdudul daha, heya ka cwekaw singceng socang, smmalu neko, dmoi singcencen ma heya ka sancin-tongsway, 4 knkwas ka ttloongan na congtong daka fu-congtong. Can-cong ryangyen ka yihwe na Tomingnicya nii, canyiyen we 32 tloongun, 178 tloongun ka congyiyen, nyihwe ka rifacen. Sufacen nkwocya we na koci-fayen ka kiya.
Ali senci nTomingnicya nii we idas 5 ali 16, 18 knkawas ka kwoming na de niqan topyaw-ceng denu. Tomingnicya nii we totong-cengcu ka dheya, kmsepac knkwas ka ppheyu daha congtong, tgdaha knwas na pnheyu congtong de kika kwohwe-yiyen ma tifan seci denu. sungcang daha we congtong daha ppaha, cicang ma yiyen daha we suupu kwohwe-yiyen senci ma, congsenci(JCE) ka pqlahang na, cyozen-syawcu ka congsenci daha ma, kmsepac knkawas ka tloongan daha hiya, pnsgao na canyiyen. Mesa ka kari daha, peeyah knkawas 1996 di we, cenkwo senci nTomingnicya nii we mgdungus mesa. Bobo Congtong tasen daha we knkawas 2012. Syosen kwoming tahwe daha knkawas 2009 we, wada moda mesa pskngalun psuupu kana ka senci, mingyi tyapyaw ka pnhyegan knkawas 2012 we, maha lmutuc 6 knkawas tloongan daha betaq knkawas 2016, pspuun congtong tasen ciida di.
Pheyu 16 hei tafakwan na cwekaw-fayen we, spooda na senhwa ndaan smmalu dungan knkawas 1994, kwocya sufahweyi syawcu daha psgao, meniq ka kwocya sufahweyi syawcu daha nii we, pnsluban congtong, yencang na can-cong ryanyen ma, cwekaw-fayen yencang daka hwantwe-tong, ani naq kingal hei ka fe-cenghu-twanti. Cwekaw-fayen we mosa suupu mpprengo kwo’u-hweyi, ani si uka pyawcecen, qqpahun na tafakwan we pqlahang sufa-turi, tanho’an na congtong, tongyi-cen na kwohwe, gmexan cesu-fari ma, mingring daka ppaha fakwan na tifan-fayen.
Ga dmoi totang cungcu ka Tmingnicya nii, alang daha we niqan kesun cungcu riyi-twanti duri, niqan naq ka hani bale ga mturuy kesun fe-cunghu twanti-cucu duri. Bale ba santa-cungtong nTomingnicya nii we, pawsopay ka Citucyaw-sohwekaykotang, mquri sohwe mingcu-cuyi ka Tomingnicya komingtang ma, kika ga dmudul alang daha saya ka Tomingnicya sehwangtang.
Tangci nCitucyaw-sohwekaykotang we tanah, kka kesun daha Hongtang, Parakoar ka congtong daha cuuxal ka pnheyu, seediq ga meniq so dheran mmure hari ka smdahal Hongtang nii. Bhege ka tangci nTomingnicya komingtang, kika kesun daha Paytang, pnhyegan seediq Kupa ka qnduriq knkawas 1993, congtong daha cuuxal kesun Mesiya ka klaun daha. Knkawas 2006 ka kwohwe tasen peni, Paytang daka Hongtang renmong nii we wada mangal 10 tloongan canyiyen ma 82 tloongan congyiyean. Mblawa ka tangci nTomingnicya sehwangtang, kika Cutang kesun daha duri, dheya ka cucungtang saya, pnhyegan na congtong daha cuuxal ka Huan. Pusi knkawas 1973. Klaun daha we congtong daha saya ka Hwenantosu, knkawas 2010 peni, yihwe senci ciida we, Cutang nii ge 31 tloongan ka wada daha ngalun ckceka na tloongan 32, tloongan ka congyiyen 183 we, 104 ka tloongan wada daha hii ngalan, Cutang nii dige dheya ka ririh ga dmudul can-cong ryangyen di.
== '''zunko(人口)''' ==
Knkawas 2010 idas 7, snpegan na CIA nDame Doriq, hei seediq nTomingnicya we mpdehuk 979wan zun mesa(knkawas 2002 han we 856wan zun), wada egu 1.49%. Hei seediq daha hmrinas 65 knkawas we 5.8%. Ttuting laqi daha we cenfuncu 22.65, nhqilan hei seediq daha we cenfuncu 5.3. spuun smepu ka knkaws seediq daha we 24.7 knkawas, rseno we 24.6, mqedil we 24.8. Knkawas hhqilan seediq daha we 73.39 knkawas, rseno we 71.61 ma, mqedil we 75.64(snpegan CIA knkawas 2008 ka nii). 1.07:1 ka ttuting na rseno daka mqedil. Hhqilan laqi daha rabu we cenfuncu 26.93. Ririh so knkingal mqedil we niqan 2.78 ka laqi daha. Mkela mita ma smepu patis we 87%.
Maha 11% ka hei seediq mpneyah Feco, 16% ka seeiq Sipanya, 73% ka laqi mntuting ini pntena gaya ka tama bubu daha. Kiya duri we niqan ka mdqeras Yaco duri, ltlutuc na Telu daka Tanah Tunux ka egu bale, maha 1% hei seediq nTomingnicya, bale ba seediq kesun Taynocu ka tnpusu ba dheran hiya we ye ba wada uka di, so hari uka ka ga spatis na seyhu daha duri. seediq Hayti ga meniq Tomingnicya wa maha 150wan zen, cceka na we maha 50wan hari ka gmnruus mosa huya, maha bale 5% hei seediq Tomingnicya ka hei seediq na Hayti. Hei seediq Tomingnicya ga meniq alang icil we ye ba mah 100wan zun, knkingal tnsapah daha we rirh so niqan dadal daha ga meniq alang ucuicil, so ka ga menpq Potoriko, quri hhreyan hido nDame Doriq, egu bale we ga meniq Cucyako daka Nyoye.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
d4zde3jkxvegjhmoqd3qt97m7iwud33
Donald John Trump
0
352
104155
85316
2024-07-06T16:10:51Z
U. Boya
2117
Donald Trump(唐納·川普), kngkawas 2017
104155
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Donald Trump Pentagon 2017.jpg|thumb|Donald Trump(唐納·川普), kngkawas 2017|alt=Donald Trump Pentagon 2017.jpg]]
= Donald John Trump(唐納·川普) =
Mntucing hngkawas 1946 idas 6 jiyax 14 ka Donald John Trump ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Puerto rico]] ta sayang o kiya ka Donald John Trump, pnaah hngkawas 2017 idas 1 jiyax 20 pnrajing kmlawa klwaan. His presidential term ended on January 20, 2021.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
nanoyrzesmob6fkyljzp0o9q8obwcms
Donghe
0
353
100438
80174
2023-10-06T00:10:13Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100438
wikitext
text/x-wiki
Donghe (東河鄉)
Nsgan Donghe o gaga Nsgan Taitung, kmpraan kana dxgal o 215.12 km², (dxgal dgiyaq o 111.01 km², dxgal pmblxan o 0 km²). kmhbragan hiyi o 8,802, sapah o 3,787, seejiq tnpusu 4,584 hiyi, knhbragan hiyi o 52% (Sbnawan). Nsgan alang o seejiq klmukan ka pusu (hbaraw) balay.
==nyusan qpahan==
Nsgan Donghe o niqan 7 [[alang]] ni maxal 10.
10 o, Sena' (順那部落), Asiroay (阿奚露艾部落), Howak (乎哇固部落), Pa'anifong (巴阿尼豐部落), Kalifangar (佳尼發納部落), ‘Etolan (阿度蘭部落), Alapawan (阿拉巴灣部落), Cilafinan (基拉菲婻部落), Fafokod (發富谷部落), Ma’olaway (瑪屋撈外部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
g481oqs07l6xfte6x0td9xrrp96grwj
Donkuan
0
354
100439
99155
2023-10-06T00:10:14Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100439
wikitext
text/x-wiki
= Donkuan(東光部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Wanjungsyang ka [[alang]] Donkuan.
151 sapah ka kneegu na sapah, 553 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 541 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 12 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, [[Bunun]] 83%, [[Amis]] 3%, [[Tayal]] 1%, [[Truku]] 1%, ni rahuq na o 10%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Maribasi alang Ma-yuan.
== Klgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Bunun.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Bunun.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
tcsv9hdszw0pmfwozaqew9x4b12hx6f
Dowmung
0
355
100440
79025
2023-10-06T00:10:17Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100440
wikitext
text/x-wiki
= Dowmung(都門部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Syorinsyang ka [[alang]] Dowmung.
264 sapah ka kneegu na sapah, 908 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 856 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 52 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 86%, Amis 2%, Tayal 2%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 1%, ni rahuq na o 3%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Pusu bi snmalu yayu sbiyaw Truku, kika knklaan bi seejiq kika qnpahan smalu baga qyqaya, sayang o mniq ta Taywan ita tnpusu seejiq o kika wana bi hini ha kla smalu yayu sbiyaw.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Dowmung.
== Gasuc(範圍) ==
Mniq ska na narac yayung Mgluk.
== Ti-ri lnglingay(地理位置) ==
Siyaw yayung.
== Pgkla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
●Quri daya na elug: Kndadax nyusan Tay-tung lutuc seng-taw 9 haw, mniq Sow-fung mtmay elug 9 Ping na seng-taw, kndadax hakaw Jn-sow tqqiri quri saw alang Dowmung.
●Quri hunac na elug: Muda saw Tay 9 Ping dhuq Dowmung.
●Elug na basu: Kndadax nyusan Skanki elug Cung-san ppanun pquri Dowmung na basu, mniq sngayan rulu basu Dowmung hiya tduwa tucing.
== Klgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Truku.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Truku ni Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro, Teyeynskiyo, Singyeysu.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Mniq ssiyaw yayung Mgluk na Dowmung hangan sbiyaw han o Ciyo-Dowmung, kika dungus na kari Truku o 「breenux dgiyaq」msa. Yasa snjiyan dha Tung-qwang do pnryuxun dha Dowmung da. Mniq saw Skanki nsgan Bsuring ssiyaw yayung Mgluk na ruwan alang Dowmung ga, kana o niqan Dowmung ni Jung-su dha alang nii. Mniq hari saw brah hngkwasan tru kbkuy siida, pusu bi eniq Nan-two qhjing Snuwil na Seejiq Truku sbiyaw, mkaraw dha dgiyaq klbiyun, dgiyaq Neng-kaw, kika dhuq nsgan Bsuring yayung Mgluk na kessyaw yayung tmbgurah tndxgal, Mu-ku-mu-yu o(Mukumugi ) kika tgkingal yahun dha hini tnbgurah dxgal na kingal tnsapah , bukuy da yasa pusu bi knmrigan dha Tung(銅) ka hini, ni pusu bi ddaun dha ka elug hini uri, kika pnryuxan dha hangan 「Dowmung」.
Hngkwasan 1990 kska na idas 9 siida ska na biyax paru gbihur Ri-fey-ri o mnrmuxan ni snliqan dha yayung Mgluk, sdalih hari 800mm ka qnyaxan na quyux, maa「snliqan Dowmung 」, yasa alang siyaw yayung Dowmung 13rin hiya o niqan sunug, gaga bugan kana kana 12 rin ni 13 rin ka skrabi, kana o empusal hari tnsapah, niqan mtrul dha seejiq ga meydang hini, mddayaw kana ka seejiq klwaan biqun dha 2 hpucing pila, iyux dha pddayaw dha thjil dhuq Si-ku-ko hiya na breenux phiyug kika 「Pwo-ay sin-cun」. dhuq saw hngkwasan 2001 siida mnuda saw 「Cu-ring-ci」. Mnlawan kana saw niqan pddayaw sjiqun miyah mseupu kana rmgrig, ni seupu kika pnhyugan sslian sjiqan sapah nealang Dowmung kiya supu mqaras.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu pnhyugan:
◎pnhyugan ciway sapah pyasan Dowmung (038)641174
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Dowmung 69 haw.
◎Wey-sng-s na Dowmung (038)641171
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Dowmung 9 rin 68 haw.
◎Pnrhulan Joro Dowmung 03-8641849
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Dowmung 103 haw.
◎Pnrhulan Teyeynskiyo na Dowmung 03-8641164
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Dowmung 44 haw.
◎Pnrhulan Sinyeysu na Dowmung 03-8641620
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Dowmung 20 haw
◎Nyusan Skanki nsgan Bsuring Kung-swo alang Jung-su tewo-er-swo 03-8641445
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Dowmung 9 rin 56 c 2 haw.
Saan rmigaw:
◎Elug ndaan sbiyaw Neng-kaw-yuey-ring
https://web.archive.org/web/20040630173122/http://163.29.42.7/un03culture/un0304.aspx
https://web.archive.org/web/20040630173122/http://163.29.42.7/un03culture/un0304.aspx
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
05ui3m4zdvwlsremz34xjm8wotu8olq
Dowras
0
356
100441
79033
2023-10-06T00:10:18Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100441
wikitext
text/x-wiki
= Dowras(道拉斯部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Syorinsyang ka [[alang]] Dowras.
211 sapah ka kneegu na sapah, 615 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 558 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 57 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 80%, Tayal 4%, Amis 3%, Bunun 1%, Sakizaya 1%, ni rahuq na o 2%.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang Bsuring.
== Klgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Truku.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Truku.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
st7afd87kyi5jg1jf0madiue49dn9xy
Draki
0
357
100442
79127
2023-10-06T00:10:23Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100442
wikitext
text/x-wiki
= Draki(四林部落) =
Gaga mniq Pingtung Mutansyang ka [[alang]] Draki.
250 sapah ka kneegu na sapah, 618 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 594 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 24 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan95%, Bunun0.5%, ni rahuq na o0.5%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Gaga daya yayung Pa-yaw na alang Paywan, seasug Draki se-cyu ni Hu-tow ce-cyu.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Ping-tung nsgan Mu-tan alang Draki.
== Gasuc(範圍) ==
Wana bi daya hraan hidaw ni daya gqiyan hidaw ga supu siyaw nganguc kika alang Kaw-s ni alang S-meng, ga hmrinas nganguc hari ka siyaw hraan hidaw, hunac, gqiyan hidaw ka nsgan Man-cow ni nsgan Ce-ceng.
== Ti-ri lnglingay(地理環境) ==
Dxgal dgiyaq, knjisan dgiyaq o 180 knjisan.
== Pgkla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
Tduwan kadadax alang Heng-cun mnuda elug 200 haw siyeyn-taw, muda saw rhngun nhraan hidaw Heng-cun, Cu-hwo, Man-cow do o kika dhuq alang Cang-re, kiya ni saw nniqan kika 20km hari hiya do o tqiri igi quri dgiyaq kika dhuq alang Draki. Alang Draki nii o alang nseejiq Paywan, kndadax saw alang, tduwa musa Cung-hwun-pey, sapah snluan btunux, ni dgiyaq Draki.
== Pusu klgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Paywan.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Paywan ni kari Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Snhiyan Gaya dhiya nanaq sbiyaw.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Gaga hunac nsgan Mu-tan ka alang Draki, dgiyaq alang nii o 592 knjisan ka baraw na ka dgiyaq S-rin-ke o ska dha ssiyaw o llbu kida. Draki o kika S-rin-ke se, S-rin-ke se nii o kika seejiq Paywan na hunac seejiq Paywan na klgan Parilarilao.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Paan rmigaw:
◎Dgiyaq S-rin-ke
Gaga mniq alang Draki rin-twan 1478 haw dxgal, yasa kingal nanaq ka hnigan dgiyaq nii kika klaun balay bi nseejiq. Dhuq ta dgiyaq S-rin-ke-san, musa qtaun kana ka Heng-cun pan-taw. 《山地鄉之旅》2001,行政院原住民族委員會出版)。
http://zulin.myweb.hinet.net/introduce/m2.htm
http://zulin.myweb.hinet.net/introduce/m2.htm
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
g7sxfr0e27j9xxqwwftkxhhm99mlxfl
Dralendren
0
358
100443
79243
2023-10-06T00:10:25Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100443
wikitext
text/x-wiki
= Dralendren(新興部落) =
Gaga mniq Taytung Tajnsyang ka [[alang]] Dralendren.
34 sapah ka kneegu na sapah, 83 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 80 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan95%, ni rahuq na o1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Ga niqan mneuda Gaya Wu-neyeyn-ci dha klgan seejiq Paywan na ka alang nii.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Tay-tung nsgan Da-jen alang Tu-pan.
== Gasuc(範圍) ==
Ga mniq dxgal Tay-ti ska yayung daya hraan hidaw na Ta-cu-kaw-si, sdalih draan hidaw alang Tay-pan, gqiyan hidaw o lutuc kika nsgan Ray-yi na Tay-tung, hunac o lutuc kika alang Sin-hwa, quri daya o lutuc nsgan Ta-jn na alang Ri-ciyo.
== Ti-ri lnglingay(地理環境) ==
Tay-ti.
== Pgkla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey>kwo-taw 3 haw >Nan-cow cyaw-riyo-taw>Sen-ri ru>Ta-tung ru>Ping-er kung-ru>Tay 1>Ciyo-cwang ru舊庄路>Nang-hwey kung-ru>Tung67>Tung68>Dhuq.
== Pusu klgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Paywan.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Paywan ni Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro, Teyeynskiyo, Pnrhulan An-si-j.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Pusu bi nniqan hini sjiqan o pusu bi nniqan alang Tabakas kiya, binaw niqan spac ciway na alang ka alang Tabakas nii, pusu bi o gaga sdalih dgiyaq kana, yasa kmalu kmlawa seejiq Tanah Tunux siida, kika saun dha tnhjilan kika Tu-pan na alang Dralendren hini sayang ka seejiq hiya seuxal da.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Saan rmigaw
Alang Tu-pan
◎Qhjing Tu-pan
Lqlaqi hiya o saan bi dha tmapaq qsiya ka qhjing hini, ini tgburah na ka dxgal hini na, ida saw kiya ka dxgal nkiya hiya na. Dhiyq qhjing Tu-pan dha alang Tu-pan nii o wana bi 800 knjisan, dalih bi sapah o ini dhuq 400 knjisan, kiya ni paru bi saan trima ka alang Tu-pan, mniq saw hagay yayung hini o, tduwa qntaan ka kndadax truma dxgal miyah baraw na qhjing qsiya, knteetu miyah baraw ka qsiya qhjing. (《山地鄉之旅》2001,行政院原住民族委員會出版)。
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
9mm2edz0vp1qzovbs3bnirys17cqvle
Duhung
0
359
56552
18986
2021-03-22T10:40:47Z
Iyumu
191
56552
wikitext
text/x-wiki
Duhung nii o ini tduwa ungat kngkingal ruwan sapah [[Truku]] sbiyaw, ini tduwa asi uqi hiya ka masu, sqmu, masu dhquy, brisan, pgu, basaw. asi ka tkanun tbsan ha tnabuy kika hana mtduwa hpuyun uqun da.
Kiya do duhung ga pusu balay kndsan kingal ruwan sapah Truku sbiyaw, mkmkan idaw masu, sqmu, pgu, basaw….,asi ka tkanun ska duhung han, dha hiyi ka seejiq dmuuy sru ni tmiksn bitaq balay mtbuwax ka masu kika ngalun ni hpuyun
== 參考文獻 ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
gmm4kkodb3hlfh9zf3djx7amno8n5b0
Dwiyaq
0
360
56551
18999
2021-03-22T10:40:34Z
Iyumu
191
56551
wikitext
text/x-wiki
= Dwiyaq(山) =
Dwiyaq(山) nii ga kari Sediq Toda, "dgiyaq" msa ka kari Seejiq [[Truku]] mi [[Seediq Tgdaya]].
[[Snakun:Toda]]
22u09p27uszuzfu81067x9fnt8utshm
Dxgal Truku Klwaan saan Rmigaw
0
361
94737
56550
2023-01-01T11:19:27Z
Shidailun73
1337
Basic formatting.
94737
wikitext
text/x-wiki
Dxgal Truku Klwaan saan Rmigaw (太魯閣國家公園).
Thnganan “Dxgal Truku Klwaan saan Rmigaw” sayang ka dxgal nii o kika nniqan rudan ta [[Truku]].
[[Patas bntasan:Taroko National Park stele 20040501.jpg|thumb|Dxgal Truku Klwaan saan Rmigaw]]
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
9nqwcf3yv5apyy9y5numgm9gsvvvvfp
Dési Bouterse
0
362
104157
104156
2024-07-06T16:15:06Z
U. Boya
2117
Dési Bouterse
104157
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:President Bouterse.JPG|thumb|Dési Bouterse(德西·鮑特瑟), kngkawas 2010|alt=Desiré Delano Bouterse]]
= Dési Bouterse ( 德西·鮑特瑟) =
Mntucing hngkawas 1945 idas 10 jiyax 13 ka Dési Bouterse ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Suriname]] ta sayang o kiya ka Dési Bouterse, pnaah hngkawas 2010 idas 8 jiyax 12 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
ad3byvhd1jtsg070tg36kwgcupvj0pc
Ecuador
0
363
95167
93937
2023-02-10T22:41:39Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q736]]
95167
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Ecuador.svg|thumb|Flag of Ecuador- Erkwato-konghekwo Kwoci(厄瓜多國旗)|alt=Flag of Ecuador|392x392px]]
= Ecuador(厄瓜多) =
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Ecuador]], 2 00 S, 77 30 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 283,561 sq km(hangan na o Tg74)(knlbanga dxgal o 276,841 sq km, knlbangan qsiya o 6,720 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 16,080,778 hiyi.
Gaga [[Quito]] ka pusu alang paru, jiyax 10 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Ecuador ga wada sugan 29.70% ka dxgal qpahan, 38.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 31.40% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Rafael Correa, pnaah hngkawas2007 idas 1 jiyax 15pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Ecuador original version.svg|thumb|220x220px|File:Coat of arms of Ecuador original version.svg-Kwohwey.(國徽)]]
[[Patas bntasan:Ecuador (orthographic projection).svg|thumb|File:Ecuador (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Erkwato-konghekwo(厄瓜多共和國) =
Erkwato-konghekwo ( Kari cipanya: República del Ecuador) sun dha Erkwato msa, gaga mniq hunac meyco iril ggian hidaw klwaan, daya o gaga ssiyaw Krungpiya, hunac o lutuc Miru, iril ggian hidaw o Taypinyang kiya, mtna saw Cri shangan dha hunac meyco ini pntna ssiyaw klwaan Pasi, niqan mniq saw 1000 km ngangac ka Ciyarapakerchuntaw.
Klwaan Erkwato nii o mniq 10 jiyax 5 idas 1809 hngkwasan do gaga mnlaxan kmlawa Sipangya ni murux pnhyugan klwaan. Yasa Ctaw(赤道) nii muuda dxgal Erkwato, kika kari Sipangya nii o hangan dha Ctaw(赤道)〝 ecuador〞shangan dha klwaan dha, kiya ni sun dha 「Klwaan Ctaw」uri, uxay uri o yasa egu bi ka blbul klwaan dha kika shangan 「Klwaan blbul」uri. Pusu paru alang dha o Citwo gaga mniq Piciyencahwosan, kana bbaraw dgiyaq nii o 2,850km, kika pqru alang Citwo nii o maa kana knlangan tgdha mniq baraw ni dgiyaq paru alang da!(Tgkingal o klwaan Bworiweyya paru alang dha Rabas ). Niqan tnumal hunac Meyco klwaan reynmong.
== Ris(歷史) ==
Qntaan ta pnatas patas sayang, endaan Erkwato nii o tduwa kmarig saw brah 3500 hngkwasan hari. Siida o mniq saw jiyax sayang alang nniqan ssiyaw silung llabang bi ka nniqan dha sapah. 1463 hngkwasan da maa Incyatikwo da. Mniq sejiqun Sipangya qntaan dha bgurah dxgal do, Erkwato mniq 1532 hngkwasan kika psklawa sejiqun Sipangya da, asi dhuq egu bi kbkuy hngkwasan ka kmlawa dha hini ka Sipangya.
10 jiyax 8 idas 1809 hngkwasan tduwa mrmux kingal klwaan ka Erkwato, kiya ka kiya ni ini biyaw ngalun Sipangya duri. Mqraqil ni tdiyal egu bi hngkwasan ka dhyaan, dhuq 1822 hngkwasan do kika tuwa bi alax kmlawa Sipangya ka Erkwato. 1825 hngkwasan do tneumal Dakrungpiya-konghekwo, kiya ka kiya ni klwaan nii dhuq 1830 hngkwasan do ungac da, kika Erkwato-konghekwo nii o pnhyugan da.
Pnhyugan klwaanka Erkwoto do Cngc dha ini bi kmalu, kndusan ni Cyuns Cngfu kana o pnryuxan maxal mngari, dhuq 1979 hngkwasan do tduwa biqun kndusan Cngfu kmlawa,pnhiyug Seynfa, djiyun dha empusal sngari hngkwasan.15 jiyax 4 idas 2007 hngkwasan, kana pusu bi sejiqan klwaan Beytaq gipu(投票), kika tduwa pnhyugan ka Csiyen-dahwey, kika niqan ka bgurah Seynfa.
12 jiyax 6 idas 2019 hngkwasan, Erkwato tgbaraw bi kmlawa/Fayen(法院) skgulun dha ka Tongsinhwenin(同性婚姻), mniq 8 jiyax 7 idas 2019 hngkwasan tduwa musa mstrung ka Tongsinhwenin(同性婚姻) da.
10 idas 2019 hngkwasan, Erkwato cngfu o yasa biqun seejiq klwaan dha quri saw pilq Asoring(燃油), ini bi sruwa ka sejiqan ni djiyal da, kika Cngfu dha o asi kndadax paru alang dha Cito pryuxun tgkingal paru alang Kwayacier prajing da.
== Tiri(地理) ==
Iril gqian hidaw ssiyaw Taypingyan ka Erkwoto, dxgal klwaan dha o smka ka dgiyaq kana, dalih hari silung narac hraan hidaw o dxgal brnux kana kiya, niqan dgiyaq ni brnux ka klwaan dxgal dha. Ska dxgal klwaan niqan egu hari ddgiyaq kiya, kana ruwan dgiyaq nii o niqan 6310km bbaraw ka dgiyaq dha, saw ka Sinporasosan ga mniq Antissamay ka dgiyaq nii. Uxay wana tgkingal tgbaraw bi tgiyaq(kana baraw na o 6267km), Tgdhiyaq bi Ticio ticing uri (yasa tmriya nanaq ka Lisingri, kika maa Ticio kingal hunac daya Congco Iril gqian hidaw narac hraan hidaw Hnco putuh hari ni qapi ka qurug, yasa Sinporasosan nii o uxay tgkingal tgbaraw bi dgiyaq babaw dxgal). Ruwan dxgal Erkwato nii o egu bi Hwosan(火山), niqan empusal sngari dgiyaq 5000km ka ddgiyaq Hwusancwey(火山錐)hiya. Kana dxgal Erkwoto o niqan 28 wan 3520 km2, niqan ka Cyarabaker-cyndaw uri. Niqan uri o, kana dxgal 27 wan 6841 km2, kana nniqan qsiya o 6720 km2. Mniq hunac Mayco, dxgal Erkwoto o llabang egu Urakwey, Sulinan, Kaiyana, ni Fasukaiyana.
[[Patas bntasan:Ecuador cajas national park.jpg|thumb|File:Ecuador cajas national park.jpg- Hnigan angu Kahakwocya-kungyuen.(卡哈國家公園境內形狀特殊的對稱湖面)]]
== Cingci(經濟) ==
Klwaan Erkwato nii o mniq ska hari ka ngalun hbangan sun dha gaga kmrawah klwaan, hbangan klwaan dha o smtama Asoring(石油)bi, emptdxgal ngalan pnhmaan dha o Yuanuriaw(原物料). 2000 hngkwasan do snmikul dha Meyyuan ka seyhu dha,siida o sejiqun klwaan dha o paru bi ka smiyuk ni asi laxan tleengan ka mdudul da,kiya ka kiya ni skmalu ka pila Mayyan yasa ungac bi ririh na ka Sukere kika Tonghwo-pongcang. Phpah Payhwasiyo-nuyiran(白花修女蘭) nii o phpah klwaan dha, ni Antissenin(安地斯神鷹) o klwaan qduda dha.
== Singcgn-cyuhwa(行政區劃) ==
{| class="wikitable"
|+
Kana dxgal Erkwato nii o niqan 24 ka kmlawa lnglingay na(Kari Sipangya:provincias ):
!
!Kmlawa lnglingay(省)
!Paru alang(首府)
!
!Kmlawa lnglingay(省)
!Paru alang(首府)
|-
|1
|Asuay(阿蘇艾省)
|Kungka (昆卡)
|13
|Rosliaws(洛斯里奧斯省)(Los Ríos)
|Babaawyuey( 巴巴奧約)
|-
|2
|Poliwa(玻利瓦省)
|Guaranda(瓜蘭達)
|14
|Manabi(馬納比省)
|Potoweyeyhwo(波托維耶霍)
|-
|3
|Kania(卡尼亞爾省)
|Asokes(阿索格斯)
|15
|Morona-Sentiago(莫羅納-聖地亞哥省)
|Makas(馬卡斯)
|-
|4
|Kaerci(卡爾奇省)
|Tuerkan(圖爾坎)
|16
|Napo(納波省)
|Tena(特納市)
|-
|5
|Singpora(欽博拉索省)
|Riawpas(里奧班巴)
|17
|Huwrayana(奧雷亞納省)
|Huwrayanaseng-Foransiskekang( 奧雷亞納省弗朗西斯科港)
|-
|6
|Ketopasi(科托帕希省)
|Latacungcia(拉塔昆加)
|18
|帕斯塔薩省(Pastaza)
|普約(Puyo)
|-
|7
|Iayerawrow(埃爾奧羅省)
|Machala (馬查拉)
|19
|皮欽查省(Pichincha)
|基多(Quito),也是該國首都
|-
|8
|Iaysmeyradas艾斯美拉達斯省
|Iaysmeyradas (艾斯美拉達斯)
|20
|聖埃倫娜省(Santa Elena)
|聖埃倫娜(Santa Elena)
|-
|9
|Ciyarapaker(加拉巴哥省)
|Pakerrisorleynokan(巴克里索莫雷諾港)
|21
|Sengtomingke-Teroscaciras(聖多明各-德洛斯查奇拉斯省)
|Sengtomingke(聖多明各)
|-
|10
|Guayas(瓜亞斯省)
|Guayacier(瓜亞基爾)
|22
|Sukumbis(蘇崑畢奧斯省)
|Sinroha(新洛哈)
|-
|11
|Inbabura(因巴布拉省)
|Irawa(伊瓦拉)
|23
|Tungurawa(通古拉瓦省)
|Aabato(安巴托)
|-
|12
|Roha(洛哈省)
|Roha (洛哈)
|24
|Samora-singcipey(薩莫拉-欽奇佩省)
|Samora(薩莫拉)
|}
== Sejiqun(人口) ==
Kana dxgal Erkwato o 28 wan 3560 km2, kana sejiqun o 1522 wan 3680 seejiq (dhuq 2011 hngkwasan ka pnatan nii ), kmlawa Sipangya ka dxgal Erkwoto, ruwan dxgal o mggimax egu bi ini pntna sejiqan, niqan ka seejiq mgimax Ino (Maistisorren,Mestizos) kana o 41%, seejiq Intian o 34%, embhgay seejiq o 15%, uxay uri o niqan ka pnaah Feyco dhuq Meyco miyah qnpah ka mqalux seejiq ni mggimax cicuh seejiq emphgay uri.Mtna saw egu Ratingmeyco klwaan, snhiyi dha pnrhulan o Tiancuciaw(天主教), pusu bi kari dha o Sipangya, kiya ka kiya ni seejiq Intian o kari Kecioya kiya.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8E%84%E7%93%9C%E5%A4%9A%E5%B0%94<nowiki/>(參考自中文維基百科)
gkn415rq6y1j97wmgtkvtwj5kq5e21o
Edgar Lungu
0
364
104098
104059
2024-07-05T14:38:21Z
U. Boya
2117
+ Papak
104098
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Edgar Lungu January 2015.jpg|thumb|Edgar Lungu(埃德加·倫古), kngkawas 2015|alt=Edgar Lungu January 2015.jpg]]
= Edgar Lungu (埃德加·倫古) =
Mntucing hngkawas 1956 idas 11 jiyax 11 ka Edgar Lungu ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Zambia]] ta sayang o kiya ka Edgar Lungu, pnaah hngkawas 2015 idas 1 jiyax 25 pnrajing kmlawa klwaan.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
hzn8zzguvg7q33afqzfzlc7k1z7x76j
Efong
0
365
100444
79284
2023-10-06T00:10:30Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100444
wikitext
text/x-wiki
= Efong(瑞源部落) =
Gaga mniq Taytung Ruyeysyang ka [[alang]] Efong.
376 sapah ka kneegu na sapah, 1,038 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 44% niqan 452 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 56% niqan 586 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis38%, Bunun2%, Puyuma1%, ni rahuq na o2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Hangan sbiyaw o Ta-pu-wey se, mnuda tgdha paru tnjiyal knlangan bukuy do o wada priyux alang Efong dungan.
== Pusu nniqan (部落特色) ==
Nyusan Tay-tung nsgan Ru-yey alang Efong.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga mniq hunac alang Efong, gqiyan hidaw sngayan rulu qrngul Efong.
== Pusu klgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Jo-ro ni Teyeynskiyo.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Rudan sbiyaw o pusu bi eniq Heng-cun ki han, bukuy iyux miying dxgal qpahan, bukuy bi Cing-tay do tnhjilan hini da, jitay Tanah Tunux siida o niqan egu bi seejiq Nihung miyah thjil hini nniqan, bukuy tgdha paru tnjiyal knlangan do, egu bi seejiq Klmukan miyah thjil hini, niqan esisil alang duma na seejiq Amis miyah thjilan hini uri.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
t8lgyk9flfbrgkrqi2tgl2a0ifldtcj
Egypt
0
366
106133
102984
2024-12-11T05:23:33Z
CommonsDelinker
52
Replacing 798b899970.jpg with [[File:Egyptian_F-16,_Mirage_2000,_and_F-4_flew_over_pyramids_during_Exercise_Bright_Star_1994.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningl
106133
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Egypt.svg|thumb|Kwoci Ayci(埃及國旗)]]
== Egypt(埃及) ==
Gaga kska Meycow ka [[Egypt]], 27 00 N, 30 00 E ka gaga na niqan.
Kana ka knlbangan na o 1,001,450 sq km(hangan na o Tg30)
(knlbanga dxgal o 995,450 sq km, knlbangan qsiya o 6,000 sq km).
[[Patas bntasan:Coat of arms of Egypt (Official).svg|thumb|upright|Kwohwey.(國徽)]]
Kana ka sejiqun o niqan 94,666,993 hiyi.
Gaga [[Cairo]] ka pusu alang paru, jiyax 23 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Egypt ga wada sugan 3.60% ka dxgal qpahan, 0.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 96.30% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Abdel Fattah el-Sisi, pnaah hngkawas2014 idas 6 jiyax 8pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:EGY orthographic.svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Ayci (埃及) ==
Ayci Arapokunghekwo(kari Arapo:جمهوريّة مصرالعربيّة hnang pkla), thnganan Ayci kana, daya hraan hidaw hini ka hbaraw bi sjiqan Feycowklwaan, knllabang niya o 1,001,450 , idas 2 hngkawas 2020 do ida wada hmrinas kingal hnpucing ka sjiqan da. Mnniq hiya ka kuAyci ksun ga idaunming kukwo knglangan ka hiya uri, mnsupu ppriyux smluhay ka unming dha kdyayung. Ana nanaq saw kiya o knlwaan Sira ni Rwoma siida, unmingkuAyci ga tna wada mdudul mphing brah bi Siyueyn na, bukuy do wada yahan mririh kndusan Arapo da.
Bukuy mndha ppais do, Ayci ga pnhiyug sjiqan Arapo hngkawas 1953 saw kunghekwo, taann ka dxgal na o ida gisu qmangaw Yacow ni Fcyeycow dha Cow ksun. Sinaypantaw o gaga Sinanya(Siya) Dxgal klwaan nii o snegaaw gaga daya Feycow. Israncyaw ksun ga Kwocyaw ksun. Kana ka sjiqan Ayci ga ida sneqgaaw smhii syunnipay na Israncyaw, paru na cungciaw ksun ga, ida ini kpiya na paru bi cungcyaw o Keputecngcyaw. Ida niqan ka saw duma na Citucyaw ni nIsrancyaw na Seeypay. Kari klwaan o kari Arapo, ida kari ''Ingyu'' ni kari ''Fayu''. Egu bi klgan seangal hbangan na Ayci o ida mniq brah hangan ka Cungtung.
Ida ksun dha mdka knbyaxan na ka klwaan Ayci, manu ka saw qpahun rrigan, dxgal, kungyey ni fuuyey o ida mtna ka knrnaan dha, ida saw hakaw Yacow ni Owcow ka Yayung Suyisyunhe. Niqan bi biyax na mru snhian ka Ticunghay, Cungtung ni Isran dhini. Hngkawas 2019 do pthjil bgurah alang ka Ayc.
== Hangan klwaan(國名) ==
Kari Tlu “Ayci” ksun ga ida pnaah thnganan Αἴγυπτος(Aigyptos)kariSira sbiyaw, kari Ingyu o Egypt msa, kari Fayu o Égypte msa, kari Rating o Aegyptus msa. Pusu balay o alang sbiyaw Mungfeys(Hekaptah)msa wada qneuqu uri, ririh saw sapah utux Puta.
Kari Arapo o Misr(مِصر Miṣr, ArapoAyci o مَصر Maṣr msa), mtna saw “llabang klwaan” msa, ida pnaah bnatas patas Yasu.
“Cufanc” wada pryuxan Misyuri ksun, “Ingyasngran” wada pryuxan Misiksun, kska “kari Hweyhweykwan” o Misr[[埃及|[4][5]]] ksun.
Kska kari Ayci sbiyaw o “kaymeyte” uxay uri o “Kaymi” ksun. ( Kemet [kuːmat] ksun dha “ klwaan mqalux dxgal” [[埃及|[6]]] msa. Pnluban dha kari Kepute saying o Ⲭⲏⲙⲓ(Khēmi)msa.
== Ris (歷史) ==
=== Pusu spatas :Ris Ayci ni seyntays Ayci. ===
[[Patas bntasan:Nasser in Mansoura, 1960.jpg|thumb| 1960 ''Cungtung Ayci Nasayr'' hngkawas 1960 siida. (1960年的埃及總統納賽爾)]]
Wada bsiyaq balay da ka ris KuAyci. Ida dha ksun unming kukwo kngealang uri. Manu ka unming ni knklaan Kuayci ga wada mphing ungac ka Kuayci do, ida dha ini pltuji,dhuq sayang do gisu qtaan pkawkusyuey dni wada dha spruan qmita dungan.Ana nanaq egu ka wada krigan ni slayan ka nniqan sbiyaw o ida ini dhqi mkla ka ris Kuayci ksun.
* Brah Kungyueyn hngkawas 4000 siida, ida egu bi ka pnhyugan klealang, sayang o gisu smlay mnbrah Kungyueyn hngkawas 3400 snalu btunux Sngsuti.
*Brah Kungyueyn hngkawas 3100 ida smruyu siida ka gaya pqrinuc klwaan, sjiqan Kuayci ga phiyug knmalu Arapodha nanaq unming klyayung Nirwohe, ida nowqax bi ni mhungun dnamux na ni snhiyan.
*Brah Kungyueyn sci11 bitaq sci 7 siida, wada knttu yahan mluk mangal Yasu, Pos, Macitun ni Rwomatikwo.
* Brah Kungyueyn sci4 bitaq sci7 siida wada spuan Tungrwomatikwo da.
*Kska Kungyueyn sci 7 siida, miyah mrmux ka seejiq Arapo, pniyug Arapotikwo. Hngkawas 60 do wada lkan Arapo kana, kiya ni maku mkArapo da. Dhuq sci 12 do wada asi duuy kari Arapo da, snhiyi Isracyaw, lnutuc maxal kbkuy hngkwasan unming Kuayci ga wada rrihan unming Arapo, sjiqan knealang o ini dha klai ka bowqax mhungun dnamux pnhiyagan dapah ni teykung utux.
*Hngkawas 1249 do ida qpruhan psaping Mamuryow ka pkdudul kmlawa.
* Jiyax28 idas 11 hngkawas 2011 bitaq jiyax11 idas 1 hngkawas 2012 siida, ida mnuda tru mssli prrngaw ka sjiqan ni msgaaw, hici do ida Israncyaw cyow ni cng-itang pndudul dha Ayci mincu reynmung ka wada mangal kana ka 498 na 235 hangan, maa tgkingal paru bi qpruhan sslian pprngagan, manu ka mspawsow bi Al-Nour Party o wada mangal 107 hangan kiya, hiya ka tgdha paru qrpuhan tang, wada mangal 38 hangan na New Wafd Party o kika tgtru paru qrpuhan. Manu ka Israncyaw ga wada hmrinas 2/3 ka nniqan dha hangan.
[[Patas bntasan:Egyptian Armor.jpg|thumb|''Ppais jiyax smsahur'' na empsaping ''Ayci''.(1973年贖罪日戰爭的埃及軍隊。)]]
* Jiyax 14 idas 6 hngkawas 2012 siida, manu ka paru bi Seynfa fayueyn ga mrngaw saw jenmin Ihwey ngalan dha stmaan mgaaw gaya mgaaw ga ida uxay kika dungus bi. Kiya ni peiyah patas lxanu ka bgurah kwohwey msa. Jiyax 17 idas6 do qrpuhan ucwang pusu bi weyyueynhwey pusa patas quri dha.
* Jiyax 24 idas 6 hngkawas 2012 siida, pnsqapah patas paru balay psgaaw Cungtung weyyueynhwey ka Ayci, Musrin syungtikwey mungri ncyow ni cusi Muhanmote• mursi ga ini na baka ka brah na Cungri Ayhamayte•Safeyke, mangal Muparake babaw malax do tgkingal Ayci mincu Cungtung tasyueyn. Jiyax 2 idas 8 do pnhiyug Cungri Sisamu•Kantir bgurah neyke mdungus qmeepah. Jiyax 12 idas 8 do Cungtung Mursi ga pryuxan na ka paru bi mqpah cyuntwey, Kwofangpucang o Muhanmote•Haysan•tantawey ni Cungcanmocang Sami•Anan dAputure-Fatahe•Sesi niSiteci•Supusi ka mlutuc muda qpahun; Kiya ni rmngaw duri qrpuhan Ucwanputwey paru bi weyyueynhwey jiyax 17 idas 6 siida snrwaan saw ungac ririh na ka pnryuxan Syeynfa mkuy cyueynri Cungtung msa. Kiya ni rmngaw bgurah Syeynfa siida kika prajing mririh;i. mnrngaw na nii ga ida smruwa ka cyuntwey, ssaw nii ga hnian dha negaaw sjiqan cngfu pkray mduuy pqpahan dha, cyunkwan pdudul malax pusu mduuy biyax kawaan Ayci, unkwan ka mqpah o kika mquri elug kayke.
[[Patas bntasan:2011 Cairo 5339252807.jpg|thumb| Alang breenux ''Kayrwo'' wada hmrinas 2000 ''wan'' ka sjiqan.(開羅都會區有超過2000萬人口)]]
* Hngkawas 2013 siida, Cungtung Mursi ga mdudul smalu Syeynfa, spriyux na unkwan ka cngfu, ida wada mabal mnangal cyunfang .
* Hngkawas 203 mrudu tworun pqita biyax ka Ayci, iyux dha plaxun ka Mursi. Jiyax 3 idas 7 siida wada laxan ni hmkan kwofang pucang Aputure-Fatahe•Sesi ka Mursi, priyux Ateri•Mansur ka Cungtung han, rmngaw ka cyunfang o pnhari muda syueyncyu kwohwey ni Cungtung, smalu Syeynfa uri, pusu dha balay o iyux biqun Aputure-Fatahe•Sesi kaCungtung. Bukuy do quri saw msMursi Syungtihwey ga knttu miyax mrudu mjiras ni mdayaw Mursi, emprudu sjiqan ni cyuntwey ga tjiyan ni hbaraw bi ka wada mhuqil ni mluqig sjiqan, Kana ka sehwey ni sjiqan ga mrudu ni saw skluyan. Jiyax 14 idas 8 suuda, Ayci ancyueyn putwey wada dha saan miying kana ka mndayaw Mursi, dha nniqan dha gaga kayrwo ingti, bnatas dha o ida wada 525hiyi ka mhuqil ni 3717 ka mluqih. Musyunghwey mndayawsjiqan ga knteetu miya mrudu pqita biyax nitjiyan, maku sdara kana, Ayci siida maku mspais ni msqnaqih ungac bi brahan.
* Idas 6 hng Kawas 2014 siida, Sesi ga mangal pnsgaaw Cungtung.
* Hngkawas 2015 siida, muda mgaaw bgurah na iyhwey, Sesi ni smruwa hyaan na cyunfang o kika wada mangal snegaaw dha, qungc kwohwey.
[[Patas bntasan:LocationEgypt.svg|thumb| Gaga daya Peyfey ka nniqan Ayci.(埃及在北非地區的位置)]]
== Tiri(地理) ==
Klwaan Ayci ga niqan 1,001,450〖km〗^2, dxgal na ga qmangaw Ya ni Fey 2cow, kska na hiya o egu bi ka gaga daya hraan hidaw Feycow, duma o gaga yayung Suisyunhe na hraan hidaw Sinaypantaw, gaga hunac gqian hidaw Yacow. Ayci ga malu balay ka gaga na nniqan, kingal nanaq qtaan uri: Mniq elug dxgal o mlutuc dha Ya, Fey 2Cow. Mniq elug qsiya o muda yayung Suisyunhe ni gsilung Hunghay mlutuc gsilung Ticunghay ni Intuyang. Kiya ni paah niqan ka bnatas endaan ris do, Ayci ga ida yahun bi mluk emppais klwaan. Ayci sayang do gqian na o mkiyig dha Ripiy, hunac o mseayus dha Sutan, hraan hidaw o gsilung Hunghay, mkiyig dha Parestan, Iserey, daya o gsilung Ticunghay.
[[Patas bntasan:Egypt, administrative divisions - Nmbrs - colored.svg|thumb|Ayci ni pnskrayan nniqan.(埃及地圖)]]
Kana ka dxgal Ayci ga niqan 95% ka Samo. Bowqax baraw Kayserinsanhaypa 2,629m. Tgkingal bbaraw yayung Nirwohe paah hunac dhuq daya qluli kana dxgal, knbragan na dxgal ga niqan 1350km, dha knlbangan yayung o yabi 3-6km na knbbaraw Heku, kiya ni baraw pusu alang Kayrwo ga maa 2.4wan na sancyawcow.Kiyig na dha yayung Heku ni Sancyawcowga, ana nanaq wana 4% kana dxgal klwaan o ida hini ka gaga sslian 99% sjiqan Ayci. Suisyunhe ga mlutuc pusu elug Ya, Fe, Ow 3cow. Pusu na langu o niqan langu Takuhu, Timusahehu ni Yasunkawpa maa paru bi Feycow(jnkunghu)-snalu lhngaw ''Naysarsweyku(5000'' km2).
== Karac(氣候) ==
[[Patas bntasan:Egypt Topography.png|thumb|Hnigan dxgal Ayci(埃及地形圖)]]
Kana ka dxgal klwaan o mdngu ni ini hari quyux. Manu ka Nirwohe sancyawcow ni daya mkgsilung o nTicunghay karac, idas 1 siida ga kneuxul karac o 27 idas 7 o 27 Qsiya qnyuxan hngkwasan o 50-200mm. Rahuq na nniqan o nJetaysamo karac, mtalux ni mdngu, dxgal msamo o dhuq 40kakntalux na, qsiya qnyuxan hngkwasan ini tuku 30mm. Kngkkawas na idas 4-5 o niqan “bgihur usyunfung”.
=== 4 Paru Tiri(四大地理區4) ===
==== Yayung Nirwohe(尼羅河一景) ====
[[Patas bntasan:Nile.jpg|thumb|Yayung Nirwohe(尼羅河一景)]]
Klwaan dxgal Ayci ga ana nanaq niqan 100wan o ida snegaaw msaas dxgal ni llabang samo ksun, yabi wana 16 na Nirwoheku ni truma Kayrwo sancyawcow, kiya ka kingal mpajiq dxgal, yabi 33,700 ka knlbangan na, wana bi 1/30 kana knlabang na.kiya ka kiya ni dgring mpajiq dxgal nii ga, ida niqan 90% sjiqan Ayci gaga mssli mniq hini kana, kiya ni saw nii ka snhjilan na. rmnngaw ka kari pnaah isil o “Mdngu saman ka Nirwohe, mphing kndraxan ka Ayci” msa, ida mnduwa ka saw nii.
Empajiq dxgal ga kngkingal fungri o ida hmrinas 2000 hiyi, hbaraw bi sjiqan. Kana ka pusu alang Ayci ga ida mkyayung Nirwohe kana. Wana Suisyunhe hiya ka kingal nanaq kiya. Daya Kayrwo o thnganan truma Ayci(Lower Egypt)ksun dha. Mkgsilung o niqan scimu qsiya seyhu, saw ka langu Macyatehu(Lake Maritt), langu Aytekuhu(Lake Edku), langu Pujureshu(Lake Burullus)ni langu Mansarayhu(Lake Manzala)dnii. Sayang ga wana langu cyujuhup hiya, saw ka muru Heran panfa, ida tduwa pryuxun dxgal babaw gsilung. Niqan bi hangan na teyning 《stali bi Nirwohe sang 》ida na wada ruan ka knmalu nkiya yayung Nirwohe.
==== Samo gqian hidaw(西部沙漠) ====
Gqian hidaw Nirwoheku ga thnganan dha gqian hidaw samo, yabi wada hari mduuy 3/4 knlabang dxgal Ayci, muhing hunac gqian hidaw o niqan yacnciyeyn smriyu maa Cifucipir(Gilf Kebir)kawyueyn, knbowqax na o yabi 2000m, nii ga mniq ssiyaw kawyueyno ini kpiya ka Ryucow ksun. Daya samo ga niqan Siwaeyn(Siwa)ni Qatara(Qattara)shweyyn mrbuq dxgal, mrbuq dxgal Qatara ga gaga truma na haypingmeyn 132m, niqan langu scimu ni rusaw, ini niqi seejiq.paah Siwa ryucow mquri hunac bitaq Cifucipir kawyueyn o niqanllabangbnaqir btunux ni bnaqir sacyow, thnganan Tasahay (Great Sand Sea), ini dhqi miyah seejiq ini tduwa ddaan uri. Hini ga wana ini kpiya na emptabug gaga mniq cikuh ryucow, tmabug tbugan, hnmaan brisan ni basaw(kuu), sama uqun dha nanaq mniq hini, wana bi cikuh cawc ni qalu surung ka pryuxun dha qyqaya djiyun kjiyax alang eseisil. Ayci cngfu gisu tlamay kmarig rbuq qsiya, pkrana pnyahan qsiya, ksaw tduwa hbaraw ka sjiqan miyah mniq hini, sayang ga paah Nirwoheku ida smnalu elug rulu qrngul wada dhuq SwanKarcya(Kharga)ryucow da.
==== Samo hraan hidaw (東部沙漠) ====
Hraan hidaw Nirwoheku samoga thnganan dha sama hraan hidaw, ida ini bi klai ka hniygan dxgal hini, niqan yacnciyeyn smnriyu maa Hunghay kawti, niqan ka knrtan shweyyeyn kawyueyn uri, hini ga knbowqax na o yabi 600-700m, duma na tpucing dgiyaq o tduwa dhuq 2100m. saw ka dgiyaq Sayeypasan (Gebel Shayeb)tduwa dhuq 2,380m. Mnsuwil mhru qsiya ayug o paah dgiyaq mseasug mquri Hunghay ni Nirwoheku qluli, krtan maadowras ka ddgiyaq. Hing ga yasa niqan ddgiyaq,kiya ni pnyahan qsiya o ida mtuku kiya dha ka gqian hidaw samo. Emptabug Ayci ga ida mqaras bi mniq hini tmabug tnbugan. Yasa gmnbarah btunux Rins ni abura btunux, hini ga wada maa alang kwangcn ksun ka snduray.
==== Sinaypantaw (西奈半島) ====
Hraan hidaw Suisyunhe na kingal smriyu dxgal thnganan dha Sinaypantaw.Sinaypantaw ga niqan egu dgiyaq ni Kawyueyn, daya o sheyyeyn kawyueyn, hunac kska o Aykema(Egma)kawyueyn,knbowqax na o ida hmrinas 1600m,tgbowqax na dgiyaq Kayserinsan o 2,629m ka knbowqax na, ida hiya ka tgbowqax bi ddgiyaq Ayci. Dgiyaq nii ga snpuan tasil Hwocngyeyn ni Peyncyeyn mbanah qtaan. Gqian hidaw Sinaypantaw o kika gsilung Suishay, hraan hidaw o Aqapawan, ida snqtan snsnuan ka dha hniygan dxgal nii. Manu ka Aqapawan ga ida hmnkan Ayci hngkawas 1967, ida kiya ka pusu dha balay sspais dha IAtgdha ppais idas 6 hngkawas siida, mnhdu mataru jiyax ka pnspisan dha do ,manu ka Sinaypantaw ga wada ngalan psaping Iserey kana da. hngkawas 1982 do wada ngalan Ayci duri ka mpklawa.
Dxgal Sinaypantaw ga ida mdngu na samo uri, daya o qnyuxan hngkwasan o yani hari hmrinas 100km, mhungun na hunac o yabi wana 60mm. Rahuq na emptabug do , gqim Bogma)niqan ximung, Sur, Ar dnii o niqan qpahan abura, kiya ka pnyahan nenyueyn Ayci.
== Singcgn-cyuhwa(行政區劃) ==
{| class="wikitable"
|+
!Pusu sbatas:
!Ayci ni qnalang singcng.
|-
|[[Patas bntasan:Governorates of Egypt.svg|frameless|center]]
|Qnalang singcng(行政區劃)
|-
|[[Patas bntasan:Egypt 2010 population density1.png|frameless|center]]
|Kghakan sjiqan(人口分布)
|-
|[[Patas bntasan:2004-03-vev-egypte-poisson.jpg|frameless|center]]
|Qqpah tmqsurux ''Nirwohe(''尼羅河漁業)
|}
==== Qqpah tmqsurux Nirwohe. ====
Tgkingal qnalang singcng Ayci ga kana o naqan 27 Sng (Kari Arapo: محافظةbukuy o pusu alang)
{| class="wikitable"
| colspan="5" | <sup> Kkkingal</sup> sng Ayci''('''''埃及各省)'''
|-
|
|'''Thnganan(名稱)'''
|'''Sjiqan(人口)'''
'''(2006-11-11)'''
|'''Sjiqan(人口)'''
'''(2012-01-01)'''
|'''Pusu alang(首府)'''
|-
|1
|亞歷山大省
''Yarisantasng''
|4,123,869
|4,509,000
|亞歷山大
Yarisanta
|-
|2
|亞斯文省
''Yasunsng''
|1,186,482
|1,323,000
|亞斯文
''Yasun''
|-
|3
|艾斯尤特省
''Aysyowtesng''
|3,444,967
|3,888,000
|艾斯尤特
''Aysyowte''
|-
|4
|布海拉省
''Puhayrasng''
|4,747,283
|5,327,000
|達曼胡爾
''Tamanhur''
|-
|5
|貝尼蘇韋夫省
''Peynisuweyfusng''
|2,291,618
|2,597,000
|貝尼蘇韋夫
''Peynisuweyfu''
|-
|6
|開羅省
''Kayrwosng''
|8,471,859
|8,762,000
|開羅
''Kayrwo''
|-
|7
|代蓋赫利耶省
''Taykayheriyeysng''
|4,989,997
|5,559,000
|曼蘇拉
''Mansura''
|-
|8
|杜姆亞特省
''Tumuyatesng''
|1,097,339
|1,240,000
|杜姆亞特
''Tumuyate''
|-
|9
|法尤姆省
''Fayowmusng''
|2,511,027
|2,882,000
|法尤姆
''Fayowmu''
|-
|10
|西部省
''Sipusng''
|4,011,320
|4,439,000
|坦塔
''Tanta''
|-
|11
|吉薩省
''Cisasng''
|5,724,545
|6,979,000
|吉薩
''Cisa''
|-
|12
|伊斯梅利亞省
''Ismeyriyasng''
|953,006
|1,077,000
|伊斯梅利亞
''Ismeyriya''
|-
|13
|謝赫村省
''Syeyhecunsng''
|2,620,208
|2,940,000
|謝赫村
''Syeyhecun''
|-
|14
|馬特魯省
''Materusng''
|323,381
|389,000
|馬特魯港
''Materukang''
|-
|15
|明亞省
''Mingyasng''
|4,166,299
|4,701,000
|明亞
''Mingya''
|-
|16
|米努夫省
''Minufusng''
|3,270,431
|3,657,000
|希賓庫姆
''Sipinhumu''
|-
|17
|新河谷省
''sinhekusng''
|187,263
|208,000
|哈里傑
''Haricey''
|-
|18
|北西奈省
''Peysinaysng''
|343,681
|395,000
|阿里什
''Arica''
|-
|19
|塞得港省
''Setekangsng''
|570,603
|628,000
|塞得港
''Setekang''
|-
|20
|蓋盧比尤省
''Kayrupiyowsng''
|4,251,672
|4,754,000
|本哈
''Pnha''
|-
|21
|基納省
''Cisasng''
|3,001,681
|2,801,000
|基納
''Cisa''
|-
|22
|紅海省
''Hunghaysng''
|288,661
|321,000
|古爾代蓋
''Kurtaykay''
|-
|23
|東部省
''Tungpusng''
|5,354,041
|6,010,000
|宰加濟格
''Caycyacike''
|-
|24
|索哈傑省
''Swohaceysng''
|3,747,289
|4,211,000
|索哈傑
''Swohacey''
|-
|25
|南西奈省
''Nansianysng''
|150,088
|159,000
|圖爾
''Tur''
|-
|26
|蘇伊士省
''Suissng''
|512,135
|576,000
|蘇伊士
''Suis''
|-
|27
|盧克索省
''Rukeswosng''
|457,286
|1,064,000
|盧克索
''Rukeswo''
|-
| colspan="2" |'''Kana snpgan(總計)'''
|'''72,798,031'''
|'''81,396,247'''
|
|}
27 sng ida snakan daya Ayci ni 10sng, truma Ayci ni 7sng, ska ni elug yayung pne3sng, Sinaypantaw 2sng ni rahuq na 4sng snpuan (uxay bnasug kwanfang). Ksk na o jiyax6 idas 10 ni Herewansng o jiyax17 idas 4 hngkawas 2008 siida,wada pnaah Cisasng ni Kayrwosng seasug. Jiyax 7 idas 12 hngkawas 2009 Rukeswosng ga pnaah Cinasng wada seasug. Kiya ka kiya ni qnalang singcng daya nii ga bukuy hngkawas 2011 do ida egu bi ka wada laxan, kmbgurah measug pnealay.
{| class="wikitable"
|+
!Daya Ayci ni 10 sng
!(上埃及10省)
|-
|Yasunsng
|亞斯文省
|-
|Aysyowtesng
|艾斯尤特省
|-
|Peynisuweyfusng
|貝尼蘇韋夫省
|-
|Fayomusng
|法尤姆省
|-
|Cisasng
|吉薩省
|-
|Rukeswosng
|盧克索省
|-
|Mingyasng
|明亞省
|-
|Cinasng
|基納省
|-
|Hraan hidaw sng
|東部省
|-
|Swohaceysang
|索哈傑省
|}
{| class="wikitable"
|+
!Truma Ayci ni 7sng
!(下埃及7省)
|-
|Puhayrasng
|布海拉省
|-
|Taykayheriyeysng
|代蓋赫利耶省
|-
|Tumuyatesng
|杜姆亞特省
|-
|Sipusng
|西部省
|-
|Seyhecunsng
|謝赫村省
|-
|Minufusng
|米努夫省
|-
|Kayrui
|蓋盧比尤省
|}
{| class="wikitable"
|+
!Kska
!(中部)
|-
|Kayrwosng
|開羅省
|}
{| class="wikitable"
|+
!Yunhe sng
!(運河省)
|-
|Ismeyriyasng
|伊斯梅利亞省
|-
|Setekangsng
|塞得港省
|-
|Suissng
|蘇伊士省
|}
{| class="wikitable"
|+
!Sinaypantaw
!(西奈半島)
|-
|Hunac Sinaysng
|南西奈省
|-
|Daya Sinaysng
|北西奈省
|}
{| class="wikitable"
|+
!Hraan idaw
!(東部)
|-
|Hunghaysng
|紅海省
|}
{| class="wikitable"
|+
!Daya
!(北部)
|-
|Yarisantasng
|亞歷山大省
|}
{| class="wikitable"
|+
!Gqian hidaw
!(西部)
|-
|Marutesng
|馬特魯省
|-
|Bgurah Heku sng
|新河谷省
|}
== Cngc(政治) ==
Bsiyaq Seynfa ga mnuda mitaq patas ni smnruwa jiyax11 idas 9 hngkawas 1971 siida. Msa matas ka Seynfa Ayci “msupu biyax mqpah sjiqan ka pusu bi na mincu ni gaya Sehweycuyi na klwaan”, quri saw Cingci o niqan”kana ka gaya klwaan, kana ka Hecwose ni kana ka gaya taxa nanaq” tru klgan.
Cungtung o hiya ka qbsuran bi klwaan ni tgparu pdudul qrpuhan ucwang uri, bnqanan sslian pprngaw sjiqan ka hangan, muda mitaq patas ka kungmin, 4hngkwasan ka sqpah na(brah hngkawas2011 han o 6hngkwasan kasqpah na), ida tduwa mlutuc txal. Niqan biyax na mgay hangan Fucungtung, Cungri ni neykepucang, psghak malax sslian pprngaw sjiqan,nasi niqan ka tbiyax ddaun o tduwa asi uda. Mniq sslian pprngaw
Sslian pprngaw sjiqan(kwohweysya Iyueyn) ga kika tgbaraw bi rifa cikwan. Iyueyn o mnegaaw dha, 5 hngkwasan ka sqpqh na hiya sslian pprngaw(Ihwey ga pusu qqpahun o kika mgay hangan pkgaaw sjiqan Cungtung, Dmudul pshdug ni smalu Syeynfa. Prngaw ddaun pusu bi klwaan.Smruwa uda cingci ni prana sehwey ni smpug djiyun hbangan klwaan,pqlahang cngfu qmpah qqpahun.. Seysang hweyyi(kwohweysang Iyueyn) gamanu ka Cungtung Satate o mnrngaw hngkawas 1979 ni bntasan ruwan Seynfa. Jiyax 1 idas 11 hngkawas 1980 mnuda Seysang hweyyi do kika balay bi phiyug da, 210 hiyi ka weyyueyn, kska na 2/3 o pniya klgan qqpahan, cikow ni paypey, kska na mdka o pnaah empqpah ni emptdxgal.
== Waycyaw(外交) ==
Dhuq sayang Ayci kunghe ga wada hmrinas 140 klwaan ka ssdangi dha, msupu Cunghwa jnmin kunghekwo, Amirika, Fakwo ni Iserey dnii klwaan, ida gisu malu bi na ka pngluban dha. Ayci ga ida smruwan niqan Iserey klwaan nii ka klwaan Arapo. Ayci sayang ga ida [[Reynhekwo]], Feycow Reynmung,Arapo klwaan Reynmung, msupu qrpuhan Isran.
== Pnegluban(與中國關係) ==
Jiyax 17 idas 5 hngkawas 1956 siida, smruwa niqan ka Cunghwa jnmin kunghekwo ka Ayci ksun, ida hiya ka plealay bi smruwa niqan ka Cunghwa jnmin kunghekwo.jiyax nii Cunghwa Minkwo ga pklug mgarang kari pstuq pnegluban nami dha Ayci msa. Jiyax 30, Cungkwo ni Ayci msdangi. hngkawas 2011 siida, Ayci o ida nCungkwo mniq Feycow qrpuhan Tg5 knparu Mawyin, hngkawas 2012 do kika tg4 knparu. 2013 do dha klwaan nii ga dhuq 102.13 hpucing hbangan. Cungkwo ga kndadah Ayci marig abura, ihwasyowci ni taris dnii, manu ka Ayci o kndadax Cungkwo marig tnunan ni qyqaya citeyn dnii.
== Cyuns(軍事) ==
=== Pusu sbatas: biyax ucwang na Ayci. ===
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:Egyptian M109 during Operation Bright Star 2005.jpg|frameless|center]]
|''M109 mksa nanaq paw na Aycyun.(''埃軍M109自走砲)
|-
|[[Patas bntasan:DF-SD-03-04442.jpg|frameless|center]]
|Puping ''Aycyun.(''埃軍步兵)
|-
|[[Patas bntasan:Egyptian F-16, Mirage 2000, and F-4 flew over pyramids during Exercise Bright Star 1994.jpg|frameless|center]]
|F-16 ''Aycyun''、2000 ''hwansyang''、F-4.(埃軍F-16、幻象2000、F-4)
|}
== Sjiqan(人口) ==
=== Pusu sbatas: sjiqan Aycu. ===
{| class="wikitable"
| colspan="3" |'''Puca sjiqan ''Ayci'''''
|-
|'''Hngkawas '''
|'''Seejiq'''
|'''±%'''
|-
|'''1882'''
|6,712,000
|—
|-
|'''1897'''
|9,669,000
|<nowiki>+44.1%</nowiki>
|-
|'''1907'''
|11,189,978
|<nowiki>+15.7%</nowiki>
|-
|'''1917'''
|12,718,255
|<nowiki>+13.7%</nowiki>
|-
|'''1927'''
|14,177,864
|<nowiki>+11.5%</nowiki>
|-
|'''1937'''
|15,920,694
|<nowiki>+12.3%</nowiki>
|-
|'''1947'''
|18,966,767
|<nowiki>+19.1%</nowiki>
|-
|'''1960'''
|26,085,326
|<nowiki>+37.5%</nowiki>
|-
|'''1966'''
|30,075,858
|<nowiki>+15.3%</nowiki>
|-
|'''1976'''
|36,626,204
|<nowiki>+21.8%</nowiki>
|-
|'''1986'''
|48,254,238
|<nowiki>+31.7%</nowiki>
|-
|'''1996'''
|59,312,914
|<nowiki>+22.9%</nowiki>
|-
|'''2006'''
|72,798,031
|<nowiki>+22.7%</nowiki>
|-
| colspan="3" |1966:''cowyang tyawca''。
<sup>Pnyahan: mlglug kana ka sjiqan ni tungci cungsin cikow.</sup>
|}
Dhuq idas 1 hngkawas 2010 siida, kana ka sjiqan Ayci ga yabi 8155wan hiyi(gaga ruwan ka220wan qmpah eseisil klwaan sjiqan), ini krana ni mabang mtucing 4% dha ka mtna na jiyax snkawas dhuq 1.97%.
Pusu klgan sjiqan : hraan hidaw na Hamucu(seejiq nAyci Arapo, seejiq Kepute, seejiq Peytuin, seejiq Popor) o niqan 99%, seejiq Nupiya, seejiq Sira, seejiq Yameyniya, lutuc seeiida, hngkawas jiq Itari ni seejiq Fakwo o niqan 1% kiya.
Ayci ga yabi 60% sjiqan o ini dhuq 30 hngkwasan dha. Muparake ka qbsuran dha siida, ida mnhtur mnara sjiqan ka pklawa Ayci wa!.Malax qmpah ka Muparake do ida Musrin Syungtihwey ka pklawa da, ini dha saw manu qmita ka uda mrana hiyi sjiqan, hngkawas 2012 do mtucing laqi siida ga mrana dhuq 3.2% hiyi, ida hngjawas nii ka wada mrana hbaraw bi hiyi.
== Cingci(經濟) ==
Pusu balay stmaan cingci ga kiya ka nungyey, sbarig eseisil klwaan ka syow, rriganyey ni psaun eseisil klwaan ka rawu. Hngkawas 2010 siida kana ka mqpah sjiqan ga muda nungyey o 13.5%, kungyey o 37.9%, fuueye o 48.6%. Rahuq na 300 wan seejiq Ayci o gaga qmpah Sauti Arapo, klwaan haywan, Owcow dnii. Ayci ga kiya ka pusu bi hnmaan tapung ni ppusa eseisil klwaan. Paah bi phiyug Yasuntapa hngkawas 1970 do priyux ka nkiya yayung Nirwohe da, kiya ni mlglug kana ka nungyey Ayci da.
Msa ka empsuway siqi tbiyax mrana uxay uri o naqih ka knrana sjiqan do, hmrinas biyax sbgay klwaan,uxay uri o ida dhuq nanaq hiya ka pusu keudus sehwey ni mneysa klwaan Ayci,kiya ni tduwa seasug sehwey qyqya o ungac brahan masug da, dungan na hiya o kiya nanaq ka biy ax snalu dha sehwey uri da,ida kiya ka pusu bi seusa teumal mkksa elug qangyi sjiqan. Hngkawas 1981 siida sjiqan Ayci ga wana 3500wan, dhuq hngkawas 2011do mrana dhuq 8100 wan(ida niqan 1000wan pncingan rabu o ini usa matas hangan,snpngan hbaraw syueyce o yabi wada hari dhuq 9100 wan) da, kana ka qnphan o 5000 wan mu, ini dhuq kana ka dxgal klwaan na 3%.
Kana ka sjiqan o wana 0.55 Are ka qpahan dha, yabi wana bi sjiqan Cungkwo niqan 1037 Ha qpahan na 40%, pnhuma uqun sjiqan klwaan o muriq bi wana tduwa dmanga mdka na sjiqan,ini tuku uuqun o kndada eseisil klwaan marig kida. Ayci ga asi ka kndadax eseisil klwaan marig mugi 900 wan mt, ida hiya uri ka paru bi brigan qyqaya kndadax eseisil klwaan.
Hbaraw na qrinuc seejiq ni hbaraw bi ungac qpahun mbbiyax, kiya ka pusu bi seusa dha qangyi elug ni mlglug kana ka sehwey, kiya ni ana nanaq malax qmpah ka Muparake cngfu o bneysa dha “1.25 keming”(keming “ spac mnswayi”—Meynpaw, cyow, sehwey Cngyi ni cunyen seejiq—ida wana bi cyow, rahuq na spac do ungac bi qtaan kida[21].
== Cungcyaw(宗教) ==
Ida gaga mniq ruwan qsahur seejiq Ayci ka Cungcyaw sbiyaw ksun, yabi 90% na sjiqan ga snhii Israncyaw Syunnipay, yabi 10% sjiqan o snhii Citucyaw Kepute Cnhcyaw, Kepute Teyncucyaw ni Siracngcyaw cyawpay dnii. Kepute cngcyaw o nkska hraan hidaw Cngcyawhwey na kingal murux na Aycu seejiq Kepute ga , ida snegaaw cyawpay nii kana. Israncyaw kungmin Sehwey, saw ka uxay qrpuhan cungfu ga ida bnatasIsran ni Mucrin nii, uxay uri o pngluban dha Israncyaw unhwa, lnglngan, ris dnii, saw ka mbiyax Musrin seyhwey(Young Men’s Muslim Association), tlxan bi rmnaw ni asi ka mniq truma cncu dha, muda quri smulu ddaun sehwey, pusu dha balay o kika Cingcns msa.
== Kari(語言) ==
Pusu dha bi kari klwaan o kika kari Arapo, hbaraw bi sjiqan o ida rmngawkari dha nanaq; kari Kepute(ida pnaah kari Ayci sbiyawmaa sayang) ga idawana mniq muda gaya Citucyaw siida kika srwaun spuda seejiq Kepute. Rahuq na do kari Ingyu ni kari Fayu ksun ga djiun dha mniq alang paru nirmigaw kiya.
Kafuracincta (tg4 qbsuran kmlawa) ni teykungHiyi rklic ubal
spuan smku qyqaya Ayci sbiyaw
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Egypt.Giza.Sphinx.01.jpg|frameless|center]]
!Kafuracincta (tg4 qbsuran kmlawa) ni ''teykung Hiyi rklic ubal'' .
|}
Kari bi Ayciyu (syangsing unc) sbiyaw o kungyueyn 3-4 Sci do wada pryuxan kari Keputeyu(pnryuxan cmuSira) da. Bukuy kungyueyn 7 Sci siida,
kndadax wada lkun Arapo Muxrin ka Ayci do kariArapo ga mdudul maa sduyun kari, manu ka kari Keputeyu ga ida dha djiun balay kina.Kiya ka kiya o kari Keputeyu ga 15 Sci do ida ini djii rmngaw mniq kdusan da, bukuy na skari kari Kepuyu o wada rmngaw kari Arapoyu kana da.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Louvres-antiquites-egyptiennes-p1020099.jpg|frameless|center]]
!Spuan smku qyqaya ''Ayci sbiyaw.''
|}
== 10 alang paru(十大城市) ==
Pusu sbatas:patasskrayang alang Ayci
Qtaan ka bnatas snpgan sjiqan hngkawas 2008 o 10 hbaraw bi sjiqan alang, saw bnatas truma nii:
1.Kayrwo - 7,947,121
2.Alang Yarisanta - 4,247,414
3.Cirung - 3,258,540
4.Suqarahaymay - 1,045,370
5.Setekang - 588,935
6.Suis - 529,055
7.Rukeswo - 469,440
8.Mansura - 465,375
9.Tamayharay - 450,833
10.Tanta - 429,632
== Mnangal snlhayan Tiyu(體育成績) ==
Ayci mniq paru Kwoci spuan yuntunghwey
Awyunhwey rbagan: 7xicin, 9xiin, 10 limuk, kana do niqan 26mey.(tg4 Feycow, tg50 knlangan)
Tayuntung rbagan: 1xicin, 1xiin, 7 limuk, kana do niqan 12mey.(tg7 Feycow, tg70 knlangan)
Yuntung knlangan: 5xicin, 8xiin, 14 limuk, kana do niqan 27mey.(tg2 Feycow, tg33 knlangan)
Cingaw rbagan: 2xicin, 2xiin, 2 limuk, kana do niqan 6mey.(tg3 Feycow, tg24knlangan)
Upoyunhwey knlangan: 2xicin, 5 limuk, kana do niqan 7mey.(tg1 Feycow, tg20 knlangan)
== Seejiq niqqan hangan(名人) ==
• Muhanmote Sana, qrpuhan empspung cucyow boru Ingcawriupu.
• Parungmu Yowsufu, empcuc Tribi.
• Muhanmote Parati, mangal hangan Nwopeyr.
• Muhanmote Anwar. Satate, mangal hangan Nwopeyr.
• Nacipu Mahafuc, mangal hangan Nwopeyr.
• Ayhamayte, mangal hangan Nwopeyr.
• Awmar. Sarifu, pusu eynyuey snaw.
• Egu bi stmaan qmita ku Ayci.
== Kndusan (生活) ==
Ida tna mknxalan ka ruwan klwaan Ayci, egu bi ka ciyey eseisil klwaan miyah towc, kjngal hngkawas o yabi niqan hari 4.5% bitaq 6% ka knrana na, kiya ka kiya ni hngkawas 2010-2011 o ida wana 2.6% ka knrana na.hngkawas 2010 o pn6,539 meyyueyn GDP(biyax bnarig), kiya ka kiya nimqrinuc ni msblaiq sjiqan o ida paru bi na, egu na uuda cingci o ida ini tduwa dmayaw priyux kndusan sjiqan, kiya ni kndusan sjiqan ga ida mqrinuc na. kana ka sjiqan klwaan ga qanni 40%(hngkawas 2007 kana ka sjiqan Ayci ga yabi 8290 wanhari, hbangan dha kingal idas o wana 60bitaq 65 meyyueyn, duma sjiqan o smtama jyagun mgay uuqun, kiya ni wada lmglug cingci Ayci egu balay, kla kiya ka skeming Ayci hngkawas 2011 siida.
== Nungyey(農業) ==
Dxgal qqpahun Ayci ga wada hari 2.92%, mniq saw kntalux karac nii, qnpahan Ayci ga tduwa emdha mngal pnegalang. Kiya ka kiya ni yasa inituku ka ssuyuq qsiya ni biyax dxgal(ciway ka siryow), pusu uda dha o 2 hngkawas mngal mndha. Asi ka kmpruyux hmuma uri. Snkaxa na idas 11 bitaq idas 5 hngkawa sayang o mdngu karac, phuma mugi ciway ni mugiparu ki han, nAyci na musu(Bersim), sukay uxay uri o pixil paru; idas 6 bitaq idas 7 o sngayan ka dxgal han, idas 7 bitaq idas 11 do phuma sqmu da, idas 12 bitaq idas 3 uxay uri o sngayan ka qpahan uxay uri o hmaan musu(Bersim)Ayci; Tg2 hngkawas idas 4bitaq idas 10 do phuma tapung da, daya Ayci o phuma sibus uri, sancyawcow phuma payay. Kiya ni kska 24 idas ga dxgal qpahan ga wana sngayan 4~6 idas balay. Ayci klwaan nii gaida na wada sblyaqan mduuy ka qpahan dha. Niqan kingal ka sqpah dhadxgal uri: tgkingal hngkawas na idas4 bitaq idas 10 o phuma tapung, idas11 bitaq hngkawas tg2 na idas 4 hmuma mugi, idas 5 bitaq idas 11 do hmumasqmu, idas 11 dhuq hngkawas tg3 do hmuma musu(Bersim), dsaw nii gaasi ka pusa egu bi siryow, kiya ka musa egu ka mnangal.
== Kmarig qwangy(採礦業) ==
Pusu sbatas: kmarig qwangyey na Ayci
Btunux abura o kiya ka pusu bi mnhru qwang klwaan Ayci. Pusu Hnruan Btunux abura ga kla gaga gqian hidaw gsilung Hunghay, saw ka Kayripu(Ras Gharib), Hungcyata(Hurghada)dha qpahan abura, kiya ka kiya o wada mdudul mrih ka hmnru na. bgurah na qpahan abura o gaga Sinay Pantaw, saw ka Sur, Ar, Peyran(BalaeenI)dnii. Sinay Btunux abura ga egu ryowc ka kska na, asi ka laxan ka ryow niya han, kika sluun abura balay da.
Btunux rins ksun ga mnhru gqian hidaw gsiliung Hunghay, ida Qweysar(Quseir)ka kska niya; ximung qwang mnhru gqian hidaw Sinay Pantaw; bnaqir xiluy mnhru Pahariya(Bahariya)ryucow, niqan xiluy 50% na cxiluy qwang.
== Unhwa (文化) ==
=== Pusu pnatas:Kndsan Ku Ayci. ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:01 khafre north.jpg|frameless|center]]
!Gaga kiyig pusu alang ''Kayrwo Cirung'' na Ayci cincta.
|}
Gaga kiyig pusu alang Kayrwo Cirung na Ayci cincta
Ayci sayang ga niqan 7 hnici qyqay knlangan
• Apuminay (unkwa hnici qyqay,hngkawas 1979)
• Tipis (Ayci) alang sbiyaw ni habung (unkwa hnici qyqay,hngkawas 1979)
• Kayrwo Isran alang suxal(unkwa hnici qyqay,hngkawas 1979)
• Mungfeys(Ayci) ni habung—paah Cirung dhuq Tayhesur na Ayci cincta(unkwa hnici qyqay,hngkawas 1979)
• Paah sapah teykung Apusinpayre dhuq nniqan qyqaya sbiyaw Nupiya((unkwa hnici qyqay,hngkawas 1979)
• Sngkayserin Syowtawyueyn(unkwa hnici qyqay,hngkawas 2002)
• Cingyuku(nkiya hnici qyqay,hngkawas 2005)
== Rmigaw(旅遊) ==
=== Kayrwo(開羅) ===
Nniqan qrinuc sjiqan pusu alang Kayrwo
kska Kayrwos na yayung Nirwohe
Kayrwo tacngpaw cyu
Rrigan Kayrwo ga ida egu balay. Poukwan Ayci (thnganan Kayrwo klwaanpoukwan) pkla quri endaan ris. Ruwan na o smalu hmrinas 50 psaan qyqaya, kana gaga skuan ruwan qyqaya o niqan 30 wan,wana tuku ppusa 6.3 wan. Sayang gisu psramal mniq Cirung cinctacyu phiyug paru Ayci poukwan, kisa musa malu saan qmita rmigaw sjiqan.
Isran Kayrwo tna dha wada kmalu smku ka cung sci Kayrwo na alang nileelug, kiya ni snegaan dha hnici qyqaya sbiyaw knlangan. Kska na hiya o,brigan qyqaya na Hariri o ida dha kuxul b irmigaw. Hini ga gaga smku iniktna na ris Cingcncngs siida, niqan bi hangan na o saw truma nii.
• Ipnturun Cingcns
• Sutanhasang Cingcns
• Keri Cingcns
• Gaga ruwan Saratingcng Muhanmote Ari Cingcns
• Aychar cingcns
Pusu alang Kayrwo ga thnganan “raw Kayrwo” uri, ida tduwa gimun dhuqSira Rwoma siida, kla Kayrwo nbiyaw na alang.
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:Egypt-Cairo-Roof.jpg|frameless|center]]
|Nniqan qrinuc sjiqan pusu alang Kayrwo.
|-
|[[Patas bntasan:Zad-Cairo.jpg|frameless|center]]
*
|Kska Kayrwos na yayung Nirwohe.
|-
|[[Patas bntasan:Islamic Cairo (2005-05-385).jpg|frameless|center]]
|''Kayrwo tacngpaw cyu.''
|}
=== Yarisanta(亞歷山大) ===
Egu klgan ssan rmigaw ka Ayci, yaasa bsiyaq bi endaan Ris ni saw egu inikklai na unkwe, hngkawas 2009 ni 2010 siida, ida hmrinas Sauti Arapo maa Cungtung ticyu(uxay ka Iserey) hbaraw bi sjiqan miyah rmigaw klwaanhiya, rrigawyey kika pusu seangal hbangan klwaan, kiya ka eru cingciklwaan nii.
=== Kurtaykay(古爾代蓋) ===
Kurtaykay tduwa thidaw hidaw gsilung Hunghay ni hagay. Paah Hungcyata tduwa peapa asu musa babaw Sinay Pantaw na Samusaihe.
=== Rukeswo(盧克索) ===
Gaga hunac na alang sbiyaw Rukeswo na Tiwangku, Rukeswo sapah teykung ni Mungnwung ga ida kiya ka qulung dha saun rmigaw.
== Tiyu ni yuntung (體育和運動) ==
Ayci ga tuhuy musa teumal Cyueynfey Yuntunghwey o ida mangal bi brah hangan kjiyax wah! Uxay tgkingal o kiya ka tg2 knmalu, mniq saw Feycow titan o ida saw niqan bi dnudul na. mniq saw kana ka klwaan Feycow ni klealang hiya o, manu ka qrpuhan qurug rawa klwaan o ida dhiya ka wada mangal knleangan pspung qurug rawa ni Awyun rbaganbitaq sayang.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%9F%83%E5%8F%8A<nowiki/>(參考自中文維基百科)
r557wfye4eun978gsz3qdqsuts00p5u
El Salvador
0
367
102968
102919
2024-02-04T03:36:49Z
Kwamikagami
944
/* Egu na patas:Sarwatwo cngtang reypaw. */
102968
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of El Salvador.svg|thumb|Kwoci Sarwatwo(薩爾瓦多國旗)]]
== El Salvador(薩爾瓦多) ==
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[El salvador]], 13 50 N, 88 55 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 21,041 sq km(hangan na o Tg153)(knlbanga dxgal o 20,721 sq km, knlbangan qsiya o 320 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 6,156,670 hiyi.
Gaga [[San Salvador]] ka pusu alang paru, jiyax 15 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal El salvador ga wada sugan 74.7% ka dxgal qpahan, 13.60% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 11.70% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Salvador Sánchez Cerén, pnaah hngkawas2014 idas 6 jiyax 1pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of El Salvador.svg|thumb|Kwohwey Sarwatwo(薩爾瓦多國徽)]]
[[Patas bntasan:LocationElSalvador.svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Sarwatwo(薩爾瓦多) =
''Sarwatwo Kunghekwo'' ( kari Sipanya o República de El Salvador, kana dha o Sarwatwo ksun. Gaga mniq [[daya]] klwaan Cungmeycow, ida wana hiya ka ini sdalih Tasian na klwaan, kana ka dxgal klwaan o niqan 21,393 km2. Klwaan nii ga daya gqian hidaw o mlutuc dha ''Kwatimala'', daya hraan hidaw o mseayus dha ''Hungturas'', gqian hidaw o mskiyig ''Taypinyang'', hunac hraan hidaw o msdalih dha ''Fungsekawan''. Pusu bi alang dha o gaga Snsarwatwo. Jiyax15 idas 9 hngkawan 1821 siida mswayay klwaan ''Sipanya'' .
== Hangan klwaan(國名) ==
Kari Sipanya ga “pusu emptutuy knglangan” ksun ka “Sarwatwo”(El Salvador). Hngkawas 1524 siida, manu ka empeeluk ''Spanya-Peyterwo Arwaratwo'' na nii ga thnganan na “Utux mu Baraw pusu emptutuy knglangan sng” (kari Sipanya:Provincia De Nuestro Señor Jesus Cristo, El Salvador Del Mundo)ka bnegrahan na dxgal, hici do asi dha ksi “pusu emptutuy knglangan” ksun ka “Sarwatwo”(El Salvador)” da, kiya ka “Sarwatwo” sayang.
== Ris(歷史) ==
=== Pusu spatas:Endaan Sarwatwo. ===
Hngkawas 1524 siida lukan Sipanya, iyax 15 idas 9 hngkawas 1821 do psgarang murux nanaq da, bukuy do nMosiketikwo uri da. hngkawas 1822 do mngatan ka Tikwo do teumal Cungmeycow Reypang. Bukuy mthurah mthurahhngkawas 1838 ka Cungmeycow Reypang o, pnsgarang phiyug Kunghekwo jiyax18 idas 2 hngkawas 1841 da. Mspais ka ruwan
Sarwatwo(hngkawas1982~1992) siida, ida psaping Cengfu ni qrpuhan msetluk ka mspais, wada hmrinas 75wan seejiq ka mhuqil ni meydang.
Bukuy duri o prajing hngkawas 2004 do pstuq kari ni matas patas pataspshdug (ptakar mspais) ka ruwan ''Cengtang.''
== Tiri(地理) ==
=== Pusu spatas:Lnglingay ''Sarwatwo.'' ===
[[Patas bntasan:El Salvador Topography.png|thumb|Patas dxgal ''Sarwatwo. (''薩爾瓦多的地形圖)]]
Kana ka dxgal klwaan nii ga 70% o ''Jungyey Tayti'' ni dgiyaq, yabi hari 610M ka Haypa na. Rahuq na mkiyig hunac dgring ni bbaraw na breenux hiya o ida mdgiyaq ni kawyuey kana da, egu dgiyaq mspuniq, thnganan dha “klwaan dgiyaq mspuniq” ksun dha. Haypa 2381M na mspuniq dgiyaq ''Snganna'' ga hiya ka bowqah bi pngpung. Mkgsilung ni llbu dxgal o ida mtalux ni mrusaw, msltu ka karac dgiyaq. Yabi hari mniq Ses 17-25 ka hngkwasan.
Sarwatwo ka ciway bi dxgal Cungmeycow ksun,ida hiya ka hbaraw bi sjiqan, mkungyeyhwa bi klwaan. Lmlamu ka qtaan ka nkiya,dxgal mspuniq o kiya ka mnkingal nanaq, kska na hiya o mgpajiq ciway dgiyaq ka niqan bi hangan na(Cerro Verde)ksun, dh aka dgiyaq Isake(Izalco)ni dgiyaq mspuniq Snganna dnii tru dgiyaq mspuniq o mgutu ni mqqpuruh dgiyaq mspuniq da.
Karac mtalux ka ssiyaw klwaan ''Sarwatwo'' ksun, gaga hiya kana ka niqan bi hangan ssaan msangay hagay gsilung.Yabi ltu kiya ka ddgiyaq, kiya ka kiya ni ltuan karac o ida hmrinas10 na wah!Kingal hngkwasan 4 klgan karac o ida hruan knudus kana.Kana ka ruwan o klwaan o niqan bbuyu ni dgiyaq, egu bi klgan ka mhru knudus ni ssama, manu ka ungac hari qtaan phpahran o krwahun dha bi qmita. Ida mniqan egu bi xiking, xiyin, ''ryohwang'', ''syo'' dnii.
Pusu bi alang ''Sngsarwatwo'' ksun ga yasa mnrunu egu bi dni niqan bi hangan na da, sdalih na paru runu o mniyah hngkawas 2014, 7.4 ka rnuan ka runu.
== Cyuns(軍事) ==
Qrpuhan msaping Sarwatwo ksun ga niqan rucyun, kungcyun ni haycyun. Hngkawas 1840 siida qrpuhan msaping Sarwatwo ga malaxCungmeycowreynpang, hngkawas 1931 do teumal prudu Sarwatwokungcantang iyux pgkblaiq kndusan, hngkawas 1969 do msupuHungturas mspais cucyo. Mspais ka ruwan klwaan siida, knsuyang na bi qpruhan mpais Atlacatl ga, mnteumal smipaq alang Mozote, kiya nimnhdu mpais ka ruwan Sarwatwo do, plihan hmrinas mdka ka qrpuhanmpais da. Sayang do qpruhan mpais Sarwatwo ga niqan 16,800 hiyi(kskana o , rucyun o yabi 15,000 hiyi, kungcyun o yabi 1,100 hiyi, haycyun o yabi 700 hiyi), psramal na qpruhan mpais o 9,99 hiyi, ida niqan ka cingcauri yabi 12,000 hiyi kiya. Djiun hbangan uda mspais o niqan GDP : 16.4% (FY98).
== ''Cngfu'' ni ''Cngc(''政府與政治) ==
=== Pusu spatas :''Cngc Sarwatwo.'' ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Sesion Solemne de Legislatura 2015-2018 (17866066655).jpg|frameless|center]]
!
Empeuyas psaping teumal niqmita Sarwatwo Kunghekwo Rifa Iyhwey.
(參觀薩爾瓦多共和國立法議會的軍校生)
|-
|
|Cungtung Sarwatwo Napui Pukerey.
(薩爾瓦多總統納伊布·布格磊)
|-
|[[Patas bntasan:Salon Azul.jpg|frameless|center]]
|Sarwatwo Kunghekwo Rifa Iyhwey.
(薩爾瓦多共和國立法議會)
|}
*
Hngkawas 1983 siida Seynfa ka pusu paru bi gaya Sarwatwo. Qtaan ka Seynfa o klwaan Sarwatwo ga ntayiyc mincu ka dhiya, cngfu dha ga niqan saw truma nii:
# Quri singcng o ida Kunghekwo Cungtung ka pdudug, manu ka Cungtung na Sarwatwo ga ida ka mnegaaw kana ka sjiqan klwaan, rima hngkwasan ka sqpah niya, dhuq ka jiyax sqpah na do psngayun da. Cungtung ksun o hiya ka sancyun cungsring klwaan, manu ka neykepucang o ida snkulan Cungtung nanaq. Cungtung sayang o Nayipu Pukerey mnangal na hngkawas 2019 ka hangal nii, mqpah dhuq hngkawas 2014.
# Quri ''rifa'' o ''Rifayihwey'' ksun ka ''mphiyug Gaya'' ''Sarwatwo'', mphiyug Gaya ''Sarwatwo'' ga myueync, ida niqan 84 hiyi yiyueyn qnpruhan dha, yiyueyn ga ida pnsgaaw kana ka sjiqan, musa tru hngkawas ka sqpah dha qnpruhan.
# Quri sfa o ida tgparu bi Fayueyn ka pdudug, tgparu bi Fayueyn ga niqan 15 hiyi tafakwan, kingal o phyugun dha empqbsuran.
=== Egu na patas:Sarwatwo cngtang reypaw. ===
[[Patas bntasan:Nayib Bukele - 2019 (48342383356) (cropped).jpg|thumb|upright|Nayib Bukele.]]
Sayang ga klwaan nii o niqan dha paru cngtaw, mnarac o kwocya kunghe reynmngtang (ARENA)ni meigi Farapntwo. Matimincu ceyfangcngseyn (FMLN). FMLN nii ga paah hngkawas 2009 bitaq sayang. Hngkawas 2010 do kwocya kunghe reynmngtang (ARENA)nii ga mseasug, wada malax sjiqan o phiyug mgnarac na kwocya twancyey eynmngtang(GANA), kiya ni hngkawas 2019 Sarwatwo msgaaw cungtung siida ida dhiya nanaq Napui Pukerey ka wada mangal, mnhdu hiya mpriyux kmlawa ka Sarwatwo.
== Cyuns(軍事) ==
=== Egu na patas:Cyuns Sarwatwo. ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Bell UH-1 Iroquois of the El Salvador Air Force.jpg|frameless|center]]
!Kungcyun Sarwatwo na UH-1Csngci.
(薩爾瓦多空軍的UH-1直升機)
|-
|[[Patas bntasan:Cessna A-37 Dragonfly, El Salvador - Air Force JP6008311.jpg|frameless|center]]
|Kungcyun Sarwatwo na A-37saw cyadang na kungcici.
(薩爾瓦多空軍的A-37蜻蜓式攻擊機)
|}
Cyuntwey Sarwatwo ga seasug tru klgan, niqan haycyun, rucyun ni kungcyun. sayang ga yabi naqan 17,000 hiyi gaga ruwan cyuntwey mpklawa klwaan.
== Waycyaw(外交關係) ==
=== Qtai:Hhangal dangi klwaan Sarwatwo, pnluban Cungkwo-Sarwatwo ni Cunghwaminkwo- Sarwatwo. ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:José Atilio Benítez Parada.jpg|frameless|upright|center]]
!José Atilio Benítez Parada nii ka Cyangcyun, Tas ni brah qbsuran Kwofangpu.
(José Atilio Benítez Parada為薩爾瓦多將軍、大使及前國防部長。)
|}
== Jncyueyn(人權) ==
=== Pusu btasun:jncyueyn Sarwatwo. ===
Quri saw wada mnhmuc smipaq sjiqan ni qrapan ka ''cingcingca'' ''Sarwatwo'' do'','' ida spruun bi qmita Qrpuhan ''Kwocitesecuc''. Rahuq na wada 10 hngkwasan o,snpuan qmita qrpuhan ''Kwocitesecuc'' o, ida niqan ka meydang lqlaqi, snsaniq dha dqrijil, ini dhqi kmlawa ka Gaya ni pgalang pkla saw uxay dungus qpruhan ka Kunghwey dnii msa.
Mniq Sarwatwo ga, nasi ''ryocan'' ka qrijil, ida dha hlian saw mnnangi ''Twotay'' uxay uri o tduwa ka hritun ka rabu ni ini qlahang ksun dha mhili dungan. Duma saw ini kla saw mshjil, uxay uri o ini dhuq qmlahang enbuyas ka qrijil do, yabi pkbsiyaq hmkun ririh saw psruan dha. Ida mrudu bi ka nniqan dha, dqrijil o mrinah bi ungac brahan.
Sarwatwo nii ga wada dha laxan hngkawas 1983 siida na ka uxay ncyunfa na phuqil naqih endaan, kiya ka kiya ni ida mduuy phuqil naqih endaan ka ''cyunfa'' ksun, phuqil naqih endaan nii ga wana nanaq mspais ka dha klwaan eseisil siida o mduuy. Hici balay nduuy dha phuqil naqih endaan o hngkawas 1973.
== Cingci(經濟) ==
=== Pusu sbatas:Cingci na Sarwatwo. ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Coffee Processing in Ahuachapan, El Salvador.jpg|frameless|center]]
!Sluan ''Kafey.(''咖啡廠)
|-
|[[Patas bntasan:A Dlyline.JPG|frameless|center]]
|Leelug pusu alang Sarwatwo.(首都聖薩爾瓦多街頭)
|}
Pusu bi ngalan hbangan sjiqan klwaan o ida qpahun dxgal, kafey ni tapungka pusu bi. Ngalang nkiya truma dxgal o niqan xicing, xiin, reyohang ni syo(ruwan klwaan o niqan ka reykungkau yoteyn). Niqan ka psalu quri tminun, mqpah seangal ceuyo, puqan dnii ciway na kungyey, ida gaga mssli Sngsarwatwo ni kiyig na hiya. Duma na o iyux pdudug pnaah eseisil klwaan madas hbangan meiyah hini, bqanan dha ini ngali egu pila swey ka pnaah eseisil klwaan meiyah phiyug kungs(yabi 13% ka seelih dha). Klwaan nii ga smtama bi pila Meyyueyn ksun, ida ungac ka hwopi dha nanaq.
Ida Sarwatwo ka tgkingal pstuq matas ''“Cungmeycow cyomawyi seyting”'' klwaan. ''Cungmeycow cyomawyi seyting'' nii ga iyux pkbiyax spusa dha isil klwaan ka snalu dha uuqun, tang ni cyocing, tninun snalu lukus. Idas 4 hngkawas 2017, knxalan siida yasa lnglingay ni kungkung weysng dnii, ida Sarwatwo ka tgkingal mdakar kmarig nxiluy dxgal dha. Pusu nahiya o yasa mduuy cinghwau kmarig xicing ka kwangyey kungs, psruciq yyayung dha kiya ka sdakar.
== Singcng-cyuhwa(行政區劃) ==
=== Pusu sbatas:Pnseayus ''singcung Sarwatwo.'' ===
Kana ka klwaan Sarwatwo ga niqan 14 sng(''departmentos''):
{| class="wikitable"
|+
!colspan=2|[[Patas bntasan:El Salvador Departments Map Mapa Departamentos El Salvador.png|frameless|center]]
|-
!''Awacapansng'' (阿瓦查潘省Ahuachapán Department, pusu alang:Awacapan阿瓦查潘)
!''Morasangsng''(莫拉桑省Morazán Department,pusu alang:Sngfurangsiske聖弗朗西斯科)
|-
|Kawaniyassng(卡瓦尼亞斯省Cabañas Department,pusu alang:Snsuntepeyke森孫特佩克)
|Sngmikersng(聖米格爾省San Miguel Department,pusu alang:Sngmiker聖米格爾)
|-
|Caratenankesng(查拉特南戈省Chalatenango Department,pusu alang:Caratenanke查拉特南戈)
|Sngweysntesng(聖薩爾瓦多省San Vicente Department,pusu alang:Sngweysnte聖薩爾瓦多)
|-
|Kuskateransng(庫斯卡特蘭省Cuscatlán Department,pusu alang:Kehutepeyke科胡特佩克)
|Sngannasng( 聖安娜省Santa Ana Department,pusu alang:Snganna聖安娜)
|-
|Raripotatesng( 拉利伯塔德省La Libertad Department,pusu alang:bgurah Sngsarwatwo新聖薩爾瓦多)
|Sungswonatesng(松索納特省Sonsonate Department,pusu alang:Sungswonate松索納特)
|-
|Rapassng(拉巴斯省La Paz Department,pusu alang:Sakatekeruka薩卡特科盧卡)
|Usurutansng(烏蘇盧坦省Usulután Department,pusu alang:Usurutan烏蘇盧坦)
|-
|Rauniungsng(拉烏尼翁省La Unión Department,pusu alang:Rauniung拉烏尼翁)
|
|}
Tduwa snakun 3 ka nniqan Sarwatwo ksun. Hraan hidaw o kika “La Zona Occidental ni kska o La Zona Paracentral.
== Sjiqan (人口) ==
=== Pusu sbstas:Sjiqan Sarwatwo. ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:El Salvador demography.png|frameless|center]]
!Bnatas quri sjiqan Sarwatwog (hngkawas 1961-hnkawas 2003, pnyahan:uuqun ''[[Reynhekwo]]'' ni qpruhan nungyey, hngkawas 2005)
|}
Bnatas quri sjiqan Sarwatwog (hngkawas 1961-hnkawas 2003, pnyahan:uuqun ''[[Reynhekwo]]'' ni qpruhan nungyey, hngkawas2005). Kana ka sjiqan Sarwatwo ga yabi niqan 670 wan, kska na hiya o gnmaxan dara InOw( kiya ka lutuc gnmaxan dara seejiq Intian niSipanya) o niqan90%, seejiq bhgay o 9%, rahuq na 1% do o seejiq tnpusu kida. Pusu alang ''Sngsarwatwo'' o kika hbaraw bi seejiq, niqan210wan ka seejiq gaga mniq hiya, kana ka gaga mniq klealang seejiqo yabi 42%. Qtaan ka snpgan ni bnatas patas ''Reynhekwo'' o sjiqan ''Sarwatwo'' ksun ga kana ka dsnaw o 68 hngkwasan ka knudus dha, dqrijil o 74 hngkwasan dha kiya.
== Ttgsa (教育) ==
=== Pusu sbstas:Ttgsa Sarwatwo. ===
Nasi meuyas ttgsa tgbaraw Sarwatwo o ida ini bgayay hbngan, manu ka mkla qmita patas sjiqan o dhuq 84.1%.
== Snhian prhulan (宗教) ==
=== Pusus batas:snhian prhulan. ===
Sjiqan ''Sarwatwo'' ga snegaaw snhii ''Teyncucyaw''. Kana ka sjiqan klwaan ''Sarwatwo'' ga niqan 83% ka snhii ''Teyncucyaw,'' bgurah na prhulan o yabi15% hari kiy. Ida gisu kmdudul mrana ka snhii bguran prhulan Sarwatwo sayang.
== Gaya kndusan (文化) ==
=== Pusu sbatas:Gaya Sarwatwo. ===
Babaw na mnuda egu kbkuy hngkawas do, manu ka seejiq tnpusu Intian ga wada kpriyux ka kndusan dha da, ida ini kpiya ka hnridan dha Gygaya ''Intian'', kndusan ni kari. Manu ka snhian dha ''Teyncucyaw'' o, ida gaga mniq ruwan smiyan dha kana da, kiya ni snhii bi ''Teyncucyaw'' ka sjiqan ''Sarwatwo.''
{| class="wikitable"
|+
!jiyax
!Hangan
smiyan
!Hangan tndxgal
!psrmalan
|-
|Idas 3 uxay o idas 4
|四旬期聖週
|Semana Santa
|Pusu smiyan Teynskyo Sarwatwo, egu ka msrhaw na uda psqaras pdaaun.
|-
|Jiyax 1 idas5
|
Smiyan rawyung
|Día de los trabajadores
|Kiya ka klwaan smiyan rawtung
|-
|Jiyax 10 idas5
|Smiyan bubu
|Día de la Madre
|
|}
{| class="wikitable"
|+
|-
|Jyax 1idas 8- jiyax 7 idas 8
|Smiyan Sarwatwo
|Fiestas de Agosto
|The El Salvador del Mundo
Ghetto Jesus Day Pskrayaan Sarwatwo na pqlahang sngtu the El Salvador del Mundo Smiyan nii ga thnganan Ghetto Jesus Day uri
|-
|Jiyax 15 idas 9
|Jiyax pgmurux nanaq
|Día de la Independencia
|Psqaras hngkawas 1821 kndadax Sipanya pgmurux nanaq
|-
|Jiyax 12 idas 10
|Jiyax snlayay Meycow
|Día de la Raza
|Pskrayaan Kerunpu smnlay bgurah Talu Meycow
|-
|Jiyax 2 idas 11
|cweyscey
|Día de los Difuntos
|
|-
|Jiyax 25 idas 12
|Sngtancey
|Navidad
|
|}
== Tiyu(體育) ==
=== Pusu sbatas:Tiyu ''Sarwatwo'' ===
Kuxul bi ''Yuntung'' ''Sarwatwo'' o kiya ka ''cucyo''. Mnririh klwaan dha hngkawas 1970 ni hngkawas 1982 musa pspung klwaan isil na ''cucyotwey'' o ida mnangal tduwa musa pspung knglangan ''pey cucyo.Pusu bi saan pspung cucyo klwaan o kiya ka gaga Sngsarwatwo na Kuskateran Tiyucang. Tiyucang nii ga paah hngkawas1976 tduwa aan jiun da, tduwa saan 53,400 hiyi, ida hini ka tgparu bi tiyucang Cungmeycow ni Cyarepihay.''
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%90%A8%E5%B0%94%E7%93%A6%E5%A4%9A<nowiki/>(參考自中文維基百科)
e6tpvjuhkpk10wmf6u2xg96479ca54u
Elizabeth II
0
368
107045
96332
2025-04-04T15:26:26Z
The wisest fool in Christendom
2489
107045
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Queen Elizabeth II March 2015.jpg|thumb|Queen Elizabeth II March 2015(伊莉莎白二世)|alt=Queen Elizabeth II March 2015.jpg]] 2022
= Elizabeth II(伊莉莎白二世) =
Mntucing hngkawas 1926 idas 4 jiyax 21 ka Elizabeth II ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Antigua and barbuda]] ta sayang o kiya ka Elizabeth II, pnaah hngkawas 1952 idas 2 jiyax 6 pnrajing kmlawa klwaan.
== Elizabeth II, New Zealand==
Mntucing hngkawas 1926 idas 4 jiyax 21 ka Elizabeth II ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[New Zealand]] ta sayang o kiya ka Elizabeth II, pnaah hngkawas 1952 idas 2 jiyax 6 pnrajing kmlawa klwaan.
== Elizabeth II,Tuvalu ==
Mntucing hngkawas 1926 idas 4 jiyax 21 ka Elizabeth II ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Tuvalu]] ta sayang o kiya ka Elizabeth II, pnaah hngkawas 1952 idas 2 jiyax 6 pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Elizabeth II greets NASA GSFC employees, May 8, 2007 edit.jpg|縮圖]]
= Elizabeth II(伊麗莎白二世) =
Elizabeth II niiu( diyax 21 idas 4 kngkawas 1926, tnhangan na Elizabeth Alexandra Mary), kiya Yi-kwo mi kingal naq 15 maxal rima klwaan Ta-yi-kwo-ceya-wan-kwo thurang saya,kiya mi qbsuran saya Ta-yi-kwo-cey. Diyax 6 idas 2 kngkawas 1952 lmutuc tama Ciyaw-cu-riyo-s wada bukung Yi-kwo ka hiya, mi kiya wada Ciya-na-ta、Ow-ce、Ngiaw-si-ran、Nan-fu、Pa-ci-s-dan mi Si-ran bukung qridil, mangal rdax phyuwan diyax 2 idas 6 kngkawas 1953.
Mntuting Rung-tun ka Elizabeth II, kiya Yey-ko-kong-cey mi qridil na(bukuy diyax na Ciya-cu-riyo-s mi Elizabeth bukung qridil) beyhing qridil, mniq sapah mangal ttusa taxa sediq. Kngkawas 1936 qbsuran tama A-to-huwa-pa-s malax tlngan,phyuwan Ciaw-cu-riyo-s tama, Elizabeth pneyah hini wada cikulan lmutuc qbusuran paru ka Elizabeth uri.Mccbu klwaan tudha ciida prading qmpah ddaun kana sediq ka hyia,kiya mi musa qmpah alang dmayaw haytay.Kngkawas 1947 Elizabeth mi mstung laqi qbsuran Fu-ri-pu Si-ri, tmauga tru laqi kingal qridil ka dha sediq.
Diyax 13 idas 10 kngkawas 2016, wada mhuqil Ra-ma-ciyow-s Tay-wan, wada babaw dxral kiya saya mniq pnhyuwan ciida knbaraw bay qbsuran paru klwaam; diyax 23 idas 4 kngkawas 2019, bukuy na wada mhuqil lixam pnhyuwan Ru-sun-paw-ta-kuwan-ro-wan, wada babaw dxral klwaan saya knrudan bay qbsuran paru.
== Kndusan na pnrdingan(早年生活) ==
Nniq qtak 40 patas hidaw 2 caman diyax 21 idas 4 kngkawas 1926 ka Elizabeth II, ciida Yey-ko-kuwan-ciyaw ka tama na Ciyaw-cu-riyo-s, bubu Elizabeth bukung qridil ciida qridil Yey-ko-kuwan-cieyn kiya uri.Muru bnquwan lmutuc qbsuran paru tlungan U.K, bukuy na pnttingan Elizabeth wada babaw na tama tuturu sediq lmutuc tlungan.
Mniq ddulan bubu mangal ttusa sapah ka Elizabeth, kiya daw smluhay ou kluwan kari ka hiya uri( msdhriq balay rmingaw kari Huway ka hiya).
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Queen Elizabeth II 1929.jpg|縮圖|File:Queen Elizabeth II 1929.jpg]]
![[Patas bntasan:Philip de László - Princess Elizabeth of York - 1933.jpg|縮圖|File:Philip de László - Princess Elizabeth of York - 1933.jpg]]
|-
|Elizabeth kngkawas 3(1926)
|Elizabeth kngkawas 7 (1933)
Fe-ri-pu·to-ri-s-ro rncihan(1933)
|}
= Elizabeth II, Bukung [[Antigua and barbuda]] =
Bukung Qnlhangan Antigua mi Barbuda, bukung splawa cyuncu Antigua mi Barbuda. Weynso qnlhangan Antigua mi Barbuda, spuda cyuncu Ingkoku ka mangal qpahun uri. Kngkawas 1981 idas 11 babaw dukuricu ka Antigua mi Barbuda daw, psdhuwan phiyu ka bukung, kiya ka mnkcka Ta Ing Kwosyey dukuricu cyuncu qnlhangan.
Cyuncu Antigua mi Barbuda u pnskraya mniq, uka ka balay bay biyax niya. Ida nanaq congtu Antigua mi Barbuda ka rmirih qpahun mqlahang.
=== Qbsuran paru psckulun sediq lmutuc(王位推斷繼承人) ===
Kngkawas 1945 Elizabeth dduwa rngawan tama na,smruwa hiya asi u sa tuunal dmayaw mccbu.Wada tuumalbukuy kmmdakar dyawan haytay“ruwan klwaan qridil dyawan haytay” (Women's Auxiliary Territorial Service)qmpah.Pntingan kngkawas 21 diyax mquri Ta-yin-kwo-cey mi Ti-kwo umarang kari pprngawan,psdhu ana knuwan mrmux mquri Ta-yin-kwo-cey mi Ti-kwo qmpah kana sediq:「I declare before you all that my whole life, whether it be long or short, shall be devoted to your service and the service of our great imperial family to which we all belong.」
Diyax 20 idas 11 kngkawas 1947, wada pstrung Elizabeth mi Fey-ri-pu-wan-c Greece,bukuy na mstrung niqun London na Ko-ray-lung-s-bey-su(Clarence House)ka ddha nii,niqan spac laqi tnanga dha.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Hrh Princess Elizabeth in the Auxiliary Territorial Service, April 1945 TR2832.jpg|縮圖|File:Hrh Princess Elizabeth in the Auxiliary Territorial Service, April 1945 TR2832.jpg]]
![[Patas bntasan:SAR Class GEA 4024 (4-8-2+2-8-4) Princesses on footplate.jpg|縮圖|File:SAR Class GEA 4024 (4-8-2+2-8-4) Princesses on footplate.jpg]]
|-
|Idas 4 kngkawas 1945, mlukus mdayaw haytay lukus Elizabeth.
|Mniq Nan-fey(1947) Elizabeth (cka)
|}
== Ndaan kndusan bukung qridil(女王生涯 ) ==
=== Phiyu mi knrdax bunuh(登基與加冕) ===
Wada mangal bnhangang mhuqil tama daw,mtbiyax miyah klwaan ka Elizabeth. Wada slingang ya su umau Elizabeth ngalun hangan su, rmngaw ka hiya “kiya wah”.
Lukus pnhyuwen tmiyu ka hiya psais To-to-ciyan-way Ing-ke-rang、Su-ke-rang na Ci、 Wey-r-s na qucun、Ay-r-rang na San-yey-caw、Owo-ta-ri-ya n acing-he-hwan、Ciaw-na-ta na cubus、Neyow-si-rang na Ing-yey-cey、Nan-fa na Hay-sun-hway、In-tu mi Si-rang na Rieyn、mi Ba-ci-s-tan na Ciaw-may、Mey-hway mi Hwang-ma.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Coronation of Queen Elizabeth II Couronnement de la Reine Elizabeth II.jpg|縮圖|File:Coronation of Queen Elizabeth II Couronnement de la Reine Elizabeth II.jpg]]
![[Patas bntasan:Elizabeth and Philip 1953.jpg|縮圖|File:Elizabeth and Philip 1953.jpg]]
|-
|Thmukuwan rmdax bunuh Elizabeth.
|Psasing rmdax bunuh Elizabeth mi qbsuran paru Fa-ri-pu(kngkawas 1953 idas 6).
|}
=== Pwla phiyu ciida(在位初期) ===
Pwla mhiyu bukung qridil mniq ruwan klwaan Ing-kwo pprngawan lnglungan mpmiyah kingal“burah Elizabeth ciida”. Kiya u balay bay, ciida pa mccubu bukuy uka biyax ka Ing-kwo, kndudul wada mqrhak ka Ta-ing-ti-kwo ,kiya ka kiyi ni, ida mdrumic dmuuy brah nangal dxral mi pnteanaq psluban na Ing-kwo, so ka mniq pwaluk Ing-kwo mi Nan-fey﹑In-tu ou balay bqanan malu bay psluban.
Kngkawas 1961 musa pssiling Ciaw-na ka hiya, ana nanaq mquri smicu sediq tndxral Qwa-mey-eyn-qe-ru-ma,uxay uri u tuhuy rmri hiya, malu bay hiti daw uka pcriyu meytaq smipaq.Dungus na meytaq smipaq mniq bukung qridil pssiling musa Qwey-bey-qe ciida pnyahan kari, kiya u prading dhuq bukuy “dmuuy mssu mi pahung”, bukuy balay minq pssiling Mem-te-ro ciida ka hiya wana bay mspruq mrudu.
=== Kndadax pnrdingan 1990 prading. 1990年代起 ===
Kngkawas 1990 ka '''Elizabeth II''' mi Wangs na kndkuh mlih truma balay cida. '''Elizabeth II''' mniq kcka knhbrawan biyah muruc cida prading muway jeyking.
Qbsuran balay laqi niya snaw '''Elizabeth II''' mi ina na Wales Wangfey Diana mqnaqah ka pnstrngan dha, kiya daw wada mrdang so kawas ka Diana Wangfey cida, mnuda Wangs u wada dha srngaw ‘Mtltu lnglungan’ kiya ka wada mlih ka kndkuhan ssediq uri, hiti balay daw kndkuhan dha '''Elizabeth II''' pa mniq Diana Wangfey mrdang mk5 diyax, brah sanun smku cida, alaw Bukung Qridin u muda psbalay knhbrawan biyax muruc kiya ka muda pkla kari treybi cpo daw wada mkala ka kndkuhan dha hiya.
Kngkawas 1991, mniq Mccbu Riqi Ucilung (Splawa dha Mccbu Riqi Persian uri.) cida, wada mbiyax ka Ryeynmong daw, Bukung Qridin '''Elizabeth II''' ka tu1 mniq kcka Amirika Kwohuy ryeynsihuy rmngaw kari na Bukung Ingkoku.
[[Patas bntasan:Elizabeth II at the Queen's Birthday Party (2018).jpg|縮圖|Kngkawas 2018 Bukung Qridin mniq kcka mqaras smsung pntingan Bukung Qridin inggaku kay. ]]
Kngkawas 2012 Bukung Qridin '''Elizabeth II''' pa mniq Lambeth Kong rmngaw kari, England Anglicanism Canterbury Beyhing Cucyaw, Pus Sngkongcong Mpdudul Niya Ron Williams ka muda cmiyuk rmngaw ‘Bukung Qridin ka qmita hnyuwan niya nanaq cida pa, wada na pniqan kcka qcahur ka snhiyan da’.
Kngkawas 2019 idas 3 diyax 7, Bukung Qridin tumal 1 pnsliyan knhbrawan hiyi sediq cida, mntxan balay mniq secyaw wangcan Instagram pusa patas rmngaw kari.
=== '''Mrdang ka snaw Bukung Qridin王夫逝世''' ===
Kngkawas 2021 idas 4 diyax 9 cida, pkla kari ka Buckingham Kong wada mrdang mrbu cida ka snaw Bukung Qridin Philip Cinwang.
== Hnyuwan niya mniq Ingkoku在英國的角色 ==
Knou ptpatas: Bukung [[:zh:英国君主|Qridin Ingkoku.]]
=== '''Hnyuwan niya seyji政治角色''' ===
Ngalan Qnlhangan Weynso, Bukung Qridin pa niqan seykining niya qmlahang muda keyngpo. Mniq mquri kcka na seykining u, niqan dndulan niya quri qnlhangan ka Bukung Qridin. Mray so dmudul pnrdingan Kwohuy, smruwa pnsdhuwan Sumiring, smruwa Gikay hwaang kiya mi mtqita Sosyang uri. Mniq seykining mquri nganguc u, Bukung Qridin mniq qnlhangan ana inu u rmirih Ingkoku. Mray ptqita qnlhangan Tas mi Kawci cwanweyn, muda snturung mniyah homung ka Qnlhangan Weynso, kiya mi musa homung nganguc qnlhangan icil, dmkuh Ingkoku mi qnlhangan txtaxa qnlhangan na pnluban waycyaw mi keyjay. '''Elizabeth II''' ka rikisi Ingkoku knou bay mnusa homung qnlhangan icil ba Bukung Qnlhangan, snpeyyah pnsdhuwan phiyu dhuq saya, '''Elizabeth II''' u balay bay mnusa mn325 homung qnlhangan nganguc. Ptura rmicuh rakaw tmkarac ka qnlhangan mi nniqn dxral nsanan homung '''Elizabeth II,''' mtmkarac balay u ririh knou balay nsanan niya, kcka na hiya ka '''Elizabeth II''' u mn2 dmuwi hniwan na Bukung Qridin Kanada musa homung Amirika.
Qnita duma dha pa, Bukung Qridin mniq saya Ingkoku Pnwaya Bukung Phiyu Keyngpo kcka niya u niqan biyax sslingan, biyax muway snadu mi biyax dmudul kari. Saya daw, hnyuwan Bukung Qridin u niqan knbeyhing bay dndulan niya quri seyhi, tukubeycu niya ka mniq kcka qnrqilan seyji cida, mniq pspaux Neyke umau dhuq snhiyun Gikay ka Sosyang, kiya mi so smdhu bay qnlhangan u niqan pusu tunux seyhu ka mniq niya. Pusu balay kari u, Bukung Qridin mniq quri seyji u muda hmrinas Tangpay ka hnyuwan niya, muda pkdhu psblayaq ka qpahun niya.
== Mniq Ta Ing Kwosyey mi duma Ta In Kwosyey Wangkwo na hhyuwan (在大英國協及其他大英國協王國的角色) ==
Bukung Qridin '''Elizabeth II''' uxay wana Bukung Ingkoku, kiya mi Ta In Kwosyey Weynso uri nina, kiya u tumal knttu Ta Ing Kwosyey Pusu Tunux Kaygi. Ana so qpahun niya niyi u uxay ssi, binaw Ta Ing Kwosyey mniq knkingal qnlhangan mniq babaw mnhdu kngkawas 2018 kaygi daw, ida smruwa babaw niya Weynso pa sbuway Wangcu Charles Wangc ka lmutuc niya.
[[Patas bntasan:Queen Elizabeth II and Prince Philip visiting NASA, May 8, 2007.jpg|縮圖|Musa homung Amirika ka Bukung Qridin msdungus (Kngkawas 2007).]]
== Kndusan niya mi hnyuwan niya. 個人生活與形象 ==
=== '''Nniqan niya居住地點''' ===
Mnhdu psdhu phiyu daw Bukung Qridin '''Elizabeth II''' mi snaw niya Philip Cinwang u thdil mniq kcka Rondon na Buckingham Kong. Binaw so mntna brah kana Bukung, Bukung Qridin '''Elizabeth II''' pa ini skuxul mniq Buckingham Kong. Spuda quri '''Elizabeth II''' u, wa mniq Berkshire na Windsor Cngpaw pa kiya ka sapah niya '''Elizabeth II.''' Mnniq bsiyaq hari Scotland Balmoral uri ka Bukung Qridin '''Elizabeth'''
=== '''Hniwan niya nanaq個人形象''' ===
Mniq qchur kana sediq Ingkoku pa Bukung Qridin '''Elizabeth II''' u, kiya ka ptura pnspuwan lnglungan qnlhangan. Kiya mi msdurux ndanan '''Elizabeth II''' pa, kiya ka snolun balay knkana sediq qnlhangan, kiya uri u kana spuda Bukung Qridin ngalan dha Weynso na Ta Ing Kwosyey txtaxa sediq qnlhangan ppuru dha knmalu ndanan dha, knkana Inkoku Sosyang pa, ana hmuya mnchaya dmkuh mi ini kdkuh Pnwaya Cyuncu, ida knmalu bay kana snpruwan dha qmita ka Bukung Qridin '''Elizabeth II.''' Bukung Qridin Elizabeth II u knttu mniq kawas kawas Kurusmasu na kcka pprngaw kari radiyo pa, muda pskbiyax sediq qnlhangan pqqita pddayaw mi pskingal psupu lnglungan kana.
=== '''Dmkuh hhiya支持度''' ===
Ida kdkuhan mi kuxul balay knkana sediq qnlhangan Ingkoku ka Bukung Qridin '''Elizabeth II.''' Spuda kngkawas 2001 Ingkoku Pradiyo Kojyo na tyawca ka pkla, 83% sediq qnlhangan Ingkoku u sndhu qmita Bukung Qridin Elizabeth II pa niqan balay seykining niya; 79% ssediq qmita Bukung Qridin '''Elizabeth II''' pa mniq qnlhangan icil rmirih Ingkoku u knmalu balay ka ndanan niya; niqan hmrinas 90% ssediq u qmita knmalu balay ka qnepah niya Bukung Qridin '''Elizabeth II,''' wana 9% balay ssediq ka qnita dha ini pndungus ka qnepah niya Bukung Qridin. Kiya u spuda kngkawas 2008 Ingkoku Pradiyo Kojyo ka dnurun dha mintyaw ciko pkla, ya bay 78% ssediq ka qnita dha pa qnlhangan Ingkoku u naka ida nanaq lmutuc rngiyun ka Wangs, 80% ka ssediq snlingan u qnita dha pa, Ingkoku mniq kcka 30 kngkawas u naka ida lmutuc muda Pnwaya Cyuncu.
=== '''Maku徽章''' ===
[[Patas bntasan:Coat of Arms of Elizabeth, Duchess of Edinburgh (1947-1952).svg|縮圖|Maku niya Edinburgh Kongcwey Hujn '''Elizabeth''' Kongcu (Kngkawas 1947-1952). ]]
[[Patas bntasan:Coat of Arms of Elizabeth, Heiress Presumptive (1944-1947).svg|縮圖|'''Maku niya Elizabeth''' (Kngkawas 1944–1947) ]]
[[Patas bntasan:UK Royal Coat of Arms.svg|縮圖|'''Maku niya Elizabeth II''' (ddiyun mniq Scotland icil). ]]
[[Patas bntasan:Kingdom of scotland royal arms.svg|縮圖|'''Elizabeth II''' mniq Scotland dnuwi niya maku. ]]
[[Patas bntasan:Royal Coat of Arms of Canada.svg|縮圖|'''Elizabeth II''' mniq Kanada dnuwi niya maku. ]]
=== ===
=== '''Splawa旗幟''' ===
Sani mita: Splawa Hwangcya (Ingkoku) mi Splawa Hwangcya (Kanada). Trahuc niyi ka splawa seymung balay ddiyun Bukung Qridin, wada miyah hiya ka Bukung Qridin pa kiya ka dmuwi splawa niyi mi qyanun nniqan niya hiya. Kcka niya splawa u to bay niqan spatas ‘E’ kana, kiya ka ririh na '''Elizabeth.''' Hnyuwan niya, dnuwi inu mi dnuwi kngkawas u wisu truma niya kana:
[[Patas bntasan:Royal Standard of Mauritius.svg|縮圖|Mauritius, kngkawas 1968-1992.]]
[[Patas bntasan:Royal Standard of Malta (1964–1974).svg|縮圖|Maltese, kngkawas 1967–1974.]]
[[Patas bntasan:Royal Standard of Trinidad and Tobago (1962–1976).svg|縮圖|Trinidad mi Tobago, 1966–1976. ]]
[[Patas bntasan:Royal Standard of Sierra Leone.svg|縮圖|Dwiyaq Rayung kngkawas 1961-1971. ]]
[[Patas bntasan:Royal Standard of Barbados.svg|縮圖|Barbados, kngkawas 1966–2021. ]]
[[Patas bntasan:Royal Standard of Jamaica (1966–2022).svg|縮圖|Jamaica, kngkawas 1962–]]
[[Patas bntasan:Royal Standard of New Zealand (1962–2022).svg|縮圖|New Zealand, kngkawas 1962.]]
[[Patas bntasan:Royal Standard of Australia (1962–2022; 31-22 aspect).svg|縮圖|Australia, 1962–.]]
[[Patas bntasan:Royal standard of Canada (1962–2022).svg|縮圖|Kanada, kngkawas 1962-.]]
[[Patas bntasan:Royal Standard of the United Kingdom (in Scotland).svg|縮圖|Scotland, snpeyyah pnsdhuwan dhuq saya.]]
[[Patas bntasan:Royal Standard of the United Kingdom.svg|縮圖|Ingkoku ( Uxay wana Scotland), snpeyyah pnsdhuwan dhuq saya.]]
[[Patas bntasan:Personal flag of Queen Elizabeth II (rectangular).svg|縮圖|Splawa niya nanaq]]
[[Patas bntasan:Royal Standard of Princess Elizabeth in Scotland (1944–1952).svg|縮圖|Scotland, kngkawas 1944-1952. ]]
[[Patas bntasan:Royal Standard of Princess Elizabeth in Scotland (1944–1952).svg|縮圖|Ingkoku ( Uxay wana Scotland), kngkawas 1944-1952.]]
''' ''' [[Patas bntasan:Balmoral Castle 3.jpg|縮圖|Balmoral Cngpaw]]
[[Patas bntasan:Buckinghampalace.jpg|縮圖|Buckingham Kong]]
[[Patas bntasan:WindsorCastleEastSide.jpg|縮圖|Windsor Cngpaw.]]
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:British Empire in February 1952.svg|縮圖|File:British Empire in February 1952.svg]]
|}
[[Patas bntasan:Official opening of the Fourth Senedd Assembly, June 7 2011 7 (cropped).jpg|縮圖|Wales Gikay mniq sotu Cardiff, mniq Wales mprading cida ka Bukung Qridin. ]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Empthdinl kari: Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
pawrwe849999epra9rsdm2di76nuyeb
Ellen Johnson Sirleaf
0
369
104087
104070
2024-07-05T14:30:41Z
U. Boya
2117
+ Papak
104087
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Ellen Johnson Sirleaf February 2015.jpg|thumb|Ellen Johnson Sirleaf(艾倫·強森·瑟利夫), kngkawas 2015|alt=Ellen Johnson Sirleaf February 2015.jpg]]
= Ellen Johnson Sirleaf (艾倫·強森·瑟利夫) =
Mntucing hngkawas 1938 idas 10 jiyax 29 ka Ellen Johnson Sirleaf ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Liberia]] ta sayang o kiya ka Ellen Johnson Sirleaf, pnaah hngkawas 2006 idas 1 jiyax 18 pnrajing kmlawa klwaan.
'''Ellen Johnson Sirleaf (Kari Ingkoku:''' Ellen Johnson Sirleaf, kngkawas 1938 idas 10 diyax 29-''')''' hiya u Liberia Seyjicya. '''Ellen Johnson Sirleaf''' ka Liberia Ryeynmong Tang (Unity Party) mpdudul niya, mniq kcka kngkawas 2005 Liberia Soto Knbeyhing Seyngkyo mbiyax mangal Soto, '''Ellen Johnson Sirleaf''' ka mwaya balay mnuda seyngkyo Soto qridin qnlhangan Afrika. Kngkawas 2011 idas 10 diyax 7, '''Ellen Johnson Sirleaf''', Leymah Roberta Gbowee mi Tawakule Kaman msupu mangal snadu Nobel Msblayaq, alaw ‘Dhiya u dmuwi uxay biyax mtdiyal miyah qmlahang anjeyng qridin mi qridin u malu mnduwa balay tumal msblayaq phiyu mndungus biyax’
== Kndusan 生平 ==
=== '''Quri tnsapah niya(家庭背景''' ) ===
'''Ellen Johnson Sirleaf''' u niqan 1/2 snpeyyah tama niya daran sediq Gora (kingal kluwan minjoku Liberia) kiya uri u daran snpeyyah bubu niya niqan Doicu mi sediq Keru (kingal kluwan minjoku Liberia) (tama quri bubu niya ka sediq Doicu, bubu quri bubu niya ka sediq Keru).
'''Ellen Johnson Sirleaf''' pa tama niya Jahmale Carney Johnson u mntuting mqrinuc alang ppnwalang. Bukuy daw miyah thdil Monrovia, alaw '''Ellen Johnson Sirleaf''' u snquri Liberia tu1 Soto qnlhangan dha Hilary R. W. Johnson u mdhu bay snpruwan niya, kiya ka wada niya pryuxan ‘Johnson’ ka kcka hangan niya, kiya mi mniq tnsapah dha dmanga dhuq beyhing, kiya mi hiti daw '''Ellen Johnson Sirleaf''' u wada mwaya balay taxa tu1 qnlhangan giying mntuting qnlhangan dha nanaq.
'''Ellen Johnson Sirleaf''' pa bubu niya u mntuting Liberia nniqan alang Greeneville mqrinuc tnsapah. Cida u Liberia mniq Tu1 Mccbu Knbeyhing Qnlangan pusa kari mpccbu Doicu daw, tama quri bubu niya u kiya ka wada qduriq qnlhangan icil da, bukuy daw bubu quri bubu niya Juah Sarwee pa mhaduc bubu niya miyah Monrovia, mntna tnqliyan dmanga sediq uri.
== Ndanan kyoiku(教育經歷) ==
'''Ellen Johnson Sirleaf''' u mntuting Monrovia. Kngkawas 1948 dhuq kngkawas 1955 mniq muyas sotu Pyasan Sweyweyn Tuiwil Afrika (College of West Africa) smluhay
keyjay mi kaykeyswey. 17 knkawas daw tuhuy James Sirleaf msturung, kngkawas 1961 cida '''Ellen Johnson Sirleaf''' u msupu snaw niya musa ryoko Amirika, kiya mi mniq Wisconsin Co Madison Pyasan Tubeyhing Wisconsin Madison Cida Pyasan lmutuc lmluhay Kaykeyswey, kiya daw wada mangal meyngkyo Pyasan Tubeyhing Colorado Boulder Cida Pyasan Keyjayswey Sweywey. Kngkawas 1969 dhuq kngkawas 1971 hiya u musa muyas Pyasan Sweyweyn John F Kennedy Seyhu smluhay keyjay mi kokong cngceswey, kiya daw wada mangal meyngkyo Kongkong Singcng Swos. Bukuy daw tbrinah qnlhangan mniq kcka seyhu William Reason Talbot qmpah.
Kngkawas 2010 idas 1, '''Ellen Johnson Sirleaf''' pa mniq kwohuy pkla kari mptumal kngkawas 2011 Soto seyngkyo mi muda smatang mt2 lmutuc Soto dungan. Kiya mi Hantay Pay u wada snbeyhing qmita '''Ellen Johnson Sirleaf''' ka muda pkla kari niyi u squri so kngkawas 2005 tumal seyngkyo cida ka hiya u wada rmngaw kari nasi mangal daw mptxal balay, so niyi ka kari u ini pndungus. Mniq kngkawas 2010 idas 10 diyax 31 na Ryeynmong Tang mprilih taykay cida, hiya ka wada ngalan tang dha Soto hosweynjn. Mntna kingal diyax, '''Ellen Johnson Sirleaf''' u wada pusa hangan Huku Soto saya Joseph Boake lmutuc hiya msupu seyngkyo. ''' '''
== Qpahan(事業) ==
Kngkawas 2005 idas 12 diyax 15, '''Ellen Johnson Sirleaf''' u tuhuy Amirika Kwowucing Condoleezza Rice pprngaw kari. (補照片)
Kngkawas 1972 dhuq kngkawas 1973 cida '''Ellen Johnson Sirleaf''' u ngalan mpdayaw Caycng Bucyo. Quri so dduwi hbangan u wada ini ppangal kari daw wada malax qpahun ka hiya da. Kngkawas 1979 dhuq kngkawas 1980 idas 4 brah muda pspaux seyhu han, '''Ellen Johnson Sirleaf''' u ngalan Soto William R. Tolbert, Jr. kcka neyke Caycng Bucyo ka hiya. Babaw niya daw mlatac Liberia muda mtbiyax qpahun niya quri Cinjong. Mniq kngkawas 1997 kcka Soto seyngkyo u, 9.58% mnangal hyo ryu niya mi tu2 ka hiya, msthiyaq balay tu1 ka Charles Taylor 75.33%. Kngkawas 2005, '''Ellen Johnson Sirleaf''' u mntxan muda Soto seyngkyo dungan, kiya u wada mangal 59.4% mnangal hyo ryu mbiyax 40.6% ka George Via, wada mndungus balay mangal Soto, kngkawas 2016 idas 1 diyax 16 ka psdhuwan phiyu. '''Ellen Johnson Sirleaf''' ka tu1 mi saya u murux balay taxa qridil Soto Afrika.
Kngkawas 2010 idas 1, '''Ellen Johnson Sirleaf''' pa mniq kwohuy pkla kari mptumal kngkawas 2011 Soto seyngkyo mi muda smatang mt2 lmutuc Soto dungan. Kiya mi Hantay Pay u wada snbeyhing qmita '''Ellen Johnson Sirleaf''' ka muda pkla kari niyi u squri so kngkawas 2005 tumal seyngkyo cida ka hiya u wada rmngaw kari nasi mangal daw mptxal balay, so niyi ka kari u ini pndungus. Mniq kngkawas 2010 idas 10 diyax 31 na Ryeynmong Tang mprilih taykay cida, hiya ka wada ngalan tang dha Soto hosweynjn. Mntna kingal diyax, '''Ellen Johnson Sirleaf''' u wada pusa hangan Huku Soto saya Joseph Boake lmutuc hiya msupu seyngkyo. ''' '''
Kngkawas 2011 Soto knbeyhing seyngkyo u mniq idas 10 diyax 11 muda seyngkyo, 71.8% sediq mpseyngkyo ka tumal meytaq hyo, '''Ellen Johnson Sirleaf''' ka wada mangal 43.9% mnangal hyo ryu, snpeyyah Mincu Pyeynke Huyyi (Congress for Democratic Change) hosweynjn Winston Tubman ka mangal 32.7% u tu2 kiya. Alaw ddha dha u ini angal hmrinas dmka hyo, so kiya mntna kngkawas idas 11 diyax 8 daw muda tumn2 meytaq hyo. Winston Tubman ka pkla kari '''Ellen Johnson Sirleaf''' na mpdkuh hiya ka wada pstuq tumn1 seyngkyo, kiya meysa quri hmtur muda seyngkyo ka mpdkuh hiya ka muda tumn2 meytaq hyo, kiya mi wana 38% hiyi sediq ka tumal meytaq hyo. Hiti balay daw Seyngkyo Yingkay u mniq idas 11 diyax 15 pkla kari '''Ellen Johnson Sirleaf''' ka wada mbiyax mangal 90.7% hyo (wada mangal 607,61'''8 ka Ellen Johnson Sirleaf''', wada mangal 62,207 hyo ka Winston Tubman) wada mndungus lmutuc Soto dungan.
Kngkawas 2018 idas 1 diyax 14, Dangkeycu Tang pkla kari u wada dha plixan hangan Tang ka '''Ellen Johnson Sirleaf''' da mchaya, alaw ka mniq kngkawas 2017 Soto seyngkyo cida dmkuh George Via mpnsung Dankeycu Tang hosweynjn Joseph Boake.
== Qnpahan niya qnlangan(國際職務) ==
Kngkawas 2020 idas 7 diyax 9, '''Ellen Johnson Sirleaf''' tuhuy New Zealand brah Congri Helen Klark msupu ngalan kngkawas 2019 Cyokoku Uhan Punu Narux Brah (COVID-19) Knbeyhing Hmtur Prweru mi Tqlahang Dukuricu Syawcu (IPPR) Ryeynho Cusi.
== Tnsapah(家庭) ==
Kngkawas 1956 '''Ellen Johnson Sirleaf mi''' James Sirleaf u msturung, bukuy daw wada ptalax ka ddha dha. '''Ellen Johnson Sirleaf''' u niqan 4 laqi snaw mi 8 ka laqi laqi niya snaw mi qridin. Knbeyhing balay nirih so laqi niya Emmanuel Sumana Elsar Sr pa mniq kngkawas 2005 kcka Soto seyngkyo na ngalan seyji kumong.
== Knrdax hangan(榮譽 ==
* Kngkawas 1988 Roosevelt Keyngkyoso na ‘Snadu Mtrawah Rmngaw Kari’.
* Ralph Bunch Snadu Bukung Kwoci.
* Dmuwi Bawa Liberia Afrika Pngerah Sring. (Grand commander Star of Africa Redemption of Liberia)
* Togo Sring Syuncang. (Commandeur de l'Ordre du Togo)
* Kngkawas 2006 Pnsliyan Meysa Mntna Snadu Meysa Mntana. (Common Ground Award, Search for Common Ground)
* Kngkawas Keykaku Uqan Uray na Mnangal Snadu Lmutuc Pkngatun Ka Uqan Uray Bukung Afrika.
* Kngkawas 2006 Psdhuwan Keyngkyo ying, Pyasan Tubeyhing Emory na Klaus M Halle Knkana Qnlangan Keyngkyoso.
*Kngkawas Jongyu Hakasey Faswey (PhD.)- Pyasan Tubeyhing Marquette.
*Kngkawas 2006 mnangal Synergos bnuway Snadu Bukung David Rock Feller Bridge.
*Kngkawas 2007 Soto Mtrawah Syuncang.
*Kngkawas Jongyu Hakasey (PhD.) (Pyasan Tubeyhing Indiana University Bloomington)
*2008 Jongyu Hakasey Faswey (PhD.)- Pyasan Tubeyhing Brown.
*Kngkawas 2009 Mnangal EITI muway snadu, tndahu qnlhangan dha muda EITI u wada ini biyaw balay.
*Kngkawas Jongyu Hakasey Faswey (PhD.)- Pyasan Tubeyhing Tampa (University of Tampa).
*Kngkawas 2010 Jongyu Hakasey Faswey (PhD.)- Pyasan Tubeyhing Yale.
*Kngkawas 2010 Jongyu Hakasey Faswey (PhD.)- Pyasan Tubeyhing Rutgers.
*Kngkawas 2010 Snadu Afrika Pyeynci Ryeynmong na Afrika Cwanmey na Dangi.
*Kngkawas 2010 Jongyu Hakasey Faswey (PhD.)- Pyasan Tubeyhing Harvard.
*Kngkawas 2011 Snadu Afrika Psnakan Snaw Mi Qridin. (African Gender Award).
*Kngkawas 2011 idas 10 diyax 7, wada mangal Snadu Nobel Msblayaq.
*Kngkawas 2012 Snadu Indira Gandhi Msblayaq.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
h1v01cghrx26286gru8hq7afgb9qvd4
Elug tcingan xiluy
0
370
56548
19806
2021-03-22T10:39:50Z
Iyumu
191
/* Elug tcingan xiluy */
56548
wikitext
text/x-wiki
= Elug tcingan xiluy =
Sbiyaw o hbaraw(egu) bi sapah ka tmucing xiluy ka “ngungu elug Nansing” ksun(nii). Mniq hini ka Tanah tunux o (Knlwaan ta Tanah Tunux siida, ida) niqan naqih na ka tmucing xiluy, paru bi hngang na ni saw snbirat bi, egu bi k(q)rngun na ni saw naqih bi sknhang(xan) uri. Kiya ka hana powsa bukuy ( snslian) elug hini sayang ka tcingan xiluy sayang da. Sbiyaw han o wada niqan mtrul sngali(sngari) sapah ka tcingan xiluy, sayang do ada ka wada kmpriyux cikoh ka kndsan babaw dxgal gmbarig xiluy da, kiya ni wada kmdudul mpxing/mduk ka sapah tcingan xiluy uri da. Hngkawas nii o(ga) yasa gokosyo(cnkungswo) niqan ka cawcey cihwa dmayaw dhiya ni, kiya ka spuun ka kndusan ni rmigaw, iyux dha bi skhnang ka hangan elug tcingan xiluy duri, ttuyun duri ka elug tcingan xiluy, pyahun duri ka hangan elug tcingan xiluy ksun. Miyah rmiyaw qmita tmucing xiluy ka [[seejiq]]. Kiya ka malu balay ka hangan niya ni embiyax balay ka seejiq uri.
[[Snakun:Truku]]
91n2f8mdoo2ujjqwunzruaftarih737
Emomali Rahmon
0
371
19815
19814
2021-03-18T14:16:24Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
19814
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Emomali Rahmonov 2001Nov03.jpg|thumb|Emomali Rahmonov (埃莫馬利·拉赫蒙)|alt=Emomali Rahmonov 2001Nov03.jpg]]
= Emomali Rahmon (埃莫馬利·拉赫蒙) =
Mntucing hngkawas 1952 idas 10 jiyax 5 ka Emomali Rahmon ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Tajikistan]] ta sayang o kiya ka Emomali Rahmon, pnaah hngkawas 1994 idas 11 jiyax 16 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
g2phfd8cc338bepufo1gy1aze418ks0
Emphing punig
0
372
56547
19826
2021-03-22T10:39:35Z
Iyumu
191
/* Emphing punig( 消防員) */
56547
wikitext
text/x-wiki
= Emphing punig( 消防員) =
Emphing puniq seejiq kika dmayaw ana manu, saw ka mphing puniq sqama sapah ni qmraq quyu ni ana manu niqan daku kiwi uri.
[[Patas bntasan:Firefighters in Iraq.JPG|thumb|File:Firefighters in Iraq.JPG(消防員)]]
Emphing puniq seejiq o asi ka niqan bi pahung dha kika tduwa qmlahang kana [[seejiq]].
Nasi sqama ka lmiqu ni sapah da o, emphing puniq seejiq ka miyah dmayaw phing da.
<br />
[[Snakun:Truku]]
leivpehr12i3mzr9s562n38ca1494q2
Endaan Tmgjial Mrata Nihung ka Truku
0
373
56546
19838
2021-03-22T10:39:22Z
Iyumu
191
56546
wikitext
text/x-wiki
Endaan Tmgjial Mrata Nihung ka Truku 太魯閣族抗日戰爭史
Quri patas endaan Taywang o 50 hnkawas ka knlwaan Nihung, kiya o paah 1895-1945. Kiya ka kiya ni knlwaan na Truku o 32 hngkawas balay, yaasa 1896-1914.8 o tmjiyal mrata Nihung ka embbiyax Truku.
== mtgjiyal Truku mkSiyaw 外太魯閣族之戰 ==
Paah miyah mtmay nklaan hidaw ka mrata Nihung1986 ga yaa bi mn28 tmgjiyal mrata Nihung ka Truku. Dmuuy bgurah qngqaya ttgjiyal kmrmux mkan Alang [[Truku]] ka mrata Nihung, plealay bi o 1896 hngkawas 12 idas. o mtgjiyal Alang Paru, tg2 o 1897 hngkawas 1 idas,tg3 o mtgjiyal Qowgan, tg4 o 1906hngkawas 6 idas mtgjiyal alang Wili, mn4 nii o hbaraw bi wada phqilun Truku ka mrata Nihung, saw nii ini tgiyal embbiyax Truku ka mrata Nihung. Marah psramal 5 hngkawas ttgjiyal dha embbiyax Truku ka mrata Nihung.
== mtgjiyal ruku mkBaraw 內太魯閣族之戰 ==
Bitaq bi 1914 hngkawas 5 idas prajing kmrmux alang Truku mkBaraw mniq kska pusu dgiyaq Taywang. Nii o tg5 kika paru balay mtgjiyal Truku ka mrata Nihung, kiya o“Tmgjiyal Alang Truku”ksun. (nii o dxgal pusu dgiyaq Taywang,saan Rmigaw Qmita Truku nKlwaan sayang.) Mrata Nihung o yaa bi 20748 hiyi miyah kmrmux mkan 2500-3000 hiyi ka embbiyax risaw Truku. Pnquqan dha o yaa bi 80 sngari jiyax bitaq bi 1914 hngkawas 8 idas ka pntjyalan dha, wada dha qhduun dmuuy kana ka bali ttgjiyal ka embbiyax Truku do qduriq mkreurus ska bbuyu da. Saw nii kika hana prajing kmlawa alang Truku ka Nihung.
Tmjiyal paah 1914 hngkawas 5 idas bitaq 1914 hngkawas 8 idas o niqan 4 alang ka paru bi pngquqan dha.
1. Mtgjiya Skahing nii o 1914 hngkawas 6 idas 6-8 jiyax. Bukung Skahing Sibal Watan ka dmudul 20-30 risaw embbiyax Truku
2. Mtgjiyal alang Slagu Qhuni nii o 1914 hngkawas 6 idas 2-13 jiyax.Bukung Slagu Qhuni Wacih Habik ni Bukung Tpuqu Watan Law aka dmudul 60-70 risaw embbiyax Truku.
3. Mtgjiyal alang Btunux, nii o 1914 hngkawas 6 idas 13-14 jiyax. Bukung Kbayan Lowsing ni qbsuran na Umin ka dmudul risaw embbiyax Truku
4. Mtgjiyal Alang Tngqian nii o 1914 hngkawas 6 idas 14-24 jiyax.Bukung Tbula Siyat Teymu dmudul 400risaw embbiyax Truku tmgjiyal 6500 mrata Nihung, yaasa nii o nhdaan bi tmgjiyal Truku mkBaraw ka mrata Nihung, ida asi ka tgiyalun ka risaw embbiyax Truku msa mshjil bi lnglungan dha ka mrata Nihung.
== pnyahan kari ==
資料來源: 廖守臣 【泰雅族 東賽德克群的部落遷徙與分佈】1977
口述Yudaw Pisaw,Iyang Taying,2001
秀林鄉志 2006.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
54ef6gfz33fdpy8kyloodlw7k14yyev
Enrique Peña Nieto
0
374
85879
85878
2022-02-06T14:03:00Z
2001:B011:BC04:12A0:69F6:6783:58A5:2052
/* Kndusan niya(個人生活) */
85879
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Presidente Enrique Peña Nieto. Fotografía oficial.jpg|thumb|Presidente Enrique Peña Nieto. Fotografía (恩里克·潘尼亞·尼托)|alt=Presidente Enrique Peña Nieto. Fotografía oficial.jpg]]
[[Patas bntasan:Mexico SunMoonPyramid.jpg|縮圖|File:Mexico SunMoonPyramid.jpg-前哥倫布時代古城特奧蒂瓦坎遺址]]
= Enrique Peña Nieto (恩里克·潘尼亞·尼托) =
Mntucing hngkawas 1966 idas 7 jiyax 20 ka Enrique Peña Nieto ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Mexico]] ta sayang o kiya ka Enrique Peña Nieto, pnaah hngkawas 2012 idas 12 jiyax 1 pnrajing kmlawa klwaan.
= '''Enrique Pena Nieto('''恩里克潘尼亞尼托) =
== Kdusan seyji(政治生涯) ==
'''Enrique Pena Nieto''' u mntuting Mexico Mexico Co na Atlacomulco. '''Enrique Pena Nieto''' tama niya Gilberto Pena Nieto De Mezzo mniq qmpah Mexico Ryeynpang Biyax Deyngki Cyeynca Yingkay, bubu niya Maria De Perpetuo Sokorro Ophelia Nieto Sanchez pa taxa mptusa. '''Enrique Pena Nieto''' pa niqan Mexico Pyasan Tubeyhing Panamericana Horicu Sweys mi Pyasan Tubeyhing Monterrey Koci Ciyey Kwanri Swos Sweywey; kiya uri u, rmngaw nanaq ka hiya mniq pyasan tukcka cida daw kiya ka tna prading muda quri ndan seyji.
'''Enrique Pena Nieto''' u mniq kngkawas 1984 tumal Pnwaya Koming Tang prading kndusan seyji. Kngkawas 1993 dhuq kngkawas 1998, ngalan Mexico Co Pkrana Keyjay Bu Bucyo Tukubeycu Misu; kngkawas 2000 dhuq kngkawas 2002 ngalan Mexico Co Singcng Bu Bucyo, kiya u mniq Mexico Co kcka seyhu cans ciko ngalan seykining; kngkawas 2005 dhuq kngkawas 2011 ngalan Mexico Co Cocang.
=== '''Kngkawas 2012 Mexico Soto Seyngkyo. ( 2012年墨西哥總統選舉''' ) ===
Pusu tyawmu: Kngkawas 2012 Mexico Knbeyhing Seyngkyo.
Kngkawas 2012, '''Enrique Pena Nieto''' u rmirih pnspuwan Hantay Tang Pnwaya Keming Tang mi Msama Kndkilan Tang seyngkyo ryeynmong tumal Soto seyngkyo. '''Enrique Pena Nieto''' pusu balay kari niya seyngkyo u ‘Knpriyux’ ka quri pusu balay- Mpquri qnlhangan icil ptrawah Mexico Qnlhangan Gasoring Kojyo ka pstuq qqpahan gasoring, pkrana jeyking kiya mi knpriyux biyax mpqpah scang, mumal ka rrisaw mi mbtunux qtan ka hnyuwan niya, kiya ka dmkuh hiya ka ssediq pa ida mniq brah t3 hiyi Soto hosweynjn. Hiti balay daw 38.21% ka mnangal niya hyo mi wadas mbiyax mangal Soto seyngkyo, tumn2 msblayaq muda psriyux ka cngtang. Niqan ka sediq seymung smpung pkla, mkan iyu pqraqil biyax mi ini psbalay ka syakay u kiya ka '''Enrique Pena Nieto''' mtutuy daw pssngan niya ddha knbeyhing ddaun muda.
== Kndusan niya(個人生活) ==
Kngkawas 1993, '''Enrique Pena Nieto''' tuhuy tu1 qridin niya Mónica Pretelini msturung, ddha dha u niqan 3 laqi dha: Paulina, Alejandro, Nicole. Mónica Pretelini u mniq kngkawas 2007 idas 1 diyax 11 alaw mnarux wada mrdang. Kngkawas 2008, mniq kcka treybi muda pkla kari wisu pskuxul hayo treybi Angelica Rivera, ddha dha u mniq kngkawas 2010 idas 11 diyax 27 mniq Toluca msturung, Angelica Rivera mniq kngkawas 2019 idas 2 diyax 8 pkla kari wada ptalax ka dhiya da. ''' '''
[[Patas bntasan:Division politica mexico.svg|縮圖|File:Division politica mexico.svg-blank map of mexico]]
Kngkawas 2005, '''Enrique Pena Nieto''' pa msupu Maritza Diaz Hernandez tmlaqi 1 laqi snaw, kiya mi ini psturung ka dhiya. Lmngaw ka hiya u umalu ddiyun laqi na snaw niyi ka hiya, binaw ini hari uda ppwaluk ka dhiya. Kiya uri u, '''Enrique Pena Nieto''' pa tuhuy taxa qridin msupu tuhuy mi tmquli 1 laqi rabu snaw, binaw mniq rabu cida daw wada mrdang da.
{| class="wikitable"
!州
!首府
!州
!首府
|-
|阿瓜斯卡連特斯州(AG)
|阿瓜斯卡連特斯
|莫雷洛斯州(MO)
|庫埃納瓦卡
|-
|下加利福尼亞州
|墨西卡利
|納亞里特州
|特皮克
|-
|南下加利福尼亞州
|拉巴斯
|新雷昂州
|蒙特瑞
|-
|坎佩切州
|坎佩切
|瓦哈卡州
|瓦哈卡市
|-
|恰帕斯州
|圖斯特拉古鐵雷斯
|普埃布拉州
|普埃布拉
|-
|契瓦瓦州
|奇瓦瓦市
|克雷塔羅州
|克雷塔羅
|-
|科阿韋拉州
|薩爾蒂約
|金塔納羅奧州
|切圖馬爾
|-
|科利馬州
|科利馬
|聖路易斯波托西州
|聖路易斯斯波托西市
|-
|杜蘭戈州
|杜蘭戈
|錫那羅亞州
|庫利亞坎
|-
|瓜納華托州
|瓜納華托
|索諾拉州
|埃莫西約
|-
|格雷羅州
|奇爾潘辛戈
|塔巴斯科州
|比亞埃爾莫薩
|-
|伊達爾戈州(HD)
|帕丘卡
|塔毛利帕斯州
|維多利亞城
|-
|哈利斯科州
|瓜達拉哈拉
|特拉斯卡拉州(TL)
|Tlaxcala
|-
|墨西哥州(EM)
|托盧卡
|維拉克魯茲州
|哈拉帕
|-
|墨西哥城
|墨西哥城
|猶加敦州
|梅里達
|-
|米卻肯州
|莫雷利亞
|薩卡特卡斯州
|薩卡特卡斯
|}
''' '''
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* 白談翠屏
rigcrrjr0ef4wg57wxod5u1wg5gjtn8
Equatorial Guinea
0
375
95169
85776
2023-02-10T22:41:59Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q983]]
95169
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Equatorial Guinea.svg|thumb|Flag of Equatorial Guinea-Kwoci ''Cutaw Cineyya'' (赤道幾內亞國旗)|alt=Flag of Equatorial Guinea|316x316px]]
= Equatorial Guinea(赤道幾內亞) =
Gaga kska Meycow ka [[Equatorial guinea]], 2 00 N, 10 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 28,051 sq km(hangan na o Tg146)(knlbanga dxgal o 28,051 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 759,451 hiyi.
Gaga [[Malabo]] ka pusu alang paru, jiyax 12 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Equatorial guinea ga wada sugan 10.10% ka dxgal qpahan, 57.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 32.40% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Teodoro Obiang Nguema Mbasogo, pnaah hngkawas1979 idas 8 jiyax 3pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Equatorial Guinea.svg|thumb|File:Coat of arms of Equatorial Guinea.svg-Kwohwey.(國徽)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
''Cutaw Cineyya Konghokwo'', lxan rmngaw pa ''Cutaw Cineyya''(kari ''Sipanya'': Guinea Ecuatorial;kari ''Hwaransi'':Guinée équatoriale;kari ''Budoya'':Guiné Equatorial)
lxan kari ''Cyokoku'' pa Cuci, wa mniq ckcka Ahuyrika, koka sediq Ahuyrika bsiyaq balay knou bay pndkanan nngalan sntkuwan.
Knhbrawan hiyi sediq kngkawas 2019 u 93 kbkiyan 5983 knhbrawan hiyi.
[[Patas bntasan:Location Equatorial Guinea AU Africa.svg|thumb|File:Location Equatorial Guinea AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
Ana so niqan Cutaw sunca ka hangan koka u, binaw balay bay mnuda dxral nniqan ucilung nanaq ka dhiya, ini ka kasi uda mdayak lmihu dxral ''koka'' dha.
[[Patas bntasan:Malabo a 13-oct-01.jpg|thumb|File:Malabo a 13-oct-01.jpg(首都馬拉博)]]
== Rikisi(歷史) ==
[[Patas bntasan:Le Komo 1.JPG|thumb|File:Le Komo 1.JPG(Komo河)]]
Duma ''Cutaw Cineyya taru'' ka tnpusu mnniq hiya u sediq ''Pikomi'', wada yahan mddayak mluk sediq ''Pantu'' ka dxral dha.
kngkawas 1471 dhuq kngkawas 1472, tnpucilung ''Budoya'' ''Fernão do Pó'' ka miying elu ucilung susa Indu cida u wada sndiyal ''Hweynadopotaw'', wada sndhu hangan sunca“''Formosa''”.
Annopntaw u mniq burah kngkawan sndalan kiya, kiya ka so niyi mangal hangan.
Kngkawas 1499, spuda“Pnsdhu kari Totesiriyasu”, wa mniq iril ''cing'' 50tu tuiril dxral u subway ''Sipanya'', tunarac dxral u subway ''Budoya'', sediq Budoya pa kndadax cida mangal nniqan dxral ''Asia'' mi ''Ahuyrika'', ''Nanmeyco'' u to bay ''nSipanya'' kiya.
Dhuq knrana ka mbbari quli cida, sediq ''Budoya'' ka wada pstuq biyax pusu pnyahan mi ''cuko.''
Kiya niyi ka snrdingan ''Sipanya'', ''Sipanya'' u meysa mniq ''Ahuyrika'' nniqan mbari quli uri.
Kngkawas 1778, smruwa muway ''Sipanya'' duma ''tawyu'' ssiyaw ucilung ''Ahuyrika'' ka ''Budoya'', kiya mi ckcka ''taru'' mniq yayung ''Okwowey''(wa mniq ''Cyapong konghokwo'' saya) mi dxral iyax yayung ''Niju'', spuda niyi ka ngalan dha ppriyux kari, sediq ''Budoya'' ka iril ''cing 50tu'' tuiril mangal biyax nniqan ''Meyco''(tuiril ''Pasi'' saya) u wada srwanan ''Sipanya''.
Mntna kngkawas wada mtmay ''Formosa'' ka ''Sipanya'', wada dha pryuxun tmhangan ''Hweynadopotaw'', muda kndamac sediq sndiyal.
Binaw, alaw ka mrana ka narux mcayis kntilux, wada snpusal ini kndungus ka sediq Sipanya knthdil ''taw'' hini, wada malix mi mlatac ''taw'' niyi da.
Babaw mtdiyal ka ckcka ''Sipanya'' daw, ''nSipanya Cineyya'' u wada mangal knou bay qpahun smmlun.
Kngkawas 1959, wada ngalun ''Hweynandopo'' mi ''Muniho'' ddha ''haywaysng''.
Kngkawas 1964 idas 1, wada mangalckcka cucu ka ddha sng niyi.
Dhq kngkawas 1968, mniq ''minjoku dukuricu undo'' mi ''ryeynhokwo'' ddha biyax knchdilan niyi, wada srwanan muway ''dukuricu'' dhiya ka ''Sipanya''.
Kngkawas 1968 idas 10 diyax 12, nSipanya Cineyya pa psdhu kari dukuricu, knpriyux hangan koka sa ''Cutaw Cineyya Konghokwo.''
== Nniqan(地理) ==
[[Patas bntasan:Chidao Jineiya-zh-tw.png|thumb|File:Chidao Jineiya-zh-tw.png(赤道幾內亞地圖)]]
Knkana ddxral ''Cutaw Cineyya'' pa 28,051 ''pinghwang kongri'', kingal u ngalan nniqan Muniho(“nniqan ''Mupini''”), wa mniq ''Ahuyrika'', ya bay so knbbaraw tunarac tuiril, mi duril tuhunac tudaya tubbaraw hniwan, msqapah ''Komayrong'' mi ''Cyapong'', msridil mquri nniqan ''Muniho''.
Nniqan hiya u ''Pata'' ka pusu alang beyhing.
Tudha u wa mniq tuiril daya mi ckcka ''Cineyyawan Piawkotaw''(''cuminti'' cida u thnganan ''Hweynandopotaw'', Fernando Póo), ''sotu Cutaw Cineyya Marapo'' pa kiya ka wa mniq tudaya ''Piawkotaw.''
Kiya mi wa mniq tuiril hunac 598 ''kongri'' mi miyah ''Annopntaw(Annobón)''.
== ''Singcng cyuhwa''(行政區劃) ==
''Cutaw Cineyya singcng cyuhwa ici'' ka ''tacyu, arci ka sng.'' Kana ''koka'' pa psakan dha ''tacyu,'' mpitu ka ''sng''(provincias):
''Haytaw tacyu''(Insular Region) Annopn sng(Annobón)
''Peypeyawko sng''(Bioko Norte)
''Nanpeyawko sng''(Bioko Sur)
''Taru tacyu''(Continental Region) ''Congnan sng''(Centro Sur)
''Ciayentomu sng''(Kie-Ntem)
''Pinhay sng''(Litoral)
''Weyrayensasu sng''(Wele-Nzas)
== Keyjay(經濟) ==
''Cutaw Cineyya'' ka tuhunac ''Sahara Ahuyrika kayhwa cong koka'', pphuma pnwalang ka pusu nngalan ''keyjay'' dha, pusu bay ''cuko'' dha pnwalang u ''koko'', tudha daw ''kahuy''.
''Koka'' niyi u bsiyaq balay pniqan hangan kana mtqiri knlangan babaw dxral ini hari ''kayhwa, binaw kngkawas 1996 mniq Cutaw Cineyya sndiyal knou bay ngengalan gasoring, kndadax hiya cida wada ini biyaw mrata ka keyjay dha, kngkawas 1997 dhuq kngkawas 2001 pnsdkaun keyjay knrana pa dhuq 41.7%.''
Beytaq kngkawas 2004, wada mthunac Sahara Ahuyrika tuturu knbeyhing bay pnyahan ''gasoring kaka'' ka ''Cutaw Cineyya, knkingal diyax pa dhuq 36 beyki ngaba gasoring.''
Kngkawas 2001-2008 ka knrana GDP ''Cutaw Cineyya'' u dhuq 20%, knrbangan nengyeyn pumn ka dmkuh knrana niyi.
''Cuko gasoring'' kngkawas 2009 pa wada dhuq 99% ka nngalang kana.
Spun mita ka knkrana keyjay nxan u musa kndudul knmalu.
Alaw wada mlih 40% ka cuko, pnrdingan dknttu ou hbangan na u mnbalay wada knpriyux msciyuk, GDP na u knkana kngkawas 2009 na ya bay 20%.
Ana tura bay mdurin ka nngalan hbangan knttu mbanah bntasan, spun mita musa dhuq mlih dhuq 5% ka GDP kngkawas 2010, binaw spun mita kngkawas 2011-12 u muda mntxan knrbangan dungan.
Wada tkkla lmngelung kasi bay knou klwanan ''keyjay'' ka ''seyhu'', wada hmrinas quri ''cicu cyeynso'' ka ''tocu'', nduray niyi ka wisu mrana ssmlun.
Kngkkawas niyi, mniq tucka iril Ahuyrika to bay so mstabuy ka keyjay cida u uda murux mdhu keyjay na ka ''Cutaw Cineyya, lmutuc 10 kngkawas ka mdhu hmrinas 26% ka spidaw bay mrana.''
Smdiyal ''gasoring'' mi kmari u wada kasi txan mrana bay ka ''keyjay koka'' ''Cutaw Cineyya, mduwi biyax mi tubaraw hnyuwan sediq pa wada tura bay mkala ka nngalan dha hbangan, nngalan hbangan knhbrawan balay sediq u wada mrana hari, wada knmalu hari ka kndusan nniqan dha.''
Kngkawas 2007 mnuda mssli tudha knkana ''koka jeyjay'' taykay, muda muda pprngaw sngtangal kngkawas 2008-2020 pkrana ''keyjay koka'' mi syakay, mniq kntbyaxan pkrana qpahun ''gasoring'' cida, knkana prading ''cyawtong'' mi ''tongsyun'' mi ''deyngki'' mi ''weysong'' ka cicu sosu smmlun, krmanun pkrana ka qpahun pnrwalang mi cyakong ka uuqun snalu qqcurux mi mmusa rmiwaw mi qpahun quri cinjong, dmudul pkrana knou kluwanan ''keyjay''.
Kngkawas 2017 tumal pnsliyan ''koka'' pnyahan ''gasoring''.
Kiya mi ana so knou bay GDP dha mniq sediq koka Ahuyrika ''Cutaw Cineyya, pdkanan mniq kana mtqiri knlangan babaw dxral u tu56.''
''Binaw quri so knkrana'' keyjay dha pa ini bay pnsbalay.
Wana ini bay knhbaraw sediq niqan knkla dhuq mangal knmalu.
Mniq ryeynhokwo ka kngkawas 2015 ppkla knkranan ssediq u, ''Cutaw Cineyya'' ka tu135.
Ini khrinas dmka knhbrawan sediq ka niqan qsiya mahun, 20% ka llaqi u 5 kngkawas daw wada mrdang da.
Quri so murux pskuraw ka ''seyhu'' pa mniq knkingal biyax sediq mi kntrawah ''meyti cupyaw'' u kngkawas u mniq“thiti bay”ka hangan dha.
== Seyji(政治) ==
[[Patas bntasan:Ssg aeropuerto de malabo.jpg|thumb|File:Ssg aeropuerto de malabo.jpg(馬拉博聖伊莎貝爾國際機場)]]
Kngkawas 1968 babaw ''dukuricu'' ka ''Cutaw Cineyya d''aw'', ida tnsapah Nguema ka muda lmutuc nanaq llutuc dha pskuraw dmuwi biyax qmlahang.''
Kngkawas 1968 idas 10, ''Francisco Macías Nguema'' ka wada mwaya bay ''soto Cutaw Cineyya.'' Kngkawas ''1970 , wada pusa kari ka koka Cutaw Cineyya qrapun kana ka cngtang uxay dmuwi biyax qmnlahang.''
Kngkawas 1972, Nguema ka pusa kari hiya nanaq ka“''msoto'' beytaq nhdanan knudus”, kiya mi muda murux pskuraw qmlahang.
Kngkawas 1979 idas 8, laqi tnswayi Nguema, “''koka kemin jnmin ucwang biyax bu” hukubucyo Toawtoro Awpiang Nguema Mupasoko ka dmudul butayi pspaux, phiyu knbeyhing bay butayi ingkay, wada qrapun mi phqilun ka Nguema.''
Kngkawas 1982 wada malix qnlhangan ''butayi'' ka ''Cutaw Cineyya, Awpiang ka phyuwan soto, lmutuc dmuwi waya murux cngtang, dhuq balay kngkawas 1990 ka knpriyux dmuwi waya hbaraw cngtang.''
Mniq kngkawas 1989 mi kngkawas 1996 mi kngkawas 2009 mnturu mangal ''soto'' ka ''Awpiang.''
Trahuc na u phiyu ''Conggiying'' 100 hiyi ''Sanggiying'' 75 hiyi, ''Cutaw Cineyya'' pa niqan ndanan mtqiri knlangan babaw dxral, bsiyaq bay ngalan ''soto.''
== Niqan nina(其他) ==
Kngkawas 1974, mpatas Ingkoku Horeyriko Hosaysu mniq patas bnatas na “The Dogs of War”cka hiya, dmuwi ''Cutaw Cineyya'' ka pusu spatas na'', nsung na matas ka koka Cankoro Ahuyrika, snrnu mpdudul Ingkoku kwangyey lmawa Oco pnsliyan kuyongping dmudul pspaux seyhu, pnngalan kari quri kndadax hiya muda dmuwi biyax mangal king bhuway cuyeyn.''
Pnkla 22 kngkawas ka patas niyi daw, balay bay smdiyal mndungus bay ''cuyeyn(gasoring)'' ka ''Cutaw Cineyya.''
''Kngkawas 2004, ingkoku cyeyn kuyongping Simon Mann ka iyux bay kndadax tuhunac Ahuyrika lmawa kuyongcyun muda pspaux seyhu, peyyah quli bukung priyux Awpiang, kndadax hiya muda qmlahang gasoring cuyeyn koka niyi.''
Binaw uuda dha pspaux ''seyhu'' u wada ini pndungus.
Ndanan niyi pa so sklwiun mntna bay patas bnatas “The Dogs of War”uri.
Laqi na sosyang cuxan Ingkoku Cayciar hujn Mako Cayciar ka tyuwan dha dnayaw hbangan muda pprngaw pspaux seyhu ka hiya uri, Ingkoku kokay ging mi mpatas patas Cyeyhori Aco uri ka wada hliyan psumu hbangan pspaux seyhu.
Simon Mann pa alaw jikeyng niyi wada phmuk sapah kung dhuq kngkawas 2009 “alaw quri qqlahang biyax sediq”wada plaxun.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Toda]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/赤道几内亚<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro (瓦旦 吉洛) mtabug
4bwy4lst0qay6w268yr6zmgm7q0ng3b
Eritrea
0
376
95170
85777
2023-02-10T22:42:09Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q986]]
95170
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Eritrea.svg|thumb|Flag of EritreaEritrea-Kwoci Oricuyya(厄利垂亞國旗)|alt=Flag of Eritrea|472x472px]]
= Eritrea(厄利垂亞) =
Gaga kska Meycow ka [[Eritrea]], 15 00 N, 39 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 117,600 sq km(hangan na o Tg101)(knlbanga dxgal o 101,000 sq km, knlbangan qsiya o 16,600 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 5,869,869 hiyi.
Gaga [[Asmara]] ka pusu alang paru, jiyax 24 idas 5 ka jiyax skrayan klwaan.
[[Patas bntasan:Emblem of Eritrea (or argent azur).svg|thumb|File:Emblem of Eritrea (or argent azur).svg-Kwohwey.(國徽)]]
Manu ka dxgal Eritrea ga wada sugan 75.10% ka dxgal qpahan, 15.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 9.80% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Isaias Afwerki, pnaah hngkawas1993 idas 5 jiyax 24pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Eritrea (Africa orthographic projection).svg|thumb|File:Eritrea (Africa orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Rikisi(歷史) ==
=== Pusu tyawmu: Rikisi Oricuyya ===
Mwaya bay han pa tunkuncyu pnhiyu Isopiya ka Oricuyya, nyahan knnrmux Itari ka kngkawas 1890, wada mdxral qnlhangan Itari, babaw mntudha mnccbu knlangan babaw dxral daw; spuda snrwanan Ryeynhoko, msupu Isopiya phiyu Isopiya mi Pricuyya ryeynpang.
Kngkawas 1962 cida wada kyapan Isopiya da mi, wada mtu14 sng koka Isopiya.
Oricuyya cyeyhwang cnsyeyn ka pnhiyu kngkawas 1960, spuda biyax mtdiyal smatang ptalax Isopiya ka Oricuyya.
“Oricuyya jnmin cyeyhwang cnsyeyn” pa mniq kkngkawas 1970 mniq dnudul Isayasu Ahuywoarci ptalax kndadax “Oricuyya cyeyhwang cnsyeyn”, kndudul rmirih Oricuyya cyeyhwang cnsyeyn dmi; wada mpusu bay heytay knciyuk Oricuyya ckcka Isopiya.
Mniq kngkawas 1991 wada spoxan ka Isopiya Mnkosutu cngcweyn da u, smruwa mniq Oricuyya muda kongmin topyaw ka Meyraysu Conawey burah seyhu, spuda so niyi muda muru ndanan ka pptalax Isopiya.
Kngkawas 1993 idas 4 cida wada balay bay spuda dndulan mi knlawa Ryeynhoko mi muda kongmin topyaw, hiti balay daw wada dhuq 99.8% ka meytaq smruwa ptalax Isopiya, kngkawas cida idas 5 diyax 24 ka pusa kari dukuricu.
Kngkawas 2018 idas 7, Isopiya mi Oricuyya u wada malix pnluban dha pspayis, congri Isopiya Api Ayhamayto Ari thiti dungan u musa qmita Oricuyya mi psdhu ppbatas hoping tyawyey.
Ddha koka congri mi Yeynso ka muda pusa kari prading ppwaluk mawyi mi keyjay mi waycyaw dungan.
== Tiri(地理) ==
[[Patas bntasan:Vegetable Market (8351473203).jpg|thumb|File:Vegetable Market (8351473203).jpg(伊斯蘭市場)]]
Wa mniq Tuiril Ahuyrika mi tudaya balay urung Ahuyrika, lmutuc ucilung Tanah ka ratuc tuhunac.
[[Patas bntasan:Asmara street.jpg|thumb|File:Asmara street.jpg(貧民區)]]
Mtsiyaw Isopiya ka tuhunac na, msdalih Sutan ka tuiril, tunarac hunac ka msqapah Ciputi, tunarac daya u msuiyax ucilung Tanah mssipaw Yeymun mi Sauti Arapo.
Hayanseyng(kiya ka knkana Tahorako cyuntaw 355 tawyu) knbbaraw 1350 kongri.
[[Patas bntasan:Asmara - stazione ferroviaria - littorina.jpg|thumb|File:Asmara - stazione ferroviaria - littorina.jpg(輕軌列車)]]
Kana dxral koka pa niqan sanbung ici ka congyang kawyeyn, haypa 1800 meyta dhuq 3000 meyta; tuiril u ttiping kobu, tunarac u mstucilung brnux.
[[Patas bntasan:Tightly Packed Homes (8352534972).jpg|thumb|File:Tightly Packed Homes (8352534972).jpg(棚屋區)]]
Kana koka knbaraw bay duwiyaq pa Amba Soira tuckcka mbrnux lmiqu, haypa 3013 meyta, turbuq bay u dxral turbuq Kobar tunarac brnux, rmabang knrbuq mbabaw ucilung 75 meyta, wana yayung Setit ka yayung hmuru ini kdngu, knbrawan u 180 kngri, knbeyhing bay yayung knkarac ka yayung Mareybu;htngay bay cida u beytaq 440 kongri knhbbaraw.
Nniqan mbrnux lmiqu u karac knmalu bay nniqan sediq, pdkanan kngkawas ka kntlxan karac u 17°, bbuyan quyux u 525 hawmi.
[[Patas bntasan:Crystal Hotel (8351474943).jpg|thumb|File:Crystal Hotel (8351474943).jpg(水晶飯店)]]
12 idas dhuq 2 idas ka mskuy bay psdkanan karac, kiya mi 15℃ knskuy, 5 idas dhuq 6 idas ka kntlxan bay pndkanan karac, kiya mi 25℃ kntlxan; 4 idas dhuq 5 idas ka tnkarac qmuyux tiping, 6 idas dhuq 8 idas ka tnkarac qmuyux beyhing, msngari da u tnkarac kndnguwan.
Tunarac mi tuiril tudxral mtilux mdngu, quri so kngkawas pndkanan kntlxan u 30℃ mi 28℃, kngkawas pndkanan hnbuyan quyux u ini qndhuq 400 hawmi.
[[Patas bntasan:Asmara, cinema impero, 07.JPG|thumb|File:Asmara, cinema impero, 07.JPG(1937年建造的帝國劇院)]]
Ucilung tanah mssiyaw ucilung bnaqi knbbuyu, iyax 3 idas dhuq 10 idas u, kntlxan diyan wa dhuq hmrinas 40℃ kntlxan.
== Seyji(政治) ==
[[Patas bntasan:Asmara-New Building.jpeg|thumb|File:Asmara-New Building.jpeg(首都戰爭紀念碑)]]
Pnhyuwan koka dhuq saya, jnmin mincu mi cngyi cnsyeyn u ida pskingal bay Oricuyya ka skngalan dha taxa bay cngtang.
Ana so wada dmuwi knou tang ka keyngpo kngkawas 1997 cida, binaw ida hmtur phiyu quri pnsliyan seyji icil ka seyhu Oricuyya.
Kngkawas 1998 dhuq kngkawas 2000, Oricuyya mi Isopiya u mnniq ayus dha mnccbu.
Kngkawas 2000 cida sndhu ppatas ppsblayaq ka ddha koka niyi.
Kngkawas 2001 dmka kngkawas brah, wada pusa kari cawan “waya seyngkyo” mi “waya pnsliyan cngtang” ka Oricuyya, smatang muda beyhing seyngkyo hiti kngkawas, kndudul muda waya ou tang.
[[Patas bntasan:Churchesndmosque eritrea.jpg|thumb|File:Churchesndmosque eritrea.jpg(首都市中心區)]]
Binaw wada snturung beyhing bay mtdiyal kari quri seyji ka ckcka tang dha nanaq, uka brahan mndungus ka seyngkyo.
Kngkawas 2002, muda pusa kari quri “waya seyngkyo” ka Oricuyya, ptura bay rmngaw “ou tang u ini pndungus Oricuyya saya”.
Kngkawas iyax niyi, soto Isayasu u snbeyhing qmita sndhu cngcweyn mi qqlahang snbliqan koka ka pusu bay qqpahun na, pkrana biyax tangcngcyun tnualang, tqlahang qnpringan kmciyuk ka ccka koka mi nganguc, kiya mi smatang muda pkmalu sediq “pusu sngtangan”, muda mdhu qnqbliqan cngcyu.
Kokomin yikay u phiyu 150 knhbrawan hiyi ging, kiya ka kana jnmin mincu mi cngyi cnsyeyn congyang weyyeyn 75 hiyi, smalu keynpo gikay 60 hiyi mi Oricuyya ryuway cyawpaw dayhyo 15 hiyi, ckcka u 22% ka ging qridin.
Gicyo u kndadax kana ging seyngkyo pnhiyu, mntxan 5 kngkawas, saya han u soto Isayasu ka rmilih han.
Seykining kokomin gikay u smmalu waya koka, smruwa yoswan mi seyngkyo bukung koka.
[[Patas bntasan:Asmara-Panorama.jpg|thumb|File:Asmara-Panorama.jpg(首都商業區)]]
Kngkawas 1993 dhuq kngkawas 2000 kokomin gikay u mn13 muda mssli taykay, hiti da u knttu msangay ini uda kaygi.
[[Patas bntasan:Ethno-Demography of Eritrea.png|thumb|File:Ethno-Demography of Eritrea.png(族群分布)]]
Kngkawas 1997 idas 1 dhuq idas 3, Oricuyya u mnuda tumntxan sngci gikay seyngkyo.
Kngkawas 2004 idas 5 diyax 19, muda tumn3 snggikay seyngkyo.
Kana koka u 93 knbkiyan knhbrawan ka pusa hangan mpseyngkyo, topyawryu 92.1%, kana balay pnhyuwan ging tnualang pa 346 hiyi, 30% ka qridin.
Oricuyya tingcihuy cihwa muda mntxan seyngkyo kana koka, binaw ini bay mndungus knttu, ana beytaq saya uxay bay mnuda mntxan mndungus bay beyhing seyngkyo.
Ckcka koka Oricuyya pa uka mtrawah kndusan, kiya mi kngkawas cuxal beytaq tumaxal kngkawas niyi u ida dmuwi ptkixan lmawa musa pcaping.
Qnduriq na u wada dan qnburang qmraq mi shmuk mi ptraqil beytaq phqilun uri.
=== Singcng cyuhwa ===
==== Pusu tyawmu: Oricuyya singcng cyuhwa ====
[[Patas bntasan:Eritrea regions numbered.png|thumb|File:Eritrea regions numbered.png(厄利垂亞行政區劃圖)]]
Oricuyya tnualang seyhu psnakan sng mi keyng mi go mi song sspac kluwanan.
Kana koka u psnakan 6 ka sng. Asumara ka sotu.
{| class="wikitable"
|+
|1
|Tuckcka cyu(Central)
|-
|2
|Tuhunac cyu(Southern)
|-
|3
|Gash Barka cyu
|-
|4
|Anseba cyu
|-
|5
|Tudaya Ucilung Tanah cyu(North Red Sea)
|-
|6
|Tuhunac Ucilung Tanah cyu(South Red Sea)
|}
#
== Knhbrawan hiyi(人口) ==
Knhbrawan hiyi 690 knbkiyan(kngkawas 2012 kucicu), kndkilan ryu knhbrawan hiyi u ya bay 2.0%.
Niqan 9 ka minjoku: Tikoreyniya(ya bay knhbrawan hiyi kana sediq 50%), Tkorey(31.4%), Ahwaar(5%), Sahwo(5%), Sitaraypo(2.5%), Pirun(2.1%), Kunama(2%), Nara(1.5%) mi Rasaita(0.5%).
Txtaxa minjoku pa niqan nanaq kari dha, kana koka u pusu bay sduwi dha kari pa kari Tikoreyniya, binaw dmuwi kari Eygo uri mi kari Arapo.
Snhiyan dha u pnrhulan Tonghwang Cngtong(pnrhulan Oricuyya Cngtong Taywasito) mi Isurankyo; ya bay pn40% knhbrawan kana, ini khbaraw ka snluhay Teysukyokay mi snhiyan dha rudan cbiyaw(thmuku ana manu kyo)
== Kari(語言) ==
Saya pa niqan ou kluwanan kari ka ddiyun cka Oricuyya, to bay pniyah tukari Sanmito mi tukari Kusito.
Mniq Oricuyya dduwi dha tukari San pa niqan kari Arapo mi kari Tkorey mi kari Tkoriniya mi hana mndan sndhu ka kari Dahlik, koka dha pa niqan hmrinas knhbrawan 80% ka sediq dmuwi kari dniyi(pusu bay u kari Tikorey mi kari Tikoriniya) ka tukingal kari.
Kari Eygo mi kari Itari u niqan sediq dmuwi uri.
Dduwi kongsu pusu bay sduwi dha u kari Tikoriniya mi kari Arapo.
Kari Tikoriniya pa malu sduwi jiyi cicu matas.
== Keyjay(經濟) ==
=== Pusu tyawmu: ===
Mntna knhbaraw bay koka Ahuyrika, pusu bay pnyahan keyjay pa sntama quri qpahun ppwalang.
Ya bay 80% knhbrawan sediq ka qmpah qpahun ppwalang mi pnluban quri qpahun niyi kana.
[[Patas bntasan:Dekemhare3.jpg|thumb|File:Dekemhare3.jpg(德克姆哈雷市的市場)]]
Kana bay pusu muda smliq qpahun ppwalang ida nkiya pa quri qnrqilan kndnguwan.
Babaw dukuricu daw, mbiyax bay pstutuy keyjay ka seyhu, smalu waya keyjay ntxtaxa ka pusu dmudul keyjay sucang pkrana canrwey, pusa kari curi kngsng, smmalu cicu sesu, mbiyax lmawa taykwan koka icil mi quri dnyawan uri, kiya mi dmudul cyawmin wayhuy.
Pusa kari quri waya dxral pnrdingan mi thiti ka seyhu mi waya tocu mi waya cinjong mi waya swuyso mi waya quri lmlamu, mdrumuc dmudul swangpyeyn mi twopeyn keyjay mawyi cicu, kngkawas 1997 ka prading muda dmuwi pila koka nanaq.
Kngkawas 2000 cida Oricuyya mi Isopiya msangay mccbu ka tnuayus ddha koka niyi daw, bsiyaq bay “ini ccbu mi ini psblayaq” ka ddha koka niyi, seyhu Oricuyya u muda prading “mccbu cida keyjay cngco”.
Kngkawas 2005 beytaq saya, serhu Oricuyya pa wada dha shmuk duma ka suing ciyey, shtur cingko ka suing ciyey, plixan ka wayhuy cuyo tweyhwan mi quri so uuda msupu mari msupu sbari, snbiyax wayhwey kwancu.
Spuda snpuwan seyhu Oricuyya, kngkawas 1992 dhuq kngkawas 1997 ka knrana keyjay pndkanan u 7% dhuq 8%, kngkawas 1998 dhuq kngkawas 2010 knrana keyjay pndkanan u 2%.
Spuda nengweyn mi knkrayan briyan ka uqun mi wada mlih uri ka pila dha, tonghwo pngcangryu cusu u iyax 9% dhuq 12%.
[[Patas bntasan:Asmara-Night Panorama.jpeg|thumb|File:Asmara-Night Panorama.jpeg(首都街頭)]]
Caycng ccu GDP ka piri u kndadax 8% mrana dhuq 19%.
Kngkawas nduray niyi, seyhu Oricuyya u mbiyax bay dmudul kwangyey mi qpahun tnpqcurux mi qpahun tnprmiwaw, pkrana puman smmalu quri nongyey cicu sosu, kndudul pskbiyax quri ppdayaw cingmaw koka.
Kngkawas 2009 ckcka koka Oricuyya nngalan kana hbangan u 18.7 oku pila Amirika, knrana kana kngkawas u 3.6%.
Wada mrana ka kwangyey cucan kayhwa, kngkawas 2011 idas 3, Oricuyya mi Kanada mnsupu psumu kayhwa turima knbeyhing kana knlangan babaw dxral ka king mi dong mi sin mi ging prmaxan kwangpi bnaqi king kwang tocan, tongkwang huseyncang u wada mndungus mnhdu smalu kngkawas 2013 idas 6, prading mangal tongkwang.
Seyhu Oricuyya u mbiyax bay dmudul dmayaw pkrana tnualang mpqpah pnwalang, snblayaq qmlahang tbrinah tnpheytay, pkmalu quri kyoyiku mi spqita mnarux, pkrana smmalu cicu, so lmutuc knbaka nanaq keyjay syakay ka Oricuyya.
Mccbu Isopiya tnuayus u, mnuda beyhing bay kntkuran na quri keyjay ka Oricuyya, kngkawas 1999 knrana GDP u wada mlih ini kndhuq 1%, dhuq kngkawas 2000 u wada beytaq mrana knsbukuy 8.2%.
Mccbu pa wada song ka pila dha Oricuyya, beytaq 6 ou pila Amirika.
Pusu bay kongyaku u niqan hwangcu, cuko, nocu capin cyakong, cinsu cyakong, ggomu cupin cyakong, jayryaw ssalu sapah. Kngkawas 2010 kana hbangan nngalan kongyaku u 2.263 ou pila amirika, kana koka u niqan ciyey knbeyhing knckcka u 255 sapah, quri so uuqun mi mmahun ciyey u 89 sapah, hwangcu, qqraqil, lukus ciyey u 34 sapah, smalu patas, iyingsacu 13 sapah, hwakong, pingki, ssmalu iyu u 24 sapah, uxay xxiluy qqiya ssalu sapah u 34 sapah, xxiluy cyakong u 18 sapah, cyacyurey qpahun u 31 sapah.
=== Kisya: ===
Hana balay elu kisya Oricuyya pa wana bay 306 kongri han, kndadax Asumara prading, tunarac u mquri Masawa, tuiril u dhuq Akotato, wada sliqun mniq mccbu cida,
kiya ka wada plixun ini sduwi da.
Kngkawas 1994 ka mniq Masawa wada smlun 5 kongri, prading tmalang dungan.
=== Ppaun elu qsiya: ===
Oricuyya pa niqan Masawa mi Asapu ddha beyhing trndu asu.
Masawa u niqan 9 sanan trdu asu, pndkanan kngkawas twenturyang u 1.6 knbkiyan hwokuy, 83.5 knbkiyan hwou, malu msupu smku 2500 hwokuy, 12 knbkiyan twen hwou. Asapu kang u niqan 12 sanan trdu asu, malu skuwan 28116 hwokuy, 36 knbkiyan twen hwou. Kngkawas 1992 dhuq kngkawas 1996 iyax niyi u, Asapu kang pndkanan kngkawas twenturyang u 2.5 knbkiyan hwokuy, 203.9 knbkiyan twen hwou.
Nbabaw mccbu tnuayus Isopiya daw, wada “mnhuqil trnduwan asu” ka Asapu, kawas kawas u wada song 4000 knbkiyan pila amirika.
Masawa hwoyun ryang ka kndudul mrana.
Seyhu Oricuyya u tocu 6.6 ou naykohwa plbangun smmalu ka Masawa trduwan asu, wada mnhdu smalu kngkawas 2002.
Oricuyya u niqan tu3 sapah ka hangyun kojyo, niqan 7 ka beyhing hworwen.
Ckcka niyi pa Oricuyya hangyun kojyo u niqan 4 hworwen, mquri trduwan asu Sutan mi Ayci mi Cita mi Yeymn mi Kata mi Tansangniya tmalang.
=== Ppaun skoki: ===
Oricuyya saya u niqan Oricuyya hangkong mi Nasayar hangkong ddha nkoka hangkong kojyo, niqan ka Ayci hangkong mi Tekwo Hansa hangkong mi Sutan hangkong mi Yeymn hangkong dspac hangkong kojyo koka icil ka mniq Oricuyya pkrana qqpahun dha.
Oricuyya u niqan Asumara mi Asapu mi Masawa t3 ka kwoci cicang, niqan Tahorako mi Kurmud ddha elu krotang stalang kwoney cicang mi Tesseney mi Naykohwa mi Mahmimet mi Paruntu dspac elu uxay krotang stalang kwoney cicang.
Oricuyya saya u niqan rrima ka skoki sapa okuyaku, ckcka niyi u turu ka poin, ddha ka kongcong basu.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Toda]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/厄立特里亚<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛)mtabug
kvs4pq5mplyilvn5dvz844t2yzaqh30
Ernest Bai Koroma
0
377
20410
20409
2021-03-18T14:17:34Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
20409
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Ernest Bai Koroma February 2015.jpg|thumb|Ernest Bai Koroma February 2015 (歐內斯特·巴伊·科羅馬)|alt=Ernest Bai Koroma February 2015.jpg]]
= Ernest Bai Koroma (歐內斯特·巴伊·科羅馬) =
Mntucing hngkawas 1953 idas 10 jiyax 2 ka Ernest Bai Koroma ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Sierra leone]] ta sayang o kiya ka Ernest Bai Koroma, pnaah hngkawas 2007 idas 9 jiyax 17 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
lu8srqxy72vi1gn9qge0h6psxlvc8jw
Estonia
0
378
85505
85325
2022-01-03T14:02:58Z
Sillerkiil
874
85505
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Estonia.svg|thumb|Flag of EstoniaEstonia--Kwo-ci Aysaniya (愛沙尼亞國旗)|alt=Flag of Estonia|437x437像素]]
= Estonia (愛沙尼亞) =
Gaga kska Owcow ka [[Estonia]], 59 00 N, 26 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 45,228 sq km (hangan na o Tg133) (knlbanga dxgal o 42,388 sq km, knlbangan qsiya o 2,840 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 1,258,545 hiyi.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Estonia.svg|縮圖|File:Coat of arms of Estonia.svg-Kwo-hwey. (國徽)]]
Gaga [[Tallinn]] ka pusu alang paru, jiyax 24 idas 2 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Estonia ga wada sugan 22.20% ka dxgal qpahan, 52.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 25.70% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka [[Alar Karis]], pnaah hngkawas 2021 idas 10 jiyax 11 pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:EU-Estonia.svg|縮圖|File:EU-Estonia.svg-Ida nkiya lnglingay nniqan (自然地理位置)]]
[[Patas bntasan:Drone video of Estonia 2021.webm|縮圖|Estonia 2021]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Aysaniya (愛沙尼亞) =
Aysaniya kongho-kwo (kari Aysaniya: Eesti Vabariik), klaali de asi daha kesi Aysaniya (kari Aysaniya: Eesti, hengak Aysaniya: [ˈeːsti]), kingal alang ga Porotihay, tunux alang daha ma tgparu ba alang daha we Taring.
== Ri-su (歷史) ==
Seediq mneniq hini cbeyo cbeyo bale we, seediq Hwunran-Ukoar na Aysaniya-cujen. Betaq knkawas 1227, Aysaniya nii we wada kndudul meyah kmremux mangal Tanmay ma seediq Juarman ka Riwoniya-cisutwan (cisutwan dmoi yayu), kika meyah remux hini ka Citu-cyaw di. Kndalax ciida, sryuxan meyah qmlahang alang mbeyax Pe-ow ka Aysaniya, ckceka na we niqan Tanmay, Jweten, Poran, mhiti ba de wada krmuxan mgnal O-kwo di.
18 suci wada krmuxan mangal Orosu-sahwang-kwo, bobo su-ye ko-ming ka O-kwo de tu-ri di, hani hari prading ka tg2 pncbuwan bobo dheran nii we, wada krmuxan mangal Suren dungan. knkawas 1991, turi dungan ka Aysaniya.
Ngayan alang saya na Aysaniya (Eesti) nii we, pneeyah kari seediq Sukantinawe, esti kesun daha ka seediq ga meniq hhreyan hido Sukantinawe hii. Knkawas kong-yen 98, patis pntasan na Tasito ka “Juarmanniya-cu” we, ga mangal kingal kari ini hari pntena mesa “aestii” ka rrengo na Aysaniya. Seediq naq Aysaniya we, “Eesti” kesun daha ka alang daha, ngayan so nii we ini hrinas 19 suci.
Knkawas 2006 idas 9 ali 23, psaanak mndaha moda senci congtong, Tomasu‧Hongtoriko‧Iarwesu ka wada mangal.
== Sing-ceng cyu-hwa (行政區劃) ==
[[Patas bntasan:Estonian parliament building.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Purekkari neemel.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Estonia, administrative divisions - it - colored 2017.png|縮圖]]
=== Ga ptyusan 15 sen kana alang Aysaniya ===
=== (ani naq hlidun “sung”; kari Aysaniya: maakond, egu de: maakonnad), so nii: ===
{| class="wikitable"
|+'''Ngayan laalang dnngusan na Aysaniya'''
|Ngayan
名稱
|Ngayan tnhlidan
譯名
|Kari tnhlidan Congkwo
中國駐愛使館網站譯名
|-
|''Harju maakond'' 或 ''Harjumaa''
|哈爾尤縣
Haaryo sen
|哈留省
|-
|''Hiiu maakond'' 或 ''Hiiumaa''
|希烏縣
Siu sen
|希尤省
|-
|''Ida-Viru maakond'' 或 ''Ida-Virumaa''
|東維魯縣
Tongweru sen
|依達-維魯省
|-
|''Järva maakond'' 或 ''Järvamaa''
|耶爾瓦縣
Yearwa sen
|雅爾瓦省
|-
|''Jõgeva maakond'' 或 ''Jõgevamaa''
|約格瓦縣
Yekowa sen
|耶蓋瓦省
|-
|''Lääne maakond'' 或 ''Läänemaa''
|萊內縣
Rayne sen
|里亞內省
|-
|''Lääne-Viru maakond'' 或 ''Lääne-Virumaa''
|西維魯縣
Siweru sen
|里亞內-維魯省
|-
|''Pärnu maakond'' 或 ''Pärnumaa''
|派爾努縣
Payarnu sen
|帕爾努省
|-
|''Põlva maakond'' 或 ''Põlvamaa''
|珀爾瓦縣
Poarwa sen
|貝爾瓦省
|-
|''Rapla maakond'' 或 ''Raplamaa''
|拉普拉縣
Rapura sen
|拉普拉省
|-
|''Saare maakond'' 或 ''Saaremaa''
|薩雷縣
Sarey sen
|薩列省
|-
|''Tartu maakond'' 或 ''Tartumaa''
|塔爾圖縣
Taartu sen
|塔爾圖省
|-
|''Valga maakond'' 或 ''Valgamaa''
|瓦爾加縣
Waarcya sen
|瓦爾加省
|-
|''Viljandi maakond'' 或 ''Viljandimaa''
|維爾揚迪縣
Wearyangti sen
|維良地省
|-
|''Võru maakond'' 或 ''Võrumaa''
|沃魯縣
Owru sen
|維魯省
|}
== Cing-ci (經濟) ==
[[Patas bntasan:1999-lithuania-Lp249.jpg|縮圖]]
Ga na ngalan kaw-sozu kwocya Aysaniya nii ka suce-inghang. Ado ini beyo mrana ka cingci na, kika “rkelic Porotihay” ka Aysaniya nii kesun daha. Knkawas 1929, snmalu kingal hbangan msdehu ka korang Aysaniya. Hbangan nii we, cong-yang ing-hang na Aysaniya ka pgpaha. Bbrigan naq quri hiya ma si-Ow ka hbangan nii ma, Tokwo daka Ingkwo.
Knkawas 1999, smterung kndalax turi de, mgnetun cingci weci uxe daha nntenan ka Aysaniya nii, bale ba we ririh so dndilan cingzong weci na Orosu ka knkawas 1998 idas 8. Knkawas 1999 idas 9 ka mosa tuumal suce mawyi-cucu ka Aysaniya. Ga na suyo-hwa ka nunyen kong-ing, tensing, tetaw dnii kwoing-suye ka Aysaniya. Knkawas 2004 idas 5 ali 1 we, mosa tuumal Ow-mong ka Aysaniya. Ga mtrepiq ba ka cingci na Aysaniya ka saya, malu bale kana ka cusin-koci na. egu ba ka kongsu na Hwunran we, wada na psaun Aysaniya ka ingyun pumun na, pcikun cingci hwacan.
=== Pnyahan (資源) ===
Tenjan cuyen na Aysaniya we, niqan ypyeyen ma suhwesu ma, bbuyu ga mubung 47% knuglahang dheran na (dehuk knkawas 1017 dige, wada mrana betaq 51% di). Aysaniya nii we, egu ba toring-kwang, ricing-yo ma hwakang-yen na duri, uxe gino yoye-yen ma suhwe-su. Hndure nii de, ado cmucac ka Nawaar tencang na di, netun ini pryuxi smmalu knkawas 2013 de, lebun ma laxun daha dhenu, kika gad aha prngagan ba msalu kingal hoten-cang ka ngngalun daha nung-yen.
== Jen-ko (Hei seediq) ma cong-cyaw (人口與宗教) ==
[[Patas bntasan:Korghoone.PNG|縮圖]]
Sqita snpegan hei seediq ga wangcan we, betaq knkawas 2020 idas 3 ali 5 di ge, 1,291,232 hei kana seediq na Aysaniya. Wada meeli tikuh daka snpegan na cunghu Aysaniya, ga ini meelih ka hei seediq na Aysaniya, 60.3 wan ka rseno, maha 46.4%, mqedil we 68.8 wan, maha 53.6%. Aysaniya-cu we 68.7%, Orosu we 24.8%, duma mingcu we 4.9%, ini klai alang na we 1.5%. Sqita knkawas daha de, psseengun tgtexal smepu di we, laqi (rabu betaq 14 knkawas) we, peeyah 18% meelih betaq 15%, seediq rudan hmrinas 65 knkawas na we, peeyah 15% mrana betaq 18%, seediq mkela qmeepah (15-65歲) we mntena naq, maha 67%. Ali snpegan nii we, kndalax knkawas 2011 idas 12 ali 31 betaq kndalax knkawas 2012 idas 12 ali 31.
Kari pqlahang na Aysaniya nii we kari Aysaniya, paru ba pnugluban na daka kari kari Hwunran. Ddooyan daha ka kari Orosu duri. Meniq alang pngerah paru hari Aysaniya hii de, egu bale ka mkla eygo. Mkela mrengo kari Aysaniya ka seediq Orosu duri, kndalax knkawas 2007 di ge, ga prana ttgesa kari Aysaniya ka sapah pyasan kari Orosu. Dooyun daha klaali ka kari Tokwo duri.
Ini riyung ptbeyax ka snhiyan na seediq Aysaniya, ini dehuk teru pnsnakan kingal ka seediq niqan snhiyan, snhei Citusincyaw-Rutocong ka kana hari seediq daha, seediq Orosu we snhei Cung-cyawhwe. Niqan nanaq ka ga snhei Pay’u-cyaw pnsltudan cbeyo cbeyo riyung duri.
== Ttgesa (教育) ==
[[Patas bntasan:Tartu Ülikooli peahoone 2012.jpg|縮圖]]
Spegun de, yaani maha peeyah 13 suci ma 14 suci ka niqan cungkwe cyawyi ka Aysaniya nii, pheyu tgkinal Syotaw-yen ma Cyaw-tang se-syaw ciida de, patis tgkingal ttgesa laqi muuyas we, samalu daha knkawas 1575. Tase daha cmucac riyung ka mnugaya ba pnhyegan we Taartu tase, pnhyegan na Jweten kowang Kusutahu-arsu‧Atawhu ka knkawas 1632. Knkawas 1919, mnugaya dmoi kari Aysaniya tmgesa ttgsaun tase.
Quri so cyawyi saya na Aysaniya we, niqan putong, cuye ma yeyi-ayhaw. Cyawyi cutu daha we sepac tnunan: secen-cyawyi, cicu-cyawyi, congtung-cyawyi ma kawtung-cyawyi. Ga pheyu lmlamu ba sesyaw-wangru ma ddayo na cyawyi-ciko. Ctawyi-tisi na Aysaniya nii we, niqan kwori, suri, kongri ma suri-ciko. Saya we 589 kana sapah na ppyasan.
Speeyah ta kwoci sesung nungri pingku cihwa we, tgbaro ba ka knkela na congse-sung Aysaniya nii meniq sece: knkawas 2012, tiyici daha we tg13 ka knmalu na, mnkala cingci hoco hwacan-cucu knmalu na. Kiya duri we, maha 89% ka seediq daha 25 knkawas dehuk 64 knkawas we mnuuyas kaw-cong, so nii dige paru riyung snpegan na meniq kongye-hwa suce.
Kaw-tung cyawyi na Aysaniya nii we, teru pnsgao na: sesu, sosu ma posu yen-cyo. So duma cwan-ye (cicu-yise yencyo, soyi, yawse, yayi, cencu-kongcusu ma kotang cyawsu kocung) na we, sesu daka sosu we pspuun na. Konhri tase na Aysaniya we, rmabang niqan cucu-ceng. So ka tmratuc sesu-sungho, smmalu bgurah ttgsaan, ppaha ngngalan pnsseeung patis, pooda pila knspegan, pheyu mdudul sapah pyasan ma, kana so dnuoyan na spsapah pyasan. Sapah pyasan paru pnhyegan cunghu Aysaniya nii we, Tatuar-tase, Taring-tase, Aysaniya sungming-kose tase (Estonian University of Life Sciences) ma, Aysaniya yisu-tase (Estonian Academy of Arts); tase ka tgparu pnhyegan naq we, Aysaniya sang-seyen (Estonian Business School).
=== Kawteng sesyaw (高等學校) ===
*Taartu tase
*Taring rikong tase
*Taring tase
== Way-cyaw (外交) ==
Dehuk saya, ga na ini cen-cyaw ka Renhokwo cung-yen nana we, Pe-Han, Putan, Yemun ma Kankwo (Pu).
=== Pnugluban na daka Conghwa-mingkwo (與中華民國的關係) ===
Knkawas 1937 idas 12 ali 21 han we, nniqan ka way-cyaw kwansi na Aysaniya daka Conghwa-mingkwo han. Knkawas 1940 idas 8 ali 6, ado ka wada krmuxan mangal Suren di ma, wada msetuq di.
=== Pnugluban na daka Conghwa-jenming konghokwo (與中華人民共和國的關係) ===
Knkawas 1991 idas 9 ali 11, wada cen-cyaw daka Conghwa-jenming konghokwo ka Aysaniya.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
[[Snakun:Truku]]
3zo1ef2b5ijhgol5bzyizqw0622e0df
Ethiopia
0
379
95171
86238
2023-02-10T22:42:19Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q115]]
95171
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Ethiopia.svg|thumb|Flag of Ethiopia-Kwo-ci Isopiya(衣索比亞國旗)|alt=Flag of Ethiopia|414x414px]]
= Ethiopia(衣索比亞) =
Gaga kska Meycow ka [[Ethiopia]], 8 00 N, 38 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 1,104,300 sq km(hangan na o Tg27)(knlbanga dxgal o 1,000,000 sq km, knlbangan qsiya o 104,300 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 102,374,044 hiyi.
Gaga [[Addis Ababa]] ka pusu alang paru, jiyax 28 idas 5 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Ethiopia ga wada sugan 36.30% ka dxgal qpahan, 12.20% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 51.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Mulatu Teshome, pnaah hngkawas2013 idas 10 jiyax 7pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Emblem of Ethiopia.svg|thumb|162x162px|File:Emblem of Ethiopia.svg(國徽)]]
[[Patas bntasan:Ethiopia (Africa orthographic projection).svg|thumb|File:Ethiopia (Africa orthographic projection).svg(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Isopiya(衣索比亞) =
Isopiya renpang mingcu konghokwo (kari Amuhara:የኢትዮጵያ ፈደራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ,ye’ītiyop’iya federalawī dīmokirasīyawī rīpebilīki), asi daha kesi Isopiya (ኢትዮጵያ,ʾĪtyōṗṗyā, hengak tmgesa bnhangan), alang cucen kwocya ga meniq muxi Hweco. Daya na daka ma, quri tghunac daya na we ga mtaayus Oricweya, quri hhreyan na hido we ga msayus Ciputi, Somariran ma Somariya, quri ggqiyan na hido we ga msaayus Sutan ma nan-Sutan, hunac na we ga mtaayus Kunya. Hmrinas 1 yi ka hei seediq na, alang tgeegu ba hei seediq nerukwo bobo dheran nii, ma, tg2 kneegu hei seediq Hweco(Nayciriya ka tg1 egu bale). Dheran na Isopiya nii we 110km², tunux alang na ma, tgparu ba alang na we Atisu-apepa.
== Ngayan alang(國名) ==
Ngayan na Isopiya nii we pneeyah patis Sira “Αἰθιοπία” (pusu nawe, Αἰθίοψ,Aithiops,seediq Isopiya ka dungus na), patis nii we pneeyah “αἴθω (aitho ‘sqerun’ ma ὤψ (ops ‘dqeras’), snpuwan daha patis Sira, dungus na we “qarux dqeras bnwan hido”, nirih na mgdheran qalux qraqil seediq Hweco. Mptpatis nSira ka Sirototowe, nngalan patis nii ka tmngayan quri tghunac na nrao Sahara.
Roma sutay na Sira, ya ba kndalax kongyen-cen 850 prading, “Isopiya” nii we ngayan tgiicil dheran na Nupiya, betaq san suci de, wada krmuxan na Akosumu tikwo ka dheran Nupiya nii, wada saangal ngayan alang na seediq Akosumu dungan. Dehuk 20 suci de, “Isopiya” nii de ga saangal alang bale di.
Kingal duri we, ngayan cbeyo na Isopiya ka Apisiniya nii we, seediq wada mgRating ka knesa daha mesa Ḥbštm ma Ḥbśt (Ḥabashat), kari Arapo de wada mesa Ḥabasha di ma, kari Saypa de wada mesa “'ḥbs” ('Aḥbāsh) di.
== Ri-su(歷史) ==
=== Congku ma cinsu (中古與近世) ===
Hwangti na Isopiya ka Mongniriko-arsu (kndalax knkawas 1889 betaq knkawas 1913)
Hwasiarkaypi-cungpaw ka ga Kongtoar we, wada spatis ngalan suce-yican na Renhokwo cyaw-kowun-cucu di.
[[Patas bntasan:ET Gondar asv2018-02 img03 Fasil Ghebbi.jpg|縮圖]]
Alang ncbeuo ba ka Isopiya nii, sqita qnrequr daha matis de, tgcbeyo ba mneniq hini we, kongyen 1 suci betaq 7 suci ka Akosumu-tikwo; 13 suci betaq 16 suci de, pheyu Siniya wangkwo ka seediq Amuhara; alang paru ma mnbeyax ba Tonghwe, dehuk Sutan ma Somariya say aka dheran na; mddeka na 16 suci, msriyux meyah kmremux ka Awtuman-tikwo ma Putawya; pnrdingan 19 suci ciida we, wada msgaliq ma wada mswaye egu alang di, uka beyax dnooyan na hwang-ti di, “knxelan mqqehur wang-cu” kesun daha ciida; knkawas 1868, meyah kmremux ka Ingkwo; knkawas 1889 de wada mskingal alang di.
Knkawas 2019 idas 6, tteeyux paha kari ka Api congri daha, wada ini dehuk ka cyunsu cung-pen na Arongmino‧ciko mesa. Ciida we psteqan ka wang-ru na Isopiya.
== Ti-ri(地理) ==
1,104,300km² ka knuglahang ka dheran Isopiya, kawyen ka teru psnakan daha ka dheran na, 2500m betaq 3000m ka knbrawan dheran na, spuun qmita kana laalang Hweco dige, Isopiya nii ka bbaro dheran na, kika “knuruh Hweco” kesun daha; quri tghunac hhreyan na hido we kawti nSomariya; ga moda ckceka alang daha ka Tong-hwe tareku; 28% ka dheran daha nrao ma so nrao.
Kndalax knkawas 1993 idas 5, wada turi ka Oricweya-sung di we, nerukwo ka Isopiya nii di, ssiyo alang na we Ciputi, Oricweya, Sutan, nan-Sutan, Kunya ma Somariya. Atis-apepa ka tunux alang daha. Kingal duri we, pntyusan na Kunya daka nan-Sutan ka Iremi sancyaw, Isopiya daka nan-Sutan nii we, paha kari mesa niqan ku cu-cen ma kwan-sya mesa kana daha, sayay we Kunya ka ga qmlahang.
== Karac(氣候) ==
Karac Isopiya nii we, so kntilux breenux bbrengil ma so kntilux mmaku, niqan knttilux lmiqu ma knttilux nrao.
Qnyexan na kingal knkawas we, kndalax kawyen quri ggqiyan hido ka 1500mm mquri tgdaya na, quri tghunac na hhreyan gido de kndudul tikuh ma, betaq 500mm.
== Swe-wun(水文) ==
Egu yayung, rcilung ka dheran alang na, rcilung Tana ka tgparu na bale. Ga moda quri tgbaro na ggqiyan hido ka yayung Ranniro. Niqan yayung Awmo ka quri tghunac na ggqiyan hido, hiti na de mosa qluli rcilung Awtukana. Pneyah Isopiya ka yayung Ranniro, hini ka tgparu ba pusu qsiya yayung Niro nii, knxelan 1990, mkkmbarux pila Hweco hwacan inghang ka Isopiya, ssalu na sweku, ani si wada hteran Ici ka ga meniq hunac tghunac yayung Niro, kika mquri Congkwo kmbarux pila di, wada slmeyan ciida ka sweku daha di. Tgdaya na yayung Awmo we, ga smmalu ssliyan qsiya saya, qdeun daha knkawas 2013 smmalu, pdehuk 187mw ka pnyahan na dengki.
== Cung-cu(政治) ==
{| class="wikitable mw-collapsible"
|+
![[Patas bntasan:Emperor Menelik II.png|縮圖]]
![[Patas bntasan:Image HaileSelassieIthefirst.jpg|縮圖]]
!
![[Patas bntasan:Meles Zenawi - World Economic Forum on Africa 2012.jpg|縮圖]]
![[Patas bntasan:Abiy Ahmed during state visit of Reuven Rivlin to Ethiopia, May 2018.jpg|縮圖]]
|-
| colspan="5" |
|}
Knkawas 1994 idas 12, wada moda ka senhwa snmalu daha “senhwa Isopiya renpang mingcu konghokwo”, pryuxan daha renpang-cu ka kwoti daha; pooda sancen Hwunri ma yihwe neko-cu, pooda ceng-cyaw Hwun-ri. Tunux alang ka congtong, jenming taypyaw-yen ka mege ngayan ma, asi ka moda psruwa renpang-yen ma jenming taypyaw-yen, 6 knkawas ka tloongan na, mndaha ba lmutuc pnsgao daha. Congri daka neko ka tgbaro ba cusing cenri, tosu-tang ka dmudul neko, uxe de tosu-tang ka suupu dmudul, dheya ka huco quri jenming taypyaw-yen. Renpang yihwe we pnkluwan jenming taypyaw-yen ma renpang-yen. jenming taypyaw-yen we renpang rihwa ma tgbaro ba cenri ciko, cuce mingsen ma, 547 hei ka gneegan daha, asi ba ka 20 hei ngalan ka sawsu mingcu, 5 knkawas katloomhan daha. Renpang-yen we ga dmoi cesu-cen na senhwa ma, pooda mingcu cuce ma mtaalix, psbale pntkari na co ma co, pnkluwan na 117 hei pneyah kklegan mingcu tay-pyaw, asi ka niqan kingal taypyaw ka knkingal mingcu, kiya duri we, dehuk 100 wan ka hei seediq de, mrana kingal tay-pyaw, co-yihwe ka pcikun, ani naq jenming cusen, 5 knkawas ka tloongan daha.
Pnheyu cunghu bgurah de, mbeyax ba skadi hwantwe-tang ma mpprengo, ptbale ndaan cengcu daha, smmalu ma pooda tgdaha cihwa na 5 knkawas, psdehu qqlahang na. Knkawas 2006 idas 9, moda tg6 cenkwo jenming taypyaw tahwe na Isopiya jenkoming mingcu cungsen, pkmalu sndhegan na ddheya naq, plaxun na ka mdudul hwantwe-tang, qtaan ka cungtang hoce; pkbale so pnryuxan na, psbeyax knmalu pnhyegan daha, niqan ba ka nrihan na. Saya de, cengci na Isopiya we ga mtdehu, ani si seediq ga dmoi halung moopux cenghu ge, kmremux alang theya, ancen na duma alang we ga kndudul naqah.
== Sing-cung hwaci(行政劃區) ==
[[Patas bntasan:Ethiopia regions numbered.svg|縮圖]]
=== Singcung hwaci na Isopiya ( 衣索比亞行政區劃 ) ===
[[Patas bntasan:Ethiopian Region Map with Capitals and Flags.png|縮圖]]
Ga ptyusan 9 co ma, 2 cusyasu ka Isopiya.
== Jen-ko (Hei seediq) (人口) ==
Hei seediq kana Isopiya we 1.1 yi (knkawas 2019), 3350 wan bale ka knkawas 1983 han, 19 suci han duri we 900 wan bale, qtaun ka ndaan daha smepu knkawas 2007 we, knkawas 1994 betaq knkawas 2007 we, wada mrana 2.6% ka hei seediq daha, pspuun qmita ka knkawas 1983 betaq knkawas 1994 ka mrana 2.8% we, wada seelih hari, ani si rrana na hei seediq we tg10 suce nii. spegun daha de pdehuk 2.1 yi de knkawas 2060 mesa ka kari daha, maha 2.5 pe na knkawas 2011.
Maha 80 sngari ka klegan ka mingcu daha, kari ga daha dooyan we to naq hari kari Yafe, kari sanmi-cu ma kari Kusito-cu ka rrngangun daha bale, meniq ka kari Kusito-cu we niqan seediq Awromo, Amuhara ,Tikore ma Somariya, sepac mingcu nii we, hmrinas sepac pnsaanak teru ka hei seediq daha.
Sqita snpegan hei seediq Isopiya nii ka knkawas 2007 we, seediq Awromo tguegu ba hei seediq, niqan 34.49%, hei seediq Amuhara we 26.89%, Somariya ma Tikore we 6.2% ma 6.07%, duma we Sitamo 4.01%, Kurako we 2.53%, Worayta we 2.31%, Hatiye we 1.74% ma Aarhwa we 1.73%, Cyamo we 1.5%, Kefficho we 1.18% ma duma we 11%.
Berah na knxelan 1980, egu ba ka Yotay-jen meyah theruy meniq Isopiya hini, Peta-Isore kkesun daha, pheyu alang ka Isore de, mlatac Isopiya ma wada naq Isore di.
== Kari (語言) ==
Kari Amuhara we, kari qmeepah renpang kiya, Ingyi ka dooyun daha klaali duri, kari Awromo ma kari Tikore ka rrngagun daha bale. Sqita snpegan kari snpegan daha we, alang Isopiya nii we, maha 90 klegan kana ka kari naq ndheyaq.
[[Patas bntasan:Languages of Ethiopia piechart.svg|縮圖]]
== Cong-cyaw (宗教) ==
Isopiya nii we, alang bsiyaq riyung smtama Utux Baro ka seediq daha, cbeyo bale ka kongyen 1 suci ciida we, tena prading meyah gmarang kari Utux Baro so tgdaya ma ckceka alang daha hii di. Saya de 62.8% ka seediq Isopiya snhei Citu-cyaw (snhei Isopiya ceng-cyaw ka 43.5%, snhei Citu-sincyaw ka 18.6%, 0.7% ka snhei Tencu-cyaw). Kingal alang plaale ba gmarang Isuran-cyaw ka Isopiya duri, 33.9% ka snhei Isuran-cyaw. 2.6% we snhei yensu congcyaw, 0.6% we snhei duma naq congcyaw. Speeyah risu na Isopiya qmita we, seung naq egu bale ka Yotay-jen meyah meniq Isopiya hini, seediq nami Peta-Isore ka yami mesa hiya, ani si saya de, wada naq theruy alang daha Isore di.
== Nong-mu-ye (農牧業) ==
Seediq daha mqeepah quri nongmu-ye we, maha 80% kana seediq alang daha. Pusu dheran hreyan kahwe ka Isopiya, ani dehuk saya we pnhmaan ngngalan daha pila ka kahwe nii, lnmuwan daha kingal knkawas we maha 20 wan ton hari, duma pnhgalang daha we, niqan yocay-cu, beruh, mugi, srqemu, brisan dnii, baka naq ppuqun daha. Simu-ye daha we mtrapiq bale, cunran-ryang simu-ye daha we tg1 Hweco.[[Patas bntasan:Addis Ababa by night activity.jpg|縮圖]]
== Kong-ye (工業) ==
Kong-ye daha we, niqan hwang-cu, gmeyu qhuni ppheyu pnhyegan, qperas ma nong-ye simu-ye canping cyakong, pnheyu hndure hari we, renkang, suyo-tiren dnii. Pndungus na alang bbrigun we Dame, Tanah Tunux, Orosu, Itari, brigun na alang icil ka kahwe, benac dapa ma miric, yocay-cu dnii. Knkawas hndure hari di we, smnegul kesun i-tay i-ru, kika ga mkmalu ba cing-maw kwansi na Congkwo daka Isopiya nii, Isopiya nii duri de, ririh so pgluban na Congkwo sang-jen ma ciye mmaha Hweco.[[Patas bntasan:Coffee sorting process, near Hawasa.jpg|縮圖]]Saya duri ge, egu bale pqeepah laqi tikuh ka Isopiya nii.
== Kwan-kwang-ye (觀光業) ==
Isopiya we niqan 3000 knkawas ka wun-ming risu na dheya di, egu bale ka so nkiya naq alang daha ma, so gaya ma pnheyu ndaan risu daha duri, ani si ini dehuk ka cicu censo daha dungan, kika lih so alang kbgrahun ssaan rmigo na. Ani so kiya we, 10 knkawas nii we, ga kndudul mdakil ka riyo-ye na. Seediq prigo ka peeyah alang nuinu we, kndalax knkawas 1990 ka 64000 seediq ma, knkawas 2013 de mkala 68 wan jen, spegun betaq knkawas 2024 de, mpdehuk 81.5 wan jen mesa ka kari daha.
== We-sung suye (衛生事業) ==
Rmnengo ka seediq suce inghang ka mdudul aycu-pingtu, kn-suwan na seediq Isopiya we niqan kingal ising. Kingal duri we, niqan patis ga spatis na suce cenkang-cucu we mesa, 1936 kana ka ising nIsopiya, kika kn-suwan seediq Isopiya we, niqan 2.6 ka ising daha, wada mrana. Sqita peyah hini de, egu bale ka seediq kaw-seri daha we, mlatac Isopiya ma, wada quri sihwang skadi malau qpahun ma egu sntkeyan.
[[Patas bntasan:Preparing a measles vaccine in Ethiopia.jpg|縮圖]]
=== Psramal yi-myaw ka ising (醫生準備疫苗) ===
Kkkere hei seediq Isopiya we, malu meniq ceng-su daka meniq nong-cun. Kana so tntingan laqi, nhqilan laqi rabu ma so naq hhuqil klaali we, egu ka nong-cun, anu anaq quri cyaw-yi, iyu ma sapah ising we, rmabang malu ka cung-su daka nong-cun. Meniq cung-su we 53 ka knkawas daha de pspuun smepu, meniq nong-cun de 48 ka knkawasdaha. Ado wesung ka ini pntena, kika kndudul egu ka seediq blebil qsiya malu; quri nong-cun we 11%, quri cung-su we 81%. So ka alang Hweco we, egu seediq smtangan kkdesun rmabang malu ma, mquri cung-su theruy.
== Cyaw-tong (交通) ==
Kana qdisan na elu rulu puniq we 781km. hhaqun daha qyqeya we 90% ka gmtange kong-ru, 33,297km ka qdisan na kana elu daha knkawas 2002, kong-ru we 24,000km, ye ba maha 9000km ka kong-ru malu daun kingal knkawas. 40 kana cicang na, ckceka na we Atisu-Apepa, Tiretawa ma Tahotaar we kwoci cicang. Tunux alang daha ka Atisu-Apepa na Poray cicang we, tgmalu ba kana Hweco, 15 ka komngsu sapah skiya ga na biqan ticin-hu’u.
== Cyun-su (軍事) ==
Kwohwang-cyun na Isopiya we supi na Isopiya. Saya, mdudul na Ay-cyun we Sucira‧Fearkosu(Siraj Fegessa). Anu knkawas 2000, mccebu ka Ay-O we, ado dndilan Oricweya, wada slgelu ka knpruwan dheran nIsopiya, knkawas 2002, supi na Ay-cyun we 400,000 hei. Snpegan nii we, knkawas 1991, bobo wada poxun ka Toarko cungcen de, mngaya qtaan ka pntasan nii. Ani si snpegan daha nii we, yaani ini baka na, anu knkawas 2007 idas 1 ka pncbuwan Somariya ciida we, 300,000 hei supi mu mesa Ay-cyun.
== Ing-su (飲食) ==
[[Patas bntasan:Alicha 1.jpg|縮圖]]
=== Ingsera (英傑拉) ===
Pusu sktengi uuqun dseediq Isopiya nii we, psbengux daha tayhu-menhu ka ingcera-ping ma hmanguc eguw “woto” (kari Amuhara:ወጥ, IPA: [wətʼ]). Ado qnlhangan Itari, mekan isu mensu klaali ka seediq Isopiya duri.
Kawyen na Isopiya nii duri we, pusu pnyahan kahwe suce nii, so ka Congkwo we alang na ocya, bsiyaq riyung risu na ocya ka Congkwo, “alang na kahwe” Isopiya nii duri we, ga pslutuc wunhwa na kahwe ka Isopiya duri.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
js7i1ajmdhzr0yye1kpjh5a9ugs4sij
Evaristo Carvalho
0
380
95172
85756
2023-02-10T22:42:29Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q709734]]
95172
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Evaristo Carvalho 2016.jpg|thumb|Evaristo Carvalho 2016(埃瓦里斯托·卡瓦略)|alt=Evaristo Carvalho 2016.jpg]]
= Evaristo Carvalho (埃瓦里斯托·卡瓦略) =
Mntucing hngkawas 1941 idas 10 jiyax 22 ka Evaristo Carvalho ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Sao tome and principe]] ta sayang o kiya ka Evaristo Carvalho, pnaah hngkawas 2016 idas 9 jiyax 3 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
ffl9uay1w705qt2hq4yg5s61klfosjg
Evo Morales
0
381
85546
85244
2022-01-05T16:07:24Z
WikiEditor50
373
85546
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Evo Morales 2011.jpg|thumb|Evo Morales 2011(埃沃·莫拉萊斯)'''Juan Evo Morales Ayma''' (kngkawas 1959 idas 10 diyax 26) pa Bolivia na India Sediq Tnpusu Seyjicya, brah Soto Bolivia, ini tumal seyji brah cida han pa mpplaq bay mniq qmpah kcka Konghuy han. |alt=Evo Morales 2011.jpg]]
= Evo Morales(埃沃·莫拉萊斯) =
Mntucing hngkawas 1959 idas 10 jiyax 26 ka Evo Morales ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Bolivia]] ta sayang o kiya ka Evo Morales, pnaah hngkawas 2006 idas 1 jiyax 22 pnrajing kmlawa klwaan.
= '''Soto('''總統) =
'''Juan Evo Morales Ayma''' pa kngkawas 2005 cida u wada mangal 53.7% hyo mbiyax mangal Soto Bolivia, mniq kngkawas 2006 idas 1 diyx 22 psdhuwan phiyu Soto, kndadax qnlhangan dha ptalax qnlhangan Spain dhuq cida mwaya balay tu1 Sediq Tnpusu na mpdudul niya, kiya uri u Bolivia tu1 Tuiwil Palic na Soto. Mniq niyi cida han u Bolivia na seyji mi keyjay pa ida wisu qlhangun bhuway sediq Spain na llutuc mi ayjoku Sediq Tnpusu mi sediq Oco ka dmuwi biyax, kiya mi '''Juan Evo Morales Ayma''' pa uka dara Oco mi mndungus bay Sediq Tnpusu ka hiya. '''Juan Evo Morales Ayma''' u snpeyyah Tuhunac Meyco India Sediq Tnpusu na sediq Aymara ka hiya, '''Juan Evo Morales Ayma''' pa pllukus konghu mi lukus Sediq Tnpusu ka hiya, ini plukus seybiro tumal kkluwanan pnsliyan seyji ka hiya.
Snpeyyah kngkawas 2009 wada sbrahun ka keyngpo daw, '''Juan Evo Morales Ayma''' pa wada mangal 64.2% hto lmutuc Soto dungan. Qmpah Soto cida ka '''Juan Evo Morales Ayma''' u pkrana pnluban dha Cyokoku, mniq kngkawas 2006 idas 1 diyax 8 dhuq idas 1 diyax 9 mi kngkawas 2011 idas 8 diyax 10 dhuq idas 8 diyax 13 mi kngkawas 2018 idas 6 diyax 18 dhuq diyax 19 mn3 homung Cyokoku, kiya u mniq kngkawas 2011 idas 8 diyax 11 mangal bnuway Pyasan Tubeyhing Cokoku Jnmin Minggi Hakasey Sweywey. Kngkawas 2013 idas 7 diyax 2 cida, snturung Seymung Ppanan Skoki Soto Bolivia Pocyang Jikeyng.
== Malix Soto qduriq(下台流亡) ==
Kngkawas 2019 idas 10 cida muda Soto seyngkyo ka Bolivia, ana so wada mbiyax mangal seyngkyo ka '''Juan Evo Morales Ayma''' u, binaw wAada hliyan mqbling seyngkyo Hantay Pay ka hiya, kiya mi splawa dha malax Soto; bukuy daw muda mkelu swey, iyax cida u niqan 3 hiyi sediq wada mhuqil mi mkkbkuy hiyi wada mangal luqah. '''Juan Evo Morales Ayma''' snturung knbeyhing bay hantay swey ukla kari muda mntxal snburah seyngkyo dungan, binaw ucwang butay mi keysacu chuykwan u ptura lmawa '''Juan Evo Morales Ayma''' malax Soto; idas 11 diyax 10 cida, '''Juan Evo Morales Ayma''' u pkla kari malax Soto, bukuy daw qduriq Mexico mi Argentina tuling qnlqilan. Iyax niyi cida, '''Juan Evo Morales Ayma''' u lmawa mpdkuh niya spuda pusa hmtur elu muda Jiday Keming, bukuy daw heytay mi keysacu u snquri dmkuh Morales swey pnsliyan niya prading muda phuqil (kari Spain: masacres de Senkata y Sacaba 2019); quri so niyi, Bolivia Shwa pumn mi Rinji Seyhu u tmiyu '''Juan Evo Morales Ayma''' ‘Prrudu Pspaux’ mi Pstali Cuyi’, kiya mi Tase Kwoci, Jncweyn Kwanca pa to smriq msang Rinji Seyhu dmuwi biyax singcng knhmuc dmudul quri Shwa, kiya mi pusa kari sbhiwan pbrxi ka Shwa.
== '''Pprngawan('''爭議) ==
Wada qduriq qnlqilan qnlhangan nganguc ka '''Juan Evo Morales Ayma''' daw, Rinji Seyhu u muda tmraqil pusa 2 cumi '''Juan Evo Morales Ayma''', ida wisu dan tyawca saya nina.'''Pusa Cumi Quri Prrudu Pspaux Qnlhangan Biyax Seyhu.'''
'''Snquri hmili Snkuxul laqi na tyawca.'''
Kngkawas 2020 idas 8, '''Juan Evo Morales Ayma''' pa wada hliyan alaw ngalan Soto Kngkawas 2020 idas 8 diyax 7, niqan hmrinas 4 ka sassing '''Juan Evo Morales Ayma''' tuhuy wouwa wada pqtan kana sediq. Spuda Spain singbung wangcan OK Diario ka singbung hokoku, '''Juan Evo Morales Ayma''' tuhuy wauwa kiya ‘Pnsupu Pnluban Dha’ u hmrinas 5 knkawas. OK Diario u muda pqita qnbsyaqan patas pnrngawan dha kari mi hnang pnrngawan ddha dha, kiya ka knkana pnrngawan dha quri uuda msupu taqi uri. Bolivia tangcyu ka muda pkla kari, taxa wauwa kiya pa 15 cida u wada mchdil, mniq kngkawas 2016 idas 2 (16 knkawas) cida u sptuting niya '''Juan Evo Morales Ayma''' 1laqi rabu qridin, wada so bnbur prngawan kari knkana ka Bolivia.
Kngkawas 2020 idas 8 diyax 21 kingal nanaq Dungan snkuxul laqi tiping mi smliq qridin ang, wada pswaun Bolivia Shwabu bqanan cumi ‘Smliq waya smliq qridin mi pbari sediq’, kiya u spngan dha ka diyax niyi u ya bay mniq kngkawas 2015 ngalan Soto cida ka mnuda qnnaqah niyi.
== Malu pnrngawan kari(逸聞) ==
'''Juan Evo Morales Ayma''' pa kha balay skxlun niya mtur boru, so kiya u wada msuputuhuy Bolivia Cyacu na Hwaens Tiyusng psdhu pbatas patas, kndadax kngkawas 2014-kngkawas 2015 cyoci malu tumal pnsung mtur boru, ngalan kcka iyax niya. Rmngaw kari ka mprngaw niya cyotuy, ou ddaun niya ka Soto, uka brahan tumal knkingal pnsung boru, kiya mi biyax niya u wana balay mpdhuq 20 pungkang. Soto u spuda tnualang hiya ttikuh bay snduwan hbangan muda smpu, knkana idas u sntuku 214 pila Amirika, rmngaw ka Hwaens Tiyusng Cusi: ‘Skxlun bay Soto ka mtur boru, malu bay ka bntran niya boru uri, so kiya u 10 go posan ka plkusan niya, mnsupu tuy dha pa muda pkla '''Juan Evo Morales Ayma''' kana ka diyax pnsung mi uuda dha pnsung, '''Juan Evo Morales Ayma''' u hiya nanaq ka muda uwau, mptumal pnsung knuwan ka hiya.’
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
dxip2w688hwrqtd8jz8cuoto0aku109
Fafokod
0
382
100445
79346
2023-10-06T00:10:40Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100445
wikitext
text/x-wiki
= Fafokod(發富谷部落) =
Gaga mniq Taytung Tunghesyang ka [[alang]] Fafokod.
454 sapah ka kneegu na sapah, 1,127 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 70% niqan 784 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 30% niqan 343 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis66%, Paiwan1%, Puyuma1%, ni rahuq na o1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Bsiyaq bsiyaq bi sbiyaw na ka alang Amis ka alang nii.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Tay-tung nsgan Tung-he alang Tung-he.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga siyaw narac yayung Ma-wu-ku, gaga hunac babaw Tay-ti yayung Ma-wu-ku.
== Ti-ri lnglingay(地理環境) ==
Tay-ti.
== Pusu klgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro ni Teyeynskiyo.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
http://marogarog.tacocity.com.tw/
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Mniq saw Cing-cu siida plealay snlayan Maw-wu-se hini do tmhangan kika dha nii, swa Ta-ma-wu ku dnii pntasan dha ruwan patas, mniq saw mnmuxan Tanah Tunux siida do o priyun hangan Ta-ma da, pnyahan kari Amis na Fafokod. niqan pila tnsapah mniq ruwan alang niio 1/3, tnhjilam egu bi nniqan, bukuy bi mniq Tung-he nniqan, bukuy Kwang-fu do, duma seejiq nealang yasa ini tuku ka qnpahan dxgal do kika quri saw daya alang Pey-yuan hiya, uxay uri o thjil dhuq Kwang-san ceng. Niqan duma seejiq o, kndadax Tay-yuan peng-ti na seejiq Amis miyah hini nniqan. Bukuy Kwang-fu do priyux hangan Tung-he da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
1kxohfpr875asgyqdwm4hqjhhspz7dw
Fahol
0
383
100446
79452
2023-10-06T00:10:45Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100446
wikitext
text/x-wiki
= Fahol(馬佛部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Kwangfusyang ka [[alang]] Fahol.
133 sapah ka kneegu na sapah, 337 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 68% niqan 229 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 32% niqan 108 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis65%, Truku2%, ni rahuq na o1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Pusu bi nniqan seejiq Cya-ri-wan se ka nniqan hini.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Kwang-fu alang Si-fu.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga mniq hunac strngan yayung Kwang-fu ni yayung Ta-nung.
== Ti-ri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Pgkla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
Rulu qrngul:Pnanan rulu qrngul dhuq sngayan rulu qrngul Kwang-fu do tucing.
Mgriq rulu:Kndadax Tay8 syeyn dhuq Kwang-fu.
Basu:Tduwan panan basu Skanki ni basu Ding-tung(elug dgiyaq) dhuq nniqan sngayan rulu busu do tucing.
https://web.archive.org/web/20210518073836/https://www.hl.gov.tw/bus/
http://ett333023.com.tw/index1.htm
== Pusu klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro ni Teyeynskiyo.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Ma-fo o kika hangan Cya-ri-wan sbiyaw, niqan duma seejiq tnhjilan hini, kika tmhangan dha hangan nii, dungus bi kari nii o 「snkaya da」. Nniqan Ma-fo hini o kika thtur tjiyan dha paru alang Tay-pa-ran ni alang Ma-tay-an, iyux dha iya pangal ka dha alang nii, kika sblaiq pprngaw iya ta usa tmhurah ka hini.
Dhuq saw mnrmuxan Tanah Tunux siida, kika pnhyugan nniqan empsaping Tanah Tunux ka alang Tay-pa-ran, kiya ni dha alang nii o prajing mniq siyaw Ma-fo hini ttjiyal ni peagnal dxgal da, keegu bi malu pprngaw dhyaan ka seejiq Nihung ungac bi rnrihan. Bukuy do yasa niqan kingal malu bi hnigan ni niqan bi biyax na seejiq ka Ma-tay-an, plealay na mniq gasuc dha alang hini phiyug sapah, ni asi nniqan hiya, tay saw ma lux saw nii ka seejiq Tay-pa-ran do asi ungac lnglungan da, kiya ni sesjiq alang Ma-fo o pusu bi pnyahan alang Ma-tay-an kana.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊光關資訊) ==
Pgkla patas nsgan Kwang-fu kung-swo saan rmigaw:
https://web.archive.org/web/20090504020246/http://www.guangfu.gov.tw/dept/INTRODUCE.ASP?nos=70&stit=2-7
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
6zlfdcnn6bbqt02mrgv8rq9atz7z112
Fakong
0
384
100447
79634
2023-10-06T00:10:52Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100447
wikitext
text/x-wiki
= Fakong(豐濱部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Fungpinsyang ka [[alang]] Fakong.
443 sapah ka kneegu na sapah, 1,193 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 69% niqan 821 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 31% niqan 372 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 64%, Tayal 1%, Puyuma 1%, Kebalan 1%, ni rahuq na o 2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Yasa nniqan hini o egu bi spriq「Fakong」, kiya ni tmhangan dha hangan nii.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Fung-pin alang Fakong.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga mniq hunac ciway sapah pyasan Fakong.
== Ti-ri lnglingay(地理環境) ==
Tay-ti.
== Pgkla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Tay-pey>kwo-taw 3 haw>kwo-taw 3 cya elug lutuc Tay-pey(Sen-keng)>Wun-san ru>syeyn106>syeyn 109>Pey-yi kung-ru>Pin-hay kung-ru>Su-hwa kung-ru>Hwa-tung hay-an kung-ru>San-min ru>Min-cyuan cyey>dhuq.
== Pusu klgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Yasa nniqan hini o egu bi spriq sun dha spriq「Fakong」. Kika tmhangan dha hangan nii. Kndadax seuxal lutuc kari o tnhjilan hini seejiq pusu bi Tay-tung na Amis. Sayang o alang Wu-row-se(sayang na Jwey-swey alang Wu-he) Amis, niqan ka pnyahan Sin-se, Ci-cyaw-cyuan se(sayang Ci-an alang Tay-cang) na seejiq Amis.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Nsgan Fung-pin pgkla patas saan rmigaw:
https://web.archive.org/web/20110314133815/http://www.feng-bin.gov.tw/index.php
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
0qcros6h80a7jwi1o36px1lg40qcw9v
Falangaw
0
385
100448
79873
2023-10-06T00:10:53Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100448
wikitext
text/x-wiki
= Falangaw(馬蘭部落) =
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka [[alang]] [[Falangaw]].
1,382 sapah ka kneegu na sapah, 4,212 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 17% niqan 731 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 83% niqan 3,481 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis12%, Paiwan2%, Bunun1%, Rukai1%, Puyuma1%, ni rahuq na o1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Ga kmlawa kika klegan seejiq Pey-nan ka seejiq Amis na Ma-ran se, gaga klwaun klegan seejiq Pey-nan.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Tay-tung paru alang Tay-tung cung-sin ri.
== Pgkla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Tay-pey>kwo-taw 3 haw>Nan-cow cyaw-ryo-taw>Seng-ri ru>Ta-tung ru>Ping-er kung-ru >Tay 1>Cyo-cwang ru>Nan-hwey kung-ru>Ta-he ru>C-pen ru>Hwa-tung hay-an kung-ru>Cung-hwa ru>Cung-sing ru>dhuq.
== Pusu klgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni kari Tlu ni Klmukan.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Mniq saw seejiq Amis ni duma na seejiq tnpusu seejiq o ruwan kari Falangau kika paru alang Tay-tung ksun.
Gaga klwaun klegan seejiq Pey-nan ka Ma-ran se siida, kmlawa seejiq Pey-nan ka ga nniqan hiya seejiq Amis, mqraqil bi ka kndsan dha siida. Asi dhuq saw ma-ran se o kingal niqan bi biyax seejiq「Ma-han-han(馬罕漢)」 miyah do, kika tduwa bi angal burux ka alang dha. Siida o Ri-cya se na seejiq Pey-nan knteetu mnrmuxan Ma-ran, kika bukuy Ma-ran o yasa ini baka biyax do huqil ruwan tjiyal uri da, bukuy kndadax Ma-han-han ka lutuc, kika angal dha tjiyal da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
76rj22ig8tju4zeuubrax4n74gisf57
Fanaw
0
386
100449
56540
2023-10-06T00:10:55Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100449
wikitext
text/x-wiki
= Fanaw(法淖部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Jweysweysyang ka [[alang]] Fanaw.
188 sapah ka kneegu na sapah, 468 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 45% niqan 209 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 55% niqan 259 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 41%, Tayal 1%, Paiwan 1%, Puyuma 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
3cojwdeho2eipwg4iuwq1idrb13cv7b
Fangafangasan
0
387
100450
79940
2023-10-06T00:10:56Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100450
wikitext
text/x-wiki
= Fangafangasan(新興部落) =
Gaga mniq Taytung Cusangsyang ka [[alang]] Fangafangasan.
376 sapah ka kneegu na sapah, 1,013 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 22% niqan 222 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 78% niqan 791 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis18%, Bunun2%, Paiwan1%, Truku1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Fangafangasan mniq saw kari Amis o dungus bi kika egu bi pusu qqhuni Ku-ryeyn-su(苦楝樹).
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Tay-tung nsgan C-san alang Fangafangasan.
== Pusu klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Fangafangasan在阿美語意指為有很多苦楝樹的地方,因為日治時期日本人在當地種植許多的苦楝樹。此地民國45年改稱新興,具有重新再興的意義。
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5z8v0k8jvahq3yxeld9x8bhgollka6n
Fata’ an
0
388
100451
56538
2023-10-06T00:10:57Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100451
wikitext
text/x-wiki
= Fata’ an(馬太鞍部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Kwangfusyang ka [[alang]] Fata’ an.
1,988 sapah ka kneegu na sapah, 5,474 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 54% niqan 2,968 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 46% niqan 2,506 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis50%, Tayal1%, Truku1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
82segrtjqhtllpm2qcrnrkhnbxa9voh
Faure Gnassingbé
0
389
20497
20496
2021-03-18T14:18:06Z
Martin Urbanec
1
已匯入 10 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
20496
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Faure Gnassingbé 29112006.jpg|thumb|File:Faure Gnassingbé 29112006.jpg (福雷·納辛貝)]]
= Faure Gnassingbé (福雷·納辛貝) =
Mntucing hngkawas 1966 idas 6 jiyax 6 ka Faure Gnassingbé ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Togo]] ta sayang o kiya ka Faure Gnassingbé, pnaah hngkawas 2005 idas 5 jiyax 4 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
blunxm54boics3f1x05wgd0shs3krur
Faustin-Archange Touadéra
0
390
85569
82888
2022-01-06T00:14:04Z
Rungayrapic
56
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
85569
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Faustin Touadera.jpg|thumb|Faustin Touadera (福斯坦-阿爾尚熱·圖瓦德拉)|alt=]]
= Faustin-Archange Touadéra (福斯坦-阿爾尚熱·圖瓦德拉) =
Mntucing hngkawas 1957 idas 4 jiyax 21 ka Faustin-Archange Touadéra ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Central african republic]] ta sayang o kiya ka Faustin-Archange Touadéra, pnaah hngkawas 2016 idas 3 jiyax 30 pnrajing kmlawa klwaan.
Faustin-Archange Touadéra (kngkawas 1957 idas 4 diyax 21-), Tukcka Afrika Konghkwo na Seyjicya, kngkawas 2008 idas 1 diyax 22 prading ngalan Tukcka Afrika Konghkwo Congri, kngkawas 2013 idas 1 mnhdu qpahun. Faustin-Archange Touadéra (1957年4月21日-),Central African Republic
'''Faustin-Archange Touadéra''' pa mptusa Pyasan Tubeyhing Suswey, kngkawas 2004 prading daw ngalan Pyasan Tubeyhing Bangui Kocyo, kngkawas 2008 idas 1 diyax 22 cida pnlawa na Fulangsuowa Bozizé pnsdhuwan phiyu burah Congri, lmutuc wada malax qpahun na Elie Dotai.
Kngkawas 2013 idas 1 diyax 17, heytay hantay seyhu u wada umluk ya bay 1/3 dxral qnlhangan, seyhu mi Hantaypay u wada Mddahur Pbatas Psblayaq Pnsdhuwan, wada palaxan qpahun ka '''Faustin-Archange Touadéra''', Hantaypay ryus Nicolas Tianguei ka wada phyuwan Congri.
Kngkawas 2016 idas 2 diyax 14, '''Faustin-Archange Touadéra''' pa mniq kngkawas 2015 dhuq kngkawas 2016 Tukcka Afrika Konghkwo knbeyhing seyngkyo kcka tumn2 seyngkyo wada mangal 62.71% hyo mbiyax mangal, idas 3 diyax 30 cida psdhuwan phiyu Soto. '''Faustin-Archange Touadéra''' u mniq kngkawas 2020 idas 12 muda Soto seyngkyo tu1 meytaq hyo cida mangal 53.92% niqan brihan hyo wada mbiyax, mndungus lmutuc mangal Soto.
[[Patas bntasan:Faustin Touadera - 2019 (portrait).jpg|縮圖|'''Faustin-Archange Touadéra.''']]
[[Patas bntasan:Faustin Touadera October 2019.jpg|縮圖|'''Faustin-Archange Touadéra.''']]
Kngkawas 2018 niqan ka kari qnbhangan tmiyu Russia na Wagner Citwan u snquri '''Faustin-Archange Touadéra''' nanaq muda qpahun quri pawan.
== Kndusan niya cuxan mi kyoiku ==
'''Faustin-Archange Touadéra''' pa mntuting Bangui; cbiyaw balay pnyahan llutuc tnsapah niya '''Faustin-Archange Touadéra u snpeyyah tudaya''' Bangui na Damara. '''Faustin-Archange Touadéra u mniq Pyasan Sweyweyn''' Barthelemy Boganda muyas, kiya mi mniq kngkawas 1976 cida mangal Sweys Sweywey, bukuy daw mniq kngkawas 1986 cida mniq France Pyasan Tubeyhing Lille Keci (Lille I) mangal Hakasey Sweywey.
== Kndusan niya ==
[[Patas bntasan:Secretary Pompeo meets with Central African Republic President Faustin-Archange Touadera (33709600898).jpg|縮圖|Faustin-Archange Touadéra u tuhuy Amirika Kwoucing mtqita dqras Mike Pompeo]]
'''Faustin-Archange Touadéra''' pa msturung Brigitte Touadéra miMarguerite "Tina" Touadéra. Spuda pmklan kari singbung hokoku, ddha qridin niyi u mniq buykuy pa muda balay ppweluk hangan Tu1 Hujn Tukcka Afrika Konghkwo. '''Faustin-Archange Touadéra'''與Brigitte Touadéra及Marguerite "Tina" Touadéra
Kiya uri pa, Faustin-Archange Touadéra u niqan 3 ka laqi niya.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Hlitan na Watan Diro
rt7s1sr5d4gorfj12hybuvjn7fdovbv
Fayez al-Sarraj
0
391
95173
85785
2023-02-10T22:42:39Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q21089561]]
95173
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Libyan Prime Minister Fayez al-Sarraj.jpg|thumb|Libyan Prime Minister Fayez al-Sarraj|alt=Libyan Prime Minister Fayez al-Sarraj.jpg]]
= Fayez al-Sarraj =
Mntucing hngkawas 1960 idas jiyax ka Fayez al-Sarraj ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Libya]] ta sayang o kiya ka Fayez al-Sarraj, pnaah hngkawas 2016 idas 3 jiyax 30 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
2gc6ydecxlaj1hsl7oa3bi30czzxd9u
Felipe VI
0
392
104204
95174
2024-07-09T13:29:56Z
U. Boya
2117
Felipe de Borbón en Ecuador(費利佩六世), kngkawas 2013
104204
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Felipe de Borbón en Ecuador.jpg|thumb|Felipe de Borbón en Ecuador(費利佩六世), kngkawas 2013|alt=Felipe de Borbón en Ecuador.jpg]]
= Felipe VI of Spain(費利佩六世) =
Mntucing hngkawas 1968 idas 1 jiyax 30 ka Felipe VI ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Spain]] ta sayang o kiya ka Felipe VI, pnaah hngkawas 2014 idas 6 jiyax 19 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
hyej6t32f16jp9zkit666uo3dxkv5mh
Felipe VI of Spain
0
393
20526
20525
2021-03-18T14:18:15Z
Martin Urbanec
1
已匯入 1 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
20525
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Felipe VI]]
8witwmbtiodu1gx5ipwqr1d1knh2lcp
Fernando Chui Sai On
0
394
20536
20535
2021-03-18T14:18:17Z
Martin Urbanec
1
已匯入 9 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
20535
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Fernando Chui Sai On.jpg|thumb|Fernando Chui Sai On (崔世安)|alt=Fernando Chui Sai On.jpg]]
= Fernando Chui Sai On (崔世安) =
Mntucing hngkawas 1957 idas 1 jiyax 13 ka Fernando Chui Sai On ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Macau]] ta sayang o kiya ka Fernando Chui Sai On, pnaah hngkawas 2009 idas 12 jiyax 20 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
5kpm24oja6pkfwwjptuwbkhf6gheoz0
Fiji
0
395
95175
85684
2023-02-10T22:42:59Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q712]]
95175
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Fiji.svg|thumb|Flag of Fiji-Kwoci Huyci (斐濟國旗)|alt=Flag of Fiji|407x407px]]
= Fiji(斐濟) =
Gaga kska Tayangcow ka [[Fiji]], 18 00 S, 175 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 18,274 sq km(hangan na o Tg157)(knlbanga dxgal o 18,274 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 915,303 hiyi.
Gaga [[Suva]] ka pusu alang paru, jiyax 7 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Fiji ga wada sugan 23.30% ka dxgal qpahan, 55.70% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 21% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka George Konrote, pnaah hngkawas2015 idas 11 jiyax 12pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Fiji.svg|thumb|File:Coat of arms of Fiji.svg-Kwohwey. (國徽)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Rikisi(歷史) ==
Sediq tnpusu cansu Huyci, kngkawas 1870.
[[Patas bntasan:Fijian mountain warrior, Kai Colo.jpg|thumb|File:Fijian mountain warrior, Kai Colo.jpg(斐濟山地的戰士,1870年)]]
Rayuka, kngkawas 1870.
[[Patas bntasan:Urville-Viti-Lebouka2.jpg|thumb|File:Urville-Viti-Lebouka2.jpg(萊武卡,1842年)]]
=== Pusu tyawmu: Rikisi Huyci ===
Tna mniq 17suci, kiya ka llutuc sediq tongnanya ka miyah mniq Huyci hini, knama tansyeyncya Oco miyah hini.
[[Patas bntasan:Fiji on the globe (small islands magnified) (Polynesia centered).svg|thumb|File:Fiji on the globe (small islands magnified) (Polynesia centered).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
Kngkawas 1643, Horan tansyeyncya Apeyar Tasuman dhuq Huyci, hiya ka tukingal sediq Oco miyah hini.
Kngkawas 1871, phiyu Huyci wangkwo, niyi ka muwaya bay cngcweyn tongyi Huyci cyuntaw.
Kngkawas 1874, Ingkoku ka miyah knrmux Huyci, phiyu Huyci cuminti.
Huyci pa kngkawas 1970 cida pntalax kndadax Ingkoku dukuricu, kngkawas 1987 u mndha muda cyunsu cngpyeyn, tumntxan u niqan sediq ka ini qqaras seyhu u sediq tnualang llutuc Intu ka mluk kana biyax seyhu, tumndha u smatang malix cyuncu mi smmalu waya keyngpo, soto ka rmilih congtu, hangan koka u kndadax hangan cida “Huyci cucuring” knpriyux “Huyci konghokwo”.
Kngkawas 1990 knpriyux hangan “Huyci cucweyn mincu honghokwo”.
Kngkawas 1998 u knpriyux “Huyci cyuntaw konghokwo” dungan.
Kngkawas 2006 idas 5 diyax 6, muda seyngkyo ka gikay.
Idas 5 diyax 18, wada srwanan ka seyngkyo weyyeynhuy, kana conggiying ka 71 hiyi knhbrawan ka ging pa, Huyci twancyey tang ka wada mangal 36 hiyi knhbrawan ging.
Huyci kong tang u wada mangal 31 ging, Ryeynho jenmin tang u wada mangal 2 ging, miyah dha ging u wada ngalun knmurux nanaq dukuricu mtutuy seyngkyo ka wada mangal.
Bukung Huyci twancyey tang Raysoniya Encyarasay ka psdhu muda mtutuy congri.
Kngkawas 2006 idas 12 diyax 5, rmngaw ka Huyci ucwang butayi suring Hurako Mupaynimarama, wada ngalun qmlahang heytay kana ka seyhu mi kana koka da, plixun ka qpahun na congri Encyarasay, hiya ka tnayis rmirih qpahun soto.
Idas 12 diyax 6, phyuwan kwotu seyhu congri ka Cyawna Saynirancyakari.
Kngkawas 2007 idas 1 diyax 4, pusa ka Mupaynimarama sbuway na Yeysohwa Iroiro ka qpahun soto.
Idas 1 diyax 5, Mupaynimarama ka psdhu phyuwan qpahun congri kwotu seyhu.
Kngkawas 2011, pryuxun ida hangan nanaq koka cuxan “Huyci konghokwo”.
== Seuji(政治) ==
Cngcu ticu Huyci u taygi mincucu, muda waya knou tang, congri Huyci ka pusu bay mpdudul seyhu, kndadax so uxay balay bay dungus mpdudul yeynso ka soto, mnduwa bay smruwa phiyu srwanan knhbrawan sediq, kiya mi soto u pnuda cka gikay seyngkyo umaw.
Singcngcweyn u sbuway congri mi dndulan seyhu neyko cngyeyn; rihwacweyn u kwohuy mi seyhhu msupu dmuwi; suhwacweyn ka dukuricu singcngcweyn mi rihwacweyn.
Huyci u Taingkwosyey cngyeyn.
Beytaq kngkawas 2012 cida; ana so ini dha srwani sa bukung bay cyocang ka hiti bay bukung qridin Irisapay, binaw kndadax kngkawas 1987 daw phyuwan dha kwocya yeynso ka soto; kngkawas 2006 alaw cngpyeyn htranan tumal ka Huyci, kiya ka huyyeynkwo cida murux bay wada kasi htrani tumal.
Hiti daw kngkawas 2014 idas 3 knpriyux wana shtur tumal kaygi, kngkawas 2014 idas 9 cida; alaw wada muda syeynkyo tasweyn srwanan kana kwoci; kiya ka wada mndungus bay mukaying dungan.
== Sngcng hwacyu(行政區劃) ==
=== Huyci singcngcyutu ===
[[Patas bntasan:Fiji divisions named zh.png|thumb|File:Fiji divisions named zh.png(斐濟行政區圖)]]
Pusu tyawmu: Huyci singcngcyuhwa
Huyci pa psnakan ddha cusyasu, spac singcng tacyu mi Rotumataw.
Cusyasu ka Suwa mi Rawtoka; Singcng tacyu psnakan tuckcka tacyu, tuiril tacyu mi tunarac tacyu.
==== Trahuc u psnakan 14 sng: ====
Namosi sng, Ra sng, Reywa sng, Sayrua sng, Tayrayu sng, Naytasiri sng, Natorocyanowosa sng, Pua sng, Kakawtorowey sng, Kantau sng, Raw sng, Romayweyti sng, Makuata sng.
== Nniqan(地理) ==
[[Patas bntasan:Kulu Bay Resort1.jpg|thumb|File:Kulu Bay Resort1.jpg(庫魯灣)]]
Kana knrbangan Huyci(kiya ka kana knrbangan ucilung uri) u 194000 pinghwang kongri, kiya mi 10% knrbangan ka nniqan dxral.
Huyci u niqan 322 ka tawyu, pusu bay Hwosantaw u tqriyan sahucyaw, niqan 1/3 ka nniqan sediq.
Bbeyhing bay tawyu ka Weyti taw mi Wanua taw.
[[Patas bntasan:Fiji map-zh.png|thumb|File:Fiji map-zh.png(斐濟地圖)]]
Wa mniq ckcka Weyti taw ka sotu.
Niqan 3/4 knhbrawan sediq ka wa mniq Weyti taw.
Kari bay dwiyaq ka taw hiya, knbaraw bay dwiyaq u Tomaniivi, haypa 1324 meyta, kiya mi niqan lmiqu qqyuxan knrbawan.
Kiya mi knspruwan beyhing alang mkbrnux u Nati, Sausau mi Rawtoka.
== Karac(氣候) ==
Quri so mkmuxun knrbawan hayyang ka karac Huyci, kntlxan kngkawas u ida nanaq so kiya hari kntlxan niya.
Knmuxun bay karac pa mniq idas 11 dhuq idas 4, so mtltu hari karac ka idas 5 dhuq idas 10.
Ana so mniq kntltuwan karac, pndkanan kana kntlxan u ida beytaq 22°C(72°F).
Qmuyux u ida nanaq bnkuwan karac kiya, mkmuxun karac cida u kiya ka knou hari qnyuxan, kndudul bay ka mniq nniqan neyru.
Ana so pdkanan kngkawas u mntxan miyah ka jotay cusyeyn(maxal kngkawas u mniyah mk10~mk12),
binaw quri so kddiyax u, knbaka balay ka kntlxan na bwihur.
== Quri hheytay(軍事) ==
=== Huyci syunroting ===
==== Pusu tyawmu: Hheytay Huyci ====
[[Patas bntasan:Dabur881.JPG|thumb|File:Dabur881.JPG(斐濟巡邏艇)]]
Butayi hheytay Huyci konghokwo(RFMF), kana knhbrawan heytay pa 3500 hiyi, so ttiping butayi.
Ckcka hini u, niqan 3200 hiyi ka wisu mheytay saya mi rucyun butayi, pnspuwan tum6 pupinging mi kingal kongpinging; kiya mi, ya bay niqan 6000 hiyi ka rucyun hopey butayi pnspuwan turu pupinging.
Cuxan u niqan kingal Zulu hwanhoming tocan butayi(ya bay 80 hiyi heytay), mniq puting kngkawas 2000 cida alaw mtumal cyunsu cngpyeyn kiya ka wada plixun da.
== Keyjay(經濟) ==
Canpin cuko Huyci u wa mniq snrnu 28 rakaw pndbkuwan kluwanan lipax hnyuwan.
[[Patas bntasan:Tree map exports 2009 Fiji.jpeg|thumb|File:Tree map exports 2009 Fiji.jpeg(斐濟的產品出口在28個顏色編碼的類別的圖形化描述。)]]
Pusu bay nngalan keyjay Huyci u qpahun ppnwalang, qpahun tnqcurux, qpahun qqhuni, qpahun smmalu ana manu, kwangyey, cucyun mi tongcyunyey, qpahun quri eyga mi ttreybi.
Quri so pphmaun u, kiya kana ka mhuma ppwalang, hiyi pnwalang, ssama, mray so sari, yeycu, koko, muka, knkluwanan hiyi pnwalang mi sama, kava mi payay.
Quri so ttnbuwan, kiya ka hiyi dapa, snalu biyuq dapa, siyang babuy, tnbuwan rrodux mi qququq, miric rudu, miric lmiqu mi tmabu walu.
Qpahun tnqcurux u beyhing bay ririh na kayjay Huyci, alaw ka pusu bay pnyahan tanpaycu mi, pusu bay qqpahun mi ngengalan hbangan wayhuy uri.
Qqpahun qqhuni malu paqun ka knrbangan dxral qqhuni pa ya bay 956,860 lituk, pdkanan kana kwoney cancu(GDP) u 1.3%.
Qqpahun ssmalu u to bay so cicu kongyey.
Caykwang mi qqpahun mangal bbtasil u pdkanan kana nngalan txtaxa sediq koka ka 1.4%.
Dmuwi cusyun mi tongcyun cisu ka Huyci, splawa kana ka niqan hhangan ciyey mi quri so hotay cwoyey(back office services) sbuway kojyo mnniq Huyci ka muda qmpah.
Qqpahun ingsu pa kiya ka smmalu mi sucu eyga, treybi, susyun, kanpyuta jwanti, tyeyncu sangu, tyeyn syun.
== Knhbrawan hiyi sediq(人口) ==
[[Patas bntasan:Fijian women ceremonial.jpg|thumb|File:Fijian women ceremonial.jpg(1935年,斐濟婦女)]]
Kngkawas 1935, qridin Huyci
Kngkawas 2003 ka pnspuwan knhbrawan hiyi sediq Huyci pa niqan 837,000 hiyi.
Jnko mitu 45.8 sediq/pinhwang kongri.
Pndkanan kana knudus txtaxa sediq u 72.1 kngkawas.
Kndadax 20 seyki 30 nyeyntay prading, knrana knhbrawan ryu hiyi sediq u 1.1%.
Knhbrawan hiyi sediq Huyci pa pusu bay u pnspuwan kngkawas 15 dhuq 64, kngkawan ckcka u 27.9 kngkawas.
Jnko singpyeypi u 103(qridin u 100).
Pdkanan kana knhbrawan ka sediq Meyranisiya u 54.3%.
Llutuc Ingtu ka 38.1%.
== Kari(語言) ==
Wada pusa waya keyngpo ka Huyci u tuturu kari ka kari ddiyun seyhu, niqan kari eygo, kari Huyci mi kari Hindustani.
Kiya mi, kari eygo mi kari Hindustani u mnadas kndadax qnlhangan Ingkoku cida, Kari Hindustani ka pusu bay srngaw kari llutuc sediq Intu mnniq Huyci, kiya mi kari Huyci ka kiya sa balay bay kari Sediq Tnpusu Huyci.
Spuda waya keyngpo Huyci, niqan biyax dmuwi tuturi kari niyi muda pprngaw kari quri pnhiyu seyhu, so ini pwaluk ka kari daw, kasi ka smkaun sediq snbarah kari ka seyhu.
Alaw ka qnlhangan Ingkoku hmrinas 100 kngkawas ka Huyci, kari eygoka ka srngaw bay Huyci tnpusu minjoku mi llutuc sediq Intu.
Ini pntna minjoku pprngaw kari u dmuwi kari eygo,seyhu ciko, kyoiku ciko,cinjong mi horicu ciko uri pa kari eygo ka pusu balay.
Kari Huyci u kari Huyci minjoku, nquri tmnkari Nantaw.
Msdalih hari kari mntna nquri tmnkari Nantaw ka kari Meyraniya, binaw alaw ka bnsiyaq msupu Porinisiya minjoku, so kiya wada run nquri tmnkari Maray Porinisiya kari Tongcya.
Kari Hindustani ka llutuc sediq Intu mnniq Huyci mi smluhay snhiyan Isran Musurin u pusu bay kari srngaw dha.
Ini pntna kari Intu srngaw dha Intu cutaru mi kari uarto, binaw ana so ini pntna ka kari u, ini hhtur pnluban dha, quri so kari srngaw dha kari Hindustani u, hay qmita ka kari dha kari Intu Huyci.
Kiya ka tuturu kluwanan kari srngaw quri seyhu, niqan ou kluwanan kari ka Huyci niya na.
Kiya mi mniq tuiril koka Huyci u ou kluwanan kari, ini bay pntna kari snrngaw seyhu(Bau Standard), niqan ka so ngalan dha kari quri nicil.
Niqan uri, Niqan uri, hbaraw bay sediq Intu mnniq Huyci pa rmngaw bay kari Hindustani mi, rmngaw kari Tanmiar uri.
Niqan ini khbaraw ka rmngaw kari Bihari, kari Mongcyara mi kari quri icil.
Kiya mi mniq ckcka koka Huyci Rotuma taw, pusu bay kari srngaw dha u kari Rotuma(nquri kari knluwanan Porinisiya).
== Snhiyan(宗教) ==
Smluhay snhiyan Kiristokyo ka sediq u 52.9%, smluhay snhiyan Intukyo u 38.1%, smluhay snhiyan Isurankyo u 7.8%.
Diyax sngayan koka Quri so snhiyan, snbeyhing qmita twoyeyn congcyaw cuyo cuyi ka Huyci.
Alaw ka niqan ini pntna kluwanan minjoku sediq msupu mniq ka Huyci, so kiya, kndadax diyax sngayan koka Huyci pa malu qmita wada msupu ckcka ka ou kluwanan bungka.
{| class="wikitable"
|+
!Diyax
!hangan diyax smsung
|-
|Idas 1 diyax 1 weyntan.
|Mniq duma nniqan alang Huyci u, smsung burah kngkawas pa, niqan ka dhuq hmrinas kingal iyax sngayan mi niqan ka dhuq mttuku kingal idas uri.
|-
|Kngkawas idas 2 uxay u idas 3.
|smsung Huri. diyax smsung Intukyo-diyax smsung rakaw.
|-
|Kngkawas das 3 uxay u idas 4.
|Rama Navami diyax smsung Intukyo, smsung diyax pntingan “Rama”.
|-
|Kngkawas das 3 uxay u idas 4.
|diyax smsung tntuyan hnqilan Yesu. smsung quri nKiristokyo kndadax cbiyaw. Ngalan Seyhu Huyci sngayan kana sediq ka nicyobi smsung tntuyan hnqilan Yesu mi kingyobi brah niya.
|-
|Idas 5 diyax 30.
|diyax smsung tama koka. diyax smsung muwaya bay taxa cngcucya, ngalan dha “tama Huyci” ka Lala Sukuna, kiya Huyci smsung isyokang putting bay diyax cida.
|-
|Kngkawas idas 7.
|diyax keyngpo. Kineyng prading dmuwi “keyngpo Huyci”.
|-
|Isuranri idas 3 diyax 12
|smsung sngci. Spruwan bay diyax Isuran, mqaras smsung pntingan Muhanmoto.
|-
|Kngkawas idas 9.
|Smsung kancya sibus. Mniq maci Lautoka muda, knttu knpriyux ka diyax smsung.
|-
|Idas 10 diyax 10.
|Diyax Huyci(diyax dukuricu Huyci). Smsung diyax cida u wada sbuway Ingkoku ka Huyci(kngkawas 1874), kiya mi wada kndadax Ingkoku dukuricu(kngkawas 1970).
Seyhu Huyci pa muda smsung kingan iyax sngayan ka Huycico, puda lnlamu kluwanan smsung mi spqita ou kluwanan bungka ka Huyci.
|-
|Kngkawas 10 uxay u idas 11.
|Smsung tbku camaw(splawa dha smsung rmdax uri). Diyax smsung Ingtukyo, smluhay snhiyan Ingtukyo ririh sa mttuku mi knsblayaq ka Utux qridin Rakosumi. ini pskingal diyax ka muda smsung.
|-
|Idas 12 diyax 25.
|Kurusmasu(Smsung diyax pntingan Yesu uri). Ida kiya smsung diyax Kiristokyo.
|}
== Ppanan(交通) ==
=== Rayhusu cyotyeyn ===
Nanti kwoci cicang u wa mniq tuiril Weytitaw tu3 knbeyhing Nanti, wada mutnpusu bay tnrduwan mtmay sediq mpriwaw.
[[Patas bntasan:Raffles Gateway Hotel, Nadi, Fiji.jpg|thumb|File:Raffles Gateway Hotel, Nadi, Fiji.jpg(萊佛士威酒店)]]
Nawsori kwoci cicang u wa mniq sotu Suwa.
== Tiyu(體育) ==
Kngkawas 2016 idas 8 diyax 11, pnwaya 7 hiyi kanran boru twey, mniq Riyey Awyunhuy cyeysay 43-7 wada ini baka ka Ingkoku twey, dhuq mangal rikisi muwaya bay Awyun Kingpay, kiya ka muwaya bay snadu Awyun uri. Diyax cida, seyhu koka Huyci pa pusa kari psdhuwan diyax smsung hoka ka diyax niyi.
== Singbung meyti(新聞媒體) ==
Pusu bay singbung Huyci u niqan Huyci supaw(kari Eygo), Kddiyax yopaw, singbung kari Telu u niqan Huyci jupaw mi Huyci hwasungpaw.
Pusu bay cacu Huyci pa niqan Tawkwo sangu, Taypingyang tawyu(yeykan), mniq nniqan Taypingyang tawkwo mnatas, mnatas patas u ya bay knbkiyan.
Huyci u niqan kingal kojyo pradiyo, pnhiyu kngkawas 1985, kiya ka tyeyntay nseyhu Huyci, pradiyo knkana koka Huyci uri, pnspuwan 6 tyeyntay, dmuwi kari Huyci, kari Eygo, kari Intu muda pradiyo kana sediq koka Huyci. Kiya mi niqan Treybitay uri ka Huyci, pnhiyu kngkawas 1993, niqan kingal ka pingtaw ini biqi pila(Fiji One)mi bqanan pila treybi (SKY Pacific), spqita kana koka Huyci.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%96%90%E6%BF%9F<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
2j2go7nkf8e5212r74ptc6anxsds866
Filip Vujanović
0
396
104205
95176
2024-07-09T13:31:24Z
U. Boya
2117
F. Vujanović(菲利普·武亞諾維奇), kngkawas 2016
104205
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:F Vujanovic (crop).jpg|thumb|F. Vujanović(菲利普·武亞諾維奇), kngkawas 2016|alt=F Vujanovic (crop).jpg]]
= Filip Vujanović (菲利普·武亞諾維奇) =
Mntucing hngkawas 1954 idas 9 jiyax 1 ka Filip Vujanović ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Montenegro]] ta sayang o kiya ka Filip Vujanović, pnaah hngkawas 2003 idas 5 jiyax 22 pnrajing kmlawa klwaan.
== pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
3ir9hr285v0a87o8ve7gzgm9emal06r
Filipe Nyusi
0
397
20953
20952
2021-03-18T14:19:06Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
20952
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Filipe Nyusi cropped.png|thumb|Filipe Nyusi cropped(菲利佩·紐西)|alt=Filipe Nyusi cropped.png]]
= Filipe Nyusi (菲利佩·紐西) =
Mntucing hngkawas 1959 idas 2 jiyax 9 ka Filipe Nyusi ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Mozambique]] ta sayang o kiya ka Filipe Nyusi, pnaah hngkawas 2015 idas 1 jiyax 15 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
rxgylpdbt2aoh47bpptzuhf9ml0hptn
Finland
0
398
85617
85616
2022-01-09T16:05:07Z
WikiEditor50
373
/* Rikisi (歷史) */
85617
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Finland.svg|thumb|Flag of Finland -Kwoci Hunran (芬蘭國旗) |alt=Flag of Finland|329x329px]]
= Finland (芬蘭) =
Gaga kska Owcow ka [[Finland]], 64 00 N, 26 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 338,145 sq km (hangan na o Tg65) (knlbanga dxgal o 303,815 sq km, knlbangan qsiya o 34,330 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 5,498,211 hiyi.
Gaga [[Helsinki]] ka pusu alang paru, jiyax 6 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Finland ga wada sugan 7.50% ka dxgal qpahan, 72.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 19.60% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Sauli Niinistö, pnaah hngkawas2012 idas 3 jiyax 1pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Finland.svg|thumb|190x190px|File:Coat of arms of Finland.svg-Kwohwey (國徽)]]
[[Patas bntasan:EU-Finland.svg|thumb|241x241px|File:EU-Finland.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Rikisi (歷史) ==
[[Patas bntasan:Diet of Porvoo.jpg|thumb|File:Diet of Porvoo.jpg (1809年,波爾沃議會由俄羅斯帝國皇帝亞歷山大一世開幕) ]]
Kngkawas 1809, Poarwo gikay u Orosu tikwo hongtey Yarisanta 1su ka kaymu.
Jweytey kwowang Ayriko cyosu kngkawas 1154 ka madas Kiristokyo miyah Hunran.
Kari Jweytey ka ida tukingal bay kari srngaw singcng, pnspuwan cyawyu, kiya mi kari Hunran dhuq 19 seyki mrana na ka Hunran mincu cuyi, kiya mi tukingal bnkuwan minjoku ka susu “Karawara” u mnhdu pkla cida daw hana spruwan qmita.
Kngkawas 1808 mccbu ka Hunran cida, Jweyteyn u mccbu Orosu mi wada ini baka ka Jweyteyn, wada yahun qmlahang Orosu sahwang Yarisanta 1su ka Hunran, kndadax cida daw, ptalax Jweyteyn ka Hunran, muOrosu tikwo ckcka cucu takongkwo, kiya mi sahwang ka ngalan taking beytaq kngkawas 1917.
Kngkawas 1917 idas 12 diyax 6 Orosu kwo Puarsuweyko koming (idas 10 koming) ini qbsiyaq, wada pusa kari dukuricu ka Hunran.
Kngkawas 1918 u mnuda mntxan tnayis bay mccbu ka ckcka dha kokaniyi.
Tumndha mccbu Jeynseykay iyax cida, mndha mccbu Suryeyn ka Hunran: 1939-1940 mccbu misan mi 1941-1944 u lmutuc mccbu, lmutuc mccbu pa kiya ka Hunran tumal Doicu Paparosa singtong canyi, kngkawas 1941 idas 6 diyax 25, Doicu knrmux Suryeyn mkturu diyax daw wada pusa kari mccbu Suryeyn ka Hunran, dmudul heytay 47 knbkiyan knhbrawan knrmux Suryeyn, iyax cida u wada ngalun dungan ka dxral nlkan mccbu misan cida, alaw knphiyu “beyhing Hunran”, kndudul knrmux Kareyria ka Hunran, idas 9 dmuwi ucilung Awnyeycya mi mcbu Pitorocawocuko, binaw mniq Moarmansuko cida daw, mthtur ka heytay Hunran mi Doicu da.
Kngkawas 1944 idas 6 pa tbrinah cnbu Hunran ka Suryeyn, mniq Weypaw-Pitorocawocuko kosu wada snburah ini baka ka heytay Hunran, cida u mniq Aysaniya ini baka uri ka heytay Doicu, kiya mi mniq iads 9 msupu Suryeyn ppatas psdhu malix mccbu, spuda nripan quri Mngcyun mi Suryeyn cida, dmudul mccbu rapuran ka Hunran, wada lwaqun Hunran kndadax nniqan tudaya Hunran ka heytay Doicu.
Kngkawas 1947 mi kngkawas 1948 cida u wada msupu ppatas patas pnsdhuwan ka Hunran mi Suryeyn pwaya quri Hunran u niqan sqpah na quri Suryeyn mi quri shtur dha ka Hunran, spuda patas pnpatas pnsdhuwan dha kngkawas 1940 u wada shtur ka biyax Hunran da mi, ou bay dxral tunarac Hunran u wada pddyakan Suryeyn.
So uxay kndudul yahun qmlahang Suryeyn ka Hunran, Hunran mi Jweynteyn, Awtiri mntna wada phiyu mucongrikwo, kiya mi ini sruwa tumal Peyyey mi Hwayey.
Kngkawas 1991 cida wada mttalax ka txtaxa mnniq Suryeyn, balay bay wada malu nanaq murux kuricu mi waycyaw cngco, kiya mi kngkawas 1995 wada tumal Omng.
== Seyji (政治) ==
[[Patas bntasan:Helsinki July 2013-20.jpg|thumb|File:Helsinki July 2013-20.jpg (芬蘭議會大廈)]]
Cngcu ticu na Hunran pa Hunran gikay ka pusu bay, ana so niqan beyhing biyax na quri waycyaw ka soto (spuda keyngpo Hunran, niqan biyax na ptalax gikay ka soto, kiya mi dmudul pssli burah gikay syeynkyo).
Ou bay biyax mqlahang koka u wisu diyun congri Hunran mi dnudul na neyko, congri u unuwan kndadax gikay.
Neyko u congri taxa mi congyang cnghu mi knkingal bucyo bu mi suhwa cangkwan ka pnspuwan niya.
“Keyngpo Hunran ”pnwaya, 200 hiyi ka kingal gikay ka rihwa cikwan Hunran.
Gikay u malu knpriyux smalu keyngpo, ptalax neyko mi ini sruwa ndanan pusa kari soto; binaw uka brahan knpriyux sndhu kari suhwa.
Neyko mi ana ima txtaxa gying u malu pusa kari kaygi smalu waya.
4 kngkawas mtxan ka gying, spuda piri taypyawcu umaw.
Hunran Sohuy Mincu tang, Cngtong Hunranjn tang, Hunran Mincu Ryeynho tang ka pusu bay cngtang Huran saya.
Mniq kngkawas 2019 idas 4 diyax 14 mnuda seyngkyo Huran gikay cida, Somin tang ka mbiyax tikuh mi wada mtubeyhing bay tang, kiya mi idas 6 diyax 6 u msupu Congcyeyn tang, Ryuso Ryeynmong, Cwoyi Ryeynmong mi Jweyteyn joku jnmin tang phiyu cucng ryeynmong, Somin tangcusi Anti Rinney ka phyuwan congri Hunran.
Suhwa tisi psnakan kingal seykining minsu mi singsu suhwa cngyi hwating, kiya mi kingal seymung bay seykining kongcong mi quri singcng susong na singcng hwating.
Hunran u taru Hwasi koka, hwating pa psnakan tihwang hoing, ticyu sangsu hawing mi tubaraw bay hoing.
== Singcng cyuhwa (行政區劃) ==
Hunran u wisu muda tuddha ci singcng ticu, kiya ka congyang seyhu mi sucn seyhu.
Malu nanaq spuda lnglungan dha dmuwi splawa “cngsu” ka dhiya uri.
Ddiyun kokong hbangan sucn u ya bay kana ddiyun kokong dmka hbangan.
Pnyahan hbangan sucn pa kndadax nngalan jeyking sucn, mi niqan ka pniyah dnyawan Congyang seyhu, mi nngalan hbangan kndadax icil.
Mniq kngkawas 2017 cida u niqan 311 ka kana sucn Hunran, sucn pa to bay so ini khrinas 6000 knhbrawan hiyi.
Uxay wana sucn nanaq, niqan ka ddha tuckcka cng singcng cyeyko.
Sucn u pspuwan 70 ka cusingcngcyu, kiya mi 19 tubaraw singcngcyu.
Kana so cusingcngcyu mi singcngcyu u pniyah cngyeyn sucn ka miyah qmlahang nanaq, wana tikuh hari ka biyax dha singcng.
Binaw Awran Cucucyu pa spuda dha pnwaya yingky ka uuda dha phiyu Cucucuy seyhu mi Cucucuy gikay.
Sediq Sami u mniq Rapuran cyu tudaya mquri qpahun kari mi bungka u phiyu dmka cucu ka nniqan Sediq Tnpusu Sami.
Mnniqan 12 snghun ka Hunran.
Kngkawas 1997 tbrnahun pnuayus ka singcngcyu babaw na cida daw wada lihun 6 balay da.
Putting hiti kngkawas 2009 cida u wada plixun kana ka snghun, kiya mi kndadax 2010 prading pnuayus 20 ka singcngcyu.
Kngkawas 2011 idas 1 diyax 1, wada pspuwan ka nniqan narac burah mi nniqan burah, singcngcyu u wada knpriyux 19.
Kiya mi Awran seyhu pa mangal knbeyhing bay cucu.
== Cyunsu (軍事) ==
Hunran kwohwang cyun u cuyey mpheytay (kiya kana Cyukwan mi cisu jnyeyn), Canpey ucwang ruryang u 34700, ckcka niyi u 25% knhbrawan ka cuyey mpcaping.
Hunran pa niqan pnwaya lmawa mpcaping, qulung so dhuq 18 kngkawas ka snaw Hunran kongmin u kasi ka mpcaping 6 idas dhuq 12 idas, kiya mi malu ka mqpah 12 idas minus huwu uri.
Mnhdu pcaping daw smruwa nanaq Hayway weyho huwu ka spruwan dha balay, weyho butay mniq jeyngseykay muda qpahun Ryeynhoko, Peywey mi Omong summing.
Kngkawas pa ya bay niqan 650 knhbrawan qridin umaw smruwa musa mpcaping, kiya mi pusa hangan na u kngkawas nduyay niyi u kndudul mrana, qridin smruwa kana cyeynsey puping mi tocongping ka canto butay.
Rucyu Hunran u kiya kana ka kawtu ringhwo yeycancyun, kiya mi dyawan balay tnualang kwohwangpu.
Kwohwangcyu Hunran u qmlahang bay kana dxral koka, quri so cyunsu canrwey pa dmuwi qpruwan mi dxral lmiqu, mi ou bay langu qsiya muda pthtur mpiyah knprmux na, ini satang mniq ayus hmtur payis miyah cnbu.
Sediq Hunran u pdkanun ka kana ddiyun hbangan kwohwang pa rmabang bay kana Omong.
Cyunsu rirwen Hunran u quri so cweynhwangwey hwangso kaynyeyn.
Dungus na cweynhwangwey sunca pa kiya ka seyhu mi keyjay knkana qnpringan u tumal ckcka hwangso cihwa.
Hunran kwohwangcyun pa kwohwang congsuring (saya u rucyun sangcyang Timo Ciweyning) ka dmudul, quri so cyunsu cuhwey ka congsuring u msdurux mquri soto Hunran seykining.
Kwohwangcyu u psnakan rucyun, haycyun mi kongcyun.
Hunran ayus hwangweytwey u nneyupu, binaw mniq so ddiyun kwohwang cida daw pqriyun kingal qnpringan kwohwang da.
Ana so ini tumal peyyey niya n aka Hunran, binaw wada tumal peyyey hwanying butay, mi Omong tocyeyntwey mi Peyyey hoping hwopan kwansi cihwa ka Hunran.
Kngkawas 2014 u wada psdhu matas patas Peyyey peywangru, kiya mi wada sndhu malu bay pnluban ryeynmong ka Hunran mi Peyyey.
Kngkawas 2015 cida u Hunran mi Peyyey u wada mnhdu ppsruwa kingal kari quri mtbiyax balay cida pa meysa dnyawan Peyyey butay ka Tongtawcu koka u smruwa patas pnsdhuwan, kiya wada krinah knsdhu balay ka pnluban dha.
Hunran u quri so Ahuhan mi Kosowo pa ida kiya ka mbiyax bay tumal.
Kngkawas cnduray niyi u Hunran ka mquri so ckcka Syuriya, Irako mi kmciyuk Isurankwo mccbu u mbiyax bay pkla nniqan na hiya nanaq saya mi dungus ndanan na ckcka niyi.
Kngkawas 2015 idas 5 cida Huran kwohwangcyu u wada padas 100 knbkiyan patas dnurun quri kana dsnaw koka Hunran, pklaun dha mniq mccbu cida u hnyuwan mi seykining dha.
puda iyax sucyey hwanwey u ngalan dha wisu psraman mccbu ka Hunran, binaw seuhu Hunran pusa kari pa so niyi muda wa bnkuwan ida nanaq uuda kiya, ana so uxay bay mnuda mntxan so niyi ka rikisi Hunran.
== Nniqan (地理) ==
Kana balay knrbangan dxral Hunran u 338,000 pinghwang kongri, tu8 knbeyhing kana koka Oco.
Qnthyaqan bay turuma mi tudaya pa dhuq 1,157 kongri, knbbrangan bay tuiril mi tunarac pa 542 kongri.
Nglan dha “Cyeyntaw cukwo” mi “Cyeynhu cukwo” ka Hunran: Mndungus bay spuwan kana ka langu qsiya u 188,000 knou (knrbangan na u hmrinas 500 pinghwang meyta) mi 179,000 knou ka tawyu.
Mbrnux balay ka dxral Hunran, Nniqan tudaya Rapur wa mniq ayus Hunran mi Nwowey ka dudux dwiyaq Haartiya u wa mniq Nwowey duriq icil knbaraw bay haypa u 1,365 meyta, wa mniq duriq icil Hunran ka haypa 1,328 sttu dwiyaq, kiya ka puting kndudux bay Hunran.
Knbbaraw bay yayung Hunran pa yayung Kaymi, knbbaraw na u 550 kongri.
Uxay wana langu qsiya, kana koka u qpringan bay tqapur llmiqu, kiya ka pndkanan kana dxral u 69%.
Malu phmaun ka dxral u ini kou, kiya kana pndkanan dxral 8% balay.
Tawyu u wisu mniq tuiril truma ka ou bay, wa mniq ckcka iyax Hunran taru mi Awran cyuntaw cutaw ka cyuntawhay.
Hunran u wa mniq tudaya muxun nniqan, mskuy ka misan, mncun knskuy balay, rbawan ka muxun hari.
Nniqan Hunran u iyax peywey 60° dhuq 70°, niqan 1/4 nniqan ka mniq ckcka peycicweyn, tudaya balay ka nniqan pa rbawan u niqan 73 diyax ka hidaw u ini tuting trahuc tipingsyeyn, misan cida u niqan 51 diyax ka ini hdawi hidaw.
Hunran pa niqan kana nbabaw dxral weytu tudha ka sotu Hoarsinci, msnun sotu Pingta Reykoyaweyko.
== Keyjay (經濟) ==
Hunran u kiya ka kawtu kongyeyhwa, jiyuhwa ka sucang cingciti, jncyun cancu rmabang bay pndkanan nngalan Omong, mntna hari mtsiyaw na koka Jweyteyn.
Pusu bay dmkuh keyjay dha ka quri qpahun smmalu, pusu bay u qhuni, xiluy, kongcng, tyeynsyun mi tyeyncu kongyey ka pusu.
Hunran tongsin canyey u Nokiya ka niqan bay hangan mi niqan bay knkla dha, Hunran u mntna knhbrawan sediq koka ka dmuwi wangci wangru mi knou bay knhbrawan koka dmuwi qnawal ddilun.
Snparu bay quri mawyi ka Hunran, Ya bay 1/3 GDP ka pniyah cuko.
Niqan nanaq ka qhuni dha mi tikuh kwangcan, weynjayryaw, nengweyn mi quri so kongyey cucyeyn u sntama cinko kana.
Hunran mi kana keyjay jeynseykay u niqan balay pnluban na kana, quri so kwomin sngcan congcu 1/3 ka kwoci mawyi.
Msupu Omong mawyi u kiya ka 60% kana bay comawyi na.
Pusu na balay waymaw hwopan ka Doyicu, Orosiya, Juytyeyn, Ingkoku, Amirika, Horan mi Cyokoku. Mawyi cngco pusu bay u snalu Omong ka waya niyi, Hunran mniq ckcka Omong pa quri so nongyey cngco mi ida nanaq lmutuc ndanan cbiyaw dmkuh bay jiyu mawyi.
Hunran u mniq kngkawas 1999 ka tumal dmuwi pila Omong ticu, saya u murux nanaq dmuwi oyeyn koka Peyo ka Hunran.
Alaw ka quri karac mi dxral, qpahun ppwalang Hunran u wana balay mttuku ddiyun dha nanaq.
Rinmuyey ka pusu bay dmkuh quri cuko, malu sbuway nongcwenjn umaw tudha qqpahun.
Quri so rusuq kongyi ka Hunran u niqan bay hangan jeynseykay, xxiluy curi kongyi u mndungus bay uri.
Alaw ka ou bay ka hnriyan qhuni, qqiya sapah mi seykey mi qpahun smmalu u niqan bay hhangan jeynseykay ka Hunran, 20 sucicu cida Hunran nseykey ka qqiya sapah qtan saya u so bay nsyeyntay balay.
== Knhbrawan sediq (人口) ==
Spuda tuhiti bay kngkawas 2017 knhbrawan sediq Hunran pnusa hangan congsin sucyu, ya bay niqan 552 knbkiyan ka knhbrawan sediq.
Niqan dha kari ka srwanan seyhu: 88.3% knhbrawan hiyi ka dmuwi kari tnpusu dha nanaq kari Hunran mi 5.3% knhbrawan hiyi ka dmuwi kari tnpusu dha kari Jweytyeyn.
Ini khbaraw hiyi ka sediq Sami, sediq Orosu, sediq Yodaya mi Tatan joku.
Mccbu mmisan u ya bay niqan 12% knhbrawan hiyi u kasi ka dyaun sanun psramal nniqun dha.
Mccbu pririh, quri uka qpahun mi Hunran ida mdukuricu ini kdhu lnglungan dha ka duma u mnuda hbaraw bay yimin ka mnniq kngkawas 1970 mlatac Hunran.
Kiya mi beytaq kngkawas 1990 cida, alaw ka wada kasi krana ka keyjay dha mi seyji mi sehuy huri u mndhu bay uri, prading psmruwa mangal sediq mqraqil mi sediq tnhdilan.
== Kari (語言) ==
Kari quri pnwaya seyhu Hunran u kari Hunran mi kari Jweytyeyn.
Mniq kana koka Hunran pa kari Hunran ka pusu bay mpdudul niya, kari Jweytyeyn u wa diyun bay mniq tuiril mi tuhunac nniqan mksiyaw ucilung mi Awran cucucyu.
Hunran u niqan 88.3% knhbrawan hiyi ka dmuwi kari tnpusu dha nanaq kari Hunran, kari niyi pa kari Ulaar yusi so kingal nanaq kluwanan quri kari Hunran uri.
Kari Hunran ka ckcka kari Omong u spac uxay Ino yusi ka kari Hunran.
Mntna mslutuc kari Huran mi msdalih ka kari Kareyria mi kari Aysaniya, msthiyaq hari pnluban ka kari Sami mi kari Syongyari.
Hunran pa niqan 5.3% knhbrawan hiyi ka dmuwi kari tnpusu dha kari Jweytyeyn (Hunran Jweytyeyn joku).
Kari Peyo mi kari Kareyria u niqan nanaq knsbliqan dha qmita ka seyhu.
Mniq tudaya Hunran duma alang mkbrnux u kari Sami ka kari ddiyun seyhu uri, ya bay niqan 7000 knhbrawan hiyi sediq Sami ka wada psdhuwan sa Sediq Tnpusu.
Ya balay 1/4 kari tnpusu sediq Sami u ou klwanan kari Sami mi tkkingal kluwanan ka kari dha.
Kari srngaw dha kari Sami mniq Hunran pa niqan kari tudaya Sami, kari Inari Sami mi kari Sukoarto Sami.
Mniq Hunran u niqan 5000 dhuq 6000 knhbrawan hiyi sediq ka rmngaw kari Romu.
Kari Romu mi kari Hunran tmbawa mniq ckcka keyngpo u wada psdhuwan smruwa uri.
Mniq Hunran u dmuwi ddha kluwanan kari tmbawa: Hunran tmbawa (niqan 4000 dhuq 5000 knhbrawan hiyi sediq ka dmuwi) mi kari Hunran Jweyteyn tmbawa (ya bay niqan 150 hiyi ka dmuwi).
Ya balay niqan 800 hiyi sediq Hunran Tatan ka rmngaw kari Tatan, pusu bay diyax pnyahan dha miyah Hunran ka dhiya pa ida mniq qnlhangan Sahwang jidayi kngkawas 1870 dhuq kngkawas 1920 cida.
Ini khbaraw minjoku (quri so Hunran Jweyteyn joku, sediq Sami mi sediq Hunran Romu) u biyax dha pa wada qlhangan mniq ckcka keyngpo.
Knhbrawan bay sediq dmuwi ka kari tnhdilan minjoku u kari Orosiya (1.4%), kari Aysaniya (0.9%), kari Arapo (0.4%), kari Swomariya (0.3%) mi kari Eygo (0.3%). Kari Eygo ka qtanan bay laqi muyas ttiping tuturu kngkawas slhayan dhuq turima kngkwa (tu9 kngkawas dhuq tu11 knkawas) ka pisyo kari icil (mniq duma sapah pyasan pisyo kari icil u malu muda umaw ini pntna kari uri) Kari Doicu, kari Hwaransi mi kari Orosiya pa malu kndadax slhayan tu8 uri (kngkawas 14) prading ngalun tudha kari icil smluhay.
[[Patas bntasan:Turku Cathedral on December morning.jpg|thumb|File:Turku Cathedral on December morning.jpg (圖爾庫主教座堂是芬蘭著名的歷史建築之一)]]
[[Patas bntasan:Jean Sibelius by Eero Järnefelt 1892.jpg|thumb|File:Jean Sibelius by Eero Järnefelt 1892.jpg (西貝流士 (由埃羅·耶爾內費爾特所畫) )]]
== Snhiyan (宗教) ==
Iyux tqlahang congcyaw jiyu koka ka Hunran, nasi so ini scuqi bay smliq waya horicu ka ndanan, malu snhiyi ana ini pntna snhiyan ka an aim, ana ini pdayi smruwa seyhu.
Kiristokyo pa kndadax 12 seyki prading swarang muyax Hunran, binaw dhuq 19 seyki cida snhiyan dha cbiyaw pa, mniq tnualang mpqpah pnwalang u ida nanaq shiti ini awah ka Kiristokyo brah cida na.
Puting hiti kngkawas 2019 cida knhbrawan sediq Hunran 68.6% ka sinjya Hunran Huing Sinyi huy (Rutocong).
Knhbrawan sinjya pnrhulan Rutocong u ya bay pndkanan 1% hiyi ka kawas kawas kndudun mlih. Tudha knhbrawan hiyi sinjya pnrhulan u Tongcngkyo, ya bay pndkanan kana 1.1% sediq Hunran ka knhbrawan sinjya dha.
Mniq ckcka keyngpo u wa spatas ka pnwaya quri snpruwan dha qmita pnrhulan Rutocong, kiya mi quri so pnrhulan Tongcng pa wada ssalu waya snpruwan dha qmita uri.
Qqita dha ddha niyi pa nirih sa snhiyan koka ka spruwan dha qmita, binaw mniq pnwaya horicu u wada dha spruwan uri biyax congcyaw snhiyan jiyu, ana ima kana sediq u malu ka snluhay snhiyan quri ini pntna snhiyan uri.
Ini snluhay snhiyan ana manu niya u wisu kawas kawas kndudul mrada uri. Dhuq puting hiti kngkawas 2018 cida pa pndkanan na Ini snluhay snhiyan u 27.4% (ya bay knkana duma ini klayi ka snhiyan dha uri).
Ya bay niqan ka 47000 knhbrawan hiyi sediq Hunran u, msdalih pndkanan 1% kana knhbrawan sediq Hunran pa, snluhay snhiyan pnsliyan quri Usyuncyey undo, kiya mi ini uda ppatas balay ka pnsliyan niyi.
[[Patas bntasan:Frans Eemil Sillanpää 1939.jpg|thumb|File:Frans Eemil Sillanpää 1939.jpg (諾貝爾文學獎得主西蘭帕)]]
== Bungka (文化) ==
Qnlqilan bay ka karac Hunran, ndanan dha u niqan ka koka icil miyah knrmux niya na, tokubeycu ka nniqan dha mi ndanan dha, kiya ka wada so niqan bay toso ka sicu minjoku mi bungka.
Sicu dsediq Hunran u ini pskuraw, ini psparu ka uuda dha uri, binaw balay bay kcka qchur dha u htngayan balay smdhu minjoku dha nanaq, snturung cyeyncyohwa ka saya pa, ini knhmuc so qluluy mnrdang msnul, kiya mi mdhu bay qmlahang pnsltudan bungka dha nanaq.
=== Sisu cingsun (西蘇精神) ===
Sisu (kari Hunran) cingsun ka bungka nHunran, mqriqu bay sbrahun kari icil, binaw malu srngaw sa mdhu lnglungan, pskingan lnglungan, mbiyax lnglungan mi ini kboli snturung mqraqin. Kari Sisu pa wada dha thnganan quri qqiya ana manu Hunran uri, mray so rulu haya Sisu snalu dha nanaq Hunran mi kingal thnganan Sisu ka beyhing pwoping asu.
Niqan ka snruwan kari, mqrinuc bay ka Hunran cbiyaw, uka brahan psdkanun ssiyaw koka ka tyeynjan cuyeyn dha, kiya ka sndhu so saya niyi tukubeycu bungka. Alaw ka uka hari ka cuyeyn sanun cuko, kiya ka wana “dmuwi hweycu knpriyux GDP”, ptura sprun qmita ka niqan knkla na sediq, kyoiku ka spruwan bay uuda syakay Hunran.
[[Patas bntasan:Helsinki University of Technology auditorium.jpg|thumb|File:Helsinki University of Technology auditorium.jpg (阿爾托大學教學樓)]]
=== Yisu (藝術) ===
Hbaraw bay niqan hhangan yisucya ka Hunran: Spruwan bay ingyeycya Sipeyryosu ka mtrawah smmalu uyas minjoku burah bnkwanan, wada dha ngalun sa tama uyas minjoku Hunran; kari sweycya Ayriasu Rongroto pa pssli mku mttuku bay sklwiun rakaw minjoku ndanan uyas “Karowara” ka wada spruwan bay sucyey wenswey susu; niqan bay hhangan mpsalu sapah Aarwaar Aarto pa dmuwi bttuku bay tnpusu ida ncbiyaw Hunran rangman hongko ka seykey quri syeyntay cuyi ckcka cyeyncu seykey caryo tusu icu. Niqan hbraw bay uka mklanan yisucya uri. So tukubeycu na bay pa, quri so ptura bay minjoku dha nanaq Hunran ka seyki hongko, so ka mkmaxal kngkawas kongyipin mi sapah smnalu u; spuda qnita jidayi sediq saya u, ida so bburah knmalu, niqan bay lngelungan ka ssmnluwan. Smnalu pnuda bawa Hunran seykey tasu pa to bay so msnlxan knmalu ddyuwan ka seykey hongko, knmalu bay jayryaw mi mndungus qtan qnpah kiya ka niqan bay malu hhangan jeynseykay.
=== Wenswey (文學) ===
Malu ta so niyi rmngaw patas kari Hunran u Mikaayar Akorikora mniq congcyaw kayko cida, wada sbrahun kari Hunran ka Kari Utux Baraw patan Burah pnsdhuwan u kiya ka pcriyu.
Binaw dhuq 19 seyki mi Hunran minjoku rangman cuyi brah u uka hari ka spruwan smnru ssmnalu.
Kiya ka niqan sntangan niya musa smli uyas Hunran mi Kareyria kiya mi mku smalu Hunran minjoku cucu “Karowara”.
Kndadax hiya cida hbaraw bay sujn mi syawswocya ka prading dmuwi kari Hunran muda smmalu, ckcka hini niqan bay hangan ka mpbatas pa niqan Araykosisu Kiwey mi Ayyino Reyno.
Mniq knptutuy minjoku iyax cida u hbaraw bay mpbatas pa dmuwi kari Jweyteyn matas, mray so minjoku mbatas uyas Yohani Rutoweyko Runeypeyri mi Sakorisu Topeyryosu.
Dukuricu ka Hunran daw, miyah dungan ka tqapur syeyntay cuyi mpbatas, kiya mi niqan ka niqan bay hhangan niya pa dmuwi kari Hunran matan ka Mika Waartari mi dmuwi kari Jweyteyn matas ka Idito Sotokorang.
Huransu Aymiar Siranpa u mniq kngkawas 1939 cida pa wada mangal Nopeyar wensweycyang.
Babaw Tumndha mccbu daw pdkaun ka Hunran wenswey mi kocicawryo u krinah bay mquri tukubeycu minjoku dha nanaq ka Hunran, niyi u Weyyino Rinna ka mirih niya.
Kiya ka “Karowara” mi Waarri uri mi, dmuwi kari Jweyteyn matas ka Tuwey Yangsong pa mpbatas ou bay wada brahan kari icil ka bnatas niya.
Niqan hhangan ka syeyntay mpbatas u kiya ka Ato Pasirinna, Iarka Reymeysu, Kari Hwotakayning, Sohuy Awkosaning mi Yari Toarwo.
Spruwan dha bay ka Hunran wensweycyang u kawas kawas muway snadu quri knmalu bay patas bnatas.
=== Kyoiku (教育) ===
[[Patas bntasan:Iittala Ultima Thule.jpg|thumb|File:Iittala Ultima Thule.jpg (伊塔拉公司出品的玻璃製品)]]
[[Patas bntasan:Angry Birds Land Särkänniemi 11.jpg|thumb|File:Angry Birds Land Särkänniemi 11.jpg (憤怒的小鳥—在芬蘭開發的一款手機遊戲)]]
Pntnaun qmita ka koka Omong pa, uka hari slhayan ppyasan ka mniq Hunran, laqi mpuyas u kasi ka mdungus bay mpitu kngkawas daw kiya ka musa sapah pyasan.
Sapah pyasan u knhbrawan hiyi ka msupu qmlahang.
Uxay wana skari Hunran, tmsa kari Eygo uri ka sapah pyasan, so bbeyhing hari laqi u smluhay kari Hwaransi mi kari Orosiya, duma sapah pyasan u tmasa quri kari kluwanan icil uri.
So rrisaw mi wouwa ka mpuyas pa, pkrana pslhayun kingal kari kluwanan icil dungan.
Cirupyeyn “Waterfront Cities Of The World” ka rmngaw kari, sediq Hunran u ini skuxul pskuhaw knklanan. Mray so, ana so knbsyaqan pkkla ka dangi uri pa, ini dha hari klayi ka pyasan na mi knklanan niya.
Quri so pnwaya kyoiku tnualang dha pa uxay cinging cuyi uri, spuda nanaq knkla na mi, tntaxa hiyi mptusa ka laqi muyas ou kngkawas, msupu laqi mpuyas mdhu kndkilan.
=== Sapah Rudan Kurusumasu (聖誕老人之家) ===
[[Patas bntasan:20140529 harjutorin sauna.jpg|thumb|File:20140529 harjutorin sauna.jpg (赫爾辛基卡利奧區的公共桑拿)]]
Niqan sediq pa ngalun dha wa mniq nniqan Hunran dwiyaq Birac ka Rudan Kurusumasu.
Mniq kngkawas 1927 cida, niqan ka kingal radiyo Hunran tyeyntay pusa kari, Rudan Kurusumasu mi 2 knbkiyan syun rqnux pa wa msupu mniq tnuayus Hunran mi Suryeyn Rapuran sng “dwiyaq Birac” hiya, alaw ka niqan “Birac”, Rudan Kurusumasu pa kiya ka malu mniq Peyci mbahang kana lnglungan txtaxa laqi jeyseykay.
Kndadax hiya cida, kari pnngalan kari “dwiyaq Birac” ka wada ngalun aalang Rudan Kurusumasu.
Mniq kngkawas pinganyey cida, mptaqi ka llaqi han u qyanun dha siyaw rqda qnabil ka bbaraw ucux kucusta, kiya mi madas sngtangan mtmay snpiyan, Rudan Kurusumasu u kman daw tapa xima huda bnbilan syun rqnux, spuda na rqda qnabil psuwan kana bbaraw ucux kucusta txtaxa dlaqi ka omiyagey kurusumasu.
Qlingun bay srngaw kari ka, kana jeynseykay hbaraw bay koka ka pusa kari mi ngalan dha pusu tnualang Rudan Kurusumasu, kiya kana Amirika Arasuka, Kanada, Nowey, Korinran.
=== Sangna bungka (桑拿文化) ===
Wada mbarah smalu waya Sangnayu ka sediq Hunran, kiya ka pntura bay koka Hunran mncahaya. Niqan ka kari knkla ruda Hunran: Knama phiyu Sangna, thiti phiyu sapah.
Sangna ka ini kou mtmay knkari jeynseykay u kingal knkari Hunran. Pnsltudan Sapah Sangna cbiyaw pa snalu qhuni, ckcka hiya u kiya kana ka cngcihwang, trmanan mi ppryuxan lukus.
Sapah Sangna jidayi saya daw mniq so seykey u wada knpriyux balay da, duma sapah Sangna mniq nganguc u, niqan ka dmuwi rusuq caykwang. Kana koka Hunran pa niqan ini pntna kluwanan bbeyhing mi ttiping Sangnasu, pdkanun ka knkingal sapah u kiya ka niqan sapah Sangna.
Niqan ka ndhiya nanaq tnsapah mi, niqan ka trwahun dmuwi kana sediq uri.
Mniq pusu pnyahan Hunran pa, Sangna bungka u niqan ou waya, mray so snaw mi qridin msupu tuhuy Sangna u, mncun dha srwanun, qmita duima ka msupu hiya mi kngkawas uri mi tndadan, uka brahan pskngalan kingal kari rmngaw.
Mncun msupu ka snaw mi qridin, mncun psnakan muda ka snaw mi qridin. Kiya mi, mniq cngcihwang mlukus pa ya bay ngalun sa smliq waya qmita, mray so mniq kongkong Sangna u spatas paya hmtur plukus yongcwang.
=== Tiyu (體育) ===
[[Patas bntasan:2017 IIHF World Championship - SVK vs USA - 05.jpg|thumb|File:2017 IIHF World Championship - SVK vs USA - 05.jpg (冰球為芬蘭觀眾人數最多的運動項目,2017年世界冰球錦標賽芬蘭隊比賽時的情景)]]
Mniq Hunran pa niqan duma sqrasun dha tiyu undo. Mntna hari so pangcyo ka Hunsu reycyo ka kkomin undo Hunran, kiya mi knhbrawan bay sediq sdmhaw qmita u boru huda. Mniq kngkawas 2016 Jeynseykay boru huda cinpyawsay u, Hunran mi Kanada hiti bay pnsung cida pa, niqan 69% knhbrawan sediq Hunran ka qmita treybi pnsung cida.
Niqan ka qrasun dha kluwanan tiyu u kiya ka tyeyncing, weyyey hwaswey, tyawtay hwaswey, mtur boru mi rancyo. Ana so mniq sdhmawan qmita boru huda ka knhbrawan bay qrasun tiyu kluwanan, binaw cucyo ka mniq tumal sediq knbeyhing bay pnsliyan tiyu kluwanan, kiya spruwan dha balay tiyu kluwanan Hunran uri.
Spuda so txtaxa knou mnangal snadu mi kingpay mita pa, Hunran ka mniq rbawan Orinpiko rikisi u niqan bay bnrihan na koka. Hunran u tnna mniq kngkawas 1908 cida, ida wisu qlhangan Orosu tikwo trahuc na cucu takongkwo cida, tumntxan muda murux koka tumal Orinpiko undokay. Mniq kngkawas 1912 rbawan Orinpiko undokay u, muwaya bay mangal hangan “Sediq Skaya” ka Hanneysu Korayhomayning wada mbiyax mangal turu kingpay.
Mniq Tumndha mccbu brah pa mniq Undokay Orinpiko u niqan bay bnrihan na koka ka Hunran. Kngkawas 1924 rbawan Orinpiko undokay cida, Hunran u 320 knbkiyan knhbrawan hiyi ka kana koka dhiya; kiya mi quri so nngalan dha snadu u day nibang.
Kngkawas 1920 mi kngkawan 1930 cida, Hunran mptalang marasong u wada mbiyax bay undukay Orinpiko, Pawo Nuarmi ka mniq iyax kngkawas 1920 dhuq kngkawas 1928 pa wada mbiyax mi mangal 9 Orinpiko undokay kingpay, kiya mi iyax kngkawas 1921 dhuq kngkawas 1931 cida pa, wada smurus kwanhwang ciru. Nuarmi u knttu ngalan dha spruwan bay mita undoing Hunran mi rikisi knspruwan bay taxa tyeyncing undoing.
Knbkuy kngkawas pa dsnaw mi dqridin undoing Hunran u mniq qmada pyawcyang kluwanan pa niqan knmalu bay ndanan dha. Quri so kluwanan qmada pyawcyang niyi u wada mnangal 9 kingpay Orinpiko undokay ka Hunran, mn5 Jeyseykay cinpyawsay kwancyun mi mn24 smurus jeynseykay ciru.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/芬兰<nowiki/> (參考自中文維基百科)
* Tnhjil kari seejiq Watan Diro (瓦旦 吉洛) mtabug
[[Snakun:Truku]]
k9h7xz6szqb967n1psyzdvflzb7xzsl
Folalacay
0
399
100452
56537
2023-10-06T00:11:08Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100452
wikitext
text/x-wiki
= Folalacay(小港部落) =
Gaga mniq Taytung Cngkungcn ka [[alang]] Folalacay.
115 sapah ka kneegu na sapah, 278 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 52% niqan 145 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 48% niqan 133 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis48%, Bunun1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ct6b1gxlka63otjpvumt3e3podjgnp1
France
0
400
86908
85324
2022-04-22T08:08:11Z
D’Azur
1027
86908
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of France (1794–1815, 1830–1974, 2020–present).svg|thumb|Flag of France -Kwoci(法國國旗)|alt=Flag of France|284x284px]]
[[Patas bntasan:Armoiries république française.svg|thumb|197x197px|File:Armoiries de la République Française.svg-Kwohwey(國徽)]]
[[Patas bntasan:EU-France.svg|thumb|File:EU-France.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
= France(法國) =
Gaga kska Owcow ka [[France]], 46 00 N, 2 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 551,500 sq km(hangan na o Tg43)(knlbanga dxgal o 549,970 sq km, knlbangan qsiya o 1,530 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 66,836,154 hiyi.
Gaga [[Paris]] ka pusu alang paru, jiyax 14 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal France ga wada sugan 52.70% ka dxgal qpahan, 29.20% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 18.10% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Emmanuel Macron, pnaah hngkawas2017 idas 5 jiyax 15pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== '''Nniqan lnlingay ('''地理) ==
=== Hnyuwan lnlingay kana tndxral qnlhangan 領土地形 ===
Wa mniq Oco ka dxral Hwako u ngalan dha Tndxral Hwako, wa mniq Oco taru tuiril tuiyax 40° dhuq 51°N, 6°W dhuq 10°E, ya bay hntaring 1000 kongri pcbalay tuhunac tudaya tunarac tuiril, so bay rokaku ka hnyuwan tndxral dha, mkmuxultay ka tnkarac dha.
Tndxral Hwako tudaya u dhuq Peyhay, tuiril daya u dhuq Ingciri haysya, tuiril u dhuq Tasiyang, tuhunac u dhuq Ticonghay, kiya mi msqapah tndxral tunarac daya ka Pirisu mi Rusnpaw, tunarac ka Doyicu mi Jweysu, tunarac hunac ka Itari mi Moroko, kiya mi tuiril hunac ka Sipanya mi Antawar.
Ayus tuhunac mi tunarac Hwako ka dudux tudu dwiyaq pa niqan tudu dwiyaq Pirinyosu, tudu dwiyaq Aarpeysu mi dwiyaq Curo, yayung u niqan yayung Rayin. Mniq kcka Ticonghay u, niqan Kosicyataw mi kari bay mkngahu ucilung cyutaw.
Mniq kana nniqan jeynseykay pa kari bay hayway sng mi tndxral nganguc icil ka Hwako, kana tndxral dniyi u singcng cyuhwa mi kwansya pnluban qqlahang pa ini nanaq pntna duma, so niyi ka nniqan dha:
* Tuhunac Meyco: nHwako Kayyana.
*Tasiyang: Sngpiyey mi Mikorong mi Aatiryeysu cyutaw ka Kwatiropu, Matingniko, Sngmating mi Sngbasomi.
*Tapingyang: Hwasu Porinisiya, Sinkoritoniya, Walis mi Hutuna mi Koripotun taw.
*Intuyang: Ryoniwang, Hwasu Intuyang cutaw, Koroco cyuntaw, Kayarkayrang cyuntaw, SngPoro taw mi Amusutotan taw.
*Nancico: Atayriti (niqan pnrngawan kari), kcka niya u, msqapah Hwasu Kayyana mi Pasi mi Surinan ka tndxral dha, tndxral Hwasu Sngmating mi Hosu Sngmating u msqapah.
=== '''Kndkilan karac ('''氣候生態) ===
Spuda Bnkuwan kluwanan karac Kopn, nniqan knbrnux knkana tndxral Hwako pa to bay so nHayyang sing ka kkarac, muxul ka misan mi mtltu ka rbawan, tnkawas u niqan quyux, nniqan bbrnux mi cyoring ka tuhunac, nTiconghaysu ka kkarac,
kndnguwan ka rbawan mi qmuyux ka misan.
Pdkanan ka kntlxan iidas: Idas 1 tuiril mi tuhunac u ya bay 4-7°C, tunarac mi tudaya u ya bay 1-3°C; idas 7 tudaya mi tuiril u ya bay 16-18°C, tuhunac mi tunarac pa ya bay 21-24°C.
Pndkanan ka qsiyaq qnyuxan kngkawas pa 600-800 kongri, lmiqu u dhuq hmrinas 1500 kngri. Bnkuwan
=== kluwan kkarac u so bntasan trahuc niyi: ===
* Mkngahu ucilung Hwako pa to bay kkarac mnHayyangsing kana, kiya mi tuiril pa pnrdingan tudaya u Hwarantosusu, dhuq tuhunac Pasuko ka tura bay nniqan mkngahu ucilung; mquri nniqan tuhunac pa alaw weytu kiya ka krinah muxul; mquri tuiril daya daw mtltu balay tuhunac kiya, pndkanan mbiyax ka sbhuran niya.
*Mquri nniqan ruma u kkarac mnHayyangsing kiya na, binaw psnakan quri nniqan mkngahu ucilung kiya, ngalan dha “Panhayyangsing kkarac” . Mray so mniq Pari mi knkarac nniqan mkrbuq lmiqu u knpriyux balay, krpuhan sisan u ini hari quyux. Nniqan kkarac niyi ka nniqan kkarac mbiyax Hayyangsing mi nniqan kkarac Tarusing kwotu titay.
*Tukcka mi nniqan tudaya brnux kkarac Hayyangsing mi nniqan mkrbuq Pari ka kkarac Hayyangsi ng mntna knpriyux, so kiya mncun dha splawa “tnkarac Pari” (parisien)
*Nniqan tudaya mi tunarac pa mquri kkarac Tarusing, rbawan wa kntlxan balay mi ou bay quyux, misan u knskuy bay kndnguwan balay.
*Nniqan mkngahu ucilung Ticonghay na tuhunac Hwako (Mray so dxral aayu hunac yayung Rona) kkarac mnTiconghay.
*Ddwiyaq tudu Aarpeysu, ddwiyaq tudu Nyosu, ddwiyaq tudu Hoju, dwiyaq Curo mi nniqan tuckcka brnux baraw u mnlmiqu kkarac.
*Tndxral quri nganguc Hwako pa to bay mnmtilux kkarac, tnkawas u mtilux bay mi sqquyux balay, Hwasu Kayyana u mtura balay mnJotaysing na Jotayyurin kkarac; kiya mi Sngpiyey mi Mikorong kiya mi Hwasu tuhunac mi tndxral naci ka mnhuciti kkarac, tnkawas knskuy mi kndnguwan.
=== '''Sngcng cyuhwa ('''行政區劃) ===
Tacyu ka ici singcngcyu Hwako(région), kana qnlhangan pa niqan 18 Tacyu (kiya ka
knkana Kosicya singcngcyu), kcka niyi pa niqan 5 ka Hayway tacyu (DOM); cuxan han u niqan 21 ka kana balay tacyu tndxral, kngkawas 2014 mnuda meytaq hyo daw wada pspuwan duma ka tacyu mi mk13 ka tacyu tndxral da.
Psuwan ka tacyu pa niqan 101 ka sng dungan (department), spuda bnkuwan bnatas jiyi muda mku banggo, ddiyun mku banggo yocng (ddiyun mku banggo paya rulu uri).
Qnlhangan muda mmurux waya ka Hwako, ana manu bnatas brah way u ini angal pusu biyax kana.
{| class="wikitable"
|+
!Tacyu (kiya ka knkana Hayway tacyu)
!'''Sohu'''
!'''Knlbangan'''
!'''Knhbrawan sediq'''
|-
|Beyhing tunarac
|Sutoras
|57,433
|5,552,388
|-
|Yayung Awhuney-Rong-Aarpeys
|Riang
|69,711
|7,757,595
|-
|Pokngti-Hwaranci-Kangti
|Tijong
|47,784
|2,816,814
|-
|Puryeytani
|Reyen
|27,208
|3,273,343
|-
|Tukcka-Royaar mkeayu yayung
|Awarryang
|39,151
|2 570,546
|-
|Kosicya
|Ayakosyaw
|8,680
|320,208
|-
|Tubaraw Hwaransi
|Riar
|31,813
|5,973,098
|-
|Hwaransitaw
|Pari
|12,012
|11,959,807
|-
|Nomanti
|Ruang
|29,906
|3,568,476
|-
|Sinyakweytan
|Poarto
|84,061
|5,808,594
|-
|Awkositani
|Turus
|72,724
|5,626,858
|-
|Nniqan yayung Royaar
|Nanto
|32,082
|3,553,353
|-
|Purowangsu-Aarpeys-Mkngahu ucilung Weyran
|Masay
|31,400
|4,935,576
|-
|Kwatiropu
|Pasutoar
|1,628
|403,750
|-
|Kayyana
|Kayyun
|83,534
|239,450
|-
|Matingniko
|Hwaransipaw
|1,128
|386,486
|-
|Ryoniwang
|Sngtanni
|2,511
|844,994
|-
|Mayoto
|Mamucu
|374
|212,645
|}
== Seyji (政治) ==
Hwaransi konghoko u muda dmka pnwaya soto ka pmurux waya konghoko, bnsiyaq balay muda pnsltudan mincu. Keyngpo Hwaransi tu5 konghoko pa pnuda meytaq hyo kana kongmin Hwako kngkawas 1958 idas 9 diyax 28 cida, smruwa psdhu dndulan qnlhangan Hwaransi tu5 konghoko. Peyyah cida mnuda smpusal snbarah ka keyngpo, wada bay pkrana pnluban qpringan seyhu mi gikay. Kana singcng cikwan pa niqan dha ka bukung nngalan kari, taxa ka soto konghoko, taxa ka congri.
Soto ka bukung yeynso qnlhangan Hwako, niqan biyax phiyu mi malax congri, dmudul kaygi neyko mi pkla biyax waya qnlhangan, kiya mi tubaraw bay nngalan kari butay uri, kndadax kana sediq qnlhangan muda umaw mi phiyu, mnuda mndha seyngkyo, hmrinas dmka sediq dmkuh ka phyuwan soto.
Bnkuwan diyax sqpah soto u mn7 kngkawas ka rading han, kngkawas 2000 idas 9 diyax 24 cida, mnuda cweymin kongto
ka Hwako mi, babaw na cida daw wada kndadax mn7 kngkawas mi wada mlih mn5 kngkawas ka bnkuwan diyax sqpah soto da, kiya mi malu mndha phyuwan balay ka soto.
Soto ka dmudul kaygi neyko, pkla waya qnlhangan; soto ka tubaraw bay bukung turu klwanan butay. Kiya mi, spuda keyngpu tu16 qnay, smturung beyhing bay pnspngan cida, niqan biyax dmuwi beyhing bay biyax psbalay ddaun ka soto, mray so pkla kari mtmay cingci cwangtay ka qnlhangan mi so rmading kana qnlhangan tongyeynring, kiya mi niqan biyax ptalax kokomin gikay uri. Soto saya u Aymannyo Makohong, kiya ka Hwaransi konghoko tu25 pnhyuwan soto, peyyah kngkawas 2017 idas 5 diyax 14 ka pnsdhu.
Pusu bay luqi tunux seyhu Hwako ka congri. Kndadax pnspuwan kmnrinas dmka kokomin gikay tangpay (quri so ryeynmong) pnhiyu ka congri, kiya mi soto ka muda psdhu. Spuda tu8 qnay keyngpo Hwako, niqan biyax psdhu duma sediq neyko seyhu ka congri. Spuda tu20, 21 qnay keyngpo, quri so dndulan congri, seyhu ka pusu dmudul mi qmlahang cngco qnlhangan; dmudul kana qqpahun seyhu, pdudul muda waya qnlhangan; seyhu u mquri seykining gikay, kiya mi niqan bay nrunan na quri sbku uuda kaygi gikay.
Cuxan han pa soto mi congri u mnuda ini pntna cngtang han, spuda cngtang soto ka hmnrinas dmka kokomin inkay, soto ka muda psdhu congri daw kiya ka mntna cngtang ka congri da, soto ka pusu dmudul qnhlangan, congri ka seykining mku neyko.
Aytohwa Huyripu ka wada psdhun congri Hwako Aymannyo Makohong kngkawas 2017 idas 5 diyax 15 cida dhuq saya.
== Waya qnhlangan (法律) ==
Pnwaya waya qnhlangan Hwako pa mnOru Hwasi, kiya ka mndhu bay waya qnlhangan, naqah muda smmalu waya qnlhangan ka hwakwan, wana nanaq malu spuda bntasan qnay waya muda pkla waya qnhlangan ka hwakwan (mniq so duma ringyu ka ou pnklanan suhwa mi muru so ndanan waya qnhlangan cbiyaw). Pusu bay waya qnlhangan Hwako pa muru “Hwako minhwatyeyn”. Spuda “Jncweyn syeynyeyn”, wana so smliq syakay ka nuda pa kiya ka htranan dha.
Waya qnhlangan tisi Hwako pa pnsnakan ddha pusu bay ringyu- suhwa mi konghwa. Tubrah u kiya ka minhwa mi singhwa, tubukuy u kiya ka singcnghwa mi keyngpo. Wana “Kongpaw na seyhu Hwaransi konghoko” ka pnusa patas u kiya ka niqan biyax waya qnhlangan na.
== Waycyaw (外交) ==
Pnrdingan bay kayying pnhiyu ryeynhoko ka Hwako, kiya ka taxa Ryeynhoko anjeyng risuhuy cangjn risuko uri, niqan biyax na murux hyo hmtur. Hwako ka 8 takongyeyko cucu, Sucyey mawyi cucu, Taypingyang kongtongti, Kari Hwaransicyeyn koci cucu mi Intuyang ingkay balay bay ntuman niya, kiya u Cyaropihay qnlhangan ryeynmong ryeynsi ntuman na qnlhangan uri. Pusu bay pnluban ppwaluk kana koci ka Hwako, niqan jeynseykay tudha knbeyhing bay waycyaw wangru kaHwako, knou cuway ciko u msnul Amirika.
Hwako ka Cingci hocwo mi pkrana cucu, Ryeynhoko cyawkowen cucu, Koci singcing cucu, Koci turyang hngcyu mi nniqan congpu Kari Hwaransi cweyn koci cucu.
Mniq kngkawas 1778 cida muwaya bay qnlhangan tuhuy Amirika cyeyncyaw, kiya mi mniq kngkawas 1964 dungan u muwaya bay tuhuy Cyokoku cyeyncyaw ka sihwang knbeyhing qnlhangan.
Tna mniq kngkawas 1547 cida, kiya ka pnhiyu mnwaya bay jeynseykay waycyaw pumen ka Hwako, mniq kngkawas 1589 cida, 4 hiyi kowu tacn Hwako u wada mkseymong hwa ka qpahun, kiya taxa kcka na u waycyaw tacn.
== '''Cyunsu ('''軍事) ==
Tubaraw bay bukung ucwang riryang Hwako u soto Hwako, kiya pnspuwan Rucyun Hwako, Haycyun Hwako, Kongcyun Hwako mi Keynpey qnhlangan. Kngkawas 2014 cida, kana bay ucwang riryang Hwako u ya bay niqan 22 knbkiyan cangpey heytay, tu24 bnkuwan jeynseykay. Niqan bsiyaq bay rikisi ka knkranan heytay Hwako, quri so rikisi Oco kiya mi knkana rikisi jeynseykay u mnou bay biyax runan niya, 509 oku pila Amirika ka dduwi dha hbangan heytay kngkawas 2015 ka Hwako, GDP dha u 2.3%, tu7 kana jeynseykay. Cangjnrisuko anjeyn risuhuy Ryeynhoko ka Hwako, pnspuwan tosyu cngyeynko Peyyey cucu uri, rngcan cida msupu qnlhangan Peyyey muda
kcka qnhlangan mi mquri nganguc qnlhangan ryeynho singtong.
Uxay wana Peyyo nanaq, mniq Ahuyrika, Congtong mi Paarkan pantaw ka mtbiyax bay mi muri tumal lnlamu murux uxay daw knou weyho singtong, muda qmpah pusu dmudul knttu uri. Kngkawas 1997 beytaq saya, ini balay uda lmwa mpheytay ka Hwako.
== Keyjay (經濟) ==
Spuda GDP mku ka Hwako pa tu7 kana jeynseykay ka knbeyhing cingciti na, quri so biyax dha mari u tu10 kana jeynseykay. Hwako u mnoyeyn mi quri so Omong pskingal sucang ka dhiya, kngkawas 2002, oyeyn ka rmirih hwarang mi wada mpila ddiyun kcka qnlhangan mi seyhu.
Kngkawas 2015 qnniqan bay hbangan jeynseykay kcka 500 hangan u, niqan 31 ka ciyey Hwako, spuda bnkuwan matas Sucyey mawyi cucu, kngkawas 2009 cida, Hwako ka kana jeynseykay tu6 knbeyring qnlhangan smalu cngpin cuko mi tu4 qnlhangan cinko.
Kngkawas 2008 cida, wada mangal 1,180 oku pila Amirika kasi tocu ka waysang, tu3 bang mntmay qnhlangan Pnsliyan cingci hocwo mi kkranan, msnul Rusnpaw mi Amirika; mntna kngkawas cida Hwako ciyey mquri nganguc tocu u 2,200 oku pila Amirika, tu2 bang mntmay qnhlangan Pnsliyan cingci hocwo mi kkranan, msnul Amirika.
Quri so qnbliqan hbangan tnsapah pa, Hwako ka nniqan bay hbangan kana qnlhangan Oco (kiya ka tu4 qnbliqan kana jeynseykay). Niqan mndungus bay qnbliqan dha kndusan ka sediq Hwako, knou bay ka pnyasan dha mi bsiyaq knudus dha uri.
== Knhbrawan hiyi sediq (人口) ==
Kngkawas 2016 idas 1 cida ya bay niqan 6,660 knbkiyan knhbrawan hiyi ka sediq Hwako, nasi ini spuwi ka tndxral nganguc mi nniqan nganguc u ya bay 6,450 knbkiyan hiyi sediq.
Tu20 knhbrawan kana jeynseykay ka Hwako, tu3 knhbrawan hiyi sediq kana Oco.
Knkrana knhbrawan quri so ikayhwa qnlhangan ka Hwako, so tukubeycu ka qnqhlangan Oco, knkrana putting laqi rabu mi ida nkiya mrana ryu u Hwako ka mrabang niya.
Kngkawas 2006 cida mntna bay Omong ka ida nkiya knkrana knhbrawan hiyi sediq, knkawas cida pa ida nkiya knkranan na u 30 knbkiyan hiyi sediq, kiya ka babaw na kngkawas 1973 mnhdu rabu caw u mrabang knkrana, kiya mi pnspuwan kana pntingan rabu ryu pa kndadax kngkawas 1994 cida 1.7 han u wada mkala dhuq 2.0 ka kngkawas 2010 da.
Kndadax kngkawas 2006 dhuq kngkawas 2011 ka knkrana ryu kngkawas knhbrawan hiyi sediq Hwako pa 0.6%, pntinga rabu ryu sediq tnhdilan icil ka pusu bay knkranan knhbrawan hiyi sediq, dhuq kngkawas 2010 cida, pntingan laqi rabu 27% ka tndxral Hwako pa qulung niqan taxa tama bubu ka mntuting qnlhangan icil, kiya mi niqan 24% ka tama bubu pntingan laqi rabu u qulung taxa ka uxay mntuting Oco mi mntuting qnlhangan icil.
=== Minjoku (民族) ===
Knhbaraw bay pusu rudan cbiyaw sediq Hwako pa sediq Kayarto (sediq Kawru), kiya mi niqan Rating (Roma) mi Juarman (Hwaranko) ka daran dha, splawa dha sediq Hwaransi, hmrinas kana sediq qnlhangan 90% ka knhbrawan hiyi dha. Kcka qnhlangan u niqan minjoku icil, kiya ka knkana sediq Yaarsas, sediq Pasuko, sediq Puryeytani, sediq Tayrongniya, sediq Kosicya, sediq Horayming mi sediq Ositan.
Spuda waya qnlhangan Hwako pa, takuymo muda smpu minjoku mi daran ka uuda u sdakar dha kiya. Pnwaya waya qnhlangan niyi u kndadax kngkawas 1789 takoming, mniq keyngpo kngkawas 1958 u wada sdhuwan balay dungan.
20 seyki prading u smturung knhbrawan bay sediq tnhdilan ka Hwako, so niyi ka syakay Hwako u wada kndudul mquri knou kluwanan hwa.
Wana iyax kndadax kngkawas 1921 dhuq kngkawas 1935 u, niqan 110 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq tnhdilan ka Hwako; mniq 20 seyki 60 kngkwasan cida, mnccbu Aarciriya u wada dmudul ya bay 160 knbkiyan “qaqay qalux” (sediq mnniq Tudaya Ahuyrika lutuc Hwaransi) ka brinah miyah qnhlangan; kiya mi dduma sediq Sipanya, Putawya, Tudaya Ahuyrika mi Tuiril Ahuyrika pa snturung diyax niyi u miyah thdil Hwako uri. Cuku Mongtyeyn yeyncyoso kngkawas 2004 ka mnuda smpu tndxral Hwako u niqan 5,100 knbkiyan ka sediq llutuc Oco (85% knhbrawan hiyi sediq kana qnhlangan), 600 knbkiyan hiyi ka llutuc Tudaya Ahuyrika (10% knhbrawan hiyi sediq kana qnhlangan), 200 knbkiyan ka llutuc Ahuyrika (sediq qalux, 3.3% knhbrawan hiyi sediq kana qnhlangan) mi 100 knbkiyan ka llutuc Asia (1.7% knhbrawan hiyi sediq kana qnhlangan).
Kngkawas 2008 cida, Qnhlangan Hwako tongci mi cingci yeyncyoso mi Hwako jnkoswey yeyncyoso ka msupu muda kingal thnganan “Ndanan mi pnyahan” ka tyawca, pkla Hwako u ya bay niqan 500 knbkiyan hiyi sediq ka llutuc Itari, 300 dhuq 600 knbkiyan hiyi sediq ka sediq llutuc Tudaya Ahuyrika, 250 knbkiyan hiyi ka sediq llutuc Ahuyrika (sediq qalux) mi 20 knbkiyan ka sediq llutuc Tuarci. Mniq Hwako, hbaraw hari ka quri sediq llutuc Oco pa to bay sediq Sipanya, sediq Putawya, sediq Romu, sediq Poran, sediq Sira.
== '''Kari ('''語言) ==
Spuda keyngpo Hwako tu2 qnay, ddiyun kari seyhu Hwako ka kari Hwaransi, mnRoman tnkari joku, knryuxan pneyyah kari Rating.
Kndadax kngkawas 1635 prading, Hwaransi sweysuyeyn u kiya ka pusu biyax knklanan kari hwaransi ciko, binaw uka biyax na phiyu waya. Uxay wana kari Hwaransi, niqan 77 kluwanan kari tnualang ka kcka Hwako, kcka niyi u niqan 8 kluwanan kari u wa psanak nanaq tndxral Hwako, 69 kluwanan kari ka psanak tndxral Hayway.
Seyhu Hwako u ini kdakar txtaxa sediq matas patas u dmuwi ana manu kluwan kari mi jiyi, binaw waya qnhlangan Hwako u pusa kari quri mniq sangyey mi nniqan qnpahan u kasi ka dmuwi kari Hwaransi.
Mniq qnhlangan u dmudul dmuwi kari Hwaransi, phiyu Kari Hwaransi cweyn koci cucu mi koci ciko uri ka seyhu Hwako, smatang pkrana hnyuwan kari Hwaransi mniq Oco mi knkana jeynseykay.
Spuda snpuwan u, ya bay niqan 2.2 oku knhbrawan sediq jeyseykay ka mkla rmngaw kari Hwaransi, kcka niyi u kiya kana ka pusu kari ddiyun dha mi tu2 kari ddiyun dha.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
atsgeui06mul9l9yc801dhmdtxf9b08
Frank-Walter Steinmeier
0
401
107043
107042
2025-04-03T19:09:42Z
Sura Shukurlu
2487
107043
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Frank-Walter Steinmeier in 2025 (cropped).jpg|thumb|Frank-Walter Steinmeier(弗蘭克-瓦爾特·施泰因邁爾), kngkawas 2025|alt=Frank-Walter Steinmeier in 2025 (cropped).jpg]]
== Frank-Walter Steinmeier (弗蘭克-瓦爾特·施泰因邁爾) ==
Mntucing hngkawas 1956 idas 1 jiyax 5 ka Frank-Walter Steinmeier ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Germany]] ta sayang o kiya ka Frank-Walter Steinmeier, pnaah hngkawas 2017 idas 3 jiyax 19 pnrajing kmlawa klwaan.
'''Frank-Walter Steinmeier''' (Kari Doicu: '''Frank-Walter Steinmeier, kngkawas''' 1956 idas 1 diyax 5-) ka taxa Doicu Cngtan Jns, Soto Doicu Ryeynpang Konghkwo. '''Frank-Walter Steinmeier''' pa mntuting Tudaya Rhine-Westfalen Co na Dortmund Su, kiya ka kcka Doicu Syakay Mincu Tang nniqan balay dndulan niya sediq. Kngkawas 2005 phyuwan Doicu Congri Merkel Beyhing Msupu Seyhu Neyke ngalan Waycyawbu Bucyo, kngkawas 2007 ngalan Huku Congri. Kngkawas n2013 tumn2 ngalan Doicu Waycyawbu Bucyo, lmutuc ngalan Waycyawbu Bucyo dhuq mbiyax mangal Soto Doicu
== Slxan pkla簡介 ==
'''Frank-Walter Steinmeier''' pa cuxan u mnuyas Pyasan Tubeyhing Cisn na Faswey mi Seyjiswey seymung, kiya mi mnniq kngkawas 1982 mi kngkawas 1986 wada muda mn2 pnsngan qlhangan Faswey, mniq iyax niyi cida '''Frank-Walter Steinmeier''' u mniq Pyasan Tubeyhing Cisn ngalan Kongfa mi Seyjiswey na cucyaw, kiya mi mniq kngkawas 1991 cida qlngan niya balay mangal ka meyngkyo Hakasey. Mniq muyas cida han pa, '''Frank-Walter Steinmeier''' u nngalan mpatas 1 hangan patas cac Tuiwil hangan patas niyi u Mincu mi Mnbalay.
Kngkawas 2008 idas 9 diyax 7 cida '''Frank-Walter Steinmeier''' u spuda Doicu Syakay Mincu Tang Cusitwan pusa hanganphyuwan Kngkawas 2009 Doicu Ryeynpang Giying Congri seyngkyo hosweynjn. Kngkawas 2009 idas 9 diyax 27 Doicu Ryeynpang Giying Seyngkyo u, wada ini baka ka Syakay Mincu Tang, wada mlih ka knhbrawan hiyi giying, snpeyyah 1998 dhuq cida mwaya balay wada plixanhnyuwan mqlahang seyhu. '''Frank-Walter Steinmeier''' pa wada malax qpahun niya kcka pnspuwan seyhu, bukuy daw mniq kcka Ryeynpang Gikay ngalan Cayyeytang mpdudul Syakay Mincu Tangtwan.
Kngkawas 2013 idas 12 diyax 17, burah ka Ciminmong-Cisemong-Semin Tang Beyhing Pnspuwan Seyhu ka wada phyuwan, '''Frank-Walter Steinmeier''' pa wada ngalan Waycyawbu Bucyo dungan.
Kngkawas 2017 idas 2 diyax 12 cida, '''Frank-Walter Steinmeier''' u mniq Doicu Ryeynpang Taykay, wada so 931/1260 hyo mbiyax mangal Doicu Ryeynpang Konghkwo Soto.
== Kndusan niya私生活 ==
'''Frank-Walter Steinmeier''' u kngkawas 1995 tuhuy fakwan Elke Büdenbender msturung. Dhiya ka mnqqita mniq pyasan tubeyhing, to bay muyas Seymung Horicu kana. Ddha dha u niqan 1 laqi qridin, mntuting
kngkawas 1996 cida.'''Frank-Walter Steinmeier''' u snluhay Kiristokyo Pnrhulan Kaykcong, saya u wa mniq Berlin na Zehlendorf. Kndadax 2008 prading, Frank-Walter Steinmeier u niqan 1 sweyncyu niya nanaq, kiya ka tu2 nniqan jyuso '''Frank-Walter Steinmeier''' wa mniq Brandenburg na Saaringen. Kngkawas 2010 idas 8 diyax 23 cida muda pkla kari ka '''Frank-Walter Steinmeier''', alawmnarux ka qridin niya, mpksangay mkpiya iyax sngayan sejikay ka hiya han. So kusun daw, snpeyyah qbubur niya mangal 1 quru, sbuway niya qridin na. '''Frank-Walter Steinmeier''' pa hiya nanaq uri u mnniq kngkawas 1980mpskeyng mnhdu muyas horicu brah cida, alaw doriq cyawmwo kweyyang, mnuda doriq cyawmwo yic, kiya ka inikpudu doriq niya.
Kngkawas 2015 idas 10 diyax 29, wada mangal 1 pyasan tubeyhing Heyras Jongyu Hakasey ka '''Frank-Walter Steinmeier''', kngkawas 2016 idas 12 diyax 19 cida, Doicu Pyasan Tubeyhing Paderborn (UPB) pa pndungus hiya Jongyu Hakasey uri.
'''Frank-Walter Steinmeier''' pa mbbiyax cida mnniq TuS 08 Brakelsiek borutuy mtur boru, pngalan dha hangan Prickel. '''Frank-Walter Steinmeier''' saya u Sark 04 na cyomi.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
stxau0fi1m7vhg4f66s94c32mrjmj20
François Hollande
0
402
85320
85182
2021-12-31T09:23:42Z
Rotondus
867
2017
85320
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Francois Hollande 2015.jpeg|thumb|Francois Hollande 2015 (法蘭索瓦·歐蘭德)|alt=Francois Hollande 2015.jpeg]]
= François Hollande (法蘭索瓦·歐蘭德) =
Mntucing hngkawas 1954 idas 8 jiyax 12 ka François Hollande ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[France]] ta sayang o kiya ka François Hollande, pnaah hngkawas 2012 idas 5 jiyax 15 pnrajing kmlawa klwaan. His presidential term ended on 14 May 2017.
= François Hollande(法蘭索瓦·歐蘭德) =
[[Patas bntasan:François Hollande Journées de Nantes.jpg|縮圖|'''François Hollande''']]
François Gérard Georges Nicolas Hollande (kari Franse: François Gérard Georges Nicolas Hollande; kngkawas 1954 idas 8 diyax 12-), France sey-ji jn-wu, kiya ka brah Soto Franse mi An-taw-r Cing-wang. Ngalan Franse Sya-kay-tang pusu mpdudul niya uri, mnngalan Sya-kay-tang Tu1 Su-ki (tang-kwey) hmrinas 10 knkawas. Kngkawas 2012 Franse So-to seyng-kyo cida mniq tumn2 meytaq hyo wada niya ini baka ka Nikura Sakeci, wada mangal So-to Franse tu24 jn So-to Franse, wada mnFarance Tu5 Konghe dhuq saya tu2 tuiwil palic So-to ka François Gérard Georges Nicolas Hollande.
Kngkawas 2016 idas 12 diyax 1 cida, alaw msngari 4% balay ka c-cng man-yi-tu François Gérard Georges Nicolas Hollande, kiya uri u wada dha ngalan Tu5 Kong-he ini balay qrasi na So-to ka hiya. So kiya daw so uxay mtdha ka Tuiwil pay, kiya uri u rmngaw kari`Ida snbeyhing balay quri qnbliqan qnlhangan ka pllayun lmngelung’, François Gérard Georges Nicolas Hollande pa wada so qnnaqah bay kuxul niya kasi palix lmutuc qpahun So-to, wada balay snpeyyah babaw ndanan Tumn2 Knbeyhing Mccbu Qnlangan dhuq cida qnlhangan Franse mwaya balay malax nanaq mplutuc qpahun niya So-to.
== Ndan cuxal(早年) ==
Kngkawas 1954 cida, François Gérard Georges Nicolas Hollande pa mntuting tudaya Farance alang mkbrnux Rouen, tama niya u ising mpqita narux birac mi muhing mi welu, mntumal 60 kngkkawas uuda Soto seyngkyo, kiya ka cida mpdkuh tunarac balay pay ho-sweyn-jn. Bubu niya ka mpdkuh tuiwil pay na sya-kay mpqpah niya.
Kngkawasw 1968 cida, musa thdil Paris ka tnsapah niya François Gérard Georges Nicolas Hollande, musa mniq Paris mkduriq knsblayaq na balay alang mkbrnux Neuilly. Hana balay han u mniq Paste muyas pyasan tukcka, hiti daw mniq Pyasan Tubeyhing Tu2 Paris mangal ho-ri-cu swey-s swey-wey. Kiya mi lmutuc mangal s-keyng nniqan bay hnhangan na Franse Pyasan Tukaw-tng HEC mi Paris Sey-ji Swe-weyn Science Po lmutuc muyas dungan. Bukuy daw wada mangal s-keyng Qnlhangan Sing-cng Swey-weyn L'ENA. Kngkawas 1980 cida, wada mangal tu7 pnyasan (Voltaire Kay) kndadax Qnlhangan Sing-cng Swe-weyn mnhdu muyas. Kngkawas 20 cida, François Gérard Georges Nicolas Hollande u ngalan France Laqi Muyas Ryeyn-he-huy Cu-si.
== Kndusan niya sey-ji(政治生涯) ==
{| class="wikitable"
|+
! colspan="2" |François Hollande
|-
| colspan="2" |[[Patas bntasan:François Hollande - 2017 (27869823159) (cropped 2).jpg|置中|無框]]
|-
| colspan="2" |Tu24 jn Soto Franse
|-
| colspan="2" |Diyax iyax qpahun: Kngkawas 2012 idas 5 diyax 15- kngkawas 2017 idas 5 diyax 14.
|-
|Congri
|Sang-Mark Ayho (kngkawas 2012-kngkawas 2014)
Mnnyo Wars (kngkawas 2014-kngkawas 2016)
Perna Kacnaf (kngkawas 2016-kngkawas 2017)
|-
|Brah niya
|Nikura Sakci
|-
|Lmutucniya
|Emmanuel Macron
|-
! colspan="2" |Andorra Cin-wang
|-
| colspan="2" |Diyax iyax qpahun: Kngkawas 2012 idas 5 diyax 15-kngkawas 2017 idas 5 diyax 14.
Mnsupu Cuan- Enrik Wiwis Sisiriya tuhuy qmpah.
|-
|Congri
|安東尼·馬蒂
蒂埃里·拉塔斯特
讓-皮耶·于格
|-
|Brah niya
|Nikura Sakci
|-
|Lmutucniya
|Emmanuel Macron
|-
! colspan="2" |Sya-kay-tang Tu1 Su-ki
|-
| colspan="2" |Diyax iyax qpahun: Kngkawas 1997 idas 11 diyax 27- kngkawas 2008 idas 11 diyax 27.
|-
|Brah niya
|Lionel Jospin
|-
|Lmutucniya
|Matina Oburey
|-
! colspan="2" |Ko-ko-min Gi-kay Gi-ying
Rmirih Correze Sng T1 Sweyn-cyu.
|-
| colspan="2" |Diyax iyax qpahun: Kngkawas 1997 idas 6 diyax 12- kngkawas 2012 idas 5 diyax 15.
|-
|Brah niya
|Ramon Makos Auber
|-
|Lmutucniya
|Sophie Dessus
|-
! colspan="2" |
|-
| colspan="2" |Diyax iyax qpahun: Kngkawas 1988 idas 6 diyax 12- kngkawas 1993 idas 5 diyax 17.
|-
|Brah niya
|(Pi-ri day-hyo-c)
|-
|Lmutucniya
|Ramon Makos Auber
|-
! colspan="2" |O-co Gi-kay gi-ying
Rmirih France
|-
| colspan="2" |Diyax iyax qpahun: Kngkawas 1999 idas 7 diyax 20- kngkawas 1999 idas 12 diyax 17.
|-
|Brah niya
|(Pi-ri day-hyo-c)
|-
|Lmutucniya
|Anni Ferera
|-
| colspan="2" |K-jn C-ryaw
|-
|Pntingan
|'''François Gérard Georges Nicolas Hollande'''
Kngkawas 1954 idas 8 diyax 12 (67 knkawas)
Franse Rouen
|-
|Cng-tang
|Sya-kay-tang
|-
|Qridin niya
|Segolene Royal (kngkawas 1978– kngkawas 2007)
Warayri Cwewere (kngkawas 2007– kngkawas 2014)
Curi Cyaye (kngkawas 2014–)
|-
|Sapah pyasan
|Pyasan Tubeyhing Asas Syeyn-syeyn-c
Paris Kaw-tng Sang-yey Keyng-kyo Swey-weyn
Paris Sey-ji Swey-weyn
Qnlhangan Sing-cng Swey-weyn
|-
|Hangan bntasan niya
|[[Patas bntasan:François Hollande signature.svg|置中|無框]]
|}
=== Sya-kay-tang Tu1 Su-ki(社會黨第一書記) ===
Kndadax Qnlhangan Sing-cng Swey-weyn mnhdu muyas daw, mtmay France Sn-ci Ho-ying ka François Gérard Georges Nicolas Hollande, seymung sey-ki-ning Sn-ci Kong-kong mi s-jn ci-ko.
Musa nanaq tumal François Mitlang kngkawas 1974 cida ini pndungus niya Soto seyng-kyo ka mwaya balay mtmay cng-tan niya François Gérard Georges Nicolas Hollande. Kngkawas 1979 cida, 25 knkawas ka Hollande u mndungus bay tumal Farance Sya-kay-tang, kngkawas 1981 cida mpdudul Sya-kay-tang Miterang ka c-cng daw, huya balay usa Ko-ko-min Gi-kay ka hiya uri da (wada ini baka nhiti Paw-so-pay Soto Yakobu Sihak).
Mniq babaw kcka kngkawas, François Gérard Georges Nicolas Hollande brah han u mniq seyhu tnualang qnpah han, bukuy daw kngkawas 1988 cida wada mndungus bay mangal Ko-ko-min Gi-kay gi-ying, hiti bay daw wada ngalan Sya-kay-tang Tu1 Su-ki. Mniq qpahun hiyi ka François Gérard Georges Nicolas Hollande u snpeyyah kngkawas 1997 dhuq kngkawas 2008 cida, kiya ka bnsiyaq bay ngalan qpahun Suki niya Sya-kay-tang ka hiya.
Mniq kngkawas 2007 seyngkyo cida, François Gérard Georges Nicolas Hollande u ida balay bay ngalan Soto ho-sweyn-jn uri han, binaw Sya-kay-tang hiti bay daw wada umau tnhiqan niya qmpah cuxal (mnsupu hiya niqan 4 laqi na bubu) Segolene Royal. Kngkawas 2011 cida, wada malax mpseyng-kyo ka ida bay mpdudul mptalang niya ka Tominik Straws-Kaen (Kwo-ci Hwo-pi Ci-cin Cu-c brah ri-ji), François Gérard Georges Nicolas Hollande u wada mbiyax Sya-kay-tang kndadax cbiyaw mwaya bay muda kcka tang muda seyng-kyo.
=== Soto seyng-kyo(總統競選) ===
[[Patas bntasan:Rennes - place de la mairie 6 mai 2012-06.JPG|縮圖|Kngkawas 2012 Soto France Seyngkyo.]]
Kngkawas 2011 idas 10 diyax 16, François Gérard Georges Nicolas Hollande pa mniq kcka tang-ney cu-sweyn cida, mndungus bay phyuwan So-to ho-sweyn-jn.
[[Patas bntasan:PR-2012-05-15 IMG 1620.jpg|縮圖|Hollande u tuhuy Sakci mniq kngkawas 2012 idas 5 diyax 15 mniq Elysee Kong muda pllutuc muway qqpahun.]]
Kngkawas 2012 Soto France seyng-kyo, idas 4 diyax 22 tumn1 meytaq hyo cida, François Gérard Georges Nicolas Hollande u tu1 knou ka mnangal niya hyo (28.63%), mnsupu nngalan So-to cida ka Sakci u (27.18%) mtmay tumn2 meytaq hyo.
Kngkawas 2012 idas 5 diyax 6, France u muda Soto seyng-kyo tumn2 meytaq hyo cida, François Gérard Georges Nicolas Hollande ka wada tu1 knou mnangal hyo (51.64%), wada niya ini baka ka mnSo-to cida ka Sakci, wada mnTu24 jn So-to France, hiya uri u wada mnTu5 Kong-he lmutuc Mitrang (kngkawas 1981 dhuq kngkawas 1995) daw tu2 tuiwil pay niya So-to, mnhdu tunarac pay 17 knkawas na c-cng.
=== '''Kndusan niya Soto(總統生涯)''' ===
[[Patas bntasan:Barack Obama and François Hollande on board Air Force One February 2014.jpg|縮圖|Kngkawas 2014 idas 2 diyax 10 '''François Gérard Georges Nicolas Hollande''' u tuhuy So-to Amirika Barak Obama mniq kcka kong-cyu 1 haw.]]
Kngkawas 2012 idas 5 diyax 15, Elysee Kong u muda knpriyux qpahun Soto mi psdhu qpahun, François Gérard Georges Nicolas Hollande mndungus bay wada mFrance Kong-hkwo Tu24 jn So-to mi Tu5 Kong-hkwo beytaq saya tu2 tuiwil palic niya So-to. Bukuy daw, François Gérard Georges Nicolas Hollande pa wada phiyu sediq Sya-kay-tang Jean-Marc Ayrault ngalan niya burah Cong-ri, kiya mi spuda waya seyng-kyo, mniq 34 hiyi ka kcka Bu-cyo u phiyu dmka ka Bu-cyo qridin, pdungus mntna biyax ka qridin mi snaw, kiya mi pusa kari So-to mi dBu-cyo u hdlun 30% ka pila snduwan dha.
François Gérard Georges Nicolas Hollande mi Sya-kay-tang pnosa dha kari u knkana ou pila sediq u malun jey-king, krinah balay qmlahang quri key-jay, (wada pkrnaun brah niya) lihun ka knkawas mnhdu msangay qpahun mi pndungus waya quri Tong-sing hwen-in.
Babaw niya daw, François Gérard Georges Nicolas Hollande pa prading
pkdudul quri cng-ce niya, lmutuc smruwa quri hmrinas 100 knbkiyan pila
[[Patas bntasan:Renzi Hollande 2015.jpeg|縮圖|Kngkawas 2015 idas 11 diyax 30 '''Hollande''' u tuhuy Italy Congri Matteo Renzi mtqita dqras.]]
O-co na ou pila sediq dmudul pbrnaun mangal 75% na jey-king, kiya
miwada mndungus bay pwaya. Binaw so ini qbsiyaq daw pnwaya niyi pa
wada pswaun ho-ying smliq waya keyng-po ka kiya, kiya u muda pkla kari
u musa ini biyaw muda dmudul pkdungus waya keyng-po niya pkrana jey-
king niya cng-ce, binaw hiti balay daw wada niya plixan da. Cida dungan
u, muda pkla kari tbrnahun dhuq 60 knkawas ka knkawas mnhdu qmpah.
Kngkawas 2012 idas 10 ka muda pkla kari dmudul Tong-sing hwen-in he-
fa-hwa. France Tong-sing hwen-in mniq hiti daw hbaraw bay tuiwil pay
kwo-hwey gi-yingt dmkuh cida mi wada pdaun, mniq kngkawas 2013 idas
6 mndungus bay pdungus waya, binaw cida u wada knbeyhing bay
prngawan kari knkana sya-kay.
Mniq quri waycyaw pa, alaw mpdakur Islam ci-twan cu-yi fen-c mniq tudaya Mari mkksa, François Gérard Georges Nicolas Hollande u key-tey snkaul heytay dmayaw seyhu Mari mangal pnrdangal dxral, kiya u wada mndungus bay dmayaw seyhu Mari mangal duma dxral tudaya alang mkbrnux. François Gérard Georges Nicolas Hollande uri u mniq kngkawas 2013 idas 2 musa Mari homung, muda pkla kari heytay France u uxay mpkbsiyaq mniq hiya, kiya mi rmngaw ya bay mkpiya iyax sngayan daw musa ka heytay dha da. Niqan ka mnuda qmita uuda niyi u, snkaul heytay musa Mari u niqan dyawan niya muda sndhu dndulan France mniq brah dxral qmnlahang dha cuxal, kiya mi niqan dnyawan niya quri hnyuwan niya niqan bay knrmnan niya ka François Gérard Georges Nicolas Hollande.
Kndadax 2012 mbiyax seyng-kyo daw, François Gérard Georges Nicolas Hollande na diyax iyax qpahun So-to u mqraqil balay. Iyax c-cng cida s-yey-ryu mi key-jay ntanah ji ka mkala, snpeyyah ney-ke niya knkluwanan mqnaqah ndan u wada mrana smliq hnyuwan niya uri. Dhuq kngkawas 2014 idas 9 cida, knkuhan ryu niya François Gérard Georges Nicolas Hollande pa wada mlih dhuq 13% balay da——Tu5 Kong-hkwo na kntruma balay ndanan.
=== Kndusan niya nanaq(個人生活) ===
[[Patas bntasan:Socialist rally Zenith 2007 05 29 n2.jpg|縮圖|'''François Gérard Georges Nicolas Hollande''' tuhuy Segolene Royal pa mnsupu tuhuy 30 knkawas, niqan 4 laqi dha]]
François Gérard Georges Nicolas Hollande dhuq saya u ini uda msturung nina, kiya ka tu1 ini angal qridin na Soto France; mnrngal kari ka hiya: `Msturung mi ini psturung u txtaxa nanaq sediq ka muda umau'.
François Gérard Georges Nicolas Hollande u ini pskuraw, snburah, mlu balay, mriq tiping papak otobay musa qmpah mi mmusa sapah; ida balay pnngalan dha adana hangan `Flanby pay na Cyw-tang Pu-ting'ka hiya han, bukuy niya daw alaw muda pkdhu pndungus hiyi, wada niya plixan ka kuxul niya balay uqun cuxal ka cyaw-kri tang-kaw; wawi wawi doriq niya brah han u so kndux wawi ku-pan fong-ke han, saya daw wada niya pryuxan s-sang fong-ke na u-kwang wawi doriq da. Spuda France niqan taxa sing-bung mey-ti ka muda tmseyyax kari, François Gérard Georges Nicolas Hollande pa niqan nanaq mpsaqic snunux niya, knkingal idas u dalih 1 knbkiyan pila O-weyn ka snduwan niya bbuway mpsaqic tunux niya mi pprngawan balay kari sediq, hbaraw balay knou qnlhangan sing-bung mey-ti ka cwaqn-cay.
Kngkawas 1978 dhuq kngkawas 2007 cida, ya bay 30 knkawas tnhiqan niya ka dangi niya mntna hiya sey-ji jn-wu uri ka Segolene Royal, mnsupyu tnquli 4 laqi: Thomas (kngkawas 1984-), Clémence (kngkawas 1985-), Julien (kngkawas 1987-) mi Flora (kngkawas 1992-), kngkawasw 2007 babaw So-to seyng-kyo daw wada ptalax.
Kngkawas 2007 cida, muda pkla kari msupu tuhuy c-sn sey-ji ki-sya Curi Cyaye prading msdangi, kngkawas 2012 wada phyuwan Soto ka François Gérard Georges Nicolas Hollande dawbalay bay mndungus Tu1 Fu-jn ka qridin hiyi.
Knkawas 2012 idas 5 diyax 11, sey-hu France u muda pkla kari François Gérard Georges Nicolas Hollande u muda sn-paw k-jn jay-sang c-ryaw, kiya u jay-sang niya nanaq pa hmrinas 117 knbkiyan pila O-co.
Kngkawas 2014 idas 1 diyax 25, François Gérard Georges Nicolas Hollande u muda pkla kari wada ptalax ka dangi niya Warayri Cwewere tnhiqan niya 7 knkawas.
Kngkawas 2014 idas 5 diyax 2, niqan ka mey-ti muda pkla François Gérard Georges Nicolas Hollande pa tuhuy dangi niya qridin pnrngawan hayo Curi Cyaye mnou balay pkmalu mniq So-to-hu Elysee Kong.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
4yh7b5j9kflzos3qa6j35s0p3jmijvm
Fuad Masum
0
403
104096
104061
2024-07-05T14:37:06Z
U. Boya
2117
+ Papak
104096
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:President Masum in Iran.jpg|thumb|President Masum in Iran (福阿德·馬素姆), kngkawas 2015|alt=President Masum in Iran.jpg]]
= Fuad Masum (福阿德·馬素姆) =
Mntucing hngkawas 1938 idas 1 jiyax 1 ka Fuad Masum ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Iraq]] ta sayang o kiya ka Fuad Masum, pnaah hngkawas 2014 idas 7 jiyax 24 pnrajing kmlawa klwaan.
'''Mohamed Fuad Masum (Kari Kud :''' فوئاد مەعسووم, kari Arabian: فؤاد معصوم, kngkawas 1938 idas 1 diyax 1-), mdhu balay sediq Kud seyjicya. Kngkawas 1992 wada mangal Iraq Kurdistan muway bay congri. Mniq kngkawas 2003 mqraq ka Saddam Hussein cngcweyn daw, '''Fuad Masum''' ka mnngalan Iraq Kokomin Gikay Rinji Gicyo, kiya u pusu balau snbarah Iraq burah keyngpo uri. Mniq kngkawas 2014 Iraq Gikay seyngkyo mnhdu daw, wada wewan phiyu tu7 soto Iraq, kiya ka lmutuc Jalal Talabani daw tu2 uxay sediq Arabian na soto Iraq.
== '''Nrading niya kndusan mi kyoiku早期的生活和教育''' ==
'''Mohamed Fuad Masum''' pa mntuting tudaya Iraq nniqan Koya na Khabanen. Mniq Kurdistan pyasan slhayan snhiyan muyas, hiti daw mtmay Pyasan Tubeyhing Baghdad smluhay horicu mi waya Islam kyo. Kngkawas 1958, '''Fuad Masum''' musa Pyasan Tubeyhing Cairo Al-azhar mhdu pnyasan niya tubaraw kyoiku. Kngkawas 1968 mniq Pyasan Tubeyhing Basra ngalan mptusa. Kngkawas 1975 mangal Pyasan Tubeyhing Al-azhar na Islam ceswey hakasey sweywey.
== '''Kndusan Seyji政治生涯''' ==
'''Kyosangto共產黨'''
'''Fuad Masum''' mniq kngkawas 1962 tumal Iraq Kyosangto, kngkawas 1964 musa Syria mtqita Syria Kyosangto suki Khalid Bakdash, wada mkla Khalid Bakdash qnita niya sediq Kud daw, '''Fuad Masum''' pa wada malax Kyosangto dmi tumal Kurdistan Mincu Tang.
'''Kurdistan Mincu Tang庫爾德斯坦民主黨'''
Kngkawas 1968 '''Fuad Masum''' u ngalan Kurdistan Mincu Tang mniq Basra na dayhyo, dhuq kngkawas 1975. Kngkawas 1976 wada mnKurdistan Umalu Qnlhangan Ryeynmong (PUK) pusu pnhiyu niya uri. Kngkawas 1992, '''Fuad Masum''' ka mnKurdistan dayhyotwan cngweyn mi tbrinah miyah Baghdad, wada Mpbatas Keyngpo Yingkay uri. Kngkawas 2004 cida, wada mtu1 Dayhyo Yingkay na gicyo.
'''Soto總統'''
Spuda Iraq babaw mccbu hiti na seyji kcyu, qpahun congri Iraq u, kiya ka snpeyyah knhbaraw niya Syeypay ka mangal qpahun, qpahun gikay na gicyo u Syunnipay ka mangal qpahun, kiya mi soto u sediq Kud ka mangal qpahun.
Kngkawas 2014 cida, '''Fuad Masum''' pa wada phyuwan gikay tu7 soto Iraq. Kwohuy u mniq idas 7 diyax 24 muda mn2 rwen meytaq hyo, mniq 269 hyo ka kcka bneytaq hyo pa, '''Fuad Masum''' u wada mangal mbiyax 211 hyo, pnsung hiya ka Barham Saleh u wana balay 17 hyo. Mniq meytaq soto hyo brah cida, Ryeynhkwo misucang Pan Ciwen u mniq Baghdad mtqita Iraq congri Macchili daw mniq kcka cicehuy, rmngaw ka hiya: ‘Iraq saya pa wisu snturung smtali kndusan, so muda mkala niyi u, kasi ka spuda pssli phiyu kingal niqan balay llabang lhbun na seyhu, kingal malu muda psbalay knkana pnslhbnan syakay cyunti na seyhu, kiya ka knkana quri ddaun anjeyng, seyji, syakay mi keyjay’.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
gbzpz96qidmerl43clxvzejdsno3ujv
Fudafudak
0
404
100453
80088
2023-10-06T00:13:53Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100453
wikitext
text/x-wiki
= Fudafudak (莿桐部落) =
Gaga mniq Taytung Peynansyang ka [[alang]] Fudafudak.
67 sapah ka kneegu na sapah, 152 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 10 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 142 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 3%, Paiwan 1%, Puyuma 2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Tgkingal plealay mnuda Feng-neyeyn-ci ka alang nii.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Tay-tung nsgan Pey-nan alang Fu-san.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga siyaw Tay 11 syeyn 157km.
== Ti-ri lnglingay(地理環境) ==
Siyaw gsilung.
== Pgkla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Tay-pey>Kwo-taw 3 haw>Nan-cow cyaw-riyo-taw>Seng-ri ru>Ta-tung ru>Ping-er kung-ru>Tay 1>Cyo-cwang ru>Nan-hwey kung-ru>Ta-he ru>C-pen ru>Hwa-tng hay-an kung-ru>C-rin ru>Sung-cyang ru>dhuq.
[http://maps.google.com.tw/maps/ms?hl=zh-TW&ie=UTF8&msa=0&ll=22.827255,121.189027&spn=0.027807,0.038409&t=h&z=15&brcurrent=3,0x346fb1e65454381b:0xa3a6cfa90e6a651d,0&msid=107191287881850793662.00047334a0ff113fdc606http://maps.google.com.tw/maps/ms?hl=zh-TW&ie=UTF8&msa=0&ll=22.827255,121.189027&spn=0.027807,0.038409&t=h&z=15&brcurrent=3,0x346fb1e65454381b:0xa3a6cfa90e6a651d,0&msid=107191287881850793662.00047334a0ff113fdc606 http://maps.google.com.tw/maps/ms?hl=zh-TW&ie=UTF8&msa=0&ll=22.827255,121.189027&spn=0.027807,0.038409&t=h&z=15&brcurrent=3,0x346fb1e65454381b:0xa3a6cfa90e6a651d,0&msid=107191287881850793662.00047334a0ff113fdc606]
[http://maps.google.com.tw/maps/ms?hl=zh-TW&ie=UTF8&msa=0&ll=22.827255,121.189027&spn=0.027807,0.038409&t=h&z=15&brcurrent=3,0x346fb1e65454381b:0xa3a6cfa90e6a651d,0&msid=107191287881850793662.00047334a0ff113fdc606http://maps.google.com.tw/maps/ms?hl=zh-TW&ie=UTF8&msa=0&ll=22.827255,121.189027&spn=0.027807,0.038409&t=h&z=15&brcurrent=3,0x346fb1e65454381b:0xa3a6cfa90e6a651d,0&msid=107191287881850793662.00047334a0ff113fdc606 http://maps.google.com.tw/maps/ms?hl=zh-TW&ie=UTF8&msa=0&ll=22.827255,121.189027&spn=0.027807,0.038409&t=h&z=15&brcurrent=3,0x346fb1e65454381b:0xa3a6cfa90e6a651d,0&msid=107191287881850793662.00047334a0ff113fdc606]
== Pusu klgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Nsgan Pey-nan o wana bi alang Fu-san ka gaga siyaw gsilung Tay-ping-yang. Kika seejiq alang o tmhangan dha Fulafulangan, dungus kari na o Fudafudak.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu pnhyugan:
◎Ciway sapah pyasan Fu-san Qnawal: 089-281086
Nyusan Tay-tung nsgan Pey-nan alang Fu-san Yu-cang 3 rin 66 haw.
https://web.archive.org/web/20070615175721/http://www.fses.ttct.edu.tw/
https://web.archive.org/web/20070615175721/http://www.fses.ttct.edu.tw/
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
oev6ny8w9fexxaetzyyatacb6awp2mh
Fukid
0
405
100454
80201
2023-10-06T00:13:55Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100454
wikitext
text/x-wiki
= Fukid(新馬蘭部落) =
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka [[alang]] Fukid.
69 sapah ka kneegu na sapah, 199 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 52% niqan 103 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 48% niqan 96 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis42%, Paiwan5%, Bunun1%, Puyuma3%, ni rahuq na o1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Yaa sa kndadax alang Ma-ra tnhjil kika phiyug bgurah alang, kika tmhangan dha Sin-ma-ran.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Tay-tung paru alang Tay-tung Nan-jung ri.
== Gasuc(範圍) ==
Paru alang Tay-tung ga mniq kskaCin-cow cyey ni Cing-taw ru.
== Ti-ri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Pusu klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis, Tlu ni kari Klmukan.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro ni Teyeynskiyo.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Seejiq alang hini o pusu bi nniqan alang Ma-ran, bukuy yasa priyux brigun seejiq do brigan da, mniq saw siyaw alang mnaring kingal bgurah dxgal nniqan dha, uxay uri o yasa knteetu krana ka seejiq alang, quri nganguc tnhjil, uxay uri o alax tnhjil ssiyaw kika qnpahan dha nanaq nniqan, quri paru alang Tay-cung tnhjilan nniqan, niqan ka duma seejiq thjil kska Cin-cow cyey ni Cing-taw ru, phiyug kingal bgurah alang Ma-ran.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
cqt9epq8qr7bhp9thnxa8fel0rc6wl3
Fulufuluan
0
406
100455
80416
2023-10-06T00:13:57Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100455
wikitext
text/x-wiki
= Fulufuluan(勝安部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka alang Fulufuluan.
2,180 sapah ka kneegu na sapah, 5,725 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 348 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 5,377 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis5%, [[Truku]]1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Bgurah na alang ka alang Fulufuluan nii.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Ci-an alang Fulufuluan.
== Gasuc(範圍) ==
Ti-ri lnglingay.
== Pgkla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey>kwo-taw 3 haw>Nan-cow cyaw-ryow-taw>Sng-ri ru>Ta-tung ru>Ping-er kung-ru>Tay1>Cyow-cwang ru>Nan-hwey kung-ru>Tay-ma-ri cyey>Tung64>Dhuq.
== Pusu klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro ni Teyeynskiyo.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
●Saan rmigaw
Sng-an kung 03-8532775
Nyusan Skanki nsgan Ci-an alang Fulufuluan C-hwey 3 cyey 118 haw.
https://web.archive.org/web/20211031144949/http://tour-hualien.hl.gov.tw/index.jsp
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Alang Fulufuluan kndadax kkrayan brigun ka dxgal hini do kika pnhiyug kingal bgurah alang da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
2d3moir7ja64xkgoqyn3uic8r615s0e
Fuxing
0
407
100456
56533
2023-10-06T00:13:58Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100456
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Taoyuan-Fuxing.svg|縮圖|Fuxing(復興區]]
Fuxing(復興區)
Nsgan Fuxing o gaga Nsgan Taoyuan, kmpraan kana dxgal o 336.75 km², (dxgal dgiyaq o 195.32 km², dxgal pmblxan o 120.65 km²). kmhbragan hiyi o 10,692, sapah o 3,655, seejiq tnpusu 6,817 hiyi, knhbragan hiyi o 64%(Embgala). Embgala ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Fuxing o niqan 10 [[alang]] ni maxal 58.
58 o, [[Pyasan]](比雅山(角板山)部落), [[Rahaw|Rahaw(Takan)]](溪口台部落), [[Wsilung]](詩朗部落), [[Hbun]](霞雲坪部落), Hbun-sinqumi(合流部落), Kinyawpan(羅浮部落), Rangay(斷匯部落), Kawbu’(高坡部落), Khpan(大彎部落), Raga’(楓香部落), Rahu’(下宇內(小烏來)部落), Qapu’(卡普部落), Qus(和平部落), Yubang(上宇內部落), Triqan(大利幹部落), Zihing(義興部落), Kayu-baliq(新村部落), Kzyay(水流東部落), Tuba(大窩部落), Luhung(基國派部落), Blhuy(枕頭山1部落), Blhuy(枕頭山2部落), Bilus(石門部落), Qoyaw(下高遶部落), Qoyaw(中高遶部落), Silong(喜龍部落), Qoyaw(上高遶部落), Snazi(竹頭角部落), Kin‘lwan(金暖部落), Sqiy(志繼部落), Cyasi(佳志部落), Yuwhbun raka(優霞雲部落), Kayway(卡外部落), Qus(庫志部落), Qmocyan(下奎輝部落), Babau(中奎輝部落), Qnau(上奎輝部落), Ksunu'(嘎色鬧部落), Qehuy(內奎輝部落), Kuli(上高義部落), Sbunaw(雪霧鬧部落), Quri(下高義部落), Uruw(中高義部落), Tkasan(下蘇樂部落), Raka(上蘇樂部落), Piyaway(比亞外部落), Tgleq(鐵立庫部落), Saruc(砂崙子部落), Twan nokan(武道能敢部落), Zihing(爺亨部落), Qrahu(嘎拉賀部落), Tqwiy(哈嘎灣部落), Ngurus(後光華部落), Qphay(下巴陵部落), Balung(中巴陵部落), ‘Bu balung(上巴陵部落), Qara(卡拉部落), Quzi(中心部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
9t54ivbzfwdmycbxlsjdbc2d5izwxdf
Gabon
0
408
67465
67464
2021-06-24T13:40:31Z
WikiEditor50
373
67465
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Gabon.svg|thumb|Flag of Gabon (加彭)|alt=Flag of Gabon]]
= Gabon (加彭) =
Gaga kska Meycow ka [[Gabon]], 1 00 S, 11 45 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 267,667 sq km (hangan na o Tg77) (knlbanga dxgal o 257,667 sq km, knlbangan qsiya o 10,000 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 1,738,541 hiyi.
Gaga [[Libreville]] ka pusu alang paru, jiyax 17 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Gabon ga wada sugan 19% ka dxgal qpahan, 81% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 0% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Ali Bongo Ondimba, pnaah hngkawas2009 idas 10 jiyax 16pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Gabon.svg|thumb|148x148px|File:Coat of arms of Gabon.svg (國徽)]]
[[Patas bntasan:Gabon (orthographic projection).svg|thumb|File:Gabon (orthographic projection).svg (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Cyapong (加彭) ==
'''Cyapong konghoko ngalan dha Cyapong lmawa, qnhlangan'''
wa mniq tukcka irill Ahuyrika. Tuiril n aka Cineyyawan,tuiril daya ka Cutawcineyya tudaya u Komayrong, tunarac mi tuhunac u wadaso lbuwan Kngko konghoko Ya bay so 27 knbkiyan pinghwang kongri, spuwan u niqan 150 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq. Sotu mi knbeyring bay alang mkbrnux u Cuyosu.
== Rikisi (歷史) ==
=== Rikisi rudan cbiyaw ===
Ini sturung sediq Oco brah cida hanpa, uka hari sediq ka mkla rikisi Cyapong. Tu14 seyki cida, sediq dmuwi kari Pantu ka prading miyah thdilhini. Tu15 thiti daw, Putawya tansyeyncya mi sediq mqpah mbbari ka dhuq hini. Nniqan mkngahu ucilung ka wada muyahan mssli mbbari quli mqpah mbbari Horan, Inggran mi Hwako ka hini. Kngkawas 1839 mi kngkawas 1841, phiyu dxral qlhangun ka Hwako.
==== Rikisi mncbiyaw ====
Kndadax Tu14 seyki sediq Pantu ka miyah thdil hini. Tukingal balay mniyah hini ka sediq Oco u sediq Putawya. Dmuwi kari Putawya tmhangan nniqan hini pa gabão, dungus na u so bay ucux lukus ka rhngun yayung yayung Komo. Sediq mqpah mbbari Horan, Inggran mi Hwako u tu16 seyki ka dhuq hini.
===== Nyahan knrmux Hwako =====
Kngkawas 1839 mi kngkawas 1841 cida, wada phiyu dxral qlhangun ka Hwako. Kngkawas 1910 cida, wada mnHwasu cutaw Ahuyrika mi mksspac tndxral klkingal uri ka Cyapong. Kngkawas 1960 idas 7 diyax 15, wada srwanan dukuricu Hwako ka Cyapong. Kngkawas 1960 idas 8 diyax 17, wada mndungus bay qnhlangan dukuricu ka Cyapong.
====== Mngangal dukuricu ======
Kngkawas 1960 cida, nhana balay dukuricu cida ka Cyapong, mniqan 2 ka cngtang. Ini qbsiyaq, smruwa psupu pusa hangal taxa sediq mptutuy soto. Kngkawas 1968 idas 3,
Awmaar Pangko ka pkla kari Cyapong u qnlhangan pnwaya taxa tang, wada smruwa ptalax BDG nkiya, phiyu Cyapong mincutang. Pangko u kngkawas 1973 idas 2, kngkawas 1979 idas 12, kngkawas 1986 idas 12 lmutuc phyuwan soto.
Kngkawas 2006 idas 12 diyax 17 cida, Cyapong kokomin gikay u prading mndungus bay meytaq hyo seynkyo. Kana bay knhbrawan hiyi ging u 120 hiyi; wada mangal 81 hiyi ging ka Cyapong mincutang, Cyapong jnmin ryeynmong, Cyapong cngcyu mincu mi pkrana ryeynmong ka wada mangal 8 hiyi ging mi 4 hiyi ging. Kngkawas 2007 idas 1 diyax 25 cida, mtutuy ka burah seyhu, Jang Ayyeyko Entong ka psdhuwan qpahun congri
== Nniqan Lnglingay (地理) ==
Wa mniq msdalih Cutaw tukcka Ahuyrika mi mkngahu Tasiyang ka Cyapong, kiya ka knkarac knou quyux Cutaw, kana knrbangan tndxral u 85% ka qpuran jotay yurin. Niqan 3 ini bay pntna ida nkiya nniqan lnglingay: Mkngahu ucilung bbrnux (tnuayus na u wa mniq iyax msthiyaq mkngahu ucilung 20 dhuq 300 kongri), Nniqan (Cuyosu tunarac day aka tudu ddwiyaq Cristal, tukcka ka tudu ddwiyaq Chaillu Massif, tuputing bay baraw bay dwiyaq u wa mniq lboundji dwiyaq, 1575 meyta) mi tunarac ka Ini kou qhuni bbrnux. Mkngahu ucilung bbrnux u wada mSeykay yeysng tongwu cicinhuy na kingal knbeyring bay Tasiyang Cutaw qqhuni lmiqu tay nniqan kndkilan, kiya ka knkana knou qnpringan tukcka Ahuyrika na Hongsurin, wa mniq mtnuayus Cutawcineyya na yayung Muni rhngun yayung.
Knbeyhing bay yayung Cyapong ka yayung Awkowey, knbbaraw u 1200. Niqan 3 mkbkuy bring ka tqapur mniq babaw btasil payyun mi btasil mqbulic, mray so Lastoursvil le, Lebamba, Bongolo mi Kessipougou. Kari bay bling pa beytaq saya pa uka sediq mnusa qmiri niya na. Niqan kingal nniqan lnglingay qnhlangan tansyeyntuy ka mniq kngkawas 2008 rbawan u mnusa qmita duma bnlingan btasil niyi mi wada dha sspatas.
Mntna so niyi mdrumuc bay qmpah qmlahang nniqan ida nkiya Cyapong pa niqan hangan dha. Kngkawas 2002 cida, soto Cyapong Awmaar Panko Awtipa tmiyu tndxral dha u ini elih 11% knrbangan ka ngalun sunca kongyeyn qnlhangan (13 ka knkana kongyeyn qnhlangan), kiya ka kana jeynseykay knbeyhing bay kongyeyn ida nkiya uri, kiya mi wada ngalan mdhu bay yahan rmiwaw ida nkiya nxan ka Cyapong uri da.
'''Kkarac'''
Tuhunac u kkarac mnkntlxan bbrnux, tudaya u kkarac kntlxan qqyuxan lmiqu, qqsiya qyuxan kngkawas mniq ruma elu wa hmrinas 1500 hawmi, tudaya mkngahu ucilung wa hmrinas 2500 hawmi.
'''Cuyeyn'''
Cuyeyn ida nkiya u kiya kaknkana: Gasoring, meykwang, xiluy kwang, king kwang, yokwang mi llmiqu cuyeyn.
Uxay wana so niyi, kngkawas 1972 wuri sweycya Hwako Hurangsis Peyran pa, mniq nniqan Awkoro sndiyal ida nkiya Ho hwaningru. Wana niyi ka jnseykay saya kingal klan ida nkiya nanaq mnuda cucu na nniqan Ho ryeynso hwaning, kana bay u niqan 16 nniqan. Ya bay kndadax 20 oku kngkawas cbiyaw prading hwaning, mttthtur mi mlllutuc hwaning 10 sngari kngkawas, mniq iyax niyi cida u psdkanan peyyah kngryu pa 100 cyeynwa.
== Seyji (政治) ==
Muda psnakan turu biyax ka Cyapong, soto ka bukung bay qnhlangan mi tubaraw bay mpdudul biyax ucwang qnhlangan, niqan biyax pkmalax gikay, psdhu phiyu congri, dmudul kaygi bucyo.
Kndadax kngkawas 1960 idas 8 diyax 17 ptalax knlwanan Hwako dukuricu beytaq saya, mnuda mn3 bnkuwan soto ka kmlawa beytaq saya ka Cyapong konghoko. Mniq kkngkawas 90 pnrdingan cida, pnusa kari pnwaya knou cngtang mi kingal burah mincu keyngpo ka pusu sdudu dha pa so musa mndungus bay uuda seyngkyo, kiya mi muda dmudul knpriyux sbrahun ka quri so ou bay seyhu ciko. Ini khbaraw sediq qnhlangan mi mndungus mi kari bay ida nkiya cuyeyn kiya mi sediq txtaxa qnhlangan icil ka tocu dmayaw Cyapong wada mrrana bay nniqan lnlingay dha hiya ka qnhlangan Cyapong, kiya mi Cusu kkrana sediq ka tubaraw bay cusu dha kana qnlhangan tuhunac Sahara Ahuyrika. Kngkawas 2006 idas 12 diyax 17, Cyapong konghoko kokomin gikay balay bay prading seyngkyo. Cyapong mincutang pa kana bay 120 hiyi ka ging pa wada mangal 81 hiyi ging, Cyapong jnmin ryeynmong, Cyapong cngcyu mincu mi kkrana ryeynmong ka wada mangal 8 hiyi ging mi 4 hiyi ging. Kngkawas 2007 idas 1 diyax 25, mtutuy ka burah seyhu, ida Jang Ayyeyko Entong ka phyuwan qpahun soto.
== Singcng Hwacyu (行政區劃) ==
Kana qnhlangan pa psnakan 9 sng:
* Hoko sng
*Baraw Awkowey sng
*Kcka Awkowey sng
*Enkuney sng
*Niyangcya sng
*Awkowey-Iwento sng
*Awkowey-Roro sng
*Pinhay Awkowey sng
*Wolo-Entomu sng
=== Spruwan bay Alang Mkbrnux ===
* Cuyosu
* Jangtiarkang
* Hurangsweyar
* Moanta
== Knhbrawan hiyi sediq (人口) ==
[[Patas bntasan:MOSQUEEPORTGENTIL.JPG|縮圖|Kluelu paru soto]]
Knhbrawan hiyi sediq Cyapong pa ya bay niqan 150 knbkiyan hiyi. To bay sediq Pantu kana ka drudancbiyaw sediq Cyapong, Cyapong u hmrunas 40 kluwanan joku ka Cyapong, kiya miniqan nanaq txtaxa kari mi bungka dha. Hwang joku ka ngalan dha knhbrawan hiyi joku, binaw cnduray hari ka mnuda smpu knhbrawan hiyi sediq daw, dmkuh balay Bandjabi (splawa dha Nzebi uri) ka knbeyhing bay minjoku. Minjoku knkana ka Myene, Bakotam, Eshira, Bapounou mi Okande. Mniq Cyapong pa, ayus minjoku mi minjoku u ini pntna nniqan Ahuyrika so kiya tura bay pnsnakan dha.
Myene, Bakota, Eshira, Bapounou Okande
[[Patas bntasan:2 Masken aus Afrika.JPG|縮圖|Qqiya ubung dqras sediq Pantu]]
[[Patas bntasan:POG-From The Air.jpg|縮圖|Jangtiar kang]]
Kari Hwaransi u kari dduwi seyhu, ngalun dha ya bay pskingal biyax ka kiya. Spuda patas snpuwan dha u 80% knhbrawan sediq qnhlangan ka mkla rmngaw kari Hwaransi, 1/3 ka sediq Cuyosu u ngalan dha kari minjoku nanaq ka kari Hwaransi. Hmrinas 1 knbkiyan hiyi ka sediq qnhlangan Hwako u wa mniq Cyapong, iko hongcing mi bungka mbbari pa beyhing bay runan dha. Rikisi mi lnlingay u kiya ka wada kndudul mlih ka knhbrawan hiyi dha Cyapong iyax kngkawas 1900 dhuq kngkawas 1940 cida, Cyapong ka qnhlangan jnko mitu truma bay Ahuyrika uri, rawtongri ini ttuku ka shtur knrrana dha, kiya ka smatang sediq mpqpah qnlhangan icil ka dhiya. Hbaraw bay sediq u kuriscyang, ya bay 55% dhuq 77% knhbrawan ka knhbrawan dha, to bay so sinjya Roma Teynsukyokay ka hbaraw, snlhaya quri icil u kaya knkana hwansnrunce, Musurin mi sediq Ahuyrika muru snlhayan dha nanaq. Mkla mita patas ka sediq Cyapong pa 63.2%.
== Keyjay (經濟) ==
Cuko ka kwangcan cuyeyn u niqan gasoring, yo kwang, rinswanyeyn, king, btasil congcing, nyey, ro, sin. Pnhuma pnwalang u niqan bunga qhuni blbun pacyaw, lhngay, sanyaw, koko, kahuy, sama, abura sksik syangcyaw.
Keyjay Cyapong pa mkala qnbliqan kana qnlhangan ssiyaw dha, nngalan dha sediq qnhlangan u kiya ka mn4 hbangan nngalan tuhunac Sahara Ahuyrika. So niyi pa paru bay tndhun ka mnuda mangal gasoring tbabaw ucilung. Pipingcya ka tmiyu kari sediq qnhlangan u ini tocu ssalu dha syeyntayhwa mi knou kluwanan pkrana keyjay, kiya mi ida nanaq krinah bay sntama cuyeyn ida nkiya muda pkrana keyjay qnhlangan. Mniq iyax kngkawas 1975 dhuq kngkawas 1995 cida pa gasoring sucuko cngsu cngyeyn ka Cyapong uri. Qnlhangan cuko mong, xiluy mi qhuni. Alaw smturung pnsung kana ka sucang jeynseykay, wada shmuk kngkawas 2011 ka yokwang niya msdalih Horangsweyar, binaw saya daw mprading muda qpahun kayhwang sngcan dungan, qpahun niyi u wisu prading da. Mpkari Makokou su tunarac daya na huteykwan cwang ka keykaku u ya bay so kngkawas 2012 prading.
Mniq kkngkawas 90 cida mlih ka pila Hwarang Ahuyrika u kiya ka wada knbiyax bay pririh saking qnlhangan nganguc; Hwako mi koci hopi cicin cucu ka dmayaw dhiya knbsiyaq bay taykang mi dmayaw ddiyun dha hbangan spriyux dha biyax muda knpriyux keyjay. Pusu bay thiqan dha cuko mawyi ka Cyapong u Amirika, Cyokokumi Orosiya, kiya mi pusu bay qnlhangan pnyahan cinko u Hwako.
Mniq kngkawas 2007 idas 12 diyax 5 cida, wada pbatas bnsyaqan bay patas saking 10 kngkawas 10 ou pila Amirika ka Mokn Tatong pnsaking qnlhangan tnhiqan cngsyawpu cihwang na Cyapong. Cyapong ka Ahuyrika kongsangyey hwakuy itihwa mnsupu pnsliyan niyi.
== Mpriwaw (旅遊) ==
Hmqangaw Cutaw, qnlhangan jotay yurin niyi pa wa mniq tuiril Ahuyrika mkngahu Tasiyang. Kari bay kluwanan ka ccamac-tu5 kntikuh bay knhbrawan sediq qnhlangan Ahuyrika taru ka Cyapong, knlbangan na dxral u 85% ka wada qpuran jotay yurin. Ana so kiya, knbeyhing sspriq bbrnux Ahuyrika, hongsurin, langu tqriwancyaw mi bbnaqi dxral mkngahu ucilung ka wada ppeyyah knkana kkluwanan ccamac mi kkuwi kiya kana ka 20000 tuiril llbu nniqan beyhing singsing mi 60000 tunux dapa ngucun bbuyu (knou bay kana Ahuyrika taru) mi 700 kluwanan ka tukubeycu qqduda tblayaq bay nniqan dha hini.
Qnlhangan mpriwaw cngco Cyapong (wa spatas kcka patas ssiling Yeysng tongwu pawhu syeyhuy) ka pusu bay sntangan ka: Kawas kawas u muda smturung 10 knbkiyan hiyi knhbrawan sediq mpriwaw.
== Bungka (文化) ==
Pstnaun pnsung nniqan hiya niqan bay hhangan ka inggaku Mincu Kangko mi Komayrong u, ini khbaraw sediq ka mkla inggaku Cyapong. Qnlhangan niyi u tndhuwan dha bay ka knhbaraw bay minjoku mpuyas dha, mray so Peysings Tapani mi Anni Horoar Paciri, taxa niqan bay hhangan mpuyas mi niqan bay hhangan syeyncang pyawyeyn yisucya. Mntna niqan bay hhangan u niqan mkla bay lmubu gita Cyocu Awcu, La Ros Pato mi Siwan Awara mi mpuyas Awriweyar Koma. Peyyah Amirika mi Ingkoku mtmay ka yawkunyey misipuhopu (spuda uyas mtbiyax rmicuh qnabil yisu, rweri piri pnspuwan ka yabungka) mniq Cyapong u mntna ryosing, mray so runba, makossa mi soukous. Lubu minjoku Cyapong u kiya kana ka obala, ngombi, balafon mi lubu ku pnsltudan hongko.
Qnlhangan niyi cuxan han u ida lmutuc pnsltudan koto wenswey, dhuq 21 seyki ka kyoiku bungka (knkla smpu mi matas) mniq qnhlangan niyi u kndudul mrana, Cyapong u niqan mndungus bay pnsltudan kari mi pnngalan kari. “Mkla bay rmngaw pnngalan kari” ka wisu muda qpahun qmlahang bungka pnsltudan, mray so sediq Hwang joku ka sediq Mvett mi sediq Nzebis ka Ingwala.
Mniq koci ka Cyapong pa niqan bay hhangan ka snalu dha qqringan dqras uri, so Hwang jokun 'Goltang mi Kota joku ka Relicary figures. Knkingal alang mi joku pa niqan nanaq qqringan dha dqras ddiyun dha ini pntna pnsliyan. Pusu bay pa sduwi dha so quri muda sndhu pnsltudan msturung cida ka msdungus, mtuting ka rabu mi smku mnrdang sediq. So sediq muru bay pnsltudan pa pusu bay u dmuwi tikuh qhuni mi duma spruwan bay jayryaw ka muda smdhu waya niyi.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
e5igb8yojm4d0jlu7rdff5agf3apikq
Gadu
0
409
100457
80631
2023-10-06T00:14:01Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100457
wikitext
text/x-wiki
= Gadu(卡多部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka [[alang]] Gadu.
65 sapah ka kneegu na sapah, 208 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 198 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Wana bi hini ka alang Paywan.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Tay-tung nsgan Cing-fung alang Sin-sing.
== Gasuc(範圍) ==
== Ti-ri lnglingay(地理環境) ==
Dgiyaq.
== Pgkla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
●Peapa sapah skaya: Dhuq nniqan sngayan sapah skaya Tay-tung do tucing, tduwa mgaaw: (1)embarux rulu(Niqan embarux rulu nniqan ka dalih nniqan sngayan sapah skaya→quri hunac mudu C-pen(saw hari 15 minute→Tay-ma-ri(saw hari 15 minute→Sin-sing(Sa-pu-yo)(saw hari 5 minute)〈Tung 64 syeyn〉 (2)Peapa basu Ting-tung(Gaga narac nniqan sngayan sapah skaya →mnuda C-pen→sngayan basu rulu Tay-ma-ri tucing rulu(saw hari 50 minute→kndadax pusu muda qpahan alang (Se-cyu fa-cang siyuey-hwe) na rulu(saw hari 5 minute﹞
●Peapa rulu qrngul:
(1)Quri daya na rulu qrngul: Taypey→Bgurah sngayan rulu qrngul Tay-tung(saw hari 7 hr→peapu quri hunac na rulu qrngul→Mniq nniqan sngayan rulu Tay-ma-ri hiya tucing rulu(saw hari 25 minute→kndadax pusu muda qpahan alang (Se-cyu fa-cang siyuey-hwe) na rulu hiya pseapa rulu(saw hari 5 minute uxay uri o priyux peapa basu Ting-tung(Gaga narac nniqan sngayan sapah skaya →mnuda C-pen→sngayan basu rulu Tay-ma-ri tucing rulu(saw hari 50 minute→kndadax pusu muda qpahan alang (Se-cyu fa-cang siyuey-hwe) na rulu(saw hari 5 minute﹞.
(2)Quri hunac na rulu qrngul: Quri hunac na elug rulu qrngul: Kaw-syung→mniq nniqan sngayan rulu hiya tucing(saw hari 3hr→ kndadax pusu muda qpahan alang (Se-cyu fa-cang siyuey-hwe) na rulu psapa rulu(saw hari 5 minute﹞.
●Peapa basu:
Paru alang Tay-tung: Peapa basu Ting-tung uxay uri o basu Kwo-kwang→mnuda C-pen→sngayan basu rulu Tay-ma-ri tucing rulu(saw hari 50 minute→kndadax pusu muda qpahan alang (Se-cyu fa-cang siyuey-hwe) na rulu psapa rulu(saw hari 5 minute﹞.
●Mgrig su na rulu:
(1)Taypey:Nan 2 kaw kwo-taw 3 haw uxay uri o 1 haw →Tay-cung(saw hari 3 hr﹞→kaw-syung(saw hari 2 hr﹞→mniq Nan-coaw cyaw-ryo-taw tucing rulu(saw hari 1 hr﹞→lutuc Tay1 syeyn dhuq Fung-kang(saw hari 1 hr﹞→Nan-hwey kung-ru〈tay 9 syeyn〉Ta-wu(saw hari 30minute﹞→Tay-ma-ri(saw hari 40 minute﹞→Sin-sing(Sa-pu-yo)(saw hari 5minute )〈Tung 64 syeyn〉.
(2)Taypey:Ping-hay kung-ru→Su-aw(saw hari 2 hr)→Su-hwa kung-ru Hwa-reyeyn(saw hari 2 hr)→Tay 9 syeyn Tay-tung(saw hari 2 hr)→C-pen(saw hari 15 minute)→Tay-ma-ri(saw hari 15 minute )→Sin-sing(Sa-pu-yo)(saw hari 5 minute)〈Tung 64 syeyn〉.
== Pusu klgan seejiq alang(部落所屬族群) ==
Paywan.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Paywan ni Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro ni teyeynskiyo.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
●Saan rmigaw:Ddgiyaq, ayug, qhjing.
●Saan mkan uuqun sapah Jen-jen-man: (089)782830
Nyusan Tay-tung nsgan Cin-fung alang Sin-sing 5 rin 84-7 haw.
●Yi-yuan san-cwang: 089-782-533 0928-350-314
Nyusan Tay-tung nsgan Cin-fung alang Sin-sing 3 rin 50 haw.
●Sapah saan tqian Ya-ke: 089-780-560 0911-616-676
Nyusan Tay-tung nsgan Cin-fung alang Sin-sing 2 rin 19 haw.
●Sapah saan tqian Cin-hwang: Nyusan Tay-tung nsgan Cin-fung alang Sin-sing 1 rin 9 haw.
089-780-067,089-782-830,0938-891-550
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Gaga mniq daya Tay-ma-ri ka alang nii, siyaw hraan hidaw o Tay-ping-yang, gqiyan hidaw o dalih ddgiyaq C-pen, hunac o dalih alang Ta-wang, daya ni Pey-ri se-cyu daya Pey-ri yayung ka ayus dha, alang hangan nii seuxal o( SA PU RU 「撒浦路」 )bukuy kwang-fu ka Taywan do kika kmpriyux hangan「Ru-pa-qa-te(路巴卡特)」, hangan Tlu o「alang Sin-sing」。
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
9bab068pe5dxbixizsnyasve4nhf4z5
Gali-hwan
0
410
100458
80830
2023-10-06T00:14:03Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100458
wikitext
text/x-wiki
= Gali-hwan (南灣部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Tayansyang ka [[alang]] Gali-hwan.
61 sapah ka kneegu na sapah, 188 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 86% niqan 162 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 14% niqan 26 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 82%, Amis 1%, Saysiyat 2%, Bunun 3%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Yaasa hnigal dxgal hiya o niqan egu bi mkray btunux, asi ka mnuda naqih bi muda elug hini, kikya ni mnrmuxan Tanah Tunux siida tmhangan dha 「Qa-ri-he-wan-siya」, bukuy Taywan kwang-fu siida, yasa gaga mniq hunac Ta-sing, ni niqan kingal paru bi tqiri na elug, kiya ni tmhangan dha Nan-wan.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Myaw-ri nsgan Tay-an alng Ta-sing.
== Gasuc(範圍) ==
Ga mniq hraan hidaw 2km na kska dgiyaq ka alang Kaw-syung-qa.
== Ti-ri lnglingay(地理環境) ==
Knjisan dgiyaq o 600-1000.
== Pgkla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
Mgriq rulu:
Tay-pey>Kwo-taw 1 haw>Myaw-ri cyaw-riyo-taw>Ho-wen kung-ru>Kung-kwang cyaw-riyo-taw>tbiyax na rulu elug Ho-rung-syeyn>S-tan-twang>Tay3>Cung-yuan ru>Cung-cyaw ru>Min-cu ru>Miyaw61>dhuq.
== Pusu klgan seejiq alang(部落所屬族群) ==
Atayal.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Atayal ni Tlu.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Yaasa hnigal dxgal hiya o niqan egu bi mkray btunux, asi ka mnuda naqih bi muda elug hini, kikya ni mnrmuxan Tanah Tunux siida tmhangan dha 「Qa-ri-he-wan-siya」, bukuy Taywan kwang-fu siida, yasa gaga mniq hunac Ta-sing, ni niqan kingal paru bi tqiri na elug, kiya ni tmhangan dha Nan-wan. Kari tnpusu seejiq o niqan ni nniqan msa.
Sjiqan Nan-wan Atayal o pusu bi klgan tseole(亞族北勢). malalas o mniq saw jitay Cing siida tmhangan dha Cyaw-nan-s se. Lntutan nkari qbhangun, seupu alang tabalai kndadax kana saw dgiyaq Ta-pa-ciyeyn-san quri hunac yayung Ta-an-si ciway ni paru na dgiyaq Cyey-san hiya thjil, kiya ni quri yayung Ta-an-si dhuq Cyo-ring hiya dungan. Bukuy do yaasa mniq breenux ni dxgal Cyo-ring tmbgurah tndxgal ka Klmukan, smliq bi kndusan ni pusu nniqan hiya kiya ni knttu quri ruwan uri, wana bi seejiq malalas ini ktna tabalai mksa dhiyaq bi ni mnusa pusu bi kska breenux, saw hari ida mniq dalih bi Ta-hu hiya nniqan, saw hari seupu tabalai nyahan dgiyaq Nan-s hini empdxgal.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu pnhyugan:
◎Sapah pyasan ciway ni kska Tay-an 037-991224
Nyusan Myaw-ri nsgan Tay-an alang Ta-sing 32-1 haw.
Saan rmigaw:
◎鷂婆山
Pusu bi yahun dha tmhuku ka dgiyaq 鷂婆山 alang Ta-sing nii, qnbhangan mu o sbiyaw seejiq Atayal musu dgiyaq tmsamac 524D siida, asi ka thmuku Utux dgiyaq srwaun do kika tduwa mrmux ruwan dgiyaq tmsamac, nasi ini srwayi mrmux su na ruwan dgiyaq tmsamc o, musa naqih ka kingal tnsapah su da.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
3s0jkpx7vw1n5uosoiqefje99c9bz76
Galu
0
411
94731
74160
2023-01-01T09:56:27Z
WikiBayer
38
94731
wikitext
text/x-wiki
= Galu/ Walu/ Galu(鴨腱藤) =
Galu ge, nwahil mgqhuni, wahil qhuni knpruwan ba knkeras ka hnreyan na peni. Qhuni wahil mpgeriq kndkilan na, ma mgpalic mpgeriq ka waso na ludux baro, mntena ba ngudus snegul qhuni cicil pnkaro mdakil. Anu qndhediq naq mkkaro, asi maku uka ttaan ka pusu na bbale waga inu di peni. Mslebi mntena so ka pae phepah na mgbhege, ptuman snbhuran bgihur knmalu ba sknexan.
[[Patas bntasan:Entada rheedei (8631116394).jpg|縮圖|File:Entada rheedei (8631116394).jpg]]
Qndisan keras na hmrinas kingal baga, sduduy wahil qhuni brbaro. Niqal qnedis, niqal mbiki so slmadac, niqal mpgeriq so galiq qtaan. Knpruwan na hmrinas ba kana rehak nwahil ka hei na nii peni. Mkere mgqalux tgqwilaq so qhuni da snnawan ka hei na; nii ka kesun ta “gqagu ” tmngayan.
Rtretun dheran ptlexan ngalan pskluwi pnstilux hei [[seediq]] na lqlaqi rseno. Laqi mqedil ge, gmayus matis dheran, ngalan mtheyaq qmada, qmango piilo tthiqan. Scikul pgtalang kexil baga duri, meniq gnyusan truma, ma dehuk posa pnugnyusan truma, ma so mgeela dhekan puting gnyusan, kiya ka kesun mbeyax.
Rabu wahil ge sddoyan; wahil rudan ge skrwanun qndisan na pgkaro, pttlangan. So nii ka qqrasan tthiqan na ka lqlaqi.
[[Snakun:Truku]]
gah3uwaplrwhgpgsrsegv2ifb6dwq93
Gaya
0
413
56529
22515
2021-03-22T10:35:54Z
Iyumu
191
/* Gaya(律法、規範) */
56529
wikitext
text/x-wiki
= Gaya(律法、規範) =
Kesun Gaya nii we, ririh lekuh kndusan yami [[seediq|Seediq]] ma, slutuc laqi na laqi ani dehuk knuwan. Kanna yami tnSeediq ma knkingal alang nami yami Seediq, asi ka dmoi Gaya miyan ma, asi ba ini laxi. Gaya miyan nii ge, kari sndhegan kndalax rudan rudan nami cbeyo, uka bbrahun ma ini psnaki daka ooda bobo dheran.
Pusu ba Gaya nii we, pneyah snhiyan miyan Utux yami Seediq. “Ani ta naq mhuqil we hei ta nanaq ka kiya, ini qhuqil ka utux ta ma, mmaha ta suupu tlangan utux rudan ta dungan” mesa ka kari rudan miyan. Kiya, muudus ta bobo dheran hini han ge, asi ta ka mbeyax dmanga tnsapah ta, asi ta ka mbeyax dmayo alang ta ma, asi ta ka mbeyax kmawa alang ta.
Netun niqan ka pais meyah kmremux alang ta, snkciyuk ta ma ngalun ta ka tunux daha, pnkiicu na pais ka kiya, ado so ini mmhemuc meyah kmati ita ka kaalang denu. Rseno ka mnangal tunux pais kii de, spatis daha dqeras, dungus na we, rseno ba bale ka heya di mesa ma, kiya si Seediq bale mesa duri denu.
Meniq ka mqedin we, asi ka mdrumuc tminun ma mkea ttinun kesun miri de, kika spatis daha dqeras. So ka mqedin ini kela tminun ma mbserux tminun ge, uka rseno mosa mita dheya, ado ka uka mtinun pala, pacang ma msalu lukus daha de, mangal mqedin so kiya. Bale ba naq cbeyo duri, uka bburigan so pala ma ukus, asi bale ka skkingal pooda baga mqedin ka ware ge, niqan lukus plkusan ta. Ye mpmaanu de uka mqedin rseno cbeyo, paru bale gnlaanan dnyagan quri tnsapah ka mqedin. Kika mqedin pntasan dqeras de, kii kesun mqedin bale ma, Seediq bale.
Patis miyan dqeras yami Seediq nii ge, irih so pnskraya mesa gnSeediq mu bale, uka ssresan ma spruun mita seediq duri, moda psgao utux rudan miyan ga smbaang Hako Utux hii bobo na de, qrasun utux rudan ka niqan patis dqeras. Ani si uxe wano patis dqeras ka taan daha, mita qapan baga duri, asi ka mgdara qapan daha baga we, pdaun na Hako Utux ma mosa dehuk tlangan utux miyan rudan hii. Bobo na de, msuupu utux rudan miyan meniq hiya di, ani betaq knuwan de, ini pswaye di.
Kanna Gaya miyan so Smratuc, Mehu, Lmawa Quyux, Hmetun Quyux Bgihur ma Lmaqi ge, niqan naq kari ddrunan daha Utux. Niqan naq kari ka Smapuh, Melux, Mita Idas, Kmbagah ma Lubuy Halung ddesun lmiqu duri.
Ani naq ini pntena ka kari sdurun we, mntena ka pnsaan gnhuwe gnaalu Utux. Gaya msterung de msaasu lnihu, Gaya mddahur tnquwan, Gaya kesun Bari…, pneyah snhiyan miyan Utux kanna ka kiya. So ka mddayo smdehu seediq, msbarux ooda knkingal tnsapah ma pllayun bale ka oda alang, ini geeguy ma ini qberiq, kari sndhegan ba rudan miyan ka nii. Kii mesa ka rudan miyan, “Pneeyah snhiran ta Utux ka pusu Gaya ta ita Seediq” mesa.
== 參考文獻 ==
* 郭明正. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Tgdaya]]
22pxfkgi8457qb5duv1dy82pa2b7pp7
Gaya Mdkrang
0
414
56528
22539
2021-03-22T10:35:33Z
Iyumu
191
/* Gaya Mdkrang (出草習俗) */
56528
wikitext
text/x-wiki
== Gaya Mdkrang (出草習俗) ==
Pusu na seusa dha mdkrang ka rudan [[Truku]] sbiyaw o saw nii, smiyuk pkpeysan rudan, hnici kari rudan asi ka daan, kksnaw balay tteumal qmpringan dembrax, pptas pnglux dsaw nii.Pnrungan kari paah snhnganan taxa ,msneiying bais stmaaun, lmiwaq mnarux meeru, aji ksbaun ka tnukuy aangal lala uqun, uda hakaw utux babaw mhuqil. Asi ka mthbaraw musa ka kana, kiya ka kiya ni taxa bi hiyi duma, mdudul o mrhug alang, aji uri o mduuy qsiya alang hiya, psramal-mdakarmseusa, marah tahut. Kiya ka tmikan ni hmlama dsun, musa bbuyu mspi ni psisil mn3, malu o musa, naqij o embrinah sapah, muda mkrabi elug siida o “prgnabaw” mgrbu kjiyax, pdalih peysan do hciyun biyi ka 1 risaw ni smkagul empskeuruy, nii o asi ka mnangal tunux pais,mlukus “srbuxan”, bsqaran puniq, buun buji, btaqan smbrangan ka pais, snagan ayug ka luqi ni psaun “tneetu” ka tunux seapa risaw, mneelug muyas mkleelug “hmdhik” ni msqar puniq quri alang, pxal o 1 tunux, mn3 o 3tunux pais nangal, ini dhuq alang ka dhiya na o saan pstru plukus “srbuxan” kulaw elug ka mnangal tunux. Dhuq alang o saw nii, dalih alang do mneelug mqaras meuyas mkleelug ka mnsa mdkrang, dhuq alang do skuwak babaw mnarux seejiq ka pucing dnuuy mdkrang mnangal pais do malu ka mnarux, dsun sapah mnangal tunux ni qdalan egaw ni siyang ni hlama ni srgrig mqaras 1 rabi, saw saman do dsun dha sapah dmnudul sapah mrhug alang, aji uri o mduuy qsiya, saw saman duri o pdaun peekan siyang ni kpaun mimah sinaw mnsa mdkrang, babaw na do saun pgska pttama paga kana quluh tunux smudal ni psrgan sirug tneetu gamil kdang, phiyug brqiya snalu browling ka alang nii ni smapuh smagi, “mnuda brax nami ni nii su dhuq alang nami ka isu, ida bi yaa naqih kuxul kana ka sapah su. saw nii dhuq su mkan lala bi uqun ka isu ni mqaras su, kiya do sai mlawa kana ka sapah su ni adas hini” sun dha, yaa bi 5 bitaq 6 jiyax ka qrasan.
Nasi wada ngalun pais ka duma tnexalan dha ga, ana mangal tunux pais ka dhiya o hciyun dha qmada elug ka tunux pais. ini asi tmay alang ni keeman lmhlah lukus embulang ni sngk1 ini squwaq mtmay alang, dhuq rhngun sapah do smbu btunux rhngun ni tmutuy seejiq, ini squwaq mtmay sapah. Pucing nadas dha o ini jiyi paah siida, seejiq tnkari muwsa mdkrang nii o asi ka smahug mgay sapah seejiq wada mhuqil nii, limuk, gukung, pucing, puniq, pupu saw nii ka qngqaya o aji ngalun sapah wada mhuqil, saun qmada pskringan, duri ni mangal babuy ka mrhug alang ni dsun na bbuyu tmeetu. rhgun na ka tneetu ni sng1 mlawa hangan alang qmada nirih saw wada seasug alang ka siyang ni smahug ruciq, nasi ini sahug ka seejiq tnkari mdkrang nii o saan haya rmudaw ka sapah na, nasi mangal luqih ka duma dha o seejiq tnkari ka msahug snpuhan, gimun kana ka alang ni nasi niqan ka wada hmut sgsapat o dhiya ka msahug, bitaq dhuq sapah ka wada mdkrang o ini tduwa phngun ka tahut sapah ni ini tduwa mseusa ni mrrnaw.
== 參考文獻 ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
5082cfuoombsyjtm8svv649c3wlinvq
Gaya Truku
0
415
56527
22580
2021-03-22T10:35:17Z
Iyumu
191
56527
wikitext
text/x-wiki
Gaya Truku 太魯閣族的習俗
Pusu bi kndsan Truku sbiyaw ka gaya, Ga hiya kana ka pprgun euda kndsan. Pbrihun ni bshqun o qmita muda su “gaya” ka pusu na. Hmici tmgsa malu kndsan gaya ka pusu rudan [[Truku]] sbiyaw, kiya o gaya tmsma, psdhug bi rmngaw lqian dha ka rudan, Iya bi hmut mtmay qrunang seejiq ni iya bi uda mangal samant tnjiyal qlubung dha. Gaya kndsan risaw ni wauwa o iya bi hmut mkarat kari, nasi niqan muda dha ka risaw ni wauwa do asi pstrngi nhari, yasa nasi ini saw kiya do ruwan sapah risaw aji uri o sapah wauwa ga pgrqilun smahug utux, kiya q musa bbuyu ka snaw o ini angal kingal samat ni mangal luqih, musa mdkrang uri o mangal luqih ni wada ngalun pais ka tunux niya, kana euda dha kingal ruwan sapah o ini bi pnduwa kana, manu saw kiya rudan o psdhgun dha bi dmudug lqian ka gaya Truku hnici rudan. Duri ga laqi o asi ka kmsdrudan bi ni smparu rudan, kika sbliqun utux. Quri utux o utux tminun kika bari sun rudan. Maxal idas maxal rima jiyax knkingal hngkawas o muda nami psmiyan paru ka Truku. Psmiyan nii o kika Mgay Bari, spprunu bi Truku ka smiyan nii, muda nami o saw nii, murug nami saw endaan rudan sbiyaw, paah ska rabi 1 tuki bitaq 4 tuki babaw kndaxan jiyax nii, muda nami mqaras Mgay Bari kana ka alang Truku, miyah teumal mseupu psmiyan kana ka lupung, seejiq mniyah ni seejiq ruway.
== pnyahan kari ==
口述耆老Iyang Ciyang 2015
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
qxcv2bf6psxddywk9q6cd8jr9vgap6s
Gaya quri mhuqil
0
416
56526
22624
2021-03-22T10:34:30Z
Iyumu
191
56526
wikitext
text/x-wiki
Gaya quri mhuqil (喪禮規則)
Kguun mnarux dalih empstuq do asi ka niqan kmlawa (ini tduwa mqdunuq). mstuq do asi ka prihan ka qbulit rqda, pspingan,ssapaw qabang ni ptleengun lmabu.(saw nniqan nbuyas bubu),embulang ka snaw ni kmari truma srakaw rbngun hiya ni pqriun ryaxan hidaw ka dqras [[seejiq]],wada mhuqil madas dxgal,qbulit ni hnalig wada skeungat ka kmnari ni saan qmada gaga niqan kuring, smku seejiq wada mhuqil o asi ka jiyax hnqilan na siida.ini gsqii peeniq sapah. nasi wada mqdunuq o hcian malax ka sapah ni musa marah smalu isil, paah 3 hiyi ka mhuqil do spbiyi rmbung ngangut ka kiya da,iyax mnbasi ka kuyuh na o mk3~mk5. rudan na ni snaw o 1 idas. msangay 1 iyax sngayan ini qeepah,paah 8~15 jiyax o musa ngangut mlawa hangan wada skungat, pririh tahut ini ekan hiyi ni cimu, ini pbgay tahut txaun, ini pksiyuk uqun ni ghak 1 hngkawas, ini usa maduk 1 idas, ini psping jiyax smiyan o thciun bukuy 1 idas.
== pnyahan kari ==
Yudaw Pisaw 2001
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
d7x07o0w1rv6jrbhf466abbryjjdl8r
Gaya tmngahan
0
417
22646
22644
2021-03-18T14:22:51Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
22643
wikitext
text/x-wiki
Gaya tmngahan (命名規則)
Nasi Awi o kmriyux Nawi
{| class="wikitable" border="1" style="text-align:center"
!A
!I
!U
|-
|Na
|Ney
|Now
|-
|Nawi
|Neyban
|Nowdaw
|-
|Nabis
|Neybuh
|Nowkan
|-
|Napay
|Neyyung
|Nowmaw
|}
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
== pnyahan kari ==
* Yudaw Pisaw 2001 口述資料
f9y3c0wr5juvhy47chw4lzohx4r0w1y
Gaya tmsamat
0
418
56525
22671
2021-03-22T10:33:45Z
Iyumu
191
56525
wikitext
text/x-wiki
Gaya tmsamat 狩獵習俗
== psdaran qbhni sisil ==
Mmowsa dgiyaq qmpah aji uri o tmsamt, nasi meuyas iril ka ssisil ga, aji malu ka nii,nhari bi embrinah miyah sapah. Mmowsa qmpah qnpahan dgiyaq aji uri o tmsamt, nasi meuyas narat ka qbhuni sisil ga malu ka kiya, mtduwa musa. Mmowsa qmpah qnpahan dgiyaq aji uri o tmsamt, nasi paah iril skaya mquri narat qbhuni sisil ga malu ka nii, mtduwa musa qmpah qnpahan dgiyaq aji uri o tmsamt. Mmowsa qmpah qnpahan dgiyaq aji uri o tmsamt, nasi paah narat skaya mquri iril ka qbhni sisil ga aji malu ka nii, nhari bi embrinah miyah sapah. Mmowsa qmpah qnpahan dgiyaq aji uri o tmsamt,nasi mttbrih skaya brah su ka qbhni sisil ga aji malu ka nii, hari bi embrinah miyah sapah.
== psdaran skribut ==
Mlatat mksa skribut btunux aji uri o skribut qhuni mtakur ga aji malu ka nii, nhari bi embrinah miyah sapah.
== psdaran spi ==
Smpi su mgay uqun sunan ka rudan ga pgkla sunan mha lala bi ngalun su samat. Smpi su msaang sunan ka rudan ga pgkla sunan mha naqih euda su. Smpi su rnhsux paru qsiya pgkla sunan mowda su paru mnarux. Smpi su wada meydang ka pusu dnuuy su pgkla sunan mha niqan mhuqil taxa hiyi ka ruwan sapah su aji uri o isu nanak. Smpi su mnarux [[seejiq]] ga pgkla sunan mha su mnarux.tmsamat su keeman siida smpi su niqan mnarux ka ruwan sapah su ga aji malu ka kiya, nhari bi embrinah miyah sapah.
== psdaran rngji rangaw ==
Mkleelug musa tmsamat ka emptsamat siida, asi lu sriyu paah bbuyu mtbbrih skaya brah dha ka 1 aji uri o 2 rngji rangaw ga pgkla dhyaan mha lala bi ngalun dha samat malu ka nii, asi dha gyapan hiya ka samat kkeaguh eiyah rngji rangaw.
== pnyahan kari ==
資料來源: 口述耆老Lowsi Rakaw 2010
耆老黃長興 海珊文化月刊1999
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
rg9rr440urshzs7luz8k572ga2dktow
Gaya tnsapah
0
419
22691
22689
2021-03-18T14:22:57Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
22689
wikitext
text/x-wiki
= Gaya tnsapah(家忌) =
Knkingal sapah seediq, kdkilan knkingal [[Seediq]]. Kiya ka seediq uka
sapah, maha so ba gluun klaalang ka laqi daha. Bblequn ta sapah, asi ta
naq mbeyax qmlahang sapah ta. Pggaalu ma mmsruwa, mskuxul mddayo
mqqlahang. So nii maha qrasun niqun ta ka sapah ta.
Ita nii pktama bubu laqi, asi ta ka mdrumuc meepah, ma mbeyax
dmudun laqi, rmengo laqi; ma ita so lqlaqi duri, sqrasun ta lnlungal ka
rudan ta. Kndrumuc ta tmelung ooda sapah, ma pklmeun ta suupu meniq
kana ka mttswai. Mmqedil ma rrseno, asi ta naq mkela pkputo lnlungal, ini
pkseyang, ini pkparu, ma ini psseeliq lnlungan, mbleyaq msuupu muudus.
Riso ma weewa, msterung spooda gaya, so nii sa uxe pgedang ndaan ka
seediq. Nii ka gaya tnsapah.
Kana so ppuqun ta, mmahun ta, ini hmeti smeeliq. Pila sntkeyan ta
duri, bqerus kana ka kiya. Bblequn ta so smeung so bbaruy, ma kndrumuc
ta qmeepah, smeli pila. Uxe psetuq ka so ppyahan ta meniq sapah. Kiya ka
maha malu kana ka tnloongan ta meniq bobo dheran.
[[Snakun:Tgdaya]]
49kydfxahnzrs3yoxx9mjkob1hdtmgh
Gbayang
0
420
100459
80945
2023-10-06T00:14:06Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100459
wikitext
text/x-wiki
= Gbayang(新白楊部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Wanjungsyang ka [[alang]] Gbayang.
120 sapah ka kneegu na sapah, 368 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 359 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 9 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 88%, Amis 1%, Tayal 2%, Kebalan 1%, ni rahuq na o 5%.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Maribasi alang Cyeyn-cing.
== Pusu klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Truku.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Truku.
[[Snakun:Truku]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
lz5oedurs02yxel9inamjmfve24xnwb
George Konrote
0
421
85567
82845
2022-01-06T00:12:34Z
Rungayrapic
56
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
85567
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Jioji Konrote 2017.jpg|thumb|Jioje Konrote January 2015( 喬治·孔羅特)|alt=Jioji Konrote 2017.jpg]]
= George Konrote ( 喬治·孔羅特) =
Mntucing hngkawas 1947 idas 12 jiyax 26 ka George Konrote ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Fiji]] ta sayang o kiya ka George Konrote, pnaah hngkawas 2015 idas 11 jiyax 12 pnrajing kmlawa klwaan.
= '''Jioji Konrote ('''喬治.孔羅特) =
'''Jioji Konousi Konrote Sawcyang''' OF MC (kari Fiji: '''Jioji Konousi Konrote'''; kngkawas 1947 idas 12 diyax 26- ), hiya ka taxa Fiji cyuns mi seyjicya, Fiji Tu1 Tang tangweyn, kngkawas 2015 mniq kcka Fiji Gikay cida wada wewan seyngkyo burah Soto Fiji, idas 11 diyax 12 muda psdhuwan phiyu.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Hlitan na Watan Diro
edyf7ko4oo3lhdubummr321r21uqm2v
Georgia
0
422
95177
85779
2023-02-10T22:43:19Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q230]]
95177
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Georgia.svg|thumb|Flag of Georgia -Kwoci Cyawcuya(喬治亞國旗)|alt=Flag of Georgia|362x362px]]
= Georgia(喬治亞) =
Gaga kska Yacow ka [[Georgia]], 42 00 N, 43 30 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 69,700 sq km(hangan na o Tg121)(knlbanga dxgal o 69,700 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 4,928,052 hiyi.
Gaga [[Tbilisi]] ka pusu alang paru, jiyax 26 idas 5 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Georgia ga wada sugan 35.50% ka dxgal qpahan, 39.40% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 25.10% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Giorgi Margvelashvili, pnaah hngkawas2013 idas 11 jiyax 17pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Greater coat of arms of Georgia.svg|thumb|157x157px|File:Greater coat of arms of Georgia.svg-Kwohwey (國徽)]]
[[Patas bntasan:Europe-Georgia.svg|thumb|File:Europe Georgia.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Cyawcuya(喬治亞) =
'''Cyawcuya''' u knlangan sntaring co, dxral u sntaring Oco mi Asiaco ddha co, binaw alaw ka bungka dha pa wada run bay Oco, so kiya ngalan dha knlangan Oco uri. MnSuryeyn cyamong kohokwo ka dhiya uri han, kngkawas 1991 idas 4 diyax 9 balay bay dukuricu, muwaya bay soto u Cuweyyato Cyamusahuarcia. Babaw dukuricu daw wada sndhu hangan dha u“Cyocuya konghokwo”, kngkawas 1995 idas 8 diyax 24 cida knlangan niyi u wada muda smmalu burah keyngpo, hangan knlangan dha u “Cyocuya”, mndukuricu knlangan kwosyey cngyeyn. Alaw ka kngkawas 2008 mccbu Nanawsaytiya, spuda gikay kngkawas 2008 idas 8 diyax 14 ka Cyocuya wada muda mnhdu kari ptalax dukuricu kwosyey ka pnstqan dha kari, kiya mi kngkawas 2009 idas 8 diyax 18 mnhdu kana uuda mi,balay bay ptalax. Knrbangan kana dxral Cyocuya pa dhuq 69,700 pinghwang kongri(kiya kana ka Abuhacu mi Nanawsaytiya); knhbrawan dha u niqan 4,352,224 hiyi sediq(kngkawas 2011 jnko tongci); pusu bay minjoku u Cyocuya joku(70.1%), niqan duma uri ka Yameyniya joku, Orosu joku mi Yasaypayjan joku; dduwi kari seyhu pa kari Cyocuya, nniqan dha sediq hini u mkla kari Orosu uri; hbaraw bay sediq ka snluhay snhiyan Tongcngkyo, ini khbaraw ka snluhay snhiyan Isurankyo. Cyocuya, kiya mi Cyocuya pa wa mniq nniqan mkngahu Qalux Ucilung, tudaya u msdalih Orosu, tuhunac u msqapah Tuarci, Yameyniya, Yasaypayjan. Cyocuya ka tnualang bukung Suryeyn Sutarin, saya daw quri so seyji ka Cyocuya u mquri Omong mi tuiril knlangan, pusu bay sngtangan dha pa mtumal Omong. Cyocuya so
== Rikisi(歷史) ==
{| class="wikitable"
|+
|[[Patas bntasan:GeorgianArmy.jpg|thumb|Cyocuya u smkaun butay mcbu Irako]]
|}
Cyocuya bungka u tna prading cbiyaw bay na, malu snolun miying Cingtong jiday, mnsndiyan ncbiyaw bay 180 knbkiyan kngkawas smudal tasil jiday icu ka Cyocuya. So kiya, rikisi Cyocuya pa hmrinas 180 knbkiyan kngkawas. Mnniq Cingtong jiday, wada mrahul kana ka lealang, knkla ssalu Cingtong ka prading daw, ini pntna ka txtaxa alang u prading mtmay ka Kiristokyo daw wada pkngatun ka jiyi rudan cbiyaw pnrmaxan jiyi Sira mi Syuriya ka wada sbrahun rmirih dmuwi.
Babaw na iyax 300 kngkawas daw wada mtumal mccbu Tnarac Roma tikwo mi Posu tikwo ka Cyocuya. Bukuy dungan u mnuda qnlhangan Arapo mi sediq Yameyniya; kngkawas 1220 knrmux Kawcyaso ka Mongku tikwo; kngkawas 1386 dhuq kngkawas 1403 iyax na niyi pa wada yahan knrmux Teymuar, wada mchdil baynliqan cida ka keyjay mi bungka Cyocuya, kndadax cida daw wada so ini knhmuya da. Kngkawas 1453 cida Otuman tikwo ka wada ptkimax Cyusutantingpaw, Cyocuya mi tuiril knlangan u wada pstuq 300 kngkawas ka pnluban dha peyyah cida.
Kngkawas 1783 cida Sao suri ka mtmay nniqan hiya, Orosu ka snblayaq qmlahang mndungus mi niqan congcucweyn. Kngkawas 1804 dhuq kngkawas 1864 iyax cida, Cyocuya cupang kndudul yaha mddayak mluk Tio. Kngkawas 1921 idas 2,3 iyax cida, wada phyuwan ka Cyocuya Suweyay, kiya mi wada tumal Suryeyn ka kngkawas 1936, knpriyux hangan Cyocuya Suweyay sohuy cuyi konghokwo. Kngkawas 1985 Kopacihu ka wada phyuwan Suryeyn kyusanto congyang ingkay congsuci, wada mbukung balay Suryeyn daw, mbiyax bay dmudul ptrawah mi knpriyux cngco, Suryeyn txtaxa ntumal konghokwo u skkingal smatang ptalax Suryeyn; kngkawas 1990, Cyocuya knbaraw bay Suweyay pstuq kari wada smliq waya ka Suryeyn ryeynpang tyawyey, kiya mi pusa kari pusu biyax sweynyeyn, wada knpriyux hangan knlangan Cyocuya konghokwo.
Kngkawas 1991 idas 4 diyax 9 cida, pusa kari ptalax Suryeyn dukuricu. Kngkawas 1991 idas 8, wada ini pndungus ka mluk biyax cngpoyeyn mnhmuk bukung brah Suryeyn Kopacihu daw, spuda Orosu ka pusu bay mi maxal kingal ka Suryeyn cyamong konghokwo mssli phiyu “dukuricu knlangan kwosyey”, Cyocuya u hana prading han pa ini tumal han, dhuq kngkawas 1993 idas 12 prading ka tumal “dukuricu knlangan kwosyey”, kngkawas 2008 idas 8 diyax 8 ka pusa kari mtalax. Kngkawas 1996 idas 4,“Cyocuya konghokwo” wada knpriyux hangan knlangan Cyocuya. Kngkawas 2003 cida mnuda Meykuy koming, soto Aytohwa Syeywanacu ka wada plixan. Mihayiar Sakasuweyri ka rmirih daw, lmutuc minjoku cuyi isu singtay mi, krinah mquri tuiril knlangan ka cngco niya.
Kngkawas 2008 idas 8 diyax 7 cida, butay Cyocuya u mcbu msqapah Orosu ka Nanawsaytiya cucucyu, smatang na ngalun qmlahang seyhu heytay ka dxral hiya dungan. Mccbu Nanawsaytiya u kiya ka niyi ka pnrdingan niya. Kngkawas 2008 idas 8 diyax 8, butay Orosu ka miyah kongsi cnbu Cyocuya. Spuda kongsi, kiya mi mnuda lmlung malix Awyun, cmiyuk kari ka seyhu Orosu u uxay mnuda kongsi mnchaya. Oco ryeynmong mbahang uuda niyi daw knllu pusa kari quri psblayaq, Orosu cida u kasi tura rmngaw “ini sruwa knlangan OMey tumal”. Kngkawas 2008 idas 8 diyax 28, Orosu ka pusa kari smruwa Nanawsaytiya mi Abuhacu dukuricu. Kiya ka cniyuk niya, Cyocuya u so kusun ka wada malix pnluban dha Orosu.
Kngkawas 2017 idas 9 diya 26 cida, Cyocuya gikay spuda meytaq hyo wada muda snbarah matas quri keyngpo ka ang. Snbarah matas quri keyngpo ang u mniq kngkawas 2018 babaw soto seyngkyo daw prading muda, cida daw, Cyocuya u muda so dmka soto pwaya knpriyux quri gikay pnway knlangan.
== Tiri(地理) ==
{| class="wikitable"
|[[Patas bntasan:Svaneti, georgia.jpg|thumb|Tiril day aka Svaneti sng ddwiyaq.]]
|}
Cyocuya ka knlangan sntaring co, dxral ka sntaring Oco mi Asiaco ddha co, Cyocuya tuiril mi Qalux Ucilung pa mslutuc 310 kongri; mniq tudaya u niqan kingal msuayus Orosu ryeynpang, knbaraw niya u 723 kongri. Kana nniqan lnglingay Cyocuya pa kmrinas 2/3 ka dwiyaq, tudaya ka tudu ddwiyaq beyhing kawcyaso, tuhunac ka tudu ddwiyaq tiping kawcyaso, to bay so hmrinas haypa 1000 meyta kana. Tkcka lmiqu llbu dxral, brnux mi brnux baraw, mkngahu Qalux Ucilung ka Koarsita llbu dxral. Tubaraw bay u wa mniq tudaya tnuayus dha Orosu dwiyaq Suhara, haypa 5193 meyta. Pusu yayung u niqan yayung Kura mi yayung Riawni, mktubaraw mi mkturuma ka qqsiya, mndungus bay ka ddiyun qqsiya. Nmkmtilux karac, tuiril u mkhuriq, tunarac u mkdngu. Knkingal nniqan u mtura bay kntlxan mi knskuy ka karac. Misan u tuiril ka mkmuxul, tunarac lmiqu ka mskuy, rbawan daw mtilux bay kana ka lnglingay; tnkawas ka qnyuxan qsiya tuiril u 1,000~3,000hawmi, qnyuxan qsiya tunarac u 300~800 hawmi balay.
== Seyji (政治) ==
Cyocuya u pnway knou tang mincu knlangan, pnwaya seyji ka murux kwohuy neykocu, kwohuy gying u muru knhbrawan hiyi cngtang dayhyocu pnhiyu, kana bay knhbrawan u 150 hiyi. Mniq quri so waycyaw cngco pa, mquri Omong knlangan mi mqnaqah Orosu. Kawas nduray niyi u mbiyax bay iyux tumal Omong, kiya mi mtmay Peyyey hwangyu tisi.
=== Pusu cngtang: ===
* Tonyi minjoku undo tang: Tawey Pakaraco ka tangcusi dha, pndkanan kana kwohuy u 40% ka knhbrawan sicu dha.
*Cyocuya spi: Irakori Cyaripasuweyri ka cusi dha, pndkanan kana kwohuy u 60 ka knhbrawan sicu dha.
*
== Singcng cyuhwa(行政區劃) ==
{| class="wikitable"
|[[Patas bntasan:Tbilisi IMG 8962 1920.jpg|thumb|Sotu Tipirisu]]
|}
=== ''Cyocuya'' singcng cyuhwa u kiya ka ddha cucu konghokwo mi 9 ka cyu(kwahaw ka sohu), mi Sotu Tipirisu: ===
1.''Abuhacu cucu'' ''konghokwo'' ''(Suhumi)''
2. ''Acaar cucu'' ''konghokwo(Patong)''
3.''Sameykoryeyro-Sangsuwany''ey''ciya co(Cukotiti)''
4.''Kuriya co(Awcuarkayti)''
5.''Raha-Ryeycihumi-Syasuwan''y''eyciya co(An''purorawri)
6.''Imeyryeyci'' ''co(Kutaisi)''
7.''Samucuho-Cawahoci co(Ah''aarciho)
8.''Suta-Katori'' ''co(Kori)''
9. ''Mucuhota-Mucianyeyci co(Mucuhota)''
10. ''Koweymo-Katori co(Rusutawey)''
11.''Kahoci co(Tayrawey)''
12.''Tipirisu'' (Tipirisu)
=== Ini balay bay toncu: ===
1. ''Abuhacu cucu'' ''konghokwo (Mndungus'' ''bay dukuricu;'' ''Abuhacu)''
2. ''Nanawsaytiya'' c''ucu co (Mndungus'' ''bay dukuricu;'' ''Nanawsaytiya)''
== Keyjay(經濟) ==
Cyocuya ka knlangan sntaring co, dxral ka sntaring Oco mi Asiaco Cyocuya tuiril mi Qalux Ucilung pa mslutuc 310 kongri; mniq tudaya u niqan kingal msuayus Orosu ryeynpang, knbaraw niya u 723 kongri. Kana nniqan lnglingay Cyocuya pa kmrinas 2/3 ka dwiyaq, tudaya ka tudu ddwiyaq beyhing kawcyaso, tuhunac ka tudu ddwiyaq tiping kawcyaso, to bay so hmrinas haypa 1000 meyta kana. Tkcka lmiqu llbu dxral, brnux mi brnux baraw, mkngahu Qalux Ucilung ka Koarsita llbu dxral. Tubaraw bay u wa mniq tudaya tnuayus dha Suhara, haypa 5193 meyta. Pusu yayung u niqan yayung Kura mi yayung Riawni, mktubaraw mi mkturuma ka qqsiya, mndungus bay ka ddiyun qqsiya. Nmkmtilux karac, tuiril u mkhuriq, tunarac u mkdngu. Knkingal nniqan u mtura bay kntlxan mi knskuy ka karac. Misan u tuiril ka mkmuxul, tunarac lmiqu ka mskuy, rbawan daw mtilux bay kana ka lnglingay; tnkawas ka qnyuxan qsiya tuirilu 1,000~3,000hawmii, qnyuxan qsiya tunarac u 300~800 hawmi balay. [[Patas bntasan:Tbilisi IMG 8962 1920.jpg|thumb|''Sotu Tipirisu'']]
== Seyji(政治) ==
Cyocuya u pnway knou tang mincu knlangan, pnwaya seyji ka murux kwohuy neykocu, kwohuy gying u muru knhbrawan hiyi cngtang dayhyocu pnhiyu, kana bay knhbrawan u 150 hiyi. Mniq quri so waycyaw cngco pa, mquri Omong knlangan mi mqnaqah Orosu.awas nduray niyi u mbiyax bay iyux tumal Omong, kiya mi mtmay Peyyey hwangyu tisi.
=== Pusu cngtang: ===
* Tonyi minjoku undo tang: Tawey Pakarac ka tangcusi dha, pndkanan kana kwohuy u 40% ka knhbrawan sicu dha
*Cyocuya spi: Irakori Cyaripasuweyri ka cusi dha, pndkanan kana kwohuy u 60% ka knhbrawan sicu dha.
== Singcng cyuhwa(行政區劃) ==
=== Cyocuya singcng cyuhwa u kiya ka ''' '''ddha cucu konghokwo mi 9 ka cyu(kwahaw ka sohu), mi Sotu Tipirisu: ===
1.Abuhacu cucu konghokwo(Suhumi)
2.Acaar cucu konghokwo(Patong) 3.Sameykoryeyro-Sangsuwanyeyciya co(Cukotiti)
4.Kuriya co(Awcuarkayti)
5.Raha-Ryeycihumi-Syasuwanyeyciya co(Anpurorawri)
6.Imeyryeyci co(Kutaisi)
7.Samucuho-Cawahoci co(Ahaarciho)
8.Suta-Katori co(Kori)
9.Mucuhota-Mucianyeyci co(Mucuhota)
10.Koweymo-Katori co(Rusutawey)
11. Kahoci co(Tayrawey)
12.Tipirisu(Tipirisu)
=== Ini balay bay toncu: ===
1.Abuhacu cucu konghokwo (Mndungus bay dukuricu; Abuhacu)
2.Nanawsaytiya cucu co (Mndungus bay dukuricu; Nanawsaytiya)
== Keyjay(經濟) ==
Pnsltudan Cyocuya pa mndungus bay knlangan mqpah ppnwalang, mhuma hiyi pnwalang mi ociya. Kcka niyiv u sinaw budo Cyocuya pa niqan hmrinas 8000 kngkawas sngari ka ndanan niya. Uxay wana kiya, niqan kwangcan niya na, kiya ka knkana mong mi dong. Alaw ka nyahan muru Suryeyn, kawas nduray niyi pa id aka cihwa keyjay. Kndadax kngkawas 1991 ka wada mlhlah ka Suryeyn daw, Cyocuya u smatang bay mquri sucang keyjay. Binaw alaw ka ini kndhu ka seyji dha nanaq, knttu mccbu ka dhiya nanaq uri, kiya ka ida mstabuy ka keyjay dha niya na. Kngkawas 2001, pndkanan 54% ka qnqrinuc knhbrawan hiyi sediq Cyocuya. Kiya mi wada run bay Orosiya ka keyjay niya Cyocuya. Kngkawas 2006 cida pa wada pusa kari ka Orosu u hmtur cinko sinaw budo Cyocuya, wada kasi krudu ka keyjay Cyocuya. Cida uri u knmumal pkrana knkrayan gasu sbari dha Cyocuya ka Orosu, wada kasi krana ka knkrayan kana qqiya Cyocuya. Dhuq kngkawas 2014, Cyocuya uka qpahunryu sediq u 13.7%. Kiya mi kcka GDP u, kongyey ka 17%, mawyi ka 17.3%, kiya mi cyawtong mi cyeyncu ka 16.8%, quri so qpahun mpqpah ppwalang u 6.2% balay kiya. Kndadax 21 seyki beytaq saya pa, wada kndudul mrana ka keyjay dha Cyocuya Kngkawas 2007 cida, Cyocuya balay bay kwoney nngalan knkana knranacyu u dhuq 12%, wada mkbiyax bay ini biyaw mrana ka keyjay Cyocuya quri tunarac Oco. Alaw ka mnkingal kngkawas ka cingciti dha u kndadax tu18 mkala dhuq tu12 ka wada ngalun Sucyey inghang “Sucyey icibang cingci kaykoco”, Sucyeyinghang kngkawas 2019 “Ingsang hwancing pawkaw” kcka u wada mkala brah dhuq tu6 bang da.
== Knhbrawan hiyi sediq(人口) ==
Spuda kngkawas 2005 idas 7 ka pnspuwan smpu, kana knlangan Cyocuya cida pa niqan 4,677,401 knhbrawan hiyi sediq, kcka niyi pa wa trahuc niyi ka pnsnakan minjoku:
{| class="wikitable"
|+
|Sediq Cyocuya
|83.8%
|-
|Sediq Yasaypayjan
|6.5%
|-
|Sediq Yameyniya
|5.7%
|-
|Sediq Orosu
|1.5%
|}
Kcka knlangan knhbrawan sediq Orosu u wada dukuricu ka knlangan daw wada kndudul tnhdil icil da. Mnniq Abuhacu ka sediq Abuhacu mi Nanawsaytiya ka sediq Awsaytiya u smatang ptalax Cyocuya dukuricu kana. Kcka knlangan u niqan ddha Cyocuya minjoku, kiya ka sediq Suhwan mi sediq Mingkoryeyar, kiya mi miyah ini khbaraw ka sediq Racu. Sediq Racu u pusu bay pa wa mniq Tuarci ka nniqan dha. Kcka knlangan u niqan tntikuh knhbrawan txtaxa minjoku niqan: sediq Syuriyya, sediq Sira, sediq Kuto, sediq Tatan mi sediq Ukoran, sediq Maysuhoto Tuarci.
Kndadax mnlhlah ka Suryeyn daw, alaw ka Abuhacu hantay butay ka dmudul ptalax, mqriqu uuda Acaar mi Nanawsaytiya, quri sediq tnknlangan u wada balay skwitun, kiya mi wada pkhnuk balay quri keyjay dha uri. Mqriqu wiman ka qpahun, wada beytaq pkwixun mquri knlangan icil miying qpahun ka hmrinas 10 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq, kcka niya u umaw musa thdil Orosu. Alaw ka ini tduwa ka quri seyji, ini hari sruwa tnquli laqi ka sediq tnknlangan, mtutinglaqi rabu u ini krana-mssiyaw ka Yameyniya u u mntna snturung mqriqu uuda niyi uri. Knhbrawan hiyi sediq knlangan saya pa, wada mlih 50 knbkiyan kngkawas 1990 Suryeyn jiday, binaw spuda kari qnita kwancacya, knhbrawan hiyi sediq ssaya ka Cyocuya u ya bay wada dha prnan.
== Snhiyan(宗教) ==
{| class="wikitable"
|+
Snhayan Snhiyan Cyocuya (Kngkawas 2002 jnko puca)
|Tongcngkyo (Pnrhulan Cyocuya cng)
|83.9%
|-
|Isurankyo
|9.9%
|-
|Pnrhulan Yameyniya sutu
|3.9%
|-
|Teysu kyo
|0.8%
|-
|Quri icil
|1.5%
|}
Pusu bay slhayan snhiyan u Tongcngkyo (Pnrhulan Cyocuya cng), snhiyan icil u niqan pnrhulan Yameyniya, Roma Teysukyo, Kiristo burah kyokay, Isurankyo.
== Bungka(文化) ==
spuda Kawcyaso Ipiri Cbiyaw u mnngalan dha jiyi Cyocuya ka mnniq kngyeyn 284 wangkwo bukung Hwaarwacu isu ka snbarah smmalu, binaw beytaq saya knnrudan bay pngalan kari, wana malu pkla jiyi niyi u mnniq 5 seyki daw tna niqan da.
Cyocuya congsuci bungka u kndadax tu4 seyki daw prading da, wada runan balay mbiyax snhiyan sutu pnrhulan Tongcng mi pnrhulan Cyocuya Tongcng, kiya mi ya bay wada runan ka Paycanting uri. So niyi knou bay smnalu quri snhayan snhiyan wada dhuq sqrasan mi smdhu. Kiya ka knkan pnrhilan, sumyaw, yisu smnalu, mray so juga kdari mi Cyocuya sngjn sngtu huycyeyn. Uxay wana kiya, niqan ka quri qqiya nbabaw dxral, mray so quri ndanan knlangan mi pnsltudan pnngalan kari.
Ana so nrunan mnniq tu7 seyki ka Arapo mqlahang mi tu8 seyki ka Musurin bungka ka Cyocuya, binaw kndadax hiya cida u wada mrana ka bungka dha Cyocuya, kiya mi krinah mrana ka pnsung dha quri Paycanting. Mniq tu9 seyki dhuq tu10 seyki, mniq nniqan knlangan kana Cyocuya, dmkuh dmuwi jiyi nanaq Cyocuya, quri so wenswey mi quri so juga. Cyocuya mi kari Cyocuya balay bay nniqan runan ka mniq knpsupu pskingal mi mtrawah daw, dmuwi kari Cyocuya snpusal umarang pradiyo, mniq knou bay knlangan u dmuwi kari Cyocuya pprngaw sediq icil uri. Mniq kngkawas 2014 cida mkla mita jiyi ka Cyocuya u 99.70%, mniq kana jeynseykay knlangan pa wa mniq brah ka hangan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[http://www.cia.gov/ CIA]
[[Snakun:Toda]]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/喬治亞州<nowiki/>(參考自中文維基百科))
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
g3sf8lb4nfsgqik8t9b66l754y5gva5
Germany
0
423
96564
94565
2023-05-17T20:00:44Z
CommonsDelinker
52
Replacing Knowledge_of_German_EU_map.svg with [[File:Knowledge_of_German_EU_map_(2010).svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name) · Needs a year
96564
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Germany.svg|thumb|Flag of Germany-Kwoci Doicu (德國)|alt=Flag of Germany|433x433px]]
= Doicu(德國) =
Gaga kska Owcow ka '''Germany''', 51 00 N, 9 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 357,022 sq km(hangan na o Tg63)(knlbanga dxgal o 348,672 sq km, knlbangan qsiya o 8,350 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 80,722,792 hiyi.
Gaga [[Berlin]] ka pusu alang paru, jiyax 3 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Germany ga wada sugan 48% ka dxgal qpahan, 31.80% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 20.20% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Frank-Walter Steinmeier, pnaah hngkawas2017 idas 3 jiyax 19pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Germany.svg|thumb|189x189px|File:Coat of arms of Germany.svg-Kwohwey.(國徽)]]
[[Patas bntasan:EU-Germany.svg|thumb|File:EU-Germany.svg-Ida nkiya lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Doicu(德國) =
Doicu ryeynpang konghoko Ngalan dha Toko lmawa (kari Doicu: Deutschland), wamniq tukcka iril Oco na qnhlangan pnwaya ryeynpang gikay konghocu, pnuda pnspuwan 16 pang, sotu mi knbering bay Alang mkbrnux ka Porin. Knlbangan tndxral qnhlangan u 35.7 knbkiyan pinghwang kongri, knthyaqan tuhunac mi tudaya u 876 kongri, knthyaqan tunarac mi tuiril u 640 kongri, peyyah tudaya ka Peyhay mi Porotihay mslutuc dhuq tuhunac ka ddwiyaq Aarpeysu, muxul ka kkarac, tura bay pnsnakan dha ka srwasaw mi rbawan mi krpuhan mi misan. 8,142 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq ka Doicu, kiya ka knhbaraw bay kana qnhlangan Oco, kiya u tudha knhbaraw nyahan thdil kana jeynseykay uri, msnul Amirika. Kari Doicu pa mniq kcka Oco u kari hbaraw bay sediq rmngaw na kari tnpusu. Mndungus bay bungka Doicu mi niqan bay nrunan na jeynseykay quri so ssalu sapah mi meysu, ingaku, coswey mi eyga, bungka yican u Rawcng ka pusu bay mpririh, kiya mi kana bay qnlhangan kongyeyn mi ida nkiya kongyeyn u niqan hmrinas mkbkuy.
== Rikisi(歷史) ==
Hwasu knari dha Mawo yeynjn syahoku hwasu u ptura qulung bay niqan 600,000 kngkawas cida daw tna niqan sediq rudan cbiyaw ka mniq Doicu hini. Kndadax kcka Soningkn meykwang u wada sndiyal turu sbrangan 380,000 kngkawas cbiyaw, kiya ka mncbiyaw bay mi mndungus bay qqiya ddiyun umaduk. Mniq yayung Nianto sndiyal tukingal uxay sediq jidayi saya jnrey hwasu, wada ngalan sediq Niantota tmhangan. Hwasu Niantota pa yabay niqan dalih 40,000 kngkawas rikisi. Msdalih Umu ka kcka bling dwiyaq Suwapncuro u niqan nniqan mntna kngkwasan syeyntay jnrey uri, kiya knkana ka 42,000 kngkawas brah cida ka qalux buc mi lubu iyuk waqic Mongma, kiya ka beytaq saya knama bay knriyan lubu; 40,000 kngkawas brah cida u rayung sediq tapingci ka klaun bay kana jeynseykay knrudn bay ndanan smquri uka kdkaran kari; beytaq saya 35,000 kngkawas brah cida u Hworohuyarsweynas kiya ka knrudan bay smquri hniyuwan sediq uka kdkaran kari. Neypura singsyangpan mniq msdalih Sakosn-Anhat na Neypura knriyan, kiya ka Oco cingtong jitay qqiya bungka snalu dong, wada pniqan kcka bnkuwan Ryeynhoko cyawkowen pnsliyan seykay ciyi kluwanan.
== Ti-ri(地理) ==
Spuda pnsnakan nniqan Doicu pa wa mniq tuiril Oco mi tukcka Oco, tudaya u mslutuc Tanmay, tunarac u msqapah Poran mi Cyeyko, tunarac hunac u msdalih Awtiri, tuiril hunac quri hunac ka Jweysu, tuiril u msupu Hwaransi mi Rusnpaw msupu tnuayus Pirisu, tuiril daya u mksipaw Horan. Tndxral u to bay so peywey 47° dhuq 55°, tongcing u wa mniq iyax 5° dhuq 16° na hiya. Tudaya Doicu pa mquri Peyhay, tunarac daya balay daya pa mquri Porotihay, msupu Awtiri mi Jweysu tnuayus, msdalih tuturu knbeyring langu qsiya Oco Potng. Kana bay knrbangan tndxral Doicu pa 357,021 pinghwang kongri (137,847 pinghwang ingri), kiya knkana ka 349,223 pinghwang kongri (134,836 pinghwang ingri) tnddxral mi 7,798 pinghwang kongri (3,011pinghwang ingri) tnqqsiya, kiya ka qnlhangan tu7 knbeyhing knrbangan tndxral Oco mi kana jeynseykay u tu62 knbeyhing knrbangan tndxral qnlhangan.
== Knkarac (氣候) ==
[[Patas bntasan:Mittelrhein Burg Katz.jpg|縮圖|Rbawan cid msdalih Roreyray ka mkuayu Rayin.]]
Hbaraw bay nniqan Doicu u wada yahan dmudul tuirl bwihur, mnWentay hayyangsing knkarac. Knkarac nniqan hini pa alaw ka Mosiko nwanryo u mquri tudaya ka Tasiyang pyawryo, kiya ka wada muxul hari, kimi nwanryo niyi u wada pkmuxul qsiya ucilung mi quri tudaya ucilung mi ucilung ssiyaw na hiya.
Knkawas qnyuxan qsiya ka Doicu pa 789 kongri (31 ingcun), uka mndungus bay knkarac kndnguwan. Ini so kskuy bay ka misan, muxul ka rbawan, hmrinas 30°C ka kntlxan (86°F).
[[Patas bntasan:Rotes Kliff, Sylt Pano (27320949429).jpg|縮圖|Krpuhan ka mkngahu ucilung Syuartotaw]]
[[Patas bntasan:Totengrund seitlich Seitenlicht.jpg|縮圖|Srwasaw ka Ryunapaw Sunan sspriq bbrnux]]
[[Patas bntasan:Zugspitze Westansicht.JPG|縮圖|Misan ka dudux ddwiyaq Cukohong]]
Tunarac Doicu u mnTarusing knkarac, mskuy bay ka misan, muxul ka rbawan, knttu muda knbbaraw diyax kndnguwan. Nniqan tukcka mi tuhunac Doicu pa Hayyangsing knkarac mi Tarusing knkarac kwotutay, tuhunac bay ka ddwiyaq Aarpeysu u mskuy hari kiya, tukcka Doicu na nniqan daya u mnLmiqu knkarac, mskuy bay mi kari bay quyux.
== Kndkilan(生態) ==
King tyaw ka pawyurey mpahung qqdiraw, kiya ka qqduda pnskrayan qnhlangan Doicu.
Tndxral Doicu pa psdkanan dha kndkilan cyuyu, kiya ka Oco-Mrimax qqhuni lmiqu Ticonghay mi tunarac daya Tasiyang Tarupong hayayang kndkilansi. Mniq kngkawas 2008 cida, Tndxral Doicu pa wa sduwi sqpahun ppwalang ka dxral (34%), dxral phman qqhuni (30.1%) ka pusu na bay, thiti daw ddiyun ana knuwan hwangmu cyu (13.4) mi nniqan sediq cyu, luelu (10.8%).
Ccamac mi qqhuni ka tukcka Oco qqtan balay kiya, tubil lmiqu, qhuni syang mi kiya knkana qqhuni mhhur wasaw ka pdungus llmiqu 1/3, qhuni songpo ka snbrahan phuma mi wada mrana, qhuni qulic yunsan mi lngsan ka pusu bay lipax hnyuwan nniqan ddwiyaq daya, qhuni harung mi mhhur wasaw harung u mniq dxral bnaqi mdakil. Niqan ka ou kluwanan rrwiril, pphpah, ngengiraw, quri so rriwa. Pusu bay ccamac llmiqu pa kiya knkana rqnux, boyak, miric pan, rqbux, kwan, osagi, hori.
== Alang Mkbrnux(城市) ==
Doicu pa ou bay beyhing alang mkbrnux, niqan 11 ka kana bay bnkuwan seyhu nniqan alang mkbrnux. Knbeyhing bay tuhuycweyn ka Rayin-Ruar tuhuy cyu, kngkawas 2008 cida pa niqan 1,170 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq, kiya knkana Tusaytawhu (Tudaya Rayin-Sihwariya sohu), Korong, Poang, Totomongto, Aysn, Tuyispaw, Pohong.
== Cng-c(政治) ==
Doicu pa muda pnwaya gikay, pnwaya taygi mincu ka Ryeynpang konghoko, seyji ticu u kndadax kngkawas 1949 ka “lxan waya” cyako muda, sbrahun ka lxan waya pa kasi ka spuda Ryeynpang giying mi Ryeynpang Sanggiying hmrinas 2/3 u kiya ka pdaun. Pusu bay lxan waya pa kiya knkana jnsing cwenyeyn, psasu biyax, pnsliyan Ryeynpang cyako mi pprun mud aka hwacu.
== Horicu(法律) ==
Kngkawas 1989 Ryenpang keypo hoying hwakwan.
Qnhlangan Hwasi Oru ka Doicu, kiya mi horicu tisi u dmuwi waya Roma ka pusu niya, qulung niqan so quri Juarman. Ryenpang keypo hoying ka knbaraw bay hoying Doucu, seykining quri syeyncng, dmuwi suhwa huhocweyn. Knbaraw bay hoying sitong Doicu pa mnduwa bay psasu qpahun, kcka na u Ryeynpang knbaraw hoying ka minus mi singsu ancyeyn putting pcahu hoying, kiya mi Ryeynpang knbaraw rawkong hoying, Ryeynpang knbaraw syakay hoying, Ryeynpang knbaraw keyjay hoying mi Ryeynpang knbaraw singcng hoying ka quri so knluwanan ancyeyn na puting pcahu hoying.
== Sing-cng cyu(行政區) ==
Doicu u pnuda pnsliyan 16 pang, 16 pang ka msupu phiyu mndungus qnlhangan (Kari Doicu: Länder). Txtaxa pang u dmuwi nanaq keynpo pang, quri so ddaun nanaq pang pa niqan knbeyhing bay biyax na qmlahang. Alaw ka knlbangan tndxral mi knhbrawan sediq txtaxa pang u ini pntna kana, quri so alang mkbranux mi knbeyring tndxral ka pang u niqan pndkanan niya, kiya mi quri so Patng-Hutngpaw, Pahwariya, Heysn, Tudaya Rayin-Sihwariya mi Sakosn pa phiyu 22 ici singcng, qmlahang daun alang. Beytaq kngkawas 2013 cida, Doicu pa pnsnakan dha 402 ka keyng su ci singcngcyu, kiya ka knkana 295 keyng singcngcyu mi 107 ka su singcngcyu.
== Pnluban Koci(國際關係) ==
Congri Ankora Mokoar mniq Hayrikntamu dmudul pnsliyan qnlhangan pata kongyey kawhonghuy.
Doicu pa wa mniq kana jeynseykay phiyu 229 cuway dayhyo ciko, kiya u pwaluk hmrinas 190 qnlhangan pnluban waycyaw. Kngkawas 2011 cida, Doicu ka tu1 knbeyhing bay yosang cucuko Oco (can 20%) mi Ryeynhoko tu3 knbeyhing yosang cucuko (can 8%). Doicu ka Tudaya Tasiyang kongyo pnsliyan, Keyjay hoco mi pkrana pnsliyan, Pata kongyeyko pnsliyan, 20 qnhlangan citwan, Sucyey inhang mi koci hwopi cicin pnsliyan cngyeyn, knbiyax bay dmudul Oco txtaxa qnhlangan seyji uri ka Doicu, ptbku tqlahang mi anjeyng ciko.
== Cyun-su(軍事) ==
[[Patas bntasan:Eurofighter 9803.ogv|縮圖|Doicu kongcyun tayhong cantoci]]
Ucwang butay Doicu ka “Ryeynpang kohwang cyun”, spuda Rucyun (kiya knkana tocong butay), Haycyun, Kongcyun tuturu kluwan heytay mi Congyang iucyun, Cicu cyun (kiya knkana hocin, hwangtyey mi keyngpey dbutay) ddha knbeyring kluwanan butay pnspuwan. Ddiyun kana hbangan heytay Doicu butay ka tu9 knbeyhing kana jeynseykay, kngkawas 2015 ddiyun batay ka hbangan pa 329 ou Oyeyn, ya bay can GDP 1.2%, kntikuh balay nuyawkyo 2.0% Peyyey.
== Cing-ci(經濟) ==
Dmuwi syakay sucang keyjay ka Doicu, mdhu bay rndingan na kongyey, niqan knklanan na bay mpqpah, knou bay kupn, uka hari ka hupay cngtu, kiya mi knbaraw bay biyax dha sbbarah. Tu3 knbeyhing cuckoo mi tubeyhing bay cingciti Oco ka Doicu; spuda koci huyryu smpu pa, kiya ka tu4 knbeyhing cingciti jeynseykay, spuda biyax mbari pingcya smpu u tu5 knbeyhing cingciti kana jeynseykay.
Huwuyey (kiya knkana ka tongsyun canyey) so quri qnlhangan kcka Doicu sngcan congcu na kongsyeyn dhuq 71%, kongyey u 28% mi nongyey u 1%. Spuda ppatas snpuwan Oco tongcicyu kngkawas 2015 idas 1, uuka qpahun ka sediq Doicu pa 4.7%, kiya ka kana qnlhangan Omong cngyeyn pa ttikuh balay na; quri so dnmbiyax uuka qpahun u 7.1%, ttikuh bay kana Omong uri. Spuda pnkla kari cingci hoco mi pkrana pnsliyan, kiya ka kana qnlhangan jeynseykay niqan bay ririh rawtong sngcan niya ka Doicu.
== Ciyey(企業) ==
Kngkawas 2014 cida, quri so bnkuwan sangsu kojyo ingyey “Cayhu sucyey jeynseykay dmbiya na 500” bnkuwan kana kcka hiya pa, niqan 28 ciyey ka congpu phyuwan mniq Doicu. Doicu DAX cusu u pnspuwan 30 kojyo knbeyhingbay sucu Doicu ka pnsli. Nniqan bay hhangan ka koci pinpay pa kiya knkana ka Meysaytosu-Pinsu, BMW, Puma, rulu Husu, Awti, Simongcu, Anryeyn, Atitas, Pawsucyey mi DHL.
[[Patas bntasan:ICE3 in Cologne.jpg|縮圖|Korong eyki kisya na ICE-3 kisya ]]
== Cyaw-tung(交通) ==
Wa mniq tukcka Oco ka Doicu, kiya ka Oco tayriku pusu na bay cyawtongsu, qnhlangan niqan qnpuran bay elu cyawtongwang, qnhlangan muwaya bay knama niqan Kawsu kongru, niqan 80 kngkawas sngari rikisi da, kana bay knbbaraw na pa ya bay 1.3 knbkiyan kongri, tu6 kana jeynseykay, kiya mi ya bay niqan 70% Kawsu kongru pa uka snyakan tnbyaxan. Psnakan Ryeynpangci, Pangci mi Syangcnci tu3 ka putong kongru Doicu, dungus na snyakan tnbyaxan mriq rulu pa 100 kongri/jikang, kcka maci u 50 kongri/jikang, nniqan sapah sediq u srwanan 30 kongri/jikang balay. Wada srwanan Doicu ka otobay pa ya bay 4000 knbkiyan sngari, txtaxa sediq u 0.63 otobay (kngkawas 2008). Kngkawas nduray niyi daw, mbiyax bay muda dmudul pkhnuk kipu ka seyhu Doicu, kongcong basu u kndudul hbaraw sediq ka smkuxul mi dmuwi. Kiya mi ddeyngsya pa wisu mtmay alang mkbrnux cyatong uri da, ou bay alang mkbrnux u niqan ddaun elu ddeyngsya, kiya mi snbarah smmalu kawsu kongru ddeyngsya.
== Koci(科技) ==
Wa mniq Alang mkbrnux Tamu ka Oco taykong kongcu congsin
20 seyki prading dhuq saya pa kana bay mnangal snadu Nopeyar ka Doicu u niqan 104 hiyi knhbrawan quri so Koswey ringyu (Wuri, Hwaswey, Sngri swey uxay daw Iswey) wada hmrusan knklanan. Niqan kingal mndungus bay cyeyko, psanak qpahun, mnduwa pskingal kari ka koyeyn tisi. Tubaraw sapah pyasan, dukuricu yeyncyo ciko, ciyey koyeyn ciko ka Doicu koyeyn tisi na tu3 knbeyhing dmkuh uruc. Kana bay tubeyhing pyasan mi sapah pyasan cwanko sweyyeyn mi dukuricu koyeyn ciko pa niqan hmrinas 300 sngari ka Doicu, mray so Mapu sweyhuy u niqan 79 ka yeyncyoso, Horawenhwohu syeyhuy u niqan 48 ka yeyncyoso, kiya mi niqan Haymuhwocu ryenhohuy, 16 qnlhangan yeyncyo congsin mi 84 ka “Ranmingtan” koyeyn ciko.
Doicu yeyncyo kayhwa na pnyahan hbangan pa niqan ka pneyyah seyhu mi niqan ka pneyyah ciyey, huyingri ciko, tubaraw pyasan, tocu ka qnhlangan nganguc, kngkawas 2013 u pspuwan kana daw 797 ou hbangan Oyeyn, 2.84% knkana qnhlangan kcka sngcan mawe Doicu. Snadu Kotohorito Weyryeyn Raypunicu kngkawas pa muda muway 10 hiyi kosweycya uxay daw sweysu yeyncyoco, knou bay hbangan u 250 knbkiyan Oyeyn, kiya ka knou bay snadu hbangan knkana jeynseykay.
== Mpriwaw(旅遊) ==
Tu7 kana jeynseykay qnhlangan knhbrawan sediq yahan rmiwaw ka Doicu, kngkawas 2012 cida, hmrinas 3,040 knbkiyan koci mpriwaw ka mnusa Doicu. Porin ka tu3 alang mkbrnux Oco knhbaraw yahan rmiwaw. Uxay wana kiya, hmrinas 30% na sediq Doicu pa mniq nanaq qnhlangan dha msangay rmiwaw, knhbaraw bay sanan rmiwaw sediq ka Pang u Meykorunpaw-Cyeyn Mojwey. 11,116 ka syangcn Doicu pa mniq ryuyocyu pusa hangan u ya bay 4000, kiya mi 310 ka wada mangal patas pndhuwan Ryawyangti uxay daw Hayswey yucang. Kcka qnhlangan Doicu mi koci ryuyo quri dnlulan na GDP pa dhuq 432 oku Oyeyn; niqan pnluban na quri knkana neyho, qqpahun mpriwaw u 4.5% ka GDP, kiya mi wada pdungus 200 knbkiyan qqpahun (kiya knkana mpqpah na 4.8%).
== Syakay(社會) ==
[[Patas bntasan:Population of German territories 1800 - 2000.JPG|縮圖|Knhbrawan hiyi sediq knrana cyusutu Doicu (kngkawas1800 dhuq kngkawas 2010) ]]
=== Knhbrawan hiyi sediq(人口) ===
Spuda patas snpuwan jnko puca kngkawas 2011, knhbrawan hiyi sediq Doicu pa ya bay 8,020 knbkiyan hiyi sediq, dhuq kngkawas 2015 idas 6 diyax 30 cida daw wada mkala dhuq 8,150 knbkiyan hiyi sediq, dhuq kngkawas 2015 idas 12 diyax 31 daw hmrinas 8,190 knbkiyan hiyi sediq. Doicu ka knhbaraw bay sediq kana qnhlangan Omong, mniq Oco daw tu2 knhbaraw hiyi sediq ( wa mniq bukuy Orosiya), tu16 knhbaraw hiyi sediq kana jeynseykay. Quri so jnko mitu u 227 sediq/pinghwang cyeynmi ( 558 sediq/pinghwang ingri). Congyuci kndusan u 80.19 kngkawas (snaw u 77.93 kngkawas; qridin u 82.58 kngkawas). Kana bay sngyuryu u txtaxa qridin tmlaqi 1.41 laqi (snpuwan kngkawas 2011), kiya ka cngcangryu ya bay 0.833%, puting bay hiti knkana jeyngseykay. Kndadax kkngkawas 1970 prading, mrana ka wada mrdang sediq mi mntuting laqi rabu, binaw kndadax kkngkawas 2010 daw sngyuryu mi sediq qnhlangan icil mniyah thdil pa wada mkala, mnuda mndungus cyawyu ka knhbaraw sediq mneyyah thdil u wada mrana.
[[Patas bntasan:COB data Germany.PNG|縮圖|Doicu ka tu2 mneyyah thdil qnhlangan icil kana jeynseykay ]]
=== Mneyyah thdil ka qnhlangan icil (移民) ===
Kngkawas 2014 cida, 8,100 knbkiyan hiyi sediq Doicu pa niqan dalih 700 knbkiyan hiyi sediq ka uka koci Doicu, kcka na hiya pa 96% ka mniq tuiril Doicu, to bay so wa mniq alang mkbrnux.
=== Snlhayan snhiyan(宗教) ===
Kndadax kngkawas 1871 phiyu qnlhangan beytaq saya, niqan dlih 2/3 ka Sincyatu mi 1/3 ka Roma Teynsukyo sinjya, kiya mi niqan ini khbaraw ka llutuc Yodaya minjoku. Niqan ka duma ini pntna snhiyan uri, binaw ini balay khbaraw kiya. Babaw kngkawas 1945 daw, wada kndudul knpriyux ka snhiyan dha Doicu, alaw ka sediq tnhdilan mi wada kndudul knou kluwanan ka Sito, kiya miTongto u muru dndulan cngco seyhu mi knkana na u mquri uka snhiyan. Wada pskingal ka Tongto mi Sito daw, lmutuc ka knou kluwanan.
Spuda snpuwan jnko puca kngkawas 2011 Doicu, Kiristokyo ka tu1 knbeyhing bay snhiyan Doicu, kana sinjya pa 66.8% knkana sediq qnhlangan. Kcka knkana knhbaraw sediq pa 31.7% ka pkla kari snluhay snhiyan Sincyaw, kiya knkana ka Doicu huinhuy (30.8%) mi Pnrhulan Mtrawah (0.9%), kiya mi 31.2% ka snluhay snhiyan Roma Teysukyo. Cngcyaw sinjya knkana 1.3%, Yodayakyo sinjya knkana 0.1%, sinjya snhiyan icil na u knkana 2.7%. Kngkawas 2014 cida, sinjya Teynsukyo u dhuq 2,390 knbkiyan (Knkana sediq 29.5%), sinjya Huinhuy ka 2,260 knbkiyan (knkana sediq 27.9%). Pnrhulan ddha niyi pa kawas kawas wada kndudul mlih ka sinjya.
[[Patas bntasan:Knowledge of German EU map (2010).svg|縮圖|Omong cngyeyn quri so knklanan dha kari Doicu (kngkawas 2010)]]
=== Kari(語言) ===
Kari Doicu ka ddiyun kari seyhu Doicu mi pusu bay kari kklaun dha, kiya ka ddiyun kari 24 qnhlangan Omong uri, kiya ka kari sduwi qmpah 3 Oco ryeynmong cuweyhuy uri. Kari Doicu ka kcka Oco ryeynmong tuq kari knhbaraw bay sediq dmuwi, pusu kari dmuwi u ya bay dhuq 1 oku knhbaraw.
Kari snrwanan Doicu pa kiya knkana ka kari Tanmay, kari Tiyi Doicu, kari Sopu, kari Romu mi kari Huysuran, kiya mi wada qlhangun Oco cyuyu uxay u kari sawsu minjoku syeyncang. Knhbaraw bay sediq dmuwi ka kari tnhdilan pa kari Tuarci, kari Kuto, kari Poran, kari nniqan Paarkan mi kari Orosiya. Taywca syeysu 67% ka kongmin Doicu u malu dmuwi kingal kari icil mpprngaw, kiya mi niqan 27% ka mkla dmuwi 2 kluwannan kari uxay u hmrinas 2 kluwanan kari qnlhangan icil muda mpprngaw.
=== Kyoiku(教育) ===
Mpqlahang kyoiku Doicu pa pusu na bay u txtaxa Pang seyhu ka seykining. Ini pkixi ppuyas ka kyoiku llaqi ttiring u 3 dhuq 6 kngkawas ka laqi ttiring u sptrawah kiya, kiya mi bukuy daw kasi ka qulung bay dhuq muyas 9 kngkawas ka yiwu kyoiku. Tulxan kyoiku u lmutuc 4 dhuq 6 kngkawas. Tkcka kyoiku u spuda ini pntna cyawyu cipyey psnakun 3 kluwanan pnsltudan sapah pyasan: Weri kcka pyasan, ppyasun llaqi niqan knkla pndungus kyoiku mi psramal muyas tubeyhing pyasan; Suko kcka pyasan ka tukcka cngtu laqi muyas kiya, 6 kngkawas ka pyasun; cukan pyasan ka spuyas dungus cuyey koiku. Congho kcka pyasan (Gesamtschule) spdkanun ka kcka kyoiku.
Swangkuy kyoiku (Duale Ausbildung) sitong trahuc ka cisu cuke cngming mi sweysu sweyri so pntnaun balay. Mniq so niyi trahuc cicu, tumal cuyey kyoiku ka laqi muyas pa malu mniq kojyo uxay u sapah pyasan pnhiyu qnhlangan muda smluhay. So niyi uuda u wada sqrasun balay, kiya mi hbaraw qnhlangan jeynseykay u dmuwi so niyi uri.
Tubeyhing pyasan Doicu ka kongkong ciko, pnsltudan pa ana ini buway hbangan muyas ka laqi muyas. Mtmay tubeyhing pyasan u kasi ka muda tukcka pyasan huykaw (Abitur), binaw spuda Pang, sapah pyasan mi laqi muyas niqan nanaq ka uuda na uri. Ini ngali pila kyoiku u quri so laqi muyas koci pa sptrawah uri, so niyi u kndudul luhay muda. Spuda kngkawas 2014 OECD pkla kari, Doicu ka koci slhayan tu3 knbeyhing muti qnhlangan.
[[Patas bntasan:Luebeck-Heiligen-Geist-Hospital von Westen gesehen-20100905.jpg|縮圖|Rupeyko Bwihur Utux hurico, pnhiyu kngkawas 1286]]
=== Iryaw weysng(醫療衛生) ===
Rupeyko Bwihur Utux hurico, pnhiyu kngkawas 1286, kiya ka pnrdingan byoingsaya. Huriso sitong Doicu pa malu tbrnahun mhraw tukcka seyki. Doicu saya u dhuq dmuwi kana jeynseykay knbsyaqan bay cweynmin iryaw pawcyeyn tisi, pneyyah kkngkawas 1880 Awto Hong Pisumay na syakay smmalu waya. Kndadax kkngkawas 1880 prading, kayke mi smmalu waya pawcng ipaw tisi na sptna. Saya pa sediq Doicu u cyeynkang pawsyeyn ka spuda hwating ipaw hwangan hukay, kiya mi tukubeycu tyawkwan u malu sduwi duma cyunti dmuwi tntaxa sediq ipaw hwangan. Spuda ppatas bntasan Sucyey weysng cucu, dhuq kngkawas 2013 cida, Doicu ipaw sitong 77% ka seyhu muda muway, 23% ka txtaxa hiyi sediq muway. Kngkawas 2015 cida, ddiyun hbangan kana pqita narux Doicu pa knkana kokomin sngcan congcu 11%. Kndusan kngkawas snaw mi qridin Doicu pa 77 kngkawas mi 82 kngkawas, tu20 knkana jeynseykay; mndungus bay mtuting ka laqi rabu mi ini hari qhuqil mntuting, ya bay 0.4%.
== Bungka(文化) ==
Bung ka Doicu mniq snhiyan mi nbabaw dxral cngmyeyn u wada runan Oco pusu bay sucaw mi cyuncong undo ka smnlanan. Alaw ka wensweycya mi cosweycya so tuiril bungka u knbeyhing bay pkmalu susyang kongsyeyn, mniq rikisi ka Doicu pa ngalan dha “Qnlhangan sediq mpsalu uyas mi susyangcya” ka Doicu uri.
=== Ingaku(音樂) ===
Hbaraw bay nniqan hhangan jeynseykay mpsalu uyas kutyeyn ingaku pa kndadax Doicu. Titoriko Pukosutohuto smnalu kwanhongcin cingcangcyu, wada dmudul knkana Yohani Saypasutian Paho mi Kearawawke Horitorisi Hongtoar uri ka Paroko cida pusu bay snpruwan mpsalu uyas. Mntuting Awkesupaw ka Awpoto Mocato mniq Saarsupaw mptusa syawticin mi mptusa laqi muyas cida wada pstutuy spruwan bay ingakucya kana jeynseykay uri-Woarhukang Ymatousu Mocato. Rutoweysi Hwan Peytohun ka kutyeyn cuyi mi langman cuyi ingaku kwotuci na pusu bay sediq. Kaar Mariya Hong Weypo mi Huyrikosu Mongtoar song mniq langman cuyi hana prading cida panyeyn pusu bay dndulan niya uri. Ropoto Suman mi Yohani Neys Poramus u wada na danan pkrana ka langman cuyi. Rica Hwakena na kecyu u niqan bay hhangan. Rica Sutoraws ka langman cuyi wanci mi syeyntay cawci sediq mpdudul uri. Kaarhayincu Sutoko Hawsn mi Hans Cimo u 20 seyki mi 21 seyki niqan bay knkla smmalu uyas.
=== Meysu(美術) ===
Doicu hwacya quri tuiril ndanan meysu na pkrana muda beyhing bay dnlulan niya. Aarpureyto Tyolo, tiping Hans Hwoarpayin, Matiyas Keryuneywaarto mi rudan Rukas Koranaho ka wenyi husing cicyeyn cnhdilan bay yisucya Doicu. Piteyro Poro Rupns mi Yohani Paputisto Cimoarman (Paroko), Kaspa Tawey Horitorisi mi Kaar Spicuweyke (langman cuyi), Makos Ripoman (insyang pay) mi Makos Ensto (Cawsyeynsu cuyi) uri ka mniq txtaxa suci niqan cnhdilan hniwan niya. Awto Smito-Hwohuyar, Holangcu Ihuran mi Yurius Smito-Huyrin tyawsocya uri ka mniq puting hiti 19 seyki dhuq 20 seyki pnrdingan mnuda beyhing bay knmalu ndanan dha yisu Doicu.
=== Smmalu ssapah(建築) ===
Doicu mniq quri so smmalu ssapah uniqan balay knmalu ndanan dh aka Karorin mi Awtohongke, ddha niyi ka dmpwela bay smmalu sspah quri romansu. Tukcka seyki reyngga ketosu hongke uri pa pnrdingan Doicu. Mniq wenyi husing mi Paroko suci, Doicu uri u mnrana quri tihwangsing hongke (mntna so Weysi wenyi husing mi Terestngparoke). Paroke suci na niqan bay hhangan smmalu ssapah ka knkana Mateus Tanniar Popeyarman, Patasa Nyoman, Keawarke Wencesraws Hong Kenopostohu mi Asamu mntswayi. Weysopurun pay dmudul 18 seyki Nante na huyni smnluwan ssapah hongke. Klelu Sangsuwapnparoke pa, tyawswocya Yohani Misyaayar Huysitemeyyey, Huynicyang mnswayi Yohani Paputisute Cimoarman u ou bay knmalu ndanan dha. Ssapah dha sediq Doicu pa dmuwi niqan bay hhangan mukucya (Fachwerk) pnsltudan, ini pntna ka alang nniqan roko pa ini nanaq pntna ka tukubeycu na uri.
[[Patas bntasan:Grimm.jpg|縮圖|Mnswayi Kerin pa pssli mi smalu patas Doicu ryosing na mincyeyn pnngalan kari]]
=== Wenswey mi Ceswey(文學與哲學) ===
Wenswey rikisi pa malu tbrnahun dhuq cong seyki, kiya ka cwocya Waarte Hung Te Hukearweyte mi Woarhuramu Hung AySnpahe. Niqan bay hhangan ka Doicu cocya pa niqan Yohani Woarhukang Hong Kete, Horiterisi Sile, Ketehuoarte Ayhuraymu mi Tayawtwoar Hongtana. Mnswayi Kerin pa pssli mi smalu patas Doicu ryosing na mincyeyn pnngalan kari. Wada dha spkla jnseykay ka Doicu mincyeyn pnngalan kari. Ddha dha hiyi pa spuda dha rikisi ka pusu rdingan muda pssli mi mku matas knkingal ini pntna kluwanan kari Doicu, kiya ka “Jiteyng Doicu” (Deutsches Wörterbuch;splawa dha “Jiteyng Kerin” uri) ; pnrdingan kngkawas 1833 cida, tumntxan mnhdu smalu matas u kngkawas 1854.
[[Patas bntasan:Bonn, Post-Tower -- 2017 -- 2116.jpg|縮圖|Wa mniq Poang ka congpu hhnang Doicu.]]
=== Meyti(媒體) ===
Knbeyhing bay kwocimeyti ciyeyn ka Peytasuman, Akesayar Supurinke citwan mi Purosipnsateayinsu cwanmey. Tesinse ka niqan bay ririh na meyti ciko uri. Treybi sucang Doicu pa kbeyhing bay kana Oco, ya bay niqan 3,800 knbkiyan sapah pa niqan treybi, dalih 90% tnsapah Doicu ka niqan wasil treybi mi weysing treybi, malu slutuc kongkong ini ngali hbangan mi qqtaun trybi sangyey pngtaw. Hmrinas 500 ka kongkong mi ntxtaxa sediq pradiyo teynday, Hnang Doicu ka pusu bay treybi skari tuicil mi msobay pradiyo. Pradiyo qnlhangan Doicu ka Doicu Pradiyo, Doicu kongkong pradiyo ryeynmong ka seykining tihwang huwu.
=== Eyga(電影) ===
Eyga Doicu pa mquri knklanan mi yisu u niqan beyhing bay brihan ndan dha. Smnalu dha eyga mnswayi Skratanohuski u mniq kngkawas 1895 cida muda pusa eyga spqita kana sediq. Wa mniq ssiyaw Porin niqan hhangan ka Pocutan Papeyarpaw seingpong u pnhiyu kngkawas 1912, kiya ka tukingal knbeyhing bay qnpringan mpsalu eyga. Saya daw knbeyhing bay qnpringan mpsalu eyga kana Oco. Hana bay prading pa eyga Doicu pa wada knbeyhing bay dndulan na Doicu pyawsyeyn cuyi, quri so rmirih dha pa kiya knkana ka Ropote Weyen mi Horiterisi Weyryeyn Muarnaw. “Tatuhuy” (kngkawas 1927) na Horirang ka tukingal hicyo bay khwan eyga. Kngkawas 1930 Yoseyhu Hong Stanpoko ka na cutaw tu1 skari Doicu niqan hnang eyga “Tumkarac snkulan Utux Baraw”, Marin Tayteri ka muda cuyeyn. Na Rayni Rihunstaar ka eyga snrdingan eyga meyswey na snbrahan, niqan hhangan snalu na pa “Mbiyax ka mdhu lnglungan”.
=== Mmahun mi uupun(飲食) ===
Quri so mmahun mi uuqun Doicu pa ini nanaq pntna nniqan alang u ini nanaq pntna ka mmahun mi uuqun uri, binaw msdalih ka nniqan alang pa niqan ka mntna na uri (mray so tuhunac ka Pahwariya mi Suwapn na waya mmahun mi uuqun u mntna hari Jweysu mi Awtiri). Uuqun kwoci so pisaping, sosu, damac Cyokoku, damac Sira, Damac Intu mi wawa nduhan Tuarci; alaw niqan ini pntna txtaxa minjoku u kiya ka niqan uri, kuxul balay knhbaraw sediq.
Pang ka hicyo bay quri so uuqun Doicu. Dalih balay 600 kluwanan ka pang snalu Doicu mi 1,200 kluwanan ka kawtyeyn mi mtumun pang. Snalu dha juro Doicu pa kiya knkana Oco 1/3 ka knou niya. Kngkawas 2012 cida, Oco pa hmrunas 99% quri so siyang babuy mi hiyi rodux mi hiyi dapa pa pnyahan Doicu kana. Mniq Doicu pa syangcang u niqan mniq ana inu kiya, dalih 1,500 kluwanan, kiya knkana yocyeyn syangcang, bhuway syangcang mi kari syangcang. Kngkawas 2012 cida, yoci supping syawryang cantaw kana congsyawryang na 3.9%.
Sinaw budo mniq ou bay alang pa prading ryosing, binaw kuxul dha balay ka sinaw qnlhangan pa ida nanaq biru niya na. Kngkawas 2012 cida mmahun biru txtaxa sediq Doicu pa 110 kongsng (24 Ingcu cyarun; 29 Meycu cyarun), mniq kana jeynseykay u mniq brah balay. Quri so tqlahang dha puwaya kndungus na sinaw biru pa malu tbrnahun dhuq 15 seyki cida.
[[Patas bntasan:Germany champions 2014 FIFA World Cup.jpg|縮圖|Doicu qnlhangan mtur boru tuy pa mniq kngkawas 2014 cida tumn4 mangal icibang pnsung mtur boru seykaypey.]]
=== Tiyu(體育) ===
Dalih 2700 knbkiyan hiyi knhbrawan sediq Doicu ka tiyu cyurepu cngyeyn, uxay wana kiya, niqan 1200 knbkiyan hiyi sediq ka dukuricu tumal uuda tiyu.
Doicu qnlhangan mtur boru tuy pa mniq kngkawas 2014 cida tumn4 mangal icibang pnsung mtur boru seykaypey. Mtur boru ka kuxul bay tiyu pskbiyax sediq Doicu. Qnlhangan Doicu mtur boru syeyhuy kaying pa knhbrawan hiyi u dhuq 650 knbkiyan, mniq mntna kluwanan pnssliyan u knbeyhing bay kana jyeynseykay, kiya mi tingci ppnsngan Doicu mtur boru cyaci ryeynsay pndkanan knhbrawan sediq miyax qmita psboru pa; mniq kcka cyeyncyo cuyey tiyu ryeynsya pa wa mniq tudha.
Doicu qnlhangan mtur boru pa mniq kngkawas 1954, kngkawas 1974, kngkawas 1990 mi kngkawas 2014 pa mnangal ici bang pnsngan mtur boru seykaypey, kngkawas 1972, kngkawas 1980 mi kngkawas 1996 ka mnangal ici bang Oco mtur boru cinpyawsay. Qnlhangan Doicu pa mnniq kngkawas 1974 mi kngkawas 2006 u mnuda dmudul pnsung seykaypey, mniq kngkawas 1988, kngkawas 2024 ka muda dmudul Ocinsay.
=== Susang mi seykey(時尚和設計) ===
Doicu seykeysu mniq syeyntay canpin seykey ringyu pa niqan bay hhangan, kcka na u Hawsu seykeysu Ruteweysi Mis Hwantero mi Porang seykeysu Tite Ramus ka rmirih niqan bay knklanan.
Qnlhangan dmudul bay susang canyey uri ka Doicu. Kngkawas 2010 Doicu hwangcuyey pa niqan dalih 1,300 ka ciyey, quli mpqpah u hmrinas 130,000 hiyi, sntkuwan hbangan u dhuq 280 oku Oyeyn. Kiya mi 44% ka canpin u ngalun cuko. Porin sucwangco mi pang mi hwangyo mawyican kngkawas u mndha muda.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%BE%B7%E5%9B%BD<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
lr51uz1q18qv80c9loxa9t29p9660pm
Ghana
0
424
95178
85697
2023-02-10T22:43:29Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q117]]
95178
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Ghana.svg|thumb|Flag of Ghana-Kwoci Cha-na(迦納)|alt=Flag of Ghana|371x371px]]
= Ghana(迦納) =
Gaga kska Meycow ka [[Ghana]], 8 00 N, 2 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 238,533 sq km(hangan na o Tg82)(knlbanga dxgal o 227,533 sq km, knlbangan qsiya o 11,000 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 26,908,262 hiyi.
Gaga [[Accra]] ka pusu alang paru, jiyax 6 idas 3 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Ghana ga wada sugan 69.10% ka dxgal qpahan, 21.20% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 9.70% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Nana Akufo-Addo, pnaah hngkawas2017 idas 1 jiyax 7pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Ghana.svg|thumb|File:Coat of arms of Ghana.svg(國徽)|136x136px]]
[[Patas bntasan:Ghana (orthographic projection).svg|thumb|File:Ghana (orthographic projection).svg(自然自理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Cha-na'''('''迦納) =
Chana konghoko(eygo: Ghana mbah ang i/ˈɡɑːnə/) ngalan dha Chana, koka wa mniq tuiril Ahuyrika, Akora ka sotu. Chana u tuiril ka syangya hayan, tudaya u msdalih Pucinahwaso, tunarac ka Toko, tuhunac ka Cineyyawan.
=== Hangan koka ===
Ha pa “Republic of Ghana”, lxanan lmawa “Ghana”. Hangan kari Telu u, Cyoka minkoku tmhangan Cyana konghokwo, lxanan lmawa “Cyana”; Cyokoku, Maraysiya mi Sincyapo tmhangan wa “Cyana konghokwo”, lxanan lmawa “Cyana”.
== Ri-s(歷史) ==
Kndadax tu3 dhuq tu4 seyki prading, nCyana tikwo ka dhiya han; tu13 seyki cida, sediq Akun, sediq Mosi mi knama mi tnhiti mniq tuhunac mi tudaya knkingal nniqan phiyu wangkwo; kngkawas 1471 cida u Budoyaka miyah knrmux qmlahang, umluk king; knnngahu ucilung pa ngalan dha “Hwangcin hayan”. Kngkawas 1595 cida, Horan, Ingkoku ka mniyah kmnrmux, mppbari quri quli Kngkawas 1844 mklelu siyaw ucilung pa wada ulkun Ingkoku, kngkawas 1901 cida kana dxral dha pa wada mudxral qnlhangan Ingkoku, thnganan dha “Ingsu Hwangcin Hayan”. Kngkawas 1595 cida, Horan, Ingkoku ka mniyah kmnrmux, mppbari quri quli. Kngkawas 1844 mklelu siyaw ucilung pa wada ulkun Ingkoku, kngkawas 1901 cida kana dxral dha pa wada mudxral qnlhangan Ingkoku, thnganan dha “Ingsu Hwangcin Hayan”. Chana u kngkawas 1957 idas 3 diyax 6 cida ka pusa kari dukuricu, kndadax Ingkoku cuminti “Ingsu Hwangcin Hayan” mi babaw Tumntxan mccbuu daw dmuwi pneyyah Doyicu “Ingsu Toko” msupu phiyu koka, wada mAhuyrika ckcka Ingsu cuminti u muwaya bay dukuricu koka. Muwaya bay tutaxa congri Unkoruma pa kngkawas 1960 cida u wada na plixun ka bukung Ingkoku rmilih cyuncu risyeyncu, kiya mi hangan koka u kndadax Chana cucuring pryuxun hangan Chana konghoko, kiya mi wada phyuwan muwaya bay txtaxa soto. Unkoruma ka hwanhuy cuyi pusu bay mndudul niya, wada spruwan bay qmita Mawcotong uri, quri so dmudul hwanhuy dukuricu mi pnspuwan pa wada niqan bay ririh pa wada niqan bay ririh 1966 cida u wada dha spoxun muda cngpyeyn ka hiya daw, mnnuda smpusal cngpyeyn ka Chana. Kngkawas 1981 cida wada plixun ka keyngpo, kiya mi hmtur pssli cngtang. Kngkawas 1992 cida ka phiyu burah keyngpo, mntxan dungan smruwa ou tangcu. Hbaraw bay pucu u ida mniq kndusan “uka koka syakay” niya na. Niqan duma ka sediq Chana u niqan nanaq ka snolan dha kari, kiya ka taxa wada uka balay bay biyax niqan nanaq ka snolan dha kari, kiya ka taxa wada uka balay bay biyax Asanti tuwang (ngalan dha “Honey” lmawa, Asantehene), snhiyun dh aka jeynseykay pa wana “Asanti minjoku cuyi”, uka ka “Chana mijoku cuyi”. Asanti u wa mniq Chana tuckcka hunac, ida bay ntuiril Ahuyrika beyhing koka han, wa mniq Kumasi ka sotu, mnuda dmayaw sediq damay sbuway dha qalux sediq mquli. Hiti daw wada ngalan cuminti Ingkoku, kndudul mquri tudaya knrmux Asanti, kiya ka wada mhnyuwan Chana saya. So niyi ndanan dha Ingkoku pa knciyuk balay ka sediq Asanti, Asanti tuwang u wada lwaqun kngkawas 1902 uri da, binaw quri so nniqan Chana u knrinah naqah bay qlhangun, kiya mi sediq Ingkoku u mniq kngkawas 1924 cida mqaras snturung tuwang miyah koka dha dungan, kngkawas 1938 da u mnuda “Psdhu Asanti tbrinah phiyu koka”, tbrnahun ka “Asanti cyocang kaygi” mntna so dhiya nanaq ka mqlahang. Smatang mniq iyax babaw Tumndha Smatang mniq iyax babaw Tumndha cida, snpusal dmudu Chana muda mquri icil dukuricu ini pndungus, binaw Asanti tuwang ana beytaq saya pa mniq Chana u spruwan dha balay qmita. Asanti wangwey u pnburux nanaq lmutuc dhuq dhuq saya. Tuwang saya u Awtonghuwo Nana Awsay Tutu 2su pnhyuwan kngkawas 1999, mnuyas Amirika mptkarac pnyasan na, wada dha splawa“syeyntay Soromong wang”
== Ti-ri(地理) ==
=== Pusu bay beyhing alang mkbrnux Chana ===
Mklucilung mi Mklyayung Woarta ka brnux, dxral mkpngerah, haypin twosaco, langu qsiya mhrinas; tuiril hunac mi tudaya u brunux lmiqu, tunarac hunac mi tuckcka u niqan ddwiyaq, haypa 600 dhuq 700 meyta.
Msdalih bay cutaw ka Chana, balay bay karac tumtilux. Ida bay so karac tumtilux sspriq, kngkawas qyuxan qsiya u 800 dhuq 1200 hawmi; tuiril hunac u quri so karac tumtilux quyux, kngkawas qnyuxan qsiya u 1200 dhuq 2200 hawmi. Tuhunac u niqan ddha iyax qnyuxan, idas 5 dhuq idas 6, mi idas 8 dhuq idas 9. Mniq tudaya pa, ddha iyax qnyuxan niyi u wada mkingal pnslutuc. Idas 1 dhuq idas 2 cida ka msbwihur kndngu bay tunarac daya bwihur.
Tunarac hunac Chana psliyan qsiya Woarto ka kana jeynseykay knbeyhing bay langu qsiya knriyan sediq, kndadax alng beyhing Yapei dhuq Akosombo tapa, 520 kongri ka knbaraw niya. Langu qsiya niyi saya pa, pusu bay sduwi phuru deyngki mi hhaqun qqiya neyru, malu ddiyun quri pnhumami qpahun qqcurux
== Cng-c(政治) ==
Chana u wa tumal kcka Taing kosyey. Koka yeynso mi mpdudul seyhu uspuda seyngkyo phiyu soto, niqan biyax singcng. Gikay u wana kingal ying, pnsliyan quri ddha pusu bay tang: Sinayko tang mi Cweynko mincu tahuy tang.
== Sing-cng cyu-hwa(行政區劃) ==
=== Chana singcng cyuhwa u kndadax kngkawas 2019 ici ka 16 beyhing alang, dhaci Ka 216 cyu: ===
Asanti beyhing alang(Sohu Kumasi)
Purang ahahu beyhing alang (Sohu Suniyani)
Tuckcka beyhing alang (Sohu Hayancyaw)
Tunarac beyhing alang (Sohu Kohurituya)
Taakora beyhing alang (Sohu Akora)
Tudaya beyhing alang (Sohu Tamari)
Tunarac daya(Sohu Poarcyatancya)
Tuiril daya beyhing alang (Sohu Wacng)
Woarto beyhing alang (Sohu Hwocng)
Tuiril beyhing alang (Sohu Saykangti-Takorati)
== Cing-ci(經濟) ==
=== Chana haycyun cicyangting ===
Niqan mttuku bay ida nkiya cuyeyn ka Chana, pdkanan txtaxa hiyi sediq u mntna so ddha hnruwan tuiril Ahuyrika mqrinuc balay koka ka qnrinuc dha. Ana so kiya u, ida sntama quri mawyi mi dnyawan quri ddha pusu bay tang: ddha pusu bay tang: Cweynko mincu tahuy tang.
== Cing-ci(經濟) ==
'''Chana haycyun cicyangting'''
Niqan mttuku bay ida nkiya cuyeyn ka Chana, pdkanan txtaxa hiyi sediq u mntna so ddha hnruwan tuiril Ahuyrika mqrinuc balay koka ka qnrinuc dha. Ana so kiya u, ida sntama quri mawyi mi dnyawan quri kwoci, kiya mi sediq Chana wa mniq nganguc ka tocu nanaq koka dha. Ya bay 28% knhbrawan sediq Chana u wa mniq kwoci mqrinuc seyng truma ka kndusan dha, sntkuwan dha kingal diyax u ya bay 1.25 pila Amirika. Kiya mi pneyyah seykay inghang ka pnpatas u, Chana pa mniq 45 kngkawas u nngalan dha kngkawas pa wana mrana kkingal balay. mrana kkingal balay.
Mniq cumin jidayi ka Chana u, quri so king hnruwan dha ka niqan bay hhangan, so saya daw ida pusu bay kana seykay hnruwan king koka ka Chana (Ahuyrika tudha beyhing bay hnruwan king koka). Quri so cuko canpin pa kiya kana koko, qhuni, ddeyngki, cwansu, pantu mi mong, kiya ka pusu bay pnyahan wayhuy Chana. Kngkawas 2007 u niqan kingal pnpatas pkla kari snkuwan dlih 30 oku tnqriyan gasoring (480000 rihwang cyeynmi) ka cingcuyo qnpahan gasoring u wada sndalan mniq Chana. Prading muda kmari gasoring, kndudul mrana uri ka snliyan gasoring.
Akosombo tapa u, pnhiyu kngkawas 1965 mniq yayung Wota, kiya ka ddiyun deyngki Chana mi sbuway deyngki ssiyaw koka.
Chana seyhu pa pusu bay nongcanpin cuko u so ka quri yawkwo, koko, sukay kuras mi trabus mi cyeynkwo, kiya mi sosweyin so niyi insn canpin mi king. Quri so uuda cuko u Chana koka nongyey cuko kwanricyu qmlahang, pumen niyi u Antoinette Efua-Addo ka mpdudul.
Seyhu Chana u phiyu pnsliyan nongyey cuko niyi u so tqlahang dha ini puda waya seyhu pbarika king, sosweyin mi koko kiya mi wada kndudul mrana ka keyjay Chana.
Kngkawas 2008 ka rawtongri Chana u 1150 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq. Keyjay u ida sntama nongyey ka pusu, cancu dha u quri so GDP 37.3% kiya mi knkana rawtori 56% mpqpah niya, mpqpah nongyey na sediq pa pusu bay quri so dmuwi ttikuh dxral ka pusu na. Keyjay Chana quri so qpahun ssmalu pa ttikuh balay nngalan dha kiya, kngkawas 2007 kana nngalan dha GDP u 7.9% balay.
Cbiyaw u ini tduwa ka qmnpah dha keyjay cngco cyunsu seyhu, kiya mi ini pndungus pawcu cyuyu hoping ka pnusa dha kari, kiya ka ida nanaq so kiya tura tonghwo pngcang, ini ttuku ka ddiyun hbangan, mlih ka hbangan Chana sayti, kiya mi dsediq u krinah mrana ka ini qqaras quri ini ttuku hbangan mi pnwaya dha cngco. Ana so kiya, ida so quri knkana Ahuyrica keyjay cyeyko so mndungus hari na koka.
Kngkawas 2007 idas 7 cida, Chana inhang u prading muda snburah smmalu dduwi pila ka tlmayun muda, kadadax sayti knpriyux burah ddiyun pila: Chana sayti. Ppryulan ryu u 1 Chana sayti pa malu pryuxun ncuxal 1 knbkiyan sayti. Chana inhang u dmuwi pkbiyax meycye musa tmsa sediq quri snburah smmalu dduwi pila, pkla so malu ka psnakan pila krtan mi pila klabuy.
Burah Chana sayti pa mdhu balay kiya. Kngkawas 2019 cida msupu pila Amirika huyryu u wa mniq 5.52:1. Cngcuswey mniq Chana u ngalun dmuwi hbangan mangal kiya. Pnwaya ngengalun jeyking u mniq kngkawas 1998 nhana phiyu cida pa pskingal bay huyryu niya na, dhuq kngkawas 2007 idas 9 cida daw wada muda ou kluwanan huyryu da. Mniq kngkawas 1998 pa, sweyryu u 10% , dhuq kngkawas 2000 cida da u wada prnaun beytaq 12.5% da. Binaw spuda wada pdan kngkawas 2007 ka tu734 pnlawa hwaan, 3% ka cngcu tongyi swey bnkuwan ddaun u prading spuda skkingal mi peysong hangyey muda. So niyi daw srwanun ka ringsosang u mniq sbari tu546 pnlawa hwaan ka ingcngswey sangpin cida, malu mangal 3% peynci jeyking cngpn, mniq pkrana jeyking huwu kluwan uri u malu muru 3% ka piri pkla jeyking. Quri so uuda niyi pa pusu na bay u so slxan ka sweywu sitong mi pskbiyax sweywu sitong ringhwosing. Nongyeykwo niya na ka Chana, kana koka u niqan 60% knhbrawan hiyi sediq ka mpqpah pnwalang, cucan 40% ka komin sngcan congcu.
Chana pa kana jeynseykay knbeyki bay koka tbrinah mangal syawjuy tyeyncu canpin, mpkturu so koka icil ka tbrnahan mangal snliqan na babaw dxral.
Chana saya pa knou bay knriyan dha mnangal king u hmrinas 20 seyki 90 kngkawas pnrdingan na mpkrima.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro (瓦旦 吉洛) mtabug
ajdivxrynxldpomu5naz15wrg6cz8kq
Gicang
0
425
23880
23879
2021-03-18T14:24:53Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
23879
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Wicang]]
[[Snakun:Truku]]
i4iwfq00povbt30iwxiksg1rlp7kfin
Giorgi Margvelashvili
0
426
85851
85850
2022-02-06T13:22:06Z
2001:B011:BC04:12A0:69F6:6783:58A5:2052
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
85851
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Prasidenten Margvelashvili (cropped).jpg|thumb|Prasidenten Margvelashvili (cropped) (格奧爾基·馬爾格韋拉什維利)|alt=Prasidenten Margvelashvili (cropped).jpg]]
= Giorgi Margvelashvili (格奧爾基·馬爾格韋拉什維利) =
Mntucing hngkawas 1969 idas 9 jiyax 4 ka Giorgi Margvelashvili ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Georgia]] ta sayang o kiya ka Giorgi Margvelashvili, pnaah hngkawas 2013 idas 11 jiyax 17 pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:GeorgianArmy.jpg|縮圖|File:GeorgianArmy.jpg-喬治亞出兵伊拉克的部隊]]
[[Patas bntasan:Physical map of Georgia (en).svg|縮圖|File:Physical Map of Georgia (en).svg-喬治亞地形圖]]
[[Patas bntasan:Svaneti, georgia.jpg|縮圖|File:Svaneti, georgia.jpg-西北方的薩梅格列羅-上斯瓦涅季亞州山脈]]
= Giorgi Margvelashvili (格奧爾基·馬爾格韋拉什維利) =
'''Giorgi Margvelashvili''' (Kari Georgia: გიორგი მარგველაშვილი, kngkawas 1969 idas 9 diyax 4-), Georgia Pingruncya, Seyjicya. Kngkawas 2013 dhuq kngkawas 2018 ngalan Soto Georgia.
=== '''Kndusan niya seyji政治生涯''' ===
• Kngkawas 2010 dhuq kngkawas 2012, '''Giorgi Margvelashvili''' pa mniq kcka dndulan Neyke Picina Iwannisewili ngalan Georgia Kyoiku Mi Kesweybu Bucyo. Kngkawas 2013 idas 2 ngalan Huku Congri Georgia.
• Kngkawas 2013 idas 5 diyax 11 cida, dndulan Iwannisewili ka Georgia Spi Ryeynmong u pusa hangan '''Giorgi Margvelashvili''' ka Kngkawas 2013 idas 10 Georgia Soto Knbeyhing Seyngkyo na hosweynjn, wada mangal 1,012,214 hyo, '''Giorgi Margvelashvili''' u 62.11% ka dnkun ryu mi wada mbiyax mangal burah Soto, kiya u mniq kngkawas 2013 idas 11 diyax 17 psdhu phiyu Soto.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* Watan Diro
3uynpvt7q925vqhbc5knha9w2pfdepa
Gisang
0
427
23891
23890
2021-03-18T14:24:59Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
23890
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Wicang]]
[[Snakun:Truku]]
i4iwfq00povbt30iwxiksg1rlp7kfin
Gitu
0
428
56523
23898
2021-03-22T10:33:07Z
Iyumu
191
/* Gitu/ Witu/ Gitu(山枇杷) */
56523
wikitext
text/x-wiki
= Gitu/ Witu/ Gitu(山枇杷) =
Mheru lmiqu gitu nii ma ini hari phmai ita [[seediq|Seediq]], ado so paru buuc na, kika uka uuqun ka hei na.
Mhada ka hei na rbagan, mgsama ma hreyan uban runge ka bobo rehak na, ani so uka hari uuqun ka hei na. Kiya meniq lmiqu rudan ta ini daha hari uuqi, wano ba qbheni ma camac ka meyah mekan riyung.
Paru waso na gitu, msdheriq ma mknedux duri. Qhuni saadux ka gitu nii, kika ngalun rudan ta cbeyu, slmeyan daha qqeya riduy na kagun, riduy na parih, seru tkanan macu ma, qqeya sttinun mqedil so kikuc, bgiya, brexun, dgsaan.
[[Patas bntasan:Eriobotryadeflexa.jpg|thumb|File:Eriobotryadeflexa.jpg-Gitu(山枇杷)]]
Rudan ta cbeyo ge, slmeyan daha qqeya qqpahun, qqeya ttinun mqedil ma pthuun puniq ka gitu nii. Seediq hndure de, slmeun daha geluq hei gitu, niqan skmalu mdengu gelu ma sqheyan duri mesa.
[[Snakun:Truku]]
iwijzyy4rc0008nyo9h2m1vbev133it
Gjorge Ivanov
0
429
85906
85905
2022-02-06T14:21:34Z
2001:B011:BC04:12A0:69F6:6783:58A5:2052
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
85906
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Ǵorge Ivanov 2012-04-27.jpg|thumb|Ǵorge Ivanov 2012-04-27 (格奧爾基·伊萬諾夫)|alt=Ǵorge Ivanov 2012-04-27.jpg]]
[[Patas bntasan:Macedonia overview zh.svg|縮圖|File:Macedonia overview zh.svg-馬其頓地區現在分屬 北馬其頓、 希臘及 保加利亞(而小部分屬 阿爾巴尼亞、 塞爾維亞及 科索沃)]]
[[Patas bntasan:Roman provinces of Illyricum, Macedonia, Dacia, Moesia, Pannonia and Thracia.jpg|縮圖|File:Roman provinces of Illyricum, Macedonia, Dacia, Moesia, Pannonia and Thracia.jpg-羅馬時期的馬其頓(圖中還包括了培奧尼亞和南伊利里亞)及周邊地區,出自Droysens Historical Atlas,1886]]
= Gjorge Ivanov (格奧爾基·伊萬諾夫) =
Mntucing hngkawas 1960 idas 5 jiyax 2 ka Gjorge Ivanov ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Macedonia]] ta sayang o kiya ka Gjorge Ivanov, pnaah hngkawas 2009 idas 5 jiyax 12 pnrajing kmlawa klwaan. His second and the last presidential term ended on 12 May 2019.
= Gjorge Ivanov (格奧爾基·伊萬諾夫) =
'''Gjorge Ivanov''' (Kari Makedon: Ѓорге Иванов, Gjorge Ivanov, kngkawas 1960 idas 5 diyax 2-) Tudaya Makedon brah soto, rmirih Makedon Pnsliyan Kcka Keming Minjoku Pskngalan Mincu Tang mbiyax mangan soto.
'''Gjorge Ivanov''' pa mntuting Valandovo, kngkawas 1990 brah cida ngalan kcka Jugoslavija Kyosangto Mbbiyax Twan mpdudul niya. Kngkawas 2009, uka tangpay ka '''Gjorge Ivanov''', wada splawa rmirih knbeyhing balay cngtang Makedon- Makedon Pnsliyan Kcka Keming Minjoku Pskngalan Mincu Tang, tumal seyngkyo soto, kiya mi wada kasi mbiyax mangal soto. Kngkawas 2014 idas 4 mniq knbeyhing seyngkyo mbiyax mangal soto dungan.
== Kndusan niya(個人生活) ==
Qridin '''Gjorge Ivanov''' ka Maja Ivanova, msdungus ddha dha pa niqan taxa laqi dha, Ivan ka hangan niya.
== Ppatan(書籍) ==
Ppatan書籍[編輯]
· Цивилно општество ( “Kongmin Syakay”) Цивилно општество (《公民社會》)
· Демократијата во поделените општества: македонскиот модел (“Mincu Mniq Ka Wisu Pkdha Syakay: Makedon Mwosu”, ''Democracy in the divided societes: the Macedonian Model'') Демократијата во поделените општества: македонскиот модел (《民主在分裂社會:馬其頓模式》,''Democracy in the divided societes: the Macedonian Model'')
· Современи политички теории (''Current political theories'')
· Политички теории - Антика (''Political theories - Antiquity'')
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
Watan Diro
[[Snakun:Truku]]
5ekcj0fj6kesfzssqynwylpab48v022
Gmaalu
0
430
23914
23913
2021-03-18T14:25:10Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
23913
wikitext
text/x-wiki
= Gmaalu(同情) =
Nasi so uxe ta na ita ciida di na, ima ka gmalu ma mdrumuc qmita ita, nasi niqan kingan mnarux tsapah ta, so hari wa tamesil lnglungan ta, “ani naq so kiya,” “mpbeyax ta naq ita ”kiya kesun sbuwe ta unalu tnsapah ta.
[[Snakun:Truku]]
knuojzo7acej1zf0uopkhwn7sa332ox
Gnbringan butuc nuru Cusan竹山地震槽溝
0
431
56522
23916
2021-03-22T10:24:55Z
Iyumu
191
56522
wikitext
text/x-wiki
Gaga so sipo Sanconri (山崇里)curin (竹林) curin cico ryukwan (汽車旅館) hiya, du conyang ticu tyawcaso (中央地質調查所), kwokohwe (國科會)ma, daigako (大學)du tayta(台大), conyan (中央)ma concun (中正), so mptgesa meyah msuupu sluhe ma kenkiyu(調查研究), wada qulung kmari kingan nudaan cnrung runu ka twancencyemen(斷層切面) , uka hari kntaan bobo dheran hini mesa, knbbaro na we 48m, knllahan na we 13m, kntruma na we 9m ma, asi klai qmita ka ndaan na cyemen(切面) na cbeyo hmurinas kawas 300 ma cnrung na runu minko 88, cnurung runu 921. Kiya ka mptugesa daigako(大學) syecocwancya (學者專家) ka rmengo, nii we ndaan snkriyan knupahun na ida nkiya meniaq bobo dheran hini, bale bale so malu ba sneli tngsayan na quri ka patis runu nii, ani dehuk saya nana ini na pqtai [[seediq]] nganguc nana.
在山崇里竹林汽車旅館對面,由中央地質調查所、國科會及台大、中央及中正大學之學者專家共同調查研究,挖掘到世界罕見的地震斷層切面,整個槽溝長48m、寬13m、深9m,切面有300年前的古地震斷層與民國88年921地震斷層的活動遺跡。學者專家一致表示此為自然界在人類文明中逞威的刻痕,是相當珍貴的地震活教材,目前仍未開放參觀。
089c3hninqysocsofezdffyjsy1gmk8
Gowryu
0
432
100462
56521
2023-10-06T00:14:20Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100462
wikitext
text/x-wiki
= Gowryu(合流部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Gowryu.
53 sapah ka kneegu na sapah, 156 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 52% niqan 81 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 48% niqan 75 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 47%, Amis 3%, Paiwan 2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ri3fttty6skwccvfm9fiw0m4nuaskg8
Gqian hidaw Cawcing
0
433
23929
23928
2021-03-18T14:25:21Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
23928
wikitext
text/x-wiki
= Gqian hidaw Cawcing (照鏡日落) =
Gqian hidaw Cawcing (照鏡日落) ksun o, ga yeyncenri(延正里) cungerkaw(中二高) daya msttuan dxgal hiya, malu bi qtaan ni tduwa qmita knllabang ksiyaw yayung Mtudu, tduwa qtaan rdax gqian hidaw uri ka daya hiya, ida hini suyang bi gqian hidaw Cusan ksun.
Cawcingjrwo (照鏡日落) saan qmita knsyangan hini ga, ida bukuy bnegurah elug cungerkaw(中二高) do, kika klaan sejiqan da, gbiyan do ida hbaraw bi emptsasing, tna pnhiyuq qyqaya pssaing, pqtaun dha seejiq ka knsyangan nkiya nii.
[[Snakun:Truku]]
alye0kfz44zgakxqbj9k3hkw0z65q9w
Greece
0
434
95179
85698
2023-02-10T22:43:39Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q41]]
95179
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Greece.svg|thumb|Flag of Greece-Kwoci Sira konghokwo(希臘國旗)|alt=Flag of Greece|456x456px]]
[[Patas bntasan:Coat of arms of Greece.svg|thumb|128x128px|File:Coat of arms of Greece.svg-Kwohwey.(國徽)]]
= Greece(希臘) =
Gaga kska Owcow ka [[Greece]], 39 00 N, 22 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 131,957 sq km(hangan na o Tg97)(knlbanga dxgal o 130,647 sq km, knlbangan qsiya o 1,310 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 10,773,253 hiyi.
Gaga [[Athens]] ka pusu alang paru, jiyax 25 idas 3 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Greece ga wada sugan 63.40% ka dxgal qpahan, 30.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 6.10% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Prokopis Pavlopoulos, pnaah hngkawas2015 idas 3 jiyax 13pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:EU-Greece.svg|thumb|File:EU-Greece.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Sira konghokwo(希臘) =
Sira konghokwo(kari Sira:Ελληνική Δημοκρατία,hengak Sira:[eliniˈci ðimokraˈti.a]), Sira kesun daha(kari sira: Ελλάς,hengak Sira: [eˈlas], kari Sira: Ελλάδα,hengak Sira: [eˈlaða]),ga meniq tghunac hhreyan hido, alang ga smdayak taco. Knkawas 2019, 1,080 ka hei seediq na. Yaten ka tunux na alang ma, Yaten nii ka tgparu ba alang daha pnerah, tg2 paru alang daha pngerah we Saysaronici.
Ga meniq eluw mqqayu Owco, Yaco ma Hweco, sqita daha paru ba ooda na de mccebu. Ga meniq tghunac na ba Paarkan-0antaw, tgdaya na ggqiyan hido we Aarpaniya, quri daya na we pey-Macitun ma Pacyaruya, tgdaya na hhreyan hido we Tuarci. 9 pntyusan na dheran ka Sora: Macitun, ckceka Sira, Poropunnisa, Sosari, Ipirusu, dtnctusan rcilung ka Aycinhay(kiya kana 12 dheran tncyusan rcilung ma, Aarpaniya), Soresu, Korito ma Iawniya dheran tncyusan rcilung. Ga meniq quri hhreyan hido dheran Sira ka Aycinhay, ga meniq quri ggqiyan hido ka rcilunf Aiawni, ga meniq bang na tghuanac ka rcilung Korito ma rcilung Ticonghay. Kssiyo rcilung na Sira nii we 13,676km(8,498mile), tgqnedis ba laalang quri Ticonghay-punti, tg11 kndisan bobo dheran nii. egu riyung dheran tncyusan rcilung ka Sira, ckceka na we 227 dheran tncyusan rcilung ka ga niqan seediq. Lmiqu ddgiyaq ka 80% dheran na, dgiyaq Awringposu ka tgbbaro ba dgiyaq Sira nii, 2,918m(9,573ft) ka knbrawan na.
Sira nii we, kingal alang ka qnedis riyug risu na laalang bobo dheran nii duri, kndalax berah na kongyen 270,000 knkawas de, tena niqan seediq ga meniq hiya di, so hari tlbuwan llaqi nsihwang-wunming ka heya, pusu bale pnyahan mingcu-cutu, sihwang-cose, Awringpiko-tungtonghwe, sihwang-wunse, risu, cungcuse, congyaw-kose ma suse-yenri, sihwang-sici(peyci ma sici).
== Ri-su(歷史) ==
Sqita kawku-curyaw, yaani ba berah 20 wannen ka cyosuci-sutay de, tena niqan seediq ga tqpuruh meniq hini di. Maha berah na knkawas kongyen 3200, knexlan cingtongci ciida we, knlawa wunming cbeyo cbeyo riyung na Owco ka Sira: wunming na Minosu(mneniq dheran tncyusan rcilung Korito), wunming na Cikoracosu(mneniq dheran tncyusan rcilung Cikoracosu) ma wunming na Horasu(mneniq ckceka dheran Sira). Ye ba berah na knkawas kongyen 1600 de wada sryuxan wunming na Maysini, kana ga srengo tgbaro nii we Aycing-wunming. Wada spriyux na wunming na Torianjen ka Maysini, bobo na de bsiyaq bale uka mmaanu, betaq berah na kongyen 9 suci de, mheyu hii kingal alang bgurah, kika pkriyak ka patis Homa-susu pntasan patis Sira, kufong-suci kesun daha, ciida duri de pheyu lualang daha quri ssiyo Aycinhay hii ma, Hehay hii, kiya duri ge, berah na 776 knkawas, mnugaya ba moda tgtexal Awringpiko yungtonghwe. Berah na pnrdingan 5 suci ciida, wada mbeyax hmetur knrmuxan na Posutikwo, ciida duri de dehuk tgmalu bale ka koci-wunhwa daha, kuten-suci kesun daha.
Berah na kongyen 4 suci, ddulan Yarisanta-tati ka thulang nMacitun, wada na kana hari Sira ma mqquri hhreyan hido, wada poxun ka Posu-tikwo, dehuk Ayci gnragan wunhwa nSira, kana Congtong ma Congya, betaq yayung Intu, Sirahwa-sutay mesa pntasan risu daha. Ckceka risu nSira nii peni, speeyah cungcu ma cyunsu mita alang di we: Yaten, Supata, Koringsu ma Tipisu ka spruun daha qmita.
Ani naq wada ini baka bbale na Roma-konghokwo ka cyunsu nSira nii, berah kongyen 168 knklawas we, krinah mangal gaya Sira nii ka seediq Roma. Kingal tnaku alang Roma ka Sira nee we, gaya nSira nii ka dmudul tong-Ticonghay, betaq wada msgali mtdaha ka tiko nii. TongRoma-tiko(Paycanting-tiko) ka mneniq Cinsutantingpaw peni, bale ba we Sira-hwa ka dheya. TongRoma hmetur knruxan kndalax uciicil kbekuy kbekuy knkawas, betaq ba knkawas 1453 de wada pspoxun ka Cinsutantingpaw di, kndalax ciida de kndudul wada ngalun Awtuman-tiko ka Sira di.
Qnlhangan Awtuman-tiko nii we betaq knkawas 1921, ma, betaq paha kari mesa turi ka Sira. Knkawas 1828 mhedu mccebu mpturi ka Sira, knkawas 1833 de pheyu cincu-cungcen ka Sira. Kingal 19 suci ma pnrdingan 20 suci, ini alix prabang dheran dah aka Sira, gimun na ka mskari Sira peeyah Awtuman-tiko, betaq knkawas 1947 de so saya ka dheran nSira di.
== Cung-cu 政治 ==
Sehwa pnaha daha kari Knkawas 1975 we, niqan pnatis pawcang mingcen ma, biqan na beyax qmlahang alang qnlhangan ka kwocya yenso gneegan daha. Congri daka neko ka dmudul ddaun cungcu, meniq cotong we niqan ngayan beyax na ma, niqan beyax duma ddaun ka quri cunghu. Congtong, congri we 4 knkawas ka ttloongan daha, pnsgao yihwe, lmutuc texal bale.
Yiyencu ka yihwe na Sira, bsiyaq tnloongan dyiyen daha we, dehuk 4 knkawas ka tnloongan daha yihwe, ani si, ani naq knama moda ka senci. Spooda daha rriqu ba sspegan gmao ka senci-cutu daha, mnoda so nii psgao de uka dndilan na ka syawtang, ani naq ini hrinas mddeka nngalan na cweta-tang we, dheya naq dmoi beyax yihwe dungan. asi bala ka mangal 3% senpyaw we, ptloong 300 hei yiyen na yihwe hiya.
== Sing-cung ci-hwa (行政區劃) ==
Berah na knkawas 2011 han we, pntyusan na 13 qqlhangan han ma, saasu na 54 cow ka toma na dungan. Kiya dungan we, moqan kingal dheran pntyusan kesun dgiyaq Asosu cucusyotaw-yenco(Sungsan, Αγίου Όρους), spooda daha Karitozweto hwaan, knkawas 2011 idas 1 ali 1, prading niqan bgurah cihwa-tisi na ka Sira nii. Lngiyun daha ka 13 qnlhangan ma, laxun daha ka 54 cow di. Wada na pspuun ka alang pngerah 1000 sngali di ma, brahun na ptaayus 325 alang pngerah. Baro na 13 qnlhangan de, ga na psaun 7 kwanci. Cucu kana ka 13 qnlhangan ma 325 alang pngerah, kika knkawas 2010 idas 11 ali 7 ma, knkawas 2010 idas 11 ali 14 we wada mnugaya moda tihwang senci. Ini klgelu ka Sungsan.
== Ti-ri (地理) ==
Alang Sira nii we, Poropunnisa pantaw ga quri tghunac na Paarkan panyaw ka lekuh alang Sira nii, kana ka Koritotaw, Rototaw ma duma ka dheran tncyusan rcilung ga Aycinhay. Qndisan ka kssiyo rcilung na we 14,880km, ayus rcilung daka dheran na ge 1,160km. Lmiqu ka 80% dheran alang Sira, mddengu karac kana alang daha; maha ba 28% dheran pphmaan daha pnhgalang. Quri ggqiyan hido we, niqan rcilung qsiya ma ruco. Ddgiyaq dheran na ckceka we maha 2,650m hari knbrawan na. So kuutux dgiyaq tgbbaro ba Sira ka Awringpisu, wada 2,917m ka knbrawan na.
== Karac(氣候) ==
So karac ticonghay ka Sira. Karac so nii we rbagan han we mddengu ma, misan de qmuyux, kika guno misan ka qmuyux, kana de ini qquyux di. Thdagun kana ka alang Sira, spuun smepu de hmrinas 2000 patis hido thdagan ka Sira.
== Cing-ci (經濟) ==
Niqan kesun congho sucang cingci ma, maha dnkaan GDP daha ka kongkong pankway na. Lekuh na bale ka riyoye, maangal egu GDP daha ma wayhwe daha(15%). Sira nii we, dheya ka ddyagun ba owmong cingci, dnyagan pila na owmong ge maha 3.3% GDP daha, kika knkawas wada cuuxal peni, ga naq thuwe malu ka cingci daha.
== Cing-ci daha bobo mnccebu(戰後經濟) ==
Hani malix mccebu han we, nongyekwo uxe mpmaanu ka Sira nii hayan, hmrinas mddeka hei seediq alang daha ka hei seediq pqeepah nongye. 10 Knkawas wada cuuxan nii de, hmrinas nongye ka nngalan daha peeyah kongye, ma, ga naq kndudul mtrapiq knkrana ka tisan canye daha duri, ga mpdehuk yikayhwa kwocya di. Knkawas 2006 ka GDP na we , 2,140yi owyen, GDP/人口 na we 19,485 owyen.
== Non-ye(農業) ==
1/6 hei seediq nSira ka seediq mqeepah nongye ka Sira nii. Pnhgalang daha we kanran, menhwa ma sudu tmaku ka lekuh na. Abura na kanran nii we puqun naq seediq Sira ma, egu ba ka wada na sbaruy qnlhangan ucuicil. Kiya duri we, pnhgalang daha mugi, srqemu, trabus, rusun, sama mssibus, bluqun tanah, aring, lipas, muda ma ningmong. 30% kana dheran qnlhangan daha ka pphmaan daha pnhgalang, ado ka bbaro ka dheran daha, uka riyung suau ttbugan so tnbugan, gino tmabu so miric uban ma miric lmiqu ka skmalu na. Snalu daha kesun “yang-nayro” ka niqan bale ngayan na, ani laalang nuinu bobo dheran nii we, “nayro nSira” kesun daha yang-nayro nii. Niqan kingal kesun daha hweta zuro(Feta Cheese) we ka paru ba ngayan na, mrrawa naq tmqcurux ka alang daha kssiyo rcilung.
== Kong-kuwang-ye (工礦業) ==
Cwantong-kongye nSira nii we, smmalu so fancu, supin ma waso tmaku. Knkawas hndure hari de, ini beyo tmrapiq mdakil ka kangte-ye, msalu asu, msalu gasoring, msalu arumi, msalu hiryo ma msalu qperas dunii, kesun congkong-ye daha. Yaten ma Sayronici nii we, daha kongye congsing nSira. Kwangcan daha we, niqan meytan, Al, Mg, Ni, Cr, Au, Fe, Pb ma Zn. Egu bale ka tarisu na duei, sapah pnhyegan ma tawsu na kuSira we, tngiyo bale smnalu tarisu. Maha 5% kana bobo dheran nii ka tarisu nSira, egu bale ga daha sbrigun laalang bukuy rcilung.
== Cyaw-tong yun-su-ye (交通運輸業 ) ==
Kongru ma hayyun ka lekuh ba yunsu alang daha naq Sira, rulu puniq ka pdayo na, mquri nganguc de hayyun ka lekuh daha.
== Tweway maw-yi (對外貿易) ==
Egu riyung cinko na kongye cucunnpin, gasoring, hhei tnbugan ma qqdiyan na tnbugan ka Sira; cuko na we fancupin, karanyo, sino lipas, wata, waso tmaku, yang-nayro, btunux tarisu, arumi dnii.
== Ri-yo-ye (旅遊業) ==
Qtao ta riyoye na Sira
Riyoye na Sira nii we egu riyung saan rmigo. Knkingal knkawas we, maha 1,600 wan hei ka seediq mnosa rmigo hii, hmrinas kana hei seediq nSira. Maha 140 yi meyyen ka nngalan daha kndalax riyoye daha. Kiya dungan we, pila pnaadis seediq daha ga qmeepah laalang bukuy rcilung icil we, paru ba dnyagan wayhwe daha kiya duri.
Knkawas 2019 idas 2 ali 21, pnaha kari ka yanghang daha, knkawas 2018 ka seediq mneyah rmigo Sira we 3012 wan. Netun pssengun knkawas 2017 ka so nii kneegu seediq we, wada mrana 10.8%, knkawas 2017 we 2719 wan ka seediq mneyah rmigo Sira hini. Pila nngalan na riyoye ma, nyahan smeeliq pila seediq mprigo we, dehuk 161.1 yi owyen(maha 183 yi meyyen), rmabang 10.1% na knkawas 2017.
Knkawas 2018 ciida, wada marah pkrana 11.9% ka nngalan peeyah seediq mneyah rmigo Owmong, dehuk 110.34 yi owyen(maha 125.18 yi meyyen). Meniq ka seediq prigo mneyah naq Owmong we 46.622 yi owyen(maha 52.9 yi meyyen), wada mrana 7.3%.
Seediq Tokwo ka tguegu bale ka meyah rmigo Sira nii. Knkawas 2018 we, 438.1 wan ka seediq pneyah Tokwo, wada mrana 18.2%. Bobo na we Ingkwo, uxe beyo 300 wan ka seediq daha meyaj rmigo Sira hini. Seediq Fakwo ka meyah msenge meniq Sira hini we, tg3 knhbaro seediq ka dheya, maha 152.4 wan ka seediq daha.
=== Kmulu seediq mmeeyah tocu (吸引投資移民) ===
Ado ka mstotuy Owcay weci knkawas 2009 ka Sira, kika pcikul towcu yiming cihwa ka cunghu nSira, netun bnari 25 wan owyen(ini spegi ka swecing) ma, annaq hmrinas 25 wan oeten ka bnrigan daha sapah di we, biqun daha “hwangcin cencung”, dehuk mk7 knkawas nniqan daha Sira debiqun daha yongcyo cirocen denu, betaq hndure hari di ge, niqan ka wada mangal “hwangcin cencung” ka Telu duri, ga meniq Sira saya.
== Hei seediq, kari, snhiyan ma mqita knrnexan (人口、語言、宗教和醫療) ==
Hei seediq na Sir aka knkawas 2011 we, 10,816,286 ka hei seediq daha. Kana hari seediq Sira(98%) we, snhei snhiyan alang daha kwocyaw Tongcungcyaw. Ga qlhangan alang qnlahang ka Tongcungcyaw ma, niqan cucucen, ani si ga ddulan na Citucyaw yenrawyen ka ga Cinsutantingpaw. Kiya dungan we, 1.3% seeddiq daha snhei Isurancyaw, , ma, wano ba Isurancyaw nii ka ga sqita na kwanhwang Sira nii.
== Kari (語言) ==
Kari naq Sira ka kwanhwang yiyen nSira. Ingwun ka srengo daha riyung ka kari kaalang. Kingal dungan we, smkuxul mrengo Hwayi ka seediq Yaten, ma, ddheran tncyusan rcilung Ayawniya ma Yipirusu we, mrengo kari Itari.
== Snhiyan (宗教 ) ==
Snhiyan na dseediq Sira(knkawas 2005)
Snhei Utux Baro 81%
Snhiyan qcahur, uxe de beyax knuudus 16%
Uka snhiyan we 3%
Mangal kari ka “Sira senhwa”, Cengcyawhwe na Citucongcyaw we, snhei kana hari seediq Sira ma, ani naq snhei utux kenu we qtaan naq nuisu. Ini sepu matis snhiyan seediq alang qnlhangan daha ka Sira. Sqita patis pntasan kwouyen nDame we, yani maha 97% ka seediq nSira mesa snhei ku Cungcyawhwe citutu, dheya we nSira cungcyawhwe.
== Mqita mnarux (醫療 ) ==
So ka sapah ising mqita mnarux nSira we, niqan kana hari ka alang daha, ga meniq berah bale sqita kana laalang bobo dheran nii. Qtaun ta ka patis pntasan knkawas 2000 we, maha tg14 ka knmalu na dhehya, knlmeyan daha qmita mnarux we tg11. Knkawas 2010, 138 ka kana sapah daha ising ma, 31000 ka ttqiyan seediq mnarux. Ani si lnglungan nwesung ma, sohwe-hucupu we, hridun 77 ka sapah ising ma, 36035 ka ttqiyan seediq mnarux mesa, asi ka knpryuxun skeirih sseeliq pila, tbyaxun ka qqrahab hei sseediq.
== Cyun-su (軍事) ==
Supi nSira nii we, Sira kwocya hwangyi congcuhwe((Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας – ΓΕΕΘΑ)) ka mdoi beyax na, niqan Sira rucyun, Sira haycyun ma Sira kongcyun. Kwohwangpu ka mdoi beyax na. Quri toma ma we, niqan hay’an cingwetwe. Qqpahun daha we rmuyuk ma, pdayo cyoyen-zun’u.
== Wun-hwa (文化) ==
Tgparu ba pnhyegan sapah nSira we sungmyaw. Snhei egu klegan utux ka seediq ciida, knkingal qqpahan ma, knkingal alang we niqan naq ka utux pqlahang daha. Sungmyaw na Sira peni. tnugiyo hari btunux ka ssalu daha. Kika pusu sapah sntkelang daha, eruc sapah ma dnamux na, kiya ka maha hnyegan na sungmyaw denu. Eruc tnbkeyan na pheyu we niqan kesun daha cencu-meyse. Drdudan daha cbeyo riyung Sira nii we, Toriko, Ayawniya, Koringsu ka teru klegan ppheyu daha eruc ka Sira,
=== Sapah tmhkuwan Yaten ka Potonun ===
Kesun eruc Toriko nii ge, klegan so knheya na naq ma niqan qbleyaq na, bnarah dseediq Torian. Llebu qtehur ka eruc na, puting na truma we asi ptloongi bobo dheran, ini salu tluungan na. puting na icil baro we, psaan daha btunux ciwil ma, staapa daha btunux mknedux sepac muhing, pgluban na snalo baro, qtaan ka eruc na we, knheya naq, mchedil ma msdehu bale. Tnyanun ba seediq ka eruc Patinong sungmyaw nYaten-wecung ge, klegan eruc ppheyu na Toriko.
=== Eruc kn-Awniya ===
Kesun eruc Ay’awniya nii ge, bnarah seediq mneniq ssiyo rcilung dheran Syawyasiya ka Ay’awniya, qnedis ka eruc na ma, niqan rako knmalu knsderux giqiran daha. Puting eruc na icil truma we, gad aha psaan tloongan, eru putting na icl baro we, plpingan so spgeri. Qtuan ka eruc na we, malu bale qtaan, so clokah ma tenya. Egu bale ka eruc so nii ka pnhyegan kuSira cbeyo, so ka Ozwekotowong sungmyaw ga Yaten-wecung ge.
=== Sapah tmhkuwan Awringpiya ka Cowsu ===
Kesun eruc Koringsu nii ge, snalu mhiti hari ka kiya, slmeun daha riyung Sirahwa ciida, bnarah seediq smmalu nseediq Koringsu, kika klaun sseediq. Eruc ssalu so nii we, knpryuxan na peeyah eruc Ay’awniya, ini na pntena we wada uka ka plpingan na so spgeri di, pryuxan na mknedux waso so mtaapa, rmabang ba malu qtaan di. Mnugaya han we, ssalu daha pnhyegan truma han, dehuk mhiti na Sirahwa ma, Roma ciida de, slmeun daha sapah pnhyegan paru duri di. Cosu sngmyaw nYaten ge, kika ssalu eruc nKoringsu nii.
== Cyaw-yi(教育) ==
Sira nii we, mngari knkawas ka yiucyawyi-cutu daha, netun so pnhyegan cunghu ka cong syawse na de, ini bege pila ka kiya, tase na de cyangsecin-cu ka kiya. Knkawas 1837 we, pnheyu tg1 tase mugaya ba Sira. Saya de 21 kana tase na ma, 70 sngari ka duma kawtung yensyaw na, kana laqi na muuyas we 30 wan sngari. Yaten tase ma Saysaronici tase ka paru na bale, hmrinas 3 wan ka laqi na muuyas. Tase na niqan ngayan we Ysten tase, Saysaronici tase, Korito tase, Patore tase ma Yaten kongseyen dnii.
== Ti-yi( 體育) ==
So nii ka nngalan na tasing kwoci yuntonghwe ka Sira:
Awyun rbagan: cinpay 30, ingpay 42, tongpay 38. 110 kana. (tg32)
Awyun misan: ini angal ani maanu.
Tayunhwe rbagan: 3 cinpay, 7 ingpay, 9 tongpay. 19 kana. (ga meniq tgberah 60)
Tayunhwe misan: ini angal ani maanu.
Suce yuntonghwe: 4 cinpay, 6 ingpay, 2 tongpay. 12 kana. (ga meniq tgberah 40)
Cinnen-awyunhwe ka rbagan: 1 ingpay, 3 tongpay. (tg67)
Cinnen-awyunhwe ka misan: ini angal ani maanu.
Suce upo yuntonghwe: 4 ingpay (tg39)
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/希腊<nowiki/>(參考自中文維基百科)
me24qig0t4baugvai5u84r7u0n2fmpe
Greenland
0
435
94723
76031
2023-01-01T09:53:57Z
WikiBayer
38
94723
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Greenland.svg|thumb|Flag of Greenland-Kwoci Ko-ring-ran (格陵蘭國旗)|alt=Flag of Greenland|345x345px]]
[[Patas bntasan:Coat of arms of Greenland.svg|thumb|189x189px|File:Coat of arms of Greenland.svg-Kwohwey.(國徽)]]
[[Patas bntasan:Greenland (orthographic projection).svg|thumb|File:Greenland (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
= Greenland(格陵蘭) =
Gaga kska Meycow ka [[Greenland]], 72 00 N, 40 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 2,166,086 sq km(hangan na o Tg12)(knlbanga dxgal o 2,166,086 sq km, knlbangan qsiya o ).
Kana ka sejiqun o niqan 57,728 hiyi.
Gaga [[Nuuk]] ka pusu alang paru, jiyax 0 idas 0 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Greenland ga wada sugan 0.60% ka dxgal qpahan, 0% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 99.40% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Elizabeth II, pnaah hngkawas1952 idas 2 jiyax 6pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Ko-ring-ran (格陵蘭) =
Koringran nii we, tgparu ba dheran tncyusan rcilung paru bobo dheran nii, 2,166,086km² ka knglagang dheran na, ga Bungan huda ka 80%. Dungus kari Tanmay ka “koringran” nii we, dheran mgsama mesa, Tanmay-wangkwo we ngalung na dheya naq ga qmlahang dheya ka Koringran nii, bobo nkongto knkawas 2008, knkawas 2009 de wada knpriyux ka cutu daha, necungturi cucuci say aka dheya, ani si waycyaw, kwohwang ma caycung we Tanmay ka msbaang. Kndalax knkawas 1973 de, smnegul tnpusu na alang Tamay ka mosa tuumal kkingal Owco kongtongti, ani si sqita knkawas 1982 ka cenming-konhto daha de, wada malix tnuumal daha berah na Owmong saya ka kkingal Owco kongtongti, kika uxe Owmong saya ka Koringran, ani si qtaan daha kingal tntaanak Owco-renmong ka heya. Anu kongming Koringran nii we, kongming Tanmay duri, niqan ririh na Owmong kongming duri. Mntena alang tnyusan rcilung Hwaro duri, niqan daha yiyen Koringran ga meniq Tanmay-kwohwe. Kana hari alng Koringran nii we ga meniq Peycicen, msekuy riyung. Mssiippo kingal ayu rcilung daka Pintaw ma Cyanata.
== Ri-s (歷史) ==
Seediq tnpusu ba meniq Koringran hini we seediq Ingnyoto, mneyah sknuwan hini ma, malux meyah meniq dheran so uka mmaanu hini we, nii ini snleesi mkela bale nana. Knkawas 982, seediq Peow ka meyah pktheruy seediq Pingtaw hini, Seediq nPingtaw we, smmlu teru nniqan so tghunac na bale Koringran nii, ani piya kbekuy knkawas niqan daha hiya we, ini klugelu meniq hii.
Ngayan kesun Koringran nii we, tnyanan na seediq Skantinaweya, sqita sunhwa-suhwa na Peow ka patis Sacya we ga na spatis hiya, niqan kingal seediq kesun Izweko, ado smnipaq seediq ma, peeyah Pingtaw meyaq qduriq hini. Kingal tnsapah nIzweko daka quli na we, mqquri tgdaya na ggqiyan hido, mosa migin dheran bnhangan daha mesa ga hiya. kndalax meyah meniq hini de tnyanan na mesa Koringran(dungus na Grønland niiwe, dheran mgsama) ka dheran hini di. ado ka tmraki egu seediq meyah theruy hini(ani naqq so kenu we, egu speriq ka tghunac nKoringran nii), Wada malu ba knesa na so nii, mhiti de bale ba yaani 4000 hei ka seediq Peow meyah theruy meniq hini. Patis dheran cbeyo bah an we, Koringran nii we, tnyanan daha mesa Gruntland(dheran ba bale ka dungus na), ye pnirih na mesa Grøn ka Grunt nii, ye uxe mnsciyuk na we, ani betaq saya we uka seediq mkela.
Tg12 suci ciida we, pnheyu kingal Cucyaw-syaci Tencucyaw ka Koringran hini. Knkawas 1386, wada ngalan Nowe ka Koringran nii, kika dheran na teru alang Peow ka Kaarma-renmong di. Malix ka Zweten de wada naq uka ka renmong nii duri di ma, kika wada ngalan qlhangan Tanmay daka Zweten ka Koringran nii di ma, mddaha qmlahang.
[[Patas bntasan:Topographic map of Greenland bedrock.jpg|縮圖|File:Topographic map of Greenland bedrock.jpg]]
[[Patas bntasan:Greenland-CIA WFB Map.png|縮圖|File:Greenland-CIA WFB Map.png]]
Bobo lmutuc qmlahang 500 knawas de, nniqan na seediq Peow nii we, dehuk 15 suci dige asi lux uka hii di, ye ba ado mnoda kesun daha Syawpinci ma, uka ppuqun ciida. Bobo na ka slayan buuc daha de, bale ba niqan so ingyan-puryang qtaan. Kingal patis knkawas 1424 ka pnaadis peeyah Koringran betaq Pingtaw we, klaun mesa mneniq Koringran ka seediq Peow mhiti na, bobo na de, uka ka ga spatis patis ndaan seediq Peow di. kingal duri we, seediq tndheran Koringran ka Ingnyoto we, uka riyung dndilan na ka dheya.
Knkawas 1814, sqita Ciar-tyawye dige, wada sbari Zweten na Tamay ka Nowe, kika wada mhurah ka renho-wangkwo na Tamay-Nowe. Wada ngalan na Tamay ka Koringran nii dungan.
Knkawas 1931, mosa smdaku uka sseediq dheran quri hhreyan hido na Koringran ka Nowe, paha kari mesa uka tndheran hini mesa, rmengo mesa nnaku ka dehran nii. Knkawas 1933, smruwa pooda kwoci-hwating na Kworen ka Tamay daka Nowe nii, mosa pprengo pnkseengan daha, qtaan ka pnaha kari we, Tanmay ka wada mangal kana qqlahang Koringran nii di.
Tg2 mccebu bobo dheran nii, ado wada gnalan Naswe-Tokwo ka Tamay ma Nowe, wada psteqan ka pnugaluk daha di, supi na Ingkwo ma Dame ka mosa gmeeluk meniq Koringran di, icu daha mosa gmeeluk meniq hii ka Tokwo. Koringran de spooda na kmari btunux qrari nIwetuto daha, brigun na Dame ma Cyanata ma, ryuxun daha qyqeya ddooyun daha. So nii mbbaruy we betaq mhedu mccebu. Tg2 pncbuwan bobo dheran nii ciida we, pnugeeluk mccebu hini duri. Knkawas 1943, niqan kingal supi nTanmay wada mhuqil pncbuwan daha hini, bobo kingal knkwas dungan we, wada mhqil pncbuwan daha hini ka kingal supi Tokwo duri.
== Ti-ri (地理) ==
Tg1 knpruwan dheran pntyusan rcilung ka Koringran nii, dheran paru tncyusan rcilung ka hini, ga meniq tgdaya hhreyan hido Peymeco, ma, cenga na Peypingyang daja Tasiyang, quri ggqiyan hido na we, pcenga Pahunwan ma Taywesu-haysya mssipo daka Peyci-tawti nCyanata, quri hhreyan na hido we, pcenga Tamay-haysya mssipo daka Pingtaw. Ado gheti bale ka dheran na, mdheran paru kesun daha Koringran nii. Netun rima pntyusan we, maha sepac na sepac ka ga meniq Peycicen truma, karac citi ka hiya.
[[Patas bntasan:Geography-of-greenland.svg|縮圖|File:Geography-of-greenland.svg]]
Koringran nii we, gino ba Nancico de, dheran huda hini ka tgparu bale. Irih so ga gmekan huda kana dheran na, gino dheran na tgdaya bale ma, ssiyo na quri hhreyan daka ggqiyan hido ka ini bungi huda, ado mddengu riyung ka karac quri hini, ini thdai, kika pkriyak ka dheran na. Ado Bungan huda klaali ka dheran na ckceka, kika dheran na ckceka nasi ngali ka huda na de, maha llebu ka dheran na daka dheran ssiyo na. Kama dheran nKoringran nii ge, quri hhreyan daha hido rmabang ba bbaro, maha 3300m ka knbrawan na, dheran ssiyo na we, maha 1000m betaq 2000m. Ani si nasi thurah kana huda ga mubung hii we, yaani maha pkriyuk so dheran tncyusan rcilung ka Koringran nii. qsiya rcilung paru we maha mkala 7m.
Knkawas 1989 betaq knkawas 1993 ciida we, mnosa baron na ba huda ga mubung Kringran ka mptpatis karac nOco ma Dame, kmnari daha 2mile(3.2km) qndisan pingho, rmabang kntruma na we, ririh so kongru ncbeyo ka kiya, gnrequl mkela so nii we, maha klaun ka berah 100000 knkawas karac na yenku-suci ka Pepancyo. Gnregul daha mkela we, karac bobo dheran nii we, bsiyaq ini knpriyux, ani naq moda so knpriyux paru we, mala nanaq bobo na dungan. Paru ba dndilan na karac quri Petasiyang ka karac yangryo nKoringran nii,
== Cng-c(政治) ==
Ngayan na tqqita Koringran nii peni, thulang Tanmay ka qbsuran daha baro, saya we Makorito-arsu ka ga tloong hiya, smkagul kingal qbsuran tgbaro('''Rigsombudsmand'''/High Commissioner) daha mosa Koringran, ririh so thulang Tanmay ma cunghu. Yihwe nKoringrannii we pnsgao seediq naq Koringran, sepac knkawas tloongan daha yihwe, 31 hei kana yiyen na. tunux cucu-cunghu daha we, tunux na tosutang.
[[Patas bntasan:Social housing in Ilulissat, Greenland.jpg|縮圖|File:Social housing in Ilulissat, Greenland.jpg]]
[[Patas bntasan:Eskimo Family NGM-v31-p564-2.jpg|縮圖|File:Eskimo Family NGM-v31-p564.jpg]]
[[Patas bntasan:Nanortalik church.jpg|縮圖|File:Nanortalik church.jpg]]
Knkawas 2019 idas 8, qtaun kari na “Hwasungtun yopaw” we, niqan ka seediq mnkela mesa Cwanpu peni, smniling mesa hmuwa ka brigun nami yami Dame ka Koringran. Bobo na de, mneyah rmengo mesa bale ba ka cingci kuwun na Paykong Raai‧Kutoro.
== Sing-cng cyu-hwa (行政區劃) ==
Kndalax knkawas 2009 iads 1 ali 1, wada psnakan sepac ptyusan cucusu ka Koringran: Kuyrweko, Kasuiyi-tosopu, Kaykukata ma Somosuko. Knkawas 2018 idas1 ali 1 de, wada psdhaun Ahwanta ma Kwekotari ka Kasuiyi-tosopu, wada mrana dehuk rima ka cucusu daha. Uka alang pngerah ka quri tgdaya hhreyan na hido ka Koringran nii, wada ptyusan tgparu ba cozen-pawhuci bobo dheran nii.
== Cing-ci(經濟) ==
Mhiti na berah kingal suci ka Koringran nii we, wada mgnetun cingci-cinso, ani si kndalax knkawas 1993 de, mdudul mtkela ka cingci daha dungan, cucu-cunghu na Koringran nii peni, kndalax knkawas 1980, dmoi cingxi-cinso ma, pgdehu kongkong-yiswan daha na ini keegu ka tonghwo-pungcang na. Kndalax knkawas 1990 ka wada na seeluk ka cenkwang ma sinkwang na de, waymaw na Koringran nii we ini knbaka, ani naq ga prading migin ma mpkmari cing daka kwang-u na we, ini kari bale nana, egu riyung ka suyo na ga meniq quri dheran ggqiyan hido ma hhreyan hido daha, maha 500 yi tong ka suyo na ma tenzanci na. Dungan we, ga meniq quri tghunac ssiyo na Nahosakosu we, ga smdiyan yaani rgparu ba kkriyan situ cinsu kwangcan.
Saya de, cingci na Koringran nii we, gmtange riyung aangal daha qcurux ma bbaruy daha qcurux, maha 80% na cukocu daha, lekuh daha bale ka tmbolung, niqan ka simuye daha tmabu miric uban duri, ani si kndalax kwoway ka mari ppuqun tnbugan daha.
== Jen-ko (人口) ==
Ini keegu ka hei seediq nKoringran nii ma, ga kndudul seerih ka hei seediq daha, so nii we we, ado ka ini ba pntena so klaali ka ali na keeman daka ali na diyan, kika smqeyq ooda kkdusan daha, kika seediq mangal krnexan qcahun hini we, mrinas alang qnlhangan icil, dndilan nii ka egu snpegan cusari daha. kingal tnsapah na seediq Innyoto, pnssingan knkawas 1917 niqan sapah thkmuwan kana ka laalang daha, sapah thkmuwan alang Nonatariko ka nii
=== Snpegan hei seediq ===
56,370 ka hei seediq Koringran(snpegan knkawas 2013 idas 1), 88% we seediq Innyoto(kana lqlaqi pnstrengan daka seediq icil), 12% de seediq tnheruy peeyah Oco, seediq tnheruy kndalax Tanmay ka egu bale. Maha naxal kbekuy hari seediq ka meniq Tanmay.
Knrana hei seediq: 0.9%(snpegan knkawas 2000)
Tngtingan laqi: cenhun cu 16.85(snpegan knkawas 2000)
Nhqilan: cenhun cu 7.55(snpegan knkawas 2000)
Nhqilan laqi rabu: 18.26 ka mhuqil/1.000 ka muudus tntingan(snpegan knkawas 2000)
Hei seediq mntuting cise-cungcangri: cenhun cu -8.38(snpegan knkawas 2000)
Tntingan laqi: cenhun cu 2.45 laqi hani mntutinng/mqedil(snpegan knkawas 2000)
=== Sqita knkawas ===
Toma 14 knkawas: 27%(rseno we 7,718; mqedil we 7,483)
15 knknawas betaq 64 knkawas: 68%(rseno we 20,860; mqedil we 17,272)
Hmrinas 65 knknawas na: 5%(rseno we 1,332; mqedil we 1,644, snpegan knkawas 2000)
=== Kneegu mqeil ma riso ===
Mtuting: 1 rseno/mqedil
Toma 15 knkawas: 1.03 rseno/mqedil
15knkawas betaq 64 knkawas: 1.21 rseno/mqedil
Hmrinas 65 knkawas: 0.81 rseno/mqedil
Kana hei seediq: 1.13 rseno/mqedil
=== Sntangan knuudus mtuting ===
Kana hei seediq: 68.07 knkawas
Rseno: 64.52 knkawas
Mqedil: 71.68 knkawas (snpegan knkawas 2000)
=== Klegan sseediq ===
Seediq Koringran(kana Ingnyotojen ma laqi tntingan pnstrengan Iing-Ow): 87%.
Seediq Tanmay ma duma sseediq: 13%.
== Cyaw-tung (交通) ==
[[Patas bntasan:Air Greenland B757-236 (OY-GRL) parked at Kangerlussuaq Airport.jpg|縮圖|Ga stama stmaan sapah skiya Kankoarrusu-suweko ka sapah skiya poing 757 na Koringran-hangkong ]]Pnugaluk daha mdooda alang ucuicil we, spooda daha sweyun daka Koringran-hangkong, daka Tanmay, Cyanata ma Pingtaw we, niqan hangpan daka koeung ma horung klaali.
Ado ka egu riyung haywan, uka elu rulu pggaluk, wano ba ssiyo rcilung paru ka uka huda we, niqan tikuh eluw, quri dheran so hini we secyaw ka ttpaun daha.
Knkawas 2000 we, 3729 ka cico daha hini, ckceka na we 2093 ka rulu naq nseediq.
== Wun-hwa(文化) ==
[[Patas bntasan:Upernavik first day in class 2007-08-14 2.jpg|縮圖|Laqi muuyas syawse Upenaweko we, mlukus lukus naq rudan daha cbeyo ]]
Gaya seediq Ingnyoto ka bale ba gaya na Koringran ma, paru ba dndilan tansen-wunhwa na Wecing. Niqan seediq Ingnyoto ka tmqcurux ka kndusan daha dungan.
Gaya seediq Ingnyoto ka bale ba gaya na Koringran ma, paru ba dndilan tansen-wunhwa na Wecing. Niqan seediq Ingnyoto ka tmqcurux ka kndusan daha dungan.
Knkingal knkawas we niqan psseung tnlusan secyaw huling, niqan rahur su de mosa psseung kana.
Prading kuxul mosa rmigo seediq ka Koringran nii we, ado niqan psseung tnlusan secyaw na huling, mosa cmebu qcurux, mkkesa ma kwataw hawse ka hiya.
Tg40 ka suce suntan-rawjen tahwe ciida we, Koringran nii ka bale ba alang na suntan-rawkongkong mesa kana seediq lalang mnosa hii.
Pnhyegan knkawas 1987 ka Koringran-tase.
== tiyi (體育) ==
Kwocya tiyi-syangmu na Koringran ka cucyo, ani si uxe cungyen na kwoci-cucyo-conghwe(FIFA) ka heya. Mesa ka FIFA nii, hweyenkwo na FIFA we, asi ka niqan sudu ba pnhuma naq ka cucyocang na ma, mtduwa ssaan psseung bnteran cucyo, ani si msekuy riyung ka karac Koringran nii, uka daha pphmaan sudu pnhuma nanaq ka cucyocang daha, kika uka kesun daha cucyocang tenzen-cawpi.
== cmcamac, qqhuni ma ssudu (動植物) ==
Qqhuni ma ssudu na Koringran nii we tayyen-cuu ka bale na bale, heya kana ka tama, taycaw, sudu ngudus miric ma tiyi. So ka dheran na uka huda we, gino ba hwasu, ryosu ma kaysu de, uka klegan duna qqhuni di.
nedis misan daha ka Koringran nii we ini ttai hido(ciye-sensyang). Ani si diyan rbagan de tnkaxa thido 24 patis hido, kika tmraki egu ba qqbheni eeyah daha tnbalung hini, malu riyung knkilan daha qqhuni ma ssudu duri. ani naq wada mquri tghunac de mpmisan ka duma qbheni we, ani si niqan naq qbheni meeniq hini klaali, so ka renyaw ma syawse-unyaw,
Koringrantaw we alang pecisyaong. Duma camac na we niqan huling lmiqu, rqebux peci, qolic weewe peci, rqenux tapaq urung ma risu. Ga meniq tgdaya na Koringrantaw ka rqenux malu sknexan, knknedux qraqil daha we skdakar daha knskuran bgihur huda peci.
Kssiyo yayung daha so rcilung paru we qtaan klaali ka cingyi ma haypaw. Niqan seyi. Kweyi, pimuyi ma pimuyi paru ka yayung daha mremun.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/格陵兰<nowiki/>(參考自中文維基百科)
kwnzjrzkx9j4twtgpi19uxgjppqmlbk
Guanshan
0
436
100463
85963
2023-10-06T00:14:23Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100463
wikitext
text/x-wiki
[[File:Guanshan Town.svg|thumb|]]
Guanshan(關山鎮)
Nsgan Guanshan o gaga Nsgan Taitung, kmpraan kana dxgal o 60.34 km², (dxgal dgiyaq o 5.4 km², dxgal pmblxan o 1.18 km²). kmhbragan hiyi o 3,845, sapah o 1,392, seejiq tnpusu 1,704 hiyi, knhbragan hiyi o 44%(Sbnawan). Nsgan alang o seejiq klmukan ka pusu(hbaraw) balay.
==nyusan qpahan==
Nsgan Guanshan o niqan 7 [[alang]] ni maxal 6.
6 o, Parupu(新福部落), Takofan(德高部落), Himoti(電光部落), Ciwcia(豐泉部落), Cu ki ngo(月眉部落), Cipurungan(隆興部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
evjlczaxk5esoth0y0xjtmhpg917z63
Guanxi
0
437
100464
56519
2023-10-06T00:14:24Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100464
wikitext
text/x-wiki
Guanxi(關西鎮)
Nsgan Guanxi o gaga Nsgan Hsinchu, kmpraan kana dxgal o 125.2 km², (dxgal dgiyaq o 3.89 km², dxgal pmblxan o 2.37 km²). kmhbragan hiyi o 468, sapah o 177, seejiq tnpusu 267 hiyi, knhbragan hiyi o 57%(Embgala), Nsgan alang o seejiq klmukan ka pusu(hbaraw) balay.
==nyusan qpahan==
Nsgan Guanxi o niqan 21 [[alang]] ni maxal 2.
2 o, Qalang m’utu(馬武督部落), Qalang q’yulang(戈尤浪部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
kxqibhi8d25j60j44m0w2oxxkrm4o6e
Guatemala
0
438
68296
68295
2021-06-29T22:39:30Z
Rungayrapic
56
/* uuqun(飲食) */
68296
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Guatemala.svg|thumb|Flag of Guatemala-Kwoci Kwatimara (瓜地馬拉國旗)|alt=Flag of Guatemala|365x365px]]
= Guatemala (瓜地馬拉) =
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Guatemala]], 15 30 N, 90 15 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 108,889 sq km (hangan na o Tg107) (knlbanga dxgal o 107,159 sq km, knlbangan qsiya o 1,730 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 15,189,958 hiyi.
Gaga [[Guatemala City]] ka pusu alang paru, jiyax 15 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Guatemala ga wada sugan 41.20% ka dxgal qpahan, 33.60% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 25.20% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Jimmy Morales, pnaah hngkawas 2016 idas 1 jiyax 14 pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Guatemala.svg|thumb|159x159px|File:Coat of arms of Guatemala.svg-Kwohwey. (國徽)]]
[[Patas bntasan:Guatemala (orthographic projection).svg|thumb|File:Guatemala (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Kwatimara (瓜地馬拉) =
Kwatimara konghokwo, Kwatimara kesun daha, ga meniq Congmeyco, quri ggqiyan hido we Taypingyang, quri hhreyan na hido we Cyaropihay, quri daya na we ptaayus Mosiko, Perisu ka quri tgdaya na, tghunac na hhreyan hido we, Hongturasu ma Saarwato.
== Pnyahan ngngayan (名詞來源) ==
Ngayan Ktimara “Guatemala” nii we, pneeyah kari Wanaar ka Kuwahotomaarran (Cuauhtēmallān), uxe de “dheran egu riyung qhuni” mesa ka kari Kocemaya “egu qhuni”, yaani kari gino mesa “Cuate/Cuatli” qhuni (Eysenhardtia) peni. ngayan nii we, smnegul supi na Petoro‧To‧Arwarato ka Torasukara, wada daha ngalun ka dheran Sipanya nii de, nngalan daha ciida ka ngayan nii.
== Ris (歷史) ==
Peeyah 4 suci betaq 10 suci peni, dheran daha llebu hari kesun Petung we, hiya si ckceka nMaya wunhwa, mpkhedu 10 suci de wada daha spoxun di ma, niqan naq ka ga ckceka dheran na bbaro hiya dungan. Knkawas 1524, meyah dehuk Kwatimsra ka Sipanya, wada nii hrahun di ma dheya cuming hiya di. Anu cuming-cungco na Sipanya we, pkuuka nhiya, kanna patis mneniq hii we wada sliqun ma slmaqun, uka bale ga msngali saya di. Knkawas 1820 idas 9 ali 15, Kwatimara ma kana alang Congmeyco we, malix qnlhangan nSipanya. Knkawas 1824 betaq knkawas 1839 de, wada mosa tuumal Cngmeyco ka Kwatimara nii, betaq ba knkawas 1840 de, knburux naq kingal alang qnlhangan di.
Knkawas 1821 idas 9 ali 15, Kwatimara ma kana alang Congmeyco we, malix qnlhangan nSipanya. Knkawas 1824 betaq knkawas 1839 de, wada mosa tuumal Cngmeyco ka Kwatimara nii, betaq ba knkawas 1840 de, knburux naq kingal alang qnlhangan di.
Knkawas 1841 betaq knkawas 1871, Kahwear‧Karera ma bobo na ka seediq pawso-pay dmudul cunghu daha. Anu mdakar naq ndheya naq, lmngelung mesa naka dooyun ka tuncu-cutu na cuming-suci, ini stqita mesa huwa kesun ka smbleyaq qnlhangan.
Knkawas 1871, cuyotang na Htosu‧Ruhweno‧Paawsu‧Awyen prading dmudul qnlhangan, dehuk knkawas1944 de, prading knbeyax cinci sentayhwa. Ciida duri we dndulan Dame ka renho-kwoping kongsu we, prading mari kahwe ma blebun na Kwatimara, ma, mrunux cungcu na Kwatimara.
Knkawas 1944, bobo suye-koming de, wada poxun ka tucayco Hawarho‧Uweko, kika moda mingcu ma yenrun-cuyo ka dheya di, kika niqan ka tg1 hwari daha mqlahang seediq pqeepah di, knkawas 1950 betaq knkawas 1954 de, lutuc na seediq Zwesu Kowo‧Apunsu ka congtong daha, moda tuti-kayko. Ciida we 2% bale ka seediq tndheran ma, 70% ka dheran qqpahun, Apunsu de paha kari mesa, knpryuxun mu ddoi dheran na seediq, paha kari mesa brigun mu ka dheran na tndheran ma, kndlaxun ta maasu seediq uka riyung dheran. Wada mbeyax kari nan ii senci ka Apunsu nii ma, wada asi oda tuti-kayko. Seediq ka niqan knglahang dheran 223are we, netun na ini qpahi di we ngalun swecin. Mhiti na de, kndalax 1059 nongcang mnangal 4300are ka dheran, ye ba wada 10wan hari ka nongming wada niqan patis tnheran.
== Tiri (地理) ==
Ga meniq Congmeyco ka Kwatimara, quri daya na so dheran llebu ka Petung we lmiqu qqyexan mttilux, dheran na ckceka bbaro we niqan qgiyaq puniq, dehuk 4200m ka cneriq na dheran madis puniq, dheran na quri Taypingyang we, breenux pphmaan ani maanu, mtilux karac na hiya.
[[Patas bntasan:Guatemala carte.png|縮圖|Laalang pngerah nKwatimara ]]
Ckceka ka dheran na bbaro we, wunhwa-congsin nKwatimara nii, maha 1300m dehuk 1800m ka knbrawan na, muuxun karac na tnkingal knkawas, diyan han we maha 18° betaq 28° ka kntlexan na, rmaband baro hari de msekuy ka hiya. Ga meniq hini ka tunux alang daha Kwatimarasu. 250wan ka hei seediq na, hini ka tg1 knpruwan ka alang daha pngerah. Rcilung Atitoran ka riyo-congsin daha, tunux daha alang cbeyo Kwatimara, alang cbeyo ka Tikaar ma, duma alang niqan ngayan ka Kosaarnanko ma Cicikasutonanko.
Kwatimara nii we, niqan 37 ka dgiyaq na cmeriq puniq, ckceka na so mrmari hari we sepac nii: dgiyaq Pakaya, dgiyaq Sungtiyaku, dgiyaq Huayko ma dgiyaq Takana. dgiyaq Huayko daka dgiyaq Pakaya we, cmneriq knkawas 2010, knkawas 2018 dungan we, cmneriq ka dgiyaq Huayko dungan, kbekuy sngali ka seediq mangal luqah ma wada mhuqil ka duma.
== Singcng cyuhwa(行政區劃 ) ==
[[Patas bntasan:GuatemalaProvs.PNG|縮圖|singcung cihwa nkwatimara ]]
Kwatimara we 22 sung, betaq knkawas 2014 di we, 330 ka singci na
{| class="wikitable"
|'''#'''
|'''省'''
'''sung'''
|'''首府'''
'''tunux alang'''
|-
|1
|上韋拉帕斯省
Alta Verapaz
San-gwerapasu sung
|科萬
Cobán
Kqwan
|-
|2
|下韋拉帕斯省
Baja Verapaz
Sya- gwerapasu sung
|薩拉馬
Salamá
Samara
|-
|3
|奇馬爾特南戈省
Chimaltenango
Cimaartonanko sung
|奇馬爾特南戈
Chimaltenango
Cimaartonanko
|-
|4
|奇基穆拉省
Chiquimula
Cicimura sung
|奇基穆拉
Chiquimula
Cicimura
|-
|5
|佩滕省
Petén
Petung sung
|弗洛雷斯
Flores
Fororesu
|-
|6
|埃爾普羅格雷索省
El Progreso
Ayar Purokoreso sung
|瓜斯塔托亞
Guastatoya
Kwasutatoya
|-
|7
|基切省
Quiché
Cice sung
|聖克魯斯
Santa Cruz del Quiché
Sungkorusu
|-
|8
|埃斯昆特拉省
Escuintla
Askuntora sung
|埃斯昆特拉
Escuintla
Askuntora
|-
|9
|瓜地馬拉省
Guatemala
Kwatimara sung
|瓜地馬拉市
Guatemala City
Kwatimara su
|-
|10
|韋韋特南戈省
Huehuetenango
Wewetonanko sung
|韋韋特南戈
Huehuetenango
Wewetonanko
|-
|11
|伊薩瓦爾省
Izabal
Isawaar sung
|巴里奧斯港
Puerto Barrios
Periawsu kang
|-
|12
|哈拉帕省
Jalapa
Hara sung
|哈拉帕
Jalapa
Harapa
|-
|13
|胡蒂亞帕省
Jutiapa
Hutiyapa sung
|胡蒂亞帕
Jutiapa
Hutiyapa
|-
|14
|克薩爾特南戈省
Quetzaltenango
Kosaartonanko sung
|克薩爾特南戈
Quetzaltenango
Kosaartonanko
|-
|15
|雷塔盧萊烏省
Retalhuleu
Retarurayu sung
|雷塔盧萊烏
Retalhuleu
Retarurayu
|-
|16
|薩卡特佩克斯省
Sacatepéquez
Sakatopesu sung
|安地瓜
Antigua
Antikwa
|-
|17
|聖馬科斯省
San Marcos
Sungmakosu sung
|聖馬科斯
San Marcos
Sungmakosu
|-
|18
|聖羅莎省
Santa Rosa
Sungrosa sung
|奎拉帕
Cuilapa
Kwerapa
|-
|19
|索洛拉省
Sololá
Sorora sung
|索洛拉
Sololá
Sorora
|-
|20
|蘇奇特佩克斯省
Suchitepequez
Sucitopekosu sung
|馬薩特南戈
Mazatenango
Masatonanko
|-
|21
|托托尼卡潘省
Totonicapan
Totonikapan sung
|托托尼卡潘
Totonicapán
Totonikapan
|-
|22
|薩卡帕省
Zacapa
Sakapa sung
|薩卡帕
Zacapa
Sakapa
|}
== Cngc(政治) ==
Totangcu ka Kwatimara, mingcu konghokwo wada tnburux
Knkawas 1896 1 idas ali 15, paha patis daha sehwa, sancen funri ka cunrti na, kika singcung(congtoong ma hucongtong), rihwa(kwohwe na Kwatimara) ma suhwa(cwekaw-hwayen) daha we psaanak.
Knkawas 1993 we wada slmeun ka sehwa daha, tahwakwan daha we, peeyah 9 hei wada prbangun dehuk 13 hei, ttloongan na congtong hucongtong ma, kwohwe-yiyen saha we, peeyah 5 knkawas hridun betaq 4 knkawas, tahwakwan we, peeyah 6 knkawas hridun betaq 5 knkawas, sucang ma suyiyen we, peeyah 2 knkawas ma mddeka kingal knkawas we, prbangun betaq 4 knkawas. Congtong we asi ka hwating cungnenjen mosa metaq kipu, mntexal bale,
Senci kwohwe ma congtong nii we, sepac knkawas texal, kana riso 18 knkawas we niqan sencicen, uka sencicen ka supi. Kwohwe ka pstiyu seediq mmaha cwekaw-hwayen, sepac knkawas tloongan daha hiya. Tasen ka knkawas 2003 we, pnckulan cenkwo tarenmong ka Awsuka‧Pearho ka wada mangal, 54.1% ka nngalan na kipu, cenkwo tarenmong nii ka tangpay mbeyax bale meniq kwohwe duri.
So ka duma alang qnlhangan Rating Meyco peni, uka pnsludan na mingcu ka Kwatimara, ini ptkere riyung ka tangpay daha, niqan naq tangpay ka dmnudul texal qnlhangan de wada mtggarang. Duma naq tangpay we, paru ba dndilan na ndaan cungcu, so ka supi ma ciye lmekuh dheya peni.
Ndaan senci knkawas 2007 we, pncikul copay Cenkwo siwang renmong ka Aarwaro‧Koromu wada mangal congtong, mndaha topyaw de 52.82% pnspegan topyawri na, heya we tg1 copay congtong nKwatimara.
Tasen Kwatimara ka knkawas 2011 we, pncikul yopay na aykwotang ka Awto‧Peresu‧Morina wada mangal congtong mndaha topyaw, 53.74% ka topyawri na.
Tasen Kwatimara ka knkawas 2011 we, pnckulan kwocya ciho cunsen na Cimi‧Moraraysu ka wada mangal congtong mndaha topyaw, 67.44% ka topyawri na.
Tasen Kwatimara ka knkawas 2019 we, pnckulan huncitang ka Ciang‧Matay ka wada mangal congtong mndaha topyaw, 57.95% ka topyawri na.
Niqan seediq mesa, ini kmalu ka jencen na Kwatimara nii mesa, mskari yecuming kwangpo we ini srwai na qnqlhangan, betaq hndure hari ka ga hani malu.
== Waycyaw (外交) ==
Ado bsiyaq bccebu ka qnlhangan daha naq, so hari tmburux nanaq ka waycyaw nKwatimara nii, peeyah knkawas 1980 de, wada matis patis pntbale daka mingcu-hwaho ma supi jmciyuk, kika kndudul qtaan laalang bobo dheran nii di.
=== Kari prngagan daka Perisu ===
Pnatis Aaysinena-Weko tyawye knkawas 1859 Ingkwo daka Kwatimara, spatis daha ayus Hoturasu nIngkwo, ayus nii ka ayus dheran na Prisu saya, anu 18 suci ciida we pnatis hoye Ingkwo daka Sipanya, spooda tyawye de, kndalax tghunac na dheran yayung Sipun(Aycinena-Wyke) ma, dheran tncysan rcilung ka dheran tghunac 4627mil² Perisu saya we, kiya kana dheran gnlekan Ingkwo ciida. Pooda kongto ka Kwatimara knkawas 2018 idas 4 ali 15. Knkawas 2019 idas 5 ali 8 we pooda kongto cniyuk n aka Cunghu Perisu duri, smruwa bqanun kwoci-hwayen(ICJ) ka pnkseenggan daha nii, ga tmara kari na kwoci-hwayen ka dheya saya.
=== Pnugluban daka Conghwa mingkwo ===
Kndalax knkawas 1933 idas 6 ali 15 betaq saya we, pnheyu pnugluban ka dheya daha nii, ani naq cingmaw-tocu, cyawti-wunhwa, canye-cisu, cicu-censo, cyunsu ma wesung dnii peni, ga daha spuun moda.
== Nungyey(農業) ==
Nongye we sepac kingal pnsnakan na GDP, maha teru daha pnsnakan na cuko. Mddeka beyax qmeepah we na seediq pqeepah. Kahwe, knciya, blebun ma took ka pusu ba bbrigun daha, kahwe ka lekuh na bale, tg6 egu kahwe bobo dheran nii ka Kwatimara, ga daha phmaan quri Antikwa, Atitoranhu, Kowan, Wewetonanko, forayhanesu ma Sungmakosu-sung ddheran nii. Niqan kingal Kahwe sehwe ka Kwatimara(ANACAFE), dheya ka mbaruy kahwe daha.
== Kungyey (工業) ==
Maha ba rima kingal pnsnakan DGP ka kongye ma cencu daha.
Knkawas 1996, pnatis patis mptbale de, wada malix ciida ka pncbuwan daha 36 knkawas di, wada hii ngalan ka qqeerung na waysang-tocu. Mrana ka nngalan cunghu, niqan prrngagan daka kwoci tocuciye ma, pnbeyo cinzong ciko nseediq naq ma, pqita ddaun bobo. Netun so ini keelih paru ka bnrigan nongcanping we, nexal de maha mntena cingci-cungcang knkawas 2000 na Kwatimara ka ndaan daha.
Bgihyr paru ka knkawas 1998 we, maha tikuh ka snliqan bgihur na Kwatimara nii daka duma qnlhangan ssiyo na.
== Ryuyo(旅遊) ==
Ga mbeyax ba rmawiq ka riyoye na Kwatimara, sqita pngklegan kwankwangci(INGUAT) na Kwatimara we, ga na ptyasan so nii ka dheran daha:
Ssiyo na Kwatimara sung(Guatemala): ga na pgmaxun ka pnheyu saya daka pnheyu cbeyo, qqtaan na we, Antikwa(UNESCO suce wunhwa-yican), Kwatimarasu, rcilung Amatitoran dnii.
Dheran bbaro(Highlands): pusu na we Maya wunhwa, qqtaan nawe, rcilung Atitoran, Cicikasutonanko, Cicesung-sungkorusu, Totonikapan, Kosaartonanko dnii.
Petung sung(Petén): mosa migin Maya wunhwa ka pusu na, qqtaan na we: Tikaar(UNESCO sucecuzan ma wunhwa yican), rcilung Petungyica, Fororesu ma jnkingal snpahan Maya dunii.
Iysawaar sung(Izabal): knmalu ba Cyaropihay ka pusu na, qqtaan na we: Riwunsutun, rcilung Yisawaar, snpahan Maya Quiriguá (UNESCO suce wunhwa yican) dnii.
Werapasu(The Verapeces): nkiya nanaq ka pusu na, qqtaan na we: Semuc Champey、Grutas de Lanquín dnii.
Kssiyo Taypingyang: tthiqan bobo rcilung paru ka pusu na, qqtaan na we: dgiyaq puniq Pakaya, Monterrico, pglbanan asu Sunghosay dnii.
Quri hhreyan hido(The East): ssnhiyan ma nkiya nanaq ka pusu na, qqtaan na we: rcilung kweha, Aysucipurasu dnii.
== Cyawtung (交通) ==
Daha ka stmaan sapah skiya keoci-cicang na, ga Raawrora kwoci-cicang Kwatimarasu ka kingal ma, ga Maya suce kwoci-cicang na Peting sung Santa Elena ka kingal.
[[Patas bntasan:Bicitaxi-mexico.jpg|縮圖|Rulu teru gukuc]]
[[Patas bntasan:Nissan Platina as taxi in Guatemala City.jpg|縮圖|cicunco ga eluw alang tunux daha ]]
Rusang cyawtong na Kwatimara nii we kongru ka stmaun daha, tgCA1 kongru we mllutuc Mosiko, Saarwato ma Kwatimarasu, tgCA9 kongru we mllutuc daha pglbanan na Kwatimara nii, tgAC2 Kongru we mosa quri eluw ssiyo Taypingyang, tgAC13 kongru we mosa Perisu. Kongru daha we, rulu naq nseediq daka kongco ka gtngayun daha, rluwan na kongco we Kwatimarasu. Nniqan eluw rulu puniq ka Kwatimara han, ga lixun saya di, tiici na Kwatimara su ge, niqan teru poukwan, ssaan tsdamac tikuh nniqan daha rulu puniq.
== Hei seediq (人口) ==
Llutuc na seediq Maya ka 43% hei seediq nKwatimara. Niqan llutuc Hweco ka ssiyo rcilung Cyaropihay duri. Ga meniq nongcun hari kana seediq Kwatimara, ani si ga ini beyo muyu alang pngerah. tencucyaw ka smaun daha bale, ga mquri snhei tencucyaw ka snhiyan daha cbeyo di. Yaani 40% ka seediq snhei sincyaw, 1% ka snhei Maya congcyaw.
Ani naq kesun kwanhwang yiyen ka kari Sipanya we, ani si mskari naq kari Maya ini pntena ka seediq hiya. Rmabang bale ka ga meniq nongcun di, ini kela mrengo kari Sipanya.
Patis pntasan daha knkawas 1996 ka mptbale peni, niqan kari mesa patis cenhu, ma patis senci we, phlidi kari seediq naq hiya.
=== 城市 alang daha mpngerah ===
{| class="wikitable"
| colspan="5" |'''瓜地馬拉最大城市排名'''
'''pnsseengan knpruwan alang pngeran Kwatimara'''
|-
|
|'''排名'''
'''Knpruwan'''
|'''城市名稱'''
'''Ngayan alang'''
|'''省'''
'''Sung'''
|'''人口'''
Hei seediq
|-
| rowspan="10" |
瓜地馬拉市
米斯科
|tg1
|'''瓜地馬拉市'''
'''Kwatimarasu'''
|瓜地馬拉省
Kwatimara sung
|1,110,100
|-
|tg2
|'''米斯科'''
'''Misuko'''
|瓜地馬拉省
Kwatimara sung
|473,080
|-
|tg3
|'''比亞努埃瓦'''
'''Piyanuaywa'''
|瓜地馬拉省
Kwatimara sung
|406,830
|-
|tg4
|'''聖米格'''
'''Sungmiko'''
|瓜地馬拉省
Kwatimara sung
|141,455
|-
|tg5
|'''聖胡安薩卡特佩克斯'''
Sunghuansa-Katopesuko
|瓜地馬拉省
Kwatimara sung
|136,886
|-
|tg6
|'''克薩爾特南戈'''
'''kosaartonanko'''
|克薩爾特南戈省
Ko'''saartonanko sung'''
|132,230
|-
|tg7
|'''卡納萊斯鎮'''
'''Kanaraysu cun'''
|瓜地馬拉省
Kwatimara sung
|122,194
|-
|tg8
|'''埃斯昆特拉'''
'''Aysukuntora'''
|埃斯昆特拉省
'''Aysukuntora sung'''
|103,165
|-
|tg9
|'''奇瑙特拉'''
'''Cinawtora'''
|瓜地馬拉省
Kwatimara sung
|97,172
|-
|tg10
|'''奇馬爾特南戈'''
'''Cimaartonanko'''
|奇馬爾特南戈省
'''Cimaartonanko sung'''
|82,370
|}
== Ttgsa(教育) ==
So ka cicu cyawyi, cunghu daha we, ga pheyu kongri syawse ma congse. Ini bege pila kana mosa muuyas sapah pyasan nii, ani si, so lukus plkusun mosa sapah pyasan, patis, ppatis ma ttpaan rulu we, laqi naq muuyas mbari ma mbege kiya, kika laqi so mqrinuc de uka daha brahan mosa muuyas. Egu bale ka so laqi mtbleyaq naq tnsapah daha, mosa muuyas suri-sesyaw ka dhwya. So ka kawtung cyawyi daha we, kingal bale sungKarosu(USAC) tase ka kongri tase daha, ma, 10 sngali ka suri tase na(qtai patis pnatis na Kwatimara tase). Pnhyegan knkawas 1676 ka sungKarosu tase, tase nii ka paru ba ma, bsiyaq pnhyegan Kwatimara hini, ririh so tg4 bsiyaq bale pnhyegan tase quri Meyco.
Seediq daha hmrinas 15 knkawas we, 74.5% mkela qmita ma smepu patis, tghiti ba laalang congMeyco. Ani naq tikuh bale mkela qmita ma smepu patis ka seediq daha we, niqan sntangan na ka Kwatimara cunghu, nexal bobo 20 knkawas di we, maha niqan bnleqan daha.
== wunhwa (文化) ==
=== congcyaw ===
Tencucyaw ka stmaan daha bale ka seediq Kwatimara nii, maha 50% kana seediq daha. Duma snhiyan daha we, 36.7% ka snhei Sincyaw, 0.4% ka snhei Maya congcyaw, 9.1% ini snhei ani maanu.
=== kari ===
Kwanhwang yiyen na Kwatimara nii we kari Sipanya. Kiya ka kiya we, kana hari seediq Kwatimara nii we, mskari naq kari daha ka dheya, egu klegan ka kari nanaq ndheya hii duri, niqan kingan kari kesun Garífuna ka quri Cyawropihay hiya.
== uuqun(飲食) ==
Kwatimara nii we, paru riyung dndilan wunhwa nMaya ma nSipanya qnlahang dheya hini. So lklukus daha ma, so ka puuqun daha we ida naq muy/dmoi ssalu nMaya dungan, egu ba snpahan na Maya nana. Quri ssiyo rcilung Cyaropihay hiya we, qtaan ka kkeeki nHweco dungan, qbhangun de muuyas uyas snhiyan daha, ma, ga mgimax so ppuqun daha duri.
[[Patas bntasan:Tikal mayan ruins 2009.jpg|縮圖|Suceyican ka Tikaar kwocya-kongyen ]]
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/危地马拉<nowiki/> (參考自中文維基百科)
npahuyawuwj2i32tp4ka7g7txjqbbnm
Guguc
0
439
100465
80152
2023-10-06T00:14:27Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100465
wikitext
text/x-wiki
= Guguc (哥各滋部落) =
Gaga mniq Yilan Nanawsyang ka [[alang]] Guguc.
98 sapah ka kneegu na sapah, 331 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 89% niqan 295 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 11% niqan 36 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 81%, Amis 2%, Truku 1%, Cou 1%, ni rahuq na o 2%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
kcn3wtm8np1849js468pqr8vbswjris
Guinea
0
440
106151
106150
2024-12-17T21:57:45Z
Aboubacarkhoraa
2018
106151
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Guinea.svg|thumb|Flag of Guinea-Kwoci Cineya-kuonghe-kwo(幾內亞國旗)|alt=Flag of Guinea|348x348px]]
[[Patas bntasan:Coat of Arms of Guinea.svg|thumb|140x140px|Coat of Arms of Guinea - Kwohwey.(國徽)]]
= Guinea(幾內亞) =
Gaga kska Meycow ka [[Guinea]], 11 00 N, 10 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 245,857 sq km(hangan na o Tg79)(knlbanga dxgal o 245,717 sq km, knlbangan qsiya o 140 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 12,093,349 hiyi.
Gaga [[Conakry]] ka pusu alang paru, jiyax 2 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Guinea ga wada sugan 58.10% ka dxgal qpahan, 26.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 15.40% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Alpha Condé, pnaah hngkawas2010 idas 12 jiyax 21pnrajing kmlawa klwaan
[[Patas bntasan:Location Guinea AU Africa.svg|thumb|File:Location Guinea AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Cineya-kuonghe-kwo(幾內亞共和國) =
Cineya-kuonghe-kwo, sun dha Cineya(Kari Facwo:Guinée), gaga mniq gqian hidaw ka klwaan nii, hraan hidaw o mlutuc Silung-siyangya, hunac o ssiyawLaybireyya, gqian hidaw dgiyaq Sc, daya ssiyaw Cineyyapisor, Sayneycyaer, daya ni daya hraan hidaw ni Mariciyejan. Yayung Nij, yayung Sayneycyaer, yayungKanpiya gaga hmru Cineyya. Cineyya o gaga mniq Feycohunac Saharasamor, kana daya nniqan Cineyyawan o, pusubi kndadax kari Boboer, dungus na o 『Klwaan seejiqMqalux』. Pusu bi sntama dha hnbangan o emptdxgal niemptkmarig btunux. Tgdha snluun xiluy ka mniq kana knlangan klwaan, niqan egu bi malu btunux ka hini. Klwaannii o kika 2014 hngkwasan pusu bi hmru mnarux Ipora. Egubi seejiq ini sruwa ni smiyuk ka Jncyuan Cineyya. 2011 hngkwasan, rmngaw ka Seyhu Arimika, mhmuc snbuc llaqini uwa, uxay uri o mhmuc tuhuy qrijil o, kika mrmux Jncyuan ka nii.
== Risi(歷史) ==
Seuxal Cineya sayang o egu bi ka ruwan klwaan dha,kmalu bi han ni kmnaqih duri. 1235 hngkwasan o gaga mniq Santiyada Kaida pnhyugan ka Maritikwo nii o ngalun na ka klwaan Sorsortikwo seuxal. Bukuy do Maritikwo kndadax daya miyah mnrmux ka dhyaan.
1591 hngkwasan o seejiq Mor ka mnrmux Cineya.
Kndadax 1735 hngkwasan dhuq 1898 hngkwasan o Musrinmniq sska dxgal klwaan pnhyugan kingal nniqan Synfaklwaan. Seejiq Ocow o kndadax 16 Sci dhuq 19 Sci mniqssiyaw silung mnuda hnbangan Nuli dha. Prajing kndadax1850 hnkwasan siida, klwaan Fakwo o prajing mnruxanCineyya, kiya ka kiya ni knteetu mniq ruwan dxgal dhasmniyuk pais dha.
Seuxal han o pnhyugan klwaan Fakwo 1890 hngkwasan ka klwaan Cineyya sayang. Paru alang Kenakeri o pnhyugan1890 hngkwasan uri.
Hngkawas 1958 o snruwaan pitaq Gipu ka kana seejiqklwaan dha, kika maa tgkingal ini teumal Faransi-kungtongtini murux kingal Fakwo-cmingti, Ayhamayte‧sayku.Duermaa tgkindal mdudul Cineyya Konghekwo klwaan.
Ssiyaw klwaan Raybireyya ni Dgiyaq Sc o mniq hngkawas 1990 djiyan ka dhiya, egu bi ungac sapah seejiq qduriq Cineyya. Kika kana ungac sapah seejiq mniq Cineyya o 70 wan. Dhuq hngkawas 2004 ida niqan 15 wan ungac sapah seejiq mniq Cineyya na.
Hngkawas 1993 idas 12 jiyax 19 pxal mincu Sankyo ka Cineyya, mdudul Cuncgnfu Ransayna Cungtay maa Sankyo nii da mangal mdudul klwaan ka hiya. Idas 1 Tgtru kunghekwo pnhyugan.
Kndadax hngkawas 2000 idas 9 dhuq hngkawas 2001 idas 3 do Cineyya tduwa mnhtur dgiyaq Sc ni Raybireyya mnrmuxan da.
== Tiri(地理) ==
Gaga mniq gqian hidaw Fayco ka Cineyya, daya ssiyaw bi Cineyyabisor, Saynaciyaer ni Mari, hraan hidaw o mlutucSiyangya ssiyaw silung, ayus hunac o dgiyaq Sc niRaybireyya, gqian hidaw o Tasiyang gsilung, kana bbarawsiyaw gsilung o 352km, kana dxgal o 24.6 m2.
• Gqian hidaw(Shangan na Cineyya ni ssiyaw silungCineyya) kana dxgal o 36,133m2, bbaraw bi ni breenuxkana, karac o muxul bi, kingal kngkawas o dhuq saw 6-8 idas do skquyux, kana quyax o dhuq saw 5000mm, pusubi emptdxgal pnhumaan dha.
• Sska dxgal(Ska Cineyya) pusu bi Kawyuan kana, gqianhidaw Sifey o niqan tru pusu bi yayung dha: Nijhe, Sayneyciyaerhe ni Kangbiyahe, shangan dha gqian Sifeyslain qsiya nniqan.
• Hraan hidaw narac daya(daya Cineyya) kana dxgal o 97000m2, breenux kana ni pusu qqhuni kana.
• Hraan hidaw narac hunac: Kana dxgal o 49,374m2.
== Singcgn-cyuhwa(行政區劃) ==
Kana klwaan Singcgn-cyuhwa(行政區劃) dha o niqanempitu singcgncyu(REGION):
• Jintiyacyu: Jintiyasung, Keyasung, Dupurekasung, Foreykariyasung, Terimeyraysung.
• Pokaycyu:Pokaysung, Pofasung, Foriyasung, Kawwaersung, Kungtarasung.
• Rabeycyu: Rabeysung, Kubiyasung, Rayrumasung, Marisung, Dukaysung.
• Mamucyu: Mamusung, Darabasung, Pitasung
• Faranacyu: Faranasung, Taporasung, Tingcirayesung, Cisidukusung.
• Encerreykereycyu: Encerreykereysung, Beyrasung, Kaykaydusung, Rowrasung, Masandasung, Yomusung.
• Kangkangcyu: Kangkangsung, Kayruanaysung, Kurusasung, Mangcyanasung, Sicirisung.
Pusu paru alang(hngkawas 2005 idas 1 jiyax 1) niqan: Kenakeri(187 wan seejiq), Encereykerey(13wan seejiq), Jintiya(12wan seejiq) ni Kangkang(11wan seejiq).
== Sjiqun(人口) ==
Kana klgan seejiq klwaan Cineyya o empusal, binaw niqan tru klgan ka paru bi: Seejiq Fura(Peul)kana o 40%,Seejiq Maringkay (Malinke)kana o 30%, Seejiq Susu (Soussou)kana o 16%.
Pusu bi snhiyi pnrhulan Cineyya o Syunnipay-Isranciyaw. Kana snhiyi Isranciyaw klwaan seejiq dha o 87%, kana snhiyi Teyncucyaw o 5%, sngri snhiyi dha o Payucyaw.
Pusu bi kari dha o kari Fakwo, kiya ka kiya ni ida gaga djiyun ka kari tnpusu seejiq alang.Yasa Cineyya Musrin kndadax slaqi slhayun kari Arapo.
Hngkawas 2011 idas7 kana seejiq o 10,601,009.
=== Knjisan: ===
• 0-14 hngkwasan:42.5%
• 0-14 hngkwasan: 42.5%
• 15-64 hngkwasan:54%
• 15-64 hngkwasan: 54%
• 65 hngkwasan sngari:3.5%
• 65 hngkwasan : 3.5% kana krana sjiqan 2.645%(Hngkwasan 2011).
Kana kmrana seejiq 2.645% (Hngkawas 2011).
== Cingci(經濟) ==
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:Conakry-1970momunent.JPG|thumb|File:Conakry-1970momunent.JPG]]
|Hngkawas 1970 smiyuk quri saw mnrmuxan ka Putawya Kineyn-bey.(1970年抵抗葡萄牙入侵紀念碑)
|-
|[[Patas bntasan:Guinee Fouta Djalon Doucky.jpg|thumb|File:Guinee Fouta Djalon Doucky.jpg]]
|Lqlaqi alang Cineyya.(幾內亞村落中的孩童)
|}
Hngkawas 1970 smiyuk quri saw mnrmuxan ka PutawyaKineyn-bey.
Lqlaqi alang Cineyya.
Cineyya o kika Leynhekwo rngagun dha knmalu bi ka klwaan dha. Cingci dha o pusu bi emptdxgal, emptkmarigbtunux, kungye o ini kbiyax bi kiya. Uuqu dha o ini baka. Dxgal, Kafey, Keke ni siyangciyaw o kika pusu bi dmuluncingci dha, id aini bi kparu bi ka knmrigan dha dxgal, ini bi pdhuq biyax klwaan Sifey ka emptdxgal dha. Musa eseisilklwaan ka qyqaya o ini bi keegu uri, pusu bi ngalun dhaeseisil klwaan qyqaya o sqmaun qyqaya, knmarig btunux niqyqaya pnhyugan sapah, paru buwax, smanto, qyqayasamaw dnii. Pusu bi musa nganguc eseisil klwaan qyqayadha o btunux kana.
== Waycyaw(外交) ==
Hngkawas 2019 idas 7 jiyax 5, yasa mdudul klwaan AerfaKungtay o mnlawa kika mdudul klwaan SowmariranMiyows Bisi Aputi miyah qntaan pusu paru alang Kenakrri, smqaras bi lnglungan dha yasa miyah ka hiya. WaycyawSowmariya ni Kwociheco mdudul Awade jiyax 4 mniqMojiyati prngaw, pstuq ka kwansi Sowmariya ni Cineyya.
Rmngaw ka Awade, saw nii mnuda ka Sowmariya o yasa Cineyya o mnmuxan kika Sormariya Cucyuan ni Tongyi dha. Awade o rngngi kana ssiyaw klwaan iya bi mnmuxan ka Sormariya Cucyuan ni Tongyi nami. Seuxal Sci hngkawas 90,Somariran-kunghekwo rngagun tduwan alax Sowmariya emburux, ida ini msruwa kana klwaan knlangan.Cngfu somariya o mkray bi lnglungan dha ini tduwa sktan ka Somariran ana manu dxgal klwaan ta msa.
== Mseupu Cungkwo kwansi(與中國的關係) ==
Pusu rngagun: Kwansi Cungkwo ni Cineyya.
Mniq hngkawas 1959 idas 10 jiyax 4 Cinwyya Ciyenciyawdha Cunghwa-mingkwo, kika tnkingal bi klwaan Sahara hunac Feycow ni Ciyenciyaw dha Cunghwa-mingkwo.
== Cyawyu(教育) ==
Kana klwaan Cineyya o ini kla qmita Ji seejiq 70%, mnusamuyas ciway sapah pyasan o 50%, mnusa ska sapah paysan o 10%, paru sapah paysan o wana 1%. Egu bi paru sapah paysan ka Cineyya, pusu bi mniq parualang Kenakeri, niqan ka siyaw alang Kangkang uri.
== Knklaan/kndusan(文化) ==
Jiyax mqaras klwaan: 2 Jiyax 10 idas.
== Galerie ==
<gallery>
File:Guinea_sat.png|atlas Guinea
File:Dame_de_Mali_Guinée.jpg|[[:en:fr:Mont Loura|Dame de Mali]]
File:Chute_de_Tabouna_à_Kindia_01.jpg|[[:en:fr:Chute de Tabouna|Chute de Tabouna]] à [[:en:fr:Kindia|Kindia]]
File:Chute_de_Saala_vue_à_360°_Labé.jpg|[[:en:fr:Chute de Saala|Chute de Saala]] [[:en:fr:Labé|Labé]]
File:Chimpanzé_de_Bossou_33.jpg|Chimpanzé de Bossou
File:Plage_de_Roume.jpg|Plage sur les [[:en:fr:Îles de Loos|Ile de Loos]]
</gallery>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/几内亚<nowiki/>(參考自中文維基百科)
b7cmtdv974lsjemc4q4hqpof4g65a9t
Guinea-Bissau
0
441
102911
102905
2024-02-01T23:28:19Z
Kwamikagami
944
102911
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Guinea-Bissau.svg|thumb|Kwoci ''Cineyyapisor''(幾內亞比索國旗)|alt=Flag of Guinea-Bissau]]
[[Patas bntasan:Emblem of Guinea-Bissau.svg|thumb|Kwohwey.(國徽)]]
[[Patas bntasan:Guinea-Bissau in Africa (-mini map -rivers).svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
= Guinea-Bissau(幾內亞比索) =
Gaga kska Meycow ka [[Guinea-bissau]], 12 00 N, 15 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 36,125 sq km(hangan na o Tg138)(knlbanga dxgal o 28,120 sq km, knlbangan qsiya o 8,005 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 1,759,159 hiyi.
Gaga [[Bissau]] ka pusu alang paru, jiyax 24 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Guinea-bissau ga wada sugan 44.80% ka dxgal qpahan, 55.20% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 0% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka José Mário Vaz, pnaah hngkawas2014 idas 6 jiyax 23pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= ''Cineyyapisor''(幾內亞比索) =
''Cineyyapisor-kunghekwo'' (Kari ''Putawya:'' República da Guiné-Bissau), sun dha ''Cineyyapiso''r shaya(Kari ''Putawya''::Guiné-Bissau), kika mniq klwaan gqiyan hidaw,''Pusucineyya'' ka sexual. Daya ''Cineyyapisor'' o ''Sayneyciyaer'', hraan hidaw, hunac o Cineyya kiya, gqiyan hidaw o paru gsilung ''Tasiyang.'' Kana sejiqun dha o 1,600,000 seejiq,pusu bi paru alang o ''Pisor. Cineyyapisor'' o kika mniq kana klwaan o tgkingal bukuy bi knmalu ka klwaan knmrigan dxgal dha.
== Ris(歷史) ==
Seejiq ''Putawya'' mniq saw 1446 hngkwasan siiga, ''Cineyyapisor'' nii o sun dha ''Pusucineyya,kiya ka kiya ni saw bi mniq 1600 kngkwasan, seejiq Putawya pnhyugan cikuh Mawyicang(貿易站) dha. Seejiq Putawya kndadax nniqan Cineyyapisor mapa qmpah seejiq(奴隸) dhuq Weyteciyaw. Siida, seejiq Putawya o rnngagun dhiya nanaq o gaga kmlawa kana Cineyyapisor, kiya ka kiya ni ungac saw kiya biyax kmlawa ka seejiq Putawya.''
19 sci, dhuq saw ini hari knmalu ka ''Mawyi qmpah seejiq(奴隸貿易)'' do, kika miyah mrmuxan miing kmalu dxgal ka sejiqun ''Putawya.'' Kmlawa ka seejiq ''Putawya'' o tnhuway balay ni egu bi seejiq miyah smiyuk. Uxay uri o seasug egu bi dxgal biqun dha ''Sifey(西非) ka seejiq Putawya, kana o niqan ka yayung Kasamangshe.''
Seuxal han o ''Putawya'' sun dha “Bolama” kika mrmuxan ''Cineyya'' ni smiyuk bi balay ka ndhiya, kiya do mnuda mdudul ''Alimika'' ''Yowrisis.Kerante mniq 1870 hngkwasan ka mrmux ruwan da,bukuy bi do tduwa mrmux ruwan ka Pusucineyya. 1879 hngkwasan,kndadax Pusuweyteciyaw qduriq ka Pusucineyya da.''
1915 hngkwasan mnhtu Cminyuntung ka Putawya. Kiya ka kiya ni niqan cikuh tnciyan na, dhuq saw 1936 hngkwasan do kika tduwa bi mnhtdu da. 1941 hngkwasan pusu paru alang o kndadax Porama thjilan dhuq Pisor.
1952 hngkwasan pnryuhan ka Siyeynfa do, kika pnryuhan hangan 「Putawya-hayway-lingti葡萄牙海外領地」 ka Pusucineyya-Cminti. 1956 hngkwasan nburux pnhiyug ka Cineyya ni Weytecyaw-dang. Kndadax saw 1961 hngkwasan pnhiyug ka Cineyya ni Weytecyaw-dang do, kika prajing smiyuk Putawya,yasa egu bi ka Cunjn ka Putawya hmrinas 3 Wan 5000 seejiq, knteetu mllabang ka biyax dha. 1968 hngkwasan Cineyya ni Weytecyaw-dang kika tduwa bi ngalun dha ka nniqan Cineyya-Pisor.24 jiyax 9 idas 1973 hngkwasan tduwa emburux ka Cineyya-Pisor. Mtna hngkwasan 11 idas siida, Leynhkwo-tahwey kana pntaqun dha gipu(票) o 93:7, kika smruwa kana knlangan ni tuwa emburux ka Cineyya-Pisor da.
1980 hngkwasan siida, cungli Nuoan-peyernatuo-weyayra(若昂·貝爾納多·維埃拉) ddulun Cng-pyeyn(政變) pnryuhun Seyhu dha. 11 ida 1981 hngkwasan dhuq 5 idas 1984 hngkwasan cyuanri dha o gaga ngalan mdudul Weyayra keming-weyyuanhwey seejiq nii da. 1984 hngkwasan kwohwey dandangc o snruwa pnryuhun bgurah siyenfa, kika niqan ka bgurah mdudul dha uri. Mniq druma cdu dha o,mdudul klwaan dha ni yuansor klwaan ni cngfu-sornaw,kana nii o kika Cineyya ni Weytecyaw-dang ni cyunfang-sorring.1983 hngkwasan, 1985 hngkwasan saw bi niqan bi lnglungan musa smiyuk gaga kmlawa Weyayra cngfu nii.
1994 hngkwasan tgkingal Sankio klwaan mdudul ni Kwohwey. 1998 hngkwasan o Neycang Cyuns. 1999 hngkwsan o klwaan mdudul dha o qduriq da.2000 hngkwasan o kndadax Sankiyo,mdudul dha o Kumba Ialá(昆巴·雅拉)
== Cngc(政治) ==
Cngc Cineyyapisor o ini angal kana biyax kmlawa ka mdudul dha ni tayyi-cngc, twotangc-kuoghec. Cuongtuong o kingal mdudal klwaan, Cuongri o tgdha biyax na ka mniq kinal klwaan ka hiya. Kmlawa singcngcyuan ka cgnfu. Cngfu ni kwohwey o supu kmlawa Rifacyuan. Sfa Cineyyapisor o murux ka Singcng ni Rifa dha.Cineyyapisor pnhiyug snkingal yaunc kwohwey ka klwaan nii (Cineyyapisor-cyuankwo-jnming-yihwey, Assembleia Nacional Popular da Guiné-Bissau ) , kika yiyuanc ka nii. Mniq 28 jiyax 3 idas 2004 hngkwasan do kndadax Sankiyo(選舉) kika prajing. Kana tleengan ruwan o 102, kana tleengan nii o kndadax Sankiyo(選舉) kana ka 100,sngari 2 tleengan nii o biqun dha gaga eseisil alang sejiqan Cineyyapisor kiya, kiya ka kiya ni Sankiyo(選舉) sexual o ida mniq hiya ka sngari 2 tleengan na. Kana qmpah Yiyuan dha o 4 hngkwasan. Ungac ka snkingal mangal kana biyax ka cngtang kiya, ryenhecgnfu kana.Kndadax Sankiyo(選舉) ka kmlawa mdudul dha, kana qmpah mdudul dha o 5 hngkwasan.Kndadax Kaygi kwohwey o, mdudul dha o mlawa Cuongri miyah qmpah kiya.
== Singcng-cyuhwa(行政區劃) ==
[[Patas bntasan:Guinea Bissau regions named.png|thumb|Kana dxgal Cineyyapisor (幾內亞比索各區) - File:Guinea Bissau regions named.png]]
Niqan mspac Cyu(regiões) ka Cineyyapisor ni kingal ka Ccsiyen(sector autónomo),druma Cyu o phiyug Siyen(sectores). Kana Cyu o niqan:
{| class="wikitable"
|+
!''1.Pafatar(巴法塔區)''
!''2.Piungbuo(比翁博區)''
!''3.Pisorcc(比索自治區)''
|-
!4.''Porama(博拉馬區)''
!5.''Kasiyeyu(卡謝烏區)''
!6.''Jiyapu(加布區)''
|-
!7.''Awyuey(奧約區)''
!8.''Cinara(基納拉區)''
!9.''Tungpari(通巴利區)''
|}
[[Patas bntasan:LocationGuineaBissau.svg|thumb|Hnigan dxgal Cineyyapisor. (幾內亞比索地圖)]]
[[Patas bntasan:Guinea-Bissau sat.png|thumb|Kndadax karac baraw pnsasing Cineyyapisor.(幾內亞比索衛星圖)]]
== Tiri (地理) ==
Gaga mniq gqian hidaw Feyco ka Cineyyapisor, niqan Pijerkes-cyundaw(Bijagos Archipelago)dnii, gaga gqiyan hidaw ssiyaw Tasiyang, mniq ssiyaw daya Neyciyaer,hraan hidaw, hunac ssiyaw Cineyya, kana dxgal dha o 36,120 km2, kana bbaraw leelug ssiyaw gsilung o 350km, tgkingal bbaraw bi dgiyaq o 300cm, ruwan dxgal gqian hidaw muxul bi karac Cawyuan(savanna) , pusu bi hnigan dxgal klwaan dha o breenux.Karac Cineyyapisor o quri saw muxul hari kiya, egu bi jiyax o mtalux balay ka karac na.6 idas dhuq 11 idas o prajing egu jiyax qnyuxan ni qmraq gqian hidaw hunac bghur. 12 idas dhuq 5 idas o ungac bi qnyuxan, qmraq hraan hidaw Hamatan(harmattan)bgihur.
== Cingci (經濟) ==
Cineyyapisor o kika empusal ungac bi pila klwaan ka hiya. Klwaan Cingci dha o pusu bi emptdxgal ni emptqsurux. Kiya ka kiya ni mniq saw 1998 hngkwasan, Cingci ni pnhyugan dha klwaan o psnaqah Neycang(內戰) dha nanaq.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Bissau1.jpg|thumb|Cuogyang Fayuan (中央法院)]]
![[Patas bntasan:Guinea-bissau-bissau-1.jpg|thumb|Paru alang(首都區) ]]
|}
== Sejiqun(人口) ==
Dhuq 3 idas 2009 hngkwasan, kana sejiqan Cineyyapisor o 1,548,159, 99% seejiq klwaan dha o seejiq mqalux kana, binaw niqan mtru klgan, niqan ka supu mniq daya ni hraan hidaw daya seejiq Fula ni Mandinka, nniqan ssiyaw silung hunac seejiq o Balanta ni Papel, nniqan ska ni ssiyaw silung daya o Manjaco ni Mancanha. Sngri o seejiq Muratuo(Mrmuxan seejiq mqalux ni seejiq Putawya). Balay bi seejiq Putawya o ciway bi kiya, yasa murux ka Cineyyapisor do egu bi seejiq Putawya musa mrmux dxgal Cineyyapisor da.
Seejiq Cineyyapisor nii o mrana 2.07%. Mtucing laqi rabu o egu balay, kana ruwan 1000 seejiq o kika niqan 49.92 laqi rabu, kingal uwa o musa tucing 7.56 laqi rabu. Kiya ka kiya ni mhuqil ka laqi rabu dha o egu balay, kana 1000 seejiq o 16.53 seejiq musa mhuqil.Dsnaw hngkwasan o 45.05, dqrijil hngkwasan o 48.75 kiya.44% seejiq gaga djiyun kari Kriol, yasa kari Putawya ka lmglug ka Keriaweryu nii. Wana 14% seejiq ka gaga djiyun pusu bi kari dha kari Putawya (葡萄牙語).Sngri o djiyun kari Feyco.Niqan 50% sejiqan snhian Cwantuong-Cuongcyaw. Kana snhian Isranjyaw seejiq o 45%,pusu gaga djiyun seejiq o Fula ni Mandinka.5% sejiqan o snhian pnrhuran joro, knegu seejiq o snhian Tyencujyaw.
== Kndsan (文化) ==
Radio(音樂) Cineyyapisor o pusu bi ''gunbe'' kana. ''Gunbe'' o kika Skrayan(標誌) Cineyyapisor, kiya ka kiya ni lmglug bi ka Cngc klwaan, kika Radio ''Gunbe'' dha o ini bi knegu seejiq kuxul qnbahang da.Huru(葫蘆)nii o kika pusu djiyun dha Radio, djiyan dha mniq saw mriqu bi Rodio. Pusu djiyun kari Seejiq Cineyyapisor o ''Crioulo''(Cineyyapisor Keriaweryu幾內亞比索克里奧爾語).Gunbe o supu kana ana manu Radio Cineyyapisor, kiya ka kiya ni muxan maxal Radio klwaan dha. Tina ni Tinga ka pusu bi Radio dha uri.
== Tgsaan(教育) ==
Dhuq 2003 hngkwasan, kana kla qmita ji(字) o 42.4%, dsnaw o 58.1%, duwa o 27.4%,qtaun ta hini o mrabang egu ka dsnaw dha.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:20130609-IMG 2455 (9086556687).jpg|thumb|Qyqaya ddyensiya.(腳踏車維修店)]]
![[Patas bntasan:20130610-DSC 8977 (9089862978).jpg|thumb|Reynhekwo mddayaw uqun.(聯合國救助糧)]]
!
{| class="wikitable"
![[Patas bntasan:20130610-DSC 8986 (9102589195).jpg|thumb|Ungac pila alang.(貧民區)]]
|}
![[Patas bntasan:20130612-DSC 9056 (9290929959).jpg|thumb|Emptqsurux dha.(當地漁民)]]
|-
|[[Patas bntasan:Malaika.jpg|thumb|Maraka. (馬拉卡飯店)]]
|[[Patas bntasan:Guinea Bissau - Announcement of Champions League soccer matches.jpg|thumb|Biyax bi ka 足球隊 Cineyyapisor. (幾內亞比索足球隊在當地聲望很高)]]
|[[Patas bntasan:Villaggio Guinea-Bissau.JPG|thumb|Alang. (農村)]]
|[[Patas bntasan:Fulani Woman from Niger.jpg|thumb|Uwa Cineyyapisor.(幾內亞比索少女)]]
|-
|[[Patas bntasan:COLLECTIE TROPENMUSEUM Roodkoperen armband TMnr 4933-21.jpg|thumb|Qyqaya djiyun rudan sbiyaw.(博物館中的史前物品)]]
|[[Patas bntasan:Buba river (3781362861).jpg|thumb|Asug emptqsurux Papuhe.(布巴河的漁船) ]]
|[[Patas bntasan:First Meeting of Signatories to the West African Elephant MoU.JPG|thumb|Kaygi Sife.(西非合作會議)]]
|
|}
== Waycyaw (外交) ==
Cineyyapisor o 15 jiyax 3 idas 1974 hngkwasan mntna Cuonghwa-jnming-kuonghekwo Cyencyaw. 26 jiyax 5 ida 1990 hngkwasan, yasa 64djiyan(六四事件) Cineyyapisor o miyah sdarih Cuonghwa-mingkwo ka dhyaan, 31 jiyax 5 idas do tduwa laxan Cuonghwa-jnming-kuonghekwo da, dhuq 23 jiyax 4 idas 1998 hngkwasan do musa sqapah Cuonghwa-jnming-kuonghekwo duri, 24 jiyax 4 idas, Cuonghwa-mingkwo o tduwa ini supu dhyaan da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B9%BE%E5%85%A7%E4%BA%9E%E6%AF%94%E7%B4%A2<nowiki/>(參考自中文維基百科)
6326kts11dmdfwjil6hph3ecgd2gb74
Gukut
0
442
100466
93076
2023-10-06T00:14:33Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100466
wikitext
text/x-wiki
= Gukut(吾谷子部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Syorinsyang ka [[alang]] Gukut.
174 sapah ka kneegu na sapah, 543 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 508 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 35 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 83%, Amis 3%, Tayal 4%, Paiwan 2%, ni rahuq na o 3%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Muri dha seejiq Nihung tnhjil hini ka seejiq Truku.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Bsuring alang He-ping.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga mniq hunac He-ping-cyu 2km, hunac o lutuc He-jen-se-cyu, hraan hidaw o ga siyaw bi gsilung, gqiyan hidaw o ga siyaw bi ddgiyaq.
== Ti-ri lnglingay(地理環境) ==
Breenux pslian yayung, kana knjisan o 30m.
== Pgkla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
Mgriq rulu:
Tduwa muda Tay9 syeyn kndadax Nan-aw mtmay Su-hwa-kung-ru, gaga brah elug bling rhngaw He-ping na alang o kika alang He-cung.
== Pusu klgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Truku.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Truku, Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro ni Teyeynskiyo.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Pusu eniq Cing-mwo He-ping-cyu o niqan maspac alang Truku, prajing nuda empsaping Nihung 「rima hngkwasan ri-fan ci-hwa(五年理蕃計劃)」, ga kmlawa kana ka nealang seejiq ni muri tnhjil. Bukuy tnjiyal do seasug mtru alang, hangan seuxal han o「He-ping」pusu nniqan Ku-ku-c na alang hangan o He-cung, yaasa ga mniq kska He-ping ni alang He-jen, kiya ni tmhangan dha 「He-cung」。
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Saan rmigaw
◎Paru ddgiyaq Nan-hu-ta-san.
Gaga daya gqiyan hidaw nsgan Bsuring ka Nan-hu-ta-san, knjisan ddgiyaq o 3,742, saw bi paru bi hnigan niya ni burux bi naq hiya, mniq saw tgrima paru bi dgiyaq o mniq tgspac paru dgiyaq ka dgiyaq nii, kika mniq Truku na Kwo-cya-kung-yuan o tgkingal bi paru dgiyaq. Niqan saw mniq babaw dgiyaq na hruan spriq, rnaaw, lmiqu, ni ana manu ida nkiya na ddgiyaq, kngkwasan misan kjiyax o niqan huda ka tunux ddgiyaq. (《山地鄉之旅》2001,行政院原住民族委員會出版)。
http://163.29.42.7/un14/index.aspx
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Gukut'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
'''Alang Gukut''' (Alang Hecong) pa pnkixan tnhdilan Tanah Tunux na alang nniqan Seejiq Truku.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nyusan Skangki Bsuring go Heping cwen
== Knlbangan(範圍) ==
Wa mniq Heping secyu tuhunac 2 km, tuhunac u lmutuc alang Hejn, hnruwan hidaw pa mquri ucilung, pryaxan hidaw u sdahar dwiyaq.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Brnux dxral snbrxan ucilung, haypa 30 m.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Mriq rulu:
Malu muda Tay 9 seyng mquri Nanaw mtmay elu paru Suhwa, alang pnsliyan mniq brah bling elu Heping pa kiya ka Alang Gukuc (Alang Hecong).
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyn-cu patas pkla nniqan alang.
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Seejiq Truku.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Kari Seejiq Truku, kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Hecong Kiristo Cyoro Kyokay, Teyngs kyokay.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Balay bay mniq brah qnlhangan Tanah Tunux cida han pa ida bay niqan mspac alang Seejiq Truku ka ssiyaw '''Alang Gukut''' (Alang Hecong), spuda dndulan heytay Tanah Tunux ka “Bnkuwan Keykaku Rima Kngkawas Qmlahang Dsediq”, wada dha pkixan tmhdil icil ka txtaxa alang. Babaw mnhdu Mccbu Tudha Kana Mtqiri Knlangan daw wada psuwan turu alang da, balay bay sunca nniqan “Heping” ka Gukut pa wada thnganan Hecong, alaw wada mniq iyax alang Heping mi alang Hejn, kiya ka wada thnganan “Hecong” da.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
Sdhmawan qmita
◎Nanhu Beyhing Dwiyaq.
== Qntan patas(參考資料) ==
‘Patas Lntudan Marah Matas Nyusan Skangki’ – Patas Bnkuwan Kluwanan Sediq.
‘Ndanan Sediq Tnpusu Taiwan’ – Patas Bnkuwan Ndanan Tayal.
Cyeynswo sitong hangan dxral <nowiki>http://gis210.sinica.edu.tw/placename/</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
rl9r7a1939o8pctnftjy370n92e9krm
Gurbanguly Berdimuhamedow
0
443
104103
95181
2024-07-05T14:43:22Z
U. Boya
2117
+ Papak
104103
wikitext
text/x-wiki
= Gurbanguly Berdimuhamedow(古爾班古力·別迪穆罕默多夫) =
Mntucing hngkawas 1957 idas 6 jiyax 29 ka Gurbanguly Berdimuhamedow ga, empklaw ka hiya.
[[Patas bntasan:Gurbanguly Berdimuhamedow 2012-09-11.jpg|thumb|File:Gurbanguly Berdimuhamedow 2012-09-11.jpg(古爾班古力·別迪穆罕默多夫)]]
Bukung klwaan [[Turkmenistan]] ta sayang o kiya ka Gurbanguly Berdimuhamedow, pnaah hngkawas 2006 idas 12 jiyax 21 pnrajing kmlawa klwaan.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
pfkncjsvwk9rn8px4qnvnf0licdqlir
Guyana
0
444
103736
103735
2024-06-19T03:53:33Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */s
103736
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Guyana.svg|thumb|Flag of Guyana-Kwoci Guyana(蓋亞那國旗)|alt=Flag of Guyana|457x457px]]
= Guyana(蓋亞那) =
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Guyana]], 5 00 N, 59 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 214,969 sq km(hangan na o Tg85)(knlbanga dxgal o 196,849 sq km, knlbangan qsiya o 18,120 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 735,909 hiyi.
Gaga [[Georgetown]] ka pusu alang paru, jiyax 23 idas 2 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Guyana ga wada sugan 8.40% ka dxgal qpahan, 77.40% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 14.20% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka David A. Granger, pnaah hngkawas2015 idas 5 jiyax 16pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Guyana.svg|thumb|File:Coat of arms of Guyana.svg-Kwohwey(國徽)]]
[[Patas bntasan:Guyana (orthographic projection).svg|thumb|File:Guyana (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Kaiyana konhoko(蓋亞那合作共和國) ==
(ego:Cooperative Republic of Guyana)kesun daha Kaiyana, ga menag tgubaro Nanmeco, ano heya kocia runmego ego ma kari daha pkrahan menag Nanmeco, ga tgimah Tainkose duri. Tgunarat siyo na Surinan, tguhunag sndalin Pasi, tguirin we sndarin wenezuela, tgubaro we Yayun tasiyan. Kaiyana ma Srinan dahaka Wenezuela nikan prungagun ayus alang daha. Deheran tgunarat yayun Isoqepo-Sisukaiyana purugangun riun na Wenezuela naku kana duheran kiya mesa (2/3 deheran Kaiyana knguheti na)Aninag ga menag Nanmeco ka Kaiyana, ga teheyag Nanmeco Kociarenmon, anisa ndan tngesa rudan dahaka pnatis Risu rumaban mntena dahaka kkualang ga menag Icirun Ciaropihai.
== Risu(歷史) ==
knkawas 1498 Koristofu. Korun puplaale smudian Kaiyana dahaka ssio kana alang, bobo na pladin meyah menag ka seedig kndalah Yuropa. bobo na 3 Suci de Inko, Horan, Faransu sururiyuh dumoi kmurahan, seediq snkrinu bnarui na kndalah Feco meyah gnbgurah, knkawas 1834 wada pulahun ka gaya pnskurinu de, mosa migin ninpu pila tikoh dehug berah 19 suci knkawas 1814 Inko、Fransu、Horan teru koka ni moda matis prungagan, Kaiyana de Inko moda kmurahan, tguyangun daha Insukaiyana. Knkawas 1961dmoi nag kmurahan, priyuh ngayan kaiyana(Guyana). Knkawas 1966 idas 5 ali 26 turi, klnkawas 1970 idas 2 ali 23 securicu Kaiyanahoco konhoko.
== Knbharo heyi seediq(人口) ==
Kaiyana rrumiku mmaku, ini khubaro ka heyi seedig yehari so 80 man, Inko kmurahan ciida han we migin kndalah Nanya seediq Intu dahaka seediq kndalah Tonnaya, spatis na keyaku kana kkpahun, kiyaka Kaiyana de nonye dahaka kuanye na zuto haten, sokiyaka egu ruramu ini pskinngan seedig ka suupu menag alang Kaiyana. Yebale 39% rutu seedig Intu 29% ka rutu Feco, 19% we rtu pngimah Intu dahaka Feco,10% seediq tnduheran、Fayi dahaka rtu Oco(yeba0.5%).
== Tiri(地理) ==
Ga menag tgubar deheran Nameco, tgubaro na we ssio icirun Tasiyan, tgunarat we Srinan, tguhunag we rmutu Pasi, tguirin sndarin Wenezuera.
[[Patas bntasan:LethemBridge.jpg|thumb|LethemBridge.jpg 連結巴西的陸橋]]
== Sincuncifa(行政區劃) ==
[[Patas bntasan:Parliament building, Guyana.jpg|thumb|Parliament building, Guyana.jpg 議會大樓]]
10 sincuncifa ka kaiyana. Nikan Mincuweyen kmurahan knkingan sincunci, sseki ka bukn na kmurahan.
== Cinci(經濟) ==
Caicun socu: swezu we 28,700 man yen pila dame; swecu we 30,700 man Yen pila dame(knkawas 2004). Scuconcu we: 4.994 iku pila dame (kunkawas 2007); suzuconcu: 8.358 iku pila dame(knkawas 2007). Kyukeya brigun na alang icin we: Tefantu、sato、borun、khuni、kin Ma beras. Bnrigan desun alang we; cupencai、zanriau、kikayi、faseyiapin、ciencia ma siafepin. Kuri gunbarui na koka we; mkuri gunbarui mntena kingan heyi ciaropi, gnbarui kuri Meko、Inko ma Cianata. Kuri pnyahan na bburigun we: Meko、Inko ma Cianata.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%9C%AD%E4%BA%9A%E9%82%A3<nowiki/>(參考自中文維基百科)
8gvgnoycjd5tjb4kd3al5qdzxb2azd6
Habung Rinyi
0
445
56516
24411
2021-03-22T10:23:19Z
Iyumu
191
/* Habung Rinyi(林圯公墓) */
56516
wikitext
text/x-wiki
= Habung Rinyi(林圯公墓) =
Alang Cusan nii ga kiya ka pnlalay bi bnegrahan [[alang]], Rinpi nii ga hiya ka rudan pnrawah dgiyaq Alang Cusan.
Pnaah sipaw gsilung Fuceyn Tungan ka Rinpi, mndayaw Cngcngkung pspais mangal paru hangan pnspais na, snkulan madas empsaping ni gmburah Towryowmun, Rinney, duri ni mrmux alang ercungpu(Alang Cusan saying) na Cuweycay.
Babaw tru hngkwasan do, wada paqan seejiq tnealang ka Rinpi(林圯) ni nadas na empsaping, iyux uxay pshngiun, kiya ni sjiqan o pryuxun dha Rinyipu(林圯埔) ka alang Ercungpu(二重埔) da, Habung Rinpi ga ida gaga mniq kska bi alang Cusan(竹山) ni gaga dha sbliqan bi smku thmkuan dha.
[[Snakun:Truku]]
j1df7l4j71nm8m1s7l080s92qn49eyw
Haciliwan
0
446
100468
82252
2023-10-06T00:14:37Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100468
wikitext
text/x-wiki
= Haciliwan(八里灣部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Fungpinsyang ka [[alang]] Haciliwan.
28 sapah ka kneegu na sapah, 79 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 77 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 94%, ni rahuq na o 3%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Kndadax bunga ka hangan alang Haciliwan.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki nsgan Feng-pin alang Feng-pin.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga daya dgiyaq Haciliwan, yayung Feng-pin hunac na babaw sttu.
== Ti-ri lnglingay(地理環境) ==
Sttu.
== Pgkla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
●Mgriq su na rulu
Kndadax Kwang-fu dhuq Feng-pin(tay 11 cya haw taw-ru), quri igi mtmay elug hwa 51 haw kika tduwa dhuq Haciliwan da.
== Pusu klgan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis ni Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Qnbhangan snluan kari sbiyaw niqan kndadax Ting-c-row na seejiq miyah hini nniqan, yaasa ini baka biyax Seejiq Truku do talax kana da, asi dhuq mnrmuxan Tanah Tunux siida nyahan ka U-ra-ri-se,「Tara'aran」(mniq daya 1km U-row sayang) na seejiq mniq pnhiyug Sin-se, kiya ni mniq saw mnrmuxan Tanah Tunux siida tmhangan dha kska dgiyaq na Ta-se, kiya ka kiya ni bukuy yasa ini bi kmalu ka elug dha kika thjil ka alang seejiq, sngari empusal tnsapah ka sayang da.
Hangan alang nii o Haciliwan, niqan ka kingal kari saw seuxal pnhmaan hini na bunga o ini tduwa mkan, kika seejiq hiya o tmhangan dha Ha-ci-ri-wan, kiya ni niqan ka kari dungan saw daya yayung o pnhyugan Fa-ryo-s-cu kiya, yaasa knteetu paqun Truku, kika knteetu thjil uanguc ka seejiq alang do ungac da, kiya ni kndadax saw hnang Fa-riyo ka hangan alang Pa-ri-wan nii. Psusu srngaw dha sayang ka seejiq alang Cung-ceng, kndadax alang kraaw yayung quri alang Fung-ping ka mnrmuxan Tanah Tunux siida, yaasa kana mnuda su maspac tqiri hiqur yayung, kiya ni tmhangan dha Haciliwan ksun.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Qpuruh dgiyaq dapa mniq siyaw angu Haciliwan, kika tduwa kgkla kana rmigaw seejiq.
https://web.archive.org/web/20110314133815/http://www.feng-bin.gov.tw/index.php
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
meewuj3ef0yoxx7zlw62ryswu6opxl1
Hacining
0
447
100469
82434
2023-10-06T00:14:39Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100469
wikitext
text/x-wiki
= Hacining(干城部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka [[alang]] Hacining.
319 sapah ka kneegu na sapah, 573 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 39% niqan 225 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 61% niqan 348 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku20%, Amis12%, Tayal5%, Puyuma1%, Kebalan1%, ni rahuq na o1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Yaasa nniqun alang nii o, mniq saw mnrmuxan Tanah Tunux siida phiyug kingal sduuy qsiya smalu sasaw samaw sapah na hangan hnang, mniq bukuy hngkwasan 1948(min-kwo37) do ga dha pryuhun hangan Kan-ceng, kika kndadax saw nii ka hangan alang nii.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nuysan Skanki nsgan Ci-an alang Kan-ceng.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga mniq kska yayung Mgluk.
== Ti-ri lnglingay(地理環境) ==
Breenux ayug.
== Pusu klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis, Tlu ni kari Klmukan.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro ni Teyeynskiyo.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Pusu bi sjiqan eniq hini o kndadax dalih alang Nan-hwa na seejiq Amis, mniq hngkwasan 1981(min-kwo民國70) do tnhjil hini, kika mlutuc maa kingal bgurah alang.
[[Snakun:Truku]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
*續修花蓮縣志 民國七十一年至民國九十年。康培德編纂。花蓮縣政府。2005年。頁78。 台灣原住民部落事典。林修澈主編。原住民族委員會。2018。頁401。
gxe717xvo235szvehb5mokdkrzpn5dm
Hadur Mdkrang
0
448
56513
24428
2021-03-22T10:22:47Z
Iyumu
191
/* Hadur Mdkrang (馘首祭) */
56513
wikitext
text/x-wiki
== Hadur Mdkrang (馘首祭) ==
Seejiq ka mtburux nanak musa mdkrang o aji ka nbaraw, kiya ka kiya ni nasi mthbaraw ka mmha mdkrang siida o asi ka niqan mdudul niya. Mdudul nii o bukung alang aji uri o ngalan kari alang. Mmowsa brah na siida o asi ka musa rmngaw ngalan kari alang ka pusu seusa mdkrang nii. Mssruwa ka pnrngagan dha ni mmowsa siida do ini psrwai pcinun ka kuyuh ni tmikan masu psramal buwax ddsun, hmlama ni sbgrahan ka tahut rqda. Musa mssli empprngaw bbuyu ka dsnaw mmowsa na ni‘mduuy qsiya ’o srbug na qsiya ka rnabaw ni daan na murus babaw tunux txtaxa hiyi smapuh aji dha eangal ramus. Babaw na nii, hmgluq pucing tgakat thmuku tluung ka kana ni tgluus embahang sndhug kari mdudul, kiya do kana o ciyu tluling baga dha ka pspuun dha rmbug qsiya gaga brah mduuy qsiya ni smdhug kari. Mtaqi bbuyu siida ka dhiya ni malu ka spi dha o asi klutut mn3 musa ‘psisil’. Nasi naqih ka pnssilan dha o asi alax embrinah ini usa, nasi malu o asi usa quri ssaun. Bitaq dhuq dxgal ssaun dha ka kngkingal knegrbuan o muda ‘prnabaw’dhyaan ka mduuy qsiya quri ddgiyal dha. Pdalih hari dhqan ka dxgal dnngsan dha do smmalu biyi hiya ni hciun dha hiya ka 1 risaw ni qaya nadas dha. Saw nii siida, bitaq sayang mnangal tunux ka snaw o mlukus hubang(srbuxan)ni powsa knrima baga. Smkagul taxa hiyi mowsa rmuyuk alang ni nasi malu saan o asi usa kmrmux alang. Aji uri o tmaga [[seejiq]] siyaw elug ni muda hiya ka seejiq do btaqan dha smbrangan, buun dha bujini ngalan dha tunux. Babaw mnangal tunux ka dhiya do embrinah biyi ni musa ayug, ngalan dha haya ka luqi tunux , babaw snagan do psaun dha rowan‘tneetu’(lubuy kaji)ni speapa dha risaw. Hmdhik mqaras ni mnleelug meuyas musa sapah.Pdalih alang dha nanak do hmdhik pxal duri nimqquri alang msqar puniq, nasi 2 ka nangal dha o ptpusal msqar. Embahang ka seejiq alang ni ima ka mnangal do asi adas lukus hubang ka tnsapah ni saan haya pstrung plukus tudu elug. Dhuq alang dhiya do seejiq mnangal tunux nii o jioyan na sneunux ka tunuix nangal na ni sgkuwak na babaw tunux dseejiq mnarux do asi kmalu ka mnarux seejiq. Babaw na nii dsun na sapah na nanak ka tunux, qdalan na egaw sinaw ni siyang ni hlama ka quwaq tunux nangal na. Keeman na siida o srabi dha mqaras mimah sina w ni rmgrig. Saw saman do saan dha powsa sapah bukung alang ka tunux nii ni spuun dha mqaras. Saw saman duri o pdaun dha spsapah tnxalan dha musa ni pmahan dha sinaw, qdalan dha uqun, kpuan dha mimah sinaw mqaras ka tunux nii. Mnhdu powda prigaw spsapah dha do dsun bukung alang ka tunux nii ni ssalu paga psbkgun peeniq hiya ka tunux nseuxal ni tunux hana nangal. Pskaun peeniq ka tunux bgurah ni psrgun sirug kdang. Spteetu ‘brqiya’(pnllutut smais tneetu bruling o spqiya dudux djima)ka kiyig tunux. Nii o pnskraya kmeaguh mlawa utux druwan sapah tunux nangal nii. Tgakat thmuku tluung smapuh brah tunux ka bukung ni“Mnuda brax nami ka isu ni nii su dhuq alang nami hini, gaga slhbun bi sunan ka kana ruwan sapah su, saw nii dhuq su mkan malu uqun hini ka isu sayang o adas hini kana ka rowan sapah su”sun na. Paah laqi bitaq rudan ka kana alang o bitaq mk5, 6jiyax shngian dha kana rbuk dha mseupu mqaras rmgrig quri tunux nii. Seejiq gmnaliq tunux o yaa bi mk10 jiyax plkusan na ka lukus hubang ni babaw na hiya do mlukus ida saw pnlukus niya. Nasi niqan ka seejiq tnqnay dhyaan wada gliqun pais do ana niqan ka tunux nangal dha o ini dha dsi alang ni daan dha qmada elug. Bqrus seejiq dhiya nanak gnaliq pais uri o hcian dha malax elug ni bungan dha qraqil, pixan dha qhuni aji sseeliq pais aji o mkan samat. Dhuq alang ka dhiya siida uri o ini asi tmay alang, keeman smkkingal kneurus musa alang ni mangal lukus embbulang ini duuyana manu. Dhuq brah sapah dha nanak siida o qhuran dha btunux tmutuy ka gaga sapah ni mknhuway mtmay sapah. Saw mgrbu saman do plkusun dha ka lukus hnici dha ngangut ni pucing nadas dha o ini dha jiyi pryuxun dha 1 duri pucing. Saw nii siida, seejiq tnkari mnadas dhyaan o lala ka ssahug na mgay(gukung, liwas, pucing, puniq, pupu)saw nii, aji quri sapah wada mhuqil ka sbgay, saan pkuring qmada. Seejiq mnadas uri o mangal babuy musa bbuyu ni lmuun na tmeetu ka babuy, lhgun na qwarux ni seasug na alang psruwa qqnaqih. Nasi ini sahug mgay ka mnadas nii o musa kmrumux kmatay sapah na ka seejiq wada gliqun pais. Nasi niqan ka mnangal luqih tnqnay dha musa o mnadas nii ka embgay kana pnspuhan. Duri ni gimun dha ka alang ima ka wada mhmut sgsapat, nasi dha hlayan do hiya ka embgsykana pnspuhan. Pklug wada mdkrang ka spsapah dha siida, bitaq dhuq sapah ka dhiya o ini tduwa phngun ka tahut sapah, duri o ini tduwa emppeysa ni embbgay, ini tduwa tmlung nuqih ni qaya cinun. Rahuq seejiq sapah wada mdkrang uri o ini tduwa hmut musa mtmay sapah dha. Duri o ini tduwa embahang rnaw kari, kiya o aji sseeliq quri dnngsan wada mdkrang. Dhuq alang ni embahang cinun do, kika tblaiq mtaqi ka keeman siida.
== 參考文獻 ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
jw1hve83ysfklrksywn08uigcowpobq
Hadur ni Powda
0
449
56512
24431
2021-03-22T10:22:30Z
Iyumu
191
56512
wikitext
text/x-wiki
'''Hadur ni Powda (馘首宴及贖罪)''' Hadur:Hadur sun o quri kingal na paru bi uqan [[Truku]] sbiyaw(dha na do Mgay Bari ni Mkan Pntrian).duri o mimah hadur sun uri. Mkan hadur nii o mkan paru uqan nengalan tunux pais Truku sbiyaw, saw snaw o asi ka musa mangal tunux pais Seusa mangal tunux pais ka pusu na o, tg1、Smiyuk pais(mnangal tunux tnan) tg2、pgkla pnsrbangan; tg3、 emgeeluk kingal wauwa.; tg4、pkeungat mnarux meeru; tg5 smiyuk pndjiyan; tg6 aangal marung snaw; tg7 pnegkla pnhlisan wauwa; tg8 Asaw aangal lala uqun. tg9 pgkla gneguyan; tg10 msneayus dxgal; tg11 asaw patsan dqras.; tg12.psmlux hmili pqnaqih wauwa. Mangal tunux siida, ngalun ka tunux ni sangal btunux prqun ka tunux pais, ngalan ha ka luqi na ni snagan, kika dsun sapah da. tai saw empdhuq sapah do mlawa da, kingal tunux o pxal mlawa. Nasi aji mlawa o msqar puniq da, embhang saw nii ka kana seejiq alang dga,asi usa kana ni kuyuh mnangal tunux pais o musa smtrung snaw na mnangal tunux prihan na lukus. Kana seejiq mnarux o musa smtrung hiya ni pkmlii nami haya ka mnarux nami msa mgspung hyaan.Kiya do o managal pucing dnuuy gmangal tunux pais ida ki dara sgkuwa na babaw tunux mnarux seejiq ,kiya do malu ka mnarux dha da,(ki knmalu na hi siida.), sinaw mahun mnangal tunux nii ka spiimah na mnarux do malu ka mnarux dha da. Ana pnaah isil alang kamnarux o gkwakan na harung hniru dha do malu mnarux uri. Babaw nii do dsun sapah da.dhuq alang sapah na do (mnangal tunux)miyah kana ka seejiq tnalang hiya, kika miyah mkan hadur hiya, rmgrig , mimah ni meuyas uri.Saw saman do o muda kngkingal sapah mnsa mangal tunux mqaras,rmgrig, mimah ni meuyas duri. Nhdaan bi do o musa sapah bukung da, siida do kana seejiq tnealang hiyao mgay babuy ni samat uri,m Kiya saan dha mseupu mqaras hiya mkan ni mimah sinaw bitaq mk4 jiyax. Prajinsknux do saan dha smku han, babaw na ungat knux do, tqrian dha sagu masu ni saan smku paga skuan tunux da. Masu gaga tqrian tunux hiya o kika ngalun emu ssapuh mnarux. Burux smbrangan bneytaq pais o tqrian dha emu masu uri, kika ngalun dha emu masu ssapuh uri. Ma ksun hadur o dgdhadur mkan, nii o ana ququ mkan lala ni mimah lala, mnlala mkan, kika ksun 『Hadur』. Wana mkan hadur nii ka mnlala mkan. Saw ka Mgay Bari ni mkan Pntrian o pxal balay kiya . Powda sun o muda pqhdu gaya pnegklaan kari risaw ni wauwa. Quri musa tmsamat o smmalu sun kiya. Quri pntquan o smahug sun kiya.
== 參考文獻 ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
05enrxf2u2ub8dzijf3oguwa1a418cj
Hadur ni Powda Kari
0
450
56511
24442
2021-03-22T10:22:15Z
Iyumu
191
/* Hadur 馘首宴意義 */
56511
wikitext
text/x-wiki
Hadur ni Powda Kari 馘首宴與贖罪語
== Hadur 馘首宴意義 ==
Hadur sun o quri kingal na hi paru bi uqan [[Truku]] sbiyaw. duri o mimah hadur sun uri. Mkan hadur nii o mkan paru uqan nengalan tunux pais Truku sbiyaw, saw snaw asi ka musa mangal tunux pais. seusa mangal tunux pais ka pusu na o saw nii,
(1) pgkla pnsrbangan.
(2) empgeeluk kingal wauwa.
(3) pkeungat mnarux meeru.
(4) smiyuk pndjiyan.
(5) aangal marung snaw.
(6) pnegkla pnhlisan wauwa.
(7) asaw aangal lala uqun.
(8) pgkla gneguyan.
(9) msneayus dxgal.
(10) asaw patsan dqras.
(11) psmlux hmili pqnaqih wauwa.
== Mgay Bari 感恩祭 ==
(1) Saw ka Mgay Bari ni mkan Pntrian o kingal hngkawas pxal balay kiya .
(2) Mgay Bari(Mqaras Tmukuy ni Mqaras knciyan)
== Powda 贖罪語 ==
(1) Powda sun o muda pqhdu gaya pnegklaan kari risaw ni wauwa.
(2) Quri musa tmsamat o smmalu sun kiya.
(3) Quri pntquan o smahug sun kiya.
== pnyahan kari ==
資料來源:口述者耆老Yudaw Pisaw 2008.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
hr29my6k8414m0wtykx0h54rrv0qyaw
Hagaparis
0
451
100470
56510
2023-10-06T00:14:41Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100470
wikitext
text/x-wiki
= Hagaparis(哈卡巴里斯部落) =
Gaga mniq Yilan Nanawsyang ka [[alang]] Hagaparis.
35 sapah ka kneegu na sapah, 113 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 112 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 1 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal95%, Amis3%, Truku1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
iikz12qf27plqk0x2otkwqhk13h51he
Hage Geingob
0
452
24457
24456
2021-03-18T14:26:47Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
24456
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Hage Geingob.jpg|thumb|Hage Geingob(哈格·根哥布)|alt=Hage Geingob.jpg]]
= Hage Geingob(哈格·根哥布) =
Mntucing hngkawas 1941 idas 8 jiyax 3 ka Hage Geingob ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Namibia]] ta sayang o kiya ka Hage Geingob, pnaah hngkawas 2015 idas 3 jiyax 21 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
8cogqmocj9vod3zfatihzxtqiiw9wka
Haiduan
0
453
100471
56509
2023-10-06T00:14:43Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100471
wikitext
text/x-wiki
Haiduan(海端鄉)
Nsgan Haiduan o gaga Nsgan Taitung, kmpraan kana dxgal o 892.99 km², (dxgal dgiyaq o 817.5 km², dxgal pmblxan o 74.18 km²). kmhbragan hiyi o 4,278, sapah o 1,090, seejiq tnpusu 4,032 hiyi, knhbragan hiyi o 94%(Bunung). Bunung ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Haiduan o niqan 6 [[alang]] ni maxal 15.
15 o, Kanahcian(加和部落), Kanaluk(加樂部落), Bacingul(加平部落), Kamcing(崁頂部落), Kusunuki(紅石部落), Haitutuan(山平部落), Takinusta(瀧下部落), Sulai-iaz(初來部落), Samuluh(新武部落), Tuapuu(大埔部落), Takimi(龍泉部落), Likau-uan(錦屏部落), Bulbul(霧鹿部落), Vahu(下馬部落), Litu(利稻部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
f7urk2zwsi2mdfrbhiduw7ghni70iyq
Haiti
0
454
95183
85787
2023-02-10T22:44:19Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q790]]
95183
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Haiti.svg|thumb|Flag of Haiti-''Haiti-Konhoko'' kwoci (海地共和國國旗)|alt=Flag of Haiti|406x406px]]
[[Patas bntasan:Haiti (orthographic projection).svg|thumb|File:Haiti (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
= Haiti(海地) =
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Haiti]], 19 00 N, 72 25 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 27,750 sq km(hangan na o Tg148)(knlbanga dxgal o 27,560 sq km, knlbangan qsiya o 190 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 10,485,800 hiyi.
Gaga [[Port-au-Prince]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 1 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Haiti ga wada sugan 66.40% ka dxgal qpahan, 3.60% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 30% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Jovenel Moïse, pnaah hngkawas2017 idas 2 jiyax 7pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Haiti.svg|thumb|File:Coat of arms of Haiti.svg.Kwohwey.(國徽)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= ''Haiti-konhoko'' (海地共和國) =
(Fayi: République d'Haïti; kari Hatikoriaur: Repiblik Ayiti) tungayan daha Haiti(fayi: Haïti, pehenga:[a.iti];kari Hati:Ayiti, pehenga kari Hatikoriaur:[ajiti]) , ga menag icirun Ciaropi. Alang na ga menag tguirin mdudeka spegun 2 palu deheran Ispaniaula menag icirun Cairopi (kesun daha deheran icrun Hati), tgunarat mgugarug dahaka Tominnicai.
Tnduheran seedig Hati we seedig Arawako, kndalah yahun kmremuhu Sipanya wada asi kuuka seedig tnduheran, uka ka seedig pkuepah pkurahan alang mosa lmamu hbaro seedig kurinug kndalah Feco, kiyaka to seedig mkarux tnalang Hati di, deheya ka kmuepah purana nonye cinci. Hati we kinan bale Sekai kndalah seedig kurinug pneyah rtu Feco psu ooda alang, deheyanag peheyui kingan koka, ktaun spegan we mlaale 1 peheyu koka menag Ciaropi. Knkawas 2012, Hati pahakari mesa nikan rnrnngan na suupu kingan heyi menag Fecorenmon.
Hati we kingan bale menag Meco 95% seedig karux peheyu kingan Konhoko. Haiti dahaka siyo na Tominnicai pnheyu rtu seedig ratin, ini pntenaka haten daha, Meco iciban krinut koka ka Hati,knkawas 2015 knkingan seedig pnyahan daha pila 804 pila dame kingan knkawas, spegun seedig bobo deheran we rumaban bici haten daha, spegun koka ga Sucie we rumaban lulebu haten daha. Knkawas 2019, knkingan seedig menag Hati we spuun smepu ka kndisan kndesan daha 64 bale.
== Risu (歷史) ==
Tnalang seedig Intian seedig Arawako tnduheran Hati hii. Knkawas 1492 hne na korunpu dehu hini, tguyangun na deheran Ispaniaula(deheran Sipanya), knkawas 1502 pradin kruhangun na Sipanya. Wada mnarux tenfa, uka menyiri ka seedig Arawako kiya wada mdhedu hukin di. Sipanya kiyaka gunbarui krinut seedig karux, meyah meepah alang nii. knkawas 1697 pnatis daha keyaku rosuweko, wada sbege Fako meyah kmrahan. Knkawas 1791 kbusuran seedig karux Tsan. Ruwetur tmuti seedig Hati knciyug mcucebu peheyu na deheya na kmurahan alang, deheya pradin bale peheyu nana pkurahan. Knkawas 1804, supi mntarin dehug Taicukan, ma pahakari mesa deheya nana peheyu kmurahan, snm''a''ru Konhoko.
Bobo na mehedu peheyu kinanga na koka ka Haiti, ini kehudu moda peheyu hunyegan minsukoka, mrrudu ka knruhangan na, wada puhuyegun baro ka kbsuran de ini daha snbusiyag pohun daha rumiyu dungan, ktaun snpegan de, kndaraha knkawas 1915 dmoi na kmurahan dehug 100 knkawas, dehug 90 kbsuran wada daha riuhun. Knkawas 1957 gmutange supi, knkawas 1957 twariai wada mangan senkio kbusuran, heya kndalah seedig tunalang gumaoo kbusuran,mangan Sosoto Hati, kndalah ciida tnspah nana dmoi kmurahanm, dehug knkawas 1986 wada daha psurihu. Bobona kbsuran supi Hunri.nanfe tmutui kesun "kmurahan knkana alang yiyinkai"supi dmoi babale kmrahag.
Knkawas 1990, Petoran.aristito moda senkio wada mangan Sosoto, ini dehug ali na knurahan wada pohun supi smueraq ndaan. Knkwas 1994, spooda daha beyah Renhoko smunetun kkruhangun, Aristito unberih meyah Sosoto dungan. Knkawas 1996, Rone.prewar mangan Senkio Sosoto. Knkawas 2000, Aristito moda mangan dungan senkio Sosoto. Knkawas 2004 idas 2, beyah supi wada pkduri Aristito mosa alang icn,kndurikan na dehug knkawas 2011 。
Bobona supooda Senfa Cuekafayen Tafakwan Ponifesu. Yarisanta moda dumoi Rinzi Sosoto, snkagun supi dmayo kmurahan ka Renhoko. Knkawas 2006 idas 2 ali 7,moda senkio Sosoto dahaka Giyin, 33 seedig mosa senkio Sosoto,1300 seedig mosa senkio Giyin maha garun 129 ttrungan Gikai. Idas 2 ali 16, sseki rinzi senkio yiinkai pahakari rmengo, posa ngayan Sosoto Siwatan Prewar wada manga 51.15% kipu ubeyah manga Sosoto [6], kklahangun na dehu knkawas 2011.
Knkawas 2010 idas 1 ali 12, nikan Zesu kuemo 7.0 disin ka Hati,16 konri knthiyaun snpegan na disin kndlah truma tunux alang Taicukan, darin hari pnyahan na Disin nii parubeyah snrikan na. Bobo gndregan ali 2 bobo mnekan 4 zi 53 pn. Bobo na dngan peeyah dahag 5.9 ma 5.5 beyah na Disin nii. Egu riun wada mrukeraq sapah menag alang Taicukan, ani wada 10-20 man seedig wada mgedan. 15 man bkers seedig wada han smeku sapah pkurahan,yebale 20 man seedig gagareesun deheran truma nana, pndugusun rmgerun yebale pdehug 35 man seedig wada mgedan.
== Tiri(地理) ==
Ga menag tguirin deheran icirun Yispaniaula ka Hati, kngurahan deheran we 27,750 pinfankonri, 27,560pinfankori we deheran, 190 pinfankonri we
Ksiya ga kriun deheran. 1,771 konri ka kndisan na ssiyo icirun ka Hati, 360 konri kndisan ayusna dahaka Tominnika. Gana nikan Isupaniaula deheran
cuceka icrun tgunarat na ssiyo icirun mtukiri bale, ssiyo icirun uka hari deheran ga cceka icirun. Ga cuceka dugiyag mguegun Kotirola ka Hati, asi klayi deheran dugugiyat, kndalas tgunara dehug tguirin ga paasu 4 dgiyat mkuri kingan eru.
Daheran cuceka icirun Isupaniaula ga na nikn Hati, deheran kiya ini pntena rumiku Kotirola menag bkui Paoci ma Kcinci rungugiran na smumalu dugiyat Arpesu, baleba kndalah Sincici pneyah deheran mddeka mhebin, rngugiran na bobo deheran kndalah Sinsu, dehug Knpriyug Sinsu gaga moda knpuriyuh na. Dgiyat lmaban knbubalo Pic la Selle, knburawan na we 2,680 mi kndalah icirun smeun.
Egu klegan ka kntutirux karag ka Hati, mdegu hari ka bbulenuh, msemun ka rrumiku, dgiyag Kotiaula balo taun so rumiku msekui kara 。knkyuh na asika taun hnyegan deheran,taun so dmueda bgifun de knyehan kyuh dehug 1,905 haumi(ropone hati), mntena dgiyat ma mtubkui bgihun anona 559 haumi ka knegu kyuh na (konayifu).
Deran na Hati psugun tgubalo we deheran bruenux, dgiyat tgubalo, dgiyat bruenux cuceka, tguirin balo Hati we rumiku, cuceka Hati we rumiku, artiponito, cirtosako, laiaukan, dgiyat hunag, 9 klegan baleba ttaun.
Bsiyat knkawas smipa khuni bburigun, hmuneru bgurah ka hmuneru Deheran na Hati saya, soka mtutiruh kara ango khuni ma sdu nana, khuni mdudengu karat, sohari deheran bnaqui hmeru khuni llebu, karat mtutiruh humeru khuni mtutin waso, hmeru snquyuh khuni mgusama, khuni hmeru deheran pknquyuh, khuni mgusama bbuyu ma ssudu. Cuzan cuyen menag Hati soka Deheran ruifantu, ton, tansuankai, kin, tarisu daha ka qusiya. Qusiya lmaban bbaro we Atiponi. Uka ddaan hune qusiya menag Hati. Spegun deheran ka knbubaro icirun na Hati we 12 hairi, knburawan ayus na icirun we 24 hari, spegun kgurahan icirun cincici we 200 hairi.
== Cuncu (政治) ==
Ktaun Senfa na Hati pnhuyegan knkawas 1987, kingan gaya Konhoko ka Hati, Sosoto ka kbusuran koka daha. Ooda alang we nkan pkrahan, tunux pkrahan we Conri. Pkrahan peheyu gaya we kominfeyi psugun daha canconyen.
Gaya kkrahan; kndalah baga seedig senkiyo ka Sosoto Hati, mntehan mangan meepah we 5 knkawas, mrutu de mndaha bale mangan kpahun. Sosoto gmao peheyu Conri, ma moda psuruwa Kominfeyi. Conri peheyu kana Pucan ma hiso Kowu, daun na dmdun gaya pkuepah asika pdaun snuheyi smruwa na Kominfeyi. Knkingan kkrahan na Hati we: nonye, cuzancuyen ma noncun hatenpu, sanye ma konyepu, caicunpu ma cincipu, waiciaupu, cinpausetiaupu, necun ma kofanpu, sufapu, kominciayi, cinnen ma tiyipu, cifa daha ka waikoyencupu, konkonwesun ma zenkopu, konkonkoncun, yinsu ma tonsinpu, sofeswpu.
'''Rifa; kominyife we pkrahan rmaban paru sapah smumaru gaya,''' nikan canyiyen ma conyiyen. Canyiyen we meneg 30 giyin, kinagn kkrahan nikan 3 giyin, 2 knkawas pruhun 1/3 ygiyin. Conyieyn nikan 119 giyin, 4 knkawas puruhun tehan.
'''Sufa; smungun gaya tarufasi ka Hati''',gaya horicu na smnegun gaya Romafa. Dmoyi rmaban balo sufacian we Hati cuwekafayen. Smruwa moda saiban Haya kocifatin ka Hati.
Dobuna; Siwancunsen(Fwon Lespwa/Front de l’Espoi) , Kociamincu cinputafe(Rassemblement des Démocrats Nationaux Progressistes) , Respè tan、snbereh smumalu Hatikiristo kiyokai cienkoremon(Union Nationale Chrétienne pour la Reconstruction d’Haïti), snmalu bgurah Hatikiristo kiyokai(Mouvement Chrétien pour Batir une Nouvelle Haïti), zenmin fento (Oganizasyon Pèp Kap Lité), minsu tonmontan(Alyans/Alliance Démocratique), snbereh snmalu kocia cunsen(FRN) kociahoce turiyinton(Mouvement Indépendant pour la Réconcilation Nationale).
'''Waiciau;''' Hati we tgimah kingan heyi Renhoko, Sekaiginko, Meco kafainhan, Kocihopicicin cucu, Sucie mauyicucuu, Ciaropiha kontonti. Ye bale 30 koci ma tici nikan sapah kpahan menag Hati. Knkawas 2010 idas 1 bobo dicin, kocisofe ini beyo meyah dmayo, ma mege Hati cinci yencu. Unbeyah mesa tocu dahaka dnayo spun blekun ppulegou hbalo kocia we kpahun waiciau na Hati. Hati dahaka Confaminko nikan mgugalug ka waiciau daha, ini mgugalug waiciau dahaka confazenmin konhoko, nikan ka sanma sapah kpahan.
=== sincuncifa;10 sincunci ka Hati: ===
Atiponitosn, Conyasn, tawansn, nipussn, pepusn, tonpesn, sipesn, sipusn, tonnansn, napusn.
== Cicin(經濟) ==
Spu kingan menag Scie we lmban truma kaifa na ka Hati. Seedig ga booderan ktaun so plungagan haten na Renhoko kaifacifasu we, 177 snpegan kana koka we ga menag 154 tnbkeyan na Hati. Knkawas 2004, GDP (snpegan knkelun na bnrigan )na Hati we 120.5 iku pila dame, GDP knkingan seedig we 380 pila dame, tnbkean na we menag 150. Knkawas 2004 tofopncan na Hati we 22%, sakin na ngagu we 14 iku pila dame . 7/10 seedig Hati kingan ali mangan 1,2 yen pila dame bale knpahan na.
pila Hati we krto(Gourde), ptasn we HTG, kinngan krto spegun 100 sntin. Cicin na Hati we nonye bakanana ppkun. Hubalo seedig pkepah gaga nana meepah deheran na tikoh, uka bbrigun ma meepah nana pkun na, maha fumrinas 70% kana deheran ga kkpahun. Maruh sokiya we, bobo turi ka Hati Yarisanta·peti ka sosoto knguheti ka pnhumaan sibus wada na pssgun ka deheran, wada na sntutikoh paasu na kpahun seedig kalux (knkawas 1791 74,000 tun kncuhediran gubarui na alang icin, knkawas 1825 wada meerih dehug 20,000 tun, knkawas 1960 de meerih 15,000 tun nanag di). Knkawas 1791-1802 pceka ciida mrrdu ka seedig karux, ga menag tgubaro so bruenux mdengu ka seedig behege, snaludaha eru qusiya cwakun daha pnhumaun wada srikun seedig karux krinuh, dehu 19 suci uka ssrumean wada daha lahun bale di, heyi seedig Hati 50% ga menag tgubaro Hati, kkudesun daha knpahan spegun kana kpahun malu deheran anona 17% deheran gaga daha kpahun. Knkawas 1915 -1934 ciida Meko ga kmrahan Hati, seedig behege ga tgubaro Hati ga gnbgrah palu knpahan, spun smepu kana kpahan alang dehug 7% knglahan na, spegun kana nangan knpahan na Hati pdehug 30% ngangan na. Anina so seedig behege ga dmoi bbrigun alang icin, anina sokiya wada baka ka ppkn na ka Hti.
Berah knkawas 1987, baka ppkn belas na Hti han, belas psu bale ppkn na seedig Hati, Sosoto meko kolintun knkawas(1992 - 2000), sefu kolintun paha kari sefu Hati mesa asika huridun 35% dehu 3% zekin na belas meyah lemuh gunbarui Hati mesa, belas kndalah Meko bici brigun, kana ppkn belas seedig Hti we 40 man kontun 3/4 kndalah Meko. Ini phumaka seedig Hati di, korintn wada snberih kari belah na tasu Hati menag Renhoko.
Saya knpahun daha psubale ppkn we srkemu (30 mankobu kguheti ga phumaun)dahaka ka kaulian. Tgubaro nikan tikoh paye mdengu, alang atiponi nikan 7 man kobu ka yukeyag. Bnga khuni, bunga, sanyau dahaka blebun we ppkn nag seedig Hati. Ini brigi icin. Pmahaun daha pyahun pila we kafe, 14man kobu knguheti ga daha pmhaun, gunbarui daha alang icin we 2.2 man tun dehug 4 man tun. Snpsan pnyahan na knpahan we sibus ma cenma. Knkawas 2004 kana gnbarui knpahan mosa alang icin na Hati we dehu 3.38 iku pila dame, rumaban egu gnbarui alang icin we Meko (spegun kana gnbarui na Hati dehu 81.8% knegu). Snpusan we Tominicia dahaka Kanata, ppkn ka psu na bbrigun kndalah icin, snpsan we tninun daka sifepin. Knkawas 2004 bnrigan na kkeya na Hati we dehu 10.85 iku pila dame, psuna bnrigan we kndalah Meko (spegun kana bnrigan na Hati dehu 52.9%), snpusan we Tominnicia, Nihon dahaka toko.
Ado ini baka ka nunyen, konye na Hati ini hatacu. Knkawas 1960 nikan hacidenso menag yayun luhengo atiponito dnayo snalu na seedig behege, tunux alang na taicukan nikan mcumici koba soka semento, udon, smalu kcu, tuminun, seken, sumalu iyu, mmahun, abla pkn, soriau, kyukeya sapah, smalu sino, bruenux tgudaya nikan koba cenma, bruenux rekai ga mhuma sibus nikan koba sato. Hbaro uka kpahan ka seedig Hati, seedig meepah 2/3 ini kseesu kpahun daha.
Unbeyah bale haten tthikan ka Hati, nikan semon sapah kmurahan tthikan. Dehug knkawas1956, nikan 6.6 man seedig meyah teheyag Hati, seedig mneyah tgudaya dame puau meyah teheyag, pnyahan pila na Hati we bnrigan kafe iciban knegu bobo nade seedig meyah teheyag(knkawas 1961 we 1000 man pila dame). Bobo knkawas 1962, mrrdu alang ma nikan mnaruh aicu, wada hmirig ka seedig meyah teheyag.
Meko rmaban palu dnayo na Hati, kndalah knkawas 1995 dehug knkawas 1999, Meko dynayo na Hati we 8.84 iku pila dame, wada na brigun ppkn, haten nonye, tmugesa ndan sense, kegaku ttinraki dahaka kegaku cenkan paucan. Meko hopin tue dahaka kumi gmalu seedig snkagun seedig pdayo meyah Hati. Koci hopicicin dahaka koci kafa ginko mege duyano na Hati duri.
== Sofe(社會) ==
knbharo seedig;knkawas 2008 ktaun pnnatis patis na Renhoko, knbharo seedig na Hati we 980 man [7], myuheyuh riun gaga daha nikn. Hbaro ga menag ssioyo ucirun ma bruenus dgiyag 。yahari 95% heyi seedig Hati we seedig karux kndalah tguirin Feco, mnungari na hbaro we seedig Morato. 93% seedig Hati we ga menag alang kpahun ma alang pngelah ini hurinas 2,000 heyi seedig . 85% heyi seedig ga meepah nonye. Seedig Morato palu hari nndaan daha , hubaro ga meepah cncu dahaka konsanye menag alang Taicukan, seedig karux we ga menag mntenag alang bici Sife kesn daha Kanpato. Seedig Hati psgan daha nruan dara kndalah seedig karux , 7/8 dara seedig karux we seedig Malapu, 3/4 we Korifu, 1/2 we mrato , 1/4 we kwatoron , 1/4 we domustifu.
Wenfa; Fayi galun kari kmrahan, 10% seedig rmengo Fayi. Kana Seedig Hati we mkela rmengo kari kingan pkurahan kesn daha Hatikoriau. So riso dahaka seedig msobai we pladin rmengo kari Ego . Psu daha snhiyan Hati we Roma tensiukio, anisa hbaro seedig ga snheyi nag Utciau.
Rmaban paru alang na hati we tunux alang Taicukan, ga menag kiri icirun konafwan, knbrahun seedig na we hmrinas 200 man. Haticia ga tgudaya putin deheran Hati unpsan palu alang ma upsan palu baso ucilun han mtarin asu, berah knluhangun Fako han we Sntominko, Haticia we tunux alang ciida, cuceka alang egu srumeyan sapah palu ma glahan ka eru ma geheti baso tthikan. Kndalah alang mukri truma 18 komri, kowan Hunri.koristofu knrahan tgudaya Hati snueru Toko smumalu pocutan konten siayaukon(Palais Sanssucci)nrihan nnikan, dahaka nnikan lafeair cunpau(wada ptasun zaisan suce wenfa ).
snuhiyan; dehug 85% seedig Hati rumengo na snuheyi ku kiristokiyokai mesa, lmaban hbaro snuheyi Roma tensikio. Hbaro bale knseyun snuheyi tensukio ka seedig Hati, knrahan koka icin ciida egu pnheyu daha kiyokai duri. Nikan na seedig Hati snuheyi Futuciau (kesun daha utuciau). Niiwe snuheyi hubaro utux kndalah hniti rudan menag Feco, ga na gumahun gaya cmuca tensukio nikan snuheyi utux, kiyaka ini stutayi na dendosi, Snuhiyan kiya kndalah Fako mosa kmerag hbalo krinuq desun na mosa pkrinuq Fako, snuhiyan kiya kndalah hini gumaran dehu Hati. Sosoto berah rautuwaria dmoi snnuhiyan nii, peheyu supi kesun daha 「tontunmakuto」(bkn utux mekan seedig), mkere bale knruhangan na seedig.
Uyas; seedig Hati snheyi ftuciau mesa karidaha uyas we hako ma mggaru bobo deheran ktansaya dahaka bobo deheran menag rnrnngan, palubale dnoyi na gumaran uyas na Hati, kana so rioko hunyegan na uyas na Hati, mahaso mgugaru hari snsemun ftuciau dahaka gaya ddaun alang.
ppkn; pnhrayun ppkn Hati we paru sneru daha kndalah Fako, anina sokiya we nikan nana snmeyan daha nana. Beroh dahaka paye psbale ppkn daha. Kuhun daha mekan ka ido paye gmahun abra kanlan.soni ka pnhpre na: nnbwa ka ksiya de psanun na ka beras , bobo na de psaun na ka abra kanlan, mahada ka ido de cuwakun na ksiya leetu ma rcuhun na abra dapa, rwahun na pni phraun dehug mdengu ukaksiya. Seedig Hati mndaha mekan kingan ali.
ktaun ppkn daha gumahun daha ppkn we siyan, wawa miri, rodux, kcurux,nemu srkemu, ciokkwe, nasubi, tomato, ucitanah, ucimgusama, cocencau, ninzin, yancon, wancai, ninikupalu. Pnruhayan na seedig tnduheran we uci cacuzo, kcurux gmahun nemu srkemu, ido pgumahun beroh ma wawa dapa , brebun, bnga dahaka sanyau. Seedig menig maci we kokokolo, paisukolo, Seedig pkepah mekan riumn manko, sanyau, rramu beroh, bnga ma srkemu. Asika smesun de mekan wawa, barun ma rramu mirku.
ciauton; ini haten ciauton na Hati, kingan bale eru rru pni dehug 135 konri kndisan na, kndalah taicukan mkri balo dehug bruenuh atiponito alang wereto . Ado ini khbaro taapa ka seedig, kndalah knkawas 1960 ini papa seedig di (knkawas ciida ano na 2,200 seedig paanun na). Deheran tgubaro ga mhma sibus ma cenma, nikan eyuh eru daun rru pni yebale 120 konri kndisan na. Eru rruwe dehug 3,000 konri kndisan na, nakah daun eru rru na, kmyuh de uka ddaun. Kingan bale eru asuruto lumtu Taicukan dahaka haticiau. Mapa kyukeya dahaka seedig pooda toraku dahaka rruroba, darin so hhaun de asi kkesa di. Nikan 500 hune mapa kyukeya ssio icirun. Ini keegu ka erru, smumaru mntena kadi mcpecu ka ciaton na Hati, 8 ka hikozio na kana alang. Nikan kocicican ka taicukan (ktai tsan.rwetur kocicican). Bbrigun alang icin de moda baso icrun Taicukan ka kana kykeya na Hati, baso icirun hiya dehu 600 koncu knedis na slumeyan sumeto yahun starin hune, smesun srmeyan alang 200 knkawas ciida bnege na kocisanpin ciayife, baka na 4 hune starin, tgudaya baso icirun han starin hune kcurux dahaka hune mapa kyukeya. Haticiau we mpsan palu baso icirun, hopin kan we(Port-de-Paix)rbaban paru baso icirun mapa ripantu brigun alang icin.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Tgdaya]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%B5%B7%E5%9C%B0<nowiki/>(參考自中文維基百科)
hm09x9d7ms9gbyyyka0wghc66zmkuhw
Haitutuan
0
455
100472
56508
2023-10-06T00:14:45Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100472
wikitext
text/x-wiki
= Haitutuan(山平部落) =
Gaga mniq Taytung Haytwansyang ka [[alang]] Haitutuan.
108 sapah ka kneegu na sapah, 344 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 83% niqan 286 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 17% niqan 58 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun69%, Amis3%, Paiwan3%, Puyuma1%, Rukai1%, Tayal1%, ni rahuq na o5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
abaf8o22ppalb9v59ht8ygp40sumo48
Haji Hassanal Bolkiah Mu'izzaddin Waddaulah
0
456
25247
25246
2021-03-18T14:27:57Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
25246
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Hassanal Bolkiah 2013.jpg|thumb|Hassanal Bolkiah 2013 (哈桑納爾·博爾基亞)|alt=Hassanal Bolkiah 2013.jpg]]
= Haji Hassanal Bolkiah Mu'izzaddin Waddaulah (哈桑納爾·博爾基亞) =
Mntucing hngkawas 1946 idas 7 jiyax 15 ka Haji Hassanal Bolkiah Mu'izzaddin Waddaulah ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Brunei]] ta sayang o kiya ka Haji Hassanal Bolkiah Mu'izzaddin Waddaulah, pnaah hngkawas 1967 idas 10 jiyax 5 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
t12c5fv6u2p1kcxf4jo4hgq9ixx85mc
Hakaw Utux
0
457
56507
25250
2021-03-22T10:21:28Z
Iyumu
191
56507
wikitext
text/x-wiki
中文:從前的太魯閣族祖先,太魯閣族:神話故事
Hakaw Utux (彩虹橋) 設計者:岳月里
Rudan [[Truku]] sbiyaw o dmudug bi rmngaw lqian dha.“mhuqil”ka seejiq o utux na ga asi ka muda ptrima baga pusu Hakaw Utux hiya.kiya o qulung mnangal tnunx pais ka snsw ni mkla bi tminun ni miri ka kuyuh ga,muda ptrima baga siida ,“ras”asi ksa sriyu paah hiqur baga dha ka dara. Saw nii seejiq o pdaun na Hakaw Utux ni mowsa tblaiq mniq tuxan.
Kika ka kiya ni ini angal tunux pais ka snaw ,ini kla tminun ni miri ka kuyuh o,ini pdai Hakaw Utux uri. Psaun na yayung truma ni uqun Karang hiya, msa. Kaya do snaw o asi ka musa mangal tunux pais,Kuyuh o sai ka mkla tminun ni miri uuda dha Hakaw Utux baraw mhuqil. Duru o ini tduwa ciyuun ka Hakaw Utux ,skpudung tluling baga msa ka kari rudan.
e2huyrm47bi6zn74s1q6tiwo0pv9ois
Hakaw utux
0
458
94624
94623
2022-12-31T05:05:12Z
Shidailun73
1337
/* Hakaw Utux (靈橋) */
94624
wikitext
text/x-wiki
== Hakaw utux (彩虹) ==
[[Patas bntasan:Double-alaskan-rainbow.jpg|縮圖|438x438像素|Daha hakaw utux.]]
Sbiyaw o rudan ta ita [[seejiq]], srngaw niya balay laqi kdjiyax: mhuqil ka seejiq siida do, asi ka muda trima baga qsiya brah hakaw utux. Kiya ni qulung mnangal tunux pais ka snaw ni mkla balay tminun ka qrijil/kuyuh, muda trima baga siida, asi sriyu paah hiqur baga dha ka dara, saw nii ka seejiq o kisa tduwa muda hakaw utux ni musa msblaiq msupu utux rudan. Kiya ka kiya ni, saw ka ini angal tunux pais ka snaw, ini kla tminun ni miri ka qrijil/kuyuh, ini tduwa muda hakaw utux uri, sqada dha yayung ni wada asi uqi kmalang/karang hiya. Kiya ni, eiyux saw uda hakaw utux, snaw o asi ka musa mangal tunux pais, qrijil/kuyuh o asi ka mkla balay tminun ni miri. Rmngaw ka rudan ta duri, iya hmuc(t) tmiyu hakaw utux, yasa hmuc(t) ta tmiyu do o mha mhupung ka tduling baga ta da.
== Hakaw Utux (靈橋) ==
Hakaw Utux rudan Truku sbiyaw o dmudug bi lqain dha. Utux rudan ta o gaga tmaga tnan sipaw pusu hiya.ssupu dhyaan ana bitaq knuwan. Saw nii ka rmngaw baki ni payi mu. Mhuqil ka seejiq o utux na ga asi muda hakaw utux bitaq ta utux hiya. Snaw Truku o asi ka murug gaya, mnangal tunux pais, kmlawa alang ni kmlawa sapah. Kuyuh Truku o asi ka murug gaya, mkla tminun smparu snaw smkingal lnglungan ni kmlawa sapah. Saw nii ka snaw ni kuyuh ga kika mtduwa muda hakaw utux. muda ta siida o trima baga kasi sa "ras" msa mhnang ni sriyu ka dara.saw nii ka seejiq o kika mtduwa mtaril hakaw utux. Dhuq sipaw mseupu utux rudan. Nasi ini sriyu dara ka baga seejiq Truku o ini dhuq maaTruku ka euda dha, kiya ni emptucing paah Hakaw Utux ni uqan karang ayu paru. Kiya do snaw o asi ka musa mangal tunux pais, kuyuh o asi ka mkla tminun ni miri uuda dha utux babaw mhuqil. Duri o "ini tduwa cyuun ka hakaw utux, skpudung tiuling baga," msa ka kari rudan. mangal tunux pais ni mkla tminun ni miri ka snaw ni kuyuh balay bi niqan embanah msa ka utux o mdrumut bi ga seejiq nii.kiya ka duwa hakaw utux. mnangal tunux pais mlukus embanah ka Mgay Bari .mdka miri hwinuk ni ptasan dqras. hakaw utux ni ptasan dqras patas dka bi hakaw msa. hakaw utux ni mlukus embanah mdka msa ka kari rudan.. Hakaw utux kika bhragun kndsan Truku. ptasan dqras ni lukus embanah dowriq mlngu hakaw. Paah kari rudan hakaw utux, mggaluk hi ka btasan dqras ni lnnamu dowriq qabang o mggaluk lnlungan utux rudan uri<ref>鐘王秀娟. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.</ref>.
Rudan Truku sbiyaw o dmudug bi rmngaw lqian dha. “mhuqil” ka seejiq o utux na ga asi ka muda ptrima baga pusu Hakaw Utux hiya. Kiya o qulung mnangal tunux pais ka snaw ni mkla bi tminun ni miri ka kuyuh ga, muda ptrima baga siida, “ras” asi ksa sriyu paah hiqur baga dha ka dara. Saw nii seejiq o pdaun na Hakaw Utux ni mowsa tblaiq mniq tuxan. Kiya ka kiya ni ini angal tunux pais ka snaw, ini kla tminun ni miri ka kuyuh o, ini pdai Hakaw Utux uri. Psaun na yayung truma ni uqun Karang hiya, msa. Kiya do snaw o asi ka musa mangal tunux pais, Kuyuh o asi ka mkla tminun ni miri uuda dha Hakaw Utux babaw mhuqil. Duri o ini tduwa ciyuun ka Hakaw Utux, skpudung tluling baga msa ka kari rudan.<ref>金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.</ref>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
sxsl0ynnb2z0yg9jitia5lg2o2ee1rp
Hako utux
0
459
56505
25267
2021-03-22T10:21:02Z
Iyumu
191
/* Hako utux(彩虹橋) */
56505
wikitext
text/x-wiki
== Hako utux(彩虹橋) ==
Rudan ta ita [[seediq]] cbeyo, sseru daha riyung laqi klaali ka kari nii “mhuqil ka
seediq ciida di ge, asi ka moda trima baga qsiya berih hako utux.” mesa.
Kiya nii asi ka qulung moda mangal tunux pais ka rseno ma, asi ka mkela riyung tminun miri ka
mqedil.
Moda trima baga ciida, asi ka sdara hiqur baga na, so nii, so ka ini angal tunux
pais ka rseno ma, ini kela tminun miri ka mqedil, uxe mooda hako utux duri, sqada daha yayung ma, wada asi uqi karang ka heya.
Kiya nii, eyux so moda hako utux,
rseno ge asi ka musa mangal tunux pais, mqedil ge asi ka mkela ba tminun miri.
Rmengo ka rudan ta duri, iya mhemuc tmiyu hako utux, netun ta mhemuc tmiyu
de, maha mbiki ka tiyu su baga denu mesa.
[[Snakun:Tgdaya]]
pdmmgfvcoojurgosvb7n674eapx9rnc
Halusipun
0
460
100473
56504
2023-10-06T00:14:47Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100473
wikitext
text/x-wiki
= Halusipun(筆石部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Sinyisyang ka [[alang]] Halusipun.
46 sapah ka kneegu na sapah, 128 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 40% niqan 51 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 60% niqan 77 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 38%, Amis 1%, Cou 2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
n2t44fgxi7nzynjonbzszl7zyiskgz9
Hamad bin Isa bin Salman Al Khalifa
0
461
104152
73614
2024-07-06T16:02:06Z
U. Boya
2117
Hamad bin Isa Al Khalifa(哈邁德·本·伊薩·本·薩勒曼·阿勒哈利法), kngkawas 2016
104152
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Hamad bin Isa Al Khalifa April 2016.jpg|thumb|Hamad bin Isa Al Khalifa(哈邁德·本·伊薩·本·薩勒曼·阿勒哈利法), kngkawas 2016|alt=Hamad bin Isa Al Khalifa April 2016.jpg]]
= Hamad bin Isa bin Salman Al Khalifa (哈邁德·本·伊薩·本·薩勒曼·阿勒哈利法) =
Mntucing hngkawas 1950 idas 1 jiyax 28 ka Hamad bin Isa bin Salman Al Khalifa ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Bahrain]] ta sayang o kiya ka Hamad bin Isa bin Salman Al Khalifa, pnaah hngkawas 1999 idas 3 jiyax 6 pnrajing kmlawa klwaan.
Seho Hamayto.Pun.Isa.Pun.Sroman.Aroharihwa(kari Arapo:الشيخ حمد بن عيسى بن سلمان آل خليفة,Knkawas1950 idas 1 ali 28-), KCMG we heya ka kowang saya ka Paring wangko(prading kndalax knkawas 2002). Heya we laqi na berah Paring wangko ka Aymiar-isa.Pun.Saroman.Aroharihwa, knkawas 1999, mhuqil ka tama na, ma, heya ka rmirih mgAymir, kndalax knkawas 2002 de, pryuxun na mesa kowang di.
== Kndusan na ==
=== Sriso ===
Hamayto nii ge, knkawas 1950 idas 1 ali 28 we, mntuting quri hunac na tunux alang Maynamay ka Rihuwa. Riso hari de, malix muuyas sapah pyasan Raysu kawcong nInko-cencyaw. Bobo na, musa muuyas Hwancya-cunsu seyen nInko ka Santohosuto ma, musa muuyas cunsu-seyen nDame ka Raywunwosupaw dungan. Meyah alang de, pheyu supi nParing-kwohwangcin ka Hamayto. Knkawas 1964, tama na ge, heya ka mpstange mmaha kowang, bobo na de, heya ka mpdudul ucwang-putwe nParing. Knkawas 1971, wada na pdlaxan ka qlhangan Inkwo ma, turi di, Hamayto de kwohwang-tacun ka heya.
== Qmlahang ==
Knkawas 1999 idas 3 ali 6, wada mhuqil tama na Hamayto ka Isa-Aymiar, ma, Hamayto ka smriyux tloong tloongan kwowang, heya ka tgdaha kwowang nParing-kwo, ma, heya na ka tgbaro bale mdudul Paring kwohwang-cun ma, mpdudul supi bale.
Heya ka tloong tloongan kwowang de, lmutuc naq qqlahang na ka Hamayto kwowang, kika qtaan ka ndaan na qmlahang. Hamayto nii ge, egu bale qpryuxan na ka cencu-ringyu, kana so snuwa ka qnnaqah na kesun cencuhwan, biqun na beyax psgao pheyu qbsuran ka mqedil, ma, pooda yihwe-senci. Snuwa na qnnaqah kesun taso we, qrasun riyung laalang ka Hamayto, knryuxan na kesun “ rencen riso-sing suci ”.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
nt9966758pv3uypgnz4csk9ng5ss0af
Hanbizan
0
462
100474
80176
2023-10-06T00:14:49Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100474
wikitext
text/x-wiki
= Hanbizan (涵碧蘭部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Sinyisyang ka [[alang]] Hanbizan.
74 sapah ka kneegu na sapah, 245 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 64% niqan 158 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 36% niqan 87 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 64%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
di7htvr2gdq67oyh2eh6bwyk5w3pt1s
Hangan alang nniqan tnpusu mi tnhdilan 3ST-Sediq/Seediq/Seejiq Nation
0
463
56502
25291
2021-03-22T10:20:24Z
Iyumu
191
56502
wikitext
text/x-wiki
'''Hangan alang nniqan tnpusu mi tnhdilan 3ST-Sediq/Seediq/Seejiq Nation'''
'''當代3ST民族(賽德克族)祖居地與移居地部落分佈狀態'''
2007/1/10; 2019/1/12修訂 Sediq 作者:Watan Diro(瓦旦吉洛)
1. Alang Sediq Toda(賽德克族都達人部落):
(1) Alang Ungu/Cnuwil/Snuwil(史努櫻部落/春陽村)
(2) Knkingal cida alang(各個子部落):
Alang Kdasuc(歌達束次部落)~
1Tnbarah(德恩巴拉赫部落/第一班)
2Ayu(阿尤部落/第一班;天主教會所在地)
Alang Ungu(屋努部落)~
3Alang Plngebung(波樂呢布鞥部落/第二班)
4Alang Rukudaya(鹿谷達雅部落/第三班)
5Alang Rucaw(鹿沼部落/第四班)
6Alang Tbabaw(德巴堡部落)
(3) Alang Drodux(德羅杜夫部落)~
(4) Alang Rukudaya(鹿谷達雅部落)~(大同村碧湖部落)
(5) Alang Toda(都達部落/都達村):
1Alang Tnbarah(德恩巴拉赫部落)
2Alang Ayu(阿尤部落)
3Alang Plngebung(波樂呢布鞥部落)
4Alang Rucaw(鹿沼部落)
5Alang Tbabaw(德巴堡部落)
(6) Alang Rukudaya(鹿谷達雅部落)
(7) Alang Tntana(德恩大納部落/大同村高峰部落)
2. Alang Seediq Tgdaya(賽德克族德固達雅人部落):
(1) Paran(巴蘭部落/大同村霧社)
(2) Tongan/Strengan(東岸/賜得磊安/南豐村):
1Alang Bhebe(北黑給部落/下天主堂)
2Alang Loyan(洛亞恩部落/上天主堂)
3Alang Tugebil(度給必樂部落)
4Alang Iyu(伊尤部落/南山溪)
(3) 互助村:1Alang Gluban(谷路邦部落/川中島/清流部落)
2Alang Nakahara(中原部落)
3Alang Baysuing (梅子林部落)
3. Alang Seejiq [[Truku]](賽德克族德路固人部落):
(1)Alang Truku(德鹿谷部落)
合作村:1Alang Busi(卜溪部落)
2Alang Sadu(莎都部落)
3Alang Truwan(德鹿灣部落)
(2)Alang Buwarung(布瓦隆部落/精英村盧山部落)
(3)Alang Pulan(親愛村:布蘭部落/松林部落)
當代移居地-花蓮賽德克族人分佈部落:
1.Alang Bsuring(秀林鄉):
2.Alang Rubas/Murisaka(萬榮鄉):
Alang Tngahan(大加汗部落/明利村第7鄰)~
Alang Seediq Tgdaya(賽德克族德固達雅人部落).
3.Alang Miyamay(吉安鄉):
4.卓溪鄉:Alang Blheyngun(崙山部落/崙山村)~
Alang Sediq Toda(賽德克族都達部落).
5.Alang Tawsay(道賽部落)Yama Sato(山里部落;立山村) ~
Alang Sediq Toda(賽德克族都達人).
6.玉里鎮:Pingting(坪頂部落)~
Alang Sediq Toda(賽德克族都達部落).
Sediq Tnhdilan Sediq Toda(宜蘭賽德克族都達人分佈部落):
南澳鄉:Alang Ryayung(澳花部落),
Alang Kingyang(金洋部落).
大同鄉:Alang Pyanan(南山部落),
Alang Lmuwan(茂安部落).
rj2eda4rojb9etvaaw795ks46kekert
Hans-Adam II
0
464
104150
104149
2024-07-06T15:55:51Z
U. Boya
2117
/* Hans-Adam II (漢斯·亞當二世) */
104150
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Ιωάννης Αδάμ Β΄ του Λίχτενσταϊν.jpg|thumb|Hans-Adam II(漢斯·亞當二世), kngkawas 2013|alt=Ιωάννης Αδάμ Β΄ του Λίχτενσταϊν.jpg]]
= Hans-Adam II(漢斯·亞當二世) =
Mntucing hngkawas 1945 idas 2 jiyax 14 ka Hans-Adam II ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Liechtenstein]] ta sayang o kiya ka Hans-Adam II, pnaah hngkawas 1989 idas 11 jiyax 13 pnrajing kmlawa klwaan.
'''Hans Adam II Cinwang Bukung''' (Hans-Adam II, kana hangan: Johannes "Hans" Adam Ferdinand Aloys Josef Maria Marko d'Aviano Pius; hangan seyhu: Hans Adam II von and zu Liechtenstein, hangan hniwan: HSH The Prince of Liechtenstein, knkana hangan hnyuwan: splawa Fürst von und zu Liechtenstein, Duke von Troppau und Jägerndorf, Count zu Rietberg, kngkawas 1945 idas 2 diyax 14-), Tukcka O Co qnlhangan Liechtenstein weynso, kiya ka laqi qbsuran Franz Joseph II (kngkawas 1906-1989) mi tuhuy qridin niya Georgiana Wilczek. Hans Adam II pa mntuting Switzerland Zurich, laqi cida daw wada phyuwan mpBukung, kiya ka Wangs sediq mpqlahang jaysang niya. Kngkawas 1984 idas 8 prading rmirih tama niya Josef II qmlahang qnlhangan. Kngkawas 1989 idas 11 diyax 13 cida wada mrdang ka Josef II, mntna diyax, '''Hans Adam II''' ka pusa kari rm irih mBukung, hangan pnsdhuwan ka '''Hans Adam II.''' Nasi ini spuwi ka Cyawcong pa, '''Hans Adam II''' ka Oco murux mndungus bay niqan biyax niya Cyuncu, kiya ka mnnniqan balay snbliqan dmuwi Cyuncu. Kngkawas 2003 muda mntxan kongto, muda psdhu ya muda pkrana biyax niya. '''Hans Adam II''' u muda psicu nasi ini pnlngu lnglungan niya ka ndanan daw, musa thdil nganguc Liechtenstein, kiya mi musa mniq Austria. Kiya u wada mdhu balay pkrana ka biyax niya '''Hans Adam II.''' Kngkawas 2012 quri so ya klihun ka biyax Cinwang na kongto pa wada hbaraw balay ka ini sruwa uri. ''' '''
== Llaqi niya 子嗣 ==
'''Hans Adam II''' tuhuy Cinwanghuy qridin niya Marie Aglaë, Countess Kinsky von Wchinitz und Tettau mniq kngkawas 1967 idas 7 diyax 30 wada msturung mi msdungus, niqan 4 laqi dha:
· Alois mpBukung, kngkawas 1968 idas 6 diyax 11 mntuting Switzerland Zurich, kngkawas 2004 cida alaw '''Hans Adam II''' iyux mpmalax Bukung mi mpSecng; qridin niya ka Pakriya na Sohuy kongcu (kngkawas 1967 idas 10 diyax 28 mntuting Doicu Munich) ddha dha u mniq kngkawas 1993 idas 7 diyax 3 mniq Vaduz msturung.
· Maximilian Nikolaus Maria Wangc, kngkawas 1969 idas 5 diyax 16 mntuting Switzerland St Gallen, qridin niya ka Angela Gisele Brown (kngkawas 1958 idas 2 diyax 3 mntuting Panama Bocas del Toro), ddha dha u mniq kngkawas 2000 idas 1 msturung.
· Constantin Ferdinand Maria Wangc, kngkawas 1972 idas 3 diyax 15 mntuting Switzerland St Gallen, qridin niya ka Marie Gabriele Franciska Countess Kálnoky de Köröspatak (kngkawas 1975 idas 7 diyax 16 mntuting Austria Graz), ddha dha u mniq kngkawas 1999 idas 7 msturung.
· Tatjana Nora Maria Kongcu, kngkawas 1973 idas 4 diyax 10 mntuting Switzerland St. Gallen, snaw niya ka Philipp von Lattorf, kngkawas 1968 idas 3 diyax 25 tntuting Austria Graz, ddha dha u mniq kngkawas 1999 idas 6 diyax 5 msturung.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Hlitan na Watan Diro
6ql4znu2xsimqt2h91ljjkfyw6acxr3
Harald V of Norway
0
465
95184
85788
2023-02-10T22:44:29Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q57287]]
95184
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:H.M. Kong Harald taler (10308347696)- edit.jpg|thumb|H.M. Kong Harald taler (10308347696)- edit (哈拉爾五世)|alt=H.M. Kong Harald taler (10308347696)- edit.jpg]]
= Harald V of Norway (哈拉爾五世) =
Mntucing hngkawas 1937 idas 2 jiyax 21 ka Harald V ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Norway]] ta sayang o kiya ka Harald V, pnaah hngkawas 1991 idas 1 jiyax 17 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
qmatznqs5261vzabvi6rffikojln430
Harawan
0
466
100475
82831
2023-10-06T00:14:53Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100475
wikitext
text/x-wiki
= Harawan(哈拉灣部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka [[alang]] Harawan.
203 sapah ka kneegu na sapah, 519 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 501 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 18 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis88%, ni rahuq na o8%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Qntaan seejiq Pingpu ma saw qapan ka ddgiyaq hini, thnganan「Harawan」, kika kndadax hnang Harwan ka hangan alang hini.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Skanki alang Yu-ri Re-he-ri.
== Gasuc(範圍) ==
Gaga hunac siyaw yayung Syo-ku-jwan na yayung Re-he.
== Ti-ri lnglingay(地理環境) ==
Breenux.
== Pusu klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Amis.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Amis, Tlu ni kari Khilang.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro ni Teyenskiyo.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Nniqan dha hini o kika Cing-tay Pu-s-ke Ping-pu-se na seejiq ga nniqun dha, qnita seejiq Ping-pu o ma saw tnddgiyaq bi ka hini, kika thnganan dha 「Harawan」, hngak Klmukan o 「Siya-raw-wan」msa. Pnatas dha mniq Cing-mwo ni hana miyah ka seejiq Nihung, pntasan dha o niqan saw「A-raw-yuan」,「Siya-raw-wan」,「Ta-c-wan」.
Nniqan hini seejiq Amis o kika bukuy bi Cing-mwo kndadax nsgan Jwey-swey yayung Hung-yey na 「alang Ulay」(Koyo)lutuc tnhjil hini, nniqun dha sbiyaw o siyaw daya kika yayung Re-he ka seuxal han, thnganan 「Amisan」【dungus kari nii o kika mniq siyaw daya kika yayung Re-he ka alang nii 】,bukuy hari duri o niqan duma seejiq tnhjilan hunac yayung Re-he nniqun, lutuc djiyun kika hangan alang seejiq Ping-pu, thnganan alang「Siya-raw-se」, hici do daya na seejiq alang nhdu pprngaw do kmseupu hunac na alang pstuhuy, seupu dmudul kingal qbsuran alang, kika alang 「Siya-raw-wan」.
Dhuq bukuy hngkwasan 1937 do, sneguk kmlawa Skanki stduuy Ciyey-cwang-c(ktna hari saw Syang, ceng,s sayang)bukuy do, nniqan hini o kika priyux hangan「Rwo-he」. Mniq bukuy hngkwasan 1945 do, pnryuxan Re-he-ri ka kmlawa Kwo-min ceng-fu, kika priyux hangan Re-he dungan alang nii, pusu bi seejiq nniqan alang sayang o Halawan na hngak kari, kiya ni thangan dha「Harawan」. Min-kwo hngkwasan 57 siida(1968)mnuda saw paru bi sunug.
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
7tgsvtqyk880nfsdfr50p04zbbtedbb
Harung
0
467
56500
25326
2021-03-22T10:19:32Z
Iyumu
191
/* Qhuni trabus/ Harung/ Qhuni trabus(台灣五葉松) */
56500
wikitext
text/x-wiki
= Qhuni trabus/ Harung/ Qhuni trabus(台灣五葉松) =
Msama bay beyhing hnyuwan na ka harung nii, pusu balay qumi ka wasaw na, kingal bkuwan niqan rima qumi wasaw, kiya u kluwan psdhu Taywan hini, mniq mdakil ckck mi daya Taywan.↵
[[Patas bntasan:南投縣信義鄉 東埔山登山步道 - panoramio (9).jpg|thumb|File:南投縣信義鄉 東埔山登山步道 - panoramio (9).jpg-南投縣信義鄉 東埔山登山步道-Qhuni trabus/ Harung/ Qhuni trabus(台灣五葉松)]]
Ita Sediq ddiyun dha slmuun qhuni qtinuh, qnabin, uruc hakaw, qqiya sapah, rudu puting, mi slmuwan lblak, adaw ka niqan bay wluq, mniq cbiyaw cida, ita Sediq psqliyan dha smalu emu qhuni thuun puniq, prdax puniq, hruun dha qmpah kman.
↵ Cnduray nii daw, hbaraw bay ita Sediq ngalan dha ka wasaw na, sbtun na slmuwan wluq [[wasaw]] qumi harung, sun dha mahan qqiya miyah mimah, kiya uri u musa ta mksa dwiyaq muduh wawa ciida pmuman psaun wasaw harung nii, spuwan dha hmanguc; niqan uri mangal burah wasaw na sqmasan sinaw, mbahang kari u, ptduwa pkmalu mssiyaq; uxay uri u mbahang ita Sediq enchaya rmngaw, mniq sdalih pusu wamil na, mhru kluwan dhung, ngalan ta buhuway na bunga harung(tduwa uqun mi mnihur sknxan na) sbriyun sediq Tmukan, smluun dha iyu nglun na psbiyax hiyi.↵
[[Snakun:Truku]]
4xjiayi89bj3qotj91wbsqqbc6sis0g
Haruq Nawi
0
468
56499
25345
2021-03-22T10:19:07Z
Iyumu
191
56499
wikitext
text/x-wiki
Haruq Nawi 哈簍克 納威
Niqan kingal [[alang]] Huhus sun, seejiq hiya o niqan kingal ka Haruq Nawi ksun, hiya o suyang bi seejiq, mslagun niqan bi gnealu na. Kana alang o smparu bi hyaan ni bhangan dha kari uri, kiya ni ngalan dha pusu bukung alang Truku mkSiyaw hini. 1895 hngkawas siida Nihung ka miyah kmlawa Taywang, lnsat Nihung o qmita seejiq bi ka wauwa Truku do, hmtun dha qmraq ni sliqun dha, ksun dha haya pqsiqa ka wauwa Truku,embahang saw nii ka Haruq Nawi do nhari muda mlawa seejiq nimssli empprngaw,huya ta ksun ka knsat Nihung,aji dha euda duri smeeliq wauwa Truku.Niqan kingal jiyax eduwa hi duri musa gmeeguysmeeliq wauwa Truku ka knsat,kiya ni pssli risaw Truku mkSiyaw ka Haruq Nawi,saan dha tmlibu ka sapah knsat ni dha phqilun kana. Embahang nii ka thowlang knlwaan Nihung do mskluwi balay.Kiya ni smiyuk peadas patas thowlang mklawa Taywang ni rmngaw“Kmlawa namu seejiq tnpusu Taywang o asi namu ka pllayun mkla ka gaya seejiq tnpusu, aji ta sstrung quri dhyaan.”
== pnyahan kari ==
Jiru Haruq,2013,口述
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
q55e2hf1xsaf5v1xodskl42tm5dgxxl
Hashim Thaçi
0
469
84658
84657
2021-12-26T09:54:21Z
163.22.179.254
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
84658
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Hashim Thaçi, 2012.jpg|thumb|Hashim Thaçi, 2012 (哈希姆·薩奇)|alt=Hashim Thaçi, 2012.jpg]]
= Hashim Thaçi (哈希姆·薩奇) =
Mntucing hngkawas 1968 idas 4 jiyax 24 ka Hashim Thaçi ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Kosovo]] ta sayang o kiya ka Hashim Thaçi, pnaah hngkawas 2016 idas 4 jiyax 7 pnrajing kmlawa klwaan.
= '''Hasimi Taci('''哈希姆'''·'''薩奇) =
'''Hasim Taci''' (Kari Albania: Hashim Thaçi, kari Serbia: Hašim Tači, kngkawas 1968 idas 4 diyax 24-), Kosovo seyjicya, brah soto Kosovo, kiya uri u ntumal brah Yugoslavia Kosovo Dukuricu Undo niya. Kiya ka Kosovo dukuricu na Bukung Kosovo Mincu Tang mi sediq Albania dmudul na brah Kosovo Heytay Pnltadan mpdudul niya. '''Hasim Taci''' u mniq kngkkawas 1990 pnrdingan u mnuyas Pyasan Tubeyhing Prishtina cida, kiya ka hantay Serbia Congyang Seyhu na cicin laqi muyas. '''Hasim Taci''' u mniq kngkawas 1993 tumal mniq Switzerland Zuric na Kosovo llutuc Albania seyji undo, kiya mi pssli Kosovo Hedytay Pnltadan, dmudul spuda biyax mcbu meysa dukuricu Kosovo. Bukuy daw ini dhuq 1 kngkawas ka kcka diyax wada qmlahang tuhunac Serbia hbaraw sediq Albania ka mnou Sng 1/4 dxral niya nniqan. Kngkawas 1997 idas 7, Prishtina cida, Prishtina (Sotu Kosovo saya) tihwang hoying ini dhuq muda pcahu '''Hasim Taci''' niqan spngan pnchuwan 10 knkawas, tnyuwan cumi ka ‘Muda Dmudul Smicu Cuyi’, kiya daw spuda Serbia ka tnpusu Tuhunac Ryeynmong heytay mi keysacu muru pnrngawan knkana lnlingay qnlhangan qm raq '''Hasim Taci'''. Babaw niya daw '''Hasim Taci''' dmudul Kosowo Heytay Pnltada tnumal kngkawas 1999 na Mccbu Kosovo. Mnhdu mccbu daw UN u snkaul tpaytwan drunanmlahang Kosovo, '''Hasim Taci''' daw wada psdhu phiyu Kosovo Mincu Tang. Pnuda mccbu mi wada knbsyaqan kngkawas muda mbiyax muda meysa daw, '''Hasim Taci''' na mnKosovo seyhu pa hiti balay daw wada mniq kngkawas 2008 idas 2 diyax 17 mdhu balay pkla kari ptalax Serbia dukuricu, dukuricu dhuq saya wada srwanan knkana qnlhangan Omong mi ssiyaw qnlhangan Albania ka smruwa uri.
== Kngkawas 2007 Kosowo Gikay seyngkyo (2007年科索沃議會選舉) ==
Mniq kngkawas 2007 idas 11 diyax 17 muda kcka Kngkawas 2007 Kosovo Gikay Seyngkyo cida, wada mangal 35% hyo niya ka hantay Tang Kosovo Mincu Tang dndulan dmudul '''Hasim Taci''', smatang musa mniq gikay tu1 knbeyhing Tang, kiya mi ccngtang Kosovo Mincu Ryeynmong u wana balay 22% ka mnnangal dha hyo. '''Hasim Taci q'''ulung balay mptuhuy Kosovo Mincu Ryeynmong mpsupu muda pssli ryeynho seyhu, kiya mi '''Hasim Taci''' u muda mpcongri nbabaw niya ka hiya. Kiya mi mtbiyax balay dukuricu ka '''Hasim Taci''' u wada pusa kari, qulung phyuwan congri ka hiya pa, nasi Amirika, Russia mi O Co Ryeymong ka nmdudul uuda Kosovo pprngawan u ini dhqi psbalay, hiya u mpniq nhdanan diyax idas 12 diyax 10 daw, kasi uuda pkla kari dukuricu. Kngkawas 2008 idas 1 diyax 8, '''Hasim Taci''' pa balay bay muda tumal pnsung seyngkyo Kosovo Congri. '''Hasim Taci''' u 85 hyo mi 22 hyo wada mbiyax ka '''Hasim Taci''', wada mbiyax mangal Kosovo burah Congri ka '''Hasim Taci''', idas 1 diyax 9, '''Hasim Taci''' balay bay muda qmpah Congri Kosovo.
== Pkla kari dukuricu(宣布獨立) ==
Mniq diyax tndxral hiya kngkawas 2008 idas 2 diyax 17 babaw cka hidaw 3 ji, '''Hasim Taci''' u mniq Kosovo Gikay dmudul kcka tukubeycu kaygi cida Kari Dukuricu Kosovo”. Pnkla kari niyi u pkla Kosovo ka ‘Mincu, Mbabaw Dxral, Kiya mi Knou Kluwanan Minjoku’ na qnlhangan, kiya mi muda smdhu kari kasi ka muda knkana tblayaq smmalu phiyu malu pnluban tuhuy ssiyaw qnlhangan Serbia uri, muda snrnu Serbia u ‘Mnrbuq Mi Kndux Ka Rikisi, Qqpahan Smbari, Ppwaluk Syakay’ kiya u musa mbiyax balay lmutuc pkrana pnluban dha niyi. Babaw niya daw Gikay u muda pyawcwey, babaw cka hidaw 3ji 49pung ka wada muda “Pnkla Kari Dukuricu Kosovo”; hiti dawmniq 3ji 53pung knkana kwohuy giying u uka pnrngawan wada mnhdu psdhuq matas “Pnkla Kari Dukuricu Kosovo”. '''Hasim Taci''' u u wada nanaq mdhu balay babaw dukuricu Kosovo daw mwaya balay Congri Kosovo.
Kngkawas 2008 idas 6 diyax 6, 1 cuko dmuwi puniq meycu cnbu Prishtina Sosyang kwanti, smatang phuqil '''Hasim Taci''' mi ini pndungus.
Kngkawas 2011 idas 2 diyax 22, '''Hasim Taci''' u wada mbiyax mangal Congri Kosovo dungan. Kngkawas 2016 idas 4 diyax 7 '''Hasim Taci''' pa wada psdhuwan phiyu Soto Kosovo.
Kngkawas 2020 idas 6 diyax 24, congpu u wa mniq Netherlands Hague na Kwoci Tukubeycu Pankongs pkla kari kokosyo d'''Hasim''' Keysakuwan '''Taci''' mi tnhiqan niya, Kwoci Tukubeycu Keysakuwan Pankongs u tmiyu dsediq niyi pa mniq kngkawas 1998 dhuq 1999 iyax cida snquri Serbia joku, sediq Romu, Kosovo llutuc Albania seyji ini pntna qnita niya u muda mqnaqah cumi mccbu mi cumi smliq pnwaya sediq, wada muda dalih 100ka ndanan dha pphuqil sediq. Idas 11 diyax 5, '''Hasim Taci''' u malix qpahun niya Soto Kosovo.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
jfumztp6ubax8lgm6a4vydg8j7aobxo
Hassan Rouhani
0
470
104151
85562
2024-07-06T15:58:32Z
U. Boya
2117
Hassan Rouhani(哈桑·羅哈尼), kngkawas 2013
104151
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Hassan Rouhani.jpg|thumb|Hassan Rouhani(哈桑·羅哈尼), kngkawas 2013|alt=Hassan Rouhani.jpg]]
= Hassan Rouhani (哈桑·羅哈尼) =
Mntucing hngkawas 1992 idas 8 jiyax 1 ka Hassan Rouhani ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Iran]] ta sayang o kiya ka Hassan Rouhani, pnaah hngkawas 2013 idas 8 jiyax 4 pnrajing kmlawa klwaan.
= Hassan Rouhani (哈桑·羅哈尼) =
'''Hassan Rouhani''' (kari Persia: حسن روحانی, kngkawas 1948 idas 11 diyax 12-), Iran seyji cya, waycyaw cya, mnngalan Iran sosi tanpan dayhyo. Pusu kari srngaw dha ka kari Persia. Mniq kngkawas 2013 idas 6 diyax 14 na kngkawas 2013 kcka seyngkyo Soto cida mbiyax mangal Soto Iran, idas 8 diyax 3 ka psdhuwan phiyu Soto. Kngkawas 2017 idas 5 diyax 20 wada mndungus lmutuc mangal Soto dungan.
== Kndusan (生平) ==
Kngkawas 1948 idas 11 cida '''Hassan Rouhani''' u mntuting Semnan Sng Sorkheh Su, mnniq Semnan Singgakuying mi Qum Singgakuying muyas smluhay waya Islam, kiya ka brah tunux bukung Khomeni na mdhu bay mpsnul niya, msmpusal wada sqraq sapah kung. Kngkawas 1980 dhuq kngkawas 2000 ngalan gying Islam Gikay.
== Tubrah niya seyji (早期政治) ==
Kngkawas 1989 dhuq kngkawas 2005, '''Hassan Rouhani''' u ngalan Knbaraw Balay Qnlhangan Anjeyng Yingkay Misu, kngkawas 2000 prading ngalan Iran Seymung Kaygi cngweyn. Kngkawas 2003 dhuq kngkawas 2005 mniq Khatami ngalan Soto iyax cida, '''Hassan Rouhani''' ka ngalan Iran sosi tanpan dayhyo, tuhuy Ingkoku, France mi Doicu snquri psangay Yo Nongswo wada smhdu kari.
== Soto (總統) ==
Kngkawas 2013 idas 4 diyax 11 cida, '''Hassan Rouhani''' pa pkla kari tumal seyngkyo Soto. Brah ini uuda seyngkyo knbeyhing han pa Knpriyux Pay taxa bay hosweynjn Afurey u wada kasi alix mpseyngkyo, '''Hassan Rouhani''' u wada mspriyux meytaq Knpriyux Paya, hiya u wada mangal dnkuhan Hatami mi Rahusangcyani. Mniq kcka 6 Soto hosweynjn u niqan 5 hiyi ka mkray pawso pay, '''Hassan Rouhani''' Dmudul mndungus seyji mi keyjay cngce, tuhuy txtaxa u ppwaluk knmalu pnluban kana. Wada rmngaw ka hiya psli phiyu kingal ‘Htngayan Knkla mi Sntangan’ na seyhu, tuhuy qnlangan syakay phiyu mdhu bay pnluban, so ini dayi pcahu mi mlih ka ka ndanan pcahu.
Kngkawas 2013 idas 6 diyax 15, Iran Neycngpu pjla ndanan seyngkyo, knkana hyo seyngkyo u 36,704,156, wada mbiyax mangal 18,613,329 hyo ka '''Hassan Rouhani''', wada dmka dnkuhan mi mndungus mangal burah sndhuwan Soto, ana ini uda mntu2 seyngkyo, kiya mi pusu balay pnsung hiya ka Mohammad Bagher Ghalibaf pa wana balay 6,077,292 hyo ka mnangal niya. Idas 8 diyax 3 cida, Iran tubaraw bukung Khamenei mdhu bay pkla kari hniwan niya Soto ka '''Hassan Rouhani,''' '''Hassan Rouhani''' u mniq idas 8 diyax 4 mniq Gikay psdhuwan phiyu, balay bay mdhu phyuwan tu11 Soto Iran. Idas 9 diyax 27, '''Hassan Rouhani''' u tuhuy Amirika Soto Barac Obama muda mn1 pprngaw qnawal, niyi ka Soto Amirika mi Iran snpeyyah pstuq pnluban mntxan balay mpprngaw, pprngawan dha kari u rnrnu quri uuda ho uri.
Kngkawas 2017 idas 4 diyax 14, '''Hassan Rouhani''' pkla kari mntxan tumal Soto seyngkyo dungan, mkmangal mntxan dungan. Idas 5 diyax 20, Iran Neycngpu ka muda pkla ndan seyngkyo, knkana hyo seyngkyo pa ya bay 40,000,000 hyo, '''Hassan Rouhani''' u wada mangal ya bay 23,000,000 hyo, wada mangal hmrinas dmka dnkuhan mi mndungus mbiyax mangal burah bnkuwan Soto dungan, ana ini mntu2 meytaq hyo.
Kngkawas 2019 idas 12 diyax 17, '''Hassan Rouhani''' u musa Malaysia tumal Kngkawas 2019 Kuala Lumpur Dudux Kay, tuhuy Malaysia Sosyang Tun Dr Mahathir bin Mohamad mniq Bangunan Perdana Putra Building mtqita dqras. Ddha dha u ya bay mnuda pprngaw kari 45 pungkang.
Kngkawas 2020 idas 7 diyax 18, '''Hassan Rouhani''' mniq sotu Tehran na neyge kaygi rmngaw, snpeyyah prru Narux Punu Brah Cyokoku Uhan (Narux COVID-19) pspuruq dhuq saya, spuwan u ya bay dhuq 2500 knbkiyan hiyi sediq Iran ka wada run narux niyi, so muda snbeyhing mita knbeyhing bay narux preuru Narux Punu Brah Cyokoku Uhan (Narux COVID-19) niyi. '''Hassan Rouhani''' u dmuwi Iran Weysngpu na burah keyngkyo, rmngaw mniq mkpiya idas niyi pa, ya bay musa 30 knbkiyan dhuq 3500 knbkiyan hiyi sediq ka muda prru Narux Punu Brah Cyokoku Uhan (Narux COVID-19) niyi, ya bay knhbrawan hiyi musa mniq byoying u ‘Nmk2 knhbrawan hiyi mnuda 150 diyax brah niya’. Seyhu Tehran uri u wada pkla burah pnwaya kmtur u muda 1 iyax sngayan diyax, kiya ka knkana hmtur pnsliyan slhayan snhiyan, hmkun ka sanan mniq sapah pyasan, sanan mihah kahuy, kcka sanan tmapaq qsiya, sanan ppulah mi sanan qmita ccamac uri.
== Neyke (內閣) ==
== Rikisi seyngkyo (選舉歷史) ==
{| class="wikitable"
|+[[Patas bntasan:Hassan Rouhani casting his vote for 2016 elections.jpg|縮圖|Rouhani casting his vote in the 2016 elections.]]
!'''Kngkawas'''
'''年分'''
!'''Mpseyngkyo niya'''
'''選舉人'''
!'''Mnangal hyo'''
'''得票'''
!'''%'''
!'''Tnbkuwan'''
'''排名'''
!'''Nmalan kari'''
'''註解'''
|-
|1980
|Gikay 議會
|19,017
|62.1
|'''1st'''
|Mbiyax 獲勝
|-
|1984
|Gikay 議會
|729,965
|58.3
|17th
|Mbiyax 獲勝
|-
|1988
|Gikay 議會
|▼ 412,895
|▼ 42.1
|
|Mbiyax 獲勝
|-
|1992
|Gikay 議會
|▲ 432,767
|▲ 47
|
|Mbiyax 獲勝
|-
|1996
|Gikay 議會
|▲ 465,440
|▼ 32.5
|
|Mbiyax 獲勝
|-
| rowspan="2" |2000
|Gikay 議會
|▲ 498,916
|▼ 17.02
|40th
|Ini baka 落敗
|-
|Seymung Gikay seyngkyo
專家議會選舉
Mnkcka seyngkyo
中途選舉
|120,819
|47.56
|'''1st'''
|Mbiyax 獲勝
|-
|2006
|Seymung Gikay seyngkyo
專家議會選舉
|844,190
|
|7th
|Mbiyax 獲勝
|-
|2013
|Soto 總統
|18,613,329
|50.88
|'''1st'''
|Mbiyax 獲勝
|-
|2016
|Seymung Gikay seyngkyo
專家議會選舉
|▲ 2,238,166
|▲ 49.72
|3rd
|Mbiyax 獲勝
|-
|2017
|Soto 總統
|▲ 23,636,652
|▲ 57.14
|'''1st'''
|Mbiyax 獲勝
|}
== Kndusan niya (私人生活) ==
'''Hassan Rouhani''' pa tama niya u Asatora Rouhani, sediq snbbari mnniq Iran Semnan Su na Bazaar, kiya mi bubu niya saya u wa mniq Semnan.
Kngkawas 1969, '''Hassan Rouhani''' u tuhuy Naemeh Rouhan msturung, niqan 2 laqi dha snaw mi 2 ka laqi dha qridin. Laqi niya qbsuran snaw u wada mniq kngkawas 1992 idas 4 jisacu mhuqil, kiya mi wada sdhuwan Tehran Su Habung Beyhst Cahra.
Uxay wana kari Persia, '''Hassan Rouhani''' pa mkla balay skari Ingkoku mi kari Arabia. Wada mangal Ingkoku Pyasan Tubeyhing Glasgow Calledonnian Horicu (PhD) Swey hakasey sweywey.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*· Hlitan na Watan Diro
6yu0lgt9tly6lshss7iq8srvvn2puof
Hbun
0
471
100476
95103
2023-10-06T00:15:00Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100476
wikitext
text/x-wiki
== Ngayan alang(部落名稱) ==
'''Alang Syayunping'''
= Hbun(霞雲坪部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Hbun.
69 sapah ka kneegu na sapah, 180 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 64% niqan 116 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 36% niqan 64 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal62%, ni rahuq na o3%.
== Thiyang alang(部落特色) ==
Kari Atayal ka hangan alang Habun nii, yasa llabang bi ka dxgal kika thnganan dha Ping.
Kesun daha Syayun srengo kari Tayal ka Hapen (Habun), ado gheti bale ka dheran,
kii kesun daha cubo knuglhangan.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nuysan Taw-yuan Fu-sing-cyu Ce-jen-ri.
== Klbangan(範圍) ==
Nniqan o gaga narac yayung Ta-han-si, daya sdalih dgiyaq Cyaw-pan-san, Nan-pin yayung Ta-han-si.
Meniq sipo tgnarac ruru Tahan, dgiyaq Peyiciawpan, ruru Nanping Tahan
== Kndkilan lnglingay(地理環境) ==
Siyaw yayung, knjisan mniq saw 280~380.
Dheran msratuc qyyayung, 280~380 koncu ka haypa.
== Pgkla ppanan(交通資訊) ==
Ppanan basu quri 『sngayan basu San-pa-rin』na basu Taw-yuan ni basu Cung-ri, dhuq Hbun do tucing basu.
Taapa mquri 『Sangparingcan』Tawyun keyun daka Congri keyun, mtuting Syayunping.
https://web.archive.org/web/20060520165149/http://www.taoyuan-life.net.tw/cgi-bin/ShowDBTable?key_name=sight_id&key_value=405813bb&wizard_id=leisure&page=40220fce&table=sight
== Tnealang seejiq(部落所屬族群) ==
Atayal.
== Skari(使用語言) ==
Kari Atayal ni kari Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Taw-cyaw.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Dungus kari Habun nii o kika 「Sbuc buji」, yayung Habun gaga mniq o asi mtmay yayung Ta-han, saw bi sbuc buji mslikaw bi ka yayung, kika thnganan dha hangan nii. Niqan kingal qnbhangan kari o Habun hini o yayung strngan msa. Brah mnrmuxan Tanah Tunux siida, sduuy breenux Habun ka nniqan dha, mniq hini phuma ana manu pnegalang, hngkwasan 1931(Caw-he hngkwasan 6) bukuy tnjiyal endaan Paran do, mnmuri thjilan alang Habun Qa-yo-ha-pen-se na qbsuran alang Batto-Nomin ka Keysacu Tanah Tunux, kiya ni thnganan dha Ha-pen-se. Yaasa malu balay ka elug ppanan dha rulu, kiya ni sayang do maa saan bi rmigaw seejiq nniqan hini da.
Kesun daha Hau ka Hapen duri, dungus na we「 cmebu 」ka Habun, mbeyah bale ka qsiya ruru Habun, ma mqluli ruru Tahan , mtena kesun cmebu budi knsriko ka qsiya ruru, kiya tnyanun daha.
Niqal kingal kari dungal, Pstrengan yyayung ka dungus na Habun mesa.
Prdingun spqlhangun Tanah Tunux ciida, Breenux Syayunping ka thrigan seediq tnalang.
Bobo Usesucien knkawas 1931(Cawhe knkawas 6) dige, tmabul yqeyaq ma mhuma paye hini.
Hirun na qbsuran alang Syayuncun Kayohapen se(Kayo-Habun) Batto-Nomin, stheruy na peeniq hini kana seediq tnalng ka kesacu Tanah Tunux. Kii kesun daha Hapense.
Ado leexan bale ptpaan rulu, ma malu bale sprigo mtheya ruing ma ttqiyan ka saya .
== Pgkla saan rmigaw/Kklaan sprigo(旅遊觀光資訊) ==
Pusu pnhyugan:
Ta-si, Jung-si hwa-yuan, C-hwu, A-mu-ping, Riyo-siya-ku
[http://www.taoyuan-life.net.tw/cgi-bin/ShowDBTable?key_name=sight_id&key_value http://www.taoyuan-life.net.tw/cgi-bin/ShowDBTable?key_name=sight_id&key_value=405813bb&wizard_id=leisure&page=40220fce&table=sigh]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* 復興鄉志 走讀桃園:https://web.archive.org/web/20120502154043/http://www2.tyccc.gov.tw/tyccc1/walktaiwan/client/intro18_c.htm
* Hlidan na Aking Puhuk(桂素芳).
[[Snakun:truku]]
os36xfk5veoredyf2m80y28wulfpkqv
Hbun-Qramay
0
472
100477
95101
2023-10-06T00:15:03Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100477
wikitext
text/x-wiki
= Hbun-Qramay(煤源部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Hbun-Qramay.
109 sapah ka kneegu na sapah, 386 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 359 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 27 hiyi koia.
== Thiyan alang(部落特色) ==
Dalih hari saw alang hini mniq mnrmuxan Tanah Tunux siida kika niqan ka knarig dha btunux Qwang da.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Sin-cu nsgan Cyeyn-s alang Sing-re.
== Klbangan(範圍) ==
Saw hari mniq 4km na hraan hidaw yayung Fu-ru.
== Kndkilan lnglingay(地理環境) ==
Sttu.
== Pgklaan ppanan(交通資訊) ==
Mgriq rulu: Dtuwa quri Sin-cu Ney-wan hiya, muda seng-taw 120 kika mtmay nsgan Cyeyn-s, mlutuc muda elug hini da kika qndhuq su Hbun-Qramay.
Basu:Tduwa su ppanan basu Sin-cu [Cu-tung-dgiyaq 85] mniq sngayan rulu basu Hbun-Qramay do tucing da.
== Tnealang seejiq(部落所屬族群) ==
Atayal.
== Skari(使用語言) ==
Kari Atayal ni Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Teyeyn-cu-cyaw.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Kndadax dgiyaq Ri-tung Nan-ri na alang Pa-s-se ka alang Hbun-Qramay, yasa giman dha bi ka saan qnpah qpahan, duma o nniqan ska dgiyaq hunac hraan hidaw yayung Fu-ru, kiya ni egu bi ka qqhuni Ti-ri, thnganan dha Ra-haw, duma o kika eniq sayang na alang Hbun-Qramay, seuxal han o tmhangan dha Pa-s, yasa paah Pa-s hiya tnhjilan.
== Pgklaan saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Nniqan saan rmigaw
◎Nniqan saan msangay Teyey-rin.
Gaga alang Sin-re hraan hidaw 2km ka Teyey-rin, nniqun Kwo-fang-pu seuxal ka hini, alax ka Kwo-cung do, kika sluun dha nniqan saan msangay ka seyhu nuysan Sin-cu, mnhdu phiyug ka nniqan msangay rulu, reyang-ting, nniqan saan mkan idaw siyaw yayung na rnaaw, ida malu bi musa mhrapas qsiya ka nsgan Cyeyn-s. (《尖石風情畫》2003,新竹縣尖石鄉公所出版)。
= '''Alang Meyen(煤源部落)''' =
Ngayan alang: Alang Meyen【Hbun-Oramay】
== Nniqan(所在位置) ==
Dheran kteetu ka Singcusiyen Ciyensusiyang Singrecun; mquri tnarac ruru Furu dehuk hari 4 kongri.
== Kluwan nYencuming(部落所屬族群) ==
Tayal
== Srengo daha kari (使用語言) ==
Kari Tayal daka plmukan
== Snhiyan(宗教信仰) ==
Tencuciyaw
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Llinge tnalang hini ge, mncmeyax btunux Kuang ka sqlhangun Tanah Tunux ciida.
Pneyah tghunac brenux Litongsan na Pasuse ka Alang Meyen.
Anu ka migin kmbgurah qpahan
Duma naq meniq quri tghunac hreyan hido cceka dgiyaq.
Kika egu bale pnhmaan qqhuni, kii kesun daha Rahaw; tguicil na we kesun daha alang Meyen ka saya.
Tnngayan daha Pasu ka kcbeyo, ado kndalax naq Pasu mtheruy hini.
== Patis pgklaun sprigo(旅遊觀光資訊) ==
=== Haan sprigo(觀光景點) ===
==== Sngayan Tering(鐵嶺休憩區) ====
Meniq mquri dehuk hari 2 Kongri hreyan hido Singrecun hiya ka Tering Kcbeyo we Citi pcaping Kuofanpu.
Wada ka supi di, wada na pslmeyun sprigo ma sngayan ka Sehu Singcusiyen.
Mhedu smalu sngayan rulu ma tatac tsaso ma kyyayun qqhuni ma nniqal ptloung mekan uuqun.
Malu ba haan kksaan ma mggulah qsiya ka Ciyensusiyang
(《Ciyensu Fongcinghuwa》2003, Pneyah Singcusiyen CiyensuSiyan kongsuo).
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Alang Meyen matis hlidan na Aking Puhuk(桂素芳).
[[Snakun:Truku]]
lettt3vrbws81y62by2efsbfeqszmhu
Hbun-Rangay
0
473
100478
56496
2023-10-06T00:15:04Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100478
wikitext
text/x-wiki
= Hbun-Rangay(下水田部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Hbun-Rangay.
108 sapah ka kneegu na sapah, 293 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 89% niqan 262 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 11% niqan 31 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal88%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
66mr00meftab6a8jwyzo2sz3m7v8wgx
Hbun-lesa
0
474
100479
56495
2023-10-06T00:15:05Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100479
wikitext
text/x-wiki
= Hbun-lesa(合汶壘上部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Hbun-lesa.
19 sapah ka kneegu na sapah, 61 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 82% niqan 50 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 18% niqan 11 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 75%, Amis 2%, ni rahuq na o 5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
n5dzufhzifvd28eae58sax0ol7uvgcw
Hbun-sinqumi
0
475
100480
56494
2023-10-06T00:15:07Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100480
wikitext
text/x-wiki
= Hbun-sinqumi(合流部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Hbun-sinqumi.
91 sapah ka kneegu na sapah, 233 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 73% niqan 170 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 27% niqan 63 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal67%, Bunun1%, Paiwan1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
dfq1uc0tsxib3rie8ocm3cuzznibggq
Hbun-tunan
0
476
100481
89903
2023-10-06T00:15:20Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100481
wikitext
text/x-wiki
= Hbun-tunan(控溪部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Hbun-tunan.
105 sapah ka kneegu na sapah, 318 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 295 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 23 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 84%, Amis 2%, Bunun 2%, Paiwan 1%, Truku 1%, ni rahuq na o 1%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
Alang Hbun-tunan.
== Thiyan alang(部落特色) ==
Snruan kari sbiyaw o alang hini o seejiq Tay-ya-cu asi ka muda Elug quri hraan hidaw ni quri daya Elug hini
== Nniqan (所在位置) ==
ceyn-s-syang-cyo-juan-cun.
== Klbangan (範圍) ==
Gaga mniq ayug Ma-li-kwan-daya ayug Cyow—juang-ni ayug Ta-ke-cing- mstrug quri ayug gqian hidaw hunac.
== Kndkilan lngligay (地理環境) ==
stutu elug dgiyaq.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
Mgriq rulu: Kaw-su-kung-lu dhuq pey-er-kaw-cu-ling-cyaw-lyow-taw do mqriq rulu mquri eiug 123 seyn mlutuc eiug 120 seyn muda Cyen-s-cyo-juan. Tduwa dhuq Kuan-si-cyaw-lyow-taw do mgriq truma Kaw-su-kung-lu da kido kleelug muda hunac Tay-san-seyn dhuq S-fng-lyaw do pgriq elug igi 120 seyn, endaan ka Paru hakaw Cyen-s-do muda elug Cu-seyn-60 do dhuq alang cyo-juan.
== Mlutuc syusan Tey-c (電子地圖連結) ==
部落電子地圖Syusan Tey-c-alang
== Mniq alang seejiq (部落所屬族群) ==
Tay-ya-cu.
== Jilan kari (使用語言) ==
kari Tay-ya kari Tlug.
== Snhiyaan utux (宗教信仰) ==
== Pnyahan alang (部落由來) ==
== Kklaan ppanan (旅遊觀光資訊) ==
http://travel.network.com.tw/tourguide/point/showpage/1612.html
== Qtaan bnatas patas (參考資料) ==
地名檢索系統https://web.archive.org/web/20080201102026/http://gissrv4.sinica.edu.tw/search/ 泰雅族的文化-部落遷徙與拓展
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
tryon9g8w6htncrf6nkx601cjlpijri
Hbun kramay
0
477
103098
100482
2024-05-01T11:00:15Z
Kari Seediq
1940
103098
wikitext
text/x-wiki
= Hbun kramay(煤源中部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka alang Hbun kramay.
109 sapah ka kneegu na sapah, 386 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu [[seejiq]] o mangal 93% niqan 359 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 27 hiyi koia.
== Thiyan alang(部落特色) ==
Ini bi klai pnyahan inu ka alang hangan 「Hbun kramay 」nii, eniq hiya na neseejiq Atayal o thnganan dha 「Segak」,「Segak」dungus na mniq kari Atayal o 「kska」, yasa au bi mniq kska hbaraw bi alang Hbun kramay ka alang nii.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Sin-cu nsgan Ciyeyn-s alang Sing-re.
== Klbangan(範圍) ==
Sdalih hari saw nyusan Sin-cu nsgan Cyeyn-s alang Sin-re 10 rin, tmhangan dha 「Segak」ka seejiq nealang, kika tgdha ciway na hangan alang Hbun kramay ka hangan alang nii, gaga hari mniq hunac hraan hidaw 2.5km ka nniqan alang Sin-re nii.
== Kndkilan lnglingay(地理環境) ==
Gaga mniq narac daya yayung Yo-rwo-si, kska ayug na daya ddgiyaq Ta-hwun-san, hnigan dgiyaq o yabi 600-650 hari ka knjisan.
== Tnealang seejiq(部落所屬族群) ==
Atayal.
== Skari(使用語言) ==
[[Kari Atayal]] ni [[kari Tlu]].
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Ci-tu-cyaw ni Teyeyn-cu-cyaw.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Pusu bi Atayal seejiq Mrqwang ka alang nii.
Pnyahan pgkla patas《kndusan na Atayal 》na pntasan ruwan patas o, nniqan dha seuxal o gaga mniq kessiyaw daya Cwey-jwan nuysan Nan-tow hiya, bukuy iyux dha giman saw bgurah dxgal, kiya ni tnhjilan kessiyaw igi yayung Ma-ri-qwo-wan nniqan dha, thnganan dha Wu-raw-se, bukuy yasa mskuy bi ka karac gaga nniqan dha, kngkkawas pusa huda ni snliqan kana ka pnhuma dha pnegalang, duma seejiq nealang o quri daya tnhjil dhuq alang Swey-teyeyn nniqan dha【nyusan Sin-cu nsgan Cyeyn-s alang Sin-re】bukuy yasa sugun dha miyah sbuc ka alang Ce-aw-reyey, kika krinah igi yayung Ma-ri-qwo hiya nniqan dha duri ,hangan alang Cyeyn-yi o Pa-s, (Pasiyo), bukuy do tnhjil quri alang Sin-re yayung Yow-rwo dungan, thnganan dha alang Pa-s na. Bukuy paru tgdha tnjiyal knlangan, yaasa egu bi nnangal btunux Mey-kwang ka hini, kika klaun dha kana hangan alang nii o「Hbun kramay(煤源)」. Tgdha ciway na hangan alang Hbun kramay ka hangan alang nii.
= Alang Meyuin Cong【Hbun kramay】'''(煤源中部落)''' =
Ngayan alang:Alang Meyuin Cong【Hbun kramay】
== Snnaaxan alang (部落特色) ==
Ngayan alang “Hbun kramay” ini ba klai ka dungusna nii.
Tnngayun naq tnalang Tayalcu “Segak”, “Segak” , kari Tayal dungus na ge, “Cceka”.
Anu ga bale meniq alang cceka ka '''Alang Meyuin Cong''' nii peni.
== Nniqal alang (所在位置) ==
Sinrocun Censusiyang Sincusen
== Gnyusan alang (範圍) ==
Quri 10 ring Singrocun Censusiyang Sincusen, splawa “Segak” na seediq Tayal duri.
Nngayan naq alang truma '''Alang Meyuin Cong.'''
Ga meniq narac thunac maha hari 2.5 km alang Singro hiya.
== Dheran pkdkilan (地理環境) ==
Ga meniq ruru Yoro tdaya tgnarac ruru, ayus dgiyaq Tahun tdaya.
Haypa maha hari 600-650 m truma.
== Kklaan ssaan (交通資訊) ==
== Psltulan Titu Tencu (電子地圖連結) ==
== Nluwan alang (部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Sprengo kari (使用語言) ==
Pskari Tayal, Plmukan
== Snhei alang (宗教信仰) ==
Cituciyaw, Tencuciyaw
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Tnalang nii nTayal Squreqyacu Marikowa ( Mrqwang).
Spooda patis《Gaya nTayal》, mneniq Nantosen quri tdaya Paran Cuwelan. Bobo knbguran musa mtheruy meniq tiril sipo ruru Marikowan, kesun Ulawse.
Anu knsekuy ba niqul, knkkawas sliqan huda ka pnhmaan, duma seediq mtheruy mquri tdaya Suwetense meniq, 【Sinrecun Censusiyang Sincusen】, ma bobo na miicu yahun kmremux alang nCoawri, kbberih musa mtheruy thunac ruru Marikowan sipo tiril.
Pheyu kingal alang kesun Pasiyo, ma musa mtheruy meniq Sinrocun ruru Yoruwo, tnngayun naq Pasuse nana.
Bobo pncbuwan mndaha klangan, anu ppyahun mekuwang ka dheran nniqal, sptenga mlawa alang “Meyen”.
Alang Meyen Cong ge, meniq alang Meyen truma, kingal ngayan alang biciq ka kiya.
== Pklaan sprego (旅遊觀光資訊) ==
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Matis Alang Meyuin Cong nii we, hlidan na Aking Nawi(黃美玉).
[[Snakun:Truku]]
5akulju69l38xj10nnzokyfvut3cnms
Heku’
0
478
103090
100483
2024-05-01T10:56:57Z
Kari Seediq
1940
/* Skari(使用語言) */
103090
wikitext
text/x-wiki
= Heku’(黑崮部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka [[alang]] Heku’.
24 sapah ka kneegu na sapah, 59 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 57 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 92%, Saysiyat 3%, Amis 2%.
== Thiyan alang(部落特色) ==
Hangan alang「Heku'」o ga mniq dungus na kari Atayal o「pungu baga」msa, yasa nniqan dha hini o gaga mniq yayung San-ping na Tu-an, mntna saw pungu baga ka yayung San-ping na Tu-an, kiya ni thnganan dha hangan nii.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nuysan Sin-cu nsgan U-fung alang Taw-san.
== Klbangan(範圍) ==
Ga nniqan nyusan Sin-cu nsgan U-fung alang Taw-san 4 rin, kiya ni thnganan dha「Heku'」ka seejiq Atayal, gaga mniq daya alang Cing-cyuan.
== Kndkilan lnglingay(地理環境) ==
Gaga mniq yayung San-ping na Tu-an.
== Pgkla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
== Tnealang seejiq(部落所屬族群) ==
Atayal.
== Skari(使用語言) ==
[[Kari Atayal]], [[kari Tlu]], [[kari Klmukan]].
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Ci-tu-cyaw.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu seejiq nealang nii o Atayal na Sqoliq- Seejiq Sijakaro.
Bnatas《kndusan na Atayal》ni《qnquran patas Kaw-sa-cu》ni pntasan dha patas, Ceng-si-paw ka nniqan dha seuxal, yasa ini baka ka dxgal qnpahan dha, tnhjil mquri dgiyaq Cin-wey nniqan ka dhiya, bukuy do thjil yayung Siya-qa-rwo dungan nniqan(nniqan alang S-ru sayang), bukuy sikeyn Siya-qa-rwo do, duma seejiq alang tnhjil miyah nniqan hini.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
kuxwa2fhzoq85loljselxx4bkr4fbf1
Henri, Grand Duke of Luxembourg
0
479
95185
85790
2023-02-10T22:44:39Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q16004]]
95185
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Grand Duke Luxembourg Royal Wedding 2012.jpg|thumb|Grand Duke Luxembourg Royal Wedding 2012 ('''亨利·阿爾貝·加布里埃爾·菲利克斯·馬里·紀堯姆)'''|alt=Grand Duke Luxembourg Royal Wedding 2012.jpg]]
= Henri, Grand Duke of Luxembourg('''亨利·阿爾貝·加布里埃爾·菲利克斯·馬里·紀堯姆)''' =
Mntucing hngkawas 1955 idas 4 jiyax 16 ka Henri ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Luxembourg]] ta sayang o kiya ka Henri, pnaah hngkawas 2000 idas 10 jiyax 7 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
1h58qfgyvbwlzi85t9ckf6f17ozkfx2
Heping
0
480
100484
56490
2023-10-06T00:15:27Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100484
wikitext
text/x-wiki
Heping(和平區)
Nsgan Heping o gaga Nsgan Taichung, kmpraan kana dxgal o 1,006.12 km², (dxgal dgiyaq o 900.79 km², dxgal pmblxan o 62.11 km²). kmhbragan hiyi o 6,503, sapah o 2,544, seejiq tnpusu 3,838 hiyi, knhbragan hiyi o 59%(Embgala). Nsgan alang o seejiq klmukan ka pusu(hbaraw) balay.
==nyusan qpahan==
Nsgan Heping o niqan 8 [[alang]] ni maxal 13.
13 o, Sqoyaw(環山部落), Tabuk(松茂部落), Slamaw(佳陽部落), Lilang(裡冷部落), M’ihu(雙崎部落), Tgbin(桃山部落), L’olu(達觀部落), Kling(竹林部落), Pasing(南勢部落), Slamaw(梨山部落), Tbulan(松鶴部落), S’yux(三叉坑部落), Hrung(哈崙台部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
4k6j1ybysojdpn4m0szikx8xrlsl0m4
Hery Rajaonarimampianina
0
481
104154
104153
2024-07-06T16:06:06Z
U. Boya
2117
104154
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Hery Rajaonarimampianina 2014.jpg|thumb|Hery Rajaonarimampianina(埃里·拉喬納里馬曼皮亞尼納), kngkawas 2014|alt=Hery Rajaonarimampianina 2014.jpg]]
[[Patas bntasan:Pirates Cemetery Ile Ste Marie Madagascar.jpg|縮圖|File:Pirates Cemetery Ile Ste Marie Madagascar.jpg-布拉哈島上的海盜墓地。]]
[[Patas bntasan:Malagasy girls Madagascar Merina.jpg|縮圖|File:Malagasy girls Madagascar Merina.jpg-馬達加斯加人的祖先呈現出南島民族(東南亞)和班圖人(東非)的共同特徵。]]
[[Patas bntasan:Hira gasy dancer Madagascar.jpg|縮圖|File:Hira gasy dancer Madagascar.jpg-馬達加斯加的傳統舞者。]]
= Hery Rajaonarimampianina (埃里·拉喬納里馬曼皮亞尼納) =
Mntucing hngkawas 1958 idas 11 jiyax 6 ka Hery Rajaonarimampianina ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Madagascar]] ta sayang o kiya ka Hery Rajaonarimampianina, pnaah hngkawas 2014 idas 1 jiyax 25 pnrajing kmlawa klwaan.
= Hery Rajaonarimampianina (埃里·拉喬納里馬曼皮亞尼納) =
'''Hery Martial Rakotoarimanana Rajaonarimampianina''' (kngkawas 1958 idas 11 diyax 6-), Madagascar seyjicya, mnSoto Madagascar.
== Kndusan(生平) ==
Mniq brah cida han pa '''Hery Martial Rakotoarimanana Rajaonarimampianina''' mniq Andry Nirina Rajoelina Soto na kcka seyhu ngalan Caycng Yosang Bucyo, kiya mi mniq kacka Rajoelina skulan tumal kngkawas 2013 seyngkyo Soto hosweynjn, '''Hery Martial Rakotoarimanana Rajaonarimampianina''' pa mniq mn2 meytaq hyo cida daw wada niya ini baka ka nmntumal brah Soto Marc Ravalomanana hosweynjn Jang Louis Ropansong.
'''Hery Martial Rakotoarimanana Rajaonarimampianina''' ka tukcka baraw brnux sediq Merina, snpeyyah Madagascar sotu Antananarivo Sucyu ssiyaw 1 tnsapah, mniq kngkawas 1982 wada mangal Pyasan Tubeyhing Antananarivo kongsang qmlahang swos sweywey, bukuy daw mniq Kanada Quebec Sng Pyasan Tubeyhing Tewariweayr muyas dungan, kngkawas 1986 wada mangal kaykeyk keyngkyosng meyngkyo (DEA), kngkawas 1991 u wada mndungus bay kaykeys.
Kngkawas 1991, '''Hery Martial Rakotoarimanana Rajaonarimampianina''' pa miyah Madagascar, mniq Antananarivo Qnlhangan Keyngkyoso ngalan kongsang qmlahang mi kaykey sweyk (INSCAE) keyngkyobu syoning, kiya mi Pyasan Tubeyhing Antananarivo mi France Pyasan Tubeyhing Sweyweyn Metz kongsang qmlahang (IAE) Curi Cyawso.
Kngkawas 1995, '''Hery Martial Rakotoarimanana Rajaonarimampianina''' mniq Antananarivo u muda phiyu nanaq Kaykey Jimuso niya. Mbbiyax cida hiya u mntumal Hantay Tang, bukuy daw alaw wada bhrawan ccng cida ka Titiay Raciraka biyax seyhu cingpaw pumn kiya ka msthiyaq quri seyji.
Kngkawas 2010 idas 1, '''Hery Martial Rakotoarimanana Rajaonarimampianina''' u wada phyuwan Andry Nirina Rajoelina Soto ngalan kwotu seyhu Caycng Yosang Bucyo, mnniq Afrika Mong kngkawas 2010 idas 3 na hangan pchuwan tbkuwan hangan u tu16 hiyi, kiya ka Madagascar kwotu seyhu biyax seyhu balay bay pusu stmanan sediq uri.
Kngkawas 2014 idas 1 diyax 3, Madagascar seyngkyo tukubeycu hwating pkla kari tumn2 Soto seyngkyo snpuwan kana u, kwotu seyhu brah Caycng Bucyo, mntuhuy Soto Andry Nirina Rajoelina dkuhan balay na Soto hosweynjn '''Hery Martial Rakotoarimanana Rajaonarimampianina''' ka wada mangal 53.5% hyo dmkuh ryu pntbkuwan tu1 bang.
Kngkawas 2015 idas 5 diyax 26, Gikay u spuda ‘Smliq waya keyngpo mi uka stman’ meytaq hyo mi wada muda plaxan qpahun Soto ka '''Hery Martial Rakotoarimanana Rajaonarimampianina'''. Binaw Keyngpo Hoying mniq idas 6 diyax 13 pswau ndan seykyo palax Soto u uka biyax niya kiya, kiya u Gikay mniq idas 5 muda uuda tanho palax Soto u uka lxanan waya mi balay niya mi Soto uri u ini sliq waya keyngpo uri.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* Watan Diro
2kn75loox1y4cem0vsdfk09vgnulm31
Himoti
0
483
100485
85541
2023-10-06T00:16:10Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100485
wikitext
text/x-wiki
= Himoti(電光部落) =
Gaga mniq Taytung Kwansancn ka [[alang]] Himoti.
230 sapah ka kneegu na sapah, 635 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 66% niqan 421 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 34% niqan 214 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis63%, Puyuma2%, ni rahuq na o2%.
== Thiyan alang(部落特色) ==
Hangan nniqan Himoti hini sbiyaw o Rey-kung-hwo, thnganan dha nanaq seejiq o Kaadaadaan msa. Qnbhangan kari seuxal o saw bi tnthnganan klgan seejiq Pinuyumayan kisa, ini hari kla na dungus bi. Lutuc snruwan kari sbiyaw o niqan kingal nanaq puniq hmru hini keeman, eniq hini Ri-jun na seejiq o skluuy balay, iyux dha kingal nanaq na tqliwaq, kari klmukan ka tqliwaq nii o Rey-kung msa, kika tmhangan dha Rey-kung-hwo ka alang nii.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Taytung Kwan-san ceng alang Himoti.
== Klbangan(範圍) ==
Gaga mniq Hwa-tung cung-ku na nan-twan ka Kwan-san ceng, hraan hidaw o sgasuc dha siyaw dgiyaq gsilung ni nsgan Tung-he, daya o lutuc nsgan C-san, gqiyan hidaw o dalih dhiyaq cung-yang na nsgan Hay-twan, hunac o kika nsgan Ru-yey kiya, thyaqan dha paru alang Taytung o saw hari 42km. Mniq hunac Pey-hwey-kwey-siyeyn, Je-tay-ci-fung ka karac, 24℃ hari ka kngkwasan. Srnabaw o 23.6℃, rbagan o 37.5℃, krpuhan o 24.6℃, misan o 19.4℃, kingal idas siida o 18.9℃, empitu idas siida o 27.8℃, kingal hngkwasan o ini hari lglug ka un-tu karac dha, ini hari slexan ka S-ci dha uri.
== Kndkilan lnglingay(地理環境) ==
Dowras.
== Pgkla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
◎Pgriq rulu:
Muda Tay9 siyeyn quri hunac>muda Kwan-san-ceng kung-swo pgriq igi>Hakaw paru Teyeyn-kwang>seng-taw 197siyeyn>Hakaw 17 >alang Himoti.
== Tnealang seejiq(部落所屬族群) ==
Seejiq Amis.
== Skari(使用語言) ==
Kari Amis, Tlu ni kari Nihung.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Teyeyn-cu-cyaw, Taw-cyaw.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
◎Alang Himoti na tnhjilan tnsapah na snslian kingal alang.
Alang Himotin na Seejiq Amis o pusu bi 「Hen-cun na Amis」, lnglung ka nseejiq alang Himoti o nniqan Arapanay(gaga hunac yayung C-pen sayang) o kika pusu bi hruan Seejiq Amis kisa, bukuy do seasug kngkingal tnsapah siida kika tnhjil. Himoti na seejiq Amis o yasa ini knmalu ka eseisil seejiq, kiya ni lutuc thjil Hen-cun, hici do yasa niqan Klmukan tnhjilan ruwan Hen-cun duri, kiya ni ini kbaka ka na ka dxgal qnpahan dha, kiya ni knkingal tnsapah o miying ini ktna ka elug thjil dungan, dhuq sayang na alang Himoti.
Niqan maspac tnsapah ka Himoti sayang: Ciwidian、Malulang、Pacidal、Pawtawan、Rarangs、Kakupa、Tarisakan、Sakayangay. Mniq saw Himoti na kngkingal sapah Amis hini o niqan kingal snluan qhuni Men-pay kana, matas hangan tnsapah, hangan kari Amis qbsuran sapah ni kari Tlu na qbsuran sapah, kika klaun dha balay. (《電光石火─電光部落文史紀錄》2008,東縣電光社區發展協會出版)。
◎ Paru ndaan alang Himoti:
‧ 1807年Rangaw和Fangas由現屏東縣滿州鄉到現在電光Kaadaadaan。
‧ 1850年電光成立年齡組織Kaput。
‧ 1866年中國清朝發現電光很奇怪的火,舊稱「雷公火」的由來。
‧ 1867-1870年用竹砲抵抗清兵。
‧ 1900年日本人來台灣東部,開始殖民、開發。
‧ 1915年日本人興建「日本派出所」,因為電光人民約30﹪不滿日本人,所以日本人強制每一家族登記日本名。
‧ 1939年日本人成立東台灣出農場種植咖啡,早期電光咖啡山的由來。現在已沒有人種植咖啡,咖啡以種植尤加利樹為居多。
‧ 1943年日本人成立日出國語講習所(日語)。
‧ 1946年日出所改名為電光國民學校(台灣光復)。
‧ 1956年電光天主教堂落成啟用,當時教友約有600人。
‧ 1957年電光國民學校校長黃定龍先生父子三人,涉卑南溪不幸溺斃(當時聯外道路關山只有簡易便橋,七、八月河水暴漲,對外幾乎失聯。)
‧ 1962年電光第一家雜貨店【靜安商號】。
‧ 1968年電光國民學校改為電光國民小學。
‧ 1991年9月3日電光國中畢業生匿名致函當時省主席邱創煥先生,建請在卑南溪架設水泥橋以利通行。同年10月,省主席邱創煥先生補助關山鎮公所,興建電光大橋工程經費八千萬元。
‧ 1993年關山民族路地下道及電光大橋通車啟用。
‧ 1996年許鎮長瑞貴先生、方主席瑞清先生、林議員光雄先生,赴縣政府協調電光原住民多功能活動中心土地撥用。
‧ 1998年電光原住民多功能活動中心落成啟用。
‧ 2000年電光社區圍牆原空心磚改建以原住民圖騰為主的水泥牆。
‧2000年工程電光1-2號堤防改善。
‧Hngkwasan 2002年電光3號堤防改善。
‧2006年行政院原民會補助電光部落裝設小耳朵。
(《電光石火─電光部落文史紀錄》2008,東縣電光社區發展協會出版)
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu pnhyugan:
◎Ciway sapah pyasan Teyeyn-kwang 089-951142
[956] Nyusan Tay-tung Kwan-san-ceng Teyen-kwang-ri Cung-sing 93.
Nniqan saan rmigaw
◎Dgiyaq Cun-cyeyn (Tamina)
此處地形尖削如船形而得名。此地從高空俯視猶如巨砲,昔日遭美軍轟炸數次。
◎Elug fung-siyun-taw
從觀山沿著河岸的防汛道路騎腳踏車,途中風景相當美麗,雖然部分地段上下起伏較大,但可以徜徉在盡情俯衝的舒暢中。
◎Tu-row khilang
電光部落的客家土樓是當地客家村的地標。
◎San-ca-san ci-neyeyn-pey
民國34年二次大戰結束,美國軍機行經三叉山一帶時墜毀。當時美國委請日方及原住民協助救難,途中發生颱風喪失26條人命,其中包含電光部落的壯年。後人為了感念他們的英勇事蹟,所以建立此碑。
◎電光國小原生植物園
電光國小是個迷你學校,校內隨處可見阿美族文化表現。校方利用廢棄棒球場打造原生植物園,值得一訪。
◎Teyeyn-kwang hwo-tung-cung-sing
活動中心是部落族人辦理聚會與豐年祭的好場所。一旁的瞭望台,更是遠眺關山全景的好地方。
(《電光石火─電光部落文史紀錄》2008,東縣電光社區發展協會出版)
https://web.archive.org/web/20211014202216/https://www.guanshan.gov.tw/index.php
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
mty1iv15p8si34lqakdob2vi48j8j9w
Hiyi mu
0
484
25455
25454
2021-03-18T14:29:15Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
25454
wikitext
text/x-wiki
= Hiyi mu (我的身體) =
Hiyi mu
hiyi mu hiyi mu
niqan tunux rmnglung dowriq qmita
muhing smknux birac qmbahang
quwaq o emduwa rmngaw mi mkan
baga baga phuya su hug?
qaqay qaqay musa suinu hug?
<br />
[[Snakun:Truku]]
bdhyhwsx2xv2gfibk318omqxtjhcdf9
Hlama blbul
0
485
25458
25457
2021-03-18T14:29:17Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
25457
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Chinese Banana Roll.jpg|thumb|hlama blbul (香蕉糕)]]
Ini hmci mhapuy ka hlama blbul nii, hlama nii tgkingal suyang bi uqun sbiyaw, asi ka niqan paru bi smiyan o kika smmalu ka Truku sbiyaw. Smmalu hlama blbul o saw nii, psramal rnabaw blbul pstlxun babaw tahut tai saw mhnuk ini kgehliq slabu siida, ngalun ka mhada bi blbul psmaqun kska buwax dhquy rbgan yaa 2 tuki, sblaqun hmgliq ka rnabaw blbul ni lbuun kska na hiya ka dhquy ga gmaxan sntmaqan blbul, nhdu do hpuyun kulu luan yaa 2 tuki, mhada do ngalun ni stluun, mtleetu do mtduwa uqun ni sblbul knux na.
== 參考文獻 ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
a0kx8e0yxfe1ql8srx2544q5qtv6a3r
Hlama dhequy mbutun
0
486
56488
25480
2021-03-22T10:15:49Z
Iyumu
191
56488
wikitext
text/x-wiki
= Hlama dhequy mbutun (糯米飯) =
Hmlama dhequy mbutun ge, asi ka niqal beras dhequy, kulu hlama, kasa, gemuk ma ribo paru.
Plaale we, rbegan qsiyaq tleetu ka beras dhequy hayan, asi naq rbegan 4 patis hido ka rbagan, rmabang malu rbegan 6 patis hido ka misan. Bobo na de, psaan qsiyaq ka ribo paru hayan ma, rnbegan beras dhequy kiya de, dhurun baga ka dhequy beras psaan krulu hlama truma ma, psaan bobo ribo paru ka kulu hlama, ni hmlama ciida ge, ini sai rmgelu ka kulu hlama, ini khada denu.
Mkkari ka qsiyaq ribo ma mkala baro ka qrengun kntlexan na qsiyaq moda beling kasa de, gmukun ka gemuk denu. Ini qbsiyaq, smkenux sknexan na beras dhequy de ririh so wada mhada ka beras dhequy hnpurayan di, nii kesun ta hlama dhequy mbutun.
Tnsapa ta ita [[seediq|Seediq]] nii, rudan ta cbeyo peni na, trmaan daha baga hayan ma, meekan de ppexun daha baga ka hlama dhequy mbutun, duma naq sricuh daha beyuq walu ka meekan duri.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
原住民族委員會原住民族文化發展中心 www.tacp.gov.tw/home02_3.aspx?ID=$3013&IDK=2&EXEC=L
1. 泰雅賽德克族人食物及其典故(一) 鐵米娜威依(曾瑞琳) p.185-p.188
2. Temi Puhuk ka smnetur
[[Snakun:Truku]]
940qssxo3wbop5bq3eva4u93dgovie3
Hnigan
0
487
25491
25490
2021-03-18T14:29:23Z
Martin Urbanec
1
已匯入 10 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
25490
wikitext
text/x-wiki
= Hnigan(形狀) =
Mmanu ka hnigan niya ka qaya nii hug?
Kiya ka kari hnigan nii o, rrihan nami hnigan ka kari Truku.
Malu bi hnigan ka kana lqlaqi mbiyax, ana saw uwa ni snaw.
[[Snakun:Truku]]
b9o68hsvuw1u5em8xyp334i9ggu8v99
Honduras
0
488
107654
95187
2025-05-27T12:36:33Z
Ziv
2535
adding missing flag
107654
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Honduras (2022-).svg|thumb|Flag of Honduras-Kwoci (宏都拉斯國旗)|alt=Flag of Honduras|250px]]
= Honduras(宏都拉斯) =
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Honduras]], 15 00 N, 86 30 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 112,090 sq km(hangan na o Tg103)(knlbanga dxgal o 111,890 sq km, knlbangan qsiya o 200 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 8,893,259 hiyi.
Gaga [[Tegucigalpa]] ka pusu alang paru, jiyax 15 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Honduras ga wada sugan 28.80% ka dxgal qpahan, 45.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 25.90% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Juan Orlando Hernández, pnaah hngkawas2014 idas 1 jiyax 27pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Honduras.svg|thumb|191x191px|File:Coat of arms of Honduras.svg- Kwohwey(國徽)]]
[[Patas bntasan:Honduras (orthographic projection).svg|thumb|File:Honduras (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
Hongtulasu Konghokuo(kari Sipanya, República de Honduras), knlangan Konghocu Congmeco. Tiril msputing na ge, Kuwatimara. Quri sinanfang mslutuc di Saarwatuo, quri pckaan hreyan hido daka thunac hii de, msqapah di Niciyalakuwa. Quri hreyan hido daka tdaya na de mslutuc Ciyaropihay. Thunac na ka msngahu di Hongsayciyawan Taypingyang. Gnyusan dheran Ciyaropihay, niqal Tenoociyuntaw, ma Haywanciyuntaw nana. Ngalan mgeela alang paru ka Tokusicapa. Kari Sipanya, República de Honduras ka ngayan pntbale, Honduras“Spuuyas [onˈduɾas]”. Kari Telu ka Hongtulasu Konghokuo, splawa Hongtulasu.
“Hongtulasu”ngayan knlangan nii, pnyahan mpkyrcilung Korisutofu· Korunpu Knkawas 1502, mnkala dheran nii ciida, uka pttingan speeniq ka asu, ini klai knhenu ka knrcilung, ki tnngayun “hondura,” “kntruma bale ka dungus kari na Sipanya”. [5]Mingtay (Kunyuiwankuocentu)tnngayun kesun“Fongtula”.
== '''Ndaan pntheruy''' ==
4-7 suci, ngalan pnldaxan Mayaunhuwa congsin ka turil na Hongtulasu. Knkawas 1502, dehuk deheran gnyusan rcilung Haywanciyuntaw ka Korunpu, nii ka pnrdingan msdaling di Owco ka Hongtulasu. Kakawas 1524, pnrdingan pnbgurah supi na Sipanya ka Hongtulasu, ciida duri ngalan dheran knbgrahan na Sipaya. Knkawas 1537-1539, dmudul 3 wan seediq Ingtian Raymupila knciyuk sqlahang knbgrahan na Sipanya. Knkawas 1539, gyusan spqlahang Tutufu na Kuwatimala ka Hongtulasu. Knkawas 1821 idas 9 ali 15 Pnklaan pnbgurux ka Hongtulasu, ani si, knkawas 1822, wada pspuwan Mosiko Tiitikuo truma. Knkwas 1823, tuuman remux Congmeco Renpang, Knlawas 1838 idas 10, malix remux Congmeco Renpang, pheyu Konghokuo. Knkawas 1840, slekuh na Tucayco Lafear·Karela Kuwatimala ka Hongtulasu, Pheyu sehu Tucay Pawsopay Fulangsisuko· Felacen.
Bobo knkawas 1853, mrudu pnuglekan ngngalan mpqlahang, melux betaq mccebu klaali knlangan daha nanaq ka Cuyopay daka Pawsopay. Ddilan kana ppyahan daha ka Snliqan oda ngngalan cing, ing kuoangye. Knkawas 1840, yahun kmremux Ingkuo ssdaku gmeeluk mangal dheran quri narac daka Payaciyuntaw na Hongturasu, smmalu oda rulu puniq, ma nungalan kngheti dheran Shdiqan pkbrexan.
Puting 19 suci, glekan pgyusan Mekuo ka dheran ngngalan ingkuwang Sunansituwo. Berih 20 suci, glekan Mekuo Renho Kuoping Kongsu, daka Piyawcun Kuoping Kongsu, dheran knuglahang breenux quri tdaya kyrcilung, pkrana qnlangan sphuma blebun, ma steqan kana eluw rulu puniq, skyaan, tenri, ma hhadan spooda kana ooda blebun. Betaq knkawas 1913, 90% dooyan Mekuo ka bbrigan knlangan iicil na Hontulasu. Rmabang ba ka bobo pncbuwan Texan klangan, glekan Mekuo kana ka cungcu ma cingci na Hongtulasu. Snpusan madis supi musa rmiyux pnqlhangan na knlangan Hongtulasu. Gnlekan pnqlhangan na Renhokuoping kongsu, brexan sphuma ngngalan ppyahan blebun ka knlangan Hongtulasu, pnkrana pnyahan blebun nii, knkawas 1930, mgeela klangan speeyah blebun ka Hongtulasu. Knkawas 1929, sliqan Sucecupuncuyi ka ppyahan na Hotulasu, hredanka kkdesun rahur seediq, ma uka sseteqkan kncyukan na ka seediq naq knlangan. Mdudul qbsuran Kuomingtang Tiwusiaw· Kariyasu· Antino, srteruc, pstoyan Makuo, knkawas 1933, gmeeluk spqlahang pheyu Tucaytongcu. knkawas 1954, seediq mqeepah pgdungus pkrana sntkeyan, pkmalu sskdesun, irih ptuuman mangal kenri na konghuwe, msseli malix qmeepah ka kana, ki wada hmediq, cpiqan tikuh ka psetuq Cupun na Mekuo.
Pntbrexan kndalax knkawas 1821 – 1978, mn139 pnryuxan mpqlahang na ka Hongtulasu, knlangan snpusan ppnriyux sqlahang Lating Meco. Knkawas 1957, mangal bntaqan pnsgao paru ka Cuyotang, ngalan Sosoto ka Lamong· Pireta· Molaraysu. Knkwas 1963, Suring butay Ucuwang Putuwe Awsuwaretuo· Ropesu· Areriyano, pntretur na Mekuo pkriyux spqlahang, sptoyan ka Molaraysu Cungcen, mangal sosoto knkawas 1965. Knkawas 1971 mangal pnsgao bnetaq ka Komingtang Lamong· Aynesuto· Korusu, ini qbsiyaq tnloongan na, texan dungal ptutuy spriyux pqlahang, mangal tloongan mqlahang ka Areriyano. Knkawas 1975, butay mdudul mccebu Huan· Arweto· Mearciya· Kasucu tutuy mrudu mangal pqlhangan, pryuxan ka Areriyano. Knkawas 1978, Mdudul butay Purikapo· Pasu· Ciyasiya tutuy mangal pqlahang, ptluwan spgeela heya Ciyunjen weyenhuwe. Knkawas 2013, daling alang paru kingal sapah kuung Hongtulasu, nrduwan na , 3 seediq mhuqil, ma 12 seediq mangal luqah, ki peeyah kari Sosoto Rowo, krwanun butay sqlahang ka sapah kuung paru nii.
====== '''Pncbuwan cuciyo''' ======
Knkawas 1969, dndilan pnsseung cuciyo Sucepe, knkawas 1970 qriyan ssiyo knlangan Peme ka Hongtulasu, putting na Naarwatuo, mccebu mmteru ali, dungus daha mddaha pooda pgarang pgkela kari sinbung knlangan, pttretuc ptqraqil ka seediq daha ma mndudul daha. Kika peeyah kari sehu Hongtulasu, lwaqan knlangan na ka kana knrahur seediq mqeepah ka seediq Saarwatuo, betaq ptutuy mqqihur tglayan mccebu na ka butay.
== '''Pdkilan''' ==
Pkcaun Taypingyang daka Ciyaropihay niqul na ka Hongtulasu, llmiqu hari.Breenux pntltuwan tasil cneriq dgiyaq puniq, kyrcilung tikuh ka breenux eyux. Karac niqal knttilux kndalax ayu, kteetu quri bobo lmiqu, muuxun ka karac. Kyrcilung quri lmiqu sbhuran ma dehuk 300 mm ka qsiya qnyexan.
== '''Ppyahan''' ==
Pnyahan Hongtulasu snpegan maha pkceka truma meniq Congmeco. Knkawas 2012, GDP seediq Hngtulasu ge 2,323 meyen, pnyahan nngalan pnhmaan kafe, blebun, tnabu bolung ma ukoyui, darux congryuiye ma lukus plkusan, kana nii pnyahan berih tg 5 [7]. Pnyahan tndheran ge qhuni, cing, ying, tong, cen, sin, tekuwang, ti, me, qcurux, stngayan pnyahan beyax qsiya, ma pnyahan pnhmaan. Brigan knlangan icil ge, paru ba ka pnyahan kafe daka blebun. Truma nii 6 cung ka pnyahan Hongtulasu ngalan na Mekuo. Knkawas 2012, pnyahan pnhmaan pnkdayak 12.6% knhcdilan na ka GDP, snmalu daka spdayo mosa pgdayak 26.7% daka 60.5%[8]. Pssengan, uka hari ka pnyahang kongye na ka Hongtulasu. Bsiyaq ma knbbaro ba ka ini dehuk pnyahan gunbaruy, ma kana caycung, knbrexan na Hongtulasu. Knlangan Huopicicing ptbnkuwan ge, knbrawan ba ka qnqricuc na knbrexan knlangan peni. Knkawas 2010 mgeela idas tloung ka sehu bgurah, knkingan so lnhugan ka soda na pkrana ppyahan, dehuk knkawas 2010, mrana hari daka pnddilan na pnuglekan pnqlhangan knkawas 2009 ka Hongtulasu, dehuk 2.6%. Ani si, gmtange qyqeya pneeyah knlangan icil, kana pnyahan pkdesun dahavka Hongtulasu, uka ma ini dheki kana ka pusu spheyu, mhiti ka knkrana na koci, pgtange naq pnyahan knlangan icil ka beyax ppyahan daha. Knkawas 2015, pnkrana pnslutulan kndkilan sbaruy na knlangan icil Hongtulasu, qrasun psmyahun pkmalu ndaan ngalan jeking knkawas 2014, pnkraman snpegan pntyuan pkrana musa hari 2.5% ma 3.5%.
== '''Nniqul''' ==
'''Hei knlangan''' Betaq knkawas 2016, snpegan kana tnseediq Hongtulasu ge 9,112,867 seediq. [12] knkawas 2010, sugan 15 knkawas ge 36.8%, knkawas 15-65 ge, 58.9%, bobo na knkawas 65 de, 4.3%. Luwan mingcu na Hongtulasu, 90% ka seediq Maysutisuo, 7% ge seediq Ingtian meco, 2% ge, seediq mqalux, 1% ge seediq mbhege(knkawas 2017). Rseno daka mqedil sdayak 1.01. Pnttingan spegun sndayak 1.05, knkawas 15-24 pnugayak 1.04, knkawas 25-54 ge, 1.02, knkawas 55-64 ge, 0.88, bobo knkawas 65 de, 0.77. Knkawas 2015, rseno, daka mqedil Hongtulasu, pnkrana tnyuwan ge .942, HDI mqedil ge. 600, rseno ge .637. Pnkraman pttingan daka pnkdesan rseno daka mqedil ge 70.9 ma 75.9. Snpegan knkawas stgesa na Hongtulasu ge, rseno 10.9 knkawas (pntnaun 6.1 knkawas ) ma mqedil ge 11.6 knkawas (pntnaun 6.2 knkawas) . Snpegan nii, ini klai qmita niqal mmaanu so pnkrana na quri rseno daka mqedil, ani si, paru ba ka GNI na mmqedil rrseno seediq Hongtulasu nii. [15] GNI na rseno ge, 6,254meyen, na mqedil ge, gino naq 2.680 meyen. [15] Kana GDI na Hongtulasu mnkala knbrawan na di knlangan(.871) cceka pnkrana tnyuan (HDI), ani si mtruma GHDI(.981)daka Latingmeco ma Ciyaropihay.
Kndalax1975, Snegul pntheruy ppyahan, daka pnpexan pnqlahang mtheruy skadi ssaan pkrana kkdesun daha, pndringan ptyexan mtheruy seediq Hongtulasu duri. Rahur mtheruy meniq Mekuo ka seediq Hongtulasu. Knkawas 2012, qtaan snpegan Kuouyen Mekuo ciida, niqal 80-100 wan meniq Mekuo ka seediq Hongtulasu, sndyakan 15%ka seediq Hontulasu. [16] Ini hari klai ka snpegan nii, anu rahur seediq Hongtulasu ini angal patis remux, meniq Mekuo. Knkawas 2010 snpegan hei seediq Mekuo, klaun mesa 617,392 ka seediq Hongtulasu, knkawas 2000 de, wano naq 217,569 ka snpegan di.
== '''Sprigo''' ==
Niqal daha hniti klangan nrudan ka Hongtulasu, ki tnlangan Maya nKopanti daka pdkarun spkuudus pdkilan yayung Pulatano.
== '''Mqlahang''' ==
Pnugaya Hongtulasu, spooda kongho, mingcu, ma tayyicu. Kuoming yihuwe (1 yencu) ka sapah pnugaya. Qbsuran knlangan ka Congtong, ma tunux sehu daka mpdudul mccebu supi hetay.
== '''Oda Hetay''' ==
Maha 12,000 kana seediq hetay ma supi na Hongtulasu. Mgeela hayan, mgsupi, ma mghetay ka sseediq. Knkawas 1995, mangal pnyahan daha naq meyah mghetay ma mgsupi. Knkawas 1999, tuuman mtheyaq ddaan ptbale spqlahang seediq ka hetay na Hongtulasu duri. Knkawas 2010 idas 4, hreyan hido kyurcilung Ciyaropihay, Ciyalatasu spheyu pyahan niqul pdayo hetay na Mekuo ka sehu. Ciida, idas 7 ali 14, wayciyawpucang Ciyanaati(Mario Canahuati)pgkela seediq mesa dheran gnyusan Ciyaropihay Haywan Ciyuntaw, spheyu knbgurah nniqul.
== '''Stgesa''' ==
Betaq knkawas 2004, seediq ttgsaun Hongtulasu maha 83.6% hari, 94% mpuuyas laqi biciq remux pyasan, knkawas 2014, mhedu pnyasan ge 90.7%. Hongtulasu egu ka pyasan pkdaha kari(kari Sipanya ma Ingyui) , ma pkteru kari tmgesa ( kari Sipanya ma sedan Ingyui, Alapoyui, ma Toyui) ka sapah ppyasan. Pyasan Kawtung Ciyawyui ge, niqal pnheyu naq knlangan Cucu tase kuwanri, meniq pparu alang ka pyasan daha. So nii Cucu tase kuwanri knlangan Hongtulasu, niqal Tase Tensikiyo Hongtulasu, Senfu tase, Congmeco Kocitase, ma Kocitase Hongtulasu.
== '''Snhei''' ==
Sapah paru thmkuwan Komayakuwa, anaq kesun snhei Roma Tencuciyaw kana ka seediq Hongtulasu, ani si, kndudun meelih ka snhei Tencuciyaw, ma mrana ka snhei Sin Ciyaw seediq. Knkawas 2008, sinbung snhei klangan Cuyopaw mrengo, pndaan pntalang na CID Kaypuro 51.4% ka seediq mesa snhei ku Tencuciyaw, 36.2% ka mesa snhei ku bgurah kari snbleyaq. Ma 1.3% ge, pneeyah snhei Isuran Ciyaw, Fociyaw, Yotay Ciyaw, Lasutafari Ciyaw, 11.1% ge, ini snhei mmaanu ma so ini ciyuk slingan. 8% ge, mrengp mesa uka Utux, ma mrengo mesa uka knklaan na quri nii.
== '''Pdkilan hei''' ==
Cuciyo kuxul thiqun na seediq Hongtulasu. Luwan cuciyo knlangan Hongtulasu, sqlahang knlangan Hongtulasu Cuciyo Sehuwe. Mnteru remux pssengan Sucepe knkawas 1982, knkawas 2010, ma knkawas. Knkawas 1993, 1995, ma 2011, mnangal Snadu ngayan tgkingal Sucepe na Congmeco.
== '''Kongkong Ancen''' ==
Anu ini ptuku ppyahan sqlahang, knkana ba ka seediq mangal qnquwan, ma rahur ba ka seediq mangal qnquwan ini pdai pnqrinuc horicu. Ki knlangan paru pnhqilan seediq kingal knlangan ka Hongtulasu duri. Snpegan pnyahan sndeeda na knlangan luwan pngtngeri(Honduran Observatory on National Violence)kmuing Hongtulasu, knkawas 2015, smnipaq seediq ge, kn10 wan seediq truma, niqal 60 ka seediq Hongtulasu, ma rahur ba ka smnipaq seediq ini pdai horic nana. Eluw rulu Hongtulasu krmexan, hteran rulu, ma daan pkensa, ngngalan gglekan daha rulu, mlukus lukus kesacu ka mgeeluk. Anaq meniq ka kaalang knlangan icil ini hari bhangi mesan bnkeyan seediq naqah, ani si seediq bnkeyan gnlekan, miicu daan pqraqil, smruwa mege hbangan pleqo ini pgkela kesacu. Kika klaun anaq bnkeyan dmeqo ini pgkela. Knkawas 2014, sehu daka luwan mooda ppyahan, snbleyaq ssaan rmigo, seediq mmaangal qnquwan Rotan daka Haywan Ciyuntaw, meelih hari hnritan daka dheran Hongtulasu truma. Muango hari niqul seediq ka Kolasiyasi, quri Atiawsu, ani si knkana ba ka gnbrigan puqun ccudu. Gnbaruy puqan cudu ma so luwan maangan ssliqan, mpeeyux Mekuo, ma pqbiciq ddaun na pngalan kari Dame, ma kana ka ooda daha.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
*[http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
21tvfppaq0vsf6xygjf003ix8jxrk61
Hong Kong
0
489
85679
85678
2022-01-23T20:05:10Z
Hasley
183
取消[[Special:Contributions/Hasley|Hasley]]([[User talk:Hasley|留言]])的編輯,改回[[User:Mykola7|Mykola7]]的先前版本
85677
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Hong Kong.svg|thumb|Flag of Hong Kong-Kwoci Siyang Kang(香港區旗)|alt=A flag with a white 5-petalled flower design on solid red background|419x419px]][[Patas bntasan:Regional Emblem of Hong Kong.svg|thumb|File:Regional Emblem of Hong Kong.svg-Kwohwey (區徽)|144x144px]]
[[Patas bntasan:China Hong Kong 4 levels localisation.svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
Gaga kska Yacow ka '''Hong Kong''', 22 15 N, 114 10 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 1,108 sq km(hangan na o Tg184)(knlbanga dxgal o 1,073 sq km, knlbangan qsiya o 35 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 7,167,403 hiyi.
Gaga [[]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Hong kong ga wada sugan 5% ka dxgal qpahan, 0% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 95% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Leung Chun-ying, pnaah hngkawas2012 idas 7 jiyax 1pnrajing kmlawa klwaan.
Mrngaw [[kari Kwongtong]] ka seejiq Hong Kong.
= Hong Kong(香港) =
Hong Kong(tnguianun kan, klumeun ngayan we sian cian; Ego we: Hong Kong, spatis deheku we: HK、HKSAR)ga menag tgubalo Nanhai、ga tgunarat Cucian, ga mgugaru Kantonsun Sncinsu, tguirin na msusipo knthiyan na 63 konri dahaka Aumun, tghuna na mpayus Nanhai, Topesicunci na Confazenmin konhoko. Ga psgun deheran we Siankan、Cioron dahaka Since, tgdaya na Siankan haten bale; ktaun ssiyo na deheran paru we Ciyoronpantau, ma nikan 263 deheran cceka icirun. Dehug knkawas 2018, nikan 718 man kngrahun na heyi seediq na Siankan. Knkawas 1842, Tacinko inibaka kesun Yapen mccebu, ini pntena ali wada Na sbege ma kbrehun Inko ka deheran Siankan, pradin ciida Inko ka kmrahan ma haten Sinkan, Sikan we kndarah mkeman、deheran nakah uka mmanu ma rrmiku alang bici maangan kcurox, ma wada haten baso palu icrun yahun sdarin hune, kana kyukeya napa na asu kndala Yropa meyah starin bbrigun na Yapen kuri Conko、tninun ma ani kyukeya aimanu basio psunriyan gnbarui, ini yahi rmdu aninanag mrudu ssio alang.
Knkawas 1945, wada marih mccebu ka Nipon, Siankan wada unberih kruhagun na Inko. Knkawas 1842, Cincau dahaka Inko wada psrwa matis patis《Nacin tiyauye》, sbege na Inko ka Siankan anibeta knwan; bobona dun wada matis《Pecin tiyauye 》dahaka《peheyu matis krhangun na ayus Siyankan 》, kiyaka sbege na Cioron ma kblehun na Since, so nii ka ssiyo alang Siankan kndlah knlahangan na Inko. Mpsan mcucebu cida, gnlekan na kmrahan na Nihon dehug 3 knkawas 8 idas. Kndalah knkawas 1997 idas 7 ali 1 dmoi kesun「kingan kklahangun daha gaya」pnoda lnlnngan na Confazemin konhoko smmalu dnoyan soni, 《Confazenmin kohoko Siankan topesincunci cipenfa》pgukela mesa Siankan we uxe moda dmoi gesun sofecuyi, kana ooda kkdesun we uxe prgeru 50 knkawas snegun nana Cupenucyi. Siankan we rmaban ktaun malu bale ndaan na Kocicinzon、Konsanfwu dahaka Hanyinconsin, kndalah cianton cicinfe 25 knkawas snpegan kana bobodeheran Siankan we rmaban bale cuyocinciti, dehu na hini sokiya, knkawas 2020 de knmaru na bkui na Sinciapo magan 2 malu snpegan di. Ndaan na knluhagan mtbale alang、alang ini skkru、leehan ka galan zekin dahaka ddaun pklahan gaya malu bahagun kana bobodeheran, kiya kesun「Tonfan cu cu 」knmlo ka ngayan na.
== Ris(歷史) ==
Dehu tbkui hari Mincau nikan ka tnngayan siankan di, kesn daha siankan we deheran bici ga cceka icirun sipo na Tekun, sayade kesn Yarico sipo na Fancukn, uxe dugx kedsn Siankancai saya. Kndalah Setansutai ciida nikan Honsnyemiau pradin snhiyun na seediq menag deheran Yarico(Yarico honsnmiau), pradin Cincau seediq Siankan we snheyi tenhomiau, kiya ktaun Yarico we mlaale haten risu na dahaka siankancia, saya ktaun Fancukn、Siankancia dahaka ssio Tenwan, beraha 100 knkawas ga tribuun Icirun nana, uka hari deheran, uxe khubalo seediq mnenag hini. Egu pskari na tngayan Siakan, nikan kinga kari daha pnadis mesa, hani dehug Sinkan cucu ka spi Iko ciida, seediq manga kcurux ngayan na cncin, dehug Siankan ssio pecintai ka spi Iko ciida heya rngego mesa「Siankan」ngayan na hini.
=== Siankan kafu(香港開埠) ===
[[Patas bntasan:HK Island 1840.jpg|縮圖|Knkawas 1840 ciida nikan seedig zga matis Sinkan. (File:HK Island 1840.jpg)-(1840年代畫家筆下的香港島。)]]
Berah knkawas 1810 ciida, Inkotonintu konsu wada tena meyah mkiri mita ssio deheran Sinkan ga menag putin na yayun Cucian. Bobo na nnkala Sinkan cucu ka seediq Inko, seediq mnenag Sinkan ngayan na cncin heya wada pguela desun na tgudaya Sinkan, seediq Inko moda alang siankan cncin cmiyu kari Kocia soka「sinkan」henga na, kiya ka nikan「Hong Kong」ka ngayan na alang, anidehug saya so kiya ka tnngayan na. Knkawas 1840, hani mntehan mccebu Yapen, Cincau Takanti psba mcebu han bobo na mkri so psbale ka lnlnnga na, snkagun Cincaitasu cisan ka ngayan na mosa pplego psbale dahaka spi Inko dehug alang Kanco. Knkawas 1841 idas 1, ini pklayi ka Cincau dahaka Iko cisan dahaka cari.iri tena mehedu matis psbale patis《hani plgagan patis cnwapi》, dehug idas 1ali 20 Cari.iri paadis patis 《patis sbege na bkun mkedin》, lmegu mesa wada mhedu kari ma spu matis 「patis mtena llnnga」 daahaka cisan, nikan pntasan 「sbege Inko ka Sinkan dahaka baso icirun 」.
=== Krahangan na Nihon; knkawas 1910 Siankan ciida(日佔時期;1910年的香港) ===
Knkawas 1945 idas 9, Inko dahaka Confaminko spu sumesn pahabaro hata ma spu smmesn mkkesa pgukela mesa Siankan wada kbereh ka knrhangnan dngan, Knkawas 1941 idas 12 ali 8(patis hido Yaco), kmremuh cnckan ka Nihon, ali ciida kmremuh Siankan duri, Siankan wada tgimah mccebu Taipiyan, koka tonmonfe spu knciyug Tanah tunx. Pradin mccebu kmrahan heyanaka Siankan, spi Inko ma supi Inko teru, spi Kanata dahaka spi Pleten Intu meyaha gbaan Siakan, mnegu ma palubale pncbuan daha.
=== Bobo pncubuwan mpsan(二次大戰後) ===
[[Patas bntasan:Desvoeuxroadcentral1955.jpg|縮圖|Knkawas 1955 eru maci Tofuta.(File:Desvoeuxroadcentral1955.jpg)-(1955年的香港街道景色,圖為德輔道。)]]
[[Patas bntasan:Hongkong Central 1955.jpg|縮圖|Bobo mpsan mccebu malu haten na Siankan, knkawas 1955 sasin con fan.(File:Hongkong Central 1955.jpg)-(二戰後香港經濟穩健發展,圖為1955年的中環。)]]
[[Patas bntasan:USS Ticonderoga (CVA-14) at Hong Kong in 1960.jpg|縮圖|Knkawas 1960 Kantorocia Hankonmcen na Mecin menag baso icirun Wetoriya.(File:USS Ticonderoga (CVA-14) at Hong Kong in 1960.jpg)- (1960年美軍提康德羅加號航空母艦於維多利亞港。)]]
[[Patas bntasan:Hong Kong Island Skyline 2009.jpg|縮圖|Knkawas 2009 ktaun confan.(File:Hong Kong Island Skyline 2009.jpg)-(2009年的中環。)]]
[[Patas bntasan:Overlook Hong Kong Island north coast and Kowloon (improved version).jpg|縮圖|Knkawas 2014 ktaun tgudaya Siankan dahaka cioron.(File:Overlook Hong Kong Island north coast and Kowloon (improved version).jpg)-(2014年的香港島北岸及九龍。)]]
Knkawas 1945, idas 8 ali 30 inibaka mccebu ka Nihon, pahakari ka Inko unbberi ku Kmrahan Siankan dngan. Kokminto dahaka kiosanto pprengo ma mpsan mccebu ciida, uka ali na Confaminko moda pprengo ooda na Siankan dahaka Inko. Knkawas 1949 idas 10 ali 1, secricu ka Confazenmin konhoko ciida, wada pprengo deheya ooda na Siankan wada matis uxe ta plungagan mesa: Pecin uka rrnngan magan deheran Siankan, ma uxe ku smnetun nudaan na seediq dahaka supi Confaminko menag Siankan, wada sonii unpriyux mangan cunzen Confazemin konhoko ka Inko, wada soni Siankan beku berah bale sntaran alang ziyu dahaka koncancuyi ka Siankan.
=== Mcceka nudaan(過渡期) ===
Knkawas 1989, bobo ziken 64, seedig Siankan wada mege knrahangan knddun ini so snheyi conyan cunfu, miicu ka rnrnngan daha, wada llebu kana cucan daha, teherui icin alang ka seediq dngan, kiyaka kegaku smmaru hikozo bgurah palu ka Sefu Siankan kiyaso msesu rnrnnga na seedig. Knkawas 1990 idas 4 ali 4, mu 7 Cenko zen mintafe ciida mu 3 kaigi ka Conko, Conkokocia suseki Yansaqun wada matis cusirin, ma smruwa peheyu gaya《Siankan cipenfa》.
=== Topesincnci ciida(特別行政區時期) ===
Knkawas 2019 idas 4, seedig siankan knciyug Sehu peheyu (taufan tiauri), knkawas 2019 idas 6 ali 9, hubaro riun seedig Siankan msseli ma mkkesa eru knciyu msean, knciyug Conkon conyan ciriweyen peheyu (taufan tiauri). Pnheygan na gaya kiya we sefu Siankan netun nikan seediq kndurig asika smruwa pdesun na Cokotaru、Aumn dahaka Taiwan moda pseun. Idas 6 ali 12 kesacu dahaka seedig palu bale tgrayan daha, kiya wada tmretun yosin knkawas 2019 idas 6 ali16 ma knkawas 2019 idas 7 ali 1 mosa kmremuh sndayug Rifafe. Cceka idas 7 idas 8 ciida seediq dahaka kesacu mnegu mtgudiyan、msciyug kmremuh ma pgmerug, wada knpriyug ka slengo daha mesa「kofku Siankan, komin zidai」mntena undo cncu kancn. Idas 9 Ali 4, bkn alang Lincnyeo paha kari mesa lahun uxe daun plego ka《taufan tiauri》ma pgkela teru ddaan. Idas 10 ali 5 bobo knpliyug knrahangan ka sefu Siankan mntehan paha oda (cinci cinkuan tiauri ) ini srwa mbnkwa kana seedig. Idas 10 ali 23 rifafe wada smruwa malah ka《peheyu taufan tiauri 》, anisokiya moda knciyu ka seedig nana. So ndaan na ali knciyug kndalah knkawas 1956 idas 10 ali 10 palu bale nndaan na smmerag ka alang.
== Tiri(地理) ==
[[Patas bntasan:Sai Kung Folded Rock.JPG|縮圖|在香港聯合國教科文組織世界地質公園可見的扭曲六角柱狀凝灰岩。Sai Kung Folded Rock.JPG]]
=== Hnyegan deheran(地貌) ===
Rehoko ciakowenccu ktaun ta Scetickoyen mesa si deheran sohari 6 erug snarug btgus mgdegun mtukiri ka alang Siankan, knguheti ga na kruhangun Siankan we 2,755.03 pinfankonri, kngeheti na deheran we 1,105.6 pinfankonri(80.7 pinfankonri ka deheran Siankan、ciyoron we 46.9 pinfakonri、Since dahaka deheran ga cceka icirun we 978 pifankonri, nii we punatis knkawas 2014): kngeheti kngurahan ksiya we 1,650.64 pinfankonri. Snakun snpegan deheran Siankan we Siankan、Ciuron pantau、Since teru snpegan dahaka 263 deheran icrun, deheran icirun we kesn tayisan palu bale.
[[Patas bntasan:Hkwetlandparkbirdhouse.jpg|縮圖|香港濕地公園的觀鳥屋。Hkwetlandparkbirdhouse.jpg]]
=== Sntai(生態) ===
Nikan stikonyen kesn sapah kntaun kbheni, 75% deheran na Siankan we ssiyo ini kpahi, malubale ka nnikan. Dehu knkawas 2006 idas 6, nikan hmrinas 3,100 Wekuan sdu nikan wada kpriyu kingan nag sdu uri, hmrinas 50 gaga dngaun ka camac, hmrinas 100 ka Liancire、Pasinre dahaka Kbheni egu klegan ka Siankan Toyocon. Soka Siankan sisin、Siankan pato dahaka ruwen suwa. Nikan duri, ga nanikun Siankan nii kbuheni Yaco tuhelin de ddaun na eru ma daun na starin msange, tguirin daya cerag mipu deheran Since egu kbhei teherui moda starin, kesun hohawan suti kndalah knkawas 1995 spooda《ramsar konye》wada psan secuyo Kocisuti.
=== Karag(氣候) ===
Ga menag tgubaro Ticio yazotai ka Siankan、tghuna pefeqesien, tgbukui na ga sdahan Oyataru ma berah na mkri Taipinyan, kiyaka nikan Hayansin fuzotai cifonciho, scifunmin mkri hari muuhn. Dehug bkui knkawas de, kndalah kauciya Siporiya madis karat mdengu ma msekui mkrui ticiya Taipinyan miyug, sokiya karat misan na Siankan, kiya ka anina menag tgubalo ka Siankan nikan msekui ka kara. Cuceka knkawas de, nikan kauciya ka Taipinyan, bgihun kara rbagan miyu kuri Oyataru, rbagan Siankan madis egu kyuh. Kinnga knkawas de idas 3 dehug 5 we kara freun, kara de muuhn ma msemun, mnprabu ma, ani berah bale inihari dai. Idas 6 dehug idas 8 de lbagan, kara mttiluh, msemn, nikan hali kyux palu, smeli kyuxpalu. Idas 9 idas 11 aki, muuhun hari ma szusi, thdaun riun. Lbagan dahaka aki daun hari bohu, dmana sksiya ma snu hari; miyug hari bgihun mttilux. Ldas 12 dehug idas 2 ge misan, kara mndengu ma szusi, nikan huda ka dgiyag, ini ka thda. Alang maci Siankan we mcpecu sapah bbalo, seediq Siankan hbalo ma mcpecu nnikan, kiya ka madis mttiluh ka ssio, kiyaka maci dahaka derig alang ini pntena ka kntulehan daha, alang Since kiya so Takrin、Skan dahaka Petanton darin deheran Tairiku, rmaban kntlehan na dahaka maci, kntlehan na dehug 8 to inipntena.
[[Patas bntasan:Star Ferry's Harbour Tour 02.JPG|縮圖|香港渡輪。Star Ferry's Harbour Tour 02.JPG]]
=== Cyawtung(交通) ===
Hatacu ka ciaton Siankan, benlibale, klegan ppawen we rrupni、basu paru、basu bici、taksi ma hne, nikan tenco ma cinte dri. Knkawas 2013, kingan ali pnpaan na knbahalo seediq we dehug 1235 man nin. Rrupni rmaban bale ini gudema, knkingan ali pnpaan na seedig we dehug 442 ma nin; mpsan we rrubasu, kinngaan ali pnpaan na dehug 376 ma nin. Nikan kesun kipu pataton mntena pila duri mberah bale dmoi kana anag ani inu, gagadaha doyun kana seedig we 2,400 man nin.
[[Patas bntasan:Aeropuerto de Hong Kong, 2013-08-13, DD 02.JPG|縮圖|香港國際機場一號客運大樓。Aeropuerto de Hong Kong, 2013-08-13, DD 02.JPG]]
=== Kocicican Siankan snpegan klngan koyintaro(香港國際機場一號客運大樓) ===
Hankon ciauton mkri alang icin, sin Siankan kocicican ga menag Claciau, npaanang na kngegu seediq ga belah egu spegun kana Hikozo bobodheran, Hikoki kndalah Ome、Yaco dahaka Tayanco meya starin msange. Ndaan na cncu we menag cuceka ini kuriku icin, kiyaka bsiyat ali Conkotaru dahaka Taiwan ngalun daha tatag yahun msange knpriyu hhaan ka Siankan. Knkawas 2013, dehug 372,000 snpegan hikoki meyah starin Siankan hini. Kingan knkawas we 24 patishido ini ksange mepah ka Siankan, knkawas 2010 snpegun napa na seediq we 5,390 man nin ma napa na kkeya we dehug 410 man kotun; kndalah knkawas 2001 dehug knkawas saya knmalu na nundaan ga menag spegun we gaga berah teru snpegan mena bobodeheran, mmsepa wada mangan rmaban malu nudaan na menag hikozo bobo deheran.
[[Patas bntasan:International Commerce Centre 201008.jpg|縮圖|環球貿易廣場。International Commerce Centre 201008.jpg]]
=== Cencu(建築) ===
Peheyu so sapah smnegun Sentaicuyi ka Siankan, peheyu egu kesn Siankan motentalo ssio sipo Wetoriyakan, pnhyegan sapah knbbalo na hmrinas 90 koncu snpegan we hmrinas 3,069, ktaun pnheyu sapa bobo deheran uka soni myeyuh ma bbalo ma graham. Kndalah dgiya Taipinsan dmeeda kri toma mita Wetoriyakan ma kndalah Censacue skkaro mita mkuri Siankan, ktaun knmalu taun alang maci dahaka icirun, nii si tmrus okiaku meyah Siankan, beku teru knmalu ba taan keeman bobo deheran kingan we Siankan. Motentaro menag Siankan uxe ano sanyetaro, egu ka sapah nikn seediq ka menag balo riun. Netn spegun 100 sapah nikn seediq gaga sapah bbalo ga bobo dehera, mddeka snpegan de gaga Siankan. Cbeyo han we, mseli tgdaya Siankan ka motentalo. Knkawas 1998 idas 7 wada lebun ka ciolon citocican, knbbalo srmeun sapa menag cioron sruwaun na summaru bbalo hari, kiyaka motentalo ciolon pantau mntenag bobo kyuh hmeru egu lehi. Knkawas 2010 mehedu smmalu fanciokwancan menag tguirin ciolon, knbrawan na we 484 koncu, iciban bbalo menag Siankan、mtbekui 9 bbalo srumean sapa ga bobo deheran. Wada mrana ka heyi seediq, nika ka kegaku smmalu 8.5 man sapah nnikun, kiya ka aninav mteheya alang Siankan ka Since, uxe tikoh ka sapah nnikun dehu 40 tate, egu sapah srmeyan spuun nikun ga truma hiya.
== Cngc(政治) ==
=== Rifa(立法) ===
Sapah peheyu gaya we rifafe, 4 knkawas ka kingan hnyegan na, nikan 60 heyi giyin han, kndalah knkawas 2012 wada malun 70 hnyegan. Tai 5 kai rifafe de, truma 70 heyi giyin 35 heyi we kndalah 5 alang moda pntunaun smepu daihiyo gmao, 5 hnyegan giyin we kndalah Ciyife gmao senkio, ngari na 30 heyi giin we kndalah 28 konun twanti ma kingan hiyo moda gumao senkiyo. Uxe knkingan kana seedig wada moda gumao senkiyo, kana seediq gmao senkio nnikan na, gumao cwanton konnun giyin de 10 nan man bale seediq snkio , ciyife (taini) giyin uka cwanto conun kipu moda senkio. Giyin rifafe pnheyu na yian, faan dahaka moda knpriyu Cnfu faan, asika daun mddeka csen giyin dahaka konunce giyin smruwa. Bobo peheyu Siankantoci, dehug saya 6 moda senkio rifafe. Saya de tai 6 kai Rifafe, cecupai 42 heyi, mincupai we 26 heyi. Ktaun ka cntan rifafe we mincentan rmaban palu, bobona snpegan de cinminlen dahaka mincutan.
[[Patas bntasan:HK Central Statue Square Legislative Council Building n Themis s.jpg|縮圖|終審法院大樓上蒙上雙眼的泰美斯女神像,獲視為香港法治的象徵。HK Central Statue Square Legislative Council Building n Themis s.jpg]]
=== Sufa dahaka fari ctu(司法及法律制度) ===
Bngan daha dori sasin utux mkedin Taimesu gaga sapah palu Consn fayen, dngus ktaun smnetun facu ka Siankan Kana kokso na cencakwan dahaka minsu sson Siankan Sfaciko dmoi kpahun, kana minssuson knkingan seedig dahaka Sefu. Gaga dmoi sufatri kana ndaan fari ctu na siankan, knpahan na seedig ga menag sapah sfaciko, ini kanke ka kpahun Sefu dahaka sapah smmalu gaya. Bobo secricu ka Siankantoci, pradin smnegun ka《cipenfa》. Ktaun oda kingan koka daha ooda we, 《cipenfa》tai 8 bekui baleba asika moda dmoi ptonfa ka seedig Siankan, ma nikan egu klegan ka《ndaan gaya Siankan》moda mman smmalu, ini pntenag tarufa Ckoku.
=== Pila(法定貨幣) ===
kanyen, psna ngayan 「kayen」, kesu daha 「kapi」ma「kancu」, nisa dooyun daha pila Siankan, pila dahaka cicin skraya ptasun we HKD(Hong Kong Dollar), snkraya na we HK$. Pila klabui 3 ginko ga moda smmalu ma asika klhagun na cinzon kwanrici. Teru ginko kiya we Siankan sanhai inhan、cata inhan(Siankan)dahaka conko inhan(Siankan).
[[Patas bntasan:HKETO-London.JPG|縮圖|香港駐倫敦經濟貿易辦事處。HKETO-London.JPG]]
=== Tewayisuu(對外事務) ===
Siankan Cincimayi panscu ga ltun spooda《Siankan topesincnci cipenfa》, ndaun kmepah waciasuu na Siankan we Confazenmin konhoko kouyen dmoi. Heya na dma dmoi meepah ani maanu oda kri alang icin, soka cinci、mauyi、cinzon、hanyin、tonsin、riyo、wenfa dahaka tiyi; madis ngayan (Hong Kong, China) heya nag moda facan kwansi kuri Suce koko、alang iciicin dahaka Kociccu, matis ma psngegun kari patis. Toma Sanwu ma Cinci facanci peheyu egu cinci mauyi panscu menag ini pntena koka icin, heya na moda meepah uxe oda cncu kri alang icin, moda smnetun oda Cinmaukwansi Siankan dahaka tnalang hiya, moda snbeyah knmalu cinci dahaka mauyi na Siankan, kiya ka mangan malu tnhikan dahaka Konsance、seediq cnce ma cwanpomeice.
=== Cncukaiko(政治改革) ===
Knkawas 1990 ciida, teru palu cntan mincutan、cyotan dahaka mincenren mntena lnlnga daha smruwa 0708 moda senkio kana alang. Knkawas 2004 idas 4 ali 26, Cenko Zentacanwefe pahakari knkawas 2007 dahaka knkawas 2008 uxe moda senkio Sicncankwan dahaka Rifafe, anisa wada rmengo mesa 「bobo de klengun ta dehekn senkio kana seedig 」. Knkawas 2007 idas 12 ali 29, Cienko Zentacanwefe wada smruwa senkio kana《nndaan Siankan topesincnci knkawas 2012 ciida, nikan gmao Sincncankwan dahaka Rifafe moda bale smrwa ka Cenkozemin taipiautafe Canwuweyenfe 》(kesn《smruwa bale 》). Spooda 《smruwa bale 》, knkawas 2012 gmao senkio Sincncankwan dahaka Rifafe, aninag ini oda gmaran senkio kana, ini hwa kndudn moda priyuh. 《smruwa bale 》wada pgkela dehu knkawas 2017 moda gmaran senkio kana seedig ka gmao Sinccankwan, netn sokiya ka senkio Sincncankwan de, kana giyin Rifafe moda sokiya dri. 《smruwa bale 》naka bale dehug knkawas 2017 gmaran senkio ka Sincncankwan, bobona dehug knkawas 2020 gmaran senkio kana seedig ka Rifafe duri.
[[Patas bntasan:P1030013.JPG|縮圖|2005年爭取香港普選大遊行遊行人士途經銅鑼灣崇光百貨外。P1030013.JPG]]
=== Sofeinton(社會運動) ===
Kndalah knkawas 2019 idas 3 ali 15, nikan seedig knciyug moda snmneru nndan kari na Conkon conyanciwefe, moda smmalu gaya Taufantiyauri, ma moda knciyug smmalu gaya nii ma mnegu paru mtdiyan dahaka kesacu. Ndaan sofeyinton nii uka seedig smmaru kmi moda dmndun, lahun seedig moda msseri、mtgtu eru、mharo sapah、「teru ndaan knciyug 」(ini keepah、ini osa muuyas、ini ragoh kpahun sobai)、zisacu moda knciyug pkrahan, nikan 「dmrun rima ndaan 」: rahi ka smmaru gaya、uxe kesn knciyug mmrdu、prahi ka seedig knciyug wada krapn ma iya ckli mesa nikan cmi、smmaru dokuricu yiin moda cosa mehemug nudan na kesacu、moda「babale gmaran senkio kana seedig 」.
[[Patas bntasan:BOC, CKC, HSBC.JPG|縮圖|位於中環的商業大廈(由左至右):中國銀行大廈、長江集團中心及滙豐總行大廈。BOC, CKC, HSBC.JPG]]
[[Patas bntasan:HK Jordan night Nathan Road shop signs Mar-2013.JPG|縮圖|香港典型的霓虹燈招牌。HK Jordan night Nathan Road shop signs Mar-2013.JPG]]
== Cingci(經濟) ==
Ziyumaci cpncyi ka ndan na Cinci ka Siankan, nudan na ooda cinci de sefu paalah ziyu ma ini hari klahan. Mirton poriman mnangan snaru cinci Noper taun na ndaan cinci na Siankan we skita bale ziyu ma ini krhangi. Anina kndalah knkawas 2006 idas 9 wada rmengo ka Sehu mesa ooda 「ini kluhani bale 」uxe snolun di, anina wada gmaran kari ka ooda cinci ka Sefu we beyah maci ka ga dmdun nanag, haten maci na inina pdoyi tmgesa. Leehan gnbarui、ini krti baga na ma mgduw ooda kmepah sehu daha、leehan llebu ka ngugalan na zekin、malu ka knlahangan na gaya ma kktaun animanu、msukeru ka dooyan na ooda zaisan ma msbale ka ooda na pila, malun na palu yizicu ma mtbeyah ka knpahan na Siankan, ndaan na scancinci hbaro ba cincisecia malu bale nndaan na Siankan mesa kana. Kiya ka mangan ngayan lmaban ziyu ma mtraox menag bobode heran ka cinci na Siankan, kndalah knkawas 1995 meko cwantoncicinfe、kndalah knkawas 1996 Kanata fesersefe(Fraser Institute)dahaka ckukatu yencioso wada rumengo mesa ndaan zyo cinci, berah bale ka ndaan na Siankan mesa. Knkawas 2011 dahaka knkawas 2012 mn daha knkawas, menag Sce cinci runtan《lmaban msbale ka ndaan na cinzon pntasan patis》ga beku belah bale.
== Knbahalo seediq(人口) ==
Kncpecu na knbhalo seediq knkawas knkawas mlana ka Siankan, ktaan knkawas 2011 snpegan na kmlahan, kncpecu na knbahalo seediq spegun kana sce ga bekui belah teru. Dehug cceka knkawas 2014, dehug 7,241,700 snpegan heyi seediq, 3,345,100 ka heyi rusno, 3,896,600 ka heyi mkedin. Lmaban hbalo seedig Siankan ga meni sapah mkalo balo, mahan knkawas ni hmrinas teru kmhalan ma sepag kmhalan srmeyan na sapah mkalo balo, dma dehug mpitu kmhalan, sapah mkalo bbrigan de dehug kbekui snpegan. Nnikan tnsapa sepat heyi seediq de menag bale sepat kbekui ma mahan kbekui pinfan incu(37.2 ma 74.3 pinfan koncu,12.3 ma 30.7 pin)kngeheti na [anina sokiya de, soni mcpecu nnikan seediq Siankan, nikan ga na htiyun deheran tgungagut ini na kpahui. Nasi spegun seedig ga mena deheran ga kpahun, kingan pinfankonri pnsriyan heyi seedig we dehug hari teru man knbhalo seediq. Ktaun ta knkawas 2011 nndaun mita smepu, sepa palu alang knbahalo na seedig we: alang Siankan we 1,270,876 heyi seediq 、Ciyolon we 2,108,419 heyi seediq、cince we 3,691,093 heyi seediq、suesan we 1,188 heyi seediq, pspuun kana de 7,071,576 heyi seedig snpegan.
== Wenfa(文化) ==
Kenkiyu risu Siankan kingan seediq mesa lmengo: ciatinwenfa dahaka ciackwannen kndalah rudan ini kgedan rmtug ani na hndre ka Siankan sofe. Nikan kingan seediq mkela risu Siankan lmengo duri: Siankan sofewenfa nikan mggalu ma gmahun Consiwenf, nii we kndalah ndaan hniti knmalu rdan ma gaya kndalah Conko nnkonsan ndaan knmalu、dahaka gaya koahun skan, ma pggimah gaya kiyoiku na Inko、horicu、kaike、koncn、pklahan mnaluh、konkonsicn、kklahan kpahun ndaan na Inko; ndaan mpgimah nii wada smmalu knmalu cinci dahaka knpriyug ndaan sofe na Siankan; anina ini ktai maanu dgx na wada knpriyuh palu saya, kndalah llnnga trma thwe knpriyuh, wada traun bsiyat ka sonii di. Berah kocio daigako Siankan Wan kn wu mesa lmengo:「wada dmoi knpriyu bglah seedig Conko saya ka seedig Siankan, sahari heya mntena posa mman beyah. ……peheyu Topesincnci de maha snbeyah lmamu nikan wenfa mttui beyah kndalah alang icin Sce, knpriyu lnlnngan bgurah maha stngayan knmalu wenfa Conko. Siankan dahaka ga menag ssiyo icirun seediq Conko, deheya maha peeyah palu beyah mkri haten alang.」
=== Cose(哲學) ===
Uxe ccu paicia ma sifan ka cose na Siankan, daha cose nii paru ba dndun na Sikan cose, prbangun so nrwan bnka icin, kiya kesn Siankan cose. Bkuihari knkawas mriman dehu berah knkawas mmteru kmhalang, patis Siankan wnse egu riun pnatis daha mkri cncaicuyi. Ndaan csrun de, knkawas 1981 wada mehedu matis《oda rmgerun ilifensi》ka Li-ten-min, lociscn cuyi ka slengo na.
=== Wnse(文學) ===
Siankan wnfapowkwan nikan cantin kwan na Cin-yon, kndalah mpsan sci ga menag tokbecu risu dahaka cuncu ma ttui ka wnse kiya kesn Siankan wnse. Beraha han we ga krhangan Inko ka Siankan, consi wnfa mggalug ma mpgimah, Taiwan dahaka Conko mssipo inipntena knrahangan, hmako alang mssipo ka ooda Siankan. Anina seedig meyah teheyag menag hini dahaka seedig tndheran, kana bale unbeya cmikun haten Siankan wnse. Berah cbeyo galn daha 「wnfa samo」 lmengo ka Siankan, uka hari henga wnka, anina sokiya we Siankan wnse nikan ka tnruungan na Fazen wnfa.
=== Manga lmgelu(動漫) ===
Wada smneru manga Nihon dahaka Ome ka ppatis na manga Siankan, odana smmalu manga wada smneru konyefa psmalu manga na Ome, kingan na smeyan kesn Tensin liosuesen slumeyan, msasu sntikoh kpahun, nikan kingan psu na dmoi matis, spn hbalo meepah, mkri Osu ka zuga daha madis suwe mofa duri, dngus pntasan na dahaka pntasan na seediq wada mkri lnlnnga wsiya kndalah bnka Conko, slhalin ma mtkiri smepu ndan, glahan ka llgagun na matis, pntasan na mita hari so nikan bbrigan, pntasan na madis kofan ma sofe、mtheyag, snbeyah、mmgoro、phrisan. Spooda hbaro dmoi tennau ma wanciwanru, ani mruh seediq matis zuga klun menag wanru.
[[Patas bntasan:Avenue of Stars Statue.jpg|縮圖|香港星光大道的香港電影金像獎銅像。Avenue of Stars Statue.jpg]]
=== Ega(影視) ===
hnyegan tonsian snnaru Siankan cinsiancian ga meheyu Sinkwan tatau Siankan, mangan eru kkrahan confa dahaka siyan, kiya nikan maru nudaan ka Siankan, wada pgimah benka Con Si ka ega na. Dngus knkela peheyu kesn cyo cwanco ka Siankan ndaan na knmalu we bkui hari na meko. Siankan ciida, smmesn Siankan kociteyin dahaka Siankan teyin cinsiancian palu bale ooda daha smmesn knkingal knkawas. Seeediq ega Siankan wada mangan sohin koci duri, soka《sueyesnto》knkawas 2010 wada mangan lmaban malu ega krarisme cian bgrah tanyen ega laki, knkawas 2011 Yetosien wada mangan lmaban malu yenyen mkedin ega《Taucie》tauyen kiya we sianfa. Dehu daha kmhalan kingan, dmoi wanru kana seediq, wada meerih ka bbrigan canpen na Siankan, moda wanru mita ega ma snegu pila kblehun sapah kntaun ega, kiya ka sapah ktaun ega uka brahan mooda ma asi alih kmepah. Seediq dmoi pila dahaka seediq meepah ega lmgelun mosa geheti alang Conko posa egu pila meepah, dmoi ngayan Siankan mangan ndaan alang conko suupu meepah ooda ega, dmadaha seediq meepah ega menag nag alang, nikan lnlngan nga skadi bgulah ooda ma pnkriyuh malu ddaun na meepah kpahun ega.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/香港<nowiki/>(參考自中文維基百科)
ghijhjinn1rm8n5is8jgj4nxehk336x
Horacio Cartes
0
490
104099
104057
2024-07-05T14:38:51Z
U. Boya
2117
+ Papak
104099
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Horacio Cartes con banda.jpg|thumb|Horacio Cartes con banda (奧拉西奧·卡特斯), kngkawas 2013|alt=Horacio Cartes con banda.jpg]]
= Horacio Cartes(奧拉西奧·卡特斯) =
Mntucing hngkawas 1956 idas 7 jiyax 5 ka Horacio Cartes ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Paraguay]] ta sayang o kiya ka Horacio Cartes, pnaah hngkawas 2013 idas 8 jiyax 15 pnrajing kmlawa klwaan.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
j95tuz400adkw4tylf08vqh7unhzjgw
Hori
0
491
104758
104757
2024-08-07T04:57:39Z
Walis0323
1490
/* Elug tcingan xiluy Hori(埔里打鐵街)(Seejiq Truku) */
104758
wikitext
text/x-wiki
= ''[[sapah|Hori]]''(埔里) =
[[Patas bntasan:Phûlî - Po͘lí - (Puli, Nantou County).svg|替代文字|縮圖|File:Phûlî - Po͘lí - (Puli, Nantou County).svg]]
== Phepah ''Hori''(埔里花卉)(Seediq Tgdaya) ==
Anu mtgiya ssiyo ''Hori'' ka dgiyaq ma meniq ''conhaipa'' duri. Kiya ka pnhumaan na klegan phepah de kuhun riyung ani ima. Mnteru mangan snalu tgkingal ka Taywan nii, kesun malu pnhmaan na phepah. Alang ddaha ka ''Canhwa'' ''Tenwe'' ka mntena ngayan egu ma malu pnhumaan phepah mesa. Egu klegan ka phepah pnhumaan daha niqan ''mantensin'', ''kannaysin'', ''hutoran'', ''huteran'', ''fecocyeu'', ''meykwe'', ''siansue payho'' … dunii. Niqan klegan phepah ani mmaanu, ma ini setoq mhei kingal knkawas duri. Dehuk saya wada 450 ''koncing'' kana pnhumaan na phepah di, ma wada hmurinas cceka pnhumaan na kingal ''Nantosen'' 870 ''koncing'' knkeegu na.
== Elug tcingan xiluy ''Hori''(埔里打鐵街)(Seejiq Truku) ==
[[Patas bntasan:埔里社輕鐵.jpg|替代文字|縮圖|File:埔里社輕鐵.jpg]]
Cbeyo we egu sapah ka tmucing xiluy “ngungu elug ''Nansing''” ksun. Knlwaan ta Tanah Tunux siida, ida niqan naqih na ka tmucing xiluy, paru hnang na ni snbirat bi, egu qrngul na ni naqih bi sknxan uri. Kiya ka snslian elug hini sayang ka tcingan xiluy da. Sbiyaw han o wada niqan mtrul sngari sapah ka tcingan xiluy, sayang do ada ka wada kmpriyux ka kndsan babaw dxgal da, kiya ni wada kmdudul mpxing/mduk ka sapah tcingan xiluy uri da.
[[Patas bntasan:Puli Township Office, Nantou County 20100518.jpg|替代文字|縮圖|File:Puli Township Office, Nantou County 20100518.jpg]]
[[Patas bntasan:埔里轉運站.JPG|替代文字|縮圖|File:埔里轉運站.JPG]]
Hngkawas nii o(ga) yasa ''gokosyo(cnkungswo)'' niqan ka ''cawcey cihwa'', kiya ka spuun ka kndsan ni rmigaw, iyux dha bi skhnang ka hangan elug tcingan xiluy duri, ttuyun duri ka elug tcingan xiluy, pyahun duri ka hangan elug tcingan xiluy ksun.
== Sapah thmkuan teykung ''Kungc''(孔廟)(Seejiq Truku) ==
Siyo sapah thmkuan ''Macu'' hiya o niqan kingal [[sapah]] thmkuan ''cawpingkung'' ''yuhwatang'' ksun, seejiq hori thnganan dha “kungcmyaw”. Uxay wana saan thmuku seejiq ka hini, ida saan dha bi mssli smluhay knkla kndsan seejiq uri. Ruwan sapah thmkuan teykung kugnc nii ga/o tmgsa knkla hancu, ida bsiyaq mnuda dha mlutuc uda knkla kndusan ttgsa da, saw ka sc, sufa ni kwoyuey dnii.
Puru Gaya o asi ka dhuq niqan ka Utux Tihow , kika tduwa tcingan enduk, manu ka enduk kksaan ruwan sapah thmkuan teykung kungci nii o gaga tcingan 108 mey xiluy, ririh saw 36(mtrul matru) Teynkang ni 72 (empitu kmxalan dha) Tisa. Tncingan enduk nii o ida mtna saw Utux Rhngun , ida klaun bi ana ima ka hiya, niqan balay hangan na ka Kungcmyaw Hori nii.<br>
== ''Causyenci''(朝鮮薊)(Tgdaya) ==
[[Patas bntasan:縣131起點DSCF9583.JPG|縮圖|File:縣131起點DSCF9583.JPG]]
Niqan kingan ngayan kesun “sama kibale ''rungsiya''(bolung rucilung paru)”duri ka ''Causyenci'' nii. Uka hari qtaan ka Taywan hini, ani si egu qtaan meniq ''Ouco'' hiya. Ncbeyonaq kulaun daha pkumalu ma pkubeyax rumun seediq ka alang ssiyo kesun ''Ticonhay'' hiya. Kndkilan na knbbaro de dehuk betaq 2 m, ma kuhun daha mekan seediq ka sudu tudu tuwax phepah na. Cheya bale puqun ma ini so kllabu nbuyas mtengi mnekan sama mesa. Niqan kingan seediq empsruwan daha ka knkela na quri iyu ssudu ka ''Ninyusu(Plinius)'', sama kiya de “sama puqan seediq malu kndesan ”mesa.
[[Snakun:Tgdaya]]
[[Snakun:Truku]]
[[Patas bntasan:埔里盆地.jpg|thumb|Hori|417x417px]]
ej0oh704hyk79gmpjhdmzufvd51nkit
Howak
0
492
100487
68723
2023-10-06T00:16:17Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100487
wikitext
text/x-wiki
== Howak (乎哇固部落) ==
Gaga mniq Taytung Tunghesyang ka [[alang]] Howak.
342 sapah ka kneegu na sapah, 471 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 23% niqan 106 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 77% niqan 365 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 22%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
k9qdlws62nid9dhx0bez6mm9rtt70lv
Hrung
0
493
100488
86375
2023-10-06T00:16:19Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100488
wikitext
text/x-wiki
= Hrung(哈崙台部落) =
Gaga mniq Tayungsu Hpingcyu ka [[alang]] Hrung.
231 sapah ka kneegu na sapah, 553 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 42% niqan 230 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 58% niqan 323 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 38%, Amis 1%, Bunun 1%, ni rahuq na o 1%.
Ngayan alang
{| class="wikitable"
|+
!Ngayan alang
!Alang Harungtai
|-
|Pgkela alang
|Msdaling fongcingci qheding kukuaan daka yolreci lmiqu pasiensan
|-
|Nniqal
|Taicongsu Hepingci Poailri
|-
|Gnqlhangan/ gnqheti/qnlangan(Aking: ratuc)
|Gaga tgbaro eluw Conghen Suwunsi, yaani teru ma sepac kbekuy kongcu breenux tgbaro, waga mquri hari gqiyan hido ka Kukuan, tgnarac Taciasi.
|-
|Aking :Pkdkilan
Walis&Bakan :Kndkilan/Tiri
素芳:Kndkilan dhelan
|Breenux
|-
|Pgkela ptpaan
Walis :Ciatong Cusien
|Mgeriq rulu
Mquri Suntaw Taisansein Alang Tongsucun, ma mtqiri Taipasein eluw Conghen mquri lmiqu baro, mooda alang Songhe dungal, kii di msngegul pgkela lupai dehuk alang Harungtai.
Taapa basu
Tduwa taapa basu Fongyuenkeyung mquri Kukuan, tuting suwunsican, ma msnegun rupai mkkesa mquri lmiqu dehuk denu
|-
|Pggaaluk patis dheran tencu
AKing老師 Psltulun Tencutitu
Walis&Bakan Pggaaluk Tencutitu
|Patis dheran tencu alang (Aking: Titu Puro Tencu)
|-
|Seediq tnalang/ LuwanSeediq tnalang
|Atayal
|-
|Kari srengo
|kari Atayal, kari plmukan
|-
|snhiyan/snehei(Aking)
|
|-
|Pnrdingun alang/ Pnyahan alang(Aking)
|Mngaya han we seediq alang Haruntai mneniq Nantosencing, kika qbsuran alang dmdudul seediq alang, thrigan kyyayung Tacia, pnheyu kingal se dungal ka mingkocian.
Mingko knkawas mngari mdudul(Pering: smnegul) Pesucing kmciyuk Tanah Tunux,
Mdudul seediq alang ka qbsuran alang, cmebu suwunsi daka lilensi nawliaw(Walis: behing pkaguh), wada daha hnqilun ka nawting(Walis: seediq pkaguh), tnnesun bale ka beyax bkraun daha, ma ini baka ka qbulic/bbali ma uuqun, asi alix.
Peeyux psliyan alang Songhe.(1.Aking: wada hirun ptheruy.2.Takun: Wa yexun theruy peeniq.) Dehuk mterun knkawas hari, pnthrigan alang Hrungtai breenux ka saya.
|-
|Pgkela sprigo
|Kwangkwan Cingden
Kukwan hongcingci
Msdaling kyyayung Tacia ka Kukwan, Ado knpruwan bale ka ngayan hongcinci qheding,
Qheding hini ge wada mangal patis kesun knmalu bale qsiya tansuancensue, knmalu riyung bale qsiya na(Aking: Qsiya mtaso uka snrtiqan pnyayan.)
Tqiyan senmuku ge niqal kingal trabus (tama qhuni), dsanan sklwiyan(非常奇特) qtaan ka Kukwan.
Yoreci qlmiqu Pasensan
Mpusan sepac kbekuy kongcu knkreko ka Yoreci qlmiqu Pasensan, kesun teru gheti lmiqu Taiwan tgkingal ka cbeyo, ma knmalu bale ngayan kesun dheran mdayang mmsepac tgkingal.
Mtlibu ddgiyaq, mnkuung qqhuni lmiqu ka Pasiensan
Uxe ino niqal bheni uxe qtaan, ma msange stama plale duri peni na.
Hini ge pstrengan daha paru ngayan mingcen 「Suwunsi」daka「Ciaposi」,
Mtaso bale qsiya ruru, asi lux qtaan ka qsiya truma, knmalu bale ka qsiya duri.
|}
== Pnyahan pnatas/ndaan(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* <nowiki>http://www.hsabc.com.tw/expo/ban_55.htm</nowiki>
* <nowiki>http://www.e-tribe.org.tw/daanriver/DesktopDefault.aspx?tabId=274</nowiki>
* 泰雅族的文化-部落遷徙與拓展 Gaya na Atayal- tnhrigan na alang daka pkrana
[[Snakun:Truku]]
ftmstnrgrx3sffrgnvvdxk876ykxw6n
Htin Kyaw
0
494
81512
81511
2021-11-13T12:09:04Z
Uxay0430
92
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
81512
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:President Htin Kyaw.jpg|thumb|President Htin Kyaw( 廷覺)|alt=President Htin Kyaw.jpg]]
= Htin Kyaw(廷覺) =
Mntucing hngkawas 1946 idas 7 jiyax 20 ka Htin Kyaw ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Burma]] ta sayang o kiya ka Htin Kyaw, pnaah hngkawas 2016 idas 3 jiyax 30 pnrajing kmlawa klwaan.
= Htin Kyaw(廷覺) =
'''Htin Kyaw''' (Kari Myanmar: ထင်ကျော်, kari Ingkoku: Htin Kyaw, kngkawas 1946 idas 7 diyax 20-), Myanmar brah Soto, ntumal Knkana Qnlhangan Mincu Ryeynmong, sediq Mon joku.
[[Patas bntasan:Free Daw Aung San Su Kyi.jpg|縮圖|File:Free Daw Aung San Su Kyi.jpg-2021年緬甸反軍事政變示威者手舉翁山蘇姬畫像]]
[[Patas bntasan:Shwedagon pagoda.jpg|縮圖|File:Shwedagon pagoda.jpg-一幅英國於1852年印刷的仰光大金寺圖,顯示出第一次英緬戰爭(1824-26)時期,英國對緬甸邊區的入侵。]]
[[Patas bntasan:Karen Padaung Girl Portrait.jpg|縮圖|File:Karen Padaung Girl Portrait.jpg-克倫族女孩]]
== Ndanan niya cuxal balay han(早年經歷) ==
'''Htin Kyaw''' pa mniq Pyasan Tubaraw Weyri Konghuy (hangan saya daw Pyasan
Tubaraw Takong Icong) mnhdu muyas.
Kngkawas 1962 cida Htin Kyaw u snpeyyah Pyasan Tubaraw Yangon Weyri
Weyri Konghuy mnhdu muyas, kiya ka mntna pnyasan dha muyas sapah pyasan
Kwowu Ccng Aung San Suu Kyi. Kngkawas 1968 mnhdu muyas Pyasan
Tusweyweyn Yangkwang Keyjay, kiya mi wada mangal Keyjayswey Swos sweywey.
Kngkwas 1970 mniq Pyasan Tubeyhing Yangkwang Ciswan Congsin ngalan Cngs
Seykeys.`
Kngkawas 1971-1972 mniq Pyasan Tubeyhing London Ciswanci Keswey Keyngkyoso muyas, kngkawas 1974mniq Japan na Asia Electronics Union muyas. Kngkawas 1975 mangal Pyasan Tubeyhing Ciswanci Keswey Swos Sweywey, kiya mi ngalan Myanmar Seyhu Tu2 Kongyeybu Huku Scang (Deputy Division Chief). Kngkawas 1980 daw ngalan Myanmar Mquri Nganguc Keyjay Pnlubanbu, Keyjay Mi Caycngbu Huku Syuning. Kngkawas 1992 malix qpahun seyhu.
== Ngalan Soto cida(總統任內) ==
Minmong u mniq kngkawas 2016 idas 3 diyax 10 phiyu hangan Htin ngalan Myanmar Jnminweyn na Soto Hosweynjn, kiya mi mniq idas 3 diyax 11 wada mnJnminweyn mndungus bay hosweynjn, kiya daw mniq idas 3 diyax 15 wada mangal Soto.
Kngkawas 2016 idas 3 diyax 30, tuhuy brah Soto Thein Sein mnhdu pbuway biyax qmlahang, Htin Kyawc ka wada mwaya tu1 Soto wenjn qnlhangan Myanmar. Qnita ssediq pa Myanmar u mntna so mpririh Aung San Suu Kyi nanaq, binaw idas 4 diyax 6 cida, Htin Kyaw u muda psdhu Aung San Suu Kyi ngalan burah pnhiyu na Kwowu Ccng, qmita ssediq nganguc u balay bay mndungus na ‘Myanmar Congri’.
Kngkawas 2018 idas 3 diyax 21, Sotohu Myanmar pa muda pkla kari Htin Kyaw u wada malax qpahun Soto, Huku Soto Min Rui ka tnayis rmirih qpahun niya, dhuq Ryeynpang Gikay muda umau burah Soto. Htin Kyaw u mniq FB matas kari niya, iyux msangay ka hiya kiya ka malax qpahun Soto.
[[Patas bntasan:Balasoretraffic.jpg|縮圖|File:Balasoretraffic.jpg-仰光街頭]]
[[Patas bntasan:Burma topo en.jpg|縮圖|File:Burma topo en.jpg-緬甸地形圖]]
[[Patas bntasan:Shwedagon-Pano.jpg|縮圖|File:Shwedagon-Pano.jpg-仰光大金寺]]
[[Patas bntasan:IMG Mohinga.JPG|縮圖|File:IMG Mohinga.JPG-Mohinga,魚湯米粉,被廣泛認為是緬甸的國菜。]]
== Duma niya(其它) ==
Qridin niya Htin Kyaw ka Su Su Lun, wa mniq Jnminweyn giying, Jnminweyn Qnlangan Pnluban Yingkay Cusi, Su Su Lun ka pusu pnhiyu Minmon Wu Lun na wouwa uri. Htin Kyaw na tama niya ka Myanmar niqan bay hnhangan mpatas patas Min Duwin, mnniq kngkawas 1990 Myanmar gikay seyngkyo ngalan giying. Babaw ngalan Soto hosweynjn ka Htin Kyaw daw, AFP u wada qnuqu ngalan niya sa mpriq rulu Aung San Suu Kyi ka Htin Kyaw, CNN ka muda singbung hokoku uri u qnuqu pusa sasing uri, sassing kiya u wada btasan Htin Kyaw pa mniq kngkawas 2013 idas 12 diyax 1 mlatac kndadax sapah kung.
{| class="wikitable"
!地圖
!No.
!行政區
!緬文名稱
!首府
!面積 (km²)
!人口
!鎮區數
|-
| rowspan="15" |
|1
|伊洛瓦底省 Ayeyarwady Region
|ဧရာဝတီ
|勃生
|35 138
|7,330,200
|26
|-
|2
|勃固省 Bago Region
|ပဲခူး
|勃固
|39 404
|5,581,300
|28
|-
|3
|馬圭省 Magway Region
|မကွေး
|馬圭
|44 820
|4,760,100
|25
|-
|4
|曼德勒省 Mandalay Region
|မန္တလေး
|曼德勒
|37 024
|6,727,900
|31
|-
|5
|實皆省 Sagaing Region
|စစ်ကိုင်း
|實皆
|94 625
|5,663,200
|37
|-
|6
|德林達依省 Tanintharyi Region
|တနင်္သာရီ
|土瓦
|43 343
|1,347,700
|10
|-
|7
|仰光省 Yangon Region
|ရန်ကုန်
|仰光
|10 171
|5,836,200
|45
|-
|8
|欽邦 Chin State
|ချင်း
|哈卡
|36 019
|541,900
|9
|-
|9
|克欽邦 Kachin State
|ကချင်
|密支那
|89 041
|1,327,700
|18
|-
|10
|克耶邦 Kayah State
|ကယား
|壘固
|11 733
|247,300
|7
|-
|11
|克倫邦 Kayin State
|ကရင်
|帕安
|30 383
|1,553,100
|7
|-
|12
|孟邦 Mon State
|မွန်
|毛淡棉
|12 297
|2,470,400
|10
|-
|13
|若開邦 Rakhine State
|ရခိုင်
|實兌
|36 778
|3,004,700
|17
|-
|14
|撣邦 Shan State
|ရှမ်း
|東枝
|155 801
|8,461,500
|54
|-
| -
|奈比多聯邦區 Naypyitaw
|နေပြည်တော်
|奈比多
|
|
|8
|}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Dakis Pawan
2aln6h1dthnmvy22c3pemw1a18to52d
Huhuc
0
495
95719
74273
2023-04-03T17:32:21Z
WikiBayer
38
95719
wikitext
text/x-wiki
= Huhuc(大葉楠) =
Beyhing bay qhuni mi msama ka lmukas nii, mqbulic ka rhiq na, mcicil mtumun hnyuwan ka hiyi buuc na, mdakil mniq ddwiyaq hruwan beyki [[wasaw]] qhuni.
[[Patas bntasan:大葉楠樹葉.JPG|縮圖|File:大葉楠樹葉.JPG]]
Mniq Taywan hini u ou balay kluwan tnpusu lmukas qhuni, so ka lmukas beyki wasaw, lmukas banah, lmukas balay mi uxay nduwa lmukas bbaraw wasaw…dnii sun dha qhuni lmukas kana, ini biyaw mdakil ka qhuni nii, mi mmanang bay ka hnyuwan na, mbabah, mkbanah mi mcaas qbulic ka rabu wasaw niya, knmalu bay qtaan, ihiyux qhuni na u mddungus bay mhnuk mi mkray, smluun dha phiyu sapah, qqiya sapah, qquran pcpingan, qqiya uqun mi qtinuh, ou bay ka rrihan ddiyun na.
Kari bay wluq niya ka rhiq qhuni lmukas nii, smalu ida nkiya ajimoto ka ita sediq, kiya u knmalu bay dmayaw hmanguc ta sama mi mduh ta hiyi wawa, ngalan dha ka rabu wasaw na, smluun dmayaw sknxan uqun mi stbuwan dha uqan ccamac.
[[Snakun:Truku]]
f33thjwxc2j8p02ihglqcaxmoan96jf
Huling balay
0
496
25808
25807
2021-03-18T14:30:06Z
Martin Urbanec
1
已匯入 39 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
25807
wikitext
text/x-wiki
= Huling balay (獵犬) =
[[huling bale|Huling Balay]] ga kiya ka dmayaw emptsamac smnegul, uxay uri o mhraw bi ssmac na huling. Phuling bi musa lmiqu maduk o, ida seejiq tnpusu Taywan ka mkla balay euda saw nii. Huling Balay nii ga wada paru bi dnayaw na quri emphuling seejiq tnpusu ni sdhuan bi tnealang ni tnsapah. Huling Balay ga asi ka “Huling Tnpusu Tawan", Seejiq o thnganan dha “Huling Balay” msa ka Huling Tnpusu Tawan nii.
Alang Rudan Seejiq sbiyaw, dqrijil ga asi ka mkla tminun, dsnaw ga asi ka mkla tmsamac(t). Kari ssruun hini sayang ga, quri kari pnyahan nhuling balay.
Tmsamac(t) ka dsnaw balay ga asi ka musa mtmay [[lmiqu|llmiqu]] dgiyaq, niqan ka tmlnga, niqan ka tmdangaw ni niqan ka phuling uri. Manu ka phuling ksun ga asi ka tmabug nanaq huling balay, “sbiyaw han o ini ta phuling ka ita Seejiq” msa ka rdrudan snaw dealang, pniyah bi inu ka huling balay Seejiq sayang hug? Msa ka kari rdrudan alang.
Sbiyaw han ga mnniq lhngaw huling ka dhuling balay, huling lmiqu ka dhiya ni mkan seediq uri. Mqpuruh mhraw ssamac(t) ka dhiya euqun dha, ana nanaq saw bowyak, ana nanaq saw miric(t), ida dha ini baka mhraw, sdurang dha qmraq euqun dha. Qmita saw nii ka rdudan do lmnglung balay “nasi ta pniqan huling balay ni dmudug ta huling mowsa phuling lmiqu do, musa ta saw phuya hug?” Msa pprngaw ka dhiya. Kiya ni smkagul tru mslikaw balay ttalang na rrisaw ka rdrudan alang, mowsa gmruus kmeuruy lhngaw huling. Tnama mkaraw babaw qhuni ni sdhiyaq qmiri dhyaan, skraki dha peiyah gmruus dmijil uruk dha.
Mnegaaw mdungus bi kingal jiyax, gmabul qyqaya mmowsa mrmux lhngaw huling ka dtru rrisaw nii, mapa hlama tnkanan ka kingal risaw, rmabang bi slikaw tnnalang na. Spowsa dha mhraw ssamac(t) euqun ka tama ni bubu huling lmiqu han ni, wada nhari mrmux lhngaw huling hiya ka dha ini apa ana manu na risaw. Asi pngkingal qmraq uruk huling, rmuxun dha ruwan towkan mapa, kiya ni phiyug baga ni pkla risaw ga mapa hlama tnkanan. Wada tbiyax mquri alang qduriq ka tru risaw. Risaw gaga mapa hlama tnkanan ka mghici balay, ini qbsiyaq tnnalang qndriqan dha do, mquri tgeisil qduriq ka risaw ga mapa hlama tnkanan gaga, iyux bi psdurang huling lmiqu, duri ni sqada na kleelug qndriqan na ka hlama tnkanan napa na, skraki na huling lmiqu.
Ada ka ga ssapa tbiyax tmalang na risaw ka uruk huling lmiqu, nii kleelug mrrngac(t) ka uruk huling, qmbahang rngac(t) uruk dha ka tama ni bubu huling lmiqu do, snegul bukuy mhraw tru risaw ni, mabang hbaraw ka huling lmiqu miyah dmurang dhiya. Rngiyun dha daruk bowyak ka hlama tnkanan ni qdanan dha leelug eseisil, smknux knsknxan daruk bowyak ka huling lmiqu do, mquri leelug qndanan dha hlama tnkanan dmurang ni pgeeluk mkan hlama tnkanan hiya da. Mnkan do wada qtulan hlama tnkanan ka gupun dha, ungac(t) dha rrqnan ni ini tduwa tbrihun uri.
Manu ka tru risaw nii do, wada tqqaras mapa dha uruk huling lmiqu bitaq dhuq alang. Siida tna mssli tmaga rhngun alang kana ka seejiq dealang, kana ka seejiq alang o mjiras mlawa dhiya,
qlangan dha kska ka tru risaw ni dha uruk huling lmiqu, saw hari ka mpsmsung qqaras. Paah sayang dha uruk huling lmiqu nii ka pusu bi huling ta balay ita Seejiq msa, kndadax hiya siida tmabug huling ka rdrudan ta, kndadax hini prajing phuling samac(t) uri da. Bukuy ka mniqan ta harung da, kiya ka steumal dha phuling smbu samac(t), paru balay dnyagan na ita Seejiq ka huling nii, kiya ka ksun ta “huling balay” sayang.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
台灣原住民族歷史語言文化大辭典 http://210.240.125.35/citing/citing_content.asp?id=3688&keyword=%C2y%A4%FC
[[Snakun:Tgdaya]]
0cc6btamxm567pysgpwp12dnpvukf7m
Hungary
0
497
95188
85791
2023-02-10T22:45:09Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q28]]
95188
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Hungary.svg|thumb|Flag of Hungary-Syonyari kwoci(匈牙利國旗)|alt=Flag of Hungary|427x427px]]
= Hungary(匈牙利) =
Gaga kska Owcow ka [[Hungary]], 47 00 N, 20 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 93,028 sq km(hangan na o Tg110)(knlbanga dxgal o 89,608 sq km, knlbangan qsiya o 3,420 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 9,874,784 hiyi.
Gaga [[Budapest]] ka pusu alang paru, jiyax 20 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Hungary ga wada sugan 58.90% ka dxgal qpahan, 22.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 18.60% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka János Áder, pnaah hngkawas2012 idas 5 jiyax 10pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Hungary.svg|thumb|260x260px|File:Coat of arms of Hungary.svg-Kwohwey.(國徽)]]
[[Patas bntasan:EU-Hungary.svg|thumb|File:EU-Hungary.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Syonyari (匈牙利) =
Alang [https://zh.wikipedia.org/zh-tw/%E5%8C%88%E7%89%99%E5%88%A9 Syonyari] we, ga meniq cceka na [[:zh:歐洲大陸|Oco-taru]], ani si [[:zh:历史|risu]] na we bsiyaq mkgalu daha ka [[:zh:东欧|Tong-o]] ma [[:zh:东欧|Nan-o]], alang na Syonyari we msqapah daha ka [[:zh:奥地利|Awtiri]]、[[:zh:斯洛伐克|Shwaroku]], [https://zh.wikipedia.org/zh-tw/%E4%B9%8C%E5%85%8B%E5%85%B0 Ukuran]、[[:zh:羅馬尼亞|Romaniya]], [[:zh:塞尔维亚|Sayeweya]],[[:zh:克罗地亚|Kuroaysiya]] ma [[:zh:斯洛文尼亚|Sroweniya]], kana hei seediq na we na we 976[[:zh:萬|wan]], [[:zh:首都|sotu]] we [[:zh:布达佩斯|Ptapesi]]. kari na Syonyari we kari na sefu, kari ni ka ga egu riyung srengo na uxe In-o-isi gaga Oco, risu na Syonyari kntetu daha ka alang mdooda ma alang truma na sunsungromatikwo kesun Awtiri,Ceku,Poran, daha ka ciida ma ga qlahang Nan-o na Awtumatuecitikwo we msuupu riyung. Alang Syonyari we cceka na Syonglen-tikywo, Hapuspaw-cincukwo daha ka Awsyontikwo.
== Risu(歷史) ==
Knkawas berah ini tuting Yesu ka maxal daha knkawas betaq knkawas sepac kbekuy mterun ciida, Kika kesun daha Roma-tikwo suci. Kiya ka thunac nsyongyari ka Pangnoniya -sung , wada ini baka ka Romatikwo de , eguba mingcu kndudul meyah meig hini. Mngaya ba meyah dehuk hini we seeduq syongyari,ddulan Atira ma , pheyu alang mheyax ba kesun syongyari- tikwo , yeba pneeyah hini ka ngayan Syongyari nii, ani si egu ba ka mptpatis mesa pneeyah seediq Toseonokuar.
Spaux ka Romatikwo de , seediq mneyah Zuarman ka meyah qmlahan hini 100 knkawas di ma bobo na de seediq Awaar ka meyah dehuk hini dudi ,ma,maha 200 knkawas ka qnlhangan na hini di we , meyan tgimax ka seediq Surahu. Lmnungelung mopux seediq Awaar ka Moraweya ma seediq Pawcyaar, seediq Poran, seediq Koroaysiya, betaq ba Cariman di we wada na gulung poxun. Wada mhuqil ka Carima de, wada mdudul(kndudul) ini kbeyax di, kika peeyah ciida kndudul mbeyax ka seediq Surahu. qbsuran nTamoraweya ka Suwato-Puruko de , paru ba lnglungan na mppheyu Tamoraweye-kongkwo.
Kndalah mngali suci ka prudingun koka Syongyari, Seediq macaar mdooda/mduoda tmabu tnbugan kndalax hreyan hido tgirin toma lmiqu urasan daha ka quri yayung Huarcya, saya kesun pascir, mquri tgirin theruy, kndalax 896(mmespec kbekuy mngari kmxalan mmteru knkawas) tnalang susapo yayung tonaw. wada msputing mnrudu daha. kari bnhangan pnsltudan daha we, alang Macaar nii ge, meyah ka Aarpato de pnhyegan ciida, mhiti na mngari suci dige, heya ka dmudul seediq Macaar, meyah breenux Pannoniya.
Knkawas 1000 ciida, qbsuran Syongyari ka Isutowan-yisu, kika stdahu cyawcong ma, ngalan na mnugaya ba Thulang Syongyari, Mnugaya han we,mggaluk riyung daka Poran ma Posimiya, ma, knddilan ba snhiyan ma sunsun - Romatikwo. knkawas 1241 betaq 1242, mqur ggqiyan hido kmremux ka Patu, paru ba snliqan na ka Syongyari nii. Bobo na de, kndudul mbeyax ka alang Syongyari nii di, ririh so alang paru turi meniq congo hii,ini ba pntena ka gaga daha, ma mggaluk ba daha ka Sio.
Syongyari ‧ Mocyasu ka qmnlahang Syongyari kndalax knkawas1458 betaq knkawas 1490. Muamal pkbeyax knbyaxan alang Syoungyari ma, tnsdahu na cunhu na. Meniq toma qnlahangan na, Syongyari(rmabang ka daya na, kiki duma dheran nSyurohwako) nii we wunyihusing ka ciida, dheya ka ngalan ckceka gaga nOco.
=== Awtititikwo-Asyongtikwo(奧地利帝國-奧匈帝國): 1526 betaq 1918 ===
Bobo knkawas 1526 ka pqlekan manga dheran Syongyari
Hwangcya Syongyari Toransiwaniya Otumantikwo Hapusupaw-Awtiri
Knkawas 1526 meyah qmremux ka Urtuman-tikwo wada mrhulah ka alang hungce di, mtswaye teru luwan qnlhangan. Gaya nHungary nii ge, pklapan naka alang ssiyo na, so ka Poranritawan-repan.
[[Patas bntasan:Partition of Hungary.png|thumb|1526年後匈牙利領土的瓜分 (綠)皇家匈牙利 (紫)特蘭西瓦尼亞 (紅)鄂圖曼帝國 (藍)哈布斯堡奧地利]]
Polan 、Pomisiya daha ka Syongyari pnsseli kesun Wesekulatu citwan-tonmon( knkawas 1991, malix qqlhangan koncantan ka Poran、Syongyari、Ceko daka Sirohwaku kika manngal ngayan Wesekulatu citwan).
Peeyah Knkawas 1699 ado ka wada ini baka Wancaw na Awtirihapuspaw ka Atuman-tiko, ma spuun na kmlahang ka teru pnsuwayan na Syongyari, mosa pklahangun na Atuman-tiko. Knkawas 1914, Ayus patis dheran na Awhung-tiko, paru na bale ga rcuhan mksama we Syongyari ka kiya.
Knkawas 1848, pstotuy mccebu cuyokomin ka Kosutolayesu. Knkawas 1849 idas sepac, paha kari mesa turi nana ka Sionyali-kohwe daha, pheyu Sionyali-konhokwo ani si ini qbsiyaq, wada psteqan na Autili daka Sao.
Knkawas 1867, pooda 1867 kari pntbale ka Ausion, daha ka berah Autili-tikwo msuupu smalu Ausion-tikwo.
=== Tgdaha ka paru ba pncpuwan(兩次大戰期間): 1918 betaq 1944 ===
[[Patas bntasan:Austria-Hungary map.svg|thumb|1914年的奧匈帝國地圖,最大部分的綠色部分即是匈牙利]]
Bobo na ka tgkingan pncpuwa paru, wada mhurah ka Ausion-tikwo di, knkawas 1919 idas teru, pheyu Sionyali-Suweai-konhohwo, knkawas naq ciida ma, idas mmsepac wada poxun na supi nHorasi, meyah naq cinculisen dungan ka Sionyali-wankwo, Horasi peni mangal ngayan pqlahang kesun ma, bala ba we heya naq dmudul betaq Tgdaha pncpuwan paru. Knkawas 1920, meniq ka Syongyari wada ini baka mccebu peni, daha ka seyekwo mnbeyax de, matis patis torianon-teaye, wada uka ka dheran na 72% daha ka 64% seediq na, knkawas 1938, tgtexan mpprengo Weyena, dyagan na Tokwo ka Syongyari, kiya ka mangal tikuh dheran na Sulohwako, kika mndaha pnrngagan Weyena de, wada mangal dheran Petolansiwaniya na Romaniya.
Knlawa 1941, pnqlahan Syongyari-Horti tgima pnspuwan Toyicu, suupu sdahan Tokwo, idas sepac pncpwan daha Nasulahu ciida wada mangan gheti dheran, idas mmteru Syongyari daha ka Tokwo mosa kmlemu Suren ma, mosa tgima ani ini pncpuwan na Suren daha ka Tokwo, ani si pncpuwan Sutalinkolo wada paru bale snlkilan supi na Syongyari.
knkawas 1944, knciyuk kmlemu Tokwo ka Suren, moda lemu dheran tgnala na Syongyari, ciida wada qlhangan na Syongyari wada mrrutu, qlhangan na Horti wada mrhulah, dehuk mprbagan knkawas 1945, sdhalan snpuwan na Tokwo, wano bale Syongyari di. kika ini beyo musa kmeelu Putapesu ka supi Tokwo ma, dooyan na ka seyhu na, ani si mccebu Putapesu ka Suren, wada naq ini baka ka supi pnspuwan Tokwo daka Syongyari, kika dheya gmeelu mangal Syongyari di.
=== '''1944 betaq 1990(社會主義時期):''' ===
Knlawas 1944, gmeeluk meniq Syongyiri ka Suren, knkawas 1946 idas 2 ali 1, paha kari mesa lixun ka Cincuwcu, pheyu Syongyari konghokwo. Knkawas 1949, pdaun senhwa, pryuxun na ngayan mesa Syongyari zeming- konghokow. Knkawas 1949 idas 8 ali 20, posa kari pheyu kesun Syongyari konghokwo, knkawas 1956 idas 10(maxal) stoduy kesun (Ooda idas maxal) ka Syongyari ma, wada liqan ptbale Suren.
=== Bobo na lncan ciida kndalax(後冷戰時期) :1990 betaq 2010 ===
Knkawas 1989 idas 2 ali 1, mssdangi Syongyari daka Hakwo, nii ge cceka na Ton-o-citwan peni, tg1 mssdangi Hakwo, sbukuy na de kndudun egu ka alang Suwecuyi smnegun so nii, kika skkingan mssdangi daka Hakwo kanal. Knkawas naq ciida idas maxal ali mpusan kmxalan teru, mgnetun dehuk tg33 knkawas [Ooda idas maxal] nSyongyari. Pryuxan kesun Syongyari-konghokow ka ngayan na ma, lixun daha ka Sohwecuyicutu di ma, laxun daha ka yitancu ma, peeyah pusu daha Senhwa, paru riyung snlumeyan daha Senhwa, ado so mggaalu ooda na totangmincu, knkawas 1990, Hwantwetang we mbeyax kari ka dheya tg1 pssdiyan mpprengo senkiyo meniq minculuntan hiya ma, mnugaya pkriyak ka mssriyux mangal qqlahang ka cungtang daha, ma knkawas 1994, peeyah suhwecuyi-konrentang nSyongyari, rmiyux mangal ooda ka Syongyari-Sohwetang, ma, mbarah qmlahang ka konrentang.
Knkawas 1998, wada mbeyax mangal senkiyo ka Aupanwekoto peeyah Yoi-cinnyan-mincucuyico-renmon-Syongyari-konmin-ryenmon, dmudun Yoyiryenpang-cunhu ma, mnugaya dmoi Sincunhu-conri nRyehocunhu. Knkawas 2002, ini angal bukung dungan ka Awpan, hunun daha biciq mbeyax mangal ka Sehetang na coi daka Cuyo-micu-remon ma micu-runtan, prading dmulun dungal ka dheya.
Knkawas 1999, tgima pnslian Peye ka Hungary. Knkawas 2004, tgima pnslian Omong ka Hungary, knkawas 2007 idas 12 ali 21, wada srwaun tgima Sunkunkonye-hweyenkwo ka Hungary. Knkawas 2006 idas 4 ali 9, muda mntexan psgao meta tipu ka ihwe. mquiri sohwe tang cuyo-mingcu-remon daha ka mincu-runtan wada stikuh bale mbeyax[13], idas 4 ali 23 pndaha psgao meta ipu ka gikay, tluungan kana kohwe de, 386, sohwe-tong wada mangal 186 tluunga, cinminmong wada mangal 161, cuminmong wada mangal 18 tluungan, mincurentan wada mangal 11 tluungan, msngali 7 tluungan wada ngalan reho daha ka turi seediq psgaun. Idas 6 ali 9 mangal qnpahan conri ka icyoarcuyhwereci ciida pheyu ngayan mangal qnpahan bkurah pqlahang, sohwe tong daka cinminmong wada lmutuc psuupu pheyu qmlahang. Knkaws 2008 wada malix psuupu qmlahang ka cuminmong, wada pheyu tikuh hari pqlahang ka sohwe tong. wada asi qbhangi naqah bale ndaan ka sohwe tong, wada mmaan mnurutu paru ka qlhangan daha pila ma, kiya ka so scuqun ndaan na cinci, kiya ka wada paru bale rnlihan seediq dnayo dheya. [[Patas bntasan:Miklós Horthy, Budapešť.jpg|thumb|2013年,匈牙利獨裁者、攝政霍爾蒂·米克洛什的半身像在布達佩斯的一個加爾文派教堂揭幕,遭到匈牙利國內外廣泛批評。]]
=== Awpan ciidapeeyah knkawas (奧班時期 ):2010 betaq saya. ===
Knkawas 2013, seediq mqpuru qmlahang Syongyari, mtteka hnyeka tikung na pqlahang Hortimikorosen phyekan daha sapah thmkuwan uncyarpay so ga Putapes, inu dungan, wada daha tmaqun mekan kari kana seediq alang Syongyari.
Knkawas 2010, gmao Syongyari ihwe, sohwe tang wada ini baka, wada sruhuq 19.3% ka kipu na, mpqlahang ka Yoimincwecui-cuntan-cinnyemincucui-lyemon(Siyongyari-konmin-riyemon), dheya wada mangal bbale egu kipu na, kiya ka dheya wada bbale dmoi knpriyux() syehwa, du yoicntang-yopiko mbeyax mangal Syongyari ywutong, wada mosa ihwe truma ma, wada mangal kipu dehuk 16.7 %. Idas 5 ali 14, soto Syongyari sawyemu.rasro pstotuy cus cinminmon Awpan.wekoto musa pheyu conri. Idas 5 ali mpusan mngari, ihwe Syongyari wada smruwa 261(daha kbekuy mterun kingal) kipu, 107(kingal kbekuy mpitu) kipu wada ini sruwa, kiya wada rmuwan Awpan musa conri bkurah, iye 386(teru kbekuy mspatun mmteru) nii, wada niqan 18(maxal mmsepac) iye ini ege kipu daha, kiya ka bobo cnhu Awpan kmarang kari dheya wada mangal conri nii.
Bobo na tgdaha mangal conri ka Awpan nii, wada kndudu malix mlutuc mincu ka Syongyari nii, pheyu nanaq nuna dheya. Cnhwu na Awpan nii mnbeyax bale qmlahang qqpahan mincu du Syongyari nii, ida du sinpun ma hwayen. Cnhwu du Awpan nii wada smruwa muda hwaryu ma, pheyu qmlawa mknetu Syongyari nii.
Knkawas 2011 idas 4 ali 18 , ihwe Syongyari wada smruwa 262 kipu, 44 kipu wada ini sruwa, wada smruwa sehwa bkurah kesun cipnhwa , wada na riyuxun ka senhwa cmuca pnheyu knkawas 1949 , kndalax knkawas 2012 idas 1 ali 1 prading ma, ryuxun Syongyari ka ngayan na kocya ni. Mntena knkawas ciida wada knpuriyuxun gaya gmao nsyeci, kndalax mndaha gaya topiyaw knpuriyux kingal alang ma mndaha gaya topiyaw, knpuriyux mteka ka iye, kndalax 386 wada meleh dehuk 199 ka tlongan iye, iye 106 pnheyu kndalax kkingal, alang iye 93 kndalax piritaipiyaw pheyu, gaya piritaipiyaw de, asi naq niqan 5% dehuk kipu na de, kiya ka ngalan musa ihwe.
Knkawas 2014 idas 4 ali , tg7 ihwe seci ka Syongyari, pdaun daha gaya senci bkurah, cinminmon dheya wada mangan dungan, wada dehuk tlongan ihwe 133, wada mbeyax, tg3 musa conri ka Awpan nii.
Knkawas 2018 idas 3, kari pnneyax toko-petasman-cicinhwe, rmengo mesa, wada dehuk hari tucay(mbeyax riyung qmlawa/) ka Syongyari nii.
Knkawas 2018 idas 4 ali 9, tg8 seci ihwe nii ka Syongyari, cinminmon wada mbeyax dungan, dheya wada mangal 134 tlongan iyen , Awpan tg4 meyah tlong gakac conri nii.
== Cngc(政治) ==
Gikai na syonyali we pnsuliyang egu ku legan don sosoto we pnsgao sankio kndalah Gikai , lima knkawas sankio tehang kpahung na we dungus so nayang nanaq duma naq niqan pndungus na peheyu Conli.
Peheyu Conli we kndalah ima paru don ka gaga kokai , heya ka peheyu bucio ma niqan beya na paalix bucio duri ,seediq mosa pusugao bucio de, asi ka moda psirin yiyin kai, cokai mntehan ma uncugin mnegu moda pnucirin, ma asi ka sosoto moda peheyu kopahun na.
Psu cnton na siongyali we meheyu togunara cinen mincu cuyi remon (kesun daha cinmimon ) , pngaran lnnunang mukuri riyung ,tgunara na siongyali , sohuedon we , dumudun cceka mukuri tgirin ka tngesaang na , ma neqan palu ma bija cndon humulinas kbequi. kndalax knkawas 2010 cinmimon ,deheya dumoi 2/3 , tluung kohue, knkawas 2018 idas 4 ali 8 , cenkyo kohue cimimon daha ka jidu micu rnmidon (cimiton,KDNP) pusuliang mududayo ooda sankio, wada mangan 48.86 pntakan daha , 199 dnlungan na kohue wada mangan 133 dnlungan tnkudaha knegu nunangan na bntakan we「lumaban malu syoyali ton 」wada mangan 26 tulugan.
== Cinci (經濟) ==
Alang nii we uka riyng cuwen, bale ba kawngcan na we dheran ssalu alumi, maha tg3 Oco sslmean dheran alumi dheya, Kana alang nii ge maha 2/3 dheran na niqan qsiya mtilux, nonye ka lekuh daha bale m a, pnhungalang na we niqan mugi, slqemu, bunga tumun ma sama msibus, konye na we smalu kikai, cinmi-ici, marah ppuqun ma smalu gariq ka stmaun daha, msino sino lipas ka paru ba ngayan na. Peeyah knkawas 2004 idas 5 ali kingan de, mosa tgima Omon dheya duri, kika knrana cicin Hungyari nii ge knlutuc rmabang mbeyax. Saya di we ciye nseediq alang daha maha hmrinas 80% GDP na alang Hungyari nii. Bobo na knkawas 2007, ado ka skyaun cwencyo-cinciweci wada asi keelih ka cinci na Hungyari. Snpegan daha we rireh so wada slikan paru cwencyo-cinciweci nii ka Hungyari. Mkmdehuk dungus daha maha tuumal Oyenci de, knkawas 2020, kika alang nii ge asi ka kmbeyax dungan ka knpriyux cinci daha, ado so mkkere scang-cuyo-hwa daha.
== Tiri(地理) ==
Kana hari deheran na alang klahangan na Syonyari hiya brenux krpaciyn pnti.
Daya na we ga mlutuc srohwak mtaayus niqkal cyoring daha ka rmiqu gaga tdakan dah ana yayung tonawho ka alang dheran daha.duma dungan we niqanl yayung tisaho daha ka dwalaho niqkanl kingal rucilung paratun ga quri gqiyang hido kisi pusu daha qsiya ruciling nii rmabang ba paru qsiya bale ga menaq oco duri. Rmabang bale paru ruciling qhedin kesun Hewec gaga alang Syongyari duri. Tunux alang daha putapes heya we alang ledax ga menaq yayung tonawho.[[Patas bntasan:Parliament Building Budapest Hungary.jpg|thumb|位於布達佩斯的國會大廈]]
== Nniqan seediq(人口) ==
Nniqan daha seediq yaani maha dehuk 1000 man , seediq macar (seediq sionyari) dehuk 90% , rumengal kari sionyari. Rniqan tunnx alang hiya de 168 seediq.
== Slhayan(宗教) ==
Egu seediq sionyari(74.6%) tnungo menaq snlhayan, Roma kiyakay ka egu seediq snlhayan (54.5%) , duma biciq hari ka sluhe snluhayan na ciyayuncun (15.9%) daka Ltocong(3.1%)
== Unhwa(文化) ==
Kari Hungyari nii we ririh so kari nHunran seediq Ukur ka cceka na kari Ukur, kari nii ge gaga meniq tg40 dooyun seediq bobo dheran nii, meniq Oco ge tg12 dooyun ka kari nii. Ttgesa na seediq alang Hungyari nii ge teru tnunan: laqi ge dehuk 6 knkawas de asi ka mosa muuyas syawse(psnakun 6, 8, 12 ka sapah pyasan). Mhedu muuyas siyawse de, ami naq gmao sapah pyasan sllhayan kari(sepac knkawas), sapah pyasan maangan qqpahan(speac knkawas), sapah pyasan maangan qqpahan kingan naq(teru knkawas) uxe de cwanko-pusiyaw(daha knkawas). 18 knkawas laqi muuyas mangan pnseenga patis de, mosa muuyas tase(rima knkawas betaq mmteru knkawas) uxe de ani naq seyen(teru betaq sepac knkawas).
== Tiyu(體育) ==
Boru bterun rmabang kuxul daha theyaq ka Syongyari , knkawas 1954 kumi boru bterun na alang Syongyari , sepac hei seediq mkberah wada klaun bale seediq bobo dheran, ma mndaha wada mangan tgdaha pnseengan boru bterun bobo dheran. Boru qsiya Sentay-usyang kiya bale rmabang bale klaun seediq ka tihiqun daha meniq qsiya, Awrinpiko undo rbagan mnegu niqan malu ndaan na pnseengan,
== Meyti(媒體) ==
Syongyari saya peni , netun mkpapaw ka patis bung qqtaan seediq we , asi osa ppatis ngyan de kiya di. egu bale patis qqtaan ga dyagan pila alang icil. Knkawas zoo! mpitun klegan ka sinbung patis egu ba bnrigan na, duma patis qqtaan we 87 klegan. singbunmg qqtaan ba diyan we , "Tite - pau"、"Ienming - cuyopaw". pnhyegan tongsinso Hungyari nii ge pnheyu na knkawas 1880. Bale ba kwangpo-tengtay: Kosuto-kwangpo-tengtay(pnhuyegan knkawas 1949 ) ma huwetohuwe-kwangpo-tengtay, to pnhuyegan sehu nHungyari. kiya dungan we niqan ka Pawrtoko-kwangpo-tengtay daka tawnupiusu-kwangpo-tengtay . Bale ba tengsutay na we niqan pnhuyegan sehu Hungyari(knkawas1958) pnhuyegan nseediq Hungyari we tonawho- tensutay.
== Ciyawtung(交通) ==
[[Patas bntasan:Kecskemét vasútállomás T-72 Rmms kocsin.JPG|thumb|匈牙利T-72戰車]]
Hadacu ka ddaan eluw na alang nii, so ka eluw rulu rrpuniq, ddaun sapah skiya daha ka ddaan eluw qsiya, strengan kana ddaan alang we tuxux alang Ptapesu, kbbaro na eluw rulu puniq we 7685km, eluw rulu we 30808km, ga kmaxal kbbaro na kawsukongru de, 1314km.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Tgdaya]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/匈牙利<nowiki/>(參考自中文維基百科)
qt7wzfaweba3tdy9hpgelswz6nbxgf1
Hunhungaz
0
498
100489
95481
2023-10-06T00:17:43Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100489
wikitext
text/x-wiki
= Hunhungaz(古楓部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Cwosisyang ka [[alang]] Hunhungaz.
65 sapah ka kneegu na sapah, 229 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 219 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun84%, Amis4%, Tayal1%, ni rahuq na o6%.
= '''Alang Kufong (古楓部落)''' =
[[Patas bntasan:古楓部落.jpg|縮圖|古楓部落]]
Ngayan Alang: Alang Kufong (Hunhungaz)
== Pgkela Alang (部落特色) ==
Seediq Bunun ge「Konohokan」kesun na ka Syunwuncaw, dheran hini we eguw riyung Syunwuncaw.
== Nniqan (所在位置) ==
Hwarensen Cosisyang Kufongcun
== Knklangan (範圍) ==
Waga meniq dgiyaq hunac riyung ka Cosisyang, daya iril na ruru Syokurangsi(Idukan Vaklas).
== Dheran kndkilan(地理環境) ==
== Kklaan ssaan (交通資訊) ==
=== Mgeriq rulu (開車) ===
Moda quri hunac na eluw Tai 9 Sen, mooda (/hmrinas) Tonri Kwosyaw de pgriqi quri narac maha Canghutacyaw, bobo mnoda hako de asi quri iril kika
dehuk alang Kufong denu.
=== Rulu tpaan (公車) ===
Niqal tpaan rulu Hwaren Keryun (/Koyun) quri Kufongsen kndalax Huri maha betaq Yuiri, tuting so Kufongcan de dehuk di.
== Mggaluk na Tencititu (Mslutuc na Tencititu) (電子地圖連結) ==
Tencititu na alang
== Luwan na seediq alang (部落所屬族群) ==
Bununcu
== Pskari (使用語言) ==
Kari Bunun、Kari Telu
== Snhii Concyaw (宗教信仰) ==
Citucyaw、Tengcucyaw
== Mpneyah na alang (Alang tndheran) (部落由來) ==
Seediq Bunun ge「Konohokan」kesun na kaSyunwuncaw, dheran hini we eguw riyung Syunwuncaw, kii kesun na alang Kufong.
Bobo na de 「Konofong」kesun daha di, meyah Kowming Cuhu de, mangal <u>hengac</u> kari ma kii kesun (daha) Kufong.
== Knklaan sprigo(旅遊觀光資訊) ==
=== Skdakan nniqan(重要地標) ===
==== Senri Kufonkwosyaw ( pyasan laqi biciq) (縣立古風國小幼稚園) ====
Hwarensen Cosisyang Kufongcun kingal ring Runten maxal mmsepac haw.
=== Ssaan sprigo(觀光景點) ===
==== Sapah thmkuwan na Kufong (古風教堂) ====
Sapah thmkuwan na Kufong ge kika cmucac riyung sapah thmkuwan meniq Taiwan tndheran hini ka Bununcu, mgaya we niqal Ryocwan Mtabu dmudul Kuconsan ma Canwan, moda rmiyax <u>ddgiyaq paru ckceka Taiwan(Congyang Sangmay)</u> meyah mtabu Nanto daka Kawsyon, ma kingal ali de madis rriso kmeepah mosa smiling, muuyas kmeeki, wada ini beyo ptutuy meniq kana tgkingal alang ka Citucyaw.
Mnteru wada knpriyux pheyu ka sapah thmkuwan naKufong, thmkuwan saya nii ge pnhyegun na kawas 72, pusu Mtabu thmkuwan Macongming, kndalax kawas Mingkow 56 meepah betaq saya, niqal spruun riyung qnpahan na meeniq tmgesa Socicyawyu(《山地鄉之旅》2001, mnatis Sincungyen Yenminghwe).
==== Poukwan na Kufong (古風博物館) ====
Waga meniq truma na cmucac Kufong Soci Hwotonconsing, gntngayun ge pgqita snlliyan daha qyqeya alang na Bununcu, ma smnetur Soci patis wunsu, niqal mtbale ooda Sociwunhwa Cuyencongsing.
Poukwan pgqita saya de niqal: qyqeya na Bunun, mnoda na Tanah Tunux pthei seediq Bunun, pgqita snalu na qyqeya, patis Sociyingcaw, ngalun klaali qhuni na Bunun, ma saso utux(Ciruyingpeng) na Socihwotong. (《山地鄉之旅》2001, mnatis Sincungyen Yenminghwe).
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* 《山地鄉之旅》2001,mnatis Sincungyen Yenminghwe.
* Hnlitan na Walis Pawan (郭明吉) ma Bakan Temu (梁秀珍) mptgesa.
[[Snakun:Truku]]
rb91cwsblqzfwptz6gc7fvp4l9tmvgr
Hupu
0
499
100490
86520
2023-10-06T00:17:44Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100490
wikitext
text/x-wiki
= Hupu(北埔部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sincungsyang ka [[alang]] Hupu.
56 sapah ka kneegu na sapah, 167 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 66% niqan 111 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 34% niqan 56 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 16%, Sakizaya 1%, Bunun 3%, Tayal 1%, Truku 6%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%.
{| class="wikitable"
|+
!Ngayan alang
!【Hupu】alang Peipu
|-
|Snnaaxal Alang
|Alang cmucac Peipu nniqal naq Sakirayacu
|-
|Nniqal
|Peipucun Singcung Siysng Huwarensen
|-
|Ratuc
|Mneniq naq muxi tdaya tgiril
|-
|Pkdkilan
|Breenux
|-
|Kklaan Ssaan
|Mgeriq rulu> Taipe> Kwotaw 3 haw>Kwutaw 3ciya Taipererotaw(Snkuntuwan)>Unsanru> Sen106>Sen109> P<s>a</s>eyi Kongru>inghay Kongru>>Peipuru> dehuk
|-
|Pusltulun
Tencutitu
|Titu Puro Tencu
|-
|Nniqal Luwan
Yencuming
|Ameicu
|-
|Kari Srengo
|Kari Sakiraya, Amei, Plmukan
|-
|Snehei
|Cituciyaw, Tencuciya<s>e</s>w
|-
|Pnyahan Alang
|Mgeela kndalax puting Cingcaw betaq berih sqlahang Nihong, mneniq quri Zusuwe Skiraya, Taypasuo ma quri Nancang Toranso remux Ameicu; bobo pncbuwan rahur remux kndalax alang icil, so ka Cimei, Zuweriyang, Urari, Rongya ma kana di Toran. Mrabang ba ka Sakiraya meyah.Cmucan alang Peipu “Kapo”, kari Amei, pryuxan kari Plmukan ge “Peipu”.
|-
|Kklaan Sprigo
|Pnkraya dheran
Luwan rulu Peipu
|-
|Sdayo Pgklaan
|《Pnslutuc Huwarensencu》Patis Luwan Yencuming
|}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
6iw1kyqbevv8kpx33u2suzw9zd16jkz
Huring
0
500
100491
66537
2023-10-06T00:17:45Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100491
wikitext
text/x-wiki
= Huring(鳳林鎮) =
Nsgan Huring o gaga Nsgan Skangki, kmpraan kana dxgal o 127.45 km², (dxgal dgiyaq o 1.5 km², dxgal pmblxan o 9.08 km²). kmhbragan hiyi o 1,855, sapah o 763, seejiq tnpusu 1,120 hiyi, knhbragan hiyi o 60%(Sbnawan). Sbnawan ka hbaraw balay alang hini.
==Nyusan qpahan==
Nsgan Huring o niqan 12 [[alang]] ni maxal 6.
6 o, Cingaroan(鳳信部落), Cirakayan(山興部落), Cihafayan(中興部落), Sariwsiw(大榮部落), Tangahang(長橋部落), Cilo'ohay(森榮部落)
== Pusu pnyahan patas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
mslskaqgf27ajyp0acpsiea8iotcmnf
Husida
0
501
100492
56481
2023-10-06T00:17:47Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100492
wikitext
text/x-wiki
= Husida(藤枝部落) =
Gaga mniq Kawsyungsu Tawyuncyu ka [[alang]] Husida.
41 sapah ka kneegu na sapah, 133 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 123 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 86%, Rukai 5%, Cou 1%, Paiwan 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
8knog06sg907y2on8wovrpkt5e24drg
Hwang Kyo-ahn
0
502
82304
82303
2021-11-23T10:50:40Z
Hongaaa
76
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
82304
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Hwang Kyo-ahn December 2016.jpg|thumb|Hwang Kyo-ahn December 2016|alt=Hwang Kyo-ahn December 2016.jpg]]
'''Hwang Kyo-ahn''', mntucing hngkawas 1957 idas 4 jiyax 15 ka Hwang Kyo-ahn ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Korea, south]] ta sayang o kiya ka Hwang Kyo-ahn, pnaah hngkawas 2016 idas 12 jiyax 9 pnrajing kmlawa klwaan.
= Wen Cayin(文在寅) =
== Kndusan(生平) ==
'''Wen Cayin''' pa mntuting kngkawas 1953 idas 1 diyax 24, mntuting '''Tuhunac Hangkoku''' Koje Cyun (Cingsang Nantaw Koje Su). Snpeyyah mqrinuc ka tnsapah niya. Risaw cida, mpdudul mpuyas sapah pyasan ka '''Wen Cayin''', mqpah Ryus, bsiyaq balay tumal qmlahang Jncweyn Undo, ini prading muda qmpah seyji han pa mnsupu qmpah Ru Wusweyn, kiya ka taxa niqan balay hnhangan niya Jncweyn Ryus, kiya mi wada mangal Soto ka Ru Wusweyn daw, '''Wen Cayin''' u msupu snul mtmay Cingwatay, ngalan Misuscang. Kngkawas 2012 idas 4 diyax 11 cida, '''Wen Cayin''' pa wada mangal Fusan Sasangcyu tu19 Tahan Minkoku Kwohuy Giying. Mntna kngkawas idas 9 diyax 16, '''Wen Cayin''' u wada phyuwan hangan Mincu Tang, tumal kngkawas 2012 Soto Seyngkyo, hiti balay daw wada ini baka 108 knbkiyan hyo Burah Qnlangan Tang hosweynjn Pu Cinhuy Kngkawas 2015 dhuq kngkawas 2016 iyax niya cida, ngalan Kongtong Mincu Tang Dayhyo. Kngkawas 2017 dungan u phyuwan pusa hangan Kongtong Mincu Tang Dungan, kiya mi mniq wada mbiyax mangal kcka Kngkawas 2017 Soto Seyngkyo, tnpusu Cingwatay, Kwanghwamn seyhu knbeyhing sapah wada psaun wawi hmtur puniq daw, musa mniq burah sapah nniqan Soto, saya u ida nanaq mniq kcka Cingwatay ini thdil nina. Kngkawas 2017 das 7 diyax 24, '''Wen Cayin''' u tumal Pingcang Cyun Arpeysiya Tucya Kaygi Congsin muda Pingcang Misan Olympic Undokay kining uuda msbukuy 200 diyax, wada sdurun ngalan Seyngding Tas Pingcang Misan Olympic Undokay. Kngkawas 2018 idas 4 diyax 27, '''Wen Cayin''' u tuhuy 27, '''Wen Cayin''' u tuhuy Coseyng Kwowu Yingkay Weyweyncang Cin Cngen mniq Tahan Minkoku siyaw na Panmntyeyn Msblayaq Sapah muda Tuhunac Tudaya Hangkoku Dudux Baraw Kay. Kngkawas 2019 idas 3 diyax 13, '''Wen Cayin''' u musa homung Malaysia, mniq Putrajaya Sosyangsu tuhuy Malaysia Sosyang Tun Dr. Mahathir binMohamad mtqita dqras, tumal pnspuwan dha cicehuy, niyi ka '''Wen Cayin''' ngalan Soto Tuhunac Hangkoku daw mwaya balay mquri Malaysia muda homung, Tun Dr. Mahathir bin Mohamad pa tndahu Tuhunac Hangkoku Rulu Kongyey u knmalu balay, smatang ddha qnlhangan dha u musa msupu qmpah qpahun knou hari uuda kluwanan niya. Mntna kngkawas idas 11 diyax 28, '''Wen Cayin''' pa mniq Cingwatay tuhuy Tun Dr. Mahathir bin Mohamad muda pprngaw kari mi msupu mkan uqun cka hidaw, ddha dha u mniq pprngawan dha kari cida u quri so ddha qnlhangan mndungus bay cyeyncyaw 60 kngkawas na kawas, spkala dha ka pnluban Hankoku mi Malaysia u musa psupu quri mccbu u niqan pnspuwan qnita dha. Kngkawas 2021 idas 2 diyax 4 cida, '''Wen Cayin''' u tuhuy Amirika Soto Joe Biden pprngaw qnawal, niyi ka Jon Biden snpeyyah kngkawas 2021 idas 1 diyax 20 psdhuwan phiyu Soto dhuq cida, sediq mpdudul qnlhangan Hangkoku mi Amirika mwaya bay pprngaw pprngaw qnawal.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
8hrebuq3p1bbp59wq9lc074ywvayfmx
Hwangwang kucwo
0
503
56480
26113
2021-03-22T10:13:11Z
Iyumu
191
/* Hwangwang kucwo */
56480
wikitext
text/x-wiki
= Hwangwang kucwo =
Sapah sbiyaw Hwangwang kucwo ksun nii ga, sapah “Fansyowcay” Wangcirin hngkawas Kwansyu siida.
Ida Cingcungping Ukwangryang ka mnusa qmita nniqan dxgal ni tnuru lnglungan na ka pnhiyug sapah gaga, bitaq sayang ida wada hmrinas kbkuy hngkwasan da. Sapah sbiyaw nii ga ida endha sliqan runu da, sayang do wada dha sluun duri. Wangcirin nii ga tnpusu seejiq hori nseejiq pufanse, seejiq hori ga “fansyowcay” ksun dha mlawa.
Mnqpah quri saw empsruway mangal cuswey Cingting siida, yasa ungac ka plutuc na laqi hici, kiya ni slawa na ka ama klmukan Hwangtunjn, miyah mangal murux lqian na qrijil, bukuy duri o mlutuc tnsapah Wangcya nii ga, wada kmpriyux sing Hwang ka dhiya da, saw nii do dhiya bi ka mklmukan balay endaan tnpusu [[seejiq]].
[[Snakun:Truku]]
9nbh3gp1hykviz3zxb8tplaesm6gevm
Ian Khama
0
504
85197
85196
2021-12-30T15:02:00Z
廖家琪
110
/* Jongyu(榮譽) */
85197
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Ian Khama (2014) (cropped).jpg|thumb|Ian Khama (2014) (cropped)-伊恩·卡馬|alt=Ian Khama (2014) (cropped).jpg]]
= Ian Khama (伊恩·卡馬) =
Mntucing hngkawas 1953 idas 2 jiyax 27 ka Ian Khama ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Botswana]] ta sayang o kiya ka Ian Khama, pnaah hngkawas 2008 idas 4 jiyax 1 pnrajing kmlawa klwaan.
= Seretse Khama Ian Khama(伊恩·卡馬) =
'''Seretse Khama Ian Khama''' (mntuting kngkawas 1953 idas 2 diyax 27) pa taxa Botswana Seyjicya mi mnniq heytay cyunkwan han, mnniq kngkawas 2008 dhuq kngkawas 2018ngalan Botswana Konghkwo Tu4 jn Soto, kiya u mniq kngkawas 2014 idas 10 pa mnangal Soto dungan.
== Kndusan niya cuxal(早年生活) ==
'''Seretse Khama Ian Khama''' pa mntuting Chertsey, hiya u tu2 laqi Seretse Khama mi Khama hujn., kiya u dungus niya “Seretse” hangan niyi u “Mnsupu tqapah ka dxral msqapah”. Ian Seretse Khama ka dmuwi hangan tama niya pthangan, malu slxanan rmngaw Ian Khama uri.
== Kndusan kyoiku mi Cyus(教育和軍事生涯) ==
Kngkawas 1977 idas 4, 24 knkawas ka '''Seretse Khama Ian Khama''' u mniq Sir Seretse Khama's ka ngalan Soto iyax cida u phyuwan Cwencyang, kngkawas 1989 cida daw wada psdhuwan ngalan Botswana Kwohwangcyu Sring (BDF), kiya u mniq kngkawas 1998 taygo, mniq iyax niyi u, '''Seretse Khama Ian Khama''' pa mnangal knou bay cyuns jongyu, kiya mi mniq qmpah 20 knkawas daw (kngkawas1997) mnangal knmalu balay qnepah.
== Kndusan seyji(政治生涯) ==
'''Seretse Khama Ian Khama''' pa ngalan Botswana Kwohwangcyun Chuykwan, mniq kngkawas 1997 idas 12 diyax 16 pkla kari, '''Seretse Khama Ian Khama''' u mpniq kngkawas 1998 idas 3 diyax 31 taygo. Kngkawas 1998 idas 4 diyax 1, Huku Soto ka rmirih Masire phyuwan Soto cida, '''Seretse Khama Ian Khama''' ka ida daun phiyu burah Huku Soto. Binaw, '''Seretse Khama Ian Khama''' pa mniq kcka Kwomin Yihuy u uka siwey, so kiya daw uka brahan kasi psdhuwan phiyu qpahun Huku Soto. Kngkawas 1998 idas 7 brah niya, hiya u wada knbeyhing bay mbiyax mangal Tudaya Serowe nmumal seykyo, diyax 13 daw tumal Kwomin Gikay ngalan giying, kiya mi psdhuwan phiyu Huku Soto.
== Qnita niya quri seyji(政治觀點) ==
Mniq dndulan niya '''Seretse Khama Ian Khama''' pa, phiyu niqan biyax keysacu na Cingpaw Mi Anjey Huwu Cyu (DISS), wada ngalan qmita mntna bay so Ryeynpang Tyawca Cyu Amirika ciko na Botswana.
Mniq so quri keyjay pa, '''Seretse Khama Ian Khama''' u ida mbiyax balay dmkuh Botswana ptalax scuqi sntmanan dha quri btunux mtliwaq kiya mi muda quri keyjay knou kluwanan, pkrana snquri qqpahan pnwalang mi qqpahan rmiwaw.
'''Seretse Khama Ian Khama''' mniq iyax ngalan Soto cida pa hmtur umaduk dapa ngucun, kiya mi dmkuh Botswana na qpahun qmlahang. Kngkawas 2018 cida u smriq rmngaw Donald Trump Soto ka dmudu uuda umowi umaduk dapa ngucun.
Kiya uri pa, '''Seretse Khama Ian Khama''' u snquri so qnita niya sinew u ida balay so hmtur balay sinew cuyice ka hiya.
== Taygo(退休) ==
Kngkawas 2018 idas 4 diyax 1 cida, Mokgweetsi Masisi ka psdhuwan phiyu Botswana Tu5 jn Soto, lmutuc '''Seretse Khama Ian Khama''' mttuku balay 10 knkawas ka iyax qnepah niya Soto. '''Seretse Khama Ian Khama tuhuy''' Mokgweetsi Masisi pa mnou balay pqriqu, tukubeycu niya ka smriq rmngaw Mokgweetsi Masisi ka Weycweyn cingsyang, hiti daw mlatac BDP kiya mi tumal Botswana Aykwo Cnseyng (BPF), kiya u mniq kngkawas 2019 cida Serowe na knbeyhing seyngkyo cida wada mangal 3 hiyi giying.
Kngkawas 2018 cida, wada malix qpahun Soto daw, '''Seretse Khama Ian Khama''' u wada mntongs wa mniq US congbu niya ka Pnsliyan Qmlahang Kwoci, pnsliyan niyi pa mpplaq bay mniq Botswana uri.
== Jongyu mi mnangan snadu(榮譽和獎項) ==
=== Jongyu(榮譽) ===
{| class="wikitable"
|+
!'''Kngkawas'''
!'''Qnlhangan'''
!Pnsdhuwan kari
|-
|
|Botswana
|Soto Jongyu Syuncang
|-
|
|Botswana
|Cwangsjn Cyukwan Syuncang
|-
|
|Botswana
|Sweycering
|-
|
|Botswana
|Knmalu Balay Qnepah Cyangcang
|}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
g6aet670sg15b55dlh8l0v8kjwkpdcq
Ibrahim Boubacar Keïta
0
505
85667
85666
2022-01-17T21:30:03Z
WikiEditor50
373
/* Ibrahim Boubacar Keïta (易卜拉欣·布巴卡爾·凱塔) (1945-2022) */
85667
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Ibrahim Boubacar Keïta par Claude Truong-Ngoc décembre 2013 (cropped).jpg|thumb|lang=fr|alt=Ibrahim Boubacar Keïta en 2013.|(易卜拉欣·布巴卡爾·凱塔)]]
= Ibrahim Boubacar Keïta (易卜拉欣·布巴卡爾·凱塔) (1945-2022) =
Mntucing hngkawas 1945 idas 1 jiyax 29 ka Ibrahim Boubacar Keïta ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Mali]] ta sayang o kiya ka Ibrahim Boubacar Keïta, pnaah hngkawas 2013 idas 9 jiyax 4 pnrajing kmlawa klwaan.
'''Ibrahim Boubacar Keïta''' (Kari France: Ibrahim Boubacar Keïta, kngkawas 1945 idas 1 diyax 29 - kngkawas 2022 idas 1 diyax 16), Mali seyjicya, mnuda qpahun Congri Mali mi Soto Mali.
Kngkawas 2020 idas 6 diyax 3 dhuq nduray niyi, Mali u pspuruq uuda kangyi, mnkangyi niya pa pnquri stocu tudaya Mali, mqnaqah ka seyhu mi ini pndungus ka keyjay ini qqaras kana, kiya ka pusa kari palix Soto ka '''Ibrahim Boubacar Keïta.''' Kngkawas 2020 idas 8 idas 18, wada kmciyuk pspaux ka heytay Mali, Soto '''Ibrahim Boubacar Keïta''' mi Congri Sisay pa wada shmuk qmraq kmciyuk pspaux heytay. Mntna diyax cida, '''Ibrahim Boubacar Keïta''' u pusa kari malix qpahun Soto. Thmuku Jnmin Knkana Qnlhangan Yingkay Cusi Assimi Goita Sangsyaw ka dayri qpahun weynso qlhangan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
rx16p45diz6sqpkb8apq1uxsjzgvwxl
Ibuh
0
506
100493
93418
2023-10-06T00:17:50Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100493
wikitext
text/x-wiki
= Ibuh(依柏合部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Syorinsyang ka [[alang]] Ibuh.
164 sapah ka kneegu na sapah, 583 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 554 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 29 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 83%, Amis 2%, Tayal 3%, Paiwan 1%, Bunun 1%, ni rahuq na o 3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Ibuh'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Alang Ibuh pa alaw niqan qhuni ibuh ka elu alang hini, kiya thnganan
alang Ibuh.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nyusan Skangki Bsuring go Domung cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Wa mniq tukcka ratuc mkngahu pryaxan hidaw yayung Moka, mksipaw sapah btasan Domung.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Dxral brnux, haypa 60-80 m.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Mriq rulu:
Malu snpeyyah Tay 9 seyng, kndadax alang mkbrnux Skangki mriqi Tay 9 ping seyhing, qmita hakaw Jnso u ini hrnasi, mriq daw dhuq alang hini da.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang9(電子地圖連結) ==
Teyn-cu patas pkla nniqan alang
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Seejiq Truku.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Kari Seejiq Truku, kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Pnrhulan Singyasu.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Alang Ibuh pa alaw niqan qhuni ibuh ka elu alang hini, kiya thnganan
alang Ibuh.
Hini pa dhuq saya u niqan 200 kngkawas Ayu Hweycwey elu rudan
cbiyaw, muru Yayung Moka mi ayu cida Yayung Uka Hangan mqriqi
muda, cbiyaw balay u elu snpeyyah dwiya tudu congyang thdil miyah
pryaxan hidaw Yayung Moka tudaya ratuc (Domung cwen saya) ka
Seejiq Truku.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
== Qntan patas(參考資料) ==
‘Patas Lntudan Marah Matas Nyusan Skangki’ – Patas Bnkuwan Kluwanan Sediq.
[[Snakun:Truku]]
qs9pqiwk21ulqcme3bm39jkhy8wwjcu
Iceland
0
507
102965
102933
2024-02-04T03:33:29Z
Kwamikagami
944
102965
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Iceland.svg|thumb|Kwoci Bingtow(冰島國旗)]]
[[Patas bntasan:Coat of arms of Iceland.svg|thumb|upright|Kwohwey(國徽)]]
[[Patas bntasan:Althingishusid.jpg|thumb|Wa mniq Reykyaweyk na Pingtaw yihwey(位於雷克維亞的冰島議會)]]
= Iceland(冰島) =
Gaga kska Meycow ka [[Iceland]], 65 00 N, 18 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 103,000 sq km(hangan na o Tg108)(knlbanga dxgal o 100,250 sq km, knlbangan qsiya o 2,750 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 335,878 hiyi.
Gaga [[Reykjavik]] ka pusu alang paru, jiyax 17 idas 6 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Iceland ga wada sugan 18.7% ka dxgal qpahan, 0.3% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 81% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Michael D. Higgins, pnaah hngkawas2011 idas 11 jiyax 11pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Iceland (orthographic projection).svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Bingtow (冰島) ==
Kingal towkow Baytasiang ka Pingtow wa mniq strngan Baytasiyang mi bapingyang rngawan dha qqtaan kngkingil Beyow rima klwaan. Niqan 10, knbkiyan3 km2 ka klwaan dxral pingtaw, 35knbkiyan ka sadiq kndrawan ananaq ini kparu ka knbrawan dxral na, kiyau tipiq bay klwaan Owcow sdiqun nnpqan kiya uri klwaan qnlangan ruma mnkingal tipiq bay sdiqun mniqan Reykoyaweyko ka pusu alang Pingtaw bay alang Pingtaw uri Sadiq msdalih pusu alang uqiyan hidaw hunac wada mangal dha tnutru na klwaan Wamniq baraw dudux ''Tasiyang'' ka ''Pingtaw,'' kiya ou bay ka dwiyaq puniq, mi ou bay lluwan pusu dxral ka klwaan.
Pusubay brnux dxral hnyuwan ka alang ini sdalih ucilung, oubalay dxral bnaqi ka alang na ruwan msukuy sqmaan tosi brnux mi yayung huda.
Ananaq minq ssiyaw daya bay ''Beycicyuan'' ka ''Pingtaw'' adawka, niqan ''Baytasiyang'' muxul uciung kiya ka malu bay karac na Klwaan qmpringan ''[[Reynhekwo]] Beytasiyang Kangyeycuc Ojyo Cuyo Mawyi Preynmong Ojyocingcici Betoriswey'' mi ''Cingcihoco Yi Hwacan,'' ka ''Pingtaw,'' kiya u ini tumal ''Ojyoreynmong .''
Niqan ''scancing c''i ka Pingtaw, dha kingal nanaq ''Cingcihocoyihwacancuc'' klwaan qmpringan pnsungan tullbu ka ''Sweyri,'' kiya uri o, kiya uri u sediq klwaan ''PIntaw'' niqan klwaan bqanan na pskbiyax ''Paseyng'' mi tuparu ''Cyawyi'' dnii ''Beyo'' pswaluk smblayaq.
Kngkawas 2014 mniq ''Reynhokwo jeynreyhwacancsu'' tiungan tumaxal turu ka Pingtaw.
[[Patas bntasan:Bolungarvik 02.jpg|thumb|(布洛葛未克附近模仿早期冰島定居者居住的建築) Ssiyaw Purokwoweyko puru Pingtawcuxal sediq na sapah pnhyuwan ]]
== Risi(歷史) ==
Nniq tumngari mi tumaxal ciida wada tbdilan dhuq brah ''Pingtaw'' ka sediq ''Sqantinaweyya'' mi sediq kayrtou.
yahuq na Nyosirang bukuy bay uka sediq paru baydxral mniq babaw dxral ka Pingtaw kongyeyn kngkawas 930 wada phiyu brah bay babaw dxral ''Yihwey'' (kari Pingtaw:Alpingi) uxay uri u wada phiyu Pingtaw cuyopan, Bukuy ananaq ini qbsiyaq ddaunnaqmpah ka Yihwey nii.
Tuura tadus tunux ka duma pnatas patas, sediq tadus tunux Arrang mniq brah dhuq hini kndusan ''Pingtaw'' ka sediq daya hidaw kiya daw, uka ka ''kawkusey mitah psdhu pnatas patas pntasan nii.''
Bukuy na mccbu kngkawas maxal nii , smtama pusu pnyahan qcurux ka hbangan ''Pingyaw'',kiya u adaw ka pusu pnyahan mi pklu nou bay mtdiyal ka ssiyaw klwaan.
ruwan na niqan mi hangan bay <nowiki>'' seyyicancng''</nowiki> ka lngkwo. Cnduray nii pa. adaw ka ou bay hbangan wada na psaan Congkcngyey. kndudul ou babay qqita ka hbangan ''Pingtaw.''
Bukuy na ddaunnaqmpah Yihwey nii pstutux mrana ka ''Reynriyey ini pstuq Cuyohwa mi ks hbangan na.''
Kngkwasan 2008 miqan hbangan ''weyci'' ka ''Pingtaw kiya uri'' daw pstueuy pllutus cungcu unngtong mi pprxan.
spoda na EEA kiya ka ma ''Ojwoc'' qmpringan nniqan hbangan ka ''Pingtaw.''
Kiya ka kiya ni ini usa tuumal ''Ojwomung'', kngkwasan 2009 idax 7 diyax 17, quri ''Ojwomung'' rrihan kiwan tlungan brah ''jeytian'' ka ''seyhu Pingtaw'' ,mi mniq pusubay alang ''Bilis'' purusayr na ''Ojwomung'' cweyhwey musa tuumal ''Ojwomung. K''iya nniq kngkwasan 2015 idas 3 diyax 12 posa kari malix tuumal ''Ojwomung.''
== Cngc(政治) ==
Qmlahang(seyhu),
Pnhyuwan kngkwasanq 930 ka ''Arting Pingtaw,'' kiya pwla bay yihwey knxalan saya ka babaw dxral.
Kndadax kngkwasan 1991 pnoda yiyeyncu ka kwohwey saya, kana bay niqan tlungan63 qmpringan sediq, duma u kngkingal spac umaaw txal ka sediq klwaan kana.
Soto ka klwaan bukung. kngkawas spac ka qpahun na, ana nanaq knttu. inina spui npiya ''Congli'' ka pusu pwela seyhu. kiyau phyuwan soto,mi msupu na ''neykwo pdayi qpahun'' ndaan seyhu Kngkawas 2016 pwela muda umaaw ''yihwey, weda tukingal paru bay. Dang'' ka ''Tulidaang,'' mi wada tudha ''Dang'' ka ''meiril lidang.''
wada tuturu paru Dang ka haytawdang, mi wada ngalan ''Panamawuceyn'' na Cingpudang tlungan yihwey mlih ou bay.
Puyani, ''pngnitikwotoson'' pusu tlungan Tulidang pnhiyu congli ka hiya.
== Singcng-cyuhwa(行政區劃) ==
=== Pusu niqan alang, umaaw alang,''seyn,s'' nyusan spac kiuwan ka nyusan alang qmpah klwaan ''Pingtaw'' tmhangan. ===
[[Patas bntasan:Regions of Iceland.png|thumb|nyusan alang qmpah klwaan(行政區劃) ]]
[[Patas bntasan:Gerardi Mercatoris Atlas, sive, Cosmographicae Meditationes de Fabrica Mundi et Fabricati Figura (24696368309).jpg|thumb|([[17世纪|17世紀]]時的冰島地圖) paatas patas ''Pingtaw'' maxal empitu sciciida. ]]1.nniqan ''Tareykoyaweyko''
2.nniqan uqiyan hidaw hunac
3.nniqan uqiyan hidaw
4.nniqan ''Sisyawan''
5.nniqan uqiyan hidaw daya
6.nniqan hnraan hidaw daya
7.nniqan huraan hidaw
8.nniqan daya
== Tiri(地理) ==
=== Nniqan(位置) ===
Tlungan uyusan uqiyan hidaw Tanmayhaysiya mi mppqita Kolingranghay, ayus uqiyan hidaw Tasiyang. Tnbeyou, kana dxral na niqan Knbkiyan10.3 km2.
=== Ticu(地質) ===
Ticu kndadax Cawcong sings bukuy ciida, pniyah Tasiyang Congyancireyku hrinas na dxral niqan ucu utuwan na, kiya ka hosantaw.
Kari bay dwiyaqn puniq ka mniq ruwan taw , kiya phangan na Cicieynhotaw , kana bay niqan tlungan dha kbkuy dhuq turu kbkuy Hohousan.
=== Karac(氣候) ===
Lnghangan karac wa mniq bbaraw kntlxan, mqquri so wuntayhaysangsing. Lnghangan karac ka hunac nniqan.quri so tayyeyn lnghangan karac ka daya nniqan. Pusu na bay kndadax hunac nuda beytasiyang nuwanliyo, kiya ka niqan kingal muxul qluluy mtqiri uqiyan hidaw mi ddaya na. Kiya ka kiya ni, ananaq mniq sdalih beycicieyn, kntlxan na misan u idi ini llbu, kntlxan na rbawan u mniq iyax mpitudhuq maxal dha sos ka kana nniqan taw ruwan. Wa mniq ccka sdlihan Pingtaw tiya ,oubay pprixun ka karac. matas ou balay qyuxan quyux muway Pingtaw ka ciseyn, wa mniq iyax maxal kbkuy mm ka qnyuxan quyux snpwan kingal kngkawas ka uqiyan hidaw hunac nniqan mi uqiyan hidaw ,tutipiq hari quyux ka daya nniqan mi huraan hidaw daya, yabay spatul kbkuy dhuq kmxalan mturu kbkuy mm. Ana manu pskarac, niqan duma qmuyux mi pshuda.
=== Yayung mi dxral(水土) ===
Kndadax cka dxral mquri nganguc so balay hnyuwan mcbu ssiyaw ka yayung qluluy, pusu bay yayung u, niqan yayung huda ''Heyyey to Romu Dnii.'' Uxay wana tuspac ''Pinmaw'' cka ka pingtaw, Iciya u Knbataw dxral hiya pa, ida niqan psniki dxral yayung huda cnduray, pusu bay hnyuwan qrung yayung huda pinmaw, niqan tikuh bay yayung huda ''Pintou'', nyusan na wada bay mangal kana alang 11.5%. Pusubay niqan ''Watonapin Yueyn Rangkopinyueyn, Hohuspinyu Eyn'' mi ''Mitapincwan,'' kiay daw ''Watonapinyueun'' nyusan na wada dhup 8450 Km², kndxan na mniq ccka piya hnq dhuq dha Km wana bay ''Nanci'' mi ''Kworingrang'', kiya beyhing bay yayung huda mniq babaw dxal. [[Patas bntasan:GothafossWinter.jpg|thumb|Tulaq paru pingtaw mniq uqiyan misan]]
=== Mhmaan(植被) ===
Mhmaan mwarang mi uka bay hmaan pnwalang ka dxral himi, 24% ka dxral spriq, kiya ka tuou bay ka mptabu qpahan.ya bay wa niqan1.37% ka nraaw na, wa mniq bukuy sbhuran mi mquri so hidaw hrus mi ayu dxarl, pusu na bay u llbu qhuni huwa, cnduray kngkawas maxal mngari nadas ou bay ini kiicu mskuy Oumey harung mi qulic balay, malu bay ka kndkilan na.
=== Pusu alang(主要城市) ===
Pusu bay alang na, pusu bay alang na niqan paru bay alang ''keykoyawayko, Yokureyri、Hahunahuyyeydur, Kayhurawayko'' mi ''Kopawoyir'' ka ''Pingtaw.''
{| class="wikitable"
|+
!Bnkuwan
!Hangan alang
!Pingtaw Nyusan aiang qmpah kiwaan
!Spuwan sediq
|-
!Kingal
!''Reykoyawayko''
!''Tareykoyawaykoci''
|121.490
|-
!Dha
!Kopawoyir
!Sinanci
|32.308
|-
!Turu
!Hahunahuyeydur
!Sinanci
|26.099
|-
!Spac
!Akureyri
!Sinanci
|17.754
|-
!Rima
!Reycian eyspayir
!Sinanci
|14231
|-
!Mturu
!Ciarcapair
!Sinanci
|13,872
|-
!Mpitu
!Mosheydospayir
!Sibeyci
|8886
|-
!Mspac
!Akoraneys
!Sibuci
|6592
|-
!Mngari
!Seyrhus
!Nanbuci
|6512
|-
!Maxal
!Niacweyko
!Nanbuci
|4400
|}
== Cingci(經濟) ==
Rahuq na Reykoweyko kiya beyhing bay along ka Akureyri, Ou bay alang mi sediq alang tmqcurux kndusan na, kluwan qcurux yabay mangal 40% psaun dha klwaan icil ka ''Pingtaw'' wada mangal 8% na sediq mqpan.
=== Nongyey(農業) ===
Pndaan dha kngkawas 1890 smpu kana, pnyahan na ngalan qcurux niqan 1500839 tung. suda mdngu 3879000km2, bunga tumun 15341tung, ''trykung'' 902 tung,miric rudu 827.927 ''cu,'' dapa dmai 52346 ''pi,'' dapa 599933 ''cu.'' babuy ''12965 cu'' tnbuwan 310724 ''cu''
=== Kwoyey(工業) ===
[[Patas bntasan:NesjavellirPowerPlant edit2.jpg|thumb|Pingtaw na Nasaweyrir tijehwa deyncan]]
=== ''Nung yeyn kwoyey''(能源工業) ===
Msblayaq bay pusu na pnyahan ''Suweyli'' mi tije k''a Pingtaw'' mrana bay ka ''nungyeyn'' kwoyey, mtuku bay ka teynli, llbu bay ka hbangan na. Mburrux bay kana kiwaan ka dnuuy na prnahan ''cisu'' tije.
=== ''Yeycing kwoyey'' ('''冶金工業)''' ===
Mniq ''Pindtaw'' himi mangal ini prana ka reynri mi reyn kan dmil kawhawnungcanyey.
Rahuq na uri, mniq ''Pingtaw'' Reykjanes pan taw mi daya ''Pingtaw'' phyuwan na ''Rican'' (kingal kngkawas ngalun na 30~40 bnkiyan tung) na dnausun wa psramal ka saya.
'''<big>''Snguyuyawyey (''生物醫藥業)</big>'''
Cnduray nii u ini biyaw mrana ka ''Pingtaw snguyucuyuyey'' wa mniq tuspac klwaan ka saya da wada pusu balay kngkingal eruc hbangan ''Pingtaw''.
kiya pusu balay mnangal ''Pingtaw'' snguyusey mi dbrah qquran na ''Jiyang'' mi pprana.
'''<big>Qqiya pnhyuwan kwoyay (建築材料工業)</big>'''
qbras qqiya pstlxun ''riwanunban'' qqiya rcuhun dnii ana nanaq ptbska ngalan na alang ruwan mi bbriwan dha kiwaan icil uri.
'''<big>Mpsalu qqiya ppryuxan rulu (汽車改裝業)</big>'''
Dmuuy mpddiyun bay jipu ppryuxun na niqan beyhing kongli paru tduruy mniq yayung huda dwuyaq baraw sqmaan tasil dnil tmalang eiu na kingal nanaq ''jipu'' mpruway ddaun mi qyaan
'''<big>Kikayi pspuwan ''juwan ti y''ey (計算機軟體業)</big>'''
Pplahan bbriwan hmtur pcahu pkuuka pcahu tmsa mi saan tlmay juwanti kari balay kiya ka mniq kiwaan nii u pusu bay juwanti kngkingal psaun dha klwaan icil.
'''<big>Qpahan</big>''' '''<big>''pingtaw'' qmraq beyhing bay qcurux ucilung (冰島捕鯨業)</big>'''
Mrana bay ka qpahan Pingtaw qmraq beyhing bay qcurux ucilung pnaltudan waya dhiya ka nii kiya daw ana nanaq kiuwan beyhing bay qcurux ucilung pkuuka balay kiya ka kingal kngkawas pa asi bay ka dhuq qmraq niqan balay spuwan beyhing bay qcuru ucilung ka dhiya mkan beyhing bay qcurux uciling tnsediq hini kiya u laxan dha qmnnaqah bay hiyi beyhing bay qcurux ucilung sliqan na ka bhuway rupung dha bbriwan Tanah Tunux.
== Qpahun rmiwan(旅遊業) ==
Kingal nanaq ida nkiya mi qqtaan ka ''Pingtaw'' kari balay wana Pingtaw niqan ka ptaamak kiuwan rmiwaw misan daw kiya hbaraw sediq dngusan bay saan qmita rmdax beyci ka ''Pngtaw.''
Noubay pniqan na hangan singpong rngawan dha knmalu bay dngusan rmiwan ka Pingtaw soka Tongu sing cyo8 (knciya tilicacu)(weypaw) dnii.
[[Patas bntasan:Iceland Grimsvoetn 1972-B.jpg|thumb|watono yeykulu yayung na langu dwiyaq puniq]]
Nniqan spac rmiwaw klwaan ka ''Pingtaw'' psnaki na klwaan rmiwaw singkoweylir klwaan rmiwan snayhwapingcwan klwaan rmiwaw kahutasan mi kiwaan rmiean ''jeykusakworuhu'' Kngkawas 2008 klwaan rmiwan skahutasan mi klwaan rmiwan jeykusakworuhu wada msupu klwaan rmiwaw watonapingcwan saya da.
=== Niqan klwaan rmiwaw turu saya ka ''Pingtaw''. ===
* Rmiwaw klawaan ''Sinkoweylir'' (Thingvellir), wa mniq uqiyan hidaw hunac, beyhing bayalang hnraan hidaw 50 Km, mniq kngkawas kang yueyn 930 pwla thdil sediq pingtaw, mniq hini muda tukingal kleaan 「''Jinman Taybiyaw Tahwey''」, pwla bay phiyu babaw dxral wada umaaw mangal ''Yuhuwey'' mi tukingal ''Seynhwa Pingtaw.'' Malubay qtaan ka alang hini, wada mcbac dxral dwiyaq ''Oua'' mi ''Meyjow'' tudha dxal quru mi mtasaw bay ucilung ''Yuhuwey'' mi niqan hangan mniq dadaw dxral. Kiya ka rmiwaw klwaan nii u hniti bay malu qtaan ka waya mi ida nkiya babaw dxal uri.
*Rmiyaw klwaan ''Watownapincwang'' nii pa( vatnajokull), wa mniq hnraan hidaw hunac ''Pingtaw'', kiya nyusan beyhing bay rmiyaw klwaan mi ida nkiya nmiqan qlhangan. Pssliwa na kana yayung huda, dwiyaq puniq, ubiyuk, nraaw, tulaq ka rmiyaw nii. Ruwan rmiyaw qqtaan nii pa, niqan bay hangan ka jeykusarongpinghohu.
*Rmiwaw klwaan ''Snaheyrpincwang'', wa mniq uqiyan hidaw ''Snasanpantaw'' ka ''Pingtaw'', pnhyuwan ''Hwansnaheyrpingcwang''.
== Kana sdiqun(人口) ==
Hngkawas 1730 muda tukingal kmuuruy sdiqun ka ''Pingtaw'', yabay niqan 50358 kana ka sediq, dhuq kngkawas 1801 daw wada mlih 47240. Kngkawas 1900 wada mrana cikuh hari, kngkawas 1901 mrana 78470. Plalay kngkawas 20 ini biyaw mdakil ka klwaan hbangan, mrana bay ka kana sediq uri, kngkawas 1940 dhuq 121,474. Mniq mccbu tudha babaw dxgal ciida, mi bukuy mccbu pwela, ini biyaw pstutuy ka kndusan sediq, mrana balay ka tnlqian sediq, mrana kngkawas mniq1950 dhuq bbaraw bay, kiya kndadax kngkawas 1960 daw, ini pstuq mlih da. Pusu na balay adaw ka pntingan na sediq wada mlih ini pstuq dhdil. Bukuy na mrmux kngkawas 1990 daw, snuwil ini biyaw mrana ka hbangan pintaw, mkara baraw ka pntingan sediq, wada kndudul mlih ka sediq thdilan pingtaw, kiyadaw Tongo mi thdilan sediq Ajou kndudul ou kngkingal kngkawas, ini biyaw mrana ka sediq knbrawan na.
Maxal mngari kngkawas cnduray nii, wada ou bay mlih hnqilan rabu laqi ka Pingtaw, Kngkawas 2001 dhuq kngkaqwas 2005 ciida, pntingan rabu laqi0.25% hnqilan knbaraw na, kiya ka llbu bay klwaan hnqlian knbaraw rabu laqi mniq babaw dxral kiya uri u, klwaan Beyo hnqilan knbaraw bbaraw hari kiya klwaan ''Hungrang'' 0.31% ''Naywey'' 0.35% ''Tangmay'' 0.44%.
Saya pa ya bay woda 332,529 sediq knbaraw uwarang minq .103,000 km2 (4,000 mi2) dxral klwaan hini.
Pnhulan Cjoro pusu bay
Pnhuran cyoro ka pusu bay pnhuran ''Pingtaw'', ya bay niqan 86% sediq knhbaraw wa sluhay ''singciyaw singyicong'' (Rutobay), kiya msngari na ''Roma Teyncuciyaw'' mi kingal nanaq shlayan na kiyokay.
== Bungka(文化) ==
Mqaras bay kngkingal klwaan mniq knlangan ka Pingtaw
kngkawas 2010 idas 6 diyax 27 wada muda smruwa mtna snaw mi qridil mstrung klwaan mniq knlangan ka ''Pingtaw''. kiya ka mtna diyax, pnhyuwan ciida bukung ''Pingtaw Yeyhanna Siyiarcatoti'' mi bnsyaqan na tuhuy mstrung
== ptasan patas(文學) ==
Pingtaw nii pa niqan bay hangan na pnyasan patas snalu patas ⎡Pingtaw sacia⎦, mniq knxalan Pingyaw ciid, kingal kluwan ssediq prading nniqan matas dha ppatas Ssu pntasan na ruwan pa pusu bay ndaan sediq mpahung mi ndaan tnsapah kiya u niqan bay hangan ka⟪Niyaar sacia⟫ mi pnrasan na sndan Koringrang mi Wungrang mi so mquri mangal dxral ndaan hiya ⟪Grenlendinga mi Eiriks⟫
Niqan qnhduwan pntasan patas
* Niyaarsa cia ssu (Brennu-Njals saga)
* Siayta (Samundaredda)
* Sanuwungayta (Snorra-Edda)
Bukuy na sci 20 Pingtaw na qndhuwan pntasan patas
* hwan tan la tuwan(The Sugar Cubes)
*piyi (Bjork)
*Skoros (Sigur Ros)
== Yisu (藝術) ==
wada muda pusu bnarah snalu lnglungan sediq pcpingan ka ptaan ida nkiya ''Pingtaw''. kngkawas cnduray nii u wada hbaraw hari mrana ka sediq pcpingan klwaan ruwan ''Reykoyaweyko yisu powukuaan'' mi ''Pingtaw kwolimeysu kuwan'' kiya ka pusu balay nniqan yisu.
== Tiyu (體育) ==
wada dha sun enca spruway klwaan ka boru bawa,
qnipringan boru bawa klwaan Pingtaw pa. enduwa bay bnkuwan tuempusal mniq babaw dxral Pingtaw Nniq Minyulingsu Hulda,
tnyuwan na qridil Pingtaw ttuwa mbiyax bay mniq pssung ungdopa, mi niqan balay spruun na sediq pnsung na qridil boru qaqay,maxal mngari bnkuwan na hangan mniq babaw dxral. spuung na boru qaqay snaw empusal dha mosa baraw na.
kiya ka qmpringan baru qaqay klwaan u musa tmsa boru qaqay nniqan alang, Kngkawas 2012 tuumal qmpringan klwaan pwela Pawtohuwaycun wada muda phiyu pssli hbangan, kiya ka msupu laqi mqrinuc mtur boru.
Niqan ou balay mtilux qsiya sapah nganguc ka klwaan ruwan sbuway na sediq mniiq muxul qsiya tmapa. Ruhuq na nii u biur tqriyun qmqah huda, mkksa dwiyaq yaapa dmai mi mkks qaqay smkuxal sediq kana.
== Ciyawyu (教育) ==
Mwarang bay Ciyawyu Ka Pingtaw, ya bay nuqan sediq maxal kmbkiyan Ka mpuuyas laqi mniq klwaan, wada mangal 1/3 mniq klwaan nniqan sediq. Niqan kmnkiyan Kingal mtrul kbkuy mnuyas paru pyasan sapah. Niqan mngari paru sapah pyasan ka klwaan, Pingtaw paru sapah pyasan () ka paru bay, kngkawas 2006 wada hmrinas sediq 9000 mniq sapah pyasan laqi muuyas. Vuwan na u wada hmrinas sediq kmbikiyan kingal wmptusa mi mpqan hiya.
[[Patas bntasan:Route1, Iceland.png|縮圖|eluw mtqiri pingtaw]]
== Ddaun rulu(交通) ==
Niqan ou bay rulu ka sediq Pingtaw, mkingal dkaan sediq niqan pnkingal rulu, pusu ra balay hmaqun pddaun. Adaw ka hnyuwan na u kari bay qrari mi btunux ka Pingtaw, hwalang bay ka sediq hiya, tntaxa sediq u dungus bay tpaun cipiq rulu. Niqan ppaun basu mi uka ppaun rulu qrugaul ka Pingtaw. Mniyax dha paru alang ccka pa, duna u papa skaya asu klwaan. Mmuda Pingtaw wana pdaun eeluw ucilung mi eluw karac. Pusu ddaun rulu u, wa msupu dalih Tarekoya weykocu ka Pingtaw nii. Pingtaw nii u adaw ka niqan 2/3 wa mniq hiya.
== Pqlahang Klwaan (國防) ==
Ini phiyu dungus bay heytay ka Pingtaw, kiya nniq Kngkawas 1951 mi msupu matas mddayaw ka Ameyrika, pusu pqlahang ddaun klwaan da ka Ameyvika. Kiya duri u, pais 911 bukuy daw, nniq Pingtaw Heytay ka Ameyrika, kngkawas 2006 idas 9 wada kana brinah Pingtaw da. kngkawas 2007 idas 4, wada mpsupu pqlahcmg klwaan Nowey mi Tanmay ka Pingtaw. Nowey mi Tanmay dha klwaan mi alang nanaq sediq muway pqlahang kndusan qmpringan nii.
=== Qmpringan ''kmurun'' ucilung Pingtaw (冰島海巡隊) ===
[[Patas bntasan:Odinn.JPG|縮圖|qmpringan ssiyaw ucilung keysacu Pingtaw Óðinn hangan asu.]]
[[Patas bntasan:Landhelgisgaeslan Helicopter Iceland.jpg|縮圖|qmpringan ssiyaw ucilung keysacu Pingtaw na kingal beyhing bay Meyjosu Hikoki Pspriq.]]
Ya bay niqan kingal kbkuy epitu kmxalan hiyi,kiyau niqan turu asu kmuruy ucilung, mi rima ka ''Hikoki pspriq.''
Ananaq wada klwaan icil dhuq msupu pprngawan ddaun heyta ka Pintaw; kiya niqan kingal heyta, kiya ka qmpringan kmuruy ucilung pingtaw, hangan na sun dha qmpringan ssiyaw ucilung heyta (Landhelgisgæsla Íslands) mi tnskaya qmpringan, kiya ka niqan puniq heyta nii u wa mniq mccbu Seyyu kcka niqan bay pusu ddaun na. Saya pa, niqan bay turu maxal kbkuy tun tnnunan yueynyang Ssungrocieyn mi kingal asu kmuruy qsiya ucilung; kiya uri niqan kingal cawcimeyjous Hikoki mspriq、kingal hayscungcaci mi dha knbrxan Hikoki pspriq (Ojocusimcu Kongsu AS-365N2 Haytung).
=== Heytay Kmciyuk miicu miyah mangal Pingtaw (冰島危機反應部隊) ===
Yabay dha kbkuy pqlahang na sediq.
Heytay kmciyuk miicu miyah mangal Pingtaw nii pa, kiya wada pspuwan Pingtaw minhuansu, sediq na ruwan u niqan Pingtaw keysacu, Pingtaw qmpringan mqlahang ssiyaw ucilung mi qmpringan sediq kmndakar klwaan dnii snpuwan na icil mpruway qmpringan.tuumal muda babaw dxral na sdiqun mppdayaw mi uuda na snbalay ddaun.
=== Qmpringan kingal nanaq Keysacu Klwaan (國家警察專員特別隊) ===
Yabay mrimal rima ka sediq wa qmpah hini, kiya Special Unit of the National Police Commissioner, hangan na heytay weycing uri, uxay uri u rngawan dha Haytawtwey (kari eygo: The Viking Squad), kiya u heytay Pingtaw mbiyax bay cmiyuk naqah sediq, pusu bay qpahun na wa qmlahang bukung, cmiyuk naqah sediq, pqpah kmlawa kiwaan mi dmayaw qpahan keysacu, qmpringan Haytaw niqan pusu bay qmpringan Singsu:
* qmpringan A (Alpha Squad): qmpringan kmatay bali, muda qmpah rmrah bali puniq, psmli spruq bbali qqiya.
* qmpringan B (Brovo Squad): qmpringan asu, qmpah babaw ucilung Kmurung qsiya, mccbu tuma qsiya mi mksa asu.
*qmpringan C (Charlie Squad): qmpringan mtliing cmbu, miing miyaw daun.
*qmpringan D (Delta Squad): qmpringan muru tuqar, pstali cmiyuk naqah qrngul. kmuruy mi pstakun; muru Heytay kluwan damay turu hungul pnskraya.
qmpringan E (Echo Squad): qmpringan skaya Hikoki, kncyukan pqraq Hikoki, skyaun ubung, kmrmux ddaun mi pqlhangun siyaw ucilung.
[[Patas bntasan:Iceland Dettifoss 1972-4.jpg|thumb|wa mwiq huraan daya ks tulaq ''Taiti'' kiya bbaraw bay mi mpahung bay tulag ''Oucow''(黛提瀑布位於冰島東北方,是歐洲最高、最洶湧的瀑布。)]]
[[Patas bntasan:Map of Iceland.svg|thumb|patas dxralhnyuwan Pingtaw.(冰島地形圖)]]
[[Patas bntasan:Ingolf by Raadsig.jpg|thumb|(冰島的第一批永久定居者,斯堪地那維亞人[[英格尔夫·阿纳尔松|英格爾夫·阿納爾松]])-tukingal bnsyaqan sediq nniqan ''Pingtaw'' sdiqun ''Sqantu na weyya'' Lnkrfu Ariarrsu.]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Toda]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/冰岛<nowiki/>(參考自中文維基百科)
o68r2szqtgmdv0r0sfi3zuyealr5vum
Idriss Déby
0
508
85545
85313
2022-01-05T16:03:40Z
WikiEditor50
373
85545
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Idriss Déby at the White House in 2014.jpg|thumb|Idriss Déby at the White House in 2014 (伊德里斯·代比)|alt=Idriss Déby at the White House in 2014.jpg]]
= Idriss Déby (伊德里斯·代比) =
Mntucing hngkawas 1952 idas 6 jiyax 18 ka Idriss Déby ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Chad]] ta sayang o kiya ka Idriss Déby, pnaah hngkawas 1990 idas 12 jiyax 2 pnrajing kmlawa klwaan.
== Kndusan(生平) ==
'''Idriss Déby Itno pa risaw Nngalan kari tnualang''' Chad. Wada mnhdu muyas lxanan kyoiku daw, musa France muyas da. Kngkawas 1976 cida tnrinah miyah Chad daw, kiya ka ngalan mpqpah Heytay mi Seyhu qnlhangan dha.
'''Idriss Déby Itno''' tyhuy brah Soto Chad Hussein Habré u niqan qnbsyaqan 1 kndusanka qnnriqu dha, ddha dha cuxan u mniq Chad Qnlhangan Cyeyhwan Cngsey u dangi mnsupu mccbu han, wada pspoxan mpdudul pspaun seyhu Malum ka Kwohu Chad Tombabaye daw, Qnlhangan Cyeyhwang Cnseyng u mniq pspaux mccbu mccbu Malum muda cmiyuk dmayaw, bukuy daw wada mkrhak ka seyhu mi knkana qnlhangan u wada mrrudu balay ka cida, heytay Libyan ka miyah tumal mi smatang knrmux mangal Chad, kngkawas 1982 '''Idriss Déby Itno''' ka phyuwan Congsring heytay wada muri bay qlhangan ka Tuhunac, bukuy daw Amirika mi France ddha qnlhangan ka miyah dmkuh dmayaw, kiya daw mniq kngkawas 1987 wada lwaqan ka hwytay Libyan.
Kngkawas 1990 idas 11, '''Idriss Déby Itno''' u wada dmudul cyus cngpyeyn kiya mi muda phiyu Umalu Qnlhangan Dmuwi Bawa Undo Tang ka umluk biyax seyhu, kiya u so kawas daw idas 3 diyax 4 cida hiya nanaq ka muda phiyu Soto hiya nanaq. Kngkawas 1996 cida mwaya muda seyngkyo mi mbiyax mangal Soto, kngkawas 2001 u mntxal seyngkyo mbiyax mangal Soto dungan. Kngkawas 2006 daw tumn3 lmutuc seyngkyo mbiyax mangal Soto, binaw alaw 1 knkawas brah cida spuda Kongto snburah keyngpo plixun ka iyax diyax qpahun Soto kiya ka wada pprngawan balay. Kngkawas 2011, kngkawas 2016年, kngkawas 2021 u ida wada krinah bay mbiyax mangal Soto seyngkyo mi lmutuc qpahun Soto.
== Kndusan niya(個人生活) ==
'''Idriss Déby pa''' mniq kngkawas 2006 idas 1 cida, hangan niya u wada niya malan 1 ji “Itno” ka hangan niya.
'''Idriss Déby Itno''' pa hbaraw qridin niya, dhuq kngkawas 2018 cida u niqan 4 qridinniya——Zina Wazouna Ahmed Idriss、Hadja Halimé、Hinda Déby Itno (kngkawas 2005 msturung) mi Amani Musa Hila (kngkawas 2012 msturung). Singbung hokoku BBC ka snrnu quri tu5 qridin niya, hangan niya u Ali Buwey. '''Idriss Déby Itno''' pa hmrinas 10 ka laqi niya.
Kngkawas 2007 idas 7 diyax 2 cida, laqi '''Idriss Déby Itno''' Brahim u wada sndalan mnhuqil mniq msdalih Paris sapah na kcka trduwan rulu, 27 balay knkawas niya.
Poda kari pnklan ptas ndanan keyngsa, hiya u ya bay wada dan cqiral mbhuway qbulic qqiya pphmuk puniq. Keysacu France u dmudul miying pnhuqil hiya. Kngkawas 2011 idas 7, ang niyi u 4 hiyi snaw alaw “Upmluk Pila Phuqil Sediq, cumi mnsung phuqil sediq”, wada dan pswau niqan snpngan diyax pnchuwan 5 knkawas dhuq 13 knkawas.
== Mhuqil mnccbu(戰死) ==
Kngkawas 2021 idas 4 diyax 11, '''Idriss Déby Itno u mniq kcka kngkawas''' 2021 Chad Soto Seyngkyo cida u wada 79.3% mnangal hyo ryu, tumn6 mbiyax mangal qpahun Soto; kiya u, ndanan niyi u kasi kbbur ka Chad Tudaya Mpspaunx Seyhu.
Kngkawas 2021 idas 4 diyax 20, heytay Chad ka pkla kari '''Idriss Déby Itno pa mniq''' burah diyax uyax qpahun tu2 diyax musa mita Tudaya Knciyuk Seyhu cida wada mangal beyhing bay luqah mi wada mrdang da, 68 knkawas ka kndusan niya. Bukuy daw, laqi niya, heytay Chad Sawcyang Mohammed Yidelisi Déby ka prading rmirih qpahun Qnlhangan Weynso.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
[[Snakun:Truku]]
3e0ojt60hbt13w8exoiz3zfp1jw7j6z
Igor Dodon
0
509
79717
79585
2021-10-22T00:57:27Z
Uxay0430
92
/* Pnluban quri Omong(對歐盟關係) */
79717
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Igor Dodon MoscowTass 01-2017.jpg|thumb|Igor Dodon MoscowTass 01-2017 (伊戈爾·多東)|alt=Igor Dodon MoscowTass 01-2017.jpg]]
= Igor Dodon (伊戈爾·多東) =
Mntucing hngkawas 1975 idas 2 jiyax 18 ka Igor Dodon ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Moldova]] ta sayang o kiya ka Igor Dodon, pnaah hngkawas 2016 idas 12 jiyax 23 pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Stefan cel Mare.jpg|縮圖|File:Stefan cel Mare.jpg-史蒂芬大帝像。他在1457年—1504年間是摩爾達維亞公國的君主]]
[[Patas bntasan:Parliament RM front.jpg|縮圖|File:Parliament RM front.jpg-摩爾多瓦議會大樓]]
[[Patas bntasan:Chisinau riot 2009-04-07 04.jpg|縮圖|File:Chisinau riot 2009-04-07 04.jpg-摩爾多瓦2009年的大規模抗議示威運動中議會大樓前的抗議民眾]]
== Igor Dodon (伊戈爾·多東) ==
'''Igor Dodon''' (Kari Moldova: '''Igor Dodon;''' kngkawas 1975 idas 2 diyax 18-), brah Soto Moldova mi Moldova Konghkwo Syakay Cuyice Tang Cusi, kngkawas 2006 idas 9 dhuq kngkawas 2009 idas 9 mnngalan Keyjaybu Bucyo, kngkawas 2008 ka muda ngalan cyeynjn Huku Congri. Kngkawas 2016 mi kngkawas 2020 Soto knbeyhing seyngkyo to bay mniq tumn2 meytaq hyo tuhuy Maya Santu pnsung, tumn1 ka mbiyax mangal Soto, tumn2 daw wada ini baka.
'''Igor Dodon''' u kngkawas 1975 idas 2 diyax 18 mntuting Moldova Klerahy Keyng na Sadowa Cwen. Mnhdu muyas Pnhiyu Qnlhangan Moldova Pyasan Tubeyhing Qqpahan Pnwalang Qqpahan Pnwalang Keyjay Sweysi, kngkawas 1988 daw wada mangal Moldova Keyjay Keyngkyo Sweyweyn Hakasey Sweywey (PhD.). Babaw niya daw mniq sapah pyasan tmsa laqi muyas.
'''Kngkawas 2005 idas 5, Igor Dodon''' u wada psdhuwan phiyu Mawyi mi Keyjay Huku Bucyo, kngkawas 2006 idas 9 ka ngalan Bucyo, kngkawas ka ngalan cyeynjn Huku Congri, dhuq kngkawas 2009 idas 9 Zinaida Greceani seyhu daw wada malax qpahun.
Kngkawas 2011, '''Igor Dodon''' u muda tumal seyngkyo Chisinau Sucang, binaw 49.4% ka hyo niya mi wada ini baka Dolin Kirtoak.
Kngkawas 2011 idas 11 cida, '''Igor Dodon''' u malax Moldova Konghkwo Kyosangto Sediq Tang, tumal Moldova Konghkwo Syakay Cuyice Tang, kiya mi mniq idas 12 diyax 18 wada mangal Tang Cusi.
Kngkawas 2016 idas 10, '''Igor Dodon''' u tumal Moldova Soto seyngkyo, niyi ka qnlhangan dha keyngpo hoying mniq idas 3 diyax 4 wada tbrinah knkana sediq qnlhangan ka muda seyngkyo Soto. Seyngkyo brah cida mintyaw ka pkla, '''Igor Dodon''' u hmrinas 40% ssediq ka dmkuh mi mniq brah. Idas 10 diyax 31, '''Igor Dodon''' tuhuy Moldova Singtong Mi Dankeycu Tang hosweynjn Maya Santu u '''Igor Dodon ka 48.91% hyo mi''' Maya Santu ka 37.79% hyo, alaw ka ini khrinas 50%, mniq brah ka 2 '''Igor Dodon mi''' Maya Santu mniq idas 11 diyax 13 muda tumn2 pnsung seyngkyo, kiya mi wada mbiyax mangal Soto ka '''Igor Dodon.'''
Babaw 4 kngkawas daw, '''Igor Dodon''' mn1 tumal Soto seyngkyo, tumn2 meytaq hyo tuhuy Maya Santu muda pnsung, kiya mi wada ini baka ka '''Igor Dodon''', kiya ka uka brahan muda lmutuc qpahun Soto. ''' '''
'''Igor Dodon''' u wada mangal qridin da, niqan 3 laqi niya.''' '''
[[Patas bntasan:Moldova harta administrativa.svg|縮圖|File:Moldova harta administrativa.svg-摩爾多瓦行政區劃]]
[[Patas bntasan:Moldova Competitiveness Project, USAID Moldova (48121864807).jpg|縮圖|File:Moldova Competitiveness Project, USAID Moldova-摩爾多瓦葡萄酒]]
[[Patas bntasan:Satellite image of Moldova in September 2003.jpg|縮圖|File:Satellite image of Moldova in September 2003.jpg-摩爾多瓦地形圖(2013年9月衛星拍攝)]]
== Waycyaw cngce(外交政策) ''' ''' ==
=== '''Pnluban quri Omong(對歐盟關係)''' ===
Qnita '''Igor Dodon''' pa Omong pnquri Russia cyuns muda pddayak Crimea Pantaw mi Tunarac Ukraine, snquri Russia muda pchuwan keyjay uqnuqu balay kiya, pusu na balay u pquri seyhu Russia. Kiya mi '''Igor Dodon''' cida u muda pkla kari dndulan niya ka seyhu Moldova pa qulung balay uxay mpsruwa pnlawa Romania quri Moldova ptumal Omong mi mpprngaw kari, qmita uuda Romania u alaw iyux umluk Moldova na Congri Qnlhangan ka niqan biyax qmlahang uuda nanaq, kiya ka smatang nxal daw yuxan dha sbrnahun psupu Romania dungan.
=== '''Pnluban quri dha Russia(對俄羅斯關係)''' ===
Quri so qnita seyji '''Igor Dodon''' pa ida nanaq sndalih Russia, wada mangal Soto daw kiya ka kasi usa Russia Moscow tuhuy Soto Russia Putin mtqita dqras. '''Igor Dodon''' u mnpusa kari meysa qnlangan syakay Crimea ka ndxral Russia uri ka pusu kari niya.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Lituk Teymu
od9ngcgefr1vmrkk411uvmyjrqlqo3b
Ihownang
0
510
100494
93782
2023-10-06T00:17:54Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100494
wikitext
text/x-wiki
= Ihownang(紅葉部落) =
436 sapah ka kneegu na sapah, 1,296 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 1,223 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 73 hiyi koia.
Kana ka kleegan [[seejiq]] ga, Truku 75%, Amis 2%, Tayal 2%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 1%, Bunun 6%, ni rahuq na o 8%.
[[Snakun:Truku]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
Alang Ihownang.
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Alang Ihownang (Alang Hongyey) pa Ihownang sunca Tmhangan kacbiyaw.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nyusan Skangki Murisaka go Hongyey cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Wa mniq mkcka ratuc mssipaw oryaxan hidaw Yayung Ihownang, pryaxan sinaw pa msdahar Dwiyaq Tudu, pryaxan hidaw pa mssiyaw qhdin Jweyswey.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Brnux dxral snbrxan ucilung.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Tapa kisya: Tapa kisya dhuq eyki Jweyswey daw tuting kisya da, kiyami tapa basu Skangki keyun dungan mi dhuq alang Ihownang tuting basu.
Mriq rulu: Muda Tay 9 seyng mniq msdalih eyki kisya mriqi mincweyn siru uxay daw cengkong peyru, mriqi mquri elu qhdin dhuq alang.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Seejiq Truku
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Kari Seejiq Truku, kari Bunun, kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Snhiyan pnsltudan rudan cbiyaw, Kiristokyo, Teyngskyo, Singyasu kyokay.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Alang Ihownang (Hongyey cwen alang Hongyey) pa niqan 2 msdalih bay alang, kingal u ya bay kngkawas 1912, snpeyyah tudaya rutuc Yayung Hongping na Sikryey alang smudan miyah thdil hini ka Bunun joku Tase cyun “Alang Mahuran”, wa nniqan saya pa wa mniq ssiyaw yayung puting pryaxan hidaw Hakaw Beyhing Ihownang.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
== Qntan patas(參考資料) ==
‘Patas Lntudan Marah Matas Nyusan Skangki’ – Patas Bnkuwan Kluwanan Sediq.
a3noxbtsqfyc1h5xvp3n47jizeqwc5l
Ilausan
0
511
100495
85658
2023-10-06T00:17:56Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100495
wikitext
text/x-wiki
= Ilausan (依勞善部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Sinyisyang ka [[alang]] Ilausan.
110 sapah ka kneegu na sapah, 392 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 68% niqan 266 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 32% niqan 126 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 67%, Tayal 1%, Puyuma 1%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ha2ogpfr141wvfux3uzh3ck4d8w1vul
Ilham Aliyev
0
512
106121
106120
2024-12-09T02:21:39Z
Ooligan
2333
2024
106121
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Ilham Aliyev 2024 (İlham Əliyevin) (cropped).jpg|縮圖|Ilham Aliyev in 2024]]
= Ilham Aliyev (阿里·阿薩多夫) =
Mntucing hngkawas 1961 idas 12 jiyax 24 ka Ilham Aliyev ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Azerbaijan]] ta sayang o kiya ka Ilham Aliyev, pnaah hngkawas 2003 idas 10 jiyax 31 pnrajing kmlawa klwaan.
= Ilham Aliyev 伊利哈姆·阿利耶夫 =
'''Ilham Heydar Oglu Aliyev''' (Kari Azerbaijan: İlham Heydər oğlu Əliyev, kngkawas 1961 idas 12 diyax 24-), sediq snbari Azerbaijan, seyjicya, bukung Burah Azerbaijan, laqi brah soto Azerbaijan Heydar Aliyev, mncongri Azerbaijan, saya ka soto Azerbaijan, kiya ka Azerbaijan Konghkwo Qlhangan Olympic Weyweynhuy cusi uri. Kngkawas 2017 idas 2, psdhuwan niya phiyu Azerbaijan tu1 huku soto ka qridin niya Mehriban Aliyeva. Azerbaijan doriq koswey sweyco Califa Aliyeva ka bubu na.
Singbung New York ka msang rmngaw, Ilham Aliyev ka ngalan soto cida, scuqi balay qnburang qndahang syakay, pkngatun niya ka ini pntna kari, shmuk mi tmraqil singbung kyisya.
Kngkawas 2016 idas 11 diyax 2, uxay pnssliyan seyhu ‘Uka Ayus Qnlhangan Singbung Kyisya’ u wada dha pniqun hangan ‘Umpluk Singbung Mtrawah Niya’ ka İlham Heydar Oglu Aliyev.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Hlitan na Watan Diro
ry50wo2ypcxge2kox2b3cguhptapzqx
Imaorod
0
513
100496
56476
2023-10-06T00:17:59Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100496
wikitext
text/x-wiki
= Imaorod(紅頭部落) =
Gaga mniq Taytung Ranyusyang ka [[alang]] Imaorod.
306 sapah ka kneegu na sapah, 726 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 70% niqan 511 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 30% niqan 215 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Yami(Tao)63%, Amis4%, Paiwan1%, Bunun1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
9sq6sep5hl7vkadvlw9z4cd3p1xozrj
Inagu
0
514
26853
26852
2021-03-18T14:32:26Z
Martin Urbanec
1
已匯入 30 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
26852
wikitext
text/x-wiki
= Inagu (伊娜谷香糯米) =
''Tbula Inagu'' nii ga niqan bi hangan na quri saw kana ka dpayay slaq, gaga bqanan pusu pnegalang ''Nantowseyn Jenaysyang'' alang ''Pulan'' ka hiya da, yasa niqan kingal nanaq knux na ka hngak niya ni malu bi ka kndkilan na uri. Qbhangan ka kari o qlhangan Tanah Tunux siida ka ''Taywan'' o, kndadax eseisil alang madas ghak tbula ka Tanah Tunux yahan na tmgsa hmuma seejiq alang ''Pulan''. Mnhuma dha ''Tbula'' ga asi ka saan mgay Kmlawa Tanah Tunux ni bukung dha paru.
''Tbula Inagu'' nii ga niqan dha ka smnru dha, kingal kari o Tanah Tunux ka mnadas msa, ensaan dha mgaaw kneinu na smkila alang hini na ghak, wada mgimax kana da. Kingal kari duri o Tanah Tunux ga, bqanan dhaphuma Seejiq Truku alang ''Pulan'' ka mngaaw dha ghak ''Tbula''. Yasa alang ga niqan yayung slaq (mtudu) ka muda qluli ssiyaw alang, ana ka ndaan psnga elug qsiya yayung, , wada mdudul llaban ka elug qsiya yayung lmlamu balay ka siida qsiyau ayug mnssli na. Duri ni jiyan o butuh bi ka hraan hidaw, paru bi ka hidaw jiyan, kiya ni manu ka keeman ni jiyan ga ini bi ktna ka knskuy dha, kiya ka sknxan ''Tbula'' nii ga yasa mskuy ni ini pyahi nganguc mssli nanaq ruwan hiyi payay dhmi. Kiya ni yasa malu balay sknxan ni malu balay uqun ka ''Tbula'' hini, wada ngalan bbgay euqun ''tennoheka'' Tanah Tunux, kiya ka thnganan dha ''“Tbula Inago”'' da. Inago nii ga kari Tanah Tunux, payay ka dungus bi kari han. ''Tbula Inago'' o ida pniyah kari Tanah Tunux kiya, ririh na knmumun mhiyi na bubu payay.
Klwaan Tanah Tunux Siida, kndadax alang Truku (Brayaw, Busig Daya, Busig ska, Sadu ni Truwan) miyah thjil alang ''Pulan'' ka Seejiq Truku. Siida prajing hmuma payay slaq ka [[Truku|Seejiq Truku]] alang ''Pulan'' hiya, ida tngsaan Tanah Tunux ka euda nii. Mnsa ka qnbhangan kari, “Mnangal dha alang eseisil ka ghak dhquy nii, hmaan dha Inago siya(kiya ka alang ''[[Pulan]]'') do wada mabang malu bi sknxan ni malu bi skanan uqun uri ka dhquy ksun nii. Yasa hiyi payay dhquy nii ga niqan ubal ka dudux na. Tmukuy payay dhquy siida ida qulung tmlung ubal na, maku mkrak ka hiyi tnlungan na, kiya ni manu ka seejiq alang ''Pulan'' do Tbula ksun dha ka payay dhquy nii da.
Manu ka seejiq tnealang hiya dga, ngalan dha gaya snkraya alang ka ''Tbula'' nii da, tduwa sluun pringan idaw, hlama tnkanan, tayamoci ni mririh saw knmalu bi uqun kealang tnpusu seejiq “idaw ''Tbula'' beuluh” ksun dha. Kiya do saw ka mssung ni mimah pntrai dha ga, uxay kiya o nasi niqan ka pnaah eseisil alang dadan ni dangi o ida malu bi sbgay dhyaan ka “Tbula Inago” nii.
Nasi saw kndusan knkla klwaan ''Cungkwo'' ka idaw payay dga, manu ka pnegalang ''Tbula Taywan'' ksun do ida mnhici rudan tnpusu seejiq ''Nantowseyn Jnaysyang'' ka knmalu bi ''Tbula'' nii. ''Nantowseyn Nunghwey'' sayang ga iyux pgalang quri saw knmalu na pnegalang ''Tbula Taywan'' kiya ni jiyax 20 idas 11 hngkawas 2002 siida thnganan dha ''“Tbula Inagu”'' ka pnegalang nii da.
== Pteumal pptasun(資料來源)==
劉育玲,2001,《臺灣賽德克族口傳故事研究》,國立花蓮師範學院民間文學研究所碩士論文。
鐵米拿葳依(曾瑞琳),1997,《泰雅賽德克族人食物及其典故》。臺北:唐山。
[[Snakun:Truku]]
n82hpznq7v6x91tppd197chomql28mv
India
0
515
95189
85695
2023-02-10T22:45:20Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q668]]
95189
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of India.svg|thumb|Flag of India- Kwoci Intu. (印度國旗)|alt=Horizontal tricolor flag bearing, from top to bottom, deep saffron, white, and green horizontal bands. In the centre of the white band is a navy-blue wheel with 24 spokes.|350x350px]]
= India(印度) =
Gaga kska Yacow ka [[India]], 20 00 N, 77 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 3,287,263 sq km(hangan na o Tg7)(knlbanga dxgal o 2,973,193 sq km, knlbangan qsiya o 314,070 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 1,266,883,598 hiyi.
Gaga [[New Delhi]] ka pusu alang paru, jiyax 26 idas 1 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal India ga wada sugan 60.50% ka dxgal qpahan, 23.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 16.40% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Pranab Mukherjee, pnaah hngkawas2012 idas 7 jiyax 25pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Emblem of India.svg|thumb|242x242px|File:Emblem of India.svg-Kwohwey(國徽)]]
[[Patas bntasan:India (orthographic projection).svg|thumb|File:India (orthographic projection).svg- Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Intu(印度) =
[[Patas bntasan:PM Modi 2015.jpg|thumb|File:PM Modi 2015.jpg-Tgmaxal spac Cungtung Intu, Nalungtera·Moti.(納倫德拉·莫迪 第14任印度總理)]]
Intu kunghekwo thnganan dha Intu, gaga mniq Nanya-Intu tgdha Talu na klwaan, knlbangan na Intu ga ida tgpitu knlangan, hbaraw bi ka sejiqan Intu, tgdha hblangan na mniq knlangan, bitaq empitu idas 7 hngkawas 2019 sejiqan ga ida niqan 13.6 hnpucing, snegul bukuy hnblangan sjiqan Cungkwo, krnaan na sjiqan o hmrinas krnaan sjiqan Cungkwo, hiya ka tgdha paru na Yacow ida hiya ka paru bi klwaan Nanya uri, tmhangan niqan 328.73km2 ka knlabang dxgal dha, balay bi knlwaan dha knlabang dxgal o 316.64km2, ndhiya nanaq kllabang dxgal o 298km2.
Ida uxay taxa bi ni ''unhwa'' ka Intu, egu bi ka ''mincu'' ni klgan seejiq, kska na Intu Stancu ga hnbragan na seejiq o mdka kana ka sjiqan Intu, hiya ka hbaraw bi mincu.
Niqan nanaq kari dha ni klgan sejiqan ka Intu, ana nanaq ''Seynfa'' ka snruwan o niqan empusal dha , kari Initi ni kari Alimika gaga ngalan Intu-kunghekwo na reynpang-kwanfang kari duma, kiya ni ungac nanaq ka snrwaan ''fayuen'' ka kari klwaan Intu.
kari ''Amilika'' o spuun mduuy ni jilun dha bi klwaan ''Intu'', kari Amilika o mrinah bi djiyun hubac Intu kari nanaq Intu, idu ka ini dhuq ka knkla dha, ini luhay mduuy kari Amilika ka seejiq hiya.
Rahuq na o, ida bi ka snhiyun dha utux baraw ka klwaan ''Intu'' uri '', kska na soac oaru snhiyun utux baraw knglangan o ida pnaah Kuintu ka Focyaw ni Intucyaw'' ka sejiq Intu ,hbaraw bale ka gaga smluhay Israncyaw, hiya ka tgdaha paru balay snhian, kana ka smluhay o niqan 14,6% klwaan Intu (bitaq kngkawas 2011, kana o yabi kingal hnpucing empitu maxalkbkuy empitu kbbuy kbuhug hiyi.
== Cngc(政治) ==
''Reynpang-kunghekwo'' ka ''Intu'' nii, pgaw seejiq o 7.14 hpucin, maxal kbkuy sngari ka teumal pgaw ''kwohuey'', empitu ka kana klwaan ''Tatang(Cuntang-reynmong),'' mspatul nniqan(breenux) ka ''cngtang ni mngari kbkuy mspac kmxalan ka siyawtang uri, tgparu bi tnhangan na babaw dxgal(tnlangan) ka pgaw seejiq.'' (Hngkawas empusal kbkuy mngari) Soto Intu o bukung klwaan dha, mdudul heyday dmuyi puniq seejiq,''(Hngkawas empusal kbkuy) soto Intu'' o bukung klwaan dha, mdudul heytay(saping) dmuyi puniq seejiq, niqan nanaq mbbiyax enda na ka Soto, msuwil dmuyi nanaq mbbiyax enda ka Cungri.
Kiya ka kiya ni nasi yahan smiisug, mrmux, brbu, ppais siida ka klwaan, ida Cungtung ka rmngaw mnan sjiqan qlahang ta bi, nasi ini klglug ka ''Cngfu'' do'','' ida ''Cungtung'' ka tduwa mirih muda kana ka ddaun; Nasi ungac brahan phiyug gnaaw siida ka ''Yihwey'' do'','' ida tduwa asi skagul ''Cngtang'' usa phiyug qpruhan empqpah;Ida tduwa ini sruwa rngagan euda tnkari ''Cngfu'' ka ''Cuntung.'' Pqpah rima hngkwasan ka ''Cuntung'' ni ''Fucuntung'', ida mnuda pnhyugan mpruway pgaaw ka dhiya. Klwaan ''Fucuntung'' ''Intu'' o, nasi ini tduwa muda qpahun na ka ''Cuntung'' siida do, ida uxay hiya ka plutuc mangal hangan ''Cuntung''.
== Singcng-cyuhewa(行政區劃) ==
Mgaya ''Intu'' o pseasug dha ewpusal mngari pang, (kiya ka kya ni duma ska na hiya o ''Arunaciyaepang'', Ratake, ''Camohekesmier-cungyang-csiyacyu'' niqan rngangun dha, matarn ka ryenpang dxgal dha, ni pusu paru alang kiwaan(sinteri).
{| class="wikitable"
|+
!Tgpiya
!Pusu paru aiang klwaan
!
|-
|G.
|Sinteri
|(新德里)
|}
[[Patas bntasan:Indiaindex.jpg|thumb|File:Indiaindex.jpg-Singcng-cyuhewa(行政區劃).]]
{| class="wikitable"
|+
!Tgpiya
!Pang
!Tgpiya
!Pang
|-
|1.
|''Anterapang''
|2.
|''Arunacyaerpang''
|-
|3.
|''Asamupang''
|4.
|''Pihaerpang''
|-
|5.
|''Ciyatiscyaerpang''
|6.
|''Kwoapang''
|-
|7.
|''Kucyalatepang''
|8.
|''Hariyanapang''
|-
|9.
|Simacyerpang
|10.
|''Camoheesmier-cungyang-csiyacyu''
|-
|11.
|''Cyakantepang''
|12.
|''Kanatakepang''
|-
|13.
|''Kelalapang''
|14.
|''Cungyangpang''
|-
|15.
|''Mahalastelapang''
|16.
|''Mannipuerpang''
|-
|17.
|''Meycyalayapang''
|18.
|''Micwolamupang''
|-
|19.
|''Nacyalanpang''
|20.
|''Awlisapang''
|-
|21.
|''Pangcepupang''
|22.
|''Lacyastanpang''
|-
|23.
|''Sicinpang''
|24.
|''Tanmirhatpang''
|-
|25.
|''Tlipulapang''
|26.
|''Peyfangpang''
|-
|27.
|''Peyfangpang''
|28.
|''Simoncyahpang''
|-
|29.
|
''Tayrwencyanapang''(G''a mniq daya antlapang'').
|
|
|}
{| class="wikitable"
|+
!Tgpiya
!Dxgal Reypang
|-
|A.
|Antaman-nikepacyn taw
|-
|B.
|Cangticyaer(Pusu alang Pangcepupang ni Haruyanapang)
|-
|C.
|Tatera-nacyaerhaweyri
|-
|D.
|Taman-Tiu
|-
|E.
|Rakesacyntaw
|-
|F.
|Penticri
|-
|G.
|Ratake
|}
== Tiri(地理) ==
[[Patas bntasan:India topo big.jpg|thumb|File:India topo big.jpg-Hnigan dxgal Intu.(印度地形圖)]]
Daya knlangan nniqan ''Intu,'' mniq N6° 44 spngan dhuq 35° 30 spngan, sska na E68° o spngan dhuq 97° 25 spngan, kana dxgal o 317 kbuhug km². Kndadax daya dhuq hunac kana bbaraw na o 3,214 km. Kndadax hraan hidaw dhuq gmqi hidaw kana bbaraw na o 2,993 km, pusu bi Nanya ka Intu-pantaw. Hnigan dxgal. Egu bi klgan ka lnglingay Intu : Kndadax dgiyaq ''suyesan'' dhuq mdngu dxgal kndadax breenux dhuq raaw. Kndadax ''Ciyoring'' dhuq baraw breenux dgiyaq. Suyang bi qtaan ka langu hiya. Kana mniq Intu Pankway ka tgdha Intu, ni sdalih daya Intu-Awcopankway.Niqan Kssiyaw gsillung empitu kmxalan kbkuy km² ka Intu, kska na hini o egu ka btatas hunac pantaw yacow, mrmux gsilung Intu. Ma mqalux balay breenun yayung Henhe mubun kana Intu, kska Intu hraan hidaw Intu. manu ka Tkankawyueyn hiya balay ka gaga hunac Intu. Gqiyan hidaw Intu o Tarsamo, ida gmaxan tasil ni drmux dxgal ka samo nii. Ayus hraan hidaw Intu ni daya hraan hidaw Intu o ida nddgiyaq Simalayasan. Yasa mluk dxgal ka dha Pacistan, gqiyan hidaw Intu o Tarsamo, bowqax na bi Intu o ida dha bi rngagun.
== Nniqan dxgal na gsilung(海陸位置) ==
Pacistang ni Afuhan dmutuc gqiyan hidaw daya. Intu Cungkwo, Putan ni Nipor dmutuc daya, hraan hidaw dmutuc Myentyeyn, hraan hidaw klwaan Intu Simungciyara ka klwaan Mungciyara. Hunac Slilanka, Martifu, dnii... Alang dxgal babaw gsilung Intu.
== Yayung(河流) ==
Egu ka pusu yayung muda qluli Intu, saw yayung Hnhe, yayung Pulamaputera, yayung Yamuna, yayung Ketawari, yayung kweysna(Krishna River). Gaga mniq ruwan Intu ka ddaun qluli pputuh yayung Intu. Mdngu dxgal bgihur karac smalu quyux kika niqan ka rngsux, thjil ka bruwa quyux runu dxgal dnii ka pusu snliqan nkiya Intu.
== Pusu pnyahan(自然資源) ==
Tgspac paru bi snkuwan bagah knlangan Intu. Duma pusu pnyahan nkiya o Xikuy, Mung, Yunmun, Teypantu, Taykwan, Lwoteykwan, Teynjanci, Syo, Cwans, Sxweys ni tduwa qpahan dxgal dnii.
== Karac(氣候) ==
Mtalux bi ka karac India, kkana karac o ida nJetaycifung, manu ka karac gqiyan hidaw samo Intu na Taesamo o kika jetasamo kiya. Rbagan do ida asi klai saw Cifung, misan do ida ini klai hari saw Cifung kiya. Karac Intu ga niqan qmuyux(idas 6-10), ni mdngu karac(idas 3-5), ni ltu karac(idas11-2), misan do yasa niqan ddgiyaq Simalayasan kika ungac hari mskuy bgihur, uxay uri o mquri mipix hunac Intu ka mskuy bgihur.
== Cingci(經濟) ==
Ida mslikaw bi prana uda Cingci babaw dxgal ka Intu. Hngkawas 2017 kbruhan Kwocihwopi-Cicin. Smpug Cingci ruwan klwaan na Intu, kana nngalan o 2.611 phuniq Meycin, hiya ka tgmataru paru bi knglangan. Ida mtna hari dha Ingkwo ni Fakwo. Hngkawas 2017 inhang klwaan smpug cingci ruwan klwaan Intu ngalan mawer o 2.59 phuniq Meycin, ida mntna ngalan tgmataru paru cingci ka Intu uri. Nasi snpngan ka biyax bnarig o, Hngkawas 2017 ruwan klwaan Intu kana nngalan o 9.459 hpuniq Meycin, ida hmrinas Tanax Tunux maa tgtru spngan knglangan, snegul bukuy Amelika ni Cungkwo.
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:Jaggery.jpg|thumb|File:Jaggery.jpg]]
|Muda smalu sato sbiyaw.
|傳統粗糖製造過程
|-
|[[Patas bntasan:An Indian call center.jpg|thumb|File:An Indian call center.jpg]]
|Saan pddayaw seejiq gmagaw kklwaan qnawal patas Ingkwo na Intu.(Pnsingan hngkawas 2005)
|印度的跨國英文電話客服中心(攝於2005年)
|}
== Rmngaw qnpruan(研究報告) ==
Pnatas patas hngkawas 2011 ''susor Puhwayungtaw,'' biyax bnarig kana ka nngalan seejiq tduwa wada hmrinas ''Amirika'' hngkawas 2045. Bukuy na hngkawas 40 do, kana nngalan seejiq Intu pkrana 8% ka kngkingal hngkawas kiya ni brah hngkawas 2050 siida, ida niqan biyax na maa ini biyaw pusu ''cingciti'' knglangan. Kska pnatas batas o pusu rngangan kndkilang o niqan saw truma nii: Mbbiyax ni mslikaw ni mrana ka ngalun seejiq mqpah, yasa pkrana ttgsa ni nduuy Kungcng(工程) skrana kbyaxan biyax quri Kungyey, knbyaxan mrana na ''cungcanciyeyci'' gisu pllug gisu mrana na bringan. Inhang knglangan rngangun na ka Intu dhqi bi ka biyax cingci asi ka kttuwan qmita ka ''kungkungkayke,'' phiyug pusu bi quri ''cyawtung,'' skrana ''Nungyey'' ni klealang, prawah qnlangan gaya quri ''rawtung''. Ttgsa ni sblaiq pniyah djiyun, kana ka Cyuanmin-cyeyanpaw ni skbiyax uqun ni mahun.
== Pranaan Kungyey(工業發展) ==
Tungsyun cangyey Intu ga hngkawas 2010 bitaq hngkawas 2011 siida, wada mrana 2 hpucing empusal kbkuy(2000) empitu kbkuy kbuhug tnsapah. Ida hiya ka pusu bi slikaw mrana egu bi mduuy tungsyun klwaan knlangan. Kndadax hngkawas 2017 tgtru spgan siida, manu ka Intu ga tna wada hmrinas Amrika maa tgdha paru bi saan marig knkla qnawal baga knlangan gaga mhraw bukuy Cungkwo.
Manu ka kndkilan cicekungyey Intu ga ida hiya ka tgdha slikaw tnbyaxan kndkilan klwaan knlangan. Mniq hngkawas 2009 bptaq hngkawas 2010 ruwan klwaan mrana 26% bnrigan rulu, mniq hngkawas 2008 bitaq hngkawas 2009 siida, wada sbarig isil klwaan rulu o wada mrana 36%.
Iyawcangyey Intu ga ida pusu bi bgurah saan marig iyawcangyey, ida pusu bi bgurah saan marig iyawcangyey kana babaw dxgal. Iyawcangyey Intu o hngkawas 2020 do musa dhuq 485 hpucing meycin ka ngalan siida. Sengwucriyaw cangyey Intu ga pnsaan qnrana qnquran kana o wada niqan 60% ka pnsaan.
== Ppanan rulu(交通運輸) ==
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:Autorickshaw Bangalore.jpg|thumb|File:Autorickshaw Bangalore.jpg]]
|Haya babaw rulu Pancyarower.
|班加羅爾街頭的計程車
|}
Ppanan rulu Intu o niqan elug rulu qrngul, elug babaw dxgal, elug babaw qsiya ni elug sapah skaya dnii klgan. Ana nanaq wada kmdudul malu ka situng elug rulu ka snduray o, ida saw kiya nanaq uxay ka malu na. Hngkawas 2014 manu ka elug rulu qrngul Intu o, wada dhuq 68.525 km dhyaqan na, ida tgrima kmprigan knlangan niqan hmrinas 7,000 ka tgaan ppanan rulu, wada hmrinas 1,200 ka rulu qrngul, kingal hngkawas o niqan 100 hpucing sjiqan ka hnadus niya, ppanun qyqaya o hmrinas 10 hpucing ton. Kiya ka kiya ni elug rulu qrngul ida jiyal bsiyaq ni smudal da, thuway ini tbiyax, uxay bi malu hari ppanun dnii, ini dhuq pneysa kndusan. Yasa ini dhqi kmlawa, ida msuqi dhuq kjiyax ka rulu Intu. Jiyax 23 idas 9 hngkawas 2015 siida, Yeytawpu Intu o pkla rmngaw pkrawah tru elug Kawteyey na tduwa ddaun qquran. Phtu hngkawas 2015 siida, bnadas ka Sinpung, ida psalu kndadax Mungmay dhuq Yameydapate na Kawteyey-sinkansiyeyn.
== Sjiqan(人口) ==
[[Patas bntasan:Indiadem.jpg|thumb|File:Indiadem.jpg-Mlukus lukus sbiyaw ka qrijil Intu.(身著傳統服飾的印度婦女)|162x162px]]
Jiyax mtrul idas tru hngkawas 2011 weyyueyn hwey buca sjiqan Intu ga, muda buca sjiqan kana klwaan Intu, hici o dhuq 1,210,193,422 hiyi ka sjiqan Intu, ida hiya ka tg2 paru klwaan knlangan snegul bukuy Cungkwo, hngkawas 2001 bitaq hngkawas 2011 siida kingal hngkwasan knrana o 1.76%, llbu dha ka brah kingal maxal hngkawas(hngkawas 1991 bitaq hngkawas 2001). Mnpuca sjiqan hngkawas siida, kska hngkawas o 24.9 hngkawas bitaq hngkawas 2019, hngkawas Intu o 1,368,737,513 hiyi, kngkingal hngkawas o mrana 1.08%. Wada na 50 hngkawas qnita narux ni ryuse keming skrana nungyey, kika ini biyaw mrana ka sjiqan, ida niqan egu mqriqu ka quri kung kung weysng ka Intu. Ida qarara pang ka egu bi,
Intu ga hngkawas 2011 siida mkla matas o niqan 74,04% (Dsnaw:82.14%; Dqrijil:65.46%), pihari o ciway bi, ida egu 1.064 ka knbsyaqan kndsan dsnaw, knrana na sjiqan o 1.606%, pncingan llaqi o 22.69/1.000 hiyi. Yasa paru qnrinuc dha ka Intu, ida egu bi nniqan mqrinuc seejiq ka alang paru, meru kneinu ka narux tngkeje, nyueyci, jpnnawyeyn, Asingkayeyn, Esingkayeyn dnii, ida smisug balay.
=== Mincu(民族) ===
Pusu sjiqan Intu o niqan 72% ka seejiq Yarian ni 25% seejiq Tarwopitu. Ida niqan kingal qpruhan ka uxay mnniq hini sjiqan, saw ka niqan bi hangan na smalu xiluy seejiq cyaturiya rwohaar, seejiq Rapari o ida tmabug... ka pusu ngalal dha kndusan; niqan ka lmamu ni tnsamac, uxay uri o embbari cimu, empruway knudus, emphuni, empsapuh, Ayufeytwo, empriyux sifa, qmpah dmruc btunux, empruway matas dnii qqpahun. qlaan bi empruway seejiq o yabi niqan 500 ka uxay mnniq na qpruha muwani, yabi dhuq 8000 kbuhug hiyi seejiq.
Idas spac hngkawas 2014, manu ka paru bi fayueyn Intu pdhug ris, smruwa priyux snku ka dsnaw ni qrijil, maa tg3 snkuan. sayung o yabi niqan 200 kbuhu hiyi ka pnriyux snkuan ka Intu.
=== Kklgan sjiqan(種姓) ===
Kska tnunan sehwey Intu ga, ida niqan na ka kingal nanaq mbsaniq kklgan gaya. mnuru feytwocing ka seejiq Intu o snakan spac klgan sjiqan: Porwomen, Satili, Feyse, Sowtworwo, knkingal klgan sjiqan o ini tduwa mstrung, hyaan, mlutuc qnpahan, rahuq na o ini tduwa sdalih ceynmin-cantworo.
=== Kari(語言) ===
Kari qpruhan Yarian ni kari Talwopitu Intu ga ida pusu bi snakan kari Intu, kana ka hnbragan sejiq o niqan 74% ni 24%, rahuq na kari o kika nkari seejiq Cangmeyn ni kari Nanya, ni pshdug kari klwaan ka Intu. Sayang ga tgkingal kari klwaan o kika kari Intu,yabi 30% ka seejiq dmuuy,kari Intu nii ka hbaraw bi seejiq rmngaw; kari Ying kwo ga lxanan hngkawas 1965 siida saw wana hiya ka kari klwaan ( uxay uri o mntna ka dha kari Intu ) ,kiya ka kiya ni ida dha pniqan mtna <nowiki>''</nowiki>tgz sqpahan kari klwaan<nowiki>''</nowiki> sprun qmita, ida djiyun balay rmnyan kana klwaan uri, pusu balal. Djiynn mniq cenc ni sangyey, kari Yingkwo ga mniq qrui saw ttgsa o ida pusu bi uri, saw mniq tgska ni tgbaraw na ttgsa o ida dha djiyun balay ka kari Yinkwo.
Rahuq na o idaniqan 21 Kalgan Kari the slang psrmalun Kari klwaan uri, niqan ka Kari Marayaramu, Kari tan mist, Mary Tayruku, Kari Qanata, Kari Qungqani, Kari Wuartu, Kari Kucyarate, Kari pangcepu, Kari Asamu, Kari Qacamiar, Kari Sinte, Kari Nipoar, Kari Fan, Kari Mannipuar dining, rahuq na bnnatas Kari o ida niqan hernias 1,600 kleegan kari.
Bnnatas pastas hngkawas 2001 hnbragan seejiq Intu ga, snpgan Kalgan dnjiyan Kari o saw truma nii :
{| class="wikitable"
|+
!Tg
!Kari
!Sjiqan djiyun kari
!Piri%
|-
|1
|Kari Intu
|422,048,642
|41.03
|-
|2
|Kari Mongcyara
|83,369,769
|8.11
|-
|3
|Kari Tayruku
|74,002,856
|7.19
|-
|4
|Kari Marati
|71,936,894
|6.99
|-
|5
|Kari Tamer
|60,793,814
|5.91
|-
|6
|Kari Uertu
|51,536,111
|5.01
|-
|7
|Kari Kucyrate
|46,091,617
|4.48
|-
|8
|Kari Kanata
|37,924,011
|3.69
|-
|9
|Kari Marayaramu
|33,017,446
|3.21
|-
|10
|Kari Awriya
|29,102,477
|3.21
|-
|11
|Kari Pancepu
|29,102,477
|2.83
|-
|12
|Kari Asamu
|13,168,484
|1.28
|-
|13
|Kari Maytiri
|12,179,122
|1.18
|}
=== Cungcyaw(宗教) ===
Ida egu bi pnrhulan ka klwaan Intu, egu bi pnyahan cungcyaw, tauwa slayan hiya kana ka klgan cungcyaw knlangan, thnganan dha sapah sslian cungcyaw. Kana ka klwaan Intu yabi niqan 80.5% hnbragan seejiq o snhiyi Intu cyaw. Rahuq na do ida niqan ka pusu bi qpruhan cungcyaw niqan ka Israncyaw(15%). Siqecyaw (1.9%), Cinancyaw(0.4%)uri, yasa sbiyaw o niqan miyah mtmay pgaran kari ka Syuriya citucyaw ni snduray hari do miyah kmlawa cmin ka Inkwo, ida niqan citucyaw(2.3%) uri. Pnniyah Intu ka Focyaw, uxay paru ka biyax lnlgan niya. Mniq kana ka hnbragan seejiq o niqan 0.8%, kiya ka kiya ni gngarang Focyaw ida paru bi gnglug na ssiyaw klwaan Intu. bukuy qndriqan na Intu ka 14s Tarayrama do, hbaraw bi snhiyi Focyaw seejiq o musa thmku kngkingal hngkawas.
== Ttgsa(教育) ==
Intu ga muda 12 hngkawas mlutus kingal kska ciway pyasan ttgsa. Kana ka ttgsa tgbaraw o mspac hngkawas, kska kska o tur hngkawas ka slhayan syueys, dha hngkawas ka slhayan swos ni tru hngkawas ka Pos. Duri o niqan ka kleegan ttgsa cisu qqpahun, ttgsa kmsluhay seejiq dnii......uxay dungus bi stgsa.
Sayang o niqan 254 ka sapah pyasan paru mnsupu kana klwaan, niqan bi hangan o kika Rikungcyueyyuan Intu, pyasan paru Teri,pyasan paru Niheru, pyasan paru Cyaerketa dnii.
== Waycyaw(外交) ==
Tqnaqih siida smruwa kingal bgurah waycyaw cngce ka Intu. Intu supu kingal qpruhan paru klwaan. Kiya ka kiya ni, knrana na Intu ni Sureyn o ida paru bi pnluban dha , jda mangal egu bi knkuh na Cungs .
Mnhtu ka qnnaqih dha do, ida paru bi knleglug na waycyaw cngce Intu.Gaya daun Tungwang cngce sayang o, pusu bi o gisu supu Amerika, Owmung, Tanah Tunux, Icerey. Ratingmeycow ni Tungnanya qpruhan klwaan na pnluban waycyaw ni cingmaw.
Msdangi ka Intu ni Feycow, klwaan Tayin kwosyey ni knlangan Aradwo, niqan euda o ida ini bi talax piying.
== Cungs(軍事) ==
Empsaping Intu mniq saw kmlawa Intu-kunghekwo klwaan o, niqan Rucung Intu, Haycung Intu, Kungcung Intu, ni ana manu klgan, duma niqan qmlahang ssiyaw silung Intu, balay bi empsaping Intu ni Hecangreysringpu dnii, mdulun bi dha kmlawa qmpah klwaan.Knteeu mniq kana klwaan knglangan o tg4 pam bi biyax empsaaping klwaan Intu, kana sjiqan empsaping klwaan Intu o 1,325,000.
=== Rucung(陸軍) ===
Empsaping klwaan Intu mniq 21sci knttu mniq kingal housing seejiq, mniq kana knglangan o tg1 egu ka sjiqan empsaping ka klwaan dha. Sruwa nanaq musa empsaping kana, ini bi djiyun miing empasaping ka klwaan Intu nii. Plealay o pusu qmlahang dha gasuc ssiyan skrayan klwaan dha, sayang do qmlahang ruwan klwaan dxgal dha uri da, pusu bmciyuk rnmuxan saw kesmier ni kdungqufwnc daya hraan hidaw, fenrifenc.
=== Haycung(海軍) ===
Niqan 55000 sjiqan ka Haycung klwaan, kska o niqan 5000 sjiqan Haycung empsaping mgrig sapah skaya ni 2000 sjiqan Haycung-rucangtway(MARCOS),kana niqan 155 asug ka Haycung Intu, gaga alax qmpah ka Ratehaw-Hangkungmucyan da, sayang gaga qmpah asug o Weykeramatiyahaw-Hanknngmucyan (INS Vikramaditya), asi mgan kari o 「Cawjwanghaw-Hankuncyan」, gaga smalu na.
=== Kungcung(空軍) ===
Pnhyugan mniq hngkawas 1932 idas 10 jiyax 8, djiyun dha mdudul kungcyun Intu-tikwo ni Hwangcya-cyanfeng, Hngkawas 1945 mniq ta2 paru tnjiyan klwaan knglangan siida, kika kungcung Intu o balay bi mtmay tnjiyal da. Kndadax burux siida, kungcung Intu ssiyaw klwaan Pacistan ni Cungkwo o prajing spac tjiyal. Kungcung Intu o biyax bi teumal supu Reyeynhekwo euda uda nii. [[Patas bntasan:India population density map en.svg|thumb|File:India population density map en.svg-Titu mitu sjiqan klealang Intu.(印度各地區人口密度地圖)|134x134px]]
== <big>Pnyahan pnatas(參考資料)</big> ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%B0%E5%BA%A6<nowiki/>(參考自中文維基百科)
6wxbgpeb2wwduprfqo1kzl8bt1qmt51
Indonesia
0
516
102882
102877
2024-02-01T17:13:06Z
Kwamikagami
944
102882
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Indonesia.svg|thumb|Kwoci Intunisiya(印度尼西亞國旗)|alt=Flag of Indonesia]]
= Indonesia(印度尼西亞) =
Gaga kska Yacow ka [[Indonesia]], 5 00 S, 120 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 1,904,569 sq km(hangan na o Tg15)(knlbanga dxgal o 1,811,569 sq km, knlbangan qsiya o 93,000 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 258,316,051 hiyi.
Gaga [[Jakarta]] ka pusu alang paru, jiyax 17 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Indonesia ga wada sugan 31.20% ka dxgal qpahan, 51.70% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 17.10% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Joko Widodo, pnaah hngkawas2014 idas 10 jiyax 20pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg|thumb|Kwohwey.(國徽)]]
[[Patas bntasan:Indonesia (orthographic projection).svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Intunisiya(印度尼西亞) ==
Intunisiya Konghokuo tnngayun “Intunisiya”, ma pktuwan splawa “Ingni”. Dheran gnyusan rcilung pnluwan 17,506 kana. Knlangan mgeela kneegu pnlwan ddheran. Knuglhangan musa dehuk Yaco ma Tayangco, “knlangan pntluwan dheran rcilung” kesun daha duri. Hei seediq knlangan nii hmrinas 2.8 yi, kngrahur seediq knlangan kntbuwan berih tg 4. Knlangan mtsapac, Sspooda pnbtaqan senkiyo ka pngalan kari kuohuwe ma Sosoto daha. Yaciyata ka mangal knpruwa alang. Mguayus mslutuc knlangan Papuyaniyucineya, Tongtiun ma Maraysiya. Msputing knlangan di Sinciyaqo, Feriping, ma duma dheran nAwco. Pnglaan pheyu knlangan Tongnanya ka Inni nii, ma 20 kana ka seediq knlaang. Knkawas 2017, krwanun pryuxan alangicil smepu, pnyahan knpruwan knlangan mangal berih 20 knlangan. Beyax sbaruy ge, pnyahan berih na 7 knlangan ka Intunisiya.
Kndalax naq 7th C, pstrengan bbrigan daha ka dheran rahur gnyusan rcilung nii. Lutuc na qbsuran Sanfoci Mancopoyi, pnmbbaruy di Telu daka Ingtu. Ki kndudul hmeguc kana pngaya alang icil, snhei ma spqlhangan daha ka tndheran Intunisiya nii. Tkriyak kana ka Fociyaw ma Intuciyaw. Beyax ppyahan knlangan icil remux Intunisiya, madis Isulanciyaw ka seediq gnbaruy Musuring, beyax na Owco ge madis snhei Ciristo. Bobo sndiyan kndkilan dheran paru, psteqan ka ngngalan daha naq ka ppyahan malu ksknexan bbrigan ka dheran luwan Moruciya. Bobo qnlhangan knkawas 350 na knbgurah Horan, betaq bobo mhedu pncbuwan( w.ww.II) pnkburux ka Intunisiya. Ani si, bobo mnburux knlangan ka Intunisiya nii, ndaan kana so pnsqrinuc karac, puqan sqruwan pnyahan baro, ini pskingal lnlungan, ma ppyahan stkeyan, uka knkingal ka knseesu ndaan ooda.
Anu mtgaran ka dheran gnyusan rcilung, hmrinas knbbekuy ka luwan seediq ini pntena kkari. Kiya ka luwan paru Cuwaacu mdudul ngalan mpqlahang. Kari knlangan, knlegan luwan seediq, rahur seediq snhei Musuring, ndaan knbgurah seediq pntheruy, ma knciyuk seediq meyah knbgurah tndheran, nii kana ka ngalan pnyahan na seediq Intunisiya. Pnyahan kari knlangan mesa “Bhinneka Tunggal Ika”(ini pntena niqul skadi pspuwan pkuudus), pgkela knklegan daha ka knlangan Intunisiya nii. Knlangan eguw ppyahan ani si knrahur ba ka sseediq mqrinuc. Kiya knlangan ninu niqal ka musa sntuku ka seediq Ingni. Anaq so kiya, quri kmraguh pnyahan na pktkilan ma seediq mqlahang meyah hini, seediq pneeyah gqiyan hido, paru ba pnryuxan daha ka ooda quri posa hbangan nii.
== Sehu daka Seji(政府與政治) ==
[[Patas bntasan:Indonesia DPR session.jpg|thumb|於雅加達召開的人民代表會議。Seediq pngalan kari msseli Yaciyata pprngagan.]]
Congtongcu Konghokuo pooda pskingal beyax sqlhangan na ka pusu sehu Intunisiya. Knkawas1998 bobo qnlhangan na Suhatuo, paru ba ka knbgurah na kana so sqlhangan na sehu Intunisiya. Mnsepac pnrngagan rahur seediq, moda smmalu Senfa knkawas na 1945. snlmeyan Sincung, Rifa, Sufa, dungus na pcpiqun beyax na Congtong, pnugbgurah pprngagan pnsliyan, stgesa tnseediq seediq knlangan ma kana pngaya Mingcu nii.
=== Oda qnlangan(行政) ===
Qbsuran na Intunisiya ge Congtong, ma qbsuran mdudul oda hetay luwan mccebu, ma mpskagul knlangan, pgkela ooda kana so sooda ptyexan na knlangan, so pcbuwan, mptbleyaq. Bobo ndaan bukuy sqlhangan na Suhatuo(Orde Baru), knkawas 2004, pooda senkiyo Congtong daha ka ,Hucongtong, mangal bntaqan ka Susiro. Rima knkawas ka sqeepah na ali, srwaun splutun mntexan. Quri qbsuran alang ge, spooda senkiyo kana rahur seediq ka mbqbsuran sucang ma, sucang.
=== Pngaya Knlangan(立法) ===
Cbeyo dmoi kenri beyax sehu ge quri baro, pnsliyan prngagan seediq, niqal kenri mpheyu, smmalu, ma pgkela pnugaya daka oda pckulan knlangan, psgao Congtong Hucongtong, qmlahang mrengo spooda oda knlangan na Congtong, ma ini snegul pnugaya Congtong, ngalan dnoi kenri ma, llixan. Sqlahang na Suhatuo, anaq ddaan pnrngagan na rahur seediq, ma ndaan msseli pnrngagan, anaq kesun pnsgao rahur seediq, mqlahang ka ngalan snolun kari. Mnsepac snlmeyan ka pnugaya, ki ini ngali speeyah kari ka Luwan nii di. Cpiqan ka beyax dnoi na, ngalan mpheyu pnugaya(mntena kenri daha di Singcung ma Sufa). Prngagan pnsliyan seediq ge 560 ka pngalan kari.(Dewan Perwakilan Rakyat,DPR)giing ma 132 pngalan kari msseli quri alang(Dewan Perwakilan Daerah,DPD)ka pnluwan. Rima knkawas ka sqeepah daha, mntena hari Riyangyencu na knlangan Sifang.
Psliyan prngagan na seediq nii, niqal kenri pheyu spgaya, niqal kenri qmita sooda snpegan hbangan na knlangan(pnatis na Congtong) ma , qmlahang kana pndaan oda pngaya na knlangan. Snpegan pnsugan pngalan kari nii, mrima knkawas de, senkiyo texan. Kndalax knbgurah knkawas 1998, mrana ka soda pnngalan kari seediq, ma spruun ka ooda duri di. Qbsuran alang di ge, beyax sdoi daha kenri ge, mquri peeyah kari kana so ooda ngngalan jeking ka kiya.
=== Pooda Pnugaya(司法) ===
Qori oda sufa, niqal Tifangfayen,(Pengadilan Negeri), Kawtungfayen(Pengadilan Tinggi), ma Cuwekawfayen(Mahkamah Agung). Oda srengo pglayun spooda pnugluban Tifangfayen, Cuwekawfayen ka mhiti pnuqbahang ma knbulan pnkari. Niqal ka oda bbaruy Sangsufayen gbulan peruq jaysang duri. Tifangfayen(Pengadilan Tata Negara)ge mooda oda quri mangal ndaan na Singcungfa sehu. Senfafayen(Mahkamah Konstitusi)de, psmnetur quri ye mggaluk daha ka Senfa, kana so spaalix Cungtang, quri oda snhei Congciyawfayen(Pengadilan Agama), psmnetur quri Isuranciyaw ka nii.
=== Luwan pooda pngaya(政黨) ===
Qnlhangan na Suhatuo, seengan na mpheyu bgurah Cungtang, ma laxan na ka rahur hniti Cungtang Sukano. Knkawas 1975 pooda Cungtangfaan, wano naq Censotuwanciye tang ka shiti(Partai Persatuan Pembangunan,PPP), Ingnimingcu tang(PDI), Cuwanyecituwan tang(Partai Golongan Karya,Golkar)teru Cungtang. Betaq sqlahang na Hapipi plaxan ka pnqlhangan na ka Cungtang. Psliyan pngalan kari seediq, niqal dungus na ge, Mingcu tang niqal dungus na ge, Mingcu tang (Partai Demokrat,PD), Cuwanyencituwan tang, Tocungmingcu tang(Partai Demokrasi Indonesia Perjuangan,PDI–P), Hurikongcung tang(Partai Keadilan Sejahtera,PKS), Kuomingsuming tang(Partai Amanat Nasional,PAN), Censotuwance tang, ma kana Mingcuhusing tang(Partai Kebangkitan Bangsa,PKB). Niqal ka beyax na quri Isuranciyaw nii, duma naq meelih ka ngngalan senkiyo bntakan, hmeri knbgurah pnheyu na Isuranciyaw ge, mdudun mrana. Ani si, knkawas1999, 2004, 2009 sqita bntaqan daha pnsgao, mdudun meelih ka qtaan snpegan kana nngalan na ka Isulanciyaw cungtang.
[[Patas bntasan:Obama and Susilo Bambang Yudhoyono in arrival ceremony cropped.jpg|thumb|印度尼西亞總統蘇西洛·伊卜尼·班邦·伊卜尼·尤多約諾及美國總統貝拉克·伊卜尼·歐巴馬於2010年11月9日共同出席於獨立宮的典禮,歐巴馬曾於孩童時期居住於雅加達,因而在印度尼西亞相當受到歡迎。Knkawas 2010, Congtong Intunisiya Susiro. Ipuni. Yotuoyeno daka Congtong Mekuo Pelako. Ipuni. Opama suupu tuuman pgaya Turikong, anu Yaciyata ka kndkilan na slaqi Opama, ki qrasun daha ba smterung meyan. (Obama and Susilo Bambang)]]
== Luwan Mptbele ma Oda Supi(外交及軍事) ==
=== Pntbale Knklangal(國際關係) ===
Sqlahang na Sukano ciida, ini sruwa pooda ptqbsuran ka sqlahang knlangan, ki knburux ma ini kdrumuc tuuman msuupu oda sndaling knlangan icil, melux pseyux oda knlangan ka Intunisiya. Betaq sqlahang na Suhatuo ka prdingan msuupu oda ppyahan ma niqal oda msdaling knlangan Sifang. Pnsdlingan na knlangan ssiyo Intunisiya, psrdlinguan ma pnheyu knlangan Tongya sehuwe ma Tongyafonghuwe, kana di knlangan ssiyo Yaco, malu bale ka pntbale daha. Knkawas 1990, psltulan spooda ka nunlixan pntbale na di Kongcan tang, Conghuwa Jenming Konhokuo. Knkawas 1950, Intunisiya tuuman ppheyu knlangan Renfukuo, ma tuman pheyu Pucemong Yuntong ma knlangan Isuran Ciyaw huweyicucu. Ma remux Tongse cuyomawyicucu, Kaynsucituwan ma Sucemawyicucu. Knlangan pnheyu suyosucu kuociyacucu, anu uxe knlmelux sntkuwan ppyahan suyo, knkawas 2008 malix msuupu luwan kii knlangan. knkawas 2016 idas kingal tuuman msua hii dungal. Knkawas 2016 idas 12 malix lixan na nii dungal. Knkawas 1966, Intunisiya mangal sdayo pnkrana kesun Jentawcucu, pnyahan hbangan nii, eguw pnyahan na di Mekuo, Sio, Awtariya ma Jupun.
Luwan mqlahang Intunisiya dmayu knlangan icil qmerac posa kari Isulanciyaw cuyi ma Luwan seediq tndhera. Knkawas 2002 pnperuq bakudang Hritawkuta, paru ba snliqan mhuqil, mangal luqah ka seediq. Pnsperuq bakudang nii, ddilan na ka oda ptrigo knlangan icil daka meyah posa hbangan pstuku seeliq knlangan icil, paru ba sneeliq na quri nii ka ingtunisiya.
[[Patas bntasan:Indonesian Army infantryman participating in the GPOI.jpg|thumb|印度尼西亞派出的聯合國維和部隊。 Snkgulan Intunisiya Renhokuo Wehoputuwe.]]
=== Oda Supi(軍事) ===
Maha 30 wan hari ka supi knlangan Ingtunisiya. Pnluwan Ruciyun,(TNI–AD), Hayciyun(TNI–AL)ma Kongciyun(TNI–AU). Knkawas 2006, snpegan snliqan msbaan knlangan daha, spuun kana pnyahan na knlangan maha 4%. Knkawas 1998, bobo nlixan pnqlhangan na Suhatuo knbgurah oda supi, ini pgqlhangi Kuohuwe ka supi, ma niqal naq ka beyax daha dmudul nana.
Bobo pnrudu meniq alang Yaci daha ka Papuya, pnpexan supi, spqihur Jencen ka ndaan daha. bobo 30 knkawas ndaan daha knremux ppncbuwan, qulung mddaha meniq knkawas 2005 matis pnrngagan malix mccebu. Kndalax tutuy ka Susiro, spooda pqlhangan daha nanaq ka quri alang gnygusan Papuya, ani si uka ba dndungus, uka meelih paru ba pnkdiyan daha ma smeeliq qcahur kkdesun seediq.
== Gnyusan dheran sqlhangan(行政區劃) ==
Gnyusan sqlahang dheran Intunisiya, sqlahang tgbaro na ge, 31 sung, 2 Toci ma 1 alang knlangan. bobo na tgbaro truma tg 2 ge, sen(kabupaten)ma su(kota. Sen Su truma sugan Siyang(Kesun ci, kecamatan). Truma na Siyang dungal sugan Cun(desa ma so kelurahan). Knkawas 2001 ka spooda knbgurah snmalu Tifangcucu. Gnyusan Tg 2 sqlahang ka pyahan beyax ba bale oda Tifangcucu, anu pusu na luwan mqlahang hili na mpdayo rahur seediq ge, sehu truma, uxe pneeyah sehu baro. Sungcunghu ge pngalan mqlahang kantoku Sen daha ka sucunghu. Mesa ango ka dheran ma seediq ka Sen Su, mpsbaang seediq ini pswae ma malix Konghokuo. Cunci Sincungci daka seediq tnalang, mggaluk di skdesun daha kdesun.
Ma niqal ka Yacitoci, Yaciyata, Jujotoci, Papuya sung, ma Si Papuya sung, paru hari ka beyax sdoyi daha.So ka beyax spqllahang alan Ciya niqal naq pngaya sptbrexan. Knkawas 2003 snmalu Isuran ciyawfa; Jujoge ge pusu pntbrexan pncbuwan na Ingtunisiya. Pncbuwan na di Jujo daka Sutan paru baka kndrmuan, kii wada ini lixi ka knlangan na Jujo, pryuxan Topesincungci. Iriancari ngayan na cbeyo ka Papuya, knkawas 2001 srwaan mangal beyax Cucuci, knkawas 2003 idas 2, gyusan Papuya ma Si Papuya. Yaciyata ka Sotu Tope sincungci.
{| class="wikitable"
|+
!Niqal
!Sunci sincungci
!Sohu
|-
| rowspan="10" |Sumuntara(Sumatera)
|Yacitoci(Aceh)
|Pantayaci
|-
|Pe Sumuntala sung(Sumatera Utara)
|Menran
|-
|Si Sumuntala sung(Sumatera Barat)
|Patong
|-
|Riyawne sung(Riau)
|Pekanparu
|-
|Riyawneciyuntaw sung(Kepulauan Riau)
|Tanjonpinglang
|-
|Canpe sung(Jambi)
|Canpesu
|-
|Panciya-Uritong sung(Bangka-Belitung)
|Pangciyapingkang
|-
|Nansumuntala sung(Sumatera Selatan)
|Cikang
|-
|Minkuru sung(Bengkulu)
|Minkurusu
|-
|Nanpang sung(Lampung)
|Pantananpang
|-
| rowspan="6" |Cuwawataw(Jawa)
|Wantan sung(Banten)
|Silung
|-
|Yaciyata Sotutoci(Jakarta)
|Yaciyata
|-
|Si Cuwawa sung(Jawa Barat)
|Wanrong
|-
|Cong Cuwawasung(Jawa Tengah)
|Sanpawrong
|-
|Jujotoci(Yogyakarta)
|Jujo
|-
|Tong Cuwawa sung(Jawa Timur)
|Susuwe
|-
| rowspan="3" |Siyawsintaciyuntaw
Nusatungciyala
(Nusa Tenggara)
|Hori sung(Bali)
|Tungpasa
|-
|Si Nusatungciyala sung(Nusa Tenggara Barat)
|Mataran
|-
|Tong Nusatungciyala sung(Nusa Tenggara Timur)
|Kupang
|-
| rowspan="5" |Ciyarimantan(Kalimantan)
|Si Ciyarimantan sung(Kalimantan Barat)
|Kunten
|-
|Cong Ciyarimantan sung(Kalimantan Tegah)
|Palangkalaya
|-
|Nan Ciyarimantan sung(Kalimantan Selatan)
|Macun
|-
|Tong Ciyarimantan sung(Kalimantan Timur)
|Samaringta
|-
|Pe Ciyarimantan sung(Kalimantan Utara)
|Tanjongsulo
|-
| rowspan="6" |Suwelawesi(Sulawesi)
|Pe Sulawesi sung(Sulawesi Utara)
|Wanyalaw
|-
|Koruntaluo sung(Gorontalo)
|Koruntaluosu
哥倫打洛市
|-
|Cong Sulawesi sung(Sulawesi Tengah)
|paru
|-
|Si Sulawesi sung(Sulawesi Barat)
|Mamucu
|-
|Nan Sulawesi sung(Sulawesi Selatan)
|Wanciyasi
|-
|Tongnan Sulawesi sung(Sulawesi Tenggara)
|Kntari
|-
| rowspan="2" |Maruku Ciyungtaw(Maluku)
|Pa Maruku sung(Maluku Utara)
|Toarnato; knkawas 2010 mtheruy Suofefe(Nyituore Ciyuntawsu)
|-
|Maruku sung(Maluku)
|Anun
|-
| rowspan="2" |Sincineya(Papua)
|Si Papuya sung(Papua Barat)
|Manokuwari
|-
|Papuya sung(Papua)
|Cayapula
|}
== Kdkilan(地理) ==
[[Patas bntasan:Indonesia 2002 CIA map.png|thumb|印度尼西亞雅地圖。 Titu Indunisiya.]]
Mtgarang meniq gnyusan pnbaang pewe 6 tu, namwe 11 tu, tong cing 95-141 tu, lhugan Cutaw kana ka Ingtunisiya. Kndalax tdaya musa petaq tghunac niqal 5,333km, dhekan tgnarac maha 2,100km. Meniq ckceka na Yaco Taru daka Awco, sooda Tayping yang daka Ingtu yang, mccebu psruun ba sqita dheran. Dheran pngyusan rcilung 17,508 kana, niqul seediq ge, 6,000. Theran Prparu niqal Cuwawataw, Sumuntalataw, Poroco(Ciyarimantaw kesun mlawa na Inini, dheran truma niqal nMaraysiya daka Unray), Sincineyataw(Dheran truma niqal nPapuyaniyucineya)ma, Sulawesitaw, kana Tawciyun sugan Tasiyunta ciyuntaw, Siyawsiyunta ciyungtaw, Moruciya ciyungtaw, ma Papuya sepac klegan. Yaciyata ka alang paru knlangan, meniq Cuwawataw. mgeela alang knparu ge, niqal alang Susuwe, Wanrong, Menran, ma Sanpawrong.
Dheran knlangan Intunisiya ge 1,919,440 km² (741,100 sq mi), spegan Knuglahangan knlangan tg16. Knglexan niqul na seediq ge 134 km², pktuwan klangan tg 79. Cuwawataw ka knhbrawan niqul seediq dheran gnyusan rcilung nii, 940 km² ka knuglexan. Papuya sung Cayafong ka knbrawan ba ka dgiyaq. Lnguwan Tuopa na Sumuntala ka Tgkingal knparu, qndisa qnlliyan qsiya yayung ge, yayung Kapuasu na Ciyarimantan.
[[Patas bntasan:Mahameru-volcano.jpeg|thumb|東爪哇的塞梅魯火山及婆羅摩火山,印度尼西亞為世界上火山活動最頻繁的國家。Tong Cuwawa Meru daka Poromo dgiyaq puni Intunisiya, ini ba pgdmai mperuq klangan.]]
=== Pnyahan pnqrnutan karac(自然災害) ===
Pkcaan Taypiungyang, Tasiyang pankuway, Ingtu- Awco pankuway ka Ingtunisiya. Ki knegu ba ka ddgiya puniq, ma mrunun riyung. Dehuk 150 ka dgiyaq mgnurung. Kana snliqan pnperuo 19 th na dgiyaq puniq Kolakoto daka Tanpola, ma pnperuq berih 7wannen ka dgiyaq Tuopa gida mpqhedudu, klangan paru snliqan. Knii mnrunun so knkawas 2004, pnrunun paru Ingtuyang Pe Sumuntala, dehuk 167,736 mhuqil seediq, ma knkawas 2006 idas 5, mnrunun Cuwawa. Ani si dheran nadis na qbulic puniq dgiyaq, pnkleyaq dheran sphuma, ma pnkuudus kdesun pnknedux seediq Cuwawataw daka Horitaw.
=== Karac(氣候) ===
Meniq ssiyo pckaan klangan kesun Cutaw ka Intunisiya. Meniq hari karac Su jotaytici, Anu sbhuran Cifong pnkriyux qsiya squyux. Qyexan dheran breenux ge, pkcaun smepu meniq 1,780–3,175mm ka qnyaxan qsiya. Lmiqu knegu dehuk 6,100mm, Sumuntala, Si Cuwawa, Ciyari mantan, Sulawesi, ma tiril Papuya ka knbrawan qnyaxan. Hnriqan de, bbaro bale, pckaun snpega dehuk 80%; pckaun smepu kntilux ini ptheya, Yaciyata pckaun maha hari 26-30℃.
=== Spdkilan nniqaul(生態) ===
[[Patas bntasan:Myristica fragrans - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-097.jpg|thumb|原生於班達群島的肉豆蔻,曾為世界上最具價值的商品。歐洲因而將殖民勢力帶入印度尼西亞。Jotoko pnparu ba pnyahan klangan, hnreyan Panta Ciyuntaw. Ki beyax nadis pnkkere pkbgurah Intunisiya ka Owco.]]
[[Patas bntasan:Man of the woods.JPG|thumb|極危物種蘇門達臘猩猩,為印度尼西亞特有的猿。Pkcugan ba sensing Sumuntala, pnyahan naq rrunge Intunisiya.]]
Anu meniq Jotay ka Ingtunisiya, malan knuglahang ma dheran nCiyuntaw tising, knklegan pnyahan na so mllamu ngalan tgdaha Klangan ka kneegu. mhiti nanaq knlangan Pasi. Hnreyan ma ccamac pngmaxan pneeyah Yaco daka Awtalasiya. Dheran Gnyusn siyo rcilung Siyunta rupung Ciyungtaw(Sumuntala, Cuwawa, Porocow ma Horitaw), pneegun dheran na Yaco, ki kneegu ba ka mntena ka hnyegan na mgYaco. Kana camac so, rkelic,siniyu, singsing, dapa utux daka rako rkelic, kneegu ba mstama tnarac dheran Horitaw. Ani si wada kndudun meelih ka pnugtange daha kdkilan ma kneegu daha di. Bungan dheran lmiqu 60% bale. Ngalan kneegu pnyahan camac Yaco ka Sumuntala ma Ciyarimantan; meeyux dheran na ka Cuwawataw, ma kndnexan baniqul seediq. Eguw baka llmiqu pgniqul seediq wada ggeun ka qqhuni sphuma ppyahan. Sulawesi, Nusatungciyala, Moruciya, anu dheran paru, rahur ba ka wada pnkingal naq ka pndkilan na kana so hnruyan ma ccamac; msdaling hari ka pndkilan na di Papuya daka Awtariya.
Pnkndkilan naq kana kneegu Intunisiya, mhiti ba Awtariya, meniq Intunisiya qqbheni ge, 1,531 knklegan, ma 515 ka ka knklegan na camac mpnunuh, maha pgdaha nniqan nana ge, 36% daka 39%. Qndisan ssiyo rcilung ge 54,716km, niqal pkdkilun rcilung ma ssiyo rcilung knklegan pnkdkilan. So ka bnaquy, mkobu bnaquy, siyo qriyan qsiya yayung, hongsuring, sanhu ciyaw, speriq rcilung, ruco yqeyaq, ma kana cenga ptbekan buwa rcilung. Dheran quri tnarac Sanhu sanciyaw(Coral Triangle)Intunisiya, niqal qcurux sanhu 1,650 knklegan. Ingkuo Cubanseciya Aarforeto. Ipuni. Haraysu, peeyah kari psgaayus pssanak camac Yaco daka kndkilan nanaq, sknaxun pgyusan pnyahan Yaco daka Awco, kesun ayus ini quti Huwaraysen. Gnyusan kyssiyo pkdkilun Rupung. Pkcaun Ciyarimantan daka Sulawesi, meniq Siyaw siyunta Ciyuntaw Horitaw daka pnceka Rongmutaw na Rongmu haysiya, ayus tgiril ge pntkilan nYaco, tgnarac ge pndkilan nAwco. Patis 《Maray Ciyuntaw》truma, mllamu ba knklegan hnreyan ma ccamac hini. Ayus tgnarac dehuk quri Sinciniya ki kesun daha Walasiya(Wallacea).
[[Patas bntasan:Ujung kulon - indonesie.jpg|thumb|聯合國教科文組織於1991年將烏戎庫隆國家公園登錄於世界遺產。Knkawas 1991 ptasan hniti klangan Renhokuo Ciyawkouncucu Ujongkurong kuociya kongyen.]]
=== Quri pnkdkilan(環境問題) ===
Dndilan smeeliq pkdkilan Ingtunisiya, pnyahn knrahur seediq remux ma pndaan kongyehuwa. Anu mqrinuc mgtange ptraguh pnyahan, ki gmruhuq spruun qmita ka smeeliq nniqul pkdkilan. So kana knuglahang sgeyu qhini llmiqu(Uxe pnooda pngaya), llmiqu hduran puniq paru, stenge dehuk Si Ingtunisiya, Maraysiya, Striqan shengak seediq na Sinciyapo, sncqiyan pnkadi nnngalan qcurux rcilung. Ptyexan pgalang paru, ma pnkrana ngngalan ppyahan snliqan shengak, ssepuy oda rulu, pyahan qsiya, sndduwan, ma oda pdheriq qsiya snrtiqan. Snliqan so gnugeyan qhuni lmiqu daka dheran pnruco nitanti, pnsaan pgpuuxun kdkilan klangan, mangal ngayan berih tg 3 knlangan ka Ingtunisiya. Snliqan stmaun pkdkilan hnreyan, camac tndheran, kana sqlahan Kuoci Cujanpawhu Remong 140 klegan camac mnunuh, 15 knklegan mpqhedu, so ka pako qnedis qelung, singsing Sumuntala, dapa murux arung Cuwawa. Dungus sphuma skesik congri ka sgeyu qhuni llmiqu, 1800wan ha dheran pryuxan sphuma congri. Pnhmaan congri dheran, knpryuxan pdkilan, malu nngalan ka ppyahan, ani si gnquwan pnqlhangan, smeeliq dheran pkdkilan,pusu spqihur sseediq.
== Oda Rulu(交通) ==
Eluw ddaan rulu Intunisiya, spuwan qndisan 437,759km, pnsapo 258,744km. Alang niqal basu pslutuc Susuwe ma hako paru Sulamatu na Matula Ciyungtaw, qnedis ba nIngtunisiya. Cuwawa, Matulataw, ma Sumuntalataw niqal eluw rulu puniq, Cuwawa ka mkdenux eluw, dehuk 5,042km qndisan, 565km tencihuwa. Eluw mpslutuc ciyuntaw, rcilung ma kana hqulan yyayung mptalan knlangan spuruun bale. Kana ptmaan kangko so Tanjongpuri(Yaciyata), Tanjongpela(Susuwe), Sanpawrong, Macun, Cikang, Wanciyasi, Panciyang(Nanpang). Knlangan dheran pnrcilung ka Ingtunisiya. Ki niqal sapah pskyaan 676, brigan knlanan pskyaankosi Ciyaruta Ingnihankong 33 ka mtalan knlangan truma, 18 ka eluw pskiya knlangan icil. Niqal ka mptalang naq knlangan truma, Kosi Maypati, ma hmrinas maxal ka bnrigan sqlahang naq seediq mbbaruy. Eguw asi tleeluw skiya knklangan, ani si, mrudu bale ka eluw ssaan Yaciyata.
=== Kawte(高鐵) ===
Oda pnklaan kawsuteru na Ingni ge knkawas 2015 idas 7. Eluw kawte nii pslutuc alang paru Yaciyata daka alang Si Cuwawa sung na Wangrong, 150km qndsaan na. Ma yaani pqdisun dehuk alang paru tg 2 na Ingni, Tong Cuwawa sung mquri Susuwe.
[[Patas bntasan:Ubud-Kids.jpg|縮圖|峇里孩童,印度尼西亞約有300個民族。Laqi Hori, niqal 300 knklegan lutuc ka Ingni.]]
== Hei Tnaalang(人口) ==
Knkawas 2010 Snpegan seediq, niqal 2.376 yi hei seediq Intunisiya. Knlanag kgrahur ptkuwan berih tg4. 19% ka Snpegan pndkdkilan. 58% ka seediq meniq Cuwawataw, knrahur niqaul seediq dheran gnyusan rcilung. Knkawas 1960, prdingal oda ppyahan laqi tnsapah, ani si knkawas 2020 ma 2050 mprana 2.65 yi ma 3.06 yi ka hei seediq.
=== Klegan Seediq(民族) ===
Dehuk 300 knklegan seediq Ingtunisiya, ma 742 ka kari srengo daha ka tnalang. Rahur ka lutuc Nantawyicu. Sdrapun kari daha ncbeyo gr, Taywan hini ka pusu daha pnyahan. Bobo knpruwan rahur ge, seediq Melanisiya, meniq quri tnarac na Ingtunisiya. Rahur paru luwan ge, Cuwawacu, 42% ngalan hei meniq Ingtunisiya. Pnqlhangan daka pngaya paru ba ka beyax daha. Siyuntacu, Matulacu, Maraucu ka uxe pnseediq Cuwawacu. Telu ka niqal beyax pdidil ka seediq ango nii. Ani nanaq 3% ka qnbiciq, ani si kana bbrigan, gyqeya, sdooyan na seediq ango Telu nii. Anaq so nii, tgqilan seediq, ma seediq ssipaq dah aka Telu duri. Lnlungan pgknlangan, sqita mtgarang nniqal daka pnyahan daha. So nii ka nniqul, taan so knseesu, ani si, pnqraqi nniqul, snehei daka pnlutuc daha mnoda ka pneepux snliqan.
=== Kari srengo(語言) ===
Srengo kari knlalang ge, pskari Ingtunisiya. Anu ngalan pusu pnkrana kari na Riyawne Ciyungtaw, Jofo ma Mariyociya haysiya, mntena pnkari ma srengo daka kari Maray. Kari Ingtunisiya ka stgesa pyasan, ki mkela mrengo kari Ingtunisiya kana ka seediq Ingtunisiya, kana pbbaruy, pnqlhangan, kri srengo meyti knlangan, stgesa ma oda ptlaman sesu. Kari Ingtunisiya pnyahan skxilan knlangan, pntutuy knkawas 1920, pnklaan pkburux kari nknlangan bukung, ma tnnganun mesa “''Bahasa Indonesia”.'' Rahur seediq Ingtunisiya knklegan kari mkela mrengo kingal, ma mkela kari nniqan, so kari pnslutuc nrudan daha. Anu kngrahur ba ka seediq Cuwawacu, ki pskari Cuwawa ka kari ssrengo daha. Ani si, meniq alang Papuya, 270 wan seediq hmrinas 270 wan knklegan kari Papuya ma kari Nantaw yisi.
=== Snhei Utux(宗教) ===
Uka snhei knlangan ka Ingtunisiya, ani si komuing uxe ka ini peeniq snhei utux,(Pancasila, Rima spooda spheyu knlangan tg kingal), uxe de, ngalan Kngcan tang.(Meniq Ingtunisiya ngalang Kongcancuyi ka puuyu kiya.) Anaq ptasan senfa ka ttaan oda snhei seediq, ani si mmteru luwan snhei ka pngalan na luwan pqlahang. Isuran ciyaw, Citusin ciyaw. Tencu ciyaw, Ingtu ciyaw. Fuo ciyaw ma Ju ciyaw. Uxe knlangan snhei Isuran ciyaw ka Ingtunisiya, ani si knhbrawan ba ka seediq snhei Musuring. Snpegan hei tnalang knkawas 2000, snhei isuran ciyaw ge 86.1%. Rahur ka nSunnipay Musuring, 9% ka Citu ciyaw, 3% ka Ingtu ciyaw, 2% ge, kana di Fuo ciyaw, Ju ciyaw ma thmkuwan naq Payiuw ciyaw pnrdingan. Rahur ka Ingtu ciyaw eediq Hori, Fuo ciyawtu ge seediq hari Telu kana. Anaq ango ka snhei luwan Ingtu ciyaw ma Fuo ciyaw, ani si paru ba ka dndilan na pngaya Ingtunisiya. Pnyahan seediq gnbaruy Musuring. 13 th C ka mnugaya Isuran ciyaw. mnoda Si Sumuntala, betaq 16 th C. pglaan snhei knklangan di. Tencu ciyaw pnslutlan na berih meyah pgbgurah seediq Putawya daka seediq mplutuc kari snbleya. Ma Sin ciyaw pnugbgurah Horan ciida, pnuglaan na Koaruncuyi daka dandosi Sinyicong. Rahur hari ka seediq Ingtunisiya, so ka Cuwawa Apangan, Ingtu ciyaw Hori ma Taya Citu ciyaw, ini hari qita pnlutucc pnyahan, pgmaxan pngaya tnalang ma snhei kiya.
=== Stgesa(教育) ===
[[Patas bntasan:Universidad Indonesia Edificio Administrativo.JPG|縮圖|印度尼西亞國家大學。Tase knlangan Ingtunisiya.]]
Stgesa knlangan Ingtunisiya mngari knkawas. Bobo na pqdisun maxal daha knkawas. Ani si ptyexun hari snbeyax ka sppyas, uxe ango ka seediq remux pyasan ma ini qhedu muuyas pnyasan kana ka siyawse ma cucong. Dehuk 92.6% ka seediq mkela qmita patis. Oda ppyasan Ingtunisiya ge, mpuuyas Yocuyen daha knkawas, Cutung ciyawyi pyasan kuosiyaw ge, mmteru knkawas, Congtung ciyawyi sknaxun Putong cucong, Cuyecucong, ma Putong kawcong, Cuye kawcong. Pntnaan pnkteru knkawas, supuun mmteru knkawas kana. Kawtung ciyawyi ki ka tase peni, Rima knkawas. Pyasan niqal kongri ma suri daha klegan, pyasan kuori cong siyawse ge rahur ka spegan. Ma pyasan Suri yocuyen daka tase ge egu hari. Kana knlangan niqal hmrinas 15 wan kana ka siyawse, hmrinas 3 wan ka congse, 77 ka Kuori tase. Hmrinas 1300 kana ka pyasan suri tase. Paru bhangan ngayan tase ge, Ingtunisiya tase Yaciyata, Ciyacamata tase na Jujo, Ayarrangka tase Susuwe, Pancacaran tase Wanrong, Utayana tase Tungpasa ma Hasanuting tase Ujongpantang (Wangciyasi).
=== Alang paru(都市) ===
Kana hei seediq knlangan Ingtunisiya, 44.6% meniq alang paru, spegan pnkrana hei seediq alang paru pnkrana knkawas ge 1.7%. Meniq Alang paru Yaciyata hmrinas 900 wan, kana meniq dheran ssiyo alang Yamawtotanu(Jabodetabek)de, hmrinas 2,800 wan. Alang Yaciyata pkcaan pqlhangan, pngaya, oda rulu ma qpahun ppkryuxan bbrigun. Qpahan pusu sehu, kuohuwe, niqul snggulan knklangan Tasukuwan Ingtunisiya, niqun rahur sqeepah pbbaruy pneeyah iicil, speeni Yaciyata kana.
== Pnugaya(文化) ==
Niqal hmrinas 300 kana ka luwan seediq knlangan Ingtunisiya, knkingal niqal naq ka pnugaya nrudan daha. Ndaan pntasan pntheruy kana th C, dndilan pnugaya na Ingtu, Alapo, Congkuo, Maraysiya ma Oeco. Kkiyan cbeyo kana Cuwawa. Kkiyan Hori, kana pnugaya ingtu ma kari pnslutuc ka sqita. Spheyu sapah pnugaya na Ingtunisiya, paru ba dndilan na ka Ingtu, ma uxe pkdikuh ka dndilan na Telu, Alapo ma Owco.
=== Ptlhayan hei(體育) ===
Ptlhayan hei Ingtunisiya, rseno ngalan pndungus, seediq mprigo ngalan daha bakuci uxe pnugaya. Cubu yimawciyo daka cuciyo kuxul daha bale ptlhayan. Pntlhayan knlangan luwan yimawfciyo, kndalax knkawas 1949 - 27 ce, mn13 mnangal snadu Tangmusupe pnssengan. Bobo knkawas 1992 ngalan pssengan Aawyun ka yuiciyo, eguw ba nngalan snadu duri. Snadu Yupape mnteru ka mnangal berih ngayan. Tungciyo ka kingal ngalan ptlhayan pssengan ncbeyo. Knkawas 2018 idas 8 ali 18, Yaciyata, Cyuikang, ma Wanrong mgeegul pooda ti18 ce Yayunhuwe.
=== Pupuqan(飲食) ===
[[Patas bntasan:Food Sundanese Restaurant, Jakarta.jpg|縮圖|印度尼西亞食物,包括烤魚、''nasi timbel''(大米包在香蕉葉裡)、參巴醬、炸丹貝及豆腐以及sayur asem(酸味蔬菜湯)。Ppuqun Ingtunisiya, kana nduhan qcurux, ''nasi timbel''(Ido lbuwan waso blebun), stmuwun sanpa, tnqerun tanpe, tofu ma ''sayur asem'' (begu sama mtbasi).]]
Ini hari pntena ppuqun knkingal tndheran, ngalan pusu ka shangc Telu, Owco, Congtong ma Ingtu. Beras ka ptngiyan, dmatan sama ma kana so wawa. Pceheya(rmabang ba ka ucik), yeciyang, hei qcurux, hei rodux ngalan pyahan phpure. Shpure kana so ptqeran, spuuduh.
=== Spkela(媒體) ===
Sqlhangan na Suciyano(Knkawas 1962-1967), pheyu sqlahang ka oda pgkela seediq, ma seengan ka spkela knlangan icil. Malix Suciyano, lixan ka pnqlhangan daha, pnlxelan spkela mrana ka oda spkela seediq. Bbrigan sqita terebi niqal pnqlahangn na knlangan Terebi Intunisiya, 10 ka terebi gnbbaruy knlangan truma, ma eguw hari ka Terebi kosi laalang duri. Quri kuwangpon niqal Ingtunisiya Konghokuo kuwanpotentay, ma 100 ka kuwangpo tentay Nsehu alang, ma hmrinas 400 ka pqlhangan naq seediq kuwangpo tentay . Klabuy sinbung nTensukiyo《Sinbung Ropan》(''Kompas'')ka egu pnyahan, niqal so《Sinbung Sohuwe suco》,《Singbung Brexan》. Singbung klabuy Ingkuo ge, niqal 《Yaciyata Yopaw》,《Intunisiya Supaw》,《Ingni Kuwancapaw》. Sinbung klabuy Telu ge, kana《Kuoci Jupaw》,《Centaw Jupaw》,《Ingni Sangpaw》,《Sinsung Jupaw》,《Hoping Jupaw》,《Suce Jupaw》.
=== Pnheyu(建築) ===
[[Patas bntasan:Borobudur scenery 1.jpg|縮圖|婆羅浮屠。Porohutu.]]
Anu meniq gnyusan ckceka klangan ka Ingtunisiya, Karac mhuriq kntlexan. Ini qalang qnabil ka pnheyu, pdayo sbghuran ma spgarang kntlexan. Dmamux sqere hido daka sqere qyuxan, mllamu ka pnyahan ssalu. Meniq alang mangal epux qtinuh, skesik ma sdamux snmalu dheran. Dnnamux alng paru ka kawara mtanah. Pnheyu paru ge, Porofutu na Fociyaw (Knbtunux tnbeku berih tg 7 knlangan) , ma Puranpana na Ingtuciyaw paru ngayan. Kana daha stbeku [[Renhokuo]] Ciyawkouncucu Hniti Pnugaya nRudan klangan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/印度尼西亚<nowiki/>(參考自中文維基百科))
hmpqb29texwt1b92gk2fmu5ddvj58ul
Ini
0
517
28133
28132
2021-03-18T14:34:50Z
Martin Urbanec
1
已匯入 11 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
28132
wikitext
text/x-wiki
= Ini(沒有) =
Ini沒有
Ungac沒有
Uka沒有
Uxay不是
Mhuway su balay wah! Ini o iya qsiqa.
[[Snakun:Truku]]
751fe64ujndexs9u7zh526f16kf54pi
Ini pstrngi ni mshjil
0
518
56475
28138
2021-03-22T10:11:45Z
Iyumu
191
56475
wikitext
text/x-wiki
= Ini pstrngi ni mshjil =
Sbiyaw o ini ta mhmuc(t) qmraq wauwa, nasi mshjil ka wauwa do, ida msaang kana ka
[[seejiq]] alang. Nasi spowda gaya, seejiq o mkan siyang tnsapah qrijil/kuyuh. Wada pshjil
wauwa ka snaw o ungac(t) kari niya ni empsahug babuy, seejiq o ini kan siyang tnsapah
snaw.
Wauwa nii o seejiq ka mkan siyang tnsapah niya, sqtun dha ka snunux wauwa, kiya ni
tay saw uxay mhmuc(t) rmigaw.
Paah siida, ini mhmuc(t) ka risaw ni wauwa da. Asi ka mnda pnstrngan, muda smrayi,
smruwa ka wauwa do kika pstrngun da, nii o gaya tnegsa rudan.
Nasi ini pstrngi ni mshjil ka wauwa, ida smiling wauwa ka tama ni bubu wauwa, ima
balay ka snaw kiya, wauwa nii o ini balay rngaw hangan snaw.
Wauwa o ini seeliq hangan snaw. ini hmuc(t) rmngaw, duma wauwa o mgssu ni msiqa,
msiqa qmita seejiq alang, seupu snaw ni tbsqur, yasa ungac(t) dqras dha qmita seejiq.
[[Snakun:Truku]]
6dcrmhh785qlbceau2d02mvbi4pi99x
Ini su phgi ka rhngun su
0
519
56474
28145
2021-03-22T10:11:24Z
Iyumu
191
/* Ini su phgi ka rhngun su(你的門沒關上) */
56474
wikitext
text/x-wiki
= Ini su phgi ka rhngun su(你的門沒關上) =
Pxal o hbaraw nami hiyi ka pprngaw ni mimah ocya ruwan Pnrhulan hiya, yasa musa meuyas brah Pnrhulan ka dhiya, yabi suqi egu ka smhulis kari da, ini klai ka patas hidaw, dhiya ka peuyas sayang ni tbiyax psramal, wada meuyas brah da. Mhdu do, rmngaw ka taxa [[seejiq]], “ ini su phgi rhngun su” “ ini o ga mu phgan rhngun sapah mu wah” “uxay kiya rhngun nii” “akay! Siqa balay wah! Suqi ku tbiyax miyah da .”
<br />
[[Snakun:Truku]]
m2al6gzgzx4ud4x912evauf4rdpx7cl
Ini tna
0
520
28152
28151
2021-03-18T14:34:58Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
28150
wikitext
text/x-wiki
= Ini tna (不一樣) =
Ini ta tna
kingal ka mthur kingal o lqling.
<br />
[[Snakun:Truku]]
8hf1hdmsalrhxqdiw5u1is4t3uiy0dm
Ining
0
521
100497
56473
2023-10-06T00:18:03Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100497
wikitext
text/x-wiki
Ining(伊濘部落)
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka [[alang]] Ining.
769 sapah ka kneegu na sapah, 2,487 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 23% niqan 581 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 77% niqan 1,906 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis18%, Paiwan3%, Puyuma1%, ni rahuq na o1%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
ouk7okmkefp7agpcoyr0sjojiortfy4
Ip’ipa’an bato
0
522
100498
56472
2023-10-06T00:18:05Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100498
wikitext
text/x-wiki
= Ip’ipa’an bato(朱家莊部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka [[alang]] Ip’ipa’an bato.
25 sapah ka kneegu na sapah, 69 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 68 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 1 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Saysiyat 87%, Tayal 9%, Bunun 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
oajridvp9lc4p1otp2taamosrwyfqco
Ira
0
523
56471
28169
2021-03-22T10:10:28Z
Iyumu
191
/* Ira(杜虹花) */
56471
wikitext
text/x-wiki
= Ira(杜虹花) =
Egu bale qtaan lmiqu ka Ira nii. Cbeyo de, mosa tmlenga ka rseno alang de, theya bale ka ssaan daha duri, kiya ka ini hari apa so lnlamu ma egu napa daha, mosa lumiqu ciida, ssaan daha naq smmalu hiya ka ddoun daha. [[seediq|Seediq]] mosa tmlenga duri, klaun daha nanaq ka gaga so inu ka ssaan daha mangan qyuqeya ddesun tmlenga.
Kika mosa rmiqu ciida de, asi osa skadi so qyqeya slumeun daha, so ka sekuy slumeun daha rubang tlenga ma, ira nii ka slumeun daha icux na, slumeun daha duran qbheni duri, qmeliq lamang , tkurih ma tlaqan…, aninaq lqeling de tudiyan ka nduyung daha de ini thureha denu.
[[Snakun:Truku]]
5estp2i8f2olkivt3hrd9uauesynfsk
Iran
0
524
73539
73449
2021-08-12T15:18:25Z
HuwacBasaw1234
49
/* 交通 ciauton */
73539
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Iran.svg|thumb|Flag of Iran-Kwoci Iran(伊朗國旗) |alt=Flag of Iran|392x392px]]
[[Patas bntasan:伊朗馆 - panoramio.jpg|縮圖|222x222像素|sapah na Irang.]]
= Iran (伊朗) =
Gaga kska Yacow ka [[Iran]], 32 00 N, 53 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 1,648,195 sq km (hangan na o Tg18) (knlbanga dxgal o 1,531,595 sq km, knlbangan qsiya o 116,600 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 82,801,633 hiyi.
Gaga [[Tehran]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 4 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Iran ga wada sugan 30.10% ka dxgal qpahan, 6.80% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 63.10% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Hassan Rouhani, pnaah hngkawas2013 idas 8 jiyax 4pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Emblem of Iran.svg|thumb|127x127px|File:Emblem of Iran.svg-Kwohwey. (國徽) ]]
[[Patas bntasan:Iran in its region.svg|thumb|362x362px|File:Iran in its region.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置) ]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Iran (伊朗) =
'''Iran isrankonhoko kesn daha Iran tnngayan,''' knkawas berah 1501
bsiyaq knkawas nndaan kesn daha Posu, ga menag Siya, alang Koka
Conton, tgdaya ga skapah Lihai, tghnag na ga sdalin Poaswan daha ka Icirn arapo. Tgnarat ga sdalin Pcistan dahaka Afhan ka Iran, tgnarat daya msaayus dahaka Tkman, tgirin daya nag ga sdalin Yasapaizan dahaka Yameniya ma sdalin Nasicewan ccko na Yasaipaizan, tgirin mgarut Torci dahaka Irako (kstan). 1, 648, 195 pinfan konli ka knglahan deheran koka na, ga menag blenux dgiyag Iran ka deheran na mdengu hali ka kara hiya. 8320 man nin knhbalo kana seedig na, spu hbalo ini pntena kaalang seedig, seedig posu ka psu na, ya hali dehug 52% knhbalo na, kiya ka seedig yasaipaizan, seedig kto, seedig arapo. Kari kkrahan we kari posu. Snuhiyan daha we mahan daha yimamcon dngus cida snye isranciau (hmrinas 90% kana seedig alang daha snuheyi) snhiyan koka Iran, nikan cida snni isranciau, yauciau, yotaiciau, cituconciau ka pntasan senfa daha. Tunx alang we Toheran.
Tguyangun Posu cbeyo ka Iran, berah 28 sci uka kkawas ciida han pnheyu Aiwanko dahaka sbobo na Mitiwanko, nii sa babale pnyahan wenmin bryenx dgiyat na Iran. Dehug berah 550 uka knkawas, kbsulan Cilsu heya wada peheyu alang palu knlahanngan Postiko. Knkawas cceka mpitu sci, pklahan Sasan wada posn kmlahan na Arabo, kndalah ciida wada smnegun Isran kana deheran Conton dgiyat Iran, snihiyan Senciau heya mnoda kmlahan alang duri wada knddn llebu ka odana. Hndule hari de wada klhagun na Inko dahaka Ouko. Knkawas 1925, peheyu kklahan Palewan. Bobo pncbwan daha, wada knddun mtalih klahangan na Inko dahaka Ouko ka qbsran Mohanmodo-lisa.palawe, smnegun ddaun mntena Dame, wada mangan palu haten hari ka cincicenso koka na, mangan palu hari beyah smnetun ssio alang Conton. Berah knkawas 1979, Qbsran lhola.msawe.homeni dmdn Isran komin, wada posn ka dmoi pklahan, peheyu Isran konhoko, sbekui daha seedig Dame menag dame taskuan Iran ciida, kiyaka snciyu tmrakin dame ka Iran di, heya dmdn knciyug tmrakin dame dahaka alang sifan koka.
Peheyu spwan na kingan snhiyan dahaka pklahan ka kklahan na alahg ka Iranisran konhoko, dmoi palu dndlan ma beyah spi kopka we qbsuran ba palu kesun, gunao pnslian seedig meepah snhiyan kesn daha cuwanciya feyi, Homeni mlale bale qbsran dmdun pala, Sayito.hosani.hameniyi ka qbsran palu. Smngegun ndaan Conton neko ka kklahan daha, Sosoto we bobo Qbsran palu dmoi bekui daha dndran, psu qbsran kklahan koka, kesun pstnx na pklahan, uxe heya ka dmdun qbsran spi, pneyah kana seedig alang ka moda gmao, sosoto saya we Hasan.luhani, berah kingan fuconton we aisako.ciahancili. sapah peheyu llamu gaya we Gikaiisran, kingan bale dndran, Gicio saya we Ali.laciani. lmaban palu kmlahan gaya we Sfaconcen, tlngan kpahan na we Qbsran palu moda pndngus peheyu, gico Cwekaufayen dahaka concencia can we Sfaconcen moda pndngus peheyu, Satiko.laliciani ka Sfaconcen saya.
Iran we ga tgimah kingan psu cinciti meag Yaco dahaka Conton, palu ndaan na cinci, knkawas 2012 we 5485.9 iku pila dameka sncancocu na alang, ga bekui mpsan kmhalan kingan menag bobo deheran, Sncan concu snpegan sbleyaq knkingan seedig we 7207pila dame, beku mpitu kmahalan mmteru menag bobodeheran (pntasan na kocihopicicin ccu). Gnbarui Sekiyu we pspnyahan na Iran, pnyahan na sekiyu we meheyu bekui menag bobodeheran ka Iran, bekui daha knpalu alang gnbarui sekiyu menag pnslian Syoscko. Liyar ka tnnganun pila na Iran, sdgiyan na gnbalui alang we Cnkok, Intu, Arapo renhotakonko, Turci. Smnge gun dokricu ka oda kklahan na ka Iran, ini pggalug ka ooda na kurin gaguq, tgimaha psu peheyu Renhoko, Pcemonyinton, Isranfeyiccu, syoscko ccuka heye. Knkawas 2019 wada mangan mnarux convi-19 hmrinas daha man seedig.
== Ti-ri(地理) ==
Ga menag tgirint hnat na alang Conton ka Iran, kesn deheran Siya, tguirint na daya we mggaluq alang Yasapazan (432 konli ka knblawan ayus daha) dahaka Yameniya (35 konli knblawan ayus daha), tgunarat mkri daya we sedan alang Tkman (992 konli knblawan ayus daha), tgnarat mssiyo Afhan (936konli ka knblawan ayus daha) dahaka Pacistan (909 konri ka ayus daha), tgirint mlltu Irako (1458 konli ka knblawan ka ayus daha) dahaka Trci (499 konli ka knblawan ka ayus daha), cceka na mkri daya ga sedan sedan icilun Rihai (knblawan na ssiyo icilun we 650 konli), tghnat gaga skapah Poswan dahaka Arapowan (knblawan ssiyo icilun na1, 770 konli). 1,648,000 pinfan konli ka kngheti deheran alang na (1,636,000 pifankonli ka kngheti deheran nana, kngheti qsiya gaga alang na we 12, 000 pinfan konli), kana kngheti deheran na ga ga beku mahan mmteru menag bobo deheran.
Deheran brenux dgiyat, deheran mtrebun dahaka ddgiyag ka hnyegan na deheran na, ano ga sio icirun nikan tikoh brenux. Kesn dgiyat Iran lmaban geheti. Tguirin so deheran llmiku hbalo hari seeedig ga menig, mgalut lmiku kauciaso, zakolosu dahaka orporsu. Ktaun kana kara na Iran we dgeun dahaka mddeka mdengu, ali kmyuh we mseli idas mahan dehug idas sepa, sppegun bale knkawas kyehan na we ini dehug 250 konli.
== Cng-c(政治) ==
Snyepai ga dmoi kmlahan Isran konhocu na ka Iran. Isranciau heya si babale dmoi uka psegun beyah na gaya, psu balo bale snolun kkdesn. Qbsran peheyu klhagun koka snleus bale ini sruwa smnegun mincudicu kndalah sifan, psu bale qbsuran Homeni snleux bale pndux sa, babale elu kklahagun we, beyah kklahagun Koka we asika dooyun Ulima, Gikai we tikoh hali dnoyan na beyah. Menag daha kmhalang kingan sci knkawas kmhalang mmsepa ciida, pnsgaun unbeyah lnlnngan Msulin Iran "lnlnngan na heya nana dmdun" koka, mntena dahaka Sren.
Smlwa hbalo tan ka menag koka Iran, nikan malu ka oda na psgao, ndaan na psgao babale wada smnegun lnlnngan na seedig, mntena aina palu beyah na dnoyan na ppklahan, knseun bale smnegun egu klegan psgao kkdesn na seedig Iran. Soni beyah kklahan kndalah beyeh Utux dahaka psugao kndalah seedig pspun oda peheyu 「Isran konhoko」dehug saya kinngan bale deheya dumoi cncuticu sonii. Qbsuran ga balo, cwancia feyi, yiin kensacu Sianfa dahaka pnslwa knmalu koka yiinkai deheya lmaban palu beyah na, dmoi beyah balo uxe kdalah baga kmlahan bobo deheran.
=== Qbsuran balo(最高領袖) ===
[[Patas bntasan:Ali Khamenei Nowruz message official portrait 1397 02.jpg|縮圖|Qbsuran tgbaro ba.]]
Dmoyi qbsran palu Iran we seedig dmoi dndlang kmlahan alang ma kmlahan snhiyan, psu posa kari dndlang hedai ma Isran kominwetue, kpahun nii dehug mhking. dmoyi qbsran palu Iran we Ali.hameyi. mlaale ba dmoyi qbsran palu Iran we Lhola .msawe. homeni knkawas 1989 idas 6 ali 3 wada mlalux mgedan, soksn de Cwanciafeyi peheyu sosoto Ali.hameni dmoyi qbsran palu Iran. Kesn Cwanciafeyi nikan mspadn mmsepa mmteru pnsliyan seedig deheya dmoi psgao, kmlahan, paalisq qbsran palu. Pnsliyan seedig Cwanciafeyi we mmsepa knkawas tehang moda psgao, podana knbahalo seedig ga menag knkingan alang Sn, kndalah seedig mnuuyas gaya snhiyan seedig alang ka moda psgao meta kipu. Kingan knkawas mndaha moda psseli Cwanciafeyi. Soni tehan hali wada moda psgao seedig Cwanciafeyi we knkawas 2016 idas 2 ali 26.
=== Centu weyenfe(監督委員會) ===
Manhan daha pnsliyan seedig ka Cenfa cenfu weyenfe, mmteru knkawaska kkpahun na. Mmteru seedig pton fasiecia we Sfaconcien modapaha ngayan ma bobo moda psruwa Yikai de kiya ka mangan kpahun na. Plgagun snorunSienfa; plgagun ma pslwa oda kari pneyah slwaangikai, ye ini knuukutngsaan na Isranciau dahaka Senfa, netun nikan plngagan msciyu tngsaan, Senfa de hridn daha Gikai moda psciyug plngagan dngan.
Pnhyegan Kocia weyenfe we sapah pslingan qbsran lmaban palu na Iran, deheya sekinin psbale ini pntena plngan na Gikai dahaka Senfa weyenfe, dmayo Qbsuran palu moda kmlahan, pooda slmeyan palu ndaan na Koka. lima knkawas ka qpahan na seedig menag pnhyegan kocia liyiweyenfe. Siseki dahaka pnsliyan yiyin Qbsran palu ka moda gmao pkepah. dmdun qbsran palu pkepah sapah pklahan, peheyu gaya, kmlahan gaya, dahaka mmteru Concia faseicia deheya nii we slwaan tgimah pnsliyan yiin menag Kocia liyi weyenfe. Netun pplego ndaan pklahan de, Bucio pklahan, netun yiinkai kaigi de seedig dmoi sekinin Gikai sluwaun lingi yiin suupu kaigi.
=== Sosoto(總統) ===
Sosoto nekocu ka kklahan na Iran. Sosoto Iran ka tunx Qbsuran na, tunxqbsuran na pklahan. Nikan knpiya splawa na kpahun fku Sosoto, plawa berah kingan Fku Sosoto dmdun kmlahan Neko. seedig meepah Neko we Sosoto moda pahangayan, daun psluwa Gikai. Uxe Sosoto ka
dmoi lmaban palu beyah na dmdun kmlahan spi. Beyah kklahan na Sosoto we ga llihun beyah na Qbsuran palu dahaka beyah pnsliyun snhiyan. kkpahun na Conton Iran we sepa knkawas, ini hwa mntehan moda mangan kpahun nana, asika pdaun psgao kana seedig. ye nikan dngus na moda psgao Sosoto asika moda psilin ma slwaun na Senfa cenfu yiyinkai, mngan kpahun pnsgao ni asika pdaun Senfa cenfu yiyinkai smlwa plgagan dngan, kpahun Sosoto asika Qbsuran palu moda peheyu kari. Hasan.ruhani Knkawas 2013 mntehan ni mangan Sosoto Iran saya, knkawas 2017 pnpsan mangan dngan.
=== Rifa cikwan(立法機關) ===
Yiyencu ddaun na kklahan ka Iran, Gikai Iran we lmban pau kesn sapah
pehunegun gaya. Daha kbekui mngari kmhalan ka pnsliyan Yiyin na.
sepa knkawas ka kpahun na Yiin, mangan pnsgao de mangan ka
kkpahun na, kndalah pnsgao senkio kana seedig. Gikai we nikan beyah
na peeyah ma smnetun plgagun ka gaya, smluwa Yiswan, ceswan, lmiyux Sosoto, meta kipu pliyuh ma inisnuheyi Pcan. Kana gaya Nudaan smluwa plngagan Yikai de asika daun psluwa Senfa cenfu yiinkai dngan. Hndre hari Knkawas 2016 idas 2 ali 26 mnoda psgao senkio ka Gikai.
== Fa-ryu(法律) ==
Gmalan so plngagan kari mtlawoh knlahngan na ka Iran, knkawas 1989 knddun mehenug knlhangan na kensa slmeyan patis, mpsan kmhalang suci cceka knkawas mngari kmhalang, so tehan saaduh ka knlhangan na pnlngagan kari ka Iran, anisokiya spun mita kana koka Isran menag Conton (mntena so Sawuti arapo, Yemn) lmaban mehenug knlhangan na ka Iran.
== Way-cyaw(外交) ==
Nikan bsiyag plngangan daha ayus, snhiyan, knlhangan na seedig ka
Irandahaka Irako. Knkawas 1980 idas 9 mccebu ka daha lalang nii,
mccebu ciida Bekoku dmayo Irako. Knkawas 1988 idas mmsepag,
wada daun gmayo plengo hbalo alang kiyaka wada mtalig mccebu di. Idas mpidu ali kmhalan daha mmsepa, Lafsanciai wada mangan psgao Sosoto knkawas 1997 idas lima ali mpsan kmhalan teru mohamoto.hatami lmtu.
Knkawas 2005 idas 6 ali 25, Zicio Theran Aihamaiti.neciato magan Pnsgao Sosoto Iran, moda knciyug ndaan Sifan ka kkpahan na, moda dmoi genus Bakdan ka kkpahun na, kiyaka daun hmetun kmlahan sifan koka. Knkawas 2013 idas mmteru ali mahan lima, seedig daihiyo dmdun plengo genus bakdan, seedig mehenu lnlngan Hasan.luhani wada mangan psgao Sosoto.
== Cun-s(軍事) ==
Daha klegfan pnheyu na hetai, ini pntena alang icin, konho kocintwe dahaka komin wetwe, qbsuran ga balo ka dmdn na, nikan teru klegan hetai Ru Hai Kon kana daha. Ini nag kmalu hari ka kyukeya spi na ka Hai Kon na Kominwetwe, ani na hikoki ma hne tohari so kyukeya clokah, gnbaan kmlahan dgus snhiyan Isranciau ka Komin wetwe, dehu hari 12.5man nin ka knbhalo spi na, ma deheya dmoi beyah kmlahan alang duri, ma kmlahan beyah mpayis alang, uncgin skglun mccebu alang icin duri, plgagun bale we teheyi lnlnngan ma nikan pahun mccebu ka spi komin wetwe, ma palu snhiyan daha, ndaan kklhagun dmoi palu ttu lamn pila soka Tensin, Ginko , smmalu sapah, nikan seedig Kmin wetwe ka pnsliyan Tonsfe tluma. Supi Konhoko mntenag hari kkaalang koka icin nikan Rksentai, hetai umi, kon cin dahaka hetai kmlahan karac, kana snpegan spi daha dehug hari lima kmhalan lima man nin snpegan, Kbslan palu ka dmdun ndaun spi menag punsriyang kofan weyenfe.
== Sing-cng cyu-hwa(行政區劃) ==
Pnsgan kklhangun; teru kmhalan kingan Sn, teru kbekui daha kkmhalan sepa Sen, mmsepa kbekui mmteru kmhalan lima Ci , mngari kbekui mmsepa kkmhalan daha Su, 2300 Sian ; Dma deheran pnsgaan icilun iniptasi, ga klhangun Homckan Sn.
== Cing-ci(經濟) ==
Ktaan pntasan pnsiliyan Kocihopiccu, knkawas 2012 snpegan kana sncan concu na Iran we 5489 iku pila dame, knegu na beku daha kmhalan kingan menag bobo deheran, spegun knkingan seedig we 7207 pila dame, mtbeku mpitu kmhalan mmteru menag bobo deheran ; sncan concu mtbale we 9974 iku pila dame, mahan mpitu beku nab obo deheran, knkingan seedig knkawas nangan daha pila we 11395pila dame, beku npitu kmhalan mmsepa menag bobo deheran.
Gnbalui sekiyu ka pnyahan na kezai Iran , hacda kpahan na soka sekiyu, hirui , smmalu rru, ma tenckonye, hokonye, kyukeya kesan spido ka haten duri. Kpahan kikayi wada mdakin ka knmalu na . alang Fcistan we lhengun icilun mosa gnbarui kyukeya kndalah kpahan sekiyu. Kkdesn na. Kezai Iran we bbrigun na sekiyu, beyah pnyahan slumeyan na sekiyu we beku sepat menag bobo deheran, ma knegu bburigan na alang icin we beku daha nenig bobodeheran. Ga tgimah pnsliyan gnbalui sekiyu ka Iran duri.
Kndalah bobo Isran komin ini balui sekiyu Iran ka Mekoku, hmetun msobai krui Iran ka Omon duri, kana pnsriyan kmi na hterun na gnbarui sekiyu kndalah Iran
. Knkawas hiti 2005, Conko dahaka Iran wada matis patis pssluwa Gnbalui sekiyu dehug 1000 iku pila dame, wada mangan sdngiyan palu gnbalui sekiyuka heya. Lmegoriun mkri Pnsliyan gnbalui sekiyu plaho ta tehan dmoi pila dame moda kesan mesa ka Iran, skidio ta kinngan pila moda dmoi kesan, knkawas 2008 idas 4 ali 30 pahakali mesa, gnbalui sekiyu wada paalih pila dame moda kesan
di. Dmoi Oyen ka kesan gnbalui mkri Oco, menag Yaco de dmoi pila tangah tnux dahaka pila zenminpi moda kesan. Knkawas 2012 idas 5 ali 8, seedig snkglun meepah menag Aren koka(Arapo renhokonhoko)na Iran mesa lmego, gnbalui sekiyu mkri Conko Wada smluwa dmoi pila Zenminpi dma ka kesan.
== Knbhalo heyi seedig (人口) ==
Wada tehan paha kari moda smeun ttin laki ka na tnsapah. Knkawas 2012 idas 8 ali 2, Wsnpu Iran lmego, wada malih kegaku smeun ttinlaki ka ka Ira di, ga psmeyah mtara 「knegu tntingan laki 」, msciyu kinnga kbhalo na hnyegan na seedig Iran .
{| class="wikitable"
| colspan="3" |'''Snpegan knbhalo heyi seedig ali wada na Iran'''
|-
|'''knkawas'''
|'''Spegan heyi seedig'''
|'''±%'''
|-
|'''1956'''
|18, 954, 704
|—
|-
|'''1966'''
|25, 785, 210
|<nowiki>+36.0%</nowiki>
|-
|'''1976'''
|33, 708, 744
|<nowiki>+30.7%</nowiki>
|-
|'''1986'''
|49, 445, 010
|<nowiki>+46.7%</nowiki>
|-
|'''1996'''
|60, 055, 488
|<nowiki>+21.5%</nowiki>
|-
|'''2006'''
|70, 495, 782
|<nowiki>+17.4%</nowiki>
|-
|'''2011'''
|75, 149, 669
|<nowiki>+6.6%</nowiki>
|-
| colspan="3" |Kndalah snpegan csin Iran
|}
== Min-cu ni Cung-cyaw(民族及宗教) ==
Knkawas 2017 snpegan knbahalo kana seedig Iran wada dehuq 8000 man nin, tgimah tlma nikan seedig posu(51%), Yasayipaizan(24%), cilacimacan(8%), kdo(7%), arapo(3%), pelcu(2%), rur(2%), tukman(2%), yameniya, iran ydaya, yasu, lako , kascia, ciacuya, cerkosu, tacu , manta , cipsa, plafe, hacala, hasako dahaka kaalang (1%). Seedig kaalang Yasaipazen we lmaban tikoh snpegan heyi seedig ka heya.
Kana snpegan heyi seedig dehuq 89% kbhalo snheyi Snye cida Isranciau, 9% seedig snheyi Sni cida Isranciau, msngari 2% seedig snheyi lamu snhiyan(kiristo, soloyasto, yudaya, manta dahaka pahani). Seedig Yameniya dahaka seedig Yasu snheyi kiristo, seedig Yasu ganag dmoi kari rdan ncbeyo Alami.
== Wun-hwa(文化) ==
Mkri yisu, yingaku, peheyu sapah, uyas, cose, snolun rdan dahaka ssiantisi na Iran, wada bsiyag ktaun menag Risu na =.
Wada hmlinas2, 500 knkawas mnenag risu na ka kari Posyirisu, hmiti
eguk ktaun pnatis na Wensen. Palu bale plngagun ka Poswense menag
bobo deheran, soka Szen ; Hafecu, Rumi, Omar.haiyamu, Nicami,Sati. solacu dahaka Fertosi, nikan egu hniti na knmalu pntasan, Syin iran
dahaka knmalu baleka uyas pntasan, kmuro kana bobo deheran.
Wada knkawas daha kmhalan lima, pnsliyan pkita ega ktaun daha malu taun ka ega na Iran menag bobo deheran, mnangan dehug teru gmegui snalu menag laalang. Apas-ciyarostami(عباس کیارستمی)nikan kingan ngayan mukuri dmdun peheyu snlmeyan ega, Asha-hwahati mpsan mangan umaban malu ega lalang icin menag Auska. Kana Meti ga klhangun Sehu menag Iran, pkita ooda Meti de asika moda psluwa Isran ciayipo. Mntenag sokiya ka wanciwanru duri. lsliso mangan so ooda bgulah ma pkita so bgulah ooda slnuun kndalah walu kana.
Smnegun knumalu alang dahaka mtbale we undaun Weka na Iran. Mhuwe rdan ma mqela riun sodai seedig meyah teheyac nii we huniti gaya kndalah rdan Irannawuzocu we smesn knkawas bgulas ktaun ali patis na Iran we idas teru ali daha kmhalan, ma nncgin idas teru ali daha kmhalan kingan menag unbelah rbagan. Knkawas 2004 ali snseman nawuzocu wada tinguyangun hwewcu wenhwayican na ciakowenccu Renhoko.
Seedig mkela ppkn lmengo ; ppkn Iran mntena hari pncahada neyah alang Conton, ma rmaban egu klegan pndaun na lnlnngan knmalu ssaru na , mntena tninun na pala posu knriku tninun ma lnlamu lako. Kndalah knkawas 1979 bobo pncbwan Isran komin, galan na knriku knlhanganHmetun ndaan tonsiren. Ktaun gaya Isran, nudun kesn tonsiren we smerag gaya ma sdalan nikan cmi. Asika qbsuran Homeni wada peheyu gaya smluwa gnbegah seedig. Kiyaka seedig wada sruwaun gnbegah de ini hwa moda mangan psterun ka seedig menag Iran.
== Cyaw-tung(交通) ==
Kndisan na errru Iran we 179388 koli(knkawas 2003), kndisan eru kisiya we 8367 konli (knkawas 2006), basio hikjo we 331(knkawas 2007), kndisan yayun ddaun hne we 850 konli(knkawas 2006).
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/伊朗 (參考自中文維基百科) ]
4jl07cknxmezsx5joxkxizdy5cr4qn4
Iranmeylek
0
525
100499
56470
2023-10-06T00:18:27Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100499
wikitext
text/x-wiki
= Iranmeylek(東清部落) =
Gaga mniq Taytung Ranyusyang ka [[alang]] Iranmeylek.
205 sapah ka kneegu na sapah, 596 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 87% niqan 521 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 13% niqan 75 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Yami(Tao)81%, Amis2%, Paiwan1%, Bunun1%, Puyuma1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
su8kn5t2o3m6k7b4s9v2zwodtd5utwu
Iraq
0
526
103766
103666
2024-06-20T16:41:13Z
U. Boya
2117
/* Cingci(經濟) */
103766
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Iraq.svg|thumb|Flag of Iraq -Kwoci Iraq(伊拉克國旗)|alt=Flag of Iraq|374x374px]]
Gaga kska Yacow ka '''Iraq''', 33 00 N, 44 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 438,317 sq km(hangan na o Tg59)(knlbanga dxgal o 437,367 sq km, knlbangan qsiya o 950 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 38,146,025 hiyi.
Gaga [[Baghdad]] ka pusu alang paru, jiyax 14 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Iraq ga wada sugan 18.10% ka dxgal qpahan, 1.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 80% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Fuad Masum, pnaah hngkawas2014 idas 7 jiyax 24pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:File-Coat of arms of Iraq.svg|thumb|Patas bntasan:Coat of arms of Iraq (2008–present).svg-Kwohwey (國徽)|195x195px]]
[[Patas bntasan:Iraq (orthographic projection).svg|thumb|Patas bntasan:Iraq (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Iraq(伊拉克) =
Iraq konghekwo pa splawa dha Iraq, wa mniq tuiwil Asia-Nniqan Congtong na konghekwo. Iraq mi tuhunac na Sawuti Arapo, Kuwait, tudaya na Turkey, tuiwil daya na Syria, tunarac na Iran mi tiiwil na Jordan mtlutuc. Nniqan niya Iraq mniq kcka rikisi pa snplawa dha Misoputamiya, kiya ka pusu bay pnyahan sediq uri.
[[Patas bntasan:Milkau Oberer Teil der Stele mit dem Text von Hammurapis Gesetzescode 369-2.jpg|縮圖|Brah btasil sndhuwan “Patas pnwaya Hanmo rapi”. ]]
== Ris(歷史) ==
Nniqan lnlingay Iraq pa hmrinas 20 knbkiyan kngkawas daw tna niqan sediq mniq hini da. Wa mniq iyax yayung Yohwarati mi yayung Tikoris bbrnux Misoputamiya ka Iraq; knmalu bay dxral niyi pa mndungus bay snpusal mndanga knrudan waya knkla mtqiri klwanan- Waya knkla Sumey, waya knkla Babirun, waya knkla Yasu mi waya knkla Cyaartiya (burah Babirun). Ad. 656 kngkawas cida nniqan dha jiya u wada yahan knnrmux sediq Arupo. Brah niyi cida qbsyaqan bay diyax u, mnkingal drxal Posu tikwo ka hini, binaw kana sotu knkingal cngcweyn pa phyuwan nniqan ddha yayung ryoyu kana, mray so Posu tikwo, Yari Sanda tikwo na Babirun, Sayryoku wangcaw na Sayryosiya, Ansi tikwo, Sasan wangcaw na Taysihung. Kngkawas 762 cida, Harihwa ka thdilan Ansi tikwo, Sasan wangcaw na sotu Taysihong peycyaw ka Pakota. Kndadax hiya cida, ida balay mndungus bay ckcka klwanan Arapo ka Pakota, dhuq kngkawas 1258 cida yahan knnrmux sediq Mongku ka hana mnhdu.
Kngkawas 1915 cida, heytay Ingkoku ka knnrmux Iraq, spuda hangan Kworyeyn muda qmlahang dhiya, dhuq kngkawas 1932 cida wada dukuricu ka Iraq, wada spuda Hasimu wangcaw mpqlahang ka qnlhangan pnwaya cyuncu.
Kngkawas 1958 idas 7 diyax 14 spuda Abuture Karimu Kasaymu ka pusu na “Pnsliyan mtrawah cyunkwan” pspaux Hasimu wangcaw, phiyu Iraq konghekwo. Kngkawas 1963 idas 2 diyax 8 cida Arupo Husing Sehuytang pspaux Kasaymu, phiyu cngcweyn tnpusu tang dha nanaq, binaw sediq tangway Arihu ka phyuwan soto. Mntna kngkawas cida idas 11, cida u soto Arihu pa wada mbiyax bay qmraq sediq Husingtang, kiya mi wada mquri truma muda ddaun dha ka Husingtang. Kngkawas 1968 idas 7 diyax 17, spuda Ayhamayte Haysang Peykear ka tnpusu na Husingtang cyunkwan citwan mnsupu Abuture Racak Nayihu rrisaw cyunkwan citwan pspaux qbsuran Arihu, Husingtang Dungan ka mangal biyax, dmudul “Pskingal, Mtrawah, Sehuy cuyi” na kangring, Peykear ka phyuwan soto. Kngkawas 1979 idas 7 alaw mnarux malix soto ka Peykear, Syunnipay Satamu Haysan ka mpdudul tang dha mi phyuwan soto. Mniq Satamu ka iyax dmuwi biyax qmlahang cida pquri pqraqil bay Syeypay Musrin muda tucay qmlahang, krinah bay cnbu mi phuqil quri ini pntna qnita seyji niya. Mniq kngkkawas 1980 cida, Satamu ka dyawan Amirika mi mccbu Irang (quri Syeypay Musrin ka pusu bay) dhuq 8 kngkawas ka mccbu Iraq mi Irang. Alaw cida pa mnuda Isran keming ka Irang daw, wada mkingal qnlhangan tmraqil bay Amirika pskngalan kingal ka cngcyaw, mccbu cida ka qnlhangan Iraq mi Irang pa quri so cyunsu u dmkuh Irang mcbu Irang ka Amirika.
Kngkawas 1990 cida heytay Iraq pa knrmux Kweyt, pspuruq rmading ka mccbu Haywan, alaw ka ini balay kbiyax ka butay dha Kweyt kiya mi wada ini biyaw yahan knnrmux, pkla kari ka Satamu “ngalan dha kingal sng Iraq ka Kweyt”, binaw wada kasi ksngan Ryeynhekwo, spuda Amirika mi Ingkoku ka tnpusu balay mi hbaraw qnlhangan ka prading bbuyu bbnaqi hongpaw singtong, pquri tndxral butay Iraq muda kndadax karac baraw mcbu. Kawas kingal idas 1 cida wada ini baka mi lwaqan Amirika mi knhbrawan butay qnhlangan kndadax Kweyt ka Iraq. So kiya u Amirika ka pusu mi dhbaraw qnhlangan pa wada bsiyaq hari muda bacu quri Iraq niyi.
Kngkawas 2003 idas 3 diyax 20 , Amirika pa alaw hmili dmuwi knbeyhing bay ppuniq ddiyun mccbu ka Iraq, pssli pnspuwan heytay mcbu Iraq, so niyi ka ndan u uxay pnuda pnrngawan Ryeynhekwo, wada pspuruq ka mccbu Iraq. Ini kpiya diyax iyax sngayan daw Husingtang cngcweyn u wada ini baka pnspuwan heytay Amirika mi Ingkoku, iyax niyi pa ini uda knbeyki bay kncyukan dha Amirika, hbaraw bay heytay Iraq pa wada tosyang, soto Iraq cida ka Satamu Haysan pa wada sqraq heytay Amirika mi wada pchun ppqilun hoing Iraq ka Haysan. Ini biyaw yahan qmlahang Amirika mi heytay qnlhangan malu pnluban ka Iraq, binaw heytay Amirika pa ini dha sndali ka knbeyhing bay ppuniq ddiyun mccbu na Iraq. Alaw pnsdhuwan Amirika ka singcng cangkwan Poro Bureymo pa wada biqan qpahun seykining uuda Iraq knbeyhing bay singcng cangkwan, ngalan bukung mqlahang Iraq. Kingal kndadax knkingal qnpringan biyax seyji pnspuwan Iraq rinji qmlahang ingkay ka muda pprngaw matas keyngpo mi lxayan smmalu keykaku. Kngkawas 2004 idas 6 diyax 1, Ryeynhekwo, Amirika, Iraq tuturu niyi pa msupu pprngaw snkaul spuda Arawey ka cngri mi phiyu rinji seyhu Iraq. Idas 6 diyax 28, pnspuwan heytay Amirika mi Ingkoku psdhu muway biyax pquri rinji seyhu Iraq. Kngkawas 2005 idas 1 diyax 30, muda beyhing bay seyngkyo ka Iraq. Idas 4 diyax 6, Cyarare Tarapani ka wada mangal kwotu cngcweyn soto. Kngkawas 2006 idas 5 diyax 20, mwaya bay mndungus seyhu babaw mnhdu mccbu mi spuda gikay psdhu smruwa daw psdhuwan. Congri ka Cyawate Mriki. Binaw kongou hwencu mi biyax brah seyhu u iyux kndadar qnlhangan heytay Amirika mi Ingkoku, muda pquri keysacu Iraq mi seyhu ciko mi rulu heytay Amirika mnniq Iraq dmuwi bakudang cnbu dhiya. Syeypay mi Syunnipay Musrin u mkala ka mtdiyal quri mniq kcka nniqan Iraq wada pkchdil bay lnglungan seyhu Iraq uri. Kiya uri u, babaw mnhdu mccbu daw tudaya Iraq na kuriscyang Yasu mi ini khbaraw pnsliyan snhiyan mniq tnualang prrudu mi wada pkixan pquri nganguc thdil, so niyi pa wada tqan mi slhbnun bay kana mtqiri klwanan.
Heytay Amirika mnniq Iraq pa mniq kngkawas 2011 u wada mlatac Iraq kana, mnhdu Amirika mnniq Iraq 8 kngkawas qnbsyaqan cyunsu singtong.
Kngkawas 2014 Syunnipay pnsliyan citwan kongpu Iraq mi Rihwant Isran kwo pa qmita Congtong mrrudu ka cyusu pquri Iraq mcbu, beytaq lmutuc mccbu Dungan ka Iraq dungan. Kngkawas 2014 idas 6, Isran kwo pa wada mangal tuiwil mi tudaya knbeyhing bay nniqan Iraq, kiya ka knkana tudha knbeyhing alang mkbrnux Iraq Mosuar mi tukcka knbeyhing alang mkbrnux Tikerit mi tudaya alang mkbrnux Tayreahuyar mi knhbaraw bay alang mkbrnux Iraq, kiya mi msdalih bay mquri mcbu sotu Pakta. ISIL mi heytay seyhu Iraq, tudaya na Kute ucwang pa mniq yayung Yohwarati mkngahu u ini balay ppkangal. ISIL cyeynhong u beytaq bay msdalih ppanan skoki Pakta.
Spuda dnyawan Amirika mi Irang daw, seyhu Iraq pa thiti daw dmuwi tturu kngkawas skkingal dha mangal dungal ka dxral dha nanaq. Kngkawas 2017 idas 11 diyax 17, Iraq ryeynhe singtong suring mi mpusa kari Rasuar (Yahay Rasool) u pkla, mniq turima diyax iyax sngayan (idas 11 diyax 17) bbiyan cida, butay mi sediq mnccbu tnualang pa wada dhuq Anpaar sng na Rawah su (Rawah) tuiwil, wada bay mk5 jikang mccbu, wada dhuq mangal ka Rawah su Dungan. Babaw cka hidaw cida pa pkla kari ka congri Iraq Apati, Iraq pa lmutuc dmuwi cyunsu singtong dhuq mangal ka tuiwil Iraq wa mniq nniqan bbuyu bbnaqi.
Knbeyhing bay swey hwotong u mniq kngkawas 2019 idas 10 diyax 1 prading, sediq knciyuk u snquri 16 kngkawas na buraw qmnaqah, ini qqaras uka qpahun mi tisyaw ka kongkong huwu. Kmciyuk sediq pa wada mkala kndudul pspaux seyhu mi mdakar Irang miyah mtdayak uuda Iraq ka sntangan dha. Wada beyhing bay ka cniyuk na seyhu Iraq dmi, dhuq idas 12 diyax 12 cida u niqan 500 sngari sediq ka wada phqilun.
== Tiri(地理) ==
[[Patas bntasan:Mosul Dam USACE NWD.jpg|縮圖|Mosuar beyhing mlangu qsiya]]
Wa mniq tuiwil hunac Asia ka Iraq, tunarac daya Arapo pantaw, lmutuc Tuarci ka tudaya, msdalih Irang ka tunarac, Syuriya ka tuiwil, Yotan, lmutuc Sauti Arapo ka tuhunac, Kweyt, msdalih Poswan ka tunarac hunac, knbbaraw mkngahu ucilung syeyn u 58 km.
Ou bay bbnaqi bbuyu ka tndxral Iraq. Binaw mniq nniqan iyax yayung Yohwarati mi yayung Tikris u malu ngalun mhuma pnwalang, mndungus bay ka pnhuma. Ddha beyhing yayung u kawas kawas u 7000 knbkiyan rihwang m na bnaqi yayung pa hadan dha muhing yayung sancyawco. Tunarac hunac Iraq pa niqan elu mkngahu ucilung mwaluk lmutuc Poswan. Msdalih ucilung ka nniqan dha mi mkngahu ucilung Arapo u mnniqan dxral mhuriq msrucaw han, binaw ou bay dxral mhuriq pa mniq kngkkawas 1990 daw wada pdnguwan da. Tudaya Iraq pa pusu na bay u dxral lmiqu, knbaraw na bay ka Haji Ibrahim, haypa 3600 m.
Knkarac nniqan dha u mtilux bbnaqi bbuyu knkarac, misan cida u mtltu karac, rbawan mndngu msuwan. Tudaya nniqan lmiqu u misan u mskuy hari, mncu u muda mhuda, hmrinas bay u spuda so niyi muda smliq nniqan ka qsiya. Sotu Pakta u wa mniq kcka qnlhangan, lhuwan quri yayung Tikris. Kiya mi quri pusu alang mkbrnux u kiya ka knkana tuhunac na Pasra mi tudaya na Mosuar.
Phpah qnlhangan Iraq ka Yeyci.
== Singcng cyuhwa (行政區劃) ==
Niqan 19 knkana sng ka Iraq, kcka tu19 sng Haraypucyey sng pa pnhyuwan kngkawas 2014 kiya.<gallery>
Patas bntasan:Iraq, administrative divisions - Nmbrs - colored.svg
</gallery>
# Tayhuk sng(دهوك)
# Niniwey sng(نينوى)
# Ayarpire sng(أربيل)
# Ciarkuk sng(كركوك)
# Suraymanniya sng(السليمانية)
# Saraheting sng(صلاح الدين)
# Anpaar sng(الأنبار)
# Pakta sng(بغداد)
# Tiyara sng(ديالى)
# Kaarpara sng(كربلاء)
# Papirun sng(بابل)
# Wasit sng(واسط)
# Nacyeyhu sng(النجف)
# Katisi sng(القادسية)
# Misang sng(ميسان)
# Musana sng(المثنى)
# Cicyaar(ذي قار)
# Pasra sng(البصرة)
# Haraypucyey sng(حلبجة)(Ini pskrayi rmicuh jiga niya na.)
== Cngc(政治) ==
Dhuq kngkawas 2003 brah cida ka Iraq pa to bay Iraq Sehuy Husing tang ka murux nanaq dmuwi biyax cwancu tucay qmlahang, krinah bay ka Satamu phyuwan soto. Mniq kngkawas 2002 seyngkyo soto cida u, wada mangal hmrinas 99% bntaqan kipu ka Satamu; kiya mi wana hiya nanaq murux ka bbtaqun soto. Gikay Iraq u kingal bay pnwaya ing, splawa dha kkomin gikay uxay daw “Majlis al-Watani”, niqan 250 hiyi giying, 4 kngkawas mntxan ka diyax qqpahun diying.
Kngkawas 2003 cida wada spoxan ka Satamu Haysan cngcweyn daw, prading qqpahun sbburah cngcweyn ka Iraq. Kngkawas 2005 idas 5 diyax 3, Amirika ka qmlahang cida, mbarah seyhu Iraq ka wada mndungus bay psdhuwan phiyu. Kngkawas 2005 idas 12 diyax 15, kngkawas 2010 idas 3 diyax 7, kngkawas 2014 idas 4 diyax 30 mi kngkawas 2018 idas 5 diyax 12 u to bay spuda kongmin meytaq xyo muda gikay seyngkyo.
== Cingci(經濟) ==
[[Patas bntasan:Fire at rumaila field.jpg|縮圖|Mniq Rumayra qnpahan gasoring na puniq gasoring.]]
Kngkawas 2003 cida wada spoxan ka Satamu Haysan cngcweyn daw, prading qqpahun sbburah cngcweyn ka Iraq. Kngkawas 2005 idas 5 diyax 3, Amirika ka qmlahang cida, mbarah seyhu Iraq ka wada mndungus bay psdhuwan phiyu. Kngkawas 2005 idas 12 diyax 15, kngkawas 2010 idas 3 diyax 7, kngkawas 2014 idas 4 diyax 30 mi kngkawas 2018 idas 5 diyax 12 u to bay spuda kongmin meytaq xyo muda gikay seyngkyo.
Iraq pa mniq kngkawas 1990 idas 8 u mnusa knrmux mangal Keweyt, kiya mi wada dan psru keyjay kwoci syakay. Kndadax kngkawas 1991 idas 1 prading ka mccbu Haywan u wada mbeyhing balay snliqan na keyjay Iraq. Seyhu Iraq pa smliq hbangan quri ddiyun heytay mi pawan butay mi wada mridil ka biyax mpdkuh, uka brahan pstutuy jeyjay dha. Kndadax kngkawas 1996 idas 12 Ryeynhekwo na gasoring spriyux uqun keykaku pa wada pkmalu hari kdusan sediq Iraq. Spuda keykaku niyi pa, wada srwanan cuko pnrngawan gasoring spriyux uqun, iyu mi duma qqiya spsalu smlun dha.
Kndadax kngkawas 1999 idas 12 prading, Ryeynhekwo Anrihuy pa smruwa Iraq u mniq keykaku niyi wa cuko knbaka gasoring kiya ka mttuku ka jntaw ddiyun haykyo. Cuko gasoring u dhuq mccbu brah cida 3/4 na sweyping. Binaw, 28% mnangal hbangan gasoring Iraq pa wada ddiyun spririh Ryeynhekwo mi subway ddiyun Ryeynhekwo. Kngkawas 2001, alaw kana mtqiri klwanan na keyjay u wada mhnuk mi wada mlih uri ka knkrayan gasoring, wada stabuy uri ka kokomin sngcan congcu Iraq. Mniq babaw kngkawas 2003 Amirika ka miyax qmlahang Iraw daw, Iraq u spuda dha msupu pusu tunux kwoci gasoring, sbari dha ka biyax kmari bbeyhing mi ttiping qnpahan gasoring; kiya ka wada ini biyaw mkmalu ka keyjay dha.<gallery perrow="3">
Baghdad Red zone.jpg|Pakta mssiyaw yayung Tikris.
ImamAliMosqueNajafIraq.JPG|Imamu Ari cincns.
Iraqi Refugees, Damascus, Syria.jpg|Sediq Mqraqil Iraq1.
Fattoush.JPG|Sara Iraq.
2013 street Baghdad Iraq 8560463820.jpg|Nniqan mbbari Pakta.
Flickr - DVIDSHUB - Iraqi National Police Distributes Leaflets.jpg|Bbriyan Kute minjoku.
Iraqi medical students at Basra University College of Medicine (2010).JPG|Beyhing pyasan Pasra.
Iraqi Police.jpg|Keysacu Iraq.
Defense.gov News Photo 071227-A-8738C-013.jpg|Nniqan qmlahang Amirika.
WaziriyaAutobombeIrak.jpg|Nyahan mcbu bakudang haya.
IPC oil derrick.jpg|Qnpahan gasoring derrick.
Central Bank of Iraq.jpg|Congyang ginghang.
</gallery>
== Knhbrawan hiyi sediq (人口概況) ==
Knhbrawan hiyi sediq Iraq pa mniq kngkawas 2013 u ya bay 31,858,481 hiyi, mniq kngkawas 1878 cida pa wana bay 200 knbkiyan hiyi knhbrawab bay, ya bay 75% knhbrawan hiyi sediq wa mniq Iraq pa sediq Arapo; mnniq lmiqu tudaya mi tunarac day aka sediq Kute ka kingal pusu bay minjoku, ya bay sediq knkana 15%-20% knhbrawan; niqan duma ka ini khbaraw minjoku sediq Yasu, sediq Yaminiya, sediq Tukuman, sediq Kawcyaso mi sediq Posu, pnspuwan dha pa 5% knhbrawan sediq Iraq. Kari Arapo ka ddiyun dha kari qnlhangan. Kari Kute pa mniq tudaya ka srngaw dha balay. Kari Arami saya ka dduwi dha mniq pnsliyan sediq Yasu cida.
{| class="wikitable"
|+
! colspan="2" |'''Knhbrawan hiyi sediq Iraq'''
|-
|'''Kngkawas'''
|'''knbkiyan'''
|-
|1971
|970
|-
|1980
|1320
|-
|1990
|1810
|-
|2000
|2270
|-
|2009
|2890
|}
== Cungcyaw(宗教) ==
Mniq Iraq pa, snhiyan dha Isrankyo na sediq Arapo pa to bay na Syeypay. Syunnipay Musrin u hbaraw balay knhbrawan hiyi sediq uri. Knhbaraw hiyi sediq Kute ka Syunnipay Musrin, binawkari dha mi llukus dha pa ini bay pntna sediq Arapo.
Iraq pa niqan hbaraw tongyi na kuriscyang, mnpnrhulan Tunarac Yasu mi Teyskyokay Cyareti, pnrhulan Cng Syuriya, Teyskyokay Syuriya mi pnrhulan Qnepah Yaminiya mi knkingal kluwanan Tunarac Kiristokyo, mnhbaraw bay ka knhbrawan hiyi dha han. Binaw kndadax kngkawas 2003 prading Amirika ka miyah qmlahang daw, anjeyng Iraq u ini kwedhu mi wada mqnaqah, hbaraw bay kuriscyang pa wada qdriqan mlatac Iraq, mquri ssiyaw qnlhangan uxay daw qnlhangan quri qnlhangan tuiwil, kiya ka wada kndudul mlih ka knhbrawan hiyi kuriscyang Iraq. Knhbrawan hiyi kuriscyang Iraq saya pa wana msngari 60 knbkiyan hiyi balay da.
Kiya uri u, tudaya Iraq u niqan Yacu kyokay, Sabak kyokay (Shabak) mi Arihak kyokay (Ahl-e Haqq uxay daw Yarsan), tuhunac Iraq pa niqan Matakyo niya na. Knkingal snhiyan ini khbaraw niyi pa mniq kngkawas 2003 mccbu ka Iraq cida wada mqraqil bay ka nniqan dha, hbaraw bay sinjya ka wada qduriq mi mlataq Iraq. Kiya ka tuhunac Iraq na sinjya Mantakyo u, mniq babaw mccbu ka Iraq daw hbaraw bay sediq u wada qduriq tuiwil hunac Irang na nniqan Hucestan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/伊拉克<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
992oeafmvs1eppwzx62w0eveudeg5n5
Iraraley
0
527
100500
56469
2023-10-06T00:18:29Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100500
wikitext
text/x-wiki
= Iraraley(朗島部落) =
Gaga mniq Taytung Ranyusyang ka [[alang]] Iraraley.
320 sapah ka kneegu na sapah, 921 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 842 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 79 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Yami(Tao)87%, Amis1%, Paiwan1%, Puyuma1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ate1k31crd2ckqqeuks2u8wzy1qp7gq
Iratay
0
528
100501
56468
2023-10-06T00:18:30Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100501
wikitext
text/x-wiki
= Iratay(漁人部落) =
Gaga mniq Taytung Ranyusyang ka [[alang]] Iratay.
260 sapah ka kneegu na sapah, 751 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 84% niqan 632 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 16% niqan 119 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Yami(Tao)81%, Amis2%, Paiwan1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
q8jw1dmwq29sy4nehyrk1281ctarr2t
Ireland
0
529
28814
28813
2021-03-18T14:36:41Z
Martin Urbanec
1
已匯入 595 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
28813
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Ireland.svg|thumb|
* File:Flag of Ireland.svg-Kwoci Ayrlan(愛爾蘭國旗)|alt=愛爾蘭旗|434x434px]]
[[Patas bntasan:Coat of arms of Ireland.svg|thumb|File:Coat of arms of Ireland.svg- Kwohwey.(國徽)]]
[[Patas bntasan:EU-Ireland.svg|thumb|File:EU-Ireland.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置)]]
= Ireland(愛爾蘭) =
Gaga kska Owcow ka [[Ireland]], 53 00 N, 8 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 70,273 sq km(hangan na o Tg120)(knlbanga dxgal o 68,883 sq km, knlbangan qsiya o 1,390 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 4,952,473 hiyi.
Gaga [[Dublin]] ka pusu alang paru, jiyax 17 idas 3 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Ireland ga wada sugan 66.10% ka dxgal qpahan, 10.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 23% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Michael D. Higgins, pnaah hngkawas2011 idas 11 jiyax 11pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Ayrlan (愛爾蘭) =
Ayrlan klwan nii o pprngaw kari Arimika ka sjiqan hini, tgkingal Omng klwaan ka nniqan dhiya, nniqan dha o gaga siyaw gsilung Ocow ni Ayrlan msa, knparu na o niqan 5/6 ka knparu na, sngari na tongpye 1/6 hiya o nArimika kiya pey Ayrlan msa.
Paru alang brnux Ayrlan o gaga hragan hidaw Tupoling. Hnkawas empusal kbkuy maxal kingal o Spgal dha seejiq Ayrlan niqan spac kbukuy mrimal maspac kbuhug ka ssjiqan siida, klwaan Ayrlan nii o mseupu bi mssli pprngaw kari ka klgan klwaan bukan dnii, pprngaw mshuya musa blayaq mdakil ka klawan, hnkwasa maxal mngari kbukuy empusal dha o phiyu nanaq kingal klwaan ka Ayrlan da, nhdu ka qhlangan paru klwaan Taingtikuwo da, mhdu murux mssbu ka Ayrlan klwaan nii do, niqan ka patas dha mpdhug “Ingeaytiwuey” murux ka Aryrlan, saw hragan hidaw daya mataru alang o ida mseupu mniq kingal klwan na, pey Ayrlan ka hangan na tnhanga.
=== Pusu nkari : Hangan Ayrlan ===
Pnngahan hangan Ayrlan nii o pniya seuxan kswaqan dha pprngaw kari ka klwaan ni Ayrlan nii. Ma saw kiya ka dhiya hug yasa alang Ayrlan nii o niqan cikuh dxgal o nArimika kiya, kika mniq klwaan Arimika hini o naqih dha qbhangan ka Arlan (Ireland) nii msa.
Psruwa dha hnkwasa Maxal mngri kbkuy mtrul empitu ka “Ayrlan seynfa” nii, hangan klwaan nii o skari Ayrlan: Éire, uxay uri o kari Ireland. Hnkwasa maxal mngari kbukuy mspatul maspac o psrwaun Faan Kunghekwo ka klwaan Ayrlan nii, tgdha hiya ka srngaw nhiya o truwa bi ka nnagan dha Ayrlan Kunghekwo(Republic of Ireland). Kiya ka kiya ni ini tduwa msliq ka senfa nii, kika Kwohaw nii o inidha psai Ayrlan Kunghekow, kika senfa Kowhaw o ida “Ayrlan” (Ireland) na.
Hnkwasa maxal mngari kbukuy mspac kmxalan mngri siida o, Ayrlan Kunghekwo Tgkingal babaw Fayuan hiya o, Ayrlan Kunghekwo ini tduwa asi mdugus pthangan Ayrlan Ireland “7”msa. Mrngaw ka Fayuan o “nasi ini saw sruwaun pddayaw mdungus ka senfa nii ka klgan klwaan o, qtaan mu saw nii ga, gisu ngalan thangan kwoci, miya alang kocya ka patas biyax o dhuq nhdu smalu. Nhdu bukuy ka slhbung nii o, nii hnkawas maxal mngari kbukuy mngari kmxalan maspac jiyax mqraqil yeysu siida o wada mhdu ka pnagan, wada mhdu ka pnagan uuda Ayrlan, ni teura rngagan Ayrlan Kunghekwo. Sngun bukuy do srwaun ingko tnhangan Ayrlan Kocya ka Ayrlan ni pnagan Tupoling cngfu. Kiya ka pnagan dha thangan.
== Ris(歷史) ==
=== Pusu nkari : Endaan Ayrla ni edaan Ayrlan mseupu alang ===
==== Pqtaan : Tubowling pspu ni ruwan pspu na Ayrlan ====
Hnkawas maxal mngri kbukuy empusal dha nniq brah Ayrlan siida o duma kingan tsliyaan Tapuleyti ni Ayrlan mseupu pusu alang. Hnkawas maxal mspac kbkuy mspatul rima yasa ungac bi pngalang ka bunga quru kika muda mqraqil ka Ayrlan siida, tduwa manganl uuqu meyco ka Ingko cngfu o ini na tduwa mdayaw, wada mlih 4/1 ka seejiq Ayrlan, kika hbaraw bi ka seejiq Ayrlan naqih dha ka quri Ingko.
Hnkawas maxal mngri kbukuy maxal mngari, hbaraw ka enpgawu hkawas maxal mngari kbukuy maxal maspac siida o ini srwai Ayrlan Iueyn ka enpqpah ka Ingko, tseli nanaq ka prngaw ka Ayrlan, kiya ni hkawas maxal mngari kbkuy maxal mngari kingal idas o dmuyi hangan murux Ayrlan Kunghko ni piyah kari. Siida, ini srwayi phiyu Koci ka Ayrlan, bukuy psbug Ingyi do(thangan Ayrlan murux pspug), msdugus ka Ingyi yasa ririh Ingyi kiya, bqana na Aylan ka qpahun nii, kika ngalun naka dxgal. Ayrlan o tduwa nanaq Phiyug ka Ayrlan, kana dxgal Ayrlan uri, kiya ni smdhung dha PeyfangLyocun ( ka na PeyAyrlan) srwaun dha ini ptuhuy Ayrlan cyopang. Ayrlan cyopang senfa o mseupu mhdu nkari, tnpusu bukung Ayrlan phiyug nkari, bukung Ayrlan o ida bukung Ingko ka dmuy qpahun, mseupu phiyug tleengan bukung, dha ka pnngagan nniqan, phiyug “singcngweyueynhwey”(ruwan uri), phyugan dh aka bukung tleengan ruwan.
Hnkawas maxal mngari kbkuy mtrul empitu jiyax empusan mngari idas maxal dha,tmuyi burah nkari ka Ayrlan cyopang, alang dha o gisu tnhangan “Ayrlan”(kariAyrlan:Éire), phiyug tleengan bukung Ayrlan, yasa bukung o knttu dmuy kari kana alang ksun ka pqtaan pnuda Ayrkang kocya. Endha psbuc siida, ini kgglu ka Ayrlan, siida o wana paru Ingko ka ppiyah kari tnska ka kocya nii. Kiya ni hnkawas 1940 peangal pila teko o gisu krmux Ayrlan na peuda pspuc na pngalan hangan o “luysesingtung” (Operation Green),yasa snegun Ingko pskrac dxgal nanaq, psaping tko o ida ini tduwa krmux Inglwensantaw, dhuq hini ka ddaun han.
Hkawas maxal mngari kbkuy mspatul mngari jiyax 1 idas 4 wada dha srwaun ka Ayrlan Kowheko faan hici do laxan ka tnlutuc bukung, biyax qpanu bukung o bqanun dha bukung, Kunghekwo ka Ayrlan da,prugun ka senfa Ayrlan tgspac pnatas, “Ayrlan(Éire)”o gisu ngalan tnhangan kocya, mseupu piyah kari tgdha, tgtru npatas Ayrlan ni peAyrlan mseupu niqan biyax uri(kari nii o gisu laxan hkawas maxal mngari kbukuy mngari kmxalan mngari), kiya ni mniq ssiyaw alang ka Ayrlan Kunghekwo ni o gisu tnhangan “Eire” nanaq(ya kiya Ayrlan senfa, bukung Ayrlan). Kiya ka balay bi dmuyi biyax PeyfangLyocun ka Ingko,hbaraw kocya ini sbalay qmita tnhangan “Éire”, yasa pqlahang PeArlan ni o ini dha pklayi ka gnealu bi uuda dha.
Hnkawas maxal mngri kbukuy mspatul mngri idas 4 piyah kari phiyu Kunghekwo bukuy ka Ayrlan, wada nanaq malax ka paru kbkuy mrinal gaga pryuxun paru Ingkosey ka uuda, srwaun dha pduyi hangan Ingkosey. (hnkawas maxal mngari Kunghekwo ka Ingtu pniqun ruwan paruIngkosey.) Ayrlan o ana ini usa ppata pxal mseupu paruIngkosey o, yasa hciyu egu biyax ka pqpah alang seejiq, ni niq paru Ingko niqan nanaq tleengan.
Hkawas maxal mngri kbkuy mrimal rima mseupu ssiyaw alang “9”ka Ayrlan, hkawasmaxal mngari kbkuy empitu mseupu ocowpila (kiya ka ocowleymon sayan). Kndadax brah o ida embiyax balay iyux mseupu Ayrlang ka Ayrlan cengfu, kiya do mseupu Ingko pddayaw mhtur tjiyan mhlix ka Arlan. Ayrlan mi peAyrlan pgaaw seejiq hnkawas 1998 ni nhdu ka prngagan perfaste gisu muda na “10”.
== Cngc(政治) ==
=== Pqtaan : patas Ayrlan thulang ===
Murux kingan Kunghejwo ka Ayrlan, mseupu prngaw kari. Ngalan tnpusu bukung kocya ka Ayrlan pukung, qpahun na o hkawas empitu, tduwa lmutuc pxal. Bukung nii o ida ungac bbalay bi biyax na muuda, pnagan kwouueyn Ayrlan siida niqan nanaq ka biyax ni qpahun na, kana pghakkwohey.
Kwohey ka pnhiyu hangan Ayrlan congli, sruwa euuda ka bukung, ida tgkingal paru thulan ni ssiyaw cngfu na pusu bukung ka mangal qpahun. Pnagan seynfa ini tduwa hmrinas maxal rima seejiq, ska na sangiueyn iueyn ini tduwa hmrinas dha seejiq, kiya o congli, fucongli, bukung hbangan asi ka truma iueyn na iueyn.
Thulan Ayrlan congli sayang o liowalatka ka nadas Ayrlan mseupu thulan cngfu. Pusu na cayeytan o Ayrlan Konghetan, singfentan mi litan. Duma pusu Ayrlan cngtan o kiya ka Kunghetan, tongitan ni kongtan dska paycngtan, mslalih hbangan ni kana tnlang, wana Ingko mi omong ka sncipiq dha qmita.
=== Sluwan qpahun cngfu ===
==== Pqtaan : Ayrlan kwou weyueyn ni Ayrlan kwohey pgaaw nniqan ====
Dha klgan ka Ayrlan kwohey, Ayrlan sangiueyn ni Ayrlan congiueyn.
Ciyaw ka biyax sangiueyn, psliyan 60 seejiq kiya, ska 11 hiyi o pnhyugan congli, 3 hiyi o ngau nhdu matas paru pyasa Ayrlan ka ngau, 3 hiyi o ngau nhdu matas paru pyasa Tupowlin ngau, 43 hiyi o kndadax rima kingan naq ruwan qpahun(gaya,nonguwi, lawkong, kongsang, nniqan)pgau.
Paru hari biyax naka congiueyn, 166 hiyi ka pssli, knkingal pgau nniqan hiya o tri dhaq maxal hiyi ka ririh, ririh Ayrlan Kunghekwo ruwan hiya o niqan 42 ka pgau nniqan, pgau o dmuyi knegu ririh ni tduwa pdaun dha kingan bntaqan patas kiya ka meuda. Spruun seynfa Ayrlan, hnkawas rima o emkingan ka muda pgau, kiya ka congli o tduwa nama psmiyah rmngaw bukung pgayaw congiueyn. Hkawas empusal kbkuy maxal mataruparu pgau tleengan musa mlih mspac tleengan.
Pgau o dmuyi knegu ririh ni tduwa pdaun dha kingan bntaqan patas kiya niqan da,kana pgau syaiueyn ihey(hkawas maxal mngri kbkuy empusal kingal snsaw nii), pgau ocow ihey, pgau alang cngfu.
== Fali(法律) ==
=== Pusu nkari: seynfa Ayrlan ni mseupu ddaun seejiq Ayrlan ===
Spac faueyn, nhdu pnhiyu hnkawas maxal maspac kbkuy dha, ni o paru bi fauueyn ka nniqan na Ayrlan hini, babaw bi faueyn ni tupowli o smriyux miyah faueyn.
== Cyuns (軍事) ==
=== Pusu nkari : ddaun p[saping Ayrlan ===
Quri ddaun psaping ruwang Ayrlang hini o, psaping dxgal, psaping gsilung, psping sapah skaya, ni psaping saun pssli , psaping ruwan hiya o ciway kiya, kiya ni malu bi ka jjilung dha qyqaya, niqan laleyh kingal kbuhug ka seejiq psaping sayan. Hnkawas maxal mngari kbkuy empusal dha phiyug psaping, biyax ruwan hiya o cangpey psaping (PDF)ni hopey psapi nkiya(RDF).
Ida nniqruwan psaping o niqan dxgal psaping, gsilung psaping, sapah skaya psaping dnii, psngayan psaping ni kiya ka dxgal psaping ni sapah skaya psaping o psngayan psaping dxganl ni psngayan gsilung psaping ka pnhiyug. Quri jjilun qyqaya psbu 0 paru bi pdudun psaping o bukung nkiya.
Quri qyqaya psaping o tsliyung psaping ka padas. Puuda nniyah psaping, hngkawas mataru ka jiyax knama tmaga psaping, jiyax balay bi psaping o hngkawas tru.
== Tiri (地理) ==
=== Pusu nkari : Arlang tili ===
==== Quri nniqan(位置範圍) ====
Knparu nniqan alang Arlang o mspac kbhug mspatul spac kbkuy empusal kingal knlaban, nniqan Arlang konghekwoempitu kbuhug dha kbkuy empitu kmxalan tru knlabang, duma sngari na o gisu qhlangun Ingkwo na peyArlang empqlahang. gisu nneyq Siling paru gsilung ka Ayrlang, slalih pey gsilung ka tong pey ni tbrah Suklang,tonling gsilung Ayrlang,siyaw Sencyawc gsilung ka tongnang gisu tbrah Weyrs,nanglingkayrte gsilung.
==== Pqtan nankiya dxgal(地表景觀) ====
siyaw hragan hidaw gsilung Ayrlan o egu katur, dgiyaq(Kalantuawsan o gaga babaw kiya,(haypa1,041 mi). breenux ka dxgal, egu qqpahun dxgal, pusu ayug o syannongxe, duma o spurng dha ka ayug lixe, uxay kiya o niqan knkiya ka tahupo.Ska ayug alang hiya o egu slaq, mhru egu nimey. Qtaan ka hyugan Ayrlan o mtana balay qtaan kumay(kana dxgal Ayrlan), pusu na o dxgal ni dgiyaq), tgaaw bi nkiya ni hupo. Ska na o siyaw hragan hidaw Ayrlan o moxe katur, kiya ni kana owco hiya ka paru balay katur uri, katur hiya o tgelu siyaw hidaw Ayrlan 8 km, kika pusu yahan sngayan qduda ka Ayrlan uri, babaw katur uri o mhru egu uxay qntaan nkiya, hbaraw bika ngalan dha passing dxgal ka hiya.
== Karac(氣候) ==
Meuxun bi karac gsilung Ayrlan, yasa meuhun ka hraan daya gsilung, misa o meuxun rbagan o sbgihur bi [12], karac misan siida o ini hari kltu dhuq -5°C.
== Hnciyan babaw dxgal(世界遺產) ==
=== Pusu nkari : hnciyan babaw dxgan Ayrlang ===
=== Pqtaan : btunux Tangmoton ni kaser ===
Hngkawas 2011 dhoq sayang, niqan dha ka hnciyan babaw dxgal Ayrlang, Poingkong ni Skaylik,Maykrtaw.yahan tssli hnciyan lnlamu qqaya rdrudan sbiya ka miscun( Poingkong) ksun gisu nneyq siyaw daya hrang hidaw na Arlang, ska na hiya o habung Nyoklayci ida niqn bi hangang na nniq alang Arlang uri, habung Nyoklayci o yabi saw sayan burah kndsan ni snalu hngkawas tru maxal kbkuy dha kbkuy brah balay siida, dhoq miyah bukuy ka seejiq kayrte do kiya ka habung nyoklay 0 ngalan dha nniqan utux baraw.
Gisu nniq Kayrte ka Poingkong kttu niqan ka nkari utux baraw. habung Nyoklayci o ddaun elu niqan mataru kmxalan foot ka knrbagan na, niqan tru mqoyaw ka ddaun elu tqiyan(recess). Sblyaqan bi smalu qnabin ka habung. gmukun habung ka umuk o empusal kbuhug mt thjilan na,sliyan dha mrima kmxalan empitu btunux ka pusu eruc. habun Nyoklayci o spun dha knkla sayan saun dha kkla, kndadax hini qtaun o kiya ni musa klaun ka snalu habung Nyoklayci o naban brah hnkawas rima kbkuy kiya dha snalu habung cingcta, dha cuscno plalay hngkawas maxal kbkuy. Yakia nii gisu ptutuy kana psalu seejiq ni niqan ka prajing grburah hnkwasan, uxay kiya o teyta ima ka musa embbiyax.
== Waycyaw(外交) ==
=== Pusu nkari : Ayrlan waycyaw ni Aying na pnegluban ===
Ayrlang o kndadax hngkawas maxal mngari kbkuy empitu kmxalan tru mseupu alang Owmong .saw quri euda waycyaw Ayrlang o muru bi euda waycyaw Owmong , duri Ingkwo mi Amrika o ida nanaq tmalu ni kmnmalu pnegluban. Ida saw lnglungan suxan ini meseupu alang , ida dha pkrana ka tnpusu kmlawa alang, pusu pnegluban hbangan ni unhwa, pdayaw quri klgan hbangan saw mqraqin ini tblaiq nealang, yasa bsiyaq bi ini kglug ka lnglungan Ayrlan, kiya ni uxay saw mseupu klwan alang daya gqiyan hidaw gsilung, ida pdayaw ka dhiya na.
== Uuda klwaan(行政區域) ==
=== Pusu nkari : uuda mklawa Ayrlan ===
Snakun empusan mataru cun ka klwaan Ayrlan (Ay:contae、Ing:county, ini mseupu klwaan Ayrlan lyocun), ida nanaq nniq ka smudan Ayrlan(Ay: cúige),snakun spac alang ka endaan, nni o Arstsen, lunstsen,manstsen ni kangnotsen, ska na Tupoling alang o psnakan tru cun ni kingal alang,duma alang o phiyu dha alang duri,hnkawas empusal kbkuy maxal spac pnagan kmlawa ka priyux ka uuda, pryuxan mtrul kingal kmlawa alang:empusal mataru ka ihey cunfu, dha ka scun ihey cunfu ni tru ka cns ihey cunfu. Truma (wana Tupoling alang ni scnfu) na ssyacu, lixan uuda brah syihey cnfu.
Kiya ni mdugus bi sayang o mturul kingal cun ni qpahun ruwan:
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Ireland Administrative Counties.svg|thumb|File:Ireland Administrative Counties.svg]]
|}
== Ciyawtung (交通) ==
=== Pusu nkari : ppanan Ayrlan ===
Tru pusu saang nniqan sapah skaya Ayrlang o Tupoling, Syangnong ni KK, duri egu ka saw ddaun kgelug sapah skaya ocow ni cowci hini o niqan nanaq ka miyah pqpah hini. Quri Luntun ni Tupoling ska na hiya o ida uka bi ddjiyax dha, kgkingal hnkwasang niqan spac kbkuy mrimal kbuhug seejiq ka gisu skaya babaw dha aiang hii, hngkawas empusal kbkuy mataru, Ayrlang hangkon o ngalan dha qpahun klwaang alang Ayrlang, quri klwaang Ayrlang hini o ida Reyang ka paru bi qqpahun dha. Qpahun Reyang nii o nniq ocow hiya ida paru bi ka qpahun dha bnbari kiya, ni ppanan dha sejiqun o kana babaw dxganl paru hangang tgdha kiya.
Ayrlang hiya ka niqan ppanun rulu qrngul, dhiya ka meeudda qpahun ruman kgelu klwaang hini, ppanun ni rulu qrngul o Ayrlang ka bnuwya. Ska na tnpusu pnhyugan kgelu tupoling ka syos ppanan ni kangnwo ppanan, gisu pgltuc dhuq kana tnpusu alanng klwaang. Niqan ka gisu dmutuc tupwoling ni peyrfaste qnpah tgelu hini.alang tupwoling hini pdaun dha unsuwanlu pkuuda,kiya ka ppanan alang tupoling alang(Luas),Tpwoling ppanan, ni pkbarux rulu(dublinbikes).
Niqan tru ka pusu ddaun elu Ayrlang, slikaw elu, elu ici klwaang alang ni elu rci klwaang alang, elu kglan alang ni elu alang o knlawa alang ka empqlahan.elu sowtu hiya ka sliyung tnpusu,slikaw elu nii o gisu pkrana dhuq knkingal alang, ngalan dha empusal kingal qpahun ka hini. iyux dha pniq hngkawas empusal maxal kbukuy mataru duhuq epusal maxal kbukuy maxal rima siida kparu dha pkrana ka ppanan Ayrlang. Tnpusu spruun dha sblyaqan muda ka ppanan Tupwoling nii, kiya ka tonghwansieyn ni sihwansieyn o ngngalan hbangan, elu tupwoling uri. pusu elu alang kk o muda lihe na ciyek lici blingan elu, kiya na hiya uri blinan elu mwolik asi pitaq syangnon gsilung.
Ayrlang pusu ppana babaw karac o Ayrlang ppanan babaw karac, Reyang ppanan babaw karac, Arun ppanan babaw karac, cunciey ppanan babaw karac.
== Ngalan hbangan(經濟) ==
=== Pusu nkari : ngalan hbangan Ayrlang ===
=== Pkrana: ===
Ciway ka ngngalan hbangan Ayrlang, pusuna o sntama bgrigan nganguc. Hngkawas maxanl mngari kbkuy mngari kmxalan rima dhuq hnkawas empusal maxal kbkuy siida, gaga mkala 10 tnegkmbkiyan ka ngngalan hbangan,nii ruwan owcow o mbbiyax ni ida gaga brah bi ka dhiya, hngkawas dha maxal kbkuy tru o kana babaw dxgal seejiq tgdha niqan bi hangan ka alangadha(wana Lusenpaw), kiya do wada mangan knmalu bi ngngalan Kayrte.
Qpahun dxgal o psmalu qyqaya ka gaga mrih, sblxan GDP o 38 tnegkmbkiyan, Bgrigan nganguc kana o 80 tnegkmbkiyan, kiya ka kndadax nuriq 28 tnegkmbkiyan uri. Ana nanaq saw stmaun dha ka tnpsu bi brigan nganguc nii ka Ayrlang o, quri qqpahun klwaan alang dha bgrigang nganguc gaga mkala ni psalu quri ssapah uxay kiya uri o dmayaw psdayaw hbangan gaga mdudul mkala ka hbangan alang dha.
Wada saw hngkwas maxanl nini, qmlahan alang Ayrlang o pskratun dha ka ddaun ppanan nii, mleyh ka bbiqun hbangan, mleyh ka bbiqan kmlawa alang, pkala dha ka quri qpahun,Pusu na o kbyaxun dha ka quri ngngalan hbangan,kiya ni mangan egu qpahun nglan hbangan. hngkawas maxanl mngari kbkuy mngari kmxalan mngari idas kingal, Ayrlang ni duma maxal kingal klwaan alang mseupu Oyueyncu.
Hngkaws empusal kbkuy kingal o wada mleyh kana ka ngalan hbangan klwaan alanng, kiya ni Ayrlang uri o maku mnarux ka tunux dha uri, ngngalan nganguc uri o wada mleyh mdka uri .GDP nii o ida nanaq mnkala kina, hngkawas dha maxal kbkuy kingal ni hngkawas dha maxal kbkuy dha nii ka 6 tnegkmbkiyan. GNP nii o tnkala dha o uxay so nmalu,hngkawas empusal kbkuy kingal o mleyh 1/3, hngkawas empusal kbkuy dha o knttu mquri truma .
=== Pqtaan: Quri pntasan patas qpahun Ayrlang. ===
Nglan hbangan Ayrlang klwaang ni quri saw pntasan patas nniqan hnkawas empusal kbkuy mspac mdka hnkawas paru bi gglu ka quri hnbangan, kiya ni dmutuc tru idas wada mlih ka ngalang hbanga Ayrlang.
hngkawas empusal kbkuy maxal, quri klwaan alang dha hini o wada mnhdu ka pnakih nglang hbangan alang daha, bgrigang nganguc o wada knhuwy miyah, kndadax kbxan hbangan ni skuwan hbangan sapah bliqun mseupa spuan o gaga mrana, Ayrlang o wada sruwa pdayaw mspatul rina hpucing hbangang Ow na qpahun, uxay kiya uri o kndadax Owmong, kana klgan alang psku hbangan (IMF)ni ingkwo, reyteyn ni tangmay dha nii ka kbarux pila.
== Qqpahun(農業) ==
Qqpahun Ayrlang ni psalu euqun, nii o ida Arlang ka puda smalu euqunsaw nii, pttsa ni pklaun euda hi ni o niqan mdka ka biyax qpahun dha. Nii o paru bi ka tsliyan dha qqpahun hini, tsliyan pyasan ni tsliyan knkla ka tnpusu puuda kiya. Quri saw qqpahun ni psalu euqun pusu tsliyan nniqan Arlang o Kalwo na syansukonyueyn alang(Oak Park Estate).
== Pila(貨幣) ==
=== Pusunkar : Arlang na Owyueyn pila, Owyueyn alang ni Owyueyn ===
Hnkawas maxal mngari kbkuy mngri kmxalan mngri o mseupu Owyueyn.
== Pkkla pklaan(通訊) ==
=== Qnawal(電話) ===
Bbuun qnawal Ayrlang o sugun dha pklawa qnawal pqpah. Pusu bbuun qnawal kglan alang Ayrlang o +353, truma hini ka bbuun dha.
{| class="wikitable"
|+
! colspan="2" |Qnawal(電話)
|-
|##01
|Tupwoling breenux, Tupwoling alang ni duma Cirtayr alang, Weyklo alang, Mis alang.
|-
|##02
|duma Kk brenux ni Kk alang :(021) Kk, (022 Malwo, (023) Pangtuen, (024) Yakha, (025) Fumwoi, (026) Maklong, (027) Pangtli, (028) Scipuing, (029) Mirscuy.
|-
|##03
|ini jili
|-
|##04
|hraan hidaw gsilung,(uxay ka Tupwoling, duma ska na breenux) :(041) Tlwoheta, (042) Tntwok, (043) Lanhkfute, (044) Mulingcyar, (045) Cirtayr, (046) Nawen, (047) Mwonahang, (049) Kawen, (0402) Aklwo, (0404)Weyklwo.
|-
|##05
|siyaw hunac hrgan hidaw ni hrgan hidaw Mitlang (ska hrgan hidaw breenux) :(051) Wotefute(Mangste alang), (052) Khe, (053) Lwoslayr, (054) Pangkoti, (056)Cirknni breenux, (057) Tulamwo, Pir ni Potelawis, (058) Tencyawen, (059 )Kalwo (0504) terows,(0505) Rowskeweyya
|-
|##06
|siyaw dgiyan hraan hidaw ni kska gqiyan hidaw:(061) Limwolike ni Syannong, (062) Kaser, (063) Carweyr, (064) Cilani ni Knmeyr, (065) Ingnis, (066) Tlali ni Tinglwo, (067) Ninake, (068) Listwor, (069) Sinyokasr.
|-
|##07
|siyaw daya,Slayk alang ni Slayk breenux,Litelimu alang, Twonikr alang : (071)Slayk, Kalik-Syannong ni Pangtwo , (074) Laytekngni, Pwolpoi, Kangtis
|-
|##08
|qnawan, ppsaun patas qnawan ni uxay qnawan breenux alang.
|-
|##09
|gqiyan hidaw, gqiyan hidaw gsilug ni Simitlang(duma ska gqiyan hidaw breenux alang) Krweyalang uuri,Meyo alang, Simis alang : (090) Aslong, Pona ni Palinaslwo, (091) Krwey, (093) Tuang ni Haytefu (Tawan. Krwey alang), (094) Kasrpa, (095) Kfutwen, (096) Palina, (097) Pawlule, (098) Weystpot, Yacyaw(sdhiyaq alang Tawyu), (099) Knlwonang(sdhiyaq alang Tawyu),Alwencun alang.
|}
== Tleybi /pgarang kari(電視/廣播) ==
=== Pqtaang : Ayrlang pgarang kari treybi. ===
== Ssjiqan(人口) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Population of Ireland 1951-2011.png|thumb|File:Population of Ireland 1951-2011.png]]
|}
Hngkawas maxal mngari kbkuy mrimal kingal ssjiqan ka Ayrlang.
=== Pusu nkari : Ssjiqan Ayrlang ni seejiq Ayrlang ===
Hngkawas dha maxal kbkuy mataru qtaun ka ska na Ayrlang ssjiqan spuun kana, dhoq hngkawas empusal kbkuy mataru idas spac, kana ssjiqan klwaan alang o dhoq spackbkuy empusan sngari, kndadax hngkawas empusal kbkuy dha mrana 8.1 tnegkmbkiyan, nii o kndadax bsiyaq hngkawas , Ayrlang o nii asi smriyu miyah mniq alang hini ka duma seejiq, ska na hiya kndadax ruwan Owmong tnpusu o seejiq Ingkwo, seejiq Tkwo, sjiq Fkwo, seejiq Lwomaniya, seejiq Polang, kndadax nganguc owmong tnpusu seejiq o Amrika (gusu nniq Amrika na Ayrlang seejiq o nabang egu spac maxal kbkuy), seejiq nayciliya ni seejiq hwa.
Spuun kana ka ssjiqan o nii seejiq Ayrlang ka 89.7 tnegkmbkiyan(tn sejiq Kayrte), wana sejiq Ingklang ka ciway(30,000), seejiq Suklang(5,000), seejiq Yotay,(4,000) dnii ka kndadax nganguc. hngkawas dha maxal kbkuy maxal kingal sspuun dha kana ka ssjiqan o dohoq spac kbkuy mrimal mspac kbuhug kingal maxal kbkuy dha kbkuy mataru kmxalan mnhari. Quri saw tnlaqi Ayrlang kana klwaan alang Omong o ida gisu baraw bi kiya, quri Ocow kkqrijil tnlaqi o ne Pingtaw kiya.
Hngkawas dha maxal kbkuy maxal mataru idas spac spuun kana ssjiqan dohoq spac kbkuy empitu kmxalan mataru kingal maxal kbkuy mspac kbkuy mataru kmxalan rima, spuun ka hngkawas rima brah siida o mnkala 3.8 tnegkmbkiyan mrana maxal empitu kbuhug tru maxal kbkuy mataru kbkuy maxal tru seejiq. Kndusan hngkawas mspac kmxalan. Mataru qtaan brah mkala hngkawas kingal tru pusu psmyahun.
Mnda knhbragan ssjiqan mspac maxal kbkuy kbuhug sngari ka Ayrlang. Yasa mnda mqrinuc, pperu narux ni hbaraw bi ka wada meydan sthjing ising alang ni asi meleyh pru ka ssjiqan dha, kndadax kiya dhoq sayan, kana ssjiqan Ayrlang o naban hbragan mdka ka endaan dha. Kiya ka kiya ni, kana saw empitu maxal kbkuy kbuhug sngari dlutuc Ayrlang o gisu mneyq ssiyaw kana klgan alang.
== Nkari(語言) ==
=== Pqtaan : Prajing bi nkari Ayrlang, kari KuAyrlang, kari Conku Ayrlang, kari Ayrlang ni kari sueyrta ===
Tnkari o kari Ayrlang(ne kari kayrte dnii) ni kari Ing. Kari Ing o hbaraw bi ka gisu skari nii, duma gqiyan hidaw gsilung breenux hini o wana nanaq dhiya ka tduwa skari kari Ayrlang,niqan kbuhug sngari ka ssjiqan. asi ka ssaun dha smluhay sapah pyasan ka kari Ayrlang. Hbaraw ka mseupu dmui dha klgan kari patas, pgarang kari klwaan alang o gisu dmui dha klgan kari. Psnakun dh aka kari Ayrlang nii quri kari Ingow na kari seejiq kayrte, kiya ni kari seejiq endhiya kari Puleytani, kari ueyrs, kari suklnhkayr ida niqan pnegluban uri. Kari Ayrlang o kiya ka tnkari mseupu klwaan alang Ayrlang dnii, gaga dha srwaun daya Ayrlang breenux tnkari uri, quri daya Ayrlang dmui kari dha nii o wana nanaq empusan mataru kbuhug ssjiqan.
== Shlayan(宗教) ==
=== Pqtaan : Ayrlang teynskiyo, Ayrlang na pntsan ptas teynskiyo, pnrhulan klwaan Ayrlang, pnrhulan teynskiyo Ayrlang, Ayrlang pnrhulan teynskiyo ni senmucwing ===
Teynskiyo o ida ngalan tnpusu bi shlayan Ayrlang, saw ssjiqan niqan 90 tngkmbkiyan. Ayrlang o nii nneyq ruwan owcow ida ciway bi ka drumuc shlayan ka klwaan dha uri, hnkawas maxal mngari kbkuy empitu kmxalan tru siida ptuku thmuku hmrinas 90 tngkmbkiyan. Pshlayun teyndocikay o ida kiya ka spruun kdusan dha, pangan rabu buyas o ida ini srwai klwaan kiya, ana nanaq mhnuk ka hii ini tduwa uri. Niqan piya ka hngkawas ni wada ini kbiyax ka shlayan dha. Hngkawas maxanl mngari kbkuy mngari kmxalan siida, pnrhulan teyndocikay mnda naqih tnhangan. Hngkawas maxal mngari kbkuy maxal kmxalan rima, pgau ka seejiq Ayrlang o 50.28 tngkmbkiyan ka ngalan dha pgau ni niqan hngkawas mrimal maspac ka ini tduwa kgayaw ka msdungus.
Nii hngkawas maxang mngari kbkuy mngari kmxalan mataru dhuq hngkawas empusal kbkuy mngri, tduwa miyah pnrhulan ka sejiqan o kndadax 66 tngkmbkiyan mleah 46 tngkmbkiyan, dha klwaan owcow o ida gaga baraw ka dhiya na. Pnrhulan Ayrlang(Ayrlang senkonhwy, kirisito pnrhulan nkiya) tgdha pru pnrhulang, empusal ka kndusan wada naqih, kiya ni niqan nanaq euda dha ka teyndocikay pnrhulan, bgurah pnrhukan duma kirisito pnrhulan na ciway pnrhuklan ni islang pnrhulan wada mkala ka seejiq shlayan. Ayrlang na yotay pnrhulan ssjiqan o wada mieyh.
== Gaya(文化) ==
=== Pnqtaan : Gaya Ayrlang ===
Nuda gaya : kayrcing (Book of Kells)
Ciyenlis
Ayrlang na qrasan sejiq
Gri Ayrlang
== Uuyas(音樂) ==
=== Pusu nkari : Uuyas Ayrkang ni gri Ayrlang ===
Ana biyax kana babaw dxgal, ida mbbiyax ka euyas Ayrlang, dha euyas sayan o ida nanaq endhiya, kiya ni yawkwen ni pangkyawkwenyue. Ayrlang o nii egu kglan uuyas o, saw yawkwen, jilung balay, cyueys, langtyaw nii hbaraw ka tnsejiq hini .Kana klwaan alang o niqan egu bi ka uuyas ksun, kiya ka Ayrlang na pgarang kari uuda.
gri Ayrlang . mikaw
Fatni. (Michael Flatley) pusu gri paru ayu na gri.
== Euqun(飲食) ==
=== Pusu nkari : Euqun Ayrlang ===
==== Egu bi patas pkkla : patas pntasan maiu bi euuqun Ayrlang ====
Gaya Ayrlang o damac ni quri wawa ni biyoq tnabu ka tnpusu euqun dha, ssama ni nudus gsilung uri. Quru bunga nii hnkwasan maxal mataru miyah do, kiya ka wada pkegu klgan ka knmalu euqun dha.
Nhmaan Kupic o kndadax Ayrlang hunac, nii hngkawas maxal mngari kbkuy mspac kmxalan pnuda , ni o ngngalan Ayrlang kiya. Kupics ksun o qtum ida mtapaq ni mquru, rakaw na o msaas, niqan bi paru sqnxan ka aji na. Brah ktru iyax sngayan brigan brah ka kupics o, kusun kusun ida snagun qsiya cimu
== Gaya sbiyaw(傳統) ==
=== Pqtaan : Kayrt jiyujika ===
Gtuun qyiqaya sbiyaw sapah seuxan ni qtaun patas sapah, gtuun qiqaya sbiyaw pnatas patas Kr o gisu nniq alangTtupwoling, gisu dha bliyaqan snku ruwan Ayrlang na ka LGBT kana saw euudda dha. Ayrlang Kr pntasan hiya kndadax phiyu ni ngalan tnpusu bi knkla qtaan Ayrlang, yasa ida dhiya ka niqan bi knkla ni knmaiu bi kaendaan dha.
Pqtaan : Sskuun pntasan patas sapah Ayrlang
Sskuun patas sapah
Pqtaan : Cyeyst. Piti sskuun patas sapah ni h\Hangt sskuun qyiqaya sapah
== Tiyu(體育) ==
=== Pqtaan : pnhiyu bowru Ayrlang ===
Kayrs bowru ni pangkwen boru o nniq Ayrlang hini o jiyun dha balay, nii o Kayr ptalang ka puda spac paru Kayrlang ska na dha hini. Uxay kiya uri o gisu sqtaan bi Pulwo uri, Ayrlang klwaan quri bowru hini o ida kiya ka nduwa bi pdaun alang dha.
Hngkawas empusal kbkuy maxal kingal mseupu tsli jiyax maxal mspac idas rima,
hngkawas empusal kbkuy maxal kingal mseupu tsli jiyax maxal mspac idas rima, nii nniq Ayrlang Tupwoling Ingcyeyhwa tiyu llaban dxgam hiya. Owcow cusyey nii o yasa uxay ngalan tnhangan pdayaw ni pliyuxun dha “Tupwolin bowru llaban dxgal”.
== Ttgsa(教育) ==
=== Pqtaan : Ayrlang paru paysan sapah pntasan patas ===
Tpwolin paru paysan sapah, niqan kingal ka sapah paysan, Snsan isuweyyueyng, tnhangan dha sensan isyweyueyn Tupwoling(Trinity College Dublin).
Ayrlang klwaan pparu paysan sapah, kana o niqan spac ka paysan sapah, Kk paru paysan sapah, Tupwoling paru paysan sapah, Ayrlang klwaan paru paysan sapah Krwe klwaan paru sapah paysan ni Ayrlang paru sapah paysan Krwey ni Ayrlang klwaan paru sapah paysan Meynus (NUI Maynooth).
== Pusu snalu kari(註釋) ==
1.Ayrlang sieynfa tgspac nkari, klwaan nii tnhangan Ayrlanf.
Plalay nkari ;
Inguen pan sieyngfa: The name of the State is Éire, or, in the English language, Ireland.
Ayrlang pan sieyngfa: Éire is ainm don Stát nó, sa Sacs-Bhéarla, Ireland.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%88%B1%E5%B0%94%E5%85%B0<nowiki/>(參考自中文維基百科)
lhr5enddjqjcmer46eujhgx5u5dtji6
Isaetipan pahikukian
0
530
100502
56467
2023-10-06T00:18:33Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100502
wikitext
text/x-wiki
= Isaetipan pahikukian(仁和部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka [[alang]] Isaetipan pahikukian.
1,927 sapah ka kneegu na sapah, 5,066 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 25% niqan 1,247 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 75% niqan 3,819 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 20%, Truku 2%, Tayal 1%, Bunun 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
hmj466yuckb2pm3nd7qlj8gzyi70xtw
Isaias Afwerki
0
531
84825
84824
2021-12-28T01:21:32Z
Nicole1301
651
/* Smriq kari (批評) */
84825
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Isaias Afwerki in 2002.jpg|thumb|File:Isaias Afwerki in 2002.jpg(伊薩亞斯·阿費沃爾基)]]
= Isaias Afewerki (伊薩亞斯·阿費沃爾基) =
Mntucing hngkawas 1946 idas 2 jiyax 2 ka Isaias Afwerki ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Eritrea]] ta sayang o kiya ka Isaias Afwerki, pnaah hngkawas 1993 idas 5 jiyax 24 pnrajing kmlawa klwaan.
= '''Isaias Afwerki (伊薩亞斯 阿費沃爾基)''' =
'''Isaias Afwerki''' (Kari Tigrayans: ኢሳይያስ ኣፈወርቂ, kngkawas 1946 idas 2 diyax 2-) pa Eritrea na pnrdingan bay qnlhangan Weynso mi Soto Eritrea, Jnmin Mincu Mi Cngyi Cnseyng Congyang Yingkay Cusi.
== '''Kndusan cuxal (早期生活)''' ==
'''Isaias Afwerki pa mntuting''' Eritrea Asmara(sotu) na nniqan Aba Shi'Aul, mnuyas Pyasan Tukcka Makonnen (PMSS). Mniq kngkawas 1960 prading cida, '''Isaias Afwerki u tumal''' Minjoku Cuyi Eritrea Laqi Muyas Undo. Kngkawas 1965 cida, '''Isaias Afwerki''' u prading mniq Ethiopia Addis Abeba na Pyasan Tubeyhing Haile Selassie I (Saya daw aplawa dha Pyasan Tubeyhing Addis Abeba) na Kongcng Sweyweyn muyas.
== '''Dukuricu Undo (獨立運動)''' ==
Kngkawas 1991 idas 5, dndulan '''Isaias Afwerki ''' Eritrea Jnmin Ptrawah Cnseyng u wada mbiyax mnuda 30 knkawas Eritrea dukuricu mccbu.
== '''Babaw pnhiyu qnlhangan (建國後)''' ==
Kngkawas 1993 Eritrea u snpeyyah Ethiopia Jnmin Nincu Konghkwo dukuricu daw, '''Isaias Afwerki''' u puda murux tang qmlahang seyhu na Jnmin Mincu mi Cngyi pusa hangan ngalan Soto dhuq saya.
== '''Smriq kari (批評)''' ==
'''Isaias Afwerki''' u alaw smliq biyax sediq kiya mi wada qlhangan bay UN mi Kwoci Tese Pnsliyan. Uka Ayuc Qnlhangan Kisya ida lmutuc mkkawas wada dha pnaun quri hangan ka seyhu dndulan '''Isaias Afwerki''' na Eritrea u pniqan dha qalux hangan ka singbung mtrawah csu dha Eritrea.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
bqtfulin0ji5679k48mssejgiobcif4
Isawalian pahikukian
0
532
100503
56466
2023-10-06T00:18:36Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100503
wikitext
text/x-wiki
= Isawalian pahikukian(仁安部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka [[alang]] Isawalian pahikukian.
972 sapah ka kneegu na sapah, 2,516 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 26% niqan 646 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 74% niqan 1,870 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 18%, Tayal 1%, Bunun 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
hg3vhf2er0iiem496be90gtz7sjceqp
Isingan
0
534
100504
56465
2023-10-06T00:18:39Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100504
wikitext
text/x-wiki
= Isingan(雙龍部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Sinyisyang ka [[alang]] Isingan.
227 sapah ka kneegu na sapah, 819 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 808 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 11 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 95%, Tayal 3%.
[[Snakun:Truku]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
bf2z8slq7gltaqfckfbjzoztwjiye3x
Israel
0
535
106325
106324
2025-01-26T07:34:16Z
FireBreathMan
2397
106325
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Israel.svg|thumb|Flag of Israel-Kwoci Isore (以色列國旗) |alt=Centered blue star within a horizontal triband|362x362px]]
= Israel (以色列) =
Gaga kska Yacow ka [[Israel]], 31 30 N, 34 45 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 20,770 sq km (hangan na o Tg154) (knlbanga dxgal o 20,330 sq km, knlbangan qsiya o 440 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 8,174,527 hiyi.
Gaga [[Jerusalem]] ka pusu alang paru, jiyax 14 idas 5 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Israel ga wada sugan 23.80% ka dxgal qpahan, 7.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 69.10% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Reuven Rivlin, pnaah hngkawas2014 idas 7 jiyax 24pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Emblem of Israel.svg|thumb|180x180px|File:Emblem of Israel.svg-Kwohwey.(國徽)]]
[[Patas bntasan:LocationIsrael.svg|縮圖|Location of the radical Jew, apartheid, racist, genocidel, terrorist Israeli state.]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Isore (以色列) =
Alang Isore (karui Sipolai: מְדִינַת יִשְׂרָאֵל; Arapoi: دَوْلَة إِسْرَائِيل), tgungayan we Isore (karui Sipolai: מְדִינַת יִשְׂרָאֵל; Arapoi: دَوْلَة إِسْرَائِيل), ga menag alang Conton heya na dmoi kkrahan, knkawas 1948 idas 5 ali14 pradin dmoi nag kkrangun, hmurinas 900 man heil seedig sunpegan, seedig ydaya umaban mrahun, kari rgagun kruhangun we kari Siporai, rmeguo ego uri.
Isore ga menag mgugaru aus Oya taru, kndarah cubeyo aniima lahun seedig sturegan daha hini. Alang ni gaga menag tgubaro irin Arapopantau, tgunarat na Ticonhai dahaka tgubaro Honhai yakopawan, ma mgugarug deheran dahaka Parestan (deheran ga tguirin yayun Yetan, ciasacoran), tgdaya we Ripanun, tgunarat daya msusio Sriya, tgunarat mgugarut Yetan, [9], tguirin hunat de Egibuto dahaka sinaipantau.
Deheran Isore ini kguheti, wada psuwae ppukurahan dahaka Paresutan knkawas 1947 ktaun prugagan daha menag Renhoko, kngurahan deheran na Isore we 1.52 man pinfankonri. Bobo moda mu 4 pcucebu Conton, ga babale dooyun na kngurahan deheran we 2.5 man pinfankonri. hnyegan deheran dahaka karat egu kregan [10][11]. Tolayehu we dumoi cuansin cinzon ma koci consin na Isore[12], Yerusarun we tnux pukarahan kana alang ma kana sapah pkurahan ga hiya kana (ini puniki hiya ka kofanpu) heya rubaban paru alang, sapah pkuepah alang icing ga menag Torayefu kana. Isore dmoi kruhangun Yerusarun mtukiri alang icicn menag prugagan daha nana [13].
Ga nikun deheran Isore ktaun risu we hubaro alang knurahan. kiyakana rudan Egibuto, Yasutiko bguras, Papiruntiko bguras, Posutiko, Sira macituntiko, Hasumonni wancau, Romatiko, Pacantintiko, Arapotiko, Sucucin, Egibuto, mamruwancau, Otuman trcitiko dahaka Taintiko. Knkawas 1918, Otrmantiko inibaka mcucebu, teheru alang icin de, mrurudu ka alang Arapo duri. Knkawas 1922, Kociremon sbege na inko kmurahan di. Ciida nikan kari mesa Yudaya psumaru kingan na pkurahan ma nikan alang icin msuciyu seedig Yudaya duri, kiyaka bobo mpusan mcucebu seikai, hbaro seedig Yudaya teheru dehu alang hini.
Knkawas 1947 idas 11 ali 29, kaigi Renhoko 181 bango na wada mehedu kari mesa kkurahagun Paresutan moda msuwaye ppukrahn, smuruwa Esore dahaka Parestan moda msuwaye ppukrahan, Yerusarun ma susiyo na pdaun kocikuanri [14][15]. Prugagan Renhoko seedig Yudaya wada mangan 56% deheran Parestan (so hari 1.52 man pinfankonri), babale han we 6% dunoyan na deheran alang Parestan ma 1/3 bale knegu seedig Yudaya psuseun kana seedig ga menag Parestan, anisa seedig Arapo ga dmoyi 94% deheran Parestan, ma seedig parestan 2/3 we seedig Arapo ga dmoyi nanag 43% deheran (so hari 1.15 man pinfankonri).
== Tiri(地理) ==
=== Psuktaun: Esore tiri ===
'''Nunikan:'''
Esore ga menag tgudaya Ripanun, tgunarat sunsipo Siriya dahaka Yetan, mkri truma ma tguirin we Egibuto. Mkuri tguerin ga mguegun ssiyo Ticonhai, tguhunat ga mtukiri icirun Airato (kesun daha Yapakowan).
'''Deheran na:'''
Knkawas 1947 ini psuanag pkrahan han 27090 pinfankonri knguheti na Parestan, berah mcucebu knkawas 1967, knguheti deheran na Isore we 20770 pinfankonri, knguheti ga na kruhagun saya we 22072 pinfankonri (kana Korankati ga na kruhagun saya dahaka deheran tguirin yayun Yetan).
Knkawas 1967 pncubuwan mmteru ali, Isore remuh deheran tuguirin yayun yetan, Korankati na Siriya, dahaka Ciasacoran na Egibuto (Egibuto kmurahan ciida) dahaka Sinaipantau. Knkawas 1982 kndalah Sinaipantau wada na tbulihun icin kana supi ma seedig ga gunbgrah hiya ka Isore, ma kndalah knkawas 2005 idas 9 ali 12 mehedu tnberih animanu kndalah Ciasacoran. kndalah nag knkawas 1967 tgunarat na Yerusarun Isore ga kmurahan kana gaya ma kana kupahan kmurahan [68], Korankauti ano ngayan na menag Siriya, kndalah knkawas 1981 ga kruhagun Isore, anisa Kocisofe we inikesa na Isore ka deheran kiya. Nima ka deheran tguirin dahaka Ciasacoran ini kehedu ppulengo dahaka Prestan nana. Ga kruhangun deheran Parestan saya we 2500 pinfankonri, ga spuun Ciasacoran dahaka gumahan tikoh deheran tguirin Yayun Yetan ga na krhangun.
Deheran ga na babale dooyun Isore nasi ini psupui ka nangan na deheran bobo 6 ali pncubuwan de, 20,777 pinfankonri kana (1% kngurahan na ksiya) bale. Netun pspun kana deheran ga kruhangun gaya na Isore de. Kiyakana tgunarat Yerusarun dahaka Korankati, dehu 22,145 ppinfankonri, ini dehug 1% knguheti ksiya na. Kana deheran ga dooyun kmrahan na Isore, psupun kana gaga garun supi ma tguirin yayun yetan knruhangan na Parestan de, dehu 28,165 pinfankonri.
'''Deheran:'''
Deheran Isore maha 4 klegan: bruengus siyo icirun, cuceka baan rumiku, deheran yayun yetan (rnutu rehengo paru [69]), dahaka Deheran bnakui Nekaifu. Deheran bruengux siyo icirun Ticonhai we kndara tgudaya sio Ripanun rmutu dehu Ciasa hunag, msemun mhuri malu deheran hiya, malu kpahun ma mhuma heyi khuni duri. Tgunarat deheran siyo icirun we rrumiku hari gaga menag cuceka alang, tgubaro na lmiku de Ciariri rumiku, mosa rumaban truma hari smunegun ddgiyat Samaria egu bici maru deheran ga menag susiyo lehengo yayun; tguhuna dngan we deheran Yuda uka hmumeru animanu. Tgunarat ddugiyat we lehengo paru Yetan, mguegun lehengo paru Tonfe dehu 6500 konri knbubaro na. Lehengo ga Isore we nadis kmari ksiya na Yayun Yetan, Icirun Ciarire, dahaka Icirun Fukin. Deheran bnakui Nekafu dehu 12,000 pinfankonri kngurahan na, dehu mdudeka deheran na Isore, ktayun Tiri de deheran bnakui Nekaifu lmutu gumaran kntalah Sinaipantau.
== Cingci(經濟) ==
=== Psuktaun: Cingci na Isore ===
Isore we lumaban Konyefa, klagun taan nundaan na cinci haten menag Cnton. Sucancinci na Esore haten bale, nikan maru eru na kmurahan duri. Fasezanriau na Esore (sekiyu, gasu, metan), (ppukn, heyidapa, zairio, kykeya supi) asika marui kndarah icin. Anina ini baka cuzancuyen na, haten bale ka knpahan na nunye dahaka konye. Ano ppkun heyidapa dahaka ppukn ido ini baka, so ka sama heyikhuni hana Isore de baka neheya nana ppukn ma burigun na icin ka msungari na. Cuansu, kaukoci, kyukeya supi, tennau zuanti, iyu, kauci fasie yenriau, daha ka pnhumaan na (heyi khuni, sama, dahaka lulamu hana) nii kana kkeya han na gnbarui icin ka Isore. Kutaun cobo snkuwan pila na Isore we sahari egu ka mtanah zi, marux nikan mtanah zi ka cobo na kndarah mbbarui cucin koka icin ma koka icin knbarux pila na, dma cincicia lmugelun ani na tanah zi ka cobo na dngux na we malu nudaan na kmurahan sucancinci ka Isore.
Isore egu riun ka renyo, kmari cuansu, smumarug pantauti. Ktaun patis sucie ginko, nrumaban malu knrahangan na menag Conton, ma knruhangan na dumoi zaisan maruriun ka cinciticu na ka Isore.
Hmurinas mdudeka knburehan sakin na Isore we knbulehan na Amerika,ktaun we knbulehan kndalah cinci ma supi. Nikan dma kndalah alang icin meyah knkinngan toocu. Pudaun na kegaku koncai na Isore. Pakin bnburign na Amerika dahaka knkingan toocu marui koncai, kiya ka nika pnyahun knburehan na ka Isore, dumanag munetun rrebu sucanriri ka risoku na.
Kndalah knkawas 1989 dehug knkawas 1999 seedig Yudaya 750,000 meyah tbubereh menag kndalah Suren,spegun kana seedig tnbubereh menag kndarah Sren dehug hiyaku man, dehug 1/6 kana seedig na Isore, gumahan seedig kiya nikan wada mangan paru kiyoiku, nikan seedig hakase dahaka seedig cuwanye cinun, nii de nikan dnayona haten cinci na Isore. Bobo mehedu ka luncan menag sinsucan, nikan dyawan na pkmaru cinci na Isore, kiya ka berah knkawas 1990 wada inibeyo haten.
haten cinci na dehug knkawas 1996 wada mthuwe di, pkrahan na moda mangan mtubeya kmurahan caicun dahaka cinzon, nadis seedig tnbere mdakin baro ka cinci na wada mtufuwe di. Nangan na kmurahan nii wada rurebu mtuhuwe tonfopuncan na Isore, dehug knkawas 1999 rurebu bale ka tonfopncan na. Seedig meepah 24% nikan pnyasan na daigako, konyekocia mangan berah 3 paru pnyasan na ka Isore, mangan tbukui na Amerika dahaka Holan. Seedig daha 12% nikan mnuuyas daigako [89]. hndurehari cansu zanye na Isore wada knpuriyuh konye fancin ma knddun egu ka mtena kpahun mssudura kndalah Yenton di.
== Nungye(農業) ==
Tikoh bale koka spegun Sekayi dmoi hakase cumwaq ksiya mntena Isore. Ini seerag qsiyat mntena hebui cmuwak pnhumaan, knguheti deheran bunakui humeru animaanu. Seedig pkepah Nunye ini dehu 5% spegun kana seedig Isore, baka na ppukun daha ka heyi khuni, sama, hana, ma heyi khuni, sama, hana dahaka wata kndarah deheran Prestan gunbarui na alang icin, priuhun na egubale suneun na mgi, heyidapa, srukemu, wada so nii kaikecu ppukun daha.
== Cyawtung(交通) ==
48 kana hikozio na, ga taun paru hikozoi na we pen-krian koci hikozoi ga cuceka Teraweyefu dahaka Yerusarun. Aikan na ga menag Haifa, astuto dahaka ailato . Kntisan na erurru we 18096 konri, kndisan na eru kisiya we1001.4 konri. Knkawas 2018 idas 9 ali 25 pradin daun rrupni ka Teraweyefu dehug Yerusarun.
== snuhiyan(宗教) ==
=== Psuktaun:snuhiyan Isore ===
Eru alang Yerusarun leehan taun babale snuhiyan seedig Yudaya menag Alang cmuca Yerusarun. Nikan Akosa Cincnsu ka alang cmuca Yerusarun, Snuheyi Pahayi nikan Kocon fayen ka alang hafa, knkawas 2008 wada ptasun Sekai Wenfayican.
Pntasan snpegan knhubaro seedig Isore dehu 76.1% snuheyi Yudaya kiyokai, 16.2% we Isuran kiyokai, 2.1% we kiristo kiyokai, 1.6% we kingan na torucu kiyokai, 3.9% ini paasu anainu kiyokai [135].
Kiyokai Yudaya nikan kaikopai, Yudaya pasopai. Seedig yudaya Isore dehu 12% smunegun Halati kiokai(dmoi huniti bale Snuhiyan yudaya), dehu 9% seedig we "nikan snuhiyan"ma dehu 35% seedig deheya na mesa smunegun ku "gaya rudan", dehu 43% seedig mesana rmugerun"mita oda saya"(kesun daha hiloni). Dehu 53% seedig sensupai"mita oda saya" snuheyi Utux baro. Ani na sokiya we, Dehug 78% seedig Isore nikan gaya daha smesun Yiyece [136].
Seedig Isore rutu Arapo, dehug 82.6% seedig snuheyi Isranciau smunegun Msurin sunnipai, dehug 8.8% seedig snuheyi Kiristo, ma dehug 8.4% smunegun Msurin torcupai. Ma nikan dma snuheyi Esranciau smunegun Snyepai cupai, Msurin Esmayipai ma Msurin Ahomatiyapai [137]. Seedig Isore snuheyi Kiristo we smunegun Toncunciau ma Tonfanli Tensiukio, kari Sira, kari Arami, kari Yameniya dahaka kari Arapo garun daha kari Kiokai.
Nikan 14 Bukio ini pntena rahun spuwan, nikan kesun Yofociau mtugimah snuhiyan Yudaya dahaka Bukio, nikan hubaro kudurig kndalah Yenan, wada mangan konmincen Isore snheyi nag Tasunfociau [138]. Nikan rahun Intuciau Isore duri, soka snuheyi Pisupai [139]. Nikan Sikociau ka Isore duri. Pahayiciau scie consin ka Isore duri, Pahayiciau nikan 「kocicunyi yen」ga menag Hafa, mknkingan knkawas hubaroriun seedig snuheyi Pahayiciau kndalah alang iciicn meyaha Causun [140].
Pspu ta kari we, aninag snuhiyan Yudaya pusu snhiyan na Isore, uxe kingan bale snuhiyan ka koka Isore, rramu na snuhiyan na koka nii, anina Kiyokai ima nikan nnikun na menag Isore hini. Hubaro seedig ini so gmutange animanu duri. rramu kiokai snuhiyan dahaka seedig ini gmutange animanu menag alang Isore maruriun ka pnsupwan daha.
== sincuncifa ==
=== Psuktaun :sincuncifa na Esore ===
Ptuyusan 6 knrahangan ka sincuncifa na Isore(alang dmudun ka ptasun truma):
1 knlahangan Tgubaro(Nazaro)
2 knlahangan Hafa(hafa)
3 knlahangan Cuceka(ramura)
4 knlahangan Toraweyefu(toraweyefu)
5 knlahangan Yersarun(yersarun)
6 knlahangan tguhuna(persepa)
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%BB%A5%E8%89%B2%E5%88%97<nowiki/>(參考自中文維基百科)
t5nm54nai87j7g0j695b04sk3d9hgrt
Ita thao
0
536
100505
56464
2023-10-06T00:18:41Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100505
wikitext
text/x-wiki
= Ita thao(伊達邵部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Yucusyang ka [[alang]] Ita thao.
348 sapah ka kneegu na sapah, 970 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 31% niqan 296 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 69% niqan 674 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Thau 27%, Bunun 2%, Amis 1%, Tayal 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
to19lvqprbk05qh12j0yk5p1z9pqz69
Italy
0
537
102956
102955
2024-02-04T00:06:33Z
Kwamikagami
944
/* Inyuey(音樂) */
102956
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Italy.svg|thumb|Kwoci ''Itari''(義大利國旗)]]
= Italy(義大利) =
Gaga kska Owcow ka [[Italy]], 42 50 N, 12 50 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 301,340 sq km(hangan na o Tg72)(knlbanga dxgal o 294,140 sq km, knlbangan qsiya o 7,200 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 62,007,540 hiyi.
Gaga [[Rome]] ka pusu alang paru, jiyax 2 idas 6 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Italy ga wada sugan 47.10% ka dxgal qpahan, 31.40% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 21.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Sergio Mattarella, pnaah hngkawas2015 idas 2 jiyax 3pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Emblem of Italy.svg|thumb|Kwohwey.(國徽)]]
[[Patas bntasan:EU-Italy.svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Itari(義大利) =
Itari Kunghekwo(kari Itari:Repubblica Italiana , thnganan Itari(Italia), kingal niqan nanaq cucyueyn na klwaan Owcow,pusu balay o gaga Nanow saw ramil bbaraw Yapingning pantaw(Itari Pantaw) ni qpruhan snpuan dha Ticunghay Tawyu Sisiritaw ni Satingniya, snkrayan spgan na o IT.Daya Itari na dgiyaq Arpeyssan ticyu mlutuc dha Fakwo, Jweys, Awtiri ni Srwoweyniya, klwaan na dxgal o mtqiri dha weysing klwaan kika Sngmarinwo ni Fantikang, manu ka mniq Jweys o ida niqan ka gaga ssiyaw Rucyanwohu Itarikanponey gaga klwaan nganguc. Kana ka klwaan o ida gaga seasug 20 paru nniqan( kska na hiya o niqan 5 ka pklawa nanaq),110 ka sng ni 8,100 ka alang breenux.
Pusu alang o Rwoma, hngkawas 1870 siida Itari wangkwo ga psaan hini ka pusu alang, manu ka Turin(hngkawas 1861 –hngkawas 1865) ni Forworuns(hngkawas 1685-hngkawas1870) siida o ida ngalan Itari wangkwo pusu alang uri ka hini. Bntasan patas hngkawas 2017 o sjiqan Itari qan6,059 wan n, knlabang dxgal o 301,338 km<sup>2</sup> , kndxan na sjiqan o yabi kngkingal km<sup>2</sup> o niqan 201.1 hiyi, nUntay Ticunghaysing karac. Itari ga sjiqan na o tg5 hbragan na klwaan, sjiqan na o mniq knglangan o ida tg23 hbragan, yasa knsuyang bi qtaan ka nkiya llingay ni egu bi ka Jnrey unhwa yican, kiya ni thnganan knsuyang klwaan(Belpaese).
Ida nniqan sjiqan ni unhwa Owcow ka Itari sayang, hnruan Rwoma unhwa ni Iterasqan unmin. Manu ka pusu alang Rwoma Itari o, ida hini ka cngc cungsin knglangan gqiyan hidaw egu knbkiyan, ida mnpusu alang Rwoma Tikwo uri. Paah wada kghak gqian hidaw ka knlwaan Rwoma Tikwo do, ida yahan krmux eseisil seejiq ka Itari, saw ka seejiq Runpati,seejiq Tungkete dnii Jrmanauncu, bukuy duri o seejiq Noman duri dnii…. Manu ka Paycan Tikwo o mnangal txal dxgal Itari. Bukuy sci 14 do, maa pnyahan unyi fusing ka Itari, manu ka unyi fusing o ida egu bi pnluban na Owcow, kiya ka wada mkala baraw ka lnglungan Owcow.
Itari ga ida paru bi biyax quri saw cngc, unhwa, qesyuey, iryawweysng, tiyu, isu, ssang, cungcyaw, ryawri, teyning, ceyncu, cinci ni inyuey dnii. Ida cinci ni kungyey cungsin Itari ka Miran, qtaan ka citwan patas qrpuhan Cyueyncyow kari cyeyncacuc(Global Language Monitor)o, ida alang knglangan ssang ctu uri ka hiya. Qtaan ka snpgan kana ka snluan ruwan klwaan ni biyax bnrigan pingcya kana snluan ruwan klwaan o, Itari ga tg8 nitg10 knparu cinciti. Itari ga ida pnlalay bi phiyug mnTasiyang kungyuey ni Owmung. Itari ida mncitwan 7 paru kungyeykwo, mncitwan 20 klwaan uri.Itari teumal qrpuhan cincihecwo ni krana, qrpuhan knglangan mawyi, Owcow ihwey, Siow reynmung ni Owvow kmbgurah cungsin(Central European Initiative). Itari ga teumal snkn seyyi, ida mniq knglangan kwofang yuswan hbangan tg9 knran na klwaan ni seupu Heuci Peyyuey. Knririh na qyqaya klwaan hngkawas 2009 siida o ida mnangal tg6 hangal knglangan ka Itari. Itari ga mniq saw yisu,kesyuey ni cisu o ida tna bnsiyaq ka uda nii, bitaq hngkawas 2017 do kana ka qyqaya hnici knglangan, ida hiya ka wada egu balay qyqaya.
== Pniyah hangan klwaan(國名來源) ==
Hangan Itari(Italia) nii ga hnian dha pnaah kari Sira na kari Awsqan (Víteliú), kika dxgal niqan wawa dapa(saw ka kari Rating vitulus “wawa dapa”,kari Unpuriya vitlo”wawa dapa”). Hangan “Itari” nii ga tgkingal smriyu ska bnatas patas empatas Sirwotwote klwaan Sira. Qtaan ka patas empruway ris Antyawqe ka hangan na, seuxal o Italia ksun ga ida wana hunac Itari han, cmiyu hunac Yapingning Pantaw quri saw dKupurutimu(Ratingun:Bruttium, Qarapuriya sayang), ini qbsiyaq do kntnaan dha alang Oenotria Itari qmita da, ida tduwa mduuy rahuq na klealang uri da. Paah hiya do seejiq Sira ga mdudul dmuuy hangan “Itari” nii tmhangan mabang llabang dxgal, kmlawa ka '''Awkustu''' bukug siida o, hangan Itari nii ga ida gaga ruwan hiya uri kaYapingning Pantaw.
== Ris(歷史) ==
=== Sceyn stay bitaq Rwomatikwo(史前時代至羅馬帝國) ===
Ris Itari ga, ana nanaq saw kndadax unhwa uxay uri o knrana sehwey qmita o, ida shjilan bi hangan niya.Paah ruwan klwaan Itari mndaan dha qawku o ida klaan ris nniqan hini, ida tduwa mhraw dhuq yabi brah hngkawas 200,000 Cyosci siida . Ida bnsiyaq ni egu bi ka unhwa Itari, ruwan klwaan ga ida niqan shjilan qmita ka hnici nniqan, saw ka Ratingmu,Twosqana, Unpuriya ni Pasiriqata dnii.
=== Cungku siida(中古時代) ===
Bukung Paycanting Tikwo Yowstingnuanyis ga Sci6 siida,babaw mntnais balay kndadax baga seejiq Kete mangal Itari Pantaw do bgurah na seejiq Jrman,seejiq Runpati ga kndadax daya dhuq Itari.Mnuda knbkiyan Sci do, manu ka empsaping Paycanting Tikwo ga ida tduwa lmiwaq biyax seejiq Arapo, Snsng Rwoma Tikwo ni Cyawcung ni phiyug kingal Itari Wangkwo. Kiya ka kiya ni Paycanting Tikwo siida pklug miyah mrmux Yapingning Pantaw ka seejiq Unpati, klwaan na dxgal o wana bi daya Raunna Cungtucyu bbaraw dxgal hiya ni alang gaga kghak hunac klwaan Itari. Itari ga brah Cungku siida, ida yahan lmglug Qarworin Wangcaw,Hwostawfn Wangcaw, kiya ni maa saan gmluk kngkingal biyax cngc.
=== Unyifusing(文藝復興) ===
Mnkghak bukuy na ''cungku'' siida ka Itari pantaw ksun,maku maa egu bi ''Itari'' alang ni klwaan. Mangal hunac pantaw ka ''Napori Wangkwo'', manu ka ''Forwosa Kunghekwo'' ni ''Cyawcungkwo'' o mngal kska pantaw kiya, mngal daya ni gqiyan hidaw ka ''Jeneyya'' ni ''Miran'', manu ka klwaan Weynis ka hraan hidaw. ''Sci'' 15 siida ida ''Itari'' ka tnegkingal mlglug bi ni mrana bi uda dha mniq ''Owcow'', ''Unyifusing yuntung'' ga ida pnaah hini mtutuy.
Hangan ''Unyifusing'' nii ga mririh saw gisu “gmbarsah mudus” duri ka egu bi lnglungan gaga rbqan smkun bnatas patas sbiyaw. Duma na sjiqan o msa gmbarsah mudus ga ida pneiyah saw wada shngian ka ''unmin'' gqian hidaw, kiya ka kiya ni ida gaga skuan sapah patas Smyaw uxay uri o gaga sapah patas mbiyax ni niqan pila tnsapah(saw ka ''tnsapah Meytici)'' ka patas nsbiyaw. Duma sjiqan o msa ida wada pryxan kari kari ''Ratingun'' klwaan ''Israncyaw'' ka kari ''Siraun'' ni kari ''Arapoun'' dni wada sdun Itari. Kiya ni kika dmayaw Itari/Owcow ''unyifusing''.
Mneeru balay hngkawas 1348 siida ka ''Unyiheysping'' ksun, siida asi elih 1/3 ka sjiqan Itari, alang breenux ''Itari'' nii ga mnu da qrinuc nii do priyux dni mtutuy kana ka ''Cingci'' ni ''Mawyi'' dha uri da, kiya ni mprana ka ''Jnuncuyi'' ni ''Unyifusing'' uri da. Mnkingal maa pusu bi ''unhwa gqiyan hidaw'', maku lmglug kana ka rahuq na klwaan ''Owcow'' ni dbukung,saw ka ''Tnsapah Feyraraayste'' ni ''Tnsapah Forworunsameytici. Forworuns maa pusu bi Itari Unyifusing ga,saw ka Mikayrmngcirow, Taunsi ni Sangterow‧Poti. Hbaraw na Yisucya dha dceyri ga ida gaga gmburah breenux alang kana.''
[[Alang]] Rwoma ksun ga ida wada ruun bi ''Unyifusing''. Pnryuxan na siida ida paru bi, saw ka snalu ''Mikayrwoci rwo'' na qyaan qnabil ''Sngmu Tungcsyang'' ni ''Pociyayuswo''. Klaan dha bi ''Rwoma'' siida kiya ka ''cyawcung'' ''Yowrius'' tg2(hngkawas 1503 dhuq 1513) ni lutuc niya bukuy ''Riaw tg10'', Kemin tg7 ni Tnsapah Meytici dnii ka dhuq baraw bi. 20 hngkwasan siida Rwoma ga hiya ka tgparu bi tnekingal na kska Yisu ksun.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Colosseum in Rome-April 2007-1- copie 2B.jpg|frameless]]
![[Patas bntasan:Iron Crown.JPG|frameless]]
![[Patas bntasan:Zh Italy 1494 v2.png|frameless|upright]]
![[Patas bntasan:Sandro Botticelli - La nascita di Venere - Google Art Project - edited.jpg|frameless]]
![[Patas bntasan:Michelangelo's David 2015.jpg|frameless|upright]]
|-
!''Rwoma cingcicang'' k
sun ga ida mririh saw snkrayan Rwoma.
!tgkingal ''Itari'' ''wangkwan''
!Itari sayang ga ida bukuy na ''cungku''
siida, snpuan pnaah egu klealang, klwaan ni mmurux nanaq klwaan.
!Qntaan hini ka Rnisuh patas ''Sangterwo''
''‧Poticeyri'' Weynas ksun, sayang o gaga skuuan ''Ufeycmeysukwan'' ''Forworunsa''.
!''Teykung Tawey'' nii ga ida niqan bi hangan na
''unyifusing'' siida, sayang do gaga psaan ''Forworuns Syueyn yirang''.
|-
!羅馬競技場可說是羅馬最著名的象徵
!''倫巴第鐵王冠,第一頂義大利王冠''
!現在的義大利地區在中古時代後期,
是由許多城邦及不同的獨立國家所構成的
!桑德羅 · 波提切利的繪畫作品維納斯的誕生
,現藏於佛羅倫薩烏菲茲美術館
!大衛像是文藝復興時期的著名雕塑
,目前置放於佛羅倫斯學院藝廊
|}
=== Knlwaan isil klwaan ni pnrawah(外國統治與啟蒙 ) ===
Babaw dxgal Yapingning Pantaw ga klwaan ni kungkwo ksun ga, mnuda kingal sci knteetu ririh murux ni msblbil biyax na kghak sci nukuy do, manu ka bukung Fakwo Caripas ga, paah hngkawas 1494 sida pnrajing uda dha mreemux da, bitaq bi sci 16, maku msgakuk ka Fakwo ni Sipaya da. Hici do Sipanya ga hiya ka mniq kska pnsgdhug Qatwo-Qangpureyci, qulung mangal pklawa Miran kungkwo ni Naporiwangkwo da.
Hngkawas 1700 siida, ida saan bi rmigaw sjiqan ka Itari ksun, siida hbaraw bi seejiq pnaah eseisil, pusu bi o kika pnaah kweycu na Ingkwo. Miyah Fakwo, Itari ni Sira o ida qulung qmita yisu,unhwa ni hncian qyqaya. Manu ka nniqan Pangte ni Hekurannimu sbiyaw o wada slayan hngkawas 1748 siida, hncian sapah Rwoma sbiyaw o wada dha sluan uri da. Hbaraw balay niqan hangan seejiq o, saw ka Kete, Syueyray, Cic ni Payrun dhiya ga ida mnusa rmigaw klwaan Itari kana uri.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Western Europe Utrecht Treaty.jpg|frameless]]
![[Patas bntasan:Johan Zoffany - Tribuna of the Uffizi - level 3.jpg|frameless|upright=1.5]]
![[Patas bntasan:Italy 1796 it.svg|frameless]]
![[Patas bntasan:Italy 1843-et.svg|frameless]]
|-
|Bukuy bnatas pnsgdhgan ''Uterec''
''psdhug'' na ayus ''Owcow''
''烏得勒支和約簽訂後的歐洲國界''
|18 Sci siida ida ''Itari'' ka pusu dha bi
saan smluhay, hbaraw bi empsruway
''Unsyuey'' ni empsruway ''Yisu'' ga mneiyah
hini kana.
義大利是18世紀盛行的修業旅行一個重要目
的地,許多外國文學家及藝術家都曾造訪這裡
|1796
|1483年
|}
=== Hngkawas 1861 bitaq hngkawas 1946 o Wangkwo siida (王國時期:1861年-1946年) ===
Phiyug Itari wangkwo siida, pusu bi o ida biyax ndmuuy mincucuyi ni dSafuyi wangcaw kana, kiya ni tduwa phiyug kana ka klwaan Itari pantaw. Prajing han o kika kndadax Sisiritaw na keming hngkawas 1848, rnbulan kana ka Owcow, manu ka Awtiri Tikwo siida o maku msspais dha ka Satingniya Wangkwo uri ni kika mnuda tgkingal murux ppais Itari ksun.
Cyawcungkwo ksun ga ungac brahan kmsiyuk siida wada mphing, wada mnhdu msupu kingal ka klwaan Itari ksun, mnsgul thjil Rwomas ka pusu alang uri da.
Paah bi kmdudul kungyeyhwa ni msayang bi ka daya Itari do, rahuq na hmaan hunac Itari ni daya Itari o saw ka ini skla kndusan da, kiya ni kbkuy kbuhug sjiqan o mquri gisu mdudul kungyey na daya Itari uxay uri o eseisil klwaan thjil kana da.
Yasa Erwoskeming hngkawas 1917 siida, bukuy rnbulan pnspais tgkingal knglangan duri. Hbaraw hari msnarac sexual ni msnanaq seejiq o, yasa meisug Kungcantang ni Sehweycuyi dhiya, mhiyug pspaux Cyuncuc, kiya ni phiyug Kungcancuyi cngcyueyn, kiya ni kmlawa kingal ciway na mnarac cngtang, kika dnudul Mosworini na nklwaan Fasistang.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Partenza da Quarto.jpg|frameless]]
![[Patas bntasan:Italia 1843-fr.png|frameless]]
![[Patas bntasan:Naples Fascist rally on 24 October 1922 (2).jpg|frameless]]
|-
|Cusepey‧Cyaripoti mnegay na Paru
balay msupu kingal klwaan Itari
朱塞佩·加里波底對義大利統一貢獻巨大
|1860
|Mquri ''Rwoma'' ppais ka ''Peynitwo‧Mosworini''
貝尼托·墨索里尼向羅馬進軍
|}
Biyax na ''Nacwey ksun'' ga kndadax jiyax 25 idas 4 hngkawas 1945 siida do ida ini eniq Itari da, thurah siida ka biyax ''Fasis'' ksun, mnhdu ka knsyukan ''Itari'' uri da. Hngkawas 1946 siida, sjiqan ''Itari'' ga mnuda ''kungtow'' malax ''cyuncuc'' ni mhdu ka ''wangkwo'' ksun uri da.
=== Hngkawas 1946 bitaq saying na Kunghekwo siida. (共和國時期:1946年至今) ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Italian Republic Referendum 1946.png|frameless]]
![[Patas bntasan:Evolution of Franco-Italian border.jpg|frameless]]
|-
|Ndaan ''kungmin towpyaw'' ''Itari cngti'' hngkawas 1946 siidaㄡ
(1946年義大利政體公民投票結果)
|Paah hngkawas 1860 siida nklwaan Fakwo na Itari.
(1860年以來法國殖民的義大利)
|}
Itari ga jiyax 2 idas 6 hngkawas 946 siida, mnuda ''kungmin towpyaw'', hici do wada dha laxan ka ''cyuncuc ksun. Bukuy wanda laxan hngkawas 1946 ka tgdha skUngpeytwo do, tgtru Weytworiaw Aymanuayray o hiya ka phiyug kunghekwo Itari da. Bukuy jiyax pnuda kungtwo siida do kika jiyax sqarasjiyax klwaan Jiyax Kunghekwo Itari ksun, ida paah siida tduwa teumal towpeyaw uri ka dqrijil da.''
Idas 2 hngkawas 2020 siida naqih narux na 2019 sahu narux ''Kwancwang'' ga ida wada hmrinas 50000 ka wada reuan narux, kska na hiya o niqan 4800 ka seejiq wada dsan narux nii, ida hbaraw ka niqan hangan seejiq wada reuan uxay uri o wada dsan narux nii. Idas 3, narux nii ga wada hmrinas hnqilan ni maa tgkingal hnbragan mhuqil sjiqan klwaan babaw dxgal.
== Tiri(地理) ==
=== Hniygan dxgal. ===
Dxgal Itari ga pusu bi o paah Talu Owcow wada mrmux saw ramil ''Ticunghay'' na ''Yapingpantaw'', mesupu dha dxgal gaga kska babaw gsilung, kiya ka ''Satingtaw'' ni ''Sisiritaw''(dhiya okiya ka tgkingal Ticunghay ni tgdha dxgal kska babaw gsilung). Tru gsilung Itari nii ga niqan daya hraan hidaw Yateriyahay, hunac hraan hidaw Iawniyahay, gqian hidaw Tirenianhay, daya gqian hidaw Rikuriyahay.
Ida ddgiyaq Yapingning sanmay ka pusu bi pantaw, mquri gqian daya hidaw yabi 1,000 km do mlutuc ka dha ddgiyaq ''Arpeyssan''. Mtumun na dgiyaq Arpeyssan o kmhabuk daya Itari. Daya Itari ga niqan kingal llabang bi breenux gntuan dxgal. Kika ''Pohepingyueyn'', ida snslian yayung ''Pohe'' ni pneiyah Ddgiyaq ''Arpeys'', ddgiyaq ''Yapingning'' ni ddgiyaq ''Tworwomiti'' dnii egu qsiya ayug. Rahuq na niqan hangan yayung o saw ka ''Taypohe'', ''Aticehe'' ni ''Arnwohe'' dnii.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Satellite image of Italy in March 2003.jpg|frameless]]
![[Patas bntasan:IT Pforzheimer Huette.jpg|frameless|upright=1.5]]
|-
|sasing Weysing Itari 義大利的衛星照片
|Lxanan sapah ''Pufurchaymu'' gaga ayug
dgiyaq ''Sringciya'' ''Itari''
''義大利斯靈吉亞山谷中已荒廢的普福爾茨海姆房舍''
|}
== Karac(氣候) ==
[[Patas bntasan:Collage fauna italiana.jpg|thumb|Spac klgan Tungwu Itari]]
Ida egu klgan ka karac Itari, duma nniqan o yabi ini ktna dha saw karac ''Ticunghay''. Daya Itari o msaw karac nTalu ni mrusaw ni mtalux karac( mangal smasug karac ''Qpun''), saw ka ''Turin'', ''Miran'' ni ''Porungna dnii. Mssiyaw na gsilung Rikuriya egu bi hunac Forworunsa na Itari Pantaw o snegaaw Ticunghay ka karac niya. Manu ka karac mssiyaw gsilung pantaw o ida qmita knbaraw na ni brnxan na kpriyux ka karac dha. Bowqax nniqan o ida mskuy bi ka misan, mrusaw ni thuda balay ka karac. Mssiyaw gsilung o muxul ka misan , manu ka rbagan o ida mdngu balay ka karac, breenux na ayug o ida mtalux bi ka karac na.''
== Kndkilan(生態) ==
Itari ga ida hiya ka egu bi kndkilan Owcow ni Ticunghay punti ticyu klwaan. Niqan hari 5,500 klgan ka hnruan saw ''Weykwansu cwu''. Dhuq hngkawas 2004 do manu ka snkuan ''Weykwansu cwu'' Inhan o niqan 6,759 klgan ka bnatas da. (Nasi spuun smpug ka uxay ''Weykwansu cwu'' o ida niqan 9,000 klgan ka hmnru, hiya ka wada mangal mdka klgan hmnru Owcow). Itari ga mniq Owcow o ssamac niya o snegaaw malu, kana o hmrinas 57,000 klgan(hmrinas nOwcow na 1/3 ka ssamac). Yasa gaga mniq hunac hari ka Itari, gaga qrigan Ticunghay uri. Niqan 8,000 km kbragan ka ssiyaw gsilung, gaga mniq kska ''Ticunghay'' na ''Yapingning pantaw'', kiya ni maa ''Cungow'' ni ''Peyfey'' na kksaan. Itari ga ida niqan ka klgan ''Parkan pantaw'', ''Owya Talu'' ni Cungtung uri.
== Cngc(政治) ==
=== Cngc ruwan klwaan(國內政治) ===
''Seynsing Seynfa'' na Itari o ida pprngagan jiyax 22 idas 12 hngkawas 1947. Tndhugan ''Seynfa'' Itari ga pnhyugan babaw rawtung mincuk.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:8125 - Roma - Piazza Colonna - Foto Giovanni Dall'Orto, 29-Mar-2008.jpg|frameless]]
![[Patas bntasan:Quirinale palazzo e obelisco con dioscuri Roma.jpg|frameless]]
|-
|''Qaysakung'' o sapah ''Cungri'' Itari.
(凱薩宮是義大利總理府)
|''Kweyrinakung'' o nniqan ''Cungtung'' Itari.
(奎里納爾宮是義大利總統的官邸)
|}
== Waycyaw(外交) ==
Itari o Owcow Kungtungti, ida pusu pnhiyug Owcow Reynmung uri. Hngkawas 1955 siida teumal ''[[Reynhekwo]]'' ka Itari, ida Qpruhan ''Peytasiyang kungyuey''(NATO), qpruhan ''Cingci Hecwo'' ni ''Prana''(OECD), ''Kwanswey'' ni ''Mawyi Cungseyting''/qpruhan Mawyi knglangan(GATT/WTO), Qpruhan ''Owcow Ancyueyn'' ni ''Hecwo''(OSCE), ''Owcow weyyueynhwey'' ni qpruhan Cungow Cangyicuc(Central European Initiative)ka Itari ni pusu bi pqlahang na. Snduray balay ida mnriyux pusu bi rmngaw kari Kwoci cuck a Itari, kana ka saw brah hngkawas 1994 mnuda pusu rmngaw ''Owan cuc'' na ''Owcow anyueyn cuc(CSCE), mspac paru kungyeykwo ni Owmung na pusu pprngaw kari.''
== Neasug dxgal singcng(行政區劃) ==
=== Pusu sbatas:neasug dxgal singcng Itari. ===
Itari saying oqan empusal nniqan(regione), kska na o niqan rima nniqan ni pklawa dhiya nanaq, klwaan Itari ga tduwa masug 110 Sng(province)ni 8,100 na Scng(comuni) ksun.
{| class="wikitable"
|+
!Puriya(普利亞)
!Sisiri(西西里)
!Apurucwo(阿布魯佐)
!Maqay(馬凱)
|-
|Pasiriqata(巴西利卡塔)
|Morisay(莫利塞)
|Raciow(拉吉歐)
|Twosqani(托斯卡尼)
|-
|Qarapuriya(卡拉布里亞)
|Qanpaniya(坎帕尼亞)
|Unpuriya(溫布利亞)
|Satingniya(薩丁尼亞)
|-
|Aymiriya-Rwomaney(艾米利亞-羅馬涅)
|Rikuriya(利古里亞)
|Piaymungte(皮埃蒙特)
|Foriuri(佛里烏利)
|-
|Weyniscuriya(威尼斯朱利亞)
|Warayta(瓦萊達)
|Awsta(奧斯塔)
|Nantirwo(南提洛)
|-
|Teruntwo(特倫托)
|Weynis(威尼托)
|
|
|}
[[Patas bntasan:Sassari Brigade on patrol, Afghanistan.jpg|thumb|Mpsaping Itari teumal spais Afuhan(參與攻打阿富汗的義大利軍 )]]
== Cyuns(軍事) ==
''Ucwang putwey'' Itari ga n''Cungtung'' Itari ka mdudul pusu bi ''kwofang weyyueynhwey.'' Hngkawas 2008 siida Itari ga ida tduwa pskagul empsaping 186,798 ni Seynping 114,778 seejiq. Itari ga hngkawas 2007 siida mnduuy 331 hpucing Meycin mniq hbangan ''kwofang'', niqan hari GDP1.8%. Yasa n''Peytasyang kungyueycuc'' ka hiya, kiya ni uuda ''Heucikungyow'' ga, ida niqan 90 heuci na msaping Ameyrika uri, gaga psaan ''Ketitwori'' ni ''Aweyyanwo qungcyunciti''.
[[Patas bntasan:Dardo 2.jpg|thumb|Rulu msaping puping VCC-80 (Dardo步兵戰車)]]
=== Rucyun(陸軍) ===
''Rucyun Itari'' ga ida nItari Kunghekwo na ucwang putwey dxgal. Hngkawas 2008 siida Rucyun Itari ga ida niqan 109,703 empsaping qmpah. Kska meuda teumal ''Reynhekwo'' ni pslutuc heping, niqan hari hangan na qyqaya o niqan rulu mdka kuluk dmai, ''Tanke C1''balas miric ni skaya sapah ''Akusta A129 rqbux ucwang skaya sapah, ida teumal Reynhekwo uri ka snduray. Rucyun Itari ga ida niqan egu bi Tanke ngiyaw rklic ni rulu kuluk M113 uri.''
[[Patas bntasan:Cavour (550).jpg|thumb|Asu Cyafurhaw Hangqungmuceyn(加富爾號航空母艦 )]]
=== haycyun(海軍) ===
Ida snpuan spac klgan ''Ucwang puywey Itari'' ka ''Haycyun Itari'' ksun, pnhyugan hankawas 1946, brah han o ''Hwangcya Haycyun Itari(Regia Marina)'' ka hangan niya. ''Haycyun Itari'' saying o niqan 43,882 hiyi ni klgan asu, saw ka asu ''Hangqungmuceyn'', asu pqliwaq ''cyucuceyn'', asu pqlahang ''Huweyceyn'', asu trbuq ''Ceynceyn'', asu dha pspais ''Ryangcikungciceyn'' ni rahuq na dciway asu, saw ka asu mpqqur quri hayyang
=== Qungcyun(空軍) ===
Qungcyun Itari ga ida n bukung Itari ''Weytwokwoaw‧Tgtru Aymanuayray'' siida mangal hangan Hwangcyaqungcyun Itari(Regia Aeronautica), ida murux nanaq klgan saping, pnhyugan jiyax 28 idas 3 hngkawas 1923. Mnhdu kappais tgdha knglangan do, bukuy mnuda kungmin towpeyaw dni, kika Qungcyun Itari ksun ka hangan niya da.
[[Patas bntasan:Ejercicio Dissimilar Air Combat Training - DACT 2017 - Base Aérea de Gando (32765109225).jpg|thumb|(颱風戰鬥機是由義大利以及其他3個國家共同聯合研發完成)]]
=== Seynping(憲兵) ===
Seynping Itari ksun o niqan Seynping klwaan ni Seynping putwey, murug gaya Itari ni kmlawa qpruhan saping ni kungmin. Seynping Itari ga ida niqan nanaq uuda dha ini ktna, dhiya o niqan nanaq qpahun dha. Nasi pklawa mdungus ka uuda o asi ka pklaun ka Neycngpu. Hngkawas 2004 tg30 G8 kska sslian pprngaw siida, manu ka Seynping Itari ga asi ka phiyug kingal suyang sslian Seynping, ptgsa pteumal kwoci weyhe hici na mins keysacu.
== Cingci(經濟) ==
[[Patas bntasan:Valentino black dresses.jpg|thumb|Llukus ''Fanrunteynwo(''范倫鐵諾服飾)]]
=== Snpuan matas(綜述) ===
Qtaan ka bnatas patas GDP ''kwoci hwopi cicin'' o, Ida mnangal tg7 paru hangan cingciti hngkawas 2008 siida ka Itari, smnegul bi bukuy ''Ameyrika'', ''Cungkwo'', Tanah Tunux, ''Tekwo'', ''Ingkwo'' ni ''Fakwo''. Ida gaga mniq spac kska Owcow cingciti uri, ida ''qpruhan 8 klwaan'' ni ''Owcow reynmung'' uri ka hiya. niqan bi ''bowqax tnyugan patas knrana seejiq'' ka Itari, tg28 ka hangan na mniq knglangan, wada hmrinas ''Sira''. '''''Snkuan Hangcing''''' o niqan 2,451.8 ''kungtun'', tg4 ka hangan na mniq knglangan, smnegul bukuy qpruhan ''kwoci hwopi cicincuc'', ''Ameyrika'' ni ''Tekwo'', hmrinas ''Fakwo'' ni ''Cungkwo''. Manu ka ''cingci cpuncuyi Itari ga snpuan paah daya paru na nseejiq nanaq kungyey mrana ni hunac nkiya na nungyey.''
Knrana na Itari ga paah hngkawas 1964 hmnrinas 8%, kiya ka kiya ni brah10 hngkawas nii o, wada mlih dhuq 1.23%, gaga truma ''Owmung'' 2.28%. Ida thnganan dha ''Owcow pingfu'' uri ka Itari,yasa thuway bi mrana ka ''cingci'' niya, hruhaw ka cngc ni egu bi ini klai ka uuda kayke ksun. Daya ni hunac kndusan seejiq Itari o ida niqan paru bi qangaw, seejiq gaga mniq daya Itari o ida hmrinas Owmung ka mnangal dha ni snbliqan dha kingal hngkwasan, saw ka ''Porcanow ccsng'' o, hngkawas 2006 siida kana ka kngkingal hiyi o qulung dhuq o 32,900 ''Owyueyn''(yabi 43,861meyyueyn) ka GDP dha, ida ''Owmung Reynmung'' na 135.5%). Kiya ka kiya ni duma nniqan ni hunac Itari ''Sngfen'' o ida ini dhuq saw Owung ka kndusan dha kida.Saw ka ''Qanpaniya'', GDP kngkingal hiyi wana bi 16,294 Owyueyn ka knsblyaqan dha, yabi 21,722Meyyueyn.
[[Patas bntasan:Banca d'Italia - panoramio (2).jpg|thumb|義大利銀行是義大利的中央銀行 Cungyang Inhang ''Itari'' ka ''Itari Inghang'']]
Spun qmita ka mngntna hari ciciti o, ida ini kpiya ka kungs mqangaw knglangan wah. Mririh na biyax cingci Itari o, kiya ka ska ni ciway na ciyey. Kska na hiya o duma saw ska ni ciway na ciyey ga, ida ini bsai ksuyang ka snalu qyqaya, qmita saw ''Riciscang'' bsaan dha nganguc ni mkray na qyqaya. Kiya ni ini baka pneiyah ''Cungkwo'' ni duma pnrajing mhiyug klwaan Yacow ka pnspung na, ida tduwa mhnuk bbarig mntna qyqaya dh aka dhiya.
== Kungyey (工業) ==
Kungyey Itari ga ida mrana bi, malu kana ka snalu qyqaya ni paru ka qpahan dha uri, hiya uri ka 7 paru kungyeykwo gqiyan hidaw hiya.
[[Patas bntasan:Vista da Villa Rufolo - 1 (9704341704).jpg|thumb|阿馬爾菲海岸是義大利最多遊客造訪的景點之一ssiyaw gsilung ''Amarfey'' o ida egu bi seejiq ka musa rmiqaw hiya]]
== Ryuyowey(旅遊業) ==
''Ryuyowyey'' ga kika ini biyaw mkala ni niqan balay ngalan hbangan qqpahun, yabi niqan 4,370 hiyi emprigaw ka miyah rmigaw Itari, kiya ni madas 4,270 hpucing hbangan miyah. Itari ga hiya ka mangal tg5 hnbragan seejiq miyah rmigaw klwaan na, mnangal dha hbangan o mangal tg4 hangan na mniq knglangan.''Ryuyowyey'' Itari ga ana nanaq kska hngkawas 1980 siida mspais ka ''Poswan'' ni mlih ka emprigaw, ida bukuy kska hngkawas 1990 do mdudul miyah duri. Egu balay saan rmigaw seejiq o kiya ka Rwoma cingcicang(kingal hngkwasan o niqan 4,000,000 hiyi ka miyah rmigaw, tg39 knegu na mniq knglangan) ni nniqan ''Pangpey'' sbiyaw(kingal hngkwasan o niqan 2,500,000 hiyi ka miyah rmigaw, tg48 knegu na mniq knglangan)
[[Patas bntasan:SAG2004 213 Ferrari G12.JPG|thumb|一輛法拉利612跑車,法拉利是義大利規模最大的跑車製造商之一Kingal rulu tmalang ''Farari'' 612, ''Farari'' o kika paru bi qpahan smalu rulu tmalang uri.]]
== rhngun spusa ni meiyah(進出口) ==
Pusu bi qyqaya miyah Itari o kika aruk btunux, nkiya ssalu ni snalu uuqun.
Quri pnsaan eseisil klwaan o ida Itari ka tg8 pusa eseisil klwaan. Qtaan ka bnatas patas ''Sceymawyicuc'' o pnsaan eseisil klwaan qyqaya Itari o, hngkawas 2007 siida kana o niqan 491,507,000,000 meyyueyn, Sangey ni Fuwuyey o 118,261,000,000 meyyueyn. Pusu bi spusa eseisil klwaan qyqaya o kika ''cingmi cisey'', rulu, ''Hwakung'' ni qiqaya ''Teync.'' Kiya ka kiya niqan bi hangan qyqaya psaan eseisil klwaan o, ida uuqun ni lklukus. Pleelug karac baraw ni qyqaya pklaw ni puniq o, ida kiya kaniqan bi hangan qyqaya psaun eseisil klwaan. Ida pusu bi psaun eseisil klwaan nungyey ka Itari, ciyikwo, putaw(8,519,418 Tun) ni cawseynci(469,980Tun)ga , kika paru bi psaun eseisil klwaan ni mnhuma klwaan. Hngkawas 2005 siida snalu sinaw putaw o yabi 1/5 kana ka knglangan.
== Sehwey(社會) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Italian Soldier Olypmic Games Turin 2006.jpg|frameless|upright]]
![[Patas bntasan:SophiaLorenAAFeb09.jpg|frameless]]
|-
|義大利女兵 empsaping qrijil Itari
|索非婭·羅蘭是世界上最
著名的義大利女演員之一
''Swofeyya‧Rworan'' o niqan bi
hangan qrijil yenyueyn knglangan uri
|}
Niqan bi brihan hangan klwaan Itari o kika hngkawas 2009 siida, mnangal tg6 hangan knglangan( snegul bukuy ''Fakwo'', ''Tekwo'', ''Ingkwo'', ''Cyanata'' ni Tanah Tunux, hmrinas ''Amirika'', ''Jweys'', ''Awtariya'', ''Jweyteyn'' ni ''Sipanya''), mkala hngkawas 2008 tg9 ka knsuyang na. Itari ga hngkawas 2009 siida manu ka hangan na ryuyow ga mangal tg1, hangan na unhwa o mangal tg2, hangan na seejiq o mnangal tg3, hangan tnhjilan seejiq o mnangal tg9.
== sjiqan(人口) ==
[[Patas bntasan:Italy-demography2006est.png|thumb|義大利人口從1960年至2006年間的變化
Sjiqan Itari ga paah hngkawas 1960 bitaq hngkawas 2006 siida knryuxan]]
Sjiqan Itari ga mnhdu ka hngkawas 2008 siida do, ida hmrinas 6,000 kbuhug hiyi ka seejiq, saying do mniq kana ka Owmung o tg4 hnbragan na, mniq knglangan o tg23 hnbragan klwaan. Mitu sjiqan Itari o niqan 199.2 hiyi ka kingal km, mniq Owmung o tg5. Daya Itari o kika paru bi mitu niya, knlabang niya o niqan 1/3 kana ka klwaan, sjiqan niya o niqan 50% kana ka klwaan.ese Bitaq hngkawas 2009 do, seejiq ruwan klwaan Itari o niqan saw truma nii, ''Owcow''(53.5%), ''Feycow''(22.3 %), ''Yacow''(15.8%), ''Meycow''(8.1%)ni ''Tayangcow''(0.06%). Kndadax eseisil seejiq mniq Itari ga saw truma nii. Niqan 87.3% ka gaga mniq daya ni ska Itari( mnara bi ka cingci hini), wana 12.8% ka gaga mniq hunac pataw.
== eseisil klwaan cyawmin Itari(義大利海外僑民) ==
[[Patas bntasan:Mulberry Street NYC c1900 LOC 3g04637u edit.jpg|thumb|紐約曼哈頓小義大利,攝於1900年
Nyowyuey manhatun ciway Itari, pnsingan hngkawas 1900]]
Bukuy hngkawas 1860 siida msupu kana ka klwaan Itari da, ini qbsiyaq do maa kingal paru bi tmhjil ka klwaan Itari.
== Kari(語言) ==
=== Kari Itari(義大利語 ) ===
Kari kleegan seejiq niqan kari ''Arpaniya'', kari ''Cyatayrungniya'', kari ''Kerowaysiya'', kari ''Faranke- Purowwangs, kari Fakwo, kari Foriuri, kari Tekwo, kari Sira, kari Ratng, kari Awke, kari Satingniya ni kari Srwoweyniya. Hngkawas 1999 pnkla kingal gaya,ida balay bi niqan 12 klgan ka kari klwaan, duri ni qlhangun dha.''
== Sehwey ceyci(社會階級) ==
''Sehwey'' Itari ga niqan dha klgan ''sehwey ceyci''. ''Sehwey'' Itari ga snakun ''ccang ceyci'', ''payring'' ''cnngcan ceyci'',ciway ''cnngcan ceyci,'' alang tmdxgal ciway ''cnngcan ceyci,'' empqpah ceyci alang breenux ni alang tmdxgal empqpah ceyci [[Patas bntasan:Linguistic map of the Italian language.svg|thumb|義大利語使用地區分布圖。深藍色為官方語言地區,綠色為廣泛居民使用地區,淡藍色為部份居民使用地區'''Rnsuhan nniqan kaari Itari. Mgkarac balay o dmuuy kari klwaan, mgsama o kana ka seejiq mduuy, mgkarac hari o duma seejiq mduuy.''']]
[[Patas bntasan:Collage chiese italiane 2.jpg|thumb|羅馬天主教教堂,分別是米蘭大教堂、聖母百花大教堂、聖馬爾谷教堂與錫拉庫薩教堂
Prhulan ''Teynskyo Rowma'', saw ka paru prhulan ''Miran'', paru prhulan ''Sngmupayhwa'', prhulan ''Sngmaarkuni'' prhulan Sirakusa.]]
== shiyun (宗教) ==
● Snhiyi niqan kaTeyncu.
● Snhiyi niqan ka utux uxay uri o biyax knudus.
● Ini snhiyi Teyncu, utux uri o biyax knudus.
[[Patas bntasan:Rome Leonardo da Vinci (Fiumicino) Airport 01.JPG|thumb|羅馬-菲烏米奇諾機場在2008年是歐洲第6繁忙的機場
Ppanan sapah skaya Rwoma- Feywumicinwo hngkawas 2008 o hiya ka tg6 ini gdma ppanan sapah skaya]]
== Cyawtung(交通) ==
Ppanan ''cyawtung Itari'' ga hngkawas 2004 siida 1,194 hpucing Owyueyn ka mnangal hbangan, 153,700 ciey kana o mduuy 935,700 hiyi mqpah. Kaji ''cyawtung'' klwaan Itari hngkawas 2002 siida kana bnragan 668,721 km, kska nii o 6,487 km o ida seejiq nanaq ka muda ''Kwoyow situng''. Hngkawas 2005 yabi 34,667,000 ''rulu''(1,000 hiyi o niqan 590 rulu) ni duma na 4,015,000 rulu gaga kaji ''cyawtung'' klwaan.
== ''kungkung fuwu(公共服務)'' ==
== '''ttgsa(教育)''' ==
{| class="wikitable"
|+
|[[Patas bntasan:Valentino castle.jpg|frameless|upright=1.5|center]]
|-
|瓦倫蒂諾城堡,位於杜林理工大學校園內
''Waruntinwo cngpaw'', gaga ruwan sapah pyasan paru ''Turinrikung''
|}
Kungkung ttgsa Itari ga ini angal pila, ''Yiwu'' ttgsa o kndadax 6 – 14 hngkwasan, pyasan ciway o 5 hngkawas, pyasan kska o 8 hngkawas, snakun tg1 sduman slhayan( tgrajing pyasan kska) ni tg2 sduman slhayan(tgbaraw pyasan kska). Ida niqan knsuyang ''kungkung ttgsa'' ka Itari, hmrinas duma saw mtna na mprana na klwaan, saw ka ''Ingkwo'' ni ''Tekwo''. Itari ga ida niqan spuan ni nseejiq nanaq na ttgsa ''situng''.
Ida niqan ana mnmanu ''sapah pyasan tgbaraw'' ka Itari. Pyasan paru ''Keponi'' gaga ''Miran'', ''Hwarcey jpaw ga bnatas saw tg20 knmalu knglangan ka Sangsyuey na, kika Kungsang kwanri Swospan syueycng niya.Hngkawas 2007 bnatas ka paru qmangaw klwaan kungs, mniying kingal nanaq mnhdu muyas na empuyaspatas o tg17 knglangan. Rahuq na do manu ka Fupus o mniq brihan hbangan o bqanan tg1 hangan ka sapah pyasan Keponi. Idas 5 hngkawas 2008, kska hangan singcng ttgsa o, mniq kska “cinjung spaw” o ida hmrinas duma na knsyangan sangsyuey ka Keponi, mniq Owcow o mangal hangan tg5, mniq knglangan o mangal tg15 hangan.''
== Tungsyun(通訊) ==
Itari ga ida niqan mssayang na ''qnawal'' ni ''sucyu fuwu''
== Meyti(媒體) ==
Tg1 nanaq tribi meyti Itari ga pnrajing hngkawas 1939, siida prajing muda pgarang kari. Saw pgarang kari nii ga ida ini kbsiyaq. Paah bi bukuy teumal tg2 mspais knglangan ka ''Fasis cngfu'' Itari do, kana katungsyun o wada stqan kana, bitaq bukuy mnhdu ppais 9 hngkawas(hngkawas 1954) do kika balay bi duri. Niqan dha ka hbaraw bi mduuy pusu bi kaji tribi klwaan. Kingal o nklwaan kungs pgarang tribi Itari, kingal o Mediaset(pnhiyug brah na ''Sirweyaw. Peyruskeni'' cungri Itari sangey wangru).
== nyucyueyn(女權) ==
Dqrijil ni dsnaw o ida mtna niqan pingtng cyueynri dha, mtna niqan qpahun, cyey ni musa muyas patas.Duma seejiq Itari o mduuy nkiya na ''cuyi'' seejiq o (mniq hunac) ida dha ini sprui qmita ka dqrijil,kiya ka kiya ni nyucyueyn Itari ga ida tduwa msupu egu gqian hidaw klwaan.
[[Patas bntasan:Sicilia Isola Bella-Beach View.jpg|thumb|西西里島一處受歡迎的海灘
Hagay ''Sisiritaw'' saan dha bi rmigaw]]
== kndusan kjiyax(日常生活) ==
Gaya Itari ni kndusan dha ga, yasa mnuda ''tg2 ppais knglangan'' wada kpriyux egu bi, paah kingal nkiya nungyey sehwey, maa kingal mrana ni msayang na klwaan
== gygaya(禮儀) ==
Gygaya Itari ga ida tduwa mtna rrihan gaya dhaOwcow. Msdangi ka siida iyux pkrawah ni msnhiyi hyaan nanaq, msbalay ka lnkusan(meysing cuyi) o ida spruun bi, kika mangal malu hangan. Ida smparu bi quri meekan nhapuy ka seejiq Itari, kiya ni tluung uqan o smparu dha bi qmita.
== mnuda naqih(犯罪) ==
Pnaah ''Sisiritaw'' na ''Heysowtang'' ga ida mleelug sehwey Itari, ida asi kleelug 22% seejiq Itari ni mnangal 14.6 % ruwan klwaan, Cungri Itari ''Sirweyaw. Peyruskeni'' o tna dha gaga cyugan ni msupu dha qpruhan naqih ndaan uri da.
== sngayan kungkung(公共假日) ==
{| class="wikitable"
|+
!'''日期'''
!'''中文名稱'''
!'''當地名稱'''
!'''說明'''
|-
|1月1日
|jiyax tg1
|''Capodanno''
|
|-
|1月6日
|smiyan ''cuseyn''
|''Epifania''
|
|-
|4月25日
|jiyax mmalax
|''Festa della Liberazione''
|
|-
|5月1日
|smiyan ''rawtung''
|''Festa dei Lavoratori''
|
|-
|6月2日
|jiyax ''kunghekwo''
|''Festa della Repubblica''
|
|-
|8月15日
|smiyan idas 8/ jiyax skala ''Sngmu''
|''Ferragosto''與''Assunzione''
|
|-
|11月1日
|smiyan ''Cusng''
|''Ognissanti'' or ''Tutti i santi''
|
|-
|12月8日
|jiyax ''Sngmu'' ungac mru ''yueyn cwey canri''
|''Immacolata Concezione''(或''Immacolata'')
|
|-
|12月25日
|smiyan ''Sngtan''
|''Natale''
|
|-
|12月26日
|smiyan ''Sngstifn''
|''Santo Stefano''
|
|}
== '''lnglingay(環境)''' ==
[[Patas bntasan:Acqua Alta sur la place Saint Marc à Venise (8091188816).jpg|thumb|威尼斯在水位上升時更常遭到海水淹沒
Mrana ka qsiya do ida thngayan qsiya gsilung kjiyax ka ''Weynis'']]
Bukuy mnbiyax mrana ka kungyey do, ida mnbsiyaq bi miying pskmalu lnglingay nniqun ka ''cngfu Itari. Mneegu bi kpriyux naqih na uda do, manu ka pslutuc kndkilan nkiya o wada mangal tg84 hangan ka Itari da. Rnciqan sknxun bgihur o ida pusu bi Itari, quri saw egu hari kungyey na daya Itari,pnsaan co2 kungyey ga hngkawas 1990 siida, dhuq tg10 knbaraw na(kingal seejiq o 7.03 tun) . Quri saw co o mniq ruwan Itari o paah gkawas h1985 bitaq h ngkawas 1989 o mrana 12% ka pnsaan na nganguc.''
== '''Unhwa(文化)''' ==
[[Patas bntasan:PiazzadelCampoSiena.jpg|thumb|西恩納的田野廣場是義大利中世紀建築的經典代表
Ida suyang bi mririh ska sci pnhyugan sapah Itari ka Teynyey kwangcang na Sienna]]Bitaq hngkawas 1861 do msupu kingal klwaan ka Itari, kiya ni mnniq Itari pantaw cngti na ris, unda kiya ni uuda ''yisu'' o ida wada bqanan ruwan Itari kana da. ana nanaq saw murux mud aka ''cngc'' ni gaya ''sehwey'' dhini o, manu ka quri ris ni unhwa Itari o ida paru ni egu bi. Itari sayang ga niqan 53 ka hncian knglangan, ida Itari ka egu bi hncian qyqaya knglanga klwaan. Kana ka Itari o yabi niqan 100,000 hari lmlamu hnciyan qyqaya(''Powukwan'', ''Kungteyn'', pnhiyugan sapah, teykung, prhulan, sqyaan rnisuh ''yisu'',''peysu'', smriyu qsiya, ''ris'' pnhiyugan sapah ni hncian qapal sbiyaw)
== '''Pnhyugan sapah(建築)''' ==
Ida smnalu egu bi ini ktna pnhiyugan sapah bnsyaqan ''ris'' Itari, paah msbiyaw bitaq ''Sira'', ''Ketes'', ''unyi fusing, Parwoke, bgurah msbiyaw cuyi, bgurah yisu fungke bitaq knxalan sayang. Ruwan hini ga ida niqan ka malu hangan pnhiyugan sapah, saw ka Wansngteyn, Towsowcang, Pisaseyta, Teynyey kwangcang, prhulan Miran cucyawcwo, Sngmu payhwateyn, Weynitwo na Paratiaws peysu(Ville palladiane), Sngmutateyn, Awr peysu(Villa Olmo) ni Piayri tasya(Pirelli Tower).''
{| class="wikitable"
|+
!'''paah sbiyaw bitaq ''Kete fungke'''''
'''''(從古典到哥特風格)'''''
! colspan="2" |'''Unyi gusing bitaq knxalan sayang'''
(文藝復興至現代)
|-
|[[Patas bntasan:Colosseo di Roma panoramic.jpg|frameless|center]]
|[[Patas bntasan:Galleria Vittorio Emanuele II - evening.jpg|frameless|center]]
|[[Patas bntasan:Fontana di Trevi di notte.JPG|frameless|center]]
|-
|羅馬競技場 sppngan ''Rowma''
|米蘭的埃馬努埃萊二世長廊,
是義大利首個使用鋼鐵建造的建築,
被認為是世界上最古老的購物長廊
''Aymanuayray'' tg2 bbaraw ssaan na ''Miran'' o,
ida hiya ka tg1 mduuy xiluykang phiyug sapah,
thnganan knlangan msbiyaw bi saan marig qyqaya
|羅馬的特萊維噴泉是巴洛克風格的經典代表
''Teraywey pncyueyn'' o kika mririh suyang
bi ''Parwoke gungke Rwoma''
|}
== '''Kungteyn(宮殿)''' ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Der bourbonische Königspalast in Caserta.jpg|frameless|center]]
![[Patas bntasan:Villa Deste park central 2011 20.jpg|frameless|center]]
|-
|
|伊斯特別墅(Villa d'Este)
Peysu Yiste
|}
== Unsyuey文學) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Collage italian painters.jpg|frameless|center|upright=1.25]]
![[Patas bntasan:Collage pittori italiani.jpg|frameless|center|upright=1.25]]
|-
|4位著名義大利繪畫家,分別是李奧納多·達·文西、
米開朗基羅、提香與豐塔納
4 niqan hangan emprisuh Itari o niqan ''Riawnatwo.''
''Taunsi'', ''Mikayrangcirwo'', ''Tisyang'' ni ''Gungtana''
|4位著名的義大利文學家,由左上方順時鐘分向
分別是: 尼可羅·馬基亞維利、但丁·阿利吉耶里、
卡洛·哥爾多尼與弗朗切斯科·彼特拉克
4 niqan hangan empsruway ''unsyuey'' Itari, paah daya
igi mnarac pgriq o naqan ''Nikerwo.Maciyaweyri'', ''Tanting.Ariciyeyri'',
''Qarwo.Keartwoni'' ni ''Forangceys.Piterake''
|}
== ''Inyuey''(音樂) ==
{| class="wikitable"
|+
!
''Inyuey''(音樂)
!
''eyga(電影)''
!
Tiyu(體育)
|-
![[Patas bntasan:Collage italian music.jpg|frameless|center]]
![[Patas bntasan:Federico Fellini NYWTS 2.jpg|frameless|center]]
![[Patas bntasan:Valentino Rossi 2010 Qatar.jpg|upright|frameless|center]]
|-
!4 niqan bi hangan quri saw psruway
inyuey Itari,psruway matas uyas ni empeuyas,
paah daya igi mquri narac pqiri o
niqan ''Cusepey.Weyarti'', ''Antungni.weywati'',
''Ruciyanwo.Pahwarwoti''
ni ''cyakemo.pucini''
!Niqan bi hangan tawyeyn eyga
''Feyterike.Feyrini'' ga ida paru bi
lnlugan na quri pkrana eyga.
!''Waruntinwo.Rwosi'' ga mn9 mangal pnspngan
otobay knglangan hngkwasan icibang da,
ida hiya uri ka teura ni klaan bi pruway pspung otobay
babaw dxgal
|}
[[Patas bntasan:Valentinowhitedresses.jpg|縮圖|范倫鐵諾服飾 lklukus ''Fanrunteynwo'']]
== lklujus siida(時裝) ==
Ida wada bsiyaq bi ''ris'' na knrana na ka lklukus siida Itari da, ida pkluun balay qmita knglangan uri, pktnaan bi qmita ''Fakwo'', ''Amirika'', ''Ingkwo'' ni Tanah Tunux. ''Miran'', ''Forworuns'' ni ''Rowma'' o ida dnii ka pusu bi saan pqita lklukus siida Itari. Manu ka ''Napori'' '',Turin'', ''Weynis'', ''Porungna, Jenaya'' ni ''Weycinca'' o nduma saan pqita lklukus siida kiya.
== Seci(設計) ==
=== Pusu sbatas:Seci nItari ===
Mniq saw quri ruwan ''seci'' ga ida klaan dha balay, saw ka seci ruwan sapah, seci phiyug sapah, seci kungyey. Ida niqan ka niqan bi hangan na psruway seci qyqaya sapah, saw ka Ciaw.pungti(Giò Ponti)ni Aytworey.Swotesas(Ettore Sottsass). Duma na kari Itari ga saw ka “''Bel Disegno'' ni ''Linea Italiana’ ida wada maa kari seci qyqaya sapah uri da.''
[[Patas bntasan:Eq it-na pizza-margherita sep2005 sml.jpg|縮圖|傳統的義大利比薩餅 Nkiya na Pisa Itari]]
== uuqun ni mahun (飲食) ==
Uqun ni mahun Itari ga ida pnluban dha bnsyaqan na ''cngc'' ni kpriyux kaa ''sehwey,'' manu ka ris o ida tduwa brinah miying dhuq sci 4 siida. Bgurah na Talu sayang tduwa ida gaga lglugan paru bi ka sshapuy dha, duma na ssama o tduwa mangal, kska na o niqan tomato, bunga qurug, sqmu ni u si. Kiya ka kiya ni pusu bi sshapuy Itari o dhuq bukuy sci 18 do, kika mdudul qtaan ka pnrnaan dha da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%84%8F%E5%A4%A7%E5%88%A9<nowiki/>(參考自中文維基百科)
neck94b7r2bz9b4b9dgc7g6v7or6yiy
Iuncungsin
0
538
56463
29418
2021-03-22T10:08:29Z
Iyumu
191
/* Iuncungsin */
56463
wikitext
text/x-wiki
= Iuncungsin =
Sdalih bi saan tmalang hyhiyi kungyueyn, sapah ppatas, rrigan [[alang]] keeman, tqqian dnii pnhyugan sapah ka cungsin nii, llabang bi dxgal hini ga snalu dha saan ana ima. Niqan yeniting(saan rmgrig ni meuyas), teynyueyn irang(psqyaan rnisuh patas ni pnatas kari) ni unhwa kwangcang, hini o ida pusu bi saan pqqita knmalu endaan.
Minkwo hngkawas 92 siida, mnangal dnayaw Uncyenhwey maa tnsapah “pnhyagan kndusan klealang(tifang unhwakwan)” na Taywan da, mseupu dha ka kndusan klealang (tifang unhwa), isu, endaan(ris), kndusan(unhwa), gygaya, qtaan rrigan, kndkilan ni pnegalang dnii knmalu, phiyug klealang bgurah na biyax meudus ni skxulun dha balay.
[[Snakun:Truku]]
s0c2a2vt8d22yqy043wcra2ihyoqgj9
Ivalino
0
539
100506
56462
2023-10-06T00:18:44Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100506
wikitext
text/x-wiki
= Ivalino(野銀部落) =
Gaga mniq Taytung Ranyusyang ka [[alang]] Ivalino.
299 sapah ka kneegu na sapah, 891 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 831 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 60 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Yami(Tao)89%, Amis2%, Paiwan1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
h8x94jth72qvkhzpx1iukl9mrnop89d
Iya sblaqi qmita ka rudan
0
540
88365
29444
2022-06-15T16:31:55Z
WikiEditor50
373
88365
wikitext
text/x-wiki
= Iya sblaqi qmita ka rudan =
Iya qita rudan embukuh, payi baki ungat brax.
<br>
Iya saku sb laqi ngali ngraq ungat brihan.
<br>
Ana ku rudan srumaw ka dowriq.
<br>
Ana ku mkrung naqih qtaan.
<br>
Kana qmaya mqriqu tkiwax kana.
<br>
Ana ya rudan ka hngkawas mu o, iya sbilaq bi qmita knan.
<br>
Ana saw nii hngkawan mu,
lala balay knkla mu.
<br>
Yasa niqan suyang bi kari psdudug knan kdjiax wey.
<br>
Smparu Thowlang Tama Baraw o kisa pyahan knslagu lnglungan.
<br>
Utux Baraw tayal huway su empdungus su knan kdjiyax.
<br>
Kana ita mnswayi, iya pkbaanqmita knana ha.
<br>
Ana ya rudan hngkawas mu o, kana knrbuk sdgiyal mu kana.
<br>
Utux Baraw tayal huway su empdungus su knan kdjiyax.
<br>
Kana Payi kana Baki, ana rudan hngkawas ta,
kmbiyax ta bi iya bi kowwit kisa niqan brihan ha.
[[Snakun:Truku]]
31slg375okh1dt2p0rc1r4vtenf1i41
Izukan
0
542
100507
56461
2023-10-06T00:18:45Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100507
wikitext
text/x-wiki
= Izukan(崙天部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Cwosisyang ka [[alang]] Izukan.
109 sapah ka kneegu na sapah, 403 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 391 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 12 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun86%, Amis3%, Tayal2%, ni rahuq na o5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
f6gflyun2azyvzbj7an6oe4lg2qr2zp
Jacob Zuma
0
543
104092
104065
2024-07-05T14:35:18Z
U. Boya
2117
+ Papak
104092
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Jacob Zuma 2014 (cropped).jpg|thumb|Jacob Zuma(雅各布·朱瑪), kngkawas 2014|alt=Jacob Zuma 2014 (cropped).jpg]]
= Jacob Zuma (雅各布·朱瑪) =
Mntucing hngkawas 1942 idas 4 jiyax 12 ka Jacob Zuma ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[South africa]] ta sayang o kiya ka Jacob Zuma, pnaah hngkawas 2009 idas 5 jiyax 9 pnrajing kmlawa klwaan.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
8hbggmvdyozleidycb6pdedz3nt4tjh
Jamaica
0
544
95191
85693
2023-02-10T22:45:49Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q766]]
95191
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Jamaica.svg|thumb|Flag of Jamaica -Kwoci Yamaycya(牙買加國旗)|alt=Flag of Jamaica|447x447px]]
= Jamaica(牙買加) =
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Jamaica]], 18 15 N, 77 30 W ka gaga na nniqan.[[Patas bntasan:Coat of arms of Jamaica.svg|thumb|175x175px|File:Coat of arms of Jamaica.svg-Kwohwey. (國徽)]]Kana ka knlbangan na o 10,991 sq km(hangan na o Tg168)(knlbanga dxgal o 10,831 sq km, knlbangan qsiya o 160 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 2,970,340 hiyi.
Gaga [[Kingston]] ka pusu alang paru, jiyax idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Jamaica ga wada sugan 41.40% ka dxgal qpahan, 31.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 27.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Elizabeth II, pnaah hngkawas1952 idas 2 jiyax 6pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Yamaycya'''('''牙買加) =
Yamaycya (Kari Eygo:Jamaica) ka nniqan kingal knlangan taw Cyaropihay. Ida balay ka nniqan sediq tnpusu Idian Arawako yusi Tayno joku. Kngkawas 1494 cida miyah Yamaycya ka Korunpu , kngkawas 1509 daw wada mndxral qnlhangan Sipanya. Mniq kngkawas 1655 da u wada yahan mluk Ingkoku, mniq kngkawas 1866 cida wada mnIngkoku cusyadxral qnlhangan. Kngkawas 1962 idas 8 diyax 6 cida wada pusa kari dukuricu ka Yamaycya, saya pa kkcka iyax Taing kwosyey na Taing kwosyey wangkwo pusu biyax knlangan.
== Rikisi(歷史) ==
[[Patas bntasan:Aerial View Tensing Pen.png|thumb|Tasu tucyacun]]
[[Patas bntasan:Jamaica Export Treemap.jpg|thumb|Qqiya cuko]]
[[Patas bntasan:Bauxite Jamaica 1984.jpg|thumb|Dxral arumi kwangcang]]
[[Patas bntasan:Appleton Estate V-X Jamaica Rum-with glass.jpg|thumb|Sinaw Abuartun Cwangyeyn Ranmu ka tocan dha.]]
Yamaycya pntaw u dhuq mscuqi brah 5 seyki kongyeyn daw wada mnniqan sediq Indian joku, hangan Arawako Yamaycya ka kndadax kari Arawako, dungus niya pa kiyaka “nniqan qsiya mi qqhuni”. Mingtay “Kwenyu wankwotu” u “Yamaycya” ka pnlawa dha. Kngkawas 1494 cida dhuq hini ka Korunpu , kngkawas 1509 pusa dxral qnlhangan dha Yamaycya mncahaya, wada pryuxun tmhangan Santiago. Sipanya pa, ngalan dha quli qmlahang ka sediq tnpusu tndxral hiya, so ini kbsiyaq cida daw, mnniq taw hiya ka sediq Arawako u alaw mccbu, run narux mi ngalan quli wada pkngatun. Smatang pkrana biyax mpqpah, kndadax kngkawas 1517 prading mquri Ahuyrika mari qalux sediq miyah mqulu Yamaycya hini, kiya ka wada kndudul tnpusu minjoku mniq hini ka sediq qalux da. Kngkawas 1538 cida, phiyu alang mkbrnux Sipanya ka sediq Sipanya, ngalan dha sohu Yamay cya. Kndadax tu16 seyki prading, yahan mcbu pneyyah knlangan goro ucilung Hwaransi, Ingkoran, Horan ka Yamaycya. Kngkawas 1655 idas 5, kingal cyeyntuy Ingkoku pnspuwan dmudul Weyryeyn Pin mi Ropoto Weynasu ka miyah mluk Yamaycya. Kiya mi knllu lmawa goro miyah taw hini mniq knbeyki bay sanan trudu asu Royakang, dmayaw qmlahang so ini yahi snramus cnbu Sipanya. Mniq kngkawas 1657 mi kngkawas 1658 iyax cida, wada snpusal peyyah Kupa miyah mcnbu ka Sipanya, wada ini qndhuq kana. Kngkawas 1670 cida, spuda pnrngawan kari Matori, wada balay bay sbuway Ingkoku ka ddxral Yamaycya, Ingkoku daw knllu dha ngalan citi quri uuda mgoro ucilung ka taw hini, mniq kngkawas 1692 cida ini dayi smliq runu brah cida hank a Royaarkang, wada mnduwa bay sotu goro ucilung Cyaropihay ka Yamaycya. Hiti daw, wada mlun Ingkoku ka alang mkbrnux Cingsutun, kndudul wada smmlun pusu bay alang mkbrnux Yamaycya. Mniq babaw 150 kngkawas iyax niyi da u, wada mnniqan bay hhangan pnyahan sato sibus, sinaw ranmu mi kahuy jeynseykay ka Yamaycya. Alaw ka iyux pttuku knou quri so pnhmanan, Ingkoku daw mniq kngkawas 1672 phiyu kojyo Hwangcya Ahuyrika, kndadax tuiril Ahuyrika, krinah bay ka mari qalux quli kndadax Dwiyaq Rayung dsun hini. Alaw wada ini sbliqi qmita, kiya mi wada knou bay mtutuy cmiyuk ka qalux quli, beytaq bay mniq lmiqu phiyu duma murux alang, wada dha plwanan sediq Marong. Kngkawas 1831 cida, Samyoar Syapu ka dmudul qalux quli pssli Smsung Kurusumasu ciyi, ana so mk10 diyaw daw wada ini pndungus ka ciyi, binaw wada sprunun bay qmita kana kcka knlangan Ingkoku. Quri so tyawca ndanan uuda niyi u wada dha ngalan alaw Taing tikwo ka mniq kngkawas 1834 idas 8 diyax 1 cida wada pusa kari plixun ka waya pquli mncahaya kiya ka niyi ka pusu balay. Thiti daw, ana so wada dhuq mangal tikuh hari mtrawah hari ka quli Yamaycy, binaw kndusan dha ida ini knpriyux pkmalu. Mniq kngkawas 1865 cida mntxan knbeyhing bay ciyi daw, kngkawas 1886 cida wada pusa kari ka Ingkoku ngalan dha knpriyux qmita dxral qnlhangan cuminti ka Yamaycya. Mniq thiti bay tu19 seyki, wada kndudul stabuy ka qqpahun pbari sato, rmirih na u mhuma blbun. Kngkawas 1872 cida, wada balay bay phyuwan sohu Yamaycya ka Cingsutun.
Kngkawas 1958 cida, wada tumal Tiril Intu Ryeynpang ka yamaycya, binaw mniq kngkawas 1961 cida, wada ini srwani ssediq ka patas pnsdhuwan ryeynmong, kiya ka wada beytaq malix ka Yamaycya.
Kngkawas 1962 idas 8 diyax 6 Yamaycya u wada pusa kari dukuricu, babaw dukuricu daw pusa kari tumal Taing kwosyey.
Kngkawas 2006 idas 3 diyax 30, ndananYamaycya muwaya bay qridin congri Posiya Miro ka mniq sotu Cingsutun phyuwan psdhu mangalqpahun.
== Nniqan lnglingay(地理) ==
Kcka lnglingay knlangan u ou bay ddwiyaq, btasil seykay tubaraw brnux mi yayung huryo, kiya mi ou
bay mnhru qsiya, mkngahu ucilung niqan ou knbeyki bbrnux.
Karac kntlxan qyuxan qqhuni: Sbhuran ka ssttu pa kngkawas qnyuxan qqsiya u ya bay 1800 dhuq 2000 hawmi; kntlxan kngkawas u ya bay 27℃.
== Seyji (政治) ==
[[Patas bntasan:Parliament.jm.jpg|thumb|Kcka Yamaycya kwohuy, kngkawas 2006. ]]
Congtu Yamaycya u Cyuncu Yamaycya mniq Yamaycya ka rmirih dmuwi pusu biyax. Congri tacn Yamaycya ka pusu mpdudul seyhu, spuda Congyiyeyn tangkuy knhbaraw hiyitang ka phyuwan congri, bukung knlangan ka cyuncu Yamaycya Irisapay 2su.
Pusu bay cngtang Yamaycya wa Knlangan Sediq tang, Yamaycya Rawkong tang, Knlangan MincuUndo tang.
Yamaycya kwohuy psnakan Canyiyeyn,Congyiyeyn: Canyiyeyn(Senate): Kana bay giying pa 21 hiyi, kiya ka congtu u spuda congri mi bukung hantay tang pusa hangan (psuwan 13 mi 8 hiyi) psdhun. Congyiyeyn (House of Representatives) giying saya u niqan 63 hiyi, spuda msdurux seyngkyo umaw pnhiyu, diyax qpahun u 5 kngkawas. Mniq kngkawas 2016 idas 2 seyngkyo kwohuy cida, Rawkongtang ka mangal 33 hiyi giying, Knlangan Sediq tang u mangal 30 hiyi. Yamaycya saya pa Rawkongtang ka cucngtang, Knglangan Sediq tang ka pusu bay cayyeytang.
== Keyjay(經濟) ==
[[Patas bntasan:Yamaijia-ditu-zh.png|thumb|Juga lnglingay Yamaycya]]
Dxral arumi, sato sibus mi qpahun mprmiwaw ka pusu bay pjrana keyjay mi pusu bay nngalan wayhuy. Pusu bay cuyeyn u niqan dxral arumi, snliyan na u ya bay 19 oku tun, kiya ka knkana jeynseykay tuturu knbeyhing bay knlangan pnyahan dxral arumi. Niqan duma ka kwangcan pa niqan ku, dong, xiluy, cyeyn, sin mi sukaw.
Knlbangan qqhini lmiqu wa 26.5 knbkiyan lituk, to bay so lmlamu mrimax qhuni. Kmari mi sdhun smalu ka dxral arumi u kiya ka pusu balay kongyey oumun. Kiya mi niqan uri ka uuqun cyakong, mmahun, puqan tkmuwan, snalu xxiluy, qqiya sntama deyngki, jayryaw phyuwan sapah, hwaswey cupin mi hwangcu llukus ka qqpahun kongyey. Ddxral qqpahun u ya bay 27 knbkiyan lituk, knlbangan qqhuni llmiqu u ya bay pndkanan kana knlbangan knlangan u 20% Pusu bay pnhuma wa sibus mi blbun,niqan uri ka koko, kahuy mi tanah ucik. Qpahun rmiwaw ka pusu bay pnhuma wa sibus mi blbun, niqan uri ka koko, kahuy mi tanah ucik. Qpahun rmiwaw ka pusu bay keyjay pumun mi pusu bay nngalan hbangan wayhuy. trahuc u niqan
== Singcng Cyuhwa(行政區劃) ==
Yamaycya pa psnakan turu cyun, 14 cyawcyu.
* Saricyun, wa mniq tunarac, kiya mi niqan 4 ka cyawcyu wa trahuc niyi:
*Kingsutun cyu
*Potoran cyu(Portland)
*Sngantorusu cyu(Saint Andrew)
*Sngtomasu cyu(Saint Thomas)
*Mitoarsaykosu cyun,wa mniq kcka nniqan, kiya ka knkana 5 cyawcyu trahuc:
*Koraruntng cyu(Clarendon)
*Mancosuto cyu(Manchester)
*Snganna cyu(Saint Ann)
*Sngkaysorin cyu(Saint Catherine)
*Sngmari cyu(Saint Mary)
*Kangwoar cyun, wa mniq tuiril, kiya ka knkana 5 trahuc cyawcyu:
*Hannowa cyu(Hanover)
*Sngirisapay cyu(Saint Elizabeth)
*Sngcanmusu cyu(Saint James)
*Torironi cyu(Trelawny)
*Weysutomoran cyu(Westmoreland)
== Meyti(媒體) ==
Ppeyyah singbung: Pusu bay ssingbung u niqan “Singbung cicin jupaw”, “Hayo wanpaw”, kiya ka na “Singbung cicin jupaw” wanpaw, jupaw “Yamay cisupaw”, “Hhnang Yamaycya” cokan, swangcokan “Syujupaw”.
Yamaycya singbung su: Pnhiyu kngkawas 1962. Kiya ka na seyhu singbung ciko. Yamaycya tonsyunso: Pnhiyu kngkawas 1979. Kiya ka na tongsyunso seyhu, knlwanan singbungbu.
Pusu bay kwangpo teynday mi treybiday paniqan : Kngkawas 1959 cida bnuway hbangan seyhu pnhiyu ka Yamaycya kwangpo kojyo, pnodaeyhu psdhu tongsuhuy dmudul. Phiyu kwangpo teynday mi treybiday. Kwangpo teynday 1day mi 2day u tnkaxa pradiyo. Treybiday ka sangyeysing, knkingal iyax sngayan u ppqita 140 jikang. Pnhiyu kngkawas 1950 ka Yamaycya deyngday u, pnuda 21 pnsliyan msupu pnsumu hbangan rmawah kiya, tnkaka pradiyo.
== Knhbrawan hiyi sediq(人口) ==
[[Patas bntasan:LocationJamaica.svg|thumb|383x383px|File:LocationJamaica.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置)]]2,731,832 hiyi sediq (hiyi kngkawas 2015). Qalux sediq mi sediq Murato ka hmrinas 90%, msngari daw sediq Intu, sediq bhuway mi hwajn.
== Bungka(文化) ==
Yamaycya pa niqan kingal tndhun dha balay Isopiya hongti Hayar Sayrasi isu ka cyawpay Rasutohwari undo, niqan bay biyax niya rmuru.
== Tiyu(體育) ==
Yamaycya u niqan bay simi dha quri tiyu ka knlanganniyi, pancyo, boru btran, tyeyncing, pnsung dapa dmayi ka kuxul balay uundo tnualang hini. Mniq pnsung Awyun u, niqan malu bay quri pnqita dha mi wada mangal snadu quri tyeyncing ka Yamaycya.
Kngkawas 2008 Peycing Awyun cida wada mangal 6 king 3 ging 2 dong snadu ka Yamaycya, 11 ka snadu pa to bay mnangal dha quri tyeyncing kana, kcka niyi pa Yamaycya llbu tnalang snaw qridin ddha hiyi sediq mskaya Usayen Poarto mi Weyronika Kanbeyar Bulang mniq tntaxa hiyin u wada mangal dha king snadu (kngkawas 2008 idas 8 diyax 20, mqaras smsung pntingan na 22 kngkawas brah cida ka Poarto) mi kingal king snadu, Poarto ka 9.69 byo mi 19.30 byo wada mndha smurus jeynseykay curu 100 meyta mi 200 meyta, wada da hrnasun ka hiya nanaq 100 meyta 9.72 byo mi tnalang Amirika Mayko Cansn 200 meyta 19.32 byo Jeynseykay ciru. Wada nbabaw kngkawas 1984 Kaar Ruyis bukuy daw, tutxtaxa sediq mangal 100 meyta mi 200 mwyta Awyun kwancyu. Mniq snaw 400 meyta cyeyri u, Poarto mi dtnhiqan na Asahwa Pawweyar dhiya pa wada 37.10 ka tnalang dha mi slxan bay smurus jeynseykay ciru. Mnniq kngkawas 2012 Runtun Awyunkay cida, Poarto mi tnhiqan niya pa wada tmalang 36.84 dungan smurus 400 meyta jeynseykay ciru. Sprunun bay snrnu na u, Poarto ka ndanan kana Awyunkay pa, 1kay Awyun mntxan smurus tuturu kluwanan jeynseykay ciru sediq mskaya ka Poarto, ana niqan bay hhangan rikisi ka Kaar Ruyis pa ini na dhqi muda uri ka so snklwiun bay ndanan niyi.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
*
*[http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%89%99%E4%B9%B0%E5%8A%A0<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
bi2ak3wffaocqfheftw005r5b5uz7bk
Tanah Tunux
0
545
103672
103671
2024-06-18T19:44:51Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */s
103672
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Japan.svg|thumb|Flag of Japan-Kwoci Tanah Tunux. (日本國旗)|alt=Centered deep red circle on a white rectangle [1]|341x341px]][[Patas bntasan:Imperial Seal of Japan.svg|thumb|130x130px|File:Imperial Seal of Japan.svg-Kwohway.(國徽)]]
= Japan(日本) =
Gaga kska Yacow ka [[Japan]], 36 00 N, 138 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 377,915 sq km(hangan na o Tg62)
(knlbanga dxgal o 364,485 sq km, knlbangan qsiya o 13,430 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 126,702,133 hiyi.
Gaga [[Tokyo]] ka pusu alang paru, jiyax 23 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Japan ga wada sugan 12.50% ka dxgal qpahan, 68.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 19% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Akihito, pnaah hngkawas1989 idas 1 jiyax 7pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Japan (orthographic projection).svg|thumb|File:Japan (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Hangan qnhlangan “Tanah tunux”(日本) =
Kcka kari “Tanah tunux” pa ou kluwanan sspu niya, sspu balay u “Nippon” uxay daw “Nihong”, beytaq saya, seyhu Tanah tunux u ini pwaya mndungus bay sspu niya, so kiya pa ddha kluwanan sspu niyi ka pntnaun dmuwi kana.
Dungus na hangan qnlhangan Tanah tunux pa “Hnranan hidaw”, mniq “Wanyeyci” mi “Yeynsu uyu” kcka u niqan bnatas kana; thiti daw wada ruwan Han bungka, sspu kari niyi u kndadax syuntu knpriyux intu saya.
== Ris(歷史) ==
=== Sycyeyn mi Yeynsu jitay(史前及原史時代) ===
Klan saya ka qnbsyaqan bay hwasu sediq Tanah tunux pa tbrnahun dhuq 3 knbkiyan kngkawas brah cida.
Kawkuswey saya u sndhu bay pkla, cbiyaw hanpa Tanah tunux pa wana nanaq sediq tnpus kiya mi msngari daw kiya ka kndadax Tunarac hunac Asia mi Tunarac daya Asia thdil miyah Tanah tunux kana mi beytaq mnrimax msupu kana ka txtaxa minjoku.
=== Nccbiyaw(古代) ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Emperor Jimmu.jpg|縮圖|Snwu Teynoheyka mquri tunarac ppkrana tndxral]]
|}
Mniq kcka “Patas bntasanTanah tunux” pa, lllqlaqi llutuc Tyeyncaw beyhing Utux ka Snwu Teynoheyka mniq kngkawas sinco smudal bnkuwan sspudiyax idas 1 diyax 1 (Kngkawas brah 660 idas 2 jiyax 11 cida) wada phyun muwaya bay pnrdingan Teynoheyka, kiya mi phiyu qnlhangan Nihong. Jipun saya pa ida dmuwi diyax idas 2 diyax 11 ka ngalan dha diyax mqaras smsung sndhuwan phiyu qnlhangan.
=== Muhu jitay(幕府時代) ===
{| class="wikitable"
![[Patas bntasan:Kikuchi Yoosai - Mongol Invasion (mōko shūrai) - Tokyo National Museum.jpg|縮圖|Rmicuh wada smliq knnrmux ka Mongku cyeyntuy ka Snhong patas rncuhan matas mo juga, rncuhan matas Cyucujongcay mniq kngkawas ]]
![[Patas bntasan:Himeji Castle with cherry blossoms from SouthWest.jpg|縮圖|Cirucng]]
|}
Kngkawas 1192 cida, Ucya bukung Yeynraycaw ka phyuwan cngyi Tacyangcyun, phiyu Ryeyncang Muhu, kiya mi mtrawah Muhu tongcu, prading Tanah tunux hmrinas 600 kngkawas sngari ka Muhu jitay.
Suting Muhu puting hiti diyax (kngkawas 1467) muda snturung Ingjn crwan, pnskraya Tana tunux knbbaraw 148 kngkawas ka Cankwo jitay. Kngkawas 1573 cida, Tamingcu Tyeynsincang, kiya ka cida niqan bay rmun na cuho uri, wada na ngalun ka nniqan Suting Muhu Artyaw Yuswo, wada spliwaq qnlhangan Kcka yayung ka Curiyicaw, wada pkngatun ka Suting Muhu, mtmay Antu Tawsan jitay ka Tanah tunux (kngkawas 1573 dhuq kngkawas).
=== Tikwo jitay(帝國時代) ===
{| class="wikitable"
!
!
!
|}
Qtayi: Nihong tikwo cuyi, Cyokoku knciyuk Tanah tunux mccbu, Tumndha mccbu mi Qnquwan heytay Tanah tunux.
Kngkawas 1867 cida, thiti bay ddiyax Cyanghu Muhu cyangcyun Tecwan Cingsi wada ini baka mi tbrnahun na muway ka biyax qmlahang, spuda Mingcu Teynoheyka ka pusu bay dmudul phiyu burah seyhu, mnhdu ka Cyanghu jitay, sntama cawkaw sngcanri na kongyeyhwa, prading muda kluelu mrana mbiyax qnlhangan mi knrmnan heytay ka Tanah tunux.
=== Babaw tumndha mccbu jeynseykay daw(二戰以後) ===
{| class="wikitable"
!
|}
Kndadax kngkawas 1945 diyax idas 9 diyax 2 wada ini baka mccbu dhuq kngkawas 1952 idas 4 diyax 28 “Cyocinsan heyey” iyax cida, wada yahan cyunsu canring Mongcyun ka Tanah tunux, Amirika ka pusu bay tnpusu mniq Tanah tunux suringpu (GHQ) qmlahang, muda ptrawah cayhwa cngce, quri so pstuq cupn muda knbeyhing bay psbalay; wada uka kana ka tndxral dha wa mniq nniqan alang qnlhangan icil uri da, wada tnayis pkixun pqlahang heytay seyhu Amirika ka Syawri Yeyncutaw mi Ryocyo (mnCongsng keyng).
=== 21 Seyki (21世紀) ===
Mtmay 21 seyki nhana prading, spuda bburah sucang cuko ka keyjay Tanah Tunux kiya mi wada mntkeyyaw hari ka Isyeynamey cingci, binaw kngkawas 2008 cida u snturung cinjong haysyaw ka kana jeynseykay, kiya mi Sony, Toyota niqan bay hhangan beyhing kojyo pa wada kndudul song kari bay hbangan kana.
Kngkawas 2009 cida, cucng ka Cumintang mniq tu45 kay Nihong conggiying ging cong seyngkyo cida pa wada ini balay baka, mntxan ptingun dungan, mntxan bay wada malix 54 kngkawas tu1 knbeyhing bay tang hnyuwan. Mn3 kngkawas daw,alaw ka Mincutang pa qnuqu muda mi mniq Tunarac Nihong knbeyhing runu cida ini pndungus ka pnsblayan dha uuda runu, neyke congri tacn u wada snpusal priyux, mumal ka Hutaw hecay dungan wada mntxan snturung mqraqil dungan ka keyjay dha Tanah Tunux, kiya ka ppstutuy Cumintang dungan.
== Tiri(地理) ==
{| class="wikitable"
![[Patas bntasan:Satellite View of Japan 1999.jpg|縮圖]]
|}
Tndxral Tanah Tunux pa wa mniq tunarac Oco mi Asia taru, tuiril Taypingyang, pnspuwan quri 3 hucwang cyuntaw (Nihong ryeytaw, Ryocyo cyuntaw, Ito-Syawriyeyn cyuntaw). Kcka hiya u Peyhaytaw, Cyoco, Pnco mi Sukwo, knlbangan na tndxral 4 knbeyring taw daw 99.37%. Tanah Tunux u wada dha ngalan tunarac Asia uxay daw tunarac daya Asia ka nniqan dha, tudaya u msupu Orosiya, tuiril u msupu Tudaya Hangkoku, Tuhunac Hangkoku, tuhunac u msupu tunarac Cyokoku tayriku mi mksipaw ucilung quri Taiwan, tuhunac u msupu Huyriping mksipaw ucilung mqqita. Pnspuwan kana 6,852 tawyu ka Tanah Tunux, knlbangan tndxral u ya bay 37.8 pinghwang kongri. 75% knlbangan tndxral pa to bay dwiyaq nniqan cyoring, so kiya Bungan bay mklmiqu, binaw ini hari dungus ngalan tmabun phuma, dxral ngalan tmabun phuma pa 11.1% bay kana tndxral. So kiya knhbaraw hiyi sediq Tanah Tunux pa wa tqapur mniq nniqan mkngahu ucilung, jnko mitu Tanah Tunux mniq tnbkuwan jeyseykay pa tu37. Bbaraw balay ka tndxral Tanah Tunux, knbbaraw tuhunac mi tudaya pa, tuhunac mi tudaya knbbaraw niya u 3,800 kongri, msdalih hari Awco, Matacyasucya, Amirika.
=== Kkarac knkingal alang(各地氣候) ===
Tanah Tunux pa ini bay kntna ka sspac ratuc kkarac. Wada knbeyhing bay dndulan na ucilung, ptura bay kkarac Hayyangsing. Tndxral Tanah Tunux pa Kkarac Yajetay rutuc bwihur ka pusu na bay, binaw alaw tawyu Tanah Tunux u kndadax tuiril hunac mquri tunarac daya mbbaraw balay, tuhunac mi tudaya hmtaring weytu pa ya bay 20°, so kiya kkarac knkingal nniqan qnlhangan u ida so ini bay pntna kana, pusu bay u pnsnakan 6 nniqan kkarac:
* Kkarac Peyhaytaw: Ini dduli quri quyux bngehur k aka Peyhaytaw, tikuh qnyuxan na quri kiinu alang icil Tanah Tunux. Llbu ka rbawan mi mtltu , bbaraw ka misan mi mskuy bay.
*Kkaraw Tanah Tunux hayce: Kana tnuayus dha u kiya knkana ka nniqan mkngahu ucilung tuiril Pnco taw. Misan cida daw dndulan Siporiya kawciya, miyuk bwihur tudaya. Kiya mi alaw ka muxul hngak tuyma hayryo mniq misan cida muda Ucilung Jipun kiya mi madas knou bay hngak qsiya, kiya ka knttu niqan knbeyhing bay huda. Rbawan cida u tikuh hari ka qsiya qnyuxan, alaw wa mniq nniqan msbukuy bwihur bwihur rbawan; mncun pcriyu ka bwihur mtilux kiya mi kha bay kntlxan.
*Kkarac tukcka kawtisu: Kkarac tyeynsing na Neyrusing, mskuy ka misan mi mtltu ka rbawan.Misan mi Rbawan diyan mi kman u ini bay pntna ka kntilux mi knskuy, ini kou quyux.
*Kkarac Taypingce: Kiya knkana tunarac mkngahu ucilung Pnco, tuhunac Sukwo mi Cyoco knkana nniqan. Rbawan cida u dnlulan bwihur tunarac hunac, mbiyax ka quyux bngehur mi ou ka bwihur beyhing, ini hari phuda ka misan cida.
*Kkarac Rayhu neyhaysu: Kiya knkana Sanyang tihwang, tudaya Sukwo, Cinci mi Cyoco dumanniqan. Mthidaw kddiyax ka karac, ini kou quyux, ini sangay yahan mddayak knttirux mneyras uciung.
*Kkarac tuhunac iril Cutawsu: Kana tnuayus ka Ryocyo cyuntaw. Kkarac mnYajetay ka hini, mtilux bay ka rbawan mi muxul ka misan, knou bay qnyuxan, kiya mi yahan bay rmudaw knbeyhing bwihur.
Nniqan Tanah Tunux pa kiya ka kana jeynseykay knou bay qsiya qnyuxan, pusu bay knkana ka nniqan Ucilungce na phuda misan, Congsng u idas 5 dhuq idas 7 ka ini sangay msbwihur beyhung, kiya mi rbawan cida dhuq krpuhan cida u knrmux uxay daw msdalih Tanah Tunux ka bwihur beyhing.
==== Lnlingay ida nkiya(自然環境) ====
{| class="wikitable"
![[Patas bntasan:Mt Fuji from Mt Ninoto 02-edit1.jpg|縮圖|Hmqangaw Cingkang keyng mi mkmuayuc Sanri keyng mtuayus ka dwiyaq Huji, kiya ka tubaraw bay dudux dwiyaq Tanah Tunux.]]
|}
Tanah Tunux pa tuhunac mi tudaya mbbaraw, ptura bay ka ratuc kkarac, qnlhangan ou bay dwiyaq uri. Alaw qnlhangan tawyu ka Tanah Tunux, tnqriyan ucilung kana ka tndxral, kiya mi musa uka hari kndadax nganguc icil burah knudus ka miyah knrmux, msthiyaq taw ka nniqan daw krinah murux nanaq kndkilan sitong, quri so Syawriyeyn cyuntaw mi Ryokyo cyuntaw pa kndadax nanaq cbiyaw daw krinah mukala nniqan beyhing tndxral Tanah Tunux murux nanaq kndkilan sitong, Syawriyeyn cyuntaw pa wada mangal tnhangan “Tongyang na Karapakes”.
===== Singcng cyuhwa(行政區劃) =====
{| class="wikitable"
![[Patas bntasan:Regions and Prefectures of Japan (fr).svg|縮圖|Tanah Tunux singcng cyuhwa irantu]]
|}Seyhu Tanah Tunux pa mniq kngkawas 1947 cida spuda “waya qmlahang nanaq tnualang”; wada dhapnsnakan 47 ka ici singcngcyu, ngalan dha “Tutawhu keyng”, psuwan 1tu, 1taw, 2hu, 43keyng. Duma su pa alaw knhbaraw hiyi sediq, mniq tnualang u niqan biyax niya dmudul, kiyaka wada ngalan cngring cutting tusu, conghesu, terisu. Beytaq kngkawas 2013 idas 4 diyax 1 cida, kana bay nniqan Tanah Tunux pa niqan 20 cngring cutting tusu, 42 ka cohesu mi 40 ka terisu. Trahuc tutawhu keyng na singcng cyuhwa ka sutingcwen, kiya mi niqan cyun, cutting, cyu, tepyeycyu singcng tanwey niya na. Spuda nniqan lnlingay mi bungka, cingci tecng, wada dha psuwan 8 beyhing cyuyu ka Tanah Tunux, kiya ka knkana Peyhaytaw tihwang, Tongpey tihwang, Kwantong tihwang, Congpu tihwang, Cinci tihwang, Cyokoku tihwang, Sukwo tihwang mi Cyoco mi Congsng tihwang.
====== Pusu Alang Mkbrnux(主要城市) ======
{| class="wikitable"
![[Patas bntasan:Roppongi aerial at night.jpg|縮圖|Beytaq kngkawas 2010, Tokyo ka kana nniqan Tanah Tunux mi kana jeynseykay jncyun sngcancan congcu mi jncyun knou bay nngalan hbangan txtaxa hiyi sediq uri. ]]
|}Uka hwating sotu ka Tanah Tunux, singcngsin qnhlangan pa wa mniq Tokyoto. Tokyoto cyupu (ngalan dha “Tokyo 23 cyu” uri, kiya ka kari srngaw dha Tokyo sucyu) knhbrawan hiyi sediq u niqan 900 knbkiyan hiyi sediq, kana bay knhbrawan hiyi sediq Tokyoto pa niqan 1,323 knbkiyan hiyi sediq. Tokyo ka pusu ckcka, kiya ka knkana Snnaycwan keyng, Ciyu keyng, Cyeynyey keyng na sotucweyn, knhbrawan hiyi sediq u 3,670 knbkiyan, kiya ka kana jeynseykay knbeyhing bay tusucweyn.
== Cngc(政治) ==
{| class="wikitable"
![[Patas bntasan:Diet of Japan Kokkai 2009.jpg|縮圖|Wa mniq Tokyo Yongtyeynting ka kwohuy yisutang]]
![[Patas bntasan:Crown Prince Naruhito (2018).jpg|縮圖|Teynoheyka Tejn]]
|}Qnlhangan cyuncu risyeyn ka Tanah Tunux, mtura bay smalu way aka qnlhangan dha “ dmuwi pusu biyax ka ssediq”, kiya mi Teynoheyka ka “qnlhangan Tanah Tunux mi pnskrayan na ssediq msupu pnspuwan”. Mntnahbaraw bay qnlhangan Cyuncu risyeyn, mniq Tanah Tunux ka Teynohey pa wana hangan Kwocya yeynso, kiya mi uka ka mndungus bay biyax na seyji, wana muda quri psdhu uuda waya, mray so, pbatas horicu mi singcng mingring, psdhu snkaun neyke congri tacn, smruwa qnlhangan icil waycaw sucyey na kwosu, Pusa kari mprading Orinpiko undokay. Teynoheyka saya ka Tejn, wada malix ka tama niya daw, mniq kngkawas 2019 idas 5 diyax 1 psdhun phiyu da.
== Waycyaw(外交) ==
Tanah Tunux saya pa quri so Coseyng ka uka pnluban waycyaw, kiya mi hbaraw Ryeynhekwoqnlhangan kaying mi Hwantikang, Kesowo, Kukecyuntaw mi Nyoay malu bay pnluban dha kana.
Tanah Tunux saya pa mniq kwoci knmalu bay ddangi ka Amirika, ddha dha pa mniq kngkawas1960 ppatas “Meyju anpaw tyawyey” ida muru pnsdhuwan dhuq saya. Alaw ka Tanah Tunux pa wa mniq tunarac daya Asia rhngun mquri Taypingyang, mniq rngcan cida ka Amirika hhtur kyosangto cuyi mniq Asia mrana so brah, kiya ka “tawryeyn”. Tanah Tunux pa mntna bay Amirika mniq Asiaco pusu bay stmam cyunsu cyutyeyn uri, heytay Amirika mniq Tanah Tunux pa phiyu ou bay cyunsu citi, Tanah Tunux Tunux pa quri so Amirika mniq kcka tunarac Asia waycyaw ceryey u niqan bay dndulan niya uri. Quri so tu3 knbeyhing cingciti jeynseykay, Tanah Tunux u mbiyax balay mniq babaw seykay utay pa muda ppqita pnsdkanan hnyuwan niya.
=== Cyunsu(軍事) ===
{| class="wikitable"
![[Patas bntasan:JASDF soldiers with Type 91.jpg|縮圖|Tanah Tunux hangkong cuweytuy citi hwankongtuy tuyyeyn.]]
|}Tanah Tunux saya pa cuweytuy ka pnsliyan qmlahang qnlhangan, pnhiyu kngkawas 1954 idas 7 diyax 1, pusu bay qqpahun dha pa pttuku biyax Tanah Tunux qmlahang dhiya nanaq. Kngkawas 1945 cida, Tanah Tunux pa spuda mnniq Tanah Tunux ka mongcyun congsring Maykease u dmudul pnwaya keyngpo qnlhangan Tanah Tunux, kcka tu9 qnay ka pnwaya Tanah Tunux u ana beytaq knuwan pa malix spuda biyax qnlhangan dmudul mccbu, dmuwi biyax pssicu mi uxay u dmuwi biyax muda snrading uuda kwoci, wada dha ngalan balay bay mndungus muda msblayaq cuyi na keyngpo. So kiya, cweytuy mniq so hangan niya pa uxay cyunsu cucu, binaw balay bay so dungus niya pa kiya ka mntna butay qnlhangan.
== Cingci(經濟) ==
Keyjay Tanah Tunux pa mniq kcka Tumndha mccbu jeynseykay cida wada snturu beyhing bay qnrqilan,binaw babaw mccbu daw wada ini biyaw mtutuy dungan. Keyjay Tanah Tunux pa kndadax kongyeyn kngkkawas 1960 cida daw prading lmutuc 30 kngkawas knbaraw bay mrana, wada dha ngalan “Pnsklwiyan keyjay mbabaw mccbu Tanah Tunux”, knhbrawan niqan bay hhangan na Tanah Tunux kwakwo ciyey saya pa mntuting jitay niyi kana. Kiya mi kndadax kngkkawas 1990 prading, alaw wada scuqi tocu dmi wada so cucan pongcang kiya mi cngcweyn mi hwangtican sucang ka “pawmwohwa”, keyjay Tanah Tunux pa hiti bay daw mniq scuqi pusa mkala knbaraw mi ini sangay mrana ka pila Tanah Tunux cida, pawmwo cingci u mtqral, kiya u ana knpriyux keyjay ka seyhu pa uka bay brahan uri, wada dha ngalan “mnrdang na 10 kngkawas”. Kngkawas 2002 idas 2 prading daw kndudul mtdakil ka keyjay Tanah Tunux, wada mnuda mnhdu mccbu knbbaraw bay iyax mntutuy diyax ciru, wada dha ngalan “mnrdang na 20 kngkawas”
=== Canyey ceyko(產業結構) ===
{| class="wikitable"
!
* [[Patas bntasan:The Otemachi Tower.JPG|縮圖|Jweyswey inhang ka Tanah Tunux tu3 knbeyhing inhang uri.]]
|}Tu3 canyey Tanah Tunux pa, qquri so inhangyey, cinjongyey, hangyunyey, pawseynyey mi sangyey huwu pa niqan bay ndan niya GDP, hmrinas 70% GDP kana qnlhangan. Tokyo pa uxay wana tu1 knbeyhing bay alang mkbrnux mi cingci congsin kcka qlhangan, kiya ka kana jeynseykay knbeyhing bay kongsang alang mkbrnux mi kana jeyseykay sngcan congcu tuicibang na alang mkbrnux uri, kiya ka jeynseykay tingci na cinjong, hangyun congsin uri. Huwuyey ka pusu bay lhbul tu3 canyey Tanah Tunux, hmrinas 70% GDP kana qnlhangan Tanah Tunux; kngkawas 2011 ka huwu mawyi cuko Tanah Tunux pa kiya ka kana seykay cuko 3.4%, tu7 bkuwan kana jeynseykay. GDP 70%。
Tu2 canyey
{| class="wikitable"
![[Patas bntasan:Lexus LF-CC - Mondial de l'Automobile de Paris 2012 - 007.jpg|縮圖|Tu2day Honda NSX rulu cawci pawce. ]]
|}Pusu bay kongyeyhwanwey Tanah Tunux pa kiya ka knkana kangtey, rulu, smmalu asu, tyeyncu tyeynci, hwakong, hwangcu mi uuqun cyakong, quri so rulu kongyey ka Tanah Tunux cucawyey ongcancu 16%, kiya u canyeyryeyn dmudul smmalu, mpbari, psalu pawyang, jayryaw ka llabang bay ddaun, niqan pnluban rulu kongyey na congyey jnyeyn pa kiya ka kana qnhlangan mqpah sediq na 10%, pndungus knou bay qqpahun kongmin Tanah Tunux, so kiya ka splawa dha “uruc dmkuh canyey” Tanah Tunux, kiya mi wada mtu2 knbeyhing qnlhangan rulu cuko ka Tanah Tunux.
Tu1 canyey
Tanah Tunux na nongyey susing saywsing cicyeyhwa, tanwey tmabun qnpahan canryang jeynseykay icibang. Payay na Tanah Tunux pa pusu bay u wa mniq nniqan mkngahu ucilung ucilung Tanah Tunux mi tunarac daya tihwang sngcan, nniqan nanaq mi msngari dungan, kiya mi buwax Yeykwang, ringgo Huji u nongcanpin nniqan bay hhangan mniq jeynseykay. Seyhu Tanah Tunux pa nongyey cngce u qmlahang balay sndhu uuqun kcka qnlhangan ka mttuku uuqun, dmudul nongyey syeyntayhwa, mttuku nngalan mi ddiyun ka sediq mpqpah pnwalang.
Mquri nganguc mawyi
Mchdil bay nniqan niya quri mniq kcka keyjay kokomin ka waymaw, Tanah Tunux ka kana jeynseykay tu4 knbeyhing qnlhangan cuko. Mniq kngkkawas 1950 daw wada psdhu mawyi rikwo hwangcn, tumal Seykay mawyi cucu daw prading msupu hbaraw qnlhangan mi nniqan muda mtrawah mawyi, so niyi pa wada pklabang quri nganguc mawyi smmalu knmalu kcka qnlhangan mi kwoci tyawcyeyn Tanah Tunux.
Mquri nganguc mawyi
Mchdil bay nniqan niya quri mniq kcka keyjay kokomin ka waymaw, Tanah Tunux ka kana jeynseykay tu4 knbeyhing qnlhangan cuko. Mniq kngkkawas 1950 daw wada psdhu mawyi rikwo hwangcn, tumal Seykay mawyi cucu daw prading msupu hbaraw qnlhangan mi nniqan muda mtrawah mawyi, so niyi pa wada pklabang quri nganguc mawyi smmalu knmalu kcka qnlhangan mi kwoci tyawcyeyn Tanah Tunux.
Cicyeyn mi Cyawtong
Cyawtong Tanah Tunux pa elu rulu, elu kisya, skoki mi elu qqsiya ka pusu niya, knkingal kluwanan cyawtong yunsu hwansuna cisu sweycwen mi knou npanan pa muicibang kana jeynseykay. Ana so tiping ka tndxral qnlhangan, tu5 knbbaraw bay kana elu paru rulu jeynseykay ka Tanah Tunux, knbbaraw knkingal kbkuy pinghwang kongri kawsu kongru pa tubrah bay bnkuwan kana jeynseykay. Tanah Tunux pa mniq kngkawas 2012 cida u pnpanan kana elu kisya pa 230.4 oku knhbaraw hiyi dsediq, kiya ka uka bay diyax elu kisya wangru kana jeyngseykay. Tanah Tunux pa niqan 1,020 sanan trdu ucilung, knou bay kana jeynseykay, kiya ka knbeyhing bay qnhlangan hayyun jeynseykay.
Mndungus bay ka snrdingan smnluwan Tanah Tunux, quri so smnluwan cyawtong dha, Kngkawas 1964 prading puda ka singkangseyng ka muwaya bay kana jeyngseykay kawsu tyeyru, kcka niyi u bsiyaq bay rikisi na tunarac elu ucilung singkangseyng ka krinah bay elu kisya uka bay diyax kana jeyngseykay, kana bay knbbaraw niya u 515.4 kongri.
Cwangsin keyeyn
{| class="wikitable"
![[Patas bntasan:Kibo PM and ELM-PS.jpg|縮圖|Wa mniq kwoci taykongcan ka Siwang haw syeyncang.]]
|}
Pnuda Tanah Tunux Pntyeyn cuyeyn kongyey u mniq kngkawas 2000 smmalu reyjnsing kikay sediq ASIMO. Tanah Tunux mniq kcka kana jeynseykay payta sinri keyeyn ciyey pa niqan 28 hiyi ka dhiya, msnul Amirika. Knkana qnlhangan pa ya bay 70 knbkiyan knhbaraw ka sediq keyeyn, kawas kawas nahbangan keyeyn pa dhuq 1300 oku pila Amirika, tu3 bnkuwan knkana jeynseykayTanah Tunux pa mniq kngkawas 2012 cida u pnpanan Tanah Tunux ddiyun jayryaw kongyey ka keci sweycwen u wa mniq brah bay knkana jeynseykay, wana murux bay Tanah Tunux ka niqan knkla smmalu tu5 day tanking na qnlhangan, mray so Rawsrays na Trent siryey hwatongci kiya ka dmuwi cingko kndadax Tanah Tunux smnalu ka tancing, kiya mi pkrana kawkeci ka Tanah Tunux pa wada stikuh ka snliqan na nngyeyn mi yeyn jayryaw uri, knkingal kongyey sngcan tanwey cancu dnuwi na nngyeyn mi yeyn jayryaw u kiya ka kntikuh bay knkana jeynseykay.
== Sehwey(社會) ==
Knhbaraw hiyi sediq
Minjoku mi kari
{| class="wikitable"
![[Patas bntasan:Japanese dialects-ja.png|縮圖|Bnkuwan dduwi kari knkingal nniqan Tanah Tunux]]
![[Patas bntasan:Japan Population density map-zhtw.svg|縮圖|Mitu nniqan sediq Tanah Tunux]]
![[Patas bntasan:AinuGroup.JPG|縮圖|Aynu joku Tanah Tunux, pnsingan kngkawas 1904 mniq Tokyo Tanah Tunux. ]]
![[Patas bntasan:Five men wearing Ryukyuan Dress.JPG|縮圖|Snaw Ryocyo joku. ]]
|}Spuda pnkla snpuwan Congwusng, niqan 1 oku 2477 knbkiyan 6364 knhbrawan hiyi sediq ka Tanah Tunux (kngkawas 2019 idas 1). Ana so knhbaraw bay hiyi ka Tahe minjoku, binaw sndhu dungus na u uxay murux nanaq qnlhangan kingal minjoku ka Tanah Tunux.
Snlhayan Snhiyan
Jinjya mi Bukyo ka pusu bay snlhayan snhiyan Tanah Tunux. Knhbrawan qcahur sediq Tanah Tunux saya pa uka ka pskingal bay snlhayan snhiyan, binaw kcka kndusan dha mi ou bay waya mi uuda pa niqan bay pnluban niya quri jinjya mi bukyo, mray so pnwaya msturung msdungus, pnwaya mnrdang sediq.
Smnluwan ssapah
{| class="wikitable"
![[Patas bntasan:Tokyo Skytree 2014 Ⅲ.jpg|縮圖|Tokyo Cingkongta ka “Tumbaraw bay kawta knkana jeynseykay” saya, kiya ka knkana jeynseykay tu2 knmbaraw bay smnluwan sediq.]]
|}
Niqan qnbsyaqn na rikisi ka smnluwan ssapah Tanah Tunux, brah bay cida ka tu6 seyki cida wada ddulan smnluwan ssapah Cyokoku, Bukyo ka wada swarang Tanah Tunux cida daw wada madas Cyokoku Swey Tang na cisu mi hongke smnluwan ssapah, wada ou bay smnalu dha sapah thmkuwan Bukyo mi kongtyeyn, thiti hari daw kndudul pkrana nanaq mntukubeycu hongke Tanah Tunux. Kndadax tu16 seyki prading, huti mi cngro ka rmirih spah thmkuwan Bukyo wada mpusu bay uuda smnluwan ssapah, cngpaw mniq Cyanghu jiday u wada knpriyux nniqan na pusu seyji mi keyjay da, knkingal knbeyhing alang mkbrnux na sediq mblayaq pa prading phiyu ini pntna kuymo mi hongke na huti uri da.
Pqita mnarux
Pnwaya pawsyeyn pqita mnarux Tanah Tunux pa pnrdingan kngkawas 1922 cida, cida ka wada muda burah pnwaya cyeynkang pawsyeyn phiyu mpqpah ka quri pnwaya pawsyeyn pqita mnarux, kiya mihiti dungan ka kngkawas 1938 cida muda sndhu pkla “Pnwaya kokomin cyeynkang pawsyeyn” ka phiyu cuing yeyce, mpqpah ppnwalang ka ngalan pnwaya kokomin cyeynkang pawsyeyn.
== Kyoiku(教育) ==
Tanah Tunux u muda tu6 kngkawas tutipingsapah pyasan, tukcka pyasan tu3 kngkawas ka yiwu kyoiku, knkana laqimuyas pa mnhdu muyas yiwu kyoiku daw musa lmutuc mtmay tubaraw pyasan dungan.
== Tiyu(體育) ==
{| class="wikitable"
![[Patas bntasan:Ajinomoto Stadium Panorama.jpg|縮圖|Tokyo tiyucang ka Tokyo mtur boru cyurepu na cucangkwan.]]
|}
Tanah Tunux pa kndadax cbiyaw bay daw snbeyhing bay qmita ou kluwanan usu, psumu ka pnsltudan undo Tanah Tunux, mniq kcka “Kusci” mi “Tanah Tunux suci” u niqan bntasan, kiya mi niqan “kwoci”suca haya lmawa. Tanah Tunux saya pa kawas kawas muda mn6 pnsung psumu; undoing psumu pa ngalan dha “risu”, kiya mi knbaraw bay tngci niya u “hngkang”. Niqan ka jotaw, kongsotaw, samurai mi kongtaw uri ka pnsltudan kluwanan tiyu Tanah Tunux, spruwan dha bay qmita.
== Meyti(媒體) ==
{| class="wikitable"
![[Patas bntasan:Shinkansen and Himeji Station M9 56.jpg|縮圖|Tanah Tunux u niqan 5 kojyo knkan qnhlangan na singbung: (kndadax narac prading) cancing, tumay, kddiyax,cawju, jcing. ]]
|}
Tanah Tunux ka knkana jeynseykay tu1knbeyhing bay qnlhangan qqpahun singbung, mniq knkingaldiyax ka singbung pa spruwan dha bay qmita uri, knkana jeynseykay pa wana ddha singbung ka hmrinas 1000 knbkiyan ningsacu kingal diyax; kiya ka “Tumay singbung” mi “Cawju singbung” to bay singbung Tanah Tunux kana. Tanah Tunux saya pa 5 ka knkana qnlhangan singbung, kiya ka “Tumay singbung”, “Cawju singbung”, “Knkingal diyax singbung”, “Keyjay Tanah Tunux singbung” mi “Cancing singbung”. Singbung tnualang u niqan nanaq biyax niya uri, kcka na u “Congju singbung” ka ou bay ningsacu niya.
== Wunhwa(文化) ==
{| class="wikitable"
![[Patas bntasan:Geisha at Asakusa (DORONKO) 001.jpg|縮圖|iqan bay hnyuwan niya syakay ka Yici Tanah Tunux cida, kiya mi wada mkingal niqan bay ririh na bungka pnsltudanTanah Tunux]]
|}
Qnlhangan taw ka Tanah Tunux, wa mniq tunarac Asia na mquri tunarac daya, tuhuy Coseyng pantaw, Manco mi Siporiya mtucilung Nihong mqqita, tukubeycu bay ka nniqan lnlingay niya, kiya ka mtuhuy bungka tunarac Asia taru u lmutuc nanaq tukubeycu na bungka dh aka Tanah Tunux. Tanah Tunux pa ini sangay smluhay bungka kndadax nganguc, kiya mi niqan nanaq ka tese dha. Kndadax kongyeyn tu4 seyki dhuq tu9 seyki, kiya ka niqan ka sediq mtmay madas bungka tunarac Asia. Thiti daw Tanah Tunux na cyeynSweysu mi cyeynTangsu ka madas bungka Hancwan Bukyo miyah Tanah Tunux, mray so Waya Phpah, Waya Ociya mi Waya Syang pa to so mnsupu Hancwan Bukyo umarang dhuq Tanah Tunux, kiya ka spruwan bay yisu pnsltudan Tanah Tunux uri, kiya mi splawa sunca haya “Yataw”.
== Wenswey(文學) ==
Brah na bay tyeynci Tanah Tunux pa, mray so Kusuci mi Tanah Tunux suci ka to so dmuwi hanji matas, dhuq Pingan jiday daw hana niqan ka Tanah Tunux tukubeycu muru hanji cawsu mi puso na bntasan cyaming.
== Yisu(藝術 ) ==
Juga Tanah Tunux pa niqan psnakan tansehwa mi swangsehwa, kiya mi Husuhuy ka kcka juga TanahTunux klaun bay hbaraw sediq na kingal kluwanan. Husuhuy ka Cyanghu jiday u Cyanghu ka pusu bay pkrana na pan juga yisu, hana prading na Husuhuy u to bay ou rakaw ingsacu juga qtinuh, dhuq tu18 kcka seyki daw kiya ka wada pnkranan mndungus bay ou rakaw tawin. Cyanghu thiti cida, Tanah Tunux u mkala ka pquri so sdhmawan dha qnlhangan tuiril, snru kndusan kddiyax sediq qnlhangan icil na Husuhuy ka ini biyaw mrana uri da.
== Eyga mi treybi(影視) ==
Qqpahun treybi Tanah Tunux pa pnrdingan kngkawas 1950 cida, kiya ka knama bay pqita treybi na qnlhangan uri. Tanah Tunux pa mniq kngkawas 1926 cida daw wada muda muwaya bay knkana jeynseykay smpung pqita treybu. Mniq kngkkawas 1930 cida, prading muda smpung pusa treybi syuhaw ka Tanah Tunux, binaw alaw ka muda snrading ka mccbu Taypingyang, snpngan niyi pa muda mkpiya bay diyax idas.
== Inyuey(音樂) ==
Pnsltudan inggaku Tanah Tunux pa Pangyey sunca haya, kiya ka knkana Yayey, Sngming, Snyey, Yeynke. Pangyey na lubu slubu u ou bay kluwanan, mray so Sanweyseyng, Cpa, Nngkwan (lubu Iyuk), Cng, Sng mi Tayku, Pip aka pneyyah Cyokoku mtmay Tanah Tunux daw, wada mrana ini pntna lnbuwan uri da. Tu19 seyki thiti bay, inggaku tuiril mtmay Tanah Tunux, wada dndulan ka inggaku Tanah Tunux, Cawhe thiti daw prading pspuwan ka ntuiril yeynsu mi Tanah Tunux tese na Kara OK mi J-POP (Tanah Tunux ryosing inggaku).
== Mmahun mi uuqun(飲食) ==
Ddiyun uuqun Tanah Tunux pa quri so tiping pngerah mi daquc snbrahan Pusu bay uuqun pnsltudan Nihong ryori ka idaw, kiya mi malan Pusu bay uuqun pnsltudan Nihong ryori ka idaw, kiya mi malan ddamac dungan, mray so qcurux, wawa, sama, sama sntmuwan mi bu. Hangan na damac ryori u dmuwi bnkuwan damac muda tmhangan. Slxan bay uuqun Tanah Tunux pa kingal biyuq kingal damac: “damac” u tmiyu kingal sara sama sntmuwan (kiya ka sntmuwan mcayis daykong); “biyuq” u tmiyu kingal pngerah bu, thiti bay daw malan kingal pngerah idaw dungan. Pnsltudan uuqun mrbu Tanah Tunux pa kiya ka bu miso uri, idaw mi kingal sara sama sntmuwan (uxay daw sukay nato). Kiya mi qtan bay kddiyax ka ryori pa kingal biyuq mi turu sama, kiya ka bu, idaw, kingal sara pusu damac mi ddha hucay, kcka tturu sama sara pa niqan kingal sara ka sasimi, kingal sara ka damac nduhan mi kingal sara ka sama hnpuyan qsiya, niqan duma ka damac sntlxan, damac cnyusan, damac cu, uxay daw damac cnyuqan cyangryaw, kiya mi malan ociya msama mi qnmasan ricah mi ssama qnmasan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC<nowiki/>(參考自中文維基百科)
49nz188zn4me8fec1ttdeiqryz7n4x9
Jenaysyang
0
546
56460
30262
2021-03-22T10:06:56Z
Iyumu
191
56460
wikitext
text/x-wiki
= Renaysyang (仁愛鄉) =
Klwaan ta Tanah Tunux siida, Renaysyang ga asi qlhangi nTaycungcow Nengkawcyin. Gaga phyugan Use ka kmlawa Renaysyang, gaga mniq kska ddgiyaq, Tpdu ni dowras iyax paru ka dxgal hini, yahan bi rmigaw eseisil alang seejiq. Renaysyang o gaga sslian mniq tnpusu [[seejiq]], nCunghwa minkwo Taywansn ka hini, asi thngani “ Yensyang” da. Gaga mniq tgdaya hraan hidaw Nantowseyn, mrimal rima yensyang na kingal. Sngaaw bi Tayal ni Seejiq ni Bunun ka gaga mniq hinim klwaan Tanah Tunux siida o paru bi snyukan na Tanah Tunux Usescyan ga, kiya ka hini ka ppneuqan da seuxal.
Klwaan Renaysyang o gaga phyugan Use, “alang Paran” ksun ta ka ita Seejiq. Gaga pklug bi mniq kska llmiqu Taywan ka Jenaysang, hiya niqan llabang bi ddgiyaq, niqan empajiq ddgiyaq ni msama ayug ni mtlawa karac. Yasa gaga baraw tudu ddgiyaq iyax pusu yayung tudu ni pusu yayung ribaq, kiya ka ksun dha “iyax bgihur Use”, mrulung ni saw bi gmukan rulung kika thnganan Use.
Renaysyang ga gtguc nklaan hidaw Hwareynsyen, gtguc ryaxan hidaw Pulicen, tgtruma o mlutuc dha Sinyisyang, mseayus dha Taycungse , hiya ka tgkingal paru bi dxgal Nantowseyn klwaan tnpusu seejiq, qnjisan na ni knlbangan na o mntna hari Canghwaseyn. Tnpusu seejiq hini ga Seejiq ni Tayal ni Bunun ka hbaraw bi. Paah hngkawas 1950 do niqan ka kndadax Tlu uri da, smnegul heytay cengfu paah kiyig TayMeyn, miyah thjil Snapaw Jenaysyan. Prajing kmbgurah nungcang dgiyaq, phiyug alang heytay. Yasa snegaaw kndadax Yinnansn ka empheytay siida, dhiya ga ida hbaraw hari ka seejiq Payicu ksun. Kiya ni dmayaw prana gygaya Yinnan Payi, mseupu ka dha gygaya tnpusu seejiq do wada mgimax maakingal nanaq gygya hini da.
Niqan kingal pusu bi elug Renaysyang , “Puukungru” ksun, hiya ga thnganan elug saan rmigaw Gokang(Hehwansan) uri, hiya ga neelug Tay14. Kleelug yayung ribaq, mtqriqi ni msteetu ddgiyaq. Smbu hidaw karac o mtlawa ka karac baraw, kngkingal mbhgay qnpringan rulung. Nasi qmuyux ciway o mrulung ka ddgiyaq ni saw bi klwaan tgdaya knmalu nniqan. Elug Tay14 dhuq Use do wada sugun cayseyn ni iyseyn dha elug duri, mmusa paru bi hangan dha Rusan ni Tayiring saan rmigaw.
== Pteumal pptasun(資料來源)==
詹素娥Ltuk Teymu
[[Snakun:Truku]]
0z933m003tn1ipgsfeiarx1n7go0qik
Jianshi
0
547
100508
56459
2023-10-06T00:18:48Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100508
wikitext
text/x-wiki
Jianshi(尖石鄉)
Nsgan Jianshi o gaga Nsgan Hsinchu, kmpraan kana dxgal o 522.98 km², (dxgal dgiyaq o 397.38 km², dxgal pmblxan o 114.53 km²). kmhbragan hiyi o 9,456, sapah o 2,825, seejiq tnpusu 8,569 hiyi, knhbragan hiyi o 91%(Embgala). Embgala ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Jianshi o niqan 7 [[alang]] ni maxal 49.
49 o, Mkzihing(義興部落), Mkmatuy(馬胎部落), Piling(比麟部落), Paqiy(吹上部落), Yutak(小錦屏部落), Kbaqeh(那羅一部落), Cinbulan(那羅二、三部落), Kuxan(那羅四部落), Ageq(那羅五部落), Micista(那羅六部落), Mknahuy(拿互伊部落), Mksuzing(麥樹仁部落), Mklapay(加拉排部落), Lkuxan(過水橋部落), Hbun-Rangay(下水田部落), Mkslaq(上水田部落), Qalang-Qwayux(武漢部落), Hbun-Qramay(煤源部落), Pololan(福祿灣部落), Uraw(宇老部落), Libu(李埔部落), Llyung(馬里光部落), Ulay(烏來部落), Batul(泰平部落), Mami(馬美部落), Quri(石磊部落), Plmwan(平論文部落), Tayax(抬耀部落), Ponaway(帛納外部落), Smangus(司馬庫斯部落), Thyakan(泰崗部落), Smangus(斯馬庫斯部落), Cinsbu(鎮西堡部落), Yuluw(養老部落), Gowryu(合流部落), Rahaw(拉號部落), Cyocuy(鳥嘴部落), Hbun kramay(煤源中部落), Hbun-tunan(控溪部落), Kin lwan(錦路部落), Qolu(上田埔部落), Qyuws(下田埔部落), Hbun-lesa(合汶壘上部落), Metapay(梅達拜部落), M’yutak(梅阿尤達克部落), Mrmurak(梅拉姆拉克部落), Spwan(司普萬部落), Melukux(梅魯庫互部落), Metuiy(梅杜依部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
bu40hsufpg4xm1hlvpky3o9obndqd0z
Jigme Khesar Namgyel Wangchuck
0
548
104093
104064
2024-07-05T14:35:44Z
U. Boya
2117
+ Papak
104093
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:King Jigme Khesar Namgyel Wangchuck (edit).jpg|thumb|King Jigme Khesar Namgyel Wangchuck(吉格梅·凱薩爾·納姆耶爾·旺楚克), kngkawas 2007|alt=King Jigme Khesar Namgyel Wangchuck (edit).jpg]]
= Jigme Khesar Namgyel Wangchuck (吉格梅·凱薩爾·納姆耶爾·旺楚克) =
Mntucing hngkawas 1980 idas 2 jiyax 21 ka Jigme Khesar Namgyel Wangchuck ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Bhutan]] ta sayang o kiya ka Jigme Khesar Namgyel Wangchuck, pnaah hngkawas 2006 idas 12 jiyax 14 pnrajing kmlawa klwaan.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
hp9j9z2it4fokjvsd5qtsnw9wmnkeq6
Jima
0
549
30277
30276
2021-03-18T14:40:15Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
30276
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Dima]]
[[Snakun:Truku]]
g45re7uiolhlwxgawmgpt9ri78632pp
Jimmy Morales
0
550
104091
104066
2024-07-05T14:34:41Z
U. Boya
2117
+ Papak
104091
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Jimmy Morales Cabrera (Guatemala)-cropped.jpg|thumb|Jimmy Morales Cabrera(吉米·莫拉萊斯), kngkawas 2017|alt=Jimmy Morales Cabrera (Guatemala)-cropped.jpg]]
= Jimmy Morales (吉米·莫拉萊斯) =
Mntucing hngkawas 1969 idas 3 jiyax 18 ka Jimmy Morales ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Guatemala]] ta sayang o kiya ka Jimmy Morales, pnaah hngkawas 2016 idas 1 jiyax 14 pnrajing kmlawa klwaan.
= '''Jimmy Morales (吉米.莫拉雷斯)''' =
Jimmy Morales (Kari Spain: Jimmy Morales; kngkawas 1969 idas 3 diyax 18-), kiya ka taxa Guatemala seyjicya, hayo shlisan, Qnlhangan Jongho Cnseyng tangweyn, mniq kngkawas 2015 idas 9 diyax 6 seyngkyo soto cida mbiyax mi mangal, kiya mi mniq kngkawas 2016 psdhuwan phiyu tu50 jn soto Guatemala.
== '''Ndanan kndusan niya (生平)''' ==
Jimmy Morales mniq Guatemala Su mntuting 1 mqrinuc tnsapah, kiya ka Malu kari cuyi niya. Jimmy Morales niqan Pyasan Tubeyhing San Carlos Kongsang qmlahang Swey sweysu sweywey mi singgaku sweywey.
Jimmy Morales pa alaw mnuda geyki treybi shlisan kiya ka wada mbanah niqan hnhangan, tuhuy qbsuran niya Sammy Morales msupu muda geyki treybi “Moralejas". Jimmy Morales mtuting cida ka hangan niya pa James Ernesto Morales Cabrera, kngkawas 2011 ka wada pbatas psdhu priyux hangan, kiya ka mndungus bay priyux hangan Jimmy Morales da. Kngkawas 2011 cida, Jimmy Moralesi u smruwa narac palic tiping Tang Qnlhangan Pkrana Muda Tang pusa hangan, seyngkyo Misco Sucang, wada mangal 13045 hyo, tu3 knou hyo niya. Kngkawas 2013 idas 3 cida, Jimmy Moralesi pa tumal cida u tiping Tang nina ka Qnlhangan Jongho Cnseyng, kiya wada ngalan misucang Tang dha.
Kngkawas 2015 cida Jimmy Moralesi u spuda Qnlhangan Jongho Cnseyng pusa hangan tumal seyngkyo soto. Hana rading, ini spruwi qmita ka uuda seyngkyo niya Jimmy Moralesi, binaw kcka tumn1 meytaq hyo cida u so bay snklwiyan wada mangal tubaraw bay hyo niya. Hiya u mniq kcka seyngkyo pa pkla pnsltudan malu ndan, hatay mpqbling muda, smruwa ida rngiyun ka pcahu phuqil, hantay mangal laqi nbuyas. Uxay wana niyi, hiya u ini sruwa snquri pnkngatun ka minjoku sediq Isir Maya u mnuda ka kiya. Mniq kcka tumn2 seyngkyo cida, wada niya ini baka ka brah tu1 qridin soto Sandra Torres, kiya mi wada mangal soto.
Jimmy Moralesi u wada mangal qridi dmi wada niqan 4 laqi.
== '''Knrdax hangan (榮譽)''' ==
Nniqan Taiwan wada mangal Cyoka Minkoku cayyu beyhing syuncang, spuda soto Cayingwen mniq kngkawas 2017 idas 1 diyax 11 psqaras pndungusw. Israel Pyasan Tubeyhing Jerusalem Hebrai Jongyu Hakasey sweywey, mnniq kngkawas 2016 idas 11 ka mnangal niya.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Hlitan na Watan Diro
4sj7mwogxsz5fn5h987uttosc72c1qa
Jinfeng
0
551
100509
56458
2023-10-06T00:18:50Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100509
wikitext
text/x-wiki
Jinfeng(金峰鄉)
Nsgan Jinfeng o gaga Nsgan Taitung, kmpraan kana dxgal o 387.53 km², (dxgal dgiyaq o 271.51 km², dxgal pmblxan o 87.22 km²). kmhbragan hiyi o 5,168, sapah o 1,617, seejiq tnpusu 5,002 hiyi, knhbragan hiyi o 97%(Paywang, Rukay). Paywang, Rukay ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Jinfeng o niqan 5 [[alang]] ni maxal 27.
27 o, Vukide(富給特部落), Tjaviljaul(叉飛勞巫勒部落), Sapulju(撒布優部落), Gadu(卡多部落), Pudun(布頓部落), Tjudjaas(都達卡斯部落), Kinilukuljan(給你路古洋部落), Djelunavunavuk(德路那弗那弗克部落), Djumulj(賓茂部落), Tjukuvulj(讀古物部落), Tjukuvulj-viri(肚久武部落), Tudrivuan(篤立富安部落), Laliavan(拉里亞灣部落), Mananigay(馬拿尼開部落), Tjulitjulik(斗里斗里部落), Paumeli(包霧目力部落), Viljauljaul(比魯部落), Kalatadrang(卡拉達蘭部落), Kaaluan(卡阿魯彎部落), Maljivel(馬里弗勒部落), Valjulu(娃優魯部落), Madaljalu(馬達壓路部落), Tjuletevetevek(督魯得福得福閣部落), Maledep(麻勒得泊部落), Tjuluuai(都魯烏外部落), Ngudra-drekai(新富社區Rukay部落), Rulakes(魯拉克斯部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
0fgl8lmv2eaterg6i7ezy4w7hca1ood
Jingay siang
0
552
56457
30291
2021-03-22T10:06:04Z
Iyumu
191
56457
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Taiwan ROC political division map Nantou County.svg|thumb|Jingay siang (南投縣)]]
Jing ay siang ga ga hraan hidaw Taywan Nanto, Paran o kiya ka gaga nniqan qpahan seyxu. knbragan niya o wada niqan 1148m, rbagan mtltu balay,misan o mskuy balay, saw nii ka alang paran.kuxul balay saan qmita ni mksa [[seejiq]] isil. pusu balay gaga mniq hiya seejiq o, niqan Tayal, niqan Seejiq, niqan ka Bunun ni klmukan uri.
Tanauh Tunux sbiyaw o, busiya nniqan dha tuki alang hini ka tanah tunux. mnuda paru ndaan dha uri, kiya ka pssipaq, wada smipaq egu bi Tanax Tunux ka seejiq; hkwasan Teru sngun heytey kngdadah Taiman ka seejiq, miyah thjin dgiyaq Snapaw,yahan dha psmalu alang seejiq Payi, kiya Gaya seejiq ni Payi o mplimax hiya da.
Smudan hangan Jingay go o Paran,Tayciyu-cou dxgal seejiq Noko,bbabaw npaqn 1946 hngkawas 4idas 1jiyax, priyuhan dha siang, nTayciyu Noko keng.1950 hnngkawas idas priyuxan dha Nanto keng.
2002 hngkawas bukun Nanto jingay siang Yukan Nabu prajin dmudul tmhangan balay seejiq,nikan kingal ka dngsun niya,iyuh na priyux mhangan jingay siang ka Nanto sing, Niqan maxal rima alang seejiq-Mrepa, Mastbung, Naka Hala, strengan, Paran Sakura, Jinging Truku, Prngawan, Simaun, katu, musa mhangan hangan dha nanak sbiyaw.
== 參考文獻 ==
* 姑目荅芭絲. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
qy63h3i5psbpwz9cv2u4t56zsc38se7
Joan-Enric Vives i Sicília
0
553
104095
104062
2024-07-05T14:36:37Z
U. Boya
2117
+ Papak
104095
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Joan-Enric Vives, 2022.jpg|thumb|Mons. Vives(霍安·恩里克·比韋斯·西西利亞), kngkawas 2022|alt=Joan-Enric Vives, 2022.jpg]]
= Joan-Enric Vives i Sicília (霍安·恩里克·比韋斯·西西利亞) =
Mntucing hngkawas 1949 idas 7 jiyax 24 ka Joan-Enric Vives i Sicília ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Andorra]] ta sayang o kiya ka Joan-Enric Vives i Sicília, pnaah hngkawas 2003 idas 5 jiyax 12 pnrajing kmlawa klwaan.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
ee0snrjovbag6bokc13hbu961x3yt9u
John Magufuli
0
554
104090
104067
2024-07-05T14:34:07Z
U. Boya
2117
+ Papak
104090
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:John Magufuli 2015.png|thumb|John Magufuli(約翰·馬古富利), kngkawas 2015|alt=John Magufuli 2015.png]]
= John Magufuli (約翰·馬古富利) =
Mntucing hngkawas 1959 idas 10 jiyax 29 ka John Magufuli ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Tanzania]] ta sayang o kiya ka John Magufuli, pnaah hngkawas 2015 idas 11 jiyax 5 pnrajing kmlawa klwaan.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
4xephmmgor4h46r1wc72ppa1vvj24gi
Joko Widodo
0
555
104110
104109
2024-07-05T14:49:39Z
U. Boya
2117
Joko Widodo(佐科·維多多), kngkawas 2014
104110
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Joko Widodo 2014 official portrait.jpg|thumb|Joko Widodo(佐科·維多多), kngkawas 2014|alt=Joko Widodo 2014 official portrait.jpg]]
= Joko Widodo (佐科·維多多) =
Mntucing hngkawas 1961 idas 6 jiyax 21 ka Joko Widodo ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Indonesia]] ta sayang o kiya ka Joko Widodo, pnaah hngkawas 2014 idas 10 jiyax 20 pnrajing kmlawa klwaan.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
h0j0yiw7l8zk4npwrqmktkfd7n0srx2
Jordan
0
556
95193
85700
2023-02-10T22:46:19Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q810]]
95193
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Jordan.svg|thumb|Flag of Jordan -Kwoci.(約旦國旗)|alt=Flag of Jordan|400x400px]]
= Jordan(約旦) =
Gaga kska Yacow ka [[Jordan]], 31 00 N, 36 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 89,342 sq km(hangan na o Tg112)(knlbanga dxgal o 88,802 sq km, knlbangan qsiya o 540 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 8,185,384 hiyi.
Gaga [[Amman]] ka pusu alang paru, jiyax 25 idas 5 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Jordan ga wada sugan 11.40% ka dxgal qpahan, 1.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 87.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Abdullah II of Jordan, pnaah hngkawas1999 idas 2 jiyax 7pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Jordan.svg|thumb|File:Coat of arms of Jordan.svg-Keohwey. (國徽)]]
[[Patas bntasan:Jordan on the globe (Afro-Eurasia centered).svg|thumb|File:Jordan on the globe (Afro-Eurasia centered).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== '''Yetan(約旦 )''' ==
Yetan Hasimu wangkwo (Kari Arapo: الأردنّ) ngalan dha Yetan tmhangan, wa mniq tuiril na qnlhangan Congtong, tudaya u msdalih Syuriya, tunarac u msdalih Irake, tunarac hunac u msdalih Sauti Arapo, tuiril u msdalih Israyru mi Paresutan.
Ucilung huqil pa wa mniq kcka tuayus qnlhangan Yetan, Ucilung tanah u wa mniq tuiril hunac balay kiya. Quri so tlayan mccbu pa, wa mniq pnstrngan Oco mi Asia mi Ahuyrika ka Yetan. Sotu Anman ka knhbaraw bay sediq alang mkbrnux Yetan, kiya ka pusu bay keyjay, seyji mi bungka.
== '''Pnyahan hangan(詞源)''' ==
Pnyahan hangan qnlhangan Yetan pa pneyyah tndxral tuiril daya yayung Yetan. Kiya mi hangan yayungYetan pa ya bay kndadax kari San joku knpriyux ka “Yarad”, dungus na u “mquri hunac (mqluluy)”. Quri so rikisi u ngalan dha Way Yetan (Transjordan) ka nniqan Yetan saya, dungus niya u “Hmrinas yayung Yetan”, kiya ka tmiyu yayung Yetan na sipaw tunarac.
Mniq kcka patas smudan pnsdhuwan dmuwi “Mksipaw yayung Yetan” ka tmiyu nniqan Yetan. Cbiyaw bay ka Arapo nyeyntayci u dmuwi “Jund Al-Urdunn” tmhangan yayung Yetan, dungus niya u mntna kari Sanjoku “Yarad”. Isuran jitay u dmuwi “Jund Al-Urdunn” ririh sa nniqan heytay msdlih yayung Yetan. Mquri tunarac mccbu heytay jyujika cida pa, dmuwi “Oultrejordain” ririh sa nniqan tunarac yayung Yetan.
Kngkawas 1946 idas 5 diyax 25 cida, mnhdu dnurun qmlahang Ingkoku, muda pusa kari dukuricu ka Hasimu bukung Yetan, tnlutuc Hasimu ka muda qmlahang.
== '''Rikisi(歷史)''' ==
=== Jitay cbiyaw Yetan(古約旦時期) ===
Hmrinas 200,000 kngkawas brah cida, tna niqan sediq ka mniq Yetan. Alaw ka nniqan qnlhangan Yetan pa mknlelu nniqan kndadax Ahuyrika mquri nganguc pkrana, nniqan Yetan u ou bay hniti nniqan smudal btunux jitay “ya bay 2 knbkiyan kngkawas”. Jitay cida pa mniq mkngahu langu Hujaw niqan hniti nniqan qqiya dnuwi dha ka sediq cida. Kawku sweycya u mniq niqan 14,500 kngkawas rikisi na Natuhun (Natufian) bungka hniti nniqan sndiyal mncbiyaw bay pang kana jeynseykay, hniti nniqan niyi pa wa mniq bbnaqi mbbuyu tunarac daya Yetan saya.
[[Patas bntasan:Kingdoms around Israel 830 map sh.svg|縮圖]]
Burah btunux jitay(10,000-4,500 BC), dsediq u kndadax ummaduk llmamu mquri pkrana qmpah ppwalang. Anmam tunarac na Ayencyacaar (Ain Ghazal) ka jitay niyi mncbiyaw bay alang uri, dsediq u mniq hniti nniqan kmari sndiyal 10 hnyuwan sediq snalu seykay, smnalu brah kongyeyn kngkawas 7250 ka kiya.
Teleilat el Ghassul ka jitay dong mi btunux kdhaun dmuwi (4500-3600 BC) na alang uri.
Cing dong jitay (3600-1200 BC) hana prading, hwangyu sing alang mkbrnux mi sucng congsin prading mniq Rihwante tuhunac sndalan. Watihuy (Wadi Feynan) ka nniqan knou bay yahan kmari dong. Nniqan Congtong na mawyi mi mnkksa ka sediq u miyah dhuq tubaraw balay. Nganguc Yetan na alang u knbeyhing bay pcriyu mniq nniqan mttuku bay qsiya mi mndungus bay pkrana mhuma ppnwalang. Cbiyaw Ayci pa wada na ngalun tndxral qnhlangan dh aka Rihwante mi yayung Yetan mkngahu.
Xiluy jitay (1200-332 BC), wada mstabuy ka biyax Ayci daw, Nganguc Yetan u wada ngalun Yamun, Moya, Itong ttuku bukung. Wa mniq tubaraw brnux ka Yamun, wa mniq tubaraw dxral tunarac Ucilung huqil ka Moya, wa mniq tuhunac Moya mi Ucilung huqil ka Itong. Dmuwi kari San joku ka dhiya, kiya mi wada dha ngalun alang qnpringan ka dhiya mi uxay qnlhangan.
[[Patas bntasan:Petra Jordan BW 21.JPG|縮圖|Kcka Peyteracng ka Kacuni Sntyeyn]]
Mniq Nganguc Yetan na tuturu wangkwo niyi pa knttu muda mtdiyal ssiyaw qnlhangan dha. Bukung Moya u mniq brah kongyeyn kngkawas 840 cida mnuda phiyu Misa btasil bntasan jiyi, btasil bntasan jiyi pa tndahu hiya nanaq kluwanan ssmnalu niya mniq kcka qnlhangan Moya, wa spatas hiya ka wada mbiyax mccbu Israel ka hiya. Btasil bntasan jiyi niyi pa kiya ka hicyo bay smdhu pkla bntasan rikisi Kari Utux Baraw. Ya bay brah kongyeyn kngkawas 700 cida Burah Yasu tikwo ka qmlahang Rihwante cida, wada sbliqan mbbari quri Syuriya mi Arapo ka dWangkwo niyi. Brah kongyeyn kngkawas 627 cida, wada mthlah ka Yasutikwo daw Burah Babirun wangkwo ka rmirih kana tndxral dha. Dwangkwo niyi pa mniq brah kongyey kngkawas 597 cida mniq tnlbuwan kcka Yerusalem u mnuda dmayaw Babirun wangkwo knrmux cnbu Yoda wangkwo, kiya mi mk10 kngkawas daw tbrinah Babirun dungan. Kana dwangkwo niyi u wada ngalan tnqliyan tnuda, mnuda qnlhangan Posu tikwo mi Yarisanda tikwo daw, ya bay mniq brah kngyeyn kngkawas 63 cida, wada yahan knrmux mi qlhangan Roma ka Yamen, Moya, Itong.
=== Kutyeyn jitay(古典時期) ===
Brah kongyeyn kngkawas 332 cida, Yarisada tati muda mmangal Posu iiyax cida pa wada runan waya Sira ka nniqan Congtong hiya. Wada mrdang brah kongyeyn kngkawas 323 BC cida ka Yarisanda, wada ulkan psuwan cyangcyun ddeysi na kana ka tndxral niya, Nganguc Yetan pa dhdanan bay daw Toremi wangkwo mi Sayryoku tikwo ka smatang ngalun dha pplkan dungan.
Sediq Napatay pa mniq brah kongyeyn kngkawas 169 cida mniq tuhunac Itong phiyu Napatay wangkwo. Bukung Napatay ka qmlahang kana eelu mawyi Nganguc Yeytan, kiya mi wada mkYayung Tanah klelu mquri tuhunac dhuq Hancu bnqi mbbuyu, mquri tudaya ka dhuq Darmeseq, mnllbu bay diyax qmnlahang alang mkbrnux kiya (brah kongyeyn kngkawas 85-71 BC). Peytera cng ka sotu na Napatay wangkwo, pnhiyu smnalu Napatay wangkwo kongyey tu1 seyki ka kcka alang mkbrnux Kacuni sntyen, ya bay ngengalun habung bukung qnlhangan hiti.
Brah kongyeyn kngkawas 63 cida, Kenayus Pangpey pa dmudul hheytay Roma knrmux Rihwante mi wada mangal biyax qmlahang nniqan hiya, prading lmutuc 4 kbkuy qmlahang ka Roma. Kongyeyn kngkawas 106 cida, Hongti Roma Turacn rmqun Napatay wangkwo kiya mi sbrnahun na phiyu dungan ka Cyunwang tataw. Nganguc Yeytan, Paresutan mi Syuriya kcka nniqan tuhunac ka Sirahwa cngpang, wada pspuwan Roma mssli Tekaporis, kiya mi pdngusun na so qmlahang dhiya nanaq
Koyeyn kngkawas 324 cida, wada ptraqil mcida ka Roma tikwo. Nganguc Yetan u wada qlhangun Tunarac Roma tikwo, kiya mi lmutuc dhuq kongyeyn kngkawas 636. Paycanting tikwo jitay, malu bay knrana niya ka Nganguc Yetan. Alaw Cyunsutanting tati ka mniq kongyeyn kngkawas 390 cida phyuwan niya snhiyan qnhlangan ka Kiristokyo, knkingal alang Nganguc Yetan pa niqan pnrhulan Kiristokyo kana, mniq tuhunac Anman ka Ummar-Rasas u sndiyal hmrinas 16 pnrhulan Paycanting jitay. Pnrhulan Yakepa pa pnhiyu smmalu jitay niyi uri, kiya mi ngalan dha kana jeynseykay tu1 seymong bay pnhiyu pnrhulan, knama bay pnhiyu ka pnrhulan u kndadax pnhiyu ssapah sbrnahan smmalu pnrhulan. Mntna jitay niyi ka Peytera cng pa alaw wada mtutuy ka hayyun mi wada mtuting.
Tunarac Paycanting tikwo ka Sasang wangcaw pa mbiyax bay cida u mnuda qmlahang Nanguc Yetan uri.
=== Isran jitay(伊斯蘭時期) ===
Kongyeyn 629 cida, Paycanting tikwo mi Cyasan wangkwo mniq Karake saya wada dha ini baka ka heytay Musrin, hmtur dhiya mcbu Rihwante. Kiya mi Paycanting tikwo mniq kongyeyn 636 cida mccbu Yaarmuke pa mniq Nganguc Yetan wada ini baka Musrin. Wada uka ka Nganguc Yetan daw wada yahan umluk Musrin ka Darmeseq uri, mniq Darmeseq phiyu Weymaya wangcaw ka dhiya.
Weymaya Harihwa (Umayyad Caliphate)ka babaw wada mrdang na 4 Harihwa na tu2, mniq Nganguc Yetan phiyu ou bay tyawpaw ka dhiya. Apas Harihwa mniq bsiyaq bay uuda seyji daw mniq kongyeyn 750 cida wada dha spoxun ka Weyma wangcaw, kiya mi phyuwan Paketa ka sotu. Apas wangcaw (kongyeyn 750-969) jitay mnhbaraw tnualang Arapo u mquri tudaya thdil mtmay Rihwante, mntna jitay cida nniqan Nganguc Yetan pa alaw mtutuy ka hayyun mi wada stabuy da. Kndadax cida ka Nganguc Yeytan pa spuda diyax pa wada yahan qmlahang Hwatima wangcaw (kongyeyn 969-1070), Yerusarng wangkwo( kongyeyn 1115-1187).
Heytay jyujika mniq Nganguc Yetan phiyu ou bay cngpaw, kiya ka knkana Mongtero mi Karaka. Alaw ka modakar hetay jyujika, Ayubu wangcaw u wada phiyu Acyeyrong cngpaw, kiyami snbarah smmalu duma smudal cngpaw ngalan dha cyunsu yawsay. Kngkawas 1187 cida, mccbu Hating mniq Nganguc Yetan tudaya, msdalih langu Tipiriya mnuda mccbu, wada ini baka Ayubu wangcaw ka Heytay jyujika (kongyeyn kngkawas 1187 dhuq kngkawas 1260) ka sediq pnhiyu Sarating. Qlhangan Ayubu wangcaw ka tnualang Nganguc Yetan pa wada ngalan Musrin pusu balay cawsng congcican, mklelu Syuriya dhuq Hancu mquri Maycya.
Mamuruke wangcaw (kongyeyn kngkawas 1260-1516) lmutuc dmuwi ou cngpaw na Ayubu wangcaw jitay, kiya wada plbangun smmalu dungan. Mniq bukuy kcka seyki pa, snturung Mongku mquri tuiril mcbu ka Nganguc Yetan, binaw Mongku u mniq kcka mccbu Aincarute cida wada ini baka da.
Kongyeyn kngkawas 1516 cida, Butay Etuman Harihwa ka wada mangal tndxral Mamuruke wangcaw. Nganguc Yetan na tnualang ppnwalang u mniq tu16 seyki wada pkla kingal msblayaq mttuku bay jitay, binaw bukuy daw wada mtuting da. Etuman tikwo pa ini sparu qmita nniqan Nganguc Yetan, kiya mi so bay uka ka qnlhangan seyhu, wana kawas kawas muda mangal jeyking cida u hana pcriyu
Mniq Etuman qmlahang brah 3 seyki cida pa, hbaraw bay sediq Syuriya mi Hacu na sediq Arapo Peytuin ka miyah thdil kcka nniqan Nganguc Yetan, kiya ka knkana Adwan, Bani Sakhr mi Howeitat. Dhiya pa wada mangal Nganguc Yetan knkingal nniqan, alaw ka seyhu Etuman u ini bay pusa lnglungan qmita dhiya, so kiya wada so bay uka seyhu qmlahang lmutuc beytaq tu19 seyki. So niyi u kiya ka snrdingan muda Wahapipay undo (kongyeyn kngkawas 1803-1812).
Kongyeyn kngkawas 1818 cida, Etuman-Sate mccbu, laqi na Muhanmote Ali (congtu Ayci) Iburasin Pasya pa pnlawas na Etyman Sutan u wada pkngatun ka Tu1 Sate wangkwo. Kongyeyn kngkawas 1833 cida, Iburasin Pasya mi Etuman u ptraqil ka ddha niyi, kiya mi wada qmlahang Rihwante. Alaw qmraqil qmlahang ka hiya, mniq kongyeyn kngkawas 1834 na Parestan wada snturung mntxan ini ptungus ka nongmin ciyi. Al-Salt mi Al-Karak ddha alang mkbrnux Nganguc Yetan pa alaw wada umling mpdudul nongmin ciyi, wada ptayun butay Iburasin Pasya. Mccbu Ayci-Etuman pa (kongyeyn kngkawas 1839-1841) wada pqhdu qnlhangan na Ayci, Etuman dungan mangan biyax qmlahang.Iburasin Pasya jikeyng daw, Etuman mprading smatang pbtraw qmlalang mniq nniqan Syuriya ka hiya, Nganguc Yetan ka wa kcka uri. Kngkawas 1864 u wada kndudul smalu ka sweycu mi knpriyux ddaun knpriyux (Tancumayte), wada mrana kana ka qpahun ppnwalang mi tnualang, binaw duma nniqan Nganguc Yetan u mdakar balay uri. Quri so pnhiyu singcng cikwan, cngping cutu mi mchdil jeyking daw, prading niqan pspaux ka nniqan qnlhangan Etuman. Tnualang Nganguc Yetan pa mndha pspaux; Shoubak(kngkawas 1905) mi Karak(kngkawas 1910) ka wada muda beyhing bay qnlqilan dha.
Pnhiyu kongyeyn kngkawas 1908 cida ka Hancu elu kisya pa wada hmqangaw Nganguc Yetan, mllutuc Istanpaw mi Maycya, pusu sntangan na u pslxan uusa dha cawsngce, kiya mi pkbiyax biyax qnlhangan Etuman mniq Arapo snghwen.
=== Nganguc Yetan saya(現代約旦) ===
Babaw Tumntxan mccbu jeynseykay daw, wada rmirih Kwoci ryeynmon qmlahang ka Nganguc Yetan. Kngkawas 1921 cida, Ingkoku pa ngalan na tnuayus ka yayung Yetan, ngalan dha Parestan tmhangan ka tuiril, tunarac u ngalan dha Nganguc Yetan tmhangan kiya. Wa mniq tunarac phiyu kingal dmka so bay qnlhangan qnlhangan Sutan ka Ingkoku, phiyu Hancu kwowang tu2 laqi Haysan Abutura isu ka Nganguc Yetan cyocang. Kngkawas 1946 idas 5 diyax 25, wada mangal dukuricu ka Yetan, Abutura ka wada phyuwan bukung (Aymiar, kiya ka qnlhangan yeynso), hangan qnlhangan ka Nganguc Yetan Hasimu wangkwo; kngkawas 1948 cida Yetan ka wada mangal yayung Yetan sipaw tuiril na nniqan Parestan. Kngkawas 1950 idas 4, yayung Yetan sipaw tuiril mi sipaw tunarac u wada pspuwan mi tmhangan Yetan Hasimu wangkwo, kana ida nsipaw tuiril na sediq Arapo pa wada mnkongmin qnlhangan Yetan.
Dmkuh sediq Parestan ka Yetan, mdakar Israel phiyu qnlhangan ka Yetan. Mtumal tumntxan Qnlhangan Arapo mnsupu mccbu Israel. Wada ini baka ka qnlhangan Arapo daw, Yetan ka wada mangal qmlahang sipaw tuiril. Kngkawas 1967 cida Yetan mi Ayci, Syuriya pa msupu musa mcbu Israel mccbu dungal. Israel ka wada mangal yayung Yetan nniqan sipaw tuiril mi kana Yerusalem. Babaw mnccbu daw smruwa mntosyang na sediq Yetan btinah miyah Yerusalem ka Israel dungan, qmlahang Dwiyaq Sapah Thmkuwan na Cingcnsu. Mndha kcka mccbu niyi pa, niqan hbaraw bay sediq mqraqil Arapo kiya ka knkana Yetan kongmin u qduriq musa yayung Yetan sipaw tunarac, so krinah mrana ka biyax dha sediq Parestan mnniq Yetan. Quri so wada mrana ka sediq Parestan pa, ini bay qqaras ka dllutuc bukung Yetan. Kngkawas 1970 u, babaw msnpusal umluk skoki ka cyeyhwang cucu Parestan daw, prading cnbu dhiya uri ka Yetan da, so niyi pa maku bay dndulan kana ka Arapo seykay. Mniq tnuayus tudaya Yetan hiya ka Syuriya, pssli butay tangku pquri Yetan pprik. Kngkawas 1970 idas 9 diyax 22, miyah dmudul psbalay ka waycyawpu kaygi Arapo mniq Kayro, wada ini pccbu ka ddha dha, binaw thiti dungan u niqan ttiping mccbu niya na. Beytaq kngkawas 1971 idas 7 cida, wada sliwaq Yetan kndadax nniqan qnlhangan dh aka Parestan cyeyhwang cucu.
Mniq kngkawas 1973 na kcka Mccbu psruwa qnquwan pa, tnuayus Yetan mi Israel u ini sangay pccbu. Binaw Yetan u snkaul kingal biyax ryu heytay mtmay Syuriya, hhmtur butay Israel hiya. Ini tumal kngkawas 1991 na Mccbu Hayway ka Yetan.
== '''Nniqan Lnlingay(地理)''' ==
Knlbangan Yetan u 89342 pinghwang kongri, tudaya u msdalih Syuriya, tunarac u tmsiyaw Irake, tuhunac pa lmutuc Sauti Arapo, tuiril u mtsiyaw Israel (sediq Yetan pa ngalan dha Parestan). To bay so bbaraw bbrnux, haypa 650 dhuq1000 meyta. Tuiril u niqan ayu yayung Yetan, tunarac mi tunarac hunac u mbbuyu bnaqi, wada danan lhuwan ddwiyaq tudu Yaparin. Kana qnhlangan pa malu danan tmabun ka dxral pa 4% kana qnhlangan. Wa mniq Yakepawan pa, niqan kingal tiping ratuc elu mkngahu ucilung ka Yetan. Ucilung Huqil u wa mniq tuirl na Yetan, kiya ka tnuayus na pnspuwan dha Israel. Knbraw bay dwiyaq u dhuq 1854 meyta, Ucilung Huqil turbuq bay u mtruma ucilung 408 meyta, kiya ka turbuq bay kana ticyo.
== '''Knkarac(氣候)''' ==
So kana nniqan u knkarac mnYajetay mbbuyu bnaqi, dwiyaq tuiril u knkarac mnTiconghay; qnyuxan qsiya kngkawas u 100 dhuq 700 hawmi.
== '''Cyunsu(軍事)''' ==
<gallery>
Patas bntasan:JORDANIAN WM-120.jpg|83 su hwocyeynpaw snalu Cyokoku
Patas bntasan:Two F-16 of the Royal Jordanian Air Force.jpg|Yetan F-16.
</gallery>
[[Patas bntasan:Pétra 24.jpg|縮圖|Keysacu Yetan]]
Heytay Yetan pa mnCongtong kingal tucka sing Syunnipay ucwang riryang ya bay mk10 knbkiyan hiyi sediq, so tqlahang ka nniqan lnlingay mi tukubeycu ka rikisi snhiyan qnhlangan, kiya ka ana uxay so niqan bay biyax mcbu ka butay dha u, kiya mi tqlhangan bay txtaxa qnlhangan ka biyax dha.
Mniq so ini pndungus uuda na kcka Congtong pa, muda so snklwiun ka uuda dha kwohwang, msupu tuiril mi Israel pkmalu, binaw ida msupu Syunnipay na Sauti Arapo, Seyeypay na Irang lmutuc knmalu bay pnluban uri, babaw 21 seyki daw msupu mtutuy binaw msthiyaq bay Cyokoku u so smatang pkrana pnluban dha quri mcbu uri, so niyi knluwanan cngce u malu niya pa malu mangal ou bnriyan ddiyun mcbu qnlhangan icil kiya mi pkmlih ppayis, so mqriqu niya u twohwang pingheng na sowan, binaw so tqlahang ka nniqan lnlingay ka knbeyhing bay bbrihan dha, malu sntama so niyi muda knbeyhing bay dngusun dha.
Wada mtutuy ka qnlhangan Isran daw, pnsliyan dha kcka sntangan Harihwa u, kndadax bnkuwan patas llutuc qmita niqan bay dungus muda rmirih lmutuc phyuwan bukung ka llutuc bukung Yetan saya ka llutuc sunca haya Harihwa mi mplutuc na saya pa, mkala tnllutuc Sauti Arapo ka kndungus niya, so kiya quri so mcbu qnlhangan Isran u niqan bay dungus n aka Yetan dungan, wada so pdungus tuiril mi knhbaraw qnlhangan Syunni smatang pkmalu dhiya kana.
== '''Seyji(政治)''' ==
Yetan u qnlhangan na cyuncu risyeyn, bukung qnlhangan u niqan mndungus bay biyax, dmudul heytay, kiya ka knkana seyji mi knbeyhing biyax na waycyaw, niqan biyax psdhu phiyu congri, dmuwi biyax ppsli, umalax kokomin gikay uri, ging baraw giying u bukung qnlhangan ka pnsdhu phiyu niya, ging truma giying u spuda seyngkyo kiya. Mnhdu dukuricu ka Yeta pa ou bay diyax pa, bukung qnlhangan Haysan tnlutuc tnsapah na Hasimu ka bukung qnlhangan Yetan, kiya ka pusu pnhiyu Isrankyo na llutuc Muhanmwote. Laqi qbsuran bukung qnlhangan Husan Abutura 2su ka bukung qnlhangan saya, mniq kngkawas 1999 cida lmutuc phyuwan bukung qnlhangan.
Wa mniq tnuayus nniqan Asiaco, Oco, Congtong ka Yetan, kiya mi quri so seyji pa nniqan niya u ini bay pndungus, hbaraw bay biyax ka mniq hini mhraw rqnux: Amirika, Suryeyn, Ingkoku, Israel, txtaxa qnlhangan Arapo mi kcka qnlhangan Yetan knhbrawan sediq tnhdilan Parestan. Mniq so niyi kcka hbaraw bay biyax seyji mi sntangan dha, smatang ming kingal malu ksanan elu ka Husan, so knhuway ka waycyaw cngce niya u wada qmlahang pusu biyax mi pkskingal qnlhangan Yetan. Ana so mniq iyax diyax niyi ka Congtong, wada muda snpusal mccbu mi bnburan, syakay Yetan pa snrdingan u ida mdhu. Haysan ka mnpusal mppqilun dha. Kngkawas 1989 cida wada na psbrnahun dungan ka seyngkyo kokomin gikay; kngkawas 1994 cida, wada matas patas pnsdhuwan psblayaq tuhuy Israel ka hiya.
Spuda pnwaya Yetan saya, ana so spuda seyngkyo pnhyuwan ka ging kokomin gikay, binaw mquri dmkuh seyhu ka dhiya, kiya ka knkana pskingal lnglungan bukung qnlhangan na ssedia tnualang.
=== Snbburah Syeyncng(憲政改革) ===
Mniq so dndulan Phpah Mwori keming, malan ka mnniq mqrinuc ka 1/4 sediq Yetan cida, uka qqpahun ryu u 14%. Musrin mnswayikay ka lmawa kana sediq Yetan mtutuy, knpstutuy snbburah seyji mi keyjay, smatang spuda seyngkyo phiyu burah seyhu. Kngkawas 2011 idas 1 diyax 29 cida, mniq klelu Anman u niqan 5,000 hiyi sediq ka swey yosing, kiya mi dmuwi splawa Yetan ka bawa dha; ya bay 2,000 hiyi sediq ka wada muru dndulan Musrin mnswayikay, mniq alang mkbrnux icil kangyi. Kngkawas 2011 idas 2 cida, bukung qnlhangan Yetan pa wada umalax seyhu dndulan sosyang Samiar Rihwayi, kiya mi lmawa sosyang brah Maruhu Pasite ka muda pssli phiyu burah seyhu neyke, wada kasi prading “balay bay” snbburah seyji.
Kngkawas 2011 idas 6 cida, bukung qnlhangan Abutura u mniq treybi rmngaw kari pkla snbburah pnwaya seyngkyo, kiya mi nxan daw neyke u spuda knhbrawan pay gikay ka muda pssli phiyu, uxay spuda bukung qnlhangan ka kasi psdhu phiyu. Rmngaw ka hiya: “Sntangan mu yaku pa snbburah ka pnwaya seyngkyo daw, qulung muda qmlahang kokomin gikay ka rmirih kana sediq Yetan.” Kngkawas 2016 idas 2 diyax 23 cida, Yetan truma giying u spuda mn6 so bay marasong pnssliyan kaygi, wada pdanan ka kngkawas 2015 kokomin gikay pnwaya seyngkyo, mnhdu Yetan tu3 pusu bay seyji pnwaya snbburah (kiya ka knkana pnwaya cngtang, pnwaya tihwang cucu mi pnwaya scng), kiya mi wad kndadax 150 hiyi lihun 130 hiyi ka knhbrawan hiyi kokomin gikay conggiying. Pusu bay cnhdilan na kcka pnwaya seyngkyo u snbburah pnwaya seyngkyo, wada sbrahun ka “pnwaya 2 kipu” saya (1 kipu muda umaw sweyncyu hosweynjn, 1 kipu u umaw hnhangan kana qnhlangan sweyncyu cngtwan) wada sbrahun “murux 1 sweycyu” mi “pnway rmirih piri” na pnwaya rmaxan (phiyu hnhangan sweyncyu ka cngtwan, sweynmin u muda meytaq 1 kipu ddkhun na cngtwan hosweynjn).
[[Patas bntasan:Abdullah II.jpg|縮圖|Abutura 2su mniq Ucyaw taro]]
=== Cngce mquri nganguc(對外政策) ===
Waycyaw cngce qnlhangan Yetan u ida so kknhuway muda, snrdingan na u tuhuy qnlhangan tuiril pa so niqan malu pnluban, quri so snbeyhing bay pnluban dha Ingkoku mi Amirika. Mccbu Haywan cida, alaw ka lmutuc dmkuh Irake ka Yetan, kiya ka wada mowic ka pnluban dha quri qnlhangan tuiril, binaw beytaq saya pa, Amirika ka kana qnlhangan knbeyhing bay dnyawan dha quri Yetan. Kngkawas 1994 cida, wada mnhdu ppatas pnsdhuwan psblayaq ka Yetan mi Israel; mniq kcka qnlhangan Arapo pa, wana Yetan mi Ayci ka mquri Israel muda txtaxa ppatas pnsdhuwan psblayaq. Pccbu Irake cida u, wada mqraq ka Satamu cngcweyn cida, knbiyax bay muda dmudul ppwaluk ka hnyuwan na Yetan, pquri so mdhu mi blayaq Irake u niqan balay qnpah niya ka Yetan.
[[Patas bntasan:Jo-map.png|縮圖|Juga Yetan]]
== '''Singcng Hwahwen(行政劃分)''' ==
Psnakan mk12 sng ka Yetan, sngcang u pnsdhuwan phiyu bukung qnlhangan.
{| class="wikitable"
|+
!'''Sng'''
!'''Hiyi sediq (pnspuwan kngkawas 2008)'''
!'''Sohu '''
!'''Hiyi sediq (pnspuwan kngkawas 2008)'''
|-
|Aceyrong sng
|118,496
|Aceyrong
|8,161
|-
|Anman sng
|1,939,405
|Anman
|1,135,733
|-
|Yakepa sng
|107,115
|Yakepa
|95,408
|-
|Payrecya sng
|349,580
|Sarete
|87,778
|-
|Iarpite sng
|950,700
|Iarpite
|650,000
|-
|Cyeyrase sng
|156,680
|Cyerase
|39,540
|-
|Karake sng
|214,225
|Karake
|22,580
|-
|Maan sng
|103,920
|Maan
|30,050
|-
|Mataypa sng
|135,890
|Mataypa
|83,180
|-
|Mahurake sng
|245,670
|Mahurake
|56,340
|-
|Tahuyra sng
|81,000
|Tahuyra
|
|-
|Caarka sng
|838,250
|Caarka
|447,880
|}
Knkingal sng u wada psnakan mk52 klelu (kari Arapo: ناحية,"nahia").
[[Patas bntasan:Baqa.jpg|縮圖|Alang mkbrnux mqraqil Pakwa.]]
== Keyjay('''經濟''') ==
[[Patas bntasan:Jabal al ganobe- Russeifa4.jpg|縮圖|Beyhing alang mkbrnux Rwoshwa.]]
Ini knbaka qsiya kana ka qnlhangan Yetan, kiya mi ini knbaka quri so kluwannan gasoring mi ida nkiyakwangcanpin, so kiya jeyking ka pusu balay pnyahan hbangan seyhu. Anman ka quri pusu bay qqpahun mbbari, Akapa ka murux bay rrduwan asu, pusu bay bbriyan qqiya u kasi ka sntama cinko, quri so sepin, puqan sinaw, qqiya dmuwi deyngki mi rulu pa ngalang ou bay jeyking kiya, so mrana ka nngalan hbangan mi ini shtur uri ka mbbariniya. Kawas kawas nngalan hbangan cinko ka Yetan pa ya bay nngalan hbangan na mk3 knou niya. Alaw smatang qmlahang ssediq tikuh nngalan dha hbangan, seyhu Yetan u pquri so buwah, bucun, sato mi gasoring (mchdil abura) mi so snrdingan ddiyun kndusan pa niqan nmalan dmayaw hbangan quri seyhu ka cngce.
Ini knbaka qsiya kana ka qnlhangan Yetan, kiya mi ini knbaka quri so kluwannan gasoring mi ida nkiyakwangcanpin, so kiya jeyking ka pusu balay pnyahan hbangan seyhu. Anman ka quri pusu bay qqpahun mbbari, Akapa ka murux bay rrduwan asu, pusu bay bbriyan qqiya u kasi ka sntama cinko, quri so sepin, puqan sinaw, qqiya dmuwi deyngki mi rulu pa ngalang ou bay jeyking kiya, so mrana ka nngalan hbangan mi ini shtur uri ka mbbariniya. Kawas kawas nngalan hbangan cinko ka Yetan pa ya bay nngalan hbangan na mk3 knou niya. Alaw smatang qmlahang ssediq tikuh nngalan dha hbangan, seyhu Yetan u pquri so buwah, bucun, sato mi gasoring (mchdil abura) mi so snrdingan ddiyun kndusan pa niqan nmalan dmayaw hbangan quri seyhu ka cngce.
Kngkawas 1991 cida ka tumntxan Haywan (Pwoswan) pccbu u wada pqraqil bay quri keyjay Yetan. Yetan u wada pkixun psangay rmirih saking. Knhbaraw bay sediq mqraqil Parestan ka kcka qnlhangan Yetan, so duma qnlhangan Haywan (Pwoswan) pquri dmayaw Yetan u, mquri qnlhangan icil qmpah ka sediq mpqpah, wada balay prrudu keyjay Yetan, wada bay ini pndungus mi mrrudu kana ka keyjay kana qnlhangan Yetan.
Abutura 2su bukung qnlhangan pa smatang pquri keyjay qnlhangan muda smpung snbburah, kcka hiya pa kiya ka knkana duma qpahun qnlhangan u syohwa, pkmalu quri lnlingay tocu, mtbiyax ming dnyawan nganguc, wada knpriyux keyjay Yetan knbsiyaq bay wada mlih mi quri so ini krana. Kngkawas 1999 cida mtmay pnsliyan scyey mawyi ka Yetan. Kngkawas 2004 dhuq kngkawas 2008 iyax cida wada mrana hmrinas 8% ka keyjay dha. Saking, mqrinuc mi uka qpahun pa ida kiya knbeyhing bay mqriqu keyjay na Yetan.
== '''Kbhbrawan hiyi sediq(人口)''' ==
Kcka knhbrawan hiyi sediq Yetan pa ya bay 93% ka sediq Arapo, quri so minjoku icil u kiya ka knkana sediq Kawcyaso, sediq Sira mi sediq Yasu (kiya ka knkana llutuc sediq Arami cbiyaw) uri.
Qnlhangan tnpusu bay Isrankyo ka Yetan. Knkana knhbrawan hiyi sediq qnhlangan pa Syunnipay ka 97.2%, 2.2% ka Roma Tyeynskyo, Sira Tongcngkyo, Syuriya Tongcng kyo, Kepute Tongcng kyo, Yameyniya Tongcng kyo mi sinjya Burah kyo, 0.4 ka Bukyo, 0.1 ka Indu kyo, ini khrinas 0.1 ka Yodaya kyo, ini khrinas 0.1 ka Mincyeyn snhiyan, ini khrinas ka ini kklayi, ini dhuq 0.1% ka snhiyan quri icil (snpuwan kngkawas 2010).
36.6% knhbrawan hiyi sediq u ini khrinas 14 kngkawas, 3.4% ka hmrinas 64 kngkawas.
Knnrana knhbrawan hiyi sediq ka 2.89%. Hhuqil laqi rabu ryu ka 1.96%. Sntangan knudus ka 77.71 kngkawas.
== '''Snhiyan(宗教)''' ==
Snhiyan sediq Yetan pa to bay smluhay Isran kyo, Syunnipay ka 97.2%, 2.2% ka Roma Tyeynskyo, Sira Tongcngkyo, Syuriya Tongcng kyo, Kepute Tongcng kyo, Yameyniya Tongcng kyo mi sinjya Burah kyo, 0.4 ka Bukyo, 0.1 ka Indu kyo, ini khrinas 0.1 ka Yodaya kyo, ini khrinas 0.1 ka Mincyeyn snhiyan, ini khrinas ka ini kklayi, ini dhuq 0.1% ka snhiyan quri icil (snpuwan kngkawas 2010). Sinjya Tongcng kyo mi Teyskyo mssli mniq Anman mi Mitipa su. Ana so mnqlhangan Isran, binaw ini pntna so Sauti Arapo, Aman, Yeymn na qnlhangan Isran mniqan bay mdhu knux snhiyan mi waya hntranan, mtrawah ka snhiyan, snjya ddha snhiyan u mtblayaq pqqita, ini ptraqil uri. Alaw sediq Yetan pa to bay mssesu bay Syunnipay, wada so ini hari ptraqil ka snhiyan daw, kiya ka mkrana ka keyjay dha Yetan.
== '''Cyeynkang mi kyoyiku(健康與教育)''' ==
.Kngkawas 2017 cida smatang knudus dha Yetan pa 74.8 kngkawas. Pusu bay narux hnqilan dha pa quri mnarux tama baraq mi dara, kiya hiti niya u gang. Mk5 kngkawas ka llaqi muda pbeytaq imyaw ryu u 95% (snpuwan kngkawas 2002) Ddiyun qsiya mi kongkong weysng sesu puciryu u dhq 98% (snpuwan kngkawas 2015). 66% niya sediq Yetan u niqan pawsyeyn pqita narux.
Snbeyhing qmita kyoiku ka Yetan, muda mk10 kngkawas yiwu snrdingan kyoiku, sapah pyasan u ini ngali hbangan, tubaraw kyoiku pa uxay yiwusing skngalan smluhay kiya, pnwaya 2 kngkawas ka pyasan. Tu12 kkawas puting hiti pyasan daw, kana laqi muyas u kasi ka muda tumal huykaw (Tawjihi), spuda ndanan skeyng muda pusa hangan muyas tubeyhing pyasan.
Knkana qnhlangan pa niqan mk10 kongri tubeyhing pyasan mi mk17 ka suri tubeyhing pyasan, niqan hnhangan ka tubeyhing pyasan u wisu trahuc niyi: Tubeyhing pyasan Yetan (University of Jordan), tubeyhing pyasan Yaarmuke(Yarmouk University), tubeyhing pyasan keci Yetan(Jordan University of Science and Technology), tubeyhing pyasan Muta(Mo'tah University), tubeyhing pyasan Are Peyta, tubey, tubeyhing pyasan Haysan, tubeyhing pyasan Paycya Ingyong. Niqan uri ka mk51 ka sapah pyasan congcwan yeynsyaw. Llaqi Yetan mmusa muyas ryu u 95%, knkana qnhlangan sediq ini kla mita jiyi ryu pa 7%.
== '''Qntan ppatas(參考文獻)''' ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%BA%A6%E6%97%A6<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
2103s5w99bc7hg93pqg8twy7xk9my3f
Joseph Kabila
0
557
104111
81721
2024-07-05T14:50:36Z
U. Boya
2117
+ Papak
104111
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Joseph Kabila April 2016.jpg|thumb|Joseph Kabila April 2016 (約瑟夫·卡比拉)|alt=Joseph Kabila April 2016.jpg]]
== Joseph Kabila (約瑟夫·卡比拉) ==
Mntucing hngkawas 1971 idas 6 jiyax 4 ka Joseph Kabila ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Congo, domocratic republic of the]] ta sayang o kiya ka Joseph Kabila, pnaah hngkawas 2001 idas 1 jiyax 26 pnrajing kmlawa klwaan.
'''Joseph Kabila Kabange''' (/kæˈbiːlə/ ''kab-EE-lə,'' kari France: [ʒɔzɛf kabila], mntuting kngkawas 1971 idas 6 diyax 4), Congo Mincu Konghkwo Congsn Sanggiying saya, mnuda Congo Mincu Konghkwo Soto, Tucayce, laqi brah Soto Laurent-Désiré Kabila, wada phqilan ka tama niya daw lmutuc Soto ka '''Joseph Kabila Kabange. Joseph Kabila Kabange'''
== Kndusan mi kyoiku cuxal Pnyahan pnatas (早年生活和教育) ==
'''Joseph Kabila Kabange''' mi tnrurul swayi qridin niya Jaynet Kabila u mntuting 1971 idas 6 diyax 4. '''Joseph Kabila Kabange''' mniq Uganda mi Tanzania wada mnhdu muyas pyasan tutiping mi pyasan tukcka kyoiku, kngkawas 1991 daw mtmay Tanzania Pyasan Tubeyhing Sanrankang muyas horicu, bukuy daw prading musa pcaping heytay, smnul tama niya musa mccbu.
== Qpahun(職業) ==
Kngkawas 2001 idas 1 cida, tama niya Laurent-Désiré Kabila Soto wada phqilun daw, '''Joseph Kabila Kabange''' u wada phyuwan Neyke Kaygi subway dha kana biyax dmudul seyhu mi heytay, ngalan Soto mi ucwang butay Congsring.
Kngkawas 2006 idas 11 cida, wada mbiyax mangal Soto seyngkyo.
Kngkawas 2011 Congo knbaraw hoying diyax 16 ka muda pkla ndanan seyngkyo, mniq kngkawas 2011 idas 11 diyax 28 ka mnuda Soto seyngkyo cida, '''Joseph Kabila Kabange''' u wada mangal 48.95% hyo, kiya ka knkana kcka hosweynjn knhbaraw bay hyo niya, mndungus mangal lmutuc qpahun Soto.
Kngkawas 2016 idas 12 diyax 31 cida, wada niqan pnsdhuwan kari dha ka '''Joseph Kabila Kabange''' tuhuy Hantaypay, Soto seyngkyo u wada dha nsung pniqun kngkawas 2017 thiti balay muda seyngkyo, wada mnhdu prngaw diyax daw seyngkyo kwanweyn u mntxan muda rmngaw hdlun dhuq kngkawas 2019 ka Soto seyngkyo, kiya ka pnklan kari pa wada msang balay kana ka ssediq, bukuy daw pspuruq ka swey yosing, wada danan mirik Congo Mincu Konghkwo Seyhu, niqan 8 hiyi sediq ka wada mrdang, 10 sngari sediq kangyi ka wada qrapun, Congo Mincu Konghkwo Seyhu u pwaya kari alaw ‘Quri Anjeyng Qnlhangan’, knkana qnlhangan pa kndadax cida prading muda uka spngan diyax mphing wangru mi uuda syunsi.
Kngkawas 2018 idas 8 cida, Congo Mincu Konghkwo Seyhu Pkla Kari Niya ka muda pkla kari '''Joseph Kabila Kabange''' pa uxay mptumal kngkawas 2012 idas 12 Soto Knbeyhing Seyngkyo.
Kngkawas 2010 idas 3 diyax 29 '''Joseph Kabila Kabange''' mniq Cingwatay tuhuy Soto South Korean Lee Myung- bo mtqita dqras.(補照片)
Kngkawas 2002 '''Joseph Kabila Kabange''' tuhuy Thabo Mbeki mi George W. Bush mi Paul Kagame.(補照片)
Kngkawas 2004 mniq burah smnalu na Lubumbashi-Kindu kckas elu kisya muda psdhu mwaya bay ppanan kisya, baraw hiya u niqan sasing '''Joseph Kabila Kabange. (補照片)'''
Kngkawas 2011 seyngkyo kangpang.'''(補照片)'''
Kngkawas 2012 idas 9 tuhuy U.S. Kwowicing Hillary Clinton mi Rwandan Soto Paul Kagame muda Tturu Hiyi Pprngaw kari. '''(補照片)'''
'''Joseph Kabila Kabange''' mniq kngkawas 2018 kcka knbeyhing seyngkyo meytaq hyo. '''(補照片)'''
== Kndusan niya (個人生活) ==
'''Joseph Kabila Kabange''' u mniq kngkawas 2006 idas 6 diyax 1 msupu Olive Lembe di Sita msturung. Pnstrngan dha u mniq kngkawas 2006 idas 6 diyax 17 muda. Niqan 1 laqi qridin, mtuting kngkawas 2001, pthnganun Sifa, bqanan hangan bubu '''Joseph Kabila Kabange.'''
Alaw '''Joseph Kabila Kabange''' pa sinjya Kiristokyo burah kyokay, qridin niya Lembe di Sita ka sinjya Teyngskyo, so kiya pa muda waya psdhu msturung u dmuwi pnspuwan ddha snlhayan niyi muda.
== Papak ==
{{reflist}}
== (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
euwxb01g3zpfxjyvs2evsl24i1gc172
José Eduardo dos Santos
0
558
104113
104112
2024-07-05T14:51:56Z
U. Boya
2117
José Eduardo dos Santos 3 (若澤·愛德華多·多斯桑托斯), kngkawas 2007
104113
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:José Eduardo dos Santos 3.jpg|thumb|José Eduardo dos Santos 3 (若澤·愛德華多·多斯桑托斯), kngkawas 2007|alt=José Eduardo dos Santos 3.jpg]]
= José Eduardo dos Santos (若澤·愛德華多·多斯桑托斯) =
Mntucing hngkawas 1942 idas 8 jiyax 28 ka José Eduardo dos Santos ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Angola]] ta sayang o kiya ka José Eduardo dos Santos, pnaah hngkawas 1979 idas 9 jiyax 10 pnrajing kmlawa klwaan.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
czo0vihwn0vry2wseefnehu7fl5rgzz
José Mário Vaz
0
559
104116
104115
2024-07-05T14:54:35Z
U. Boya
2117
+ Papak
104116
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:José Mário Vaz 2014.jpg|thumb|José Mário Vaz(若澤·馬里奧·瓦斯), kngkawas 2014]]
= José Mário Vaz (若澤·馬里奧·瓦斯) =
Mntucing hngkawas 1957 idas 12 jiyax 10 ka José Mário Vaz ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Guinea-bissau]] ta sayang o kiya ka José Mário Vaz, pnaah hngkawas 2014 idas 6 jiyax 23 pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Guinea Bissau regions named.png|縮圖|File:Guinea Bissau regions named.png-幾內亞比索各區]]
[[Patas bntasan:Guinea-bissau-bissau-1.jpg|縮圖|File:Bissau1.jpg-中央法院]]
[[Patas bntasan:Guinea-Bissau sat.png|縮圖|File:Guinea-Bissau sat.png-幾內亞比索衛星圖]]
= José Mário Vaz (若澤·馬里奧·瓦斯) =
José Mário Vaz (Kari Budoya: José Mário Vaz, kngkawas 1957 idas 12 diyax 10-), Guinea Bissau seyjicya, mnsoto Guinea Bissau.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
*Walis Huwac 老師
* [[:en:List_of_current_heads_of_state_and_government|List of current heads of state and government]]
slgzkw3n76pq9v4bntw73amssihhbju
Jovenel Moïse
0
560
95092
85368
2023-01-26T15:28:33Z
Ospeleo
1391
/* Jovenel Moïse (若弗內爾-莫伊茲) */ I removed a pictograph image that was erroneously attributed to Haiti - agreed with the author (see image Talk page)
95092
wikitext
text/x-wiki
= Jovenel Moïse (若弗內爾-莫伊茲) =
Mntucing hngkawas 1968 idas 6 jiyax 26 ka Jovenel Moïse ga, empklaw ka hiya.
[[Patas bntasan:Jovenel Moise.jpg|thumb|File:Jovenel Moise.jpg (若弗內爾-莫伊茲)]]
Bukung klwaan [[Haiti]] ta sayang o kiya ka Jovenel Moïse, pnaah hngkawas 2017 idas 2 jiyax 7 pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Battle for Palm Tree Hill.jpg|縮圖|File:Battle for Palm Tree Hill.jpg-法國僱傭的波蘭傭兵與海地起義軍之間的戰鬥。]]
[[Patas bntasan:Palacio presidencial de Haiti.jpg|縮圖|File:Palacio presidencial de Haiti.jpg-海地國家宮(在2010年海地地震中倒塌)]]
[[Patas bntasan:Papslam.png|縮圖|File:Papslam.png-首都的貧民區]]
'''Jovenel Moïse''' (Kari France: Jovenel Moïse, pkhnang kari France: [ʒɔv(ə)nɛl mɔiz], pkhnang kari Haiti Creole: [ʒovɛnɛl mɔiz]; kngkawas 1968 idas 6 diyax 26- kngkawas 2021 idas 7 diyax 7), tu45 jn soto Haiti, mnniq soto cida wada phqilun sediq.
=== Kndusan niya(生平) ===
=== Cuxal balay('''早年)''' ===
[[Patas bntasan:Riot PetionVille.jpg|縮圖|File:Riot PetionVille.jpg-聯合國海地穩定化任務組在2006年執行一次任務(照片作者:Patrick-André Perron)]]
'''Jovenel Moïse''' mntuting tudaya Tru Cyu 1 congcan tnsapah, tama bubu niya u to bay sediq snbari Etienne Moïse mi Lucia Bruno, dhuq kngkawas 1974 daw thdil dhuq Trduwan Asu Prince. Kngkawas 1996 cida mnhdu muyas Pyasan Tubeyhing Kiskoya Seyji Sweysi, mntna kngkawas msupu tnhiqan niya muyas pyasan tubeyhing Martine Marie Étienne Joseph msturung. Babaw niya daw '''Jovenel Moïse''' pa mniq Trduwan Asu Msblayaq phiyu qqpahun niya.
=== '''Psdhuwan phiyu soto. (就任總統)''' ===
Kngkawas 2016 idas 11 cida mniq kcka seyngkyo soto cida, wada mangal 55.6% ryu hyo mangal soto Haiti, alaw seyngkyo meytaq hyo cida u ini kdnu ka seyji cyusu kiya ka wada thtur ya bay 1 knkawas.
=== '''Wada snturung pphqilan(遇刺身亡)''' ===
Kngkawas 2021 idas 7 diyax 7 cka rabi 1ciji, '''Jovenel Moïse''' soto u mniq kcka kwanti snturung pphqilan, 53 knkawas niya; dnmuwi puniq phuqil hiya u qnlhangan icil mkla rmngaw kari Ingkoku mi kari Spain, ini klayi ima. Tu1 hujn qridin soto Martine Moïse u wada buwan puniq mangal luqah mi wada shaduc Amirika Florida Co na Miami pkmalu luqah, dhuq malu ka luqah daw tbrinah qnlhangan dungan.
=== Pprngawan kari(爭議) ===
Kndadax kngkawas 2018 idas 7 prading, pspuruq meysa '''Jovenel Moïse''' malax soto ka mklelu kangyi. Kangyi qnta dha u wada rmqun mangal pila seyhu Haiti alaw Gasoring Caribbean Keykaku bnkuwan hbangan dalih 20 oku pila Amirika, naka malax soto. Kiya uri u kangyi niya pa smriq mtutuy soto ka '''Jovenel Moïse''' u wada mkala 15% ka tongpong, kiya ka mqraqil balay ka kndusan ssediq. '''Jovenel Moïse''' u cmiyuk kari rmngaw ini sruwa malax soto, kiya ka wada smpusal pspuruq ka kangyi niya.
Kngkawas 2019 idas 5 diyax 31, Haiti Kawci Hongying balay bay sndhu kari '''Jovenel Moïse''' u pnhiyu niyaq 2 ciyey pa spuda hangan smalu elu wada mkan pila 20 oku pila Amirika.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Walis Perin
kwaas9fg7dhab0e8c595w9k21q36bl5
Juan Carlos Varela
0
561
30374
30373
2021-03-18T14:40:41Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
30373
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Juan Carlos Varela (2014).jpg|thumb|Juan Carlos Varela (2014) (胡安·卡洛斯·瓦雷拉)|alt=Juan Carlos Varela (2014).jpg]]
= Juan Carlos Varela (胡安·卡洛斯·瓦雷拉) =
Mntucing hngkawas 1963 idas 12 jiyax 12 ka Juan Carlos Varela ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Panama]] ta sayang o kiya ka Juan Carlos Varela, pnaah hngkawas 2014 idas 7 jiyax 1 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
bzmzfyxwzxn7d3chsgxriac8e3e8ljo
Juan Manuel Santos
0
562
104206
85642
2024-07-09T13:39:32Z
U. Boya
2117
Juan Manuel Santos Calderón (胡安·曼努埃爾·桑托斯), kngkawas 2010
104206
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Santos Calderon Juam M.jpg|thumb|Juan Manuel Santos Calderón (胡安·曼努埃爾·桑托斯), kngkawas 2010|alt=Santos Calderon Juam M.jpg]]
= Juan Manuel Santos (胡安·曼努埃爾·桑托斯) =
Mntucing hngkawas 1951 idas 8 jiyax 10 ka Juan Manuel Santos ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Columbia]] ta sayang o kiya ka Juan Manuel Santos, pnaah hngkawas 2010 idas 8 jiyax 7 pnrajing kmlawa klwaan.
'''Juan Manuel Santos Calderón''' (kngkawas 1951 idas 8 diyax 10-), Colombia Seyji Jnwu, keyjay sweycya, brah Soto Colombia (kngkawas 2010 idas 8 diyax 7-kngkawas 2018 idas 8 diyax 7, kngkawas 2016 cida mnangal snadu Nobel Mpsblayaq.
== Kndusan生平 ==
Kngkawas 1951 idas 8 diyax 10, '''Juan Manuel Santos Calderón''' pa mniq soto Colombia alang mkbrnux Bogotá mntuting, mnmuyas Pyasan Tubaraw Sri Bogotá mi Colegio San Carlos Sweyweyn. Bukuy daw '''Juan Manuel Santos Calderón''' u alaw musa pcaping Colombia Heytay Tucilung kiya mi wada thdil muyas dhuq Pyasan Heytay Tucilung Sweyweyn Cartagena, kngkawas 1969 daw wada mnhdu muyas.
'''Juan Manuel Santos Calderón''' pa mnhdu muyas daw musa America Pyasan Tubeyhing Kansas, kngkawas 1973 cida wada mangal Qmlahang Keyjay Sweys Sweywey, bukuy daw musa London muyas Pyasan London Sweyweyn Seyji Keyjay, kngkawas 1975 cida wada mangal Pkrana Keyjayswey Swos Sweywey. Kiya Dungan u tbrinah America, '''Juan Manuel Santos Calderón''' u mniq Pyasan Tubeyhing Harvard John F. Kennedy Seyhu Sweyweyn muyas Kongkong Kwanri Swos, kngkawas 1981 cida mnhdu muyas.
Mnhdu muyas daw, '''Juan Manuel Santos Calderón''' pa mniq 1981 cida muda Fulbright Keykaku musa Pyasan Tubeyhing Tufts ngalan homung sweyce, kngkawas 1988 daw wada mPyasan Tubeyhing Harvard Nieman na Sweyce.
== Kndusan niya Seyji政治生涯 ==
Kngkawas 1991, '''Juan Manuel Santos Calderón''' pa ngalan Colombia Mquri Nganguc Mawyibu Bucyo. Kngkawas 2000, ngalan Caycng Mi Kongkong Sintaybu Bucyo.
Kngkawas 2005 cida, '''Juan Manuel Santos Calderón''' u phiyu Colombia Minjoku Dankeycu Syakay Tang, kiya mi dhuq mangal dnkuhan Soto Alvaro Uribe Vélez, Minjoku Dankeycu Syakay Tang pa wada mCcng Tang, kiya mi tuhuy Pawso Tang msupu Mkcka Mquri Narac Ccng Ryeynmong. Kngkawas 2006 dhuq kngkawas 2009 cida, '''Juan Manuel Santos Calderón''' u ngalan Kwohwangbu Bucyo.
== Soto總統 ==
Kngkawas 2010 cida, alaw Tubaraw Balay Hoying u ptbrinah snburah keyngpo, ngalan Soto cida ka Uribe u uka brahan spuda snburah keyngpo muda mntxal lmutuc qpahun Soto, so kiya daw '''Juan Manuel Santos Calderón''' u ngalan Ccng Tang Minjoku Dankeycu Syakay Tang na hosweynjn tumal Colombia Soto seyngkyo, kiya u wada mndungus bay mbiyax mangal Soto. Brah Soto Uribe pa alaw ini qqaras '''Juan Manuel Santos Calderón''' ka mquri Tukcka Pay, kiya mi hantay '''Juan Manuel Santos Calderón tuhuy Ucwang Butay mi Yocituy''' FARC muda psdhu kari, kiya u psli nanaq Tunarac Cngtang Mincu Congsin.
Kngkawas 2014 idas 6 cida, '''Juan Manuel Santos Calderón''' pa mniq Soto seyngkyotumn2 meytaq hyo cida u mndungus bay mbiyax mangal lmutuc Soto, wada niya ini baka ka Tunarac Pay Cngtang Mincu Congsin Tang na hosweynjn.
Kngkawas 2016 idas 6 diyax 23, hantay seyhu pnsliyan ucwang Colombia Keming Ucwang Riryang-Jnmincyun tuhuy Soto Colombia Juan Manuel Santos mniq Havana pbatas Patas Pnsdhuwan Mhdu Mccbu, ana so kasi ka spuda kongto muda smruwa, binaw ndanan dha niyi pa wada mnhdu mk50 knkawas na kcka qnlhangan mccbu. Idas 8 diyax 24 cida, seyhu Colombia u tuhuy Colombia Keming Ucwang Riryang mniq sotu Cuba alang mkbrnux Havana mnhdu nhdan bay knkana Pnsdhuwan Psblayaq, patas pnsdhuwan pa kiya ka knkana mnhdu mccbu, knpriyux ka alang pnwalang, ptkimax pbari iyu doku, wada pltadal na Yocituyweyn u malu tumal seyji, phiyu kwotusing Shwa ciko uri, Kongmin meytaq hyo u pniqan idas 10 diyax 2. Binaw kongto cida u hantay ka 50.22% hyo, wada so snklwiyan ini pdayi, ini balay pntna mnuda mintyaw cida ka so niyi. Ana so kiya u, mntna kngkawas idas 10 diyax 7, '''Juan Manuel Santos Calderón''' u ida wada mangal snadu Nobel Mpsblayaq. Bukuy daw mnangal niya pila u wada niya subway Kcka Mccbu Colombia mqraqil niya.
== Malix Soto daw卸任後 ==
Kngkawas 2021 idas 6 diyax 11, '''Juan Manuel Santos Calderón''' mniq Qnlhangan Balay Bay Yingkay kaygi cida, dmurun mniq kngkawas 2002 dhuq kngkawas 2008 iyax cida ('''Juan Manuel Santos Calderón''' u mniq bukuy iyax ngalan Kwohwangbu Bucyo) alaw heytay “Smipaq Malu Mi Mqbling Mdungus” kiya u wada phqilan ka hmrinas mkpiya knmaxal bukuy sediq, so psrwanun tnsapah dha ka qnnaqah ndanan niyi.
== Tnsapah家庭 ==
'''Juan Manuel Santos Calderón''' pa tntuting 1 niqan bay hnhangan tnsapah mi llutucdha. '''Juan Manuel Santos Calderón''' na tnswayi tama rudan niya ka Eduardo Santos u mnmniq kngkawas 1938 dhuq kngkawas 1942 ngalan Soto Colombia, kiya mi mnhiya ka “El Tiempo” pusu balay singbung qnlhangan dha. '''Juan Manuel Santos Calderón''' pa tama niya Enrique Santos Castillo u nngalan singbung kiya pyeynci hmrinas 50 knkawas. Mnswayi niya '''Juan Manuel Santos Calderón''' ka Enrique Santos Calderón u ngalan syoning singbung kiya mk10 knkawas da, dhuq singbung kiya u mniq kngkawas 2007 cida sbari Spain na Planeta Kojyo. Kiya u '''Juan Manuel Santos Calderón''' na laqi tnswayi niya ka Francisco Santos Calderón u mniq Uribe Seyhu cida ngalan Huku Soto (kngkawas 2002-2010).
Kngkawas 1987 cida '''Juan Manuel Santos Calderón''' u tuhuy Pingmyeyn Seykeys María Clemencia Rodríguez Múnera msturung. Ddha dha u tnquli 3 laqi: Martín, María Antonia mi Esteban.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Lituk Teymu
[[Snakun:Truku]]
soujglfs51jvpv8niicpbwpla0ibs0d
Juan Orlando Hernández
0
563
85215
85214
2021-12-30T15:11:14Z
廖家琪
110
/* Pnyahan pnatas (參考資料) */
85215
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Juan Orlando Hernández, May 2015.jpg|thumb|Juan Orlando Hernández, May 2015 (胡安·奧蘭多·埃爾南德斯)|alt=Juan Orlando Hernández, May 2015.jpg]]
= Juan Orlando Hernández (胡安·奧蘭多·埃爾南德斯) =
Mntucing hngkawas 1968 idas 10 jiyax 28 ka Juan Orlando Hernández ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Honduras]] ta sayang o kiya ka Juan Orlando Hernández, pnaah hngkawas 2014 idas 1 jiyax 27 pnrajing kmlawa klwaan.
= Juan Orlando Hernández Alvarado(胡安·奧蘭多·葉南德茲) =
Juan Orlando Hernández Alvarado (Kari Spain: Juan Orlando Hernández Alvarado; pnhnang kari Spain: [xwan oɾˈlando eɾˈnandes alβaˈɾaðo], slxan dha matas JOH; kngkawas 1968 idas 10 diyax 28-), Honduras seyjicya mi sediq snbari, kngkawas 2013 cida kcka Honduras soto seyngkyo wada mbiyax mangal, kngkawas 2014 idas 1 diyax 27 mniq sotu Degucigalpa Qnlhangan Tiyucang muda psdhu phiyu soto. Hiya u pawsopay cngtang Kokominto cngweyn, brah cida han pa mnkngkawas 2010 dhuq kngkawas 2013 ngalan Kokomin Gikay gicyo.
== Kndusan(生平) ==
Juan Orlando Hernández Alvarado u mnqpahun ryusu, mnhdu muyas Pyasan Tubeyhing Pnhiyu Qnlhangan Cucu Honduras Horicu Si, kngkawas 1988 dhuq kngkawas 1989 wada phyuwan mpuyas huy cusi, babaw niya daw mniq Pyasan Tubeyhing Pnhyuwan New Yurk Co mnhdu muyas Syakay mi Horicu Koswey keyngkyo pnyasan, wada dhguq mangal kongkong kwanri swosu sweywey. Hiya u mniq alang niya nanaq muda pmpah phuma qnpahan kahuy, kiya uri u niqan ka qpahan niya sanan mimah sinaw, pradiyo mi qpahun ptreybi. Juan Orlando Hernández Alvarado pa niqan bay hnhanga mniq seyji Honduras ‘Mbbiyax Pay’ seyjicya, bukung Mtrawah Tang Rafael Pineda Ponce u muda smnru hiya pa taxa ‘Laqi Wada Lhayan’ (cipote malcriado).
Kngkawas 2001 cida, Juan Orlando Hernández Alvarado u wada mnLempira Sng Kokominto na giying, kngkawas 2010 idas 1 diyax 21 Kokominto mniq seyngkyo kwohuy cida wada mangal hbaraw hiyi giying, mniq babaw tu4 diyax daw wada psdhuwan phiyu Honduras Kokomin Gikay gicyo ka hiya.
Kngkawas 2012 cida, Juan Orlando Hernández Alvarado mi kicka tang dha Ricardo Alvarez muda pnsung, smatang mkngkawas 2013 Kokominto na soto hosweynjn, hiti daw Juan Orlando Hernández Alvarado ka wada mbiyax kngkawas 2012 idas 11 na kcka tang seyngkyo.
Mniq kngkawas 2013 idas 5 diyax 3 na 1 kcka patas smniling minyi tyawca pa, ya bay musa mangal 18% hyo ka hiya. Kngkawas 2013 idas 7 cida Juan Orlando Hernández Alvarado u prading muda seyngding soto seyngkyo niya, mniq kngkawas 2013 idas 11 diyax 24 kcka seyngkyo soto cida, Juan Orlando Hernández Alvarado wada mangal 36.89% hyo mbiyax mangal mi psdhuwan phiyu soto, kiya mi iyax diyax bqpahun niya soto u dhuq kngkawas 2018 idas 1 diyax 27 mnhdu.
Pusu balay muda pnsung hiya ka Mtrawah mi Snburah Phiyu Tang (LIBRE) soto hosweynjn Xiomara Castro de Zelaya u 28.79% wada ini baka, binaw hiya u ini sruwa ini baka, muri balay meysa seyngkyo yingkay tbrinah smpu knkana hyo dungan.
Juan Orlando Hernández Alvarado u mniq kngkawas 2014 idas 1 diyax 27 muda pkla kari pnsdhuwan cida rmngaw, hiya pa muda mbiyax balay muda muru kari pnyahan niya seyngkyo cida ccng kangring mi pusu qpahun, smbiyax tuhuy Amirika, Mexico mi ssiyaw qnlhangan na cyuyu msupu qmpah, lmutuc sntama biyax heytay mi keysacu pkmalu kndudul mqnaqah ka qnbliqan syakay, pkrana qpahun seyhu, pdudul pkrana keyjay qnlhangan, pkdakil mpqpah ryu, pklihun ka mqrinuc sediq piri, psbalay quri saking qnlhangan.
Soto Columbia Santos, soto Panama Martinelli, soto Costa Rica Chinchilla mi mk56 qnlhangan mi snkulan rmirih psliyan kwoci u miyah tumal pnsdhuwan phiyu soto Juan Orlando Hernández Alvarado kana.
Cida u niqan mkbkuy hantay tang Mtrawah mi Snburah Phiyu Tang na mpdkuh pa musa sotu mkelu muda kangyi tmhri, msang pnklanan ccng niya Juan Orlando Hernández Alvarado. Uuda swey u mniq mtbaly bay muda, ini uda mquri mrrudu.
Kngkawas 2017 cida muda knbeyhing seyngkyo soto ka Honduras, muda dalih 1 idas ka rmawah hyo mi tmawa cida, idas 12 diyax 17, tubaraw balay seyngkyo hwating ka pkla kari Juan Orlando Hernández Alvarado ka mangal 42.95 hyo wada mbiyax tikuh balay Hantay Tucay Hatay Pay Ryeynmong Salvador Naslaya ka 41.42 mnangal na hyo, kiya wada lmutuc soto dungan.
== Keyngko(健康) ==
Mniq kngkawas 2019 Cyokoku Uhan Narux Punu Brah (COVID-19) bnbur narux iyax cida, Juan Orlando Hernández Alvarado u mniq kngkawas 2020 idas 6 diyax 17 pkla kari hiya mi qridin niya Ana Cyasia Kariyas u wada ruwan narux Uhan Narux Punu Brah (COVID-19) kana.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
[[Snakun:Truku]]
4zmh9kv9lbgblip1fd1ntxr18oq5hbd
János Áder
0
564
85615
80233
2022-01-09T15:13:34Z
WikiEditor50
373
85615
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Ader Janos.jpg|thumb|Ader Janos (阿戴爾·亞諾什)|alt=Ader Janos.jpg]]
= János Áder (阿戴爾·亞諾什) =
Mntucing hngkawas 1959 idas 5 jiyax 3 ka János Áder ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Hungary]] ta sayang o kiya ka János Áder, pnaah hngkawas 2012 idas 5 jiyax 10 pnrajing kmlawa klwaan.
= Áder János (艾德·亞諾什) =
'''Áder János''' (Kari Hungary: Áder János, kngkawas 1959 idas 5 diyax 9-), Hungary ryusu, seyji jnwu. Kngkawas 1990 prading psdhuwan phiyu Cingmin Mong Gikay giying, kngkawas 1998 dhuq kngkawas 2002 ngalan Hungary Kokomin Gikay cusi, kngkawas 2009 wada mangal Oco Gikay giying. Kngkawas 2012 idas 5 diyax 2 wada danan umau soto Hungary Hungary Kwohuy, kngkawas 2017 ka wada mangal soto Dungan.
== Kndusan (生平) ==
Mntuting tuiwil daya Hungary tiping alang mkbrnux Cornau. Kngkawas 1978 mtmay sotu Budapest Pyasan Tubeyhing Roland Hwasweyying smluhay horicu. Kngkawas 1986 dhuq kngkawas 1990, hiya u Hungary Ksweyweyn Syakayswey Keyngkyo Pumn na weynsu.
Hiya ka Cingmin Mong pnrdingan pnhiyu na uri, hiya ka Tang dha hwaswey cwancya.
Kngkawas 1990 dhuq kngkawas 2009 cida u kwohuy giying ka hiya. Kngkawas 1998 idas 6 dhuq kngkawas 2002 idas 5 hiya u ngalan kwohuy cusi.
Kngkawas 2009 cida u wada phyuwan O Co gikay giying ka hiya.
Kngkawas 2011 cida u wada tumal knpriyux Hungary pnwaya shwa na qpahun phiyu waya, so musa kndukuricu sing ka shwa Hungary. Hiya u tumal snburah smmalu waya seyngkyo na qpahun phiyu waya uri.
== Soto (總統) ==
Kngkawas 2012 idas 4 diyax 16 cida, wada psdhuwan soto hosweynjn cucng cida ka Cingmin Mong, kiya ka muda rmilih runbung muru bntasan sediq mi mi wada malax qpahun ka brah soto Schmitt Pal. Kwohuy meytaq hyo cida hiya ka ngalan ccng ryeynmong hosweynjn, wada mangal 262 hyo ka dmkuh hiya, wada ini baka ka mtunarac pay balay hantay tang na “Knmalu Balay Hungary Undo” snkaul na qridin Hosweynjn Krisztina Morvai, wada mangal 40 hyo, so kiya wada mndungus balay mbiyax mangal, kiya mi idas 5 diyax 10 ka psdhuwan phiyu soto mi prading 5 kngkawas na qpahun soto.
== Tasapah (家庭) ==
Qridin niya ka hwakwan Anita Herczegh. Ddha dha pa tnquli 3 laqi qridin mi 1 laqi snaw. Baki niya Géza Herczegh pa kndadax kngkawas 1993 dhuq kngkawas 2003 u mnniq Haiya na Kwoci Hoying taxa hwakwan.
== Pprngawan kari (爭議) ==
Hungary Kwohuy mniq kngkawas 2018 idas 12 diyax 19 wada muda knsangan dha ‘Waya Quli’ ka Rawkong Kayke Hwaan (Burah rawkonghwa pndungus kucu knbeyhing bay biyax, malu meysa mpqpah sediq u tnkawas nmalan qmpah diyax smpeyyah 250 jikang malan pkrana dhuq 400 jikang, mthiti snduwan pkrbangun dhuq 3 knkawas). Dmkuh congri Orban Viktor madas burah waya ka soto '''Áder János''' mniq diyax 20 cida ini qita kcka qnlhangan hantay balay, sndhu pbatas burah waya rawkong.
Swey niya pa mdakar soto '''Áder János''' iya balay uda pbatas pnsdhuwan burah waya, konghuy uri u psicu qulung muda psdhu matas burah waya daw muda dmudul knkana hmtur qmpah Mtunarac cicin cngtang “Knmalu Balay Hungary Undo” smriq msang congri Orban Viktor ndan niya niyi ka snsiqa balay.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
[[Snakun:Truku]]
qwyxixwocbiwyjozvzpiylpgfbmxz5v
K`yang
0
565
100510
92665
2023-10-06T00:18:57Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100510
wikitext
text/x-wiki
= K`yang(金洋部落) =
Gaga mniq Yilan Nanawsyang ka [[alang]] K`yang.
159 sapah ka kneegu na sapah, 440 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 423 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 17 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal88%, Amis1%, Truku2%, Bunun1%, Puyuma2%, ni rahuq na o3%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
Tnhangan alang :alang Cin-yang【K`yang】
== Thuyang alang (部落特色) ==
Thuyan alang : ruwan bi dgiyaq ka Nan-aw-syang、 sdhiyaq bi Su-hwa-kong lu ka alang nii, tnhici thjing uri、ida alang nii ka egu bi hnciyan gaya Tay-ya.
== Nniqan alang (所在位置) ==
Nniqan alang : I-ran-seyn Nan-aw-syang Cin-yang-cun.
== Klbangan (範圍) ==
Klbangan : nniqan tgaan rulu U-ta pey-hwey-tey-ru alang Cin-yang-cun o yabi niqan saw 5.6km, gaga narac sipaw Ta- Nan-aw nan-si, daya Yu-en-san.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
Kndkilang lnglingay :
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
Kklaan ppanan : ppanan rulu : peapa hraan hidaw kan-seyn- tey-ru malax Nan-aw uxay uri o tgaan rulu U-ta, priyux peapa haya mquri Cin-yang-cun.Mriq rulu : kndadax I-ran-seyn uxay uri o Hwa-reyn-syun
9 spgan sn-taw ( Su-hwa-kong-ru ) mquri Nan-aw, nniq saw 134km musa gqiyan hidaw mquri U-ta、Cin-yang.
== Mlutuc syusan teync (電子地圖連結) ==
syusan teyn-c alang.
== Nniqan seejiq alang (部落所屬族群) ==
Nniqan seejiq alang : seejiq Tay-ya.
== Skari kari (使用言語) ==
Skari : kari Tay-ya、 kari Tlu.
== Snhiyaan (宗教信仰) ==
Snhiyaan : shlayan seejiq sbiyaw、 Ci-tu-cyaw、 Cn-yey-su- cyaw.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Kndadax Tay-ya-cu ce-aw-ri-ya-cu “Wan-ta cyun” ka rudan sbiyaw Cin-yang-cun, seejiq hraan hidaw Satke seejiq “ Taw sayUri, yasaw dha s-ci sbiyaw, niqan kingal spuan daya seejiq Pa-ran, yasa kttu muda tnsamac dgiyaq Nan-hu, dsan bukun hici, Cyu-se o wada thjing siyaw hraan hidaw Nan-hu thnganan “Mu-yaw” Tay-ti, yasa sdalih alang hraan hidaw seejiq Say-te-ke seejiq Taw-say, kika muumal mlutuc dara bukuy da, kiya ni wada hmrinas maxal hnkawas, duma sejiq o mquri daya thjing uri, nii phiyug nanaq alang daya yayung He-ping, “smudan Cin-yang”nii ka sun saw tnhangan klwaanTa-nah tunux siida.
Prajil siida, thngayan naqih narux ka smudan Cin-yang, bukuy do muda sipa ni pkan uray, dmuy saw nii muda krusi ka Alang hini dmudun seejiq alang musa thjing truma dgiyaq, kika msupu kndadax dadan Ta-yueyn-se nniq hini. yasa knari sa-cin siida ka sang-yo, kika kiya ni tnhangan seejiq Tanahtunux “Cin-yang” ka dhuq sayan.
Pyasan tgciway Cin-yang ka ayus, quri hraan hidaw seejiq o (tnhangan alang daya uri) kndadax seejiq smudan Cin-yang, quri gqiyan hidaw (tnhangan alang truma) pusu ka seejiq Key-nwo-ci-se.
Nniq alang truma Po-ay-ru ka seejiq Kwey-now-s-se, mnda Thjing rima do ida nniq hini, sklawa U-ta-cun. Ta-cwo-swey-si sang-yo Seejiq smudan Cin-yang, yasa bsiyaq Nniqan dha dgiyaq ni ini hari usa nganguc, smkila tmsamac ka kndsan, mnda emtru thjing, hici do ming-kwo hngkawas 52 kndadax bukun Yo-sin-ray ni qbsuran H-cing-san madas Thjing dhuq Cong-yuey, wasa qduun pthjing kana ka seejiq
do, musa thjing pyasan tgciway Cin-yang quri hraan hidaw elu Cin-yang, tnhangan alang baraw seejiq.
Ysa miyah mniq hini ka seejiq smudan Cin-yang, sklawa o ida mseupu kingal alang, yasa hbaraw ka seejiq Cin-yang, kika thnganan Cin-yang-cun. Hngkawas 57 do phyugan se-cun, rima kbkuy sngari ka ssjiqan.
Ida egu bi sakus ka Cin-yang-cun, kika thnganan knus seejiq alang hni, sayang o hmuma usik qapan ka pusu ngngalan dha. mquri qpahan elu daya bukuy Cin-yang-cun, tduwa mquri hay-pa 1200m uxay qntaan langu, thngayan bi ka ngngalan ida nkiya kika ssaan tnsamac seejiq sbiyaw ka alang nii, mnda psbu hini ka seejiq Tay-ru-ke.
== Kklaan rrigaw (旅遊觀光資訊) ==
Kklaan rrigaw : Pusu tatac pnglxan.
saan rmigaw: uxay qmtaan langu “uxay qmtaan langu” o tnghangan langu utux uri, nniq ruwan dgiyaq Cin-yuey, kndadax alang Cin-yuey-cun, asi ka niqan 1.5 patas jiyax ka ppanan rulu, msttu elu qpahan han o muda rhngun dgiyaq han, tqiri ka elu、saw sbiyaw bi qtaan ka idankiya.
1000m ka hay-pa uxay qmtaan langu, 200m ka knbragan langu、100m ka knlaban langu, kika gaga hmkan dgiyaq ka Langu uri, ida mkray bi ka qtaan ka langu hini uri. bgurah bi qtaan ka qsiya ida qtan ka bibi、kmarang dnii ni nudus Kndkilang qsiya, ssiyaw ssipaw o ida hmru qqhuni sbiyaw, Sngayan hbaraw bi qduda, spgan o niqan 60 sngari klgan ka qqduda、dha kbkuy sngari kklgan ka klaway. Rgyaan idankiya Cin-yang Gaga bukuy kong-yueyn ka Cin-yuey, yayung I-sa-mo dhuq bukuy dgiyaq, knbragan na o 1000m, kndadax ta-teyn sapah teyn-ci musa yayung sa-mo dhuq pusu qliyan yayung hunac, sluan elug qaqay, tduwa qmita qsurux ka sluan siyaw bbalay pusu elug, qqtaan rmigaw ka qsurux hini. bukuy dgiyaq Cin-yang o sluan deyn-ki smraki kuwi, pqita miyah skrabi Ka kklgan Kuwi, tduwa qmita nii babaw karac ka pngrah, kiya ni tduwa qtaan ka malu bi qtaan ka ppngrah, ida musa lnglungun ka emdaan ta laqi siida.
== Pnyahan bnatas (參考資料) ==
<nowiki>http://www.suao.com.tw/kingyun/sub1.asp</nowiki>
宜蘭縣南澳鄉公所網站:<nowiki>http://www.nanao.e-land.gov.tw/</nowiki>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
0prbc4hjv7a6d70nwxq3ujydo8ten1q
Kaaluan
0
566
100511
56455
2023-10-06T00:19:00Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100511
wikitext
text/x-wiki
= Kaaluan(卡阿魯彎部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka [[alang]] Kaaluan.
129 sapah ka kneegu na sapah, 395 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 385 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
2w0o1e5jd1ezbti63zgmbetdrqi91c1
Kabalelradhane
0
567
100512
56454
2023-10-06T00:19:01Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100512
wikitext
text/x-wiki
= Kabalelradhane(神山部落) =
Gaga mniq Pingtung Utaysyang ka [[alang]] Kabalelradhane.
130 sapah ka kneegu na sapah, 405 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 399 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 6 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Rukai93%, Paiwan4%, Amis1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
0dr4w0v2qhm8ux8t0xpf07mjv6t51h1
Kacedas
0
568
100513
56453
2023-10-06T00:19:03Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100513
wikitext
text/x-wiki
= Kacedas(內獅部落) =
Gaga mniq Pingtung Sucusyang ka [[alang]] Kacedas.
209 sapah ka kneegu na sapah, 728 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 701 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 27 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan94%, Amis1%, Tayal1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
hkiee9hv51m2jxt6df69ruy3858xck7
Kahaehaeoan
0
569
100514
56452
2023-10-06T00:19:05Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100514
wikitext
text/x-wiki
= Kahaehaeoan(泰平部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka [[alang]] Kahaehaeoan.
27 sapah ka kneegu na sapah, 60 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 54 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 10% niqan 6 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Saysiyat 73%, Tayal 15%, Amis 2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5lq0lwc6jubaxrzy5114o3474ysktku
Kahciday
0
570
100515
56451
2023-10-06T00:19:06Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100515
wikitext
text/x-wiki
= Kahciday(和平部落) =
Gaga mniq Taytung Cngkungcn ka [[alang]] Kahciday.
351 sapah ka kneegu na sapah, 859 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 82% niqan 706 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 18% niqan 153 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis76%, Bunun1%, ni rahuq na o5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
jcbif6c6jvy83xl2xk0e7j0cvm78kfz
Kaidi
0
571
100517
56450
2023-10-06T00:19:09Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100517
wikitext
text/x-wiki
= Kaidi(楓林部落) =
Gaga mniq Pingtung Sucusyang ka [[alang]] Kaidi.
174 sapah ka kneegu na sapah, 530 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 492 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 38 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan88%, Bunun1%, Amis2%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
7olp4lx54gac518udz2gizraeayolpm
Kainisungan
0
572
100518
56449
2023-10-06T00:19:10Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100518
wikitext
text/x-wiki
= Kainisungan(卡努舒岸部落) =
Gaga mniq Taytung Yeynpingsyang ka [[alang]] Kainisungan.
27 sapah ka kneegu na sapah, 89 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 89% niqan 79 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 11% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun66%, Amis4%, Paiwan1%, Truku6%, Rukai1%, Tayal4%, ni rahuq na o6%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
k6y9va4jazru46tw2b9oqk3dktb55hx
Kakawasan
0
573
100519
56448
2023-10-06T00:19:12Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100519
wikitext
text/x-wiki
= Kakawasan(石山部落) =
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka [[alang]] Kakawasan.
180 sapah ka kneegu na sapah, 478 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 77% niqan 367 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 23% niqan 111 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis72%, Paiwan1%, Bunun1%, Puyuma2%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
8yeuw08qff6ad339hzx9iclvx75psh2
Kalahaay
0
574
100520
56447
2023-10-06T00:19:13Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100520
wikitext
text/x-wiki
= Kalahaay(民豐部落) =
Gaga mniq Taytung Cngkungcn ka [[alang]] Kalahaay.
738 sapah ka kneegu na sapah, 2,154 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 15% niqan 316 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 85% niqan 1,838 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis13%, Paiwan0.4%, Puyuma0.4%, ni rahuq na o0.5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
atn7l15vxkv5fnp34chu4yc7fbqtpvx
Kalala
0
575
100521
56446
2023-10-06T00:19:14Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100521
wikitext
text/x-wiki
= Kalala(迦納納部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Jweysweysyang ka [[alang]] Kalala.
151 sapah ka kneegu na sapah, 459 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 76% niqan 347 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 24% niqan 112 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 73%, Bunun 1%, ni rahuq na o 2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
fnrutj8gcknisqetucdy8j8yropapbc
Kalaluran
0
576
100522
56445
2023-10-06T00:19:15Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100522
wikitext
text/x-wiki
= Kalaluran(卡拉魯然部落) =
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka [[alang]] Kalaluran.
193 sapah ka kneegu na sapah, 536 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 484 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 10% niqan 52 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan74%, Amis5%, Tayal1%, Rukai2%, Puyuma2%, ni rahuq na o5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5ib8z6j8w97yywfqvdqu9zyi53f3a2e
Kalan dalah
0
577
100523
88149
2023-10-06T00:19:17Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100523
wikitext
text/x-wiki
= Kalan dalah(崙埤部落) =
Gaga mniq Yilan Tatungsyang ka [[alang]] Kalan dalah.
173 sapah ka kneegu na sapah, 611 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 560 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 51 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal83%, Amis2%, Truku1%, ni rahuq na o4%.
== 部落名稱 Hangan alang ==
alang Lun-pi.
== Tnt eanak alang (部落特色) ==
Ta-tung syang sing-cng cung-sing ksun.
== Nniqan (所在位置) ==
I-ran-seyn ta-tung syang lun-pi cun.
== Klbangan (範圍) ==
Kska sipaw narac qsiya ran-yang-si ni kghak qluli lun-pi c-si gqiyan hidaw supu hbun hiya yaa bi 1 m, paah dgiyaq cung-ring mksa hunac hraan hidaw kghak qaqay dgiyaq, kska ran-yang-si ni mstrun sang-sing syang tyan-song-pi yaa bi knbragan na o 120 kung-c.
== Lnglingay ti-ri (地理環境) ==
Dxgal breenux.
== Kklaan ppana (交通資訊) ==
Kndadax I-ran-s priyux tay-ci-seyn seng-daw, yaa bi smka patas hidaw ka ppanan rulu.
== Mlutuc syusan Teyn-c (電子地圖連結) ==
Alang syusan Teyn-c.
== Mniq alang seejiq (部落所屬族群) ==
seejiq Tayal.
== Jilan kari (使用語言) ==
Kari Tayal 、kari Tlu.
== Snhiyan utux (宗教信仰) ==
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Ga I-ran-seyn ta-tung syang ka lun-pi cun, seuxal lun-pi je-se ka hangan na, kari lun ririh dgiyaq ka dungus na, tang dungus na pi, ini dhuq hngkawas 90 alang seejiq Tayal ka kingal ri-s, seejiq alang sbiyaw plalay mniq Taw-yueyn fu-sing syang sdlalih yayung ta-han na i-sing fa-tey chang, yasa baraw mskuy ka dxgal, egu ddgiyaq ni cikuh ka qnpahan, Ming-kow prajing hngkawas, seejiq Tanah Tunux wada klwaan Tay-wan c-ang, tnbunan dha Taw-yueyn-seyn ni I-ran –seyn, meiyah sdlalih I-ran-s mniq ran-yang-si hini. Ming-kwo hngkawas 60 idas mataru kndadax song-lwo cun mgkala cun ksun ka lun-pi cun, Ming-kwo hngkawas 66 syang-kung-sywo ni kngkingal ji-kuang paah re-shuey cun phiyu thjil hini, ga pusu syang sing-cng cung-sing ksun.
Hngkawas snduray lun-pi se-cyu malu ka qnpahan na qmlahang nkiya kndkilan asi dpun yayung jyo-ryaw-si, mnhdu kmalu qtaan ka muda sipaw hunac qsiya hiya ka sayang, pyahun ka seejiq meiyah msangay rmigaw, smdalih nkiya kndkilan hini.
Tru mseupu nniqan ka lun-pi, kiya ka lun-pi, cyang-ring, jyo-ryaw.
== Kklaan rgrigan (旅遊觀光資訊) ==
Pusu nniqan
Ta-tung-syang kung sywo (03)9801004
〔267〕I-ran-seyn ta-tung syang lun-pi cun jyaw -yang-syang 38 haw
Ta-tung syang ri tu-su-kuang (03)9801931
〔267〕I-ran-seyn ta-tung syang lun-pi cun jyaw -yang-syang 41 haw
Ta-tung kwo-syaw ( fu-se yow-c-yueyn) (03)9801276
〔267〕I-ran-seyn ta-tung syang lun-pi cun jyaw -yang-syang 10-9 haw
Tay-ya seng-huow-kuang (03)9802143
〔267〕I-ran-seyn ta-tung syang lun-pi cun jyaw -yang 60 haw
Prawah jiyax 27 idas 3 hngkawas 2007 ka ta-tung syang tay-ya seng-huow-kuang, ruwan o niqan hrpasan kkla quri rmigaw bnatas, sapah pqtaan rpun, sapah pqtaan tnteanak qyqaya, sapah bbrigan gaya qyqaya, pdaun smnalu pnegalang, jyan-paw-s, jyu-chang-cyu, ri-s-kuang-cyu nniqan dnii. Brah nganguc sapah teumal jiyax sngayan lmlamu bbrigan ni muyas grigan kjiyax.
Ta-tung syang tnpusu seejiq phiyu wun-wu-kuang, Tayal klgan skuun ka wun-wu, kndusan gaya, seejiq ga spruun qmita ni smku ka gaya Tayal, niqan ka phiyu nan-hay sapah tnpusu seejiq psaun tay-ya sheng-huow-kuang ka kbiyax Tayal.
Rwahun patas hidaw “ Tgkingal jiyax iyax sngayan bitaq jiyax sngayan maspac patas hidaw bitaq rima babaw ska hidaw.
Kipu rhngun “ Spatul kbkuy ka kana kipu, empusal kbkuy ka ska kipu.
(《Yow-yow yueyn-i -Tay-wan-yueyn-cu-min s-cye cung na pow-wu-kuang》2008, sing-cng-yueyn yueyn-cu-min-cu wey-yueyn-hwey cu-pang)
Kuang-kuang ssaan rmigaw Cyo-ryaw-si sapah nkiya kndkilan.
Cyo-ryaw-si ga plalay hangan na “ Pow-tang-si”, ssmikul yayung nkiya kndkilan ka Ta-tung-syang kung sywo nil un-pi se-cyu fa-cang sye-hwey, yayung nii ga ini bi kruciq na, daya yayung niqan dha ka tglaq chu-nyu, mtasaw ni egu bi qsiya yayung, malu nniqan qsurux ku-hua ni si- ke, egu bi che-wu ka ssiyaw ni mtasaw qsiya yayung, tduwa yahun tnsapah mkksa yayung skbiyax hiyi, mrigaw mkksa nganguc, qmlahang nkiya kndkilan ni rmigaw msangay, malu ssaan kuang-kuang rmigaw. Iyux qmlahang yayung qsurux dpun ka cyo-ryaw-si. Yasa sdalih yu-ran cun se-cyu niqan seejiq msa “ Yu-ran pu-taw” uri.
Tay-ya ta-caw
Tay-ya ta-caw plalay hangan na o “ Tan-lun ta caw”, mlutuc kska hakaw I-ran-seyn sang-sing- syang tan-song-pi ni Ta-tung syang lun-pi cun ka dungus na, kiya ni phiyu hakaw nii pusu dungus, iyux gmrana kmalu ga mniq Ta-tung-syang tnpusu seejiq musa rwo-dong se-cyu, bukuy tay-ya ta- caw kpruhun ka hangan na. Hniygan tay-ya ta- caw sluwan malu qtaan, buji samaw hniygan, rakaw pacing dowriq, prana pusu rakaw niqan embanah, msaas, mgdxgal, niqan bi tnpusu seejiq qtaan.
== Qtaan bnatas patas (參考資料) ==
(《Yow-yow yueyn-i -Tay-wan-yueyn-cu-min s-cye cung na pow-wu-kuang》2008, sing-cng-yueyn yueyn-cu-min-cu wey-yueyn-hwey cu-pang)
<nowiki>http://www.kgu.com.tw/bis/bulonews_300/news251.htm</nowiki>
Tay-wan pu-row-syun-ci
<nowiki>http://yilan.mmmtravel.com.tw/index_m.php?ptype=ieb_c&L3_id=30404</nowiki>
I-ran ryu-yow-wan
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
dr866w2rcovv6gy66aursrjzlkp6n6f
Kalatadrang
0
578
100524
56443
2023-10-06T00:19:18Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100524
wikitext
text/x-wiki
= Kalatadrang(卡拉達蘭部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka [[alang]] Kalatadrang.
69 sapah ka kneegu na sapah, 230 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 214 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 16 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
cswrfrls6snxttjl7uq626hhkyqxzye
Kalibuan
0
579
100525
56442
2023-10-06T00:19:19Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100525
wikitext
text/x-wiki
= Kalibuan(望鄉部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Sinyisyang ka [[alang]] Kalibuan.
191 sapah ka kneegu na sapah, 692 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 632 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 60 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 86%, Tayal 1%, Amis 2%, Cou 12%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ss9j2mbll7fbiry9x4gmz071roj2lr3
Kalifangar
0
580
100526
68834
2023-10-06T00:19:21Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100526
wikitext
text/x-wiki
= Kalifangar (佳尼發納部落) =
Gaga mniq Taytung Tunghesyang ka [[alang]] Kalifangar.
272 sapah ka kneegu na sapah, 589 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 61% niqan 360 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 39% niqan 229 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 59%, ni rahuq na o 2%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
0k5bb9l7770vx2aw6rxrx4dyy4fmqg7
Kalisahan
0
581
100527
30503
2023-10-06T00:19:22Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100527
wikitext
text/x-wiki
= Kalisahan(卡里沙汗部落) =
Gaga mniq Taytung Yeynpingsyang ka alang Kalisahan.
51 sapah ka kneegu na sapah, 180 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 176 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 4 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun82%, Amis4%, Paiwan1%, Puyuma1%, Thau1%, ni rahuq na o10%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
1hixxedt8jav8p65wriczv3cxb57qu3
Kalito'od
0
582
100528
56440
2023-10-06T00:19:23Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100528
wikitext
text/x-wiki
= Kalito'od(山里部落) =
Gaga mniq Taytung Peynansyang ka [[alang]] Kalito'od.
97 sapah ka kneegu na sapah, 276 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 251 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 25 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis79%, Bunun1%, Puyuma7%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
l8hyxnk8jncmvxn8hpupk7v24n2788k
Kaliyawan
0
583
100529
56439
2023-10-06T00:19:25Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100529
wikitext
text/x-wiki
= Kaliyawan(嘉里部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sincungsyang ka [[alang]] Kaliyawan.
1,751 sapah ka kneegu na sapah, 4,493 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 28% niqan 1,266 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 72% niqan 3,227 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 15%, Bunun 2%, Tayal 2%, Truku 6%, Kebalan 2%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
lnk7mc50ddhr5t19gq3f2ryd9z7qvsm
Kalokapuk
0
584
100530
56438
2023-10-06T00:19:26Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100530
wikitext
text/x-wiki
= Kalokapuk(大埔部落) =
Gaga mniq Taytung Cusangsyang ka [[alang]] Kalokapuk.
259 sapah ka kneegu na sapah, 715 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 41% niqan 296 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 59% niqan 419 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis39%, Bunun1%, Puyuma1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
43iwx5nap5l1oqjlx5q5f4er961wuep
Kalotong
0
585
100531
69139
2023-10-06T00:19:27Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100531
wikitext
text/x-wiki
== Kalotong (加里洞部落) ==
Gaga mniq Hwareyseyn Kwangfusyang ka [[alang]] Kalotong.
88 sapah ka kneegu na sapah, 214 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 72% niqan 154 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 28% niqan 60 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 65%, ni rahuq na o 7%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
lsxgujjk0k5i390o2qz05kay53cnq7m
Kaluluwan
0
586
100532
56436
2023-10-06T00:19:29Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100532
wikitext
text/x-wiki
= Kaluluwan(磯崎部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Fungpinsyang ka [[alang]] Kaluluwan.
125 sapah ka kneegu na sapah, 305 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 82% niqan 249 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 18% niqan 56 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis55%, sakizaya 9%, Kebalan4%, Tayal2%, Bunun2%, ni rahuq na o10%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
s7ruzh81f30azpmaghf0n3lrpprv1zn
Kalʉvʉnga/Ngani
0
587
100533
56435
2023-10-06T00:19:30Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100533
wikitext
text/x-wiki
= Kalʉvʉnga/Ngani(桃源部落) =
Gaga mniq Kawsyungsu Tawyuncyu ka [[alang]] Kalʉvʉnga/Ngani.
252 sapah ka kneegu na sapah, 825 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 739 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 10% niqan 86 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 80%, Tayal 1%, Cou 3%, Hla’alua 4%, Paiwan 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
trho3m6gc7ox9rxtt2kph9p8lsprh63
Kamayamatu
0
588
100534
70014
2023-10-06T00:19:31Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100534
wikitext
text/x-wiki
Kamayamatu (光復鄉)
Nsgan Kamayamatu o gaga Nsgan Skangki, kmpraan kana dxgal o 131.63 km², (dxgal dgiyaq o 28.44 km², dxgal pmblxan o 5.67 km²). kmhbragan hiyi o 10,741, sapah o 3,865, seejiq tnpusu 6,982 hiyi, knhbragan hiyi o 65% (Sbnawan). Sbnawan ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Kamayamatu o niqan 14 [[alang]] ni maxal 9.
9 o, Tafalong (太巴塱部落), Fata’ an (馬太鞍部落), Laso‘ay (拉索艾部落), Alolong (阿囉隆部落), Sado (砂荖部落), Kalotong (加里洞部落), O kakay (烏卡蓋部落), Atomo (阿陶模部落), Fahol (馬佛部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
pfreipnz2bj5gcisean0rwcx4552aye
Kamcing
0
589
100535
56433
2023-10-06T00:19:35Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100535
wikitext
text/x-wiki
= Kamcing(崁頂部落) =
Gaga mniq Taytung Haytwansyang ka [[alang]] Kamcing.
135 sapah ka kneegu na sapah, 472 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 452 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 20 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun82%, Amis6%, Puyuma1%, ni rahuq na o6%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
qvup61ex2modxfn648x4or20ruvf905
Kaminu
0
590
100536
56432
2023-10-06T00:19:36Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100536
wikitext
text/x-wiki
= Kaminu(卡米努部落) =
Gaga mniq Taytung Yeynpingsyang ka [[alang]] Kaminu.
27 sapah ka kneegu na sapah, 75 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 87% niqan 65 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 13% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun67%, Amis12%, Tayal1%, ni rahuq na o7%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
d57lfbfzn6w8ez7y7oq1g03hhixulqh
Kamisatu
0
591
100537
56431
2023-10-06T00:19:38Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100537
wikitext
text/x-wiki
= Kamisatu(卡米莎度部落) =
Gaga mniq Taytung Yeynpingsyang ka [[alang]] Kamisatu.
sapah ka kneegu na sapah, hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal niqan hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal niqan hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
q5jgipjh5qbj1o80l9hmjmjgpn596cb
Kanadun
0
592
100538
56430
2023-10-06T00:19:40Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100538
wikitext
text/x-wiki
= Kanadun(金崙部落) =
Gaga mniq Taytung Taymarisyang ka [[alang]] Kanadun.
611 sapah ka kneegu na sapah, 1,469 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 82% niqan 1,211 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 18% niqan 258 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga,
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
3gzv2ovx3m5rkgypxb79a0qxe3e2id0
Kanahcian
0
593
100539
56429
2023-10-06T00:19:42Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100539
wikitext
text/x-wiki
= Kanahcian(加和部落) =
Gaga mniq Taytung Haytwansyang ka [[alang]] Kanahcian.
39 sapah ka kneegu na sapah, 145 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 142 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun89%, Amis1%, Paiwan1%, Puyuma1%, Truku1%, ni rahuq na o5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
adknaf96dbxuspggh7gpqsqzl98x7re
Kanaluk
0
594
100540
56428
2023-10-06T00:19:43Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100540
wikitext
text/x-wiki
= Kanaluk(加樂部落) =
Gaga mniq Taytung Haytwansyang ka [[alang]] Kanaluk.
50 sapah ka kneegu na sapah, 232 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 229 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun88%, Amis5%, Paiwan3%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
r8mecl1wv12ak0yuacqt9gbrkcw46qq
Kanao’pu
0
595
100541
94335
2023-10-06T00:19:45Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100541
wikitext
text/x-wiki
= Kanao’pu(卡拿吾部部落) =
Gaga mniq Taytung Ruyeysyang ka [[alang]] Kanao’pu.
363 sapah ka kneegu na sapah, 884 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 28% niqan 244 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 72% niqan 640 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis24%, Bunun1%, ni rahuq na o 2%.
== '''Alang KanaUpu (Kanao’pu)(卡拿吾部部落)''' ==
Ngayan alang (部落名稱)
== Snnaaxan alang (部落特色) ==
Alang rahur luwan seediq
== Nniqan alang (所在位置) ==
1-3 ring Zuwerongcun Ruyesiyang Taitongsen
== Ratuc nniqan (所在範圍) ==
Gnyusan tghunac luwan rulu puniq Zuweyen; Tghunac suweru ge, “Zuwerong”.
== Niqun kndkilan (地理環境) ==
Dheran leexan gntuwan ndesan qnlliyan
== Kklaan suusa (交通資訊) ==
=== Mgeriq rulu (開車) ===
Luwan rulu puniq Taito(Sincan) > Uncangru> Kungsung peru> Tai 9 sen> Ruming ciyaw> Conghuwaru 1 tuwan> Luwan rulu puniq Ruye> Zuwecingru 1 tuwan> Alang Zuwerong
=== Taapa rulu puniq (搭火車) ===
Taapa betaq luwan rulu puniq Zuweyen> Musa bukuy luwan rulu Zuwecingru 1 tuwan mkkesa 15 Fncong dehuk alang Zuwerong.
== Psltulan tencutitu (電子地圖連結) ==
Tencutitu alang
== Luwan tnalang (部落所屬族群) ==
Amecu
== Kari sprengo (使用語言) ==
Kari Amecu, kari Telu, kari Plmukan, kari Kihilang.
== Snhei (宗教信仰) ==
Cituciyaw, Tencuciyaw, CunYesuciyaw, Thmkuwan Yehohuwa Cencengjen, Snhiyun nseediqTelu
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Mingkwo knkawas 56, pnkmrana seediq Zuweyen dehuk 4000 seediq, pheyu kingal alang kesun Zuweyencun.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Patis Ameycu [Tg.4 pntasan] 《Taitong sensu》《臺東縣史》 [第4册],阿美族篇
* Hlidan na Aking Nawi(黃美玉).
[[Snakun:Truku]]
qqwbm2r70b0kof9fol1lg7bqofw04pt
Kancyencin
0
596
30590
30589
2021-03-18T14:42:22Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
30588
wikitext
text/x-wiki
Gaga meniq prading eluw kesun soriawcusyen (社寮支線)na patongkwang kutaw (八通關古道)hiya. Kari plngagan kndalax Kangsi “scyenwkong(十全武功)” Fkangan(福康安), qsiya nii ka nmahan supi na, meyah pkhedu pseesu mkuni ka Ringswanwun sucen(林爽文事件). Qbsuran supi telu Cin(清) Ukuwagliyan (吳光亮)ka pgela meyah “kaysan fufan” smalu elu patonkwan kutaw ciida, cheya bale mahun ka qsiya kiya mesa, kiya kesun daha “Kancyencin(甘泉井)”. Wada sliqan mrunu 921ciida, anisi klaun daha niqan so malu mahun ma niqan ka dungus na kndalax cubeyo duri, kiya ka daan daha smalu bleyaq gnbgurah dungan.
位於八通關古道社寮支線(今稱枋寮巷)起點旁,相傳是康熙「十全武功」福康安平定林爽文事件駐兵取用之泉,清總兵吳光亮為「開山撫番」開闢八通關古道,引用此泉時感覺特別甘甜,故取名「甘泉井」。921地震此泉遭毀,社寮居民為保存此具有歷史傳承意義的古井,故重新將其整理。
0104bml3p7s5fy3c651ncl6bumca9wv
Kanian
0
597
100542
56426
2023-10-06T00:19:48Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100542
wikitext
text/x-wiki
= Kanian(嘎尼按部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Hwareynsu ka [[alang]] Kanian.
1,864 sapah ka kneegu na sapah, 4,713 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 11% niqan 517 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 89% niqan 4,196 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 8%, Bunun 1%, Truku 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
227krdh0i0sewcf4y5frjhoqec5y5rt
Kapanan
0
598
100543
56425
2023-10-06T00:19:50Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100543
wikitext
text/x-wiki
= Kapanan(石門部落) =
Gaga mniq Pingtung Mutansyang ka alang Kapanan.
404 sapah ka kneegu na sapah, 1,002 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 938 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 64 hiyi koia.
Kana ka kleegan [[seejiq]] ga, Paiwan89%, Amis2%, ni rahuq na o2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Gaga mniq nuysan Mutan ka [[alang]] Kapanan nii.
== Nniqan alnag(所在位置) ==
Nuysan Pintung nsgan Mutan alang Kapanan.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Dgiyaq, 500~1500knjisan.
== Pgkla patas ciyawtung(交通資訊) ==
Niqan 199 Ciya-siyeyn ka nuysan ruwan hini(Suyhay ruko-Suyhay ), Ping 199 Siyeyn(Sorka- Smung-Cecng ), Ping 170 siyeyn( Smung- Kawtuw) kika pusu elug nuysan hini.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Seejiq Paywan.
== Snhiyun cungciyaw(信仰宗教) ==
Pnrhulan Joro.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Pusu breenux ka alang Kapanan, malu bi ppanan rulu nniqan o pusu bi ska nniqan alang kana, kika pusu yahan dha tnhjil hini, sjiqan hini o pusu snlian kika mniyah quri esisil alang Dingciyacray ni Cu seejiq. Dnjiyal mnuda Mudance seuxal siida, kessiyaw yayung Mudan hiya kana ka nalang Penpu Paywan, paqun seejiq nihung kana ni mlih keegu bi seejiq, bukuy rnmuxan seejiq nihung do, pusu tdulun o kika Keysacu nihung, pusu sslian kmlawa sngari mnudus seejiq, ida muri bi kana ssiyaw dgiyaq seejiq tnhjil duma alang, thiyaq bi alang o dhuq nyusan Sc seejiq Paywan.
== Pgkla patas rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu bi pnhyugan:
◎Smung nniqan tjiyal sbiyaw, pnhyugan kineyan saw endaan Mutanse, sslian nniqan qsiya, breenux spriq Syuhay.
◎Elug kksa musa dgiyaq Rirungsan, nniqan rmigaw sjiqan Tungyuansenrin.
◎Sapah qqpahan Awniyaw
Ppqita nniqan rmigaw :
◎Hnciyan tnciyal nniqan Smen
Mniq prajing mtmay elug nsgan Mutan, paru bi kana ka ddgiyaq ni sttu kana. Hngkawas1871, Riyociyokung kutawmin 69 seejiq yasa mnstrung paru gbihur ka siida kika miyah mnrmuxan nsgan Manco ssiyaw gsilung Bayawwan, bukuy do qnuqu mnrmuxan dxgal Mutanse ni Kawsfose ni wada paqun ka mrimal spac seejiq. Hngkawas 1874, kika pusu nniqan Nihung ka Siyawriyociyo, spran dha uuda saw 「Pawminicyu保民義舉」kika mrmux dha ka Taywan, kika kndadax kessiyaw silung Seriyaw sayang mtmay, kssiyaw ayus yayung scung ppangan Mutance. Mutance, Cyaclayce, Kawsfoce dnii tnsapah nniqan hiya kmlawa dha quri saw Smungayko, ni asi tnjiyal dha seejiq Nihung, kika tmhangan dha 「Mutancesciyeyn牡丹社事件」. Mnuda Nihung siida, pnhyugan kiniyeyan saw mnuda saw uuda seuxal.
Nniqan sapah ni uuqan sapah:
◎SPA qhjing Tamey, nniqan sapah Hungwa uuqan sapah
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
1uq6jdqcwelz06hs53y0w81zyma1ioc
Karac ta
0
599
56424
30740
2021-03-22T09:58:04Z
Iyumu
191
/* Karac ta(我們的天空) */
56424
wikitext
text/x-wiki
= Karac ta(我們的天空) =
Paru baiay qtaan ka karac baraw
emsuuing mkeman, emsuuing rmdax
karac baraw karac baraw, smiling ku sunan tru kari, ima su ka [[hidaw]]?
Ima su ka idas?
Ima su ka pngrax ni lulung uri hug ?
[[Snakun:Truku]]
kz46w8zp94nohysjtkoeguzmgtn7hg7
Karamemedesane
0
600
100544
56423
2023-10-06T00:19:51Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100544
wikitext
text/x-wiki
= Karamemedesane(佳暮部落) =
Gaga mniq Pingtung Utaysyang ka [[alang]] Karamemedesane.
127 sapah ka kneegu na sapah, 417 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 414 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Rukai88%, Paiwan9%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
7di95ewkgqu95ya1j333qan3xc1fuou
Kari Alang Truwan nSeediq
0
601
30751
30750
2021-03-18T14:42:41Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
30750
wikitext
text/x-wiki
= Kari Alang Truwan nSeediq(賽德克族發源地) =
Kesun yami [[Seediq]] nii ge knbluban teru mtswai alang, kiya ka alang [[Toda]], alang [[Truku]] ma alang [[Seediq Tgdaya|Tgdaya]]. Bale ba ge, ngayan dheran nniqan daha ma, ga daha niqun saya dungan ka kesun Toda, Truku ma Tgdaya nii. Kari miyan naq yami Seediq de, Seediq Toda, Seediq Truku ma Seediq Tgdaya mesa nami. Hmuwa melux wada mswaye ma, mneeniq ta teru alang ka ita Seediq saya de, kiya si naka ta sblequn msuupu lmngeung ita laqi nSeediq saya. Kari pnsltudan miyan yami Seediq Tgdaya we, ye ta bale mnsuupu meniq Truwan kanna ta cbeyo han mesa.
Ye ta ado ka uka patis nnita naq Seediq, uka ka patis qqtaun ta de, heung ta naq uxe pnsleus mkela ndaan rudan ta cbeyo. Dehuk saya di we, msqrahuq hari ka kari ta ma, niqan ka kari ta ini pggaluk duri di, yaani wada bsiyaq bale ka pnswaye na rudan ta cbeyo di. Ani so kiya we, netun ta speeyah ngayan alang ta ita nSeediq lmngelung de, maha niqan tikuh ka sgkela ta pusu rudan ta, so ka alang Truwan, alang Ruku ma alang Ruku Daya.
Daha ka alang kesun Truwan ga meniq alang ta ita Seediq, kingal we ga alang nTruku, Truwan Truku kesun daha, kingal we ga alang nTgdaya, Truwan Tgdaya kesun daha. Barah uka alang kesun Truwan ka nToda we, gisu ta ini klai ka kiya di, ani naq niqan kari daha mesa alang Bngebung ka ririh daha alang Truwan ka nToda we, ini pndungus mskingal ka kari daha so kiya. Meniq ka “Alang Truwan” rrengo mu hini saya ge, alang “Truwan Tgdaya”. Mesa ka kari tngsaan ku na rdrudan miyan Tgdaya, mneniq ta alang Truwan kanna ita kesun Seediq nii cbeyo mesa, pusu ta bale rudan ita Seediq ge pnsperuq “Pusu Qhuni” mesa, kndudun mrana ka hei seediq de, theruy theruy ma meyah dehuk Truwan di mesa.
Truwan Tgdaya ge, mngari alang mneniq hiya cbeyo mesa rudan miyan Tgdaya, maha niqan ka ga nami ini klai duma nana mesa. Snpegan daha we, niqan alang kesun Truwan, alang Knuguh, Ruku, Ruku Daya, Skikun, Taso, Breenux, Sipo ma alang Ayu. Ye bale alang Truwan ka mnugaya ba tnlangan rudan ta, kika asi daha gxali mesa Truwan ka dheran quri hiya di. Ani betaq saya, netun smneeru ndaan rudan ta cbeyo ka rdrudan nami Tgdaya ge, speeyah daha Truwan hini ka pusu kari ndaan rudan ta cbeyo ma, kari kesun daha “Pcahu” ka srengo daha riyung.
Ye ima naq duri peni ka seediq mneyah Pcahu alang Truwan hiya ciida, yaani Plmukan mesa duma ma, yaani Telu mesa ka duma, ga daha ini snleesi mkela. Nsaan daha rmeus xiluy ka pusu qsiya mmahan seediq Truwan hiya mesa, sgrangan ka xiluy kii de, mnarux kanna ka seediq mnimah qsiya sngrangan kiya mesa. Mllabu nbuyas ma pberih de mekan ido, ani asi spuhi duri ge ini kmkeli mesa. Inu dungan, wada tggarang ciida ka rudan ta mneniq Truwan hiya di mesa. So nii ka kari snrnuwan ku daha.
Ye kndalax ciida ka mosa tmualang alang Gungu ma, alang Qacuq, Suku, Paran, Tkanan, Tongan, Sipo, Drodux, Mehebu ma alang Boarung di. Meniq ka alang Pradu daka alang Bkasan ge, wada suupu theruy Boarung ka dheya. Bale ba we, seediq nToda ka dheya, wada meyah tuuman Gaya miyan yami seediq Tgdaya, kika yahan ta na qmlahang Tanah Tunux de, maxal daha alang ka snpegan na alang nami Tgdaya.
Niqan ka kingal kari snrnuwan daha dungan, kari kesun “Dame Doriq”. Mneyah dehuk alang Truwan ka daha Dame Doriq cbeyo mesa, kingal bale mneyah mesa ka duma rudan smneeru kari nii. Meyah gmarang kari Utux Baro ka Dame Doriq kiya mesa, tmgesa hmanguc qbulic ma smmalu halung baang duri mesa, kuxun riyung mosa smluhe rseno alang ka hmanguc qbulic daka smmalu halung, wano mqedin daka laqi ka mosa ncugin mbahang kari Utux Baro.
[[Snakun:Tgdaya]]
c7no11r9l3o2zvahz5vlpt1vybykhyv
Kari Pnsltudan Rudan
0
602
30762
30761
2021-03-18T14:42:44Z
Martin Urbanec
1
已匯入 10 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
30761
wikitext
text/x-wiki
= Kari Pnsltudan Rudan =
:Lmiqu dgiyaq bukuy [[paran|alang paran]] hiya, niqan kingan paru btunux, [[pusu qhuni|"pusu qhuni"]] so daha haya.<br />
:Dungus na wa "pusu gamin qhuni" enca. kiya kndadah hini kana ka seediq ta mi kana kndusan dhran hini.<br />
:Cbeyo ita seediq sa , wnnaq daha tnswai mudus dharan hini, uka naq brahan ka so nii, iyuh qniqan mi prana lutuc daha, maku musa priyuh qtaan dqras na ka swai na, yuhun na smruwa thuy msturun qbsuran na.<br />
:Cbeyo seediq sa, clokah ba kndudan daha ciida, nas kmkan camac do, bloil kingan uban camac, kiya niqan uqun daha da; ini kicu seediq ka camac duri; ana brungi mi tahuc qhuni qnpah naq kana, ini duwi bawa seediq; mido kingan dmuh macu do, kiya knbaka uqun tnsapah da.Hawan ba! ini daha spruwan ka oda nii, taxan sa, wada daan pskluy da. mi niqan kal seediq sqquru, wada na paqun kana ka camac! kndah ha do micu ita seediq ka camac da.<br />
:Kiya ka laqi mpsuran, wada na asi dawi kana ka macu uri, wada asi triyan puruc kana ka macu mi wada skaya kana da. Kndadah hiya do, nasi so kmkan camac ka seediq, asi ka muriq ba mhro camac, mapa naq ppanun daha, kiya sayan, ana puruc miyah thuy mluk uqun seediq.<br />
[[Snakun:Toda]]
3eksk4by9ool3pbvtp7n1f3th17jw8n
Kari Ptpusu Laqi
0
603
56422
30765
2021-03-22T09:57:08Z
Iyumu
191
/* Kari Ptpusu Laqi (成年禮) */
56422
wikitext
text/x-wiki
== Kari Ptpusu Laqi (成年禮) ==
Sexual [[Truku]] o ungat ka sapah ptasan, kiya do o tama ni bubu ka dmudul ni tmgsa lqian. Mkkla ka laqi snaw dga, tghuy tama na smluhay kana euda laqi snaw, laqi kuyuh o tghuy buab na smluhay kana euda laqi kuyuh.
== 一、 laqi snaw paah 8 hngkawas na do tghuy tama na Smluhay ==
# Quri qmpah: Paah tmatak, gmqhuni, tmabun, tmukuy, ni mgalang, duri o smluhay mhaal ni mapa mshjil.
# Quri mseusa:
## Tminun towkan, kray, brunguy, gupuq, giya, bluhing.
## Smquri wihi, kayu, sru, duhung, kululuan, paga, ubung ni kana qngqaya cinun.
## Smmalu libu tmbgan, biyi qmpahan, rpun ni sapah.
## Tmqbhni o dmangar, tmlnga, lmibaw,tmbabaw.
## Tmsamat o rmbuq, qmlubung, dmurang, maduk ni mgsbu.
## Smluhay dmuuy pucing, bhniq ni pucing.
## Kmlawa sapah ni alang aji ttmmay pais.
== 二、 laqi kuyuh paah 8 hngkawas tghuy bubu na smluhay ==
# Mmkay ruwan sapah o mhapuy, smksik, mahu lukus ni kmaraw llingay
# Tmabug rudux, ni babuy, musa mangal wahir, mapa bunga ni mdngu qhuni thuun mhapuy.
# Qmpah o qmibuh, tmukuy, mhuma mgalang ni mhuma krig.
# Quri mseusa o smkrig, mnuqih, tmgiya, mdaus, dmgsay, tminun qabang hhilaw, lukus, plkusun na miri. Rahuq na hiya, ini pstrung ka risaw ni wauwa han o, pdkaran bi mimah sinaw ni mkan lumak, yaasa sinaw ni lumak o smeeliq kndkilan laqi ini pkkray ka hiyi dha ni mgdma ka knkla dha uri msa ka rudan. Sgnaah mtkla bitaq tghdu ddulun tama ni bubu ka laqi o yaa bi 16 hngkawas. Laqi o tghdu ka kbdkilan, knkla ni biyax kkeudus do o ,biqan kari Bukung ttpusu dha ni mkla nanak euda meudus, kika sun Ptpusu Laqi. Kari Ptpusl Laqi o saw nii:
## Biqan kari
## Biqan qngqaya
## Tduwa ptasan
## Tduwa mstrung
Mgay kari laqi snaw ka Bukung: Biqun maku pucing、towkan ni bhniq, djiyun namu meudus bitaq hnqilan Gkuwak namu bbuyu, aangal tgqitan ni teerungan. Gkuwak namu pais, aangal kneudus ni euda hakaw utux Rmngaw laqi kuyuh ka Bukung: Biqun maku qngqaya cinun ni miri, djiyun namu meudus bitaq hngqilan. Kkla namu tminun ni miri, euda hakaw utux Smiyuk rmngaw Bukung dha ka laqi na: Bukung!Ida saw nkari su daun nami Mspgriq ni pgkla laqi snaw ka mdudul laqi snaw: Mdudul laqi snaw:Nii o bnegay Bukung ta , djiyun meudus bitaq hnqilan. Kana laqi snaw:Ana rabang! Mdudul laqi snaw:Gkuwak ta bbuyu , aangal ta tgqitan ni teerungan Kana laqi snaw:Ana rabang! Mdudul laqi snaw:Gkuwak ta pais , aangal ta kneudus uuda hakaw utux Kana laqi snaw:Ana rabang! Mspgriq pgkla laqi kuyuh ka mdudul laqi kuyuh. Mdudul laqi kuyuh:Nii o bnegay Bukung, djiyun meudus bitaq hnqilan. Kana laqi kuyuh :Ana rabang! Mdudul laqi kuyuh:Kkla ta tminun ni miri, euda hakaw utux Kana laqi kuyuh :Ana rabang!
== 參考文獻 ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
ash3bfo5hblyh8b1h3kad9odkt346q4
Kari ddrudan~mssahur
0
604
56421
30772
2021-03-22T09:56:55Z
Iyumu
191
/* Kari ddrudan~mssahur(老人的話,放在心裡) */
56421
wikitext
text/x-wiki
= Kari ddrudan~mssahur(老人的話,放在心裡) =
Kana rdrudan mneniq [[alang]] kssiyaw Paran hini sbiyaw, ana nanaq nToda, nTruku, nTgdaya , Tayal, Plngawan ni Bunun , nii nami msseli alang Paran hini sayang kana lqlaqi namu, pusu balay o miyah nami pgkla kari ndaan namu sbiyaw. Siida o wada spuuda Gaya na Seejiq Tgdaya ka Tanah Tunux mniyah prabang qnlhangan na ita hini, ndaan kiya o ana dhuk sayang ga dha prngagun balay dungan. Balay bi saw kiya siida,kndadax mrmux alang ta ka Tanah Tunux o, ana naq saw nsaan tmrtun Tanah Tunux, ana naq knudakan alang dha, hbaraw balay ka rrisaw ta knkingal Gaya wada peangal hiyi ni wada qmada hiyi dha uri, malux ta saw nii mkeekan o uxay pusu ta nanaq ita seejiq kana ka kiya, irih saw snrkiyan na Tanah Tunux, tnsraki na ddkan pqlahang ita. Balay bi ita kesun Seejiq o, ini dhuk kmremux knkingal alang ka Gaya ta ita , ini ta kmhmuc lmqi uri. Sayang do nii nami mtbalay kana da, mkla nami meysa tnrkiyan na Tanah Tunux mniyah prabang qnlhangan ita hini ka kiya. Sayang duri deo Tlu ka ga miyah knpriyux qmlahang ita hini da, ma nii mgntun jiyax 80 knkawas ndaan namu mqrakil ka sayang, kika drunan nami balay ka Ma-ing-cyo congtong miyah suupu yami hini, hiya ka qbsuran balay paru Taywan hini sayang, yahi bi cikuh mtmay ka mskingal lnglungan nami mptbalay knkingal Gaya jiyax sayang kesun nami.
Psmyahun nami o, peiyah「Gnaalu ni Pnsbalay」yami kesun mddahur Seejiq nii, naka ta spuun lmngelung ka pntbalay na kana seejiq ini pntna Gaya ga mniq alang ta Taywan hini. Bqani nami knkla namu ni biqi nami biyax daka gnaalu namu, dduli nami ana bitaq knuwan. Snpuwan dmurun lqlaqi namu!
== Pnyahan pnatas(參考文獻) ==
* 詹素娥. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku]]
snb27d5ifio5k4flijity4l2g3q3zjh
Kari mstrung lupung ka Truku sbiyaw
0
605
56420
30782
2021-03-22T09:56:41Z
Iyumu
191
56420
wikitext
text/x-wiki
Kari mstrung lupung ka Truku sbiyaw 招呼用語
1.Akay ji~ ~ ~!
2.Wi wi ~ ~ ~!
3.Ah!ah!~ ~ ~!
4.Akay lhbun~ ~ !
5.Mha su inu!
6.Ma su saw sndamat!
7.Tayal drumut su!
8.Tayal biyax su!
9.Biyaw su!
10.Mnsa su inu!
11.Ma su mskkeeman!
12.Barah su taan wah!
13.Tmay! Tmay! Aji uri o“sapah! sapah” msa rmngaw.
14.msblaiq su hug?
15.Nasi mstrung ka snaw aji uri o kuyuh ga, ini pndka ka rrngaw dha
*Quri snaw o bitaq mkdawin,
*Quri kuyuh o bitaq empplingis mkdamat.
16.Tayal huway su!
17.Ura su nanak!
18.Mhuway su balay
19.Mha su inu!
20.Meyx wah!
21. Kari quri kkbiyax seejiq ni knslikaw euda ni pnstrngan mgrbu o “Sapah! sapah!”msa.
22.Paru balay sntrungan lpungan ka [[Truku]] o pstmay ruwan
sapah ni peekan.
23. ghuwayan utux wah!
24.smqaras hyaan pdngusan utux ni malu utux na.
(1) aji su mhuya
(2)mqqaras su
(3) meudus su
(4)mtrawah lnglungan su
(5)mqaras ku sunan
(6)malu utux su
(7) sraun misu bi
(8) lmnglung ku bi sunan
(9)mdrumut su
(10) kndrumut su
(11)mrmun su.
25.kla su miyah uri ga
26.akay saku
27.akay su bi
28.Akay bi
29.seesu su bi hana su miyah ga.
30 seesu su bi hana su qtaan ga
== pnyahan kari ==
資料來源: 太魯閣族語編輯小組耆老 Lowsi Rakaw. Iyang Taying.
Yudaw Pisaw.Jiru Haruq Iyuq Ciyang 2004
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
4whkbebx1prs8jmiut3rojvig4gcm0f
Kari mu
0
606
95782
95781
2023-04-08T12:34:28Z
Udawbbil
91
/* Kari mu(我的語言) */
95782
wikitext
text/x-wiki
= Kari mu(我的語言) =
Malu balay ka mseupu ta mtuhuy muyas patas hini, mbiyax ni mdrumuc balay tmgsa patas ka emptgsa.
Ita smluhay ta matas o mbahang ta kari emptusa uri
kiya ka msangay ta matas ciida musa ta pssiling emptusa kana
hyaun nchaya rmaw ka kari sediq nii
mqaras nami sluhay patas ka tn taxa nami
kiya babaw na daw mosa [[nami]] mkla day ka kani [[seediq|sediq]] da
[[Snakun:Truku]]
aa986gpkuqdbfm5aikyxd1jmqk2hc38
Karoroan
0
607
100545
86556
2023-10-06T00:19:56Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100545
wikitext
text/x-wiki
= Karoroan(加路蘭部落) =
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka alang Karoroan.
[[Patas bntasan:加路蘭遊憩區.jpg|縮圖]]
114 sapah ka kneegu na sapah, 284 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu [[seejiq]] o mangal 67% niqan 191 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 33% niqan 93 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis61%, ni rahuq na o6%.
= Karoroan(加路蘭部落) =
[[Patas bntasan:加路蘭海岸 Kararuan Coast - panoramio.jpg|縮圖]]
Ngayan alang: Alang Ciaruran
== Nniqal (所在位置) ==
Taitongsien Taitongsu Fukangri.
== Knuglhangan(範圍) ==
Peeyah Fukan tgdaya gqiyan hido hiya, malu kndalax Heciangru maxal kbekuy siang mremux.
== Tiri huancing (地理環境) ==
[[Patas bntasan:Jialulan Recreation Area 加路蘭遊憩區 - panoramio.jpg|縮圖]]
Breenux.
== Pgkela ptpaan (交通資訊) ==
== Mgeegul tencu patis lualang (電子地圖連結) ==
== Seediq luwan tnalang (部落所屬族群) ==
Luwan Amis.
== Kari srengo daha(使用語言) ==
[[Patas bntasan:4G8A7363-编辑-编辑-2.jpg|縮圖]]
Kari Amis. kari Plmukan.
== Snnhiyan(宗教信仰) ==
Cituciaw. Tencuciaw
== Pusu pnhayan alang nii(部落由來) ==
Pnsnaanax kingal se na Yenwan (Iwawan) ka Ciaruranse, mnkdalax msuupu meeniq naq alang luwan Amis ka Hocaisan.
Kesun pusu Pnyahan Ciaruran ge, ado alang hini mttilux ma mhuriq ka rbagan, kiya knteetu mquri pefang(tgdaya) Siawcuan trima snuunux ka seediq tnalang.
Skari daha luwan Amis peni, trima snuunux we kesun daha rako, mmalan daha an-(nniqal) duri, bobo dige “trmaan snuunux hini” tmngayan daha seming.
== Pgkela sprigo (旅遊觀光資訊) ==
[[Patas bntasan:加路蘭遊憩區1.jpg|縮圖]]
== Pnatas(Patis pgkela pqtaan)(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* 《臺東縣史》 [第4册],阿美族篇 Tgsepac ce, luwam Amis qenay.
* Hlidan na Aking Puhuk (桂素芳)
[[Snakun:Truku]]
11etojb79qtezylud0ss0pykz3rpdto
Kasavakan
0
608
100546
56417
2023-10-06T00:19:58Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100546
wikitext
text/x-wiki
= Kasavakan(射馬干部落) =
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka [[alang]] Kasavakan.
604 sapah ka kneegu na sapah, 1,637 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 49% niqan 799 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 51% niqan 838 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Puyuma38%, Amis5%, Bunun1%, Paiwan2%, Rukai1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
anl0h6fkhw4boe2xelk0g4ssstheqf2
Kasuga
0
609
106905
104787
2025-03-27T14:17:57Z
46.211.65.138
106905
wikitext
text/x-wiki
= Kasuga(春日部落) =
Gaga mniq Pingtung Cunjusyang ka [[alang]] Kasuga.
342 sapah ka kneegu na sapah, 1,125 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 1,098 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 27 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan95%, Amis1%, Bunun0.5%, Rukai0.5%.
{| class="wikitable"
|+
!Ngayan alang
!Alang Cunzu(Kasuga)
|-
|Snnaaxab alang
|Alang pnheyu hndure ka alang Cunzu'''(Kasuga), ma gnyusan sqlahang sehu Cunzu Siyang duri.'''
|-
|Nniqaun saya
|Alang Cunzu Siyang Pingtong
|-
|Gnyusa dheran
|1176.0246 ha ka knglhangan dheran
|-
|Ratuc pkdkilan
|Dheran kteetu mcherus
|-
|Kklaan tpaan rulu
|Mgeriq naq rulu
Moda Nanarkaw tuting eluw pstrengan, quri tgnarac musa PingO Kongru, pgquri tghunac musa alang Cunzu.
|-
|Pslutuc Tencutu
|Tencutu Alang
|-
|Alang nYencuming
|Paywancu
|-
|Srengo kari
|Kari Paywancu
|-
|Snhei
|
|-
|Pnyahan alang
|Cumang”mngeela ba ka ngayan na “Cunzuso”, “Kasuvongan”ka pnugklaan daha naq ka tnalang. Ki Pntnaan na naq hengak“Kasuga” Nihong ka splawa Cunzuso”betaq saya di.
Kana Cunzu Siyang maha naq hari seediq Paywancu. Kari pnsltulan ge, Mneniq dgoyaq TaU, pndudul Utux huling ka rudan daha, musa mth-eruy dgiyaq Tahan. Dehuk ruru daya Tasuun ciida, wada daan mnais ruru mtudu ka Utus huling, moda pqeya qhuni ssiyo, kiya wada ini ggedang. Kesun “Suun”kari Paywancu, mnoda pqeya ssiyo qhuni ruru ka dungus na mesa. Irih so uxe pchungi ndaan nii, koya ngalan alang Cunzu saya ka llutuc daha di.
|-
|Pnugkela saan rmigo
|Pnukela pnugyusan
Sapah tloongan qqpahan alang Cunzu Siyang Pingto
ngsen
Eluw 13 haw 2 ring, alang Cunzu Cunzu Siyang Pingtongsen
Pusliyan Pkrana Pckulan Qqeya nrudan Yencuming Cunzu Siyang
https://web.archive.org/web/20200221000718/http://www.crps.ptc.edu.tw/
Kklaan ssaan msterung seediq
Pusliyan Pkrana Pckulan Qqeya nrudan Yencuming Cunzu Siyang
|-
|Nngalan sqita spatis
|
|}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5u3x2aglojkep32jy8dtj46i702y22u
Katanka
0
610
100548
86812
2023-10-06T00:20:02Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100548
wikitext
text/x-wiki
= Katanka(佳林部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sincungsyang ka [[alang]] Katanka.
415 sapah ka kneegu na sapah, 1,143 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 29% niqan 327 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 71% niqan 816 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 26%, Bunun 4%, Truku 15%, Tayal 2%.
{| class="wikitable"
|+
!Ngayal alang
!Alang Katanka
|-
|Pgkela Alang
|Alang Katanka ge egu klegan luwan seediq ga suupu knuudus ka hini.
Aking: Alang Katanka ge eguw klegan luwan seediq ga suupu meniq hini.
|-
|Nniqan
|Hwarensen sincunsyang cyaringcun
Aking: Alang Ciyaring Sincungsiyang Huwarensen.
Bakan: Hwarensen
Aking: cuyuka cyuka, ciyuka. ciyuga / cyuga
jiyuga / jyuga.
|-
|knklangan/ratuc<ref>Aking:Ratuc 範圍。ex: gaga ratuc nisu. Inu ndaan namu ratuc. 你們完成的範圍在哪裏。</ref><ref>Takun:Ratuc 有階段的意思。</ref>
|Waga meniq gqiyan hido na Pepucun daka Cyaricun.
Aking: knklangan 各個部落
kaalang<ref>Takun:非本部落,別的部落。</ref>
gnyusan。
|-
|Kndkilan tiri /kdkilan
Aking Kdkilan tiri
|Dheran breenux
leexan.
kntkilan / kdkilan<ref>Aking: kndkilan 已經成長的地方(完成貌 處所); kdkilan V. 指植物、礦物、環境成長的樣子。</ref>
|-
|knklaan jyawton<ref>Aking:
kklaan ssaun.</ref>
|Mgeriq rulu
Taipe> kuotawsanhaw>kuotawsancya taipe eluw pnugluban (putin sngkng) >eluw wengsan >sen106> sen109 > peyikongru >pinghaykongru> suhwakongru>taycyosen > singsingru>poayru> dehuk
|-
|Mggaluk na tencititu<ref>Aking: mggaluk 密合。兩個ktinuh密合連在一起Mggaluk。</ref>
|Tencititu na alang<ref>Bilaq, Walis:Tencu titu na alang
.Takun, Aking:Tencu titu alang. (部落標語的形式,精簡為主,故省略na。)</ref>
|-
|Luwan na alang seediq
|Amecu
|-
|pskari
|Kari Truku、Kari Bunun、Kari Ame、 Kari Telu、Kari Plmukan
|-
|Snhiyan/ snhii concyaw
|
|-
|Mpneyah na alang/alang tndheran
|Amecu ge「katanka」kesun daha ka alang nii, ga qlhangun anah Tunux ciida we, Tanah Tunux lmawa seediq tndheran meyah knbuurah hini, Sakirayacu ka stbeyax hini. Kii kawas telu mpitu knmxalan teru ge wada slliyun cunhu slmeyan dheran psaan daha sapah skiya na supi, uka naq brahan wada icin di, egu riyung seediq ka wada theruy meniq pepu. Alang gnbgurah cyaring ge wada mtutuy kawas telu mngari knmxalan daha, uxe wano luwan seediq Amecu nanaq, niqal Plmukan ma Bunun ma truku duri.
|-
|knklaan Riyokwankawng
|Kwangkwang ssaan
Rongcyen cingswekongyen 03-8267223
Hwarensen sincunsyang cyaringcun cyasan eluw pnugluban
|-
|Patis qutaan
|《syusyo Hwarensencu》─pnatis luwan seediq
Ngayal dheran censositong
https://web.archive.org/web/20070329021216/http://gis210.sinica.edu.tw/placename/
|}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlitan na Walis Pawan daka Bakan
[[Snakun:Truku]]
<references />
83ju9izpntvqapwj7ardd5n19uolw4s
Katatipul
0
611
100549
86782
2023-10-06T00:20:05Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100549
wikitext
text/x-wiki
= Katatipul(卡地布部落) =
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka [[alang]] Katatipul.
542 sapah ka kneegu na sapah, 1,521 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 34% niqan 510 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 66% niqan 1,011 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Puyuma25%, Amis4%, Tayal1%, Paiwan2%, ni rahuq na o2%.[[Patas bntasan:540749250 m.jpg|縮圖]]
= '''Katipu (卡地布部落)''' =
Ngayan alang: Alang Katipu.
== Ngayan alang (部落特色) ==
Puyuma Katipu (Katratripulr) ge, dungus na we mtbale/ msuupu.
== Nniqal (部落所在位置) ==
Taitongsen Taitongsu Cupenli.
[[Patas bntasan:540630132 m.jpg|縮圖]]
== Kngheti na (範圍) ==
== Dheran kndkilan (地理環境) ==
== Pkklaan ptpaan (交通資訊) ==
=== Mgeriq rulu (開車) ===
Kndalax Tai maxal kingal sien mquri Taitongsu tghunac, hmrinas hako Cupen dige mquri narac.
=== Basu (公車) ===
[[Patas bntasan:1024x7681.jpg|縮圖]]
Peyah Taitongsu taapa basu Tingtong maha alang.
== Pggaaluk tencu titu (電子地圖連結) ==
=== Titu tencu na alang(部落電子地圖) ===
== Luwan seediq tnalang (部落所屬族群) ==
Puyuma.
== Srengo kari (使用語言) ==
[[Patas bntasan:卡地布1.jpg|縮圖]]
Kari Puyuma, kari Plmukan.
== Snhiyan (宗教信仰) ==
Nrudan cbeyo.
== Pusu Pnyahan Alang nii (部落由來) ==
Ani naq knrudan bale ka rekisi ka alang Katipu, ado uka patis pnatis daha, asi naq spooda snrnuwan rdrudan ka pnsltulun knkingal kari daha.
Mnkdalax naq cbeyo we, ini pntena kana ka Sucu/ tnluwan, niqal kingal mbeyax riyung tnluwan tnsapah, kesun daha Sucu ( Mavaliw), mndaan qmlahang hreyan hido Taiwan.
Kndalax pnyahan (Taimari Huayuncun) dheya, asi lux theruy dehuk Cinglingsanci Tunluose. Ttaha Pkkaruku Sucu, kndalax pnyahan mtheruy dehuk tghunac Tunluose meeniq Tupise.
Tgteru paru ge, Paywan Sucu Ruhwaniaw (Ruvaniaw), kndalax Pingtong Laiise mtheruy meeniq ssiyo Cupen Cicaito. Jucu suci, qlhangan Tanax Tunux ciida, pnsliyan ka knkingal Sucu / tnluwan peeniq alang Cupen hini saya.
[[Patas bntasan:卡地布2.jpg|縮圖]]
Kari nrudan Katatipul ge, mddayo ma msuupu ma mgaaluk pnqdungus na. Bobo na Kuanghu Kuoming Cunhu, krqanun na Tanax tunux daka Plmukan tmngayan ti-pul ka hengac knpryuhan, Ingyi ka kari Cupen nii. Bnarah pngkela ka Ingsuesuyen kari nii di.
== Kklaan sprigo (觀光旅遊資訊) ==
https://web.archive.org/web/20061229145025/http://www.seewa.org.tw/taidon/map.html
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* https://web.archive.org/web/20160331032758/http://katatipul.org.tw/
* '''《卑南族卡地布(知本)部落文史.歲時祭儀篇》2005,曾建次編'''
* Hlidan na Aking Puhuk (桂素芳)
[[Snakun:Truku]]
dwu01ar7zrlaj2081uzph6tnushtx1o
Kaviyangan
0
612
100550
56413
2023-10-06T00:20:06Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100550
wikitext
text/x-wiki
= Kaviyangan(佳平部落) =
Gaga mniq Pingtung Taywusyang ka [[alang]] Kaviyangan.
185 sapah ka kneegu na sapah, 761 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 721 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 40 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan92%, Amis1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ecnzzqtlaxuzzvvreket5sf7bpe83bt
Kawabata
0
613
100551
94441
2023-10-06T00:20:08Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100551
wikitext
text/x-wiki
= Kawabata(河頭部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka [[alang]] Kawabata.
54 sapah ka kneegu na sapah, 174 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 164 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 91%, Amis 1%, Paiwan 1%, Saysiyat 2%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
Alang Kawabata.
== Thuyan alang (部落特色) ==
== Nniqan alang (所在位置) ==
Sing-cu-seyn-u-fong-syang-hua-euyn-cun.
== Klbangan (範圍) ==
u-fung- syang- kun- swo- quri daya 3 km hiya, daya ayug tmapaq dhuq sipaw narac.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
breenux.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
Mgrig rulu: tduwa muda elug sng-daw 122 seyn (nang cing- kun-lu)kndadax cu-tung mquri daya, duri o muda pgriq igi paru hakaw u-fung, dhuq hakaw do bukuy tg kingal alang do kika alang '''Kawabata.'''
== Mlutuc teyn-c-syusan (電子地圖連結) ==
部落電子地圖Teyn-c-syusan alang.
== Tnealang seejiq (部落所屬族群) ==
Tay-ya-cu.
== Skari kari (使用語言) ==
kari Tay-ya- kari Tlu.
== Snhiyaan (宗教信仰) ==
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Cing-caw-sida iyux skrana Klmukan, ida klwaan Tanah tunux siida gaga prtan kesacu Tanah tunux thjil miyah mniq breenux, pusu mniq daya hunac daha hini, daya o mniyah seejiq Ta-ka-nan-se, Lwo-san- sayang do yasa empahun ka hparaw seejiq hini naqih hari klwaun, kika rngagan na ka qbsurang bukun ka keysacu Tanah tunux mdudul dsun thjil kana ka nniqan sjiqun, yasa egu ka Hangan Sun, ida knttu lwanun na Sun-cya-cwan kdjiyax, huna do mniyah May-pa-lay-se Cung-sing saying ksun.
== Kklaan rrigan (旅遊觀光資訊) ==
== Pnyahan bnadas (參考資料) ==
Gaya Tay-ya-cu : thjil ni skrana alang.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
9pgq0x1jjmt7vmzzqtc1qxmb12u8eww
Kawaliwali
0
614
100552
56411
2023-10-06T00:20:09Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100552
wikitext
text/x-wiki
= Kawaliwali(大坡部落) =
Gaga mniq Taytung Cusangsyang ka [[alang]] Kawaliwali.
147 sapah ka kneegu na sapah, 371 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 74% niqan 276 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 26% niqan 95 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis71%, Puyuma1%, Kebalan1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
r9gdnnaf1pffifr5f44r2b3krdpbs0o
Kawbu’
0
615
100553
56410
2023-10-06T00:20:11Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100553
wikitext
text/x-wiki
= Kawbu’(高坡部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Kawbu’.
31 sapah ka kneegu na sapah, 110 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 85% niqan 93 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 15% niqan 17 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal76%, Amis6%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
3i1np0l7o6fg821x7e6aaza75n7uubk
Kayu-baliq
0
616
100554
95104
2023-10-06T00:20:12Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100554
wikitext
text/x-wiki
= Kayu-baliq(新村部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Kayu-baliq.
150 sapah ka kneegu na sapah, 359 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 8 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 351 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal1.4%, Amis0.3%, Puyuma0.3%, ni rahuq na o 0.3%.
== Ngayan alang(部落名稱) ==
'''Alang Singcun【Kayu-baliq】'''
== Pnsnakan knmalu pgkela tnalang(部落特色) ==
Dheran niqan pusu qsiya ka Curaisue ka Cejenri , Suekuanto kesun daha.
== nniqan(所在位置) ==
Tawyensu Fusingci Sanminri;gaga Sanmin daka Cejenri gnyusan daha alang, tgnarac ruru Tahan
== Nniqan kndkilan(地理環境) ==
Dheran ratuc, 400 betaq 600 koncu knbrawan na
== Luwan tnalang(部落所屬族群) ==
Tayal
== pskari(使用語言) ==
Kari Tayal, kari plmukan
== Snhiyan(宗教信仰) ==
Tencuciyaw fociyaw Tawciyaw
== Pnyahan tnalang(部落由來) ==
Alang Suekuanto we meniq gnyusan Cejenri daka Sanminri, ma msputing dheran niqan pusu qsiya Cejencun duri.
Seediq tnalang cbeyo ge liihun daha btakan qtehur qsiya lmiqu pkrkiyan siimah daha, kii tmngayan Suekuanto ma kesun daha dheran niqan pusu qsiya.
Cbeyo peni, kesun daha Kayo- balyaq(liwas) ka rdrudan Tayal.
Mesa si, kleeluw moda hini ka seediq, ani knkana sqada daha nlixan liwas ka hini.
Ye daha spoosa kulu, buuc na seediq mgedang ka seediq cbeyo
Ado saya de nniqan hini smdaling Cekongsuo,
Ma meniq ssiyo Sendaw 7 haw, ma kii wada spriyux Singsingseci, kesun daha Singcun.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Aking Puhuk(桂素芳).
[[Snakun:Truku]]
ojuib589tsbj3dwg2ka9txsztyv87as
Kayway
0
617
100555
56408
2023-10-06T00:20:13Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100555
wikitext
text/x-wiki
Kayway(卡外部落)
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Kayway.
7 sapah ka kneegu na sapah, 15 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 100% niqan 15 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 0% niqan hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 100%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
7ufxlm2g4wabdtvht6m0esy8q2smo2s
Kazakhstan
0
618
99240
99239
2023-08-17T10:02:11Z
Quinlan83
771
Undid edits by [[Special:Contribs/185.210.140.116|185.210.140.116]] ([[User talk:185.210.140.116|talk]]) to last version by YiFeiBot
99240
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Kazakhstan.svg|thumb|Flag of Kazakhstan-Hasako konghoko kwoci (哈薩克斯坦共和國國旗)|alt=Flag of Kazakhstan|424x424px]]
= Kazakhstan(哈薩克斯坦) =
Gaga kska Yacow ka [[Kazakhstan]], 48 00 N, 68 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 2,724,900 sq km(hangan na o Tg9)(knlbanga dxgal o 2,699,700 sq km, knlbangan qsiya o 25,200 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 18,360,353 hiyi.
Gaga [[Astana]] ka pusu alang paru, jiyax 16 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Kazakhstan ga wada sugan 77.40% ka dxgal qpahan, 1.20% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 21.40% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Almazbek Atambayev, pnaah hngkawas2011 idas 12 jiyax 1pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Emblem of Kazakhstan latin.svg|thumb|File:Emblem of Kazakhstan latin.svg-Kwohwey.(國徽)]]
[[Patas bntasan:Kazakhstan (orthographic projection).svg|thumb|File:Kazakhstan (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Hasako konghoko (哈薩克斯坦共和國) =
Hasako konghoko(Kari Hasako: Қазақстан Республикасы / Qazaqstan Respýblıkаsy; kari Orosiya: Республика Казахстан; kari Ingkoku: Republic of Kazakhstan, plwanan dha Hasako(Kari Hasako: Қазақстан / Qazaqstan; kari Orosiya: Казахстан; kari Ingkoku: Kazakhstan, koka sunca hmqatar co, hmqatar Oco mi Asiaco tkdha co, pusu na u wa mniq tukcka tudaya Asia, mniq tuiril yayung Uraar ttipiq dxral dha u wa mniq Oco.
Kana knrbangan dxral koka Hasako pa 2,727,300 pinghwang kongri, knbeyki bay neyru koka kana jeynseykay, tumngari knbeyhing koka kana jeynseykay.
Dmudul keyjay quri tukcka Asia ka Hasako, pdkanan kana tukcka Asia cyuyu knkana sngcan congcu niya u 60%, quri so gasoring, kuki ida nkiya kongyey ka pusu balay, niqan knttuku bay ka kwangcan cuyeyn.
Hasako pa quri so bungka u mniq tkcka Asia Mongku bungkacweyn knbeyhing koka.
Seyhu Hasako u pskngalan dha mincu, susu, pnwaya pskingal syeyncng konghoko ka Hasoho, kiya mi niqan ou kluwanan bungka ican.
Tudaya, tuiril Hasako u msqapah dkoka Orosiya, tunarac hunac u msqapah Cyokoku, turahuc u msqapah Ucupyeyko, Ciarcusu mi Tukuman.
Tuiril daya u lmutuc Rihay, Rihay u niqan 2,964 kongri ka hayanseyng.
Hnyuwan Hasako pa kiya ka knkana brnux, mdngu brnux sspriq, tudaya wasaw qumi qqhuni, kkuayu, dwiyaq, sancyawco, llmiqu mi mbbuyu, ndanan smpu knhbrawan hiyi Hasako kngkawas 2014 cida u niqan 1,800 knbkiyan hiyi sediq, binaw knbeyhing bay ka dxral koka Hasako, koka kntikuh bay mitu sediq, kingal pinghwang kongri u 6 balay hiyi sediq mniq.
Sotu u Nuar-Sutan; ini knpriyux hangan brah cida han u Asutana ka hangan smudan han.
Mniq kngkawas 1997 brah cida han u dmuwi knbeyhing bay alang mkbrnux Aramutu ka Sotu han.
Rikisi knbeyhing bay dxral Hasako pa kiya ka tlanan kana yomu minjoku, Cngcisuhan u 13 seyki ka mnangal dxral niyi, wada nMongku tiko daw knpriyux da, muda mtdiyan ka kcka tiko nanaq da mi, hiti daw wada miyah bawa tnualang yomu minjoku ka biyax dungal.
16 seyki cida, wada pkrana ka Hasako, wada mubeyki, kcka, tiping tturu yucu.
18 seyki daw prading miyah Hasako brnux sspriq ka sediq Orosiya, dhuq 19 seyki kcka cida, wada nOrosu tiko ka pnhangan dha Hasako.
Mnuda Okwo koming ka kngkawas 1917, thiti daw mnuda mccbu ka kcka nanaq Orosiya, tndxral Hasako u mnuda mnou knpriyux, Hasako Suweyay sohuy cuyi konghoko u pnhiyu kngkawas 1936, wada mnSuryeyn ka dxral dha.
Kngkawas 1932, mnuda mqraqil beyhing bay uka uuqun, nniqan dha hiya u 150 knbkiyan hiyi sediq ka wada mrdang.
Wada mkrhak kngkawas 1991 cida pa, Hasako ka thiti bay muda pusa kari dukuricu ka Hasako ida ntumal Suryeyn konghoko.
Muwaya bay pnhiyu dha Soto u Nuarsutan Nacaarpayeyhu cida pa hiya nanaq ka lmutuc mangal biyax bukung, dhuq kngkawas 2019 u hiya nanaq ka pusa kari mpsangay.
Hasako u mbiyax bay pkrana keyjay dha, quri so suhwa kongyey.
Kcka Hasako pa niqan 131 kluwanan minjoku, kiya knkana ka Hasako joku(niqan 65.5% knhbrawan hiyi sediq), sediq Orosiya, sediq Doicu, sediq Tatan mi Weyuarcu.
Isurankyo snhiyan u pdkanan 70% knkana knhbrawan dha sediq Hasako, kiya mi Kiristokyo u pdkanan 26%, seyhu Hasako u smruwa ptrawah ana manu snhiyan, binaw hantay seyhu ka bukung dsnhiyan u qrapun dha kiya.
Kari Hasako ka ngalan dha srngaw kari seyhu, kari Orosiya u mniq singcng mi cikwan u mtna so snrwanan seyhu ka kari niyi.
Babaw dukuricu daw wada mkoka dukuricu kwosyey cngyeyn, kngkawas 2009 prading daw wada mTucyey gikay cngyeynkwo, kngkawas 2001 idas 6 diyax 15 wada mpnsluyan Sanghay hocwo cucu cngyeynkwo.
Mniq Tucyey-kcka kari Huyku pa, dungus na “Hasako” u: dukuricu tnpusu, mtrawah qcahur, tura Oco mi Asiya tukubeycu bungka yomu minjoku uri.
“Stan”, dungus na u “tnsapah”, “dxral, sanan mssli”, manu so kiya, “Hasakosutan” pa wisu tmiyu nniqan mssli “Hasako joku” .
Saya daw “Hasako joku” sunca pa wisu tmiyu knkan mniq kcka Cyokoku, Orosiya, Ucupyeyko, Hasako mi nniqan duma alang Hasako joku.
“sediq Hasako sutan”(Kari Hasako: қазақстандық; kari Orosiya: казахстанец) quri so smnlanan suncahaya pa, kiya ka knkana mniq kcka kongmin mniq Hasako.
Kngkawas 2014 idas 2 diyax 6, soto Hasako Nuarsutan Nacaarpayeyhu mtqita dayxyo cida, keyngi pryuxun ka kcka hangan koka “Sutan” sbrahun “Yeyryey”.
So kiya snbrahun daw hangan koka mniq kari Hasako ka mniq kcka Hasako u dungus na pa kiya ka“koka sediq Hasako” .
== Rikisu(歷史) ==
Hasako u kndadax Smudan tasil jiday daw tna niqan sediq ka mniq hini.
Burah tasil jiday daw prading pkrana qpahun platac tnbuwan, karac tnualang hiya, hnyuwan dxral u mndungus bay kndusan yomu.
Qnita dha kawku sweycya pa mniq nniqan knrbangan bay brnux sspriq hiya ka dsediq u wada mndungus bay tpthiyi ka dapa dmay, sediq Suciday ka muwaya bay tnpusu mnniq tukcka Asia.
Brah kongyeyn 3 seyki dhuq brah kongyeyn 1 seyki, tukcka Hasako u hana niqan mrahul ka syakay.
Peyyah brah dhuq thiti u niqan mrahul ka quri so Usun, Kangcyu, Aran, Weypan, Tawan yomu cngti.
T6 seyki dhuq t8 seyki pa pnnhiyu dkoka Tucyey Hanko, Tucisu, Kororu.
T8 seyki dhuq tu12 seyki daw, tuiril mi tuiril hunac, tuhunac mi tunarac ka mllutuc tumal dkoka Kosahanko, Ukusuyeyhuko, Cimakohanko mi Cinca ryeynmong.
Cinca ryeynmong cida pa wada msranaq Oco, Arapo pantaw, Ayci ka kari Cinca.
Nhana t13 seyki cida, babaw pnhyuwan ka Mongku tiko, Cngcisuhan u wada na sbuway risaw na qbsuran Sucu ka nniqan Siporiya mi nniqan tukcka Asia, phiyu Cincanghanko.
Nhana tu16 seyki cida, wada mupsnakan Beyhing Yucu, Kcka Yucu, Tiping Yucu turu niyi ka Hanko.
Tu17 seyki cida kcka Asia u knsburah mtutuy taxa mbiyax bay yomu koka—Mongku Cwenkoarhanko
Mnyahan knrmux Cwenkoarhan ka Hasako, Tiping Yucu u snkaun sutwan dmurun Orosiya smruwa ptmay Orosiya; kngkawas 1735 idas 12 Kcka Yucu u wada tumal Orosiya uri, kiya mi wada yahan mddayak Cwenkoarhanko ka Beyhing Yucu.
Binaw kngkawas 1757 cida u wada pkngatun krinah mbiyax bay Cingtiko ka Cwenkoarhanko, kiya mi wada mnCingtiko ka Beyhing Yucu, mniq nhdanan bay taxa Hasakohanko Kohan Kensary wada mrdang kngkawas 1847 daw, balay bay wada pkngatun ka Hasakohanko, Hasako peyyah cida daw prading mtmay Orosiya cumin suuci, dhuq phiyu Arasu cucu konghoko.
Tu19 seyki cida wada muda Mccbu Yapyeyn ka Cingtiko mi dmudul mowic ka biyax koka dha, kiya mi miyah mddayak dxral Beyhing Yucu kngkawas 1864 cida ka Orosiya, kndadax cida daw wada mnOrosiya kana ka dxral Hasako.
== Seyji(政治) ==
[[Patas bntasan:RIAN archive 140800 Signing of Protocol on Establishing Commonwealth of Independent States.jpg|thumb|File:RIAN archive 140800 Signing of Protocol on Establishing Commonwealth of Independent States.jpg(哈薩克境內發表的阿拉木圖宣言正式宣告蘇聯的解體)]]
“Keyngpo Hasako” muda smalu waya Hasako ka “mincu kiya, uxay nsnhiyan mi mpskingal koka”; dmudul puwaya Sotocu koka konghoko, soto ka koka yeynso, kiya ka dmudul koka mquri kcka mi mquri nganguc cngco cipn hwangcn, kiya mi mniq pnluban kwoci rmirih Hasako knbeyhing bay hnyuwan bukung koka, kiya ka ptura sediq mi pskingal koka cngcweyn, so ini khmti lmlu ka keyngpo, ptura mi sndhu biyax kongmin mi mtrawah.
Spuda keyngpo mi horicu ka pusu, dmuwi rihwa, suhwa, singcnghwa tuturu biyax pnsnakan mi ppwaluk, ppsdhu, ppsbalay ka muru waya muda ddaun dha.
Diyax sqpah soto u 7 kngkawas.
Kngkawas 2007 idas 5 diyax 18, Hasako gikay u wada pdaun ka snbarah smalu waya keyngpo, muway biyax Nuarsutan Nacaaryeyhu u malu snpusal muda lmutuc qpahun soto.
Soto u malu muda psdhu phiyu congri, hukucongri mi waycyaw, ohwang, keyjay, neycng bucyo mi koka ancyeyn ingkay cusi, kiya mi kasi ka srwaun gikay.
Soto u niqan biyax na ini sruwa pndanan hwaan gikay.
== Waycyaw(外交) ==
=== Pusu tyawmu: Hasako cyeyncyaw ryeypyaw ===
Hasako wa nryeynhoko, Oco ancweyn mi hocwo cucu, Oco-Tasiyang hocwo ingkaymi Isuran hocwo cucu(OIC) cngyeynko, kiya mi Peytasiyang kongyey cucu mi Hoping hwopan pnluban cihwa canyuko.
Kngkawas 2010 idas 4 diyax 11 cida, soto Nacaarpayeyhu mi Peyrako Opama mniq kcka Hwasngtun muda hocu anjeyng honghuy, pprngaw pkrana Amirika mi Hasako pnluban canryey hocwo, psdhu kari pkrana swangpyeyn hocwo, kndudul hoanjeyn mi ini krhak mrana, tukcka Asia snbalay, keyjay mrana mi pusucyacu.
Kngkawas 2011 idas 4 cida, lmutuc pprngaw honeng anjeyn pprngawan, mray so BN-350 hwaningru na dnuwi jayryaw anjeynsing, kiya mi kmita malu ndanan pnluban kngkawas 2010 ddha dha.
Hasako pa dukuricu koka kwosyey uri, keyjay hocwo cucu mi Sanghay hocwo cucu cngyeynko, kiya mi msupu Orosiya, Payorosu, Ciarcisu mi Taciko u mniq kngkawas 2000 cida phiyu OYa keyjay kongtongti, knpriyux pnsliyan txtaxa koka so pntnaun kana ka kwanswey, kiya mi so psblayun ka ddaun jiyu mawyi.
Hasako ka muda dmudul kngkawas 2010 Oco anjeyng mi hocwo cucu, Hasako u mniq kngkawas 2012 idas 11 diyax 12 muwaya bay wada uwewan ryeynhoko jncweyn risuhuy cngyeyn.
Kndadax 1991 dukuricu cida, Hasako u dmuwi twohwang waycyaw cngco(kari Hasako: көпвекторлы сыртқы саясат), miying mniqa ddha beyhing koka-Orosiya mi Cyokoku, kiya mi Amirika mi knkaka sihwang sucyey koka smmalu pntna pnluban waycyaw, Orosiya u mniq Hasako tukcka hunac, knbarux ya bay 6,000 pinghwang kongri ddiyun Peykonu hangtyeyn hwasocang, hwasocang niyi pa kiya ka nniqan ppusa sucyey muwaya bay mapa sediq taykong cihwa, Suryeyn taykongso pawhongsweyhaw taykongso mi hopinghaw taykongcan.
== Cyunsu(軍事) ==
[[Patas bntasan:Kazakhstan Republican Guard.JPEG|thumb|File:Kazakhstan Republican Guard.JPEG(哈薩克共和國衛隊)]]
Biyax cyunsu Hasako u lmutuc Suryeyn biyax ucwang Tuarci sutancyuncyu ka seiyah dha, wada mangal Suryeyn tu40 cyun mi tu17 cyun duma mpcaping.
Hasako butay u kiya knkana:rucyun(20,000 hiyi), haycyun(3,000 hiyi), kongcyun(12,000 hiyi) mi kohwangbu(4,000 hiyi), kiya mi niqan ka 31,000 ka cwencyunsu jnyeyn.
== Nniqan(地理) ==
[[Patas bntasan:IMG 7431-Sharyn canyon.jpg|thumb|File:IMG 7431-Sharyn canyon.jpg(位於天山北方的查恩峽谷)]]
Kana knrbangan dxral Hasako pa 2,724,900 pinghwan kongri, kiya ka knkana jeynseykay knbeyhing bay neyru koka, lipax dxral u tubaraw ka tunarac mi turuma ka tuiril, tuiril ka Turan truma dxral mi Rihay kngahu ucilung turuma dxral, tuiril daya mi tudaya u niqan brnux Orosiya, tuiril brnux Siporiya lntudan brnux.
Tukcka ka Hasako cyoring, tunarac mi tunarac hunac ka ddwiyaq, kiya ka Pamiar daya brnux lntudan mquri tudaya.
Pusu nniqan Hasako u wa mniq Asia, mniq tuiril ddwiyaq tudu Uraar u na quri tunarac Ocokiya.
Pusu beyhing alang mkbrnux u kiya kana ka Nuarsutan, Aramutu, Karakanta, Simuknto, Atoraw mi Osukomn.
Pusu bay qqsiya u kiya kana ka langu Paarsu, langu Cisang.
Msupu Ucupyeyko psuasu Ucilung mrmun, tuiril u sqapah Rihay(knkana jeynseykay knbeyhing bay langu neyru), knou bay langu qsiya u langu mrmun qsiya.
[[Patas bntasan:Reserve Karkaraly.jpg|thumb|File:Reserve Karkaraly.jpg(卡拉干達州)]]
Yayung kcka koka u to bay so yayung qluluy kcka koka nanaq, pusu bay yayung u niqan yayung Oarcisu, yayung Siar, yayung Uraar.
[[Patas bntasan:Karkaraly National Park 11.jpg|thumb|File:Karkaraly National Park 11.jpg(盤羊)]]
== Karac(氣候) ==
Karac Hasako u kiya knkana cyawcitwan karactarusing, kawas pnyahan qsiya quyux u 1000 hawmi, muxul ka rbawan mi knskuy bay ka misan, binaw dwiyaq lmiqu u tnkawas niqan huda uri, knkingal nniqan u ini bay pntna kana ka karac.
Nuarsutan ka msnul Uranpato ka jeynseykay tudha knskuy sotu, misan u knskuy bay o hmrinas -40℃, knttu niqan t4, t5 ci beyhing bwihur, sotu cuxan Aramutu u knskuy na bay u dhuq -20℃, uka hari msbwihur. Qmuyux mniq nniqan mndngu, dmka mdngu karac u kndudul mlih, dmka mbbuyu mi mbbuyu ka Hasako pa pdkanan knkana dxral koka 60% ka knrbangan da, mniq nniqan mbbuyu ka qnyuxan qsiya knkawas u ini dhuq 100 hawmi, misan daw kndnguwan balay.
Hasako u niqan 10 ka ida nkiya qlhangan cyu mi 10 ka Hasako koka kongyey, muda qmlahang uka hari qtan mi mpkuka ccamac mi ppwalang, qtan bay ppwalang Hasako u hwangsu, tingping pphpahsu, ppixinsu, taycawsu mi ssukaysu, mpkuka ppwalang u kiya ka mnhru nanaq ringgo(Sincyang lmiqu ringgo), lmiqu budo(budu qpiyun sinaw), lmiqu yucinsyang(jukoriyucinsyang) mi uka hari qtan yangcong ucong riyeycyo cong, weyarmoto yeynwey mi Tulipa kaufmanniana.
Qtan bay pujurey ccamac Hasako pa, kiya kana ka huling rang, tanah rqbux, bnaqi rqbux, to rqnux, pan miric(knbering bay qbubur miric suwucong), OYa sori, osagisun mi huda lklic, wisu qlhangun duma.
Bnkuwan patas tanah Hasako bntasan qnlhangan u kiya knkana 125 kluwanan buc tudu ccamac, kiya uri ka ou kluwanan qduda mi pujurey ccamac, kiya mi 404 kluwanan ppwalang, cncyun, cawrey mi tiyi.
== Keyjay(經濟) ==
[[Patas bntasan:Kazakhstan Export Treemap.jpg|thumb|File:Kazakhstan Export Treemap.jpg(哈薩克出口商品組成。)]]
Hasako ka knkana tukcka Asia knbeyhing bay keyjayti, knmalu bay ka knrana na uri, alaw ka yeynyo cukoryang mi mkala ka neydang gasoring, Hasako u kngkawas 2013 brah cida ida pndkanan 8% ka keyjay cngcangryu, binaw kngkawas 2014 mi kngkawas 2015daw snturung thtur mnara ka keyjay dha, Hasako ka tukingal mnhdu muway saking hbangan koci sbuway brah Suryeyn konghoko, wada knama 7 kngkawas mnhdu muway saking.
Keyjay Hasako u gasoring, gasu, kmari kwang, bawah mey mi qpahun tnbuwan ka pusu nngalan hbangan, cyakongyey mi cingkongyey u mthiti hari kiya.
== Knhbrawan hiyi sediq(人口) ==
Seyhu Hasako u kngkawas 2020 idas 5 knhbrawan hiyi sediq u ya bay 18,776,707 hiyi, kcka niya u pndkanan 46% hiyi ka wa mniq alng mpqpah mhuma ppwalang, pdkanan 54% ka wa mniq alang beyhing mkbrnux.
== Kari(語言) ==
Keypo Hasako u pnwaya kari Hasako ka kari koka, mntna kari Orosiya ka kari dduwiseyhu.
Peyyah wada mkrhak ka Suryeyn daw, Hasako u dmuwi kari Hasako ka patas ddiyun seyhu uri da, binaw knhbrawan sediq u wana dmuwi kari Hasako yuyiwen muda pttuku sduwi dha mndungus bay ppatas, binaw balay bay muda seyri ddaun u ida dmuwi kari Orosiya.
Kngkawas 2011, Wenhwabu Hasako pusa kingal ang, smatang knpriyux kari koka cngco, dmudul pnluban kana sediq Hasako mi seyhu, kiya kana patas dduwi koka u dmuwi kari Hasako kana.
Kari Hasako u tmn kingal kari Tucyey, Hasako u ya bay niqan pdkanan 66.4% ka sediq pa dmuwi tnpusu bay kari Hasako nanaq.
Seyhu Hasako mniq kngkawas 2015 idas 1 pusa kari mniq kngkawas 2025 brah cida, bnkuwan ppatas kari Hasako pa kndadax jiyi Siriar sbrahun knpriyux jiyi Rating.
Hasako u niqan ka dmuwi ini khbaraw sediq dmuwi kari, kiya ka kari Ucupyeyko, kari Ukoran, kari Weyuar, kari Koarkocu mi kari Tatan, kari Eygo mi kari Tuarci u kndadax mkrhak ka Suryeyn daw, quri so rrisaw ka kndudul dmuwi.
Hasako kyoiku tisi dmuwi kari Hasako mi kari Orosiya mi knhaun dmuwi ka kari Hasako mi Orosiya.
Mniq kngkawas 2019 kcka kari mpsangay ka Nacaarpayeyhu cida, rmngaw ka hiya nxan ka sediq Hasako pa “mpkla rngaw turu kluwanan kari(kari Hasako, kari Orosiya, kari Eygo)” kiya ka sediq mtrawah balay.
== Bungka(文化) ==
[[Patas bntasan:KazMunayGaz.JPG|thumb|File:KazMunayGaz.JPG(哈薩克國家石油天然氣公司總部)]]
[[Patas bntasan:Turk-Sib railway.jpg|thumb|File:Turk-Sib railway.jpg(土西鐵路連結中亞及俄羅斯西伯利亞地區)]]
[[Patas bntasan:Zenkov cathedral.jpg|thumb|File:Zenkov cathedral.jpg(東正教是哈薩克的第二大宗教。)]]
Mniq qnlhangan Orosiya brah cida pa, yomu ka pusu balay ddaun keyjay Hasako, kiya mi mrana bay ka kndkilan bungka.
Isurankyo u sediq Arapo ka mnadas dha miyah nniqan dha hiya tu8 seyki cida, hana prading han u swarang dha Tuarcisutan, kiya mi mquri tudaya pkrana, Samawangcaw ka mbiyax bay mwarang kari uri, sndhu pkrana snhiyan Isurankyo mniq nniqan dha hiya, Cincahanko u tu14 seyki cida pa kndudul swarang dha nniqan dha knkingal alang.
Nniqan bay hhangan sediq Hasako pa kiya knkana Apay Kunanpayeyhu(sediq mbatas uyas), Sapinna Aytipokowa(paycyo undoing), Timasi Kutaipyeyryeykun(hayo mpuyas), Kunnaci Kunnaciyeyweyci Krohuking(bokusing undoing).
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Toda]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/哈萨克斯坦<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛)mtabug
2dzxw77uidtmihysfy75gcnpvo3r2qk
Kazangiljan
0
619
100556
56407
2023-10-06T00:20:16Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100556
wikitext
text/x-wiki
= Kazangiljan(佳義部落) =
Gaga mniq Pingtung Macyasyang ka [[alang]] Kazangiljan.
294 sapah ka kneegu na sapah, 1,052 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 1,015 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 37 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan93%, Rukai1%, Tayal1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
bi0g8luv0r2y75o2vkqzdf999n31168
Kbaqeh
0
620
100557
95102
2023-10-06T00:20:17Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100557
wikitext
text/x-wiki
= Kbaqeh (那羅一部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Kbaqeh.
34 sapah ka kneegu na sapah, 109 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 83% niqan 90 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 17% niqan 19 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 77%, Bunun 2%, ni rahuq na o 4%.
== Ngayan alang(部落名稱) ==
'''Alang Naruwo【Kbaqeh】'''
== Nniqun alang(所在位置) ==
Quri Singcu-siyen Ciyensu-Siyang Cingpin-cun 8 ring hii, ndheran biciq naq Naruwo, meeniq psliyan Naruwo mquri gqiyan hido 940 kongcu hiya.
Meeniq kteetu tgdaya dgiyaq Tawten, tgiril dheran ruru Naruwo bobo dheran, dehuk hari 600-650 ckceka hari ka Haypa na.
== Kluwan tnalang(部落所屬族群) ==
Tayal-lcu
== Srengo kari daha(使用語言) ==
Kari Tayal ma Telu
== Snhiyan/ Snhei(宗教信仰) ==
Cituciyaw Tencuciyaw
== Pnyahan alang(部落來由) ==
Alang naq luwan Saykawreke(Sekoleq) nTayalcu ka kluwan Malikuwan(Mrqwan)truma ka Malikuwowan (Mrqwan).
Kbaqeh(Kbaqei) Kari Tayal we mtena kesun 「Cisuke」qhuni pnhuma.
Krwanun na qnrequn mkela 《nGaya na Tayal-cu》, mneniq pusu Nanto-Siyen Renai-siyang Lising-cun hii, ado skadi dheran bgurah, kii theruy dehuk meeniq ruru Makuwowan hiya, kesun daha Liliyonse(Liliyon),
Bobo ado ini baka ka dheran phmaan, kiya wada mtheruy meeniq ruru Naruwo ka duma seediq tnalang, ma pheyu ngayan kesun alang Naruwo.
Bobo knkawas 1910 betaq 1912 mhedu Jikeng mpciyuk ka sehu Tanah Tunux de, kiya wada naq kbberih meeniq hini dungal ka seediq tnalang, ma sryuxun tmngayun daha alang Tg.kingal Naruwo.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Aking Puhuk(桂素芳).
[[Snakun:Truku]]
k34dfcbwbatjpl8si2hosmcd4elm36p
Kb’bu
0
621
100558
56405
2023-10-06T00:20:18Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100558
wikitext
text/x-wiki
= Kb’bu(庫巴博部落) =
Gaga mniq Yilan Nanawsyang ka [[alang]] Kb’bu.
70 sapah ka kneegu na sapah, 268 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 250 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 18 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal85%, Amis1%, Truku2%, Bunun1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
s248dekql650605vidhuu7ue7jowwhn
Kdang
0
622
31202
31201
2021-03-18T14:44:18Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
31201
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Kedang]]
[[Snakun:Truku]]
gph1ut0v3fncidssxdoko0ia4l1xa1l
Kdusan
0
623
100559
92829
2023-10-06T00:20:20Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100559
wikitext
text/x-wiki
= Kdusan(格督尚部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Syorinsyang ka [[alang]] Kdusan.
364 sapah ka kneegu na sapah, 1,201 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 89% niqan 1,069 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 11% niqan 132 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 70%, Amis 9%, Tayal 3%, Bunun 1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 0.5%, ni rahuq na o 4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Kdusan'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Hangan cbiyaw ka Baraw Slaq, dungus niya u “Baraw Slaq”
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nyusan Kareyngko Bsuring go Cyamin cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Alang hini pa wa mniq nyusan Kareyngko Bsuring go tukcka
Ratuc niya, snpeyyah hnruwan hidaw Kangre cwen spuda
Cuci cingse ka tnuayus, lmutuc tudaya Dwiyaq Kariwan
pryaxan hidaw, msdalih tudaya Peypu Surin cyey ka tuhunac,
tudaya dhuq Cyamin cwen Cuay Ccya. So bbaraw hnyuwan
niya ka dxral alang niyi.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Mkngahu Ucilung.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Mriq rulu: Muda Tay 9 seyng mquri elu Hwa 10 seyng mtmay alang Kdusan.
Tapa rulu basu: Malu tapa basu Hwaryeyn kyun Hwanryeyn su mquri Sujyo uxay daw Bsuring na basu, mniq Kangre can mtuting basu, mksa elu Hwa 10 seyng mquri alang Kdusan (alang Cyamin).
== Ppwaluk tyeyncu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyncu patas pkla nniqan alang.
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Seejiq Truku.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Skari kari Truku, skari kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Kiristo kyo: Kdusan Kiristo Cyoro Kyokay, Uyaw Kiristo Cyoro Kyokay.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Pnyahan hangan alang niyi-Cyamin cwen pa pnhiyu kngkawas 1945 idas 10, nhana balay han u mneSujyo go han, kngkawas 1946 idas 5 daw wada knpriyux nBsuring go da. Cyamin pa, cbiyaw balay han u splawa Baraw Slaq han, kiya dungus na Baraw Slaq ka hangan alang. Hana balay qnlhangan Tanah Tunux han pa mniq Cyamin hini muda qmqur kingal teykunbg ticangwang, splawa dha “Ccawsang”, Seejiq Truku u brahan dha “Kdusan”, miyah qduriq dhuq Taiwan ka kokominto seyhu kngkawas 1946 daw, wada dha pryuxun tmhangan Cyamin da, binaw sediq tnualang pa ida nanaq dmuwi Kdusan muda pkla hangan alang dha, dungus niya pa “Kdusan”.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
◎Syangru tucya minsu
Nyusan Hwaryeyn Bsuring go Cyamin cwen 95-1 haw mi 95-3 haw.
03-8261111、03-8267890、0939-666664 Su syeynsng mi Sutaytay.
◎ Cucayweyn Minsu
Nyusan Hwaryeyn Bsuring go Cyamin cwen 95-6 haw.
03-8268000
◎ Qnpruhan qpahun Rmuy (Pbari qqiya bungka knkla msusa)
Nyusan Hwaryeyn Bsuring go Cyamin cwen 1 rin 16 haw.
03-8260238,03-8260606
◎ Qnpuruh Isucng Sediq Tnpusu Knkla Msusa.
Nyusan Hwaryeyn Bsuring go Cyamin cwen 74-15 haw.
03-8268162
◎ Pnhuyu nyusan Sapah pyasan tiping Cyamin.
Nyusan Hwaryeyn Bsuring go Cyamin cwen 119 haw.
(038)264900/03-8263307
◎ Eyseysu Cyamin
Nyusan Hwaryeyn Bsuring go Cyamin cwen 8 rin 130 haw.
(038)267545
◎ Caytwan Hwajn Taiwan Kiristokyo Cuay Cucya Hutaw Congsin.
Nyusan Hwaryeyn Bsuring go Cyamin cwen 1 haw.
03-8260360
◎ Nyusan Kareyngko Keysacu cyu Sujyo bunkyoku Sapah btasan Cyamin.
Nyusan Hwaryeyn Bsuring go Cyamin cwen 123 haw.
03-8263274
◎Nyusan Hwaryeyn Bsuring go Cyamin cwen Pankongcu.
Nyusan Hwaryeyn Bsuring go Cyamin cwen 133 haw.
03-8267410
== Qntan patas(參考資料) ==
《Lmutuc Smmalu Patas Nyusan Kareyngko─Quri patas Minjoku》(2005) Bungka na Tayal Joku-Tnhdilan mi Pnkrana Alang.
《Qqhuni Minsu》1993, Singcngweyn Nongweyhwey hwasing.
[[Snakun:Truku]]
2jkeld28p88ldg9rz2igwsykomg3rej
Kedang
0
624
104806
104451
2024-08-12T03:46:42Z
Robaw710322
1477
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
104806
wikitext
text/x-wiki
= Kedang/ Kdang/ Kedang(茴香菖蒲) =
Manu ka hngaran kedang ni o snekxan sluun baga bi slmaxan hndaan usik qapang huling uri, mskudus bi hnkkawas mniq sasaw qcilus bling tasil bi dherang qnabin klbus. Hmaan dha babaw sraq bi lxan dherang, malu bi sknexan ka pnhmaan dherang. smkuxun bi hmru babaw qsiya bi rucaw qcilus bi langu tasil pngpung.
Saw ka kedang ni psprun bi mangan spawda kbusan nhmuk gaya bi emptsapuh knan, ngaran bi skdusan sknexan uqan jiyax rseejiq nii. Smiyus [[seejiq]] bi baran emptsapuh snpual ngaran dha psapuh, dngaan dha spawda kklgan narux bi sqaya da hii kiya sa psraman naqih utux.
Emptsapuh spawda na smalu nalux rhengak, gmlih nalux bgihur, pumalu sahu pshmaan, pklmu hiraw ssiyaq. ngaran dha smalu pngpang utux bi sghbun qbubur sunan uri, mkuni tunux utux, mkric rpun utux, mlikan qbubur bi narux buyas, qcilus slaq wilig, puru qaqay, nalux balung, mlubu hii; malu uri o pkmalu ini kklay nalux dahun. manu uri o spawda kana iyu niya lumau utux kmkan, ida na psqduriq naqih utux bi pskbiyax qbubur hii rseejiq.
= kdang(茴香菖蒲) =
kdang sunca pa hay kiya ka sspriq diyun bay Sediq muda smapuh pkmalu mnarux tunux mi snbuyas cbiyaw. Cbiyaw pa ita Sediq minjoku hay kdang ni u phman ta ssiyaw sapah ni, so hriqan qsiya ka dxral kiya, kiya da mi mosa mrranan nanak hiya ka kdang kiya da. Rmngaw ka rudan, shuma ssiyaw sapah ka kdang pa kiya ka ini yahi smdalih quyu ka sapah da, alaw ini skuxul sknexan kdang ka quyu, kiya ka ini sdlihi quyu ka nniqan kdang. Kdang ni u kiya ka sspriq diyun balay Sediq minjoku pkmalu mnarux knxalan kndusan Sediq minjoku. Spoda bnatas patas mi wangru saya hay, kdang ni pa malu ngalan so iyu pkmalu mnarux, pusu bay klmun na mnarux hay: Ptalang hngak so ini pknarux, pqduriq mskuy, ptalax doku, psbalay siyaq hiraw ptrawah lhbun. Sduwi ini trawah lnglungan, ptrawah so ini mkhmuya ka sediq, tkray thmuk ka rupun, thmuk brah mi snbuyas, mhduq mnarux mpuru mi mnarux pungu qaqay, mnarux so mbba hiyi.
Muda smmalu srwaun waru ka Sediq cida pa, dmuwi wamil kdang mi qmuru kdang smalu srwaun waru, kiya u meyluq cida ka qmuru kdang mi wamil kdang han hay, dmuwi snuyuk nuqah mi, lhun ka meyluq qmuru kdang mi wamil kdang, kiya mi rhqun ka rhiq na meyluq qmuru kdang mi meyluq wamail kdang, mnhdu lmihu qmuru kdang mi lmihu wamil kdang da u, hdaun hidaw ka lnhuwan meyluq qmuru kdang mi lnhuwan meyluq wamil kdang da, mdngu ka lnhuwan qmuru kdang mi lnhuwan wamil kdang da hay, kiya ka mosa so mbtraw bay mi mniq balay ka lnhuwan kdang da, kiya u ini qnaqah ka kdang srnuwan waru ni da, kiya ka malu srwanun waru ka kdang ni uri da.Kiya ka wowaya bay Sediq minjoku peyyah pnsltudan cbiyaw ka ni.
Kiya mi smiru waru kdang ka msapuh, so niqan mnarux tunux mi mnarux snbuyas ka sediq alang hay, msapuh u sdurun na brah Utux Tmninun ka sediq marux, mnhdu dmurun da u qclun na tikuh kdang snrwaun na waru ka sediq mnnarux tunux mi mnarux snbuyas, kiya mi spkan na sediq mnarux tunux mi mnarux snbuyas kiya, so kiya hari daw, wada asi kmalu ka sediq mnnarux tunux mi mnnarux snbuyas da.So bay so sklwiyun bay ka ndan ni, spoda tdhu snhiyan dmurun smapuh klmun Utux Tmninun ka sediq mnarux tunux mi sediq mnarux snbuyas, kiya u malu so kdang ni pqdalun na qnclan kdang ka sediq mnarux tunux mi sediq mnarux snbuyas, wada nanaq ka narux na sediq mnarux tunux mi snbuyas da.
Alaw uka ising ka sediq rudan cbiyaw, mnarux ka sediq alang cida pa, dsun dha msapuh hiya ka sediq mnarux tunux mi sediq snbuyas, spoda so ni pnltudan pkmalu mnarux tunux mi snbuyas ka rudan cbiyaw. Niqan uri ka sediq so qrapun bwihur naqah mi utux naqah pa,musa ming msapuh uri, so mosa klmun mi ptbalay ka lhbun na mi msblayaq. Mntna so kiya uri ka ndan na msapuh muda pkmalu mnarux mi pqduriq bwihur naqah mi utux naqah, pwela bay han u, muda tdhu snhiyan dmurun Utux Tmninun han mi, so mosa klmun Utux Tmninun ka sediq wada qrapun bwihur naqah mi utux naqah, mnhdu dmurun da u, muda qmcun tikuh kdang ka msapuh mi spkan na sediq wada qrapun bwihur naqah mi utux naqah kiya,mnekan kdang ka sediq kiya ka, wada klmun mi wada ptrawah ka lhbun niya uri da.
Snhiyi balay Utux Tmninun ka Sediq minjoku, manu so kiya hay, muda pkmalu mnarux sediq mi pqduriq bwihur naqah mi pqduriq utux naqah ka msapuh cida pa, ana mapuh mi ana sediq mnarux uri hay, asi ka dmuwi tdhu bay snhiyan dmurun sntama biyax Utux Tmninun muda pkmalu mnarux sediq, kiya u spoda kdang spkan mnarux sediq, so mosa malu ka mnarux sediq. Nasi so ini tdhu snhiyan muda dmurun ka sediq cida, uxay nanaq asi klmuwi ka mnarux sediq uri. Kiya u ya mntna so iyu niqan biyax na pkmalu mnarux sediq ka kdang, kiya mi pusu bay biyax niqan biyax pkmalu mnarux sediq ka Utux Tmninun, kiya ka pusa bay biyax spoda kdang pkmalu mnarux pa kiya ka Utux Tmninun uri, so kiya hay, asi ka dmuwi tdhu bay snhiyan sntama Utux Tmninun mi dmurun sntama Utux Tmninun, kiya ka dhuq klmun ka mnarux.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* 來源: Watan Diro mtabu
* 翻譯老師: Watan Diro/編輯手: Robaw Harung
[[Snakun:Truku]]
5cyssz6tc183f561xw3cepyyeaf7ued
Keguy
0
625
56402
31262
2021-03-22T09:52:37Z
Iyumu
191
/* Keguy/ Kri/ Krig(苧麻) */
56402
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Boehmeria nivea 1.jpg|thumb|File:Boehmeria nivea 1.jpg(苧麻)]]
= Keguy/ Kri/ Krig(苧麻) =
Ririh so peeyah gamil hmeru ka keguy nii. Waso keguy ge mgsama ka rabu na, rudan de, mgceyas hari, ciwin ma mtumu hnyegan waso na ma hreyan egu uban runge ka toma waso na duri. Hmeru niqan cbuwan hido ma dheran mhhuriq hari ka keguy nii, mangal bunga na prana mhuma. Bobo na dehuk idas 2-3 phmaan daha, kkkawas kingal ge mnteru ma sepac ka sqitun daha, kiya ka meyah mssbarux smtuku qmetuy keguy kana ka [[seediq]] alang.
Mqedil ge mangal gesak, skgigan daha smkeguy han, mhedu smkeguy de, phdagun na dungal ma, pdaung daha muqah, tmgiya, dmaus betaq rmebu rako na ware nii, kiya kesun daha ware nuqah ka nii. Ngalan daha egu ooda ka ita Seediq nii duri, so mqedil de, stinun daha lukus ma pala, rseno ge, slmeun daha qqeya ddesun lmiqu, so ka snuyuk, snuyuk tlenga, tokan bale, wahul ma kadi qcurux…knii.
[[Snakun:Truku]]
1lwunmg6438zupk34vr0grffxjvr505
Kendesan Mesedungus
0
626
56401
31265
2021-03-22T09:52:12Z
Iyumu
191
/* Kendesan Mesedungus (夫妻生活) */
56401
wikitext
text/x-wiki
== Kendesan Mesedungus (夫妻生活) ==
Tama ka pusu balay kingal ruwan sapah [[Truku]] , kiya ka kiya ni kana ana manu ddaun o asi ka mnda prngagan kana ruwan sapah , kkmalu kana kingal ruwan sapah o mttbiyax balay qmpah kana , mnduwa balay mseasug ka qpahun uri , kiya o kuyuh ka mmkay sapah、mslhkah ka qpahun kykuyuh , ni snaw o mmiyak quri ngangut mshjil qpahun dha , tai saw embbiyax kndsan ni mqqaras ka kingal ruwan sapah nii , bubu ka mduuy kana dnuuy , kiya ka kiya ni niqan saw djiyun o asi ka mnda empprngaw kana kingal ruwan .
== 參考文獻 ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
emv58n7nj8ed2k639ca4e070nl8hhlh
Kenuy
0
627
100560
56400
2023-10-06T00:20:22Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100560
wikitext
text/x-wiki
= Kenuy(根努夷部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Hwareynsu ka [[alang]] Kenuy.
2,351 sapah ka kneegu na sapah, 5,974 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 10% niqan 597 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 5,377 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 7%, Bunun 1%, Truku 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
7i1twux8359bp4880ofor8l8b3ukgdi
Kenya
0
628
95195
85701
2023-02-10T22:46:39Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q114]]
95195
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Kenya.svg|thumb|Flag of Kenya (肯亞)|alt=Flag of Kenya|342x342px]]
= Kenya(肯亞) =
Gaga kska Meycow ka [[Kenya]], 1 00 N, 38 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 580,367 sq km(hangan na o Tg49)(knlbanga dxgal o 569,140 sq km, knlbangan qsiya o 11,227 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 46,790,758 hiyi.
Gaga [[Nairobi]] ka pusu alang paru, jiyax 12 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Kenya ga wada sugan 48.10% ka dxgal qpahan, 6.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 45.80% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Uhuru Kenyatta, pnaah hngkawas2013 idas 4 jiyax 9pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Alternate Coat of arms of Kenya.svg|thumb|File:Alternate Coat of arms of Kenya.svg(國徽)]]
[[Patas bntasan:Location Kenya AU Africa.svg|thumb|File:Location Kenya AU Africa.svg(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== '''Kenya(肯亞)''' ==
Kenya konghekwo (Kari Swasiri: Jamhuri ya Kenya, kari Eygo: Republic of Kenya/ˈkɛnjə/, uxay uri u,/ˈkiːnjə/) splawa dha Kenya, wa mniq tunarac Ahuyrika, msdalih Ucilung Indu, mssqapah Somariya, Isopiya, Nansutan, Ukanta, Tansangniya, knlbangan tndxral qnlhangan pa 58 knbkiyan pinghwang kongri. Knhbrawan hiyi sediq Kenya u ya bay 5051 knbkiyan hiyi sediq, knkana minjoku u niqan 42, psnakan Pandu, Niro mi Kuste tu3 knbeyhing kluwanan tnkari, kari dduwi seyhu ka kari Eygo mi kari Wasiri. Knkana qnlhangan pa pnsnakan 47 keyng mi su, sotu ka Nayrobi.
Kenya pa mn tndxral qnlhangan Ingkoku han, kngkawas 1963 idas 12 diyax 12 speyyah Ingkoku dukuricu. Knbeyhing mtdka ayu tunarac Ahuyrika u wada na psdkanan dmka ka Kenya, mndungus bay msciyuk lmihu knkana qnlhangan ka cutaw, kiya ka wada mangal splawa dha “Jyujika Tunarac Ahuyrika” ka Kenya. Kenya ka tuhunac Sahara Ahuyrika knmalu hari keyjay na qnlhangan uri, qqpahun ppwalang, qqpahun huwu mi kongyey ka tu3 knbeyhing bay dmkuh keyjay kana sediq qnhlangan, wada ddulan srdingan sesu tocu mi mrana ka sduwi hbangan uri, kngkawas 2015 cida ka Kenya pa kcka qnhlangan knkana sngcan nngalan hbangan u 614.1 oku pila Amirika, knrana keyjay ryu u dhuq 5.6%.
Kenya ka Ryeynhekwo, Ahuyrika ryeynmong, Ini cyeymong undo, 77 qnhlangan citwan mi Tunarac Ahuyrika kongtongti qnhlangan cngyeyn. Ryeynhekwo jncyusu mi Ryeynhekwo lnlingaysu (thnganan dha Ryeynhekwo lnlingay kweyhwasu uri) congpu u phyuwan mniq Nayrobi sotu Kenya.
== Rikisi(歷史) ==
Kenya ka tnpusu bay pnyahan sediq uri, kcka qnlhangan dha pa mnsndiyal 250 knbkiyan kngkawas brah na hwasu buc dudux tunux. Dhuq kongyeyn tu7 seyki daw, tunarac hunac nniqan mkngahu ucilung pa wada mssli alang mkbrnux qqpahun mbbari, sediq Arapo ka prading bay miyah tnpusu mniq hini. Tu16 seyki cida, mpqlahang Budoya ka wada mangal nniqan mkngahu ucilung.
Kngkawas 1890 cida, Ingkoku, Doicu ddha qnlhangan niyi ka muda mddayak tunarac Ahuyrika. Wada spatas quri Ingkoku ka Kenya. Kngkawas 1895 cida, seyhu Ingkoku ka pusa kari “Qnlhangan tunarac Ahuyrika” na Ingkoku ka Kenya. Kngkawas 1920 cida, wada mdxral qnlhangan Ingkoku ka Kenya. Mniq seyhu Ingkoku ka qmlahang cida, mniq iyax kngkawas 1956 dhuq kngkawas 1960 cida ka Kenya pa, sediq Cikuyo ka muda Mawmaw ciyi, mdakar cmin tongcu.
Kngkawas 1963 idas 5 ka muda knbeyhing seyngkyo, wada mbiyax ka Kenya Ahuyrika minjoku ryeynmong (slxan thnganan Knmong). Mntna kngkawas idas 6 diyax 1 phiyu cucu seyhu, idas 12 diyax 12 ka pusa kari dukuricu, wada mnhdu ka mk70 kngkawas cmin tongcu. Kngkawas 1964 idas 12 diyax 12 cida, phiyu Kenya konghekwo, ida mniq kcka Taing kwosyey.
Kngkawas 1978 cida, tutaxa soto ka Cyawmo Kenyata, huku soto ka Tanniar Arabu Moyi ka lmutuc phyuwan soto. Kngkawas 1982 idas 6 cida, muda pnwaya kingal tang ka Kenya. Kngkawas 1991 idas 12 cida, muda pnwaya ou tang. Moyi ka dmudul seyhu dhuq mk24 kngkawas qnbsyaqan, dhuq kngkawas 2002. Kngkawas 2007 idas 12 diyax 27 Muway Cipeyci ka wada mangal soto seyngkyo, mdakar pay Cngse mincu undo ka wada mbiyax knhbaraw hiyi ging mniq kcka gikay, mpdkuh bukung mdakar tang Rayira Awtingcya u mniq knkingal nniqan muda dmudul prrudu pspaux. Kngkawas 2013 cida, Uhuru Kenyata ka wada mangal seyngkyo phyuwan burah soto.
[[Patas bntasan:Kenya Topography.png|縮圖|Knkarac hnyuwan lnlingay]]
== Nniqan lnlingay(地理) ==
Knlbangan tndxral Kenya pa ya bay 58.3 pinhwang km, wa mniq tunarac Ahuyrika, lhuwan cutaw ka tukcka, msdalih Induyang ka tunarac hunac, msdalih Somariya ka tunarac, mtnuayus Isopiya ka tudaya, tuiril daya u msdalih tuhunac Sutan, mslutuc Ukanta ka tuiril, lmutuc Tansangniya ka tuhunac. Tudaya bay ka Tuarkana cyun Aymisancyaw na dwiyaq Karukwakayris; tunarac bay ka Mantra cyun, mtnuayus Somariya mi Isopiya na turu muhing; tuhunac bay ka Kware cyun mi Tansangniya msdalih na mkngahu ucilung Induyang; tuiril bay ka Busiya cyun na sanan trdu asu Weytoriya.
== Seyji(政治) ==
Kenya pa kingal qnlhangan pnwaya soto, biyax smmalu waya qnlhangan u seyhu mi kokoingkay msupu muda kiya, biyax suhwa u psnakan biyax singcng mi biyax smmalu waya. Neyke pa spudasoto, hukusoto, txtaxa bu bucyo mi congcyeyncacang knkana pa 35 hiyi sediq. Soto brah Muwayi Cipeyci u wada psdhuwan phiyu, kngkawas 2007 u wada mntxal mangal soto dungan. Kngkawas 2013 cida, Uhuru Kenyata wada mangal seynkyo soto, kiya u kndadax dukuricu kngkawas 1963 cida beytaq saya pa tu4 soto. Kenya gikay ka qnlhangal smmalu waya cikwan.
Gikay Kenya pa muda pnwaya ddha ing, pnspuwan canyiyeyn mi kokomin gikay. Mntxan gikay ging u 4 kngkawas. Gikay Kenya u mnuda bsiyaq bay pnwaya kingal ying, kngkawas 2010 psdhu keyngpo daw, knpriyux muda pwaya dha ying. Hoeyng Kenya pa psnakan 4 ci, kiya ka hoeing ticyu, hoeing cucyey, hoeyng tubaraw mi hoeing sangsu. Kenya pa pnspuwan Tunarac Ahuyrika kongtongti, rrima qnlhangan Tunarac Ahuyrika kongtongti u pusa kari kngkawas 2015 msupu pskingal qnlhangan ryeynpang. Ryeynpang niyi u niqan pnspuwan keyngpo, soto gikay mi pila dha.
Saya u, niqan 40 sngari ka cngtang mnuru waya Kenya, pusu na bay cngtang pa niqan: Kana qnlhangan Hakaw Utux ryeynmong, Kenya Ahuyrika minjoku ryeynmong, Kana qnlhangan Hakaw Utux ryeynmong-Kenya, duma cngtang u niqan Huyhumincu rwentan (dsediq) (Kana qnlhangan Hakaw Utux ryeynmong), Hwangco tang (Safina), Kenya sehuymincu tang.
== Waycyaw(外交) ==
Qtayi: Kenya Waycyawpu mi pnluban Cyokoku-Kenya.
Kenya ka Ryeynhekwo, Ahuyrika ryeynmong, Pucyeymong undo, qnlhangan 77 citwan cngyeynkwo, Rwomey syeyting cyeynckwo, kiya mi (Tunarac Ahuyrika) Pnssliyan sseyhu pkranan (Icyate), Tunarac mi Tuhunac Ahuyrika kongtong sucang, Tunarac Ahuyrika kongtongti mi Nniqan Induyang cecwo ryeynmong mi pnsliyan dcuticyu cngyeyn. Ryeynhekwo mniq Nayropi u phiyu pansucu, Ryeynhekwo Jncyusu mi Ryeynhekwo Hwancingsu (Ryeynhekwo Hwancing kuyhwasu) congpu u phyuwan sotu Kenya Nayropi. Kwoci hecwose ryeynmong Ahuyrika pansucu phyuwan sotu Kenya Nayropi uri. Dhuq kngkawas 2019 cida, wada tuhuy 164 qnhlangan ka pwaluk pnluban waycyaw.
Wana ana ini cyeyncng uxay daw ini rwoti cyeyncng cke kongmin pa, kongmin qnlhangan icil mtmay Kenya brah cida pa kasi ka qulung bay dhuq mangal cyeyncng, kana passport sediq mpriwaw mtmay qnlhangan Kenya u kasi ka hmrinas 6 idas ka niqan dungus niya. Spuda “Hngri cyeyncng syeyncu csu 2013” dmuwi passport Kenya pa musa 68 qnlhangan u ana ini cyeyncng ka qnbliqan , tnbkuwan jeynseykay snpruwan qmita pa tu60.
== Cyunsu(軍事) ==
Muwaya bay syeyntayhwa heytay Kenya pa kiya ka puting hiti 19th pnhiya qnlhangan Ingkoku na tunarac Ahuyrika butay mpduwi puniq, kngkawas 1963 daw hana niqan ka murux mpdudul pusu biyax cyunsuri, dhuq saya ka Ingkoku mi duma qnlhangan u ida niqan ka dmayaw kongreyng heytay Kenya. Kongcyun Kenya u pnhiyu kngkawas 1964 idas 6 diyax 1, mniq kngkawas 1973 brah cida han pa, sediq Ingkoku ka mpdudul han.
Kenya pa muda pnwaya smruwa nanaq mpcaping, niqan butay saya u ya bay 2 knbkiyan 40 kbkuy hiyi sediq, kcka hiya u Rucyun pa 2 knbkiyan hiyi sediq, Haycyun pa 1620 hiyi sediq, Kongcyun u 25 kbkuy hiyi sediq, niqan ka mpkcyunsu butay pa ya bay 50 kbkuy hiyi sediq. Soto ka ucwang butay congsring uri, kwohwang weyyeynhuy ka knbaraw bay cyunsu cweyce ciko, congcanmopu ka knbaraw bay dmudul ciko. Kngkawas 1998 idas 5 cida, seyhu Kenya pa wada knpriyux ka bnkuwan dmudul hheytay, phiyu tuiril cyuncyu, tunarac cyuncyu mi congyang singcng mi hocin cuhuy congsin. Kenya pa dmuwi bnkuwan cwangpey Ingkoku mi Amirika mi bnkuwan cwangpey Suryeyn, niqan 76 ka weykes cucan tangku, 80 ka BRDM-3, 35 ka ZSL-92 rulu yunping cwangcya; pusu beyx Haycyun ka 2 asu tingcu syunrwocyeyn; pusu biyax Kongcyun ka 20 F-5 skoki mpccbu mi 11 ka yunsuci. Kngkawas 2011 cida, Cyokoku Hahuy pa wada muway 4 cu9 purupeyra Kenya; kngkawas 2014 icda wada mntxan muway 2 cu9 purupeyra Kongcyun Kenya dungan.
Kngkawas 2012 cida, ddiyun hheytay Kenya pa knkana GDP na 1.96%. Kngkawas 2015 idas 2 diyax 5, Kenya Rucyun sring ka Kasao (JK.KASAON) congcyang; kngkawas 2015 idas 11 diyax 20 cida, Kenya kwohwangcyun Rucyunsring ka Raynate congcyang.
== Keyjay(經濟) ==
Pusu tyawmu: Keyjay Kenya.
Dukuricu Kenya pa wada pkrana keyjaydha. Mniq iyax kngkawas 1963 dhuq kngkawas 1973 cida, kcka pnkranan nngalan pndkanan knkana kngkawas Kenya pa 6.6%. Kiya mi, mniq iyax kngkawas 1974 dhuq kngkawas 1990 cida u wada stabuy ka keyjay. Iyax kngkawas 1991 dhuq kngkawas 1993 cida pa qnnaqah bay keyjay qnlhangan Kenya nkndadax dukuricu ccida, wada thtur pnkrana na ka knkana nngalan hbangan kcka qnlhangan, wada kawas kawas mlih 3.9% ka nngalan na qqpahun pnhuma pnwalang. Kngkawas 1993 idas 8 cida, tonghwo pngcangryu dhuq cwangciru na 100%. Kngkawas 1994 dhuq kngkawas 1996 iyax ccida, nyeyncyun balay bay nngalan knkana kcka qnlhangan pnkranan ryu pa wada mkala 4% tikuh. Kngkawas 1997 prading, mtmay iyax thtur ccida ka keyjay dha; kngkawas 2003 u wana 1.4% balay, mniq pnrdingan knkawas 2004 daw wada mkala dhuq 2.3%, mniq kngkawas 2005 mi kngkawas 2006 cida pa wada mrana dhuq msdalih 6%. Keyjay Kenya pa sucang cingci na ciyey qnlhangan ka pusu bay, kiya mi ptura muda mtrawah mawyi. Qqpahun mpriwaw ka mniq keyjay Kenya pa knbeyhing bay piri niya, dalih 60% GDP pa pneyyah qqpahun mpriwaw. Alaw ka spuda qsiya qnyuxan ka pusu bay ddiyun qqpahun pnhuma pnwalang u niqan nanaq diyax snpngan na mtutuy mi stabuy, qqpahun pnhuma pnwalang ka 25% GDP niya. Kiya mi, ana so wada bay qnlhangan kongyeyhwa na tunarac Ahuyrika ka Kenya, wana 14% bay GDP niya ka kongyey. Kngkawas 2006 cida, nngalan knkana kcka qnlhangan Kenya pa ya bay 173.9 pila Amirika, jncyun pndkanan nnganlan knkana kngkawas pa kngkawas u hmrinas 450 pila Amirika. Kngkawas 2014 cida, nngalan knkana kca qnlhangan Kenya pa ya bay 609.37 oku pila Amirika.
Pusu bay cuko capin Kenya pa weynyipin mi ociya, kngkawas 2005 knkana nngalan hbangan u 11.5 oku pila Amirika. Kngkawas 2011 cida pa wada hmrinas Sriranka ka knou na cuko, wada knbeyhing bay qnlhangan cuko jeynseykay saya. Ahuyrika ka knbeyhing bay cuko sucang na Kenya, thiti daw Omong. Pusu bay cuko dha Kenya ka qnlhangan pa niqan Ingkoku, Tansangniya, Ukanta mi Heran, kiya mi pusu bay qnlhangan dha cinko pa Cyokoku, Indu, ARyeyn, Sauti Arapo mi Tunarac Ahuyrika. Sbari dha cuko Amirika u llukus. Kenya u na Ukanta (cuko 12.3%, cinko 15.6%) mi Ruanta (cuko 30.5%, cinko 17.3%) ka pusu bay tnhiqan qnpah mawyi.
Kenya mi sotu dha Neyrobi ka tunarac Ahuyrika na cinjong congsin. Dhuq puting kngkawas 2009 cida, kwoci cupey 40 oku pila Amirika, knkana bay saking u 8603 oku knsyeynring, pnsaking qnbsyaqan ka pusu bay, kcka na u pnsaking nganguc u 4297 oku knsyeynring, GDO niya u 21%. Dhuq kngkawas 2008 cida, Kenya u niqan knkana 42 sangyey ginghang, 1 ka uxay ginghang cinjong ciko, 2ka tiya cinjong kojyo, 2 ka cucay syeyhuy mi 95 ka huytuy ciko, kcka hini ka sspac knbeyhing sangyey ginghang pa-Pakeray ginghang, Cata ginghang, Kenya sangyey ginghang mi Kenya kokomin ginghang qqpahun niya pa kiya ka knkana cinjoyey na 60%.
== Syakay(社會) ==
=== Knhbrawan hiyi sediq(人口) ===
Kngkawas 2009 cida, knhbrawan hiyi sediq Kenya u 3861 knbkiyan hiyi; kngkawas 2014 cida daw wada mrana dhuq 4500 knbkiyan hiyi sediq, pnsnakan 42 minjoku, Cikuyu minjoku ka knhbaraw bay hiyi sediq (18%), kiya mi thiti daw Rusiya minjoku (14%), Ruo minjoku (13%), sediq Karunking (12%), Kanpa minjoku (11%), sediq Somariya (10%) mi Meyru minjoku (6%). Kiya mi, niqan uri ka ini khbaraw sediq Inpa, sediq Arapo mi sediq Oco, pspuwan knkana u ya bay 1%. Pnsltudan qnlhangan Kenya cbiyaw pa smruwa msturung hbaraw snaw mi qridin ka waya dha, binaw dhuq kngkawas 2014 daw hana muda pnwaya quri ang msturung, spuda pnwaya snbalay bay phiyu taxa snaw mi hbaraw qridin.
Niqan bay hnhangan ka Kenya pa niqan: tama qnlhangan Cyomo Kenyata, brah soto Tanniar Arabu Moyi, brah soto Muwayi Cipeyci, kngkawas 2004 mnangal Nopeyar hepingcyang ka Wangcyari Matayi, brah congri Irayi Awtingcya, niqan bay hnhangan keyjay sweyce ka Rudan Parake Opama. Kcka niyi pa laqi Rudan Parake Opama ka Parake Opama pa kiya ka tu44 hiyi soto Amirika.
=== Kyoiku(教育) ===
Pusu tyawmu: Kyoiku Kenya.
Niqan 7 ka sapah pyasan tubeyhing pnhiyu qnlhangan, kiya ka Nayrobi sapah pyasan tubeyhing (kngkawas 1970), Kenya sapah pyasan tubeyhing (kngkawas 1985), Aycyeytun sapah pyasan tubeyhing (kngkawas 1987), CyomoKenyata nongyey mi cisu sapah pyasan tubeyhing (kngkawas 1994), Moyi sapah pyasan tubeyhing (kngkawas 1995), Samanu sapah pyasan tubeyhing (kngkawas 2000) mi Tuiril keci sapah pyasan tubeyhing (kngkawas 2002). Dhuq kngkawas 2006 mnhdu, Kenya u niqan 18 ka suri sapah pyasan tubeyhing mi sweyyeyn, knhbrawan hiyi laqi muyas pa 20% knkana knhbrawan laqi muyas tubaraw.
Kngkawas 1956 cida, wada phiyu Nayrobi hwangcya cisu sweyyeyn ka Kenya, kngkawas 1963 cida daw wada knpriyux hangan Nayrobi sapah pyasan tubeyhing sweyyeyn, wada muburah pnhiyu na Tunarac Ahuyrika sapah pyasan tubeyhing kingak sweyyeyn. Kngkawas 1970 cida wada ptalax ka Tunarac Ahuyrika sapah pyasan tubeyhing daw, wada mkala Nayrobi sapah pyasan tubeyhing ka Nayrobi sapah pyasan tubeyhing sweyyeyn, kiya ka wada mndungus bay tukingal dungus sapah pyasan tubeyhing Kenya.
=== Seyji(治安) ===
Qtayi: So sntali cnbu Kenya.
Ndan mnou sntali cnbu ka Kenya. Kngkawas 1980 cida, Nokehu ryokang u ndan cnbu pnsliyan cyeyhwang Parestan. Kngkawas 1998 cida, tasukwan Amirika wa mniq sotu Narobi pa ndan cnbu bakudang. Kiya ka spuda heytay Kenya mtmay Somariya cnbu sntali uuda ka cyunsu singtong, kcka qnlhangan pa mncun niqan sntali sediq dmudul cnbu snramus. Mniq kngkawas 2013 cida, wa Nayrobi kingal na sediq Israel ka bbriyan qqiya, wada danan cnbu ucwang hwencu pnsliyan Isral cicin cucu, hbaraw bay sediq qnlhangan icil ka mrdang.
Kngkawas 2016 idas 2 diyax 1, butay keysacu Kenya burah cwangpey u 30 ka rulu tangku, ddiyun pkrana biyax qndahang quri hhtur sntili mcbu.
Kngkawas 2018 idas 9 brah cida, wada muda knbeyhing bay tmraqil Cyokoku jikeyng ka Kenya, Kenya u snkaul keysacu dmuwi ppuniq musa qmraq ini puru waya ka sediq mpqpah qnlhangan icil, wada mntxan qmraq 13 hiyi sediq Cyokoku. Cyokoku mnniq Kenya tasukwan msang jikeyng niyi, snrnu naka ini qrapi ka dsediq dha mncahaya.
== Bungka(文化) ==
Bungka Kenya pa wa mrimax bungka Swasiri, bungka tuiril, bungka Isran mi bungka Indu. 42 minjoku ka Sediq Tnpusu wada bay dhuq psbalay pqqita bungka txtaxa mi luhay kndusan, dhuq saya pa hbaraw bay minjoku u ida nanaq lmutuc waya dha rudan cbiyaw muwaya msturung mangal qridin mi musa sediq mi sndhu smku mnrdang sediq. Kenya saya u niqan 6 ka jeynseykay hniti pnsltudan cbiyaw, kiya ka Langu Tuarkana kongyeyn qnlhangan, Dwiyaq Kenya kongyeyn qnlhangan mi Kenya tunarac Ahuyrika taryeyku na bnkuwan langu tturu Jeynseykay ida nkiya hniti pnsltudan cbiyaw, kiya mi Lamu rudah alang mkbrnux, Mici knta sngrin, Mongpasa na Yesu paw tturu Jeynseykay bungka hniti pnsltudan cbiyaw.
=== Kari(語言) ===
Pusu tyawmu: Kenya Eygo mi kari Swasiri.
Kari sduwi seyhu ka Eygo mi kari Swasiri. Lixan ka kwancu, so ini qlingi smpu u husuhwa, ini duwi kwanryeyn taycu “whose” kiya mi wada ngalun hhangan dmuwi ka singjongcu, kiya ka pusu bay dduwi Eygo Kenya. Kari Swasiri pa mnkari Pantu minjoku, msupu kari Arapo mi kari Hawsa bkuwan tturu knbeyhing kari Ahuyrika. Kcka kari Swasiri pa ou bay kari knrxan Arapo, ana kari hnhangan “Swasiri” uri pa kndadax kari Arapo سواحيل (''Sawahil) “Nniqan msdalih ucilung”. Sediq mpriwaw mniq Ahuyrika knttu qnbahang ka karibu u kari Swasiri pa mqaras psmiyah ka dungus dha.''
=== Uuqun mi mmahun(餐飲) ===
Quri so rikisi pa mnuda bsiyaq bay pqlahang qnlhangan Oco ka Kenya, so kiya uuqun tuiril pa mniq ana inu u niqan kana kiya mi mndungus bay uri. Nniqan mkngahu ucilung ka niqan bay hnhangan pusu pnyahan ppchada Swasiri. Nniqan neyru pa smkuxul bay wawa malan msama sama mkan (ngalan dha Sukuma Wiki) mi ukari. Wawa ccamac pa mniq Kenya u prading kndudul smkuxul, Paysoyeyn canting mniq Asia mi Ahuyrika u niqan bay hnhangan niya. Kkarac ana inu Kenya pa malu bay sanan mniq ngenganguc mkan uuqun.
=== Tiyu(體育) ===
Kenya mniq knou bay kluwanan undo pa niqan bay knmalu ndanan dha, mray so boru btran, pancyo, boxing, kanrancyo, binaw so klaun bay u pnsung tmalang tukcka mi knthyaqan bay tmalang. Kngkawas 1956 cida, qnlhangan Kenya Orinpike ingkay u muwaya bay snkaul mpnsung mniq Awco Moarpn muda rbawan Awyunkay. Mnou mniq rbawan Awyun mi Ta Ing kwosyey undokay u wada mangal 800m, 1500m, 3000m, 5000m, 10000m, Marasong na icibang. Dawid Rudisa ka mbiyax bay knkana jeyseykay saya.
Kngkawas 2005 Kenya cusey na mnrudu ka kcka dha; wada dndulan ka muda ppsramal mi pnsung kcka qnlhangan Kenya mquri sucyeypey. Cusyey congpu mi
pnluban knkingal nniqan pa wada muda knbeyhing bay ini ppwaluk. Knluwanan pplahan cirey Kenya pa niqan Cikuyo pwoci, Pukusu pwoci, Kenya sacuci.
=== Meyti(媒體) ===
Kcka qnlhangan Kenya ka meyti pa niqan Kenya kwangpo kojyo, Hhnang Kenya (Voice of Kenya - VoK) mi Cyokoku kwoci kwangpo tyeyntay (CRI). Mniq quri wangci wangru pa, knama kana qnlhangan Sahara tuhunac Ahuyrika ka Kenya. Kngkawas 1993 cida daw prading muda nniqan Ahuyrika ciswanci congsin syangmu, dhuq kngkawas 2003 cida wada pltudan 6 ka alang mkbrnux knkana qnlhangan wangci wangru pusu cukan wangru. Kngkawas 2004 cida, “Ahuyrika caysyeyn” mniq Kenya cantyeyn pndungus mquri 10 smmalu singbung, cacu ka ppwaluk mi mquri Kenya kwangpo kojyo mi 3 kwangpo pingtaw ka pnltudan. Pusu bay singbung Kenya pa mray so “Kenya jupaw”, “Minjoku jupaw”, “Tunarac Ahuyrika splawa singbung” niqan wangrupan kana uri. “Ke” ka qnlhangan Kenya mi nniqan tingciyu (ccTLD) ka yuming.
== '''Cusu(注釋)''' ==
# '''^''' Tuhuy Tuhunac Sutan niqan pprngawan pusu biyax.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro (瓦旦 吉洛) mtabug
38qco6q2mpkc8d4k6ms3d0fgbwrer09
Kersti Kaljulaid
0
629
104191
104106
2024-07-08T18:14:18Z
U. Boya
2117
Ināra Mūrniece tiekas ar Igaunijas prezidenti(克爾斯季·卡尤萊德), kngkawas 2016
104191
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Ināra Mūrniece tiekas ar Igaunijas prezidenti (croped).jpg|thumb|Ināra Mūrniece tiekas ar Igaunijas prezidenti(克爾斯季·卡尤萊德), kngkawas 2016|alt=Ināra Mūrniece tiekas ar Igaunijas prezidenti (croped).jpg]]
[[Patas bntasan:Castlekuressaare.JPG|縮圖|File:Castlekuressaare.JPG-庫雷薩雷境內的主教城堡]]
[[Patas bntasan:Baltic states borders.jpg|縮圖|File:Baltic states borders.jpg-被蘇聯吞併後愛沙尼亞的領土變動]]
[[Patas bntasan:Purekkari neemel.jpg|縮圖|File:Purekkari neemel.jpg-愛沙尼亞最北點:普雷卡裏海岬]]
[[Patas bntasan:Estonian parliament building.jpg|縮圖|File:Estonian parliament building.jpg-愛沙尼亞法院建築物泰尼(塔林)]]
[[Patas bntasan:Estonia, administrative divisions - de - colored 2017.svg|縮圖|File:Estonia, administrative divisions - de - colored 2017.svg-自2017年起的愛沙尼亞縣份區劃]]
= Kersti Kaljulaid (克爾斯季·卡尤萊德) =
Mntucing hngkawas 1969 idas 12 jiyax 30 ka Kersti Kaljulaid ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Estonia]] ta sayang o kiya ka Kersti Kaljulaid, pnaah hngkawas 2016 idas 10 jiyax 10 pnrajing kmlawa klwaan.
== Kersti Kaljulaid (克爾斯季·卡尤萊德) ==
'''Kersti Kaljulaid''' (Kari Estonia: Kersti Kaljulaid; kngkawas 1969 idas 12 diyax 30-) pa qridin Seyji Jnwu Estonia, kngkawas 2016 idas 10 diyax 10 psdhuwan phiyu Soto Estonia, kiya ka mwaya bay qridin Soto Estonia, kiya mi 46 knkawas daw phyuwan wakay bay Soto. Her presidential term ended on 11 October 2021.
== Slxan pkla(簡介) ==
Kngkawas 2004 dhuq kngkawas 2016 cida, '''Kersti Kaljulaid''' pa ngalan Oco Snciweyn Estonia Dayhyo. Mniq kngkawas 2016 Soto Seyngkyo cida, '''Kersti Kaljulaid''' u wada dkuhan Kwohuy knbeyhing bay tangpay, wada mangal hyo dnkuhan 81 hiyi giying ka '''Kersti Kaljulaid''' mi wada mbiyax mangal Soto.
[[Patas bntasan:Korghoone.PNG|縮圖|File:Korghoone.PNG-塔林聖奧拉夫教堂]]
[[Patas bntasan:Tartu Ülikooli peahoone 2012.jpg|縮圖|File:Tartu Ülikooli peahoone 2012.jpg-塔爾圖大學是北歐最古老的大學之一,也是愛沙尼亞排名最高的大學。]]
== Kndusan niya nanaq(個人生活) ==
'''Kersti Kaljulaid''' tuhuy tu1 snaw niya u tmquli 1 laqi qridin mi 1 laqi snaw, kiya mi '''Kersti Kaljulaid''' pa wada mbubu rudan ka hiya da. Tu2 snaw niya ka Georgi-Rene Maksimovski, tmquli 2 hiyi laqi snaw.
{| class="wikitable"
|愛沙尼亞語原名
|中文譯名
|中國駐愛使館網站譯名
|-
|''Harju maakond'' 或 ''Harjumaa''
|哈爾尤縣
|哈留省
|-
|''Hiiu maakond'' 或 ''Hiiumaa''
|希烏縣
|希尤省
|-
|''Ida-Viru maakond'' 或 ''Ida-Virumaa''
|東維魯縣
|依達-維魯省
|-
|''Järva maakond'' 或 ''Järvamaa''
|耶爾瓦縣
|雅爾瓦省
|-
|''Jõgeva maakond'' 或 ''Jõgevamaa''
|約格瓦縣
|耶蓋瓦省
|-
|''Lääne maakond'' 或 ''Läänemaa''
|萊內縣
|里亞內省
|-
|''Lääne-Viru maakond'' 或 ''Lääne-Virumaa''
|西維魯縣
|里亞內-維魯省
|-
|''Pärnu maakond'' 或 ''Pärnumaa''
|派爾努縣
|帕爾努省
|-
|''Põlva maakond'' 或 ''Põlvamaa''
|珀爾瓦縣
|貝爾瓦省
|-
|''Rapla maakond'' 或 ''Raplamaa''
|拉普拉縣
|拉普拉省
|-
|''Saare maakond'' 或 ''Saaremaa''
|薩雷縣
|薩列省
|-
|''Tartu maakond'' 或 ''Tartumaa''
|塔爾圖縣
|塔爾圖省
|-
|''Valga maakond'' 或 ''Valgamaa''
|瓦爾加縣
|瓦爾加省
|-
|''Viljandi maakond'' 或 ''Viljandimaa''
|維爾揚迪縣
|維良地省
|-
|''Võru maakond'' 或 ''Võrumaa''
|沃魯縣
|維魯省
|}
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
*郭明正
iyexsf88x7r1m0j24xxuh0gkc5ov9vc
Kerung puyaq
0
630
94724
73959
2023-01-01T09:54:08Z
WikiBayer
38
94724
wikitext
text/x-wiki
= Kerung puyaq/ Ciyak krung/ Krung sulay(隼人瓜) =
[[Patas bntasan:Sechium edule dsc07767.jpg|替代文字|縮圖|File:Sechium edule dsc07767.jpg]]
Malu phmaun ka kerung puyaq, ini beyo gmarang ka ludux na. Kika phmaun daha siyo sapah ma ssiyo yayung dheran mhhuriq hari.
Kari ta ita Tgdaya nii ge “ kerung puyak” kesun ta. Niqan so hari kerung rako ga toma na, qqtaan hnyegan na ge, so hari bale puyak mkkerung, kiya asi daha kesi “ kerung puyaq”.
Puqun rudan ta cbeyo peni na, spuun daha pure bungan, skruwa daha mekan bungan ma, mtengi mnekan duri mesa, duma naq ge, prayun daha begu ka mimah duri. Netun mnekan pnure hei na kerung puyaq nii, ani naq mosa mkkesa theya, ini skkadi qsiya dhenu mesa rudan.
[[Patas bntasan:CutChayote.jpg|縮圖|File:CutChayote.jpg]]
Pnhmaan su [[bubu]] na kerung puyak nii ge, ini beyo gmarang ludux na, leexan kmetuy ka ludux na duri. Kika ani naq kteyun baga ka lmamu, saan smino qsiya ma, hprayu tmsiyus ka uuqun denu.
[[Snakun:Truku]]
qpo57oltq2iny49qep21vp0al53x8mp
Khalifa bin Zayed Al Nahyan
0
631
104104
31317
2024-07-05T14:43:51Z
U. Boya
2117
+ Papak
104104
wikitext
text/x-wiki
= Khalifa bin Zayed Al Nahyan (哈利法·本·扎耶德·阿勒納哈揚) =
Mntucing hngkawas 1948 idas jiyax ka Khalifa bin Zayed Al Nahyan ga, empklaw ka hiya.
[[Patas bntasan:Sheikh Khalifa.jpg|thumb|File:Sheikh (哈利法·本·扎耶德·阿勒納哈揚)]]
Bukung klwaan [[United arab emirates]] ta sayang o kiya ka Khalifa bin Zayed Al Nahyan, pnaah hngkawas 2004 idas 11 jiyax 3 pnrajing kmlawa klwaan.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
0qv5vzutkpyvloqk25byt420na1l9a4
Khpan
0
632
100561
95134
2023-10-06T00:20:24Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100561
wikitext
text/x-wiki
= Khpan(大彎部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Khpan.
30 sapah ka kneegu na sapah, 91 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 88% niqan 80 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 12% niqan 11 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal75%, Amis3%, ni rahuq na o10%.
== Ngayan alang(部落名稱) ==
'''Alang Tawan【''Khpan''】'''
== Snnaaxan alang(部落特色) ==
Alang thunac ba Rofucun. Rofuri Fosinci Tawyensu.Tgnarac na Lahawsan. Deheran mkteetu knbrawan 600 m, maha 600 m hari ka Haypa na.
== Nluwan alang(部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Srengo kari(使用語言) ==
Pskari Tatayal, kari Pllmukan.
== Pntheruy alang(部落由來) ==
Gameniq tghunac na Rofucun ka alang Tawan. Knkawas 55 bobo daan rulu Hongkuwan Kongru ka tgdaya na, kndalax Kawpo, Nekuhuwe ma oda lhengo Sanso msuupu mtheruy. Anu daan kingal qiril paru na ayus Sipuro. Kiya tnngayun Tawan. Alang tghunac ba Rofu.
== Kklaan ssaan(旅遊觀光資訊) ==
=== Sprigi (觀光景點) ===
==== Hako Mrulun Rofu (羅浮雙橋) ====
Pnheyu knkawas 93, idas 7 niqal pnldaxan keeman ma ooda kksaan sseediq. Pnldaxan knbmalu ba ttaan sprigo keeman. Kuxul ba ssaan mtheyaq mprigo ma ppsingan peni.
==== Sprigo sapah ttinan (織布館) ====
Kana qyqeya stinun, ma ndaan tnninun nrudan Tayal ka Sprigo.
==== Ayus Tasil Paru (大峽谷) ====
Truma na Hako Rofu ma Hako Fusin, daan Tahansi. Dheran Ayus Tasil Paru knpparu mglahang pnkdere.
== Pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Aking Nawi(黃美玉).
[[Snakun:truku]]
b4jjivtl7idfp3tu40vexwfp5kc0n3z
Kiku
0
633
100562
56397
2023-10-06T00:20:26Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100562
wikitext
text/x-wiki
= Kiku(溪口部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sowfungsyang ka [[alang]] Kiku.
420 sapah ka kneegu na sapah, 1,084 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 38% niqan 413 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 62% niqan 671 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 33%, Truku 1%, Tayal 1%, ni rahuq na o 2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
k994d4hj2nqlzpvw5k5t1g0ovbrg7ex
Kim Jong-un
0
634
31339
31338
2021-03-18T14:44:47Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
31338
wikitext
text/x-wiki
= Kim Jong-un =
Mntucing hngkawas 1984 idas 1 jiyax 8 ka Kim Jong-un ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Korea, north]] ta sayang o kiya ka Kim Jong-un, pnaah hngkawas 2016 idas 5 jiyax 9 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
d7xjm16k5x6wjcklr0rwuowzid9hy3w
Kin lwan
0
635
100563
94323
2023-10-06T00:20:29Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100563
wikitext
text/x-wiki
= Kin lwan(錦路部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Kin lwan.
54 sapah ka kneegu na sapah, 183 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 172 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 11 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 91%, Amis 2%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%.
= '''Alang Cingru ( Kin lwan) 錦路部落''' =
Ngayan alang : Alang Cingruu ( Kin Iwan)
== Pgkela alang (部落特色) ==
Alang cingru we Cingrouwan kesun daha duri.
== Nniqan (所在位置) ==
Singcusien Ciensusiyang Siyoruwancun
== Knuglahang (範圍) ==
Meniq tnarac ruru Siyoruwan, quri gqiyan hido dgiyaq Sinaci, ga ckceka dgiyaq ma yaani hari 1000 (maxal kbekuy) kongcu ka haypa na.
== Dheran kndkilan (地理環境) ==
Dheran kteetu
== Kklaan ptpaan rulu (交通資訊) ==
=== Mgeriq ruru ===
Malu moda mquri Singcu Neiwan, pgqiri 60 (mmteru kmxalan) Siyentaw remux Ciyensu, kleelu moda Naro, Yiraw, Tenpu ma Siyoruwan knii alang, hmrinas paru hako Siyoruwan di pgeriq eluw Siyocing, kii dehuk ka alang Cingru.
== Pnsltulun Tencu Titu (電子地圖連結) ==
Tencu Titu alang
== Kluwan nYencuming (部落所屬族群) ==
Tayal
== Srengo daha kari (使用語言) ==
Kari Tayal ma Kari Plmukan
== Pnyaan alang hini (部落由來) ==
Yaani berah kingal kbekuy (100..) msngari knkawas hari, seediq Taikangse, mnswai Pinuwkan ma Warannuw qmita ka dheya, keyan ba knmalu phmaan ma muuxul bale ka karac hini, kii dmdudul pkrana seediq meeniq hini, ado knrahur bale seediq, kii duma seediq wada mtheruy meniq sipo.
Ani si sqlhangan Nihong ciida dige pnspuwan ka sipo duri di, kii kesun daha Cingruse.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* nGaya na Tayal: Tnhrigan daka pkranan ka alang.
* [https://catalog.digitalarchives.tw/item/00/42/32/d4.html 典藏臺灣]
* Hlidan na Aking Puhuk (桂素芳)
[[Snakun:Truku]]
jn2hftwagj738zo4hhdl6mgp8irfzx3
Kinanoka
0
636
100564
69133
2023-10-06T00:20:31Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100564
wikitext
text/x-wiki
= Kinanoka (僅那鹿角部落) =
Gaga mniq Taytung Cangpinsyang ka [[alang]] Kinanoka.
93 sapah ka kneegu na sapah, 249 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 246 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 97%, ni rahuq na o 2%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
pqyqu5r66nb1bm9alqwop9cjqcbguyl
Kinayiman
0
637
100565
56394
2023-10-06T00:20:32Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100565
wikitext
text/x-wiki
= Kinayiman(歸崇部落) =
Gaga mniq Pingtung Cunjusyang ka [[alang]] Kinayiman.
243 sapah ka kneegu na sapah, 781 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 89% niqan 696 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 11% niqan 85 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan88%, Bunun1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
fl3p8tptwb6gwe8pti6cqkj3065u8ho
Kingdalruwane
0
638
100566
56393
2023-10-06T00:20:34Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100566
wikitext
text/x-wiki
= Kingdalruwane(金大露安部落) =
Gaga mniq Pingtung Santimnsyang ka [[alang]] Kingdalruwane.
17 sapah ka kneegu na sapah, 62 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 61 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 1 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Rukai66%, Paiwan21%, ni rahuq na o11%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
r2plj3qyz4skuiawfno510359puxb24
Kinilukuljan
0
639
100567
56392
2023-10-06T00:20:35Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100567
wikitext
text/x-wiki
= Kinilukuljan(給你路古洋部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka [[alang]] Kinilukuljan.
52 sapah ka kneegu na sapah, 205 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 198 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 7 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
18lgvcfinnltflt4g0lhu40csq5b42w
Kinulane
0
640
100568
69144
2023-10-06T00:20:37Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100568
wikitext
text/x-wiki
== Kinulane (吉露部落) ==
Gaga mniq Pingtung Utaysyang ka [[alang]] Kinulane.
53 sapah ka kneegu na sapah, 209 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 201 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 8 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Rukai 93%, Paiwan 3%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
rel4kb5zl2a621qzauej24ms52swhe7
Kinus
0
641
100569
56390
2023-10-06T00:20:38Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100569
wikitext
text/x-wiki
= Kinus(基諾斯部落) =
Gaga mniq Yilan Nanawsyang ka [[alang]] Kinus.
60 sapah ka kneegu na sapah, 179 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 174 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal88%, Amis1%, Truku2%, Bunun3%, Paiwan2%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
po3xa15wrg0ukf53cuccu73hxcrtuob
Kinyawpan
0
642
100570
56389
2023-10-06T00:20:39Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100570
wikitext
text/x-wiki
= Kinyawpan(羅浮部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Kinyawpan.
245 sapah ka kneegu na sapah, 667 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 62% niqan 411 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 38% niqan 256 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal58%, Cou1%, Paiwan1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
gnip67zwrvxuq9mqzck1xupetnertud
Kin‘lwan
0
643
100571
94315
2023-10-06T00:20:41Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100571
wikitext
text/x-wiki
= Kin‘lwan(金暖部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Kin‘lwan.
21 sapah ka kneegu na sapah, 66 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 63 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 95%.
= '''Alang Cingnuwan 【Kin‘lwan】(金暖部落)''' =
Ngayan alang: Alang Cingnuwan 【Kin‘lwan】
== Pnsnakan pgkela knmalu tnalang (部落特色) ==
Tgberah na Siyacyuncun ka alang Cingnuwan
== Nniqan (所在位置) ==
Tawyensu Fusingci Siyayunri
== Knglahang (範圍) ==
Tghunac ruru Siyayun ka alang Cingnuwan
== Dheran kndkilan (地理環境) ==
Dheran kteetu
== Spkela ptpaan (交通資訊) ==
=== Mgeriq rulu (自行開車): ===
Malu mquri tgdaya pdaan Henkuwankongru remux Fusingsiyang
=== Basu (公車): ===
Malu taapa basu Tawyenkeyun [Tasi - Fusing - Siyayuncun〕, tuting ttinngan basu Cingnuwan Can de dehuk denu.
== Mgeegul patis dheran (電子地圖連結) ==
Tencu patis dheran alang
== Luwan tnalang (部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Pskari (使用語言) ==
Kari Tayal. daka kari Plmuakan
== Snhiyan (宗教信仰) ==
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Tgberah na Siyayuncun ka alang kesun Cingnuwan, duma naq seediq tnalang we, mbbaruy ppuqan hpuyan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Spooda Sitong ka ngayan alang (地名建置系統)http://placesearch.moi.gov.tw/search/place_list.php?id=4087
* Hlidan na Aking Puhuk (桂素芳)
[[Snakun:Truku]]
0dgm1kpywjrm91gxl8fo6ljp7ncxbmn
Kiring
0
644
100572
56387
2023-10-06T00:20:43Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100572
wikitext
text/x-wiki
= Kiring(給陵部落) =
Gaga mniq Taytung Taymarisyang ka [[alang]] Kiring.
18 sapah ka kneegu na sapah, 38 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 37 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 1 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan89%, ni rahuq na o8%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
44fni7jv02txpja6bxowz7vjqryj7ln
Kiwit
0
645
100573
56386
2023-10-06T00:20:44Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100573
wikitext
text/x-wiki
= Kiwit(奇美部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Jweysweysyang ka [[alang]] Kiwit.
120 sapah ka kneegu na sapah, 396 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 356 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 10% niqan 40 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis66%, Bunun22%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5fg1eoei5cb439eg7xsk8s95fq24s23
Kksaan elug Mawtowsan
0
646
56385
31418
2021-03-22T09:48:55Z
Iyumu
191
56385
wikitext
text/x-wiki
= Kksaan elug Mawtowsan =
Kksaan elug Mawtowsan nii ga ini kpiya [[seejiq]] ka mkla hyaan, gaga Fusingri ni gaga sipaw bi Hutowsan hiya. Sbiyaw han o yasa asi ka niqan elug ka musa qmeepah, kiya ni drudan alang ga mduuy bkaruh ni gnbrahan dha ka kksaan elug Mawtowsan nii. Maka hici do yasa malu bi qtaan, kiya do Cnfu ga mgay pila ni dmayaw bgurah kleelug.
Kleelug o saw bi “之” nii muda mtqiri hginuk dgiyaq ni msttu ka elug, beygi pungpung dgiyaq ga niqan 659m knbaraw, nasi qduun mkksa o asi ka 1hr sngari hari ka kksaan. Sayang o ida seejiq dealang nanaq ka gaga qmlahang elug hiya, ida malu bi ksaan ka kksaan elug Mawtowsan hiya.
[[Snakun:Truku]]
d0609k41jw5whigrq41pm5n3z45aoiw
Klaus Iohannis
0
647
95196
85792
2023-02-10T22:46:49Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q701484]]
95196
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Klaus Iohannis at EPP Summit, March 2015, Brussels (cropped).jpg|thumb|Klaus Iohannis at EPP Summit, March 2015, Brussels (cropped) (克勞斯·約翰尼斯)|alt=Klaus Iohannis at EPP Summit, March 2015, Brussels (cropped).jpg]]
= Klaus Iohannis (克勞斯·約翰尼斯) =
Mntucing hngkawas 1959 idas 6 jiyax 13 ka Klaus Iohannis ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Romania]] ta sayang o kiya ka Klaus Iohannis, pnaah hngkawas 2014 idas 12 jiyax 21 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
r81cc9nopamkajmlmntirsr0nxel1ot
Kling
0
649
100575
56383
2023-10-06T00:20:47Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100575
wikitext
text/x-wiki
= Kling(竹林部落) =
Gaga mniq Tayungsu Hpingcyu ka [[alang]] Kling.
154 sapah ka kneegu na sapah, 368 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 37% niqan 135 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 63% niqan 233 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 35%, Amis 2%, Paiwan 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
t8pka9hsnlgrh6ucouiyx0vvliepopi
Kliyuc
0
650
74275
56382
2021-08-21T14:28:21Z
HuwacBasaw1234
49
#WPWP #WPWPTW
74275
wikitext
text/x-wiki
= Tdiyuc/ Kliyuc/ Kliyuc(小葉桑) =
[[Patas bntasan:Morus australis var. inusitata - Kunming Botanical Garden - DSC03169.JPG|替代文字|縮圖|File:Morus australis var. inusitata - Kunming Botanical Garden - DSC03169.JPG]]
Qhuni kliyuc nii ga bsiyaq knudus niya hngkawas, niqan bi ririh na ka kana hnyigan na. Kana ka wasaw na, hiyi qhuni, qhuni ni siida na, ida tdwaun smalu uqun tnbugan, uqun sejiqun, smalu sinaw, tnunan rawa, sluun klabuy ni lnlamu na qyqaya.
Hiyi qhuni kliyuc nii ga mquru hari hnyigan na, uxay ka sdhriq qtaan. Nasi ini khada na o mpajiq ka hiyi na, mdudul mdakil ni maa embhgay, embanah, bukuy mhada do maa mgkliyuc banah, mgkliyuc mqalux da, mbasi ni ssibus uqun.
Kliyuc nii ga niqan bi ririh na uqun, skbiyax hiyi, kkray buuc bqlic, kmpriyux smudal ni bgurah hiyi…dnii ka knmalu niya. Slaqi siida, ida kliyuc nii ka shiya bi uqun hiyi qhuni. Smalu nanaq susuq psaun hiyi klyuc, “suq! suq” ksun tmikan spihan ka biyuq hiyi kliyuc. Hici do wana sabak ka smngari ruwan susuq da, ida uqun uri. Hiyi kliyuc ga ida kingal nanaq sknxan, kiya ni niqan ka [[seejiq]] smwayay mhuma ni lmuun dha, sbarig dha ni ssalu dha kingal nanaq uuqun duri.
[[Snakun:Truku]]
b15y00o0kvsub8om558jlqqtkv8dnjr
Kmuyaw
0
651
100576
56381
2023-10-06T00:20:48Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100576
wikitext
text/x-wiki
= Kmuyaw(莫瑤部落) =
Gaga mniq Yilan Nanawsyang ka [[alang]] Kmuyaw.
101 sapah ka kneegu na sapah, 309 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 293 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 16 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal86%, Amis3%, Truku3%, Rukai1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
e8y4hdd0gzfd3z2kdk8roamg4a4g1t0
Knaziy
0
652
100577
91814
2023-10-06T00:20:50Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100577
wikitext
text/x-wiki
= Knaziy(紅香部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka [[alang]] Knaziy.
84 sapah ka kneegu na sapah, 264 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 253 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 11 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal88%, Bunun2%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq3%, Cou1%.
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Knai'''
== Tu-ku-bey-cu na alang(部落特色) ==
Alang Knai (Alang Hongsyang) ka bsiyaq balay alang Tayal Squliq.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nanto keyng Jinay go Hwasyang cwen alang Knai.
== Knlbangan(範圍) ==
Wa mniq mksipaw tunarac Yayung Peykang mi, Payku ddwiyaq beyhing hruwan hidaw hunac lmiqu.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Llmiqu, haypa 1170 m.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Mriq rulu:
Tayhoku> Formosa Kwotaw 3 haw> Sweysaryeyn Kwotaw 6 haw> Tay14 seyng>Hari>Paran>Elu Rising seyng> Elu keyng cida elu Jweyyeyn> dhuq alang niyi da.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyncu patas pkla nniqan alang.
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Tayal.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Skari kari Tayal, ska kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Kiristo kyo: Hongsyang Kiristo Cyoro Kyokay,
Hongsyang Sin Yasu Kyokay.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Knai pa dungus niya u “Qulung smturung krpuhan bay hidaw mrbu ka hmidaw lmiqu ssiyaw alang, wada pkdungus bay qtan ka pkbanah mbanah ka wasaw qhuni dara”. Wada ka seyhu Nihong daw, miya qduriq Taiwan hini ka Kokominto seyhu, kiya ka wada pryuxun Hongsyang ka hangan alang da,
Cbiyaw balay ka alang Knai pa knkingal mkpuruh ka alang wa mkrhak Yayung Peykang mi cida Yayung Tepirun, ya bay 300 mi 400 kngkawas ka prading muru elu rudan “Pyanan” mquri tudaya 8 alang pa to bay pnswayan snpeyyah Knai musa nganguc phiyu burah alang kana, so kiya daw knkingan alang hini pa ida tmhangan nanaq “Knai”, dungus niya u “Pnneyyah Knai Niya”.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
Qhdin Alang Qhdin.
<nowiki>http://www.renai.gov.tw/sightseeing/view20.htm</nowiki>
<nowiki>http://0rz.tw/5b3rH</nowiki>
== Qntan patas(參考資料) ==
Jinay gokosyo wangcan: <nowiki>http://www.renai.gov.tw/content/index.php?m=1&m1=8&m2=77</nowiki>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
474wmrh0y7h5bcu3r8k1cw8817iqi7w
Knbung
0
653
100578
88070
2023-10-06T00:20:59Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100578
wikitext
text/x-wiki
= Knbung(梵梵部落) =
Gaga mniq Yilan Tatungsyang ka [[alang]] Knbung.
128 sapah ka kneegu na sapah, 377 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 339 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 10% niqan 38 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal83%, Amis2%, ni rahuq na o5%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
alang Fang-fang.
== Pnseanak alang (部落特色) ==
Ga I-ran-seyn ta-tung-syang syang ni Taw-yueyn-syeyn fu-sin-sang babaw dxgal ka alang In-s, kana alang ga ida bi niqan hangan na saan rmigaw ka ga Ci- ran sheng- mu-cyu ni Ming-c rgrigan bbuyu. Alang fang-fang ksun uri.
== Nniqan (所在位置) ==
Yi-ran-seyn Ta-tung-syang Ing-s-cun.
== Llbangan (範圍) ==
Ga Ran-yang-si ni nyusang Fang-fang-si strngan hiya.
== Llingay ti-ri (地理環境) ==
Dxgal sttuan.
== Pgkla ppanan rulu (交通資訊) ==
Mgriq rulu:
Tay-pe > Ji-rong-ru > Ji-rong kaw-cya-daw-ru > swey-yueyn daw-ru > Cung-jeng-ru > Pe-sin-ru > Sin-wu-ru > Cung-je-ru >Ceng-kung-ru > Yan-ti-ru > Tay-jyo-cya > Tong-s-rin-daw > Yi-jye-ru > Hu-cyan-ru >Ta-ang-ru > Ney-cheng- ru > Cu-keng-ru > Pey-pu-hen-kwang-kung-ru > Ci-teyn.
== Mlutuc syusan Teyn-c (電子地圖連結) ==
Teyn-c pneyusan alang.
== Klgan seejiq alang (部落所屬族群) ==
Atayal.
== Skari kari (使用語言) ==
kari Tayal, kari Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw (宗教信仰) ==
Ci-tu-cyaw.
== Pnyahan alan (部落由來) ==
In-s-cun hangan na sbiyaw o kika Fang-fang- se, ga Ran-yang-si ni nyusang Fang-fang-si strngan hiya, 60 hngkawas idas mataru murux phyugan ka nRe-swey cun.
Man-cing siida, klgan seejiq Si-tow lmiqu ka Fang-fang, ungac seejiq ga mniq hiya, Atayal siida mniq sipaw dgiyaq lnbuan Fang-fang ni duma dgiyaq gqiyan hiya, ga phiyug Pa- ken, Ta-ta-han, Ta-po tru ciway se, yasa mniq dgiyaq gqiyan hunac ka Fan-fan, kika Fang- fang hangan na. Kwang-fu Tay-wan siida, ga sliqan bgihur, yasa kntetu qmuyux paru kjiyax, babaw Se-ce asi lux kpruq, slhbun bi sblaiq na, powda pprngaw snruwa do, pseupu tnhjilan nniqan Fang-fang sayang.
Nniqan sayang ga igi sipaw yayung Ran-yang- si ni nyusang Fang-fang-si strngan ka daya yaa bi 500 m, psnakan dha dxgal alang daya, truma, kingal ga daya dgiyaq lnbuan In-s sapah ptasan, knbbaraw na o msdalih 400m, nstbiyax sttu nii ga kiya ka knealang sttuan nniqan kiya. Kingal ga sdalih In-s sapah ptasan ni truma breenux hari, klwaan sapah pyasan ga phiyug hini kana.'''<br />'''In-s-cun ga pay-ku-si (Ling-seng-syang【Pa-kus】), kika ddhuq daya heng-kwang-kong-ru, nSyang ni Taw-yueyn-seyn Fu-sin-syang siyaw uri, klwaan ruwan Ci-ran Sen-mu-cy ni Min-c Sen-ring-yow-re-cyu ida bi niqan hangan na ssaan dha rgrigaw.
== Pgkla rgrigan kwan-kwang (旅遊觀光資訊) ==
Pusu sqyanan dxgal. Fang-fang Cyaw-hwey 03-9801733 〔26741〕Yi-ran-seyn Ta-tung-syang In-s cun 3 ling Fang-fang syang 46 haw. Kwan-kwang ssaan rmigaw.Qhjing Fang-fang Qhjing Fang-fang nYi-ran-seyn Ta-tung-syang In-s-cun, babaw nniqan dxgal nyusang Cung- hen Yi-ran, plalay na o dhiyaqan hunac daya hraan hidaw na Pay-ta-cyaw yaa bi 2.5 m nniqan, sayang o ida niqan sbiyaw qqtaan ka alang dgiyaq qhjing na. Kika Mey-kay ri-c na Cyen-sin-tang-shwang-cyuen, ini qruciq teura bi ka qsiya, qhjing yaa bi se-s 52 tu, ana cikuh ka qsiya, ida ana knuwan niqan qsiya kjiyax. Qhjing ga mrudu ka btunux, saw bi lmiqu nniqan, ini gmbarah dxgal chu-nyu ka sayang, knealang seejiq ga babaw qsiya ayug qbilan btunux ka qsiya, snluan trima hiyi ka nganguc, niqan bi wada sbiyaw qtaan, asi laxi ka trmaan gaya sayang. ''' '''
Min-c-kwo-cya rgrigan bbuyu. Ga Yi-ran-seyn Ta-tung-syang, knbbaraw na o yaa bi kska 1150~1700m, ruwa o niqan mbiyaxHow-tung Cung-sin, rabu qnpahan, mkksa bbuyu dnii phyugan rmigaw nniqan, nkiya kndkilan sbiyaw, rahuq duma mttuku rgrigan qtaan ka bbuyu, muda kska mtmay hiya ka klgan qduda, klgan klalay, brihuc, yueyn-yang mgsama tunux bibi dnii dSamac, prajing rbagan siida, thngay dgiyaq ka tuhuy hnang kjiyac, paru nkiya uyas nii o qrasun bi yahun rmrigaw sjiqan.
https://web.archive.org/web/20081016093014/http://travel.network.com.tw/main/travel/yilan/Yilan-Datong.asp
== Qtaan bnatas patas (參考資料) ==
https://web.archive.org/web/20081016093014/http://travel.network.com.tw/main/travel/yilan/Yilan-Datong.asp
In-s se-cyu fa-cang sye-hwey.Yi-ran-seyn Ta-tung-syang kung-syow.
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
hgcqrltnozeipqes02bxduoynquuaz8
Kngungu
0
655
100579
56378
2023-10-06T00:21:00Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100579
wikitext
text/x-wiki
= Kngungu(各姆姆部落) =
Gaga mniq Yilan Nanawsyang ka [[alang]] Kngungu.
97 sapah ka kneegu na sapah, 351 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 332 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 19 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal88%, Amis3%, Truku1%, Bunun1%, Saysiyat1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
lv22xhyl2epl6ojwli148q0aot54cis
Knkla kndsan kntmaan Truku sbiyaw
0
657
56377
31495
2021-03-22T09:47:06Z
Iyumu
191
56377
wikitext
text/x-wiki
Knkla kndsan kntmaan Truku sbiyaw (傳統宗教)
Kntmaan Truku sbiyaw o quri utux rudan ka pusu na, kana samat nil ala nngalan uqun o hiya mngay na kana, pusu bi kndsan Truku ka gaya utux rudan, ini tduwa mnkala nii ka kndsan ta, murug saw nii mgkala biyax ida nikiya nii murug ta lnglungan utux. Kika qrasaun utux ni pbliqun utux uri. Kiya ka kiya ni tbrinah utux do meangal ta pnsahug mqrqil, duri ni nasi mgay ssruwa utux ka dnuuy o srwaun ta na ka utux. ga spatas patas Nihung ka utux Truku o niqan utux malu, utux naqih ni bgihur utux, Muda ana manu smapuh smiyan o mquri utux rudan ka pusu na, niqan [[seejiq]] ka rmngaw“kmlawa seejiq o malu utux, pgqraqil seejiq o naqih utux.”niqan seejiq rmngaw duri, “mhuqil ka malu nuda seejiq o maamalu utux, mhuqil ka naqih muda seejiq o maanaqih utux.mhuqil ka malu seejiq o maamalu utux,mhuqil ka naqih seejiq o maanaqih utux”. Kari Truku ka utux ga niqan “utux rudan”, “utux naqih”, “bgihur utux”, “utux sasaw”, “utux tmninun”, “utux baga”, “malu utux” ni “utux”.
Ga spatas patas Nihung ga Truku mkBaraw ni Truku mkSiyaw ka utux ga niqan malu utux, naqih utux ni bgihur utux. Snhiyun bi Truku ka ana manu mgqraqil ni mnarux o naqih nuda ni smeeliq gaya rudan sbiyaw, manu saw kiya do asi ka musa miying msapuh miyah smiling utux rudan sduuy dha daran snalu rqling djima rdrdun dha baga, ni qmita dowriq ni rmngaw, smiling utux rudan ima ka pgqraqil ni pknarux nii, rmngaw hangan rudan kiya do nasi seedal ka daran ga rudan kiya ka pknarux ni pgqraqil nii. Nasi ini seedal ga aji rudan kiya ka pgqraqil ni pknarux.
Msapuh o kmgaaw hari kuyuh kana, msapuh nii o ida bi pnaah laqi sapah msapuh ni ina sapah msapuh, saw dhiya nii ga asi ka qmlahang bi nuda dha , ini tduwa muda mkala kari ni ini lnglung ana manu naqih lnglungan, muru lnglungan utux rudan ni spruun bi seejiq uri. Niqan kingal duri ka mhuni ksun,dhiya nii o “utux naqih” sunTruku rudan sbiyaw, dhiya nii o niqan biyax dha pknarux seejiq, rmuba seejoq ni phuqil seejiq. Brax nii o pnaah kingal qbhni tmbgan dha, “qbhni utux” sun dha.
Seejiq ka qmita qbhni utux nii ga ida emphuqil kika. Manu saw kiya seejiq alang o riqu dha balay rwaqun dha paah ska alang.
Nasi qmita seejiq bi laqi kuyuh ni rmngaw sneuhir kari, dhuq sapah ka laqi kuyuh nii do asi knarux da.
Nasi strung ta mhuni ka elug,asi ka biqan ta cicih, ini su biqi do rbaun sun a ni ida mha niqan aji malu strngun su.
Wada mhuqil rmbaan na ka seejiq ida dha siyukun ka sapah mhuni ni laqi na o aji mha malu niqun dha alang uri.
== pnyahan kari ==
資料來源: 佐山融吉 臨時台灣舊慣調查會後篇 1917.3.30
口述太魯閣族耆老Yudaw Pisaw, Iyang Taying 2003
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
1e30cppmdaj9n0plpgweopz9bqvqvr5
Knklaan gaya hengak
0
658
56376
31498
2021-03-22T09:46:45Z
Iyumu
191
56376
wikitext
text/x-wiki
Kesun daha knklaan gaya hengak (Phonology, hengak:/fəˈnɑlədʒi/) we, knklaan pskadi [[pusu]] bale na niqan na hnghenak ga truma kingal kari ma psalu gaya hengak na kari ga.
iqu5ciete9hchbjwcz2njpg1uud1chh
Knklaan gaya nkari
0
659
105708
31500
2024-09-29T13:04:11Z
臺灣語言繼承者
2095
105708
wikitext
text/x-wiki
Kingal lnglungan na knklaan krkari ka '''gaya nkari'''. Huwa ta kesun smalu ka kari we, dungus bale ka knklaan nii. So ka psuupu ta duma kari biciq, bobo na de, mgkari puto (短語, 片語, phrases) ka kari biciq nii. Psuupu ta duma kari puto dungan, mgkari qnedis (句子, sentences) ka kari puto nii. Kesun daha '''knklaan gaya nkari''' we, knklaan swaye na knklaan krkari pskadi gaya nkari. Dungus mhiti bale we, sndiyan gaya nkari quri kana kari bale<ref>kari bale =自然語言,指自然隨文化產生的語言,與人工語言相對。</ref> bobo dheran nii.
Niqan duma knklaan pnswayan na [[knklaan krkari]], so ka [[knklaan hengak]] (Phonetics 語音學), [[knklaan gaya hengak]] (Phonology 音韻學), [[knklaan tmkari biciq]] (Morphology 構詞學), [[knklaan gaya nkari]] (Syntax 句法), [[knklaan dungus nkari]] (Semantics 語意學), ma [[knklaan skari]] (Pragmatics 語用).
<br />
qs6f4z2riaazgtv905dthf39abwfn9l
Knklaan hengak
0
660
31508
31507
2021-03-18T14:46:08Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
31507
wikitext
text/x-wiki
Kesun daha '''knklaan hengak ('''Phonetics, hengak: /fəˈnɛtɪks/) we, knklaan kenkyu hengak na kari. Egu riyung ka [[Knklaan krkari|knklaan quri kari]], knklaan hengak ka kingal. Dungus na bale we, skadi '''pusu bale''' na hengak na krkari, so ka "Huwa ta kesun phrenang ka hengak", ini quri so ooda bale ye dngdungus na hengak. Icil na we, [[knklaan gaya hengak]], skadi ma smalu gaya hnghengak na kingal kari.
Skdiyun na knklaan hengak ka [[hengak]], kesun daha hengak pnhrnagan seediq, kii si hengak na kari.
[[Patis hengak kkklangan]] ([[:zh:国际音标|IPA]]) snalu [[Pssliyan Slluhe Knklaan Hengak Kkklangan]] nii we, ngalun daha pnstiyu hengak.
== Knklaan Swaye ==
Teru ka knklaan swaye na knklaan hengak:
* [[Knklaan phrenang]] (articulatory phonetics)
* [[Knklaan hrenang]] (acoustic phonetics)
* [[Knklaan qnbhangan]] (auditory phonetics)
== Rekisi ==
Ado ka mksmalu kingal patis pnstiyu hengak ka seediq, tkriyak ka knklaan hengak hndure. Betaq 19 [[Sencuri]] de, tkriyak ka [[phiti hrenang]] di. So kiya de, leexan ta hmiti hrenang ma hengak, pkrana knklaan hengak.
iavy02jl30uw34tdhkrljygs5d00v4y
Knklaan krkari
0
661
94836
94835
2023-01-03T03:16:46Z
Shidailun73
1337
加了術語的中文
94836
wikitext
text/x-wiki
== Kari Tgdaya(德固達雅語群) ==
Kesun daha knklaan krkari we, knklaan pskadi pusu bale so hengak na kari, ooda tmkari, gaya na kari ma dungus na kari.
Niqan duma knklaan pnswayan na knklaan krkari, so ka [[knklaan hengak]] (Phonetics 語音學), [[knklaan gaya hengak]] (Phonology 音韻學), [[knklaan tmkari biciq]] (Morphology 構詞學), [[knklaan gaya nkari]] (Syntax 句法), [[knklaan dungus nkari]] (Semantics 語意學), ma [[knklaan skari]] (Pragmatics 語用).
== Kari Toda(都達語群) ==
== Kari Truku(德路固語群) ==
[[Snakun:Tgdaya]]
6w1x3f2ltkxp6e1hmzp413fu31zh30q
Knklaan tmkari biciq
0
662
56375
31526
2021-03-22T09:46:09Z
Iyumu
191
56375
wikitext
text/x-wiki
Kesun daha '''knklaan tmkari biciq'''<ref>kari biciq指詞彙,因需要區分詞彙、句、篇章等,故造新詞。</ref> (Morphology, hengak:/mɔːrˈfɒlədʒi/) we, knklaan swaye na knklaan krkari. Dungus na ge, pskadi huwa mesa tmkari [[seediq]]. So ka niqan lnutuc ka "mimah" daka "mahun". Dehuk mkela mesa ye niqan lnutuc daha kari biciq ka seediq skari nii. Ga truma lnglungan daha, lnutuc na "mimah" ma "mahun", irih so lnutuc na "maruy" ma "brigun". Pskadi pusu bale ga truma kari ka knklaan tmkari biciq, ma ququ so skadi ye niqan gaya ga truma krkari biciq ka seediq knkela krkari.
== Pgklaan Pusu(基本概念) ==
== Pndngusan(註釋) ==
<references />
akcugma0wq5uukulx303i6c6j6dq95d
Knlibu
0
663
100580
93704
2023-10-06T00:21:02Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100580
wikitext
text/x-wiki
= Knlibu(克尼布部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Syorinsyang ka [[alang]] Knlibu.
326 sapah ka kneegu na sapah, 1,044 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 62% niqan 648 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 38% niqan 396 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 52%, Amis 4%, Tayal 3%, ni rahuq na o 2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
Alang Knibu.
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Alang Knibu pa (Heping cwen) wa mniq tudaya bay nyusan Skangki.
== Knlbangan(範圍) ==
Wa mniq mkngahi narac Yayung Heping nniqan brnux dxral snbrxan ucilung, hnruwan hidaw pa msdalih Taypingyang, pryaxan hidaw u msdahar dwiyaq, tudaya pa Yayung Heping ka mtnuayus nyusan Girang Nanaw go Awahwa cwen, tuhunac.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Brnux.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Mriq rulu:
Malu muda Tay 9 seyng snpeyyah Nanaw mtmay Suhwa kongru, kiya ka mpdhuq alang Knibu da.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyn-cu patas pkla nniqan alang.
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Seejiq Truku.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Kari Seejiq Truku, kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Knibu Kiristo Cyoro Kyokay, Teyngskyo, Singyasu kyokay.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Alang Knibu (Heping cwen) pa wa mniq tudaya bay nyusan Skangki, msdalih bay nyusan Girang Awhwa cwen alang Hryayung, mtmay kcka nyusan Skangki cida tukingal alang pa kiya ka alang Knibu (Heping cwen), mklelu u niqan knmalu bay qtan ka Suhwa kongru, mtmay niqan bay hnhangan kana qnlhangan Taiwan; ida nkiya smnalu na knbeyhing bey ayu Truku.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
Sdhmawan qmita:
Beyhing Dwiyaq Nanhu:
Beyhing Dwiyaq Nanhu pa wa mniq pryaxan hidaw daya Bsuring go, haypa 3,742 m, murux nanaq mdhu balay, so spruwan bay qtan, kiya ka 5 bbaraw bay ddwiyaq u tuspac knbbaraw, kiya u tubbaraw bay knkana ddwiyaq Truku Qnlhangan Kongweyn .
== Qntan patas(參考資料) ==
Wowaya na Tayal- Tnhdilan alang mi pnkrana.
[[Snakun:Truku]]
j46oqtjdut2cbzpazdvd49svm2ygw8w
Kntmaan sbiyaw ni kntmaan saying
0
664
56373
31536
2021-03-22T09:45:42Z
Iyumu
191
56373
wikitext
text/x-wiki
Paah murug “gaya” hnici rudan knseutux sbiyaw ni knpriyux mquri kntama Utux Baraw pusu bi kndsan ka [[seejiq]] Truku. Utux ka pusu bi stmaan ana manu euda. Seejiq o pnspuan utux ni hiyi. Mhuqil o anan bitaq knuwan mswayay ka utux ni hiyi. Rahuq na nii ka seejiq ni mneudus utux sun o utux baga, utux bnuan hidawka sasaw na, malu utux. Kari Truku ka utux sun o malu utux, naqih utux, utux seejiq, utux baga, ni malu utux. Gaga spatas patas Nihung gaquri mkbaraw ni mksiyaw Truku ka utux sun dha, niqan utux malu , utux naqih ni bgihur utux. Utux sun Truku o (1) utux tmninun (utux bari sun uri), (2) utux rtudan, (3) utux nbuan hidaw ka sasaw na, (4) utux mhuni. Kana utux nii o niqan paru bi pnegluban kndsan Truku, Truku sbiyaw o ka pusu bi kntmaan dha quri utux o ungat pneysa kingal bi murug lnglungan utux, kika mqaras ni mgay smbliqan ka utux msa lmnglung. Nasi aji saw kiya tbrinah quri tuxan do mangal snahug utux kida. Asi ka powda sun kingal gaya o kiya ini dhuq dhyaan ka saang utux ni snahug. Rahuq na wada srngaw baraw nii, niqan duri ka utux sun: (1) utux empkmalu mnarux, nii o asi musa psdaran, empsdaran seejiq ka mtduwa smiling utux nii miyah pkanarux, meysa rudux hug? Meysa bubuy hug? Biqan pneysa utux do o malu ka mnarux uri da. Nii o utux pkmalu mnarux sun. (2) utux mgay bhring. (3) utux mhuni, nii o riqu bi Truku , yaasa mknarux ni phuqil uri.Kiya ka kiya ni pusu bi snhiyan pnsteutux Kiristu o “Kari utux Baraw ka Ptas Suyang, ni pnegkla Bgihur Suyang Utux Baraw.” Tai saw aji mha maaungat ka kari Truku ga, Pnrhula tdrudan Truku o miying pila hhjil dha kari Truku ka Patas Suyang, nii o paru balay ni pusu balay qpahun ka nii msa lmnglung Dmsapuh pnrhulan Truku, kiya do paah 1953 hngkawas mlawa kingal mspuh pnaah Amirika Yudaw Watan ka hangan na, ni miya dmayaw hmjil kari Truku paah kari Hiburu ni Girisiya. Yaasa ini sruwa dduuy kari ruma ka klwaan siida kiya dmuuy kari Cyukuku da, kiya o 22 pusu patas nii o wada smluun cicih ini pndka. Miya dmayaw thowlang klwaan uri. 1980 hngkawas do o smruwa dduuy patas ruma ka kwaan do kiya ka dmuuy patas ruma hmjil kari Truku. Manu saw pusu ggarang kari Truku o kska pnrhulan Truku, ni empgarang niya mtabug ni kana laqi utux Baraw. Manu saw Patas Suyang nii o aji wana kari Utux Baraw nanak, hiya o djiyun ttgsa kari hnici rudan sbiyaw uri.
== 參考文獻 ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
3qqegyt8n3meewkamf4gwnofe2rm9mr
Kodic
0
665
100582
80166
2023-10-06T00:21:05Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100582
wikitext
text/x-wiki
= Kodic (立德部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Fungpinsyang ka [[alang]] Kodic.
77 sapah ka kneegu na sapah, 208 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 83% niqan 173 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 17% niqan 35 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Kebalan 46%, Amis 31%, Tayal 1%, Paiwan 1%, Rukai 1%, ni rahuq na o 4%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
0yih6smseudaylibvey1il76i8n9rt9
Kolado't
0
666
100583
56371
2023-10-06T00:21:07Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100583
wikitext
text/x-wiki
= Kolado't(樟原部落) =
Gaga mniq Taytung Cangpinsyang ka [[alang]] Kolado't.
106 sapah ka kneegu na sapah, 266 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 244 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 22 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis87%, Kebalan1%, ni rahuq na o4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
hiur0mhbs0vqxjwwrtr31kln31qaiie
Kolinda Grabar-Kitarović
0
667
104108
104107
2024-07-05T14:47:34Z
U. Boya
2117
Kolinda Grabar-Kitarović(柯琳達·葛拉巴爾-季塔洛維奇), kngkawas 2015
104108
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Official portrait of Kolinda Grabar-Kitarovic.jpg|thumb|Kolinda Grabar-Kitarović(柯琳達·葛拉巴爾-季塔洛維奇), kngkawas 2015|alt=]]
= Kolinda Grabar-Kitarović (柯琳達·葛拉巴爾-季塔洛維奇) =
Mntucing hngkawas 1968 idas 4 jiyax 29 ka Kolinda Grabar-Kitarović ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Croatia]] ta sayang o kiya ka Kolinda Grabar-Kitarović, pnaah hngkawas 2015 idas 2 jiyax 19 pnrajing kmlawa klwaan. Her presidential term ended on 18 February 2020.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
7vu88a3i73bbw0vwr08b4ujn8s6zwlx
Kosovo
0
668
94874
79687
2023-01-08T18:11:59Z
CommonsDelinker
52
Replacing Coat_of_arms_of_Kosovo.svg with [[File:Emblem_of_the_Republic_of_Kosovo.svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]:).
94874
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Kosovo.svg|thumb|Flag of Kosovo -Kwoci Kosovo(科索沃國旗)|alt=Flag of Kosovo|322x322px]]
Gaga kska Owcow ka [[Kosovo]], 42 35 N, 21 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 10,887 sq km(hangan na o Tg169)(knlbanga dxgal o 10,887 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 1,883,018 hiyi.
Gaga [[Pristina]] ka pusu alang paru, jiyax 17 idas 2 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Kosovo ga wada sugan 52.80% ka dxgal qpahan, 41.70% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 5.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Hashim Thaçi, pnaah hngkawas2016 idas 4 jiyax 7pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Emblem of the Republic of Kosovo.svg|thumb|191x191px|File:Emblem of the Republic of Kosovo.svg-Kwohwey(國徽)]]
[[Patas bntasan:Europe-Republic of Kosovo.svg|thumb|File:Europe-Republic of Kosovo.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Kosovo(科索沃)=
Kosovo konghekwo slxan splawa Kosovo, qnlhangan kingal prngawan pusu biyax nniqan mi niqan snpngan qnlhangan smruwa, wa mniq Oco tunarac hunac Paarkan pantaw, mniq kngkawas 2008 cida murux nanaq pusa kari dukuricu. Ana so smruwa seyhu pnuna dha seyngkyo ka Sayarweyya, binaw smruwa nniqan dha hiya pa na kingal Sayarweyya na ddha cucusng (Kosovo mi Meytosiya cucusng).
Kndadax kngkawas 1999 na babaw mnhdu mccbu Kosovo daw, wana hangan nanaq ka na quri Sayarweyya, balay bay pa nniqan dmurun qmlahang Ryeynhekwo, spuda Ryeynhekwo Kosovo rinji singcng tangcyu tpaytwan rinji qmlahang. Iyax kngkawas 1990 dhuq kngkawas 1999 cida, tnualang hiya Aarpaniya joku u splawa dha “Kosovo konghekwo” ka Kosovo, binaw cida pa wana murux bay qnlhangan Aarpaniya ka smruwa sndhu.
Ddaun quri Kosovo pa ida nanaq ini ndwani muda mndungus bay pprngaw, Aarpaniya joku pa mdhu bay lnglungan meysa mpdukuricu, binaw quri Sayarweyya u meysa mndungus bay tndxral. Txtaxa u wada mniq kngkawas 2006 idas 2 diyax 20 prading daw muda pprngaw ddaun Kosovo. Wada dmuwi dha kngkawas pprngaw mi msluluy, Kosovo u mniq kngkawas 2008 idas 2 diyax 17 wada mnhdu muda pprngaw pnkla kari dukuricu, pkla kari mlatac Sayarweyya, saya pa niqan 93 qnlhangan Ryeynhekwo kaying ka smruwan psdhu. Seyhu Sayarweyya u wada pkla kari uxay bay palax pusu biyax Kosovo, psramal muda knou bay pqraqil dhiya, binaw wada pusa kari uxay bay mpduwi biyax mpcbu Kosovo mi mdakar dhiya dukuricu. Kngkawas 2010 idas 7 diyax 22, rmngaw ka Kwoci Hoing u pusa kari ka Kosovo mlatac Sayarweyya dukuricu pa, ini sliq pnwaya kwocihwa.
== Ris(歷史) ==
=== Kcka seyki ===
Cbiyaw bay han pa nniqan sediq Iririya mi sediq Sereys ka Kosovo, thiti mniq kongyeyn tu1 seyki daw wada mnRoma tikwo da. Puting hiti kongyeyn 6 seyki; pnrdingan kongyeyn 7 seyki cida, sediq cbiyaw Srahu (kiya ka Sayarweyya joku mi Macitun joku saya nab rah balay) prading kndadax tudaya mquri nniqan dha saya thdil, kiya mi mquri tuhunac knrmux dhuq nniqan Aarpaniya mi Sira saya (Aaarpaniya mi Sira ddha qnlhangan niyi pa uxay qnlhangan Srahu, kiya mi sediq Srahu pa alaw wada thdil ka minkoku mi wada msupu uri da mi, wada mlih uri ka tndxral).
Ini hari kklayi ka pusu bay pnyahan Aarpaniya minjoku, qnita dha saya pa ngalan dha llutuc sediq Iririya ka Aarpaniya joku, niqn knkla rikisi Aarpaniya pa sediq Iririya u mniq kongyeyn 6 seyki cida daw tna wada mnsupu sediq Srahu thdil mi lwaqn dha dhuq nniqan Aarpaniya saya, kiya mi spuda pusu hangan ddxral nniqan hiya ka muda ptura, qnita dha pa bsiyaq bay mniq nniqan hiya ka Aarpaniya joku, binaw patas rikisi Paycanting tikwo u mniq kngkawas 1043 pa hana niqan “Aarpaniya joku” dmurun heytay tnbrxan dhuq tukcka qnlhangan Aarpaniya saya, kiya mi niqan ka niqan knkla sediq tmkarac Sayarweyya pa ngalan dha kndadax knthyaqan bay tnayus Tukcka Narac mi Oco na tudu dwiyaq Kawcyaso ka Aarpaniya joku.
Cid aka Kosovo pa wa mniq tnayus qlhangan Paycanting tikwo mi nniqan tnhdilan sediq Srahu. Kngkawas 1014 brah na cida pa qlhangan sediq Pawcyariya ka Kosovo, kawas cida u wada tbrinah tumal Paycanting dungan ka Kosovo. Puting hiti 12 seyki dhuq kngkawas 1216 cida, wada ngalun tudaya na Kosovo Nimanya wangcaw ka Kosovo.
Nimanya wangcaw pa kiya ka brah na Sayarweyya saya, Kosovo ka pusu bay seyji mi keyjay Nimanya wangcaw cida, wangcaw niyi pa ngalan dha soto cida ka Puritina. Binaw pnspuwan na minjoku Nimanya wangcaw pa pprngawan niqan knkla na rikisi saya, niqan knkla Sayarweyya joku ka qnita dha pa cbiyaw bay cida u pusu na bay mnniq hiya ka sediq Srahu, binaw qnita dha niqan knkla na Aarpaniya joku pa cbiyaw bay cida knama bay mnniq Kosovo ka sediq Aarpaniya.
==== Etuman tikwo cida ====
Tukcka 14 seyki, wada ini kbiyax ka Nimanya wangcaw, cida u prading knrmux ka Etuman tikwo, kiya mi kngkawas 1389 na Mccbu Kosovo kcka cida u wada ini baka ka sediq Sayarweyya (balay bay ndanan na mccbu cida u ana beytaq saya pa niqan pprngawan dha niya na). Babaw na hiya daw wada kndudul na Etuman tikwo ka Kosovo da.
Mniq qlhangan Etuman cida, wada kndudul mnMusrin ka Kosovo, kiya uri u sediq Aarpaniya pa wada kndudul miyah pcriyu duma nniqan Kosovo, niqan duma ka niqan knkla Sayarweyya pa qnita dha u dhiya niyi u to bay pniyah Aarpaniya thdil kana, binaw niqan uri ka qnita dha niqan knkla u cida pa mniq nniqan Meytosisiya u niqan sediq Aarpaniya ka mnniq hiya da.
===== Jitay Saya =====
Kosovo hiti bay cida mniq kngkawas 1912, tumntxan Mccbu Paarkan mnhdu cida u Etuman tikwo ka wada dha subway Sayarweyya ka Kosovo. Bukuy daw Sayarweyya u kngkawas 1918 cida wada tumal wangkwo sediq Sayarweyya, sediq Koroaysiya mi sediq Sroweyniya (kiya ka hiti na Nansrahu wangkwo). Tumndha mccbu kana mtqiri klwanan iyax cida, cosinkwo ka wada mangal Nansrahu, wada pspuwan qnlhangan Itari na Aarpaniya ka Kosovo. Mccbu iyax na cida, hbaraw bay Sayarweyya joku ka wada lwaqan ucwang Aarpaniya joku peyyah Kosovo.
Mnhdu mccbu daw, wada mquri Nansrahu Dungan ka Kosovo, wada phyuwan cucucyu Sayarweyya Tito cngcweyn ka Kosovo (bukuy daw wada knpriyux cucusng dungan), kiya mi wada dha subway tihwang cucu ka Aarpaniya joku, qnita tnualang Saarweya joku pa uuda minjoku cngce Kosovo u balay bay wisu tmraqil qmita Sayarweyya joku.
Kngkawas 1989, muda kongto snburah keyngpo ka Sayarweyya, wada knbeyhing bay mlih biyax cucu Kosovo mi Hoihutina ddha cucusng. Mbiyax bay knciyuk ka sediq Aarpaniya, kiya u hmtur babaw muda seyngkyo gikay ka Kosovo. Hiti daw wada pusa kari phiyu dukuricu na Kosovo konghekwo ka Aarpaniya joku, dhiya nanaq ka muda seyngkyo, kiya ka cida uri u dhiya nanaq muda phiyu byoing, sapah pyasan, pradiyi uri. Kiya mi Nasrahu pa peyyah cida u prading mrhlah uri da.
Babaw mccbu Pohe daw, prading pssli sediq Sayarweyya thdil mquri Kosovo ka Sayarweyya, wada ini bay qqaras ka sediq Aarpaniya. Kcka kngkkawas 1990, Aarpaniya joku pa spuda yocican muda mcbu heytay mi bukung mi pnhiyu ssapah. Kngkawas 1998 idas 3, Tuhunac Ryeynmong butay u prading dmayaw keysacu Sayarweyya, muda knbeyhing bay cyunsu singtong. Mniq mkpiya idas cida, niqan 20 knbkiyan sediq Aarpaniya joku pa mniq kcka Tuhunac rywynmong cyunsu singtong wada uka ssapah mi nniqan dha, wada mtnuda mqraqil sediq. Qnita kana Aarpaniya joku mi quri Tuiwil pa so niyi u Tuhunac Ryeynmong muda sminaw minjoku cngce ka snrdingan niya, qnita dha pa mpdudul na Sayarweyya Miroseweyci cida pa smatang na rmirih Aarpaniya ka Sayarweyya joku mi knpriyux pusu bay minjoku Kosovo. Cida uri pa niqan hmrinas ppiya knbkiyan knhbrawan sediq uxay Aarpaniya joku uri (kiya knkana sediq Sayarweyya, sediq Romu joku uri) wada mtnuda mqraqil sediq. Kngkawas 1999 idas 3 diyax 24, Tudaya Tasiyang Kongyey Cucu prading cnbu bakudang Sayarweyya. Rmngaw ka Peyyey u pusu sntangan mccbu pa alaw iyux psbalay mtnuda Mqraqil sediq Aarpaniya joku malu snbrinah alang dha dungan, binaw mccbu u wada pqduriq 10 knbkiyan sediq Aarpaniya joku mi sediq Sayarweyya joku mlatac nniqan dha alang. Babaw mnhdu mccbu daw, hbaraw bay sediq Aarpaniya joku u tbrinah miyah alang nniqan dha Dungan, binaw hbaraw bay tnuda mqraqil sediq Sayarweyya joku pa ini sruwa tbrinah alang Kosovo.
Mnhdu mccbu daw, knpriyux Peyyey ka qmlahang Kosovo, hiti daw wada sbuway Peyyey pqlahang Ryeynhekwo ka biyax mqlahang. Duma qnlhangan Tuiwil so Amirika u dmkuh Kosovo dukuricu phiyu qnlhangan, soto Amirika Pusi pa mniq kngkawas 2007 homung Aarpaniya cida u wada pkla so niyi kari; binaw Orosiya mi Sayarweyya u ini sruwa kiya. Congri Kosovo Hasin Taci pa mniq kngkawas 2008 idas 2 diyax 17, pusa kari Kosovo umlatac Sayarweyya dukuricu, kiya mi spuda kokoingkay wada muda smruwa pnsdhuwan kari dukuricu. Kiya mi, seyhu Sayarweyya u wada pkla kari uxay bay palax pusu biyax Kosovo, psramal muda knou bay pqraqil dhiya, binaw wada pusa kari uxay Sayarweyya ka Orosiya pa ini bay sruwan dukuricu Kosovo uri. Ryeynhekwo u alaw uuda niyi muda mtbiyax mssli Anjeyng Rijikay pprngaw, binaw ini pskingal ka kari pnrngawan dha.
== Tiri(地理) ==
Tunarac mi tudaya Kosovo ka Sayarweyya msngari nniqan niya, tuhunac u msdalih tudaya Macitun konghekwo, dqras tuiwil hunac ka Aarpaniya konghekwo, tuiwil daya ka Mongtneykro. Knbeyhing bay alang mkbrnux ka sotu Puristina. Nniqan Meytosiya pa tmiyu tubaraw brnux mi dxral truma tuiwil Kosovo, kiya ka knkana Peyci Puricrun daalang mkbrnux, sduril dungus na Kosovo pa tmiyu nniqan tunarac na Kosovo, kiya ka knkana Puristina, Urosewac na daalang mkbrnux.
Tndxral Kosovo pa 10887 pinghwan km (4,203 pinghwang ingri), dalih 200 knbkiyan hiyi sediq. Tubeyhing bay alang mkbrnux ka sohu Puristina, knhbrawan hiyi sediq u 60 knbkiyan; tuiwil hunac alang mkbrnux Puricrun knhbrawan hiyi sediq u ya bay 16 knbkiyan 50 kbkuy hiyi, knhbrawan hiyi sediq Peyci u ya bay 15 knbkiyan 40 kbkuy hiyi, kiya mi tudaya hiyi sediq pa ya bay 11 knbkiyan hiyi, msngari 5 alang mkbrnux kbhbrawan hiyi sediq u hmrinas 9 knbkiyan 70 kbkuy hiyi.
Kosovo u ptura bay kkarac tarusing, muxul ka rbawan, mskuy mi kari huda ka misan.
== Cngc(政治) ==
{| class="wikitable"
|+
|[[Patas bntasan:Kosovo map-en.svg|縮圖|nniqan Kosovo]]
|[[Patas bntasan:Kosovo map.png|縮圖|Patas juga tnuayus seyji Kosovo ]]
|}
Kosovo pa pwaya ou tang, pwaya gikay, pwaya taygi mincu na konghekwo, soto ka yeynso qnlhangan, pusu dmudul seyhu ka congri. Biyax sndhu singcng mi smalu waya pa psnakan neyke mi gikay ka muda niya.
'''Seyji ini dukuricu cida han ka Kosowo'''
Kngkawas 2008 brah cida han pa, hangan Kosovo u na Sayarweyya cucu sng, balay bay pa spuda Ryeynhekwo Kosovo Rinji Singcng Tangcyu Tpaytwan (UNMIK) ka qmlahang han. Wada phiyu gikay, seyhu, kiya mi soto. Smnalu na Ryeynhekwo Kosovo Rinji Singcng Tangcyu Tpaytwan ka passport, nibunso, paya rulu pa wana duma qnlhangan ka smruwa, jyuso Kosovo u wana duma qnlhangan ka smruwa uri, Wankwo yocng ryeynmong u dmurun kari spatas mquri Kosovo ka patas dnurun pa naka spatas “Kosovo (UNMIK)” ka bnatas jiyi.
Mniq kcka kwoci pa ida dha sqita na Sayarweyya ka Kosovo. Mniq kngkawas 2005 muda pprngaw kari, binaw Aarpaniya joku mi Sayarweyya joku ddha niyi pa ini ppangal kari, pprngaw kari pa balay bay niqan mqriqu niya. Sediq Aarpaniya joku u ini sruwa dmuwi pusu biyax Kosovo ka Sayarweyya, qnita dha pa qmlahang Kosovo ka Sayarweyya u uxay snbeyhing qmita qnbliqan sediq Aarpaniya joku. Kiya mi quri Sayarweyya u ngalan dha tndxral kndadax cbiyaw ka Kosovo, uxay dha srwanun dukuricu ka Kosovo. Shlbnun bay syakay kwoci, ndanan dukuricu Kosovo u musa snpusal rmading mccbu ckcka Posniya mi Hkeweyna. Qnita dha cida na uuda snbalay pa: ida nanaq so niyi saya, subway Omong qmlahang ka Kosovo.
Congri Kosovo Taci u mniq kngkawas 2008 idas 2 diyax 17 cida pusa kari kndadax Sayarweyya dukuricu. Wada dukuricu ka Kosovo daw, biyax na Ryeynhekwo Kosovo Rinji Singcng Tangcyu Tpaytwan u wada knbeyhing bay mlih. Kiya mi babaw dukuricu ka Kosovo daw, llutuc sediq Sayarweyya u phiyu nanaq gikay dha.
'''Dukuricu ka Kosovo'''
Congri Kosovo cida han ka Hasin Taci (soto Kosovo saya) mniq kngkawas 2008 idas 2 diyax 17 pusa kari balay bay mlatac peyyah tnkari Kosovo cucusng Sayarweyya dukuricu. Mniq gikay pssli tukubeycu kaygi, spuda giying meytaq xyo pudadukuricu Kosovo dukuricu, muru sngtangan sediq qnlhangan, “mnkingal dukuricu, niqan pusu biyax mi qnlhangan mincu”. Ndanan kaygi cida u pdan treybi pqita kana sediq, spuda bukung muda pkla smpu kari pnsdhuwan dukuricu, gicyo Jakup Krasniqi ka pusa kari dukuricu, bukuy daw giying ka lmutuc muda meytaq xyo smdhu splawa qnlhangan mi maku qnlhangan. Qnlhangan splawa pa ptura knkana lipax tndxral Kosovo mniq kcka juga, malan mntna splawa Omong ka tmkarac rakaw truma, kiya mi rmirih 6 minjoku Kosovo ka 6 qmuru 5 hungun pngerah, rmibaq Omong ka sntangan hiti Kosovo, kiya mi Puristina ka wada ngalan sotu Kosovo.
== Waycyaw(外交 ) ==
Quri ddaun waycyaw na Kosovo pa waycyawbu ka seykining. Waycyaw bucyo saya ka Hasin Taci. Msupu 87 qnlhangan muda balay bay psdhu pnluban waycyaw ka Kosovo, kiya mi smkaul 25 tasu mtmay 26 tasukwan. Mnniqan 110 ka Ryeynhekwo na qnlhangan smruwa Kosovo konghekwo, binaw spuda Sayarweyya na waycyaw yari dmi, wada mlih tikuh mi 93 qnlhangan ka smruwa, alaw Cyoka minkoku pa uxay Ryeynhekwo cngyeynkwo, so kiya u ini sruwa snrwanan Cyoka minkoku ka Kosovo. Cyoka jnmin konghekwo u pskingal bay lngelungan dmkuh Sayarweyya smdhu tndxral mi pusu biyax dha, ini sruwa Kosovo dukuricu. Kosovo saya pa mniq knou bay kwoci cucu niqan huyyeyn cuke, binaw uxay Ryeynhekwo cngyeynkwo niya na.
== Singcng Cyuhwa(行政區劃) ==
Mniq Sayarweyya pa wada dha psnakan 5 co ka Kosovo, kiya mi mniq Ryeynhekwo kaqmlahang cida u wada psnakan 7 co, dukuricu daw ida nanaq dmuwi pnsnakan Ryeynhekwo han.
== Cingci(經濟) ==
Oyeyn ka pnwaya ddiyun pila Kosovo. Kiya uri u Sayarweyya tinaar uri ka pnwaya ddiyun pila uri, binaw wana nniqan alang Sayarweya joku ka dmuwi.
Kngkawas 2017 cida pa knhbrawan hiyi sediq knkana qnlhangan u 180 knbkiyan, ya bay 20% na kndusan sediq u mqrinuc balay. Ini dukuricu brah na cida han u alaw Mccbu Kosovo wada dmudul bay thtur ka ssalu cicu knkana qnlhangan Kosovo, elu beyhing u to bay qnbsyaqan ini smluwi, binaw babaw dukuricu dhuq saya daw sediq Aarpaniya nanaq ka pusu dmudul knpriyux lxanan smluwan mi quri elu ppanan rulu, qnlhangan Kosovo say aka lxanan smluwan mi elu ppanan rulu pa mtna hari Sayarweyya ka knmalu niya, kiya mi wada tura bay knpriyux, kiya mi wada knmalu bay ka elu uri da, sediq mpriwaw mquri Kosovo rmiwaw pa musa malu bay uri da. Kiya u dukuricu brah cida han u suyeyryu pa dhuq 45% uri (kngkawas 2016 u wada mlih dhuq 27.5%), so kiya cida pa (ini dukuricu han) niqan ka sediq hmili ana so dukuricu ka Kosovo u, binaw balay bay na u ida sntama bay dnyawan keyjay knkingal qnlhangan icil.
Kngkawas 2018 idas 11 diyax 21, seyhu Kosovo pa alaw snramus Sayarweyya u tmraqil bay Kosovo mnchaya; kiya ka smruwa muda mangal jeyking kwanswey Sayarweyya 100%.
== Cyawtung(交通) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Berat Hoxha 18.jpg|縮圖]]
![[Patas bntasan:Kosovomotorway Kosovo.jpg|縮圖]]
|}
'''Elu beyhing ppanan rulu'''
Knkkawas niyi hari pa, mniq Kosovo u mnuda mndha mttilux bay smmalu pusu bay elu, kiya ka knkana smmalu burah elu, pusa maku qqtaun ppanan rulu, mhuma qqhuni mi quri so uuda ryuhwa. Kana bay pa niqan dha pusu bay elu ppanan rulu ka wada qduwan smmalu. R6 kawsukongru (kari Aarpaniya: ''Autostrada Arbën Xhaferi'') ka kingal wisu smluwan na kawsukongru. Pnspuwan elu beyhing na Oco E65, kiya ka smnalu tnualang na tudha kawsukongru mi lmutuc Puristina sotu Kosovo mi tnuayus Macitun konghekwov Ayraychan, msthiyaq 20 km Skawpiyey.
Elu kawsukongru niyi pa pnrdingan smmalu kngkawas 2014 mi smatang mpqdu smmalu kngkawas 2018. R7 Kawsukongru (plwanan dha Iburasin Rukwa mptkarac uxay daw kari Aarpaniya: ''Autostrada Ibrahim Rugova'') kiya ka kingal wa mniq Kosovo na kawsukongru. Pnspuwan Oco E851 elu beyhing pa, kiya ka muwaya bay kawsukongru Kosovo, lmutuc tmuayusv kngkawas 2010 idas 4, kiya mi wada qduwan smmalu kngkawas 2013. Vërmicë dhuq Puristina twan u mniq M9 elu beyhing hiya mhdu.
Elu niyi pa ngalan dha knbeyhing na bay Vërmicë-Merdare corang na kingal ratuc, corang niyi pa mhdu mniq tunarac Kosovo mi tnuayus dha Sayarweyya na Merdare. R7 u knkana knrbawan pa 101 km, kana hbangan wada sliqan u 7 oku Oyeyn uxay daw 7.9 oku pila Amirika. Elu beyhing niyi mi Aarpaniya A1 kawsukongru msupu daw, wada msdalih ka elu uusa Puristina dhuq Tirana mi 3 jikang bay ka diyax ppanan rulu uri da. Qulung bay mhdu smmalu ka elu beyhing E80 msngari niya twan Puristina dhuq Merdare, elu kawsukongru niyi pa kiya ka muda E80 elu beyhing saya lmutuc Kosovo mi Hwan O corang X (E75 elu beyhing) quri nniqan hiya na Sayarweyya alang mkbrnux Nise.
Elubeyhing Kosovo pa knbrawan niya u 1,926 km. Tu175 bnkuwan knkana mtqiri klwanan. Kcka na hiya u 1668 km ka elu wada ndwanan smapaw, miyah 258 km ka elu ini ndwani smapaw.
=== '''Ppanan skoki''' ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Prishtina International Airport "Adem Jashari" Limak Kosovo.jpg|縮圖]]
![[Patas bntasan:PIIAJ - Limak Kosovo.jpg|縮圖]]
![[Patas bntasan:PIA "Adem Jashari" Limak Kosovo.jpg|縮圖]]
|}
Tna mniq kngkawas 1936 Nansrahu Tayci hangkong kongsu Aeroput rmawah uuda Botuyeywo cicang ka ngalan congcwancan, kndadax Payarkre dhuq Skawpiyey na tingci hangpan, Kosovo na hangkong yunsu u kiya prading da. Niqan turu sanan trdu skoki ka Kosovo, Cyakweyca na Cyakweyca sanan trdu skoki, alang Tumose na Patelawa-Toniya Pntuha sanan trdu skoki mi Puristina kwocicicang.
Cyakweyca nanan trdu skoki u pnhiyu nbabaw Mccbu Kosovo; smnalu na Kosovo cuan weycu butay, ssiyaw dha cida u tna niqan sanan trdu skoki ddiyun pnpwalang, kiya mi pusu niya u wada sduwi ddiyun heytay mi jntaw cuyi cyoyeyn hangpan. Nniqan mi qnlhangan seyhu u keykaku mniq pnluban pnspuwan kong su u muda pstalang quri Cyakweyca sanan trdu skoki, pusu bay sntangan dha pa so musa ddiyun dsediq mi ddiyun sntuku hbangan na sanan trdu skoki. Puristina kwoci cicang u wa mniq Puristina, kiya ki murux bay kwoci cicang Kosovo, ppanan dsediq kngkawas pa hmrinas 175 knbkiyan hiyi sediq, kiya ka spuda tapa skoki mquri Kosovo ka mpriwaw sediq pa murux bay kingal uuda niya.
Kosovo pa niqan 10 knkana bay sanan trdu skoki. Kiya mi ndwanan smapaw elu tlangan ka 4 sanan trdu skoki: knbbaraw elu tlangan u 2,438 m dhuq 3,047 m ka 1; 1,524 m dhuq 2,437 m ka kingal; ini dhuq 914 m ka 2. Ini ndwani smapaw ka elu tlangan u 4: knbbaraw elu tlangan u 4: knbbaraw tlangan u ini dhuq 914 m ka 4; sanan trdu purupeyra ka 2.
==== '''Elu ppanan kisya''' ====
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Kosovo railways.svg|縮圖]]
|}
Muwaya bay elu ppanan kisya Kosovo ka tmnsa Tuarci mi dndulan Maurice de Hirsch mi smnalu na Compagnie des Chemins de Fer Orientaux(CO). Wada mnhdu mi smsung kngkawas 1873, pnrdingan Saysaroniki, mquri tudaya muda Skawpiyey dhuq Mitroweyca kngkawas 1873, pnrdingan Saysaroniki, mquri tudaya muda Skawpiyey dhuq Mitroweyca Tumntxan mccbu mtqiri klwanan brah cida, elu ppanan kisya niyi pa kngkawas 1918 dhuq 1992 cida u mn ppanan ksya Nansrahu ka qmlahang, mniq kngkawas 1999 daw Peyyey ka miyah tumal dmi hturan mpqlahang ka Sayarweyya da. Kngkawas 2008, elu ppanan kisya Sayarweyya u wada tbrnahun muway Kosovo ka duma elu ppanan kisya wa mniq tudaya Kosovo. Elu ppanan kisya Kosovo pa dmudul kcka qnlhangan Kosovo 430 km kbrawan na elu ppanan kisya, kcka na hiya u 333 km ka prmaxal ppanan sediq mi ppanan qqiya, 97 km ka elu ppanan kisya mapa qqiya. Uxay tyeyncihwa elu ppanan kisya wang ida bay muda lmihu Kosovopoaryey na Fushë Kosovë sanan trdu kisya na ddha elu ka pnspuwan. Kanseyng u kndadax Sayarweyya na Kraryeywo muda Mitroweyca mi Kosovo Paryey dhuq Macitun konghekwo sotu Skawpiyey, tunarac iwil knsanan ka cida seyng u kndadax Sayarweyya tuhunac na Nise muda Puristina trduwan kisya mi Kosovopoaryey psquri Peyci mi Puricrun mriq. Puristina dhuq Peyci mi Kosovopoaryey dhuq Macitun na ddaun elu u ida nanaq ppanan sediq kiya. Binaw msngari elu kisya wang na duma ddaun elu u mncun ka elu ppanan qqiya, mray so Kosovopoaryey-Awpirici; msngari elu ppanan kisya u ini dani dmuwi niya na. Bsiyaq kngkawas, mnlmutuc cida elu dhuq Puricrun lmihu ayus Aarpaniya lmutuc ppanan kisya Aarpaniya ka keykaku. Binaw quri so dniyi u wana nanaq thtur pprngawan ppatas nanaq.
Knrbawan kana elu ppanan kisya Kosovo u 430 km. Tnbkuwan tu115 ka kana mtqiri klwanan. Mndungus knlbangan elu kisya: 1.435 m knlbangan elu kisya.
== Knhbrawan hiyi sediq(人口) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Kosovo ethnic 2005 FR.PNG|縮圖|Juga nniqan kluwanan minjoku Kosovo. ]]
|}
Dhuq kngkawas 2008 dkricu ka Kosovo, sediq Aarpaniya mniq Kosovo ka knkana knhbrawan hiyi sediq pa hmrinas 90%. Kngkawas so niyi hari u, alaw mtdiyal ka ini pntna minjoku, knhbrawan bay minjoku ini khbawaq hiyi sediq (mray so Sayarweyya joku, Romu joku uri) mlatac Kosovo uxay daw minjoku ini khbaraw hiyi sediq pa mniq mccbu kcka dha nanaq cida u wada pkixan mpAarpaniya (Saarweyya jokuka pusu bay), Aarpaniya joku piri u kndudul bay mrana.
Spuda “Snpuwan Kosovo tongcicyu kngkawas 2000 knsbliqan kndusan tyawca” pqita, knhbrawan knkana hiyi sediq Kosovo u 197 knbkiyan, kcka na hiya pa:
* 88% ka sediq Aarpaniya(1,733,600)
*7% ka sediq Sayarweyya(137,900)
* 1.9% ka sediq Posniyak(37,400)
*1.7% ka Romu joku(33,500).
*1% ka Tuarci joku(19,700).
=== '''Mkualang mkbrnux''' ===
Kosovo pa pusu na bay u quri nniqan alang ppnwalang, wana 8 alang mkbrnux ka hmrinas 40,000 hiyi sediq mniq nniqan alang mkbrnux
{| class="wikitable"
|+
!Bnkuwan
!Alang mkbrnux
!Knhbrawan hiyi sediq
!Bnkuwan
!Alang mkbrnux
!Knhbrawan hiyi sediq
|-
|1
|Puristina
|204,721
|11
|Suwareyka
|59,681
|-
|2
|Puricrun
|186,986
|12
|Awrahowac
|58,908
|-
|3
|Urosewac
|101,174
|13
|Marisewo
|57,301
|-
|4
|Peyci
|97,890
|14
|Ripuryeyn
|56,643
|-
|5
|Cyakweyca
|94,543
|15
|Suarpica
|51,746
|-
|6
|Potuyeywo
|83,425
|16
|Weytina
|46,742
|-
|7
|Mitroweyca
|80,623
|17
|Taycani
|41,173
|-
|8
|Kniraney
|80,525
|18
|Istok
|39,604
|-
|9
|Ucitear
|64,578
|19
|Krina
|39,208
|-
|10
|Krokwac
|60,175
|20
|Kosovopoaryey
|37,048
|}
== Snhiyan(宗教) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:14 Kisha Shën Palit & Pjetrit 02.jpg|縮圖|Pnrhulan na Cyakweyca]]
![[Patas bntasan:2011 Prizren, Meczet Sinana Paszy 01.JPG|縮圖| Cingcnsu na Puricrun]]
|}
Spuda keyngpo Kosovo pa Kosovo u qnlhangan uka pnspuwan pusu snhiyan mi qnlhangan mbabaw dxral. Muda pnwaya mtrawah snhiyan mi mtrawah slhayan na qnlhangan sediq; spuda kngkawas 2011 muda smpu knhbrawan sediq, Kosovo u 95.6% knhbrawan sediq ka Musrin. Bnkuwan snpuwan niyi pa uxay sa mniq kcka qnlhangan Kosovo na txtaxa snlhayan, mray so Suhuy cuyi uxay daw Payktase kyodang, duma dsnlhaya niyi pa mncun mtmay knlwanan Isrankyo. 3.69% na sediq ka sinjya Teyskyo, mntna knhbrawan uxay daw hmrinas 5% ka snjiya Tongcngkyo (pusu na bay ka Tongcngkyo sediq Sayarweyya minjoku ini khbaraw sediq ka mmtur muda smpu knhbrawan hiyi sediq). Teynskyo na alang Aarpaniya u to bay mniq mssli Cyakweyca, Puricrun, Krina mi Peyci mi Weytina mi duma msdalih alang. Sayarweyya joku ini khbaraw minjoku pusu bay u sinjya na Sayarweyya Tongcngkyo. Kiristokyo mniq Kosovo pa niqan qnbsyaqan rikisi, malu slutuc dhuq Tunarac Roma ccida. Mniq kcka seyki, knkana Paarkapantaw u wisu qlhangan Roma tikwo mi Paycanting tikwo wada ddulan Kiristokyo. Kndadax kngkawas 1389 dhuq kngkawas 1912, Kosovo u mnEtuman tikwo, wada mkbeyhing bay dndulan Isran. Babaw mnhdu Tumndha mccbu mtqiri klwanan daw, Kosovo u spuda Nansrahu Sehuycuyi Ryeynpang Konghekwo kcka qnlhangan Ssusehuycuyi ka tangcyu qmlahang. Mniq iyax niyi cida, sediq Kosovo u kndudul ssuhwa. Beytaq kngkawas 2005 cida, niqan hmrinas 90% knhbrawan sediq ka niqan snhiyan Musrin, kcka niya pa Aarpaniya joku ka hbaraw, binaw niqan uri ka sediq Nasrahu (dhiya niyi pa pkla dhiya nanaq u sediq Kurani uxay daw sediq Posniya) mi sediq Tuarci. Spuda Kwoci Jntaw mi Runri Ryeynhehuy pusa kari kngkawas 2014 “lnglungan mtrawah” pkla kari, Kosovo u alaw “mtrawah mi sptna” kiya mi pquri snhiyan mi uka snhiyan na knrmnan, mniq tuhunac Oco u tu1 tnbkuwan niya, mniq mtqiri klwanan u tu9 tnbkuwan kiya.
== Tiyu(體育) ==
Kngkawas 2016, mway bay tumal Rbawan Orimpik undokay, mnniq Pasi Riyey Jeneyru ka Orimpik undokay cida. Mniq tu2 diyax pnsung cida (diyax Pasi u idas 8 diyax 7), Kosovo undoying mniq pnsung jodo qridin cnhdilan 52 koking mangal icibang, wada mangal mwaya bay snadu Orimpik mi mwaya bay snadu kingpay Orimpik.
Kosovo ka mniq kngkawas 2014 ka hana srwanan ptmay kayying kwoci Oweyhuy, kiyami spuda kngkawas 2013 mi kngkawas 2014 mndha mangal seykay cinpyawsay kwancyu ka Kamanti u mniq bnkuwan qridin 52 koking muda pnsung jodo lunyeyn , Kosovo Orimpik ingkay u wada mniq rikisi Orimpik tu100 mangal Orimpik undokay kingpay na qnlhangan uxay daw nniqan Oweyhuy.
Kngkawas 2016 idas 5 diyax 13, qnlhangan Kosovo mtur boru tuy u wada srwanan kwoci cucong. Mntna kngkawas idas 9 diyax 5, Kosovo qnlhangan mtur boru na mwaya bay pnsung sucyeypey cuksay, wada 1:1 sobu ka Sayarweyya mi Hunran.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
*[http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro (瓦旦 吉洛) mtabug
0l22hozdviti2jh9jjmshfj01amzn6u
Koyo
0
669
100584
56370
2023-10-06T00:21:10Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100584
wikitext
text/x-wiki
= Koyo(溫泉部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Jweysweysyang ka [[alang]] Koyo.
424 sapah ka kneegu na sapah, 976 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 29% niqan 283 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 71% niqan 693 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis20%, Sakizaya1%, Truku3%, Tayal3%, Bunun1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
t73ckv1h70zxfdm0btulezudjy6n9d7
Kri
0
670
31578
31577
2021-03-18T14:46:34Z
Martin Urbanec
1
已匯入 1 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
31577
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Keguy]]
t01g1d0ylc8fxspt4d72b6130ef0zn1
Krung bkiluh
0
671
31582
31581
2021-03-18T14:46:39Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
31581
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Ciyak lmiqu]]
[[Snakun:Truku]]
7g9phy7ee10c6xfaq42t2bj7okiuspq
Kska pqtaan bbrigan pnegalang ni rpun payay sbiyaw
0
672
56369
31590
2021-03-22T09:44:45Z
Iyumu
191
56369
wikitext
text/x-wiki
= Kska pqtaan bbrigan pnegalang ni rpun payay sbiyaw(農特產展售中心與老米倉) =
Gaga kiyig Kacang Snguangmyaw(開漳聖王廟)ka kska pqtaan bbrigan pnegalang ni rpun payay sbiyaw, ida nCusancn nunghwey [[Seryaw]] fnhwey (竹山鎮農會社寮分會)ka hiya. Ida niqan mnsuwil embbarig kleegan qyqaya pnegalang Seryaw(社寮) ka hini, hbaraw sjiqun miyah teumal uuda ggrigan ni qrasan. Rpun sbiyaw ida snkuan pnhyugan nklwaan Tanah Tunux siida na dhuq sayang, kndrxan qqhuni ni snpalan ddxgal ka qnabil, qnabil nganguc o gaga matas khnu ka payay ruwan rpun, pnhyugan nii ga bi ririh niya.
[[Snakun:Truku]]
fvo39m5nvw7n3sepu4o979wmgow4zb9
Kska sslian emprgagan
0
673
31599
31598
2021-03-18T14:46:46Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
31597
wikitext
text/x-wiki
= Kska sslian emprgagan(旅遊中心) =
Kska sslian emprgrgagan ksun o gaga siyaw bi elug paru mstrung dha Tay 3 seyn ni Tow149 seyvtaw, gaga skrayan tninun djima na paru lxi ni tqrian qsiya ocya, ida suyang bi qtaan. Kska sslian hini o mgay quri ssaan rmigaw ni ppanan rulu ni tqian kneinu uri, ida teura bi ka bntasan ni rngagan dha uri. Ida mnsuwil peuda knklgan ptlamay mkan pnegalang dha ni qqtaun rmgrig ni meuyas, iyux bi pdudug uuda rgrgagan nniqan Cusan(竹山) hini.
[[Snakun:Truku]]
6519shilwgt50mjranhdcitv71ibzdt
Ksunu'
0
674
100585
56368
2023-10-06T00:21:12Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100585
wikitext
text/x-wiki
= Ksunu'(嘎色鬧部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Ksunu'.
71 sapah ka kneegu na sapah, 245 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 231 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 14 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 89%, Amis 1%, Bunun 2%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
q6o09thhmf39rr7vwcrjt05wvx53u4q
Ku shu shu
0
675
100586
69531
2023-10-06T00:21:14Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100586
wikitext
text/x-wiki
== Ku shu shu (和平部落) ==
Gaga mniq Taytung Tausyang ka [[alang]] Ku shu shu.
67 sapah ka kneegu na sapah, 141 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 82% niqan 116 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 18% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan 74%, Amis 2%, Tayal 1%, Puyuma 1%, Rukai 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
r14j1nfawz40qf2j2glrqgy135n5l3t
Kuabar
0
676
100587
56366
2023-10-06T00:21:15Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100587
wikitext
text/x-wiki
= Kuabar(古華部落) =
Gaga mniq Pingtung Cunjusyang ka [[alang]] Kuabar.
224 sapah ka kneegu na sapah, 821 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 788 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 33 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan94%, Amis1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
dzx08p4otb2bq8ke1g2e7fusw0riil8
Kuangka
0
677
100588
56365
2023-10-06T00:21:16Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100588
wikitext
text/x-wiki
= Kuangka(橋西部落) =
Gaga mniq Pingtung Sucusyang ka [[alang]] Kuangka.
87 sapah ka kneegu na sapah, 261 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 250 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 11 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan81%, Amis1%, ni rahuq na o13%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
k94ivzxog65n3jqwvk32dorvf2up42e
Kucapungane
0
678
100589
56364
2023-10-06T00:21:18Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100589
wikitext
text/x-wiki
= Kucapungane(好茶部落) =
Gaga mniq Pingtung Utaysyang ka [[alang]] Kucapungane.
181 sapah ka kneegu na sapah, 495 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 480 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 15 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Rukai91%, Paiwan4%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
b38yvbzkorqy0dh44c6qpdtewl73gow
Kudrengere
0
679
100590
56363
2023-10-06T00:21:19Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100590
wikitext
text/x-wiki
= Kudrengere(谷川部落) =
Gaga mniq Pingtung Utaysyang ka [[alang]] Kudrengere.
68 sapah ka kneegu na sapah, 193 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 187 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 6 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan48%, Rukai47%, Bunun1%, Amis1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
gy6q477na5fyognrfu1gxdvnnp4lm8t
Kukung
0
680
100591
91788
2023-10-06T00:21:21Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100591
wikitext
text/x-wiki
= Kukung(出河部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka [[alang]] Kukung.
25 sapah ka kneegu na sapah, 67 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 63 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 4 hiyi koia.
== Hangan alang (部落名稱) ==
【Kukung】Alang kukung.
== Tnteanak alang (部落特色) ==
Kari Tay-ya- nii o ini klayi ka pnrajing elug kari hanhan alang Kukung nii.
== Nniqn (所在位置) ==
Sing-cu-seyn-u-fung-syang-taw-san-cun.
== Klbangan (範圍) ==
Quri 11 ling nniqan Sing-cu-seyn-u-fung-syang-taw-san-cun seejiq Tay-ya o Kukung ka dxgal hini msa, gaga mniq quri hunac gqian hidaw hiya yabi 1000m.
== Kndkilan lngligay (地理環境) ==
Gaga mniq San-ping-si brah breenux dxhal alang Tu-can- hiya.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
== Mlutuc syusan Teyn-c (電子地圖連結) ==
== Mniq alang seejiq (部落所屬族群) ==
Tay-ya-cu.
== Jilan kari (使用言語) ==
Kari Tay-ya kari Tlu kari Khilan.
== Snhiyan utux (宗教信仰) ==
Ci-tu-cyaw.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Alag hini o sgaaw qpuring Bgala Tayal ni qpuring Karapai. Spruun pnnatas( gaya Tay-ya-cu )ni (qqtaan patas Kaw-sa-cu)prajil mniq Ung-swey-si bukuy do yasa ini tuku ka qpahun qnpahan kika thjil mniq dxgal hini da.
== Kklaan rgrigan (旅遊觀光資訊) ==
== Qtaan pnatas patas (參考資料) ==
Gaya Tay-ya-cu: Tnhjilan ni skrana alang, bnatas Lyaw-so-cng Knlangan Sing-ung-cwan-ke sapah paysan kwan-kwang-suyn-taw-ke hngkawas 1984 klabuy 152-153-322-323.
Hangan Taywan C-su-cuyn-14: Sing-cu-seyn bnatas Lio-min-yi dnii Taywan sng wun syeyn wey yueyn hwey hngkawas 2010 klabuy 596.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
4ckzctqvp0jxo7hjrmud4i3w1jfx2yr
Kuli
0
681
100592
31659
2023-10-06T00:21:22Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100592
wikitext
text/x-wiki
= Kuli(上高義部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang Kuli.
33 sapah ka kneegu na sapah, 130 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. [[Tnpusu seejiq Taywan|Tnpusu seejiq]] o mangal 95% niqan 124 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 6 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 86%, Amis 3%, Paiwan 2%, [[Truku]] 2%, ni rahuq na o 3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
pi8gpzlaoi38xxs3w8im67ehdegwh5n
Kuljaljau
0
682
100593
56361
2023-10-06T00:21:23Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100593
wikitext
text/x-wiki
= Kuljaljau(古樓部落) =
Gaga mniq Pingtung Rayyisyang ka [[alang]] Kuljaljau.
389 sapah ka kneegu na sapah, 1,321 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 1,275 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 46 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan92%, Amis1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
qai6oa47vinuc3ru1t6uglqryyielye
Kulu
0
683
100594
93393
2023-10-06T00:21:25Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100594
wikitext
text/x-wiki
= Kulu(固祿部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Syorinsyang ka alang Kulu.
213 sapah ka kneegu na sapah, 760 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 728 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 32 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 81%, Amis 5%, Tayal 4%, Bunun 1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 1%, ni rahuq na o 4%.
== Kulu(水源部落) ==
Gaga mniq Hwareyseyn Syorinsyang ka [[alang]] Kulu.
414 sapah ka kneegu na sapah, 1,510 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 1,383 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 127 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 84%, Amis 3%, Tayal 2%, ni rahuq na o 2%.
== Kulu(華興部落) ==
Gaga mniq Yilan Tatungsyang ka alang Kulu.
75 sapah ka kneegu na sapah, 235 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 80% niqan 187 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 20% niqan 48 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal72%, Amis1%, Truku1%, Puyuma2%, ni rahuq na o3%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
Alang Hwa-sin.
== Thuyang alang (部落特色) ==
Han-si-se, Ce-fang-ling-se, Siyaw-na-Se, Ta-yueyn-se, Ku-ru-se dnii o ida I-lan-'''seyn''' Ta-tung-'''syang''' Han-si-se msa ka sayang na.
== Nniqan alang (所在位置) ==
I-lan-'''seyn''' Ta-tung-'''syang''' Han-si-se.
== Klbangan (範圍) ==
Alang Han-si-cun hwa-sin-syang o gaga mniq quri daya hari ka Alang Han-si.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
Sttu nniqan.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
Mgriq rulu.
== Mlutuc syusan teync (電子地圖連結) ==
== Nniqan seejiq alang (部落所屬族群) ==
Tayan.
== Skari kari (使用言語) ==
Skari Tayan, Skari Tlu.
== Snhiyaan (宗教信仰) ==
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Sjiqun hiya o lutuc Tayan Nan-aw(klesan), kndadax daya ayug Ta-cya wada thjil daya hragan hhidaw Nan-aw-syang ta-cuw-sey-si ni wada quri daya syaw-nan-aw yayung , kika niqan alang spac Han-si, Ta-yueyn, Ku-ru, Ce-fang-lingdnii, kika alang Han-si ksun sayang.Gaga sdhiyaq quri dgiyaq hunac gqiyan hidaw 3km hiya ka alang Hwa-sin, rwanan Ku-ru-se. Dhuq hngkawas mtrun mataru do yasa ini blayiq ka Kndusan kika wada thjil quri sipaw alang dha sayang Han-si da, phiyug nanaq Kingal se, kika Ku-ru.
== Kklaan rrigaw (旅遊觀光資訊) ==
Gaga mniq I-lan-'''seyn''' Ta-tung-'''syang''' Han-si-se, sexual o tduwa muda alang Han-si han musa dgiyaq Ta-ping langu cwye-fong, kndadax uka ka emptqraq qhuni do musa daya pusu qsiya Na-aw ga wana nanaq meuda elu Han-si hiya, brnux bi ka elu, sblayiq bi ka kndkilan, binaw o uka ka saan psasaw mtalux bi, msuwi niqan seejiq mgriq utubay musa qqita dha qduda ni kndkilan, niqan ka rmigaw seejiq uri.
<nowiki>http://maps.google.com.tw/maps/ms?hl=zh</nowiki> TW&ie=UTF8&msa=0&ll=24.618725,121.684699&spn=0.006857,0.009602&t=h&z=17&brcurrent=3,0x3467e6e339a6a103:0x37ab7fa021bfee85,0&msid=107191287881850793662.000472f6a79f6a0eefa43
== Pnyahan bnatas (參考資料) ==
<nowiki>http://maps.google.com.tw/maps/ms?hl=zh-TW&ie=UTF8&msa=0&ll=24.618725,121.684699&spn=0.006857,0.009602&t=h&z=17&brcurrent=3,0x3467e6e339a6a103:0x37ab7fa021bfee85,0&msid=107191287881850793662.000472f6a79f6a0eefa43</nowiki>
<nowiki>http://blog.ilc.edu.tw/ilan/index.php?op=ViewArticle&articleId=311&blogId=20</nowiki>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Sakura'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Alang Sakura pa nniqan pusu hnruwan qsiya ddiyun alang mkbrnux Skangki.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nyusan Skangki Bsuring go Sweyweyn cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Wa mniq siyaw cida Yayung Meyrwen, hnruwan hidaw pa msqapah alang mkbrnux Skangki.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Brnux dxral snbrxan ucilung.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Mriq rulu:
Malu snpeyyah Tay 9 seyng mniq Hopu mriqi Hwa 15 seyng mtmay alang mkbrnux Skangki, lmutuc cida elu Hwa 15-1 dungan, dhuq Beyhing Hakaw Hnruwan Qsiya daw ini uda hakaw, lmutuc Hwa 22 seyng daw dhuq alang Sakura da.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyn-cu patas pkla nniqan alang
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Seejiq Truku.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Kari Seejiq Truku, kari Telu.
== Snlhayan snhiyan9宗教信仰) ==
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Ida balay “Baciq” sunca ka hangan alang han, kngkawas 1953 cida daw wada dukuricu kingal alang “Cwocang cwen”, kngkawas 1958 cida daw wada sbrahan tmhangan Sweyweyn cwen. Mniq qnlhangan Tanah Tanux cida pa, wada ddulan Tanah Tanux stabuy dwiyaq ka sediq mnneniq ssiyaw dwiyaq hiya, dhuq dxral brnux daya nniqan sediq alang Baciq, kiya ka pusu hnruwan qsiya saya.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
‘Patas Lntudan Marah Matas Nyusan Skangki’ – Patas Bnkuwan Kluwanan Sediq.
‘Ndanan Sediq Tnpusu Taiwan’ – Patas Bnkuwan Ndanan Tayal.
Cyeynswo sitong hangan dxral <nowiki>http://gis210.sinica.edu.tw/placename/</nowiki>
== Qntan patas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
oqueu9rma1sldrakv69o7srgu1kbk5c
Kungadavane
0
684
100595
56359
2023-10-06T00:21:26Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100595
wikitext
text/x-wiki
= Kungadavane(多納部落) =
Gaga mniq Kawsyungsu Mawrincyu ka [[alang]] Kungadavane.
186 sapah ka kneegu na sapah, 614 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 592 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 22 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Rukai 87%, Paiwan 6%, Bunun 1%, Amis 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
mmn6eprzgdnmc02f6guwdjmqsjtcvmi
Kungkung
0
685
100596
56358
2023-10-06T00:21:28Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100596
wikitext
text/x-wiki
= Kungkung(大鼓部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka [[alang]] Kungkung.
1,212 sapah ka kneegu na sapah, 3,340 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 20% niqan 670 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 80% niqan 2,670 hiyi koia.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ehfgn6biznm669ilsmenhbswy883mks
Kunuan
0
686
100597
56357
2023-10-06T00:21:29Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100597
wikitext
text/x-wiki
= Kunuan(固努安部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Wanjungsyang ka [[alang]] Kunuan.
141 sapah ka kneegu na sapah, 521 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 512 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 9 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 89%, Amis 2%, Tayal 1%, Truku 1%, ni rahuq na o 5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
6xdwvc2j4egiwqiv1lswwnfhmquz60j
Kurgyzstan
0
687
79697
79696
2021-10-21T12:14:49Z
Hongaaa
76
/* Pnyahan pnatas (參考資料) */
79697
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Kyrgyzstan.svg|thumb|Flag of Kyrgyzstan -Kwoci Ciarcis (吉爾吉斯國旗) |alt=Flag of Kyrgyzstan|367x367px]]
= Kurgyzstan (吉爾吉斯) =
Gaga kska Yacow ka [[Kurgyzstan]], 41 00 N, 75 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 199,951 sq km (hangan na o Tg87) (knlbanga dxgal o 191,801 sq km, knlbangan qsiya o 8,150 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 5,727,553 hiyi.
Gaga [[Bishkek]] ka pusu alang paru, jiyax 31 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Kurgyzstan ga wada sugan 55.40% ka dxgal qpahan, 5.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 39.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Almazbek Atambayev, pnaah hngkawas2011 idas 12 jiyax 1pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Emblem of Kyrgyzstan.svg|thumb|File:Emblem of Kyrgyzstan.svg-Kwohwey (國徽)]]
[[Patas bntasan:Kyrgyzstan (orthographic projection).svg|thumb|File:Kyrgyzstan (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Ciarcis (吉爾吉斯) =
Ciarcis Konghkwo ngalan dha Ciarcis, kiya ka kingal qnlhangan wa mniq dxral kcka Asia. Tudaya Ciarcis mi Hasak u msqapah, tuiwal ka Ucpik, tuiwil hunac ka Tacik, tunarac u msdalih Cyokoku. Piskayk ka sotu Ciarcis mi knbeyhing bay alang mkbrnux.
Knrudan bay qnlhangan kcka Asia, niqan 2000 kngkawas ka rikisi Ciarcis, mnuda ou kluwanan wangcaw mi bungka. Alaw ka wa tqriyan dwiyaq mi pbruxun nanaq, kiya ka malu pltudul ka bungka Ciarcis; kiya mi alaw nniqan lnlingay uri, wa mniq strngan ou kluwanan waya ka Ciarcis. Ana so qnbsyaqan bay nniqan dha mniq Ciarcis ka knou bay alang, binaw mncun niqan qnhlangan icil miyah knrmux qmlahang. Dhuq kngkawas 1991 peyyah ida nSuryeyn babaw dukuricu daw, wada mkingal niqan dukuricu pusu biyax na minjoku qnlhangan ka Ciarcis. Pnwaya quri seyji u murux kingal mi gikay. Ana beytaq saya u mncun niqan mtdiyal ka minjoku, pspaux prrudu mi qnnriqu quri keyjay. Saya u wisu tumal Dukuricu pnsliyan qnlhangan, Oco keyjay ryeynmong mi Citi anjeyng ryeynmong na qnlhangan; kiya uri u tumal Sanghay hecwocucu, Isran hecwocucu, Tucyey gikay mi Tucyey bungka kwoci cucu na cngyeynkwo.
Ciarcis pa niqan 570 kinbkiyan knhbrawan hiyi sediq. Pusu bay minjoku ka Ciarcis joku (Mniq kcka dxral Cyokoku ka Ciarcis u ngalan dha Kearkc joku), msngari u Ucpeyk joku mi Russia joku. Kari Ciarcis ka ngalan kari qnlhangan, kiya mi mniq 1 seyki ka dndulan mkRussia cngce ida kari Russia ka ddiyun dha balay mi ngalan srngaw kari seyhu. 64% knhbrawan sediq ka ucongpay Muslim. Uxay wana niqan bungka Tucyey nanaq, bungka Ciarcis pa wada dndulan bungka Mongku, bungka Posu mi bungka Russia uri.
== Ris (歷史) ==
Spuda kngkawas so niyi hari u Ciarcis mi Cyokoku rikisi sweycya ka wada sndiyan, qnbsyaqan bay rikisi Ciarcis u malu bhraun dhuq brah AD. 201. Jidayi saya u niqan bnatas qnbsyaqan bay patas ka “Suci”, cida ka sediq Ciarcis u splawa dha Cyeynkun.
Kari Tucyey u Qırğız, kiya ka patas bnatas Suci Cyokoku sunca Cikas, kiya ka sediq Kearkc saya, “Suci” ka mnwaya bay bnatas quri ndanan sediq Karkc, splawa dha “Kekun”. Ryanghan cida u splawa dha “Cyeynkun”, WeyCin Nanpeycaw dhuq Sweytay cida u splawa dha “Cyeyku”, “Ciku”, “Hku”, “Huku”. Tangtay cida spuda hnang kari Han u splawa dha “Syakas”. Utay 10 qnlhangan, Ryaw, Song, King cida splawa dha “Hricis” Dungan, Mongku tikwo, Yentay cida u splawa dha “Ciricis” uri, Kana pnhangan niyi u kiya ka dmuwi knkingal ndanan cida ini pntna hnang kari pnhangan. Cingtay cida spuda pnlawa dha sediq Mongku Erut u, splawa dha Purut. Kiya ka Man, Cinca, Citan minjoku pnyahan Hasak Hankwo u pnlawa dha Ciarcis ka “Seartkrk” (dungus na u “sediq icil”), uxay na tnpusu Ciarcis. Tnpusu balay nniqan sediq Ciarcis u mnniq tuhunac Siporiya, dxral tudaya yayung Yeynise. Mndanan knrmujx qmlahang Syongnu, babaw tu2 kcka seyki daw yahan knrmux qmlahang Tucyey Hankwo, Hweyhe Hankwo, bukuy daw mniq kngyeyn kngkawa 840 u wada dha ini baka ka Hweyhe Hankwo dmi wada dukuricu bsiyaq hari, dhuq kngyeyn kngkawas 924 daw kiya ka wada yahan knrmux qmlahang Ryawcaw pnhyuwan na Yeyryuapawci. Yeyntay u mniq tudaya yayung Yeynise phiyu Yiranco, Cyeynco. Dhuq 17 seyki, wada yahan snhur pddayak Cwenkear Hankwo sediq Mongku mi sediq Russia tikwo, wada kndudul thdil lmiqu dwiyaq Tyeysan na quri langu Isek, kiya ka nniqan Ciarcis saya. Cingtay, alang Ciarcis pa psnakan Tunarac Purut, Tuiwil Purut. Tuiwil Purut u tmabu tnbuwan mniq dxral kcka Hweypu, skdakar qmlahang Kskar Cancan Tacn mi knkingan elu Cuca Tacn, Tunarac Purut ka Cingcaw cingway na tnualang sediq Tnpusu.
[[Patas bntasan:唐朝疆域(繁).png|縮圖|Juga qnlhangan Tangcaw kcka iwil ka Ansi Tatuhuhu.]]
=== Tangcaw (唐朝) ===
AD. 640 idas 9 diyax 19 (Cnkwan kngkawas 14 idas 8 kweyyi, nongri idas 8 diyax 28), Cyawhtaw singcyun tacongkwan Hocyunci ping Kawcang, ngalan na phiyu Sico ka dxral hiya. AD. 640 idas 10 diyax 11 (Cnkwan kngkawas 14 idas 9 imaw, nongri idas 9 diyax 21), mniq Sico phiyu Ansi tuhuhu, pqriyun dha quri Tuiwil Tucyey. Cnkwan kngkawas 22 (AD. 648), Ansi tuhuhu thdilan dhuq Kweyc. Tang Kawcong Syeycing kngkawas 2 (AD. 657) idas 11, wada ini baka Tangcyun ka Tucyey, wada thdilun nniqan Kawcang Dungan ka Ansi tuhuhu. Syeyncing kngkawas 3 idas 5 (AD. 657), Ansi tuhuhu u wada thdilun Kweyc (Kucyu saya), wada mkala mtatuhuhu ka Ansi tuhuhu. Tang Kawcong u knpriyux Taycong cida wana snbeyhing qmita cyunsu mi sntikuh mita qmlahang singcng ka uuda na, mniq nniqan dxral Tucyey psnakan phiyu Mongc tuhuhu mi Kwenring tuhuhu, kiya mi psnakun phiyu Cyumi cohu ka ttiping qnlhangan sdan dhiya, dxral tuiwil u dhuq Posu, kiya ka to bay dxral Ansi tahuhu kana, so kasi yahi qmlahang Tangcaw kana ka dxral quri hini.
Syeyncing kngkawas 5 (AD. 660), wa mniq Congring tuiwil na Tucyey Tumapu u wada smnul Tang, snkaul sediq musa qmita ka cawting. Tang Kawcong Rongsyo kngkawas pnrdingan (AD. 661), snkaul Tuhworwo tawcuco syeynsu Waming qmita tuiwil Congring dungan, mniq tuiwil Yutyeyn, tunarac Posu 16 qnlhangan, phiyu 16 tutuhu, kana bay u 80 ka co, 110 ka keyng, 126 ka cyuhu, kiya mi mniq Tuhworwo phiyu pnsdhuwan smnru ndanan niyi. Mniq cida, Ansi tatuhuhu na qmlahang knkana Ansi sucn, Mongcu, Kwenring tuhuhu (dxral nniqan tuiwil Tucyey cbiyaw), Cawwu 9 sing, Tuhworwo dhuq Posu tutuhu, mntna hari so knbeyhing pnspuwan Sincyang mi Congya 5 qnlhangan, Ahuhan saya.
Babaw Rongsyo kngkawas 2 (kongyeyn 662) adw, Tuhwan mi Tangcaw u snpusal ppluk Ansi 4 cn, hini u ou bay yiso, dhuq Tang Tcongcnyeyn kngkawas 6 (kongyen kngkawas 790), Ansi 4 cn u wada skkingal pkngatun kana.
Ucetyeyn Cangan kngkawas 2 (AD.702), phiyu Peyting tuhuhu, qmlahang ida qmnlahangan Ansi tatuhuhu ka Tyeynsan peyru, tunarac Jehay na dxral nniqan tuiwil Tucyey, wana Tyeynsan nanru mi nniqan tunarac Congring ka qlhangan Ansi tatuhuhu, kiya ka dhuq mdakar sntangan aawah dha mpkrmux quri Sco cru mquri tudaya mcbu ka Tuhwan.
=== Siryaw cida (西遼時期) ===
<gallery>
Patas bntasan:南宋疆域图(繁).png|Juga tndxral Siryaw mi Nansong.
Patas bntasan:Burana tower 2009.jpg|Parasakun cng yicu Uyasta.
</gallery>Siryaw (AD.1124 dhuq 1218) kiya ka sediq Citan Yeyryutasu pnhiyu na qnlhangan, hiti daw wada mrana dhuq Congya, Husworutwo (wa mniq msdalih Ciarcis Tokmak na alang mkbrnux Purana saya), cida u mbiyax bay qnlhangan Congya. AD.1218 cida u wada pkngatun heytay Mongku dndulan Cngcishan. Dxral cbiyaw nniqan Siryaw pa wa mniq dxral Cngcishan psuwan na tu2 hiyi risaw na Cahtay, Cahtay Hankwo hiti daw wada dmudul ddiyun bay kari Cahtay (hiti daw wada mkkari Weyuar mi mkkari Ucpeyk).
=== Cahtay Hankwo cida (13-14 seyki) (察合台汗國時期 [13-14世紀]) ===
Cahtay Hankwo u ida kiya dxral Tyeymucn pndungus na tu2 risaw na Cahtay. Pnrdingan bay dxral nniqan cbiyaw u, kiya ka knkana Tyeynsan naru mi Tyeynsan peyru mi yayung Yurtus mi yayung Manas ryoyu mi iyax yayung Ymu mi yayung Siar na nniqan yayung Congya (mbiyax bay cida u peyyah dwiyaq Aartay dhuq Syeynhay). Hana balay han u phyuwan mniq msdalih Arimari na Huyas (Kuarri), kiya ka Cyoka jnmin konghkwo na Sincyang Hwocngsyeyn Sweytingcn tuiwil daya. Cahtay Hankwo cyucu Tuwa mi Wokwotay Hankwo cyuncu Haytu u mnsupu, snpusal mccbu heytay Weyncaw,beytaq Hupiryey cida u ini stuq na,mndhuq mangal canmopey Harahrin. Dhuq kongyeyn 1304 u prading tuhuy Haytucca tu8 risaw na Weyncngcong psbalay.
=== Cingcaw cida (清朝時期) ===
Cingkawcong Cyeynrong kngkawas 22 (AD.1757), pingting Cwenkear Mongku daw, wada yahan knrmux qmlahang Cingcaw ka sediq Ciarcis. Mquri Cingcaw thmuku ka sediq Ciarcis pa wada dha splawa “Purut”; psnakan tunarac mi tuiwil ddha, tuiwil Purut u wa mniq tnuda yomu tuiwil yayung tudaya na Ksekear, Yeyarcyang tuiwil hunac; kana bay u niqan 4 beyhing alang; tunarac Purut u wa tnuda yomu Use, tuiwil daya Aksu, tuiwil hunac Iri, knkana bay u niqan 5 alang. Hhiti daw wada mowic ka Cingcaw dmi, mniq AD.1864 na “Cong E kan psnakan tnuayus tuiwil daya weyci” wada bqanan Russia tikwo ka Waysipey, alaw snul tndxral mniq ka sediq, sediq Ciarcis u kndadax ndanan knrmux qmlahang Russia (duma u alaw wada tbrinah knciyuk ka Cwenkear Hankwo mi wada subway Heyrongcyang Huyukeyng Cyeyrongti.
=== Rikisi msdalih hari kngkawas niyi (近代史) ===
18 seyki, nniqan Ciarcis saya pnsnaqan Cwenkear Mongku (tudaya) mi Hawhan Hankwo (tuhunac) na biyax nniqan dxral. 19 seyki kngkkawas 20, wada mrana ka biyax Hawhan, kana nniqan Ciarcis u wada mnHawhan Hankwo kana. AD.1854, musa knrmux mcbu Hawhan Hankwo ka Russia, kiya mi spuda ou kluwanan waycyaw sotwan pkiyux Cingting srwanan dukuricu hnyuwan kana ka nniqan Congya knkingal Hwansu. AD.1876 cida, wada pkngatun ka qnlhangan Hawhan, knkana nniqan Ciarcis u wada yahan knrmux qmlahang Russia kana. Wada krmxan qmlahang Russia pa, snturung ou bay knciyuk, niqan hbaraw bay sediq u wada kasi latac nniqan dha tndxral mi wada thdil icil, mtmay Pamiar brnux baraw mi Ahuhan; binaw duma u, mntna qlhangan cida u Cingcaw nniqan Syakan na sediq Hwey ka tbrinah knciyuk, wada ini baka ka sediq Hwey u thdil mquri tudaya dhuq mkngahu yayung Cu saya, wada mrudan cbiyaw sediq Tongkan.
AD.1916 cida, muruc knciyuk undo ka Russia, hbaraw bay sediq Ciarcis u kndadax Congya thdil dhuq pnhyuwan burah na Cyokaminkoku cida.
AD.1922 cida, phiyu cida ka Suryeyn u mnTucyey Stan Suweyay Sehuycuyi Cckonghkwo. AD.1924 cida, muda pnwaya tnuayus minjoku ka nniqan Congya, Ciarcis saya u psdhu phiyu Kara Ciarcis Ccco, wada tumal Russia Ryeynpang. AD.1925 cida u wada knpriyux hangan Ciarcis Ccco, dhuq AD.1926 cida daw wada mkala Ciarcis Suweyay Sehuycuyi Cckonghkwo Dungan. AD.1936 idas 12 diyax 5, balay bay psdhuwan phiyu ka Ciarcis Suweyay Sehuycuyi Konghkwo, wada tumal ryeynpang na Suryeyn.
AD.1991 idas 8 diyax 19, konghkwo cinci cwangtay yingkay (SCSE) dha u sntama biyax dnyawan quri Mosuk, smatang dha plixun ka soto Akayeyhu. Wada ini pndungus dmi babaw kingal iyax sngayan, Akayeyhu mi huku soto Kucnyeytohu u pusa kari mlatac Suryeyn kyosanto, malix qpahun suki, kiya mi wada na plhlah kana ka qnpringan seyhu. Wada dndulan uuda niyi, lmutuc mniq idas 8 diyax 31 na knbeyhing bay Suweyay gikay meytaq hyocida u pusa kari ptalax kndadax Suryeyn dukuricu, AD.1933 idas 5 diyax 5, wada knpriyux hangan qnlhangan Ciarcis Konghkwo.
== Cngc (政治) ==
[[Patas bntasan:Kyrgyz Musicians in Karakol.jpg|縮圖|Ciarcis na minjoku inggaku.]]
[[Patas bntasan:Osh Bazar.jpg|縮圖|Pusu bay uuqun sediq u beyhing pang.]]
AD.1990 kngkkawas pnrdingan cida, peyyah kcka kyosanto knpruyux pssli ka Ciarcis micu undo (Democratic Movement Kyrgyzstan, DMK) mi Awse u wada msminjoku mtdiyal, wada ini snhiyi ssediq mi gikay ka Ciarcis kyosanto tu1 suki Masariyeyhu (Абсамат Масалиевич Масалиев), wada mlih ka biyax ddha dha daw, Akayeyhu (Аскар Акаев), Ciarcis ksweyyan na ingcyo, mniq AD.1990 idas 10 msdurux syeynkyo cida wada mangal 95% hyo mi mangal soto mwaya bay soto peyyah dukuricu.
AD.1993 cida wada psdhun ka keyngpo pa seyhu ticu u mincu konghcu na konghkwo. Singcng pumn u knkana soto mi congri, kokoingkay u pnwaya 2 ing, shwa pumn u kiya ka knkana knbaraw hoing, keyngpo hwating, tihwang hoing mi keynsa congcang.
[[Patas bntasan:Uzbek Kyrgyz border near Osh (3938155725).jpg|縮圖|Ppanan rulu basu klelu Sotu.]]
Spuda qnqriqu ka keyjay, AD.1994 kngkkawas kcka prading, Akayeyhu u kndudul mquri dmuwi weycweyn qmlahang. Lmutuc ou kngkawas, mniq kcka gikay mtdiyal kari, Akayeyhu spuda kongmin meytaq hyo msdurux meysa dnkuhan ssediq qnlhangan, knkana AD.1996 idas 2 mi AD.1998 idas 10 na snbrinah smmalu keyngpo pkrana biyax soto mi snbrinah knpriyux waya seyngkyo.
AD.2002 idas 3 mniq tuhunac nniqan Ahesi u, niqan 6 hiyi sediq hantay knhmuc qmraq bukung hantaytang na sediq mpdudul seyji u, wada bun puniq phuqil jikeyng, msang balay kana ka sediq qnlhangan. Spuda pnsliyan ssediq mi hantaytang dayhyo ka msupu tumal cida, Akayeyhu soto u dmudul ptrawah psburah uuda keyngpo. Uuda niyi u hana prading han wa niqan seyhu, pnsliyan sediq, mi syakay dayhyo ka knhbaraw bay tumal mi ptrawah pprngaw kari, dndulan niya ka AD.2003 idas 2 meytaq hyo cida u wada ini ktuku ka kongmin topyaw cida. Wada pdanan kongmin topyaw ka sbrahansmmalu ka keyngpo u wada mrana ka biyax soto mi wada mlih ka kokoingkay mi keyngpo hwating. Spuda burah keyngpo, mniq kngkawas 2005 na seyngkyo kokoingkay daw, ida bay 2 ing ka kokoingkay u wada knpriyux 75 hiyi na murux bay ing kokoingkay.
Kwotu seyhu mpdudul u wisu pkrana burah psbalay qmlahang, kiya mi muda psbalay quri mchdil bay quri uuda keyngpo. Wada pusa kari ka qnlhangan msupu lnglungan ingkay, idas 6 u muda soto seyngkyo, kiya mi mk3 idas daw muda kokoingkay na seyngkyo.
Kngkawas 2005 cida u wada mrrudu ka cngcyu Ciarcis, quri so gikay tu2 seyngkyo kcka cida u wada mqbling muda, kndudul niqan knou bay hantay uuda, pusu bay sntangan dha u so musa malix biyax ka seyhu saya. Idas 3 diyax 24, hmrinas knbkiyan hiyi sediq ka mniq Piskay mssli smatang soto mi seyhu na ka malix biyax mi qpahun, kiya ka suchaya “Yucinsyang kming”. Wada qduriq Hasak ka soto Akayeyhu, hiti daw wada dhuq Mosk. Idas 3 diyax 28, Ciarcis burah gikay u seykyo hantay na bukung, congri brah Paciyeyhu ka congri seyhu, rmirih qpahun soto. Mniq Mosk ka soto Akayeyhu u idas 4 diyax 4 u wada malax qpahun soto. Mniq kngkawas 2005 idas 7 diyax 10 na seyngkyo soto cida, Paciyeyhu u 89.4% ka nangal na hyo mi wada mangal soto, kiya mi idas 8 diyax 14 cida ka psdhuwan phiyu soto.
Kngkawas 2008 idas 12, treybi seyhu kokong tyeynsu kwangpo kojyo (KTRK) pusa kari meysa Jiyu Oco Deyntay knama muway cyeymu so malu pqbhangun. Spuda kngkawas 2005 na kingal pnrngawan, KTRK u kasi ka pusa cyeymu niyi ka dhiya. KTRK u mniq kngkawas 2008 idas 10 diyax 8 wada msangan pusa pqbhangun Jiyu Oco deyntay. Brah 1 iyax sngayan han u, KTRK u ini dha dayi pusa ka radiyo cyeymu “Quri so ini mkhmuya mi so moknarux”, rmngaw sa wada dha prdangan ka jayryaw ini dani pradiyo na, kiya mi niqan pnluban dha quri seyngkyo alang na idas 10 diyax 5. Paciyeyhu soto pa mniq kngkawas 2008 idas 9 msang rmngaw cyeymu niyi u mquri pnsliyan dhantay. Rmngaw ka KTRK u cyeymu Jiyu Oco deyntay wa “Scuqi so tbrinah lnglungan mi scuqi pnskari”. Ukwocyey kisya pa mbiyax bay msang rmngaw wada malix pradiyo ka KTRK. Mniq pnsliyan dha pnkla kari kngkawas 2009 bnkuwan quri Kana qnlangan sinbung jiyu csu pa, Ciarcis mniq kcka 175 qnlhangan ka bnkuwan dha u tu125. Mniq kngkawas 2014 bnkuwan quri Kana qnlangan sinbung jiyu csu pa, Ciarcis mniq kcka 180 qnlhangan ka bnkuwan dha u tu97.
Kngkawas 2009 idas 2 diyax 3, Kuarmanpyeyk Paciyeyhu soto u pusa kari kasi shmuk ka Manas kongcyun citi-wana kingal niyi ka cyusu citi hniti Amirika mniq Congya. Idas 2 diyax 19, gikay u wada dha pdan (78-1) ka gian pnusa seyhu quri pstqun pkbarux Amirika ka Manas kongcyun citi . Kiya mi, mnuda Ciarcis, Russia, Amirika waycyawkwan ka snpusal muda pprngaw daw, wada htranan Ciarcis ka pnrngawan shmuk ka citi. Idas 6 diyax 25, Ciarcis gikay u wada smruwa mniq Mey Manas kongcyun citi cicusang phiyu yuncwan congsin na pnrngawan. Burah htong u smruwa Amirika lmutuc dmuwi citi kiya, kiya mi pila knbrxan u kndadax kngkawas 1740 knbkiyan pila Amirika mrana dhuq 6000 knbkiyan pila Amirika. Citi niyi u uxay splawa “Manas kongcyun citi”, wada thnganan “Ucu cwanyun congsin”, wana nanaq qqiya ddiyun heytay ka hhqulun. Ddiyun Manas kongcyun citi cuxan han u ngalan kana cyusu citi heytay Amirika, knpriyux wana nanaq pquri Ahuhan mhadus hweycminsing sepey na yunsu congsin. Ciarcis ka qnlangan babaw dxral 20 psrabang balay qnlhangan uri: Kngkawas 2008 Ciarcis na psrabang kancu csu ka 1.8 (0 ka qnnaqah balay, 10 ka knmalu balay). Kngkawas 2010 umntxan muda kming dungan, “47 jikeyng” mi mntna hari kngkawas 2005 na Yucinsyang kming, pnyahan qnlhangan sediq u ini qqaras ndanan seyhu mi soto Paciyeyhu. Idas 4 diyax 7 kman cida, hantaypay u phiyu rinji seyhu, subway dha waycang brah Roca Awtongpayeywa ka ngalan rinji soto. Soto cida ka Paciyeyhu u wada qduriq tuhunac alang mkbrnux Awse. Rinji seyhu idas 5 diyax 19 u wada muda pnwaya, smkaul Roca Awtongpayeywa ka ngalan rinji soto. Muda pnwaya, qpahun kwotu sci soto pa dhuq kngkawas 2011 idas 12 diyax 31; kwotu sci soto u uka keynri tumal tu1 seyngkyo soto, Ciarcis mndungus seyhu u babaw idas 7 diyax 10 ka pssliyun phiyu. Ciarcis burah keyngpo cawan u mniq idas 6 diyax 27 Cweynmin kongcwey cida wada muda, burah keyngpo u hmtur biyax soto, sbway congri ka ou biyax. Tuhunac 2 co u alaw mtdiyal ka minjoku, mniq idas 6 diyax 28 dhuq idas 8 diyax 10 tbrnahun muda ka cinci cwangtay.
Mniq kngkawas 2011 idas 10 kcka mnuda seyngkyo soto, bukung Ciarcis sehuy mincutang Aarmacpyeyk Atanpayeyhu ka wada mbiyax, mniq idas 12 ka psdhu phyuwan, wada msoto.
== Tiri (地理) ==
<gallery>
Patas bntasan:Kyrgyzstan satellite photo.jpg|Kyrgyzstan-mountains in summer panorama.jpg
Patas bntasan:Kyrgyzstan-mountains in summer panorama.jpg|Mniq Ciarcis na Tyeynsan dwiyaq tutu.
</gallery>
[[Patas bntasan:E7919-Dordoy-Bazaar-clothing.jpg|縮圖|Piskayk na Toartoyipaca.]]
[[Patas bntasan:Osh 03-2016 img25 view from Sulayman Mountain.jpg|縮圖|Awse]]
[[Patas bntasan:BishkekBuildings.jpg|縮圖|Piskayk kongyu cyeyncu.]]
Knkarac Wentay kanhan pankanhan, mniq kngkawas idas 7,8 mtilux hari ya bay mniq sesu 30˚, idas 12 dhuq idas 2 misan knskuy dhuq sesu ringsya 30˚. Ou dwiyaq cyorin, kana dxral qnlhangan u hmrinas 500m, 1/2 na nniqan u haypa 1000-3000m, 1/3 na nniqan u haypa 3000─4000m. Tunac daya u tbukuy tuiwil Tyeynsan dwiyaq tudu, tuiwil hunac u niqan Pamiar-Aray dwiyaq tudu. Wana tuiwil hunac mi tudaya u niqan dxral llbu. Yayung Narwen lmihu kana dxral qnlhangan, mniq kcka dxral qnlhangan u knbrawan u 540 km. Knbrawan Cuhe mniq kcka dxral qnlhangan u 220 km. Langu qsiya baraw dwiyaq Isek ka niqan bay hhangan langu ini khuda. Tarusing knkarac, knkarac u knbeyhing bay cweycu knpriyux. Pnyahan qsiya quyux kngkawas u 200-1000 hawmi.
== Singcng cyuhwa(行政區劃) ==
<gallery>
Patas bntasan:Kyrgyzstan provinces map.png|Ciarcis singcng cyuhwa.
</gallery>Kwohwa u psnakan 7 co(oblasty; ''pl.''oblastlar'')、1su (shaary;'' pl.''shaar''), co, su sya secyu, knkana qnlhangan u niqan 60 ka cyu (raion).
7co 1su knkana u:
# Sotu Piskayk (sotu)
# Batken co (Batken, sohu u wa mniq Batken)
# Chuy co (Chuy, wa mniq Piskayk ka sohu)
#Jalabad co (Jalabad, wa mniq Jalalabad ka sotu)
#Naryn co (Naryn, wa mniq Naryn ka sohu)
#Osh co (Osh, wa mniq Osh ka sohu), kcka juga na 9 ka Osh su.
#Talas co (Talas, wa mniq Talas ka sohu)
#Ysyk Kol co (Ysyk Kol, wa mniq Karakear ka sohu)
Kana singcng cyu na kwanyeyn u to bay snkulan congyang kana; binaw niqan uri ka mniq mthutaq nniqan na Cucu keyng (aiyl okmotus),peyyah mtrawah seyngkyo na sucang mi su gikay qmlahang. Kana Cucu keyng na beyhing mi tiping u ida bay so wana 20 ka alang nniqan sediq.
== Keyjay(經濟) ==
Ana so ou ka kndadax tuiwil, knkanna kwoci pila cicin cucu na ccu, dukuricu daw wada mqriqu bay ka quri keyjay Ciarcis. Hana prading han u, Suryeyn mawyi citwan cyeyti u wada mlih ka scang, hmtur qnlhangan mquri scang keyjay kwotu. Seyhu u tqlahang dmuwi hbangan, wada lixun duma ka dnyawan dha mumal dnyawan mhnuk bbari qqiya, kaycng cngcswey. Mniq knkingal uuda u ptura scang keyjay kwotu ka qcahur. Spuda mdhu bay keyjay mi knpriyux, seyhu u smatang phiyu malu pltudul pkrana na cingci mosu. Spuda snbrahan,Ciarcis u mniq kngkawas 1998 idas 12 diyax 20 tumal Qnlangan mawyi cucu uri.
Mklhlah ka Suryeyn daw wada mkuuka ka knou bay scang, wada mchdil bay dndulan na Ciarcis na keyjay. Kngkawas 1990, 98% na cuko canpin u mquri Suryeyn na kana nniqan dha. So kiya u mniq 90 kngkkawas brah cida, keyjay Ciarcis u ini baka cbiyaw tumal konghkwo Suryeyn kana, wana mnccbu na Yameyniya, Yasaypayjan mi Tacik ka ini dha baka. Kngkawas so niyi u, wada knmalu hari ka keyjay dha, binaw ini so ttuku ka hbangan ngngalan dha, uka brahan pndungus mttuku syakay pawcang uri.
Ciarcis u quri nongyey ka pusu bay stmanan dha. Kngkkawas 90 pnrdingan cida daw, sing nongyey na canpin ka wada dhuq kana nngalan na 1/3 dhuq 1/2. Kngkawas 2002, nongyey can kana GDP 35.6%, kiya mi wada pndungus dmka sediq ka mpqpah. Tndxral kcka qnlhangan Ciarcis u ou dwiyaq, malu pkrana qpahun tmabu tnbuwan, niyi ka pusu bay uuda nongyey Ciarcis. Pusu bay pnhuma dha pnwalang u tipiq mugi, chiya sama, wata, spriq puqan, ssama mi hiyi pnwalang. Ubal miric, hiyi mi smnalu miluku uri ka pusu bay nongcanpin.
Nongcanpin cyakong ka kongyeyhwa na pusu bay pnsliyan niya, mquri waycu u niqan knbeyhing bay hnwetan niya. Ciarcis u niqan mttuku bay kwangcang, binaw uka ka gasoring mi gasu, ddha niyi u kasi ka sntama cinko. Qnlhangan niyi u niqan knou bay snkuwan dha mey, king, yo, ti mi duma ini hari qtayi xxiluy. Smmalu king ka qnlhangan Ciarcis pusu bay qpahun kongyey, seyhu u smatang hmuc wayc, dmudul wayhwang tiryeyn mi cyakong king. Alaw niqan mttuku bay qsiya mi dwiyaq mi nniqan lnlingay ka kcka dxral qnlhangan, malu dha cuko qnlhangan icil uri ka deyngki pneyyah biyax qsiya. Ciarcis pusu bay cuko canpin ka niqan rakaw na xiluy mi btunux kwang, ubal miric mi duma nongcanpin, deyngki mi duma kongcng canpin. Cinko gasoring, ida nkiya gasu, qalux xiluy, hwaswey canpin, knou bay kikay, qhuni, ppatas, duma uuqun mi qqiya ssalu sapah. Pusu bay pnspuwan dha mawyi u kiya knkana Amirika, Russia, Cyokoku, Doicu, Irang mi msdalih qnlhangan Tacik, Hasak, Ucpyeyk, Tukuman.
Ciarcis pa pquri Amirika cuko Ti, sweyin, ini hari qtayi xxiluy mi hwasweypin, kndadax Amirika cinko uuqun pnwalang, iyu mi qqiya ddiyun pkmalu narux, abura sama, ppatas, buwax, kikay, songcicyu mi hiyi uqun.
== Ppanan rulu(交通) ==
Knbawan elu ppanan kisya u 370 km, elu ppanan rulu u 30,300 km.
Ppanan rulu ka pusu bay ppanun sediq. Quri so ppanan skoki u, wa mniq sotu Piskayk na “Manas” kwoci cicang mi Mosk, Sinsiporiya, Tasekan, Tusangpey alang mkbrnux u niqan snpngan diyax ppanan skoki, tuhuy dukuricu kwosyey icil na alang mkbrnux, mray so Urumuci, Istanpaw, Hwarankhu, Sintri, Krac uri u niqan snpngan diyax mi ini spngi diyax na ppanan skoki.
== Knhbrawan hiyi sediq(人口) ==
Kngkawas 2019, knhbrawan hiyi sediq Ciarcis u niqan 6,389,500 hiyi, kcka na u, 34.4% na kngkawas u ini dhuq 15 kngkawas, 6.2% na u hmrinas kngkawas 65. Wana ya bay 1/3 hiyi sediq u mniq alang mkbrnux. Jnko mitu u kingkingal pinghwang km u 25 hiyi sediq.
=== Minjoku(民族) ===
Niqan 80 kluwanan minjoku ka Ciarcis, knhbaraw bay hiyi u Ciarcis minjoku, kiya ka knkana sediq na 73.3%, mnTucyey minjoku; duma minjoku u kiya ka knkana Haracitan (8%), wa mssli tudaya na Russia joku (5.6%) mi wa mniq tuhunac ka Ucpyeyk joku (14.6%). Pusu bay ini khbaraw hiyi minjoku u kiya ka knkana sediq Tongkan (1.1%), Weuar joku (1.1%), Tack joku (1.1%), Hasak joku (0.7%), Ukran joku (0.5%) mi duma tikuh knhbrawan na minjoku (1.7%). Kngkawas 1999 dhuq kngkawas 2009 ka iyax 10 kngkawas u, wada mlih 16.3341 knbkiyan hiyi ka Russia joku Ciarcis, kiya mi wada mrana 10.1741 knbkiyan hiyi sediq ka Ucpyeyk joku Ciarcis. Niqan Tataar joku 3.3848 hiyi sediq ka Ciarcis uri, Tuarci joku u 3.6724 knbkiyan hiyi sediq, Yasaypayjan joku u 1.6745 knbkiyan hiyi sediq, Coseyng joku u 1.857 knbkiyan hiyi sediq, Doicu joku u 1.1128 knbkiyan hiyi sediq. Uxay wana dminjoku niyi, Ciarcis u niqan nina ka sediq Payorosu, sediq Tukuman, sediq Moartowa mi sediq Cyocya uri minjoku ka mniq hini. Sediq Ciarcis pa snaw u 49.4%, qridin u 50.6%.
== Wunhwa(文化) ==
=== Pusu bay diyax smsung(重要節日) ===
{| class="wikitable"
|+
!'''diyax'''
!'''Diyax smsung'''
!'''Hangan nniqan'''
!'''Nmalan'''
|-
|Idas 3 diyax 3
|Diyax Splawa
|
|
|-
|Idas 3 diyax 14
|Diyax jnmin kming
|
|
|-
|Idas 3 diyax 21
|Smsung Naurus
|Навруз
|
|-
|Idas 5 diyax 5
|Diyax keyngpo
|
|Kngkawas 1995
|-
|Idas 5 diyax 29
|Smsung pnsdhuwan phiyu heytay
|
|Kngkawas 1992
|-
|Idas 8 diyax 31
|Diyax smsung dukuricu
|Эркин күнү
|Kngkawas 1991
|}
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
e35ncrbdf9v2vp97szzl97g95n81qq1
Kus kus
0
688
100598
56356
2023-10-06T00:21:31Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100598
wikitext
text/x-wiki
= Kus kus(高士部落) =
Gaga mniq Pingtung Mutansyang ka [[alang]] Kus kus.
225 sapah ka kneegu na sapah, 631 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 606 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 25 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan93%, Amis1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
c03c68wpmovhy90xqwtg2pg13qac7q6
Kusunuki
0
689
100599
56355
2023-10-06T00:21:33Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100599
wikitext
text/x-wiki
= Kusunuki(紅石部落) =
Gaga mniq Taytung Haytwansyang ka [[alang]] Kusunuki.
68 sapah ka kneegu na sapah, 267 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 255 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 12 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun85%, Amis3%, Paiwan2%, Puyuma1%, Cou1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
mrpvn6y1gj9d2tztryhk38gwb7q15qd
Kutubuki
0
690
100600
80147
2023-10-06T00:21:34Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100600
wikitext
text/x-wiki
Kutubuki (壽豐鄉)
Nsgan Kutubuki o gaga Nsgan Skangki, kmpraan kana dxgal o 206.4 km², (dxgal dgiyaq o 27.53 km², dxgal pmblxan o 19.03 km²). kmhbragan hiyi o 17,884, sapah o 6,803, seejiq tnpusu 5,671 hiyi, knhbragan hiyi o 32% (Sbnawan). Nsgan alang o seejiq klmukan ka pusu (hbaraw) balay.
==nyusan qpahan==
Nsgan Kutubuki o niqan 20 [[alang]] ni maxal 16.
16 o, Ciamengan (壽豐部落), Kiku (溪口部落), Banaw (池南部落), Rinahem (光榮部落), Ciwidiyan (水璉部落), Telu´ (豐坪部落), Cealalupalantdlu (豐山部落), Adetuman (平和部落), Tdlu (豐裡部落), Sawanengan (共和部落), Taukak (樹湖部落), Cihak (志學部落), Cipuypuyan (米棧部落), Tumay (鹽寮部落), Sililasay (月眉 (上部落)), Siapaluway (月眉 (中部落)).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
jhhg1flixyts3l0dd9uymki361u7cwt
Kuwait
0
691
79692
79691
2021-10-21T12:10:01Z
Hongaaa
76
/* Pnyahan pnatas (參考資料) */
79692
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Kuwait.svg|thumb|Flag of Kuwait-Kwoci Kuwait (科威特國旗) |alt=Flag of Kuwait|407x407px]]
= Kuwait (科威特) =
Gaga kska Yacow ka [[Kuwait]], 29 30 N, 45 45 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 17,818 sq km (hangan na o Tg158) (knlbanga dxgal o 17,818 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 2,832,776 hiyi.
Gaga [[Kuwait City]] ka pusu alang paru, jiyax 25 idas 2 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Kuwait ga wada sugan 8.50% ka dxgal qpahan, 0.40% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 91.10% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Sabah Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah, pnaah hngkawas2006 idas 1 jiyax 29pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Emblem of Kuwait.svg|thumb|File:Emblem of Kuwait.svg-Kwohwey (國徽)]]
[[Patas bntasan:Kuwait on the globe (Afro-Eurasia centered).svg|thumb|File:Kuwait on the globe (Afro-Eurasia centered).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Kuwait (科威特) =
'''Qnlhangan Kuwait''' pa splawa dha '''Kuwait''', wa mniq tuiwil Asia Arapo pantaw tunaracdaya, mkngahu tuiwil daya Poswan na qnlhangan pwaya bukung, tuhunac u msqapah Sauti Arapo, tudaya u mtsiyaw bay Iraq, mkuucilung mssipaw pqqita Irang, mndxral knlwanan Ingkoku han, mniq kngkawas 1961 idas 6 diyax 19 dukuricu. Mttuku bay ka gasoring Kuwait mi gasu ida nkiya cuyeyn snliyan, wada mdhu bay pklaun tu4 bnkuwan mtqiri klwanan ka gasoring snliyan dha, alaw gasoring mi gasu ida nkiya cuko ka pusu bay stmaun nngalan hbangan kana sediq qnlhangan. Sotu qnlhangan niyi u alang mkbrnux Kuwait pa mntna hangan qnlhangan.
== Ris (歷史) ==
'''Cbiyaw balay jidayi'''
Mniq Opeyto cida (brah knongyeyn kngkawas 6500 dhuq brah kngkyey kngkawas 3800), snalu tawci kongyi mi snalu cingtong kongyi pa mtmay quri Kuwait.
'''Arapo mi beyhing tnpucilung jidayi'''
Kongyeyn tu 7 seyki cida, wada mnArapo tikwo uri ka Kuwait.
Kngkawas 1521, sklwanan sediq Budoya ka Kuwait. Kngkawas 1581 prading, spuda pwaya bukung phiyu keyngpo na Harit hwangcya ka kmlawa Kuwait. Mntna diyax niyi cida, mniq mthiti 16 seyki, wada phiyu knkingal mpqlahang ka sediq Budoya uri.
Kngkawas 1613, mniq msdalih Kuwait saya pa wada phiyu alang mkbrnux Kuwait
'''Pthang analang mkbrnux'''
Kngkawas 1705, wada ini kbiyax ka pwaya bukung phiyu keyngpo na Hatri hwangcya, duma tndxral Kuwait u wada yahan mddayak mi qmlahang “Bani Utbah bujoku (Bani; splawa dha Guraine)” Bani Utbah bujoku na Satiar Utbah pa mniq hini phiyu alang mkbrnux mi sanan trdu asu, kiya pthnganan dha Kuwait (tiping cngpaw, kndadax Kut miyah, dungus niya u pawrey, pneyyah kari Posu na Kud, dungus niya u alang mkbrnux).
'''Amir ka phiyu qnlhangan'''
Kngkawas 1756, bukung tnslutuc Sabah na Sabah 1su (Sheikh Sabah Abu Abdullah) ka wada phyuwan mwaya bay Amir na Kuwait, kiya mi wada phiyu qnlhangan Amir Kuwait (Heikhdom of Kuwait).
'''Knnrmux ka Posu'''
Kngkawas 1776, Posu miyah knnrmux Basrah daw, bukuy duma mpbbari sediq Posu ka thdil Kuwait, Ingkoku kojyo tunarac Indu uri pa pqriyun dha tmhdil Kuwait ka ciko na mnniq Basrah, wada kari mtxan mnkkrana ka Kuwait. Binaw alaw iyux dmuwi nanaq biyax qmlahang dhiya nanaq, kasi ka pkmalu pnluban Tuarci ka Kuwait, beytaq bay smruwa Tuarci ka dmuwi pusu biyax dha. Kngkawas 1822 cida Ingkoku congtu u kndadax Basrah thdil dhuq Kuwait.
'''Tumal Tuarci'''
Kngkawas 1871, qnlhangan Amir Kuwait pa malan Awspan tikwo na kcka biyax pantu dha, tndxral dha u wada bkuwan mniq nniqan Basrah (kiya ka kingal sng Iraq saya), binaw balay bay qnlhangan Amir Kuwait u ida nanaq dhiya ka qmlahang nanaq dhiya ka duma niya na.
Kngkawas 1896, bukung tnslutuc Sabah Sheikh Mubarak u hiya ka muda phiyu bukung hiya nanaq, alaw slhbun Tuarci ka miyah mddayak cngcyu Kuwait, kiya ka dmurun Ingkoku miyah qmlahang dhiya.
Kngkawas 1897 idas 7, Mubarak u lmawa Ingkoku sndhu pusa asu mcbu puniq mkngahu uccilung Kuwait. So niyi daw wada muda “mwaya bay pqraqil Kuwait”, kcka niyi u Tuarci ka muda mdakar Ingkoku iya awah tmhri tikwo dha. Hiti bay daw, puda snrwanan Awsman tikwo, kiya ka ini uda mccbu.
'''Qlhangan Ingkoku na cucusng'''
Kngkawas 1899, pkixan Ingkoku pbatas “Ingkoku mi Kuwait mimi syeyting”, mniq kcka bntasan pnsdhuwan niyi u, Mubarak ka psdhu kari, kana na qnlhangan pa wana ngkoku; uxay spkbarux mi uxay uri u subway qnlhangan icil mi ssediq ana ima, ini spuda snrwanan Ingkoku pa, ini sruwa ana ima qnlhangan na dayxyo tnpusu mniq qnlhangan dha. Ingkoku ka smruwa Kuwait u qnlhangan taxa neycng dukuricu, qmlahang dhiya so ini yahi knnrmux, kiya mi muway keyjay mi ddiyun dha.
Kngkawas 1913, Ingkoku mi Tuarci u wada pbatas “Pnsdhuwan kari Haywan” bntasan kcka niyi u: “Kuwait pa wa mniq nniqan kcka pusu biyax seyhu Awsman, binaw seyhu u uxay spuda ana manu muda mdakar ddaun dha, naqah smkaun heytay musa hiya uri”;
Awsman tikwo pa smruwa Kuwait ka cucusng wisu qlhangan Ingkoku. Tumntxan mccbu mtqiri klwanan brah cida, kngkawas 1913 idas 7 diyax 29, Kuwait u mnAwsman Tuarci tikwo na Iraq na kingal cucusnghun.
'''Dukuricu'''
Kuwait pa mniq kngkawas 1961 idas 6 diyax 19 dukuricu. Binaw, Iraq pa ini balay sruwa dukuricu ka Kuwait.
'''Knnrmux ka Iraq'''
Kngkawas 1990 idas 8 diyax 2, alaw nsung phlih neydang gasoring ka Kuwait mi wada tyuwan msang Iraq, cida na soto Iraq ka Satamu Haysan u pusa kari nganguc “Na kingal sng Iraq ka Kuwait”, kiya mi dmudul heytay knnrmux, alawni kbiyax ka heytay Kuwait mi uka biyax mdakar mi wada kasi tnayis krmxan. So niyi u wada spuda kaygi msang dhyanan ka Ryeynhekwo Anrihuy, kiya mi keykaku muda pkdira keyjay Iraq, wada pkbruxun kcka kwoci ka Iraq.
Kngkawas 1991 idas 1 diyax 17, spuda Ingkoku mi Amirika ddha qnlhangan ka pusu na ryeyncyun u spuda “Bbnaqi mbbuyu hongpaw singtong” pa, prading pquri Iraq mi wada krmxan na Kuwait muda knbeyhing bay mcbu bakudang skoki. Mnhdu kawas cida idas 2 diyax 28 ka mcbu bakudang skoki, butayi dndulan Satamu u wada malix knnrmux mi mlatac Kuwait.
'''Tbrinah phiyu qnlhangan ka Kuwait'''
Kngkawas 1991 idas 2 diyax 26 tbrinah phiyuqnlhangan ka Kuwait Idas 3 diyax 6 Kuwait Amir Cyapiar dbukung seyhu u tbrinah miyah tndxral Kuwait dungan.
Kngkawas 2006 idas 1 diyax 15, Kuwait Amir Cyapiar Ayhamayt Sapah u wada mrdang, 77 kngkawas ka knudus niya. Nirih sa swayi na wangcu Saat Abudura Sarimu Sabah ka phyuwan bukung (laqi tnswayi tama niya). Idas 1 diyax 21, sosyang Sabah Ayhamayt Cyapiar Sabah ka dmudul neyke kaygi muda dmudul bnkuwan uuda keyngpu, pkiyux Saat malix bukung, subway sosyang ka rmirih mbukung Binaw Saat u lmawa kokoingkay mniq tu2 diya mssli, psdhu hiya mndungus bay psdhu phiyu mbukung Idas 1 diyax 24 cida wada pkixan malix mbukung ka Saat. Kokoingkay Kuwait u wada smruwa sosyang Sabah ka phyuwan Amir an. Sosyang Sabah ka lmutuc phyuwan Amir, kiya ka Sabah 4su.
Kngkawas 2006 idas 5 diyax 21, alaw duma giying u alaw snbbarah pprngaw quri waya seyngkyo u mtdiyal quwaq sosyang, Amir Sabah u pusa kari, ptalax gikay, mtbrah diyax muda seyngkyo beyhing. Idas 6 diyax 29, kokoming gikay seyngkyo beyhing u mndungus bay muda, qridin Kuwait u mwaya bay mntxan muda seyngkyo mi mangal biyax bbtaqan xyo mi phyuwan.
== Tiri (地理) ==
Knkana qnlhangan Kuwait pa to bay bungan bbnaqi bbuyu kana, niqan tikuh ka qsiya kcka bbnaqi bbuyu. Tndxral dha u niqan ka wa mniq Pupiting, Hwaraka mi 10 sngari ka ritaw.
Dxral qnlhangan u baraw ka tuiwil mi truma ka tunarac. Tuiwil hunac u 275 m na Tubutipo baraw mbbrnux. Tudaya u niqan duma ka llmiqu, tuiwil u niqan Rayyahakobu lmiqu Tunarac daya u congci bbrnux mi bbnaqi bbuyu brnux, kcka u niqan duma ka kobu lmiqu.
Ana so wa mniq nniqan msdalih ucilung ka Kuwait u, binaw uka ka niqan qqsiya kngkawas na yayung mi langu ucilung. Qqsiya truma dxral ka mttuku bay, binaw tikuh ka qqsiya tanswey, so kiya u mniq Kuwait ka qqsiya tanswey pa kiya ka skrwahun balay, qsiya mmahun pa pusu bay u pneyyah Iraq mi tanhwa qsiya ucilung.
Qnhangan niyi pa kkarac mnmtilux bbnaqi bbuyu, kkarac u mdngu mi mtilux, rbawan (idas 5 dhuq idas 11) knbbaraw u 6 idas, mttilux bay mi mdngu uka quyux, pndkanan kntlxan karac u 45°C, mtilux na bay u dhuq 51°C; misan (idas 12 dhuq kawas idas 2) mllbu bay, knbaka mi mhuriq ou quyux, knskuy na bay pa dhuq -6°C, kawas mtuting qsiya mmahun pa pusu bay u pneyyah Iraq mi tanhwa qsiya ucilung.
Qnhangan niyi pa kkarac mnmtilux bbnaqi bbuyu, kkarac u mdngu mi mtilux, rbawan (idas 5 dhuq idas 11) knbbaraw u 6 idas, mttilux bay mi mdngu uka quyux, pndkanan kntlxan karac u 45°C, mtilux na bay u dhuq 51°C; misan (idas 12 dhuq kawas idas 2) mllbu bay, knbaka mi mhuriq ou quyux, knskuy na bay pa dhuq -6°C kawas mtuting qsiya quyux pa mniq iyax 25 dhuq 177 hawmi.
== Cngc (政治) ==
'''Keyngpo'''
Keyngpo Kuwait pa mniq kngkawas 1962 idas 11 diyax 12 balay bay muda psdhu pkla, muda psdhu kari Kuwait ka kingal mndungus bay pusu biyax, dukuricu qnlhangan Arapo. Waya Isran ka pusu bay spwaya dha. Amir pa kasi ka subway tnsllutuc Sabah ka lmutuc phyuwan.
keyjay qnlhangan, smiling sosyang kiya mi dbukung neyke uri, binaw pnuda gikay na horicu mi msupu qnlhangan icil ka psdhu bbatas tyawyey mi syeyting pa kasi ka spuda Amir ka psdhu smruwa u kiya ka balay bay niqan biyax.
'''Cngtang'''
Hmtur knkana ana manu ddaun cngtang ka Kuwait.
'''Cyuncu'''
Kuwait u pwaya cyuncu psllutuc qnlhangan Amir, Amir ka yeynso qnlhangan mi knbeyhing bay tongsway ucwang butayi. Keyngpo u pwaya qnlhangan na dmuwi singcngcweyn ka Amir, smmalu waya u Amir mi kokomin gikay ka msupu muda, suhwacweyn ka spuda hoing dmuwi hangan Amir muda.
'''Seyhu'''
Sosyang ka pusu dmudul seyhu, neyke seyhu pa sosyang mi neyke tacn ka pnspuwan na, seykining quri muda cngce qnlhangan, pquri Amir seykining. Pusu pnsliyan u niqan
*Sosyang
*Tu1 huku sosyang mi neycng mi kwohwang tacn.
Pusu bay qpahun neyke pa quri so dwangsu ka muda qmpah, so kiya mnqnlhangan pwaya bukung, kiya mi qqpahun sosyang niyi u ida dhuq saya pa dwangcu ka muda qmpah, biyax na wangsu u uka ngengalan kari.
== Waycyaw (外交) ==
Kuwait pa muru pnrngawan muda congri na waycaw cngce. Mbiyax bay qmlahang qnlhangan Arapo msupo lnglungan mi mdhu mblayaq nniqan Haywan. Kuwait ka Ryeynhekwo mi Haywan hecwo weyyeynhuy qnlhangan na pprngaw mi msupu, kiya ka qmlahang nniqan Haywan mblayaq smdhu. Kuwait ka Ryeynhekwo, qnlhangan Arapo ryeynmong, Haywan hecwo weyyeynhuy uri kwoci mi nniqan pnsliyan cngweynkwo, beytaq saya pa msupu 110 qnlhangan ppwaluk pnluban waycyaw, saya u niqan 87 qnlhangan u mniq Kuwait phiyu tnpusu taskwan.
'''Kuwait mi pnluban dha Cyoka jnmin konghekwo.'''
Kngkawa 1971 idas 3 diyax 22, Cyoka jnmin konghekwo pa mndungus bay muda cyeyncyaw, Kuwait pa muda muru kingal cyokoku, kiya ka knama bay tuhuy Cyoka jnmin konghekwo pwaluk pnluban na qnlhangan Poswan. Ddha na bukung qnlhangan u malu bay pnluban dha. Mnhdu cyeyncyaw daw, ida malu bay mi mrana ka pnluban dha. Quri so pnluban dha keyjay u kawas kawas mrana uri, kndudun mrana ka mawyie. Kngkawas 2008 congke mawyie u 67.84 oku pila Amirika, kcka na hiya pa cyokoku cuko 17.44 oku pila Amirika, cinko 50.4 oku pila Amirika. Kngkawas 2014 idas 6 diyax 2, sosyang Kuwait Sabah u mus Cyokoku, kiya mi mtqita Sicinping.
'''Pnluban Cyokaminkokumi Kuwait'''
Alaw muru pnrngawan kingal Cyokoku ka Kuwait, so kiya daw tuhuy Cyokaminkoku pa babaw kngkawas 1971 daw uka balay bay pnluban waycyaw, binaw alaw quri cimaw ka ddha dha, ida nanaq spuda dmka seyhu ka muda pqqita, Cyokaminkoku u mniq Kuwait phiyu mniq qnlhangan Kuwait Tayhoku sangwuaypyawcu.
== Singcng cyuhwa (行政區劃) ==
{| class="wikitable"
|+
{| class="wikitable"
|+
!'''Bnkuwan'''
!'''Hangan sng'''
!'''Sohu'''
|-
|1
|Cyeyhera sng
|Cyeyhera
|-
|2
|Sotu sng
|Alang mkbrnux Kuwait
|-
|3
|Huyarwaniyey sng
|Huyarwaniyey
|-
|4
|Hawari sng
|Hawari
|-
|5
|Tamuparak sng
|Tamuparak
|-
|6
|Ayhamayti sng
|Ayhamayti
|}
![[Patas bntasan:Kuwait, administrative divisions - Nmbrs - colored.svg|縮圖|'''Sincng cyuhwa Kuwait.''']]
|}
'''Nniqan Congri'''
Mniq tunarac hunac Kuwait mi mtuayus Sauti Arapo u niqan kingal ya bay 5770 pinghwang kongri pa, kiya ka nniqan htngayan bay gasoring. Kngkawas 1922 idas 12 diyax 2, ddha qnlhangan u msupu muda psdhu ppatas kingal congricyu, ddha qnlhangan niyi pa mniq pnsdhuwan dha nniqan hiya u niqan mntna biyax dha. Kngkawas 1970 ddha qnlhangan niyi pa mnuda psdhu ppatas dungal mi wada dha ptuayus ka nniqan hiya, psnakun dha qmlahang, binaw nniqan gasoring cuweyn u ini dha psnaki kiya, kiya mi pdkaun ddha qnlhangan niyi ka quri nngalan dha gasoring.
== Cyuns (軍事) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Kuwaiti PLZ-45 Self-propelled Guns on parade, 2011.jpg|縮圖|Babaw mnhdu Mccbu Kuwait kngkkawas 90 tuhiti daw pquri Cyokoku mari PLZ-45 Puniq tmalang nanaq ka pusu bay biyax dha Pawping, puniq niyi u kiya ka brah na PLZ-05 Puniq tmalang nana]]
![[Patas bntasan:Kuwait City cropped.jpg|縮圖|Pusu nniqan alang mkbrnux Kuwait]]
|}
Muda pnwaya yiuping ka kuwait, pniqan dha hmrinas 2 knbkiyan sngari hiyi ka hheytaydha syeynyi cuinjn. Aymiar ka beyhing bay bukung dha ucwang butayi. Pndkpanan ddiyun dha hbangan na 10.3 Babaw mnhdu mccbu posuwan daw, alaw kwohwang u kasi ka dmuwi mi mari knou bay ppuniq,ddiyun hbangan sbari ppuniq pa kawas pkrnaun dha.
== Cingci (經濟) ==
Mttuku bay ka snliyan gasoring mi gasu Kuwait, wada tura bay klan snliyan dha gasoring pa 140 ou twen, gasu ida nkiya ka snliyan dha u 1.8 knbkiyan oku rihwangmi. Gasoring, gasoring ida nkiya kongyey ka pusu bay stmaun keyjay sediq qnlhangan, kiya ka knkana nngalan kcka qnlhangan na 45%, cuko mawyi na 92%, kiya ka hmrinas knkana nngalan ddiyun seyhu na 95%.
'''Quri qqpahun ppwalang'''
Dxral qnlhbangan malu qqpahun Kuwait pa ya bay 14182 lituk, uka dxral muda mhuma u ya bay 156 lituk. Binaw alaw ka kkarac dha u ini pndungus quri qqpahun ppwalang, quri qqpahun ppwalang mi qqpahun tnbuwan u ini so pndungus, knou bay uuqun mi ddiyun kndusan pa kasi ka sntama kndadax qnlhangan icilcinko kana.
Mniq brah ini prading knbeyhing bay kmari gasoring han pa, qqpahun tnpqcurux ka pusu bay qqpahun stmaun ngengalan dha hbangan Kuwait han, mndungus bay ka cuweyn qqpahun tnpqcurux qnlhangan Kuwait, mttuku bay beyhing bolung, qcurux cyopan mi qcurux hwanghwa. Nngalan kngkawas u ya bay 1 knbkiyan twen, nngalan hbangan u ya bay 1300 knbkiyan tinaar Kuwait.
'''Çongyey'''
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Conference Center Bayan Palace Kuwait City.jpg|縮圖|Bayan kong (Bayan Palace) ]]
|}
Kkawas sniyi pa, mniq quri qpahun pkrana gasoring, suhwang kongyey na cida, dmudul pkrana ou kluwanan keyjay uri, so mclukah ka sntmanan quri gasoring. Kiya mi pkrana quri Kuwait mniq nengyeyn, ppanan kisya, pspun ka tyeynwang, slxan ssmlun,ongsyun mi ssmlun burah alang mkbrnux na pkrana ringyu, mbiyax bay dmudul phiyu Kuwait musa so nniqan Haiwan na cinjong mawyi congsin.
== Sehwey (社會) ==
'''Ppanan rulung'''
Elu beyhing ppanan rulu Kuwait kuyhwa mi smmalu pa mniq quri tubrah mtqiri qnlangan, kiya knkana ka kawsu kongru kcka alang mkbrnux u wada pdungus pusu lipax buc ppanan rulu, pnlengu balay mi tura bay ka elu ssaun. Alaw ou ka nngalan dha hbangan, knkingan tnsapah u qulung niqan 2~3 ka rulu dha, mlatac nganguc pa mriq hbangan, knkingan tnsapah u qulung niqan 2~3 ka rulu dha, mlatac nganguc pa mriq nanaq rulu dha ka pusu balay, so kiy u ini so mndungus bay ka kongkong yunsu sitong Kuwait u uka ppanan kisya, elu ppanan basu u wa mniq nniqan mpqpah sediq qnlhangan icil mi iyax qqpahun hiya nanaq. Qtan bay mniq Kuwait ka rulu haya, binaw uka waya bnkuwan na sitong kiya, wana ini khbaraw ka rulu haya u dmuwi muru bnkuwan sspu bbuway pila, hbaraw rulu haya u knama rmngaw bbuway pila malu hlhun ka bbuway pila uri.
Wa mniq Huyarwani sngna ppanan skok Kuwait kwoci cicang u uka bay diyax dha, kddiyax u dlih kbkuy ka skoki skaya mi ttama, ppanan dha sediq pa dhuq 400 knbkiyan sediq knhbrawan hiyi, kiya ka pusu bay stmanan ppanan skoki Arapo pantaw. Pusu bay ppanan asu pa niqan Suweyhe kang mi Suaypa kang.
'''Quri pqita narux'''
Kuwait u mndungus bay qnlhangan ou nngalan hbangan, so kiya u kcka qnlhangan quri weysng pqita naru pa mndungus balay. Mndungus bay ka qnepah pqita narux, ou bay ka sanun kongri pqita narux, suying qita narux Kana qnlhangan u niqan 5 pqita nararux cyu, knkingal cyu u phiyu kingal kongri byoing, muda tnkaxa qpahun cicn. Kcka qnlhangan na knkingal alang pqita narux ciko u pquri mnniq kana qnlhangan sediq muda lxan na qpahun pqita narux. Kongmin Kuwait u malu mniq kana kongri boing mi sapah ssanan pqita narux muda ini ngali pila pqita narux, sediq qnlhangan icil da u qmita so narux niya muda muway pila pqita narux.
Kndadax kngkawas 2000 idas 4 diyax 1 prading da u, pquri so sediq qnlhangan icil muda pkixan pawsyeyn pqita narux cihwa ka Kuwait. Sediq qnlhangan icil pa kasi ka mnhdu muway pila pawsyeyn pqita narux da u kiya ka malu muda singsey pkrana mniq Kuwait hiya.
== Jnwen(人文) ==
'''Knhbrawan''' '''hiyi sediq'''
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Kuwait City SPOT 1082.jpg|縮圖|Spoda SPOT weysing passing ka alang mkbrnux Kuwait. ]]
|}
Kana knhbrawan hiyi sediq Kuwait pa ya bay 382 knbkiyan hiyi sediq, kcka na hiya ka kongmin Kuwait u ya bay 121 knbkiyan hiyi sediq, kiya ka knkana hiyi na 31.6%; wayci cyawmin u ya bay 261 knbkiyan hiyi (kiya knkana ka qnlhangan uka kwoci na sediq), kiya knkana 68.4%, sediq wayci u to bay so kndadax qnlhangan Arapo uxay daw Intu, Pacistan, Mongcyara, Taykkwo, Huyripin mi Tuhunac Asia mi Tunarac hunac Asia na mpqpah sediq qnlhangan icil. Kari Arapo ka ddiyun seyhu qnlhangan, binaw alaw ka hbaraw ka sediq qnlhangan icil, so kiya daw dmuwi kari Eygo uri.
Spuda kayropu minyi ceyeyn congsin (Gallp) pkla kngkawas 2010 dhuq kngkawas 2012 “Cyeyncay cingyimin csu tyawca” (Potential Net Migration Index) wada klaun, nniqan Yatay niqan bay biyax nu hmuc yimin tu2 ka Kuwait. Alaw abura mi gasu cuyeyn madas kndungus bay ngngalan hbangan, knhbrawan hiyi sediq kongmin u ya bay 121 knbkiyan hiyi bay sediq, muda ptwaya kawhuri ka Kuwait, qnlhangan sediq pa ana ini buway eyking nngalan txtaxa, ini buway pila pqita narux uri,kiya mi miying qpahun, bbari qqiya, knbarux sapah mi msturung uri pa dyawan muway pila seyhu Dungan, malan quri dndulan snhiyan Isran ka sediq qnlhangan, ini srwani Kuwait ka swangcong kwoci, so kiya u qnlhangan sediq icil muda tumal qnlhangan Kuwait ci u mqriqu hari kiya.
'''Waya snhiyan'''
Ngalan dha snhiyan qnlhangan Kiwait ka Isran kyo, niqan 95% sediq qnlhangan ka snluhay snhiyan Isran kyo, kcka na u ya bay 70% ka mnSyunnipay, 30% ka mnSyeypay.
Isran kyo u dmudul kana knluwanan kndusan syakay, kiya mi dmudul bay kndusan dsediq kddiyax. Kana qnlhangan pa hmtur mkan siyang babuy, hmtur mimah sinew mi mmahan pnrmaxan sinew, mpbari ka sediq u mchdil na bay u beytaq dha pchun pphuqil. Ana so mqlahang bay ka yakay dha u spdkanun qmita ka nniqan ssiyaw dha Sate daw ririh so mtrawah hari ka dhiya, binaw mlatac quri nganguc ka qqridin pa ida ini sqcuqi tikuh lukus pnlkusan dha.
'''Wangru'''
Pntwaya singbung Kuwait u trawah, mtrawah, singbung mi ppatas u to bay nsediq nanaq kana. Kana qnlhangan u niqan 8 ka ppeyyah singbung kddiyax, kcka na hiya pa bnatas kari Arapo u niqan 5 sapah: “Yurwen paw”, “Seyji paw”, “Hwocyu paw”, “Cukwo paw”, “Syawsi paw”; bnatas kari eygo u niqan 3 sapah: “Kuwait spaw”, “Arapo spaw”, “Kddiyax sing paw” . Niqan 3 sapah ka singbung ciko pnhiyu seyhu: Kuwa tongsyunse, Kuwait kwangpo deyntay mi Kuwait treybitay. Spuda Kuwait “Hwocyu paw” dmuwi kari Amirika Tongpey tubeyhing pyasan ka pnusa kari pkla, ana so bay ka wangmin kana qnlhangan pa, binaw Kuwait u kiya ka kana mtqiri qnlangan pndkanan dmuwi tuyte knou bay qnlhangan.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* I[http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
fpve6ocv45tlk61u1xmjbqx7ysbqnqj
Kuxan
0
692
100601
95110
2023-10-06T00:21:36Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100601
wikitext
text/x-wiki
= Kuxan(那羅四部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Kuxan.
51 sapah ka kneegu na sapah, 142 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 133 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 9 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal90%, ni rahuq na o4%.
== Ngayan alang(部落名稱) ==
'''Alang Naruwosu【''Kuxan''】'''
== Niqun alang(所在位置) ==
Quri Cinpingcun 11 Ring Censu Siyang Sincusen. Dheran nalang biciq Naruwo. Meniq tgnarac thunac alang Naruwo 880 M. Tgdaya sipo tnarac truma ruru Naruwo. Kderetguiril Laruwosan. Haipa yaani ckceka 650-700 M.
== Luwan tnalang(部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Srengo kari(使用語言) ==
Pskari Tayal. Kari Telu
== Snhei Tana(宗教信仰) ==
Citu Ciyaw, Tencu Ciyaw
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Alang nTayalcu luwan Saykawreko (''Sekoleq'')truma Marikowan(''Malikoan'')nluwan naq Marikowan(''Mrqwan''). Ini klai ka dungus ngayan alang ''Kuxan,'' ani si snhei ngayan nrudan daha ka tnalang.
Pntalang patis《Unhuwa nTayalcu》, mnugeela mneniq quri tgdaya Paran Nantosen. Bobo na knbgurah dheran mtheruy quri ruru Maturikowan, tnngayun Ririyongso(''Liliyon''). Bobpna anu ini baka sqeepah dheran, duma seediq mtheruy quri ruru Pirumoan, Pheyu alang kesun Pirumoanso.
Dehuk sqlahang Nihong ciida, pnsbeyax nSehu mqlahang, ki duma seediq mtheruy niqun daha saya. Ma tnngayun kesun Naruwo tg 4 alang na Kesacu Nihang.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Aking Nawi(黃美玉).
[[Snakun:Truku]]
kyyzdjopy7g8t95vtz76i1e4ioasgc5
Kuxun mu muda
0
693
56352
31746
2021-03-22T09:39:42Z
Iyumu
191
/* Kuxun mu muda(我喜歡做的事) */
56352
wikitext
text/x-wiki
= Kuxun mu muda(我喜歡做的事) =
:Emca ka bubu mu “ini bay dma kddiyax ka yabung mu nii, ou bay kuxun na muda, ini ku na plungi ana manu. saw ka qmita nanaq patas mi treybi cnbu teynaw. saw ka rmri mi tminun pala saw swalu swayi mu qridin mi swayi mu snaw, smsik dxran mi sminaw uqan tnsapah uri, emca nanaq miing thiyan, mi
ppulah” yasa kuxun mu bay muda ka emdaan nii.kiya mi prngaw ku kuxun mu muda uda hini han.<br />
:Tukingal kuxun mu muda u kiya ka “qmita patas” yabay pkla sediq ana manu ka pnatas ruma patas hiya, malu ka sluhay ou phtasan,klaun mu ka emdaan dsediq uri,qnita mu kda hay patas tmsa yaku “emchuya muda qmpah?” kiya sow musa niqan bay brihan na ka qnpah. “snhuya mudus
babaw dxran ni snhuya lnglung quri qrinuc sediq? kiya ka musa malu bay ka kndsan ta babaw dxran. Wada ou bay ka qntaan mu patas da,kiya mi ou patas
qtaan mu kddiyah,ana saw knuwan nasi niqan diyah mu u snkuxun ku manganl patas mi pmita pas.<br />
:Tudha kuxun mu muda u kiya ka “rmri mi tminun pala”, sapah pyasan mu niqan emptusa tmsa yami iaqi meuyas “mrri mi tminun pala”, rmri nami rri
rudan cbiyaw, saw ka siyo siyo siyo mi ohnay ohnay yaku uYbun Miquy dungan tminun nami ou pala sluun nami lubuy pila lubuy patas, bunuh mi lukus uri, emdaan rudan cbiyaw ka uda nii, niqan bay rileyh na. tdhuun bay sediq icil [[alang]] ka tninun ta pala. kndadax hini mkla ku ou emdaan rudan
cbiyaw, mkla ku mrri mi tminun pala uri, kiya mi snkuxun ku mrri mi tminun
waliq.<br />
:Tuuturu Kuxun mu muda uda u kiya ka “snksik dxral mi sminaw uqan tnsapah”, ruma sapah mu yabay yaku ka pusu bay qsuran laqi qriil,bubu mu
piyah ku laqi tipiq tsaan ku na “sluhay kmaraw sapan mi snhuya sminaw qqaya? kiya mi musa malu bay nniqan ka sapah sun asi ku ka dmayaw knaraw sapah
kdiyah,ssikun mu kmalu kana ka dxran kraun mu ka tqiyan mi hpuyan mi haan msuus rupun.saw dxran nganguc.mi uyung ussikun mu kdiyah uri. sbliqun mu
sminaw kana ka uqun pngrah mi hpuyan uqan,kiya ka qrasun mu balay qrasun ku bay tama bubu mu, kiya qrasun mu muda. sapah mu sbliqun mu bay kdyah, ini mu bay striqi.<br />
:Sayang way ku meuyas sapah pyasan ana ou ka pyasan mu patas.mtna naq hiya ini ku kbsrux ,snkuhun ku bay qmita patas mi suupu ku rmri tnhiqan mu muyas sapah pyasan hiya yaku u tminun ku mi smsik mi kmaraw nniqan uri uda nii asi mu ka qulung daun .kiya ka ana ima , qmita yaku swalu ku dha balay, dayaku u sun dha kiya ka “ laqi muyas balay ”ana knuwan uxay kpriyuh ka daan mu nii.<br />
[[Snakun:Toda]]
fkc64rew8ozxe947nw9jp8ufog7fjkk
Kuyuh Qnraq Kumay
0
694
56351
31757
2021-03-22T09:39:20Z
Iyumu
191
56351
wikitext
text/x-wiki
Kuyuh Qnraq Kumay 熊抓女人
Niqan 1 wauwa sbiyaw balay, dxgal nniqan na hiya o lala balay kumay. Musa smkrig qmpahan ka wauwa nii ni gbiyan do musa miing mdngu qhuni bbuyu apa na sapah. Brbil mdngu qhuni ka wauwa nii o brbil ka kumay uri, Hgliqan na lukus pbulang ka wauwa ni hngsan na tunux unuh na, babaw na nii, seapa na ka wauwa ni dsi niya qhuni baraw. Hciyan na ptluung sida qhuni. Tmabuy musa mangal uyug ka kumay ni pseisil baga mkaraw qhuni, gisu bi mnkala baraw ka kumay nii siida, kuyuh nii do sduuy na sowki ni“tak” tlapi na haya ka isil baga kumay, sduuy duri ka isil baga ni “tak” sun smalak wauwa duri, kiya do wadaasi tucing “bowk truma.”
Kiya ka kiya ni gbiyan ka [[dsapah]] niya ga, ana asi psmiyah hyaan o ida ungat miyah ka wauwa nii, kiya do slhbun balay ka dhiya, kiya ni saw saman, saan dha miing ka wauwa nii da. Bhangan dhagaga mlawa paah sida qhuni baraw ka wauwa,“tama, tama,yahi ku mangal, dnijil ku kumay ni nii ku sida qhuni hini, iya pyahi ka hlmadan” msa. Kiya do dhuq hyaan ka dsapah na do, sai miing ka kumay wada mtucing truma gaga, wada mu tlaban haya ka 2 baga na, msa. Prgan dha ka kumay do asi tai nii mniq hiya, btaqan dhasmbrangsan ni phqilan dha. Kiya ni siida, taan tana na ka wauwa embbulang gaga tluung sida qhuni baraw huiya, hkagan ni saan dha mapa dni qriyan dharnabaw ni dsun dha sapah da.
== pnyahan kari ==
資料來源太魯閣族語教材 秀林鄉公所2006
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
1psqoe1ifr4k321sswg0pfl01tmvgqx
Kwangsing cryaw
0
695
56350
31764
2021-03-22T09:38:36Z
Iyumu
191
/* Kwangsing cryaw (廣興紙寮) */
56350
wikitext
text/x-wiki
= Kwangsing cryaw (廣興紙寮) =
Balay bi han o wana nanaq dmuuy baga smalu [[patas]] ka Kwangsing cryaw ksun, ada ka wada kmpriyux ka stay sayang do huya bi phing da, bukuy duri o wada tuhuy mtutuy dha ka cayti unhwacanyey dni cryaw nii ga kmpriyux ka qqpah dha da. Sayang do niqan saan qmita dmuuy baga ssalu dha patas, niqan ka empsruway pddayaw rmngaw quri kana ka snalu dha egu klgan patas dnii. Pusu na o pklaun ka miyah qmita sejiqun, shuya msa smalu ka patas, saw ka ddaun mhanguc, sminaw, muwanun, mipix qsiya, hdagun dnii ka euda ssalu, hici do kiya ka qtaan ta knmalu bi patas da, ida niqan ka saan rmisuh rakaw ni spraan knmalu qyqaya ka patas duri.
[[Snakun:Truku]]
bpp5cw04v7ccfirbvgj6ctgurdinsm0
Kyu’ang
0
696
100602
62751
2023-10-06T00:21:38Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100602
wikitext
text/x-wiki
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka [[alang]] '''Kyu’ang'''.
20 sapah ka kneegu na sapah, 40 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 36 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 10% niqan 4 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Saysiyat 75%, Tayal 15%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
8owpv54twylk4llmp8a4rr5ijt23pjh
Kzyay
0
697
100603
94378
2023-10-06T00:21:39Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100603
wikitext
text/x-wiki
Kzyay(水流東部落)
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Kzyay.
141 sapah ka kneegu na sapah, 355 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 12% niqan 42 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 88% niqan 313 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal11%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq1%.
== ngayal Alang(部落名稱) ==
'''Alang Sweryotong 【Kzyay】'''
== Pgkela Alang(部落特色) ==
Pehngkongru nii ge kndalax hini mswaye maha quri Tasi daka Sansya, kika pusu na pprengo nganguc ka niniqun hini. Nniqan hini egu riyung sapah ppuqun ma mmahun sino, kii 「Syawpeto」 kesun daha.
== nniqan(所在位置) ==
Tawyunsu Hwusincyu Sanmingri; ga mggaluk daka Tasicun.
== knmlangan(地理環境) ==
Dheran mcherus, 310~320 kongci knbrawan na.
== pskari(使用語言) ==
Kari Tayal, kari Telu
== Snhiyan/ snhii conjyaw(宗教信仰) ==
Tengcujyaw. Tawjyaw.
== Mpneyah na alang(部落由來) ==
Sweryotongser mneniq Sinpesu Sansyacyu Cajyawri hayan, ado kndalax hini wada qluli hreyan hido hiya ka Tapawsi, ki Sweryotong ka ngayan na. Bobo na de wada tnheruy hini ka seediq, kii desun na hini ngayan pusu dheran na Sweryotong duri.
== knklaan Riyokwankawng(旅遊觀光資訊) ==
Ssaan rmigo seediq
Rhengo plale karic
Saya de niqal eluw maha neepah moda hini, kiya ka dehuk Rhengo plale karic. Rhengo nii ge kii kingal rhengo suhweyen ga meniq daya na yayung Sweryotong, ado wada slaan berah risu hniti na ndaan cbeyo kii klaan kana seediq di, kleeluw malu riyung ssaan rmigo.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Walis Pawan(郭明吉) daka Bakan Temu(梁秀珍).
29dk1pcawfcyj5ofznl1kuj2h15urjc
K’babaw
0
698
100604
56347
2023-10-06T00:21:41Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100604
wikitext
text/x-wiki
= K’babaw(庫巴博部落) =
Gaga mniq Yilan Nanawsyang ka [[alang]] K’babaw.
31 sapah ka kneegu na sapah, 101 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 99 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal92%, Rukai1%, Truku3%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
595qjv1nynnxt04isjxzg1xc6emxz71
L.muan
0
699
100605
87998
2023-10-06T00:21:43Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100605
wikitext
text/x-wiki
= L.muan(茂安部落) =
Gaga mniq Yilan Tatungsyang ka [[alang]] L.muan.
72 sapah ka kneegu na sapah, 223 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 213 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal85%, Amis2%, ni rahuq na o7%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
Alang Maw-ang.
== Pnseanak alang(部落特色) ==
Ruwan alang Rio-maw-ang niqan kingal mrudan bi ka dara qhuni, kika ddgiyaq Tay- wan qhuni dara kmalu bi qtaan, spruun bi alang seejiq ka rakaw sqapahun nii.
== Nniqan (所在位置) ==
Yi-ran-seyn Ta-tung-syang Maw-ang-cun
== Llbangan (範圍) ==
Ga narac yayung Ran-yan-si mlutuc Tay-pin- san ring-syan ddgiyaq lnbuan, knbbaraw na o yaa bi 600 knjisan.
== Llingay ti-ri(地理環境) ==
Dxgal sttuan
== Pgkla ppanan rulu (交通資訊) ==
Tay-ci-cya sheng-taw kung-ru, syusan nniqan ga kska Tu-ri-san ni S-ci cun hiya.
== Mlutuc Teyn-c ti-tu (電子地圖連結) ==
Teyn-c ti-tu alang.
== Klgan seejiq alan (部落所屬族群) ==
Atayal.
== Skari kari (使用語言) ==
kari Atayal, kari Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw (宗教信仰) ==
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Maw-ang-cun ga ruwan dgiyaq lmiqu Ta-tung-syang yayung ayug breenux Ran-yang-si hiya. Klbangan na o niqan: Cya-ran, Rio-maw-ang, Maw-ang. Ida dhiyaq ga kska ayug dgiyaq nniqan, kiya ni duma muda mquri Ri-san ka rulu o ungac hbaraw ka meiyah, ini khbaraw seejiq meiyah rmigaw. Duma pnegalang mskuy sama dnii, alang Maw-ang-cun, niqan kingal pnseanak kuxul bi yahun rmigaw sjiqan, kika Nung-ri psmiyan bgurah hngkawas siida, phpah snegil, snegil Pa-cung dnii…qhuni snegil, yahun bi msangay rmigaw seejiq ka hini.
== Pgkla rgrigan kwan-kwang (旅遊觀光資訊) ==
Cya-ran sama mruway cyu.
Knbbaraw bi ka ayug Ran-yang-si, malu bi hmaan mskuy sama, lxi ni cikuh hiyi qhuni. Llabangan bi hmaan mskuy sama ka Maw-angcun uri. Smqic sama siida, kika muda kung-ru ka egu paru toraku, mapa mskuy sama musa breenux Ran-yang ni isil saun dha gnbrig, kiya ni pusu kung-ru wana dha syan-daw, kiya ka musa isil ni seejiq Maw-ang-cun ka pusu bi ddaun dha elug.
== Qtaan bnatas / qqtaan patas (參考資料) ==
Mey-mey ryu-yow ryen-men.
Yi-ran-seyn Ta-tung-syang kung-show.
Maw-ang se-cyu fa-cang seye-hwey.
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ob4l8gf6wvj36tdodqzjhwyggxmchaj
Labuwan
0
700
100606
94227
2023-10-06T00:21:45Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100606
wikitext
text/x-wiki
= Labuwan(大武部落) =
Gaga mniq Pingtung Utaysyang ka [[alang]] Labuwan.
159 sapah ka kneegu na sapah, 490 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 480 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Rukai92%, Paiwan5%.
== Hangan alang(部落名稱) ==
== Alang Labuwan ==
== Tnteanaq alang(部落特色) ==
Alang bay kngkingal cbiyaw Rukai ka alang Labuwan.
== Nniqan na(所在位置) ==
Pingtong seyn Yutay siyang Tawucung.
== Knlabang(範圍) ==
== Lnglingay(地理環境) ==
== Pklaun ddaun taapa rulu(交通資訊) ==
>swey-yeynMriq rulu:
Taypey>Kwotaw tukingal>kwotaw tutulu>Elu pstrngan Canc>swey-yeyn-ru>Ri-min-cyey>Sin-yi-ru>Ping26>San-he-ru>Cong-cng-tong-ru>Tay24>Seyn185>Yeyn-san-kong-ru>Tay24>U-tay sapah pyasan tutipiq Ta-u sapah pyasan pnsuwan.
== Pwaluk patas qtaan alang dyeyn-c(電子地圖連結) ==
Patas qtaan slang dyeyn-c.
== Kluwan sediq tnpusu alang(部落所屬族群) ==
Kluwan sediq Rukai.
== Ddiyun na kari(使用語言) ==
Kari Rukai, kari Tlu.
== Pnyahan na alang (部落由來) ==
Alang niyi pa, mneniq tuhunac dwiyaq Sn-c ka Ay-ryaw yayung tudaya babaw brnux dxral. Kiya pa, brah ini dhuq Ta-ma-ra-kaw ka alang niyi, tndhdil ssiyaw yayung tuhunac alang Cya-mu saya,
== Snlhayan Kyokay (宗教信仰) ==
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Labuwan'''
== Tnteanaq alang(部落特色) ==
Alang bay kngkingal cbiyaw Rukai ka alang Labuwan.
== Nniqan na(所在位置) ==
Pingtong seyn Yutay siyang Tawucung.
== Knlabang(範圍) ==
== lnglingay(地理環境) ==
== Pklaun ddaun taapa rulu(交通資訊) ==
Mriq rulu
Taypey>Kwotaw tukingal>kwotaw tutulu>Elu pstrngan Canc>swey-yeyn-ru>Ri-min-cyey>Sin-yi-ru>Ping26>San-he-ru>Cong-cng-tong-ru>Tay24>Seyn185>Yeyn-san-kong-ru>Tay24>U-tay sapah pyasan tutipiq Ta-u sapah pyasan pnsuwan.
== Pwaluk patas qtaan alang dyeyn-c(電子地圖連結) ==
Patas qtaan slang dyeyn-c.
== Kluwan sediq tnpusu alang.(部落所屬族群) ==
Kluwan sediq Rukai.
== Ddiyun na kari(使用語言) ==
== Snlhayan Kyokay(宗教信仰) ==
== Pnyahan na alang(部落由來) ==
Alang niyi pa, mneniq tuhunac dwiyaq Sn-c ka Ay-ryaw yayung tudaya babaw brnux dxral. Kiya pa, brah ini dhuq Ta-ma-ra-kaw ka alang niyi, tndhdil ssiyaw yayung tuhunac alang Cya-mu saya, kiya pwlavay alang u wa neniq pnstrngan hnraan qsiya Ay-liau tudaya na kcka bbuyu, adaw ka rdrudan sediq hini qnpah nraaw ciida, kndanun mstrung kmrmux sediq Cing-se Bunun mi Mau-ling syang Rukai sediq San-se, kiya uri uwada mrana ka sediq mi inikbaka ka dxral uri, kiya ka kiya mi ya balay mniq brah kngkawas360, wada thdil Ta-ra-ma-kao, suun na nniqan dha alangTa-ra-ma-kao mi Deyr-raw-ssiyaw hraan hidaw, ya bay kndadaxkingal kbukuy dhuq kingal kbukuy mtrul, ini kbaka dxral na ka alang Deyr, kiya ka sediq alang nii u wada mquri msupu kingal alang mntna tndangi na Ta-ra-ma-kao, babaw na nngalan Tlu ka Tawan nii ciida pa, kiya mquri yayung tuhunac musa thdlan alang saya da, mi kmpriyux Tong-cuan-siang.
Pnspuwan na alang smudal “Der-rao”, mi duma alang “Ray-pung”ka Seyau-san-siang, nniq cbiyaw pa, nniqan sdalih Mawlinsyang alang smudal Wan-san ka bukuy kiya, adaw ka wa baraw dxral na mpkdiyax ini ktuku ka uuqun, mi mangal bay kndadax Taytong yayung Sin-u-leyu sediq ciunn Bunun kmrmux, ya balay brah kngkawas 360, wada thdil tubaraw yayung Ay-liaw-bey mi pnstrngan na knbaraw 1000m hnraan hidaw tudaya cbiq ysyung Ba-you, nngalan Tlu ka Taywan daw, kiya mi dha Ta-ra-ma-thdil turuma yayung, psnaki kingal yayung mi mssipaw nniqun.
Wada suwan dha alang Tong-cuan-siyang (san Ta-u【Daramakau】) mi siaw san (Siya Ta-u) ka Ta-u-cun, wa msdalih ssiyaw ayus Ta-u-cun mi Ci-ro-cun kana. Knbsiyaqan elu Seyng 30 km ka dha alang nii, paapa rulu u kndadax U-tay dhuq hiya ya bay 20 spngan, alaw ka nniqan na wa mniq alang thiyaq, kiya ka alang nii pa, ida smku nkiya ka hnyuwan na. cnduray nii pa, adaw ka embiyax bay kmndakar yayung, mi psmalu elu qtaan qcurux mi plalay psramal uuda smsung ttlngan qcurux, kiya ka elu liyas wuowa qbsuran paru Pa-leyng mi klaun dha kana. Nniqan na ruwan pa, kari balay doras mi mpix bay ka dxral mndungus cmikul htulan rmiwaw ida nkiya.
== Pklaun ddaun rriwaw qqtaan (旅遊觀光資訊) ==
Ubiyuk S-hweyn、Nong-can qhding sngayan、tulaq Jeyn-tour Da-deyr qhding Da-u/ Kksan elu liyas wuowa qbsuran paru Pa-leyng.
== Qntan patas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
skf485d3uhxa9ric5r973t2m2nasdze
Lacihakan
0
701
100607
56344
2023-10-06T00:21:46Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100607
wikitext
text/x-wiki
= Lacihakan(拉基禾幹部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Jweysweysyang ka [[alang]] Lacihakan.
197 sapah ka kneegu na sapah, 497 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 53% niqan 262 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 47% niqan 235 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis51%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
gvwal6i11r964z96nuy6uisqsl3chpf
Laeno
0
702
100608
56343
2023-10-06T00:21:48Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100608
wikitext
text/x-wiki
= Laeno(大港口部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Fungpinsyang ka [[alang]] Laeno.
65 sapah ka kneegu na sapah, 145 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 82% niqan 119 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 18% niqan 26 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 74%, Paiwan 1%, Puyuma 1%, Sakizaya 1%, ni rahuq na o 6%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
p44qoihxtp7osw79p2q2at6ftbipmgo
Lahaw
0
703
100609
94283
2023-10-06T00:21:49Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100609
wikitext
text/x-wiki
= Lahaw(信賢部落) =
Gaga mniq Sinpeysu Uraycyu ka [[alang]] Lahaw.
193 sapah ka kneegu na sapah, 605 hiyi ka kana knhbragan na hiyi.Tnpusu seejiq o mangal 44% niqan 266 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 56% niqan 339 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal41%, Amis2%, Paiwan1%, Truku1%.
= Alang Lahaw (信賢部落) =
Hangan alang: Alang Lahaw
== Tnteanak alang(部落特色) ==
Alang Lahaw u wa mniq dxral niqan tulaq mi ayu qsiya lnglingay sdhmaun u ou kluwan, malan ka alang Lahaw u scuqi muda pkrana, muda pkrana, so kiya ida nanaq mniq ka ou bay nina ka sapahqhuni cbiyaw, mndungus bay 1 alang lmiqu. Kcka alang pa niqan rudan mqlahang mkla bay tmninun qwarux ncbiyaw, qtan pa alang hini u niqan bay lmutuc dungus wayaTayal.
== Nniqan niya (所在位置) ==
Sinpeysu Ulay cyu Sinsyeyn.
== Knlbangan(範圍) ==
Wa mniq kcka alang Ulay alang Tayal, pusu balay elu lmutuc alang Husan mi alang Ulay. Wa mniq sdalih pnstrngan kcka rtuc Yayung Cakus, kana knlbangan dxral u 54.6889km2.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Dwiyaq
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
=== ◎Mriq nanaq rulu: ===
1、Kndadax Tayhoku Rosuhuru mquri Peysinru, dhuq Pitan daw lmutuc mquri Peyu kongru (kiya ka Tay9 cya sngtaw) hmrinas alang Ulay daw kiya ka dhuq da.
2、Kwotaw 3: Snpeyyah Ankng cyawryotaw mhuruc, mudaelu Congsingru uxay daw Hwanheru Peysinru dhuq Cingtan, mquri Sin-u kongru (Tay9 cya sngtaw), hmrinas alang Ulay daw kiya ka dhuq da.
=== ◎Tapa rulu mrahur: ===
Snpeyyah Taypeysu tapa Sintyeyn Koyun mquri Ulay, knpriyux tapa rulu mquri alang Lahaw daw kiya ka mpdhuq da.
◎Lmutuc elu mquri nganguc u niqan 2 pusu elu, diyax sngayan pa thtran bay rulu, muda hmtur puda beyhing rulu, diyax sngayan cida u hmtur puda ppaun rulu hmrinas 20 hiyi sediq, uxay diyax sngayan u malu musa ppatas sapahtasan mangal patas psruwa puda rulu ppaun 20 hiyi sediq. uxay diyax sngayan u malu musa ppatas sapah btasan mangal patas psruwa puda rulu ppaun 20 hiyi sediq.
== Lmutuc teyncu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyncu patas nniqan alang.
== Mnkluwan sediq tnualang(部落所屬族群) ==
Kluwan sediq Tayal.
== Kari srngaw dha(使用語言) ==
Kari Tayal, kari Telu, Sediq
== Snlhayan snhiyan(地理環境) ==
Dwiyaq
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Pusu pyahan dha alang u mnniq Cakung han, hiti daw miyahthdil sapah btasan alang Lahaw wa mniq hruwan hidaw, phiyu alang Lahaw. Dungus na kari Squliq ka “Lahaw” u “mqapur bay qqhuni”, alaw kcka nniqan dha hini u tqpuran bay lmiqu, kiya ka ngalan dha tmhangan alang hini.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Lahaw'''
== Tnteanak alang(部落特色) ==
Alang Lahaw u wa mniq dxral niqan tulaq mi ayu qsiya, lnglingay sdhmaun u ou kluwan, malan ka alang Lahaw u scuqi muda pkrana, so kiya ida nanaq mniq ka ou bay nina ka sapah qhuni cbiyaw, mndungus bay 1 alang lmiqu. Kcka alang pa niqan rudan mqlahang mkla bay tmninun qwarux ncbiyaw, qtan pa alang hini u niqan bay lmutuc dungus waya Tayal.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Sinpeysu Ulay cyu Sinsyeyn ri
== Knlbangan(範圍) ==
Wa mniq kcka alang Ulay alang Tayal, pusu balay elu lmutuc alang Husan mi alang Ulay. Wa mniq sdalih pnstrngan kcka rtuc Yayung Nansu mi Yayung Cakus, kana knlbangan dxral u 54.6889 km2.
== Nniqan lnglingay9地理環境) ==
Dwiyaq.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
◎ Mriq nanaq rulu:
1、Kndadax Tayhoku Rosuhuru mquri Peysinru, dhuq Pitan daw lmutuc mquri Peyu kongru (kiya ka Tay9 cya sngtaw) hmrinas alang Ulay daw kiya ka dhuq da.
2、Kwotaw 3: Snpeyyah Ankng cyawryotaw mhuruc, mudaelu Congsingru uxay daw Hwanheru Peysinru dhuq Cingtan, mquri Sin-u kongru (Tay9 cya sngtaw), hmrinas alang Ulay daw kiya ka dhuq da.
◎Tapa rulu mrahur:
Snpeyyah Taypeysu tapa Sintyeyn Koyun mquri Ulay, knpriyux tapa rulu mquri alang Lahaw daw kiya ka mpdhuq da.
◎Lmutuc elu mquri nganguc u niqan 2 pusu elu, diyax sngayan pa thtran bay rulu, muda hmtur puda beyhing rulu, diyax sngayan cida u hmtur puda ppaun rulu hmrinas 20 hiyi sediq, uxay diyax sngayan u malu musa ppatas sapah btasan mangal patas psruwa puda rulu ppaun 20 hiyi sediq.
== Lmutuc teyncu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyncu patas nniqan alang.
== Mnkluwan sediq tnualang(部落所屬族群) ==
Kluwan sediq Tayal.
== Kari srngaw dha(使用語言) ==
Kari Tayal, kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Kiristo kyo.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Pusu pyahan dha alang u mnniq Cakung han, hiti daw miyahthdil sapah btasan alang Lahaw wa mniq hruwan hidaw, phiyu alang Lahaw. Dungus na kari Squliq ka “Lahaw” u “mqapur bay qqhuni”, alaw kcka nniqan dha hini u tqpuran bay lmiqu, kiya ka ngalan dha tmhangan alang hini.
== Qntan patas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
qj1ohf221jhly3ud6g848mv77au2kpr
Laidazuan(malavi)
0
704
100610
56341
2023-10-06T00:21:50Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100610
wikitext
text/x-wiki
= Laidazuan(malavi)(潭南部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Sinyisyang ka [[alang]] Laidazuan(malavi).
227 sapah ka kneegu na sapah, 782 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 757 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 25 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun94%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq1%, Amis1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
84ocf8a8kqv7ddn1t5wficybyiur2p4
Laiyi
0
705
100611
70254
2023-10-06T00:21:52Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100611
wikitext
text/x-wiki
Laiyi (來義鄉)
Nsgan Laiyi o gaga Nsgan Pingtung, kmpraan kana dxgal o 162.27 km², (dxgal dgiyaq o 70.84 km², dxgal pmblxan o 86.37 km²). kmhbragan hiyi o 7,556, sapah o 2,230, seejiq tnpusu 7,327 hiyi, knhbragan hiyi o 97% (Paywang). Paywang ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Laiyi o niqan 7 [[alang]] ni maxal 10.
10 o, Kuljaljau (古樓部落), Vungalid (望嘉部落), Payljus (白鷺部落), Calasiv (丹林部落), Tjuwaqau (大後部落), Siljevavav (喜樂發發吾部落), Tjana’asiya (義林部落), Pucunug (文樂部落), Tjalja’avus (來義部落), Takamimura (高見部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
375i5jufc0edltxsviovq8wdbimzh6a
Lalauran
0
706
100612
88629
2023-10-06T00:21:54Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100612
wikitext
text/x-wiki
= Lalauran(拉勞蘭部落) =
Gaga mniq Taytung Taymarisyang ka [[alang]] Lalauran.
60 sapah ka kneegu na sapah, 151 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 136 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 10% niqan 15 hiyi koia.
== Hangan alang (部落名稱) ==
alang Ra-raw-ran.
== Pnseanak (部落特色) ==
Rarawran ga nniq Pay-wan-cu dungus kari na o knmalu bi ka dxgal hini.
== Nniqan (所在位置) ==
Tay-tung-seyn Tay-ma-ri syang Syang-ran cun.
== Llbangan (範圍) ==
== Wada sttu hari ka saw 700 knjisan hunac tgaan rulu qrngul Syang-ran. ==
== Nniqan llingay (地理環境) ==
breenux.
== Pgkla ppanan rulu (交通資訊) ==
Tey-ru: Peapa rulu qrngul dhuq bcingan tgaan rulu Tay- ma-ri , priyux peapa Ting-tung qe-yun uxay uri o peapa haya dhuq alang Syang-ran.
Mgriq rulu: Muda Nan-huwey kung-ru( Tay 9 seyn) dhuq Syang-ran- cun.
<nowiki>http://diingdong.myweb.hinet.net/</nowiki>
<nowiki>http://new.twtraffic.com.tw/twrail/index.aspx</nowiki>
<nowiki>http://diingdong.myweb.hinet.net/</nowiki>
<nowiki>http://new.twtraffic.com.tw/twrail/index.aspx</nowiki>
== Mlutuc Teyn-c ti-tu (電子地圖連結) ==
Teyn-c ti-tu alang.
== Klgan seejiq alang (部落所屬族群) ==
Pay-wan-cu.
== Skari kari (使用語言) ==
kari Amis, kari Pay-wan, kari Tlu.
== Snhiyan Cung-cyaw (宗教信仰) ==
Snhiyan seuxal klgan, Ci-tu-cyaw, Teyn-cwu-cyaw, Ceng-Yey-su-cyaw.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Hangan Syang-ran sbiyaw kika nalan Tanah. Tunux siida, plalay hangan no 「How-cay-ran-se」, Amis Ralawdan, dungus na o「kmusa rmingaw nniqan」.
Ga klwaan Tanah Tunux siida, pneiyah Sin-cu,
Myaw-ri thjil qnpah hini ka Khilang, iyux mluk dxgal pskari seejiq Amis kjiyax ka dhyaan. Hngkawas 1930 Tanah Tunux Ceng-fu iyux iya kmdudul knparu ka qnaqih na, wada pesthjil hunacbgurah Syang-ran ka seejiq Amia, seejiq Khilang mseupu mniq sbiyaw nniqan , kiya ka sbiyaw Syang-ran ksun.
Amis thangan dxgal nii o Sasadakkan, kika nniqan smriyu qsiya」uri. Iyux smpuwan gaya Amis, Pay-wan-cu, Pey-nan kingal bgurah alang.
Seejiq Pay-wan-cu plalay pusu mniq dgiyaq Sang- ran, Tanah Tunux siida iyux kmalu qmlahang, wada tnhjilan breenux ka seejiq Pay-wan cu, seejiq Lalaulan endaan empitu pxal thjil kika mniq alang Sin-syang-ran ka sayang ni ga kndadax alang Cyo- syang-ran lwaqan ka Amis gmaxan mniq hini.
Yaa bi wada brah hngkawas 20 ungac bi seejiq mkla hini niqan kingal alang Pay-wan-cu →alang Lalaulan.
Siida o seejiq Pay-wan-cu ga ska Amis smiyan mlukus lukus Amis, meuyas uyas Amis, mgrig grig Amis…bitaq niqan kingal jiyax,
Seejiq Pay-wan siida gaga wada kska smiyan iyax na Amis , mlukus lukus Amis, meuyas uyas Amis, Pay-wan-cu rrisaw tduwa brahi miying gaya dha nanaq da, kari dha nanaq, alang dha nanaq.
Sayang do nasi niqan seejiq ga rmngaw eptsamac sapah pyasan, Pay-wan-cu cin-nyen-hwey siida, plalay lmnglung alang Lalaulan kana han.Alang nii gisu giman da Gisu yahun giman ka alang nii da, alang Lalaulan sayang ga ida ini pstuq mquri pnyahan mdrumuc na.
== Pgkla rgrigan kwan-kwang (旅遊觀光資訊) ==
Pusu yahan rmigaw: Cin-nyen-hwey, Tay-ma-ri cin- ceng- san, Sin-syang-ran yi-ce, alang qnpahan masu.
Pusu sqyanan dxgal. Sin-syang-ran Ci-tu cang-raw cyaw-hwey.Tay-tung-syeyn Tay-ma-ri-syang sin-syang – ran ru 13 rin 88-4 spgan.
(Paah pnrhulan Dempsnhyian nuda hngkawas maspac mseupu sngkkingal lnglungan na snalu saw pnrhulan qtaan ka Pay-wan-cu.)
Quri rmngaw sjiqan:Sin-syang-ran Cyaw-hwey emptabug Day-min- syung 089-780032 Teyn-c sing-syang Lutuc qnawal: 089-780848
<nowiki>http://diingdong.myweb.hinet.net/</nowiki> <nowiki>http://new.twtraffic.com.tw/twrail/index.aspx</nowiki> <nowiki>http://diingdong.myweb.hinet.net/</nowiki> <nowiki>http://new.twtraffic.com.tw/twrail/index.aspx</nowiki>
== Qtaan bnatas (參考資料) ==
《Tay-tung-syeyn s》- Pnatas Amis Si-tung lmuan hangan dxgal.
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ivbrzsknv01owzkzcx463isz17f1nuw
Lalauya
0
707
100613
56338
2023-10-06T00:21:55Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100613
wikitext
text/x-wiki
= Lalauya(樂野部落) =
Gaga mniq Cyaiseyn Arisansyang ka [[alang]] Lalauya.
378 sapah ka kneegu na sapah, 1,165 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 68% niqan 787 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 32% niqan 378 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Cou 56%, Bunun 1%, ni rahuq na o 2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
e8ka8at82iaxgxynxum3ls8885dyclp
Lalay
0
708
105481
95714
2024-09-06T19:06:13Z
臺灣語言繼承者
2095
105481
wikitext
text/x-wiki
= Lale/ Lalay/ Lalay(金毛杜鵑) =
Lalay nii u qhuni nanaq nTaywan hini, msquri hidaw mdakil mi msama kddiyax, mhru llbu mi ckcka dwiyaq, kiya ka dxral shhrus ddoras mi kkatu, hrwaan mqalux hari ubal mi mbanah phpah na ka lalay, kiya “lalay mubal king”sun dha.
Mkray bey mi malu bey srbiyan ka qhuni lalay nii, ngalan pusa slak [[seediq|sediq]] musa lmiqu, smqic kingal pusu qhuni ka dhiya han, kiya swasan dha ka [[cida]] na, ngalan dha uruc phniq ka kiya, sqriyan dha mhungun hari ka icil, icil u srbiyan dha bhniq kiya, kiya truma hari bhniq da u sqriyan tikoh prkhun dima, mquri narac u bkiyan dha mtumun hari slak, kiya ka daan tdiyan quri tkurih, uraqan, trabak, byucux mi kana qqbhni lmiqu.
[[Patas bntasan:金毛杜鵑 Rhododendron oldhamii -台北陽明山公園 Yangmingshan National Park, Taiwan- (9207641830).jpg|縮圖|File:金毛杜鵑 Rhododendron oldhamii -台北陽明山公園 Yangmingshan National Park, Taiwan- (9207641830).jpg]]
Uqun mhuwau sediq ka phpah lalay nii uri, pngpang hari uqun; kuxul bey phmaam qqtaan sediq; ngalan dha smalu caqur(parih)diyun dha qmpah uri.
[[Snakun:Truku]]
[[Snakun:Phpah]]
5gpa1fqtymapab80l9lowcnoh43jbpi
Lale
0
709
31856
31855
2021-03-18T14:48:30Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
31855
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Lalay]]
[[Snakun:Truku]]
s0lg5b1itdwky6zuhivl5991115t808
Lalekeleke
0
710
100614
56335
2023-10-06T00:21:57Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100614
wikitext
text/x-wiki
= Lalekeleke(力里部落) =
Gaga mniq Pingtung Cunjusyang ka [[alang]] Lalekeleke.
154 sapah ka kneegu na sapah, 577 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 562 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 15 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan97%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
jd78o9jp36bklobdj4hbraqxa13lwj0
Laliavan
0
711
100615
56334
2023-10-06T00:21:58Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100615
wikitext
text/x-wiki
= Laliavan(拉里亞灣部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka [[alang]] Laliavan.
26 sapah ka kneegu na sapah, 83 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 80 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
a5uzqsjntxqvcjfq1in0lgbd43ruy1c
Lalumaang
0
712
100616
88966
2023-10-06T00:22:00Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100616
wikitext
text/x-wiki
= Lalumaang(東方羅馬部落) =
[[Snakun:Truku]]
Gaga mniq Hwareyseyn Sincungsyang ka [[alang]] Lalumaang.
204 sapah ka kneegu na sapah, 542 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 39% niqan 214 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 61% niqan 328 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 26%, Bunun 1%, Tayal 1%, Truku 7%, Kebalan 2%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 2%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
alang Tung-fung Row-ma.
== Pnseanak alang (部落特色) ==
Yasa mniq Sin-ceng-syang Tung-fang Row-ma- se-cyu, kika thangan na.
== Nniqan (所在位置) ==
Hwa-ren-seyn Sin-ceng-syang Pey-pu-cun.
== Llbangan (範圍) ==
Sin-ceng-syang Su-ring-cey 233 syang.
== Nniqan llingay (地理環境) ==
breenux.
== Pgkla ppanan rulu (交通資訊) ==
== Mlutuc teyn-c ti-tu (電子地圖連結) ==
== Klgan seejiq alang (部落所屬族群) ==
Amis.
== Skari kari (使用語言) ==
kari Amis, kari Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw (宗教信仰) ==
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Sin-ceng-syang ga kghak daya Nan-s klgan Amis hiya, ga mniq pusu daya dxgal ka Amia seejiq sbiyaw uri, egu bi spriq lmiqu ka hiya, tgdha ppais do, qqpahun bbrigan Ta-ri-s malu bi, hbaraw isil seejiq Amis meiyah mniq hini, dhuq ka sjiqan do, phyugan bgurah alang, mlutuc thangan nniqan ka alang ksun.
== Pgkla rgrigaw kwan-kwang (旅遊觀光資訊) ==
== Qtaan bnatas (參考資料) ==
Syu-sow Haw-ren-seyn-c 71 hngkawas bitaq 90 hngkawas. Pnatas Qang-pey-te. Haw-ren-seyn- cen-fu. Hngkawas 2005. Klabuy 58~61.
Edaan alang seejiq tnpusu Tay-wan. Pusu pnatas Ring-syo-ce. Yueyn-cu-min-cu wey-yueyn-hwey. 2018. Klabuy 427.
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
ga0nd1xlc6yw16d60ado3qilfek2elk
Lamuan
0
713
100617
56332
2023-10-06T00:22:01Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100617
wikitext
text/x-wiki
= Lamuan(南安部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Cwosisyang ka [[alang]] Lamuan.
34 sapah ka kneegu na sapah, 146 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 144 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun88%, Amis1%, Paiwan1%, Cou1%, ni rahuq na o8%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
gpzryxoi372s25wc54ltfwrgjv32ljn
Langas
0
714
100618
79676
2023-10-06T00:22:03Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100618
wikitext
text/x-wiki
= Langas (拉加善部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Jweysweysyang ka [[alang]] Langas.
136 sapah ka kneegu na sapah, 342 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 89% niqan 304 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 11% niqan 38 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 68%, Bunun 18%, Paiwan 1%, Truku 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
dntm6uvcgjvyp5rg58qafndz92paruv
Lanngdun
0
715
100619
56330
2023-10-06T00:22:04Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100619
wikitext
text/x-wiki
= Lanngdun(人倫部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Sinyisyang ka [[alang]] Lanngdun.
312 sapah ka kneegu na sapah, 1,219 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 1,156 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 63 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 91%, Tayal 2%, Amis 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
qkzzqy13rm5iov9s2j7k3io0w1w44sl
Lanyu
0
716
100620
56329
2023-10-06T00:22:05Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100620
wikitext
text/x-wiki
Lanyu(蘭嶼鄉)
Nsgan Lanyu o gaga Nsgan Taitung, kmpraan kana dxgal o 7.04 km², (dxgal dgiyaq o 0 km², dxgal pmblxan o 43.17 km²). kmhbragan hiyi o 5,035, sapah o 1,798, seejiq tnpusu 4,243 hiyi, knhbragan hiyi o 84%Yami(Tao). Yami(Tao) ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Lanyu o niqan 4 [[alang]] ni maxal 6.
6 o, Ivalino(野銀部落), Iranmeylek(東清部落), Yayo(椰油部落), Iratay(漁人部落), Imaorod(紅頭部落), Iraraley(朗島部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
74mhvutujyntb93737nsjf39emehdst
Laos
0
717
79701
79700
2021-10-21T12:17:10Z
Hongaaa
76
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
79701
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Laos.svg|thumb|Flag of Laos-Kwoci Lao(寮國國旗)|alt=Flag of Laos|382x382px]]
[[Patas bntasan:Emblem of Laos.svg|thumb|File:Emblem of Laos.svg-Kwohwey(國徽)]]
= Laos(寮國) =
Gaga kska Yacow ka [[Laos]], 18 00 N, 105 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 236,800 sq km(hangan na o Tg84)(knlbanga dxgal o 230,800 sq km, knlbangan qsiya o 6,000 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 7,019,073 hiyi.
Gaga [[Vientiane]] ka pusu alang paru, jiyax 2 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Laos ga wada sugan 10.60% ka dxgal qpahan, 67.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 21.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Bounnhang Vorachith, pnaah hngkawas2016 idas 1 jiyax 22pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Location Laos ASEAN.svg|thumb|File:Location Laos ASEAN.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Lao (寮國) =
[[Patas bntasan:Plainofjars 2.jpg|縮圖]]
'''Lao Jnmin Mincu Konghekwo pa lxan bay splawa u qnlhangan Lao,''' kiya ka wa mniq Tnarac hunac Asia Congnan pantaw na qnlhangan sehuy cuyi, sotu mi beyhing bay alang mkbrnux u Yongcn. Dmuwi kari Lao, knlbangan dxral u 23.68 pinghwang km, knhbrawan hiyi sediq u 700 knbkiyan (kngkawas 2018), qnlhangan Lao ka murux bay neyrukwo Tuhunac Asia, tunarac u msdalih sqapah Vietnam, tuhunac u mtayus Cambodia, tuiwil u sqapah Thailand mi Myanmar, tudaya u msqapah Cyokoku.
[[Patas bntasan:Laos location map Topographic.png|縮圖|Juga lnlingay Laoa]]
== Ti-ri (地理) ==
Lao ka Tunarac Hunac Asia murux bay neyrukwo, tndxral dha u msqapah Thailand mi Vietnam mi Cambodia mi Cyokoku mi Myanmar. Knrbangan weytu pa ya bay peywey 14˚~22˚, knrbangan cingtu u tongcing 100˚~108˚, knrbangan tndxral qnlhangan u 23.68 knbkiyan pinghwang km, bbaraw ka hnyuwan tndxral dha. Kndadax tudaya mquri tuhunac, psnakan Tubaraw Lao, Tukcka Lao, Turahuc Lao tuturu nniqan lnlingay dxral.
=== Hnyuwan dxral mi knkarac (地形與氣候) ===
Kcka tndxral Lao u psnakan dxral dwiyaq mi dxral mkbrnux nux hari, dxral dwiyaq u ya bay 80% knrbangan niya kana qnlhangan, nniqan dxral u kndadax tunarac daya mquri tuiwil hunac mstabuy mridil. Yayung Meykong u speyyah tudaya mquri tuhunac mttuku bay muda kana qnlhangan, kiya ka knbeyhing bay yayung kana qnlhangan, mklelu mkngahu u niqan ou bay so tiping mbrnux dxral, mniq mtayus Lao ka mtayus yayung Thailand mi Myanmar. Yayung Nanwu ka yayung Meykong knbeyhing bay cida yayung mniq Lao. Tunarac u niqan Annan tudu dwiyaq u mssiyaw Vietnam, tiwil daya u niqan dwiyaq tudu Rangporapang mi mssiyaw tuiwil daya dxral Thailand. Nniqan Tubaraw Lao ka tubaraw bay, niqan ‘Dnamux sapah Tunarac hunac Asia’ ka splawa dha; brnux dxral baraw Cwankwang ka splawa dha ‘Dnamux sapah Lao’, tuhunac niya ka dwiyaq Pupiya u knbaraw 2,818 m, kiya ka knbaraw bay dwiyaq qnlhangan Lao. Putting bay tuhunac ka brnux dxral baraw Purawan.
=== Lnlingay ida nkiya (自然環境) ===
[[Patas bntasan:Luang Prabang Phou Si 2.jpg|縮圖|Lmihu Rangporapang ka yayung Meykong.]]
Tudaya Lao pa psnakan mksama rakaw na Jetay Yurin mi Cihung Yurin, pusu na bay tuhunac u qqhuni mhhur wasaw. Nniqan dxral Cihung Yurin u Bungan knbeyhing mi kndux bay spriq lmiqu. Dxral kcka qnlhangan Lao pa psnakan kari bay qqhuni u niqan ddima, qqhuni skssik mi blbun syawkwo lmiqu, kiya mi hmrinas 100 kluwanan ka phpah rang mi qhuni sksik; niqan qhuni yomu, hwari mi qqhuni mkray bbiyan niqan hhangan. Tndxral qnlhangan Lao na ccamac mnunuh mi mnkkarang ccamac mi kkuwi mi ryangci tongwu u ya bay pn200 kluwanan kana, ya bay niqan 700 kluwanan ka qqduda. Qtan bay ccamac mnunuh u kiya knkana dapa lmiqu Intu, rqnux, kumay mi rungay; qtan bay ka mnkkarang quyu, srongcu, qpatung mi cilu. Dapa ngucun, sinyo, rklic tora mi ou kluwanan dapa lmiqu mi rungay mi rungay bbaraw bawa mnccamac mpkuka. Kngkawas 1993, seyhu Lao u wada dha bkuwan ida nkiya lnlingay nniqan qlhangan ka 21% dxral qnlhangan.
[[Patas bntasan:Laos - Bolaven Plateau - Logging.JPG|縮圖|'''Traku mphaqun beyhing qhuni na brnux dxral baraw Purawan.''']]
Snturung mqriqu uuda quri mchdil balay uuda smipaq qhuni ka Lao, mqriqu uuda niyi u kiya ka yayu tmabu puniq phuma, sangyey kayhwa, ssmalu quri qsiya mi deyngki, mrana ka knhbrawan hiyi sediq, sntangan kndusan kndadax qnlhangan icill ka ccamac mi mnudus lmiqu, kiya mi uxay qhunui uqun mi ddiyun iyu canpin ka kana psngan uuda niyi. Kngkawa 1992 ka ndanan pnkla quri seyhu, niqan 48% ka bungan qqhuni lmiqu ka tndxral Lao, mniq kngkawas 2002 muda pnkla u, wada mlih dhuq 41% ka nbungan qqhuni lmiqu da. Spuda pnkla Lao u, alaw ssmalu sliyan qsiya mi quri kacideynsyo deyngki mi knhmuc umowi smipaq qhuni, ya bay musa mhlih 35% balay ka nbungan qqhuni lmiqu ka tndxral Lao. Mnuda pusa kari ka Ryeynhekwo kayhwa cihwasu: “Qmlahang qnlhangan Lao na lnlingay ida nkiya mi malu ltudun dmuwi ka cuyeyn ida nkiya pa, quri so otalax qnnrinuc mi pkrana keyjay u kasi ka spruwan mita kana.”
== Sing-cng cyu-hwa (行政區劃) ==
[[Patas bntasan:Vientiane Patouxai Laos.jpg|縮圖|永珍]]
[[Patas bntasan:Savannakhet VatXaiyaphoum2 tango7174.jpg|縮圖|沙灣拿吉]]
[[Patas bntasan:Champasak Pakse8 tango7174.jpg|縮圖|巴色]]
[[Patas bntasan:View of Thakhek and Mountains full.jpg|縮圖|他曲]]
Lao u psnakan Tubaraw Lao, Tukcka Lao mi Turahuc Lao 3 nniqan, 17 sng (khoueng), 1 cusyasu (kampheng nakhon) Yongcnsu. Trahuc sng u phiyu go (muang), alang nniqan (ban).
{| class="wikitable"
|+
!'''Hangan'''
!'''Ji Lao'''
!'''Sbrahun matas ka ji Lao'''
!'''Sohu'''
!'''ISO'''
!'''Cyu'''
|-
|Asupo sng
|ອັດຕະປື
|Attapeu
|Asupo
|AT
|Turahuc Lao
|-
|Pocyaw sng
|ບໍ່ແກ້ວ
|Bokeo
|Huysay
|BK
|Tubaraw Lao
|-
|Porikan sng
|ບໍລິຄໍາໄຊ
|Bolikhamsai
|Peysan
|BL
|Tukcka Lao
|-
|Canpasay sng
|ຈຳປາສັກ
|Champasak
|Pase
|CH
|Tukcka Lao
|-
|Hwapan sng
|ຫົວພັນ
|Hua Phan
|Sangnu
|HO
|Tubaraw Lao
|-
|Kanmong sng
|ຄໍາມ່ວນ
|Khammouane
|Tacyu
|KH
|Tukcka Lao
|-
|Rangnanta sng
|ຫຼວງນໍ້າທາ
|Luang Namtha
|Rangnanta
|LM
|Tubaraw Lao
|-
|Rangporapang sng
|ຫຼວງພະບາງ
|Luang Prabang
|Rangporapang
|LP
|Tubaraw Lao
|-
|Utomusay sng
|ອຸດົມໄຊ
|Oudomxay
|Mangsay
|OU
|Tubaraw Lao
|-
|Hongsari sng
|ຜົ້ງສາລີ
|Phongsali
|Hongsari
|PH
|Tubaraw Lao
|-
|Sayeywuri
|ໄຊຍະບູລີ
|Xayabuli
|Sayeywuri
|XA
|Tubaraw Lao
|-
|Sarawan sng
|ສາລະວັນ
|Salavan
|Sarawan
|SL
|Turahuc Lao
|-
|Sawannaci sng
|ສະຫວັນນະເຂດ
|Savannakhet
|Kaysanhongweyhan
|SV
|Turahuc Lao
|-
|Konghe sng
|ເຊກອງ
|Sekong
|Saykong
|XE
|Turahuc Lao
|-
|Yongcn cusyas
|ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ
|Nakhonlouang Vieng Chan
|Yongcn
|VT
|Tukcka Lao
|-
|Wansyang sng
|ແຂວງແຂວງວຽງຈັນ
|Vieng Chan
|Mongponghong
|VT
|Tukcka Lao
|-
|Cwankwang sng
|ຊຽງຂວາງ
|Xieng Khouang
|Cwankwang
|XI
|Tubaraw Lao
|-
|Saysongpn sng
|ໄຊສົມບູນ
|Xaisomboun
|Anuwang
|XN
|Tubaraw Lao
|}
== Cng-c (政治) ==
[[Patas bntasan:2013 Presidential palace Vientiane.jpg|縮圖|Qnlhangan Cusihu qnlhangan Lao. ]]
=== Pnwaya Seyji (政治制度) ===
Spoda qnlhangan Lao mniq kngkawas 1991 pkla keyngpo dha, Lao Jnmin Konghekwo ka qnlhangan jnmin mincu, kana bniyax u nsediq qnlhangan, sediq qnlhangan ka muda dmuwi biyax; tnpusu biyax sediq qnlhangan u, spuda Qnlhangan Lao Jnmin Kmingtang ka pusu bay mpdudul seyji ticu na uuda miyah qmpah mi smdhu.
[[Patas bntasan:20171118 Government's Office, Vientiane Laos 3216 DxO.jpg|縮圖|Sapah saun qmpah seyhu qnlhangan Lao]]
[[Patas bntasan:National Assembly of Laos (11888085666).jpg|縮圖|Kokoingkay qnlhangan Lao]]
Spuda so niyi, Lao u qnlhangan murux bay pnwaya kingal tang, Qalhangan Lao Jnmin Kmingtang ka cucngtang, kiya ka murux bay cngtang Lao uri. Qalhangan Lao Jnmin Kmingtang Congyang Weyyeynhuy Congsuki ka tang mi qnlhangan knbeyhing bay bukung mpdudul. Lao u kana mtqiri qnlangan babaw dxral ini khbaraw umarang Kyosang cuyi na qnlhangan, Qalhangan Lao Jnmin Kmingtang na isusingtay ka Makos Ryeyning Cuyi mi Kaysan Hongweyhan Susyang. Ana so wada psnakan quri Qnlhangan Sehuy Cuyi, binaw Qalhangan Lao Jnmin Kmingtang muda pkla qnlhangan Lao u “Qnlhangan Jnmin Mincu Cuyi”, wisu muda tnuda sehuy cuyi ka saya ha, pusu sngtangan ka phiyu mndungus bay sehuy cuyi.
[[Patas bntasan:Thongloun Sisoulith with Obamas cropped.jpg|縮圖|Congri Seyhu — Tongrwen Sisuri]]
=== Quri bnkuwan dha seyji (政治結構) ===
[[Patas bntasan:Bounnhang Vorachith 2016 (cropped).jpg|縮圖|Tang congsuki mi Kwocya cusi — Pnyang Woraci]]
Kwocya cusi ka yeynso qnlhangan Lao, kwohuy ka spuda kwohuy cangweyhuy ka muda pprngaw seyngkyo pnhiyu, 5 kngkawas ka diyax snpngan qqpahun, kiya uri u qnlhangan Lao jnmin ucwang riryang na tongsway. Hukucusi qnlhangan u dmayaw qpahun cusi qnlhangan, pnhiyu seyngkyo kwohuy, malu mniq uka brahan muda qnpah cida ka cusi daw rmirih qqpahun niya. Qnlhangan Lao cweynkwo jnmin dayhyo taykay u mndha bay muda mssli kaygi, kngkawas1950 mniq bccbu nanaq ka qnlhangan dha u Patryaw ka muda dmudul pssli pprngaw, kngkawas1975 Lao Jnmin Mincu Konghekwo phiyu brah cida muda mssli pprngaw, pstuq kari pskingal lnglungan phiyu Jnmin Konghekwo. Kwohuy mi kana qnpringan qnlhangan u, spuda Pnwaya Pssli Mincu ka pusu elu pphiyu mi uuda dha.
=== Quri biyax sediq (人權問題) ===
Biyax sediq u ida pprngawan bay seyhu Lao mi quri qnlhangan Tuiwil uri. Seyhu quri qnlhangan Tuiwil mi duxay pnssliyan seyhu u ida dha ngalan qnnaqah bay ka quri biyax sediq Lao, binaw Lao u ini sruwa kari pnyahan dha. Qnlhangan Lao ka pusa kari u “Snbliqan qnlhangan, kongkong cusyu, waya syakay” u kasi ka mkala “biyax sediq”. Jiyu na tnsapah spatas dha u bqanan dha puting bay thiti “7” ka jiyu na qnlhangan Lao. Quri so jiyu rrngaw kari qnlhangan sediq umi biyax seyji u wada shtur seyhu uri. Seyhu u wada tyuwan qmraq mi phmuk sediq ini pntna tnkari dha. Qnita Jncweyn Kwanca pa quri so biyax sediq ka Lao u “Uka balay tikuh mkala”, smliq waya phmuk u ida nanaq kiya nina, shtur ka biyax mpqpah uri.
== Way-cyaw (外交) ==
[[Patas bntasan:ASEAN heads of states 090716.jpg|縮圖|Kngkawas 2016, Lao ka tnpusu dmudul Tongsyey Honghuy.]]
Pnwaya keyngpo Lao, Lao u muru psblayaq, dukuricu, psdangi mi msupu qmpah na waycyaw cngce, pusu uuda dha u psblayaq msupu, pshu pqqita dukuricu, pusu biyax, mndungus pttuku tndxral, ini pddayak ddaun kcka seyhu mi psbalay pkmalu.
Lao saya ka Ryeynhekwo, Tongnanya Kwocya Syeyhuy, Sucyey Mawyi Cucu, Tongya Honghuy mi Hwayucweyn Kwoci Cucu cngyeyn. Kngkawas 1955, burah dukuricu na Lao wangkwo ka tumal Ryeynhekwo, kngkawas 1975 idas 12 diyax 2 knpriyux hangan qnlhangan kaying Lao Jnmin Mincu Konghekwo. kngkawas 1997 idas 7, balay bay tumal Tongnanya Kwocya Syeynhuy, mniq kngkawas 2004 mi kngkawas 2016 mn2 muda phiyun qnlhangan cisi, wada mndungus bay muda Tongsyey Honghuy mi Tongya Honghuy. Lao ka yayung Tameykong ccyuyu cingci cngyeyn. Kngkawas 2013 tumal Sucyey Mawyi Cucu.
Kngakawas 1989, wada mndungus ka pnluban Cyokoku mi Lao ddha dha, wada dhuq msbalay kana mi pkrana, kndadax hiya cida ddha qnlhangan niyi u mniq ou kluwanan uuda muda cyawryo miini pstuq pqrbuq ddaun dha. Kngkawas 1991, Nihong ka rmirih Sureyn wada knbeyhing bay mpdayaw Lao. Kngkawas 2002 qnlhangan Lao jnktang 7ta u wada pnwaya “Iya pspayis, kou sndangi” na uuda waycyaw. Kngkawas 1992 idas 8, Lao mi Amirika u wada pkmalu pnluban mi ppskaun snkulan Dungan; kngkawas 2005, Amirika u subway dha Lao pnluban mndungus mawyi. Kngkawas 1997 idas 7, tumal Tongnanya Kwocya Syeyhuy ka Lao. Kngkawas 2009, tuhuy Cyokoku phiyu pnluban kana balay msupu mccbu.
== Cyun-su (軍事) ==
Heytay Lao pa splawa dha heytay dsediq Lao, smruwa dndulan Qnlhangan Lao Jnmin Kmingtang. Tubrah niya Heytay dsediq Lao ka dndulan qnlhangan Lao aykwo cansyeyn na “Qnlhangan Lao canto butay”, pnhiyu kngkawas 1949 idas 1 diyax 20, kngkawas 1965 idas 10 knpriyux hangan qnlhangan Lao jnmin ceyhwangcyu, kngkawas 1982 idas 7 knpriyux hangan saya. Knbeyhing bay bukung ka Congyang Kwohwang mi Cuan weyyeynhuy. Muru pnwaya heytay yiwuping, butun bay diyax mniq heytay u 18 idas. Alaw shtur biyax qnlhangan, Lao u uka kwohwang koci mi kwohwang kongyey, ini kbiyax ka biyax heytay dha, qqiya dha ddiyun mccbu u ini bay ttuku uri. Pusu bay qpahun heytay Lao pa kiya ka qmlahang psbliqan dxral tnayus mi qnsbliqan kcka qnlhangan, pusu na balay u wa mniq mkkngahu yayung Meykong ka qlhangan dha. Puniq ddiyun mcbu u pusu bay ka pneyyah dnyawan Suryeyn, niqan duma ka dnyawan Cyokoku mi Vietnam. Kana bay knhbrawan ucwang butay pa ya bay 6 knbkiyan hiyi sediq, kcka na hiya pa ya bay 5 knbkiyan hiyi sediq, pusu bay biyax stmanan ka 5 pupingsu; kongcyu u 2000 hiyi sediq; Neyhe syunrwo butay ka 1000 hiyi sediq.
Malu bay pnluban dha ka heytay sediq Lao u tuhuy heytay sediq Vietnam, ppwaluk bay kddiyax ka ddha bukung heyta hiyi, ini sangay smkaul heytay Lao musa Vietnam smluhay sslhayun, musa balay Vietnam smluhay mssli pcaping uri. Spuda quri so patas pnsdhuwan Lao mi Vietnam ddha qnlhangan niyi pa, heytay Vietnam u malu mtmay tndxral Lao so nniqan ddyaun mccbu.
== Cing-ci (經濟) ==
[[Patas bntasan:TalatSaoPark-2010.JPG|縮圖|Yongcn cawsu bbriyan qqiya]]
Qnlhangan mqrinuc hari ka Lao, wada ngalan kntikuh bay pnkrana qnlhangan uri, kngkawas 2018 knkana kcka qnhlangan osang mniq Tongnanya tbkuwan tubukuy tu2. Bnkuwan keyjay Lao pa nongyey ka pusu balaqy, ini kndhu ka pusu kongyey, bukuy hari pknrana niya. Lao Jnmin Konghekwo babaw pnhiyu qnlhangan daw, wada mnnuda muru mnssli balay cihwa keyjay ticu, thiti daw mniq kngkawas 1986 u muda psburah ptrawah cngce, skkingal muda ptrawah hntran seyhu, mquri sucang cingci ka pusu na mrrimax cingci niya, kiya u quri so neydang bbriyan qqiya cngce, pnwaya kocing, nongyey cngce, quri so uuda kongyey kwanri ticu u ptrawah knpriyux. Alaw mntxal qnuqu ka cngce mi mnuda psbuc Tongnanya cinjong weyci, uka brahan knpriyux mthiti bay ka keyjay dha Lao. Mniq kngkawas 2011 dhuq kngkawas 2015 tu7 kcka keykaku 5 kngkawas Lao, GDP knkala na kngkawas Lao pa 7.9%. Kngkawas 2018, GDP balay bay knrana niya u 6.5%, tnbkuwan kana qnlangan u tu16, jncyu GDP u wada hmrinas ssiyaw qnlhangan dha Vietnam da.
[[Patas bntasan:EDL-Savannakhet.jpg|縮圖|Wa mniq Sawan Naci na waycu tyeyncu taykoba]]
Knrana keyjay knbaraw Lao pa sntama waypu tocu, wayray tocu ka hmrinas 70% knkana qnlhangan Lao kwomin cingci smmalu knkana tocu. Kngkawas 2016, knbeyhing bay brah tu3 pnsliyan knkana keyjay Lao pa kiya ka Cyokoku, Thailand mi Vietnam. Kngkawas 2011, spuda cisu mi keyjay Hangkoku ka dmkuh, qblhangan Lao cngcweyn cyawyiso u mniq kngkawas 2011 balay bay prading pstalang. Kngkawa 1988, Qnlhangan Lao Jnmin Kmingtang tu4 kay 5 congcweynhuy pskingal lnglungan psbeyhing quri pkrana “Kanbu cukong katey keyjay”, knhbaraw bay kanbu cukong katey ka mniq dndulan seyhu mquri mttuku dnuwi hbangan, kiya mi keyjay u kndadax phuma nanaq, tmabu tnbuwan, qpahun bawa pkrana dhuq mbbari bnriyan, ryotong, huwu, kci mi mquri nganguc msupu qmpah, pcriyu ka sediq kanimoci mi “Snburah cupncya”, binaw wada krinah balay ka pnsnakan mblayaq sediq mi mqrinuc sediq uri da. Ini biyaw mrana ka keyjay pa kiya ka wada kndudul mquri nganguc ka sediq niqan knkla uri, spuda kngkawas 2015 ka snpuwan, niqan 37% mnuyas na sediq qnlhangan Lao u wa mniq qnlhangan nganguc.
[[Patas bntasan:Rice planting near Champasak (Laos).jpg|縮圖|Wa mniq nniqan Canpasay na qnpahan payay.]]
=== Nong-yey (農業) ===
Nongyey ka uruc dmkuh pumn pnsltudan Lao, 20 seyki kngkawas 70 cida, nongyey cncu Lao quri GDP u canpi 70% dhuq 80%; kngkawas 2015, canpi 17.59%. Malu qpahun ka knrbangan dxral Lao u ya bay 500 knbkiyan, bungan ryu lmiqu dwiyaq u dhuq 60%. Lao u 2/3 knrbangan na dxral malu qpahun pa ini dani dmuwi nina, “Patas Lao syakay keyjay pnspuwan” mi “Qnlhangan Lao nyeyncyeyn” tongci na kngkawang 2015 Lao knrbangan dxral qpahun u 134.58 knbkiyan lituk. Pusu bay uuqun Lao u niqan payay, lhngay, bbungay mi ssukay, mntxal knrbangan pnhuma payay u dhuq dmka knrbangan dxral malu phmanan, kiya ka pusu bay uuqun pnhmanan Lao, kngkawas 2016 kana bay nngalan pnhuma paya pa ya bay 343 knbkiyan tun, ya bay 77% na sediq mpqpah Lao u dhuq diya nanaq ka mhuma uuqun dha nanaq. Pusu bay keyjay pnhuma pnwalan u niqan sukay layan, sukay mcayis, trabus, spriq puqan, wata, sibus, kahuy mi ociya, kcka na hiya pa kahuy ka knrbangan bay dxral pnhuma, kiya mi dhuq hmrinas dmka knrbangan dxral keyjay pnhuma pnwalang.
[[Patas bntasan:Nam Ngum 1 Dam.JPG|縮圖|Yayung Nan O na yayung Nan O deyngki can 1 haw pa.]]
=== Kong-yey (工業) ===
Kwangyey Lao u ida mthiti balay ka pkrana niya, wisu muda knbeyhing balay kwangcang kance keykaku. Wada prading kmari kwangcan quri knkana sikwang, btasil payyun, meykwang, sukaw. Myeyn hwangcuyey u pumn niqan balay knkla dha mi pupyeyn balay mniq Lao; lukus cyakongyey dhuq 21th u wada ini biyaw balay knrana niya uri. Kngkawas 2008, smruwa tuhuy Vietnam msupu kmari gasoring wa mniq Tuhunac 2 sng.
[[Patas bntasan:Champasak VatPhou1 tango7174.jpg|縮圖]]
== Se-hwey(社會) ==
[[Patas bntasan:Buddhist alms in Si Phan Don.jpg|縮圖|四千島接受供養的沙彌]]
=== Minjoku (民族) ===
[[Patas bntasan:Xoutlao.jpg|縮圖|身著傳統服飾蘇寮的寮國女子]]
[[Patas bntasan:Lao morlam musiciens.jpg|縮圖]]
Lao pa knkana balay u niqan 49 minjoku, llutuc mnrudan kari Thailand joku, Mong- llutuc kari Kawmyeyn joku, Myaw- llutuc kari Yaw joku, Han- llutuc kari Cang joku, pspun kana lmawa qnlhangan Lao minjoku, dmuwi kari Lao, wa quri so tubaraw hari nniqan dha pa dmuwi kari Muko. Sediq Lao u hbaraw ka snhiyi sangcwopu Bukyo. Hwayi u ya bay 3 knbkiyan hiyi sediq.
[[Patas bntasan:National University of Laos(NUOL)ມ.ຊ - panoramio.jpg|縮圖|寮國國家大學]]
=== Kyoiku (教育) ===
Lao pusu lhayan kyoiku pnwaya ppyasan u 5 kngkawas ka pyasan tutiping, pyasan tukcka u 3 kngkawas, pyasan tubaraw u 4 kngkawa. Pkrana quri kyoiku ka Lao u ini hari pndungus, spuda bntasan pnspuwan smpu kngkawas 2008 dhuq kngkawas 2012 mkla smpu patas u 72.7%. Kyoiku Lao saya u snturung ini ttuku ka ddiyun sttsa daha, ini ttuku knhbrawan ka mptusa uri. Mniq nniqan alang mqrinuc u hbaraw bay laqi muyas u uka brahan mndungus bay musa sapah pyasan smhuhay. Seyhu Lao saya u wada pkrana mniq quri kyoiku, kiya mi wada niqan knrana niya.
[[Patas bntasan:Wattay Intl Airport Vientiane Laos.jpg|縮圖|Yongcn Watay Kwoci Cicang]]
[[Patas bntasan:Thanaleng Train Station Vientiane.jpg|縮圖]]
=== Ppanan Lulu (交通) ===
[[Patas bntasan:Lao bus.jpg|縮圖|Lao u dmuwi basu smudal Hankoku, rhngun brah basu u btasan ji Hangkoku “Rhngun lmlu nanaq” u ida wa rngiyan nina.]]
Ppanan rulu Lao pa pusu niya balay u ppanan rulu sediq elu beyhing. Rulu Lao u to bay na rulu smudal kndadax Taiwan, Nihong mi Hankoku.
Yayong Meykong pa mniq thunac Lao u niqan mtbiyax bay yayong, naqah daun, binaw kcka dxral Lao u ou bay yayong, ppanan asu u stmanan balay kiya uri.
Kngkawas 2008 idas 7 diyax 4 Lao mi Thailand u mwaya bay muda psdhu prading pstalang kisya. Kisya niyi u kndadax eyki Thailand Rangkay mriq, mniq hakaw Tayraw yoyi muda keyngsa mlatac mi mtmay, mquri msdalih sotu Lao Yongcn 9 km na eyki Tanarng hiya mriq, elu kisya niyi pa mniq tndxral Lao u wana bay 3.5 km knrbangan balay, kiya ka mwaya bay elu kisya Lao uri. Elu kisya niyi u mniq kngkawas 2009 idas 3 diyax 5 ka balay bay prading tmalang.
[[Patas bntasan:LaoFood StickyRicePapayaSalad.JPG|縮圖]]
=== Quri mmahun mi uuqun (飲食) ===
Mmahun mi uuqun Lao pa msdalih hari Thailand, tndxral Lao saya u wana mniq Pocyaw Sng Cinci Tecyu ka niqan Maytangraw, Knteci mi mntna so niyi ryeynswo susutyeyn, uka ana 1 ka mntna so Cyarohu na ryeynswo bbriyan.
=== Snhiyan (宗教) ===
[[Patas bntasan:Temple Wat Xieng Thong - Luang Prabang - Laos.jpg|縮圖]]
Lao pa Bukyo ka pusu bay snhiyan dha, 8th u snpiyah Rawting joku picyo ka mnadas, wada ngalan snhiyan qnlhangan da, Lao saya u niqan 5,000 ka suyeyn, 29,000 hiyi ka sngjn (niqan duma ka sami wa mniq suyeyn muyas), picyoni u 4,500 hiyi sediq.
[[Patas bntasan:Buddha Statues - Wat Xieng Thong - Luang Prabang - Laos.JPG|縮圖]]
[[Patas bntasan:Lao New Year, dancers.jpg|縮圖]]
Hbaraw balay sediq ka smluhay Bukyo, niqan duma sediq ka smluhay Koristokyo. Rawsong joku, Rawting joku u pusu bay smluhay Sangcwopu Bukyo mi snhiyan mincyeyn Lao, Hwajn mi sediq Vietnam pusu bay snhiyan dha u Hancwan Bukyo.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%80%81%E6%8C%9D
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
hw4n3svjlrybxiex3mexr7f8y0myl50
Larepaq
0
718
100621
88762
2023-10-06T00:22:07Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100621
wikitext
text/x-wiki
= Larepaq(拉里巴部落) =
Gaga mniq Taytung Tajnsyang ka [[alang]] Larepaq.
126 sapah ka kneegu na sapah, 326 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 324 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan96%, Amis1%, Truku1%, ni rahuq na o2%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
alang Ra-ri-pa.
== Pnseanak alang (部落特色) ==
Alang seejiq thnganan dxgal nii kiya ni ksun alang “ mniq dxgal hini” msa.
== Nniqan (所在位置) ==
Tay-tung-seyn Da-jen-syang tay-pang-cun.
== Llbangan (範圍) ==
Ga daya Ta-cu-kaw-si nyusang Tay-pang-si ga babaw qsiya sduman hiya, hraan hidaw Tay- ma-ri na Tow-ryang-cun, mlutuc gqiyan hidaw ni Tu-pang-cun, hunac ni Ta-wu-syang sipaw alang Ay-kwo-pu, daya ga lupun Ping-maw-cun.
== Pgkla ppanan rulu (交通資訊) ==
Mgriq rulu:
Tduwa muda paah Tay-cyo-seyn Nan- hwey-kung-ru mquri hraan hidaw 68 seyn mtmay dgiyaq, kika qtaun kingal sapah ptasan, riqi narac 68-1 seyn mquri Tay-pang ni alang Ra-ri-pa.
== Mlutuc teyn-c ti-tu (電子地圖連結) ==
Teyn-c ti-tu alang.
== Klgan seejiq alang (部落所屬族群) ==
Pay-wan-cu.
== Skari kari (使用語言) ==
kari Pay-wan, kari Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw (宗教信仰) ==
Ci-tu-cyaw, Teyn-cu-cyaw.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Dxgal nii pusu niqan kghak nniqan dalang, yasa sblaiyq na kndusan, kndudul maa dha dalang da, kika Tay-pang-se-cyu ni Ra-ri-pa ka sayang.
== Pgkla rgrigan kwan-kwang (旅遊觀光資訊) ==
== Qtaan bnatas (參考資料) ==
《Tay-tung-seyn-s》- Pnatas Pay-wan-cu ni Ru-kay.
<nowiki>http://www.ttdaren.gov.tw/daren/instpage.php?r=&w=100%&h=675&url=www.ttdaren.gov.tw/daren/web/p2.html</nowiki> Ta-jen-syang-kung-syo
<nowiki>http://www.ttcsec.gov.tw/netscape/aboshow/aboshow.php?cata3=ca331&aborigine=a7</nowiki> Hwa-tung-se-hwey-cyaw-cyu-kwang
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
nyhom2yfnuq3ipxe0vwzw1ab34f7cw9
Laso‘ay
0
719
100622
56327
2023-10-06T00:22:09Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100622
wikitext
text/x-wiki
= Laso‘ay(拉索艾部落) =
[[Snakun:Truku]]
Gaga mniq Hwareyseyn Kwangfusyang ka [[alang]] Laso‘ay.
237 sapah ka kneegu na sapah, 641 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 44% niqan 284 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 56% niqan 357 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis42%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
nio42ezk537i5zaps4u5jql34z4xy2q
Lasutan
0
720
100623
56326
2023-10-06T00:22:10Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100623
wikitext
text/x-wiki
= Lasutan(拉署旦部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Hwareynsu ka [[alang]] Lasutan.
1,940 sapah ka kneegu na sapah, 4,942 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 13% niqan 633 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 87% niqan 4,309 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 9%, Tayal 1%, Truku 1%.
[[Snakun:Truku]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
7d474ij458yquft4vo9r98puvksub0f
Latvia
0
721
102964
102963
2024-02-04T03:32:24Z
Kwamikagami
944
102964
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Latvia.svg|thumb|Kwoci]]
[[Patas bntasan:Latvijas novadi (krāsās).png|縮圖|pneasug ''singcng'' ''Ratwoweyya (拉脫維亞行政區劃 )'']]
[[Patas bntasan:Riga Jugendstil-Ornament Art Nouveau.jpg|縮圖|upright|bgurah pnhiyug sapah ''Yisu Ricya (里加的新藝術建築)'']]
[[Patas bntasan:Flickr - Saeima - 4.maijs Saeimā (6).jpg|thumb|Sslian pprngagan ''Ratwoweyya(''拉脫維亞議會)]]
[[Patas bntasan:Coat of arms of Latvia.svg|thumb|Kwohwey(國徽)]]
= ''Ratwoweyya(''拉脫維亞) =
[[Patas bntasan:Kuldyga. ventos krioklys, 2006-09-22.jpg|thumb|Tglaqi Untapupu(文塔瀑布)]]
''Ratwoweyya'' ''Kunghekwo'' gaga mniq gqian hidaw gsilung ''Porwotihay'', daya hraan hidaw klwaan ''Owcow'',ida nklwaan gsilung ''Porwotihay'' uri. Daya, huac, hraan hidaw o mskiyig dha ''Aysaniya'', ''Ritawwan'' ni ''Erwos'', gqian hidaw o msipaw gsilung Porwotihay dha ''Jweyteyn,''hunac hraan hidaw o mslutuc ka dha bhgay ''Erwos''.Hbragan seejiq ''Ratwoweyya'' ga niqan 1,934,379 iyi(hngkawas 2018),lnbangan dxgal dha o niqan 64,589 km<sup>2</sup>(24,938 sq mi), karac o nmuxul mgsilung.
''Cngc tic'' ''Ratwoweyya klwaan'' ga ida ''mincu Yihwey kunghec'',pnhiyug hngkawas 1918,''Ricya'' ka pusu alang dha.Mskingal klwaan ka ''Ratwoweyya'';kana ka klwaan o wada snakan 119 ''singcng'' ''cyuyu'',niqan 109 ka ''Ccs'' ni 9 ka Csyas Quri saw kari ''Ratwoweyya '' o ida mduuy kari ''Porwoti'',ida wana hiya ka gaga mniq nkari ''Yinow'', kari klwaan ka kari ''Ratwoweyya,ida pusu bi kari ka kari Ratwoweyya ksun;Kingal o kari Ekwo o gaga dha djiyun bi uri. Manu ka seejiq Riwoniya ksun o seejiq klwaan uri,ida mduuy nkari Wuraar na kari Riwoniya, ida wada mdudul mphing ka kari nii da.''
[[Patas bntasan:Ministerio de Asuntos Exteriores, Riga, Letonia, 2012-08-07, DD 01.JPG|thumb|Waycyawpu(外交部)]]
''Ratwoweyya'' ga ida n''kwoci cuc cngyueyn kwo'' ka Peyow Rishwey,Peytasiyang kungyuey cuc,Owcow weyyueynhwey,[[Reynhekwo]],Cingcihecow ni Facancuc,Porwoihay kwocya rishwey,Kwocihwopi cuc,Peyow Towc Yinghang ni Owcowancyueyn ni Hecow cuc. Hngkawas 2014 siida,''Ratwoweyya'' ga mniq knrana sjiqan spgan o tg49,ida egu nangal na hbangan uri,klwaan nii ga mduuy hbangan qyqaya ''Ratwoweyya Rate'',bitaq hngkawas 2014 musa teumal ''Owyueyncyu'',''Owyueyn'' ka bgurah hbangan klwaan dha da.
== Ris(歷史) ==
[[Patas bntasan:Riga Central Market (6).JPG|thumb|Kskbbrigan uuqun na Cyari(里加中央市場 )]]
[[Patas bntasan:Aizkraukles Banka-facade.jpg|thumb|''Ayicqerawqerays Yinghang(阿伊茲克勞克萊斯銀行)'']]Brah na ''Kungyueyn hngkawas'' 3000,rudan seejiq ''Ratwoweyya'' ga mnniq hraan hidaw ''Porwotihay'' han,tnealang hiya ga niqan hupo psryuxan dha xiluy.
Ana nanaq wada 10 kbkuy hngkwasan mslutuc ka seejiq tnealang ni knglangan nganguc o,ida wada msupu ''Owcow Sehwey'' 12 ''Sci'' da. Hici hari 12 ''Sci'', tgkingal empgarang kari Utux Baraw o snkulan ''Cyawcung'',miyah dhuq truma yayung ''Tawcyawahe'' muda pgarang kari.Kiya ni mdudul phiyug pndhugan yahun seejiq embarig ''Tekwo'' ni empgarang kari Utux Baraw.
Kiya ka kiya ni ida ini snhiyi Citucyaw ka tnealang hiya. Kiya ni wada skulan Ratwoweyya ka Jarman sccyun, mangal puniq, yayu iyux bi priyux smhiyi Citucyaw seejiq tnealang hiya. Siida ga seejiq Qerwoniya, seejiq Semeycyareyn, seejiq Ratecyareyn, seejiq Serwoniya ida tna pnhiyug klwaan dha ni syukun na ka miyah mrmux seejiq. Kiya ka kiya ni prajing Sci 13 siida, ida seejiq Tekwo ka kmlawa Ratwoweyya saying ni hunac Aysaniya.
Bukuy do mniq nngalan dha ''ticyu'' phiyug klwaan ''Sccyun'' ,kiya kaklaan saw ''Mariyati'' uxay uri o ''Riwoniya''.Hici do maa pusu bi kaka mawyi ka ''Ricya,hngkawas 1281 do teumal Hansa Tungmung.Sci 16 mnhdu ka ppais Qewoniya do mhiyug ka Quarran kungkwo,kiya ni maa Poran, Ritawwan Reynpang na Cuhowkwo ni nklwaan dha da.Sci 17 do Quarran kungkwo ga mniq Feycow,Meycow dnii phiyug Cminti ksun.''
''Sci 18 siida,Ekwo ga kndadax baga Jweyyeyn Tikwo ni Poran,Ritawwan Reynpang mangal kana ka dxgal Ratwoweyya.Ppais paru tgkingal ka knglangan siida,nngalan Tekwo ka Ratwoweyya, mnhdu ka ppais tgkingal nii do, manu ka Ratwoweyya ga wada mmurux nanaq jiyax 18 idas 11 hngkawas 1918 ka Ratwoweyya,Kiyaka kiya ni Ppais paru tg2 ka knglangan siida, manu ka Ratwoweyya wada ngalan ga Sureyn duri, stumal dha cyamung Kunghekwo.''
Idas 6 hngkawas 1941 do mspais dungan ka SuTe, ''Nacwey'' daya ''citwancyun Tekwo'' ga Tnais balay ini dha baka ka Sureyn cyuntwey ngalan dha ka kana ka ''Ratwoweyya'' da.''Nacwey Tekwo'' ga iyux na ngalun kana ka klwaan ''Porwotihay'',spuan na ''Awstinran Cungtu Syacyu'' kana ka ''Ratwoweyya'' ni Ritawwan, Aysaniya ni duma na Bhgay ''Erwos''. Hngkawas 1944 tutuy ni brinah musa kmsiyuk Tekwo ka Sureyn, ngalan na ka ''Ratwoweyya''.Mnhdu ka ppaias tg2 do manu ka ''Ratwoweyya'' ga wada klwaan Sureyn dungan bitaq hngkawas 1980 siida.
Paah bi hngkawas 1980 do manu ka Sureyn o prajing kmpriyux cngc daha da, nii ga kika psbiyax prana murux ka ''Ratwoweyya'' yuntung ksun.Jiyax 21 idas 8 hngkawas 1991 do ida mntxal pgarang rmngaw saw murux nanaq ka ''Ratwoweyya'',
manu ka ''Kwowu weyyueynhwey Sureyn'' ga ida rmngaw nanaq uri da, balay bi murux nanaq ka ''Ratwoweyya'' msa. Paah bi murux do manu ka ''Ratwoweyya'' ga,kmbiyax bi pkmalu luban dha ka kkgan gisu gqian hidaw na klwaan, kiya ni wada teumal ''Owmung'' ni ''Peyyuey''.
Jiyax 7 idas 10 hngkawas 2006, muda mgaaw ka Yihwey.Jnmintan mangal 23/100 tleengan, Ryutang ni Nungmin Reynmung o mangal 18 tleengan,bgurah staytang o mngal 18 tleengan, Hesey skatang o mngal 17 tleengan,manu ka tgkingal tang ni Ratwoweyya elug pspung Reynmung,Cukwo ni Cyow Reynmung,kseupu Ratwoweyya Jncyueyn tang ga ida mneangal 10 tleengan,8 tleengan ni 6 tleengan.Jnmintang,Ryutang ni Nungmin Reynmung,Ratwoweyya tgkingal tang ni Ratwoweyya elug pspung Reynmung ni,Cukwo ni Cyow Reynmung pshiyug Reynhe cngfu,Aycyaars.Qarweytis plutuc mqpah Cungri jiyax 31 idas 5 hngkawas 2007,Yihwey ga msgaaw Cungtung,Waarcis.Caterayars ka mangal cungtung.
== cngc(政治) ==
Rifacikow Ratwoweyya ga kingal yueync na Ratwoweyya yihwey(Saeima), niqan 100ka tleengan yiyueyn, ida mn4 hngkawas o muda mgaaw k aka kwomin. Manu ka Cungtung Ratwoweyya mnuda Yihwey mgaaw kiya,mn4 hngkawas o mgaaw.Cungtung ka smkagul Cungri ni Neyke Ratwoweyya,ida snhiyi balay towpeyaw Yihwey uri. Singcng cikow o ida pnqpruhan Cungri ni Neyke . Dsaw nii Cngc tisi o brah bi mnpruq siida,ida tna niqan ka Ratwoweyya da.
== pneasug singcng(行政區劃) ==
Paah jiyax 1 idas 7 hngkawas 2009 siida, snakan 9 csyas(kari Ratwoweyya: pilsēta),109 Ccs(novads)ka Ratwoweyya.
== Tiri(地理) ==
Gaga hraan hidaw Porwotihay ka Ratwoweyya,mniq pingyueyn Tungow,nPeyow.Daya o mslutuc dha Aysaniya,hunac o mslutuc dha Ritawwan, hraan hidaw o mslutuc dha Erwos,hunac hraan hidaw o mslutuc dha Bhgay Erwos.Kana ka ayus klwaan o niqan 1862km,kana ka knbragan kiyig gsilung o niqan 531km.Kana ka klwaan o breenux,haypa o 78m, 3/4 na haypa o gaga truma 120m,dxgal o msteetu(hraan hidaw ni gqian hidaw) ni pingyueyn.Pusu bi yayung o niqan yayung Tawcyawa,yayung Riyeyrupey ni Keeya.
== Cingci(經濟) ==
hbangan qyqaya(貨幣)
Jiyax 28 idas 6 hngkawas 1993 siida, masug ni pduuy Rate klwaan nanaq. masug ni pduuy Rate klwaan nanaq. Jiyax 1 idas 1 hngkawas 2014 do kika balay bi teumal Owyueyn da.
djiyun nkiya(自然資源)
Niqan qbulic dxgal ni btunux bhgay rulung, bnaqig sying,skaw dnii qyqaya ssalu sapah.Rnaaw bbuyu o niqan 38%.
leexan ndaan cingci(經濟簡史)
Tg2 ppais ka knglangan siida,cingci Ratwoweyya ga wada sliqan paru balay.Kiya ka kiya o yasa malu ka pusu cingci ,kiya ni mnhdu ppais do ini biyaw miyah duri ni mrana. Hngkawas 1980 do manu ka ngalan kungyey o mabang mrana 44 pey dh aka hngkawas 1940,nngalan nungyey o mrana 40%dha ka hngkawas 1940.
Hngkawas 1988 kana ka nngalan kung nungyey o niqan 133.25 hpucing Rupu,nangal kwomin o 72.88 hpucing Rupu.Hngkawas 1989 kana ka nngalan kung nungyey ni nangal kwomin ga mabang mrana 2.1% ni 4.1%,136.04 hpucing Rupu ni 76 hpucing Rupu.Hngkawas 1990 kana ka nangal kwomin o niqan kana ka Sureyn na 102%,mniq kana Sureyn tg11,ida paru mniq kana ka pnrana cingci sweyping Sureyn uri.
Murux nanaq ka ''Ratwoweyya'' do'','' laxan na ka suqi mssli smudal na ''cihwa cingci '' nkiya ''Sureyn'', priyux mquri bbrigan ''cingci'' na pusu ''cingcicng ce''. Quri saw kpriyux ''cingci.''
Spuun ka kana do, knpryuxan cinci ''Ratwoweyya'' ga pusu bi o kika pryu pryuxan kana ka brah Sureyn siida mkray ni smudal na euda ''cinci'', hici do phiyug saw gqian hidaw ''Owcow'' na ''cpuncuyi'' sbbarig ''cinci''. Snnii, kndadax murux siida, tna pgkla kana ka quri saw knpryuxan dnuuy qyqaya, muda nnaku nanaq, mrawah bbrigan dnii egu bi Gaya ''faryu'' ni ''faring'' ksun. Kiya ni mduuy kingal lntudan uda, pusu na o kika seuda ''cinci'' mquri bbrigan ''cinci'' priyux muda euda nii.
Ida malu hari ka pusu ''kung nungyey''. ''Kungyey'' ga mniq tru klwaan ''Porwotihay'' na tgkingal, tg2 o nungyey. Mniq nkiya na Sureyn siida, ''kungyey'' ga ini sliq xiluy na cici smalu mangal hangan. Pusu snalu o kika ''teynci'', ''wuseynteyn'', qyqaya ''teync'' ni ''Yiryaw cisey,'' bqanun dha nkiya ''Sureyn'' duma na ''Kunghekwo'' sluun dha qyqaya sbarig dha dhiya dungan. Mnara ka ''syumuyey'', nnangal dha o mniq ''nungyey'' o niqan 68% brihan na.
Murux nanaq do, prajing mdudug nhiya nanaq ni bbrigan cingci, masug hbangan klwaan nanaq, prajing muda bgurah na ''sweysow cngce'' ni murux djiyun hbangan. Yasa wada sliqan ka nkiya ''Sureyn'' na nkiya pnluban ''mawyi,'' pnyahan biyax ni duma na ptmay brigan qqyaya o wada mqriqu balay, mneelih paru ka snalu dha qyqaya. Bitaq hngkawas 1994 do ''cingci'' dha ga kika mtutuy duri. Paah hngkawas 1991 siida, tnunan ''cingci'' kwomin ''Ratwoweyya'' ga wada mllug paru bi, qpahun quri saw ''fuwusing'' ga shjilan na o mniq kana ka ''kwomin cingci'' o paah hngkawas 1990 na 31% mrana dhuq hngkawas 1994 na 51%.
Yasa nniqan na quri saw paru ''tyawqung cngce'' wada qneuqu, hngkawas 1995 na rbagan miyah ka ''cinjung weyci'' ksun, kana ka knglangan o paru na ''sangyey yinghang'' – ''Porwotihay yinghang'' pgarang rmngaw saw mduk nami rhngun da, kiya ni ptutuy na cingci ga gaga yahan mphing dungan. Phiyug idas 12 hngkawas 1995 ka bgurah ''cngfu'' do, embiyax bi pdudug krana ngalan, duri ni kmbiyax bi miyah mlutuc dha Erwos ni duma na murux kwosyey klwaan nkiya cingci mawyi dungan. Hngkawas 1996 do ''kwomin cingci'' mkala cikuh, kana ka ngalan ruwan klwaan o niqan 50 hpucing ''meyyueyn'', wada mrana 2.5% dh aka snkawas.
== Nungyey (農業) ==
Hngkawas 1996,nngalan dha Nungyey,yumuyey ni Snrinyey ga mniq kwomin sngcan ga kana niqan 8.7%.Kana ka klwaan ga sdalih 1/3 na hbragan seejiq o gaga mniq alang tndxgal,niqan 17% seejiq o muda qmpah nungyey.Phuma quri saw stngi, yama,teyncay, sryaw ni bunga quru. Pusu bi syumuyey o biyuq unuh,hiyi dha djiyun na yangsyuyey,dmanga dapa ni babuy.Mrana ka Yangfungyey.Bitaq prajing hngkawas 1995 do pnhiyug 64,264 qpruhan tnsapah nungyey cingci,ska na 319 klgan nungyey ciyey ga niqan 79 qpruhan ka mnhdu nhiya nana.Kingal hngkwasan knkingal seejiq ga mnangal buyuq unuh 387 kg, bunga quru 404 kg, smugi stngi o 348 kg.
== Kungyey (工業) ==
Hngkawas 1996 siida nnangal dha ga mniq kwomin sngcan o niqan 27.8%.pusu kleegan kungyey o niqan :Teync canpin, cici ccaw,snalu uuqun, cingkung, tminin, qyqaya ssalu sapah, hwakung, snalu qqhuni dnii.
== Ryuyow (旅遊) ==
Miyeystura kungyueyn( kska ris Ricya),alang sbiyaw Ricya, kiyig gsilung Yowarmara,Sikuta ni Caysis rrigan,Minsu Powukwan nganguc,Rungtareykung, sluan sinaw picyow Artaris(Aldaris), sluan cyawqeri Rayyima(Laima).
== Cyuns (軍事) ==
Jiyax 23 idas 8 hngkawas 1991 do prajing qmpuruh cyuntwey,idas 11 do phiyug kwofangpu.Biyax kwofang ga ida qnpruhan Ru, hay, qungcyun ni kwomin weytwey.Brah hngkawas 2006 han o muda Yiwu pingyi, idas 1 hngkawas 2007 do prajing muda cyuntwey cyeyhwa.Qmita nanaq lnglungan kmiyah, cyuntwey ni sping ga pkdhug matas 3 bitaq 5 hngkawas na patas fuyi.
[[Patas bntasan:Latvian Soldier G3A3.jpg|縮圖|upright|snkulan Yiraqe puping Racyun (拉軍派駐伊拉克步兵營)]]
== Cyawtung Yunsu (交通運輸) ==
Elug rulu qrngul: Kana ka knbragan o 2,347,000M, ska na 270,000M o mteyncihwa elug rulu qrngul. Elug rulu: knbragan nklwaan elug rulu o 20,227,000M. Elug asu: Knbragan yayung ruwan klwaan o 350,000M. Pusu bi sngayan asu o niqan Uncpiars, icya ni Riyeypaya. Elug sapah skaya: niqan Ricya, Uncpiars, Riyeypaya tru sngayan sapah skaya kklwaan.
Hangqung kungs Rayow Porwitihay, Hangqung kungs “Ratecyate”, Hangqung kungs “Ratepas” dnii tru Hangqung kungs. Hangqung kungs Rayow Porwitihay(AIR BALTIC)ga pnhyugan hngkawas 1995, ida wana hiya ka hangqung kungs kklwaan Ratwoweyya, klwaan o mduuy 99.8%. Ida elug rulu qrngul ni elug asu ka pusu bi ruwan Ratwoweyya.
Elug tnealang: Kungkung yunsu situng Ratwoweyya ga niqan rulu Kungcyaw, niqan xiluy rulu deynki ni ungac xiluy rulu deynki. 5:30—00:30 ka sleelug niya, duma na elug o patas hidaw 22:30 do ini leelug. Papa rulu do kika marig patas ppanan, 0.2 Rate ka pila sbgay. Ddaun elug o ini dungus mkla, tgaan rulu ni ppanan rulu o wana prajing ni dhqan ka bntasan na. Ppanan haya o mrdax msama deynki.
== hbragan seejiq ni Cungcyaw (人口和宗教) ==
[[Patas bntasan:Ministru prezidents Valdis Dombrovskis vēro Nacionālo bruņoto spēku vienību militāro parādi 11.novembra krastmalā (8195454021).jpg|縮圖|kingal nanaq puping Racyun (拉軍特種步兵 )]][[Patas bntasan:Freedom monument (Riga) 20180808.jpg|縮圖|snkrayan lnglungun Cyow gaga mniq Ricya (位於里加的自由紀念碑)]]
[[Patas bntasan:Lithuanian traditional bread.jpg|縮圖|「Rupjmaize」nkiya meypaw mqalux mugi Ratwoweyya (拉脫維亞傳統的黑麥麵包)]]
Kana hbragan seejiq o 206.7kbuhug(hngkawas 2011), seejiq Ratwoweyya ga niqan 62.1%, seejiq Erwos o niqan 26.9%, seejiq bhgay Erwos o niqan 3.3%, rahuq na do niqan seejiq Poran, seejiq Ritawwan, seejiq Uqeran dnii. Ida niqan snhiyan dha kana ka dhiya, wana 7% ka musa prhulan kjiyax. Teycucyaw o 50 kbuhug hiyi Rute cung sincyaw o 45 kuhug iyi seejiq, Tung Cngcyaw o 35 kbuhug hiyi seejiq, manu ka Ratwoweyya ga hbragan dqrijil ni dsnaw o ida ini bi ktna, hbaraw bi ka dsnaw dha ka sqrijil, yabi wada hari 18% ka ini dha ktna.
Teumal Owmung do hbaraw bi mbbiyax wada miying qpahun Owcow kleegan klwaan, maku asi keungac 20% ka hbragan seejiq, emprajing hngkawas 2018 do ida wana 192 kbuhug hiyi ka ssiijiq da. [21]
== uxay nkungming (非公民問題) ==
Mnhdu prngagan jiyax 15 idas 10 hngkawas 1991 na Ratwoweyya pusu bi Suweyay”quri brnahun ka Kungmincyueyn Kwomin Ratwoweyya ni Kweyhwa pusu Yueynce”, nii ka quri “uxay Kungmin” dnii snarux tunux. Msa ka rngagan kari, wana mntucing rah bhngkawas 1940 na seejiq Ratwoweyya ni lutuc na o kika dungus bi niqan hangan na klwaan Ratwoweyya.Hmrinas 70 kbuhug hiyi seejiq, sdalih kana k hbragan seejiq na 30%, ida ungac hangan na Ratwoweyya kada.
Kndhug hngkawas 1994 kwocifa ga niqan nanaq slug na pteumal klwaan, paah jiyax 1 Idas 2 hngkawas 1995 siida prajing uda nii. Jiyax dnii ga wana ciway na uxay Kungming ka tduwa srwaun muda elug nii, brinah mangal hangan klwaan dungan. Mnrngaw kana ka sjiqan hngkawas 1998 o, emptxal smalu ka Kwocifa Ratwoweyya, kiya ni mangal nuda pspung knklaan kari ,Ris ni Syeynfa do, kika tdwaun mangal hangan klwaan dungan. Kiya ka kiya ni hbaraw bi mrudan hari seejiq Erwos ga, yasa knlwaan Sureyn ini kmsluhay kari Ratwoweyya, uxay uri o wada ka malu bi slhayan dni, mqriqu ka smluhay kari Ratwoweyya da. Msa ka snpgan dha, ida hbaraw bi ka wada hmrinas 60 hngkwasan seejiq. Kiya ni paah jiyax 1 idas 9 hgnkawas 1995 siida, wada slihan ka qriqu pspngan kari uxay Kungmin da.
Hngkawas 1995 do pnrngagan gaya msdhug nniqan hangan uxay Kungmin ksun.
== Waycyaw (外交) ==
Cunghwa minkwo hngkawas 1936 siida , mnluban kungsci na waycyaw ka dha Ratwoweyya, kiya ka kiya ni hngkawas 1940 siida wada teumal Sureyn ka Ratwoweyya do, pnluban waycyaw dha klwaan o wada ungac da. hngkawas 1991 do Ratwoweyya ga wada phiyug msluban waycyaw ka dha Cunghwa Jnmin Kunghekwo da. Taywan ga hngkawas 1992-1994 siida mnhiyug pnluban Cungrings ka dha Ratwoweyya.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%8B%89%E8%84%AB%E7%B6%AD%E4%BA%9E#/media/File:Riga_Jugendstil-Ornament_Art_Nouveau.jpg
*https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%8B%89%E8%84%AB%E7%B6%AD%E4%BA%9E<nowiki/>(參考自中文維基百科)
ra3degof5msn3lpzdcoca7opgh7hzcn
Laulauzan
0
722
100624
79673
2023-10-06T00:22:12Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100624
wikitext
text/x-wiki
= Laulauzan (美園部落) =
Gaga mniq Pingtung Macyasyang ka [[alang]] Laulauzan.
224 sapah ka kneegu na sapah, 759 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 718 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 41 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Rukai 73%, Paiwan 17%, Amis 1%, Bunun 1%, ni rahuq na o 3%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
sk5skd92srp3oyrl62sson9st1argp2
Lavulan
0
723
100625
80178
2023-10-06T00:22:14Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100625
wikitext
text/x-wiki
= Lavulan (拉芙蘭部落) =
Gaga mniq Kawsyungsu Tawyuncyu ka [[alang]] Lavulan.
81 sapah ka kneegu na sapah, 222 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 219 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 96%, Tayal 0.5%, Rukai 0.5%, Puyuma 0.5%, Paiwan 0.5%, ni rahuq na o 0.5%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
j0flw6e2nc8ig1zgrmx5lu0t03v67am
Layac
0
724
56323
32069
2021-03-22T09:29:21Z
Iyumu
191
56323
wikitext
text/x-wiki
= Dayac/ Dayac/ Layac(冇骨消) =
Nii mhru truma lxan qpahan bi qaraw ghuni, saw bi snpuan mgsama ni snskawas spriq ni ka kndusan na. msqruqi bi ka buuc qmuru niya, msdhriq bi ka sudu qhuni , niqan saw ssamac sknxan na. Tnphpah rbagan ni krpuhan ka layac nii, Jiyax krpuhan do mhada ka hiyi ni mbanah ka hiyi na da, kuxun balay mhiyuc mkan klalay.
Snpual spawda ppkmalu narux [[seejiq]] ni ka emptsapuh, duma o psaan dha mniq babaw kbusan hiya, idaw saw iyux pkmalu nagih utux nalux bi mangan malu endaan knan. Manu ka skbiyax na pkmalu mlabu dahun bi naqih sahu bi skkilit bi gmalu smhuwan bi pkskuy talux bi mangan naqih naraq.
[[Patas bntasan:Sambucus chinensis.JPG|thumb|File:Sambucus chinensis.JPG-Layac(冇骨消)]]
Emptsapuh ga spual spawda prmamux gamil, wasaw, qbulic tahuc, saun na pkmalu niqan naqih narux dahun, bgihur utux, tuba qdat. Ni duri o sgnprimax qsiya, cimu bi, ssyusan kari rudan, iyux saw pkmalu qdat snqriqan, mlabu snqriqan, ramus rkrak, narux hwinuk dnii. wasaw niya niqan skmalu smhuwan, pkskuy talux, bkriyux mlabu dara narux; pkla mangan hhiraw, sahu naraq, narux mlabu shmu bi puru ruic siqa narux.
[[Snakun:Truku]]
0o9neu9f65iuo0fksrkpti7qxjjtukr
Lebanon
0
725
102957
102898
2024-02-04T00:08:48Z
Kwamikagami
944
102957
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Lebanon.svg|thumb|Kwoci Ripanen Kunghekwo( 黎巴嫩共和國 )]]
= Ripanen Kunghekwo (黎巴嫩共和國) =
Thnganan Ripanen, gaga mniq hunac hraan hidaw(Siya) na Yacow, hraan hidaw Ticunghay, huhay ksun klwaan Cungtung. Daya hraan hidaw o mlutuc dha Siryuya, hunac o mskiyig dha Yiserey/Parestan, gqian hidaw o msdalih dha Ticunghay. Ris ripanen ga pnluban dh aka Citucyaw, mniq Cungtung o ida ini kpiya ka Kunghekwo ni msgqian hidaw ka kndusan dha. Ruwan klwaan Ripanen ga niqan pnlalay na alang ni hncian qyqaya knglangan, snbiyaw bi wada niqan hmrinas 5,000hngkwasan na ris, mniq Ryuyowyey o ida niqan bi hangan na uri.
== Pnyahan kari (語源) ==
Hangan dgiyaq ksun, pneiyah Sanyucu kari Feynici, pusu na kari o : l-b-n, ririh na o embhgay, saw bi pnaah pungpung dgiyaq huda embhgay ka hanganna nii. Gaga sapah patas Aypora na bnatas patas sbiyaw, Ciarceymey cass ni kska patas suyang Siporay, ida mtna mnrngaw hangan Ripanen kana. Hangan Ripanen Kunghekwo ga ida pnaah dgiyaq Ripanen, jiyax 22 idas11 hngkawas 1943 siida ini qlhangi Fakwo dni wada nanaq pgarang saw murux ku nanaq da.
== Ris (歷史) ==
Brah hngkawas 1937 siida, smnruwa ka Fakwo, titu nniqan Ripanen sbiyaw ga ida rngagan dha ripanen ka nniqan mincu cc Syuriya, ida niqan bi ris ni bnsiyaq balay ka nniqan dha. Hangan nii ga ida qntaan brah sci 25-brah sci 23 na pa patas Aypora na. Brah bi hngkawas 2000 siida, [[seejiq]] Feynici o gaga mniq dxgal nii, sayangdo brigan Ripanen ga ida qtaan kjiyax ka snalu dha kndadax truma dxgal ciway seejiq Feynici.
Ida tg1 mtqirig elug babaw karac nFeycowka mincu kaseejiq Feynici, gnbgurah sbatas kari Feynici. Ida mnhuma syangpo sexual na ka Ripanen, dbowqax na qhuni ga, ida pusu bi qyqaya ssalu sapah dkiyig klwaan.Quri saw gisu kghak bnatas o ida tduwa qtaan ruwan suyang pataska. Bukuy do, wada mluk Ripanen ka Kurwoma, smalu klaan bi ana ima na sapah teyku Parpey. Sapah teykung nii ga ida malu bi snkuan dha ni paru bi sapah Kurwoma sbiyaw uri.
Yasa gaga tmsqur elug saan ppaisYa Fey Ow ka Ripanen, kiya ni ida egu bi ka mincu mnluk Ripanen. Ida mnlutuc knlwaan Ayci, Yasu, Papirun, Pos ni Rwoma; Paah Sci 7 bitaq pnaah Sci16 maa nArapo Tikwo uri. Hngkawas 1517 siida ida lkan Etuman Tikwo. Bukuy tg1 ppais knglangan do, maa klwaan Fakwo. Idas 6 hngkawas 1941 siida, empsaping Yingkwo ga niqan Putwey Fakwodmayaw mluk Ripanen. Idas 11 do, Putwey Fakwo ga mgarang saw pklawa Ripanen. Jiyax 22 idas 11 hngkawas 1943 do mtutuy nanaq ka Ripanen ini klwai Fakwo da, phiyug Ripanen Kunghekwo. Idas 12 hngkawas 1946 do Ying, Fa ga ini eniq Ripanen da.
Hngkawas 1975 bitaq hngkawas 1990 siida, ppais siida wada sliqan kana ka sapah
Idas 4 hngkawas 1975 siida, ruwan Ripanen Citucyaw niYisrancyaw ga mspais da.Syuryuya ga paah idas 10 hngkaas 1976, asi eniqRipanen ka empsaping Ripanen, kiya ni dmayaw ptutuy ruwan klwaan na Cncutan yowcitwey; Manu ka Yiserey ga tmnais kmlawa hunac Ripanen.
Ldas 10 hngkawas 1989 siida, Yi, Ci dha qpruhan yiyueyndhqun ka “psdhug Tayifu”, emkingal masug cngc cyueynri dungan. Hngkawas 1990 mnhdu ppais ka ruwan Ripanen. Jiyax 26 idas 4 hngkawas 2005 siida, Syuriyaga ksaw pnrngagan [[Reynhekwo]] ni ini eniq Ripanen da, mhdu 29 hngkwasan asi klawa Ripanen da. jiyax 12 idas 7 hngkawas 2006 do, manu ka Yiserey ni Cncutang Ripanen ga mtjiyan duri; jiyax 14 idas 8 do manu ka Yiserey ni Cncutang Ripanen ga smruwa pnrngagan Reyhekwo snpgan 1701, tduwa ini ppais da. jiyax 7 idas 6 hngkawas 2009 do, manu ka Ripanen ga mnuda mgaaw yihwey tg14 cey, Saate-Hari ka
== Cngc (政治) ==
Cungtung Ripanen o kika qbsuran bi klwaan Ripanen, sbiyaw han o ida Teyncucyaw Marungpay empsaping ka peuda, Cungri Ripanen o kika pusu bi tunux cngfu Ripanen. Kwohwey Ripanen ga ida yiyueync , mgaya bi yihwey mincuc, niqan 260 cngtang, kghak ka biyax, iyux ktnaan ka knmalu kana tangpay kika mduuy piri taypyawc ksun, ungac cngtang o ida mabang malu kiya wah! Pusu bi cngtang o niqan:
Cangcyangtang na Ripanen :pnhiyug idas 11 hngkawas 1936, Teyncucyaw Marungpay cngtang, msdalih gqian hidaw.
Cngcutang: pnhyugan hngkawas 1982, msdalih ka dhaYisrancyaw cayey pusu cyawpay cngtang, msdalih Yirangni syuriya, smruwa phngun ka Yiserey msa, miniq hunac Ripanen o ida niqan paru bi biyax dha.
== Sneasug singcn (行政劃區) ==
Ripanen ga snakan Peyrute, daya, hungac, dgiyaq Ripanen, Peyqa, Aqaar, Paarpeyqe-Hearmeyre, Meyre, Napatiya dnii 8 sng,
[[Patas bntasan:Lebanon-Jbeail-Biblos.JPG|thumb|Biblos]]
[[Patas bntasan:Governorates of Lebanon.svg|thumb]]
Pusu alang o Peyrute (Beirut), yabi 150 kbuhug hiyi, kana ka sjiqan klwaan o wada hari 40%, ida kskaan cngc ni cingci klwaan Ripanen. Ida hini ka kskaan bi niqan balay hangan sangyey, cinnung, cyawtung, ryuyow nisinun cupan Cungtung, ini uda pspais ka ruwan klwaan han o ida thnganan “Cungtung Pari”.
== Tiri (地理) ==
Gaga miniq gqian hidaw Yacow ticyu ka Ripanen, mskiyig ka dha Ticunghay, niqan 225km2 (140 ingri) knbragan ka kiyug gsilubg na hraan hidaw ni dya o mskiyig dha Syuriya, hunac o mskiyig dha Yiserey. Ayus Ripanen ni Syuriya ga niqan 375 km2(233 ingri), ayus Ripanen ni Yiserey o niqan 79 km2 (49ingri). Kska Keran kawti hiya ga niqan kingal ka nluk Ripanen Sapa nungcan ksun, ida niqan kari na ka Yiserey ni Syuriya, ida wada ssusan Reynhekwo ka ayus dha da. Dxgal Ripanen ga ida snegaaw dgiyaq kana, wana bi kiyig gsilung ni dxgal ayug Peyqa ka breenux hari, hini ga kika pusu bi nungyey Ripanen.
Karac Ripanen ga nTicunghay cihow, karac kiyig gsilung ga misan o muxul ni mrusaw, rbagan do mtalux ni mdngu, quyux kingal kngkawas o yabi hari 900ml, dgiyaq o dhuq hari 2000ml. Nasi saw daya dgiyaq o mskuy ni truma 0 spgan, misan do thuda paru. Qtaan ka dha kiyig na o ida qmuyux ni egu hari ka qsiya qnuyux na, manu ka daya hraan hidaw ni duma na o, yasa niqan bowqax ddgiyaq, htran na ka pneiyah Ticunghay rulung quyux, kika ini hari quyux kida.
[[Patas bntasan:Libanen ditu1.PNG|thumb|]]
Sbiyaw balay han o kska bbuyu Ripanen ga niqan egu bi qhuni syueysung ksun, manu ka snkrayan klwaan dha o ida niqan hnruan nii. Kiya ni yabi piya na sci mawyi ksun do wada dha pryuxan qyqaya kana ka rnaaw syueysungda.
== Waycyaw (外交) ==
=== Syuriya ===
Malu balay pnluban dha ka Syuriya ni Ripanen,Etumatikwo siida ida mnsupu “paru Syuriya sng” ka dhiya, wada bitaq 350 hngkwasan. Sci 19, tjiyan ka Rpanen Marung cyawpay ni Teruc cyawpay, Etuman Tuarci ga yasa Fakwo, iyux na qmlahang Citucyawtu ka dgiyaq cyawcyu plaxan na kaSyuriya. Mnhdu mspais do, Ripanen o klwaan Fakwo, Syuriya o klwaan Ingkwo kida.
Hngkawas 1920 Reyhekwo ga bqanan na Fakwo ka Syuriya ni Ripanen, dha klwaan nii wada murux nanaq hngkawas 1941 ni hngkawas 1943 da. Syuriyaga ida ini snhiyi saw wada murux ka Ripasun na, sun na nhiya ka Ripanen na. Mspais ka ruwan klwaan Ripanen siida, 3.5 kbuhug “Arapo pskluuy putwey” Syuriya musa klwaan Ripanen, psdhug kiyig klwaan, qmlahang kndusan kleegan sjiqan Ripanen, psdakar miya mrbul pusu klwaan; Mdakar Yiserey mrmux Ripanen uri; Mniq ruwan Ripanen phiyug brax ni sklawan na Ripanen.
Hngkawas 1989 kleegan qpruhan Ripanen ga matas patas “Tayifu supu phdug”, psaping Syuriya ga mnhdu ppais ka ruwan Ripanen do kmdudul musa klwaan dha nanaq da. Ruwan klwaan Ripanen Cituctu ga ida msdakar bi miyah ruwan klwaan ka pasping. Qpruhan psaping Syuriya ga msa rmngaw ida cngfu Ripanen ka mlawa mnan iyah pdhug klwaan nami. Idas 5 hngkawas 1991 siida mnatas patas “phdug mddayaw Ri Syu”, idas 9 do mnatas patas “phdug psblayiq”, patas nii ga asi ka pqlahang biRipanen ka Syuriya. Nasi yahun mrmux Yiserey ka Ripanen do, tduwa mlawa Syuriya miyah dmayaw ka Ripanen.
Syuriya ga ida bsiyaq balay ini sruwa msdangi dha Ripanen, yasa Syuriya ga hniyan niya wada tquan meayus Fakwo uxay nSyuriya msa. Idas 2 hngkawas 2005 do, manu ka brah na Cungri Ripanen Hariri ga wada dha pqilun da, manu ka Syuriya ga mapa paru cniyug pnaah eseisil klwaan, kiya ni mhdu nniqan dha Ripanen 29 hngkwasan ka psaping Syuriya. Jiyax 15 idas10 hngkawas 2008 do Syuriya ni Ripanen ga mniq Tamaske matas reyhe kungpaw, phiyug pnluban dha msdangi da.
=== Pacistan (巴勒斯坦) ===
Paah hngkawas 1958 siida, hbaraw na nanmin Parestanga miyah qduriq Ripanen, ida smruwa dArapo ka dhiya. Musrin Ripanen ga lmnglung saw hbaraw ta ka ita, naka ta tduwa mduuy egu cngcyueyn ka ita dh aka Citucyawtu msa. Kiya ni dmudul brbul ni iyux mangal cngcyueyn, hici do jiyagan Amirika ni wada ini baka mipix na kacngfu da. Hngkawas 1970 ceyfang cuc Parestan o maku kndadax Yutan thjilun dhuq Ripanen ka Cungpu dha, ida mneegu hmrinas ayus ni musa mrmux daya Yiserey, manu ka gaga klwaun Citutu na cngfu Ripanen o iyux balay mdakar. Ceyfang cuc Pacistan ga ida gaga mguy lmkuh Musrin ruwan klwaan Ripanen. Hngkawas 1975 siida, bnrbulan ruwan klwaan Ripanen ga ida Musrin ni Parestan o kingal qpruhan, Citutu o kingal qrpuhan mspais, mnhdu hngkawas 1991 do, maa mhuqil ka 14 kbuhug hiyi ni wada sliqan kbkuy hpucing meyyueyn ka cingci uri.
== Hnbragan seejiq (人口) ==
Pusu bi sjiqan Ripanen o mArapo na seejiq Ripanen (snegaaw lutuc seejiq Feynici sbiyaw ni seejiq Arami), niqan 95%, rahuq na o snhiyi Citu cungcyaw na seejiq Yameyniya yabu niqan 4%, duma na sjiqan o yabi niqan 1% kiya. Skari kari Arapo ka klwaan Ripanen, kari Fakwo ni kari Ingkwo ka djiyun dha uri.
Snpgan hngkawas 2008, kana ka hbragan seejiq klwaan Ripanen o yabi 410 kbuhug hiyi (uxay ka bsiyaq mniq Ripanen na 50 kbuhug Parestan Arapo nanmin), kska na mdka hbragan seejiq o ida gaga mssli Peyrute ni Ripanen dgiyaq dha Sng, duma na mdka o gaga mniq duma na 6 Sng.
Sayang dga kska hbragan seejiq Ripanen o, Citutu o niqan 40.6%, Musrin o yabi niqan 54%, Teruc cyawpay o yabi hmrinas hbragan seejiq klwaan, kska na hbragan eseisil klwaan seejiq Riyi Citutu o ida hbaraw bi kiya, kana hbragan seejiq Riyi o yabi niqan 1500 kbuhug hiyi gaga mniq knglangan. Pusu balay o gaga mniq Meycow, Owcow, Feycow ni kiyig gsilung klwaan, ida ini kpiya kaseejiq Cunghwa gaga mniq Ripanen.
== Cungcyaw (宗教) ==
Hbragan seejiq kleegan cungcyaw (snpgan hngkawas 2014)
Yisrancyaw (54%)
Citu cungcyaw (40.4%)
Teruc cyawpay (5.6%)
Citu Cungcyaw: Ris Citu Cungcyaw Ripanen o idabsiyaq bi da, brah murux nanaq han o ida snegaaw Citutu, yabi hari 53%. Kiya ka kiya o kingal Sci nii ga, yasa knttu mrudu ni hbaraw ka thjil ni mlih ka tnqilan Citutu Ripanen, hbragan seejiq sayang o wana 40% da. kska na hiya o niqan Marungpay Teyncucyaw, Sira Cngcyaw, prhulan Yameyniya Cungcyaw ni Cngcyaw yuriya dnii kleegan Cyawpay. Djiyan kari prhulan o niqan kari Sira, kari Arami, kari Yameyniya ni kari Arapo.
Yisrancyaw: Mniq ska klwaan Arapo o ida wana Ripanenka ungac hari hnang ni sjiqun Yisrancyaw. Kiya ka kiya ni yasa tmlaqi bi ka tnsapah Musrin ni hbaraw bi ka seejiq Parestan miyah thjil Ripanen, kiya ni hbragan seejiq Ripanen sayang do wada kmdudul mrana ni yabi dhuq hari 54% ka knhbragan na mniq klwaan da. kska na hiya o Syunnipay ni cayeypay.
Teruc cyawpay: Ida murux na cyawpay ka Teruc cyawpay ksun, kndadax sida Yisran cyaw cayeypayYismayi ka hiya, snhiyi kingal balay Utux baraw. Teruc cyawpay ga mniq klwaan Ripanen o niqan 4.6% ka hbragan na seejiq.
[[Patas bntasan:Lebanese Tank Beirut Lebanon Unrest 5-9-08.jpg|thumb|]]
[[Patas bntasan:Lebanese army on Syria Street.jpg|thumb|]]
== Cyuns (軍事) ==
psaping Ripanen M113(2008)
smqaya rulu kulu psaping Ripanen
Ungac hari biyax na ka cyuns Ripanen, ungac brahan smiyuk hunac na embiyax na Yiserey.
Biyax msaping: yabi 40,000hiyi.
Qyqaya wuci: brah Sureyn o smalu Tanqe, Meykwo o ppais siida ka Yueycan niqan sapah skaya dnii.
[[Patas bntasan:Carpalleyold.jpg|thumb|]]
== Cingci (經濟) ==
Snalu baga Mucyangyey Ripanen
Ungac qwangcan, ini kbiyax ka pusu kungyey, smtama bi Kungyey, ida ini ka krana ka nungyey na, hiyi qhuni ni ssama o kika pusu bi pnegalang dha, stngi uqun dha o asi ka kndadax eseisil klwaan, Sangyey ni Fuwuyey o kika pusu bi cingci . Ppana o muda babaw gsilung ni skaya baraw karac ka pusu balay, seejiq dha ga ida niqan egu bi haya knglangan uri.
[[Patas bntasan:DowntownBteghrine.jpg|thumb|Bteghrine]]
Ripanen ga seejiq gaga mniq alang paru o, ida niqan bi hangan dha sangyey ciyey. Wada bsiyaq bi pnhiyug sangyey wangru dha nanaq mniq knglangan ka wada thjil eseisil klwaan na seejiq Ripanen. Kiya ni kndadax eseisil klwaan peiyah hbangan dadal dha ruwan klwaan, kana o niqan 56 hpucing meyyueyn, mniq cingci Ripanen o niqan 1/5. Ruwan klwaan Ripanen ga ida niqan egu bi mkla , hnbragan na o mniq kana ka biyax mqpah o ida mtna saw klwaan Owcow, ida dhiya ka egu bi gaga mniq klwaan Arapo.
Ana nanaq niqan smngari ka qsiya ni mhru ana manu ka dxgal ka Ripanen, dungus bi muda uda nungyey, duri ni tduwa hmaan ana manu dxgal o hmrinas klwaan Arapouri, kiya ka kiya ni kana ka nungyey dha o uxay ka paru kida. Mniq Ripanen ga ida dha ini qtaai ka sqpah nungyey, kana ka klwaan o wana 12% ka gaga qmpah nii, mniq GDP klwaan o yabi wana 11.% ka biyax bnegay na, ida hiya ka bukuy balay kana ka canyey, pusu bi pnegalang o niqan Pingkwo, mudu ni ningmung.
Kungyey Ripanen ga wana muda ciway na uda, saw ka brnahun measug ni lmabu ka tmayan qyqaya. Hngkawas 2004 hbragan mpqpah nungyey seejiq 26%, tg2 ka hnbragan na. GDP ni bnegay na o tg2 ka biyax na, mniqkana GDP na 21%.
Mniq saw pslian suyang bi karac, niqan egu bi snkrayan pnhiyugan sapah ris ni rrigan hnici qyqaya knglangan, gisu kmttu bmbil hbaraw seejiq miyah rmigaw Ripanen. Rahuq na hiya o Ripanen ga niqan sndhug dha balay quri saw cinjung pawmi cngce ni cpncuyi cingci o mdudul ni maa pusu bi biyax da, sayang ana nanaq uxay hiya ka pusu pkmlawa cingci mniq ska klwaan Arap.
Manu ka Ryuyowyey ni uda yinghang yeywu dha o, kiya ka mdudul bi Fuwuyey maa pusu bi kmkuh canyey ska cingci Ripanen. Yasa egu bi qpahun, mdka na empqpah seejiq Ripanen o (sdalih 65%) wada lwanun dmayaw qmpah Fuwuyey. Kiya ni kingal hngkwasan GDP o bnegay dha o yabi 67.3%) hari, kiya ni wana smtama Ryuyowyey ni Yinghangyey o, ida lxan balay brbulun cngc ini ksdhug.
=== Unhwa (文化) ===
uuqun ni mahun
Pusu balay uuqun seejiq Ripanen o, kika kleegan bgurah na ssama, hnpuyan na ssukay ni hnpuyan hiyi rudux, hiyi dapa ni hiyi miric dnii damac. Spkan hbaraw seejiq tnsapah ni sapah uqan hpuyan ga ida mtna hari. Uqun jiyax sngayan ska hidaw o kika psslian tnsapah Ripanenmkan nkiya sbiyaw Ripanen.
Uqun Ripanen ga measug saw uqun brah Mezza ksun, mcilux cikuh uqun, miluq wawa, duhan wawa uxay uri o duhan qsurux, stngi uuqun, hiyi qhuni uxay uri o cikuh emu uqun buky mnkan nhapuy. Niqan kingal ka sara Taboulé ksun, ida snalu knux sama Fakwo ka nii, ida mririh bi sara Ripanen ka nii, yasa pneiyah bgurah na qyqaya sama ni niqan bi brahan na, kika niqan bi hangan na mniq knglangan.
Gmaxun uuqun cyang ryawMezza ksun o ida pusu bi ka hiya, saw ka Humus cyang, ceycni cyang, swannay rwo cyang dnii. Mcilux na cikuh damac o niqan ningmung trak rudux, biyuq sryow rumul rudux, cniyus hiyi qduda, teynpura qnrian nayrwo, lmux mugi mquru hiyi dapa dnii. Ruwan spuan miluq hiyi o niqantudu ndapa ninmiric, miluq na rumul miric ni hiyi rqnux gmaxan mhapuy. Muduh wawa o kika pusu bi, niqan lnhuan hiyi dapa , miric, ruduh ni tna mhada na, gmaxun dmatan ni gmaxan knux sama Fakwo. Stngi uqun o kika emu pita, meynpaw, mnsuwil niqan ka gnmukan dha bgu rudux mhada na idaw ni kleegan mdngu na hiyi qhuni.
Peyrute ka pusu bi alang Ripanen, kngkingal gaga mhiyug alang hiya ka sapah uqan. Rahuq na uqun Ripanen do ida niqan ka kklgan uqun eseisil klwaan, saw ka damac Fakwo, damac Yitari, hnapuy Tanah Tunux, hnapuy Yintu ni sapah uqan Cunghwa dnii.
=== ryuyow (旅遊) ===
hncian qyqaya knglangan Parepeyke
Ripanen ga misan o ini ka suqi mskuy, rbagan o ini ka suqi mcilux, ida dungus bi saan rmigaw. Rbagan, miyah rmigaw Ripanen o sai bi qmita ka dgiyaq qulic huda ni suyang ayug Tisasngku ksun, giying ka rakaw kwoci dha nkiya hniygan qulic huda, sai qmirig cikuh ka gaga mliying mniq ayug na seejiq suyang. Misan, miyah rmigaw Ripanen o usa bi sdhriq huda, hidaw hini ga kuxul bi ana ima, tduwa mlukus putuh wagi sdhriq huda. Duri ni ida tduwa supu mniq hini ka Citucyaw ni Yisrancyaw, qtaan ka duma na klwaan Arapo o ida msgqian hidaw trawah bi lnglungan dha, thnganan dha “ciway Pari Cungtung” msa.
Ripanen ga niqan tgkingal paru bi hncian Rwoma Parepeyke knglangan, hiya ga “bbaraw alang” Ripanen ksun dha.
Wada mlutuc nniqan seejiq 7,000 hngkwasan ris na Pipurus ga, ida pncingan 22 skrayan matas(cmu) Feyni, 22 skrayan matas(cmu) nii ga ida hiya ka pusu bi kari Rating, sngayan asu Pipurus ga ida gmimax saw sbiyaw qtaan ni msayang bi rangman na ciway alang sngayan asu, mnuda egu bi mxal kbkuyhngkwasan smalu ni smalu ka kiyig gsilung hnici sapah o ida gaga pqita knmalu na ris dungan.
Peyteting kung ga ida msHwang kung Arapo qtaan, mririh saw “sapah snhiyan” ka hangan nan ii. Jnyagan seejiq Owcow pnhyugan prajing Sci19 na Hwang kungsbiyaw nii ga, kika pqita paru bi ni suyang bi pnhiyugan sapah Arapo, duri ni ida egu bi ka snkuan na sbiyaw bi Masayke uri.
Hunac niqan dha pusu bi alang, kingal o gaga babaw gsilung Sayyita Scicyun na cngpaw, snalu tninun ruwan cngpaw nii ga saw smisug; Manu ka Tiar o ida niqan nkiya na kiyig gsilung hagay, gisu psaping suyang bi alang kiyig gsilung hini ka hncian alang Rwoma.
Ida niqan kingal na ka saan qmita, kiya ka gaga ska bi Peyrutes, Powukwan klwaan, bling Ceytajung ni dgiyaq Sngmu Mariya. [[Patas bntasan:Coat of arms of Lebanon.svg|thumb|Kwohwey (國徽)]]
[[Patas bntasan:Lebanon (orthographic projection).svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%BB%8E%E5%B7%B4%E5%AB%A9
ihuifjcrodmicdcxhkzv5kuk3h16k76
Lemiyau
0
726
100626
56321
2023-10-06T00:22:17Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100626
wikitext
text/x-wiki
= Lemiyau(伊屯部落) =
Gaga mniq Pingtung Sucusyang ka [[alang]] Lemiyau.
59 sapah ka kneegu na sapah, 146 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 136 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan90%, Rukai1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
8ms3oijypcmfitq80h4l5obg4kq5vwi
Lesotho
0
727
102961
102960
2024-02-04T03:29:12Z
Kwamikagami
944
/* Wunhwa(文化) */
102961
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Lesotho.svg|thumb|Kwoci Rayswotwo(賴索托國旗)]]
= Lesotho (賴索托) =
Gaga kska Meycow ka [[Lesotho]], 29 30 S, 28 30 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 30,355 sq km (hangan na o Tg142) (knlbanga dxgal o 30,355 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 1,953,070 hiyi.
Gaga [[Maseru]] ka pusu alang paru, jiyax 4 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Lesotho ga wada sugan 76.10% ka dxgal qpahan, 1.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 22.40% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Letsie III, pnaah hngkawas1996 idas 2 jiyax 7 pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Lesotho.svg|thumb|Kwohwey (國徽)]]
[[Patas bntasan:Location Lesotho AU Africa.svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Rayswotwo (賴索托) =
Klwaan Raysotwo wangkwo, hangan klwan dha o Rayswotwo, mniq hunc bi Nanmeycu, kika tgparu bi knlangan klwaan Cunkwo, kana klwaan o tqqiri kana klwaan Nanfey kunghekwn, kana lntulan skrayan o 909 km. Yasa nniqan dha o balay, gaga hraan spriq breenux dgiyaq, kiya ni Rayswotwo o tmhangan dha "mniq karac daraw wangkwo". Dungus bi hangan Rayswotwo nii o "skari kari swotwo sjiqan ksun". Mnrmuxan klwaan Ingkwo seuxal ka klwaan Rayswotwo, kiya ni luhay tmhangan Pasutworan ka Rayswotwo nii ka Oco. Mniq ruwan Taingkwosyuey ka Rayswotwo, hngkawas 1966 idas 10 4 jiyax siida kndadax Ingkwo burux da. Dxgal kanal kana klwaan o 30,355 km2,hngkawas 2018 do kana sjiqan klwaan o 2,108,328. Cingci Rayswotwo o ini bi knalu na, mniq saw kana knlangan o bukuy bi balay, yabi hari saw 49% sjiqan mniq ungac bi hnbangan 1.25 meyyuan tnsapan ka klwaan dha, ni meeru bi naqih bi narux uri.
== Ris (歷史) ==
=== Ris seuxal (早期歷史) ===
Pskari quri saw qnquran knkla seejiq sayang o, sjiqan klgan Pasutwo o seejiq Sangjn, seejiq Keyi ni niqan cikuh sjiqan pnyahan ska hraan hidaw Feycwo tnhjilan hini ni lntulan seejiq skari kari Pantu.
Pnrjingan 19sci, sjiqan hunac Feycwo Pantu ska alang dha o iyux bbangal dxgal ni qsiya, kiki asi spruq paru bi ni bsiyaq bi tnjiyal "tnjiyal nealang", tmhangan sbyaw o "tnjiyal ruwan klwaan Curu" (Zulu Civil war). Hngkawas 1818, lutuc tmhangan hiya nanaq paru bi biyax siida ka daya klwaan wangkwo Curu do, niqan cikuh hunac dxgal o mniq Rayswotwo sayang na (Pasutworan siida) hunac alang o sangal kana bukung Mosusu ls kana uri da.
== Tiri (地理) ==
=== Nniqan (位置) ===
Gaga mniq hunac Feycwo ka Rayswotwo. Kana dxgal klwaan o 30,355 km2, mniq ruwan dxgal klwaan hraan spriq breenux dgiyaq, gaga tqqiri kana klwaan Feycwo kana.
==== Hnigan dxgal (地貌) ====
[[Patas bntasan:Lesotho rel location map.svg|左|縮圖|Hnigan dxgal klwaan Rayswotwo wangkwo (賴索托王國地貌圖)]]
Sttu ni naqih hari ka dxgal Rayswotwo, takar ka hraan hidaw llbu ka gqiyan hidaw, kana dxgal dgiyaq o 58%, breenux o 17%, kska dgiyaq o 15%, bbuyu ayu o 10%. Tduwa qmpah dxgal o 24 wan lituk, mniq kana dxgal klwaan o 13%.
Knjisan dgiyaq daya hraan hidaw [tel:1800-3000 1800-3000] knjisan pusu bi ddgiyaq ni hraan spriq breenux,hruun yayung Aawranche yayung Dukayrahe, hunac gqiyan hidaw llabang siyaw yayung o niqan 40 km, kana sjiqan klwaan dha o 70% gaga sslian hini kana.
== Karac (氣候) ==
Karac Rayswotwo o muxul bi ni mhuriq bi ka karac dha. Idas 5~9 o ungac bi quyux kiya, idas 10~4 o niqan bi quyux kiya, mtalux bi karac o 33°c, mskuy bi karac o -7°c.
== Cngc (政治) ==
=== Syeynfa (憲法) ===
Balay bi meuda hngkawas 1993 idas 3 ka Syeynfa dha. Mgaya Syeynfa o: Bukung bi mnuda ana manu ka kwowang ni Cuntung dha, qmpah ruwan dmayaw klwaan o Singcng kmlawa klwaan kiya, bukung/cungtung dha o pusu bi mnuda ana manu Cngfu dha.
=== Waycyaw cngce (外交政策) ===
Yasa hntul bi pkrana Cngc ni Cingci Rayswoto ka hnigan dxgal klwaan dha, kika stama bi Nanfey, kiya ni knmalu bi ka mslupung bi ka dha klwaan nii. Pusu bi klwaan gqiyan hidaw o niqan supu waycyaw ka klwaan Rayswoto, kiya ni wana bi Cungkwo dnii cikuh bi klwaan mniq ruwa klwaan dha pnhiyug sapah Daskwan.
Pusu bi knteetu seupu skmalu hunac Feycow ni teumal Kwanswey (關稅) hunac Feycow ka Rayswoto. Uxay uri o, niqan teumal [[Reynhekwo]] (聯合國) ka Rayswoto uri, teumal Feycowreyeymeng ni Daingkwosiyey dnii...
Hngkwasan 1983 idas 4 jiyax 30, mnslupung ka klwaan Rayswoto ni Cunghwojnmin kunghekwo. Hngkawasan 1990 idas 4 pgkla kana sjiqan mslupung supu Cunghwaminkwo dungan ka Rayswoto, kiya ni asi pgkla kana sjiqan sntqan mslupung klwaan Rayswoto ka Cunghwaminkwo kunghekwo.
Hngkwasan 1994 idas 1 jiyax 12, cngfu Cunghwaminkwo kunghekwo ni Rayswoto o snblaiq pprngaw ka dhiya do mslupung ka klwaan dha dungan. Hngkwasa 2005 idas 11 jiyax 30 dhuq idas 12 jiyax 6, bukung Rayswoto wangkwo Pakarita. Mosisiri sblayiq pprngaw Cungkwo.
== Singcng-cyuhwa (行政區劃) ==
Qntaan: Paru alang ga mniq Rayswoto.
{| class="wikitable"
|+
|[[Patas bntasan:Lesotho - Leribe.svg|frameless|center]]
|-
|Rayswotwo Singcng-cyuhwa (賴索托行政區劃)
|}
Kana klwaan gasuc singcngcyu dha o maxal. Niqan duma nniqan qmpah klwaan cngfu o ini phiyug na, pusu bi bukung dha ka gaga kmlawa qmpah nniqan singcng dha, kana bukung gaga mniq klwaan dha o 1084.
== Cingci (經濟) ==
Yasa mniq hngkwasan 1998 siida mnuda saw tnjiyal mgaaw seykyo, kiya ni mglug ka duma empsaping, kika tnjiyal ni msangay krana ka cingci dha. Bukuy hngkwasan 2000 do, ida ini krana ka cingci dha mniq 3-4% na, ni knhuway bi mrana.
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:BasothoHatShop.jpg|frameless|center]]
|Nniqan saan dha bbrigan sama.
|(HatShop菜市場)
|-
|[[Patas bntasan:Lesotho - Thatch hut village.jpg|frameless|center]]
|Sapah sbiyaw bi ka pnhyugan sudu nii.
|(鄉村傳統草棚住房)
|}
Hbangan kana sjiqan klwaan
Pusu angal dha hbangal seejiq klwaan o pnaah musa qmpah Nanfey seejiq, hbangan angal Nungyey, hunac Feycow kwanswey ryeynmeng na kwanswey fencng ni dyaun eseisil klwaan.
kana GDP klwaan o 27%,
== Nungyey (農業) ==
Sapah ga alang dha ni pnhyugan sudu.
Ruwan klwaan dha o niqan 8% sjiqan gaga qmpah dxgal nungyey, kiya ni qluri ka qsiya ni dxgal ni knaqih karac kghngkawas, kika ini baka ka uqun dha, knrinas 7% stama paah mtmay Nanfey, krayan bi ini bi baka uqun kana seejiq.
Angal dha pnegalang o pusu niqan : sqmu, payay, sukay, sinaw, tmbugan dnii kana GDP dha nungyey o 7.4%
== Kungyey (工業) ==
Ungac qmpah seejiq klwaan dha o 25%, Kana meeru naqih narux Ayc seejiq mbbiyax o mniq saw knlangan o tg3, kika emphing ka meuda biyax qmpah seejiq da, kiya ni kana qmpah mbiyax seejiq klwaan dha o 874,200.
Dadih hari hngkwasan sayang, ini biyaw krana ka bbarig snruan llukus ka Tayc, Tgl ka brigun dha Amerika snruan llukus nii, mniq hunac Feyco, kika maa stama dha cingci ka sjiqan klwaan, knteetu Cuanghwey 5 hpucing hngkwasan kdjiyax. kiya ka kiya ni hnmtul krana hunac Nanfey rante, kika bbaraw hari patas hidaw "pkrana Feyco ni sruun qmpah fa -an", snrwaan dha diyun ciway bi pila gmbgurah dxgal, bbrigan sapah neseejiq o dmuuy dha tg3 klwaan qyqaya snruan dha llukus Amerika, kiya ni hnmtul quri saw knrana. bbaraw patas hidaw ni supu kana ka knlangan snruan. llukus, hngkawas 2010 do, qmpah smaru lukus nii o ndaan egu bi mnhtul.
Hngkwasan 2013, kana musa eseisil alang pila o 941,200,200. meyyuan, pusu bi saun dha eseisul alanga o (llukus ni gamil), ubal miric ni ubal jojo, uuqun ni tnbugan, samaw, qqsiya, brigan dha mala btunux.
=== Fuwuyey (服務業) ===
Mdudul bi pkrana quri saw qmpah saan rmigaw wa Cngfu, dalih hari saw hngkwasan sayang o snmalu dha ka. tqiyan sapah ni minq ruwan dgiyaq Ducyacun (渡假村) ni kingal kwocya-kungyuan, egu bi miyah rmigaw seejiq o pnaah Nanfey kana, hngkawas 2012 kana hnbangan pnyahan rmigaw sjiqun nii o 6 hnpicing (saw hari 7,300 wan meyyuan).
Hngkwasan 2006 niqaw hari 5.2 wan. seejiq qmpah mnusa Nanfey mnuda qmpah kmarig btunux ka mangal dha hbangan. Niqan ka duma qrijil. muri musa qmpah. eseisil alang qmpah drigun hiyi. Kiya ni kmlawa bi ka Cngfu dha.
=== Dmayaw eseisil alang (外國援助) ===
Pusu bi niqan dmayaw klwaan o Yingkwo, Meykwo, Ayerran, Dekwo, Nihung dnii, niqan pusn dmayaw o pusu pnyahan Omung, Feyco krana cicin dnii.
Hngkwasan 2011, Yinhang (銀行) knlangan meysa 5000 wan meyyuan dmayaw, muda dha ttgsa, weysng, Nungyey.
Hngkwasan 2013 idas 6, Yinhan knlangan meysa 1.8 hpucing dmayaw, dmayaw pkrana meuda cngce dha, mntna ida Saudiarapo muda kika knlangal uuqun qpruhan meysa kika 19.6 wan meyyuan dayaw dha uqun.
Hngkwasan 2013 idas 7, supu Omong bnatas patas bnqanan 680 wan Oyuan, dmayaw sluun kana muda qsiya.
== Sehwey (社會) ==
=== Pusu pnhyugan (基礎設施) ===
[[Patas bntasan:Katse Dam,Lesotho,Africa.jpg|左|縮圖|Katse snslian qsiya (水壩)]]
Hraan spriq ruwan klwaan dha o prajing muda smalu hngkwasan 1991, kika tgparu bi snluan dha snlian qsiya klwaan Feyco, paah Rayswoto ni Nanfey supu psaun pila smalu.
Gaga breenux Masayru 35 km ka paru snlian. Mayterung ni (MDWSP) pnhyugan mniq hngkwasan 2021, pusu bi pila dha o pnyahan eseisil alang kana, mniq hngkwasan 2014 prajing muda. Sbbarig samaw cungkwo o djiyun 8000 wan meyyuan snluan dha paru snslian qsiya nii.
== Cyawtung (交通) ==
[[Patas bntasan:Basotho blanket lesotho.jpg|左|縮圖|Gaga elug Rayswoto peapa jojo seejiq (賴索托路上的騎馬者)]]
Kungru: Kana bbaraw o 5940 km, kana gaga smapaw elug bwoyo (柏油) o niqan 1069 km, duma elug o btunux ni dxgal kana.
Elug rulu rqngul: Burux ka elug rulu qrngul, wana bi niqan Nanfey lutuc breenux alang Masayru, kana 2.6 km ka mtmay qyqaya dha.
Sapah skaya: Niqan 24 sngayan sapah skaya nniqan, balay bi gaga muda o niqan tru.
== Jnko (人口) ==
Kana sjiqan Rayswoto o 1942008 hari. klwaan seejiq o niqan pusu 99.7% prngaw kari, bantuyu seejiq Sutwo ni Curu, niqan ciqan ka seejiq Oco ni Yaco. Niqan 27.6% seejiq mniq paru alang breenux, duma seejiq mniq nniqun dgiyaq.
== Kari ni cungcyaw (語言宗教) ==
Kari Amerika, kari, Sayswoto, pusu bi kari bukung Rayswoto.
Pusu bi snhiyan sjiqan nealang o pnrhulan joro, sngari cikuh seejiq o snhiyan pnrhulan Israncyar ni mgaya mnuda sbiyaw.
=== Skbiyax hiyi kungkung (公共健康) ===
Kmraqil bi narux AIDS ka Rayswotwo. Hngkwasan 2009 siida kana niqan mnarux AIDS seejiq o 26 wan sngari, niqan mnaru AIDS mbbiyax wauwa ni rrisaw seejiq o 23.6 % sngari, kika tkeegu bi mniq knlangan niqan narux saw nii kiwaan. Mniq saw paru alang, truma hngkawas 40 niqan 50% sjiqan wauwa niqan narux AIDS.
kndadax hngkwasa 1990 prajing, knjisan sjiqan klwaan Rayswotwo o paah hngkawas 60 mlih dha hngkawas 35, mniq saw hngkawas 15-60 sngari o mhuqil seejiq 78.65℅. Baraw bi ka mhuqil sjiqun dha, kika mlih ka krana pnhmaan pnegalang dha uri da.
Sapah spuhan spuhan dha o ini kmalu balay ka Rayswotwo, kndadax hngkwasan 2011 idas 9 prajing, kndadax klwaan Cungko sapuh dha qpruhan yuanray mniq saw ssiyaw Masayru Ribeycyu sapah spuhah hiya mnuda qmpah spuhan.
== Wunhwa(文化) ==
Ttgsa (教育)
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Lesotho class.jpg|frameless|center]]
|-
|Klwaan Rayswotwo wankwo sapah pyasan
|}
Kndadax hngkwsan 2000 prajing, prjigan mlutuc mnuda saw wngac pila ttgas ka ciway sapah pyasan dha, mnusa ciway sapah pyasan meuyas ka seejiq o 85% kska sapah pyasan o 23%,kndadax hngkwasa 2001 siida, krana bi ka musa sapah pyasan smlulay ka djiqan
llaqi klwaan dha, mkla bi qmita ji(字)seejiq o niqan 89.6%, niqan keegu bi seejiq nusa ciway sapah pyasan meuyas, kana o niqan 69.3%, snliqan dha ttgsa pila o mniq GDP 13%, mniq hunac Sahara klwaan Nanfey o mniq brah balay.
Hngkwasan 2013, sliqun dha pila mniq ttgsa o 19.85 hpucing marwodi, mniq kana pila o 23.6%.
=== Llukus(服飾) ===
Lnkusan dha sbiyaw o snluan spriq bunuh ni pala snapaw dxgal.
Kuxul bi kbunuh bunuh kingal bunuh ka seejiq hiya, tmhangan dha bunuh Baswotwomaw, kika snpruan bi klwaan Rayswotwo ka bunuh nii kika pnsaan dha ska bi kwoci klwaan dha uri. Quru bi ka bunuh nii ni niqan rima mqiri spriq ka bunuh, ssiyaw bunuh dha o niqan tninun spriq dgiyaq dha ni elug tminun saw phpah dha.
Mskuy bi ka karac do tduwa smapaw dxgal ka pala, mtaqi siiga tduwa maa kabang, qmuyux do tduwa. maa hmtul quyux lukux uri.
[[Patas bntasan:Parade of Basotho women.jpg|左|縮圖|Mlukus lukus pala ka wauwa dha.穿著傳統服飾披毯的婦女]]
[[Patas bntasan:Retsilisitsoe Nthunya.jpg|置中|縮圖|Mlukus lakux pala ka llaqi dha.穿著傳統服飾披毯的孩子]]
=== Tiyu(體育) ===
Hngkwasan 2008 Beycing awyun siida niqan rima yuntung seejiq teumal snbuc baga ni tmalang.
Niqan nanaq musa eseisil alang skbiyax hiyi ka alang Rayswotwo,pnhyugan qpruhan klwaan qmqah boru ka klwaan Rayswotwo, kiya ni ini teumal ana manu knlangan skbiyax.
=== Mstrung(婚姻) ===
Mniq Rayswotwo, mnuda kingal snaw o tduwa angal egu qrijil. Kiya ka kiya ni seejiq sayang o pusu bi mangal kingal qrijil balay da. Kwowang sayang mangal qrijil siida, pgkla kana seejiq wana bi mangal kingal qrijil ka hiya, pgkla saw gaga mdudul wana bi kingal ka mangal dha qrijil.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%8E%B1%E7%B4%A2%E6%89%98
di728gg5ot9q8et80sbcb00zule6atu
Letsie III
0
728
95198
85793
2023-02-10T22:47:09Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q57537]]
95198
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Letsie III.jpg|thumb|Letsie III (萊齊耶三世)|alt=Letsie III.jpg]]
= Letsie III (萊齊耶三世) =
Mntucing hngkawas 1963 idas 7 jiyax 17 ka Letsie III ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Lesotho]] ta sayang o kiya ka Letsie III, pnaah hngkawas 1996 idas 2 jiyax 7 pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Lesotho rel location map.svg|縮圖|File:Lesotho rel location map.svg-賴索托王國地貌圖]]
[[Patas bntasan:Chinese Lesotho project Lesotho Parliament II.jpg|縮圖|File:Chinese Lesotho project Lesotho Parliament II.jpg-賴索托議會大廈]]
[[Patas bntasan:BasothoHatShop.jpg|縮圖|File:BasothoHatShop.jpg-HatShop菜市場]]
= Letsie III (萊齊耶三世) =
=== Kndusan(生平) ===
'''Lezier III''' u mntuting kngkawas 1963 idas 7 diyax 17, kiya ka qbsuran laqi snaw wada mrdang Bukung qnlhangan Lesotho Mo Shushu II.
Kngkawas 1968 dhuq kngkawas 1972, '''Lezier III''' laqi tiping cida u mniq Maseru na Iketsetseng Pyasa Tutiping mnhdu 5 knkawas pyasan. Kngkawas 1973, musa Ingkoku muyas 1 Pyasan Roma Tyenskyo. Kngkawas 1977, mniq Pyasan Sweyweyn Ampley muyas pyasan tubaraw.
Kngkawas 1980 dhuq kngkawas 1984, '''Lezier III''' pa tbrinah miyah qnlhangan muyas Pyasan Tubeyhing Lesotho, wada mangal hwaswey mi wenswey sweys sweywey. Kngkawas 1984 dungan u musa Ingkoku Pyasan Tubeyhing Bristol muyas smluhay horicu Ingkoku, mnhdu muyas daw wada mtmay Pyasan Tubeyhing Cambridge mi Pyasan Tubeyhing London muyas dungan.
Kngkawas 1989 idas 12 diyax 16, '''Lezier III u''' tbrinah miyah qnlhangan wada psdhuwan phiyu Nniqan Knbaraw Cyocang, kiya u mniq Maseru Sucngting mi Pnwaya Keyngpo Kaygi qmpah. Kngkawas 1990, tama niya Mo Shushu II u wada plaxan seyhu heytay mi pltadan dha qnlhangan icil, mntna kngkawas hiya ka wada psdhuwan Bukung Lesotho, mnhdu psdhu daw wada splawa '''Lezier III. '''
Kngkawas 1992, tama '''Lezier III''' u Mo Shushu II mnhdu kndusan qndriqan tbrinah miyax qnlhangan, ini palix miying hniwan Bukung niya. '''Lezier III''' pa smruwa tbrinah mangal hniwan Bukung dungan, so muda ptalax mrrudu ka qnlhangan.''' Kngkawas 1994 idas 8, wada mrrhak Gikay ka mpdkuh hiya mi mnseyngkyo seyhu, kiya u alaw tama niya tbrinah Bukung wada snbalay elu. '''
Kngkawas 1995 idas 1, '''Lezier III''' u malax hniwan niya Bukung, kiya mi tama niya ka tbrinah mBukung dungan. Binaw so kawas kngkawas 1996 idas 1,''' tama niya Mo Shushu wada muda snturung qnrqilan ttatuk rulu mi mrdang, mntna kngkawas idas 2 diyax 7 Lezier III ka tbrinah mBukung dungan, mniq idas 10 diyax 31 psdhuwan phiyu. '''
{| class="wikitable"
!排名
<small>(人口)</small>
!區名
!英文
!首府
!英文
!面積
<small>(平方公里)</small>
!人口
<small>(2001年)</small>
|-
|1
|馬塞盧區
|Maseru District
|馬塞盧
|Maseru
|4,279
|477,599
|-
|2
|萊里貝區
|Leribe District
|萊里貝
|Leribe
|2,828
|362,339
|-
|3
|伯里亞區
|Berea District
|泰亞泰亞嫩
|Teyateyaneng
|2,222
|300,557
|-
|4
|馬費滕區
|Mafeteng District
|馬費滕
|Mafeteng
|2,119
|238,946
|-
|5
|莫哈萊斯胡克區
|Mohale's Hoek District
|莫哈萊斯胡克
|Mohale's Hoek
|3,530
|206,842
|-
|6
|古廷區
|Quthing District
|古廷
|Quthing
|2,916
|140,641
|-
|7
|塔巴-采卡區
|Thaba-Tseka District
|塔巴采卡
|Thaba-Tseka
|4,270
|133,680
|-
|8
|布塔-布泰區
|Butha-Buthe District
|布塔布泰
|Butha-Buthe
|1,767
|126,907
|-
|9
|莫霍特隆區
|Mokhotlong District
|莫霍特隆
|Mokhotlong
|4,075
|89,705
|-
|10
|加查斯內克區
|Qacha's Nek District
|加查斯內克
|Qacha's Nek
|2,349
|80,323
|}
''' '''
== Tnsapah(家庭) ''' ''' ==
· tama: Mo Shushu II.
· bubu: Mamohato qridin Bukung.
· qridin: Masenati Mamohato Seeiso.
· llaqi:
o Lerotholi Seeiso Wangc, mpBukung saya.
o Senati Seeiso Kongcu.
o MaSeeiso kongcu.
o 'M'aSeeiso
== Splawa Hwangs(皇室旗幟) ==
{| class="wikitable"
|+
| rowspan="5" |
|
|南非
|
| rowspan="5" |
|-
| rowspan="3" |南非
|
| rowspan="3" |南非
|-
|
{| class="wikitable"
|
| '''賴索托'''
|
|}
|-
|
|-
|
|南非
|}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Walis Huwac 老師
mapencjuljt2hi6exlx0kzhlbknt1t1
Leung Chun-ying
0
729
104210
104105
2024-07-09T21:38:02Z
U. Boya
2117
Leung Chun-ying, kngkawas 2017
104210
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Leung Chun-ying 2017 3.jpg|thumb|Leung Chun-ying, kngkawas 2017|alt=Leung Chun-ying 2017 3.jpg]]
= Leung Chun-ying =
Mntucing hngkawas 1954 idas 8 jiyax 12 ka Leung Chun-ying ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Hong kong]] ta sayang o kiya ka Leung Chun-ying, pnaah hngkawas 2012 idas 7 jiyax 1 pnrajing kmlawa klwaan.
= Ryang Cnying(梁振英) =
'''Ryang Cnying''', Taccingsyunsyeyn,GBS, JP (Kari Ingkoku: Leung Chun-ying, kngkawas 1954 idas 8 diyax 12-), mntuting Hongkong, pusu pnyahan rudan niya ka Santong Sng Haywey Su, Cyokoku Knkana Qnlhangan Cngsyey huku cusi saya, Hongkong Tukubeycu Singcngcyu Tu4 Singcng Cangkwan, brah Hongkong Tukubeycu Singcngcyu Singcng Kaygi Fweykwanso giying cawcijn uri, Hongkong Sakiryos Sweyhuy brah kaycyo mi Cushman & Wakefield Yatay Cyu brah cusi.
'''Ryang Cnying''' u mniq tbrinah brah cida ka Hongkong han pa, mnngalan snkulan Cyokoku na Lxanan Waya Cusyun Yingkay misucang, tumal qpahun mpbatas “Lxanan Waya Hongkong”. Kngkawas 2011 idas 11, '''Ryang Cnying''' u pkla kari tumal seyngkyo kngkawas 2012 Hongkong Tukubeycu Singcng Cyu Singcng Cangkwan, kngkawas 2012 idas 3 diyax 25 mniq seyngkyo yingkay wada mangal 689 hyo mbiyax mangal Hongkong tu4 Singcng Cangkwan, wada mangal Kwowuying Congri Wen Cyapaw Patas Pnsdhuwan Phiyu daw mniq kngkawas 2012 idas 7 idas 1 mndungus bay muda pnsdhuwan phiyu mangal qpahun.
== Kndusan niya mwaya cida(早年生涯) ==
Tama Ryang Cnying u Ryang Congen (Hangan brah han u Ryang Coweyn), hiya u Hongkong Keysacutuy hana pnhiyu cida kndadax Santong Weyhaywey ncawmu na keysacu, splawa dha ‘Santong Cay’, mnqmlahang mniq Kangtuhu mi Dudux Dwiyaq. Ryang Cnying u niqan taxa qbsuran qridin mi taxa swayi qridin, kiya ka murux bay laqi snaw ka hiya, tu2 tnbkuwan sapah ka hiya. Ryang Cnying u mniq kngkawas 1954 idas 8 idas 12 Smsung Yuran mniq Hongkong Taw Tuiwil Cyu Byoying Pnhiyu Qnlhangan- Mari Byoying mtuting, so kiya knttu rmngaw ‘Yaku ka mnhdu Mccbu Cyawu daw babaw mntxan na cyawu mntuting’ muda pkla hiya nanaq. Mtuting cida, tama niya u wada 43 knkawas da, keysacu ka tama niya mi mdhu bay qqlahang niya sapah ka laqi. Rmngaw ka Ryang Cnying: ‘Mdhu bay qqlahang niya ka tama, rmabang tmsa kari ka ndanan niya pqita, ana so spuda kari pa to bay so so niyi muda ka isu.’ Ini so tbalay bay mi qqlahang bay tmasa, so kiya u wada murux nanaq mudaanna manu ka sicu niya Ryang Cnying. Laqi tiping cida, tnsapah dha u mnniq 7 go caykwan tqiyan keysacu, bukuy daw mntna brah Singcng Cangkwan Cng Yincweyn, mniq Hori Hwotaw tqiyan msdungus keysacu. Tama niya u mnthdilun qmlahang Kangtuhu, Ryang Cnying. U knttu mhaduc hndayu uqun tama niya musa Kangtuhu. Wada mniq kngkawas 1966 taygo msangay qpahun ka tama niya.
== Pnspuwan Pkla Kari Cyokoku mi Ingkoku (中英聯合聲明) ==
Kngkawas 1984 “Cyokoku Ingkoku Ryeynho Pkla Kari” diyax psdhu pbatas cida, Ryang Cnying.pkla kari keynggi kaykeycu ayus thdil muway pusu biyax daw ayus elu u tudaya dxral lmutuc psdhu ka quri pnsdhuwan dxral, cida pa seyhu Cyokoku u ini kla burah ayus pnsdhuwan na diyax u mpdhuq kngkawas 1997 idas 6 diyax 30 ka mhdu, alaw qcka dxral u uka murux nanaq nsediq ka jaysang dxral sapah, seyhu Cyokoku pa miyah miying hiya matas patas yikeyng, kiya ka babaw niya daw wada “mnPnspuwan Pkla Kari Cyokoku mi Ingkoku” nmalan patas tu3 na pusu bntasan, babaw niya mkpiya kngkawas, kasi ka ini sangay musa dxral kcka Cyokoku musa tmsa tmnesa niya patas niyi.
== Tumal Lxanan Waya Sslingan Yingkay(加入基本法諮詢委員會) ==
Lxanan Waya Sslingan Yingkay pnhiyu brah cida, Sinhwase miying hbaraw pnsliyan msdalih Cyokoku tongcan pprngaw, 4 Hwahuy u wa mniq kcka uri, cida u iyux miying taxa mdungus bay rmngaw kari Telu mi kari Ingkoku,mkla bay uuda Ingkoku niya sediq miyah muda qmpah misucang, kiya daw Sinhwase u kiya ka wada qmita mniq Ingctahang qmpah na Ryang Cnying ‘Meysa Pnyahan’. Knkana qnlhangan cngsyey huku cusi An Ccyey qnita niya , Ryang Cnying mniq bnatas niya pnusa kari “Cyokoku Ingkoku Ryeynho Pkla Kari” pa knmalu balay, kiya daw spuda Ryaw Yawcu miying Ryang Cnying, lmawa hiya Tumal Lxanan Waya Sslingan Yingkay. So niyi daw wada m180 hiyi ying na tutaxa uri ka Ryang Cnying da, babaw niya daw wada ngalan m19 hiyi cwey na tutaxa Dungan. Kngkawas 1988 cida 34 knkawas balay niya, kiya ka rmirih Sinhwase huku secang Maw Cyunnyeyn mangal qpahun misucang. Sn Syuhuy matas patas tmiyu Yey Kwohwa snquri Hong Kong mi Macau pusa hangan Ryang Cnying mangal qpahun misicang Lxanan Waya Sslingan Yingkay, spuda lnhayan muda, Ryang Cnying u kiya ka murux kingal elu spuda ‘Sangseyng’ Yey Kwohwa tuhuy Peycing pwaluk kari. Ryang Cnying pa stmanan bay Cyokoku, mnerdang na S Tuhwa mniq bntasan niya patas “Beyhing Cyang Mquri Narac Musa” snrnu hiya u truma Kyosangto ying, mntumal tang ka Sweyyose brah cusi Ryang Musyeyn u snhiyi wada tumal Kyosangto ka '''Ryang Cnying''', Ri Cuming uri u kasi eniq brah sediq tmiyu hiya ka sediq Kyosangto. Quri so sediq truma Kyosangto ka ssiling dha pa, ida ini sruwa kari niyi ka '''Ryang Cnying'''.
== '''Mangal qpahun Singcng Huyyi Cngweyn ('''出任行政會議成員) ==
'''Ryang Cnying''' u knkadax kngkawas 1997 pusu biyax Hong Kong tbrahun muway daw wada sdurun Singcng Huyyi Uxay Kwanso Giying, kngkawas 1999, rmirih Cong Sweyn mangal qpahun Hong Kong Tukubeycu Huyying Uxay Kwanso Cngweyn Cawcijn, mntna kngkawas wada ngalan Cangweyn Sapah Cerwey Csyun Yingkay Ying. Kngkawas 1999, hiya u tuhuy Cushman & Wakefield mi Singgapore Tay Yusyang Cnyey Csyun Kojyo msupu qmpah, kiya mi wada mcitwan kiya na Yatay Cyu cusi. Kngkawas 2000, spuda psriyux kuhwen, tuhuy Ingkoku DTZ mi Singgapore Tay Yusyang Cnyey Csyun Kojyo pspuwan, '''Ryang Cnying''' ceryangs hang yiming ka Cushman & Wakefield. Kngkawas 2001, '''Ryang Cnying''' mi duma seymung balay sediq pphiyu Hong Kong seymung huwu. Kngkawas 2003 prading phyuwan tu10, tu11 Knkana Qnlhangan Cngsyey Cangwey.
Kngkawas 2003 srwasaw cida, '''Ryang Cnying''' u rmirih Singcng Cangkwan Tong Cyeynhwa mangal kana biyax tuhuy Cyoka Jnmin Konghkwo Congyang Jnmin Seyhu pprngaw Mtrawah Uuda Cngce.
Kngkawas 2006, '''Ryang Cnying''' u mntxan Dungan spuda ppriyux kuhwen, dmuwi kongku kojyo na kuhwen pkrana dhuq 4.61%, wada mtu4 knbeyhing kutong Cushman & Wakefield kongku kojyo, mwaya mtumal citwan tongscyu, mn9 na taxa tongs uri. Kngkawas 2007 prading hiya ka wada snpeyyah Cushman & Wakefield Tudaya Asia Cyu cusi mi wada phyuwan Yatay Cyu cusi. Kngkawas 2010, '''Ryang Cnying''' u pusa kari naka balay biqun snadu Nobel Mtblayaq ka Tng Syawping,wada balay pprngawan kari.
Kngkawas 2011 wada mangal Hong Kong Tukubeycu Singcngcyu muway snadu Taccing Syuncang. Mntana kngkawas, ngalan Hong Kong Cinghuy Jongyu Cancujn. Mntna kngkawas malax qpahun ngalan 12 knkawas na Singcng Huyyi Cowcijn, pkla kari muda seyngkyo Singcng Cangkwan. Kngkawas 2012 idas 3 diyax 25, wada mangal kcka Seyngkyo Yingkay 1200 hyo na 689 hyo mangal Hong Kong Tukubeycu Singcngcyu tu4 Singcng Cakwan, wada mnSingcng Cangkwan tangsweynjn. Kngkawas 2012 idas 6 diyax 21, wada malax qpahun cngsyey tu11 kay Knkana Qnlhangan Yingkay Cangwu Ying. Kngkawas 2012 idas 7 diyax 1, '''Ryang Cnying''' u wada psdhuwan phiyu tu4 kay Singcng Cangkwan, alaw Hong Kong Tukubeycu Singcngcyu Singcng Cangkwan ka muda mangal qpahan hnyuwan kaygi cusi, tbrinah dungan mi muda dmudul singcng kaygi.
== Tumal seyngkyo Singcng Cangkwan.( 參選行政長官) ==
Kngkawas 2008, qmlahang uuda Hong Kong na bukung congyang u tukubaeycu snquri so biyax qqlahang '''Ryang Cnying''' smiling kari, kngkawas 2010 idas 7 diyax 15, '''Ryang Cnying''' splawa tumal
Hong Kong Deyntay Treybu Cyeymu “Yis Rwens”, wada slingan cyeymu cucjn Ri Pnghuy ya niqan lnglungan niya tumal seyngkyo teso ka kari unarang, ini dakar kari ka '''Ryang Cnying''', kiya mi wada cmiyuk kari dungan nasi niqan ddwaun ka syakay pa, qulung muda knbiyax ka hiya. Kngkawas 2011 idas 9 hana rading, spuda weyci cyeymi pkla, brah Amirika Cukang Congrings Tang Jwowen bnatas niya 1 tyeynwen pkla, '''Ryang Cnying''' pa tna mniq kngkawas 2009 daw niqan lnglungan niya mpseyngkyo tso. Kngkawas 2011 idas 5, brah Kangcyu Jnta dayhyo Wu Kangmin pusa kari na nanaq ‘Pnkari Xiluy 3 Hungun’, keynggi spuda Fan Syuritay ka muda ngalun Singcng Cangkwan nduray niya, Tang Ingnyeyn ka lmutuc nanaq ngalan Cngwus Scang, '''Ryang Cnying''' ka ngalan ngalan Caycngs Scang. Kiya mi Tang Ingnyeyn mi '''Ryang Cnying''' u tna wada spuda cwanmey qnita dha ya bay musa mpseyngkyo Singcng Cangkwan jemn jnwu. Mniq kngkawas 2011 idas 7 diyax 9, Fan Syuritay rmangaw wisu lmlung ya muda mpseyngkyo tso. Bukuy daw, hiya ka mnniq brah hbaraw sediq tndahu quri Tang Ingnyeyn mniq seyhu bsiyaq kngkawas pspaux, rmabang hiya mbiyax quri ndanan niya singcng.
== Kndusan Singcng Cangkwan(行政長官生涯) ==
Kngkawas 1021 idas 3 diyax 25, '''Ryang Cnying''' mniq sweynweyhuy mangal 689 hyo daw, wada mangal 57.4% hyo, wada mangal tu4 kay Hong Kong Tukubeycu Singcngcyu Singcng Cangkwan. Idas 3 diyax 28, congri Wen Cyapaw ka muda pssli dmudul tu7 Kwowuying knkana kaygi, pbatas “Psdhu '''Ryang Cnying''' Ngalun Cyoka Jnmin Konghkwo Hong Kong Tu4 Jn Singcng Cangkwan” na tu616 go Kwowuying ring, psdhu , '''Ryang Cnying''' tu4 jn Hong Kong Tukubeycu Singcngcyu Singcng Cangkwan, mntna kngkawas idas 7 diyaqx 1 ka psdhuwan prading qmpah.
== '''Ini Sruwa Mangal Swangfey Mchdil Qridin('''拒接雙非孕婦) ==
Kngkawas 2012 idas 4, Hong Kpng mpqpah Singcng Cangkwan , '''Ryang Cnying''' ka pkla kari uka brahan sndhu kari mniq kngkawas 2013 mtuting ka ‘Swangfey Rabu’ malu mangal Hong Kong uka pstqan cyuryocweyn, kiya mi Hong Kong syakay pnspuwan dha qmita pa swangfey rabu u ‘Uxay Hong Kong Psbalay Knhbrawan sediq mndungus hmtur knrudan’. Mntna kngkawas idas 4 diyax 26, byoying qmlahangcyu hmtur mangal uxay mntndxral mchdil qridin mniq kawas cida mi kawas niya muda yuwey mptlaqi, so qmlahang tndxral mchdil qridin mniq byoying pnhiyu qnlhangan malu knama dmuwi canke huwu. Spuda muda cngce ‘Ring Swangfey’, knkana Hong Kong pnhiyu qnlhangan uka spngan diyax hmtur uxay tndxral mchdil qridin yuwey mptuting rabu, swang fey rabu babaw daw wada knbeyhing balay nlihan niya, snpeyyah kngkawas 2011 hbaraw bay cida na hbaraw bay cida na wada knbeyhing bay mlih dhuq ida niqan duma swangfey mchdil qridin mtmay Hong Kong tmlaqi, niqan sediq alaw jucing cida mqbling ndan quri mchdil mi wada pshduwan cumi mi wada phmkuwan sapah kung.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
4zkfik2obf242i87051xqhauzly4usf
Liberia
0
730
103726
103725
2024-06-19T03:49:48Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */s
103726
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Liberia.svg|thumb|Flag of Liberia-Kwoci (賴比瑞亞)|alt=Flag of Liberia|423x423px]]
= Liberia(賴比瑞亞) =
Gaga kska Meycow ka [[Liberia]], 6 30 N, 9 30 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 111,369 sq km(hangan na o Tg104)(knlbanga dxgal o 96,320 sq km, knlbangan qsiya o 15,049 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 4,299,944 hiyi.
Gaga [[Monrovia]] ka pusu alang paru, jiyax 26 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Liberia ga wada sugan 28.10% ka dxgal qpahan, 44.60% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 27.30% na.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Liberia.svg|thumb|File:Coat of arms of Liberia.svg-Kwohwey(國徽)]]
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Ellen Johnson Sirleaf, pnaah hngkawas2006 idas 1 jiyax 18pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Location Liberia AU Africa.svg|thumb|File:Location Liberia AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%88%A9%E6%AF%94%E9%87%8C%E4%BA%9A
no16facwd4dnko3td5lfrn55tipc1lb
Libu
0
731
100627
94337
2023-10-06T00:22:23Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100627
wikitext
text/x-wiki
= Libu(李埔部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Libu.
27 sapah ka kneegu na sapah, 103 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 99 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 4 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 93%, Bunun 1%, ni rahuq na o 2%.
== (部落名稱) ==
Tnhangan alang :alang Ripu.
== (部落特色) ==
Thyang alang : niqan dha pnskari ka alang “Ribu”, kingal ka sun saw sari;kingal ka sun saw“dhuq do ini knmusa da”.kari Tlu o bukuy psbu ksun.
== (所在位置) ==
Nniqan alang : Sin-cu-siyeyn ciyeyn-s-syan yu-fong-cuen.
== (範圍) ==
Klbangan : Sin-cu-siyeyn ciyeyn-s-syan yu-fong-cuen 3 ring alang hini, tnhangan seejiq Tay-ya “Ribu”ka alang hini, Nniq daya hraan hidaw 900 km knlangan Uy-fong.
== (地理環境) ==
Kndkilang lnglingay : nniqan o gaga sipaw yayung Uy-fong, lngligan o wada niqan kska 1000 – 1100 km.
== (交通資訊) ==
Kklaan ppanan.
== (電子地圖連結) ==
Mlutuc teyn-c pnyusan.
== (部落所屬族群) ==
Tnealang seejiq : Tayya.
== (使用語言) ==
Skari : kari Tayya、kari Tlu、kari Ke.
== (宗教信仰) ==
snhiyan cong-cyaw : Ci-tu-cyaw.
== (部落由來) ==
Mniyah alang : klaan ka pnatas“gaya Tayya”ida nanaq nniq Nan-to-siyeyn U-se ka quri daya Cwey-rwan, iyux miing burah nniqan, musa thjil siyaw ayug Mari-kwo-wa, kika thnganan U-raw-se, yasa mskuy ka karac bukuy, mtucing sipa kdjiyax ka knkawas, mquri thjil daya musa nniq dhuq swey-teyn-se【Sin-cu-seyn ceyn-s-syan sin-re-cun】,bukuy do yasa tkiisug miyah mspais ka Ce-aw-rey si-tong, musa brinah nniq daya cwo-an yayung Ma-ri-kwo-wa, kika pnhiyu alang hini.
== (旅遊觀光資訊) ==
Rrigaw kklaan.
= '''Alang Ripu 【Lipu】(李埔部落)''' =
Ngayan alang: Alang Ripu【Lipu】
== Snnaaxan alang (部落特色) ==
Ngayan na alang "Libu" nii, niqal daha ka dungus na; sari daha ka "Dehuk ini mkmusa".
Nngalan bobo pnccecu kari Telu ka hengak na.
== Niqun alang (所在位置) ==
Quri 3 Ring Yuifongcun Censu Siyang Sincusen hiya. Tnngayan nseediq Tayal ka "Libi" nii. Ga tgnarac tgdaya yaani 900m alang Yuifong.
== Dheran kdkilan (地理環境) ==
Ga sipo tguiril ruru Yuifong, ayu Ritongsan kteetu thunac. Haypa yaani 1000-1100m ckceka hari.
== Luwan Yencuming (部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Kari srengo (使用語言) ==
Pskari Tayal, kari Telu, kari Kihilang.
== Snhei (宗教信仰) ==
Cituciyaw
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Pkrwanun pntasan 《Gaya nTayalcu》, meniq tgdaya Paran Nantosen mnugaya hayan. Mhiti na knbgurah dheran, musa mtheruy quri sipo tguiril ruru Marikowan. Tnungayan Urayso. Bobo anu tleetu ba ka karac, knkkawas puqun sipa ka ppyahan. Mquri tgdaya mtheruy musa meniq Suwetenso 【Sinrocun Censu Siyang Sincusen】. Bobo na dungal kcugun yahun kmremux nulaalang Cuuri, kbberih meyah meniq tgdaya sipo ruru Makori. Ma pheyu alang saya nii.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* 泰雅族的文化: 部落遷徒與拓展。廖守臣著。世界新聞專科學校觀光宣導科。1984年。頁142。
* 臺灣地名辭書卷十四:新竹縣。劉明怡等編。臺灣省文獻委員會。2010年。頁659。
* Matis alang Ripu nii we, hlidan na Aking Nawi(黃美玉).
[[Snakun:Truku]]
rd2jodus0qjbvhoxrxbjouacr9ub5k1
Libya
0
732
102845
95200
2023-11-04T14:45:52Z
CommonsDelinker
52
Replacing Leptis_Magna_Arch_of_Septimus_Severus.jpg with [[File:Leptis_Magna_Arch_of_Septimius_Severus.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) · typo).
102845
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Libya.svg|thumb|Flag of Libya-Kwoci Ripiya(利比亞國旗)|alt=Flag of Libya|442x442px]]
Gaga kska Meycow ka [[Libya]], 25 00 N, 17 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 1,759,540 sq km(hangan na o Tg17)(knlbanga dxgal o 1,759,540 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 6,541,948 hiyi.
Gaga [[Tripoli]] ka pusu alang paru, jiyax 23 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Libya ga wada sugan 8.80% ka dxgal qpahan, 0.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 91.10% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Fayez al-Sarraj, pnaah hngkawas2016 idas 3 jiyax 30pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:The emblem on the passport of Libya.svg|thumb|File:The emblem on the passport of Libya.svg-Kwohwey(國徽)]]
[[Patas bntasan:Libya (orthographic projection).svg|thumb|File:Libya (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Ripiya(利比亞) =
Qnlhangan Ripiya ka qnlhangan Arapo tudaya Ahuyrika, wa mniq Ticonghay mkngahu ucilung tuhunac, mtssiyaw Ayci, Sutan konghekwo, Cate, Niju, Aarciriya mi Tunisiya. Knrbangan niya pa 176 knbkiyan pinghwang km. Nniqan Ripiya u mnuda pskkingal pnqlahang Roma tikwo, Arapo tikwo mi Etuman Tuarci; kngkawas 1912 cida Itari wangkwo ka wada mbiyax Etuman tikwo, kiya mi wada mndxral qlhangan Itari ka Ripiya; babaw tumndha mccbu mtqiri klwanan daw, dukuricu kngkawas 1951 ka Ripiya, phiyu pnwaya ryeynpang Ripiya ryeynhe wanhkwo, kngkawas 1963 cida u wada dha plixun ka pnwaya ryeynpang, knpriyux hangan Ripiya wangkwo; kngkawas 1969 cida, rmading pspaux pnwaya cyuncu na Ripiya msama keming, bukung mpdudul keming pnsliyan mtrawah cyunkwan Ktahuy ka wada mbukung bay Ripiya, wada phiyu Arapo Ripiya konghekwo, babaw kngkawas 1972 daw tumal Arapo ryeynpang konghekwo; kngkawas 1977 cida ptalax ka ryeynpang daw; wada knpriyux Arapo Ripiya mincongkwo mi Beyhing Arapo Ripiya jnmin syakay cuyi mincongkwo, binaw ini pndungus knpriyux ka biyax seyji; kngkawas 2011 cida, rmading pspaux Ktahuy cngcweyn ka mccbu kcka Ripiya, wada pkngatun ka Ktahuy cngcweyn, knkana qnlhangan Ripiya kwotu ingkay knpriyux hangan qnlhangan ka “Ripiya”; kngkawas 2013 cida, babaw mccbu kcka daw pssli Ripiya kokomin gikay mi snbarah priyux hangan qnlhangan ka “qnlhangan Ripiya”.
== Tiri(地理) ==
<gallery>
Patas bntasan:Libya sat.jpg|Juga weysing Ripiya.
Patas bntasan:Libyan Desert - 2006.jpg|Nniqan bbnaqi bbuyu.
Patas bntasan:Libya location map-oil & gas 2011-en.svg|Juga bnkuwan Gasoring mi gasu ida nkiya cuyeyn Ripiya.
</gallery>Mniq tudaya Ahuyrika tukcka. Tudaya pa msdalih Ticonghay, ya bay 1900 km sngari ka quri mkngahu ucilun. Ayci, Sutan, Cate, Niju, Aarciriya mi Tunisiya 6 ka msdalih Ripiya.
=== Bbnaqi bbuyu(沙漠) ===
Nniqan tudaya mkucilung Ripiya pa niqan mbbaraw ka bbrnux mi tuhunac nniqan lmiqu uri, to bay bnaqi bbuyu kana, knkana knrbangan pa 94%. Nniqan u to bay haypa 300-600 m.
=== Kkarac(氣候) ===
Nniqan mkucilung pa kkarac mnTiconghaysu, kcka tndxral u llabang bay nniqan pa kkarac mnmtilux bbnaqi bbuyu. Kcka tndxral pa uka yayung ini pstuq mhuru qsiya, qsiya langu knari ka ddiyun balay, mniq Awbari u niqan kingal splawa dha Umm al-Maa na langu.
== Singcng cyuhwa (行政區劃) ==
<gallery>
Patas bntasan:Libyan Shabiat 2007 with numbers.svg|Ripiya singcng cyuhwa.
</gallery>
{| class="wikitable"
|+
!Sngfen
!Kari Arapur
!Pnyahun kari Rating
!Seejiq(2006)
!編號
|-
|蘇爾特省
|سرت
|Surt
|141,378
|8
|-
|邁爾蓋卜省
|المرقب
|Al Murgub
|432,202
|10
|-
|邁爾祖格省
|مرزق
|Murzuq
|78,621
|22
|-
|邁爾季省
|المرج
|Al Marj
|185,848
|2
|-
|德爾納省
|درنة
|Darnah
|163,351
|2
|-
|綠洲省
|الواحات
|Al Wahat
|177,047
|6
|-
|綠山省
|الجبل
الاخضر
|Al Jabal al
Akhdar
|203,56
|3
|-
|賽卜哈省
|سبها
|Sabha
|133,162
|19
|-
|納盧特省
|نالوت
|Nalut
|93,224
|16
|-
|班加西
|بنغازي
|Benghazi
|670,797
|5
|-
|庫夫拉省
|الكفرة
|Al Kufrah
|50,104
|7
|-
|的黎波裡省
|طرابلس
|Tarabulus
|1,065,405
|11
|-
|沙提省
|وادي
الشاطئ
|Wadi Al Shatii
|78,532
|18
|-
|努加特海姆斯省
|النقاط
الخمس
|An Nuqat Al Kahams
|287,662
|14
|-
|西山省
|الجبل
الغربي
|Al Jabal Al Gharbi
|304,159
|15
|-
|米斯拉塔省
|مصراتة
|Misratah
|550,938
|9
|-
|朱夫拉省
|الجفرة
|Al Jufrah
|52,342
|17
|-
|吉法拉省
|الجفارة
|Al Jfarah
|453,198
|12
|-
|瓦迪哈那特省
|وادي
الحياة
|Wadi Al Hayaa
|76,858
|20
|-
|布特南省
|البطنان
|Al Butnan
|159,536
|1
|-
|加特省
|غات
|Ghat
|23,518
|21
|-
|扎維耶省
|الزاوية
|Az Zawiyah
|290,993
|13
|}
=== Pusu alang mkbrnux(主要城市) ===
<gallery>
Patas bntasan:Ly-map.png
</gallery>
{| class="wikitable"
|+
!序號
!城市
!人口
(2006)
|-
|1
|的黎波裡/Tripoli
|1,228,187
|-
|2
|班加西/Benghazi
|670,797
|-
|3
|米蘇拉塔/Misrata
|350,000
|-
|4
|扎維耶/Zawiya
|318,726
|-
|5
|貝達/Bayda
|250,000
|-
|6
|艾季達比耶/Ajdabiya
|108,771
|-
|7
|胡姆斯/Al Khums
|103,743
|-
|8
|拾哈/Sabha
|94,728
|-
|9
|德爾納/Darnah
|88,317
|-
|10
|圖卜魯格/Tobruk
|75,893
|-
|11
|拜尼沃利德/Bani Walid
|68,940
|-
|12
|茲利坦/Zliten
|67,820
|}
== Cyunsu(軍事) ==
Kwomincyu Ripiya ka pusu bay biyax mccbu mi mqlahang Ripiya, rdingan na u pnspuwan minping pnspaux Ktahuy cuxan mi seyhu pnspaux, kcka dha u wada scuqi bay mccida, congyang seyhu uka biyax qmlahang butayi seyhu, niqan ka chuykwan ini qbahang dndulan seyhu; qnhmuc nanaq dmudul heytay muda mcbu. Kiya uri u, ou bay uri ka knkingal tnualang smdhu ucwang uxay na seyhu.
Mniq kngkawas 2011 cida pa niqan 2 knbkiyan minping, dhuq kngkawas 2014 cida daw wada mrana dhuq 30 knbkiyan hiyi sediq. Knou bay ppuniq ka so qnluluy dhuq tnualang, maku so dmuwi puniq ka kana knkingal sapah.
[[Patas bntasan:Bouri NC 41 DP4 platform.jpg|縮圖|Kingal wa mniq babaw Ticonghay ka pingtay pnyahan hnruwan gasoring.]]
== Cingci(經濟) ==
Ripiya ka tnpusu bay qnlhangan ngengalan gasoring mi pnquri nganguc uri. Gasoring ka pusu bay uruc stmanan dha quri keyjay, ya bay knkana sncan congcu na 50%~70%.
Knbeyhing bay ka koba ngengalan gasu ida nkiya mi yihwa gasu ida nkiya. Miyah xxihuy, smnalu gasoring, biyax deyngki, hwangcu, uuqun smnalu Dungan na kongyey.
Mniq kngkawas 2010 cida pndkanan nngalan gasoring kddiyax ka Ripiya pa hmrinas 150 knbkiyan tnqriyan baqa, kngkawas 2011 cida daw wada knbeyhing bay nlihan niya wana bay 46 knbkiyan tnqriyan baqa, kngkawas 2012 cida u wada mkala dhuq dalih 140 knbkiyan tnqriyan baqa, kngkawas 2013 cida u wada mlih dungan, kngkawas 2015 cida pa mlih wana 40 knbkiyan tnqriyan baqa bay da.
=== Qqpahun quri pnpwalang(農業) ===
Mptabu tnbuwan, dmka mptabu tnbuwan ka hmrinas 50% sediq knhbrawan qqpahun quri pnpwalang, tnbuwan pa pusu na bay ka miric, dapa, roto, ruba, dapa dmayi.
Pnhmanan pnpwalang u niqan tipiq mugi, beyhing mugi, trabus, kandang, mudu, hiyi qhuni sksik.
=== Ryuco mi sitong ddiyun qsiya pnpwalang(綠洲及灌溉系統) ===
Balay bay pa, mniq Ripiya u wana bay 2% ka dxral alaw niqan mttuku qyuxan qsiya kiya ka malu phmaun. Binaw spuda tyawca, tuhunac Ripiya nniqan bnaqi bbuyu u niqan mndungus bay qsiya dxral truma cuyeyn, kiya mi snliyan niya qsiya pa ririh sa 200 kngkawas qnluluy qsiya yayung Niro. Alaw smatang muda tmabun ou dxral malu ngalan phuma, wada phiyu ou bay qsiya truma dxral sitong ddiyun qsiya pnpwalang ka Ripiya, Al Khufrah Ryuco kiya ka tuhnranan hidaw hunac Ripiya (msdalih tnuayus Ayci) ka pqriyun dha knbeyhing bay qqpahun quri pnpwalang kcka qnlhangan uri. Ripiya ryuco dduwi congsin suco bbuway qsiya sitong u, dmuwi qsiya dxral truma spuda yari slutuc puda xxiluy tyeyntu kangkwan uxay daw arumi kwan hiya, babaw tyeyntu kangkwan uxay u arumi kwan pa wa psaun tunux mplaq qsiya, msupu papak rulu dmkuh dxral, mtqiri kingal kcka mspriq, kana pnlaqan qsiya kikay mplaq qsiya pa wada mtumun so “mtumun qnpahan mugi”. So niyi mtna qumi tokey ka kikay mplaq qsiya pa mniq Sahara bnaqi bbuyu mi Amirika u qtana bay dmuwi so niyi kana, mniq nniqan Cyokoku uri pa niqan dmuwi so niyi uri.
=== Mquri nganguc mawyi(對外貿易) ===
Kcka qnlhangan pa ini ttuku ddiyun nanaq dhiya, cinko uuqun, gasoring kongyey cwangpey, quri ppanan rulu, ddeyngki.
Cuko u quri gasoring, btasil tyeykwan, trabus, qqraqil ka pusu bay.
=== Cyawtung(交通) ===
<gallery>
Patas bntasan:Traffic congestion in Al Bayda, Libya ..jpg|Kngkawas 2010 cida, mkkiyux bay ka elu ppanan rulu Ripiya Peyta.
</gallery>Niqan 19300 km ka knkana elu beyhing qnlhangan, kcka niyi pa ya bay 56% ka elu u dhuq so knbalay bay mndungus elu. Teripori u niqan mndungus bay elu qnlhangan mquri Tonisiya sotu Tunis, Ripiya tudha knbeyhing bay alang mkbrnux Pancyasi, kiya mi beytaq tnhyaqan bay Ayci na Yarisanta sana trudu asu.
Hmqangaw qnlhangan pwaluk knkingal alang mkbrnux na elu ppanan rulu pusu bay pa psnakan ddha kojyo basu, mhnuq ka kipu mi mndungus bay ppan ka basu, qhiyaq ppanan ka basu u to bay niqan kongtyaw uri. Mniq so knbeyhing hari alang mkbrnux ka niqan ppanan haya.
Niqan Ripiya hangkong mi Hwanhuy hangkong ka Ripiya. Pusu bay sanan papa skoki ana ima sediq pa wa mniq Ripori, Pancyasi, Misurata, Saypuha, Topuruk, Siart mi Pureycya. Saya pa knkingal sanan tapa skoki Ripiya pa, pusu bay kwoci hangpan u mmquri Oco, qnlhangan Arapo mi Ahuyrika pusu alang mkbrnux kana. Binaw kngkawas 2011 mccbu kcka qnlhangan dha ka Ripiya cida kiya mi wada htranan pskaya, beytaq saya na u ini tbrnahi pskaya niya na.
== Sehwey(社會) ==
=== Knhbrawan hiyi sediq(人口) ===
<gallery>
Patas bntasan:Girl in Tripoli, 1898 - 1906 - Richard Storch.jpg|Wouwa Ripiya kngkkawas 1990 cida, pnsingan Teripori.
Patas bntasan:Libya gril masallata.jpg|Laqi qridin Ripiya.
</gallery>Knhbrawan hiyi sediq u niqan 673 knbkiyan hiyi sediq (kngkawas 2012 cida), kcka hiya u pntnaun snpung ka snaw mi qridin pa 1.05:1. 0-14 kngkawas u knkana hiyi sediq na 32.8%, 15-64 kngkawas u knkana hiyi sediq na 62.7%, 65 kngkawas uxay daw hmrinas 65 kngkawas knkana hiyi sediq u 4.6% (kngkawas 2011 cida). Knkana qnlhangan hiyi sediq cincta u peyyah saya na yeyncansing mi wisu knpriyux, ya bay so kngkawas 2050 cida daw musa knsbalay kana da. Ripiya so quri knhbrawan hiyi sediq mpdanga pa, kiya ka stman knhbrawan hiyi sediq (quri so pnsdkanan dha u ini dhuq 15 kngkawas mi hmrinas 65 kngkawas pnspuwan na knhbrawan hiyi sediq) na snpngan, kiya u sncan jnko na 53.20%. Snpuwan Amirika congyang cingpawcyu mniq kngkawas 2012 cida, yuci knudus knkana knhbrawan hiyi sediq Ripiya u 77.83 kngkawas (snaw u 75.5 kngkawas, qridin u 80.27 kngkawas). Snpuwan Mtqiri klwanan weysng cucu pa yuci knudus ka snaw u 70 kngkawas, qridin ka 75 kngkawas. Knkana tnqliyan laqi ka txtaxa kngkawas tmlaqi qridin pndkanan tmlaqi 2.9 llutuc lqlaqi. Hhnqilan laqi ini dhuq 5 kngkawas u mk1000 hiyi ka mptnlaqi u 19 hiyi ka mrdang.
Ana so qnlhangan Ahuyrika ka Ripiya, binaw knhbrawan hiyi sediq u bhuway hiyi sediq Arapo ka pusu bay, kiya ka duma knhbrawan hiyi sediq u sediq Popoar, sediq Yodaya.
Ripiya pa hmrinas 95% knhbrawan hiyi sediq ka smluhay Isrankyo. Mptabu tnbuwan, dmka mptabu tnbuwan u hmrinas 50% sediq qqpahun pnpwalang.
Mkla mita jiyi ka Ripiya pa 82.6% (hmrinas15 kngkawas mkla mita patas mi matas na snpngan): snaw u 92.4%, qridin u 72%. Pdkanun ka syakay qridin nniqan mi pnqita dha snpuwan biyax sediq na Sauti Arapo mi qnlhangan haywan u, Muamayar Ktahuy dmudul na Ripiya pa niqan knkana klwanan Arapo knmalu bay sqita dha qqridin mi cngce.
[[Patas bntasan:LA CATTEDRALE DI TRIPOLI 1960.jpg|縮圖|Kngkkawas 1960 cida Tripori knbeyhing pnrhulan.]]
=== '''Cungcyaw(宗教)''' ===
Ripiya saya pa niqan 98.6% knhbrawan hiyi sediq smluhay Isrankyo, ya bay 96% na Musurin pa mnSyunnipay, Isrankyo ka snhiyan qnlhangan Ripiya, kcka na niyi pa Suhuy pay ka beyhing bay dndulan na kluwanan snlhayan, kiya u mniq 18, 19 seyki cida, mniq qnlhangan Ripiya klaalang u hbaraw bay sinjya, mniq tudaya Ahuyrika pa mdakar Hwaransi, Itari mqlahang na quri congcyaw husing undo mnuda dmudul, pnsliyan dha ka Sanusi kyodang u ida niqan bay dndulan niya pnsliyan snhiyan, ana dhuq saya u kiya ka mchdil bay biyax syakay, Sanusi undo na pusu snlhaya knama han u wada srwanan Sirannicya na sediq Peytuin, kiya mi nniqan hiya ka pnrdingan bay kyodang mi pusu bay nniqan muda ana manu uuda, kiya mi Tripori u niqan ou bay sana umarang kari Utux Baraw.
Ripiya u niqan tiping pnsliyan kuriscyang qnlhangan icil uri. Knbeyhing na bay u pnrhulan Kputecng, mniq Ayci na pnrhulan Kiristokyo; kiya ka knbsiyaq bay rikisi pnrhulan Kiristokyo Ripiya. Niqan hmrinas 60000 hiyi sediq Ayci mi sediq Kput mniq Ripiya, hmrinas 1% knhbrawan hiyi sediq Ripiya. Snpuwan u niqan 40000 knhbrawan hiyi sediq sinjya Roma Teynsukyo, Roma Teynsukyo mniq Ripiya pa niqan dha hiyi cucyaw. Niqan kingal tiping syaku sngkonghuy, ntumal hiya ka sediq u to bay Tripori na wayraw Auyrika, hiya ka sngkonghuy Ayci cyawcyu na uri.
Ripiya dhuq kngkkawas cnduray pa kiya ka kcka mtqiri klwanan na kingal ncbiyaw
bay tnsapah syaku Yodaya, malu bhraun dhuq brah kongyeyn 300 kngkawas. Kngkawas 1942 cida, Itari u mniq tuhudac Tlipori phiyu pnssliyan pkixun muriq qnpah Yodaya, ya bay 500 hiyi sediq Yodaya mniq Giado na ingti alaw ini kbiyax ka qbubur, pkan uray mi mnarux wada mrdang. Kngkawas 1942 cida, mniq nganguc ciconging ka sediq Yodaya pa wada dha shtur ka uuda dha quri keyjay, kana dhuq 18 kngkawas dhuq 45 kngkawas na snaw pa pkixun dha muriq qnpah. Kngkawas 1942 idas 8 cida, Triporitaniya na sediq Yodaya u shmuk mniq Sidi Azaz na kingal ciconging. Mniq kngkawas 1945 idas 11 bukuy na kcka 3 kngkawas, wada snpusal pquri ini khbaraw minjoku ka kcka pnqrqilan u niqan hmrinas 140 hiyi sediq Yodaya ka wada phqilan, hmrinas kha kbkuy hiyi ka mangal luqah. Dhuq kngkawas 1948 cida, Ripiya u ya bay niqan 38000 hiyi sediq Yodaya niya na. Ripiya u mniq kngkawas 1951 dukuricu cida, hbaraw bay sediq Yodaya pa wada mlatac thdil icil da.
[[Patas bntasan:Leptis Magna Arch of Septimius Severus.jpg|縮圖|Tarayputis yicu.]]
== Wunhwa(文化) ==
Ripiya ka kingal muru snhiyan Isrankyo na qnlhangan, so kiya bungka qnlhangan dha pa pusu na bay ka bungka Isran.
=== Sucyey yican(世界遺產) ===
* Saypuratayku cng: Brah kongyeyn tu5 seyki spuda sediq Huynici pnhiyu. Kcka hniti nniqan rudan cbiyaw pa ncbiyaw bay ssapah pnhiyu u ya bay pnhiyu brah kongyeyn tu7 seyki na tndruwan asu ucilung, niqan bay hhangan pa ya bay pnhiyu kongyeyn tu1 seyki na Cupite sapah thmkuwan teykung, miyah kingal knrudan bay Roma tyeynsing na mntumun cyucang. Kngkawas 1982 cida wada ngalan ryeynhekwo cyawkewen cucu pniqun mtqiri klwanan nniqan hniti rudan cbiyaw mingru.
* Saypuratayku cng: Brah kongyeyn tu5 seyki spuda sediq Huynici pnhiyu. Kcka hniti nniqan rudan cbiyaw pa ncbiyaw bay ssapah pnhiyu u ya bay pnhiyu brah kongyeyn tu7 seyki na tndruwan asu ucilung, niqan bay hhangan pa ya bay pnhiyu kongyeyn tu1 seyki na Cupite sapah thmkuwan teykung, miyah kingal knrudan bay Roma tyeynsing na mntumun cyucang. Kngkawas 1982 cida wada ngalan ryeynhekwo cyawkewen cucu pniqun mtqiri klwanan nniqan hniti rudan cbiyaw mingru.
* Siranni: Ncbiyaw bay alang mkbrnux Sira, kiya ka 5 kcka nniqan alang mkbrnux Sira na ncbiyaw mi tnpusu bay, tunarac Ripiya pa alaw hiya tmhangan ka Sirannicya. Mniq brah kongyeyn 630 kngkawas spuda Sirataw na mpqlahang ka pnhiyu.
* Tateraart Akakus: Wa mniq nniqan bbnaqi bbuyu, nniqan hiya spuda niqan hhangan btasil snqriyan, diyax rncuhan u mniq brah kongyeyn 12,000 kngkawas dhuq kongyeyn 100 kngkawas, wada bay pkla nniqan dha knpryuxan bungka mi ida nkiya. Alaw pusu bay snqriyan mi rncuhan dha u mniq kngkawas 1985 pa wada pniqun mtqiri klwanan nniqan hniti rudan cbiyaw.
=== Mmahun mi uuqun(飲食) ===
Mndungus bay uuqun Rioiya pa kiya ka kkluwanan Amazigh damac mi sediq Arapo Peytuin, kiya ka pnyahan tukubeycu pnrmaxan iiyax pnsltudan mi Ticonghay. Dmuwi uuqun smnluwan beyhing mugi ka pusu bay uuqun tuiwil mi tuhunac Ripiya, kiya mi kndadax tunarac ka pusu bay uqun dha buwax. Bicun Ripiya, mray so all’ arrabbiata mi idaw, pspuwan dha mkan hiyi miric uxay daw hiyi rodux (psabura uxay daw duhun uxay daw hnpuyan na biyuq); sntmuwan sntlxan qthur bugi ka dmuwi weluq tmato mi hiyi hpuyan uuqun pnsltudan, mncun ka so niyi uri, kiya mi niqan ka ssama pocay mi ssukay, niqan ka dmuwi meyluq ciyak mi kandang msupu mkan uri. Sanan mkan uuqun Ripiya pa pndungus knmalu uuqun kwoci uxay daw hiyi miric, hiyi rodux, wamil sama, bunga tumun.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%88%A9%E6%AF%94%E4%BA%9A
*Tnhjil kari seejiq kari seejiq (瓦旦 吉洛) mtabug
n92yxxwx43gun9enlxsy0epgnd160w5
Lidaw
0
733
100628
85663
2023-10-06T00:22:26Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100628
wikitext
text/x-wiki
= Lidaw (里漏部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka [[alang]] Lidaw.
[[Snakun:Truku]]
1,118 sapah ka kneegu na sapah, 2,835 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 32% niqan 899 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 68% niqan 1,936 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 29%, Truku 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
oddafm96ker9sz7ok91p1kyo9zyuusi
Liechtenstein
0
734
103734
103733
2024-06-19T03:52:50Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */s
103734
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Liechtenstein.svg|thumb|Flag of Liechtenstein -Kwoci(列支敦斯登國旗)|alt=Flag of Liechtenstein|390x390px]]
= Liechtenstein(列支敦斯登) =
Gaga kska Owcow ka [[Liechtenstein]], 47 16 N, 9 32 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 160 sq km(hangan na o Tg219)(knlbanga dxgal o 160 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 37,937 hiyi.
Gaga [[Vaduz]] ka pusu alang paru, jiyax 15 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Liechtenstein ga wada sugan 37.60% ka dxgal qpahan, 43.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 19.30% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Hans-Adam II, pnaah hngkawas1989 idas 11 jiyax 13pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Liechtenstein.svg|thumb|File:Coat of arms of Liechtenstein.svg-Kwohwey (國徽)]]
[[Patas bntasan:Europe-Liechtenstein.svg|thumb|File:Europe-Liechtenstein.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== '''Reyctnstng(列支敦斯登)''' ==
Reyctnstng cinwangkwo, qnlhangan tiping neyru kcka Oco (Ryeynhekwo cyuyu citwan ka ngalan dha qnlhangan tuiril Oco), wa qpiyan kcka ddha qnlhangan Jweysu mi Awtiri, kiya ka jeyseykay ddha qnlhangan swangcong neyru uri (kingal u Ucpyeyke). Kiya mi qnlhangan niyi ka wana murux kingal dmuwi kari Doicu ka ngalan kari ddiyun seyhu; binaw ini ptuayus Doicu ka qnlhangan niyi. Cyuncu risyeyn ka mniq lmiqu qnlhangan tiping niyi, ana tiping ka tndxral mi ini khbaraw hiyi sediq uri, binaw mndungus bay ka ngengalan dha hbangan, txtaxa hiyi sediq nngalan dha kngkawas ka hbangan pa dhuq 60,000 oyeyn, kiya ka wa mniq dwiyaq Aarpeysu knmalu qtan, piswey teyngkoku mi ou nngalan hbangan ka mnniqan msbyayaq bay qnlhangan tiping.
== Nniqan lnlingay(地理) ==
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%88%97%E6%94%AF%E6%95%A6%E6%96%AF%E7%99%BB
4ugsn1aiuqfpnv2k57solnlb5v8v9xf
Likau-uan
0
735
100629
80148
2023-10-06T00:22:27Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100629
wikitext
text/x-wiki
= Likau-uan (錦屏部落) =
Gaga mniq Taytung Haytwansyang ka [[alang]] Likau-uan.
103 sapah ka kneegu na sapah, 443 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 419 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 24 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 82%, Amis 4%, Paiwan 1%, Tayal 1%, ni rahuq na o 7%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
cp6af239jpwur5gkfevo89qnuuam305
Likavung
0
736
103720
100630
2024-06-19T03:43:12Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan bnatas (參考資料) */
103720
wikitext
text/x-wiki
= Likavung(利嘉部落) =
Gaga mniq Taytung Peynansyang ka [[alang]] Likavung.
466 sapah ka kneegu na sapah, 1,247 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 69% niqan 857 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 31% niqan 390 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Puyuma54%, Amis7%, Paiwan3%, Bunun1%, Rukai2%, ni rahuq na o2%.
== Tnhangan alang(部落名稱) ==
Alang Ri-cya Ri-kavung.
== Thyang alang(部落特色) ==
Ga hana pglug pnhyugan Ri-cya se siida, hmuma sari ka seejiq hini, saw bunuh ka wasaw na, kiya o kari seejiq Rikavon ksun, kika tnhangan kari Rikavoka alang na da.
== Nniqan (所在位置) ==
Tay-tung-seyn pey-nan-syang ri-cya cun.
== Klbangan (範圍) ==
Quri ddgiyaq kska Truma hunac hraan hidaw, daya ayug Ryuya.
== Lnglingay ti-ri (地理環境) ==
breenux ayug qsiya.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
== Mlutuc syusan Teyn-c (電子地圖連結) ==
== Mniq alang seejiq (部落所屬族群) ==
Seejiq Pey-nan.
== Jilan kari (使用語言) ==
Kari Pey-nan、kari Tlu.
== Snhiyan utu (宗教信仰) ==
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Ida qbsuran Pey-nan ka smkagun kwan-yueyn mangal qyqaya tgaan cong-ci Ri-cya. Kiya ni, ada sdalih nniqan lnglingay seejiq Ru-kay Ta-nan-se, kika snruan kari o, niqan rudan sbiyaw ka kndadax C-pen-se thjil do, msdungus seejiq Ru-kay Ta-nan se ada ka sdalih Ru-kay Ta-nan-se kika mrana ka lutuc duri, asi nniq hini da. Seuxal o hbaraw seejiq ka paru alang nii, binaw nniq hngkawas 1897 (kuang-syu hngkawas 13), yasa muda naqih uuda ka Ryu-cya-wang o wada ungac da, dhuq bukuy klwaan Tanah Tunux siida prajing tutuy duri.
== Kklaan rgrigan (旅遊觀光資訊) ==
== Pnyahan bnatas (參考資料) ==
Patas sbiyaw Pey-nan-cu. Pnatas Sung- lung-seng. Tay-wan-seng wun-syeyn wey- yueyn-hwey. Min-kwo hngkawas 87. klabuy 71-73.
Endaan Tay-tung-syeyn sbiyaw: Pnatas Pey-nan-cu. Snluwan Cen- wun-te. Tay- tung-syeyn ceng-fu. Min-kwo hngkawas 90. Klabuy 130-135.
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
m5l2c7vyncfmhmvr9p4opgn0icy8n19
Lilang
0
737
100631
56316
2023-10-06T00:22:30Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100631
wikitext
text/x-wiki
= Lilang(裡冷部落) =
Gaga mniq Tayungsu Hpingcyu ka [[alang]] Lilang.
145 sapah ka kneegu na sapah, 388 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 76% niqan 294 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 24% niqan 94 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 71%, Amis 2%, Bunun 1%, Cou 1%, Truku 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
f6d9k0xdbfm16qnoj4v1gxehervu92o
Lingacay
0
738
100632
56315
2023-10-06T00:22:31Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100632
wikitext
text/x-wiki
= Lingacay(苓雅仔部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka [[alang]] Lingacay.
223 sapah ka kneegu na sapah, 741 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 700 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 41 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis89%, Bunun1%, ni rahuq na o4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
nmzgb1mqdh8wyaqdwny91uws2ca03s5
Lithuania
0
739
99405
79750
2023-08-26T16:10:10Z
CommonsDelinker
52
Replacing Valancius.jpg with [[File:Motiejus_Valančius,_Bishop_of_Samogitia.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name) · "Valancius" is just a Li
99405
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Lithuania.svg|thumb|Flag of Lithuania-Kwoci Lietuva (立陶宛國旗)|alt=Flag of Lithuania.svg|470x470px]]
[[Patas bntasan:Antanas Smetona 2.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Naujoji Vilnia train station 4.JPG|縮圖]]
[[Patas bntasan:A rally in Lithuania commemorate and condemn the Molotov-Ribbentrop Pact, August 23, 1988, Vilnius, Vingis Park.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Act of Restoration of Independence of Lithuania 1990-03-11.png|縮圖]]
[[Patas bntasan:January 13 events in Vilnius Lithuania.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Theotokos, Vilnius.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Vilnius Modern Skyline At Dusk, Lithuania - Diliff.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Vytautas the Great Bridge from hill, Kaunas, Lithuania - Diliff.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Calle Vilnius, Siauliai, Lituania, 2012-08-09, DD 01.JPG|縮圖]]
[[Patas bntasan:Kauno klinikos 2006 07 23.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Vilnius airport railway station.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Vilnius airport railway station.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:FSRU Independence in the port of Klaipėda, Lithuania.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Jonas Jablonskis.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Oldest surviving writing in Lithuanian language.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Mažvydo Katekizmas, Vilnius.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Wilno - katedra.JPG|縮圖]]
[[Patas bntasan:Mikalojus Konstantinas Čiurlionis photo portrait.png|縮圖]]
[[Patas bntasan:Antis rock band on stage during the first edition of the Rock March (Vilnius, Lithuania, 1987).jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Rūta Meilutytė portrait.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Seal of the North Atlantic Treaty Organization.png|縮圖]]
= Lithuania (立陶宛) =
[[Patas bntasan:Lithuanian army in Vilnius (8123251773).jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Closing ceremony for Iron Sword 2014.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Signatarai.Signatories of Lithuania.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Lithuanian rebels (Lithuanian Activist Front) lead the disarmed soldiers of the Red Army during the June Uprising, 1941.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:1989 08 23 Baltijoskelias14.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Seimas Palace during January 13 events in Vilnius Lithuania (2).jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:LithuaniaPhysicalMap-en.png|縮圖]]
[[Patas bntasan:Lithuania Centre of Europe.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Lithuania Centre of Europe(2).jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Žadvainių ežeras.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Nida sand dunes (14573723178).jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:White Stork-Mindaugas Urbonas-1.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Gitanas Nauseda (cropped).png|縮圖]]
[[Patas bntasan:Re-Establishment of Lithuania commemoration in Seimas (2015).jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Lithuanian Police A6 (2018).jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Lithuania presidency EU stamp 2013.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Bachelet en Consejo de Seguridad de la ONU (2015).jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Druskininkai fountain.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Hill of Crosses 2, Siauliai, Lithuania.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Romuva sanctuary.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:St. Peter and St. Paul's Church 1, Vilnius, Lithuania - Diliff.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Vilniaus sinagoga.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:2019. Mečetė, Kaunas.JPG|縮圖]]
[[Patas bntasan:Vytautas the Great Bridge from hill, Kaunas, Lithuania - Diliff.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Klaipėda. Senamiestis.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Vytautas Magnus University, 2016.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Courtyard of the Great Mosque of Sousse.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:FSRU Independence in the port of Klaipėda, Lithuania.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Lietuvos elektrinė.JPG|縮圖]]
[[Patas bntasan:Konstanty Szyrwid.PNG|縮圖]]
[[Patas bntasan:Grycia, 2007-04-21.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Lithuanian National Drama Theatre, photo by Dmitrij Matvejev..jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Dainu svente 2009-07-06.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Juoda duona.JPG|縮圖]]
[[Patas bntasan:Karmėlavos Cepelinas.JPG|縮圖]]
[[Patas bntasan:Biržų 1686 Jubiliejinis Alus (9834933134).jpg|縮圖|[[Patas bntasan:Kziuko muge.jpg|縮圖]]]]
*[[Patas bntasan:La selección de Lituania celebra su tercer puesto en el Mundial de baloncesto 2010.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Motiejus Valančius, Bishop of Samogitia.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Vilenskija zamki. Віленскія замкі (T. Makoŭski, 1600).jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Front facade of the Trakai Island Castle, 2009.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Autor nieznany (malarz z kręgu Lukasa Cranacha Starszego), Bitwa pod Orszą.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Ponar Forest Memorial.JPG|縮圖]]
Gaga kska Owcow ka [[Lithuania]], 56 00 N, 24 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 65,300 sq km (hangan na o Tg123)
(knlbanga dxgal o 62,680 sq km, knlbangan qsiya o 2,620 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 2,854,235 hiyi.
Gaga [[Vilnius]] ka pusu alang paru, jiyax 16 idas 2 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Lithuania ga wada sugan 44.80% ka dxgal qpahan, 34.60% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 20.60% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Dalia Grybauskaitė, pnaah hngkawas2009 idas 7 jiyax 12pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Lithuania.svg|thumb|195x195px|File:Coat of arms of Lithuania.svg-Kwohwey (國徽)]]
[[Patas bntasan:EU-Lithuania.svg|thumb|File:EU-Lithuania.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Lietuva (立陶宛) =
[[Patas bntasan:Baltic-amber-colours.JPG|縮圖]]
[[Patas bntasan:Lietuvos vardas. The first name of Lithuania in writing 1009.jpg|縮圖]]
'''Lietuva konghekwo u splawa Lietuva,''' wa mniq tunarac daya Oco, kiya ka Porotihay tu3 qnlhangan uri. Lmutuc Latvija, lmutuc Belarus ka tunarac hunac, tuhunac u lmutuc Polska, tuiwil hunac u lmutuc Kaliningrad Oblast na Russia, tuiwil u msdalih Porotihay. Lietuva ka Tudaya Oco Rijikay, Oco Ryeynmong, PeyTasiyang Kongyey Cucu, Oco Rijikay, UN, Porotihay Qnlhangan Rijikay, Kwoci Hwopi Cicin Cucu, PeyO Tocu Inhang, Oco Anjeyng mi Hecwo Cucu, Snkn Kongyey mi Oyeycyu kwoci ciko cucu na cngyeynkwo, Lietuva u mnou sntkuwan cingciti, kiya u knbaraw jnrey pkrana cusu qnlhangan.
== Ri-s (歷史) ==
[[Patas bntasan:LithuanianHistory zh.svg|縮圖|Juga tnhdilan tndxral na Lietuva.]]
Sediq Lietuva mncbiyaw InO yusi na cida, mniq brah kongyeyn daw tna dhuq miyah tnpusu mniq mkngahu ucilung Poritihay hiya. 12th prading daw yahan knrmux sediq Juarman. Kongyeyn kngkawas 1240 cida daw phiyu Lietuva Takongkwo.
Kongyeyn kngkawas 1370 Polska wangsu uka lmutuc lutuc, kngkawas 1386 Polska kongcu Yateweycya u musa snaw Lietuva Takongkwo Yokayra, ddha qnlhangan ka msupu u wada mrana ka biyax qnlhangan mi wada mbeyhing qnlhangan Oco, mnou mccbu 4 Ta Hankwo uri na Cincang Hankwo ka Lietuva, binaw mniq mrrudu ka sediq Russia cida msupu tuhuy sediq Mongku cnbu Mosuko Takongkwo. Kngkawas 1569, Lietuva mi Polska u psdhu Rupurin Ryeynhe mndungus bay msupu, phiyu Polska Lietuva Ryeynpang, hana pnrdingan pa mbiyax bay ka qnlangan han, kngkawas 1602 Ryeynpang u wada dhuq knrmux mangal Sae sotu Mosuko. Alaw ka bsiyaq mccbu mquri nganguc, kiya mi malan kcka qnlangan u ini sangay mrudu uri, wada kasi ini biyaw mowic ka biyax qnlhangan, mniq Tapeyhwang mccbu cida, kana tndxral Ryeynpang u wada mntxan yahan knrmux mangal Sverige tikwo, nhdan na u mniq kngkawas 1772, kngkawas 1793 mi kngkawas 1795 spuda Russia, Prussia mi Austria mn3 knrmux pddayak mu wada pkngatun da. Tndxral Lietuva Takongkwo u, kndadax cida wada pspuwan Sao pantu uri da.
Tumn1 Qnlang beyhing Mccbu iyax cida, Lietuva u wada yahan knrmux mangal Deutsches Kaiserreich. Kngkawas 1917 Russia u snpusal muda pspuruq Idas 2 Keming mi Idas 10 Keming, hiti balay daw spuda Ryeyning ka dmudul phiyu Suweyay Cngcweyn. Kngkawas 1918 idas 2 diyax 16 cida, pusa kari psdhu phiyu qnlhangan dukuricu ka Lietuva.
Kngkawas 1939 Deutsches Kaiserreich mi Suweyay Cngcweyn u psdhu ppatas “Naqah pccbu ka Su Te tyawyey”, hana prading u wada ngalan Nacwey Doicu qmlahang ka Lietuva han, Doicu mi Suryeyn u knrmux mangal Polska daw, iyux knmangal knou bay dxral Polska ka Nacwey Doicu, lixan dha ka Lietuva, kndadax Suryeyn priyux tikuh tndxral Polska, wada so smruwa qlhangun Suryeyn ka Lietuva. Kngkawas 1940 idas 6 diyax 14, kiya ka Doicu knrmux Paris cida, lmngaw ka Suryeyn u wada “Smliq ‘Su Li hucu tyawyey’” ka Lietuva, ‘Muda uuda tbrinah Suryeyn’, kasi ka ‘Knllu qmraq pusu mpdudul’, smruwa heytay Suryeyn mniq tndxral Lietuva u malu mtrawah mquri ana inu muda, mniq pusu bay saun mccbu tnpusu pniq heytay, wada ptkixun smruwa ka Lietuva, heytay Suryeyn u kiya ka mniq kngkawas 1940 idas 6 diyax 15 smkaul heytay tnpusu mniq Lietuva. Kngkawas 1941 cida mccbu ka Doicu mi Suryeyn, Peyhwang Citwan Heytay Doicu u wada ini biyaw knrmux mangal Lietuva. Kiya mi wada pspuwan qnlhangan na Doicu ka Latvia, Eatonia mi Belarus duma nniqan dxral phiyu Awsran Congtu Syacyu. Kngkawas 1944 heytay Suryeyn mcbu heytay Doicu mnniq Porotihay 3 qnlhangan, mntxal mangal Lietuva dungal.
Babaw Tmn2 Qnlangan Beyhing Mccbu, wada mntxal yahan knrmux mangal Suryeyn dungal. Kngkawas 1990 idas 3 diyax 11 cida wada pusa kari psdhuq Dukuricu ka Lietuva, dhuq kngkawas 1991 idas 9 diyax 6 pa hana smruwa dukuricu Lietuva ka Suryeyn.
Kngkawas 2004 idas 5 diyax 1, balay bay mndungus tumal Omong ka Lietuva.
Kngkawas 2006 idas 5 diyax 30, Atamukus soto u ini snhiyi pneyyah Rawtongtang ka ddha hiyi qnnaqah bucyo, alaw so kiya wada pkala kari mlatac ccng ryeynmong ka Rawtongtang. Idas 6 diyax 1 cida, congri Puracawskas pusa patas soto malix qpahun mi wada srwanan. Mnqnpah caycng bucyo ka Paartis u wada phiyun Atamukus rmirih qpahun taycongri. Kngkawas 2015 idas 1 diyax 1 cida, Lietuva u wada mndungus bay mtmay Oyeycyu tu19 na cngyeyn qnlhangan.
== Ceng-c (政治) ==
[[Patas bntasan:Seimas litauensparlament.jpg|縮圖|Gikay Lietuva]]
Lietuva pnwaya seyji u pnway dmka soto (semi-presidentialism), soto u spuda kana sediq qnlhangan muda meytaq hyo mi psdhuwan phiyu, mntxal bnkuwan duyax qpahun u 5 kngkawas, mnou bay u malu mn2 muda qpahun soto. Qulung hmrinas 40 kngkawas, kiya mi hmrinas 3 kngkawas mnniq hiya daw, malu tumal seyngkyo mpsoto kana.
Nasi ini pndungus qpahun niya ka soto cida daw, spuda kokoingkay gicyo ka rmirih qpahun niya. Congri u spuda soto ka pusa hangan, spuda kokoingkay ka smruwa mi psdhu.
Splawa dha Saymas ka kokoingkay, 141 knhbrawan hiyi, 4 kngkawas ka diyax iyax qpahun, kcka niya pa 71 hiyi ka pnuda sediq qnhlangan muda seyngkyo pnhiyu, 70 hiyi u spuda pnsuwan hyo knou cngtang muda phiyu.
== Sing-cng cyu-hwa (行政區劃) ==
[[Patas bntasan:Lietuvos apskritys-zh.png|縮圖|Singcng cyuhwa Lietuva.]]
Singcng cyuhwa: Kana qnlhangan Lietuva pa psnakan 10 ka keyng, 44 ka cyu, 92 ka su, 22 ka cn.
Pusu bay alang mkbrnux: Weyarnyos, Kawnas, Kraypeyta, Soray, Pannyeyweyju.
== Ti-ri (地理) ==
Knlbangan: 6.5 knbkiyan pinghwang km. Nniqan lnlingay mi hnyuwan: Wa mniq tunarac mkngahu Porotihay, mntna ayus msupu qnlhangan trahuc niyi: Latvia (610 km), Belarus (724 km), Polska (110 km), Kaliningrad Oblast na Russia (303 km); knbbaraw mkngahu ucilung u 99 km. Uxay wana quri so dxral brnux, niqan ka dxral ini tubaraw brnux lmiqu wa mniq tuiril, kiya uri u wa mniq tunarac hunac ka dxral tubaraw. Bungan qqhuni lmiqu ryu u 25%; ya bay 3000 ka beyhing mi tiping langu qsiya; knbbaraw bay yayung ka yayung Niman.
== Cing-ci (經濟) ==
* [[Patas bntasan:Grycia, 2007-04-21.jpg|縮圖]]Kngkawas 2015 idas 1 diyax 1 cida prading dmuwi pila Oco.
* Kcka qnlhangan u niqan 3 mtrawah cingcicyu: Kawnas, Kraypeyta mi Siawriay.
* Niqan mndungus bay elu beyhing ppanan rulu, 4 ka kwoci ppanan skoki, putongkang (Mkngahu ucilung Tunarac Poroti) mi nniqan hiya tu1 weysing tongsyun sitong.
*Niqan knou bay hupo, niqan tikuh nyeyntu, ttiping btunux, seykay, sukaw, nitan, btunux xiluy kwang, rinhuy mi gasoring, ddiyun gasoring mi ida nkiya gasu pa kasi ka sntama cinko. Tuiwil nniqan mkngahu ucilung u wada sndiyal tikuh gasoring mi ida nkiya gasu cuyey, binaw khnu ka snliyan niya u ini klayi balay nina.
*Knlbangan lmiqu u 197.55 lituk, bungan lmiqu ryu u hmrinas 30%. Ou bay ccamac lmiqu, niqan tu60 kluwanan ka ccamac mnunuh, 300 kluwanan ka qqduda mi 50 kluwanan ka qqcurux.
*Kongyey ka pusu bay dmkuh Lietuva, pusu bay u kwangyey mi qpahun kmari btasil, qpahun cyakong smluwan mi nngyeyn kongyey tu3 pumn ka pnsliyan niya. Kluwan kongyey ka mttuku balay, niqan uuqun, cyakong qqhuni, hwangcu, hwakong ka pusu, smmalu kikay, hwakong, gasoring hwakong, tyeyncu kongyey, xxiluy cyakong kongyey u ini biyaw mrana kana, smnalu dha qqiya quri nakawcingtu kongcyuci, yipyaw, tyeyncu ciswanci usanan dha pbari kana qnlangan 80 sngari qnhlangan mi nniqan.
*Sotu Weyarnyos ka pusu bay nniqan kongyey congsin, kana su kongyey cancu u hmrinas knkana bay nngalan Lietuva na 2/3.
*Pusu bay knkla dha Nongyey u quri tmabu tnbuwan, kiya ka nngalan knkana na 90%. Pnhuma pnwalang pa niqan yama, bunga tumun, chiya sama mi kkluwan ssama, ini kou ka pnhmanan dha quri payay mi mugi.
== Knhbrawan hiyi sediq mi snhiyan (人口和宗教) ==
Knhbrawan hiyi sediq 1298.8 knbkiyan hiyi (kngkawas 2012 idas 9), kcka knkana niya sediq Lietuva ka 84.2%, knkana sediq Polska u 6.6%, knkana sediq Russia u 5.8%, knkana sediq Belarus u 1.2%.
Pusu balay snhiyan dha u Teysukyo, niqan duma ka nniqan alang u snluhay Tongcngkyo, Tnbarah Kyokay mi Yodayakyo. Niqan duma sediq u sediq Tatan Lietuva, kiya ka wada ini baka Teymuar ka Twotwo Misu cida, wada tnqliyan Lietuva Takong mi mrrahul pnspuwan. Niqan 15000 hiyi sediq, to bay smluhay Musrin.
== Nng-yeyn (能源) ==
Lietuva pa mnkana qnlangan hneng kacideynsyo u knkana qnlhangan phdeyngki piri knoubay qnlhangan. Spuda snpuwan kwoci yeyncunng ciko, dhuq hiti kngkawas 200 cida, hneng phdeyngki knkana qnlhangan ka piri na u dhuq 80.1% ka Lietuva da. Binaw mniq kngkawas 2009 idas 12 diyax 31 nhdan bay 1 jikang nrah cida, wada mluk puting bay 1 Ikenarina he kacideynsyo (Ignalinos atominė elektrinė), kcka qnlhangan 2 he kacideynsyo pa mniq kngkawas 2004 mi kngkawas 2009 skkingal mluk, wada mndungus balay tu1 ptalax he deyngki na qnlhangan. Niyi ka alaw mptmay Omong u kasi ka so kiya malix he seyngki ka Lietuva u sruwanun dha ptmay, kiya ka kasi dha lbun kana ka smnalu Suryeyn jiday, dmuwi RBMK hwaningru na he kacideynsyo; so kiya miying burah rmirih
nngyeyn ka hicyo balay, balay bay keykaku u ida bay mtuhuy Aysaniya, Latvia mi Polska msupu psumu pila mniq msdalih Ikenarina he kacideynsyo phiyu 1 dmuwi ABWR hwaningru na Weysacinas he kacideyngsyo (Visagino atominė elektrinė), binaw alaw kngkawas 2012 idas 10 cida kongto u niqan 63% ka meytaq hyo ini sruwa, kiya mi wada htran ka keykaku mphiyu he kacideynsyo, smatang mniq kngkawas 2013 brah cida mhdu smmalu, binaw so kiya u uka brahan pttuku ddiyun deyngki saya, kasi ka sntama kndadax Russia, Aysaniya, Ukeran mi Belarus mari nngyeyn muda pttuku ini baka deyngki.
== Bung-ka (文化) ==
[[Patas bntasan:Hill of Crosses 1, Siauliai, Lithuania.JPG|縮圖|'''Dwiyaq Jyujika''']]
Dwiyaq Jyujika (Kari LIetuva: '''Kryžių kalnas''') u tudaya alang mkbrnux Siawriay na Liietuva tudaya 12 km kingal ssanun cawsng dxral. Mndungus bay pusu pnyahan pa uka sediq mkla, binaw niqan rmngaw tu1 mwaya Jyujika u kngkawas 1831 idas 11 babaw knciyuk Russia ka Lietuva, pniqan mniq 1 cyusu yeynti ncbiyaw. Mniq mkpiya seyki, mnniya cawsng ka sediq snhiyan Teynsukyo mniq hini pdungus pusa knou bay balay Jyujika, kiya mi knbeyhing niqan knbeyhing bay sassing mqraqil, Lieyuva aykwoce na tyawswo, teykung bubu smnalu, kiya mi kari bay tiping teykung mi meykuycing. Spuda smpuwan, kngkawas 2006 cida knou kana Jyujika pa ya bay niqan 100,000.
== Ti-yu (體育) ==
Pusu balay tiyu pskbiyax hiyi Lietuva pa cnbu boru rancyo. Rancyotwey snaw Lietuva saya u bnkuwan knkana qnlangan pa dayi 3 bang. Dhiya ka mbiyax bay Oco, mn3 mangal Oco cinpyaw say ici bang, mn4 tumal Orimpiko undokay pnsung cnbu boru rancyo u, mangal dayi 3 bang. Brah pusu bay mptusa Cyokoku rancyotwey snaw Yopas pa sediq Lietuva uri. Lietuva twey mntutuy hayo mcnbu boru rancyo NBA u Krayca, Makiyangskas mi Sangkayra. Lietuva ka rrudah bay mbiyax bay cnbu boru Oco, snawmcbu boru rancyo Lietuva u dmuwi pnsltudan ccbu dha boru Oco mdhu bay cnbu, mtna so kiya psupu kana cnbu ka tukubeycu balay ccbu dha. Txtaxa u niqan bay knkla dha kana, mndungus bay msupu lnglungan mi mdhu bay ccbu dha boru.
== Quri so duma pusu llngaw (其他主題) ==
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%AB%8B%E9%99%B6%E5%AE%9B]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
5y6cdwjw1jz4irmwjz5xfail511dwwx
Litu
0
740
100633
56314
2023-10-06T00:22:34Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100633
wikitext
text/x-wiki
= Litu(利稻部落) =
Gaga mniq Taytung Haytwansyang ka [[alang]] Litu.
80 sapah ka kneegu na sapah, 335 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 318 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 17 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun82%, Amis2%, Paiwan2%, Tayal1%, ni rahuq na o8%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
7uhq2s7sdwhpj441nm95ucqg8jzcgps
Lkuxan
0
741
100634
80878
2023-10-06T00:22:35Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100634
wikitext
text/x-wiki
= Lkuxan (過水橋部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Lkuxan.
11 sapah ka kneegu na sapah, 18 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 72% niqan 13 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 28% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 61%, Paiwan 6%, ni rahuq na o 6%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
qd9mtg83l76d350ojljbkk3oxlseime
Llbu ka Kneudus Seejiq
0
742
56312
32399
2021-03-22T09:10:58Z
Iyumu
191
56312
wikitext
text/x-wiki
Llbu ka Kneudus Seejiq 短生命傳
Smalu [[seejiq]] seuxal ka utux o plealay smalu tunux seejiq ni pniqun na babaw dxgal. Kiya ka kiya ni ida ini klglug ka tunux. Utux do smalu qaqay ni psaun na qaqay ka tunux do hana mksa babaw dxgal ka seejiq. Niqan ka seejiq snriyu paah quci babuy ni rmngaw sjiqun snalu utux;” Trmai ku haya ka hiyi mu hug? Nasi namu trima knan do ana namu mnarux ga, qrhqun namu siida o ida mha malu kana ka mnarux namu” sun na rmngaw. Kiya ka kiya ni dseejiq snalu utux nii o ini qbahang kari na. Kiya do hiya o wada mrmux quci babuy duri. Manu saw kiya ni hngkwasan seejiq sayang ka llbu ni mnarux mhuqil nhari o yaasa wada ini qbahang kari seejiq smnriyu paah quci babuy ni ungat gnealu dha hki.
== pnyahan kari ==
資料來源耆老Iyuq Ciyang 2005
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
ngj35w3qicg2qxs9pb5snsx5xowi7re
Llyung
0
743
100635
95108
2023-10-06T00:22:37Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100635
wikitext
text/x-wiki
= Llyung(馬里光部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Llyung.
13 sapah ka kneegu na sapah, 69 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 67 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal75%, Amis 13%, Saysiyat 1%, ni rahuq na o 7%.
== Ngayan alang(部落名稱) ==
Alany Mrikuwang【Llyung】
== Nniqun saya(所在位置) ==
Yui Fongcun Censu Siyang Sincusen. Meniq tgiril ruru Marikuwang. 70~1300 m ckceka Haypa.
== Kklaan tpaan rulu(交通資訊) ==
Mgeriq rulu. Mooda quri Sincu Newan, mpriyux Cu 60 Sentaw remux Censu Syang. Bobo mnoda Yuilaw Puruwo mpriyux Cu 60-1 Sentaw remux YuiFong cun, dehuk alang Marikuwang(YuiFong).
== Alang nYencuming(部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Srengo kari(使用語言) ==
Pskari Tayal, Plmukan.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Pusu tnheruy na Luwan Marikung ka hini. Sqlahang Nihong ciida, Pheyu sapah Ptasan na malu sklahang, ngalan Luwan Marikung. Pryuxan YuiFong ka saya.
== Pnugkela saan rmigo(旅遊觀光資訊) ==
=== Sprigo (觀光景點) ===
==== Ritongsan Kupaw Kuci (李棟山古堡古蹟) ====
Kingal hniti pncbuwan knciyuk Nihong na seediqTayalcu. Wada na slqan pncubuwan msngari snlmaqag gnlangan ka Kupaw. Knglhangan qndisan mquri tgdaya. Nalang pkbrexan spheyu Cisiyang Yicisuwo ka saya. Kteetu msherus eluw mquri dgiyaq baro. Kleeluw bhangan uuyas qqbhheni. Malu ba kksaan sprigo musa kteetu dgiyaq baro.
==== Tgelaq Mari Kuwang (馬里光瀑布) ====
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Aking Nawi(黃美玉).
[[Snakun:Truku]]
8d6y744n29n8in6uubrvf9va9va2rw3
Lmala
0
744
94726
74169
2023-01-01T09:54:25Z
WikiBayer
38
94726
wikitext
text/x-wiki
= Rmala/ Rmala/ Lmala(過溝菜蕨) =
[[Patas bntasan:Starr 030807-8009 Diplazium esculentum.jpg|thumb|File:Starr 030807-8009 Diplazium esculentum.jpg-Rmala/ Rmala/ Lmala(過溝菜蕨)]]Lmala nii ga yaasa gaga tqiri ka [[dudux]] na, kiya ni thnganan dha “sanfungwey” uri. Ida smkila bi mdkil mrusaw na dxgal ka lmala, ana nanaq sqyuxun o ini saw manu, rbagan ka hruan niya balay.
Nasi saw sbgihur paru, uxay uri o qmuyux paru siida, lmala nii ga ini saw manu. Ida hiya ka lxan bi slayan kmtuy ssama. Rudan ta sbiyaw o spruun dha bi qmita ka lmala nii, ida dha ksun pusu bi niqan ririh na uqun ka lmala msa.
[[Patas bntasan:Vegetable fern.jpg|縮圖|File:Vegetable fern.jpg]]
Yasa lmala nii ga mhnuk sqtan ka rabu dudux na, kiya ni asi duuy baga smqic lmala. Mnhdu smqic lmala ka tduling baga o ida sqpahan biyuq lmala ka baga, asi ka saan trima nhari, ini trmai nahari o mqarux ka baga ta mesa. Lmala nii ga mskuy uqan, nasi cmiyus o tduwa gmaxun cikuh usik qapan, kika musa muhul hari ka qbubur. Malu bi uqun msa.
[[Snakun:Truku]]
l5f8dwgpe2ycq0n4t1hcncgvnjrupln
Lmukas
0
745
56309
32425
2021-03-22T09:10:04Z
Iyumu
191
56309
wikitext
text/x-wiki
== Lmukas(紅楠) ==
Lmukas nii u mhru llbu knrbawan dwiyaq Taywan, alaw tasul cida na u mbanah, kiya thnganan dha sa “ mbanah lmukas ” mnca, kndux bey ka wasaw qhuni na, tasul na u mbanah bay, msama mi sdhriq bey qtaan ka [[wasaw]] na, babaw rtrtan ka wasaw na u niqan kndux bey sknxan, msadu mi msama ka phpah na, tpupu wasaw qhuni ka phpah na u malu bey qtaan, hiyi na u mtapaq mtumun hari hnyuwan na, plalay mhiyi ha u msama ka rakaw na han, emphada hari da u kiya mplawa mi mqliyang ka rakaw na da, pqraqun ka qhuni lmukas u niqan wluq sqapah pnqraqan hiya.
[[Patas bntasan:M thunbergii.JPG|thumb|File:M thunbergii.JPG-Lmukas(紅楠)]]
Malu bey sknxan, mkray, knmalu qtaan mi mkray briyun ka qhuni lmukas, kiya smluun dha sapah, qqaya sapah, qqaya ddiyun mi qhuni thuun, rhiq qhuni na u tduwa smluun rakaw msadu mqalux hari, rhak na tduwa smluun abura, tduwa smluun qqtaan mi pkmalu nniqan uri ka muudus qhuni na.
Uqun tlaway ka wasaw na, qqbhni, bbruhuc mi pada dnii smkuxul mkan hiyi na, tduwa slkiyan dha pusa dangal, durang mi slak ka hiyi na uri, iyux angal qqbhni mi ccamac ka dsediq cbiyaw.
[[Snakun:Truku]]
mav6x5b494pfd0lbrly55vypi9667cf
Lnglungan mu 我思念的
0
746
56308
56307
2021-03-22T09:09:36Z
Iyumu
191
56308
wikitext
text/x-wiki
Tmsaan mu ka turu laqi tipiq, mniq ta sapah pa asi bay ka mbahang kari drudan ta. Mniq ta sapah [[Pyasan|pyasan]] u mbahang ta kari mptusa uri. So kiya daw, mpwaalu mi mddayaw ka [[kana]] ta. Smblaiq kana ka kndusan ta.
我告訴我的三個小孩,在部落哩,要聽長者的話,在學校裡,要聽老師的話,像這樣大家互相友愛互相幫忙,我們的生活都很幸福。
k3b15sjywq27yusogrwe09nepb4ju84
Lohok
0
747
100636
56306
2023-10-06T00:22:39Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100636
wikitext
text/x-wiki
= Lohok(洛合谷部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka [[alang]] Lohok.
289 sapah ka kneegu na sapah, 791 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 63% niqan 499 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 37% niqan 292 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis59%, Bunun1%, Truku1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
k1z6uhih8xdsyidiedxyblwkldzj6yh
Lqluq lnglungan
0
748
56305
32442
2021-03-22T09:08:14Z
Iyumu
191
56305
wikitext
text/x-wiki
= Lqluq lnglungan(心軟) =
Saw yami mqlinuc [[dqrijil]] nii o, smkuxul bi msupu pprngaw smhulis kari. Niqan kingal ka risaw o kiya ka rngagun dha balay, gaga pprngaw siida ka dqrijil osariyu ka kingal risaw da ngagun dha kari, gaga hmuya da rngagan ta balay [[risaw]] kiya hug. Ma ini hari qtai da, ga hmuya da? Rmngaw ka kingal pklug mnuda hiya snaw “gaga lqluq hari ka lnglungan niya ini kkray da” “kiya hug? Ini kkray da lnglungan na ” msa ka kingal qrijil. “lq! Gaga mhnuk hari da.”
Msa ka kingal qrijil uri.
[[Snakun:Truku]]
25iw6mlnn1ogy3iqf90eybqauq84vs4
Lubug
0
749
56304
32449
2021-03-22T09:07:30Z
Iyumu
191
56304
wikitext
text/x-wiki
Lubug (口簧琴)o kingal qngqaya phnang uyas. Yasa malu balay shlayan ni mslhan bi smalu ka lubug nii do hbaraw bi klwaan ni [[alang]] o niqan lala bi qlgan lubuq. Kiya ni yasa ini plka ka knkla kndsan klwaan ni seejiq do ini plka ka pngahan dha uri ka lubug. Kiya ni“(kucing)口琴”ksun ni“cuycing(嘴琴) ksun ni kusing(口弦)”ksun pngahan ka Cikuku. Aji uri o “cius hap(jaw’s harp)” ksun pngahan ka klwaan banah tunux(歐美國家). Aji uri o “tivtiv”、“Datok”、“Korkor” msa pngahan ka seejiq Sbnawan(阿美族) Sbnawan. Ita Truku da o Truku o, “lubug” ksun pngahan.
Kiya ni Sejiiq Tnpusu Taywan o niqan lubug kana, Kiya ni lala bi ka qlgan uri. Niqan ka snalu paah djima o “lubug quqaw” ksun kari Truku, niqan uri ka psaan dha tapaq qnawan ka kska djima uri. Kiya ka kiya ni lala bi qntaan ta ka lubug sayang o “lubug quqaw” ni “lubug burux (lubug kingal)”, kiya ni lala bi qlgan ka snalu drudan suxal uri, tru ni spat ni rima qnawan malun kska lubug hiya.
Ana lala bi qlgan ni malu bi slhayan ka lubug o ida aji hbaraw Seejiq Tnpusu Taywan ka mkla mlubug. Ana saw kiya o niqan bi lnglungan ka duma drudan ni demptgsa sayang, bowba uuda empcisa ni dmudul lala hngkawas do niqan balay brihan ka jiyah sayang da.
== 參考文獻 ==
* 拉罕羅幸. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
do87pw6qtrn429vkxsxj64zaaajx7hh
Lubug Truku sbiyaw
0
750
56303
32468
2021-03-22T09:07:17Z
Iyumu
191
56303
wikitext
text/x-wiki
Lubug Truku sbiyaw太魯閣族傳統樂器
Lubug Truku sbiyaw o niqan lubug qawqaw, pgagu,lubug qnawal ni lubug tatut 4 keelgan.
== lubug qawqaw 口簧琴 ==
Lubug qawqaw Truku o niqan lhpis bi btaw snalu djima ni niqan lhpis bi btaw tnpaqan snalu xiluy embanah 2 keelgan, kiya o lubug qawqaw snalu djima btaw na ni tnpaqan xiluy embanah btaw na.
Sbiyaw balay ka risaw ni wauwa Truku o lmubug qawqaw empprngaw ni niqan lnglungan dha quri txaun ni nirih kari rrngaw dha txaun, kiya o lining kari aji uri o epprngaw pnskaraya. Qtaan ta paah saw nii, aji wana jiyun lbgun muda mqaras ka lubug qawqaw, plglug lnglungan rgrig, lubug jiyun quri mskuxul uri.
==lubug tatuk 木琴 ==
Lubug tatuk o kingal rmabang lubug Truku, snalu qhuni sangas, prihut,qulit, byugu, plux, rbuqil,ni dgarung. Rmabang bi msleexan mripuh bhangan hnang na ka qhuni prihut,mkndux bi bhangan na ka qhuni rbuqil.
Sbiyaw balay mnniq ska dgiyaq siida ka kngkingal sapah rudan Truku o niqan lubug tatuk dha kana, qulung gbiyan mnhdu ka qpahun dha do lmubug tatuk ni ptrawah lnglungan dha, kana [[alang]] o hnang lubug tatuk kana, kiya duri ni kana yyayug o mdka saw paru bi qpringan ga mseupu lmubug lubug tatuk suyang bhangan hnang na, Lmubug tatuk o kmeaguh lupung miyah mseupu mkan suyang uqun ni mseupu rmgrig.
== pgagu 縱笛又稱獵首笛 ==
Pgagu o snalu kulaw djima, ini tduwa psmhtun miyuk, jiyun miyuk mnsa mdkrang mnangal tunux, tmgiyal miyah dhuq alang, mqaras mlatat alang ka msapuh ni miyuk msa ka rudan sbiyaw.
== lubug qnawal 弦琴 ==
Qcinuh ka ttmaan lubug, 4 samu ka psmuun 2 bbaang na, bkian 4 ini pndka lbgan hnang na qnwal embanah, nii ka lubug qnawal sun.
dmuuy snalu qhuni mdka quway sslubug, lmubug suyang bi bhangan uyas Truku sbiyaw.
== pnyahan kari ==
資料來源:秀林鄉志 秀林鄉公所2006
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
0or73n425vzmtocx5278q1mmmk8x7ed
Lubug hnici rudan Truku
0
751
56302
32472
2021-03-22T09:06:54Z
Iyumu
191
56302
wikitext
text/x-wiki
== lubug qawqaw (口簧琴) ==
Lubug qawqaw nii o tgkingal lubug [[Truku]] sbiyaw, snalu dha qawgan aji uri o rqling djimaq. Risaw ni wauwa Truku lmubug lubug nii empprngaw mskuxul.
Niqan psmiyan, niqan qrasan o rmgrig ni lmubug ka rudan Truku sbiyaw.
== tatuk (木琴) ==
Tatuk o tgdha lubug Truku sbiyaw uri, spat bi ka hnang na 2,3.5.6.sngqrian dha q1huni sangas,prihut,qulit,byugu,plux, bruqil ni dgarung. Asi ka mdngu o kika mtduwa smluun tatuk, kika ka malu bi hnang na lmubug tatuk siida, mdka lubug qawqaw niqan smiyan o dmuuy tatuk tmatuk uyas rudan Truku sbiyaw,
== pgagu mdkrang (馘首笛) ==
Pgagu mdkrang o djiyun rudan Truku sbiyaw, snalu djima, gaya Truku o ini tduwa hmtun dmuuy miyuk ka pgagu mdkrang nii, asi ka mnsa mdkrang mangal tunux pais miyah sapah ka snaw o miyuk pgagu mdkrang, kingal hnang o kingal tunux pais, nasi dha hnang o dha ka tunux pais nngalan dha uri. Niqan smiyan daan mqaras o ini tduwa seiyuk mdmuuy ka pgagu mdkrang nii.
== lubug qnawal (弦琴) ==
Lubug qnawal nii o spat ka qnawal, kiya ka kiya ni aji kana Truku ka mkla lmubug lubug qnawal nii, smiyan ni niqan daan mqaras o lmubug uri. Smnalu ku msa rmngaw ka kingal rudan Truku Yudaw Pisaw ka hanga na , 85 hkwasan na sayang kiya da.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
o7y3o9va3lthnhr2wbj8gv7kfet7ter
Lubuy-tabuk
0
752
56301
32477
2021-03-22T09:06:32Z
Iyumu
191
56301
wikitext
text/x-wiki
== Lubuy-tabuk(獵人袋) ==
Cbeyo, musa lmiqu ka rseno Seediq, mangal lubuy-tabuk, dsdesun
daha musa lmiqu. kiya si maha maangal camac mesa.
Niqan dungan, ssaan
daha mbahang uyas sisil, pnsepi, qmita puniq tahuc, pbleyaq hei..., nii kana gaya ka musa lmiqu. Lubuy-tabuk nii ge, dsdesun daha, meniq snbeyax, pkmalu ndaan. Ki nii ka gaya ta ita Seediq musa lmiqu. Ini
kmhemuc smipaq pnhuqil ccamac.
Kesun lubuy-tabuk nii, snkraya na rseno Seediq ba bale kiya. Snais qraqin miric, rqenux ma so pada. Psaan toma na ka pnkraman nngalan na
ngungu boyak, daha ka geluq tikung; mntena ba walu qtaan, biciq ma
qalux. Asi naq mquri hreyan hido ka rudu ngalan ka geluq rudu kiya.
Dnngeyan daha ka psaun lubuy-tabuk hiya. Ngalan daha paru ka mangal boyak nii. Kana so ddaun, spooda gaya, qulung psdara babuy. Dungus na nii, pldaxan na kndesan, ptbale, ma
pggaalu, pssruwa meniq bobo dheran nii. Kiya ka psltulun ta ka gaya [[seediq|Seediq]] nii.
[[Snakun:Tgdaya]]
9m7uugzepyfgpcsda6476omrqtfeu8q
Lubuy Maduk(Truku)
0
753
56300
32482
2021-03-22T09:06:09Z
Iyumu
191
/* Lubuy Maduk-Truku(獵人袋) */
56300
wikitext
text/x-wiki
= Lubuy Maduk-Truku(獵人袋) =
Sbiyaw musa ta maduk o asi ka niqan lubuy maduk kika niqan ka
snbu ta. Lubuy kiya o bnarig kingal babuy. Kska lubuy hiya o niqan kari
[[djiyun]] maduk. Pawsa ta dangal siida o rmngaw ta kari maduk ni kika
empdhuq ta mangal samac/samat. Nasi ta ini adas lubuy nii do uxay/aji ta
empdhuq mangal samac/samat da.
Lubuy nii o niqan birac/birat, muhing, ubal ni bilaq ngungu. Mangal
ta bilaq ngungu ni birac/birat samac/samat psaun ta ska lubuy. Mtduwa ta
sbrigun ka lubuy nii. Nii o kika lubuy maduk ksun ta. Nasi ta ini adas
lubuy nii do o mawsa maduk ga uxay/aji ta meangal samac/samat uri.
Lubuy nii o bnarig. Duma na ka seejiq o pryuhun dha kingal tunux
babuy, spuun hiya ka kari maduk uri. Nii o kika lubuy maduk ksun rudan
ta. Saw ka lubuy kiya o snalu qraqil. Smluun dha bilaq balay lubuy. Dhiya
o pqyaun dha ska rpun. Ini tduwa pqyaun sapah ni babaw tahuc/tahut. Ini
tduwa tlngun laqi ni kana seejiq ruwan sapah. Lubuy kiya uri o ini tduwa
tlngun qrijil/kuyuh. Yasa gaya balay ka saw ni. Dhuq marig lubuy ka seejiq
o uxay/aji mslxan. Asi ka niqan egu/lala balay pila na. Asi ka pmahun na
sinaw ka tnpusu sapah. Duri ni smalu uqun peekan na tnpusu sapah.
smbarig siida o ini tduwa pkla seejiq. Saw ni ka smbbarig lubuy maduk
[[Snakun:Truku]]
gzk9zkmganwhp151oo8ih963ge3el59
Lubuy maduk
0
754
56299
32487
2021-03-22T09:05:42Z
Iyumu
191
56299
wikitext
text/x-wiki
= Lubuy maduk(獵人袋) =
Sbiyaw, musa ta maduk o/u asi ka niqan lubuy maduk kika mawsa
niqan ka snbu ta. Lubuy kiya o/u bnari 1 babuy. Kska lubuy hiya o/u niqan
kari [[djiyun]] maduk. Pawsa ta dangal seyda o/u rmngaw ta kari maduk mi
kika empdhuq ta mangal samac. Nasi ta ini adas lubuy ni do/u aji ta
empdhuq mangal samac uri.
Lubuy kiya o/u niqan birac, muhing, ubal mi ngungu. Mangal ta
bilaq ngungu mi birac samac psaun ta ska lubuy. Mtduwa ta bbriyun ka
lubuy ni. Ni o/u kika lubuy maduk ksun ta. Nasi ta ini adas lubuy ni ka
musa maduk o/u aji ta maangal samac uri.
Lubuy kiya o/u bnari, duma na ka Sejiq/Sediq o/u pryuhun dha 1
babuy, dungal o/u kari maduk uri.
Ni o/u kika lubuy maduk ksun rudan ta. Saw ka lubuy kiya o/u snalu
qraqil, smluun dha bilaq balay lubuy. Dheyya o/u pqyaun dha ska rpun. Ini
tduwa pqyaun sapah mi babaw tahuc. Ini tduwa tlngun laqi mi kana
Sejiq/Sediq sapah. Lubuy kiya uri o/u, ini tduwa tlngun [[qrijil]]. Yasa waya
balay ka saw ni.
Dhuq mari lubuy ka sejiq/sediq o/u aji mslhan, asi ka niqan lala
balay pila na. Asi ka pmahun na sinaw ka tnpusu sapah, dungal mi smalu
uqun pkan na tnpusu sapah. Smbari seyda/cida o/u, ini tduwa pkla
Sejiq/Sediq. Saw ni ka smbari lubuy maduk.
[[Snakun:Truku]]
5p9qht7rgsecvwx1wwiynssqa19ed4i
Ludja
0
755
100637
56298
2023-10-06T00:22:41Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100637
wikitext
text/x-wiki
= Ludja(安平部落) =
Gaga mniq Pingtung Taywusyang ka [[alang]] Ludja.
42 sapah ka kneegu na sapah, 184 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 175 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 9 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan93%, Amis1%, Bunun1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5dyj0lh9h2vdncnsj73vm14dzs6sl8u
Luhung
0
756
100638
95120
2023-10-06T00:22:42Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100638
wikitext
text/x-wiki
= Luhung(基國派部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Luhung.
248 sapah ka kneegu na sapah, 749 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 80% niqan 597 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 20% niqan 152 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal75%, Amis2%, Paiwan1%, ni rahuq na o2%.
== Ngayan alang(部落名稱) ==
'''Alang Cikuwopay【Luhung】'''
== Snnaaxan alang(部落特色) ==
Tnngayaun Tupa Yencuming duri, dungus na ge, ppyahan wahil qcurux.
== Niqan(所在位置) ==
Sanmingri Fusingci Tawyensu; Meniq tgdaya na Sanmingri ka alang Cikuwopay.
== Dheran kdkilan(地理環境) ==
Dheran kteetu, hmrinas 340 m Haypa
== Nluwan alang(部落所屬族群) ==
Tyalcu
== Kari srengo(使用語言) ==
Kari Tayal, Kari Telu
== Snhei(宗教信仰) ==
Tencu Ciyaw, Taw Ciyaw
== Pntheruy alang(部落由來) ==
Kesun Cikuwopay kari pnslutuc ge, ngayan kingal Plmukan (''kyakopay'')mesa. Mneniq alang hini. Patis Pnslutuc tnngayun “Cikuwpay” . Anu dheran ppyahun riyung wahil qcurux(''topa'') cbeyo. Ngalan pcudu qcurux na Yencuming; Topa(''topa'') ge, kari nTayal.Kiya splawa Topa ka dheran nii duri.
Nniqal na seediq 卡奇雅(kzyay) so ka cbeyo. Berih nCingcawmneniq Sulang, knparu ba ka beyax daha ciida mesa. Kndalax tgnarac Ciyawpansan, dehuk tgiril kesun Sansiya Uriyaw Cuntosan saya. Bobo pncbuwan meniq mquri Yensan. Mgeela Mingkuwa krkiyan hi kesacu Nihong, pthriga sipo Suweriyutaong, knbgurah pgyqeyaq niqun daha di. Yencuming naq hari ka meniq hini. Niqal eluw moda hini dehuk Lhengo plale karic(Penhutong).
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Aking Nawi(黃美玉).
[[Snakun:Truku]]
5z403z0ysb902zo3qf4759jpt6nrg95
Luis Guillermo Solís
0
757
86521
80417
2022-04-04T15:06:16Z
179.50.174.100
better picture
86521
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Presidente LuisGuillermoSolis LGS Despacho Retratos RCS 20141117 8021-1170x1638 (1).jpg|thumb|Luis Guillermo Solis 2017 (路易斯·吉列爾莫·索利斯)|alt=Luis Guillermo Solis 2017.jpg]]
[[Patas bntasan:Okayama sur.jpg|縮圖|File:Okayama sur.jpg-岡山公園]]
[[Patas bntasan:Esfera de piedra en Museo Nacional de Costa Rica.JPG|縮圖|File:Esfera de piedra en Museo Nacional de Costa Rica.JPG-國立博物館]]
[[Patas bntasan:Iglesia Inmaculada Concepcion Ujarras.jpg|縮圖|File:Iglesia Inmaculada Concepcion Ujarras.jpg-卡塔戈省,奧羅西谷,烏哈拉斯歷史古蹟。建立在1686和1693之間的殖民地教會。]]
[[Patas bntasan:Feria de la Marcarada, Barva de Heredia.JPG|縮圖|File:Feria de la Marcarada, Barva de Heredia.JPG-平等節]]
== Luis Guillermo Solís (路易斯·吉列爾莫·索利斯) ==
Mntucing hngkawas 1958 idas 4 jiyax 25 ka Luis Guillermo Solís ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Costa riga]] ta sayang o kiya ka Luis Guillermo Solís, pnaah hngkawas 2014 idas 5 jiyax 8 pnrajing kmlawa klwaan.
== Luis Guillermo Solís (路易斯·吉列爾莫·索利斯) ==
'''Luis Guillermo Solís Rivera''' '''(Kari Spain: Luis Guillermo Solís Rivera''' kngkawas 1958 idas 4 diyax 25-) pa Seyji Jnwu Costa Rica, mnKongmin Singtong Tang. '''Luis Guillermo Solís Rivera''' u mniq kngkawas 2014 Jnwu Costa Knbeyhing Seyngkyo cida mnuda mn2 meytaq hyo daw wada mbiyax, wada mndungus bay mangal Soto Costa Rica.
[[Patas bntasan:Provinces Costa Rica.png|縮圖|File:Provinces Costa Rica.png-哥斯大黎加行政區劃]]
== Kndusan(生平) ==
[[Patas bntasan:Teatro National de Costa Rica - front.jpg|縮圖|File:Teatro National de Costa Rica - front.jpg-哥斯大黎加國家劇院]]
'''Luis Guillermo Solís Rivera''' pa niqan llutuc dara sediq Jamaica mi Hwajn ka hiya. Kngkawas 1977 cida u tumal Qnlhangan Mtrawah Tang. Kngkawasw 1979 cida daw wada mangal Pyasan Tubeyhing Costa Rica Rikisi Swey Sweywey. Buykuy daw mangal Pyasan Tubeyhing Tulan Keykyoso Swos Sweywey. Kngkawas 1981 dhuq kngkawas 1987 u '''Luis Guillermo Solís Rivera''' mniq Pyasan Tubeyhing Costa Rica ngalan Huku Cyawso. Kngkawas 1983 dhuq kngkawas 1985 mniq Pyasan Tubeyhing Michigan ngalan Fulbright Keykaku Sweyce. '''Luis Guillermo Solís Rivera''' u wada pkla knou bay quri qnlhangan mi kwoci swu na rungbung mi patas. Kngkawas 2009 cida tumal Kongmin Singtong Tang. Kngkawas 2015 idas 1 diyax 6, muda homung Cyokoku iyax cida wada mangal Pyasan Tubeyhing Cyokoku Jnmin Minggi Hakasey Sweywey, pnsdhuwan splawa ngalan Ramey Keyngkyo Congsin Minggi Komung.
{| class="wikitable mw-collapsible"
! colspan="14" |合併哥斯大黎加
|-
!月份
!1月
!2月
!3月
!4月
!5月
!6月
!7月
!8月
!9月
!10月
!11月
!12月
!全年
|-
!平均高溫 °C(°F)
|27
(81)
|27
(81)
|28
(82)
|28
(82)
|27
(81)
|27
(81)
|27
(81)
|27
(81)
|26
(79)
|26
(79)
|26
(79)
|26
(79)
|27
(81)
|-
!平均低溫 °C(°F)
|17
(63)
|18
(64)
|18
(64)
|18
(64)
|18
(64)
|18
(64)
|18
(64)
|18
(64)
|17
(63)
|18
(64)
|18
(64)
|18
(64)
|18
(64)
|-
!平均降水量 cm(英寸)
|6.3
(0.25)
|10.2
(0.40)
|13.8
(0.54)
|79.9
(3.15)
|267.6
(10.54)
|280.1
(11.03)
|181.5
(7.15)
|276.9
(10.90)
|355.1
(13.98)
|330.6
(13.02)
|135.5
(5.33)
|33.5
(1.32)
|1,971
(77.61)
|-
!可照百分比
|40
|37
|39
|33
|25
|20
|21
|22
|20
|22
|25
|34
|28
|-
| colspan="14" |數據來源:
|}
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Watan Diro
[[Snakun:Truku]]
ef7jb18ob9sdbj1v35q8liks1n5bpk2
Lukus Hmuril
0
758
56296
32517
2021-03-22T09:04:37Z
Iyumu
191
56296
wikitext
text/x-wiki
'''Lukus hmuril (鈴舞衣)''' nii wana snaw ka mtduwa mlukus rmgrig, duri o asi ka niqan psmiyan qrasan musa rmgrig ka snaw o kiya ka lmukus lukus hmuril nii, gaga psswilun lukus ka mhnang ga o nryuxan samat Msquring rudan sexual.Hbaraw ka [[seejiq]] mseupu rmgrig o taxa balay snaw ka mlukus hmuril nii. Hiya ka mdudul ni murug hyaan kana seejiq empgrig.manu saw kiya do snaw ka mlukus hmuril nii o asi ka embbrax bi hiyi na.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
nmoew5hsuv0nhn1f153r11pr4g6bjmj
Luluna
0
759
100639
56295
2023-10-06T00:22:44Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100639
wikitext
text/x-wiki
= Luluna(羅娜部落) =
[[Snakun:Truku]]
Gaga mniq Nantowseyn Sinyisyang ka [[alang]] Luluna.
467 sapah ka kneegu na sapah, 1,617 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 86% niqan 1,394 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 14% niqan 223 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun83%, Tayal1%, Amis1%, Paiwan1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
7yinb9jevc50yg5abyknyrujettnxp8
Lupakatj
0
760
100640
56294
2023-10-06T00:22:45Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100640
wikitext
text/x-wiki
= Lupakatj(魯巴卡茲部落) =
Gaga mniq Taytung Taimali ka [[alang]] Lupakatj.
220 sapah ka kneegu na sapah, 484 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 52% niqan 250 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 48% niqan 234 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan48%, Amis1%, Bunun1%, Puyuma1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
8lurz3r28hu0xt51aqhgj9r20qk2mz6
Lupo
0
761
100641
56293
2023-10-06T00:22:47Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100641
wikitext
text/x-wiki
= Lupo(露埔部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Furisyang ka [[alang]] Lupo.
91 sapah ka kneegu na sapah, 251 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 24% niqan 61 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 76% niqan 190 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis24%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
famyb2g71fnipjpi9nr3q6g297zgpuy
Luxembourg
0
762
79754
79753
2021-10-24T09:20:29Z
Hongaaa
76
/* Pnyahan pnatas(參考資料 */
79754
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Luxembourg.svg|thumb|Flag of Luxembourg-Kwoci Luxembourg(盧森堡國旗)|alt=Flag of Luxembourg|395x395px]]
= Luxembourg(盧森堡) =
Gaga kska Owcow ka [[Luxembourg]], 49 45 N, 6 10 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 2,586 sq km(hangan na o Tg179)
(knlbanga dxgal o 2,586 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 582,291 hiyi.
Gaga [[Luxembourg]] ka pusu [[alang]] paru, jiyax 23 idas 6 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Luxembourg ga wada sugan 50.70% ka dxgal qpahan, 33.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 15.80% na.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Luxembourg.svg|thumb|File:Coat of arms of Luxembourg.svg-Kwohwey(國徽)|167x167px]]
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Henri, pnaah hngkawas2000 idas 10 jiyax 7pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:EU-Luxembourg.svg|thumb|File:EU-Luxembourg.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Luxembourg(盧森堡) =
'''Luxembourg Takongkwo u splawa Luxembourg,''' mtlibu mtqiri Luxembourg ka France, Germany, Belgium, wa mniq Oco mi qnlhangan neyru ka Luxembourg, kiya ka mnsngari murux bay Takongkwo mniq Oco saya, sotu ka Luxembourg su. Tumal kcka Omong ka Luxembourg, alaw kcka tndxral pa niqan Hoing Oco, Snciying Oco, Oco Tocu Inhang mi knou bay Omong ciko kiya splawa babaw lmutuc Purusayar mi Straspaw Oco na “Tu3 Sotu”.
== Ri-s(歷史) ''' ''' ==
Rikisi Luxembourg pa speyyah kndadax congsuci cida smnluwan qnalang qnhlangan Luxembourg prading smnru. Mnhdu smmalu qnalang qnhlangan daw, prading kndudul mrana kana ka sssiyaw niya, wada mssli kingal beyhing alang mkbrnux. Wa mniq nniqan mndungus bay ccbuwan ka Luxembourg, France, Germany mi Netherlands pa snbeyhing bay qmita kana, knttu yahan mssriyux knrmux mangal qnlhangan icil ka Luxembourg. 19 th cida, Luxembourg u prading mdukuricu qnlhangan dhiya nanaq qmlahang dhiya nanaq, kiya mi spuda Netherlands Ryeynhe Wangkwo qmhahang, dhuq dukuricu ka Belgium, kiya ka wada ptalax qmnlahang Netherlands ka Luxembourg.
Ana so wada pkla kari muda pnwaya congri ka Luxembourg, binaw mniq 20 th pa, mnsnpusal yahan knrmux mangal Germany ka Luxembourg. Tumn1 qnlangan beyhing mccbu cida kngkawas 1914 idas 8 diyax 2, Doicu Tikwo u muda Surihun Keykaku mi wada ini biyaw knrmux mangal Luxembourg mi knrmux cnbu Belgium mi France, wada trawah ka ccbuwan tuiwil, Tumn2 qnlangan knbeyhing mccbu iyax cida, dnmuwi hmrinas mkmaxal puciping ka Luxembourg u, alaw mmusa knrmux Belgium mi France mi wada dan knrmux Nacwey Doicu ka Luxembourg uri, wada pkixan msupu Tongmongkwo mccbu, kiya mi miyah cnbu ka Doicu cida u tnayis bay wada ngalang Doicu ka Luxembourg, Tumn2 qnlangan knbeyhing mccbu u wana Luxembourg ka tumal mccbu mi uka ana taxa mhuqil. Babaw Tumn2 qnlangan knbeyhing mccbu daw, ini uda pnwaya congri ka Luxembourg da, wada mwaya balay pnhiyu Peyyey mi Omong kaying qnlhangan uri.
[[Patas bntasan:Chamber of Deputies of Luxembourg.JPG|縮圖|File:Chamber of Deputies of Luxembourg.JPG-眾議院盧森堡商會]]
== Ceng-c(政治) ==
Pnwaya muda Cyuncu Phiyu Kngpo ka Luxembourg. Yeso qnlhangan ka Takong Luxembourg, kiya ka knkana Oco murux bay Takongkwo. Kiya mi biyax dmuwi singcng u neyke ka muda dmuwi biyax. Kokoingkay u niqan 60 hiyi, mntxan u 5 kngkawas ka diyax qpahun gying.
[[Patas bntasan:Luxembourg station winter.jpg|縮圖|File:Luxembourg station winter.jpg-首都盧森堡城]]
[[Patas bntasan:LuxembourgPartitionsMap english.png|縮圖|File:LuxembourgPartitionsMap english.png-1659年至1839年間,盧森堡被劃出了三個分區,其後成為了現在比利時、法國和德國的一部分,而盧森堡的領土從10,700平方公里減少到如今的2,586平方公里。]]
[[Patas bntasan:Groothertogdom LuxemburgKantons.png|縮圖|File:Groothertogdom LuxemburgKantons.png-'''盧森堡的縣''' 卡佩倫縣 (1) - 克萊沃縣(2) - 迪基希縣(3) - 埃希特納赫縣(4) - 阿爾澤特河畔埃施縣(5) - 格雷文馬赫縣(6) - 盧森堡縣(7) - 梅爾施縣(8) - 雷當日縣(9) - 雷米希縣(10) - 菲安登縣(11) - 維爾茨縣(12)]]
== Sing-ceng cyu-hwa(行政區劃) ==
Luxembourg pa psnakan 12 keyng, trahuc u psuwan 102 ka sucn Dungan. Niqan 12 sucn u mndungus bay hnyuwan alang mkbrnux ka Luxembourg, kiya mi Luxembourg alang mkbrnux beyhing ka tubeyhing bay alang mkbrnux.
Cyu ka mntu1 ci singcng cyuhwa Luxembourg, mniq kngkawas 2015 idas 10 diyax 3
cida daw wada plihan da.
Kngkawas 1659 dhuq kngkawas 1839 iyax cida, Luxembourg u wada psnakan 3 huncyu, kiya mi hiti daw wada mnduma dxral Belgium, France mi Germany saya da, tndxral Luxembourg pa kndadax 10,700 pinghwang km mlih dhuq 2,586 pinghwang km saya.
Keyng na Luxembourg
Kapeyrun keyng (1), Kraywo keyng (2), Tikisi keyng (3), Aysitnah keyng (4), Aarcet Hpanays keyng (5), Kreywenmah keyng (6), Luxembourg keyng (7), Meyars keyng (8), Reytangju keyng (9), Reymisi keyng (10), Huyantng keyng (11), Weyarc keyng (12)
== Ti-ri(地理) ==
Luxembourg u wa mniq Tuiwil Oco dxral kcka, lnlingay dxral u baraw ka tudaya
mitruma ka tuhunac, narac u lmutuc Germany ka tunarac, lmutuc France ka tuhunac,
lmutuc Belgium ka tudaya mi tuiwil. Tudaya u tubaraw dxral Yaayting, tqapur bay lmiqu, tuhunac u dxral llbu dwiyaq. Knbaka ka knkarac, mnknkarac muxul tay hayyangsing, mndungus bay qtan ka lnlingay. Sotu Luxembourg alang mkbrnux beyhing u splawa dha “Alang mkbrnux phpah”. Kari bay xxiluy kwang. Hini uri u pusu balay ddaun cong th. Knbaraw balay dwiyaq ka dwiyaq Kneyhu, knbaraw niya u 560 m. Mabang 1 m dwiyaq Pukpurac, kiya u tquwan balay sediq knbaraw bay dwiyaq Luxembourg ka dwiyaq Pukpurac.
== Cing-ci(經濟) ==
Niqan knkana qnlangan babaw dxral knou bay jncyun GDP ka Luxembourg.
Kndadax1999 prading, ida nanaq Oyeyncyu uri ka Luxembourg. Pusu balay stmanan keyjay Luxembourg u quri kongyey, saya daw knbeyhing bay cinjong congsin knkana mtqiri qnlangan babaw dxral uri. Luxembourg ka pusu balay kcka Oyeycyu sjn inhang congsin mi knkana qnlangan tu2 tocu sintwo congsin (msnul Amirika).
== Se-hwey(社會) ==
=== Minjoku(民族) ===
Knhbrawan sediq Luxembourg pa kiya ka knkana qnlhangan Luxembourg 50.9%. Mnsediq Oropa mi Tasiyang-Porotihay reysing ka sediq Luxembourg.
[[Patas bntasan:Am Centre Mercure zu Esch.jpg|縮圖|File:Am Centre Mercure zu Esch.jpg-美居購物中心]]
[[Patas bntasan:Galerie Beaumont-101.jpg|縮圖|File:Galerie Beaumont-101.jpg-博蒙購物街]]
=== Kari(語言) ===
Kari ddiyun seyhu Luxembourg ka kari France, kari Germany, kari Luxembourg.
‘Qnlhangan muhing elu jyujika’ u ou kluwanan kari ddiyun rmngaw pa, alaw ka hbaraw ou kluwanan minjoku ka mnsupu mniq kiya ka so kiya, kiya mi Luxembourg u uxay so kiya kiya, qnlhangan niyi pnsltudan dha u pusu bay minjoku ka wana murux bay kingal- kiya ka Luxembourg minjoku, minjoku niyi pa quri so dara dha u msdalih hari Franse, binaw quri so rikisi pa bsiyaq bay pnluban kari Germany na ‘Knmalu bay Roma Tikwo’ uri, kiya mi baraw Oco kongting u dmuwi bay dmuwi kari Franse pprngaw ka luhay pnsltudan dha, kiya ka wada so niyi ddiyun bay ppatas ka kari Germany mi kari Franse da, kiya u uxay balay dnuwi quri ppatas ka kari Luxembourg pa, ddiyun balay pprngaw kari kddiyax kiya.
Kari Luxembourg u tukingal cida kari Frank, pusu bay dmuwi kari niyi u wa mniq nniqan yayung Mocear mi mslutuc na alang mkbrnux Germany mi France. Ana so mntubaraw dxral kari Germany na kari Congsi joku ka kari Luxembourg, binaw niqan hmrinas 5000 ka pusu kari Franse. Alaw ka kari tnpusu, kari Luxembourg u sediq Luxembourg pa ngalan dha ‘Kari quri qcahur’, ddiyun pprngaw kari kndusan kddiyax mi uxay ddiyun quri ppatas.
Pnwaya kcka kyoiku u pspuwan dmuwi ka kari Luxembourg, kari Germany mi kari
France, psdkanun dmuwi mi ini pqqada. Pyasan tiping laqi so ttiping u dmuwi kari Luxembourg tmsa muyas, tubeyhing hari laqi muyas daw prading dmuwi kari Germany tmsa, pyasan kcka daw prading snbarah dmuwi kari France Dungan. Mdhu dmuwi tu3 kari niyi u mpqhdu muyas pyasan tubaraw ka sediq qnlhangan daha, so kiya u niqan dmka ka laqi mnuyas pyasan tubaraw u ini dhuq mangal patas sucugyo. Mniq so niyi ka pnwaya dha pa, laqi sediq tnhdil (quri so sediq tnhdilan uxay pneyyah Oco) u ini hari qndhuq.
Hbaraw balay qnlhangan icil cyawmin ka Luxembourg, hmrinas knkana qnhbrawan qnhlangan 30% knhbrawan, knhbaraw bay sediq tnhdilan qnpringan ka sediq Portugal mi sediq Italiana. Miyah ka dhiya cida u madas kari dha nanaq uri. Binaw, kari Portugal mi kari Italiana u wana srwanan nanaq ddiyun pprngaw sediq tnhdilan, mniq so knhbrawan pnsliyan u ini hari duwi kiya.
== Cung-cyaw(宗教) ==
Hbaraw bay ka smluhay Teynskyo, niqan duma ka smluhay snhiyan icil uri (kiya ka knkana Kiristo burah kyo mi Yodayakyo).
== Bungka(文化) ==
Ngalan Qnlangan bunghka yican ka nniqan smudal alang mkbrnux mi nniqan
qqlahang mccbu Luxembourg. Damac uuqun Luxembourg pa wada rul qnlhangan
Germany, France mi Belgium kiya mi qnlhangan icil ssiyaw uri.
[[Patas bntasan:Mullerthal.jpg|縮圖|File:Mullerthal.jpg-盧森堡的小瑞士景色]]
[[Patas bntasan:LUX Luxembourg Clausen 006 2016.jpg|縮圖|File:LUX Luxembourg Clausen 006 2016.jpg-美利亞酒店集團分部]]
[[Patas bntasan:Bettendorf, Luxembourg.JPG|縮圖|File:Bettendorf, Luxembourg.JPG-貝滕多夫]]
== Ttgsa(教育) ==
Mniq Luxembourg pa, 11 kngkawas ka kokomin yiwu kyoiku: Snpiyah laqi muyas pyasan ttiring 2 kngkawas, pusu slxan kyoiku u 6 kngkawas mi 3 kngkawas ka cincyey kyoiku. So kiya u niqal 1 mi 3 bnkuwan ka pnwaya kyoiku dah (Pyasan tutiring, pyasan tutiping, pyasan tubaraw). Laqi muyas muyas ryu u dhuq 100%. Pnwaya kyoiku Luxembourg pa niqan ou bay uuda pprngaun nina, mray so dmuwi ou bay diyax muda smluhay kari Germany, kari France mi kari Eygo, kiya uri u tukubeycu ka smluhay kari Germany u hbaraw ka ini pndungus, rmngaw kari Roman joku tnhdil qnlhangan icil na laqi muyas ka knhbrawan balay.
Kndadax kngkawas 1999 daw, mniq 2 kngkawas pyasan tutoring brah han u muda 1
Kngkawas pnsrmalan muyas pyasan tutiring; so niyi u laqi tiring u malu smluhay quri
Kari, syakay, quri sapah pyasan u, malu mangal kingal mndungus syakayhwa. Mniq
babaw 6 kngkawas pyasan pusu lhayan daw malu umau 2 elu kyoiku pyasan tukcka
ka laqi muyas:
1. Kci kawci pyasan tukcka (67% laqi muyas), qulu bay muyas 3 kngkawas dhuq sucugyo (CATP) kiya uri u mtmay pyasan tubeyhing brah cida u knkana bay u dmuwi kngkawas 6 dhuq 7 kngkawas.
2. Putong pyasan tubaraw (33% laqi muyas). 7 kngkawas daw sucugyo mi mangal patas pnsdhuwan mnhdu muyas kiya mi malu mtmay muyas pyasan tubeyhing.
Pnwaya kyoiku ticu niyi u kiya ka knkana qnlhangan tu2 knou syakay yosang 11.3%. Binaw quri so 15 kngkawas laqi muyas mniq kcka mtqiri qnlangan knkla laqi muyas pingku keykaku u ida so mntna hari kana.
=== Pyasan tubaraw kluwanan kyoiku ===
Kndadax kngkawas 2003 daw niqan 1 dukuricu pyasan tubeyhing Luxembourg, kiya mi snpeyyah kngkawas 2001 prading smmalu phiyu. Mniq quri iswey ringyu, ida nkiya kswey, kci, horicu, keyjay, slhayan syakay mi slhayan kyoiku, laqi muyas mniq knluwanan dniyi pnsnakan 7 ka kcka sweyyeyn smluhay pnyasan. Kiya mi uka mndungus bay mttuku sweynyeyn ka Luxembourg, mniq qnlhangan icil smluhay knou bay sweyci muyas ka knbaka balay. Quri so niyi Belgium, France mi Germany na pyasan tubeyhing ka muda tukubeycu balay so niyi knbeyhing bay hnyuwan qpahun. Laqi muyas pnyas tubeyhing Luxembourg saya pa to bay mniq qnlhangan icil mangal sucugyo patas pnsdhuwan mnhdu muyas, kiya mi wa mniq qnlhangan icil muya pyasan tubeyhing u hmrinas 6000 hiyi sediq. Ya bay 19.6% na laqi muyas pa mniq pyasan tubeyhing qnlhangan Germany cuce (Tukubeycu ka quri so kci seymung ringyu mi ida nkiya kswey), kiya mi 22.6% laqi muyas ka mniq qnlhangan Belgium mi France muyas pyasan tubeyhing.
Mnhdu phiyu pyasan tubeyhing Luxembourg daw, kasi ka ndwanun smdhu ka sweysu Keyngkyo tuwey, kiya mi smdhu pusu lhayan keyjay Luxembourg. Uxay wana so Kiya kasi ka pkrana lmawa laqi muyas qnlhangan icil miyah muyas Luxembourg Kiya mi Luxembourg u muda smruwa mnuyas sucugyo patas pnsdhuwan mnhdu muyas pyasan laqi muyas qnlhangan icil u mqriqu uri, tukubeycu bay ka quri laqi muyas mnhdu muyas pyasan tubeyhing Germany, mray so mniq Germany EG mpsalu sapah pnway u kasi ka mnuda 4 kngkawas smluhay qmpah, mniq Luxembourg u uka brahan mangal patas pnsdhuwan. So niyi Luxembourg u kiya ka niqan nanaq pyasan tubeyhing ‘Institut Supérieur de Technologie’
'''Cuyey kyoiku'''
Kci cincyey kyoiku u muda mrana 3 kngkawas muynyeyn smluhay, tukubeycu sweynyeyn smluhay, trahuc niyi ka tu3 uuda kyoiku:
# kngkawas kongyi uxay uri u kongsangyey cuyey slhayan, uxay wana ciyey mi France kongri kci pyasan tubaraw (Lycée Technique) kcka ka 2 yeyn sitong mud muda mniq kingal pusu lhayan sapah pyasan. Mnhdu muyas daw niqan knkla kc mi knkla qqpahun psdhu skeyng CATP. So niyi quri uuda cuyey kyoiku u mniq qpahun uka mpsluhay pa ou balay kiya.
#kngkawas ka kci kyoiku, dhuq mangal patas pnsdhuwan kci.
#Mniq kci congsin 4 kngkawas ka kyoiku, dhuq mangal kingal kci cincyey kyoiku patas pnsdhuwan mnhdu muyas.
== Cyun-su(軍事) ==
Niqan heytay klelu Luxembourg mi heytay tukarac Luxembourg ka Luxembourg, uka heytay ucilung ka Luxembourg.
== Pnyahan pnatas(參考資料 ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%A2%E6%A3%AE%E5%A0%A1
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
bb2d5r7ai7jmupqtpnet78kv15ih3s5
Luye
0
763
100642
56291
2023-10-06T00:22:49Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100642
wikitext
text/x-wiki
Luye(鹿野鄉)
Nsgan Luye o gaga Nsgan Taitung, kmpraan kana dxgal o 79.75 km², (dxgal dgiyaq o 17.39 km², dxgal pmblxan o 74 km²). kmhbragan hiyi o 3,727, sapah o 1,397, seejiq tnpusu 1,998 hiyi, knhbragan hiyi o 54%(Sbnawan). Sbnawan ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Luye o niqan 7 [[alang]] ni maxal 7.
7 o, Parayapay(和平部落), Rekat(永昌部落), Efong(瑞源部落), Pakala’ac(瑞興部落), Pailasan(八伊拉善部落), Salinliw(山領榴部落), Kanao’pu(卡拿吾部部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
e89i8px8kgncjr6nzblt1dxqoj2bnwu
Lwax khu’
0
764
100643
91179
2023-10-06T00:22:50Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100643
wikitext
text/x-wiki
= Lwax khu’(雲山部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka [[alang]] Lwax khu’.
44 sapah ka kneegu na sapah, 80 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 39% niqan 31 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 61% niqan 49 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 34%, Saysiyat 4%.
== Tnhangan alang (部落名稱) ==
Alang Yung-san.
== Thyang alang (部落特色) ==
Alang Yung-san ida bukuy spayis do niqan ka hangan nii da, dungus na bi o ririh saw gaga thngayan rulung ka dgiyaq, duri o yasa mniq Ta-ru-ling-daw tnxalan hiya, kika ngalan s-u tnxalan uri.
== Nniqan alang (所在位置) ==
Sing-cu-seyn Wu-hong-sayng Alang Taw-san.
== Klbangan (範圍) ==
Sing-cu-seyng Wu-hong-syang Alang Taw-san 4 ling quri hiya tnalang, seejiq Atayal slawa dha “Lwax khu’”, gaga mniq hhunac hraan hidaw yabi 5000 kncisan Alang Ulay.
== Kdkilan lnglingay (地理環境) ==
Gaga mniq Ta-ru-ling-daw tnxalan hiya.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
== Mlutuc syusan Teyn-c (電子地圖連結) ==
== Mniq alang seejiq (部落所屬族群) ==
Seejiq Ataya.
== Jilan kari (使用言語) ==
Kari Atayal, kari Tlu, kari Khilang.
== Snhiyan utux (宗教信仰) ==
Jidujyao.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Ida murug “Gaya na Tayal”ni “Patas emnuda Kaw-sa-cu ”na pntasan,kla mniq May-pa-lay-se“kika alang Sing-cu-seyn Wu-hong-sayng Cu-lin sayang ”, bukuy do ini baka ka dxgal qpahan, iyux miing bgurah dxgal, tmhjil hini mniq da.
== klaan rrigan (旅遊觀光資訊) ==
== Teumal bnatas patas (參考資料) ==
Kndusan Atayal: Thjil ni kkrana Alang: pnatas Lyaw-so-cen. Knlangan sing-wun cwan-ke sapah pyasan kwan-kwang ke. Hnkawas1984 . klabuy 152;319-323 Hangan dxgal Taywan ce-su-jung maxal spac: Sin-cu sayn. Lyuo-ming-yi dnii snalu. Tay-wan-seng wun-syeyn wey-yueyn-hwey. Hnkawas 2010. Klabuy 602.Patas emnuda Kaw-sa-cu: Endaan sbiyaw. Taywan cun-du-fu cing-wu-cuy li-hwan-ke pusu pnatas; Cung-yan-yayn-cyo-yueyn ming-cu-suey yayn-cyo-swo snalu tmhjil. Cung-yayn-yueyn ming-cu-swo. Hnkawas 2011. Klabuy 82-84.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
cmxajwogtca31iaqoip66s7ta8jo3k7
L’olu
0
765
100644
56289
2023-10-06T00:22:52Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100644
wikitext
text/x-wiki
= L’olu(達觀部落) =
Gaga mniq Tayungsu Hpingcyu ka [[alang]] L’olu.
123 sapah ka kneegu na sapah, 385 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 57% niqan 221 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 43% niqan 164 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 54%, Paiwan 1%, Bunun 2%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
0vmdbjz9rjvbhjw8mjjznve95dmwuxs
Ma su saw bi bibi mkan do asi quci da!
0
766
56288
32576
2021-03-22T09:02:47Z
Iyumu
191
56288
wikitext
text/x-wiki
= Ma su saw bi bibi mkan do asi quci da. =
Pxal o mseupu mkan idawka kingal tnsapah, mtngi mkan kana do, asi iing psganguc ka taxa [[seejiq]]. Asi rngaw ka bubu, 〝ma su saw bi bibi mkan do asi quci da.〞
[[Snakun:Truku]]
1s02winzj96kkrl97g08z1diju8og69
Maa Purut ka Masu
0
767
56287
32592
2021-03-22T09:02:34Z
Iyumu
191
56287
wikitext
text/x-wiki
Maa Purut ka Masu 小米變白腰文鳥
Masu Truku sbiyaw o mrana bi dagun, kingal buwax masu o skaan, snkaan o kingal liwas dagun ni mtuku bi uqun kingal ruwan sapah. Siida o ungat ka kuwi ni qbhni meekan uri.Kiya ni kingal ruwan sapah o mhuma kingal hnigan ni kingal seysay masu o uqun kingal hngkawas kingal ruwan sapah.Niqan kingal jiyax mtgeaguh eekan nhari ka kingal empadawi, asi na dagi liwas ka kingal kmux buwax masu, nangi na mnebawa do msbbitaw mspruq ka buwax masu ni “Pit” “Pit” msa wada maaqpuring purut skaya. Neungat ka purut han, pnaah nii kika niqan ka purut dni,miyah gmnama mkan tnukuy ni miyah mkan empkhada ka masu.Seejiq tnemasu do o mgsmay glawa. A saw bi ka [[seejiq]] empadawi.
== pnyahan kari ==
資料來源太魯閣族語教材 秀林鄉公所2006
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
sozjjfu5mr681mbj41jgruch038tpkj
Mabanan
0
768
100645
56286
2023-10-06T00:22:53Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100645
wikitext
text/x-wiki
= Mabanan(永安部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Tayansyang ka [[alang]] Mabanan.
87 sapah ka kneegu na sapah, 235 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 221 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 14 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 92%, Paiwan 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
4pcvwjoj1cvguqga1mbgkjhbf05zvqa
Mabatuan
0
769
100646
56285
2023-10-06T00:22:55Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100646
wikitext
text/x-wiki
= Mabatuan(大坪部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Tayansyang ka [[alang]] Mabatuan.
99 sapah ka kneegu na sapah, 327 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 69% niqan 226 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 31% niqan 101 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 65%, Amis 1%, Saysiyat 1%, Bunun 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
mlf9ir00f8qguebtzxgnun9i2ajcuhs
Mabuwakay
0
770
100647
56284
2023-10-06T00:22:56Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100647
wikitext
text/x-wiki
= Mabuwakay(南華部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka [[alang]] Mabuwakay.
484 sapah ka kneegu na sapah, 1,344 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 29% niqan 388 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 71% niqan 956 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 26%, Truku 2%, Tayal 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
1pqk46u0ng4e4g2x2q0akv3t1sdvm6h
Macaran
0
771
100648
68796
2023-10-06T00:22:57Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100648
wikitext
text/x-wiki
= Macaran (旭海/馬查蘭部落) =
Gaga mniq Pingtung Mutansyang ka [[alang]] Macaran.
193 sapah ka kneegu na sapah, 420 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 79% niqan 333 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 21% niqan 87 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 50%, Paiwan 27%, ni rahuq na o 2%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5c4ad1h96iflo58xsjk3nx6xqtl6cqh
Macau
0
772
107352
103683
2025-04-21T15:05:42Z
Powerismteacher
2507
107352
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Macau.svg|thumb|Flag of Macau-Kwoci Macau(澳門)|alt=Flag of Macau|395x395px]]
[[Patas bntasan:Marine photo g f.jpg|縮圖]]
= Macau(澳門) =
Gaga kska Yacow ka [[Macau]], 22 10 N, 113 33 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 28.2 sq km(hangan na o Tg237)
(knlbanga dxgal o 28.2 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 597,425 hiyi.
jiyax 20 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Macau ga wada sugan 0% ka dxgal qpahan, 0% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 100% na.
[[Patas bntasan:Regional Emblem of Macau.svg|thumb|File:Regional Emblem of Macau.svg-Kwohwey (國徽)]]
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka [[Fernando Chui Sai On]], pnaah hngkawas2009 idas 12 jiyax 20pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Macau locator map.svg|thumb|File:Macau locator map.svg-Ida nkiya [[nniqan lnglingay]](自然地理位置)]]
[[Patas bntasan:Administrative Division of Macau SAR.png|縮圖]]
[[Patas bntasan:2011澳门游艇展展会现场观众如织.JPG|縮圖]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Macau(澳門) =
Macau, splawa Aw, cbiyaw u splawa Hawcingaw, splawa Hawcyang, Rongyamn, Haycing, Macyaw, Sutapu, kiya ka Cyoka jnmin konghekwo ddha tukubeycu singcngcyu uri, wa mniq tudaya mkngahu ucilung Nahay, kiya mi siyaw tuiwil Cucyangko, lmutuc Cuhaysu Kwangtong sng ka tudaya, tunarc pa msdalih Hong Kong 63 km, tuhunac mi tuiwil u lmutuc Nanhay.
Macau u kiya ka pnspuwan Awmn pantaw, Tangcay, Rutang mi Ruhwan s4 nniqan, babaw kngkawas 2000 daw iyax Tangcay mi Ruhwan u hriyan dxral ka ucilung mi mnniqan dxral daw wada ngalan mtnpusu pwakyaw bakuciku ka Rutangcng: Macau pantaw ka pusu na balay Macau, tunarac daya na tikuh dxral u msqapah lmutuc Cyokoku, Tangcay mi Ruhwan pa ida balay psnakan ddha ritaw han, hiti u alaw hriyan dxral daw wada mniqan dxral Rutangcng da. ''' '''
== Ti-ri(地理) ==
{| class="wikitable"
|+澳門特別行政區四至及地理中心
!方位
!位置
!經緯度
|-
|北
|花地瑪堂區關閘澳門邊檢大樓附屬樓頂東北角的地面正射投影點
|22°13′01.33″N 113°33′03.05″E
|-
|東
|嘉模堂區澳門國際機場東南角
|22°08′07.86″N 113°35′53.48″E
|-
|南
|聖方濟各堂區路環島南部臨近鄉村馬路
|22°06′35.17″N 113°33′23.77″E
|-
|西
|風順堂區澳門半島澳門海關總部西側西灣湖景大馬路
|22°11′03.61″N 113°31′43.47″E
|-
|中心
|嘉模堂區氹仔沙崗市政墳場內
|22°09′48.30″N 113°33′48.48″E
|}
== Sing-ceng cyu-hwa(行政區劃) ==
Macau pa spuda Teynskyo ‘Tangcyu’ ka singcngcyu tanwey, knkingal tangcyu u spuda nniqan hiya mniqan bay hhangan na pnrhulan dmuwi hangan, tangcyu u uka hwajn tiwey. Macau saya pa niqan 7 tangcyu, kcka u wamniq Macau pataw ka 5, wa mniq ritaw ka 2. Wa mniq iyax Tangcay mi Ruhwan hnriyan dxral ucilung ka nniqan dxral hiya pa ini psnaki ana kingal tangcyu kiya.
{| class="wikitable"
|Macau Pataw澳門半島
|Tangcay氹仔
|Ruhwan路環
|-
|· Hwatima Tangcyu花地瑪堂區
· Sngantoni Tangcyu (Hwawang Tangcyu)聖安多尼堂區
(花王堂區)
· Tatangcyu (Cucyaw Cwotang Tangcyu)大堂區(主教座堂堂區)
· Wangte Tangcyu望德堂區
· Hongswen Tangcyu 風順堂區(聖老楞佐堂區)
|· Cyamo Tangcyu 嘉模堂區
Wa mniq Hncintaw ka Macau Pyasan Tubeyhing burah syawcyu u wada malan Cyamo Tangcyu位於橫琴島的澳門大學新校區列入嘉模堂區
|· Sng Hwangcike Tangcyu
聖方濟各堂區
|}
Wa mniq iyax Tangcay mi Ruhwan hnriyan dxral ucilung ka nniqan dxral hiya pa ini psnaki ana kingal tangcyu kiya.
Kiya mi, ‘Tangcyu’ singcngcyuhwa pa uxay balay bay singcng ciko cyeyncu, uka hnyuwan na mniq horicu.
Kndusan kddiyax sediq Macau u spuda nniqan hiya pnhyuwan ssapah, tukubeycu smnluwan ssapah, dduwi dxral, pnsuwan nniqan sediq mi balay mndungus nniqan lnlingay muda psanak mku cyu Macau.
{| class="wikitable"
! colspan="14" |[隱藏]澳門(平均數據1991-2020年,極端數據1901-2020年更新中)氣候平均數據
|-
!月份
!1月
!2月
!3月
!4月
!5月
!6月
!7月
!8月
!9月
!10月
!11月
!12月
!全年
|-
!歷史最高溫℃(℉)
|29.1
(84.4)
|30.2
(86.4)
|31.5
(88.7)
|35.3
(95.5)
|37.5
(99.5)
|36.9
(98.4)
|38.9
(102)
|38.5
(101.3)
|38.1
(100.6)
|36.0
(96.8)
|34.2
(93.6)
|30.0
(86)
|38.9
(102)
|-
!平均高溫℃(℉)
|18.6
(65.5)
|19.2
(66.6)
|21.4
(70.5)
|25.1
(77.2)
|28.7
(83.7)
|30.5
(86.9)
|31.4
(88.5)
|31.5
(88.7)
|30.8
(87.4)
|28.5
(83.3)
|24.7
(76.5)
|20.3
(68.5)
|25.9
(78.6)
|-
!每日平均氣溫℃(℉)
|15.2
(59.4)
|16.1
(61)
|18.6
(65.5)
|22.3
(72.1)
|25.8
(78.4)
|27.8
(82)
|28.4
(83.1)
|28.3
(82.9)
|27.5
(81.5)
|25.1
(77.2)
|21.3
(70.3)
|16.9
(62.4)
|22.8
(73)
|-
!平均低溫℃(℉)
|12.7
(54.9)
|13.9
(57)
|16.5
(61.7)
|20.3
(68.5)
|23.7
(74.7)
|25.7
(78.3)
|26.1
(79)
|25.9
(78.6)
|25.1
(77.2)
|22.7
(72.9)
|18.8
(65.8)
|14.3
(57.7)
|20.5
(68.9)
|-
!歷史最低溫℃(℉)
|−1.8
(28.8)
|0.4
(32.7)
|3.2
(37.8)
|8.5
(47.3)
|13.8
(56.8)
|18.5
(65.3)
|19.3
(66.7)
|19.0
(66.2)
|13.2
(55.8)
|9.5
(49.1)
|5.0
(41)
|0.0
(32)
|−1.8
(28.8)
|-
!平均降水量㎜(英寸)
|34.2
(1.346)
|43.9
(1.728)
|80.0
(3.15)
|153.5
(6.043)
|286.0
(11.26)
|373.7
(14.713)
|290.7
(11.445)
|331.4
(13.047)
|227.8
(8.969)
|75.1
(2.957)
|39.0
(1.535)
|31.3
(1.232)
|1,966.6
(77.425)
|-
!平均降水日數
|5.8
|8.9
|11.4
|11.6
|14.1
|17.7
|16.6
|16.2
|12.3
|6.2
|4.9
|5.0
|130.7
|-
!平均相對濕度(%)
|74.9
|80.5
|85.0
|86.3
|84.9
|84.6
|82.7
|82.1
|78.3
|72.5
|72.6
|70.8
|79.6
|-
!每月平均日照時數
|126.5
|85.7
|74.8
|94.6
|135.5
|159.0
|211.3
|188.2
|178.3
|192.2
|158.1
|145.1
|1,749.3
|-
| colspan="14" |來源 #1:澳門地球物理暨氣象局
|-
| colspan="14" |來源 #2:澳門地球物理暨氣象局
|}
== Cing-ci(經濟)''' ''' ==
[[Patas bntasan:Marine photo g f.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Macaucolourfulname.png|縮圖]]
[[Patas bntasan:Mar Oriental de China entra Taipa y la Península de Macao, Macao, 2013-08-08, DD 01.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Centro de Ciencia, Macao, 2013-08-08, DD 09.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Panorama of Macau Peninsula2021.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Bandeira Lea lSenado Original.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Macao from Penha Hill.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Macao, Macau, plan de la ville et du port de Macao. par N.B. Ingénieur de la Marine,.jpg|縮圖]]Mrama balay ka keyjay Macau, kngkawas 2015 jnrey hwacan cusu u o.905, bnkuwan knkana mtqiri qnlangan u tu17. Mndungus bay syakay huri tisi ka Macau, kiya ka knkana cyangcu mi cuyeyn muway pila u mnsupu syakay pawcang cicin, 15 kngkawas ini buway pila muyas, mmuyas mi rdrudan u niqan Kongri pqita narux ciko ini ngali pila pqita narux, rdrudan u malu mangal pila bbuway rdrudan pneyyah seyhu. Macau tikuh bay bbuway kocing ninpu pa: Tikuh bay u 1 jikang 30 yeyng (Pila Macau, mntna ka hunac), tikuh bay 1 diyax kocing u 240 yeyng, tikuh balay kocing 1 idas u 6,240 yeyng.
Alaw kngkawas 2004 ini biyaw knrana niya ka keyjay Macau, pusu na balay u pneyyah qqpahun pwocay mpriwaw, binaw wada dmudul qqpahun mpsalu sapah, qqpahun huwu, qqpahun uuqun mi qqpahun pawsyeyn u wada mrana hari uri. Quri so scuqi sntama murux bay qpahun Macau pa so bay so slhbnun balay; quri so mpqpah sediq u uka ka mpqpah ka saya uri han, kiya ka duma so sediq ini ttuku pyasan u rinji mniq kcka yurecang; kingal uri u alaw ini biyaw knrana ka keyjay kiya ka wada mkala briyan kana ka qqiya uri da, kngkawas niyi u prading niqan ka pbbari wangcyu wuyey, kiya mi hbaraw ka Kang cucan kongsu, kojyo pcpingan qridin, bbriyan u wada mthdiq bay miyah phiyu kojyo mi cida qqpahun dha, seyhu Macau mniq kngkawas 2005 pkbaraw tocu sediq tnhdilan sinsey cuke daw, ana so wada mlih 70% ka tocu sediq tnhdilan sinsey, binaw wana malu mdakar tikuh cawhong. Kngkawas 2008, nicisisu u wada stabuy mn20 kngkawas truma bay sucu 0.37, wada ini sthiyaq balay ka sediq knou bay pila mi sediq tikuh hari pila, kiya ka mn20 kngkawas u mn5 sediq mnniq hiya smiling nngalan dha pa, knmalu bay ntxal pnsuwan mi pstnaun ka nniqan balay pila mi tikuh hari pila sediq. Kngkawas cnduray niyi nngalan mnniq hiya sediq knkingal idas u wada mrana da, 4000 yeyng mi ini ttuku hbangan niyi u wada mlih quri cuxal uri da. Pkla sediq mnniq hiya pa mquri ccka mssli, ririh sa wada mrana ka nngalan hbangan. Kcka na hiya u, duma sediq alaw tumal pwocayyey kiya ka mkala ka nngalan pila, kiya ka mndungus bay qnepah seyhu mtrawah pwocayyey mi psuwan kana sediq dungal ka sntkuwan pila. Ini stkuhi qmita ka kngkawas niyi seyhu u snpusal muda psasu pila sntkuwan, kiya ka knkana pkbaraw tikuh bay weysng cusu, pila sbuway snbeyhing rudan, unhuway pila, nmalan pila qmpah, mumal muway pila ppanan rulu, mumal muway pila deyngki, pspuwan smpu kana nngalan pila mi snliqan pila uri.
Kngkawas 2019 idas 4 diyax 16, tongcicyu u pkla tmiyu ‘Macau cini sisu hmrinas kngkawas 2014 o.38 mkala 0.4’, spuda pnsdhuwan kari Ryeynhekwo pa o.4 ka seyng tnqlhangan.’ Kngkawas 2019 idas 6 diyax 27 , tongcicyu u pkla knhbrawan hiyi sediq mpqpah kndadax qnhangan icil pa dhuq 179,416 hiyi sediq. Pdkanun ka sediq knhbrawan hiyi Macau mi mpqpah sediq kndadax qnlangan icil pa 1:3, knhbaraw bay tumal ka mpqpah sediq kndadax qnhlangan icil pa wada pkmlih bay mpqpah sediq Macau. Tndxral sediq Macau u mqriqu balay sndiyal qpahun.
{| class="wikitable"
!澳門
|-
!氣候圖表(說明)
|-
|
{| class="wikitable"
|㋀
|㋁
|㋂
|㋃
|㋄
|㋅
|㋆
|㋇
|㋈
|㋉
|㋊
|㋋
|-
|
32
18
12
|
59
18
13
|
83
21
16
|
217
25
20
|
362
28
24
|
340
30
26
|
290
32
26
|
352
31
26
|
194
30
25
|
117
27
22
|
43
23
18
|
35
20
14
|-
| colspan="12" |平均最高及最低溫度以攝氏(℃)表記
|-
| colspan="12" |降雨總量單位為毫米(㎜)
|-
| colspan="12" |資料來源:世界氣象組織(WMO)
|}
|}
=== Pocayyey, Ryuyoyey, Ryokang mi Syosyeynyey (博彩業、旅遊業、酒店及休閒業) ===
Macau ka kcka tndxral Cyoka jnmin konghekwo murux bay nniqan dxral alang srwanan seyhu phiyu pwakyaw bakuciku. Ida balay pusu stmanan ngengalan pila ka pwocayyey mi qqpahan rmiwaw. Mniq kngkawas 2014, pwocayyey (kiya ka knkana pwocay congcyeyyey) pnkrana nngalan ka knkana picong u 59.1%. Kngkawas 2016, knkana maw nngalan pwocayyey pa dhuq 2241.28 oku pila Macau, kiya mi nngalan jeyjing pwocayyey u dhuq 843.75 oku pila Macau, kiya ka knkana nngalan hbangan keyjay seyhu (1024.12 oku pila Macau) na 82.4%.
Quri rrmiwaw, pusu kcka Macau cyu ssanan rmiwaw u niqan kngkawas 1992 speyyah 8
qnpringan pnswau m8 sdhmaun Macau mi kngkawas 2005 idas 7 diyax 15 wada ngalan Mtqiri qnlangan bungka yican mingru na Macau rikisi cngcyu.
Uxay wana pwocayyey, seyhu Macau pa wada knpriyux cyuyu ryoko ka hnyuwan dha uri
mi kaygi canran congsin mi Hwan Cusancyaw pkrana kwangcya hwanwey congsyaw
ciyey huwu congsin.
=== Ringsoyey, Cinjongyey, Sangyey(零售業、金融業、商業) ===
Pkrana sangyey Macau u ida dndulan balay quri qqpahun rmiwaw, prading ptrawah ka biyax malu pwakyaw nanaq daw, wada kasi ini biyaw mrana ka keyjay Macau, dmudul
biyax sediq tnualang hiya mi biyax smliq pila sediq mpriwaw, kiya ka wada knllu bay tnbyaxan na mrana ka keyjay sangyey Macau.
Knrana quri mpriwaw Macau u mquri tucyasu syawsyeyn yure, so kiya knrana mniq quri sangyey u wada mangal snbliqan uri, sangyey mniq dndulan mpriwaw pwocayyey u ida qulung mplutuc mpkrana.
Macau mniq putting hiti kngkawas 1999 wada muda rianhwa tyawri, kiya mi wada sbliqan ini ngali jeyking, dmayaw ticanyey, pmlih uka qpahun ryu mi pkrana inhang cinjongyey. Seyhu Macau pa dkuhan seyhu Peycing, mbiyax bay sntama tukubeycu knmalu na Macau u wada pdungus hakaw msupu cingmaw hecwo ka Cyokoku mi Portugal.
=== Kongyey(工業) ===
Kongyey Macau u bsiyaq bay rikisi niya, tna mniq 300 kngkawas brah cida, nniqan
bayhhangan ka cupawyey mi qpahun smmalu asu teymaku Macau.
Kngkkawas kcka 1950, syawkweymo cyaw na koba kucu gomu, koba liwas, koba
teybukuro, koba syawwucin u skkingal pcriyu kana. Puting hiti kngkawas 1950 dhuq
pnrdingan kngkawas 1960, hbaraw balay qqiya kongyey sbari dha dhuq Tongnanya mi
thiyaq bay Oco mi Amirika mi knkingal qnlhangan, ptura mtutuy ka syeyntay kongyey
Macau. Kngkkawas 1970, wada ini biyaw knnrana niya ka kongyey Macau, qpahun
mpsalu lukus mi mawcncuyey u ini biyaw mrana.
Mquri nganguc mawyi, spuda patas cingcicyu: Knkana kngkawas 2005 cuko hwocu u 198.2 oku pila Macau, psdkanun kngkawas 2004 u wada mlih 12.1%, cuko canpin u hwangcu, llukus ka pusu, cuko hwocu wada mlih 15.1% dhuq 180.7 oku pila Macau, knkana balay cuko hwocu 77%, uxay hwangcu cuko u ddiyun kikay mi ringcyeyn mi kkucu ka pusu; kiya mi cinko u wada mkala 12.3%, dhuq 313.4 oku pila Macau, mawyi nica u 115.2 oku pila Macau.
[[Patas bntasan:Macau Government Headquarters 01.JPG|縮圖|File:Macau Government Headquarters 01.JPG-澳門政府總部]]
[[Patas bntasan:Assembleia Legislativa.jpg|縮圖|File:Assembleia Legislativa.jpg-澳門立法會大樓]]
== Ceng-c(政治) ==
Lnlingay nniqan seyji Macau u mslxan balay, niqan pnluban niya quri lntudan Portugal na pnwaya piri taypyawcu ka Macau. Pnwaya piri taypyawcu smruwa Rihwahuy spuda knkingal tuy tumal seyngkyo mnangal hyo piri muda keytey khnu knhbrawan hiyi ka gying, dmuwi hantihwa, so kiya pa pusu hnyuwan dmudul cucng cning (Cyeyncupay) mi hantay cning (Mincupay) u to bay niqan rmirih hnang dha kana. Kndadax 12.3 jikeyng daw, cyeyncupay ka dmudul Macau cngtan dhuq saya.
=== Sing-ceng(行政) ===
Spuda “Macau Lxan Waya”, Macau tukubeycu singcngcyu sngcng cikwan ka seyhu Macau tukubeycu singcngcyu sngcng cangkwan, diyax iyax qpahun u 5 kngkawas, mnou bay lmutuc mn1.
Macau tukubeycu singcngcyu singcng cangkwan trahuc na u niqan 5 ka su, psnakan
Singcng hwawus, cingci keyjaysu, pawansu, syakay bungkasu, yunsu kongwus,
trahuc dungan ka cyu, ting, cu (cu, ke).
Singcnghuy u pnsliyan seyhu pusu bukung, rihwahuy gying mi syakay jnsu, dmayaw singcng cangkwan smdhu ddaun.
=== Phiyug Waya(立法) ===
Macau tukubeycu singcngcyu rihwa ciko ka Macau tukubeycu singcngcyu rihwahuy, saya u niqan 33 hiyi gying, 14 hiyi ka msdurux seyngkyo pnhiyu, 12 hiyi ka cyeyncye seyngkyo pnhiyu, niqan 7 hiyi ka spuda singcng cangkwan pnsdhu, mntxan qpahun diyax iyax u 4 kngkawas. Mnuda seyngkyo cnduray hari u kngkawas 2017 idas 9 diyax 17 (qtayi ka kngkawas 2017 Macau rihwahuy seyngkyo). Qulung mnniq Macau hmrinas 7 kngkawas mi mttuku 18 kngkawas ka sediq mnniq Macau pa malu kasisdurux seyngkyo, kiya mi mnuda cuce na pnsliyan ‘hwajn sweynmin’ u malu tumal rihwahuy cyeyncyey seyngkyo mi umau Macau tukubeycu singcngcyu singcng cangkwan tweysweyn weyyeyn.
=== Su-hwa(司法) ===
Macau u dmuwi Taruhwa (Oruhwasi). Pnwaya dha waya pa pusu balay u muru waya Portugal, duma pnwaya waya u niqan ka tnuru dha France mi Germany uri. Uxay wana “Lhayan Waya” uri, ddiyun waya u niqan 5 beyhing hwatyeyn, kiya ka : Minhwa tyeyn, Sing hwatyeyn, Sang hwatyeyn, Minsu susong hwatyeyn, Uyey tngci hwatyeyn, Kongcng hwatyeyn u ddiyun balay waya hwatyeyn uri. Kiya u, “Lhayan Waya” sdan 3 pnrngawan, mniq Macau dmuwi pnwaya knkana qnlhangan. Ida niqan nanaq pnwaya, pnrngawan waya, singcng hwakuy mi duma patas pnrngawan uuda dha, qulung so ini psturung “Lhayan Waya” u, ida lmutuc niqan biyax niya.
“Lhayan Waya” pnwaya, Macau tukubeycu singcngcyu u mangal dukuricu na shwacweyn mi congsncweyn. Hoeyng u wana thiyi waya, ini dduli ana manu. Shwa cikwan u psnakan 2 cida pnspuwan niya: Hoeyng mi Keyngsaeyng. Hoeyng ka 3 weyn
cyeyncu, kiya ka psnakan:
Tu1sn Hoeyng
Cuci Hoeyng
Singcng Hoeyng
Congci Hoeyng
Cngsn Hoeyng (Tubaraw balay cikwan pswau)
Macau u uka pcahu hhuqil, uka ucitusing, kiya mi niqan snpngan diyax pnchuwan u dhuq 25 kngkawas ka qnbsyaqan balay, tukubeycu niya u 30 kngkawas.
=== Pila(貨幣) ===
Pila Macau (splawa dha pupi) ka pila pnway seyhu Macau tecyu, ddiyun pila u uxay wana pila Macau, alaw Kang Aw ddha kluwan pila mniq Macau u psdkanan ida ya bay 103 pila Macau priyux 100 pila Hong Kong, so kiya malu ddiyun uri ka pila Hong Kong uri; mntna bay pila Singapore mi pila Brunei u so kiya uri, ddha pila niyi u malu ppwaluk (binaw ini pntna niya pa, Singapore mi Brunei na pila ddha qnlhangan u malu psriyux dmuwi pila dha kana; kiya u pila Hong Kong mi pila Macau u ana so malu mniq Macau knhmuc dmuwi, binaw mniq Hong Kong daw naqah dmuwi pila Macau). Mniq Macau u, pila Hong Kong u uxay wana malu mniq quri so sangyey tangpu ngalun pila Macau dmuwi, malu ddiyun mniq pwakyaw bakuciku Macau uri. Pila Hong Kong mniq Macau nniqan pwakyaw dduwi pila Kangpi u nuqu hmrinas pila Macau.
=== Ddaun Quri Nganguc(對外事務) ===
Spuda “Macau Lhayan Waya”, Cyoka Jnmin Konghekwo Congyang Jnmin Seyhu (Kwowuweyn) psdhu biyax Macau tukubeycu singcngcyu nanaq ka muda uuda mquri nganguc. Macau u malu mniq quri keyjay, mawyi, cinjong, hangyun, tongsyun, rmiwaw, bungka, tiyu spuda hangan ‘Cyokoku Macau’ (kari Portugal: Macau, China), murux nanaq tuhuy qnlangan knkingal qnhlangan, knkingal nniqan mi quri pnluban pnsliyan kwoci kndhu mi pkrana, psdhu mi muru pnrngawan pstuq kari. Kiya mi mnquri seyji na ddaun waycyaw, kiya u seyhu Peycing kana ka seykining.
[[Patas bntasan:MacauPawnshopsBillboardOvernight2010.jpg|縮圖|File:MacauPawnshopsBillboardOvernight2010.jpg-澳門晚上的街景和當舖]]
== Wun-hwa(文化) ==
{| class="wikitable"
|+'''澳門歷史城區'''
! colspan="2" |世界遺產
|-
| colspan="2" |澳門風光,由左上角順時針順序為:澳門旅遊塔、大三巴牌坊、葡京娛樂場、崗頂前地、嘉樂庇總督大橋、媽閣廟和東望洋燈塔。
|-
! colspan="2" |
|-
!官方名稱
|Historic Centre of Macau(英文)
|-
!位置
|中國(亞洲和太平洋地區)
|-
!標準
|文 (ii) (iii) (iv) (vi)
|-
!編號
|1110
|-
!登錄年份
|2005年<small>(第29屆大會)</small>
|-
!網站
|UNESCO的記錄(英文)
|}
Kndadax Macau prading dhuq saya, alaw tukubeycu quri rikisi mi mndungus balay qtan jnwen, singcng mniq Hwanan, Cyokoku, kiya ka kana nniqan Tongya to bay uxay hari qntan na tukubeycu bungka. 400 kngkawas niyi u sediq knkingal alang Oco u pssli mniq Macau, quri so mmahun uqun, mpsalu sapah, kari Macau u to bay mlengu bay tese Portugal kana. Mniq alang cbiyaw cyu Macau mkksa u malu qmita tesec Macau, tonghwang cyeyncu mi sihwang cyeyncu u wana tuayus 1 cyey 1 syang, mksipaw balay nanaq, congsu byo na brah dxral u spawan elu Pusu stmuwan, Nan O su cyeyncu lingan kcka quri damac kwangtong, qtan balay ana inu mniq Macau. Kiya mi mniq kcka knbbaraw bay rikisi Hwa Yang msupu u, mniq Macau u mtuting damac tndxral Portugal, kari tndxral Portugal pnkla tongsi wenming johe.
[[Patas bntasan:2008 Macau F3 GP.JPG|縮圖|File:2008 Macau F3 GP.JPG-澳門格蘭披治大賽車是國際知名的賽車比賽]]
=== Bungka Yican(文化遺產) ===
Alaw Macau mniq cintay Cyokoku tuhuy qnlhangan icil pplawa u niqan balay hniwan niya, niqan mndungus bay bungka yican. Kngkawas 2005 idas 7 diyax 15 cida, 22 ka cyeyncu mi 8 ka beyhing nganguc, dxral brah wada ngalan “Qnlangan bungka yican mingru” ka Macau rikisi cngcyu. Kiya uri u, mndungus bay tese mi dungus rikisi na cyeyncuwu u wada ngalan mniq kcka “Macau wenwu mingru” uri. Macau ryokocyu mi bungka cyu u mnkngkawas 2006 ka “2006 Macau qnlangan yican kngkawas”, kiya mi msupu tuhuy muda kou bungka mi cusyaw hwotong, spuda niyi hmuc knkingal alang sediq mpriwaw.
=== Smsung mi diyax sngayan(節假日) ===
Macau pa 1 kngkawas sngayan kongcong u niqan 20 diyax, kcka knkana diyax smsung Cyokoku, smsung Bukyo mi Teyskyo, kcka u diyax sngayan smsung Teynskyo u to bay mnuru pnwaya Aw Pu seyhu, mray so Sngmu uka qnquwan noda canri mi smsung kndamac lmngelung. Diyax smsung pnsltudan Cyokoku u mniq kngkkawas 1980 wada muda rihwa srwanan. Ini brinas musa Cyokoku han pa, Diyax Pukwo, Diyax Cyameysu mi Diyax Pucyaw, kiya mi Cyoka Minkoku Kwocing ( Smsung dha 10) u mndiyax sngayan kana sediq uri han, binaw babaw brinah Cyokoku daw Cyoka Jnmin Konghekwo diyax smsung pnhyuwan qnhlangan mi ‘Diyax smsung p;nhyuwan riju’ ka rmirih da. Saya, singcng cangkwan mniq duma diyax tukubeycu uxay daw mniq brah diyax smsung ka muda smruwa ana ini qpah kana, mray so babaw cka hidaw na brah cusi.
== Jen-ko(人口) ==
{| class="wikitable"
|+
!年份
!1993
!1994
!1995
!1996
!1997
!1998
!1999
!2000
!2001
!2002
!2003
!2004
!2005
|-
|人口數目(萬)
|39.00
|40.36
|41.50
|41.52
|41.94
|42.52
|42.96
|43.15
|43.63
|44.05
|44.67
|46.26
|48.43
|-
!年份
!2006
!2007
!2008
!2009
!2010
!2011
!2012
!2013
!2014
!2015
!2016
!2017
!2018
|-
|人口數目(萬)
|50.99
|53.18
|54.31
|53.33
|54.06
|55.74
|58.20
|60.75
|63.62
|64.68
|64.49
|65.31
|
|}
=== Knhbrawan hiyi sediq mi pnsanak nniqan(人口分布) ===
Spuda bnatas patas pnklaun Macau tongci mi pucacyu, dhuq kngkawas 2018 idas 6 puting
hiti, ya bay niqan 658,900 hiyi sediq ka mnniq Macau, kcka na hiya pa Hwajn ka pusu bay, kiya ka knkana 94% knhbrawan hiyi, sediq Portugal (knkana mniq Macau tndxral mniq hiya ka sediq Portugal) mi sediq qnlhangan icil u 6%. Kcka hiya u sediq icil moqpah niya u niqan 181,499 hiyi, pusu kcka hini u kndadax neyti Cyokoku, bukuy daw Philippines, Vietnam, Hong Kong, Indonesia; sediq Vietnam mi Indonesia pa pusu bay u miyah qmpah qulu sapah mi quri qqpahun muriq niya.
=== Kari mi Ji(語言文字) ===
Seyhu Macau saya pa dmuwi ji Cyokoku mi ji Portugal ka ddiyun seyhu saya. Quri so kari pa, kari Yey ka srngaw balay kndusan kddiyax sediq tndxral Macau; kiya mi kari Eygo ka ddiyun balay quri snbbari qpiya mi qpahun mi ddiyun duma sapah pyasan kiya ka srngaw bay mniq Macau uri. Quri so ji pa, syakay Macau u dmuwi hwanti Congwen, kiya mi tndxral sediq Portugal u ji Portugal ka pusu bay ddiyun.
== Cung-cyaw(宗教) ==
Alaw pnspuwan HwaYang ka mniq Macau, sndhu mtrawah snhiyan, snhiyan u knou balay. Alaw knhbrawan balay ka sediq Hwajn, snhiyan dha u niqan Ju, Su, Taw mi thmuku teykung ka pusu balay. Hwajn Macau u dlulan balay bungka Cyoka Minjoku Pnsltudan Bungka mi Jucya na tawte ssyang.
Quri snhiyan Kiristo, Teynskyo Macau Cyawcyu u mniq kngkawas 1576 idas 1 diyax 23 pnhiyu, mwaya bay cucyaw ka Cyanayraw (sediq pnhiyu Jncutang). Tu1 Hwajn cucyaw ka Rin cya cyun cucyaw. Alaw brah mbrinah cida knhbaraw bay tndxral sediq Portugal ka thdil mlatac Macau, kiya daw sediq Hwajn ka pusu balay sinjya saya. Kiristo burah kyokay uri ka mptmay Cyokoku na tu1 ratuc dha, Ingkoku London Deydokay na Deyndosi Marisyun u mniq kngkawas 1807 dhuq Macau, prading rmawah ndanan Kiristo Burah Pnrhulan umarang kari Utux Tmninun Utux Baraw mniq Cyokoku. Niqan 2 knrudan bay Pnrhulan Burah Kiristokyo Hwajn ka Macau, kiya ka Cyoka Kiristo Pnrhulan Cutawtang mi Pnrhulan Macau Cinsin, to bay hmrinas 100 kngkawas rikisi kana. Sngkonghuy Weytoriya Cyawcyu u pnhiyu kngkawas 1849, qmlahang knkana Macau, cyawcyu kiya u wada mHong Kong Sngkonghuy Macau Cwantaw Ticyu. Kngkkawas 1970, prading mrana mniq Macau uri ka Pnrhulan tnualang.
Kiya u, niqan ini pntna snhiyan uri ka Macau. Mray so Isrankyo u ya bay mniq Mingtay brah cida spuda snbbari sediq Posu umarang kari mtmay Macau, pnsliyan dha u Macau Isran Huy. Pahayi kyo mniq kcka sweyncyaw undo u uwau Macau ngalan dha ssanan de uri, mniq kngkawas 1935 snpeyyah Amirika Cyaco ka Pahayi sinjya Hwaransisu Sira taytay ka rnhak snhiyan niyi mtmay Macau, pnsliyan niyi saya ka Macau Pahayi Congringtihuy, kiya u pusu bay nniqan mquri neyti Cyokoku umarang kari.
[[Patas bntasan:UM Wu Yee Sun Library.jpg|縮圖|File:UM Wu Yee Sun Library.jpg-澳門大學伍宜孫圖書館]]
[[Patas bntasan:WKgB6lRWPvuAbbD8AAmO8ZCPZqw04.jpg|縮圖|File:WKgB6lRWPvuAbbD8AAmO8ZCPZqw04.jpg-澳門科技大學圖書館]]
== Ttgsa(教育) ==
Seykining Pyasan Tuknbaraw Kyoiku seyhu Macau ka Kawtng Cyawyu Cyu. Macau sayau niqan 12 Kawtng Cyawyu Ciko: Kongri Macau Pyasan Tubeyhing, Macau Pyasan Rikong Sweyweyn, Ryoko Sweyweyn, Macau Pawan Butay Pyasan Tuknbaraw, mi suri Macau Pyasan Keci Tubeyhing, Macau Alang Mkbrnux Pyasan Tubeyhing, Sngjwose Pyasan Tubeyhing, Macau Cinghu Huri Sweyweyn, Macau Kwanri Sweyweyn, Congsi Cwangsin Sweyweyn, kiya mi Macau Oco Keyngkyo Sweyhuy mi UN Pyasan Tubeyhing Kwoci Jwanti Cisu Keyngkyoso.
[[Patas bntasan:Air Macau Airbus A321-200 B-MCA (24311327220).jpg|縮圖|File:Air Macau Airbus A321-200 B-MCA (24311327220).jpg-澳門航空空中巴士A321]]
Tu1 syeyntay kawtng weynsyaw ka ‘Tong Ya Pyasan Tubeyhing’, pnhiyu kngkawas 1981, sslhayan dha muyas kcka hiya pa, kiya ka so niqan balay tese u niqan qmlahang pocay, tiyu mi pskbiyax hiyi, iyu congyi mi snbarah kari. Kngkawas 2013 idas 7 diyax 20 prading, seyhu Macau Tecyu u mndungus bay mangal biyax qqlahang wa mniq Hngcin ka burah nniqan Macau Pyasan Tubeyhing, quri so singcng, ruhwa, suhwa pa mniq Macau u niqan biyax dha qmlahang kana.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%BE%B3%E9%96%80
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
1xwn5zm9jz4vw6ntwqfsx7dpojjg86i
Macedonia
0
773
85315
80321
2021-12-31T09:16:48Z
Rotondus
867
/* Macedonia(馬其頓) */ 2019
85315
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Macedonia.svg|thumb|Flag of Republic of Macedonia-Kwoci Makedon(馬其頓)|alt=Flag of Republic of Macedonia|385x385px]]
= Macedonia(馬其頓) =
Gaga kska Owcow ka [[Macedonia]], 41 50 N, 22 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 25,713 sq km(hangan na o Tg150)
(knlbanga dxgal o 25,433 sq km, knlbangan qsiya o 280 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 2,100,025 hiyi.
Gaga [[Skopje]] ka pusu alang paru, jiyax 8 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Macedonia ga wada sugan 44.30% ka dxgal qpahan, 39.80% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 15.90% na.
[[Patas bntasan:Coat of arms of North Macedonia.svg|thumb|File:Coat of arms of North Macedonia.svg-Kwohwey(國徽)]]
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka [[Stevo Pendarovski]], pnaah hngkawas2019 idas 5 jiyax 12pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Rikisi(歷史) ==
[[Patas bntasan:Greater Macedonia.png|縮圖]]
=== Tumntxan Qnlangan Mccbu (一戰) ===
Mniq babaw Mccbu Makedon daw, nniqan Makedon, saya u ida nanaq ini knpriyux. Kngkawas 1918, Srbija-Hrvatska-Slovenija Wangkwo (Kngkawas 1923 cida wada knpriyux hangan Sraljevina Jugoslavija), phiyu mprmirih Skawpiyey mi uka pusu bay pnwaya uuda qqlahang, uxay mpsruwa anan manu uuda niya ssmruwa quri Macedonia minjoku. Balay bay u, alaw Tudaya Makedon hiti bay daw wada ngalan Srbija, quri so hnyuwan dha Macedonia pa ini balay psto rrngaw dha quwaq nina.
Kngkawas 1917 babaw qnlhangan Ruussia kming daw, wada knpriyux ka sntrngan Srbija Makedon. Spuda snrnuwan Shuytas, Kyosang kwoci muda qmita quri sntrngan ddaun Makedon u kasi ka sntama lnlingay seyji. 20 th 20 kngkkawas pnrdingan, qnita ddaun Kyosang Kwoci u dmkuh Makedon so musa mtaxa dukuricu Paarkan Suweyay Mincu Cngcweyn. Balay bay u, sntangan Soviet Union u sediq kyosang cuyi na Bulgaria mi Bulgaria-knkingal qnpringan Makedon u mssli mi msupu tuhuy, prrudu quri ddaun Balkans. Mniq quri qnlhangan kyosang kwoci u, pnsliyan kcka keming Makedon (IMRO) u wada dha pnklanun ka knklanan ‘Kingal dukuricu ka Makedon’ so mkala ‘Kingal pnspuwan hbaraw qnlhangan Balkans’, pskngalan dha ka knkana sediq Makedon. Binaw bsiyaq hari kngkawas daw Bulgaria mniq Tumn2 Qnlangan Mccbu cida u tumal cosinkwo ka dhiya, kiya ka thtur dnayaw dha ka Soviet Union da.
=== Tumn2 Qnlangan Mccbu(二戰) ===
Kngkawas 1941, psramal kndadax Romania mpkrmux Greece ka heytay Doicu, dhuq ayus Bulgaria cida daw, muda meysa Bulgaria biyax uuda elu heytay ka Doicu. Spuda dha ssicu ppuniq, Sahwang Pawris 3su u uka balay brahan, mniq kngkawas 1941 idas 3 diyax 1 cida u balay bay tumal qnpringan Hwaransis. Akaw niqan ka “Patas pnsdhuwan naqah ppkmrmux ka Soviet Union mi Doicu”, uka ini sruwa ka ssdiq dha.
=== Babaw Mnhdu Mccbu(戰後) ===
Mnhdu mccbu u ida ini tblayaq ka Greece. Heytay seyhu mi minjoku cyeyhwang cnsyeyn u wada pspuruq beyhing bay mccbu ka kcka dha, ddha dha u ya bay 50,000 knhbrawan hiyi sediq ka wada mrdang mi mangal ruqah. Greece kyosangto u mniq kngkawas 1949 mccbu cida ka wada ini baka, kiya ka wada pkixun mlatac dhiya Greece ka sediq Slacic, uxay daw kasi ka dmuwi kari Greece mi hangan dha. Wada ini spruwi qmita ka sediq Slacic, ana seyhu uri u ini sruwa dhiya ka Sediq Tnpusu minjoku. Kngkawas 1923 dhuq saya, Greece pa wana balay Sisereys na Musrin ka wada mangal snrwanan Sediq Tnpusu minjoku.
== Dukuricu(獨立) ==
20 th 90 kngkkawas pnrdingan cida, soto Yugoslavia Makedon Ciro Krikrohu u smatang ini yahi pddayak mccbu kcka dha ka konhhekwo dha. Kndusan dha Makedon u sntama balay Yugoslavia mi mbiyax balay dmayaw ka kyosangto Yugoslavia. Prading mrrhak ka ddha niyi daw, quri Makedon u smruwa mi mbiyax dmudul wada mrana biyax dha ka Slavic Makedon minjoku ka snpruwan minjoku dha nanaq, mray so smruwa tnkari quri minjoku cuyi niya ‘Snbrahan Pskingal Makedon’. Mniq kcka Makedon konghekwo na sediq Albania joku u ini qqaras biyax minjoku dha u, wada ptkuhan kndudul mrana Makedon Slavic Minjoku Cuyi ka biyax minjoku dha. Ana so duma Serbia minjoku cuyi ka tnkari dmudul Makedon sbrinah tumal Serbia Dungan , binaw alaw snturung wisu mtbiyax quri Bosnia mi Hercegovina u mccbu Croatia, kiya u pspngun ka Bosnia mi Hercegovina dha ka Croatia u, kcka Makedon na knhbrawan sediq Serbia u krinah tikuh hiyi dha, so kiya u tnkari niyi u uka brahan mnduwa pdungus.
== Tiri(地理) ==
Mackedon pa wa mniq kcka Tunarac hunac Balkans na lnlingay mi rikisi drxal nniqan. Bsiyaq balay, ayus niya u wada knbeyhing bay knpriyux, binaw dxral nniqan dha saya pa muda dmudul quri 6 qnlhangan Balkans: Greece (Tudaya na dxral nniqan Makedon), Tudaya Makedon konghekwo, Bulgaria (Blagoevgrad co), Albania, Serbia mi Kosovo. Tndxral dha u 67,000 pinghwang km (25,869 pinghwang km), knhbrawab dha u 476 knbkiyan hiyi sediq.
[[Patas bntasan:Macedonia overview zh-hant.svg|縮圖]]
== Tnayus mi dungus niya(邊界與定義) ==
[[Patas bntasan:HistMac zh tw.gif|縮圖]]
Quri so ndanan pa, quri so ayus mi dungus Makedon u wada snpusal knpriyux.
Mniq Huyri 2su pquri nganguc pkthdiq brah han, knrudah bay Makedon wangkwo (Dxral nniqan dha hiya u alaw niyi mangal hangan) u wa mniq tukcka Makedon sng Greece saya. Mniq kongweyn 2 th, nniqan Makedon u ya bay so dungus niya Makedon saya, binaw dxral nniqan tudaya Makedon konghekwo saya pa cbiyaw u uka mniq ‘dxral nniqan Makedon’ han, ana so ini klayi ka pusu ndanan niyi, mniq thiti mk11 kcka seyki u, nniqan Makedon u wada ptura bay knpriyux. Roma tikwo na Makedon sng u kiya ka knkana tudaya mi tukcka Greece saya, knou dxral Makedon konghekwo mi tunarac hunac Albania. Slxan bay srngaw pa, pnhiyu sediq Roma ka mntna hangan singcng cyuyu Roma u rmabang knbeyhing Makedon knou balay. Mniq Roma jitayi thiti balay, tnayus sng pnsbrahan pnsnakan, wada kndudul mkMakedon cucyawcyu, kiya ka knkana tndxral saya Greece mi mksipaw ucilung Aycin ka Krite taw, tuhunac Albania, duma dxral nniqan Bulgaria mi Makedon konghekwo. Mniq Paycanting tikwo cida, dxral nniqan heytay Makedon prading balay ha u wa mniq tunarac yayung Struma duma dxral nniqan heytay Sereys han. Dxral nniqan niyi u kiya ka knkana ou bay nniqan Sereys, kiya u Makedon wangcaw u wada mangan hangan snpiyah dxral nniqan heytay niyi uri. So kiya, jidayi cida patas bntasan Paycanting cida rnengaw dha ‘Makedon’ u, ya bay kiya ka dxral nniqan heytay Makedon. Kingal Dungan u, dxral nniqan Makedon u mniq iyax kongweyn 9 dhuq 10 th cida u qnlhangan Bulgaria tikwo, hiti daw mniq kngkawas 1018 cida wada yahan knrmux mangal kcka Paycanting tikwo na dxral nniqan heytay Bulgaria.
Dhuq 14 th puting hiti, spuda Etuman tikwo ka kndudul knrmux mangal Tunarac Hunac Oco, ‘Makedon’ pa quri so hangan singcngcyu u wada uka mniq knou bay th da, kiya mi uka hari mniq bntasan kcka juga. Hangan niyi u alaw ka balay hangan lnlingay uri kiya ka wada mtutuy dungal. Mniq 19 th thiti niya, kiya ka niqan mntna hari saya ka tnuayus niya da.
[[Patas bntasan:Macedonia ad400-zh.svg|縮圖]]
== Knhbrawab hiyi sediq(人口統計) ==
Mniq kcka th mi jidayi msdalih saya, ida kiya msdal Balkans uri ka Makedon, sediq Greece, sediq Albania, sediq Wallachian, sediq Serbia, sediq Bulgaria, sediq Yoday, sediq Turkey u mnniq tnpusu hini kana.
Saya, Makedon ka kingal knou bay pnspuwan bungka mi dxral nniqan tnuayus, Pnrmaxan bay knou minjoku ka Makedon.
Kngkawas 1910, pnsnakan dxral nniqan Balkans mi tiping Asia na minjoku (Rncuhan matas kndadax New York na Walliam R. Shepherd).
Kngkawas 1918, Balkans mi tiping Asia na minjoku (Lnlingay qnlhangan).
Sediq Greece Makedon mniq bungka mi dxral nniqan dha u mdhu bay lnglungan rmngaw ‘sediq Makedon’ ka dhiya ("Macedonians", ji Greece: Μακεδόνε, Makedónes). Dhiya u hmrinas knhbrawan hiyi nniqan sediq tndxral hiya (Ya bay 51%), ya bay 250 knbkiyan hiyi, saya, hbaraw bay ka wa mniq Makedon (Greece). Sediq Greece Makedon u primax ou kluwanan minjoku, msupu duma Sediq Tnpusu knkingal minjoku, kiya uri ka sediq mqraqil Greece (Snpeyyah tiping Asia), sediq Pangti Greece mi sediq Tunarac Sereys Greece mniq 20 th pnrdingan cida u hbaraw bay mtmay. Niyi ka alaw Greece mi Turkey ddha dha sediq psriyux, mniq iyax niyi cida, hmrinas 120 knbkiyan hiyi sediq sinjya Tongcngkyo sediq mqraqil u kndadax Turkey thdil Greece, 638,000 hiyi sediq tnpusu mniq Greece Makedon sng. Mniq Bulgaria mi Makedon konghekwo u niqan tikuh ini khbaraw Sediq Tnpusu minjoku, binaw ini klayi khnu knhbrawan ka hiyi daha. Seyhu ka muda smpu cida u pkla, kngkawas 2001, tnpusu mniq kcka Bulgaria ka 3408 hiyi u, wana 86 hiyi ka Bulgaria Makedon (Blagoevgrad co) pkla dhiya nanaq ka sediq Greece; kiya mi Makedon konghekwo kngkawas 2002 muda smpu knhbrawan hiyi sediq cida, wana 442 hiyi sediq ka pkla sa sediq Greece.
[[Patas bntasan:Macedonia topography-en.svg|縮圖]]
Makedon minjoku mniq quri lnglungan dha snbeyhing minjokumi mi kkla dha nniqan lnlingay u ida pkla dhiya ka ‘Sediq Makedon’ (Kari Makedon: Македонци, Makedonci). Dhiya ka tu2 knhbrawan hiyi sediq na minjoku. Alaw hbaraw tnpusu nniqan dha ka sediq Slavic, kiya mi splawa dha ‘Sediq Makedon Slavic’ mi ‘Sediq Slavic Makedon’ uri (ji Greece: Σλαβομακεδόνες, "Slavomakedones"). Spuda kngkawas 2002 ka muda smpu knhbrawas hiyi sediq cida, dhiya ka pusu balay minjoku Makedon konghekwo, ya bay niqan 130 knbkiyan hiyi sediq ka pkla dhiya ka sediq Makedon. Spuda kngkawas 2001 muda snburah bay smpu knhbrawan hiyi sediq ka Bulgaria u, Bulgaria Blagoevgrad co u niqan 3,117 hiyi sediq ka pkla dhiya ka sediq Makedon. Pnklan Seyhu Bulgaria ka knhbrawan hiyi sediq Makedon u niqan 5,071 hiyi, psdkanun ka Greece Makedon ka sediq Makedon u ini hari khbaraw kiya. Kngkawas 1951 cida, mn1 dha ngalan sspuwan dha ka dnuwi dha pusu kari uri ka Greece, nhdanan cida ka pkla, niqan 41,017 hiyi sediq pusu kari dha ka kari Slavic, hbaraw balay u wa mniq Greece na ssiyaw Tuiwil Makedon. Ana so pkla dmuwi pusu kari Slavic ka dhiya, binaw spuda pnskanan kkluwanan kari u malu malun kcka kari Bulgaria mi kari Makedon ka kari srngaw dha. Dhiya u to bay so pkla dhiya nanaq u sediq Greece ka dhiya, ana so niqan duma ini khbaraw sediq u mniq quri pnkla dha qnhlangan dha ka Makedon mi Bulgaria. Mniq kngkawas 1989 mnuda smpu knhbrawan hiyi sediq ka Albania cida, ya bay niqan 5000 hiyi Albania kongmin pa pkla sediq Makedon ka dhiya.
[[Patas bntasan:LocationMacedonia-BYZ-1-z.png|縮圖]]
Bulgaria na sediq Makedon u pkla dhiya nanaq ka ‘Sediq Macedonia’ na sediq Bulgaria (Kari Bulgaria: Mакедонци, Makedontsi). Dhiya u rmirih knhbaraw balay hiyi sediq Bulgaria na Makedon, ya bay 37 knbkiyan hiyi sediq, to bay wa mniq Blagoevgrad co. Mniq Albania, Greece mi Makedon konghkwo, duma ini khbrawan hiyi qnpringan u snbeyhing minjoku Bulgaria, ini klayi ka knhbrawan hiyi. Mniq Makedon konghekwo kngkawas 2002 muda smpu knhbrawan hiyi cida, 1,417 hiyi sediq u pkla dhiya ka Bulgaria minjoku. So sklwiun balay, mniq so kngkawas so niyi u, ya bay 60,000 knbkiyan sediq Makedon u wada sinsey mptumal qnlhangan Bulgaria, ya bay niqan 1 knbkiyan ka wada mangal passport Bulgaria. Wada tumal Omong ka Bulgaria u kiya ka psdhu dmudul lnglungan dha. Alaw tumal qnlhangan Bulgaria daw, nsinsey sediq pa kasi ka psdhu matas kingal patas pkla dhiya ka sediq Bulgaria, balay bay u ririh sa wada dha sqada ka biyax dha hnyuwan Sediq Tnpusu.
Sediq Albania ka dxral nniqan hiya 1 pusu minjoku uri. Sediq Albania mniq Makedon konghekwo na tudaya, tuiril dxral tukubeycu nniqan hiya u kiya ka pusu na balay uri, spuda kngkawas 2002 muda smpu knhbrawan hiyi sediq cida, kiya ka knkana Makedon konghekwo na 25.2% hiyi ka dhiya.
[[Patas bntasan:Distribution of races in the Balkans c.1910.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Distribution Of Races 1918 National Geographic.jpg|縮圖]]
Niqan duma ini khbaraw ka sediq Turkic, sediq Bosniak, sediq Rom, sediq Serbian, sediq Wallachian (Sediq Aromon mi Meykranni-sediq Romania), sediq Egypt, sediq Armenia mi sediq Yodaya (Sayhwati sediq Yodaya mi Greece sediq Yodaya) u malu qtaun mniq Makedon uri.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* Tnhjil kari<nowiki/> seejiq Wata<nowiki/>n Diro<nowiki/> (瓦旦 吉洛) mtabug<nowiki/>https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%A6%AC%E5%85%B6%E9%A0%93
jfsx7n8q1xv3p7g9r367gdhnfp0wild
Macky Sall
0
774
104086
104085
2024-07-05T14:28:50Z
U. Boya
2117
Papak
104086
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Macky Sall - 2008.jpg|thumb|Macky Sall (麥基·薩爾), kngkawas 2008|alt=Macky Sall - 2008.jpg]]
= Macky Sall (麥基·薩爾) =
Mntucing hngkawas 1961 idas 12 jiyax 11 ka Macky Sall ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Senegal]] ta sayang o kiya ka Macky Sall, pnaah hngkawas 2012 idas 4 jiyax 2 pnrajing kmlawa klwaan.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
89hg7gcik5aaa0thog8mrjlegwmomkw
Macu
0
775
103011
56280
2024-04-18T07:18:27Z
Ercé
2053
file
103011
wikitext
text/x-wiki
= Macu/ Macu/ Masu(小米) =
Mesa rudan cbeyo “ ini phuma egu macu kana ka [[seediq]] si, anu ini pure egu, kingal bale nemu de baka praun mesa. kika paru hari macu de slgelu daha tikuh ka macu, ini daha hai pstaling lngedi mesa, qlahagun daha riyung. ” egu bale ka kari huniti na rudan ka quri macu nii duri.
Kndalax naq cbeyo ka mekan macu nii. Egu bale ka snolun daha ka Gaya duri, kndalax gmburah dheran kesun daha “smipaq takun” ma phuma macu de “Tmukuy Macu”, kmetuy macu de “ Mehu” ka kesun daha. Gaya bale paru ka dnii. Pguyaun daha riyung ka cbeyo.
[[Patas bntasan:Japanese Foxtail millet 02.jpg|thumb|File:Japanese Foxtail millet 02.jpg-Macu(小米)]]
[[File:Setaria italica MHNT.BOT.2015.34.19.jpg|thumb|''Setaria italica'']]
Yaani uka hari ppuqun cbeyo, praun daha ido rumu ka macu nii, duma naq de gmhulama slmeun daha emu, desun daha neepah. Ani naq dehuk saya, egu seediq alang lmngelun muku phuma macu nana.
[[Snakun:Truku]]
2v1hc0rsxpp0wrmuudu3j0atbakobf5
Madagascar
0
776
103665
103478
2024-06-18T19:32:59Z
U. Boya
2117
Patas bntasan
103665
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Madagascar.svg|thumb|Flag of Madagascar-Kwoci Ma-da-ga-si-ka-ra (馬達加斯加)|alt=Flag of Madagascar|345x345px]]
[[Patas bntasan:Seal of Madagascar.svg|thumb|Patas bntasan:Seal of Madagascar.svg-Kwohwey (國徽)]]
Gaga kska Meycow ka [[Madagascar|Ma-da-ga-si-ka-ra]], 20 00 S, 47 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 587,041 sq km (hangan na o Tg47)
(knlbanga dxgal o 581,540 sq km, knlbangan qsiya o 5,501 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 24,430,325 hiyi.
Gaga [[Antananarivo]] ka pusu alang paru, [https://web.archive.org/web/20240308134301/https://www.doktertip.com/kb-implan/ Kb implan] jiyax 26 idas 6 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Madagascar ga wada sugan 71.10% ka dxgal qpahan, 21.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 7.40% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Hery Rajaonarimampianina, pnaah hngkawas2014 idas 1 jiyax 25pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:MDG orthographic.svg|thumb|Patas bntasan:MDG orthographic.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Ri-s (歷史) ==
'''Jidayi qnlhangan Fransi'''
Kngkawas 1883 cida, Fransi u knrmux Madagasikara, tumn1 muda pspuruq ka mccbu ka Madagasikara, pusu balay pa alaw “Patan Pnsdhuwan Ranpot” u ini srwanai Imorina wangkwo Babaw dnhdu mccbu daw, Madagasikara u wada dha subway Fransi ka alang mkbrnux tudaya trdunan asu Anciranana, kiya mi smquri mpslutuc Ranpot pririh pila 56 knbkiyan hwarang. Kngkawas 1890 cida Ta Ingtikwo u wada smruwa Fransi ka mangal biyax qmlahang Madagasikara, binaw seyhu Madagasikara u ini sruwa thyi biyax Fransi. Alaw iyux pthyi Madagasikara, Fransi u brah mi thiti kngkawas 1894 idas 12 mi kngkawa 1895 idas 1 spuda ppuniq beyhing cnbu mi wada mangal tunarac mkngahu ucilung Tuamasina mi tuiwil mkngahu ucilung Mahacanka Lmutuc hiya ka 1 Fransi ini biyaw tuci butayi mquri Antananariho mcbu, klelu u alaw mnarux nyeyci mi ddulan lmlamu mnarux kiya ka wada mqraqil balay. Bukuy Dungan Fransi u kndadax Algeria mi tuhunac Sahara Ahurika smkaun miyah dmayaw. Kngkawas 1895 idas 9, butayi dhuq nganguc alang mkbrnux, spuda beyhing puniq cnbu wangkong, hbaraw bay sediq ka wada mrdang mi mangal ruqah, Ranawaro 2su bukung qridin pa alaw soniyi wada tosyang Fransi u mniq kngkawas 1896 wada mangal dxral Madagasikara, kiya ka mniq kngkawas 1897 pkla kari Fransi ka dmuwi biyax qmlahang Madagasikara, Imorina wangkwo u wada kasi krhak da, wangsu u wada pltadan mquri Ryoniwang mi Algeria. Tnxral u ida muda mssli pnsliyan dmuwi 2 kngkawas muda mdakar undo, binaw wada dha pixan da mi, mniq kngkawas 1897 da uka bbsngaw da.
'''Babaw dukuricu daw'''
Wada snbarah dukuricu dungan daw, mnuda mk4 ini pntna ndanan pntna ndanan Madagasikara, kcka hiya ka mntxan u muda msupu smmalu keyngpo. Kngkawas 1960 dhiq kngkawas 1972 ka tu1 konghekwo iyax niya, spuda snkulan Fransi ka soto Huyripeyar Ciranana ka dmudul, pusu na balay u quri so keyjay mi seyji u ida mwewaluk balay Fransi nina. Ida nanaq hbaraw bay sediq Fransi ka ngalan bukung mpdudul qqpahun, knkana qnlhangan sapah pyasan pa ida nanaq lmutuc dmuwi mptusa rmngaw kari Fransi, patas mi sstusa uri. So Ciranana niyi ‘Burah cmin cuyi’ tongcu u wada msang mi smriq balay kana ka sediq, hbaraw bay sediq mpqpah mi laqi muyas ka muda kangyi kmciyuk, hiti balay daw mniq kmngkawas 1972 pspaux seyhu niya.
Hataypay mpdudul niya, cida u Antananariho sucang Antri Racyawrina u mniq kngkawas 2009 pnrdingan cida dmudul sediq muda knciyuk, Rawarumanana u wada pkixun muway biyax mi wada plixan, binaw kana ndan niyi u ini pnlengu keyngpo kiya ka wada subway hangan ‘cngpyeyn’, ksngan hbaraw bay kwoci syakay uri.
Kngkawas 2009 cida, knbaraw hoeyng pkla kari Racyawrinana ka knbaraw kwotu seyhu soto, rinji qmlahang ciko niyi u pusu bay muda dmudul seyngkyo soto, kiya mi iyax niyi u muda smdhu uuda kana qnlhangan. Kngkawas 2010 cida, Madagasikara u spuda kana sediq qnhlangan smruwa burah keyngpo, phiyu tu4 konghekwo, kcka niyi u lmutuc keyngpo brah na mincu, knou tang cngcu cyeyko. Kngkawas 2013 idas 10 diyax 25, muda tumntxan soto mi gikay seyngkyo ka Madagasikara, tumn2 soto seyngkyo u mniq kngkawas 2013 idas 12 diyax 20 muda, kiya mi mniq kngkawas 2014 idas 1 diyax 7 cida ka pkla, Ayri Racyawnari Mamanpiyanina ka mangal 53.5% hyo phyuwan burah soto.
== Ti-ri'''('''地理) ==
Knrbangan tndxral Madagasikara u 59 knbkiyan pinghwang km, mniq anlangan qnhlangan u tu47 knbeyhing tndxral, kiya ka tu4 taw knkana qnlangan uri. Tndxral Madagasikara u to bay wa mniq nanwey 12˚dhuq 26˚, mniq iyax tongcing 43˚dhuq 51˚ Msdalih tawyu u knkana tunarac na Ryoniwang mi Morisis, kiya mi mquri tuiwil daya na Kmo mi Mayot. Tuiril na Mozambique ka msdalih balay qnlhangan taru. Madagasikara na qnlhangan taru.
== Sing-cng cyu-hwa(行政區劃) ==
Fransi cmin tangcyu u mniq kngkawas 1946 cida wada dha psnakan 6 ka singcngcyu Madagasikara (faritany mizakatena), kiya ka malu psuwan biyax qmlahang. Kngkawas 2004, 6 sng niyi u wada psnakan 22 cyu Dungan (faritra). Spuda mnhdu ndanan kngkawas 2007 Madagasikara keyngpo kongto, ida n6 sng u wada laxan, cyu ka wada mkala knbaraw singcng tanwey alang. Trahuc cyu u psnakan 119 keyng, 1579 ka kongse (cngcn) ma 17485 secyu (alang) (fokontany).
{| class="wikitable"
|+'''Cyu mi ida nniqan sng'''
!'''Cyu'''
!'''Ida nniqan sng'''
!'''Kngkawas 2004 snpngan knhbrawan hiyi sediq'''
|-
|1.Tiyana cyu
2.Sawa cyu
|Anciranana sng
|1,291,100
|-
|3.Itasi
4.Anaramangka
5.Hwakinankarata
6. Pangkurahwa cyu
|Antananariho sng
|5,370,900
|-
|7.Sohuyya cyu
8.Poayni cyu
9.Peycipoka cyu
10.Meyraki cyu
|Maha canka sng
|1,896,000
|-
|11.Araawtra-Mankuro cyu
12.Acinanana cyu
13. Anararankiro cyu
|Tuamasina sng
|2,855,600
|-
|14.Amoronimaniya cyu
15. Sangmaciyat cyu
16. Hwahwawey-Huytoweynani cyu
17. Acimo-Acinanana cyu
18.Ihworopey cyu
|Huyyanarancua sng
|3,730,200
|-
|19.Meypeyna cyu
20. Acimo-Antryeyhwana cyu
21. Antroi cyu
22.Anosi cyu
|Turiyara sng
|2,430,100
|}
== Cng-c(政治) ==
Kndadax kngkawas 1960 snpeyyah Fransi dukuricu daw, seyji Madagasikara u mnuda tnnayi dndulan hbaraw sediq hantay kangyi, mnpiya muda mtdiyal kari seyngkyo, mntxan tanhe, mn2 cyusu cngpyeyn mi mn1 mling pphuqil. Mnuda bsiyaq diyax so qnrqilan seyji ka Madagasikara, niyi u uxay wana keyjay tndxral, pnluban kana mpdayaw dhiya u wada dhuq 7 idas ka ini pangal kari mtdiyal, alaw so niyi wada song balay hmrinas ou kbkuy pila Amirika nngalan mpriwaw mi mawyi, lhaya ssalu Racyawrina ka dmudul quri hantay Rawarumanana uuda kangyi, kana ndanan niyi u niqan sasaw pqraqil, kiya mi niqan hmrinas 170 hiyi sediq ka wada phqilun. Kndadax kngkawas 2009 idas 3 prading, Madagasikara u mtmay Racyawrina cucng kwotu sci, mntxan cngpyeyn niyi u wada phtur dmayaw Madagasikara ka duma qnhlangan mi seyhu, kiya mi thtur uri ka pnluban mndungus waycyaw uri. Alaw so niyi wada thtur ka kkrana keyjay Madagasikara, kana mndungus bay ndanan seyhu cyxal u wada mkrau kana da. Uxay wana so kiya, seyji saya Madagasikara u alaw sediq Meyrina mniq 19 th smquri knlhangan mkngahu ucilung muda knrmux u wadaso snturung mqriqu niya uri. Mniq tubaraw dxral mi mkngahu ucilung na sediq u wada so ini mtbalay ka pnluban uri mi wada smpusal muda pspuruq mtdiyal.
Quri biyax sediq Madagasikara u niqan qlhangun kcka keyngpo, qnlhangan dha u mnatas quri pnsdhuwan Qnlangan biyax sediq mi pnsdhuwan biyax llaqi niya ka ou patas pnsdhuwan qnlangan. Quri snlhayan snhiyan, llutuc Sediq Tnpusu mi ppnsliyan singpyey u to bay qhlangan horicu kana. Mtrawah pqpringan mi pssli u mntana qlhangan horicu uri, binaw mniq balay uuda da u, mncun ini srwani muway patas snrwanan mi htranan seyhu ka hbaraw hiyi mssli kiya ka shtur dha quri knciyux seyji. Pndkanun duma qnlhangan dmuwi tikuh ka qlhangan horicu u, Madagasikara cuan butayi u dmuwi kusing kiya, kiya mi dmuwi biyax qnlhangan mipix u uka hari qtan kiya, binaw heytay mi keysacu u ida niqan ka knhmuc qmraq mi quri so uuda umowi pila. Rawarumanana u kngkawas 2004 phiyu hantay msburaw pumn ‘BIANCO’ (Iyin ‘Piank’), so niyi u Antananariho na turuma bukung mqnaqah piri u wada mtura bay mlih, binaw tubaraw bukung u uka muda cisu kiya.
== Jn-ko(人口) ==
Dhuq kngkawas 2016, knhbrawan hiyi sediq Madagasikara pa ya bay niqan 2500 knbkiyan hiyi sediq. Sediq Madagasikara u hmrinas knkana 90%, kiya mi malu pskanan 18 kluwanan joku. 21 th pnrdingan muda DNA keyngkyo pnklanan dha u, ciin sediq Madagasikara u pnspuwan Nataw minjoku mi sediq Pantu, ya bay pndmka, binaw niqan ka duma sediq secyu ciin dha u ptura sediq Nataw minjoku mi sediq Pantu uri, niqan ka Arapo, Indu mi Oco dara dha ka hbaraw balay uri. Tukcka dxral tubaraw na sediq Meyri u snpeyyah Nantaw minjoku piri ka knbaraw balay, minjoku niyi u knkana knhbrawan hiyi sediq Madagasikara na 26%, hmrinas knkingal minjoku; alang nniqan mkngahu ucilung u rudan cbiyaw dha u hbaraw ka snpeyyah sediq Pantu. Kana minjoku mkngahu ucilung u sediq Peycimisaraka ka hbaraw balay sediq, kiya ka knkana qnlhangan hiyi sediq na 14.9%, thiti niya daw 6% ka sediq Cimiheti mi sediq Sakarawa. Niqan ini khbaraw hiyi minjoku ka Hwayi, sediq Indu mi sediq Kmo, niqan duma ini khbaraw ka niqan daran sediq Oco, kcka hiya u snpeyyah Fransi ka hbaraw niya. 20 th thiti niya, duma llutuc ini khbaraw minjoku u alaw wada thdil duma mi mncun muda mtdiyal ka minjoku kiya ka wada mlih ka knhbrawan dha da, mray kngkawas 1976 sediq Kmo u alaw Mahacanka muda hantay Kmo mi kiya wada qduriq nganguc. Spngun ka niyi u, sediq Madagasikara thdil u uka ka knbeyhing balay lmlu. Sediq Oco u kndadax dukuricu ka Madagasikara daw wada kndudul mlih, kndadax 1958 han u niqan 6 knbkiyan 8430 hiyi han wada mlih dhuq babaw 30 kngkawas daw 1 knbkiyan 7000 hiyi sediq. 20 th 80 kngkkawas kcka cida, knkana Madagasukara uniqan 25000 hiyi ka sediq Kmo, niqan 18000 hiyi ka sediq Idu, niqan 9000 hiyi ka Hwajn mniq qnlhangan Madagasikara.
Knkawas 2009 cida knkrana ryu knhbrawan hiyi sediq Madagasikara u ya bay 2.7%. Knhbrawan hiyi sediq u kndadax 1999 cida ka 220 knbkiyan hiyi sediq dhuq mkala ya bay 2200 knbkiyan hiyi sediq. Ya bay niqan 42.5% hiyi sediq u ini dhuq 15ngkawas, 54.5% ka wa mniq iyax 15 dhuq 64 kngkawas. Hmrinas 65 kngkawas ka rudan u knkana hiyi sediq 3% balay. Wada dukuricu ka qnhlangan daw, Madagasikara u wana kngkawas 1975 mi kngkawas 1993 ka mnuda smpu knhbrawan hiyi sediq. Kana qlhangan u wa mniq tunarac tubaraw dxral brnux mi tunarac mkngahu ucilung ka tqapur nniqan knhbrawan hiyi sediq, quri so tuiwil dxral sspriq brnux u ini balay pntna pdkanan.
== Karac'''('''氣候) ==
Alaw dndulan pnspuwan bwihur tunarac hunac mi bwihur tuiwil daya, Madagasikara pa knkawas idas 11 dhuq so kawas idas 4 u to bay kntlxan bay qqyuxan, kiya mi yahan balay smliq bwihur kddiyax, kngkawas idas 5 dhuq idas 10 ka mtktu hari karac mi kndnguwan knkarac. Snpeyyah tukarac baraw rulung quyux ucilung Indu u, mniq dxral tunarac mkngahu ucilung tukarac baraw Madagasikara phrinas knou bay mhuriq hngak, mttuku bay pnhrnasan qsiya u dmkuh nniqan dxral quyux llmiqu kndkilan sitong. Tukcka tubaraw brnux unuqu kndnguwan mi kntltu dxral nniqan tunarac, dxral nniqan tuiwil u krinah bay kndnguwan kiya da, tuiwil hunac mi tuhunac kcka dxral Madagasikara u knkkarac dmka mdngu ka pusu balay. Kngkawas u qulung bay niqan mnou jetay spriq bwihur miyuk Madagasikara, beytaq bay smliq lhayan smnalu mi niqan sediq ka mrdang mi mluqah, smliq bay keyjay dha uri. Kngkawas 2004 cida, spriq bwihur Huyro u kiya ka kndadax niqan smpu patas prading knbeyhing bay spriq bwihur, wada mrdang 172 hiyi sediq, 21 knbkiyan 4260 hiyi sediq ka uka sapah nniqan dha, wada sliqan ka keyjay u hmrinas 2.5 oku pila Amirika.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%A9%AC%E8%BE%BE%E5%8A%A0%E6%96%AF%E5%8A%A0
*Tnhjil kari Tnhjil kari Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
*[https://web.archive.org/web/20240314030857/https://www.doktertip.com/gcs-glasgow-coma-scale/ Glasgow Coma Scale]
[[Snakun:Truku]]
hqtu2hbfrbidre1urdxj01detfjv0zj
Madaljalu
0
777
100649
91634
2023-10-06T00:23:05Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100649
wikitext
text/x-wiki
= Madaljalu(馬達壓路部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka [[alang]] Madaljalu.
99 sapah ka kneegu na sapah, 278 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 273 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga,
== Hangan alang (部落名稱) ==
Alang Ma-ta-ya-ru【Madaljalu】
== Pnseanak alang (部落特色) ==
Kika alang empitu Cya-ran-cun dha.
== Nniqan (所在位置) ==
Tay-tung-syeyn Cin-fung-syang Cya-ran-cun.
== Llbangan (範圍) ==
Ga pyasan tgciway Cya-ran hiya.
== Nniqan llingay (地理環境) ==
Dxgal dgiyaq.
== Pgkla ppanan rulu (交通資訊) ==
Paah Tay-ma-ri-syang Tay-he-cun mquri mgriq Tay-9 syeyn kghak elug 64 syen, mquri gqiyan hidaw mksa yaa bi 5 km do, dhuq nniqan alang da.
== Mlutuc Teyn-c ti-tu (電子地圖連結) ==
Teyn-c ti-tu alang.
== Klgan seejiq alang (部落所屬族群) ==
Pay-wan-cu.
== Skari kari (使用語言) ==
kari Pay-wan, kari Tlu.
== Snhiyaan cung-cyaw (宗教信仰) ==
Ci-tu-cyaw, Teyn-cu-cyaw.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Pneiyah daya C-ben-si na「Qa-a-ru-wan」thjil hini sayang. Mniq siyaw yayung Tay-ma-ri ka Cya-ran-cun, 「Pu-ru-pu-ru-seng」ka plalay hangan na (PULER PULRE SHEN )(mhjil kari:Egu rulung ni rbuq ka dxgal), spuwan empitu paru alang, lnkuwan Tanah Tunux siida ka Tay-wan o ida dhiya ka kmlawa kana seejiq, hngkawas 28 muri dha pniq yayung C-pen, yayung Ma-ri-wu, yayung Ma-nu-ran, daya yayung Ma-ri- tow-pu dalang ka thjil.Hngkawas 34 idas 10 jiyax 25 ga ini klwai ka Tay-wan do khuway miyah thjil hini ka kana alang sayang.
== Pgkla rgrigan kwan-kwang (旅遊觀光資訊) ==
Iyux qmlahang dmuuy quri endaan seejiq, ida nkiya, qhjing dnii ni dmudug smikul nkiya kndkilan rrigan. Cing-fung-syang Kung-sywo ga kdadax kngkawas 87 prajing mowda kana ka ddaun“Cing-fung-syang Qa-a-ru-wan Se-cyu hniygan syow- seyn-cyu; Kiya ni hngkawas 90 do gmbgurah “Qhjing Cing-fung ssaan rgrigan”, duri ni smikul dmudug ida nkiya kndkilan llusun kana ka duma na qqpahun rmigaw. Saw ka qqpahun kung-yi, qqpahun wun-hwa, tqiyan seejiqni uuqun alang dnii, iyux pkrana ngalan hbangan klealang.
Duma uri o, ida llabang bi hnmaan Rwo-sen-hwa ka Cya-ran-cun, kiya do kngkingal hngkawas ida muda “rrigan uda knklaan Rwo-sen-hwa” . Rahuq na pndaan kleegan uuda do, ida srabang spuan qqpahan uuqun tnealang, mangal “Rwo-sen-hwa” ka pusu bi knshyaan uuqun. Kngkingal hnpuyan damac o, ida bnsyaqan qmnqur qqpahan emphapuy tnealang, niqan lhang, knux ni shiya ida niqan kana, qulung dha tdhuun balay.
=== Rgrigan: ===
◎金峰溫泉
Qhjing/Ulay Cin-fung
Qhjing Cin-fung ga niqan Kwang-wu-cyu ka qmqur hmrinas maxal kbkuy na braru qhjing, qhjing o pndaan Syey-ya-tung pusa kaw-ya kaw-wun, embhgay qrngul niya o asi usa karac baraw ni saw bi hnang qung-rung rung! rung! msa.Ida ungac hari qtaan ka “mjiras qhjing”.
== Qtaan bnatas (參考資料) ==
Lwo-seng-hwa-syang--Cing-fung-syang-kung-syow.
ca.gov.tw/community/newpage/aboutus.php?CommID=412
Tay-wan-se-cyu-tung - Tay-tung-seyn Cing-fung- syang Cya-ran- se-cyu.
金峰鄉https://web.archive.org/web/20101003111145/http://www.uutt.com.tw/gf.htm Cing-fung-syang
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ivsg9ctm7t2dhrrmu7y75l99qim6uqd
Madawdaw
0
778
100650
89528
2023-10-06T00:23:06Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100650
wikitext
text/x-wiki
= Madawdaw (麻荖漏部落) =
Gaga mniq Taytung Cngkungcn ka [[alang]] Madawdaw.
1,085 sapah ka kneegu na sapah, 3,046 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 59% niqan 1,796 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 41% niqan 1,250 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 55%, ni rahuq na o 3%.
== (部落名稱) ==
Tnhangan alang : alang Ma-raw -ru【Madawdaw】
== (部落特色) ==
Thyang alang : tquun dha sun saw hunac hay-an A-mey uxay uri o daya pey-nan A-mey.
== (所在位置) ==
Nniqan alang : Tay-tong seyn cn-kong cn san-ming ri.
== (範圍) ==
Klbangan : Nalang Sin-kang, gaga nniq dxgal yayung Cn-kong yo-an-c-tay, nii tsli nanaq gqiyan hidaw pyasan tgska Sin-kang ka A-mey-cu, nCn-kong cn san-ming ri, gaga ssiyaw Cong-c ni Cong-jn.
== (地理環境) ==
Kndkilan lnglingay : Tay-ti
== (交通資訊) ==
Kklaan ppanan.
== (電子地圖連結) ==
Mlutuc teyn-c pnyusan.
== (部落所屬族群) ==
Tnealang seejiq : A-mey-cu.
== (使用語言) ==
Skari : kari A-mey、kari Han、kari Klmukan.
== (宗教信仰) ==
Snehyan : Cn-yey-su cyaw.
== (部落由來) ==
Mniyah alang : pnaah bnatas patas uen-seyn, niqan hngkawas 120 qnbsiyaqan ka
pnhyugan alang hini, tquun sun saw hunac hay-an A-mey kdjiyax, uxay uri o daya pey-nan A-mey. Prajing bi qnepah hini ka kndadax C-ro ni hay-an A-mey kang-ko, pusu o Ciwidian、Cilangasan、Ciokakai、Sapiat spac s-cu dnii. Kika qlhangan Tanah nux siida ka Maronang s-cu Hn-cwen A-mey, kndadax Tu-ran miyah Thjil hini, saw nii siida o niqan ka snegun miyah nniq hini ka seejiq pey-nan A-may Tu-ri ni Pa-ri-mang, kiya ka kiya ni, kndadax tru gmaxan seejiq Amey ka Ma-raw-ro.
== (旅遊觀光資訊) ==
Rrigaw kk0laan.
== (參考資料) ==
《臺東縣史》 [第4册],阿美族篇
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
aafg3g4i68eb49t36wsw8dd3gqqn3ec
Mahamadou Issoufou
0
779
32706
32705
2021-03-18T14:52:11Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
32705
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Mahamadou Issoufou-IMG 3648 (cropped).jpg|thumb|Mahamadou Issoufou-IMG 3648 (cropped)-(馬哈馬杜·伊素福)|alt=Mahamadou Issoufou-IMG 3648 (cropped).jpg]]
= Mahamadou Issoufou (馬哈馬杜·伊素福) =
Mntucing hngkawas 1951 idas jiyax ka Mahamadou Issoufou ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Niger]] ta sayang o kiya ka Mahamadou Issoufou, pnaah hngkawas 2011 idas 4 jiyax 7 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
6go3bfrve5re9pw5sqc4d5uyfzpm352
Mahavun (Mamahavunna)
0
780
100651
56277
2023-10-06T00:23:08Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100651
wikitext
text/x-wiki
= Mahavun (Mamahavunna)(久美部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Sinyisyang ka [[alang]] Mahavun (Mamahavunna).
256 sapah ka kneegu na sapah, 943 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 88% niqan 830 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 12% niqan 113 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 69%, Cou 15%, Tayal 2%, Amis 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
t59bp3gl13wu31xnaorrgbec5duc9bd
Mahuni
0
781
56276
32720
2021-03-22T08:59:24Z
Iyumu
191
/* Mahuni(黑巫醫) */
56276
wikitext
text/x-wiki
= Mahuni(黑巫醫) =
Niqan mahuni msa ka [[seuxal]], ungac ka sayang da, yasa ta snhiyi kana sayang da.
=== Smapuh(巫術) ===
[[Snakun:Truku]]
e5x5k9iiarcedm8epg3dzvr4568e7nz
Maia
0
782
100652
56275
2023-10-06T00:23:09Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100652
wikitext
text/x-wiki
= Maia/Mangacun/Mangacun(瑪雅部落) =
Gaga mniq Kawsyungsu Namasyacyu ka [[alang]] Maia/Mangacun/Mangacun.
218 sapah ka kneegu na sapah, 788 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 757 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 31 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun60%, Paiwan 5%, Tayal3 %, Amis1%, Cou10%, Hla’alua 7%, Kanakanavu 9%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
cz9jr83ujlayg9z1wulsai3bnq96z5g
Maibagah
0
783
100653
56274
2023-10-06T00:23:11Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100653
wikitext
text/x-wiki
= Maibagah(司馬限部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Tayansyang ka [[alang]] Maibagah.
64 sapah ka kneegu na sapah, 239 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 221 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 18 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 88%, Saysiyat 2%, Bunun 1%.
[[Snakun:Truku]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
tpa2ougeheo81yxspoaqud6q7fnr51y
Maifor
0
784
100654
68835
2023-10-06T00:23:12Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100654
wikitext
text/x-wiki
== Maifor (馬立雲部落) ==
Gaga mniq Hwareyseyn Jweysweysyang ka [[alang]] Maifor.
108 sapah ka kneegu na sapah, 245 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 73% niqan 180 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 27% niqan 65 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis39%, Bunun3%, Tayal 4%, Paiwan 1%, Sakizaya 25%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
533zcekatdtz8cl485b30xef2n6lc6g
Main Page
0
785
60489
60487
2021-04-16T13:24:18Z
Ripunn
153
頁面已重新導向至[[Ruwahan patas]]
60489
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Ruwahan patas]]
s4xz99ehn1hfkfqhoq6avoov419jtos
Maithripala Sirisena
0
786
32831
32830
2021-03-18T14:52:43Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
32830
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Maithripala- Russia (cropped).jpg|thumb|Maithripala- Russia (cropped)- (邁特里帕拉·席瑞塞納)|alt=Maithripala- Russia (cropped).jpg]]
= Maithripala Sirisena (邁特里帕拉·席瑞塞納) =
Mntucing hngkawas 1951 idas 9 jiyax 3 ka Maithripala Sirisena ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Sri lanka]] ta sayang o kiya ka Maithripala Sirisena, pnaah hngkawas 2015 idas 1 jiyax 9 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
kmh2287vhc3uu1ckh8gfvvnc9vt9vv7
Majia
0
787
100655
56272
2023-10-06T00:23:14Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100655
wikitext
text/x-wiki
Majia(瑪家鄉)
Nsgan Majia o gaga Nsgan Pingtung, kmpraan kana dxgal o 61.68 km², (dxgal dgiyaq o 11.05 km², dxgal pmblxan o 49.62 km²). kmhbragan hiyi o 6,757, sapah o 2,029, seejiq tnpusu 6,507 hiyi, knhbragan hiyi o 96%(Paywang, Rukay). Paywang, Rukay ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Majia o niqan 6 [[alang]] ni maxal 10.
10 o, Paljur(白露部落), Zayazayan(玉泉部落), Vecekadan(三和部落), Laulauzan(美園部落), Payuwan(排灣部落), Kazangiljan(佳義部落), Wakaba(涼山部落), Masilid(北葉部落), Makazayazaya(瑪家部落), Tjanavakung(達那瓦功部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
77xrc0woodhb9dkidkw1jsib69rmoz6
Makazayazaya
0
788
100656
88430
2023-10-06T00:23:15Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100656
wikitext
text/x-wiki
= Makazayazaya(瑪家部落) =
Gaga mniq Pingtung Macyasyang ka [[alang]] Makazayazaya.
86 sapah ka kneegu na sapah, 261 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 256 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan92%, Rukai1%, Tayal1%, ni rahuq na o3%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
alang Ma-cya.
== Pnseanak alang (部落特色) ==
Alang nii paah pusu hangan “ Ma-qa-ca-ya-ca-ya “ Pay-yi-ru-s”, Ta-ra-pa-kung”dnii mseupu tru alang, bukuy Kwang-fu spuwan tru alang kiya ka Ma-cya-cun ksun.
== Nniqan (所在位置) ==
Ping-tung-seyn Ma-cya-syang Ma-cya-cun.
== Llbangan (範圍) ==
Ma-cya-cun hraan hidaw ni Cyo-fa-wan-cun, gqiyan hidaw ni Pey-yey-cun, daya ni Wu-tay-syang Haw-ca- cun, hunac ni mlutuc Tay-wu-cun. Knlabangan yaa bi 7.4959 ping-fang-kung-ri.
== Nniqan llingay (地理環境) ==
Dxgal sttuan, knbbaraw na o yaa bi 800 m.
== Pgkla ppanan rulu (交通資訊) ==
Ping-tung→Rin-rwo→Ney-pu→Rung-cyueyn→Yueyn-cu-min Wun-hwa-yueyn-cyu.
== Mlutuc teyn-c ti-tu (電子地圖連結) ==
Teyn-c ti-tu alang.
== Klgan seejiq alang (部落所屬族群) ==
Pay-wan-cu.
== Skari kari (使用語言) ==
kari Pay-wan, kari Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw (宗教信仰) ==
Snhiyan seuxal klgan.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Ma-cya-cun paah pusu hangan “ Ma-qa-ca-ya-ca-ya” “ Pay-yi-ru-s”, “ Ta-ra-pa-kung” dnii mseupu tru alang, bukuy Kwang-fu spuwan tru alang kiya ka Ma-cya-cun ksun. Ga brah Pey-sung-caw-tay, ida niqan ka alang Ma-cya da, kiya ni paru endaan na Ma-cya se Ta-two-mu, kana rima Ta-two-mu sapah Pay-wan-cu skparu bi.
== Pgkla rgrigan kwan-kwang (旅遊觀光資訊) ==
Pusu sqyanan dxgal:
Ma-cya Syo-seyn-nung-yey-kwang, Rang-san Pu-bu.
'''<nowiki>http://travel.network.com.tw/main/travel/pingtung/majia.asp</nowiki>'''
'''<nowiki>http://travel.network.com.tw/main/travel/pingtung/majia.asp</nowiki>'''
== Qtaan bnatas (參考資料) ==
https://web.archive.org/web/20090925173328/http://www.majia.gov.tw/
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
51iqjk5ukofyzdxtj8lkewnavn91qdx
Makotaay
0
789
100657
79455
2023-10-06T00:23:17Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100657
wikitext
text/x-wiki
= Makotaay (港口部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Fungpinsyang ka [[alang]] Makotaay.
146 sapah ka kneegu na sapah, 415 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 402 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 13 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 93%, Kebalan 1%, ni rahuq na o 3%.
== Makotaay (瑪谷達璦部落) ==
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka alang Makotaay.
159 sapah ka kneegu na sapah, 524 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 84% niqan 438 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 16% niqan 86 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 79%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 3%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
opmjgv7wmx9pkufoc099jq5j82fvvmf
Makrahay
0
790
100658
56269
2023-10-06T00:23:18Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100658
wikitext
text/x-wiki
= Makrahay(真柄部落) =
Gaga mniq Taytung Cangpinsyang ka [[alang]] Makrahay.
180 sapah ka kneegu na sapah, 496 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 478 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 18 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis92%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
nqskaewzgn954hk4g96qc05q7ywvw1r
Malabang
0
791
100659
56268
2023-10-06T00:23:19Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100659
wikitext
text/x-wiki
= Malabang(馬那邦部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Tayansyang ka [[alang]] Malabang.
51 sapah ka kneegu na sapah, 200 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 187 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 13 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 89%, Amis 2%, Bunun 2%, Paiwan 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
jsspq08uzu42tvugm3hbx08z5rppx0j
Malaloong
0
792
100660
56267
2023-10-06T00:23:21Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100660
wikitext
text/x-wiki
= Malaloong(東興部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Fungpinsyang ka [[alang]] Malaloong.
137 sapah ka kneegu na sapah, 342 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 310 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 32 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis68%, Paiwan1%, Rukai1%, Kebalan18%, ni rahuq na o4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
fgd5tcm9eh16dhhfdnjv2vqyxma86xv
Malawi
0
793
84935
75202
2021-12-29T10:34:25Z
HongZongYi
54
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
84935
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Malawi.svg|thumb|Flag of Malawi-Kwoci Ma-la-wi Kong-h-ekwo (馬拉威國旗)|alt=Flag of Malawi|393x393px]]
[[Patas bntasan:WTO members.svg|縮圖]]
= Malawi(馬拉威) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Malawi.svg|thumb|File:Coat of arms of Malawi.svg-Kwohwey(國徽)]]
[[Patas bntasan:Initiation ritual of boys in Malawi.jpg|縮圖]]
Gaga kska Meycow ka [[Malawi]], 13 30 S, 34 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 118,484 sq km(hangan na o Tg100)
(knlbanga dxgal o 94,080 sq km, knlbangan qsiya o 24,404 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 18,570,321 hiyi.
Gaga [[Lilongwe]] ka pusu alang paru, jiyax 6 idas 6 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Malawi ga wada sugan 59.20% ka dxgal qpahan, 34% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 6.80% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Peter Mutharika, pnaah hngkawas2014 idas 5 jiyax 31pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Malawi (orthographic projection).svg|thumb|File:Malawi (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Malawi Konghekwo (馬拉威共和國) =
[[Patas bntasan:Nchalo banks.JPG|縮圖]]
(Eygo: Republic of Malawi;kari Ciceywa:Malaŵi), splawa dha Malawi,(kari Ciceywa: Malaŵi Eygo: Malawi), kiya ka wa mniq Tunarac Hunac Ahuyrika qnlhangan neyru, siyaw niya u lmutuc Zambia, Mozambique mi Tanzannia. Tndxral qlhangan u wa mniqnawey 9°45' dhuq 17°16', iyax kcka tongci 32°35'-35°24'.
== Ri-s'''('''歷史) ==
[[Patas bntasan:Lakemalawi sunset.jpg|縮圖]]
19 th congyey, Pprtugal, Ingkoku mpqlahang u mslutuc knrmux; kngkawas 1891 u wada qlhangan Ingkoku;kngkawas 1904 u seyhu Ingkoku ka msdyrux qmlahang, hangan niy u Niyasaran; kngkawas 1953 daw wada mkcka Ahuyrika ryeynpang 1 cida niya; kngkawas 1964 idas 7 diyax 6 dukuricu, knpriyux hangan Malawi.
[[Patas bntasan:MV Ilala.jpg|縮圖]]
== Ti-ri(地理) ==
[[Patas bntasan:Lilongwe Nico Centre area.JPG|縮圖]]
[[Patas bntasan:Malawei-ditu-zh-tw.png|縮圖|Soto Lilongwe pa wa mniq tukcka Malawi.]]
Wa mniq tunarac hunac Ahuyrika ka Malawi, tuhunac mi tudaya u niqan Tnarac Ahuyrika knbeyhing mtdka ayu ka lmihu, truma balay ayu daw kiya ka langu Malawi, tu3 knbeyhing langu qsiya Ahuyrika, lungu niyi u knkana Malawi na 20%. Yayung Sirey u snpeyyah tuhunac balay langu Malawi, qluluy muda tuhunac nniqan Malawi, nhdanan balay daw tuhunac 400 km na yayung Pisi Mtdka ayu na dqras tunarac mi tuiwil haypa u dhuq 900-1200 m tubaraw brnux. Dxral Tudaya na Nika tubaraw brnuxu knbaraw 2600 m. Tuhunac na Sirey dxral tubaraw u pdkanan haypa 600-1600 m, binaw niqan ka Songpa tubaraw brnux u tubaraw 2130 m, mi dwiyaq Muranci u dhuq 3050 m. Yayung Sirey dxral tuhunac u llbu kiya, haypa u wana bay 60-90 m. Malawi ka trahuc Ahuyrika Sahara dxralm bnaqi mkbuyu knbaraw bay jnko mitu qnlhangan uri, knhbrawan hiyi sediq sotu Lilongwe u 400,000, knbeyhing bay alang mkbrnux ka Purantayar knhbrawan hiyi sediq mniq kngkawas 1998 cida u dhuq 500,000 hiyi sediq.
Langu Malawi u alaw knbbaraw 365 ingri, knrbangan u 52 ingri, kiya ka splawa dha‘Langu Juri’ Phiyu 5 kongweyn qnlhangan (Cape Maclear).
Kasongku kongweyn qnlhangan (Kasungu).
Ringkwey kongweyn qnlhangan (Lengwe)
Riwongtay kongweyn qnlhangan (Liwonde)
Nika kngweyn qnhlangan (Nyika).
== Sing-cng Cyu-hwa(行政區劃) ==
=== Pusu tyawmu: Malawi sngcng cyuhwa. ===
Malawi sngcng cyuhwa 1 ci ka nniqan (region), 2 ci ka keyng (district), dhuq kngkawas 2003 mnhdu, kana balay u niqan 3 nniqan, 28 keyng. Kiya ka truma niyi:
{| class="wikitable"
|+
|Paraka keyng
|(Balaka)
|-
|Purantayar keyng
|(Blantyre)
|-
|Cikwawa keyng
|(Chikwawa)
|-
|Ciracuru keyng
|(Chiradzulu)
|-
|Citipa keyng
|(Chitipa)
|-
|Tayca keyng
|(Dedza)
|-
|Towa keyng
|(Dowa)
|-
|Karongka
|(Karonga)
|-
|Kasongku
|(Kasungu)
|-
|Rikoma
|(Likoma)
|-
|Rirongkwey
|(Lilongwe)
|-
|Macinka keyng
|(Machinga)
|-
|Mankoci keyng
|(Mangochi)
|-
|Mucinji keyng
|(Mchinji)
|-
|Murancyey keyng
|(Mulanje)
|-
|Mcimba
|(Mzimba)
|-
|Nkatawan keyng
|(Nkhata Bay)
|-
|Nkotakota keyng
|(Nkhotakota)
|-
|Nsangjey
|(Nsanje)
|-
|Nceu keyng
|(Ntcheu)
|-
|Ncis keyng
|(Ntchisi)
|-
|Hwarongbey
|(Phalombe)
|-
|Rumpi keyng
|(Rumphi)
|-
|Sarima keyng
|(Salima)
|-
|Tiyolo
|(Thyolo)
|-
|Songba
|(Zomba)
|-
|Neyno keyng
|(Neno)
|}
== Cng-c(政治) ==
Malawi ka hbaraw bay qnlhangan Ahurika mdhu balay cngcyu na qnhlangan, kiya u ini khbaraw qnlhangan ini dduli mccbu nanaq kcka qnhlangan Ahuyrika, qnlhangan dha u mniq kngkawas 1996 idas 7 diyax 6 cida knpriyux pnwaya konghe, kiya mi oto cu. Malawi soto ka weynso qnlhangan, knbaraw bay singcng socang mi cyusu tongsway, spuda seyngkyo phiyu, mntxan snpngan diyax qpahan u 5 kngkawas, mk5 kngkawas muda mntxal seyngkyo kana. Trahuc soto u phiyu 1 dhuq 2 hiyi huku soto, neyke keweyn u spuda soto phiyu mi malax. Kwohuy u pnwaya 1 ying, splawas dha ‘Kwomin gikay’. Seyhu tnualang u psuwan tudaya, tukcka, tuhunac, knkana qnlhangan u niqan 26 keyng. Kngkawas 2012 idas 4 diyax 5, ngalan soto cida ka Pinku Wa Mutarika u alaw mnarux tama baraq wada mrdang. Diyax 6 kman cida seyhu ka rmngaw huku soto Cyoyis Panta pa alaw ptalax tang mqlahang, so kiya u uka brahan lmutux phyun soto. Binaw mniq diyax 7 cida, Malawi cngtan u pspuruq sediq komuying u mkrabang mqbling pila seyhu ‘Rhngun Pila’ so snsiqa singbung, Omong, Norway, kwoci hwopi cicin cucu u pusa kari hmtur muway pila dmayaw Malawi, dhuq saya ini sbrinah ‘Pnlawa pnyahan pila’. 2014 seyngkyo soto cida, wada ini baka Kngkawas Pitero Mutarika ka Panta, phyuwan tu5 Malawi soto ka Mutarika.
== Jen-ko(人口) ==
Knhbrawan hiyi sediq Malawi pa ya bay 1840 knbkiyan hiyi (Kngkawas 2017 idass 9), hmrinas 80% hiyi sediq u mniq ini krana trawah alang cbiyaw. Alaw dndulan Narux Aycu ka Malawi, wada kasi elih ka qnhbrawan hiyi, so kiya pndkanan snpngan knudus dha u wada mlih uri da.
Spuda patas kngkawas 2003, danan muru ryu narux aycu ka sediq rudan u dhuq 14.2%, kiya ka ya bay niqan 90 knbkiyan knhbrawan hiyi mnarux aycu, kiya mi pndkanan knudus dha sediq Malawi u wana bay pndkanan knudus dha sediq Malawi u wana bay 36.97 kngkawas. Knbaraw bay ka puting ryu Malawi, pndkanan txtaxa qridin mnusa sediq u mptuting 5.98 laqi rabu, binaw Narux Aycu u wada madas mrdang ryu laqi rabu u dhuq 10%, kiya ka mk1000 hiyi rabu hana mntuting daw niqan 103.22 hiyi rabu ka mrdang.
Pnsuwan kngkawas: 0-14 kngkawas 46.9%, 15-64 kngkawas 50.4%, 65 kngkawas mi hmrinas 65 kngkawas u 2.8%.
Knrana knhbrawan hiyi sediq ryu: 2.06%.
Mtuting ryu: 43.95 rabu/1000 hiyi sediq.
Mrdang ryu: 23.39 mrdang/1000 hiyi sediq.
Snaw mi qridin piri: 0.99 hiyi snaw/1 hiyi qridin.
Pndkanan kngkawas: Snaw: 36.59 kngkawas, qridin: 37.36 kngkawas.
== Karac(氣候) ==
Knkana qnlhangan u ya bay wa mniq tubaraw dwiyaq ka Malawi, so kiya kana nniqan na knkkarac ini pntna knkkarac u tura balay tuayus niya, kiya ka jetay kansci knkkarac cyu na knkkarac tubaraw, ida so kiya ka tubaraw dwiyaq brnux na kntlxan u mndungus bay mi mdhu balay, binaw knskuy karac misan u malu dhuq sesu 4˚. Kiya mi dxral rbuq u thmuk hngak mtilux, mtilux balay cida u malu dhuq 39˚, kiya u knou qnuyux kngkawas u alaw ini pntna lnlingay nniqan u ini pntna uri, pndkanan snpeyyah 600mm dhuq 3000mm. Ida so qqyuxan karac u snpeyyah idas 11 prading dhuq idas 5, kiya u idas 5 dhuq idas 11 na qnyuxan quyux u tikuh balay. Malawi u alaw wa mniq nniqan tubaraw dwiyaq brnux, so kiya tikuh balay ka sncuwan beyhing bwihur mi rngecux.
== Cing-ci(經濟) ==
Malawi u mnuda snpngan kari UN ka mtqiri qnlangan ini balay mtrawah qnlhangan uri, knkana qnlhangan u ya bay niqan 55% na kndusan mniq mqrinuc seyng trahuc, jncyun kwomin sngcan congcu u wana 600 pila Amirika, kiya ka mtqiri qnlangan kntikuh bay sntkuwan dha qnpringan. Qnlhangan dha u bsiyaq balay mapa saking kndusan dha, saking qnhlangan knkana minsng congcu na 228.3%. Alaw dndulan narux aycu mi knou bay pntuting laqi ryu, Malawi rawtongri sediq piri kntikuh balay, ya bay wana 50% na knhbrawan sediq u iyax 15-64 kngkawas. Malan ka sediq kyoiku cngtu u tikuh bay pnyasan dha, kcka qnhlangan ticisu mpqpah sediq u msngari balay, binaw ini balay kttuku ka kawcisu jncay.
Qnlhangan dha u bsiyaq balay sntama nongcanpin cuko ka keyjay Malawi, nongyey jnko u hmrinas 90%, so kiya ka keyjay qnlhangan u slxan bay ddulan nongyey canpin na neydang kwoci. Mqpah qnpahan sediq u pusu bay mhuma sudu puqan, wata, lhngay, kiya ka Ahuyrika pusu bay sudu puqan sngcankwo uri, cuko sudu puqan u knkana qnlhangann ngalan wayhuy 70%. Nasi muda mangal pnhmanan cida tikuk ka neydang daw, wana nanaq mkhnuk sbari ka pnhman. Burah soto cnduray hari u dmudul ou ddaun muda knpriyux keyjay qnlhangan, kiya ka knkana pkrana keyjay bbriyan, hmtur sqquru pila mi pskbiyax pkrana kyoiku.
Elu soto
Nngalan kana kndusan hbangan qnlhangan (pnspuwan kngkawas 2015): 64.16 oku pila Amirika.
Jncyu nngalan kana kndusan hbangan qnlhangan (pnspuwan kngkawas 2015): 354 oku pila Amirika.
Tongcangryu: 21.4%
Knranaryu keyjay: 1.9%
Mawyi nica: -55 maxal kbku knbkiyan pila Amirika.
Saking nganguc: 30 oku pila Amirika.
Mpqpah qpahun sediq
Pusu qqpahan: Qqpahan pnwalang.
Pusu cuko qqiya briyun: Sudu puqan, watan, ociya, kahuy, trabus.
Pila ddiyun: Malawi Kwaca (Malawian Kwacha).
== Wun-hwa(文化) ==
Kari sduwi seyhu Malawi pa kari kari Ciceywa mi eygo. Hbaraw bay sediq Malawi u smluhay Teynskyo, niqan ya bay 10% knhbrawan hiyi sediq ka smluhay Isrankyo. Ya bay niqan 40% knhbrawan hiyi sediq Malawi pa uxay mnuyas, kcka niya hmrinas dmka uxay mnuyas ka qqridin. Kari: Skari Ciceywa 57.2%, skari Chinyanja 12.8%, skari Chiyao 10.1%, skari Chitumbuka 9.5%, skari Chisena 2.7%, skari Chilomwe 2.4%, skari Chitonga 1.7%, skari quri icil 3.6% (CIA factbook).
Smlhaya snhiyan: 79.9% Teyngskyo,12.8% Musrin, snhiyan icil 3%, 4.3% ini sluhay snhiyan.Uxay mnuyas piryu: Snaw:23.9%, qridin: 50.2%.
== Ttgsa(教育) ==
Seyhu u pndungus ini buway pila ppuyas laqi muyas pyasan tutiping. Mniq quri tuknbaraw kyoiku u, kcka qnhlangan u pnhiyu 2 pusu pyasan tubeyhing pa, kiya ka Malawi pyasan tubeyhing mi Mucucu pyasan tubeyhing. Kcka niya pa Malawi pyasan tubeyhing ka bsiyaq balay rikisi pnhyuwan mi knbeyhing bay dungus niya, kiya u niqan ‘Malawi kwanri sweyweyn’ (Malawi Institute of Management)mi ‘Malawi pkrana ciyey sweyweyn’ (Malawi Entrepreneurial Development Institute), niqan pndungus kwanri jncay psluhay slhayan.)
== Cyaw-tung(交通) ==
Ppanan rulu basu: Pusu bay elu ddaun ppwaluk qnlhangan ssiyaw u niqan: Mquri Mozambique na Peyra, Tuhunac Ahuyrika na Tepan; mquri Tanzannia na Sanrankang; kcka qnlhangan khwoyun ppanan basu pusu bay musa mi brinah iyax Pulantayar mi Rironghuy.
Ppanan skoki
Kojyo skoki: Kojyo ppanan skoki Malawi pa pndungus cyuyu mi ppanan skoki kcka qnlangan, malu dhuq ssaun niya ka knkana Nayropi, Hararey, Rusaka, Pulantay mi Yohanespaw; Oco mi kojyo ppanan skoki Ahuyrika mniq Rilangwey kwoci ppanan skoki pa kddiyax u niqan ppanan skoki, kiya ka knkana Ingkoku, Knya, KLM, Isopiya, Tuhunac Ahuyrika, Sinpawey mi Zambia kojyo ppanan skoki.
Ppanan skoki: Saya u niqan sotu Rirongkwey mi Pulantayar 2 knbeyhing kwoci ppanan skoki, niqan knbeyhing pawswey mi soko huda sskuwan ka malu ddiyun.
Ppanan kisya: Uxay wana kcka qnlhangan ka niqan ppanan kisya, niqan kwoci ppanan kisya mhaqun qqiya mquri Mozambique na Nakarakang (Nacala).
Kngkawas 2006 idas 7 diyax 4: Ida bay nTaiwan tyeyru kwanricyu ka 4 R20 sing caytyeynci kisya(banggo bnkuwan: R56, R57, R58, R59) u wada subway Malawi, binaw wada stuq pnluban pnsdhuwan ka Taiwan mi Malawi daw, stuq uri ka quri knkla smmalu, saya u wana R58 ida malu ddiyun tapa.
Quri qqnawal: Qnawal u malu kwoci msdurux mriq qnlangan pusu alang beyhing mkbrnux, cwancn, email mi ppatas u malu kndadax Malawi spadas mquri qnlangan ana inu nniqan. pusu alang beyhing mkbrnuxu malu dmuwi qnawal ddihun kana.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%A9%AC%E6%8B%89%E7%BB%B4
s7ux0fquuvmye4egfjd0dtzftanzewv
Malax、Mlealax、Mqqada
0
794
56266
32888
2021-03-22T08:56:34Z
Iyumu
191
/* Malax、Mlealax、Mqqada (離婚) */
56266
wikitext
text/x-wiki
== Malax、Mlealax、Mqqada (離婚) ==
Gaya tnlangan [[Truku]] o ungat saw ni malax,mlealax,mqqada ka kndsan Truku sbiyaw, wana balay muda sgsapat ka snaw ni kuyuh, duri ni asi muda pnerngagan bukung, rudan ngalang kari ni lutut alang. Muda maanaqih ka seejiq o paru bi pnsahug na, ssruwa utux o asi ka phuqil babuy, mssruwa lnglungan, duri ka kana seejiq alang o mseupu mimah sinaw kana, rudan mnaqih laqi ni seejiq mnda maanaqih o psruwa brah kana seejiq alang, Tai saw aji empstrung mangal luqih pnshugan utux.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
82bdltqhsxtgbrw9a14sh2p8l4o5nzg
Malaysia
0
795
103667
97871
2024-06-18T19:36:30Z
U. Boya
2117
Patas bntasan
103667
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Malaysia.svg|thumb|Flag of Malaysia-Kwoci Malaysia(馬來西亞國旗)|alt=A blue rectangle with a gold star and crescent in the canton, with 14 horizontal red and white lines on the rest of the flag|436x436px]]
= Malaysia(馬來西亞) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Malaysia.svg|thumb|Patas bntasan:Coat of arms of Malaysia.svg-Kwohwey(國徽)]]
Gaga kska Yacow ka [[Malaysia]], 2 30 N, 112 30 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 330,803 sq km(hangan na o Tg67)
(knlbanga dxgal o 329,613 sq km, knlbangan qsiya o 1,190 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 30,949,962 hiyi.
Gaga [[Kuala Lumpur]] ka pusu alang paru, jiyax 31 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Malaysia ga wada sugan 23.20% ka dxgal qpahan, 62% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 14.80% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Yang di-Pertuan Agong, pnaah hngkawas2016 idas 12 jiyax 31pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Location Malaysia ASEAN.svg|thumb|Patas bntasan:Location Malaysia ASEAN.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Malaysia(馬來西亞) ==
[[Patas bntasan:A Famosa Fortress.JPG|縮圖|Maryocya Hwamosapaw, smnalu sediq Portugal mniq 16 th.]]
Malaysia (Skari Malaysia, Eygo: Malaysia; lxan splawa ka Tama) kiya ka qnlhangan wa mniq Tunarac hunac Asia. Snpeyyah brah Malaysia Ryeynpang, Tudaya Poroco, Sarawey mi Singapore u mniq kngkawas 1963 idas 9 diyax 16 pnspuwan ka pnwaya ryeynpang, pnwaya gikay mincu, seyngkyo pnwaya cyuncu mi qnlhangan pnwaya cyuncu phiyu keyngpo, hiti daw Singapore co u mniq kngkawas 1965 idas 8 diyax 9 cida u wada plixan hangan ryeynpang, kiya u wada murux dukuricu phiyu qnlhangan.
Weynso qnlhangan Malaysia ka splawa dha knbaraw bay weynso, snpeyyah pnrngawan Malay mpqlahang muda umau. Kiya mi seyhu u snpeyyah mnngal knou bay kokoingkay giying na cngtang mi bukung ryeynmong-congri ka mpdudul niya, seyji ticu u muru snpeyyah Ingkoku pnwaya simin. Quri so waycyaw u, Malaysia ka UN kaying, kiya uri u Hwan Induyang Cyuyu Hcwo Ryeynmong, Pnsliyan Asia Taypingyang Keyjay Hecwo, Ta Ing Kwosyey, Tunarac Hunac Asia Qnlhangan Syeyhuy, Ini Pwaluk Undo mi Pnsliyan Islam Huyyi na qnlhangan ntumal, kiya u Tunarac Hunac Asia Qnlhangan Syeyhuy mi Pnsliyan Islam kaygi na pnrdingan smmalu phiyu qnlhangan uri. Mnuda qpahun Tunarac Hunac Qnlhangan Syeyhuy, Pnsliyan Islam kaygi mi Ini Pwaluk Undo cusi, mnuda qpahun UN Anrihuy huycangjn riji qnhlangan.
== Ri-s(歷史) ==
=== Scyeyn sci mi wangcaw cbiyaw(史前時期與早期王朝) ===
Rudah bay cbiyaw mnniq dxral nniqan hini ka sediq pa malau bhrawan smpu dhuq 4 knbkiyan brah cida. Tubrah balay mnniq Malay Pantaw na sediq pa sediq Nikrito, splawa dha llbu sediq qalux. Rudan cbiyaw sediq Indu splawa dha ‘King Pataw’ (Ji Indu: Suvarnadvipa; Eygo: Golden Peninsula) ka Malay Pataw. Mniq kcka juga qnlangan Ptplemy u, Malay Pantaw u ngalan niya King Pataw lmawa uri (Kari Rating: Golden Chersonese). Ucilung Maryocya u splawa dha Rupun Dapa Ngucun Haywan (Kari Rating: Sinus Sabaricus). Hwajn mi sediq Indu mniq 2 th mi 3 th mniq dxral nniqan hini phiyu ou bay tdruwan asu mawyi mi alang mkbrnux, spuda patas bnatas rikisi Cyokoku u, dhiq 30 ka knou niya. Ddha qnlhangan niyi u niqan knbeyhing bay dndulan niya bungka dxral Malay Pantaw hini. Mniq kongweyn pnrdingan brah th dhuq 14 th pnrdingan, pusu snhiyan dsediq Malay Pataw u Bukyo mi Indukyo mi kluwanan snlhayan snhiyan Indu, tna mniq 4 th cida, dmuwi kari Hwan matas patas. Mniq iyax 7 th dhuq 13 th cida, ou bay nniqan dxral Malay Pantaw u wada danan qmlahang Samboja tikwo, pusu nniqan dha ka Palembang na Sumatra. Wada mowic mtuting ka Srivijaya daw, Madjapahit tikwo ka mniq Jawa ka pusu nniqan dha qmlahang mquri knkana Indunisia mi Malay Pantaw mi Poro co dxral nniqan mkngahu ucilung u niqan balay biyax dndulan dha.
=== Maryocya Wangcaw (馬六甲王朝) ===
Snpeyyah Samboja (Kcka Jawa) hwangsu na wangcu Parameswara, pnhiyu Maryocya Sutan Wangcaw, ngalan dha tu1 dukuricu qnlhangan Malay Pantaw. Parameswara na wangcu, Meycya Iskanta wada knpriyux smluhay Islamkyo, kiya mi Maryocya Sutan Wangcaw hnyuwan dha mi biyax seyji dha u wada kndudul swarang ssiyaw qnlhangan ttiping ka Islamkyo, so kiya mniq 15 th daw wada ini biyaw mpusu bay snhiyan sediq Malay ka Islamkyo. Kiya uri u, cida ka Maryocya u wada mqnlangan mi Tunarac Hunac Asia mnrana bay msbari tdruwan asu uri.
=== Oco cmin mi Lmutuc wangcaw(歐洲殖民與後繼王朝) ===
[[Patas bntasan:Malacka.jpg|縮圖|Juga Trduwan asu Maryocya- kngkawas 1724.]]
==== Portugal Netherlands Maryocya (葡荷麻六甲) ====
Diyax mn1 yahan knrmux qmlahang u kngkawas 1511, Portugal cyeyntuy knrmux mangal Maryocya, phiyu dxral qnlhangan dha. Maryocya thiti Sutan Mamusa u qduriq tnqliyan mniq Malay Pantaw mi Kepri, pssli knkingal alang snpusal iyux kntbrinah mangal dxral dha Maryocya mi ini pndungus, hiti balay daw wada mrdang Gamba Sumatra, dha ka risaw niya, pskingal phiyu Piri Wangcaw mi Joho Wangcaw, kcka niya u muda qmlahang Tuhunac Malay Pantaw ka Joho mi kiya ka pusu bay mslutuc muda knciyuk mdakar Portugal.
Snpeyyah tudaya Sumatra ka Yaci Wangcaw pa mniq Sutaniskanta Muta ka qmlahang u, prading mniq tudaya Malay Pantaw pkrana tndxral dha, kiya ka knkana Piri, Cida. Kngkawas 1619 cida, wada dha ptqliyan qmraq Yaci ka Maryocya wangsu Ponghng Sutan Amaytsa. Portugal, Joho mi Yaci tu3 biyax mniq diyax iyax niyi cida u mnsupu mccbu, kiya u biyax mpqlahang Ponghng ka smpusal pquri bawa tu3 niyi.
Kngkawas 1629 cida, Portugal u msupu Joho wada smliq kana bay asu mcbu Yaci, kiya ka wada lwaqun Malay Pantaw. Binaw Yaci u ida malu mniq kawas cida tbrinah cnbu Cida, kiya mi qrapan ptqliyan dha Yaci ka sediq Cida. Mrdang ka Iskanta Muta daw, risaw tnswayi niya Iskantatani ka rmirih mbukung Yaci Sutan.
=== Diyax qlhangan Ingkoku diyax cida(英國殖民時期) ===
=== MnIngkoku Malay Pantaw(英屬馬來半島) ===
Biyax Ingkoku u mniq kngkawas 1785 daw prading mtmay Malay Pantaw, kngkawas cida Ingkoku Tunarac Indu Kojyo mquri Cida knbarux Pincng. Ini kbsiyaq, quri so Ingkoku u spuda mqbling smatang mkmangal Pincng. Kngkawas 1819 dungan u prading spuda Joho knrmux mangal biyax qmlahang Singapore, ppnsung biyax quri Netherlands.
Kngkawas 1824 cida, Ingkoku mi Portugal u ppatas kngkawas 1824 Pnsdhuwan Ingkoku Portugal, thiti balay daw wada smhdu Ingkoku knrmux mangal biyax qmlahang dxral Malayya, mlatac Maryocya ka Netherlands mi malix kana rrihan dha Malayya, kiya mi Ingkoku u smruwa Netherlands mquri Tunarac Indu msngari dxral nniqan rrihan dha. Joho Wangcaw u snpeyyah niyi daw wada mddha uri da, tuhunac Singapore na Riau u wada ngalun biyax qnlhangan Netherlands, wada snchaya Riau Wangcaw.
Kngkawas 1826, Ingkoku cmin seyhu u wada dha pspuwan kingal dxral qnlhangan nganguc Ingkoku ka Pincng, Maryocya mi Singapore, hangan niya u Haysya Cminti. Mniq 19 th tubukuy, alaw Malay Pantaw mrrudu ka kcka knkingal wangcaw, wada dndulan ka quri aangal cweyn simi, Ingkoku u prading mbiyax bay tumal prrudu uuda knkingal wangcaw. Mnuda mccbu kcka dha nanaq ka Ponghng, Sweylanwo, Piri mi Snmeyran kndudul smruwa snkulan na cancngsu Ingkoku, duma dmuwi hangan miyah dmayaw Malay dmudul qmlahang uuda qnlhangan, balay bay u sediq rmirih Ingkoku dniyi u wada ini biyaw balay bay mndungus bay qmlahang mnIngkoku Poroco mi Sarawey Wangkwo.
[[Patas bntasan:Japanese troops mopping up in Kuala Lumpur.jpg|縮圖|Heytayi Nihong u knrmux mangal Malayya Cirongpo.]]
== Tumn2 qnlangan mccbu mi babaw mccbu dukuricu undo (二戰與戰後獨立運動) ==
Malayya Ryeynpang u pnhiyu kngkawas 1946, kngkawas 1948 ka wada ptalax. Malayya ryeynhpang ka wada rmirih niya, mniq qnlhangan truma Ingkoku, sbrnahun Dungan ka Qnlhangan Malay Sutan txtaxa qqmlahang niya dmuwi biya qmlahang dhiya nanaq. Mntna diyax niyi, Malayya kyosangto u mbiyax bay dmudul knciyuk yahan qmlahang qnlhangan icil, pdudul ini qpah qpahun, pdudul bheytur muyas na undo, wada so kndudul mtali bay ka pnluban dha Ingkoku. Wada kndudul mrana ka ptraqil mi mtdiyal, hiti bay daw wada pusa kari ka Ingkoku u ngalan dha naqah pnssliyan ka Makong mi prading qmraq dhiya, Makong u wada knpriyux dmuwi ppuniq knciyuk, pdudul uuda yocituy, smatang dha qdriqun platac Malayya ka biyax Ingkoku. Kiya mi Knkana Malayya u mtmay tbyaxun bay ddaun, kndadax kngkawas 1948 dhuq kngkawas 1960, kiya mi niqan heytay Ta Ingkwosyey u tnpusa qmlahang Malayya, muda hmtur yocituy mccbu. Mtdiyal iyax cida, anjeyn butayi pa wada phuqil 6,710 hiyi jnmin cyeyhwangcyu yocituy, wada qrapun ka 1,287 hiyi yocituy, ya bay 3,200 hiyi yocituy ka tosyang. 1,345 hiyi heytay mi keysacu Malayya ka wada mrdang kcka mnccbu. Ta Ingwkosyey na butayi u niqan 519 hiyi mrdang. 2,478 hiyi sediq tnualang ka wada phqilun, 810 hiyi sediq tnualang u wada mrdang ini sndali.
[[Patas bntasan:Tunku abd rahman.jpg|縮圖|Kohu Malaysia Tongku Abuturaman]]
=== Dukuricu phiyu qnlhangan dhuq saya(獨立建國至今) ===
Taykaytang pssli ryeynmong, kiya mi hbaraw balay nniqan kcka tnualang seyngkyo u wada mbiyax, hiti balay daw mniq kngkawas 1955 ka Malayya Ryeynhpang Rihwahuy u mniq kcka mnwaya muda seyngkyo u wada mangal ou bay hiyi giying, kiya mi sosi bucyo Tongku Abuturaman ka mpdudul mi prading smquri Ingcu seyhu dmudul dukuricu. Mniq kngkawas 1957 idas 8 diyax 31 mniq Ingkoko dxral qnlhangan seyhu ka smruwa, wada pusa kari pkla kari dukuricu ka Malayya Ryeynhpang, mntna kngkawas , dmuwi cyucu phiyu keyngpo ryeynpang phiyu kingal burah qnlhangan. So kiya, Tongku Abuturamam ka wada dha ngalan kohu Malaysia (Cida u splawa dha Malayya han) ka Tongku Abuturaman, mntna kngkawas cida u wada phyuwan tu1 congri.
[[Patas bntasan:Dataran Merdeka.jpg|縮圖|Cirongpo dukuricu nganguc, sediq Malaysia u kawaskawas idas 8 diyax 31 mniq hini muda mqaras smsung pntingan qnlhangan.]]
Kngkawas 1965, kwohuy Malaysia u wada smruwa puda kana, plwaqan dha Malaysia ka Singapore, wada pkiran dukuricu ka Singapore. Wada mkala mqraqil niyi ka Malaysia, wada mkala sntrngan mptdiyal ka Indunisia mi Malaysia, binaw kcka dha ka ini ptbalay mi dhuq mniq kngkawas 1969 wada ini baka ka cucng ryeynmong, lmutuc hiya pspuruq ka mtdiyal ka minjoku 513 jikeyng. Wada mtmay so mtali sntrngan ka Malaysia, kndusan seyji mi kntrawah u wada htranan uri. Kndadax kngkawas 1970 prading, spuda Utong ka pusu cucng ryeynmong mniq tumn2 congri Atu Rasa ka dmudul cida, alaw iyux muda dmudul kmdhu seyhu, bnbil mniq seyngkyo burah mtutuy na hantaytang, mray so Mincngtang, Piricinputang, Hwanma Huycyawtang ka tumal ryeynmong, knpriyux pnsliyan Kwomin Cnseyng (Kwocn), kiya mi babaw niyi na kcka 44 kngkawas qnbsyaqan dmuwi biyax qmlahang, wada balay so mumurux bay pnwaya tang ka Malaysia.
[[Patas bntasan:Anwar Ibrahim (cropped 1).jpg|縮圖|Congri saya Malaysia ka Anqwar Imbrahimn(安華).]]
== Cng-c(政治) ==
== Pnwaya seyhu(法律) ==
Pyeynsing ka 1 kluwan mniq Malaysia sduwi dha pnwaya pcahu pkdira qnquwan uuda sediq. Malaysia singsu susong tu286 dhuq tu291 syang ka pntura bay matas malu mquri hmrinas 10 kngkawas mi ini khrinas 50 kngkawas na mbiyax hiyi snaw mrahuq smliq pheybun qridin dmuwi taysing (Hniti pnsltudan Ingkoku), kiya mi so rudan sediq u knou bay pncahu u 24 snebuc, ini ttuku 18 kngkawas ka rrisaw u knou bay pncahu ka 10 snbtan, kiya mi naqah psnakan muda snbuc. Mniq Malaysia pyeynsing pkdranun ka sediq pa uxay wana mnuda knbeyhing qnquwan nuda, binaw pyeynsing pusu bay pkdranun niya ka sediq qnquwan nuda mnkan iyu doku, mrahuq smliq pheybun qridin mi smliq waya knrmux tnuayus qnhlangan dha. Binaw hbaraw bay sediq qnhlangan icil u uka brahan dhuq lmngelung uuda mchdil bay pnwaya pcahu niyi, seyhu Malaysia mi hbaraw bay sediq Malaysia qnita dha u, mchdil bay pnwaya pcahu pa malu muda hmtur qnquwan nuda mi smliq qnnaqah uuda. Mnknou bay pnqtan waru ka “Malaysia taysing” kcka llbu eyga u, dmudul 8000 hiyi ryusu Malaysia meysa seyhu malix pnwaya taysing.
== Cyun-s(軍事) ==
Malaysia ucwang butay ngalan hangan pusu bay bukung ka tubeyhing bay weynso Malaysia ; dmudul kana Heytay mtucilung, mtelu, mtkarac. Pusu bay qpahun uuda heytay u niqan 5 qnhlangan msupu qmlahang mi UN weyhe singtong, butayi u mntumal Mccbu Afghan dmayaw heytay Amirika mcbu pnsliyan citi mi Taripan cngcweyn, kiya uri u tumal qnburang txtaxa msntali bay pnsliyan Islam uri ka butay dha.
== Ti-ri(地理) ==
Tu43 knkana qnlangan knhbrawan hiyi sediq ka Malaysia, tu68 knkana qnlhangan knrbangan ka tndxral dha, knhbrawan hiyi sediq u 3,170, knrbangan tndxral u 329,847 pihwang km. Wa mniq tudaya cutaw, weytu u wa mniq iyax peywey 1˚ seyng dhuq 8˚ seyng (Niqan tutiping dxral nniqan ka mniq turahuc 1˚), cingtu u wa mniq iyax tunarac cing 99˚ dhuq tongcing 99˚ seyng dhuq tongcing 120˚.
[[Patas bntasan:Beach of Pulau Tioman.JPG|縮圖|Lnlingay nniqan mndungus qtan ka Tunarac mkngahu ucilung Malay Pantaw Tyawmantaw Ponghng co. ]]
Pusu balay u pnspuwan Tunarac Ma mi Tuiwil Ma (Malaysia Pataw) ka Malaysia, wa mniq kcka ka Ucilung Tuhunac. Dxral dha Tuiwil Ma tudaya u mslutuc qnlhangan Thailand, kiya mi mslutuc Tunarac Ma na Brunei mi Indonesia. Kiya u msupu tuhunac na Singapore muda Ucilung Joho mslutuc, tnucilung dha u mslutuc Vietnam mi Philippines. Tnuayu dxral saya u wada ptura bay psdhu, kiya u muru lnlingay nniqan muda ptuayus, kncka u kiya ka knkana yayung alang mkbrnux Wawi mi yayung Kre (Golok River). Malaysia u niqan biyax dha qmlahang duma tawyu Ucilung Tuhunac, mray so Tanwancyaw u dhiya ka dmuwi biyax qmlahang, binaw tuayus quri ucilung daw ida niqan pprngawan dha nina. Malaysia ka murux balay to bay qnlhangan niqan dnuwi dha biyax qmlahang Asia Taru mi Malaysia Cyuntaw, wa mniq Joho co tuhunac Pncn keyng Tanjongpiay ka putting bay hiti Asia Taru.
[[Patas bntasan:Malaysia population density 2010b.png|縮圖|Jnko mitu Malaysia (sediq/pinghwang km.)]]
== Jn-ko(人口) ==
Sediq Malay ka knkan 56%, Hwajn ka 23%, Sediq Tnpusu ka 11%, sediq India ka 7%. Spuda bntasan keyngpo pa, sediq Malay ka muru uuda waya Malay (Waya lnhaya) na Muslim. Mniq seyji ka dhiya u niqan balay biyax dha dmudul. Hnyuwan Sediq Tnpusu u sbuway duma uxay sediq Malay na Sediq Tnpusu uri, kiya ka knkana sediq Thai, sediq Khmer, Cham joku mi Sabah mi Sarawak na Sediq Tnpusu. Uxay Malay Sediq Tnpusu mniq Sarawak u hmrinas knkana knhbrawan hiyi sediq, mniq Sabah u hmrinas 2/3 hiyi sediq. Pantaw u niqan ini khbaraw hiyi ka Sediq Tnpusu, mniq hiya u splawa dha Orang Asli. Quri so ima ka psdhuwan hnyuwan Sediq Tnpusu u ini pntna kana ka pnwaya knkingal co.
== Cung-cyaw(宗教) ==
{| class="wikitable"
|+
! colspan="2" |'''Snhiyan Malaysia'''
|-
|Snhiyan
|Paseynto
|-
|Syunnipay Islam kyo
|61.3%
|-
|Bukyo
|19.8%
|-
|Kiristokyo
|9.2%
|-
|Indiakyo
|6.3%
|-
|Hwajn mincyeyn congcyaw
|1.3%
|-
|Ini klayi snhiyan
|1.0%
|-
|Uka snhlayan snhiyan
|0.7%
|-
|Snhiyan icil
|0.4%
|}
[[Patas bntasan:Around-Kota-Bharu-(19).jpg|縮圖|Ida mnniq Cirantan tawpey ka Kanpangwu Cingcnsu, kiya ka knrudah bay cingcnsu.]]
Kengpo Malaysia u qmlahang balay mtrawah ssnhiyan, binaw psdhuwan dha snhiyan qnlhanganka Islamkyo (Muslim) Syunnipay.
Spuda patas smnepu kngkawas 2010 knhbrawan hiyi sediq mi sapah , ya bay 61.3% hiyi sediq ka smluhay snhiyan Islamkyo; 19.8% hiyi sediq ka smluhay snhiyan Bukyo; 9.1% hiyi sediq ka smluhay snhiyan Kiristokyo; 6.3% hiyi sediq ka smluhay snhiyan Indiakyo; 1.3% hiyi sediq ka smluhay snhiyan Jucya, Tawkyo mi snhiyan pnsltudan Hwajn mincyeyn congcyaw. Duma sediq ka knkana kluwanan smluhay snhiyan, kiya ka knkana Hwanringrwen, Mincyeyncongcyaw mi Sikekyo; kiya mi 1.1% hiyi sediq ka uka.
[[Patas bntasan:MURTABAK 1 0031.jpg|縮圖|Mniq Cirongpo, sediq mpchada u wisu smmalu India cyeynping, kluwan cyeynping niyi u prmaxan balung, tiping knrtan wawa mi yangcong.]]
== Wun-hwa(文化) ==
Malaysia u pnspuwan knhbaraw bay kluwanan minjoku, knou bay kluwanan bungka mi kari syakay. Mwaya bay bungka ka snpeyyah tndxral Sediq Tnpusu hiya, bukuy daw miyah thdil hini ka sediq Malay. Cyoka bungka mi bungka India ka niqan bay dnlulan niya, malu snolun dhuq qnlhangan icil mawyi prading pplaq balay mniq nniqan dxral hini cida. Quri so knbeyhing bay dndulan niya bungka Malaysia ka bungka snpeyyah qnlhangan icil, kiya ka knkana bungka Posu, Arapo mi Ingkoku. Alaw quri seyji cyeyko seyhu, malan ka so pprngawan ppsdhu syakay, quri so ini khbaraw joku u wada danan muru tikuh ini pntna bungka.
[[Patas bntasan:Masjid Persekutuan Putrajaya.jpg|縮圖|Kingaln cingcnsu wa mniq Pucng]]
Kngkawas 1971 cida u, wada phiyu kingal ‘Qnlhangan Bungka Cngce’. Quri so cngce niyi u wada psdhu bungka Malay, pusu na balay u muda phiyu waya bungka Sediq Tnpusu Malaysia, ya balay ka knkana mndungus na so duma kkluwanan bungka uri, kiya mi Islamkyo u kasi ka ppwaluk balay dmudul bungka Malaysia. Cngce niyi u wada dmudul hniwan kari Malay u mkala quri hniwan kari icil. Seyhu ka tumal dmudul quri bungka, maku so ini qqaras ka uxay sediq Malay, lnglungan dha u wada htranan stkuhan qmita ka jiyu bungka dha, qnpringan pnssliyan Hwajn mi sediq India u muda pusa kari ppatas peywangru, tmiyu seyhu u pnwaya kingal ini pnlngu mincu na bungka cngce.
=== Yisu inggaku(藝術音樂) ===
Pnsltudan yisu Malaysia, pusu na balay u quri snquri, tminun, qqiya ging. Qusi so knkana pnsltudan Yisu u, butun puting Malay, lubuy sbiki, tinun rncuhan rasoku. Klaun bay kana sediq u ubungdqras smnalu qhuni Sediq Tnpusu Tunarac Malaysia. Txtaxa minjoku u niqan tukubeycu ini pntna yisu pyawyeyn kana, ini ptturu kana ka txtaxa dha. Binaw, Malay yisu u balay bay wisu ptura balay wada runun dndulan bungka tudaya India, alaw niyi u dndulan rikisi India.
=== Wenswey(文學) ===
Malaysia u niqan mdhu bay pnsltudan quri tnkari, kndadax ini awah ka bbatas ji brah cidaa daw tnaniqan da, ida lmutuc dhuq saya. Knkingal qnlhangan Malay Sutan u wada phiyu pnsltudan wenswey dha nanaq, wada dndulan cbiyaw ida niqan ka pnngalan kari mi lmutuc srwarang hiya ka pnngalan kari Islam. Hwajn mi India wenswey u spuda nanaq knhbrawan hiyi dha mniq Malaysia mi kndudul mrana qtan balay uri, kiya mi kndadax 19 th prading,prading niqan ka patas bntasan ji Hwawen mi ji India dxral nniqan hiya, eygo uri ka qtan bay wenswey mi kari. Prading niqan kikay insacu ka pusu na balay uri, so kiya u knhbrawan bay sediq ka malu qmita bnatas wenswey, to bay bnatas bawa kana ka weyswey cuxal han, niqan pila sediq ka dhuq mari. So kiya, mkla eygo ka Malay hwangjoku, kiya mi wana mkla smpu ji Malay ka kcka mi llbu cyeycng u ida niqan kingal tnayus niya. Kngkawas 1971 cida, seyhu ka muda dmudul uuda, wada pdudul ini pntna kari wenswey.
=== Mchiya uuqun(美食) ===
Mchiya uuqun Malaysia pa ptura quri so pnspuwan knou ini pntna minjoku dha. Snpeyyah tnayuc kcka knlhangan mi ssiyaw dxral nniqan dha u knou bay ini pntana bungka, niqan knbeyhing bay dndulan niya mchiya uuqun. Knbeyhing bay biyax dmudul niya ka sediq Malay, Hwajn, India, Thailand, Jawa mi Sumatra na bungka, to bay so nniqan qnlhangan dha u wa mniq ddaun elu ncbiyaw malu knux mawyi. Mchiya uuqun Malaysia mi Singapore mi Brunei u mntna balay, kiya mi mntna balay mchiya uuqun Philippines uri. Singapore u quri so Cawco mi sediq Holo ka pusu niya, so kiya u aji uuqun dha u mquri so Cawco mi Hudyeyn uqun; qori so Tama u, kiya mquri Holo, Kwangtong, sediq Hakka ka pusu, kiya mi niqan ka sediq Kwangsi mi sediq Huco uri, so kiya aji uuqun dha u pndungus balay kiya, ini pntna ka nniqan co u niqan ini pntna kluwan damac, kiya mi uuqun mniq Malaysia pa ini pntna damac pusu pnyahan niya.
[[Patas bntasan:Ke Lok Si Illuminations 01.JPG|縮圖|Knbeyhing bay byo Tunarac Hunac Asia- Pingcng Ciresu knrdax bay camaw niya, snturung smsung burah kngkawas Hwajn]]
=== Diyax sngayan mi smsung(假日與節慶) ===
Qnlhangan pnspuwan knou bay kluwanan minjoku ka Malaysia, sediq Malaysia kingal kngkawas u muda smqaras smsung ou bay diyax sngayan mi uuda smsung. Duma diyax smsung ka snpeyyah Ryeynpang syeynpaw pkla pspuwan diyax sngayan, duma u spuda txtaxa cosu muda pkla ka pspuwan diyax sngayan.
Spruwan bay qmita diyax smsung ka kngkawas idas 8 diyax 31 diyax smsung Dukuricu, muda dmahur lmlung kngkawas 1963 idas 9 diyax 16 pnspuwan Malayya Ryeynpang, Sabah, Sarawak mi Singapore phiyu kingal burah qnlhangan (Singapore u wada mniq kngkawas 1965 ka mlatac). Smsung Rawtong (idas 5 diyax 1), Pntinga knbeyhing bay bukung weynso (idas 6 tu1 diyax sngayan tu6 diyax) mi knkingal co Sutan/Knbeyhing bay mqlahang/Raje/Pntingan Co weynso uri ka spruwan qmita diyax, alaw tu3 diyax niyi ka pnwaya diyax sngayan knkana qnlhangan Malaysia. Pnspuwan diyax sngayan Malaysia u niqan Nongri Smsung Burah Kngkawas, Smsung Kaycaya, Smsung Smipah Utux Naqah, Smsung Mqaras Pntingan Yesu.
Alaw Islamkyo ka Malaysia tu3 knbeyhing snhiyan uri, so kiya, pusu diyax smsung Muslim u pspuwan diyax sngayan kana uri, mray so Smsung Kaycay (Hari Raya Puasa或Hari Raya Aidilfitri), Smsung Haci (Hari Raya Aidiladha), Smsung Huyri Weyntan (Islamic New Year,Awal Muharram), Smsung Pntingan Krancing mi Smsung Pntingan Muhammad.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug<nowiki/>https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%A9%AC%E6%9D%A5%E8%A5%BF%E4%BA%9A#/media/File:Location_Malaysia_ASEAN.svg
9ph66kbol0fpd1mmjsqfvlj4nniil9m
Maldives
0
796
95202
85706
2023-02-10T22:47:50Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q826]]
95202
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Maldives.svg|thumb|Flag of Maldives-Kwoci Martifu (馬爾地夫國旗)|alt=Flag of Maldives|402x402px]]
= Maldives(馬爾地夫) =
[[Patas bntasan:Emblem of Maldives.svg|thumb|File:Emblem of Maldives.svg-Kwohwey (國徽)]]
[[Patas bntasan:Maldives ES.PNG|thumb|File:Maldives ES.PNG-(群島地圖)]]
Gaga kska Yacow ka [[Maldives]], 3 15 N, 73 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 298 sq km(hangan na o Tg210)
(knlbanga dxgal o 298 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 392,960 hiyi.
Gaga [[Male]] ka pusu alang paru, jiyax 26 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Maldives ga wada sugan 23.30% ka dxgal qpahan, 3% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 73.70% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Abdulla Yameen, pnaah hngkawas2013 idas 11 jiyax 17pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Maldives (orthographic projection).svg|thumb|File:Maldives (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Martifu(馬爾地夫) =
Tnhangan dha Martifu ka Mrtifu konghkwo, tnhsngsn sbiyaw o lyosan, gaga mniq siyaw hunac ka Slilangka ni Intu mstrun hunac gsilung Intuyan rima kbkuy km hini, kana breenux Nangya. Mniq hunac gsilung Intu mngari kbkuy gsilung dxgal Tikcyasiyataw ka Ing, pusu skaya psapin sliyan hanmu nii hini ka Amerika uri. klabang dxgal Martifu o dha kbkuy mngari kmxalan maspac km, saw Yaco hini ida ciway bi ka klabang dxgal klwaan dha uri, ssjiqan o mriman kingal kbuhu mriman mataru kbkuy mngari kmxalan mataru sejiq, paru bi pusu alang breenux ka Mali, tnhangal “bukun babaw gsilung dxgal”tnhangang sbiyaw (King's Island).
Knrbagan hunac daya Martifu o maspac kbkuy empusal km, knlaban hraan hidaw ni gqiyan hidaw o maxal kbkuy empusal km, kana empusl mataru Hwancyaw o maxal kingal kbkuy mngari kmxalan dha spuan babaw gsilung Sanhu. knbowkax haypa dxgal o wana 1.5 m( 4 foot 11 inch ), alang nii ka ciway bi dxgal, knbowkax alang dha o ida lbu bi uri, wana 2.4 m ( 7 foot 10 inch ).
Mrtifu ka prajin phiyu tsliyan alang Nangya breenux msupu alang, kika pdayaw ka Lyeyn kwo, Islang, ini mseupu yunton ka dhiya. kana skuan pila babaw dxgal ngalan hbangan Martifu ida kska baraw kiya, qpahun babaw gsilung o dhiya ka pusu bi euda ngalang hbangan, quri ddaun rmigaw o ini biyaw mkala. Martifu ni slilangka alang ka tgdha mnkala qpahun sejiq, ida dhiya ka ngalan hbangan seejiq kska klwaan Nanya hini o dhaya ka naban bi.
Hngkawas empusal kbkuy maxal mataru jiyax maxal spac idas maxal, rmngaw ka Mrtifu psdhiyaq Taing kwosyye, kika pslingan ka Taing kwosyey quri naqih bi ka qntaan dha seejiq Martifu.
== Ris(歷史 ) ==
[[Patas bntasan:Maldives.visibleearth.nasa.jpg|thumb|File:Maldives.visibleearth.nasa.jpg-(衛星圖像)]]
[[Patas bntasan:Male-total.jpg|thumb|File:Male-total.jpg-(首都馬利,人口約10萬)]]
[[Patas bntasan:Maldives treemap.png|thumb|File:Maldives treemap.png-(馬爾地夫出口商品組成圖)]]
[[Patas bntasan:Male-total.jpg|thumb|File:Male-total.jpg-(首都馬利,人口約10萬)]]
[[Patas bntasan:Population estimates of Maldives.png|thumb|File:Population estimates of Maldives.png-(馬爾地夫於2000年至2012年間之人口數量)]]
[[Patas bntasan:Mosque of Hulhumalé.jpg|thumb|File:Mosque of Hulhumalé.jpg-(位於胡魯馬利的清真寺)]]Kndadax sbiyaw,bukung ni mnsuwin bukung qrijil ka pklawa Martifu, endaan sbiyaw o, Martifu ka pusu bi ssaun psbuc ka dxgal dha, yasa gisu nniq pusu sapah skaya gsilung Intu, gaga siyaw alang Martifu ka Slinglangka ni Intu, gaya ni brigan dha alang nii o kndadax sbiyaw ida msupu Martifu, siida Yaco ni duma Tonfey ssiyaw breenux gsilung dmuy tapeyh smalu pila nii ka pusu bi ngalan Martifu.
Maxal mataru sci do, nii kglu ka seejiq siida,egu ka brigan gsilung Intu gaga sblxun Ocow, Mrtifu o gaga sblxun uri, tgkingal miyah dhoq hini o sejiq Putawya, snegun bukuy do sejiq Hlang ni sejiq Fakwo mnsui miyah snqaya qhlangan hini, yasa dhiya ka miyah snqaya sjiq Ocow do, maxal mngari sci do, Ingkwo ka pqlahan Martifu, kika sejiq Ingkwo qtaan dha ka pnuda Martifu, ida knrmun balay.
Hngkawas maxal mngari kbkuy mataru kmxalan rima sdhiyaq Inkwo ni gaga murux ka Mrtifu, kiya ni, bukuy murux do dhuq hngkawas maxal mngari kbkuy empitu kmxalan mataru pjiyun dha sejiq Ingkwo ka Atuhwancyaw(Addu Atoll)ni ruwan Kantaw(Gan Island)ni sapah dxgal skaya psaping, hngkawas maxal mngri kbkuy empitu kmxalan mataru gaga brinah ka psaping skaya ka Ingkwo siida, gisu pssbuc ka dhiya, kana klwaan, Skwayun dha ka skaya psaping pshuya. ida pkbarux dxgal skaya psaping Martifu ka Sulyeyn, kiya ni neegu ini srwai pklawa Martifu.
Martifu konghkwo hngkawas maxal mngari kbkuy mngari kmxalan brah siida ini biyaw mkala ka hbangan ni gaya sayan puda alang qpahun gsilung, qpahun dxgal, hprasan rmigaw nii ka pusu dha ddaun, kika nagan dha saw “ kghapan utux baraw” ksun ka Martifu nii, “ ida hici bi qrasan sejiq gsilung Intu”.
Hngkawas empusal kbkuy spac paru mrunug gsilung Intu siida yahan smliq mrunu gsilung ka Martifu, wana mngari dxgal babaw gsilung ka ini dai mapa paru qsiya, mrimal empitu ka dxgal babaw gsilung o snalu dha saw sapah qyqaya gisu sliqun kana, unac ka mataru dxgal babaw gsilung. yasa daan mapa paru qsiya ka alang dha gaga mduk ka empusal kingal ssaan msangay rmigaw sejiq, dhuq mlih spac hpucing ka hbangan dha, 62 tnegkmbkiyan kana ngngalan pnhuma alang dha[16][17], maxal kbkuy dha ka Sejiq Martifu ni mataru ka sejiq ising alang gaga mhuqin
== Tiri (地理) ==
dxgang babaw gsilung ka alang Martifu, kana empusal mataru hwancyaw, yasa maxal kingal kbkuy ka sanhucyaaw dxgal babaw gsilung, knbragan hunac ni daya o maspac kbkuy empusal km, knlaban hraan hidaw ni gqiyan hidaw o maxal kbkuy empusal km. niqan empusal kbkuy ka gisu mniq hini, kska na hiya hbaraw ka dxgal babaw gsilung miyah rmigaw hini ka sejiq, babaw dxgal knkingal alang hbaraw bi ka miyah rmigaw hini, mrimal kbkuy km mquri hari hraan hidaw daya hni o ida nIntu pantaw kiya, hunac mngari kbkuy km o gisu klwaan alang gsilung Intu Tiyakcyasiya taw ka Ing.
== Karac(氣候) ==
Msmu ni mcilux bi ka alang hini, knkingal idas muxun karac dha o empusal dha dhuq mtrul tru ℃, bcingan quyux hngkawas o empusal rima kbkuy hawmi ( breenux daya ) dhuq mtrul maspac kbkuy hawmi ( breenux hunac ).
== gneayus mklawa(行政區劃) ==
kana sspuan nkiya btunux Martifu o empusal mataru.nkiya btunux nii o sugan dha maxal mngari breenux, dha alang, sugan dha ka truma alang hini :
* 哈阿里夫環礁 Thiladhunmathi Uthuru(Haa-Alif)Haalifu hwancyaw Thiladhunmathi Uthuru(Haa-Alif)
* 阿魯環礁 Thiladhunmathi Dhekunu(Haa-Dhaalu)Alu hwancyaw Thiladhunmathi Dhekunu(Haa-Dhaalu)
*沙維亞尼環礁 Miladhunmadulu Uthuru(Shaviyani)Saweyyani hwancyaw Miladhunmadulu Uthuru(Shaviyani)
*諾魯環礁 Miladhunmadulu Dhekunu(Noonu)Nwolu hwancyaw
*拉環礁 Maa]]lhosmadulu Uthuru(Raa)Lahwancyaw Maa]]lhosmadulu Uthuru(Raa)
*芭環礁 Maalhosmadulu Dhekunu(Baa)Pahwancyaw Maalhosmadulu Dhekunu(Baa)
*拉黑比亞尼環礁 Faadhippolhu(Lhaviyani)Laheyypiyani hwancyaw Faadhippolhu(Lhaviyani)
*卡夫環礁 Malé Atoll(Kaafu)Kafu hwancyaw Malé Atoll(Kaafu)
*北阿裏環礁 Ari Atoll Uthuru(Alif-Alif)daya Ali hwancyaw Ari Atoll Uthuru(Alif-Alif)
*南阿裏環礁 Ari Atoll Dheknu(Alif-Dhaal)hunac Ali hwancyaw Ari Atoll Dheknu(Alif-Dhaal)
*阿武瓦環礁 Felidhé Atoll(Vaavu)Auwa hwancyaw Felidhé Atoll
*美慕環礁 Mulaku Atoll(Meemu)Meymu hwancyaw Mulaku Atoll(Meemu)
*法弗環礁 Nilandhé Atoll Uthuru(Faafu)Fafu hwancyaw Nilandhé Atoll Uthuru(Faafu)
*達魯環礁 Nilandhé Atoll Dhekunu(Dhaalu)Talu hwancyaw Nilandhé Atoll Dhekunu(Dhaalu)
*塔亞環礁 Kolhumadulu(Thaa)Taya hwancyaw Kolhumadulu(Thaa)
*拉姆環礁 Hadhdhunmathi(Laamu)Lmu hwancyaw Hadhdhunmathi(Laamu)
*北蘇瓦迪瓦環礁 Huvadhu Atoll Uthuru(Gaafu-Alif)daya Suwatiwa hwancyaw Huvadhu Atoll Uthuru(Gaafu-Alif)
*南蘇瓦迪瓦環礁 Huvadhu Atoll Dhekunu(Gaafu-Dhaalu)hunac Suwatiwa hwancyaw Huvadhu Atoll Dhekunu(Gaafu-Dhaalu)
*加納維雅尼環礁 Fua Mulaku(Ñaviyani)Cyanaweyyani hwancyaw Fua Mulaku(Ñaviyani)
*馬利 Malé Mali Malé
*阿杜市 Addu(Seenu)breenux Atu Addu(Seenu)
== kmlawa (政府) ==
Contonc konhkwo ka Martifu, ida niqan biyax na kmlawa ni bukun klwaan ka bukun. bukun ka dmudum sklawa, hiya ka pqpah bukun kwofan, pklawa pqpah ruwan, asi ka spuda sruwa ka jenmin ihey. Bukun sayan o Aputula. Yamin jenmin ihwey niqan maspac kmxalan rima ka kana kndadax knkingal alang ka ririh.
=== '''kmlawa(政治)''' ===
hngkawas mtrul tluun lngan na ka Cyayawmu, pixun na ka ini tduwa, hngkawas empusal kbkuy mataru jiyax maxal kingal idas maxal kingal dhiya ka mguy qmraq ini angan kari dha.
hngkawas empusal kbkuy empitu jiyax empusal mngari idas mngari. dha sejiq lnglung ka dhiya ida sunni pay na konpu fenc gaga saw siyaw nganguc Sotumali, yasa ptucin bali, kika maspac hwajen, dha sejiq Inkwo ni dha sejiq Amrika mangan iuqih sida gisu qrapun.
hngkawas empusal kbkuy mspac pgaaw bukun, ririh ccentan ka Cyayawmu wada ini baka Muhanmot.Nasit kika dhuq hini ka murux klwaan na hngkawas mtrul ka alang hini.
Hngkawas empusal kbkuy maxal dha jiyax empitu idas dha ruwan klwaan hini wada mrudu ka keysacu ni wda niqan kpiya iyax jiyax mrudu ka sejiq alang do, spuda treybi rmngaw ka Muhangmot.Nasit malax qklawa klwaan bukun Martifu, kiya ni sbuway na ririh bukun Hasan ka qpahun na da.
hngkawas empusal kbkuy jiyax maxal tru idas maxal, piyah kari ka Waycyawpu Martifu, wada bsiyaq ini tduway qmita Taingkwosyey pdudu ni Taingkwosyey misu ka Martifu, ini pntna qmita, sapah qhlangan Martifu kgayaw Taingkwosyey. kttu dmayaw ini aw ka nuda ruwan kmlawa Martifu ida mbbiyax bi dmayaw ka Taingkwosyey, nii o gaga smliq gaya Leynhkwo syeyncan ni Tingkwosyey can.
hngkawas empusal kbkuy maxal maspac jiyax kingal idas dha paru psiling sapah saw nii ini au ka endaan bukung alang brah Muhanmot.Nasit dnii, kika pslingun dha enkingal duri, fantwey pay ni klwaan gqiyan hidaw ida smiyah bi. Fantwey pay ni niqan maspac kmxalan rima sejiq ihwey o mangan ega tlngan, ixwy hini tduwa muru pnuda bukung hini. kiya ni sapah qhlangan Yamin ini dha spuri muda. kndadax psiling dhuq sayan,gaga laxan Yaming ka dha bukung keysacu. Jiyax tru idas dha gaga hmkan psapin heytey Martifu ka paru sapah kwohwey. Jiyax spac idas dha spuda treybi rmngaw kari ka bukun sfa Ani(Mohamed Anil)ida spowxun paru bi fayueyn ka bukung kleaan, jiyax sida ini stuq jiyax psngayan ka kwoxey, kiya ni mtna nanaq jiyax sida paru bi Fayueyn biqan dha tlngan ka dha pqpah sejiq, gaga qrapan ssaan tmaga sapah skaya alang dha ka fantwey pay iyueyn, alang klwaan dha hini o asi tblaiq ka qpahun kmlawa.
=== '''psapin(軍事)''' ===
Msupu psaping ka dmuy qqhlangun sblaiq Mrtifu ka psaping kwofan Martifu(Maldives National Defense)
=== ppanan(交通 ) ===
gaga daya Mali hwangcyaw Mrtifu ka pru hakaw Congmayoi, hnasun ka gsilung Gaadhoo Koa, dmutuc dxgal babaw gsilung Malitaw, dxgal babaw gsilung tgaan sapah skaya ( dxgal babaw gsilung Hululeyy ) ni dxgal babaw gsilung Hulumali gisu sslalih siyaw ka tru dxgal babaw gsilul hini, hngkawas empusal kbkuy maxal rima jiyax mtrul idas maxal dha pqpah, kiya ni hngkawas epusal kbkuy jiyax mtrul idas maspac tduwa ppanan sapah skaya, nii o ida pusu bi qqpahun dxgal babaw gsilung Martifu. yasa nniqan dha hini, ini tduwa smalu ddaun rulu puniq, kiya ni ida nanaq niqan ka gaga smalu kana klwaan tgaan ruiu sapah skaya Ipulasinnasir, tgaan sapah skaya hini o pusu bi ppanan Mrtifu, ini kciway ka kana klwaan gisu dha pniqan hini ka ddaun elug. Murux nanaq ka kmlawa sapah skaya klwaan Meycya emprajing smalu siida uka ka empdayaw, hngkawas empusal kbkuy idas rima msangay ka qqpahun[30]. pusu ddaun hqulan sapah skaya dxgal babaw gsilung Martifu Martifu ka klwaan Martifu, kika niqan ciway ka mquri skaya Intu, Mongcyala ni hbaraw sapah skaya congkwo.
ciban hunac dxgal babaw gsilung Kantaw Martifu ka kingal kana tgaan sapah skaya Kantaw kana klwaan tgaan sapah skaya. ddaun sapah skaya kana klwaan sayan o Kantaw – Congcin ( Cyanpey ), Kantaw – Sor ( jencwan ). Kantaw – Syankan, Kantaw – Klwenpo (Pangtalanayk ). kana pusu ppanan qyqaya dxgal babaw gsilung alang klwaan Martifu ka asu, mksa babaw gsilung sapah skaya, mksa babaw dxgal sapah skaya[32]. kllabang paru breenx Mali o 1.5 m2, hbaraw ka mriq ddeynsya, otobay ni ciway rulu.
== ppanan(交通) ==
gaga daya Mali hwangcyaw Mrtifu ka pru hakaw Congmayoi, hnasun ka gsilung Gaadhoo Koa, dmutuc dxgal babaw gsilung Malitaw, dxgal babaw gsilung tgaan sapah skaya ( dxgal babaw gsilung Hululeyy ) ni dxgal babaw gsilung Hulumali gisu sslalih siyaw ka tru dxgal babaw gsilul hini, hngkawas empusal kbkuy maxal rima jiyax mtrul idas maxal dha pqpah, kiya ni hngkawas epusal kbkuy jiyax mtrul idas maspac tduwa ppanan sapah skaya, nii o ida pusu bi qqpahun dxgal babaw gsilung Martifu. yasa nniqan dha hini, ini tduwa smalu ddaun rulu puniq, kiya ni ida nanaq niqan ka gaga smalu kana klwaan tgaan ruiu sapah skaya Ipulasinnasir, tgaan sapah skaya hini o pusu bi ppanan Mrtifu, ini kciway ka kana klwaan gisu dha pniqan hini ka ddaun elug. Murux nanaq ka kmlawa sapah skaya klwaan Meycya emprajing smalu siida uka ka empdayaw, hngkawas empusal kbkuy idas rima msangay ka qqpahun[30]. pusu ddaun hqulan sapah skaya dxgal babaw gsilung Martifu Martifu ka klwaan Martifu, kika niqan ciway ka mquri skaya Intu, Mongcyala ni hbaraw sapah skaya congkwo.
ciban hunac dxgal babaw gsilung Kantaw Martifu ka kingal kana tgaan sapah skaya Kantaw kana klwaan tgaan sapah skaya. ddaun sapah skaya kana klwaan sayan o Kantaw – Congcin ( Cyanpey ), Kantaw – Sor ( jencwan ). Kantaw – Syankan, Kantaw – Klwenpo (Pangtalanayk ). kana pusu ppanan qyqaya dxgal babaw gsilung alang klwaan Martifu ka asu, mksa babaw gsilung sapah skaya, mksa babaw dxgal sapah skaya[32]. kllabang paru breenx Mali o 1.5 m2, hbaraw ka mriq ddeynsya, otobay ni ciway rulu.
{| class="wikitable"
|+
|[[Patas bntasan:Malé im Landeanflug.jpg|thumb|File:Malé im Landeanflug.jpg-]]
|[[Patas bntasan:405-Maldives.jpg|thumb|File:405-Maldives.jpg-|146x146px]]
|[[Patas bntasan:Takeoff and landing (293608054).jpg|thumb|File:Takeoff and landing (293608054).jpg-]]
|[[Patas bntasan:Fishing boats. Maldives 2005. Photo- AusAID (10695262086).jpg|thumb|File:Fishing boats. Maldives 2005. Photo- AusAID (10695262086).jpg]]
|[[Patas bntasan:Embudu Island Beach.jpg|thumb|File:Embudu Island Beach.jpg]]
|[[Patas bntasan:Maldives 01342.JPG|thumb|File:Maldives 01342.JPG-]]
|[[Patas bntasan:Ithaa inside.JPG|thumb|File:Ithaa inside.JPG]]
|[[Patas bntasan:Rehendi Suite Deck (Service).jpg|thumb|File:Rehendi Suite Deck (Service).jpg-]]
|-
|
|
|
|
|
|
|
|
|-
|(馬利國際機場)
|(在馬爾地夫的一個小島)
|(水上飛機旅遊業)
|(漁民)
|(度假小屋)
|(生鮮餐)
|(海底餐廳)
|(Rehendi五星級小屋)
|}
== hbangan(經濟) ==
endaan Martifu sbiyaw o ida egu bi ka bbrigan dha tapih, ida pila nii ka knttu dha ngalung. siyueynrsci siida, rmngaw ka sejiq Alapwo dxgal babaw gsilung nii o “hraan bi hbangan dxgal babaw gsilung”.nii quli bbari siida, klwaan hraan hidaw egu bi ka tapih gisu dha psaun Feyco.
alang dxgal babaw gsilung ka Martifu. Dgrin bi ka knlaban dxgal alang dha. ini mkala ka qqpahan konyey, qqpahan dxgal. pkaji, sapah skaya ni rmigaw tru nii ka stmaun dha ngngalang hbangan. hngkawas maxal mngari kbkuy empitu kmxalan ini khbaraw sejiq ka mkla yahan rmigaw ka alang Martifu hini, lalih hngkawas, qtaan ka miyah rmigaw hini, kana nngalan alang o dhuq 28 tnegkmbkiyan ka ngalan nyahan rmigaw,hmrinas 60 tnegkmbkiyan ka sntkuan nganguc Martifu, kmdadax jeyking nganguc ni jeyking rmigaw hmrinas 90 tnegkmbkiyan ka jeyking sapah qhlangan. gaga saw dxgal babaw gsilung Pantus ka Kurumba rrigan alang hini ka plalay yahan rmigaw Martifu, hngkawas maxal mngari kbkuy empitu kmxalan dha do prajil pqpah, nii o priyux ka quri ngngalan hbangan Mrtifu[35]. hngkawas empusal kbkuy maspac, kana ruwan alang Martifu niqan maspac kmxalan mngari ka yahan rmigaw, muway kingal kbuhug empitu kmxalan kbkuy ka tqiyan, knkingal hngkawas kdjiyax hmrinas mataru kmxalan kbuhu ka miyah rmigaw hini ka sejiq. hngkawas maxal mngari kbkuy empitu kmxalan dha ida ndha sapah nii ka gisu Mrtifu hini, hngkawas hngkawas empusal kbkuy empitu ni mnkala mngari kmxalan dha sapah.
== ssjiqan(人口) ==
Pusu bi tsliyan ssjiqan Martifu ka sejiq Tiweysi, emdaan sejiqan nii o kana dxgal babaw gsilung Martifu ni dxgang babaw gsilung Minikei, dxgal babaw gsilung Laksa Intu sayan. niqan mtna ka gaya sejiq Tiweysi, kiya ni kari Tiweysi ka skari dha, kika Intu – sejiq Yalian,ni sejiq sencyalwo o niqan pnhulan dha, saw congtong, Nanya, sejiqan Nantaw ni Feyco o niqan ka tnhciyan dha.
hngkawas empusal kbkuy mataru miyah smpung ssjiqan, epusal mngari kbuhu maspac mngari kbkuy mataru kmxalan maspac ka ssjiqan Martifu, hngkawas empusal mngari kbkuy maspac kmxalan rima nii o mkala egu bi ka ssjiqan Martifu, niqan 3.4 tnegkmbkiyan, kika hngkawas epusal kbkuy spgam ka ssjiqan dha o mkala 1.9 tnegkmbkiyan. hngkawas maxal mngri empitu kmxalan maspac o maspatul mataru ka kndusan dha, syyan do dhuq empitu kmxalan da. kndadax hngkawas maxal mngri kbkuy empitu kmxalan empity mhuqil 12.7 tnegkmbkiyan mhuqil ka rabu o dhuq sayan mlih 1.2 tnegkmbkiyan. hmrinas spac kbuhu sjiq Moncyala ka gisu nniq ruwan alang klwaan Martifu, sjiq alang dha ka stmaun bi pqpah klwaan Martifu. Duma na hiya uri o kndadax sejiq Feylyuping ni niqan ciway ka sejiq gqiyan hidaw miyah thjil hini.
=== '''kari語言''' ===
kari Tiweysi o skari alang klwaan Martifu ni kiya ka spuan dha skari, Intu – Yliangyuc ni kari sencya lwo mtna hari dha uri. brah bi han o kari Tiweysi gaga btasan saw Eveyla Akuru ,nii, bntasan quri bukun ka nii. bbaraw bi jiyax djiyun dha matas o Dhives Akuru, jyi Tana ka jiyun dha sayan, kndadax narac matas mquri igi. sejiq Martifu ida dha jiyun bi bsiyaq jiyax ka kari Ingkwo.
=== '''shlayan宗教''' ===
gaya Martifu, pnrhulan Islang ka shlayan ssjiqan alang klwaan Martifu. mnda bbaraw bi jiyax endaan ka Amintoxu o, gaga bbilun bnbari sejiq mtuhuy ka shlayan dha da, maxal dha sc shlayan Martifu priyux shlayan pnrhulan Islang da.
== gaya (文化) ==
Alang klwaan Musling ka Martifu. mseesu ka klkusan dha, musa rmigaw nganguc ka dqrijil o asi ka mlukus bbabaw skato, dsanaw o asi ka kpancu bbaraw. Na niqan bi hangan ssaun rmigaw ka alang Martifu o, kiya ni tbuwax trima yayung o ida smliq gaya kiya. quri gaya euqun o asi ka muru gaya pnrhulan Cingcen ini kan hiyi babuy ni qmaran tapeyh. uqun dha kdjiyax quri wawa o niqan tnabu,hiyi miric, balung ni qsurux. miyah tuhuy spah ni psqaras mkan ka sejiq o kiya nii ka qlalun dha, pusu euqun o – hlama, quri bbunga ni musu blbung, bgu – hiyi pusu qhuni, tama neygi, biyoq ningmong ni hlpisan qsurux.
Gaya gri Martifu o yasa niqan ka gaya hraan hidaw Fey ni hunac Ya. hiyi pusu ka BODUBERO, mgri sida ka dhiya o ida dha jiyun phnan ka qyqaya nii
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%A9%AC%E5%B0%94%E4%BB%A3%E5%A4%AB
4xismoekyumdtdyciwmn6k0zvxeo97b
Maledep
0
797
100661
56265
2023-10-06T00:23:25Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100661
wikitext
text/x-wiki
= Maledep(麻勒得泊部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka [[alang]] Maledep.
94 sapah ka kneegu na sapah, 242 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 239 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
52w98u5obbs9dv33fql0d9cu6i1ip4l
Malepa
0
798
100662
92178
2023-10-06T00:23:26Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100662
wikitext
text/x-wiki
== Malepa (新望洋部落) ==
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka [[alang]] Malepa.
200 sapah ka kneegu na sapah, 645 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 625 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 20 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 93%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 2%, Bunun 1%, Amis 1%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Marepa'''
== Tu-ku-bey-cu na alang(部落特色) ==
Pnspuwan alang Sinwangyang mi alang Qhdin ddha alang.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nanto keyng Jinay go Rising cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Rising cwen pa wa mniq Hwasyang cwen hnruwan hidaw, tudaya bay Yayung Peykang, lmutuc Ddwiya Gokang ka hnruwan hidaw, tudaya u tnuayus Cweyhwa cwen, pryaxan hidaw mi tuhunac u mslutuc Hwasyang cwen, tudaya u msqapah Taycyu su Hoping cyu.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Qnpahan so bay qlqahan.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Mriq rulu:
Tayhoku> Formosa Kwotaw 3 haw> Sweysaryeyn Kwotaw 6 haw> Tay14 seyng>Hari>Paran>Elu Rising seyng> dhuq alang niyi da.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyncu patas pkla nniqan alang.
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Tayal
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Skari kari Tayal, ska kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Kiristo kyo: Marepa Kiristo Cyoro Kyokay,
Rising Sin Yasu Kyokay.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Rising cwen pa wa mniq Hwasyang cwen hnruwan hidaw, tudaya bay Yayung Peykang, lmutuc Ddwiya Gokang ka hnruwan hidaw, tudaya u tnuayus Cweyhwa cwen, pryaxan hidaw mi tuhunac u mslutuc Hwasyang cwen, tudaya u msqapah Taycyu su Hoping cyu. Dxral saya pa niqan alang Sinwangyang mi alang Qhdin ddha alang.
1、Sinwangyang
Wayang, ngalan dha tmhangan Mkmoyaw tmhangan ka sediq alang, dxral nniqan cbiyaw pa wa mniq nniqan turunac Yayung Peykang nbuyas ddwiyaq saya. Qlhangan Tanah Tunux cida pa, mnneniq trahuc dxral mhrus, naqah niqan mncahaya ka sediq alang dmi, kiya ka musa thdil tudaya alang mi mquri dxral nniqan habung alang Sinwangyang saya. Bukuy daw wada msunu truma ka dxral mi, mqlahang quri so alang ka seyhu dmi, kiya ka mniq kngkawas 1976 cida, dmudul sediq alang musa thdil 300 m hnruwan hidaw hunac Lumuwan, phiyu nanaq alang dungan, thnganan Sinwangyang, wada lixan ka alang Mkmoyaw. Tayang uxay daw Plmuwan u, phiyu alang mniq pnstrngan Yayung Peykang mi cida niya Yayung Kyabung dxral ddwiyaq hnruwan hidaw hiya, pryaxan hidaw u mquri dxral mhrus, alang u psnakan dha pnswayan rudan; mntna llutuc quri Plmuwan kana. Nniqan dxral alang Plmuwan cbiyaw u wa mniq dxral tudaya hari 300 m Tayang, pnhiyu ni awah qmlahang Taiwan ka Nihong tikwo nina. Miyah qduriq Taiwan ka Kokominto seyhu daw, niqan kingal alang ka wada mquri pryaxan hidaw thdil,
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
== Qntan patas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
g09nz05yh7bt54cr2gkm69g6tnjxcu4
Mali
0
799
95203
85707
2023-02-10T22:48:00Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q912]]
95203
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Mali.svg|thumb|Flag of Mali-Kwoci Mali(馬利國旗)|alt=Flag of Mali|414x414px]]
= Mali(馬利) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Mali.svg|thumb|File:Coat of arms of Mali.svg-Kwohwey(國徽)]]
Gaga kska Meycow ka [[Mali]], 17 00 N, 4 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 1,240,192 sq km(hangan na o Tg24)
(knlbanga dxgal o 1,220,190 sq km, knlbangan qsiya o 20,002 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 17,467,108 hiyi.
Gaga [[Bamako]] ka pusu alang paru, jiyax 22 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Mali ga wada sugan 34.10% ka dxgal qpahan, 10.20% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 55.70% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Ibrahim Boubacar Keïta, pnaah hngkawas2013 idas 9 jiyax 4pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Location Mali AU Africa.svg|thumb|File:Location Mali AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Mali(馬利) =
Spuwaan tnhangan Mali ka Mali konghkwo,gaga saw ruwan klwaan Sifeyy, mquri daya ni Arciliya,mquri hran hidaw ni Nij,mquri hunac ni Pucinafaswo ni gsilung Syanya,mquri gqiyan hidaw hunac ni Cineyya, mquri gqiyan hidaw ni dmutuc Mawlitaniya ni Sayneyycyar,saw Sifeyy hini o ida tgdha ka knlaban alang klwaan dha.ayus siyaw daya o gisu nniq kska Sahala samo,hbaraw ka gisu tsli hunac.plalay nniq hini ka yayung Nij ni yayung Sayneycyar.Suxan han o ngalan dha tnhangan Fasusutan ka Mali,pusu hangan na o kndadax Mlitikwo.
== Hangan alang klwaan(國名) ==
Tnkali alang Fakwo ka “République du Mali”,ngalan tnhangan “iMal”,tnkari Ingkwo ka “Republic of Mali”,ngalang tnhangan “Mali”.tnhangan Hwayu ni Taywan ka “Mali konghkwo”,ngalan tnhangan “Mli”, congkwo talu o tnhangan “Mali konghkwo”, ngalan hangan “Mali”, Sin, Ma, Kang, Aw ni Congkwo talu o mntna.
== Ris (歷史) ==
Endaan alang sbiyaw Sahr ( kana Mali sayan ) ida egu ka paru alang dha, kska na hiya o kana klwaan Cyana, klwaan Mali ni klwaaan Sanhay dnii.Tnpaktu ka stmaun dha niqan brigan alang Kwasahala hini ni alang hini ka mseupu tsliyan dha.hngkawas maxal rima kbkuy mngari kmxalan kingal klwaan Hayti hini o ida knttu miyah krmux ka sejiq Molwok ni wada ini kbiyax ka alang dha.
Kndadax hngkawas maxal maspac kbkuy maspac kmxalan sejiq Fakwo ka miyah krmux alang Mli hini.dxgal Fakwo nii o ida nSutan kiya uxay uri o kana ssiyaw klwaan Mli uri.prajin hngkawas maxal mngari kbkuy mrimal mngari,snpuan Mali ni Sayneyycyar ka Mli leynpan. jiyax empusal idas mataru hngkawas maxal mngri kbkuy mataru kmxalan Mlileyn pan o kndadax Fakwo wada nanaq murux ka dhiya, ini kpiya idas do wada malax leynpan Sayneycyar. jiyax empusal dha idas mngari mntna hngkawas ni pnuda Motipo. Kayta siida Mali konghkwo wada malax Falangsi kangtonti.
Kndadax wada murux dhuq hngkawas maxal mngari kbkuy mngari kmxalan kingal murux nanaq pqpah ka Mali.Hngkawas maxal mngari kbkuy mngari kmxalan kingal mspaux sapah qhlangan,enkingal priyux ka sapah qpahun ni kingal bgurah gaya. hngkawas maxal mngari kbkuy mngari kmxalan dha tgkingal egu tanpay quri Mali hini ka Arfa. Umar.
Knaley hini. pgau bukun ka seejiq siida wada mangan bukun, hngkawas maxal mngri kbkuy mngari kmxalan empitu hiya ka wada mangan npgau bukun seejiq duri.hiya ka miyah tbiyax pqmalu kmlawa ni priyux ngngalan ni pixun na ka mruciq lnglungan seejiq.
Hngkawas empusal kbkuy dha, bukun Mali sayan ka Amatu.Tumani. Tur.hngkawas maxal mngari kbkuy mngari kmxalan kingal sejiq bi mincu yuintong ka Tur.jiyax empusan mngari idas spac hngkawas empusan kbkuy empitu,pgau bukun. dmutuc mangan bukun ka Tur.
Idas kingal hngkawas empusal kbkuy maxal dha,sejiq Tuwaleyk gisu psaping daya, prajil kgelug ka daya Mali. jiyax empusal kingal idas tru hngkawas empusal kbkuy maxal dha, kingal gutu psaping ka miyah prudu pusu paru alang Pama,spuxun dha ka Tur,piyah kari htrun dha ka gaya,kghapun ka ddaun klwaan. kana klwaan gisu mipix siida, jiyax mataru idas spac pbatas patas klwaan Sifey cinci kongtonti ka sejiq psaping,smruwa muway qqpahun,tnais dmuy qpahun bukun ka kwomin ixwey bukun ixwey.
Idas kingal hngkawas epusal kbkuy maxal tru, spuxun Islan ka sapah qhlangan mquri hunac ka psaping dha,piyah psaping ka Fakwo dmayaw bsbuc sapah qhlangan Mali, ini dha biyaw ngalan ka kana pusu alang daya.
Jiyax maspac idas spac malax qpahun bukun ka Tyr.gisu mrudu ka hunac siida,Tualeyk fenli cuice diyagan islan cicin fenc siida qhlangan na ka alang daya Mli.
== Cngc(政治) ==
“ Syeynfa Mli konghkwo” pnagan dha ni asi ka kingal twotanc mincu konghkwo ka Mli, wana saw sejiqan, shlayan alang uxay kiya uri o qrijil snaw gisu htran phiyu tanpay.Kwoming ixwey ka klwaan lifacikwan, niqan kingal kbkuy maspatul empitu sejiq ka sayan. Muru piya ka ssjiqan alang empuda ka kwoxey iyueyn. Hngkawas rima ka qpahun sapah qhlangan.
== Singcgn cyuhwa/Gneayus mklawa(行政區劃) ==
Gneayus mklawa Mli ici ka alang (region), erci ka sen uxay kiya uri o xan(Cercle), sanci ka scen(Commune), dhuq empusal kbkuy maxal mataru do nhdu, kana o niqan kingal ka sutucyu, maxal ka alang,mrimal maspac ka sen, empitu kbkuy tru ka scen.
=== Alang Mali(馬利地區) ===
●Pamak(Bamako, pusu paru alang)
●Cyao cyuyu(Gao)
●Alang Kai(Kayes)
●Alang Citar(Kidal)
●Alang Kuliklwo(Koulikoro)
●Alang Moputi(Mopti)
●Alang Sayku(Ségou)
●Alang Sicyaswo(Sikasso)
●Alang Tongputu(Tombouctou, Timbuktu)
●Alang Meynaka(Ménaka)
●Alang Tawnit(Taoudénit)
== Tiri(地理) ==
[[Patas bntasan:Mali sat.png|thumb|https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%A9%AC%E9%87%8C#/media/File:Mali_sat.png<nowiki/>馬利 Mali]]
Kana haypa Mali o saw 300 mi Tayti, cban hraan hidaw ni gqiyan hidaw niqan ciway hagay llbu dgiyaq ni katr, haypa pongpong o 833 mi, nSahala samo ka daya, ska, hunac ka mcilux mdka samo ni hraan spriq. Kllabang Mali o mdka ka samo uxay uri o samo ka dka uri. Kndadax daya Arciliya mquri ttudu dgiyaq Ahacyar smalu kingal paru dxgal. Llaban llbu dxgal yayung Nij ka hunac ni ska.
Kndadax mcilux ni meuxun karac ka karac Mali dhuq karac samo Sahala samo. bncingan quyux hngkwasan ka hunac o dhuq 1000 hawmi.
== Pusu alang(重要城鎮) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:View over Bamako - 20th February 2005.jpg|thumb|File:View over Bamako - 20th February 2005.jpg]]
![[Patas bntasan:People in Timbuktu.jpg|thumb|File:People in Timbuktu.jpg]]
![[Patas bntasan:Great Mosque of Djenné 3.jpg|thumb|File:Great Mosque of Djenné 3.jpg]]
|-
|sdhyaqan qtaan pusu alang Pamak
|sejiq tnalang Tingpaktu
|Cyeyney tacincens
|}
● Pamak(Bamako)pusu alang klwaan
● Kai(Kayes)
● Kuliklwo(Koulikoro)
● Sicyaswo(Sikasso)
● Sayku(SEGOU)
● Moputi Mopti
● Tinpaktu(Tombouctou)
● Cyaaw(Gao)
● Citar(Kidal)
● San(San)
● Cyeyney(Djenné)
== Seejiq tnalang(居民) ==
Niqan empusal hari ka ini ktna ka sejiqan Mli, kska na hiya o hbaraw bi sejiq ka sejiq Pangpala. ini ktna ka sejiqan dnii o kari ni gaya ida ini ktna,kiya ni psblaiq msupu ka dhiya. sejiq tnalang hraan hidaw Sutan hini o ida tna pqita ka peyfey na Musling, pnhulan Islang ka hbaraw shlayan dha.siida niqan egu ka shlayan gaya sbiyaw alang klwaan Feycow.
Ida sqita bi Mli ka kklgan endaan gaya.Niqan bgurah pusu qsiya sejiqan Mali o saw wna dha tngtru. mntna hari dhuq mrimal maspac ka hngkawas dha.quri ngngalan dha o wana 192 oyueyn.skari Fakwo ka dhiya, kiya ni hbaraw ka sjiqan Mali sqita dha kari isin alang ka kari nii, egu klgan kari sejiq ka Mli,knhrbagan bi ka mkla skari egu klgan kkari seejiq ka sejiqan Mli.quri ttgsa, hngkawas empusal kbkuy maxal spuun qtaan ka hmrinas maxal rima hngkawas ka ssjiqan o wana 31.3 tnegkmbkiyan ka tduwa matas patas, mnsa ttgsa ka sejiqan Mali o ida snaw ka hbaraw, kana snaw niqan 43.4 tnegkmbkiyan ka mnsa ttgsa, spgan ka dha qrijil o wana 20.3 tnegkmbkiyan ka qrijil mnsa ttgsa.
Brah han o daya Mli knttu niqan ka sejiq Tuwaleyk iyux nanaq murux. Jiyax mataru idas spac hngkawas empusal kbkuy maxal dha, sejiqan Acawat piyah kari rmngaw gisu murux nanaq ka dhiya ssjiqan dha o musa mniq saw nkiya, rmngaw ka Mali, ida saw kiya. kndadax qtaan ka alang dha, llaban ka samo daya Mali, ska ni hunac breenux ka dxgal ni Tatti.
Qtaan ka karac,kndadax daya mquri hunac duma o mcilux samo, mcilux nkiya ni mcilux quyux tru nii ka karac alang dha.kiya ka kiya ni ida hbaraw ka ssjiqan Mali gisu mniq hunac,kndadax nkiya rngagan, ida maku thrig bi qsiya ka hini.
== Snhiyun(宗教) ==
Shlayan sejiq hini ka pnrhulan Islang o 90 tnegkmbkiyan, shlayan dha pnrhulan Payu o 5 tnegkmbkiyan. saw quri klwaan pnrhulan Islang o ida ppdayaw bi cinci Mali.
== Cingci(經濟) ==
Kska maxal sngari hngkawas hini ka Mali o, knkingal hngkawas mnkala 5 tnegkmbkiyan ka GDP, yasa ini kala ka endaan alang klwaan Mali, hngkawas empusal kbkuy maxal maspac ngngalan dha hbangan o ( kana ngngalan alang klwaan ) wana mngari kbkuy pila Amrika. Stmaun bi alang klwaan dha ka qqpahan dxgal, kongyey o ciway hari kiya.
Saw kana alang klwaan knlaban jjiyun qqpahan dha dxgal o 2 tnegkmbkiyan, kiya ni piyah biyax pqpah na o 80 tnegkmbkiyan. saw yayung Nil ni yayung Sayneycyar ni gisu hunac sqyuxan alang tsliyan bi djiyan qqpahan dxgal.pnhmaan dha o niqan trabus, sqmu, kawlyan ni phpah dnii.
Yasa sdngu ka karac quri daya ini dha psai lnglungan ka pnhmaan dha, kiya ni pixan mrana ka ssjiqan dhuq knkawas qyuxan quyux 200 hawmi ka dxgal niqan egu slaq uri, masu ni msama slyaw ka pusu bi qpahan dha.
Lalih hngkawas, prajil pusa brigan nganguc hiyi qhuni sluun kwoc Sio ka Mali,sluun dha “ mangkwo, usik qapan, phpah lwosen dnii.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%A9%AC%E9%87%8C<nowiki/>(參考自 中文維基百科)
gc9v9sbvl8urlu6uhzmq4n1e6hraekj
Maliwang
0
800
100663
68947
2023-10-06T00:23:31Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100663
wikitext
text/x-wiki
== Maliwang (馬里旺部落) ==
Gaga mniq Hwareyseyn Furisyang ka [[alang]] Maliwang.
112 sapah ka kneegu na sapah, 327 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 17% niqan 54 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 83% niqan 273 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 13%, Paiwan 1%, Bunun 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
se5zlok3jbdurwwhdjzy6ulc25ax5me
Maljipa
0
801
100664
56262
2023-10-06T00:23:32Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100664
wikitext
text/x-wiki
= Maljipa(東源部落) =
Gaga mniq Pingtung Mutansyang ka [[alang]] Maljipa.
180 sapah ka kneegu na sapah, 492 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 477 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 15 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan94%, Bunun1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
i0jb1vyc9963920x5gak9n31i2wul6c
Maljivel
0
802
100665
56261
2023-10-06T00:23:33Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100665
wikitext
text/x-wiki
= Maljivel(馬里弗勒部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka [[alang]] Maljivel.
32 sapah ka kneegu na sapah, 124 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 119 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
c5xkz35om7s30m9im41vuhdo9wfm8mq
Malta
0
803
95204
85708
2023-02-10T22:48:10Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q233]]
95204
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Malta.svg|thumb|Flag of Malta-Kwoci Marta (馬爾他國旗)|alt=Flag of Malta|345x345px]]
= Malta(馬爾他) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Malta.svg|thumb|File:Coat of arms of Malta.svg-Kwohwey(國徽)]]
Gaga kska Owcow ka [[Malta]], 35 50 N, 14 35 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 316 sq km(hangan na o Tg208)
(knlbanga dxgal o 316 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 415,196 hiyi.
Gaga [[Valletta]] ka pusu alang paru, jiyax 21 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Malta ga wada sugan 32.30% ka dxgal qpahan, 0.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 66.80% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Marie-Louise Coleiro Preca, pnaah hngkawas2014 idas 4 jiyax 4pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:EU-Malta.svg|thumb|File:EU-Malta.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Marta(馬爾他) =
Slawa dha Marta ka Marta konghkwo, gaga nniq nang own na konghc ka kingal ciway alamg klwaan, Falta ka pusu paru alang. Alang dxgal babaw gsilung nii o gisu nniq ska ticong hay, babaw gsilung Marta, babaw gsilung Kcwo, babaw gsilung Kminwo dnii ka snpuan dxgal babaw gsilung. ska na hini ngalan sqlahan qduda alang ni sqlahan nkiya ka babaw gsilung Kminwo hini. ida tnhangan “ qsahur Ticonghay”, slawa dha “ owcow phpah”. skari kari Marta ni kari Ingkwo. kari Ingkwo ka pusu ttgsa ruwan klwaan hini. Marta o nTaingkwosyey, klwaan omong, alang klwaan Senken. Hngkawas 2018 Owcow wenhwa congsin ksun ka pusu paru alang Falta ka Marta.
== Hangan alang klwaan (國名) ==
Fuuyey ni cinjonyey ka qpahun Marta, qndadax nganguc miyah rmigaw ka pusu nglan dha hbangan. kiya na uri o, ida malu ka sehwey pawcan tisi Marta, ida ini buway ila ka ttgsa ni psapuh ni malax qpahun pawsyeyn. hini o ida egu ka saw “ tlwoi. Muma tucen”, “senkwey cans”, “haypyeyn”, “ talisweyso”, “cyueynlit yosi” dnii ka qtaan dha tribi ni dxgal.
Mnduwa bi tnhangan kari Marta o Repubblika ta' Malta, slawa Malta. Kari Ingkwo ka Republic of Malta, slawa Malta. Pntasan Conwen ka Marta konghkwo, slawa Marta. Uka klaan kndadax inu ka tnkari “ Marta” ksun. Niqan tunux sejiqan ida pnaah kari Silaμέλι(pshnan o meli), nii o “mi” ksun. Sjiqan Sila ka tnhanganΜελίτη( pshnan o Melite ), nii o “mi” ni “kan” ksun, uxay kiya o yasa niqan nanaq pnngalan biyuq walu ka Marta, kika tnhangan dha “miti”. Brah hngkawas 700 ka Sila sqyan dha ka babaw gsilung Marta, skari Sila ka hraan hidaw Lwoma tikwo kndadax hngkawas 395 kongyueyn dhuq hnkawas 870 koyueyn ida dhiya ka pnklawa Marta. Duma ka rmngaw “Marta” so kndadax kari Feynici “Maleth”, nii o “ pifongkang” ksun
== Ris(歷史) ==
Brah konyueyn 10 dhuq 8 sci, miyah mniq hni ka sejiq Feynici, bukuy do sblxan sejiq Sila ka Marta, brah kongyueyn 4 sci sblxan Cyatayci duri. kndadax Brah kongyueyn 218 do klwaan Kulwoma ka pklawa da. kiya ni Cyatayci, Lwoma konghkwo siida, yasa pnaah Ticong hay ka malu bi brigan dha.
Kndadax 9 sci mnduwa Paycan tikwo, Alapo tikwo, sejiq Nwoman ka pklawa Marta. hngkawas 1192ibukun klwaan Sisili Tankleyt htrun na ka psaping gsilung dmudun Macyalitwo plalay pqpah Marta pocwey.
Hngkawas 1523, kndadax Aycinhay na babaw gsilung Lwote miyah thjil hni ka Senyueyhan cistwan, ida qtaan bi klwaan Sensen Lwomatikwo bukun Calius. Bukuy Cistwan nii do pryuxan dha tnhangan Martacistwan. Hngkawas 1565 psais ka Marta, ini baka cistwan ka psaping Etuman tikwo, psaping nii o ida paru bi endaan Marta, wada dha htran mquri klaban Siow ka Etuman tikwo.
Ngkawas 1798, snkagun psaping Fakwo ka Napolwen pqdriqun dh aka cistwan, kika Marcistwan ka pusu tsliyan ini pntna pnhyugan sapah kmlawa Lwoma . hngkawas 1800 sblxan Inkwo ka Marta, hngkawas 1814 do dhiya ka kblux TaInkwo da. kdha psbu siida neegu miah pspruq ni qpilan psaping Itali, nhdu prngaw miyah mrmux uri, talis psbu ksun, yasa mbbiyax bi mhtur klwaan Itali ka sejiq babaw gsilung ini dha yahi mrmux ka Marta.
Jiyax 21 idas 9 hngkawas 1964 rmngaw kari murux, tnhangan klwaan Marta, kika mseupu klwaan TaInkwosyey. hngkawas 1974 phiyu Marta konghkwo, hngkawas 2004 mseupu Omon.
== Cngc(政治) ==
Jiyax 21 idas 7 hngkawas 1964 muruxa ka gaya dha “syeynfa”, cunculisyeync centi ka Marta, pusu alang klwaan Marta ka Inkwo cuncu. Jiyax 13 idas 12 hngkawas 1974 pliyux ka syeynfa, konghkwo ka Marta, bukun alang klwaan ka congtong, kndadax Marta ixwey ka niqan pgau, qpahan hngkawas 5, iyueync ka ixey, slawa coniyueyn.
{| class="wikitable"
|+
!
!
!
|-
|[[Patas bntasan:Malta Valletta BW 2011-10-07 10-41-05.JPG|left|thumb|File:Malta Valletta BW 2011-10-07 10-41-05.JPG-]]
|
|(馬爾他法勒他法院大樓)
|}
== Llingay(地理) ==
{| class="wikitable"
|+
|[[Patas bntasan:Ostansicht Vallettas.jpg|center|thumb|File:Ostansicht Vallettas.jpg-]]
|(Sotufalta “ hngkawas 2004”)
|-
|[[Patas bntasan:Malta-CIA WFB Map-zh.png|thumb|File:Malta-CIA WFB Map-zh.png-|center]]
|(Hnigan Marta)
|}
== Cingci(經濟) ==
Uka hari ka ngngalan nkiya Marta, wana shweyyeyn ka ngngalan dha, ini baka ka jjilun dha qsiya, ini mkala ka qpahun dxgal, ini tduwa muway euqun, wawa pusu kndadax nganguc miyah kiya. stmaun cinci Marta o cyakon ccawyey “ pusu o teync, waray”,rmigaw, brigan kgalang klwaan. Jiyax 1 idas 5 hngkawas 2004 mseupu Omon ka Marta, kiya ni hngkawas 2008 nOyueyn ka hwopi dha.
== Ssjiqan ni kari(人口和語言) ==
Babaw dxgal tqapur bi kingal ssliyan ssjiqan ka Marta, kana pinfan cyeynmi yasa niqan 1250 sejiq. sejiq Marta ka tnpusu, ssjiqan dha ka 9 cen, sngari do sejiq Alapo, sejiq Itali, sejiq Inkwo dnii. skari kari Marta ni kari Inkwo ka alang klwaan dha, djiyun dha ka kari Itali. ptura pntasan patas ka mintyaw Omon, 100 tnegkmbkiyan ssjiqan tduwa rmngaw kari Marta, 88 tnegkmbkiyan ssjiqan tduwa skari Inkwo, 66 tnegkmbkiyan skari Itali, 17 tnegkmbkiyan skari Fakwo. pusu skari dha ka kari Inkwo.
== Shlayan(宗教) ==
Shlayan alang klwaan ka teyncu cyaw, shlayan dha citu cyaw ni Sila toncencyaw o ini khbaraw ssjiqan.
== Cyawtung(交通) ==
{| class="wikitable"
|+
!Cyawtung(交通)
!
|-
|[[Patas bntasan:Former Arriva London Bus for Malta.jpg|left|thumb|File:Former Arriva London Bus for Malta.jpg]]
|(Basu Marta)
|-
|[[Patas bntasan:Map of Malta 2.png|left|thumb|File:Map of Malta 2.png-]]
|(Pusu kgeelug)
|}
== Knklaan(文化) ==
Knklaan Marta nii knggsci nniq dxgal babaw gsilung Marta ini pntna ka knklaan dha ida sblayaq pdayaw, kana knklaan siyaw alang Ticonhay ni murux brah hngkawas 1964 bsiyaq ka klwaan dha hbaraw knklaan alang klwaan.
== Uuqun(飲食) ==
{| class="wikitable"
|+
!Uuqun(飲食)
!
|-
|[[Patas bntasan:Malta Pastizzi.JPG|thumb|File:Malta Pastizzi.JPG]]
|(Pastizzi, brigan uqun Marta)
|-
|[[Patas bntasan:Malta ftira.JPG|thumb|File:Malta ftira.JPG-]]
|(Ftira kingal klgan uqun Narta, ftira)
|}
Damac Marta nii niqan piya ka sci sejiq dxgal babaw gsilung ni kdadax nganguc miyah mniq Marta ka sejiq pddudu ptsa mhapuy euqun, saw nii pdayaw kika kgrimax lnlamu euqun ssiyaw alang Ticonhay ka Marta. yana egu klgan ka damac dxgal babaw gsilung hini, ida kuxun dha duma ka snalu damac Sisili taw, hunac Italini alang ska hraan hidaw. gisu tnhangan ssjiqan hini ka ftira biż-żejt、ġbejniet ni pastizzi ka malu bi euqun sun haya.
== Ttgsa(教育) ==
Hngkawas 1946 prajing ttgsa sapah pyasan ka Marta, hngkawas 1971 truma hngkwasan 16 pyasan tgska o gisu dha ttgsa. Plaxan ka ini sliq pila pnhyugan sapah pyasan o, pnrhulan teyncu Marta niqan ka sun saw ini sliq pila ttgsa. dhuq hngkawas 2006 kana kongli sapah pyasan pntna mseupu ka ttgsa pyasan prajing, pyasan tgciway ni pyasan tgsla ka kingal sapah pyasan.
Ttgsa Inkwo ka jiyun Marta, kari Marta ni kari Inkwo pyasan tgciway ni pyasan tgska ida dha jiyuna ka kari nii. kana hngkwasan 11 empatas asi ka muda pspun matas ska sapah pyasan, musa ruwan pnrhulan uxay kiya o musa matas patas konli sapah pyasan,
Hngkwasan 16 do musa pspun matas patas sun saw SEC O-level. kika bukuy do tduwa musa matas patas tgmataru ci syueyyueyn ruwan hini, uxay kiya ni musa mkala matas pyasan tgparu, kido tduwa ppatas patas pyasan paru. mkala qmita bntasan ka sejiq Marta o 99.5 tnegkmbkiyan.
Hngkawas 1768 ka pnhyugan pyasan paru Marta, klwaan hni dhiya ka ciban paru bi ssaun matas pyasan. Mntna saw pnhyugan nanaq sapah pyasan klwaan hini, pyasan paru Marta paru Mrta pusu jjiyun ttgsa ka kari Inkwo. Uxay kiya uri, nii pgaaw ppatas kari ka pyasan tgska siida, kari Itali ni kari fakwo ka jiyun dha bi.
[[Patas bntasan:Uni-20malta.jpg|left|thumb|File:Uni-20malta.jpg-(paru sapah pyasan Marta馬爾他大學)]]
== Meyti(媒體) ==
=== Pnatas pnklaan(報紙) ===
Kana alang klwaan Marta niqan 11 sapah pawc, kana “murux pawc Marta”, “tipinsyeyn”, tipinsyeyn”, “Marta sayan”, “cukwopaw” , “xocyupaw” (It-Torċa)dnii, kkana pawkan pusu ka Marta, kska “Marta spaw” kndadax Marta leynmon pawyey kongs nInwen pawkan kiya, uri “xwocyu paw”, “ tipinsyeyn” nMarta pqpah kana truma konxwey leynmong pniyah, bukuy kska kana klwaan tgkingal ka pnyahan dha.
=== Pgarang kari(廣播電台) ===
Kana pgarang kari Marta niqan 17 sapah, dmuy FM gmarang kari kana uri, kska kingal pgmarang kari Marta dmuy conpo999kHz, wana kingal nii ka pgarang kari Marta, kika sapah spuwan pgarang kari Marta.
Uri ni, ida niqan nanaq ka pnhyugan pgarang kari Marta, hangan na ka “Campus FM”, 103.7 nii ka ktaan.
=== Sapah treybi(電視台) ===
Kndadax hngkawas 1959 prajing pqpah treybi ka Marta, sayan o niqan maspac ka qtaan treybi Marta, TVM, TVM2, Parliament TV, NET Television, One, FLiving, Smash Television, Xejk.
=== Kingal nanaq uuda(特別活動) ===
Ciway sapah skaya nii lalih hngkawas 10 yunton skaya “ciway sapah skaya” ddugan dha dhuq dxgal babaw gsilung, uri ska hngkawas 10 kana o niqan 22 ciway sapah skaya kndadax Marta kwoci cican skaya.
== Pyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%A9%AC%E8%80%B3%E4%BB%96
bp1dwirupeojkspy2b9n6n0nnv4eor9
Malu bi alang mu
0
804
56260
33967
2021-03-22T08:55:21Z
Iyumu
191
56260
wikitext
text/x-wiki
Malu bi alang mu(我美麗的故鄉)
pnaah ku alang Bsngan, Nyusan Bsuring. Pusu kari rngaw mu o“Malu bi alang mu” “Malu bi alang mu”
Gaga ku mniq alang Bsngan Nyusan Bsuring ka yaku, malu bi balay ka llingay alang mu, brah alang o llabang bi gsilung paru, mgrbu o qmita ku hidaw paah gsilung, gaga niqan Yayung Paru hmnru paah dgiyaq klbiyun ka narat alang mu, sbgihur bi ni suyang bi ka nghak.
Bukuy alang o bbaraw bi dgiyaq paru, kana dgiyaq nii o nniqan rudan nami Truku paah sbiyaw. Qnpahan dha ni, ngalan dha samat uri, gaga hiya ka lala bi klgan btunux ni qhuni.
“Dxgal Truku Saan Rmigaw Klwaan” sayang o gaga phyugun ska alang nami, kdjiyax o hbaraw bi [[seejiq]] pnaah ana inu miyah qmita. Saw bi smdamat, aji mu bi shniyun.
Kana ita mnswayi, brahaw maku balay, iyah rmigaw alang nami, emppqaras nami smtrung sunan, ana ini kmalu ka kari mu o bitaq hini da! mhuway namu balay!
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
597xfe4b1gyrvb40i85nv5iq54i6ual
Mamnoon Hussain
0
805
33979
33978
2021-03-18T14:55:08Z
Martin Urbanec
1
已匯入 11 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
33978
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Mamnoon Hussain 2014.jpg|thumb|Mamnoon Hussain 2014-Mamnoon Hussain(馬姆努恩·海珊)|alt=Mamnoon Hussain 2014.jpg]]
= Mamnoon Hussain(馬姆努恩·海珊) =
Mntucing hngkawas 1940 idas 12 jiyax 23 ka Mamnoon Hussain ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Pakistan]] ta sayang o kiya ka Mamnoon Hussain, pnaah hngkawas 2013 idas 9 jiyax 9 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
bwzhx8nmprdpd6xu0tvouakf00g3wmf
Mananigay
0
806
100666
69131
2023-10-06T00:23:36Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100666
wikitext
text/x-wiki
== Mananigay (馬拿尼開部落) ==
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka [[alang]] Mananigay.
34 sapah ka kneegu na sapah, 116 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 114 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
e7twu2mca942cfawf0p8znj6o9kmx8k
Mangacun
0
807
33991
33990
2021-03-18T14:55:13Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
33990
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Maia]]
[[Snakun:Truku]]
3ppfy31ou6i1jrvgms0uvdajev06kph
Mangal tunux pais ka Rangk mnswayi
0
808
56258
33995
2021-03-22T08:54:37Z
Iyumu
191
56258
wikitext
text/x-wiki
== Mangal tunux pais ka Rangk mnswayi (朗克兄弟的獵首) ==
Seuxal balay o niqan dha hiyi mnswayi kiya o Yawi Rangk ni Sili Rangk, tgswayi Sili o mgseesu bi lnglungan na,tgqbsuran Yawi o mmnang bi hnigan na ni smkuxul dmuuy smbrangan,kmbrgan ka smbrangan na o miisug kana ka seejiq,yaasa knhungul na o tntama hma ka rngji asi na tdhai. Niqan kingal jiyal, Yawi nii ga miyah breenux mkaraw sapah ttama dnamyx tmaga pais alang [[seejiq]] Kbaran Kariwan hiya,miyah pnaah qmpahan ka seejiq do o qtaan dha ga dnamux sapah ka kingal paru bi seejiq dmuuy smbrangan,mskluwi mjiras mlawa ni dmuuy pucing kana miyah smtrung hyaan gaga dnamux ka seejiq alang,kiya ka kiya ni ini bi kiisug mknhuway mkan lumak na,mnhdu do o psaun na ruwan towkan ka puqan na, rqagan rngagan na ka seejiq gaga miyah smtarang hyaan,hmuya! Mkmphuqil namu knan! Iyah! Yahi mangal ka tunux mu. Tqqar hmgluq pucing musa mkan hyaan kana ka seejiq,yaasa taabalan ka hiyi Yawi wada ka pucing dha o “sas”sdhriq mhnang,ini ana angal cicih luqih ka hiyi na, 50 hiyi ka mniyah mkan hyaan o wada na phqili kana. Nasi mu dsun kaqna ka tunux pais nii o mha msriqu balay ki da msa lmnglung ni kiya do 5 tunux thlowlang ka dsun na da. Saw nii ka qbsuran aji hmut knspraan na musa Mdkrang,ida mu rngagun kkmalu na, ini qbsiyaq do musa mdkrang ka qbsuran Yawi o musa tghuy hyaan ka swayi na Sili uri,dha pgdadak qhuni.qtaan qbsuran ka hbaraw seejiq ni swayi na qtaan na ka dha hiyi mqpah dxgal,qbsuran na musa mhraw seejiq,duriq kana kq seejiq,ini angal ana kingal tunux pais,swayi na o musa mhraw dha hiyi o mangal kingal tunux pais. Mseupu dhuq sapah ka dha hiyi nii,kiya do ksyukaw ta smbrangan su hug?sun na smiling ka qbsuran na,mhlis hyaan ka qbsuran na ni rngagan na“saw isu nii ni! Mhuya msa dmuuy smbrangan mu hug ?” Embahang ka swain a do asi angal tunux pais paah towkan na lhugun sida qhuni baraw, aji hmut siqa na ka qbsuran na ni ini na sblaqi qmita ka swayi na ni sgealu na balay paqah siida. Niqan kingal jiyax smtrung thowlang Amis alang Ckasuan ka Yawi,babaw na kingal idas do strung ta alang Pupu hug?sun dha, “Iq wa”msa smiyuk dyaan ka Yawi nii. Rmngaw duri ka thowlang alang“dhuq ku alang do o emptqrngul ku bukuy alang ni babaw kingal idas qmnita su qrngul ka iyah alang Pupu da sun na”, dhuq ida saw rnngaw dha, mnduwa bi musa ni dhuq alang ka Yawi, siida swayi na dhuq uri qtaan na tgbrah ka thowlang alang do bsus bqtan na smbrangan msaang ka thowlang lungu na phqilun ka Sili swayi na do asi gmhtur ka Yawi ni ngali na tunux thowlang da, kiya ka kiya ni tunux nii o asi saw smiisug tmhma,wada dha qdeanun siyaw elug da. Dhuq sapah ka dhiya do 2 tleengan qtaan ka nii ruwan sapah,ida bi niqan snaw ka ni miyah mangal kuyuh ta msa lmnglung, nii kmrut siyang ka kuyuh na o trpi na ka dha baga na ni blbili paah truma srkaw snaw phqil na, wada asi kungat saang na da. Babaw na nii do o sayi smtrung mangal ka swayi su kuyuh, ngalan na kuyuh na.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
8tg0oa0nne4335859734fu2m17e71h5
Mangas
0
809
33999
33998
2021-03-18T14:55:20Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
33998
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[tpelaq]]
[[Snakun:Truku]]
n1jthj3xmrmxkqpv0fmuuybs4rop8dq
Mangcelan
0
810
100667
68795
2023-10-06T00:23:37Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100667
wikitext
text/x-wiki
= Mangcelan (滿自然部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka [[alang]] Mangcelan.
164 sapah ka kneegu na sapah, 502 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 460 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 42 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 85%, ni rahuq na o 5%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
3yb2hbqxlt0n2vxgnwlk4wk9fpi8nve
Manzhou
0
811
100668
56256
2023-10-06T00:23:39Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100668
wikitext
text/x-wiki
= Manzhou(滿州鄉) =
Nsgan Manzhou o gaga Nsgan Pingtung, kmpraan kana dxgal o 147.35 km², (dxgal dgiyaq o 74.2 km², dxgal pmblxan o 7.17 km²). Kmhbragan hiyi o 1,329, sapah o 490, seejiq tnpusu 802 hiyi, knhbragan hiyi o 60%(Paywang). Paywang ka hbaraw balay alang hini.
==Nyusan qpahan==
Nsgan Manzhou o niqan 8 [[alang]] ni maxal 3.
3 o, Ride(里德部落), Parius(分水嶺部落), Tjadukudukung(長樂部落).
== Pusu pnyahan patas(主要資料來源) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
p2fiquubh8gfln5y43ha0eu6vq0o1pv
Mao
0
812
34017
34016
2021-03-18T14:55:32Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
34016
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[mqri]]
[[Snakun:Truku]]
jds5dyd5efpgrmprwc5742zsy2gn8gf
Maolin
0
813
106240
100669
2024-12-25T00:19:57Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
106240
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:2019 Duona Village Maolin District Kaohsiung City Taiwan.jpg|縮圖|Maolin]]
Maolin(茂林區)
Nsgan Maolin<ref>https://web.archive.org/web/20100228031904/http://www.maolin.gov.tw/</ref> o gaga Nsgan Kaohsiung, kmpraan kana dxgal o 241.39 km², (dxgal dgiyaq o 109.93 km², dxgal pmblxan o 40.14 km²). kmhbragan hiyi o 1,896, sapah o 581, seejiq tnpusu 1,797 hiyi, knhbragan hiyi o 95%(Rukay). Rukay ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Maolin o niqan 3 [[alang]] ni maxal 3.
3 o, [[Teldreka]](茂林部落), 'Oponoho(萬山部落), Kungadavane(多納部落).
== nniqan lnglingay ==
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
n8hunt2cytjkgu1r2esdcetvcs1guxr
Mararo’ong
0
814
100670
56254
2023-10-06T00:23:43Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100670
wikitext
text/x-wiki
= Mararo’ong(美山部落) =
Gaga mniq Taytung Cngkungcn ka [[alang]] Mararo’ong.
250 sapah ka kneegu na sapah, 579 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 63% niqan 363 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 37% niqan 216 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis58%, Paiwan1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
m8s0fwoorrqg3mivr4293z3cz7prf17
Marcelo Rebelo de Sousa
0
815
95205
85709
2023-02-10T22:48:21Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q6756617]]
95205
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Marcelo Rebelo de Sousa, Visita de Estado ao México 2017-07-17.png|thumb|Marcelo Rebelo de Sousa, Visita de Estado ao México 2017-07-17- Marcelo Rebelo de Sousa (馬塞洛·雷貝洛·德索薩)]]
== Marcelo Rebelo de Sousa (馬塞洛·雷貝洛·德索薩) ==
Mntucing hngkawas 1948 idas 12 jiyax 12 ka Marcelo Rebelo de Sousa ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Portugal]] ta sayang o kiya ka Marcelo Rebelo de Sousa, pnaah hngkawas 2016 idas 3 jiyax 9 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
2o05e6kke9nkivg3bjhme2a284vxc3f
Margrethe II
0
816
85618
85568
2022-01-09T19:40:23Z
WikiEditor50
373
85618
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Drottning Margrethe av Danmark.jpg|thumb|Drottning Margrethe av Danmark- Margrethe II (瑪格麗特二世)]]
[[Patas bntasan:Royal Wedding Stockholm 2010-Konserthuset-421.jpg|縮圖|<sup>Kngkawas 2010 cida Bukung Qridin mi snaw bukung</sup> Henrik Cinwang]]
= Margrethe II (瑪格麗特二世) =
Mntucing hngkawas 1940 idas 4 jiyax 16 ka Margrethe II ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Denmark]] ta sayang o kiya ka Margrethe II, pnaah hngkawas 1972 idas 1 jiyax 14 pnrajing kmlawa klwaan.
= '''Margrethe II (瑪格麗特二世)''' =
'''Margrethe II''' (kari Denmark: Hendes Majestæt Dronning '''Margrethe II''', kana bay hangan niya pa '''Margrethe Alexandrine Þórhildur Ingrid''', kngkawas 1940 idas 4 diyax 16-) ka Bukung Qridin Denmark saya, kiya mi spuda hnyuwan niyi ngalan Pnrhulan Denmark tubaraw bay Bukung uri. '''Margrethe II''' u niqan bay hnhangan niyaq smdalih bay sediq mniq Tudaya Oco, kiya u sqrasun bay ssediq qnlhangan Denmark. '''Margrethe II''' ka kcka rikisi Denmark tu2 Qridin ngalan Bukung, nniqan niya saya pa msthiyaq 600 knkawas tuhuy '''Margrethe I'''; '''Margrethe II''' uri u snpeyyah kngkawas 1513 dhuq saya, mwaya bay dmuwi snpruwan hangan uxay `Flederik'uri mi, uxay `Kristian' uri na Bukung Menmark.
== '''Kndusan (生平)''' ==
'''Bukung Qridin Margrethe mniq''' kngkawas 1940 idas 4 diyax 16 mntuting Menmark sotu Copenhagen na Amalienborg, kngkawas 1940 idas 5 diyax 14 mniq Pnrhulan Heytay Tucilung ptwaya pcuyuq qsiya, kiya mi mniq kngkawas 1955 idas 4 diyax 1 mniq Fredensborg muda Psdhu Psiling Snhiyan. Alaw mntuting cida ka hiya pa Iceland na qnlhangan Weynso u ida Bukung Qnlhangan Denmark uri ka ngalan Bukung, wada biqan hangan Iceland ‘Þorhildur’ ka hiya. '''Bukung Qridin''' '''Margrethe''' pa snpeyyah laqi tiping daw mnuda mndungus bay muyas: mnusa qnlhangan icil muyas brah cida han u mnuyas Denmark Pyasan Tubeyhing Copenhagen mi Pyasan Tubeyhing Aarhus, bukuy daw musa muyas France Pyasan Tubeyhing Paris mi Ingkoku Pyasan Tubeyhing Combridge mi Pyasan Tubeyhing London Seyji Keyjay Sweyweyn muyas smluhay.
'''Margrethe II''' muyas pyasan tubeyhing cida pa pusu bay u smluhay Scyeyn Kawkuswey. '''Margrethe II''' u mkla balay juga mi tminun qumi, tumal knou bay Denmark Utaycyu, Parey Ucyu mi Eyga Antusng Tonghwa na lukus mi pucing seykey. Mwocyey kari Denmark pan niya rmicuh juga uri. '''Margrethe II''' pa mkla balay kari Denmark, kari Sweden, kari Ingkoku, kari Frace mi kari Doicu.
Alaw ka '''Margrethe''' pa tama niya Flederik IX Bukung Qnlhangan pa uka laqisnaw, Denmark seyhu u mniq kngkawas 1953 cida pusa kari knpriyux waya, sbrahun ka waya rmirih Bukung, srwanan ka qridin malu rmirih Bukung. Kari niyi u knhbrawan sediq Denmark pa smruwa mu dmkuh kana. Qbsuran bay laqi qridin ka '''Margrethe''' kongcu u wada mtu1 mpririh Bukung. Wada mrdang ka Flederik IX Bukung Qnlhangan daw, '''Margrethe''' u mniq kngkawas 1972 idas 1 diyax 14 ka psdhuwan phiyu Bukung, dhuq saya pa nniqan niya mBukung u 49 knkawas 231 diyax, kiya ka tu2 qnbsiyaq mBukung na Bukung Denmark.
== '''Hniwan niya (角色)''' ==
Mntna so duma Bukung phiyu waya, Bukung Qridin '''Margrethe''' pa ini tumal ddaun kddiyax seyji, binaw mniq pssli mnsupu seyhu cida daw, '''Margrethe II''' u mtqita dqras txtaxa bukung tangpay, kiya ka malu muda pprngaw psupu pssli seyhu ka dhiya.
== '''Kndusan niya nanaq (個人生活)''' ==
'''Bukung Qridin''' '''Margrethe''' u smkuxul rmicuh juga, hangan niya rmicuh juga ka Ingahild Grathmer, mnou muda psdhmaun pqita rnicuh juga niya, '''Bukung Qridin''' '''Margrethe''' pa mkla balay seykey lukus uri, mniq kngkawas 2009 splawa Denmark tawyeyn Peter Flinth pseyga na Antusng Tonghwa snbrahan eyga u hiya ka muda dmudul quri seykey lukus, hiya uri ka ngalan Menmark Hwangcya Pareywu na lukus seykeys. '''Bukung Qridin''' '''Margrethe''' u niqan bay hnhangan mkan puqan uri, binaw spuda Menmark u hmtur mniq kcka nniqan mkan puqan daw, '''Bukung Qridin''' '''Margrethe''' u wana nanaq mniq nniqan niya nanaq kiya ka mkan puqan.
== '''Tnsapah (家庭)''' ==
Kngkawas 1965 cida, '''Bukung Qridin''' '''Margrethe''' u mniq London tuhuy nngalan France Cu Ingkoku Taskwan Misu Henri Marie Jean Andre De Laborde De Monpezat Pwocwey pkkla mi pskuxul. 2 kngkawas daw, kngkawas 1967 idas 6 diyax 10 cida ddha dha pa mniq Copenhagen Pnrhulan Fredensborg muru waya pnsltudan Denmark muda knbeyhing bay psdhu pnstrngan dha. 1 knkawas daw, 2 tiping Wangc Flederik mi Yoakimu skkingal mtuting babaw dxral. Flederik Wangcu ka musa mpririh Bukung hiti. Kngkawas 2018 idas 2 diyax 13 cida, wada mrdang ka Henrik Cinwang, knudus niya u 83 knkawas.
== '''Pnyahan pnatas (參考資料)''' ==
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* Hlitan na Watan Diro
[[Snakun:Truku]]
87oew5hb3ue7d0mkke3ro0rtsek9cwa
Maribasi
0
817
100671
56253
2023-10-06T00:23:45Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100671
wikitext
text/x-wiki
= Maribasi(萬榮鄉)=
Nsgan Maribasi o gaga Nsgan Skangki, kmpraan kana dxgal o 687.39 km², (dxgal dgiyaq o 627 km², dxgal pmblxan o 49.32 km²). kmhbragan hiyi o 5,610, sapah o 1,807, seejiq tnpusu 5,400 hiyi, knhbragan hiyi o 96%(Truku, Bunung). Truku, Bunung ka hbaraw balay alang hini.
==Nyusan qpahan==
Nsgan Maribasi o niqan 6 [[alang]] ni maxal 10.
10 o, Ihownang(紅葉部落), Murisaka(摩里莎卡部落), Maribasi(馬里巴西部落), Matanki(馬太鞍部落), Donkuan(東光部落), Kunuan(固努安部落), Damayan(大馬遠部落), Thgahan(大加汗部落), Ciyakang(支亞干部落), Gbayang(新白楊部落).
== Maribasi(馬里巴西部落) ==
Gaga mniq Hwareyseyn Wanjungsyang ka alang Maribasi.
104 sapah ka kneegu na sapah, 365 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 335 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 30 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 65%, Amis 4%, Tayal 10%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 3%, Bunun 1%, ni rahuq na o 8%.
== Pusu pnyahan patas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ebyr7pssmn63953h9ut9rmosisa004p
Marie-Louise Coleiro Preca
0
818
85644
82261
2022-01-11T12:44:29Z
Uxay0430
92
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
85644
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Marie-Louise Coleiro Preca.jpg|thumb|Marie-Louise Coleiro Preca-Marie-Louise Coleiro Preca(瑪麗·路易斯·科勒略·普雷卡)|alt=Marie-Louise Coleiro Preca.jpg]]
= Marie-Louise Coleiro Preca(瑪麗·路易斯·科勒略·普雷卡) =
Mntucing hngkawas 1958 idas 12 jiyax 7 ka Marie-Louise Coleiro Preca ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Malta]] ta sayang o kiya ka Marie-Louise Coleiro Preca, pnaah hngkawas 2014 idas 4 jiyax 4 pnrajing kmlawa klwaan.
'''Marie Louise Coleiro Preca''' (Kari Ingkoku: Marie Louise Coleiro Preca, kngkawas 1958 idas 12 diyax 7-), Malta seyji cya, kngkawas 2014 cida wada mbiyax mangal soto Malta. Hiya u mntumal Malta Kong Tang, kngkawas 1998 prading wewan Malta Congyiweyn giying, kngkawas 2013 idas 3 diyax 11 dhiq kngkawas 2014 idas 3 diyax 29 ngalan Tnsapah Mi Syakay Twancyey Bu Bucyo. Kngkawas 2014 idas 3 diyax 1 cida wada smruwa phyuwan hangan mphosweyjn soto, idas 4 diyax 1 mniq gikay ka kcka tniyax seyngkyo cida wada wewan burah soto, idas 4 diyax 4 wada psdhuwan phiyu qmpah soto.
'''Marie Louise Coleiro Preca''' ka mbbiyax balay kngkawas Malta Soto, 58 kngkawas ka saya, kiya ka qnlhangan dha ps babaw kndadax Agatha Barbara daw tu2 soto qrindin.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*白談翠屏
bd3aokky3vi025zjzthuv07xqpwqh28
Marino Riccardi
0
819
34065
34064
2021-03-18T14:55:57Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
34064
wikitext
text/x-wiki
== Marino Riccardi(馬里諾·里卡爾迪) ==
Mntucing hngkawas 1958 idas 7 jiyax 9 ka Marino Riccardi ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[San marino]] ta sayang o kiya ka Marino Riccardi, pnaah hngkawas 2016 idas 10 jiyax 1 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
nrxppmw73fi7jyam6w2ht5p3ejex05j
Marorok
0
820
100672
56252
2023-10-06T00:23:48Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100672
wikitext
text/x-wiki
= Marorok(馬聚集部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Jweysweysyang ka [[alang]] Marorok.
267 sapah ka kneegu na sapah, 708 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 46% niqan 328 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 54% niqan 380 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis38%, Paiwan2%, Bunun3%, Truku2%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
jri7ptl30ldpheyjyqicb1emdsdjx2t
Masaq
0
821
34077
34076
2021-03-18T14:56:01Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
34075
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Baciq]]
[[Snakun:Truku]]
1kdc0vegelg09y36321lg4wkgmy2y9b
Masaw Mowna
0
822
56251
34080
2021-03-22T08:52:42Z
Iyumu
191
56251
wikitext
text/x-wiki
Masaw.Mowna(廖守臣) o pnaah alang Bsngan, qlhangan Bsuring, nyusan Skangki. Laqi bi siida o, yasa qrinut balay ka sapah na, musa kmpah daya kdjiyax dha tama na. Asi bitaq kmhmdu kmpah do o, kika suwa pusa ptasan tama na. kiya ka kiya ni, ana kuru balay kmpah o, ida na drumut quri saw ptasan niya. Manu kiya wada msdungu balay pntasan na da. Wada mhmdu matas ptasan tgbilaq da o, kina mkada musa ptasan tgska, bukuy do o, musa matas ptasan tgparu. Alang qlhangan Bsuring o, hiya ka tkkingal musa matas ptasan tgparu.
Matas Teywan ptasan tgparu Masaw.Mowna siida o, musa qbahang kari emptgsa李亦園 kdjiyax, paah hini do o, kuhul na matas quri saw mdaan ni gaya [[seejiq]] da. Kiya ka kiya ni, 1967-1977 hmkawas, tmisa ptasan tgska siida o, taysaw msangay do, musa balay smiling ni tgisa rudan quri saw ddaan Truku sbiyaw kdjiyax. Kiya ka kiya ni, 1977 hmkawas siida o, wada mhmdu smalu kingal patas, patas quri saw mdaan alang Truku sbiyaw. 1977 hmkawas siida, wada ataru sinkiw kojo qlhangan bsuring ka Masaw ni. Kmpah na kojo siida o, musa mksa alang Truku ni Bwada kdjiyax, ini bi daxal kuhul na, ida na musa smiling ni tgisa rudan. Kiya ni, 1984 hmkawas siida, wada smalu kingal patas duri, patas quri saw Gaya Tayal. 1984 hmkawas, hiya o ka mhhkri seejiq ni phmuk kulu. Mniq kulu siida, ida kmbiyax bi matas patas quri saw ddaan seejiq, kiya ni wada matas kingal patas saw ddaan alang Sbnawan. Paan mlatat hiya do, wada musa tmisa ptasan duri. 1997 hmkawas 3 idas, yasa kuhul balay hiya ka dhudan ptasan tgparu 李明亮,pyahan na tmisa empatas laqi. Aji wana tmisa ka kmpah na, qmquring kbrah seejiq tmpusu Teywan ni gaya dha. 1998 hmkawas, kisu smalu kingal patas da. Hangan patas ni o 《Gaya Tayal》. 1999 hmkawas 9 idas 9 jiyax, yasa naqih rumul na ni wada mhuqil da. Mhuqil na siida o 60 hmkawas ka hiya.
== pnyahan kari ==
* 拉罕羅幸. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
l04riye6f601mheh37dcp9ncyo061ks
Masilid
0
823
100674
56250
2023-10-06T00:23:51Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100674
wikitext
text/x-wiki
= Masilid(北葉部落) =
Gaga mniq Pingtung Macyasyang ka alang Masilid.
334 sapah ka kneegu na sapah, 994 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 946 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 48 hiyi koia.
Kana ka kleegan [[seejiq]] ga, Paiwan90%, Amis1%, Rukai3%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
7awk1njt7tf4gp754vsasswj6d4y27k
Masinghalan
0
824
100675
56249
2023-10-06T00:23:52Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100675
wikitext
text/x-wiki
= Masinghalan(瑪星哈蘭部落) =
147 sapah ka kneegu na sapah, 592 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 569 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 23 hiyi koia.
Kana ka kleegan [[seejiq]] ga, Bunun 89%, Cou 5%, Paiwan 1%, Kanakanavu 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
hryz5bc31uas4t87sw58u2eafznlkle
Masisi
0
825
100676
56248
2023-10-06T00:23:53Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100676
wikitext
text/x-wiki
= Masisi(馬仕部落) =
Gaga mniq Pingtung Taywusyang ka [[alang]] Masisi.
70 sapah ka kneegu na sapah, 239 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 229 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan92%, Bunun1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
2roabfrd9215yyj6wvuweu2h2p2cn1e
Masitoban
0
826
100677
91994
2023-10-06T00:23:55Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100677
wikitext
text/x-wiki
= Masitoban(瑞岩部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka [[alang]] Masitoban.
188 sapah ka kneegu na sapah, 450 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 422 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 28 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal90%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq1%, Bunun1%, Amis1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
Qalang Mstbon
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Wa mniq kcka qalang Mstbon ka Pinsbkan pa kiya ka pnsltudan mwaya bay pusu pnyahan alang Tayal minjoku. Qalang Mstbon miqalang Knai ka ddha nniqan rudan bay cbiyaw alang Tayal. pttingan pusu rdrudan sediq Tayal u, kiya ka wa mniq kingal beyhing stasil wada mddka na Pinsbkan, kari rnengaw u mniq cbiyaw balay
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nanto keyng Hwasyang cwen Qalang Mstbon.
== Knlbangan(範圍) ==
Wa mniq ssiyaw tudaya Bling Naway tuhunac ayu yayung, Yayung Peykang yupryaxan hidaw.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Ddwiyaq.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Snpeyyah Formosa kawsu kongru tuturu 3 go>lmutuc Sweysaryeyn kawsu kongru kwotaw 6 go mstabuy Hori cyawryotaw> Tay 14seyng> Tay 14 cya seyng> Elu Rising keyng 18k mquri iring mriqi> Qalang Mstbon.
== Ppwaluk tyeyncu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyncu patas pkla nniqan alang.
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Tayal
== Sduwi na kari saya(當令使用語言) ==
Kari Tayal, kari Telu
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Snhiyan rudan cbiyaw, Kiristo kyo.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Spuda pnsltudan pnngalan kari smlanan Tayal, Tayal pa snpeyyah trahuc ddwiyaq ssiyaw Yayung Peykang truma yayung klqahan na
“Sbayan”, kndudul mquri tudaya pswayay mi thdil nganguc. Dungus na Sbayan pa, kiya ka sunca “Dxral Nniqan Pnswayan”, kiya mi pusu daw wada mtdka ka beyhing btasil, kndadax kcka hiya mntuting ka sediq, kiya mi snpeyyah hini mrana ka Tayal.
Spuda pnsltudan pnngalan kari Tayal pa, rdrudan cbiyaw u wada dha prqan ka btasil mi kiya ka miyah mbabaw dxral niyi, wada kasi kddka mtdka ka btasil, kiya u niqan dha snaw mi taxa qridin u, kndadax iyax knhblingan btasil storil miyah. Kiya mi tuturu dha pa wada dha qtaun u, wana nanaq mmaku lmiqu mi ccamac nanaq. So kiya da u taxa snaw pa rmngaw kari ini ku skuxul so niyi dxral, kiya mi wada brinah nanaq pnyahan na dungan. Iyux balay hmtur hiya ddha dha, binaw ini dha sklayi hmtur da. Bukuy da u, muda pprngaw ka ddha dha; so hmuya mncahaya ka malu lmutuc pkrana, binaw ana hmuya muda pa ida nanaq uka brahan pniq laqi kchdil. Niqan kingal diyax, wada qmita kingal rngedi skaya miya ttama truma dha, kiya mi ngalan dha pntura Utux ka niyi, kiya ka muda tlamal ka dhiya da. Ini kbsiyaq daw wada knpriyux ka qbubur qridin, kndudul mkbeyhing ka nbuyas, kiya ka mtuting laqi da, snpeyyah hiya, wada pkrana mllutuc ka Tayal, wada mniq ccka lmiqu beytaq mrana kingal minjoku, kiya u alang Mstbon pa kiya ka pn sltudan kari mwaya bay pnkrana alang Tayal.
Alang Jweyyeyn pa kiya ka pnspuwan Mstbon mi Tepirun (Triraw)
dha alang niyi. 200 kbkuy kngkawas cida pa mnneniq trahuc ddwiyaq Qobah ka Mstbon han. Kngkawas 1913 cida, smatang so malu qlhangun mi kiya wada dha pkixun thdil icil, spuda pusu pngalan kari Huku Temu Nalay ka dmudul thdil dhuq Tebisyun, kiya ka wa dxral.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu tmiyu nniqan:
Qhdin Cangsng Syosyeyn, Qhdin Temu Syosyeyn.
== Qntan patas(參考資料) ==
<nowiki>http://monica.loxa.edu.tw/tribe/</nowiki>
Jinay gokosyo wangcan:<nowiki>http://www.renai.gov.tw/content/index.php?m=1&m1=8&m2=77</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
p4ee3w0jcy2rt4p4sbj80vurwn7wh5d
Masu
0
827
88364
56246
2022-06-15T16:29:34Z
WikiEditor50
373
88364
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Kolbenhirse.jpg|thumbnail|masu (小米)]]
Masu o pusu balay uqun rudan [[Truku]] sbiyaw, mhapuy idaw masu o gmaxan dha pajiq qulung. Masu o lala klgan, kiya o, niqan masu dhquy hlmaun dha hlama masu, aji uri o tgmuun dha ni mahun dha babaw mktru jiyax, ssibus balay ni powsa bi huwaw rbagan uri. Masu daun o kiya ka nhapuy uqun kdjiyax, Rmabang bi malu o uqun o idaw masu
pajiq qulung, kiya ka kuxul bi uqun kana kingal ruwan sapah, mkan o tluung mtqiri supih dmuuy tduling baga mkan kana ni suyang bi qnqan dha kana ka rowan sapah.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
gnzjt02gmsnqfemgvit8ekvjug9hgbu
Masuhuaz
0
828
100678
56245
2023-10-06T00:23:56Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100678
wikitext
text/x-wiki
= Masuhuaz(梅山部落) =
Gaga mniq Kawsyungsu Tawyuncyu ka [[alang]] Masuhuaz.
101 sapah ka kneegu na sapah, 306 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 291 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 15 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 93%, Amis 1%, Rukai 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5ior347sdvd07ps7b2tnka8k9wy1a72
Matabalay
0
829
100679
68718
2023-10-06T00:23:58Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100679
wikitext
text/x-wiki
= Matabalay (榮安部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Tayansyang ka [[alang]] Matabalay.
142 sapah ka kneegu na sapah, 380 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 74% niqan 283 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 26% niqan 97 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 71%, Saysiyat 1%, Amis 2%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
c0wkpocglqq24eu8m3xq67yj3o22jx7
Matadim
0
830
100680
56243
2023-10-06T00:23:59Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100680
wikitext
text/x-wiki
= Matadim(馬太林部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka [[alang]] Matadim.
134 sapah ka kneegu na sapah, 376 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 63% niqan 237 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 37% niqan 139 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis61%, Bunun1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
nbtbkhb5jg7btgggtmgrxtrvog52qil
Matang
0
831
100681
56242
2023-10-06T00:24:01Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100681
wikitext
text/x-wiki
= Matang(馬當部落) =
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka [[alang]] Matang.
872 sapah ka kneegu na sapah, 2,542 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 38% niqan 967 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 62% niqan 1,575 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis30%, Paiwan3%, Bunun1%, Puyuma1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
opi3qpol8d8r27vyerk2cfkauepyz6a
Matanki
0
832
100682
94099
2023-10-06T00:24:02Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100682
wikitext
text/x-wiki
= Matanki(馬太鞍部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Wanjungsyang ka [[alang]] Matanki.
121 sapah ka kneegu na sapah, 331 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 322 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 9 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 79%, Amis 2%, Tayal 5%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 3%, Bunun 1%, Paiwan 2%, ni rahuq na o 8%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Matanki'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Alang Matangki pa alaw wa mniq ssiyaw Yayung Matangki kiya
sunca tmhangan, kiya u thnganan Alang Kcka.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nyusan Skangki Murisaka go Mingri cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Wa mniq mkngahu Yayung Matangki.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Brnux.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Mriq rulu:
Malu kndadax Tay 9 seyng muda Murisaka gokosyo mquri tuhunac dungan, mniq brah hakaw Yayung Matangki mriqi narac daw dhuq alang da.
Tapa basu:
Malu tapa basu Skangki keyun tuhunac seyng mquri Kwanghu, mniq eyki Matangki tuting basu daw dhuq da.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Seejiq Truku.
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Kari Seejiq Truku, kari Telu.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Kiristokyo.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
“Fataan” pa, kari Pangcah joku, dungus na u sunguc, alaw nniqan hini u htngayan sunguc, kiya ka splawa dha “Yayung Fataan” uri.
Wada mlatac Taiwan ka seyhu Tanah Tunux daw, lmutuc miyah qduriq Taiwan ka seyhu Cyoka minkoku, phiyu alang Takwan ka Tngahan, alaw ini ttuku dxral qnpahan ka sediq alang mi mquri nganguc ming burah dxral qpahun, duma u thdil dhuq ssiyaw Yayung Matangki da, thnganan dha “Matangki” ka dxral hini.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Murisaka go kwankwang tawran.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
‘Patas Lntudan Marah Matas Nyusan Skangki’ – Patas Bnkuwan Kluwanan Sediq.
‘Ndanan Sediq Tnpusu Taiwan’ – Patas Bnkuwan Ndanan Tayal.
Pkla Mingri cwen <nowiki>http://www.wanrung.gov.tw/web/wanrong/wrcf/village/ml.asp</nowiki>
== Qntan patas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
4sqnvtczal1qe9re247mii5mypljbhw
Mauricio Macri
0
833
34157
34156
2021-03-18T14:56:34Z
Martin Urbanec
1
已匯入 10 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
34156
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Presidente Macri en el Sillon de Rivadavia (cropped).jpg|thumb|Presidente Macri en el Sillon de Rivadavia (cropped)- Mauricio Macri (毛里西奧·馬克里)]]
= Mauricio Macri (毛里西奧·馬克里) =
Mntucing hngkawas 1959 idas 2 jiyax 8 ka Mauricio Macri ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Argentina]] ta sayang o kiya ka Mauricio Macri, pnaah hngkawas 2015 idas 12 jiyax 10 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
b59jiiddf7ul3b95nk548iiqu12ejvj
Mauritania
0
834
103719
103718
2024-06-19T03:42:28Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas (參考資料) */s
103719
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Mauritania.svg|thumb|Flag of Mauritania-Kwoci Mawritaniya(茅利塔尼亞國旗)|alt=Flag of Mauritania|386x386px]]
= Mauritania(茅利塔尼亞) =
[[Patas bntasan:National Seal of Mauritania.svg|thumb|File:Seal of Mauritania (December 2018).svg-Kwohwey(國徽)]]
Gaga kska Meycow ka [[Mauritania]], 20 00 N, 12 00 W ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 1,030,700 sq km(hangan na o Tg29)
(knlbanga dxgal o 1,030,700 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 3,677,293 hiyi.
Gaga [[Nouakchott]] ka pusu alang paru, jiyax 28 idas 11 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Mauritania ga wada sugan 38.50% ka dxgal qpahan, 0.20% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 61.30% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Mohamed Ould Abdel Aziz, pnaah hngkawas2009 idas 8 jiyax 5pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Mauritania (orthographic projection).svg|thumb|File:Mauritania (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Mawritaniya(茅利塔尼亞) ==
''Mawritaniya'' Isuran Konghukuo ge, kingal Sife knlangan Alapo. Mslutuc dheran di Aarciriya, Sisahara, Mari, Sayneciyaar.
== Ri-su (Pntasan ndaan) (歷史) ==
Seediq knlangan nii, mnugeela meniq na Luwan Seediq Muqalux Pafuar, mheti meyah mtheruy dheran tgdaya na ge, Seediq Pefe Popoar. Knkawas 44, ngalan Ruomatikuo Singsung. 7 suci yahan ptgsaan Isuranciyaw na seediq Alapo. 10 suci, kana hari ka ddheran sqlhangan na Pefe Mlapito Wangcaw. Bobo 12 suci dheran tghunac na Mawritaniya splutuc ngalan Uwaysung na Mari daka Sanghaytikuo. Prdingan 15 suci, mgeela, mptbukuy ka ngalang Cumingti na Putawya, Ingkuo. Knkawas 1912 wada mgcumingti na Fakuo; knkawas 1920 ngalan Fasu Sifeco ka tikuh na dungal ; knkawas 1957 mangal knlangan pnckaan Cucu Konghokuo; knkawas 1958, mangal kingal Faransi Kongtongti Cucu Konghukuo; knkawas 1960 idas 11 ali 28 pgkela mtburux, pryuxan ngayan Mawritaniya Isuranciyaw Knghokuo, ma malix Kongtongti. Bobo tnburux, eguw ka ndaan cungpen.
== Cung-cu (政治) ==
Pooda Tuwotangcu mgeela ka mtburux. Sqlhangan Tataho ciida, pooda Itangcu, bobo na anu wada pcyukan ndaan Sisahara. Knkawas 1978, sqalhangan supi, lixan kana ka Cungtang. Knkawas 1991 idas 8, Congtong Taya pgkela Cungtangfa, prading pooda Tuotangcu. Knkawas 2005 idas 8, bobo Waar Cungpen, peeyah kari rhahan kana ka Tangcin. Isuranciyaw meniq Mawritaniya Sufaticu, paru ba beyax na knkana ka ddaun.
== Ti-ri ( Pkdkilan) (地理) ==
Msngahu Tasiyang ka tguiril, ma msterung dheran Mari ka tgnarac. Tghunac mgqayu Sayneciyaar. Tgdaya mslutuc dheran nMawriniya Fakuo cumingti. Knuglahang dheran 103 wan 0700 km². Knkawas 1988 pgkela 12 nmi ngalan gnyusan rcilung, ma 200 nmi ka nCingcici Suweyi. Kana dheran knlangan mdeka ka dheran Nrano Sahara. Kingal ba tguiril thunac ka qlliyan Yayung Sayneciyaar daka kana ruru ppyahan qqliyan knkkawas.
Karac naro jotay. Mnddengo kntlexan, pntnaun smepu kntleetu duidas dehuk sosu 20 tu. Idas 3- 4 ka sbhuran bgihur bnaquy, naqah ba skdesun. Qnyexan kndalax tghunac mquri tgdaya meelih. Tgnarac daka quri dheran tgdaya, anu ango ba ka qnyexan, uka ba tntikuh ka qsiya bobo dheran. Qnyexan knkkawa mgtruma 100-50 mm. Dheran ayus tgiril thunac quri Yayung Sayneciyaar hii, qnyexan mpdehuk 400 mm, kkdkilan ba ssperiq.
[[Patas bntasan:Sidi Mohamed Ould Cheikh Abdallahi.jpg|縮圖|Berih Congtong Mawritaniya Siti· Uarto· Seho· Aputulasi]]
[[Patas bntasan:Mauritanie - Adrar2.jpg|縮圖|Tgrano Atolaar Sung]]
== Sing-cung ci-hwa (Gnyusa Dheran Sqlahang) (行政劃區) ==
== Cing-ci (ppyahan) (經濟) ==
Ngalan kesun knchdilan mqrinuc knlangan na Gingko. Anu dnngeyan ba kkarac, stabu tnbugan ka ppyahan tikuh sphuma. Wana naq kyyayung Sayneciyaar daka Samo Rico ka dheran sqeepah tikuh. Pnyahan ge, baso, yecaw, beras pae ma srqemu. Pae ka ngngalan sktengi ppuqun na seediq Mawritaniya. Anu ango ka dheran sphuma, ini baka ka ppuqun daha nanaq, asi ka gntange speeyah knlangal icil.
Knriyan tekuwang ka ngngalan stkeyan knlangan ka icil. Pnyahan knlangan icil mdeka ngngalan na knlangan. Ani si kndalax knkawas 1980, meelih ka nngalan, meelih ka sbari hbangan, spoosa knlangan ici tekuwang knkkawas hridan meelih. Qaan ka nngalan pndaan knklangan qqcurux, mrriyung mrana ka pnyahan. Knkawas 1995, pnoda knklangal iicil nngalan qqcurux Mawritaniya 57%, wada rmirih ppyahan na ka Mawritaniya.
Ango ppyahan malan naqah karac, uka ba pnkrana ppyahan na ka Mawritaniya. Spegan sptena ka sntkeyan na seediq knlangan, wano naq 400 meyen. Knkawas 1980, msnegul ango ka pnyahan sntkeyan knlangan nicil duri. Mnddengu karac, naqah ndaan pnoda Cingci cungco, anaq kneegu sposa hbangan ppyahan na knlangan, 36% ka Ssungcan Mawo. Spegan kana kndkilan pnyahan, 2% bale. Malan knkana knbrexan, ma knteetu mrana. Betaq knkawas 1995, wada dehuk 25 yi meyen.
Knkawas 1996, snpega ngngalan pnyahan na Mawritaniya, maha hari 3 yi 2900 wan meyen. Snliqan ge 2 yi 6500 wan meyen. brigan knprana 4.7%, uka qpahan seediq dehuk 23%. Mdudul paru ka Cingci Weci nii. Sehu Mawritaniya di Gingko Klangan, Kuoci Huopi Cicing, kana mpdayo knklangan, mangal msuupu Cingci Caycung Cungco. Ngalan pkseesu kana so ppyahan, skputo ka ali, speerih ka sseeliq sbege; pghetur oda gnbbaruy, ma pkranun ka ngngalan bbrigan. Spkrana ka pnqlhangan pnyahan, speepux ka pnkrana hbangan knbrexan, pqbiciq dndilan n aka kana sbaruy.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Central mosque in Nouakchott.jpg|縮圖|Sotu Nokosaw]]
![[Patas bntasan:Atar Market (2).JPG|縮圖|Brigan Atar]]
![[Patas bntasan:Bareina, Mauritania.jpg|縮圖]]
!
|-
|
|
|
|
|-
|
|
|
|
|-
|
|
|
|
|}
== Jen-ko (Hei Seediq ) (人口) ==
Niqal mnsngari ndaan Nuricutu ka Mawritaniya duri. nRudan daha ge seediq Arapo Moar – kuwecu ka dheya.
Msdaling 336 wan(Snpegan knlangan 2012), pstnaun smepu knuudus seediq ge, 61 knkawas.(Snpegan knkawas 2011). Pnluwan seediq, 40% ge, seediq Paymoar(nLutuc Alapo- kingal dara Popoar, nseediq Kawciyasuo, knklegan nTiconghay). Niqal ka seediq Hemoar(Seediq Halating Gaya pskari nrudan Alapo), ma pg30% di seediq mqalux Feco. Pndungus Luwan Tukulocu, Poarcu, Suonikocu, Uolofucu ma Panpalacu.
Spooda pnklaan knkawas 1991 idas 7 ali 20, Bgurah pnGaya, snhei Isuran Ciyaw ka knlangan(99.1% ka seediq Musuring). Srengo kari knlangan ge, kari Alapo. Fayui ka leexan daha srengo kari. Niqal ka kari srengo Luwan Seediq duri, kari Hasang, Pulaar, Suoniko ma Woruofu. Mkela qmita pnatis seediq ge 37%. Rseno knlangan mangal 50% , mmqedil wano naq26% . Mnuuyes Kuocong dehuk 75% , ma meniq alang pparu so Sotu Nokosaw, tguiril tdaya Nowatipu(''Nouadhibou)'', ma dheran kyyayung Sayneciyaar.
Niqal 25% ka meniq pkdesun seediq mtabu duri. Anu mttilux mnddengu ka karac, ini tbleyaq skuudus ka pkdkilan daha.
== Gaya ( Wun-hwa ) (文化) ==
Seediq Moar ge kingal pusu luwan nMawritaniya. Saan seno na mqqedil ge bubu ka pngalan kari. Ini psbaang ka tama. Smkuxul weewa ginu ka riso de, maadis ssbege musa sapah weewa ka bubu, musa smrai. Smruwa bubu weewa di ge, mhedu kari. Msterung ciida, mlukus ribun bgurah paru mbhege,ma anaq so mblawa, ma qriyan galiq mbhege qnedis 3 m, slabu tunux na na riso. Weewa de, splukus rako mdayang ribur, ma malan kingal mntena rako ribun sqiri nduyung sqiri lbuwan tunux na. Bobo mhedu mnsterung, msuupu meniq kingal knpitu gdregan, ma msaanak musa naq sapah naq rudan daha. Bobo daha idas, msuupu meniq daha idas dungal, ma mswae dungal.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Adrar-Mother&daughter.JPG|縮圖|ingal tnsapa seediq Moar]]
![[Patas bntasan:Sahara oog.jpg|縮圖|Pnsasing kndalax karac ka Knpruwan Rano Sahara]]
![[Patas bntasan:Mauritania l'ora del thè.jpg|縮圖|Seediq Moar Mawritaniya]]
!
|-
|
|
|
|
|-
|
|
|
|
|-
|
|
|
|
|}
So nii mkdaha knkawas, kika madis kana dadan ma dangi na ka riso, madis daha mkobu dapa mquri sapah na weewa, musa snterung heya desun daha sapah ka mqedil. Kndalax ciida ini ba pswae di. Cbeyo, maxal ba mangari knkawas ka weewa de, psaan seno di. Bobo mnsterung, ini pkpiya ali musa sapah naq rudan na ka weewa, ma srengo bubu na ka kana ndaan. Sblequn tmgesa bubu na ka heya. Bobo mkdaha knkawas, mqedil ba bale ka weewa, ki nii ka mhedu pnswae daha ka msqedil di.
Sqita knbtunux mmqedil na seediq Moar ge, qtehur hwinuk, puto nduyung, mkobu puyaq, ma knkere paru ka nunuh. Mqedidil qtehur ge, ppyahan kana knmalu ma hhbangan mesa ka dungus na. mangal mqedil ka riso, hmrinas qnthuran na ka mqedil ge, paru ba ka ngngalan na smmesung mmaangal. Kana ka dadan kndalax mtheya meeyah qmita hnyegan na weewa peni.
Stlaman pprngagan di bubu na weewa ka mpqtehur hnyegan nii. Weewa meniq sapah kntngiyan, kndalax knkawas mpity, ma mmsepac, aliali spiimah beyuq nunuh miric. Sqdiyan ppuqun niqal cufang, ini psai mkkesa kana ooda ngnganguc, ma sblequn rmicuh abura mqedil spgagun dah aka hei na. Weewa so ka meniq sapah mqrinuc hari de, spiimah daha knkana beyuq nunuh na dapa mkobu tudu bukuy. Ma ngalan hi ka lukus, aliali spdoruy bnaquy mhenuk, spdheriq so mkobu meebun heni daha, wano naq sqita hei uxe spqita so bbuuc ka hei.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Mauritanians mans.jpg|縮圖|Eluw mqrinuc Sotu]]
![[Patas bntasan:Mauritanian troops stage border drills.jpg|縮圖|Ruciyun Mawritaniya]]
![[Patas bntasan:Festivals de lunité nationale en Mauritanie (6005036267).jpg|縮圖|Brigan ttinan bunuh]]
![[Patas bntasan:DSC 1387 (4306648627).jpg|縮圖|Brigan qyqeya sqeepah]]
|-
|[[Patas bntasan:Nkttnovotel.jpg|縮圖|Sapah tqiyan paru Nokosaw]]
|[[Patas bntasan:Chinguetti-Guide.JPG|縮圖|Sapah alang siyo ayus Sayneciyaar]]
|[[Patas bntasan:Mauritania children.jpg|縮圖|Ssaan mssli gnbaruy cciicil]]
|[[Patas bntasan:Nouakchott camel market1.jpg|縮圖|Pyasan alang Takanto Sung]]
|-
|
|
|
|
|-
|
|
|
|
|}
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%AF%9B%E9%87%8C%E5%A1%94%E5%B0%BC%E4%BA%9A<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*Hlidan na Aking (黃美玉)
tp1kyzydjjt933bu8spmog3i164r3hx
Mauritus
0
835
103681
103680
2024-06-18T19:54:38Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas (參考資料) */s
103681
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Mauritius.svg|thumb|Flag of Mauritius-Kwoci Mo-ri-si-s (模里西斯國旗)|alt=Flag of Mauritius|386x386px]]
= Mauritus (模里西斯) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Mauritius (Original version).svg|thumb|File:Coat of arms of Mauritius (Original version).svg-Kwohwey (國徽)]]
Gaga kska Meycow ka [[Mauritus]], 20 17 S, 57 33 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 2,040 sq km (hangan na o Tg181)
(knlbanga dxgal o 2,030 sq km, knlbangan qsiya o 10 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 1,348,242 hiyi.
Gaga [[Port Louis]] ka pusu alang paru, jiyax 12 idas 3 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Mauritus ga wada sugan 43.80% ka dxgal qpahan, 17.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 38.90% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Ameenah Gurib, pnaah hngkawas2015 idas 6 jiyax 5pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Mauritius (orthographic projection with inset).svg|thumb|File:Mauritius (orthographic projection with inset).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Mo-ri-si-s (模里西斯) =
'''Moris Konghkwo (Kari eygo:''' Republic of Mauritius; kari Fransi: République de Maurice; kari Kriaw: Repiblik Moris). Wa mniq tunarac 800 km Madagasikara Kohkwo, cyutaw kwo kcka ucilung Idia, knrbangan knkana qnhlangan u 2,040 pinghwang km. Mkngahu ucilung u 177 km, tnucilung u 12 li, ucilung nngalan keyjay ndhiya nanaq u 200 li.
== Ri-s (歷史) ==
Mniq 10 th cida sndalan sediq Arapo ka taw niyi. Mnrading 16 th cida, sediq Budoya mntmay taw niyi. Kngkawas 1598 u sediq Netherlans ka knrmux mangal taw niyi, kiya u dmuwi hangal bukung Netherlans cida Maurits van Nassau (Moris) ngalan dha tmhangan taw niyi. Kngkawas 1715 Fransi u knrmux mangal taw niya daw prading thdil hiya, kiya mi tmhangan kingal hangan Taw Fransi. Ingkoku u mniq kngkawas 1810 Mccbu Naporun cida mbiyax mi wada knrmux mangal taw niyi, Fransi u mniq kngkawas 1814 mniq kcka Pnsdhuwan Weyyeyna u balay bay wada dha sbuway Ingkoku ka taw niyi, Moris u mniq kngkawas 1968 idas 3 diyax 12 pkla kari dukuricu, kiya ka taxa tumal Ta Ing kwosyeyey uri, snbeyhing bukung qridin Ingkoku ka weynso qnlhangan, congtu ka rmirih muda dmuwi biyax, bukuy daw mniq kngkawas 1992 idas 3 diyax 12 knpriyux pwaya konghe, muda pnwaya gikay micu, soto u wana nanaq hangan weynso, soto mi hukusoto u spuda kwomin gikay cyeyncyey seyngkyo pnhiyu, mntxan phyuwan 5 kngkawas (malu mntxal lmutuc mangal qpahun dungan), congri ka balay bay dmuwi biyax singcng.
=== Qnlhangan Netherlans cida (荷蘭統治時期) ===
Kngkawas 1598 cida, heytay ucilung sangcyang Netherlans Wybrand Van Warwyck mniq nniqan beyhing tdruwan asu mtmay hiya, kiya u wada dha splawa Moris ka taw niyi (Mauritius), muda lmngelung mqlahang Netherlans, laqi risaw mssu Weyryeyn, Awranc cinwang Nasawtmawric. Binaw dhuq kngkawas 1638 sediq Netherlans ka prading mqlahang Moris, qnlhangan dha u wana lmutuc 20 kngkawas balay. Kngkawas 1710 cida, sediq Netherlans u malix Moris da, binaw dhiya u alaw Moris ptmay sibus, tnbuwan mi rqnux. Spruwan bay srngaw niya u, tnpucilung Apeyar Tasman u kiya ka snpeyyah Moris prading nusa mi wada sndiyal Tuiwil Awtariya.
=== Qnlhangan Fransi cida (法國統治時期) ===
Fransi u mniq kngkawas 1715 knrmux mangal dxral Moris, kiya mi knpriyux hangan Fransi Taw (Île de France,Island of France), kngkawas 1735 cida, hana phyuwan burah congtu u Peytrang Hurangsowa Maay Te Rabuartoney ka prading mniq Fransi Taw ptrawah pphuma ssibus pnwalang, kiya mi wada mtrawah ngalan tnpusu tnpucilung mi ssalu asu ka Luyis Trduwan asu.
Mniq iyax mccbu ka Ingkoku mi Fransi cida, wana mbiyax Mccbu Beyhing Trduwan Asu ka Fransi, hiti balay daw wada dan qnburang thmuk Ingkoku Hungun Malere (Cap Malheureux,sdurux snbarah u ‘Hungun Naqah Utux’) ka Fransi, mniq kngkawas 1810 idas 12 diyax 3 wada tosyang, speysa dha u srwanun Ingkoku ka mpqlahang hiya rngiyun dhiya ka dnuwi dha dxral mi jaysang, lmutuc dmuwi kari Fransi, kiya mi mniq minus mi singsu pswau cida u dmuwi pnwaya Fransi. Ingkoku ka lmutuc qmlahang daw, wada pryuxun hangan niya nanaq brah Moris Taw.
=== Qnlhangan Ingkoku jidayi (英國統治時期) ===
Muwaya bay Moris congtu Ingkoku ka Robert Farquhar, wada madas knpriyux keyjay mi syakay Moris ka hiya. Kngkawas 1835 cida, wada plixun mniq Moris ka pnwaya quli, wada knbeyhing bay dndulan niya quri syakay keyjay mi knpriyux knhbrawan hiyi sediq tndxral hiya, kngkawas 1834 dhuq kngkawas 1921 u ya bay 50 knbkiyan hiyi sediq mpqpah miyah Moris qmpah quri phuma sibus, qpahan mpsmmalu qqiya, qpahan mlaqun mi qpahan mphiyu ssapah. Uxay wana kiya, sediq Ingkoku pa madas 8740 hiyi heytay llutuc India.
Wada kndudul mrana hbaraw hiyi ka llutuc sediq India, biyax seyji mi biyax keyjay Moris u prading kndadax bawa llutuc sediq Fransi Moris mi sediq Kriaw Moris, knpriyux thdil musa bawa llutuc sediq India Moris.
=== Dukuricu (獨立) ===
Muru kngkawas 1955 mi kngkawas 1957 mniq London mn2 muda mssli pprngaw Moris phiyu keyngpo, kiya u mniq kngkawas 1959 idas 3 diyax 9 wada mnhdu knbeyhing seyngkyo. Kngkawas 1961 mniq London snbrinah muda pprngaw pnwaya keyngpo kaygi, hmqangal cmikul pnwaya keyngpo undo dungan. Kngkawas 1965, Ikoku u alaw spuda kwohwang ka rrihun dha, quri so niqan bay dungus niya mccbu, ida so tndxral Moris ka Caks Cyuntaw u wada dha krtan, phiyu kingal Na Ingkoku Ndxral Ucilung India, bukuy daw Moris u mntxan pkla dmuwi biyax dxral Caks Cyuntaw, rmngaw ka dhiya muda mddayak dxral u smliq pnwaya kwocihwa, mniq kngkawas 1967 knbeyhing seyngkyo daw, wada muda burah keyngpo ka Moris, kiya mi mniq kngkawas 1968 idas 3 diyax 12 pkla kari dukuricu.
Babaw dukuricu ka Moris u ida kiya mntumal Ta Ingkwosyey nina, kana hangan ka Moris Pusu Biyax Qnlhangan (Dominion of Mauritius) u ngalan dha weynso qnlhangan ka bukung qridin Ingkoku. Kngkawas 1991 snbarah keyngpo, pkla kari Moris u musa mkcka konghkwo Ta Ingkwosyey, kiya u knpriyux hangan qnlhangan u Moris Konghkwo. Kngkawas 1992 idas 3 diyax 12, muda phiyu Moris Konghkwo, kngkawas 1992 idas 6 diyax 30, Kasamu Utimu ka wada psdhuwan phiyu balay bay soto Moris Konghkwo.
== Cng-c (政治) ==
Cngti Moris u pnwaya gikay konghkwo, soto ka weynso qnlhangan, congri ka mpdudul seyhu neyke. Biyax singcng u mnseyhu, smmalu waya ka seyhu mi Moris Kokomin Taykay msupu duda, knbeyhing bay biyax qnhlangan u soto mi congricu ka psnakan dha msupu muda.
=== Kwo-min taykay (國民大會) ===
Gikay Moris u dmuwi pnwaya 1 ying , kiya ka Moris Kokomin Taykay, knkana kokomin taykay u niqan 70 gikay, mangal knou bay hiyi gying na cngtang uxay daw cngtang ryeynmong ka muda mku phiyu seyhu, bukung dha ka phiyun congri, kiya u congri ka mniq kcka kokomin taykay dayhyo umau quri neyke, binaw uxay hiya ka umau suhwa bucyo. Mangal tu2 knou hiyi gying na cngtang ka hantay tang, bukyng dha u spuda soto ka muda psdhu phyuwan bukung hantay tang.
=== Soto (總統) ===
So Moris u spuda kokomin taykay snpeyyah pnyahan hangan congri muda seyngkyo, snpngan diyax qpahan u 5 kngkawas, malu lmututuc seyngkyo mangal qpahun.
{| class="wikitable"
|+
!'''Diyax snpngan qpahan'''
!'''Hangan'''
!'''Mncngtang niya'''
!'''Nmalan kari'''
|-
|Kngkawas 1992 idas 3 diyax 12 dhuq kngkawas 1992 idas 6 diyax 30
|Wilasami Rincadu cweysu
|MSM
|Nhdanan congtu, rinji soto.
|-
|Kngkawas 1992 idas 6 diyax 30 dhuq kngkawas 2002 idas 2 diyax 15
|Kasamu Utimu
|MMM
|Kngkawas 2002 dada malix.
|-
|Kngkawas 2002 idas 2 diyax 15 dhuq kngkawas 2002 idas 2 diyax 18
|Ancidi Cetiar
|MLP
|Huku soto rmirih qpahun soto.
|-
|Kngkawas 2002 idas 2 diyax 18 dhuq kngkawas 2002 idas 2 diyax 25
|Aliranka Pirey
|Uka cngtang
|Sosi beyhing hwakwan rmirih qpahun soto.
|-
|Kngkawas 2002 idas 2 diyax 25 dhuq kngkawas 2003 idas 10 diyax 1
|Kaar Wohuman
|MSM
|
|-
|Kngkawas 2003 idas 10 diyax 1 dhuq kngkawas 2003 idas 10 diyax 7
|Raawhu Pangdahan
|MSM
|Huku soto rmirih qpahun soto.
|-
|Kngkawas 2003 idas 10 diyax 7 dhuq kngkawas 2012 idas 3 diyax 30
|Aneyrode Cyaknat cweysu
|MSM
|
|-
|Kngkawas 2012 idas 3 diyax 30 dhuq kngkawas 2012 idas 7 diyax 21
|Monik Ayknis Awsang Peylepo
|MSM
|Huku soto rmirih qpahun soto.
|-
|Kngkawas 2012 idas 7 diyax 21 dhuq kngkawas 2015 idas 5 diyax 29
|Laceykswaar Puriyake
|MSM
|
|-
|Kngkawas 2015 idas 6 diyax 5 dhuq kngkawas 2018 idas 3 diyax 23
|Amina Kuribu Hwakimu
|無黨籍
|Mwaya qridin soto.
|-
|Kngkawas 2018 idas 3 diyax 23 dhuq kngkawas 2019 idas 11 diyax 26
|Balung Biyaburi
|MSM
|Huku soto rmirih qpahun soto.
|-
|Kngkawas 2019 idas 12 diyax 2 dhuq saya
|Buritwilaceysinke Rupong
|MSM
|
|}
=== Cong-ri mi ney-ke (總理及內閣) ===
Moris congri ka pusu dmudul seyhu Moris konghkwo, dmudul neyke, dmuwi biyax singcng, pquri kokomin taykay seykining.
{| class="wikitable"
|+
!'''Diyax snpngan qpahan'''
!'''Hangan'''
!'''Mncngtang niya'''
!'''Nmalan kari'''
|-
|Kngkawas 1968 idas 3 diyax 12 dhuq kngkawas 1982 idas 6 diyax 30
|Siwosakuar Lamukuran cweysu
|MLP
|Muwaya bay congri
|-
|Kngkawas 1982 idas 6 diyax 30 dhuq kngkawas 1983 idas 4 diyax 8
|Aneyrode Cyaknat cweysu
|MMM
|Tumn1 diyax iyax snpngan qpahan
|-
|Kngkawas 1983 idas 4 diyax 8 dhuq kngkawas 1992 idas 3 diyax 12
|Aneyrode Cyaknat cweysu
|MSM
|Tumn1 diyax iyax snpngan qpahan, tumal MSM.
|-
|Kngkawas 1992 idas 3 diyax 12 dhuq kngkawas 1995 idas 12 diyax 15
|Aneyrode Cyaknat cweysu
|MSM
|Tumn1 diyax iyax snpngan qpahan, psdhuwan phiyu ka Moris Konghkwo.
|-
|Kngkawas 1995 idas 12 diyax 15 dhuq kngkawas 2000 idas 9 diyax 11
|Nawenceyndra Lamukuran
|MLP
|Tumn1 diyax iyax snpngan qpahan
|-
|Kngkawas 2000 idas 9 diyax 12 dhuq kngkawas 2003 idas 10 diyax 7
|Aneyrode Cyaknat cweysu
|MSM
|Tumn2 diyax iyax snpngan qpahan
|-
|Kngkawas 2003 idas 10 diyax 7 dhuq kngkawas 2005 idas 7 diyax 5
|Poro Reymong Peyrangjo
|MMM
|
|-
|Kngkawas 2005 idas 7 diyax 5 dhuq kngkawas 2014 idas 12
|Nawenceyndra Lamukuran
|MLP
|Tumn2 diyax iyax snpngan qpahan
|-
|Kngkawas 2014 idas 12 diyax 17 dhuq kngkawas 2017 idas 1 diyax 23
|Aneyrode Cyaknat cweysu
|
|Tumn3 diyax iyax snpngan qpahan
|-
|Kngkawas 2017 idas 1 diyax 23 dhuq saya.
|普拉溫德·賈格納特
|MSM
|Tumn1 diyax iyax snpngan qpahan
|}
=== Fa-ryu (法律) ===
Pnwata horicu Moris pa snpeyyah pnrmaxan dha Ingkoku na putong hwansi mi Fransi na minhwa hwansi muda.
=== Pnluban waycyaw mi ddaun kwoci (外交關係和國際事務) ===
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%AF%9B%E9%87%8C%E8%A3%98%E6%96%AF%E5%A4%96%E4%BA%A4 Waycyaw Moris.]
Pkmalu quri Tuiwil ka Moris, kiya mi malu balay pnluban dha waycyaw India mi qnlhangan tuiwil mi tuhunac Ahurika. Moris ka Pnsliyan qnlangan mawyi, Ucilung India yingkay (Indian Ocean Commission), Tuhunac Ahurika pkrana kongtongti (Southern African Development Community), Tunarac mi tuhunac Ahurikakongtong sucang (Common Market for Eastern and Southern Africa), Ta Ingkwosyey mi Pnsliyan mtqiri kari Fransi (La Francophonie) ntumal qnhlangan, kiya ka ppnrdingan qnlhangan rmading phiyu Ryeynmong pnspuwan pddayaw dxral nniqan hwan ucilung India.
Mawyi, smdhu smruwa muru pnwaya mincu mi tiping qnhlangan ka pusu balay dndulan niya waycyaw cngce Moris. Qmita quri dxral nniqan seyji, pkmalu balay pnluban dha quri qnhlangan Ahurika, tukubeycu balay ka Tuhunac Ahurika, kiya ka knbeyhing balay thiqan dha mawyi Moris.
=== Quri biyax ucwang (武裝力量) ===
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%84%A1%E8%BB%8D%E9%9A%8A%E5%9C%8B%E5%AE%B6%E5%88%97%E8%A1%A8 Bnkuwan qnhlangan uka butayi.]
Ini uda phiyu butayi qnhlangan ka Moris, knkana u 10000 hiyi ka biyax ucwang, kiya knkana 8000 hiyi ka keysacu, 1500 hiyi sediq ka mssli tukubeycu singtongtuy (Special Mobile Force, SMF), kiya mi 500 hiyi sediq ka mssli mkngahu ucilung cuweytuy.
== Lnlingay nniqan (地理) ==
[[Patas bntasan:Evening Port Louis.jpg|縮圖|Qtan kman Ruyis Trduwan Asu. ]]
[[Patas bntasan:Mauritius 23.08.2009 13-47-40.jpg|縮圖|Soko mkngahu ucilung.]]
[[Patas bntasan:Mauritius 24.08.2009 08-00-41.jpg|縮圖|Mklelu sotu ]]
Moris taw mi Ryoniwang taw kiya mi Rodriks taw kasi pspuwan sunca Maskrin cyuntaw. Pnyahan Maskrin cyuntaw u alaw Ahurika pankway mniq baraw Ryoniwang jetyeyn sdhriq lmlu kiya ka wada na ddulan snkkingal truma ucilung u mbbur puniq dwiyaq ka pnyahan niya.
=== Singcng cyuhwa (行政區劃) ===
Moris pusu taw pa psnakan 9 dxral nniqan, kcka niya u Ruyis Tdruwan Asu ka sotu Moris.
{| class="wikitable"
|+[[Patas bntasan:Mauritius districts numbered.svg|置中|縮圖]]
!'''Bnkuwan juga narac'''
!'''Nniqan dxral'''
!'''Sohu'''
!'''Knrbangan (pinghwang km)'''
!'''Knhbrawan hiyi sediq'''
|-
|1
|Dxral nniqan qalux qsiya (Black River District)
|Bamubus (Bambous)
|259
|60,587 (Kngkawas 2000)
|-
|2
|Dxral nniqan Flak (Flacq)
|Flak congsincun (Centre de Flacq)
|298
|126,839 (Kngkawas 2000)
|-
|3
|Dxral nniqan beyhing kang (Grand Port)
|Maaypaw (Mahébourg)
|259
|106,665 (Kngkawas 2000)
|-
|4
|Dxral nniqan Moka (Moka)
|Cyunyingcyun (Quartier Militaire)
|221
|88,479 (Kngkawas 2000)
|-
|5
|Dxral nniqan Pampomus (Pamplemousses)
|Triawlay (Triolet)
|179
|122,352 (Kngkawas 2000)
|-
|6
|Dxral nniqan Brnux Weyryeyn (Plaines Wilhems)
|Rosu Sial (Rose-Hill)
|205
|358,182 (Kngkawas 2000)
|-
|7
|Tdruwan Asu Ruyis (Port Louis)
|Tdruwan Asu Ruyis (Port Louis)
|42.7
|128,851 (Kngkawas2010)
|-
|8
|Dxral nniqan yayung Rampart (Rivière du Rempart)
|Mapu (Mapou)
|148
|98,854 (Kngkawas 2000)
|-
|9
|Dxral nniqan Sabanna (Savanne)
|Suyak (Souillac)
|259
|66,356 (Kngkawas 2000)
|}
[[Patas bntasan:Pteropus subniger.jpg|縮圖|Paris Pnhiyu Qnhlangan Ida Nkiya Powukwan Maskrin hu bkaric pyawpn.]]
[[Patas bntasan:Falco punctatus.jpg|縮圖|Rhu Moris]]
=== Knou kluwanan mmnudus sing (生物多樣性) ===
{| class="wikitable"
|+
!'''Mnmu'''
!'''Mnke'''
!'''Kluwanan mnudus'''
!'''Kndusan dha'''
!'''Nmalan kari'''
|-
|Haynyo mu
|Juin ke
|Juin
|Niqan abunay mpkuka.
|
|-
|Iso mu
|Huhu ke
|Moris hu bkaric
|Niqan abunay mpkuka.
|Wana nanaq mniq Moris mi Ryoniwang taw ka kndusan niya.
|-
|Iso mu
|Huhu ke
|Rodriks hu bkaric
|Uxay biyaw pkngatun da.
|Wana nanaq mniq Rodriks ka kndusan niya.
|-
|Iso mu
|Huhu ke
|Maskrin hu bkaric
|Wada pkngatun da.
|Wana nanaq mniq Moris mi Ryoniwang taw ka kndusan niya.
|-
|Iso mu
|Cweynwenhu ke
|Nataarcweyn wenhu
|Niqan abunay mpkuka.
|
|-
|Iso mu
|Cyawweyhu ke
|Nanhuy mu bkaric
|Uka mtura balay abunay mpkuka.
|
|-
|Cing mu
|Mosyangcing ke
|Cuju mosyang cing
|Uka mtura balay abunay mpkuka.
|
|-
|Cing mu
|Cyeynwencing ke
|Pusu congcwo cing
|Ini ttuku kklaun kndusan niya mi uka brahan pkla kari.
|
|-
|Cing mu
|Cyeynwencing ke
|Ksu congcwo cing
|Ini ttuku kklaun kndusan niya mi uka brahan pkla kari.
|
|-
|Sjo mu
|Haypaw ke
|Nansyang haypaw
|Uka mtura balay abunay mpkuka.
|
|}
=== Knkkarac (氣候) ===
Moris u mnkntilux knkkarac, wana danan dndulan tunarac hunac sin bwihur. Kngkawas
idas 5 dhuq idas 11 ka bnkuwan knkarac misan, idas 11 dhuq idas 5 ka iyax knkarac
rbawan, kngkawas qsiya qnyuxan u 1500-3500 hawmi.
=== Lnlingay (環境) ===
Lnlingay Moris ka mndungus bay nniqan mtilux bbnaqi mi malan nniqan dwiyaq qqhuni,
wana tuhunac ka kingal ratuc mkngahu ucilung nanaq, knkana taw u to bay qprungan
sanhucyaw, kiya mi knmalu bay ka hngakan qnlhangan uri, mniq Pnsliyan Qnlangan w
Weysng pnklanan kari u knkana qnlangan knmalu bay hngakan u bnkuwan tu2 ka Moris.
== Jen-wun (人文) ==
=== Knhbrawan hiyi sediq (人口) ===
Spuda snpuwan kngkawas 2010 idas 7 cida, ya bay niqan 128.6 knbkiyan knhbrawan
hiyisediq Moris, kcka u 63.3 knbkiyan hiyi ka snaw, qridin u 65.2 knbkiyan hiyi sediq.
=== Kari (語言) ===
To bay dmuwi kari Moris Kriaw, eygo uxay daw kari Fransi pprngaw kari, binaw kcka keyngpo u ini rngaw quri dduwi kari qnhlangan mi kadi srngaw seyhu, wana kokay ka ptura bay sndhu dmuwi kari Ingkoku ka kari ddiyun seyhu.
=== Kyoiku (教育) ===
Alaw rikisi ka pnrdingan niya, Moris na kyoiku sitong muru lmutuc pnsltudan Ingkoku. Seyhu Moris u ini angal pila knkana sediq qnlhangan muyas kndadax pyasan laqi tiring Dhuq pyasan beyhing na kyoiku. Kcka na kyoiku u psnakan dha 4 ci-pyasan laqi tiring ka 3 kngkawas; cutng kyoiku ka 6 kngkawas pyasan laqi tiping; pyasan tukcka kyoiku u Psnakan 5 kngkawas na cucong mu 2 kngkawas na pyasan tubaraw; tubaraw kyoiku dawKiya ka knkana pyasa tubeyhing, cwanke sweyweyn mi tubaraw tng cisu pyasan.
== Cing-ci (經濟) ==
[[Patas bntasan:Mauritius.jpg|縮圖|Qnpahan sibus mi dwiyaq Rempart (bukuy) Moris.]]
Niqan balay biyax niya pnsung quri keyjay mniq qnlhangan Ahurika uri ka Moris. Kngkawas 2020 cida, muru snngan sucang snpuwan ka GDP niya u 145 pila Amirika ka quri keyjay dha Moris, nngalan dha jncyun u 11,360 pila Amirika, kngkawas 2010 snpuwan keyjay mtrawah, bnkuwan knkana qnlangan u tu12.
[[Patas bntasan:Mauritius - 1 Rupee - coin.jpg|縮圖|Pila krtan 1 lubi Moris.]]
=== Pila ('''貨幣''') ===
=== Pusu tyawmu: [[:zh:模里西斯盧比|Lubi Moris.]] ===
Ddiyun pila Moris ka lubi Moris (Bnkuwan pila dha u: MUR), kndadax kngkawas 1876 prading daw wada pnwaya ngalan pila ddiyun qnlhangan Moris ka lubi Moris.
=== Qqpahan rrmiwaw (旅遊業) ===
[[Patas bntasan:Chamarel Falls Mauritius 2.JPG|縮圖|83 m knbaraw ka tuwelaq Camalaar]]
[[Patas bntasan:Seven coloured earths mauritius.jpg|縮圖|Dxral mpiti rakaw sdhmaun. ]]
Niqan bay hnhangan niya mniq knkana qnlangan ka Moris, sdmhawan qmita ida nkiya mi sdhmawan qmita jnwen u mndungus balay, sdhmawan ucilung mi sdhmawan dxral u mndungus balay kana. Kngkawas 2012 idas 1, mniq knkana qnlangan snadu beyhing rrmiwaw u mangal mn3 ‘Qnlangan knmalu bay ssanan rmiwaw ucilung taw’, kiya mi wada mangal ‘Qnlangan mndungus bay bbnaqi ucilung’ uri.
[[Patas bntasan:Mauritius 24.08.2009 08-21-16.jpg|縮圖|Beyhing ryokang Labourdonnais. Labourdonnais]]
Kngkawas 2013 idas 10 diyax 31 prading, Cyoka Jnmin Konghkwo kongmin musa Moris u ana ini pbatas cyeyncng, malu trdu ini khrinas 30 diyax. Sediq qnhlangan Taiwan ka musa Moris pa, dhuq trduwan skoki Moris u malu trdu mniq 60 diyax mi ini ngali pila tuting dxral cyeyncng.
=== Ppanan rulu (交通) ===
Knkana knrbaraw elu beyhing ppanan rulu Moris u 2066 km, kcka 48.5% ka 1ci elu beyhing, 28.7% ka 2ci elu beyhing, 3.6% ka elu beyhing spidaw. Kngkawas 2020 idas 1 diyax 10, snpeyyah Trduwan asu Ruyis dhuq Rossiar congyang na tu1 ratuc elu kisya u balay bay prading tmalang mapa sediq.
[[Patas bntasan:Metro Express Mauritius.jpg|縮圖|Wa mniq Rossiar eyki Congyang ka Urbos 100-3 clukah kisya.]]
Pusu balay trduwan skoki u wa mniq tunarac hinac Moris taw na Trduwan Skoki Siwosakuar Lamukuran Cweysu, uxay wana kiya, wa mniq Rodriks u niqan Trduwan Skoki Cyatang Tuwaar Cweysu uri.
=== Tongsyun (通訊) ===
Kngkawas 1847 cida, wada tu5 bnkuwan qnlhangan prading dmuwi yopyaw knkana qnlangan ka Moris. Dmuwi wangru dsediq u niqan 18 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq (snpuwan kngkawas 2005).
== Wun-hwa (文化) ==
=== Pusu tyawmu: [[:zh:毛里求斯文化|Bungka Moris.]] ===
=== Quri so mmahan mi uuqan (飲食部分) ===
Alaw mrrimax ka llutuc kkluwanan minjoku, knou kluwanan ka bungka, msupu mkan idaw cida u mrrimax ou snpeyyah ini pntna knkingal alang ka damac uri.
=== Jnwen yisu (人文藝術) ===
Sega (Sega) ka kingal kluwanan splawa dha inggaku mi rweri tndxral nniqan dha hiya.
* Tu5 bnkuwan qnlhangan prading dmuwi yopyaw knkana qnlangan ka Moris.
* Tu2 bnkuwan qnlhangan muda pnsung ptalang dapa dmayi ka Moris.
* uhunac ticyo mwaya bay sndalan niqan sassing ka Moris.
=== Eyga (電影) ===
Kntilux kkarac nniqan mi mndungus bay rikisi u wada sqrasun bay ou tawyeyn miyah hini pseyga ka Moris, mray so kngkawas 1987 ka so smhuris eyga “Mokong Ciping” (Jane and the Lost City), kngkawas 1991 so smhulis eyga “MSediq Blblbalay ka tama mu” (Mon père, ce héros) mi kngkawas 2004 treybi ciripyeyn “Mniq sngayan diyax Moris” (Des Vacances à L'Île Maurice) uri.
=== Tiyu (體育) ===
Kuxul dha balay ryosing pskbiyax hiyi u mtur boru ka Moris, pskbiyax hiyi quri babaw qsiya so tmapaq qsiya mi mssdhriq qsiya ka mntna ryosing balay uri, qnbsyaqan bay rikisi pskbiyax hiyi u kiya ka pnsung ptalang dapa dmayi. Mniq kngkawas 2008 Peycing Orimpiko Undokay cida pa, wada mangal snadu pnsung boxing dongpay ka undoing Bruno Juli, niyi ka tu1 muwaya bay snadu Moris mniq kcka Orimpiko undokay.
[[Patas bntasan:ExtinctDodoBird.jpeg|縮圖|Wada pkngatun ka qduda tutu da. Wana Moris ka mnniq niya kkudus.]]
=== Qduda tutu (渡渡鳥) ===
Mnniq 16 th muwaya bay sndiyan Moris ka sediq Budoya cida, wada qmita kingal burah kluwanan qduda, wada dha pthangan qduda tutu, dungus niya u ‘mngangah’ (mngetiq qduda). Dhuq kngkawas 1681 cida, babaw taw hiya u ini qtayi ka hnyuwan na qduda tutu da, ana hmuya ka pusu niya, qduda tutu pa snpeyyah muwaya bay qntan sediq ini qdhuq iyax 200 kngkawas diyax daw, kiya ka wada kndadax ticyo pukka da.
Babaw maku qnhlangan Moris u niqan qduda tutu uri.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%AF%9B%E9%87%8C%E6%B1%82%E6%96%AF<nowiki/> (參考自中文維基百科)
o86zcphke2nu3wgiafw8a560h04e7vn
Mawas
0
836
34189
34188
2021-03-18T14:56:46Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
34188
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[tpelaq]]
[[Snakun:Toda]]
hyu6q7opz8nvqs0as8yjsnrdne66gul
Mawi
0
837
56240
34193
2021-03-22T08:47:51Z
Iyumu
191
56240
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Giants and Freia.jpg|thumb|Mawi (巨人)]]
Mniq alang Truku sbiyaw niqan kongal paru bi hnigan na [[seejiq]] hangan na o Mawi sun.Saw ka bgihur kari ka seejiq nii ga paah dgiyaq hini bitaq dgiyaq isil o kingal na bi qatar qmangaw, qnqahan na kana ka dgiyaq dxgal nniqan rudan Truku asi kbreenux msbalay ka dxgal na, Bruwan ni Sdagan o dapil qaqay na kana, kiya ka ni ini bi sklxi Truku, yasa paru qatar na mslikaw bi saan na gnama qmrak ka samat endupun dha. Klaun na gaga maduk samat ka Truku do musa smdalih tuqir samat, qduriq muda hiya ka naduk dha do qrapun na ni wada na uqun. Ungat ana kingal nangal dha samat ka mnaduk meuray bi da. Kiya do empprngaw kana ka seejiq, huya ta bi ksun phuqil ka paru bi seejiq Mawi nii msa empprngaw kana, ida mha niqan kingal mtduwa phuqil hyaan, msa ka prngan dha siida,lnglung balay kana han, kiya ptbngahi mtahu ququy dgiyaq ka qrari btunux, saw nii ka pnrngagan dha, kiya do niqan kingal jiyax qtaan Mawi ka hbaraw bi mrmun risaw wada steetu dgiyaq, lmnglung ka Mawi nii, meekan ta paru bi uqun duri, musa tgliingt tuqir samat ka hiya, mnhdu ptbangah qrari btunux ka mrmun bi rsrisaw, rtgun dha ka pntbangah dha ni mjiras mlawa wada do wah! wada do wah! Embahang saw paru bi jiras dha ka mrmun rsrisaw do paru bi ngaha quwaq na asi tmay quwaq ka mtalux bi qrari btunux nii,kiya do akay bi nbuyas gaga mtbowyak sqama nbuyas strutug miyah trbuq gsilung nklaan hidaw, wana 2 qaqay na ka mtqita babaw gsilung, kiya ka dxgal Ranyi ni Ritaw sayang da msa ka kari rudan Truku.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
4hqf0ssdtykz4ifcvzjdaag14koaewn
Maybalay
0
838
100683
90341
2023-10-06T00:24:06Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100683
wikitext
text/x-wiki
== Maybalay (和平部落) ==
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka [[alang]] Maybalay.
35 sapah ka kneegu na sapah, 70 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 81% niqan 57 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 19% niqan 13 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 74%, Saysiyat 7%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
【Maybalay】Alang Maybalay.
== Thuyan alang (部落特色) ==
Seuxal siida seejiq May-pa-lay-se ka mniq dxgal hini.
== Nniqan alang (所在位置) ==
Sing-cu-seyn u-fun-syang-cu-ling-cun.
== Klbangan (範圍) ==
Pnnaah sipaw San-ping-si bukuy na do sdalih Kuey-ce-san.
== Kdkilan lnglingay (地理環境) ==
shrus dxgal.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
Mgriq rulu: Tduwa meuda seng-taw(Nang-cing-kung-lu 122 syen , kndadaw Cu-tung mquri daya , meuda U- fung- syang- kung-swo do, niqan kingal paru hakaw maybalay ka siyaw elu, mhdu daan ka hakaw do kika uxay biyaw dhuq ka Alang mabalay da.
== Mlutuc teyn-c- syusan (電子地圖連結) ==
部落電子地圖Teyn-c-syusan alang.
== Tnealang seejiq (部落所屬族群) ==
Tay-ya-cu.
== Skari kari (使用言語) ==
kari Tay-ya kari Tlu.
== snhiyaan (宗教信仰) ==
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Klwaan Tanax tunux siida alang nii ga kika pixal thjilan nniqan Tay-ya-cu ka hini, kika U-fung-cyaan ka gaga klwaan spac se o taha kinal se , May-pa-lay-se ksun, kido Kwan-fu-do kika rngagan na alang Maybalay da, nniqan empdayaw qqpahun o gaga Cu-ling-cun tg rima ling, pusu Tay-ya-cu-ka sayang da.
== Kklaan rrigan (旅遊觀光資訊) ==
== Pnyahan bnatas (參考資料) ==
http://www.hometown.org.tw/community/newpage/aboutus.php?CommID=279
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
sibwkg1jjj59nnz8mav8ouq0z80vsv9
Mayhuman
0
839
103095
100684
2024-05-01T10:58:44Z
Kari Seediq
1940
103095
wikitext
text/x-wiki
= Mayhuman(花園部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka [[alang]] Mayhuman.
68 sapah ka kneegu na sapah, 183 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 175 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 8 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal87%, Saysiyat7%, Cou1%, ni rahuq na o1%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
Hangan alang alang Hwa-yueyn【Mayhuman】
== Thuyang alang (部落特色) ==
Pnseanak alang Alang Hwa-yueyn ga maagmaxan mniq Atayal ni Saysyac dha klgan nii.
== Nniqan alang (所在位置) ==
Nniqan Sin-cuseyn Wu-fung-syang Hwa-yueyn-cun.
== Klbangan (範圍) ==
Llbangan Hraan hidaw alang He-tow yaa bi 4km, mquri hunac Teyn-hu-san, narac siyaw qsiya ayug Pi-ray-si.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
Nniqan llingay knbaraw o 450m
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
Pgkla ppanan rulu Mgriq rulu: Tduwa muda Seng-taw 122(Nan-cing kung-ru) paah Cu-tung mkala bukuy do meigi tqiri hakaw paru Wu-fung, mlutuc elug Cu 62, kika dhuq alang Hwa-yueyn da.
== Mlutuc syusan teync (電子地圖連結) ==
Mlutuc teyn-c ti-tu. teyn-c ti-tu alang.
== Nniqan seejiq alang (部落所屬族群) ==
Klgan seejiq alang Atayal.
== Skari kari (使用言語) ==
Skari kari [[kari Atayal]], [[kari Saysyac]], [[kari Tlu]].
== Snhiyaan (宗教信仰) ==
Snhiyan cung-cyaw.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Pnyahan alang Hwa-yueyn-cun ga ida snpuan Meyhoman ni Teyn-hu dha[U1] alang Atayal, pusu bi alang o ga Meyhoman, ida Hwa-yueyn-cun uri, hiyi seejiq sayang o msdalih hari 1000. Kari AtayalMeyhoman ksun ga gisu nniqan “ knhmuc empahung”, mnniq alang Teyn-hu seejiq o bukuy kwan-fu do, kndadax Syow-Rwan mquri Wu-fung S-ru kska elug Qway-san na Ri-yueyn. Pay-s dha alang thjil hini. [U1]ay
Ida neAtayal Cooli, rudan seejiq tnealang o yaa bi brah hmrinas 200 hngkwasan siida,ida pnaah yayung Ta-an-si sttu mkala ddgiyaq meiyah dhuq hini.Pusu balay mnniq hini seuxal o Saysyac, dha dha o ida mnuda pspais, hici do mssahug da ka dhiya. Manu ka Saysyac o kbrxun na Atayal ka dxgal, dha klgan seejiq nii o mstrung ka rsrisaw ni wauwa msdangai da. Kana ka Atayal Wu-fung-syaw o rahuq na S-ru ni Syuey-pa dha nii o Sqoliq Tayal, ida mnuda saw nii kika tduwa mniq dxgal Saysyac.
== Kklaan rrigaw (旅遊觀光資訊) ==
Pgkla rgrigan kwan-kwang.
== Pnyahan bnatas (參考資料) ==
<nowiki>http://www.hyes.hcc.edu.tw/yang0528/002_002_001.htm</nowiki> Qtaan bnatas <nowiki>http://www.hyes.hcc.edu.tw/yang0528/002_002_001.htm</nowiki> Gaya kndusan Atayal- Tnhjilan ni knrnaan alang.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
djemz39317i6kfgm41ec9ra8su8dqxz
Maylubung
0
840
100685
56237
2023-10-06T00:24:09Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100685
wikitext
text/x-wiki
= Maylubung(梅園部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Tayansyang ka [[alang]] Maylubung.
66 sapah ka kneegu na sapah, 191 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 178 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 13 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 91%, Amis 1%, Bunun 1%, Cou 1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
du4xptfdmp3d0m56gtwgl8pmwm01tmq
Mayl’ux
0
841
100686
90125
2023-10-06T00:24:10Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100686
wikitext
text/x-wiki
= Mayl’ux(大冬田部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka [[alang]] Mayl’ux.
62 sapah ka kneegu na sapah, 143 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 89% niqan 127 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 11% niqan 16 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal72%, Saysiyat12%, Amis3%, Bunun1%, Truku1%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
【Mayl’ux】Alang 【Mayl’ux】
== Tnteanaq alang (部落特色) ==
Kari Tayal o ini klayi ka dungus Hangan alang「Mayl'ux」nii. Hangn Tlu do ida hngkawas 1958-1963 ni hngkawas Min-kwo-47-52 hiya, yasa mhdu seasu ka dxga lhini siida kika pryuxun ka hangan da, wana seejiq hini ka lwanun na Me-le*u(Mayl’ux)ka dxgal hini.
== Nniqan (所在位置) ==
Sing-cu-seyn u-fung-syang-hwa-euyn-cun.
== Klbangan (範圍) ==
Quri nniqn dxgal Sing-cu-seyn u-fung-syang-hwa-euyn-cun 5-6 ling hini, Gaga mniq alang hwa-euyn yabi hunac hraan hidaw hiya 700m.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
== Mlutuc syusn Tey-c ( 電子地圖連結) ==
== Mniq alang seejiq (部落所屬族群) ==
Tay-ya-cu.
== Jilan kqri (使用語言) ==
kari Tay-ya, kari Tlu, kari khilan.
== Snhiyan utux (宗教信仰) ==
Ci-tu-cyaw- Tyen-cu-cyaw.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Spruun《 gaya Tay-ya-cu》, 《qtaan patas Kaw-sa-cu》Bnnatas《uudapatas kkari alang Pusu seejiq Taywan 》, mniq quri Ta-pa-cyen-san ka rudan sbiyaw, bukuy Ta-an-si meiyah mniq Cin -wey-san-cyaw, bukuy do yasa naqih ka dxgal naqih ka nngalan pnegalan, kika thjil mniq dhuq San-ping-su-I hiya kiya pnnarah hangan Lwo-san-se「Takunan」【gaga mniq sayang na Sing-cu-seyn u-fung-syang cu-ling-cun na alang】. Dhuq Tanah Tunux siida, seejiq Cng-fu o wada na pixal ka duma seejiq alang Lwo-san musa thjil mniq alang Hwa-ueyn hunac hraan hidaw hiya pnarah hangan alang「Mayl’ux」dhuq hnkawas 1958-1963 (Min-kwo-hnkawas 47-52 )hnkawas hiya, prajil meuda seasu ka dxgal hini, Kwo-min-cen-fu- bnarah na alang 【Mayl’ux】ka dxgal hini kiya ka seejiq hini o rngangun dha nanaq Mey-le-u(Mayl’ux)ka dxgal nii.
== Kklaan rgrigan(旅遊觀光) ==
== qtaan bnatas patas (參考資料) ==
Gaya Tay-ya-cu: Tnhjilan ni skrana alang. Natas Lyw-so-cng. Knlangan Sing-uen-cwan ke sapah paysan kwan-kwang-suey-taw-ke. Hnkawas1984. Klabuy 151-152.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
qlbese3gi5lxyvrqb0pubak7hnvtr08
Maytayax
0
842
100687
56235
2023-10-06T00:24:12Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100687
wikitext
text/x-wiki
= Maytayax(大安部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Tayansyang ka [[alang]] Maytayax.
123 sapah ka kneegu na sapah, 384 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 371 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 13 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 93%, Amis 1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
2p68slx3ujha322jkt3po5y7losk64p
Ma’olaway
0
843
100688
56234
2023-10-06T00:24:13Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100688
wikitext
text/x-wiki
= Ma’olaway(瑪屋撈外部落) =
Gaga mniq Taytung Tunghesyang ka [[alang]] Ma’olaway.
135 sapah ka kneegu na sapah, 319 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 31% niqan 100 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 69% niqan 219 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis27%, Bunun1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ntqnzhysrw1dvzjyzgb7w7ltah8une8
Md. Abdul Hamid
0
844
101352
85794
2023-10-12T23:29:37Z
EmausBot
155
Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by [[Wikipedia:Wikidata|Wikidata]] on [[d:Q3246667]]
101352
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Abdul Hamid (politician).jpg|thumb|Abdul Hamid (politician)- Md. Abdul Hamid (阿卜杜勒·哈米德)|alt=Abdul Hamid (politician).jpg]]
= Md. Abdul Hamid (阿卜杜勒·哈米德) =
Mntucing hngkawas 1944 idas 1 jiyax 1 ka Md. Abdul Hamid ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Bangladesh]] ta sayang o kiya ka Md. Abdul Hamid, pnaah hngkawas 2013 idas 4 jiyax 24 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
75qori8i9slnjbu5nyplutblhp20sdp
Melukux
0
845
100690
94319
2023-10-06T00:24:17Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100690
wikitext
text/x-wiki
= Melukux(梅魯庫互部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Melukux.
43 sapah ka kneegu na sapah, 114 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 108 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 6 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal90%, Saysiyat1%, Truku2%, ni rahuq na o2%.
= '''Alang Merukuhu 【Melukux】(梅魯庫互部落)''' =
Ngayan alang: Alang Merukuhu 【Melukux】
== Nniqan (所在位置) ==
Mquri nniqan Singcusiyen Ciyensusiyang Mehuwacun 8 ring, kesun daha 「Melukux」ka seediq Tayal, quri gqiyan hido ka alang Metapay. Meeniq cowan ruru Cingpin, ckceka na dqiyaq Neyhenping quri kteetu tgnarac, dehuk hari 700-750 ka haypa na.
== Kluwan nYecumung (部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Kari srengo daha (使用語言) ==
Kari Tayal. Kari Plmukan. Kari Khilang.
== Snhei (宗教信仰) ==
Tencuciyaw
== Pnyahan alang (部落由來) ==
NTayyacu Ceawreyacu luwan Ciyarapay (Karapai) ka tnalang hini, knxalan Cingcaw luwan Mekaran kesun daha.
Niqan daha dungus ngayan alang 「Melukux」 ka skari Tayyacu. Tg.kingal we mdheriq ka pusu qhuni; kingal dungul we 「siqa」dungus na. Hengak ngayan teru ge bobo mccebu.
Pnoda spatis 《Patis gmuuruy Kawsacu》, mneeniq dqiyaq Sumasiyen quri tghunac tnarac 【Miyawlisiyen Tayansiyang】, anu mbsuring ka dheran, ma uka bale nngalan peni, bobo snrnuwan seediq Saysiyacu de, kii mtheruy meeniq berah dgiyaq Sangping 【Singcusiyen Ufongsiyang Huwayencun】, ado myeeyux bale ka dheran, kii mquri tgdaya theruy bobo cowan ruru Yoro hiya, meeniq breenux dgiyaq Neyhenping.
Pnoda daan gmuuruy 《Patis ngayan dheran na Taywan》. Pense daka kana Metapay Meayotake Meramurake Supuwan Metui we tnalang naq biciq alang nniqan naq Mekaran. (Mekarang, kika alang Mehuwacun).
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Aking Puhuk (桂素芳)
[[Snakun:Truku]]
nnc06m2pav6xqdtb3shufcealjny1qm
Mepuwal
0
846
100691
56232
2023-10-06T00:24:18Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100691
wikitext
text/x-wiki
= Mepuwal(象鼻部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Tayansyang ka [[alang]] Mepuwal.
55 sapah ka kneegu na sapah, 177 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 165 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 12 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal89%, Amis1%, Bunun1%, Paiwan1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
1443mnzl9ekpejzhxxjw14sasct1ypa
Meru mnarux teerang
0
847
56231
34269
2021-03-22T08:46:08Z
Iyumu
191
/* Meru mnarux teerang */
56231
wikitext
text/x-wiki
== Meru mnarux teerang ==
Pooda bgihur rmeeru, snegun cunriqan turuq, [[seediq]] bgihur truma heya
ka pyahun mnarux teerang. Netun su tbsengu, msseyaq de, bungi quwaq
ma, posa ubung quwaq. Usa pqita ising.
Teeluk suupu seediq meniq mnarux teerang, kingal ba ali qpahun ma, so rrruwan naq seediq. Ali mkdaha hari, ini beyo ruwan mnarux! Bsiyaq
psuupu seediq mnarux teerang, pssengun so ka ssediq, dehuk daha kbekuy
mspatun pnnara na mnarux teerang nii!
Ngali patis na Esesiyo “ Pqita suupu ma pnsdaling mnarux teerang. ”
Sehu mdayo seediq pqlahang mnarux nii. Ini ngali pila pqita ising!
Mnarux teerang nii, treeru pknarux teerang seediq duri. Ani naq ini
slai ka mnarux, ani naq musa pqita duri, mreeru naq klaali uxe pkmalu. Ida
naq erueru mnarux teerang.
Kiya, ini paalix mekan iyu ma, musa pqita ising maha malu.
[[Snakun:Tgdaya]]
esld264tqkg7kc85jig03ulmp6p21o1
Metapay
0
848
100692
94329
2023-10-06T00:24:20Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100692
wikitext
text/x-wiki
= Metapay(梅達拜部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Metapay.
89 sapah ka kneegu na sapah, 281 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 263 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 18 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal88%, Amis1%, ni rahuq na o 5%.
= '''Alang Metabay 【Metapay】(梅達拜部落)''' =
Ngayan alang: Alang Metabay 【Metapay】
== Nniqan (所在位置) ==
Sincusen Censusyang Mehawcung kingal betaq teru ring dheran hini, 「Metapay」 kesun daha hini ka seediq Tayal, gaga meniq sdaling Cingpingcung na hreyan hido ka Mehawcung. Meniq iring na Cingping, ckceka dgiyaq na hunac mcherus dgiyaq Nehengping, rima kbekuy betaq rima kbekuy mmsepac knmxalan Kongcu knbrawan na.
== Luwan na alang Seediq (部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Pskari (使用語言) ==
Kari Tayal. Kari Telu. Kari Khilang.
== Snhiyun (宗教信仰) ==
Citucyaw. Tengcucyaw.
== Mpneyah na alang (部落由來) ==
Alang nii ge cida luwan Cuuri na Carapaycyung ( Karapau) ka Tayalcu, luwan Mekarang kesun daha kawas cbeyo Cincaw.
Ini klai dungus ngayan alang na 「Metapay」, hengak Telu ka ngayan Metapay.
Qnita mantis na 《Kawsacu Tyawcasu》, mgaya mneniq hunac hreyan hido na dgiyaq Sumasen 【Ga meniq Myawrisen Tayansyang】, bobo na ado wada lixan ka dheran, kawas uka ba pnhgaran na, wada srwanun seediq Saysyacu de, theruy meniq quri dgiyaq Sangpingceng hiya 【meniq Singcusen Uhwongsyang Hwayencung】, bobo na ado yeexun riyung dheran, wada mquri theruy daya irin ruru baro na Yoro, meniq quri hunac na dgiyaq Nehengping.
Qnita mantis ma gmuuruy na 《Taiwan Timing Cusu》, alang hini ma Meayotaker, Meramuraker, Supuwang, Merukuhu, Metuyi kana alang nii ge mntena alang biciq na Mekarang. ( Mekarang, kii ka Mehwacun)
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Walis Pawan (郭明吉) daka Bakan Temu (梁秀珍).
[[Snakun:Truku]]
obnbshesdjmfkxbuq8jqft4mn7yjkob
Metuiy
0
849
100693
94608
2023-10-06T00:24:21Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100693
wikitext
text/x-wiki
= Metuiy(梅杜依部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Metuiy.
27 sapah ka kneegu na sapah, 72 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 67 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 85%, Paiwan 1%, Saysiyat 1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 3%, ni rahuq na o 3%.
= '''Alang Metuiy 【Metuiy】(梅杜依部落)''' =
Ngayan alang: Alang Metuiy
== Pgkela alang (部落特色) ==
Ngayan Alang kesun「Metuiy」nii ge 「Thei」dungus na ka kari Atayal.
Ngayan na hengac Telu de nngalan na bobo pnccebu.
== Nniqan (所在位置) ==
Sincusen Censusyan Mehwacun
== Knlangan (範圍) ==
Mquri Sincusen Censusyan Mehwacun mngari ring hiya, 「Metuiy」kesun daha dheran hini ka seediq Atayal.
== Kndkilan Tiri (地理環境) ==
Gaga meniq irin na yayun Cinping, hunac cceka dgiyaq na Nehenpinsan, mpitu kbekuy betaq mpitu kbekuy mriman Konci ka knbrawan na.
== Kklaun ssaan (交通資訊) ==
== Ltulun Tencutitu (電子地圖連結) ==
== Luwan na alang seediq (部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Pskari (使用語言) ==
Kari Tayal. Kari Telu. Kari Khilang.
== Snhii Congcyaw (宗教信仰) ==
Citucyaw
== Mpneyah na alang (部落由來) ==
Alang nii ge pneyah cida luwan na Taiyacu Tseole Karapai, luwan Mekaran kesun daha kawas cbeyo Cincaw.
Spooda pnklaan mnatis 《kowsacu tyawcasu》, mneniq hunac hreyan hido na dgiyaq Sumasen hayan【meniq Myawlisen Tayangsyan 】, bobo na de ado wada laxun dheran, uka nngalun daha pnhumaan kawas kawas, bobo na wada sruwanun ka seediq Saisyat de, wada theruy quri dgiyaq Sanpincen ma meniq hiya di 【Sincusen Wuhwongsyan Hwayuncun】, bobo na dungal ado eyux riyung dheran, ma wada theruy quri daya irin na baro na yayung Yuorosi, wada theruy meniq hunac na Nehenpinsan.
Spooda tyawca na《Taywan timingcusu》, alang nii daka Metapai、Meayutak、Melamulaker 、Spuwan、Merukuhwu kana alang nii mntena ga so meniq alang biciq na Mekarang (Mekarang,kii ka Mehwacun) .
== Knklaan rmigo (旅遊觀光資訊) ==
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ktd437920n4ximhe1ptgzy5z8mqhl3y
Meuyas
0
850
56228
34293
2021-03-22T08:45:31Z
Iyumu
191
/* Meuyas (讀書) */
56228
wikitext
text/x-wiki
= Meuyas (讀書) =
Dungus mu bi meuyas o, kika iyux psblaiq tnpusu sjiqan, tmbrih [[alang]] ksun.
[[Snakun:Truku]]
jst67j7sjlaaloabwhemo6jafcu2qqm
Mexico
0
851
106783
34438
2025-03-21T20:57:08Z
Jonathan1
2474
106783
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Mexico.svg|thumb|200px|Flag of Mexico-Kwoci Mosik(墨西哥國旗)|alt=File:Mexican States Standard.svg]]
= Mexico(墨西哥) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Mexico.svg|thumb|File:Coat of arms of Mexico.svg-Kwohwey(國徽)]]
Gaga kska Daya Meycow ka [[Mexico]], 23 00 N, 102 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 1,964,375 sq km(hangan na o Tg14)
(knlbanga dxgal o 1,943,945 sq km, knlbangan qsiya o 20,430 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 123,166,749 hiyi.
Gaga [[Mexico City]] ka pusu alang paru, jiyax 16 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Mexico ga wada sugan 54.90% ka dxgal qpahan, 33.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 11.80% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Enrique Peña Nieto, pnaah hngkawas2012 idas 12 jiyax 1pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:MEX orthographic.svg|thumb|File:MEX orthographic.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Mosik (墨西哥) =
Msupu egu klwaan ka Mosik “ kari Sipanya, Estados Unidos Mexicanos”, slawa Mosik, México”,pusu pqlahan kingal alang klwaan daya Meyco nleynpan konghc, daya mntna mquri Amrika, hunac ni gqiyan hidaw o gaga siyaw taypinyan, Peylis, kwatimala ni gsilungCyalpi ka hraan hidaw, Mosikwan ka hraanhidaw. Hini o kklaban dhuq 180 kbuhug, kklaban Meyco hini o tgrima paru klwaan ni kklaban knlangan tgmaxal spac paru alang klwaan. durikana ssjiqan hmrinas 1.28 hpucing, kika knlangan o tgmaxal ssjiqan paru alang klwaan, kari Sipanya knlangan o tgkingal ssjiqan paru klwaan ni Latinmeyco tgdha ssjiqan paru klwaan. alang klwaan leynpan ka Mosik, kana 32 co, duma pusu alang ni paru alang nMosik ka kingal co.
Brah Klwenpu siida ka Mosik ida egu ka kklaan dha dxgal ska Meyco, saw Awrmeyk, Tewortk, Teawtiwakan, Sapotk, Mya ni Actk dnii. hngkawas 1521, sblux Mosik-tnocititlang ka Sipangya tikwo, phyugan burah Sipangya contu syacyu uri. hngkawas 1821, bukuy murux psbu ka Mosik, alang hini o rmngaw murux ni nMosik nii. muruxka Mosik do mnda kingal mrudu, ini sblaiq ka hbangan ni kmlawa. Bukuy bsbu ka Amrika “ 1846 – 48”gisu daya 1/3 dxgal muri biqan Amrika. 19 sc ka Mosik mnda kawteyn bsbu, Famo bsbu, bsbu ruwan, kingal sblux ka dha tikwo. Hngkawas 1910 prajing spaux murux kmlawa ka Mosik, hici do hngkawas 1917 seynfa ni kmlawa sayan bhyugan dha.
== Ris(歷史) ==
Hbarawpusu knkla dxgal Meyco ka Mosik, kmlahan Maya, Twortk ni Actk knkla dnii. prajing 16 sci sejiq Sipanya Ayrnang. Krtis mrmux Mosik, hngkawas 1521 ini dha baka ka sejiq Actk hini, kiya do kblux Mosik ka Sipangya da, nburah Sipangya uri .
[[Patas bntasan:Mexico SunMoonPyramid.jpg|thumb|File:Mexico SunMoonPyramid.jpg-(前哥倫布時代古城特奧蒂瓦坎遺址)]]
Hngkawas 1810 rmngaw murux, hngkawas 1821 srwaan, phyugan ka Mosik tgkingal tikeo, kiya ni spuxan bukuy duri, phiyu Mosik hconkwo.
[[Patas bntasan:El Castillo Stitch 2008 Edit 2.jpg|thumb|File:El Castillo Stitch 2008 Edit 2.jpg-(前哥倫布時代古城奇琴伊察遺址)]]
Bukuy murux ka Mosik do knhuway knhuway ciway ka dxgal alang, egu dxgal sbuway Amrika dhuq biyaw. hngkawas 1836, lnglung puda ka Amrika, hraan hidaw dayaTksas rmngaw wada sdhiyaq Mosik ni gaga murux, phiyu Tksas konghkwo. hngkawas 1823 ni hngkawas 1841, endha rmngaw murux ka Yocyatwen, hngkawas 1853 msupu Mosik leynpan dhuq biyaw. Hngkawas 1838 pspruq kawteyn psbu. hngkawas1848 ini baka psbu ka Meymo bukuy do, tbyaxun sbari Amrika ka daya llaban dxgal Mosik “ mntna klaban saw hunac empitu co Amrika sayan”. hngkawas 1853 nari dxgal Mosik ka Cyacten o wada uka empitu kbuhug sngari ka dxgal dha duri. hngkawas 1860 sbiyaw, sblxan psaping Fakwo Mosik, phiyu pskagun pqpah, Mosik tgdha tikwo. dndugan bukung Hualeys siida, lwaqan ka miyah mrmux sejiqan. kndadax hngkawas 1858 dhuq hngkawas 1872 pdudu klwaan ka hualeys, mhqin do, Pofeyliaw. Tiyas dmuy qpahun.
Mnda murux klwaan hngkawas 35 Pofeylio.tiyas do, hngkawas 1910 mspruq ka Mosik kmin. ini dha baka ka psaping leynpang, kiya ni dhuq hngkawas maxal mrudu ka klwaan Mosik. Hngkawas 1929, mhdu ka psbu ruwan do, mangan qpahan ka kminctutan Mosik, dhiya ka pqpah ni kmlawa Mosik da, dhuq hngkawas 2000, ini sruwa tan Mosik klwaan sington tan ni lyusesentay tan snpuan na “ pyeynkleynmon” miyah pgaau bukung ka Pisent. Fks. Ksata, kiya ni idas empitu hngkawas 2000 pgaau bukung sida wada mangan, hngkawas siida jiyax kingal idas 12 pqpah, pqpah hngkawas 6.sprun dha bi qmita ka endaan pgaau Mosik siida, nii ka kndadax hngkawas 1929prajing pqpah ka kmingctutan dhuq hngkawas 71 do, tgkingal wada enbiyax pgaau bukun ka fantueytan, kndadax hngkawas 1929 do mntgkingal sblaiq ka cntanlwenti.
Jiyax 2 idas 7 hngkawas 2006, prajing pgaau ka bukun Mosik ni ixey. Jiyax 5 idas 9, piyah kari pgaau ka Mosik leynpan, singtongtan klwaan pgaau bukun sejiq Feylipey. Kartlong. Inohwosa bgaau bukun siida wada enbiyax, mangan bukun Mosik, singtongtan klwaan ka dmutuc pqpah. jiyax kingal idas empitu hngkawas, fantweytan kminctutan pgaaw bukun sejiq Enlik. Peniya. Neytuo musa pgaaw bukun. pusu ddaun na pgaaw ruwan ka “ [eynk” – ida na psaun alang klwaan nganguc ka syo kons syoye klwaan Mosik, mrana swyso ni prigan kayk lawtonli, kana bbiyax qtaan, kika tru pgaaw bukun o ida hiya ka mniq brah. hici pngaaw na bukun mangan 38.21 tnegkmbkiyan, tgdha msriyux mnuda, kaykctu tan mnda hkawas 12 cayyeyhu mnuda. rmngaw ka niqan knkla sejiq, setupawli ni ini au ka alang ida Ntwo ka nadas paru naqih endaan nii.
== Kmlawa (政治) ==
Hngkawas 1917 Mosik syeynfa nii o sugan na tru klgan ka jiyun qpahun reynpan, sklawa, lifa ni sfa. Rngagan ka endaan, niqan paru bi ka jiyun qpahun sklawa ciku, dmuy paru qpahun ka bukun. Bukun ka muuda kndadax gaya kwoxey.
Prajing kndadax hngkawas 1997, knama mangan enbiyax ka fantwey tan, krinah gmlu paru ka kwoxey. saw dumaruwan cingci ni caycen, ida srwaun muda snkagun lifa ka bukun, kiya ni asi ka skwayun kwoxey. kndadax pngaaw sejiq ka bukun, qpahun na o hngkawas mataru, ini tduwa dmutuc. uka ka fucongtong Mosik, nasi ini tduwa dmuy qpahun ka bukun siida, kndadax kwoxey ka pgaaw kingal tnais pqpah bukun.
Dha ka pnuda kwoxey kana caniyueyn “Cámara de Senadores”ni congiyueyn “Cámara de Diputados”.hngkawas mataru ka qpahun caniyueyn, hngkawas tru ka congiyueyn. Maxal dha maspac ka tlngan caniyueyn kndadax ini sugi alang iyueyn ni sugan alang spuan csuyeniyueyn. Mniq rima kbkuy tnlngan congiyueyn o, tru kbkuy tnlngan kndadax kingal pgaaw alang asi pgaaw, duma dha kbkuy tlngan kndadax paru pgaaw alang muru pili rireyh pniqan. dha kbkuy nii o yasa dmayaw ciway hari tanpay musa ruwan kwoxey.
Pusu centang ka kminctutang, sintong tang klwaan ni mingcu kming tang.
=== Euda psaping (軍事) ===
Psaping Mosik “kari Sipangya, Fuerzas Armadas de México”psaping kwofang Meyco ka dhiya, maxal mngari kbuhu sejiq ka psaping sayan, mtrul kbuhu sejiq ka tmaga psaping, duma niqan 1.4 kbuhu sejiq ka psaping. muda iupingic, kiya ni psmiyah nanaq psaping, kingal hngkawas ka qpahun iupsaping, hngkawas tru dhuq mngari ka qpahun cyueyn psaping. Bukung o srwaun kwofangpu ni gsilung psaping kana klwaan pnuda saw nii, qmlahan kwofang ni qmlahan gsilung psaping pnuda bukung, kika bukung psaping ssing sayan ka dmuy qpahun nii.
[[Patas bntasan:Mexican soldiers at ceremony honoring 201st Fighter Squadron 3-6-09.jpg|thumb|File:Mexican soldiers at ceremony honoring 201st Fighter Squadron 3-6-09.jpg-(墨軍傘兵)]]
Uka ka pusu jjiyun psaping tangk gsilung psaping, tru asucyucucyeyn ni maspac asu syunfancyeyn ka pusu jjiyun psaping gsilung, duma niqan kbkuy asu syunlwotin ni mngari kbkuy ka sejiq psaping gsilung ni psaping dxgal, psaping skaya o niqan maxal F-5 skaya sapah psaping ni maspac kmxalan sapah skaya, mtrul rima yunsuci. kkanauxay saw malu ka uuda psaping, dha daya siyaw klwaan psaping Amrika biyax psaping dha o ida ini kbiyax kiya, kika kiya ni uxay dha pnhyugan mspis ka psaping, pusu dha o mniq ruwan hini ka dhiya kika msupu saw htrun dha ka nnaqih uuda ni pguy psaping. [2]
=== Gneayus mklawa (行政區劃) ===
[[Patas bntasan:States of Mexico.svg|thumb|File:States of Mexico.svg]]
Gneayus mklawa Mosik hngkawas 1917 Mosik syeynfa ka nhiyu. syeynfa nii ka pnhiyu snpuan klwaan Mosik kingal lyeynpanc nkonghkwo kiya, kndadax mtrul kingal cow “Estado Libre y Soberano”ni kingal lyeynpancyu “Distrito Federa”- pusu paru alang Mosik uri, kana mtrul dha ka snpuan phiyu. Pnruwan pnuda syeynfa, ida cow kana ka dmuy pnuda Mosik ryeynpan, kana tgkingal cow ida niqan nanaq ka ixwey ni syeynfa.
=== Llingay (地理) ===
Gaga gqiyan hidaw taypinyan ka Mosik, hraan hidaw ka Mosikwan ni gsilung cyalpi, gaga saw peywey 14~33 tu ni 86~119 tu ska hini. hayan piyueyn ka alang yeynhay, kika ska o kawyueyn ni egu dgiyaq, kana egu dgiyaq. Pniq. Gqiyan hidaw kana dgring bbaraw dxgal babaw gsilung cyalifuniya, tayingyan ni cyalifuniyawan gisu pgayaw pska, breenux ka hraan hidaw hunac yocyatwen pantaw, bowkax bi dgiyaq Mosik ka Awlihsusapa, haypa 5700 mi, pusu ttudu dgiyaq Mosik ka ttudu dgiyaq Matley. kkana Mosik mnniq daya Meycow pankway, uri Syacyalifuniya pantaw mnniq taypingyan ni Kks pangkway, llingay hini, duma ka knkla llingay duma hraan hidaw Twanpeyk tisya “ yasa kana knlaban Mosik 12 tnegkmbkiyan”nCongmeycow[36], wana kmlawa dxgal ka rmngaw, Mosik ni Amrika Cyanata uri mntna ndaya Meycow[37].
Egu klgan ka karac Mosik, mcilux karac ka daya, kiya ni mcilux quyux ka karac hunac. pusu yayung Mosik ka yayung Pulawo, yayung Parsas ni yayung Yaci.
[[Patas bntasan:Cancun aerial photo by safa.jpg|thumb|File:Cancun aerial photo by safa.jpg-(墨西哥的海灘和海岸久負盛名,是熱門的旅遊目的地。)]]
Syeynjcan ka ngngalan bi Mosik, kika slawa dha phpah klwaan.
=== Hbangan (經濟) ===
Niqan kongyey ni nongyey ka qpahun Mosik, gaga knhuway knhuwa mrana ka quri hbangan uri, hngkawas 90 hci do ida mingin hwa ka cyeyti Mosik tyeylucyu. Kwoyo ciyey kndadax hngkawas 1982 maxal kbkuy sapah mlih dhuq hngkawas 1999 ini dhuq dha kbkuy sapah. pnuda cincisyohwa, kika tbyaxun dha ka haykan, tyeylu, tonsyun, tyeynli, teynjanci ni qmpah tgaan sapah skaya dnii muda pplik
Hngkawas 1994 pnhyugan ka daya Amrika cyo brigan do, Mosik ni ciban paru bi knlangal hbanga klwaan brigan Amrika ni pbuway snkuwan slikaw mrana, tgmrana bi Mosik bukuy ngngalan bangan ni mrana ka ngngalan sejiq klwaan.
Wada dmayaw bi ngngalan nganguc ni wada hmrinas ka saw hngkawas 1995 slhbun Mosik hini, kika mniq hngkawas 1996 dhuq hngkawas 1999 siida prajing malu ka hbangan dha. brigan sejiq nanaq ida pusu biyax nii ka pdudu knrana hbangan, mntna hiya ida puuda saw duma ini klay muda hbangan ka Mosik, saw ini mntna ka ngngalan sejiq, kana klwaan niqan bi pila ssjiqan 20 tnegkmbkiyan mangan kana klwaan 55 tnegkmbkiyan kana ngngalan dnii, duri paru bi naqih iyu ni 122 sejiq ncinreyn ingsyan csu.
[[Patas bntasan:Montaje Ciudad de México.jpg|thumb|File:Montaje Ciudad de México.jpg-(從頂部順時針:改革大道、墨西哥城大都會大教堂、波朗科、藝術宮、國家宮、獨立紀念柱和拉丁美洲塔)]]
Hngkawas 1986 msuupu kwanmaw consyeytin ka amosik, prajing priyux kndadax krana ruwan ni mquri nganguc krana. Bukuy nii do cenfu Mo tbbiyax spriyux, kayk, syoxwa, puda quri nganguc, kika brah hngkawas 19995 cinci Mo dha o egu hngkawas ida knttu mniq ska ka kndkilan dha, kwoci cupey ni skuan nganguc knttu mrana, tonxwoponcan mlih dhuq kingal,kndadax naqih wada malu ka skuan sapah, sblaiq muway ka bbiqun, mrana ka ngngalan nganguc ni ruwan, duma na hiya, msuqi ka ngalan nganguc, pusu stama klwaan nganguc knputuh cpen miyah smalu msuqi hmrinas ka cinci hini. Jiyax kingal idas kingal, Mo o mnduwa msuupu daya Amrika cyomawicyu, mntna hngkawas idas 12 ka Mo yasa ruwan centan ka mnrudu, gmlu ka lnglungan brigan nganguc , knkingan knkingan qdoriq ka ngngalan, kika wada naqih paru ka xwopi dha, ida smisu bi ka cinjon dha. hngkawas 1996 Saytilyuey sapah qhlangan mniq Amrika ni tsliyan kocicinjon paru bi ka tnbyaxan dha dnayaw, pnuda bi gaya caycen, sluwan ka cinjon tic, sluwan ka cinci cyeyko ni muda ska bbaraw iyax jiyax ida krana ka cinci dha, kika cinci Mo hini wada hmrinas ka tnbyaxan dha hini. brigan cinjon o knttu wada malu, malu ka lili, ini kgllu ka brigan xwopi, konkon caycen o ida mnsrangi, mrana paru ka ngalan nganguc, priyux malu ka ngngalan ni psaan hbangan kwoci kwoci, wada qduun muway ka bbiqun hbangan nganguc, tura bi mrana ka wayxey cupey.
=== Ssjiqan (人口) ===
Hbaraw bi ssjiqan klwaan Mosik ka skari Sipanya, kiya ni tgdha ssjiqan paru klwaan Latinmeyco, hmrinas pasi. kana klwaan ksaw 60 tnegkmbkiyan ssjiqan ka krimax sejiq In Ow, 30 tnegkmbkiyan ka lutuc sejiq Intian. shlayan klwaan Mosik ka kingal teyncu cyaw, kana klwaan 89 tnegkmbkiyan ssjiqan shlayan dh aka teyncu cyawtu, kiya ni niqan 6 tnegkmbkiyan sejiq shlayan dha ka kkingal paypyey citucyaw sincyaw, sngari 5 tnegkmbkiyan ssjiqan duma nanaq ka shlayan dha, uxay uri uka ka shlayan dha.
== '''Gaya (文化)''' ==
=== '''Sejiqan ( 民族)''' ===
Knrimax dara “ dara phgay sejiq ni sejiq Intian”60 tnegkmbkiyan, 30 tnegkmbkiyan ka sejiq Intian, 9 tnegkmbkiyan ka phgay sejiq, duma ka 1 tnegkmbkiyan.
=== '''Pnrhulan (宗教)''' ===
Pnaah hngkawas 2010 saan miing ka ssjiqan, teyncu cyaw Lwoma ka pusu shlayan dha, maban 82.7 tnegkmbkiyan, uri 9.7 tnegkmbkiyan ka citu cyaw cyawpay duma, kana fuinpay “5.2 tnegkmbkiyan”, usyuncyey pay “1.6 tnegkmbkiyan”,duma sincaw cawpay “0.7 tnegkmbkiyan”,Yeyhxwa ceyncen sejiq “1.4 tnegkmbkiyan”, citufulin ansijxwey “0.6 tnegkmbkiyan”, yeysu citi hoci sentu pnrhulan “0.3 tnegkmbkiyan”. ini dhuq 0.2 tnegkmbkiyan ka pnrhulan uxay citucyaw ka shlayan dha, 4.7 tnegkmbkiyan ka rmngaw uka pnrhulan, 2.7 tnegkmbkiyan ka ini klayi.
[[Patas bntasan:Un azul hermoso.JPG|thumb|File:Un azul hermoso.JPG-(聖母無原罪杜蘭戈大教堂)]]
Tgdha paru knlangan klwaan teyncucyaw ka Mosik, niqan saw mngari maxal kbkuy kbuhug ka teyncu cyawtu, hbaraw ka dha Pasi. duma 47 tnegkmbkiyan miyah pnrhulan kkingal iyaxjiyax. Jiyax 12 idas 12 knhngkawas, Mosik cupawsenjen - - Kwatalupeysenmu - - jiyax nii ka pusu bi jiyax shlayan alang klwaan dha.
=== '''Kari (語言)''' ===
Kari Sipanya, kari Maya, kari Nawat ni duma kari alang seejiq.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
*
*[http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%A2%A8%E8%A5%BF%E5%93%A5<nowiki/>(參考自中文維基百科)
cf0y5vu49bnm8t3vbx7ncmp7abmlucy
Mgay Bari
0
852
56227
34443
2021-03-22T08:45:03Z
Iyumu
191
56227
wikitext
text/x-wiki
== Mgay Bari (感恩祭) ==
== Pusu bi psmiyan Mgay Bari o saw nii ==
Sbiyaw balay ka rudan Truku ga, mkla bi dmuuy quri hmnru bbuyu, quri qngqaya djiyun qmpah o smmalu nanak ni mttuku balay djiyun kndsan dha nanak uri. Mtbiyax balay qmpah ka rudan Truku sbiyaw, mgrbu balay mtbiyax qmpah ni gbiyan o hana miyah sapah paah qmpahan dha. Mnhdu mtbiyax do o musa maduk bbuyu ka snsnaw, kyiykuyuh o tminun sapah. Quri qngqaya djiyun dha o sowki, parih, suqu, phmaun dha o sari, masu, pgu, basaw, sqmu, brisan, beyluh, bunga. tmukuy ni mhuma ana manu pnegalang brah na o asi ka plealay musa smapuh utux rudan han, “kiya ka mha suyang bi hru na ni malu bi gnhiyi na ”msa ka kari rudan sbiyaw. Gaya smapuh o saw nii, Msgasut alang ga, mk4 jiyax ka pnsrmalan na ni spida hraan idas ska rabi ka smapuh biyi bbuyu hiya. Paah sapah mowsa smapuh ka Msgasut o asi ka madas kingal laqi snaw tuhuy hyaan musa, Msgasut o rngagan na ka laqi snaw kndadax mowsa siida, “Mowsa ta smapuh utux ka sayang da, iya bi squwaq ni gmlux balay”. Babaw na nii do phngan na ka tahut ngalun na ka qbulit ni qhuni, sqada na ngangut ni musa mngal bgurah qhuni marah mutung mtahu. (Pusu na ka nii ga qmada smudal lnglungan ni psbgurah euda). Iyax jiyax musa smapuh o ini phing ka tahut sapah. Babaw na nii do mutung harung gaga jiyun laqi snaw ni hmiru harung musa spuhan dgiyaq, madas ghak uqun mha smapuh ka msgasut siida dmuuy harung prdax mhiyug kiyig na ka laqi snaw nii. Mnhdu smapuh pnaah spuhan dhuq alang do miyah hyaan kana ka [[seejiq]] tnealang miyah peangal ghak nadas Msgasut, yaasa klaun dha nadas Msgasut nii ka ghak o suyang bi ni mrana bi gnhiyi niya. Kiya ka kiya ni ini tduwa hmut musa tmukuy ka seejiq, asi ka plealay musa tmukuy ka Msgasut kiya ka suyang bi hru ni mrana bi gnhiyi na, kmtuy o saw kiya uri, asi ka Msgasut ka plealay musa kmtuy, kiya ka ini tmbrii ka seejiq mkan siida. Nasi aji saw kiya dga, ini kmalu hru na ni naqih gnhiyi na uri, duri o tmbrian mhuqil ka seejiq, ana qbhni saw kiya uri, msa ka kari hnici rudan Truku sbiyaw. Saw nii ka kari Msgasut, “ux tmninun ana manu! Ana rabangqrasun tndhuun ka isu, yaasa kana klgan ghak uqun ni pnegalang ni kana mneudus o nnisu kana, sghak nami ka ghak o plkilun su ni mgghiyibitaq nami lala kntuy ni emblaiq nami uqun”,“Utux Bari hkawas duri o tai saw lala kntuy nami ni pbliqun su duri. Mhuway su balay utux bari. Sus Bari! ”
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
rf2bue5pqvgv9lihfmveg9vvk6673hd
Mgay ni mangal
0
853
56226
34448
2021-03-22T08:44:41Z
Iyumu
191
/* Mgay ni mangal(捨與取) */
56226
wikitext
text/x-wiki
= Mgay ni mangal(捨與取) =
Niqan kingal ka malu kari ga spatas Suyang Patas hiya. ‘Mgay ni
mangal o, nuqu mblaiq ka mgay.’
Sbiyaw seuxal, ksula bi ka dnuuy nami ni, qmpah phuma pnegalang
dxgal ka seejiq alang nami. Kiya ni asi ka khbaraw hiyi ka ruwan sapah
mddayaw qmpah, kika mha mtngi ka kingal ruwan sapah. Kiya ka kiya ni
nasi hghaw ka kingal ruwan sapah da o, niqan ka lupung ni gtgut kiyig hiya
miyah dmayaw. Manu saw kiya ni alang o mdka kingal ruwan sapah,
mseupu ni mggaluk balay. Niqan ka qrasun o mseupu mqaras, niqan ka
mqraqil o teumal suulax kana. Saw nii ka alang nami seuxal, ana ya ini tuku
ka dnuuy nami, kiya ni emblaiq balay ka lnglungan nami, ana ya ungat bi ka
brax nami, kiya ni sruwa nami bi mgay.
Hana ni Peydang msdungus nii o sblaiq bi pstrung ni mtucing 8 laqi.
Kiya ka kiya ni, ini tuku ka djiyun dha ni mqraqil balay. Peydang o acih bi
sbuway na isil alang ka laqi na tgbilaq. Mkla saw nii lnglungan na ka Hana
da o, naqih bi kuxul na ni ini bi sruwa. Babaw 1 jiyax da o niqan 1 [[seejiq]]
alang nami ni Samu ka ngahan niya. Rngagan na ka Peydang sruwa bi
dmayaw mdanga laqi na tgbilaq kuyuh, yasa kmrawah bi 1 laqi kuyuh ka
Samu nii ni kika slingan na ka Peydang. Kiya duri o, nasi mblaiq kndsan na
hici ka Peydang da o, tduwa na ngalun duri ka laqi na tgbilaq nii. Qmbahang
saw nii kari ka Peydang ni Hana da o asi qqaras bi smruwa.
Asaw djiyun quri sapah, mtbiyax bi qmpah ka Peydang nii. Mseupu
dha seejiq alang nami mowsa dgiyaq tmqhuni.
Kiya ka kiya ni aji mslxan ni
msriqu bi ka qmpahan nii. Niqan 1 jiyax, ya ini dhuq qmlahang hiya nanak
ka Peydang nii da o asi dai smbut qhuni ka qaqay niya. Kiya do aguh dha
mhadut sapah spuhan. Kiya ni ungat bi klaan ka pspuhan ni ida asi krtun ka
narat qaqay Peydang. Smtrung saw ni mqraqil ka Peydang da o naqih bi
kuxul na ni ki bi saw hadut mnkuung ka kndsan na ni ungat snluan. Saw ni
wada muda paru bi mqraqil ka Peydang o, sgalu dha qmita ka Samu ni
tkdayaw hyaan. Ana ya ini hari ttuku ka brax dha ni ida saw ppusal ka
dnayaw dha Peydang. Kmaguh lupung na ni gtgut na ni kana seejiq alang.
Mseupu lnglungan dha ni dmayaw Peydang ni pkbiyaxun dha uri. Saw ni ka
bnuway dha o gaga tnbuk qsahur Peydang kana.
Babaw ini qbsiyaq do embiyax duri ka Peydang nii, ana ya ungat
kingal ka qaqay na o ida drumut bi miing sadu ni ini bi mlih qpahun na.
Paah smqit djima ni bitaq tmabug kacing, paah gmbarig damat nanak ni
bitaq smbbarig kana qngqaya djiyun. Mnda drumut na ni kmbiyaxan na do
wada mrana ka djiyun na ni mttuku balay ka kndsan na uri da. Ana yaa saw
kiya ni ini na bi shngii ka gnaalu Samu ni kana lupung na kska alang.
Bitaq sayang ka Peydang ni Hana o powda qnpahan ni snluan dha ni
mhuway balay ni dmayaw balay sejiqun ni qpahan alang.
[[Snakun:Truku]]
8kkifg1vvo0j8jzme4q4l1lpljxo3g4
Mhuma Pnegalang Pnskarat
0
854
56225
34452
2021-03-22T08:44:17Z
Iyumu
191
/* Mhuma Pnegalang Pnskarat (季節農耕) */
56225
wikitext
text/x-wiki
== Mhuma Pnegalang Pnskarat (季節農耕) ==
Rbagan o mtalux balay ka karat , hbaraw balay ka [[seejiq]] alang uri da , yaasa miya psramal smiyan lala balay nengalan uqun kana ka hbraw balay embbiyax pnaah qnpahan dha alang paru isil , duri o miya smmalu sapah gaga msburaw ni gaga mtakur yahan dha psmiyan dxgal . Rudan alang o dmudug bi pgkla knkla dha qmpah dxgak ni mhuma pnegalan. Truku o ini pndka qpahun dha ka kngkingal pnskarat srnabaw , rbagan , krpuhan , ni misan . 11 ,12 , 5 ,6 , idas nii o mangal uqun , babaw na nii pskur qmpahan ni psramal mhuma payay , masu ,baun .1 ,2 ,idas ,aji uri o 3 ,4 idas o muda tmukuy mhuma uqun , klaun dha balay ka jiyax phmaan . 7 , 8 , 9 , 10 idas nii o msangaymtbiyax qmpah dxgal bitaq mngal uqun
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
kwtwlkjdoh6ri6mnlvk2o4jfqycgb99
Mhuni
0
855
56224
34459
2021-03-22T08:44:05Z
Iyumu
191
56224
wikitext
text/x-wiki
Mhuni 黑巫師
Mhuni o pruway muda ungat brihan quri sjiqun, Wana mhuni kingal bi nii ka naqih utux sun [[Truku]] sbiyaw. Niqan biyax na rmuba seejiq,pknarux seejiq ni phuqil seejiq. Pnaah kingal tmbgan kingal qbhni ka biyax nan ii, mdka qbhni utux msa ka patas Nihung, qmita qbhni nii la seejiq do ida emphuqil kida, manu saw kiya do riqu bi seejiq alang ni luwaqun dha paah alang, sneuhir bi kari ka mhuni nii, kiya o nasi qmita kingal seejiq bi laqi kuyuh, “tayal bi qnseejiqan n aka laqi kuyuh nii”msa dga, dhuq sapah ka laqi su do asi knarux da. Duri o niqan napa su mkleelug strung mhuni siida, asi nngani ni biqi cicih, ini si haya do rbaun sun a da.ida mha niqan ka euda su smtrung, Nasi su saw nii mnarux su o asi su ka musa miying rahuq hi kingal duri mhuni miyah smapuh sunan, kika mha malu kaq mnarux su da.Kiya ka kiya ni nasi phuqil seejiq alang ga lulut tnsapah nii ga smiyuk phuqil kana ruwan sapah mhuni, kndsan laqi laqi na uri o aji empeemalu ka kndsan dha uri, yaasa pnhqilan dh aka utux na o ida maah smiyuk dhyaan.
== pnyahan kari ==
耆老口述耆老 Iyang aying,Iyang Taying 2005
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
cprdnkav3vf2pprdbau5cg5afuwe4i0
Michael D. Higgins
0
856
104122
104121
2024-07-05T14:59:28Z
U. Boya
2117
Michael D. Higgins(麥克·希金斯), kngkawas 2006
104122
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Michael D. Higgins 2006.jpg|thumb|Michael D. Higgins(麥克·希金斯), kngkawas 2006|alt=Michael D. Higgins 2006.jpg]]
[[Patas bntasan:Charles Stewart Parnell - Brady-Handy.jpg|縮圖|File:Charles Stewart Parnell - Brady-Handy.jpg-愛爾蘭議會1882年由查爾斯·史都華·帕內爾成立]]
[[Patas bntasan:The Four Courts Building - geograph.org.uk - 3668.jpg|縮圖|File:The Four Courts Building - geograph.org.uk - 3668.jpg-四法院]]
= Michael D. Higgins(麥克·希金斯) =
Mntucing hngkawas 1941 idas 4 jiyax 18 ka Michael D. Higgins ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Iceland]] ta sayang o kiya ka Michael D. Higgins, pnaah hngkawas 2011 idas 11 jiyax 11 pnrajing kmlawa klwaan.
== Michael D. Higgins(麥克·希金斯) ==
Michael Daniel Higgins (Kari Ireland: Micheál D. Ó hUigínn,Michael Daniel Higgins, kngkawas 1941 idas 4 diyax 18-), mntuting Ireland Limerick, niqan bay hnhangan sediq mbatas uyas mi seyji jnwu, kiya mi bukung Irelangd Kong Tang, Ireland Konghkwo tu9 jn soto.
=== Kndusan(生平) ===
Kndadax kngkawas 2001 idas 10 diyaqx 27, wada mangal psdhuwan phiyu Ireland Konghkwo tu9 jn soto.
Kngkawas 2014 idas 4 diyax 8, homung Ingkoku, kiya ka babaw wada dukuricu ka Ireland daw muwaya musa Ingkoku homung na Ireland soto.
=== '''Kwowu Yingkay hangan dnrunan.(國務委員會委任名單)''' ===
Spuda keyngpo Irelangd, soto pa niqan biyax psdhu knou bay 7 hiyi dhuq qnlhangan na Kwowu Yingkay. Truma niyi ka Michael Daniel Higgins mniq iyax qmpah cida mnuda niya pnsdhu.
[[Patas bntasan:Cliffs of Moher, Clare.jpg|縮圖|File:Cliffs of Moher, Clare.jpg-莫赫懸崖]]
[[Patas bntasan:Deciduous woodland by the Owengarriff River - geograph.org.uk - 449903.jpg|縮圖|File:Deciduous woodland by the Owengarriff River - geograph.org.uk - 449903.jpg-在凱里郡覆蓋地面的落葉林地(野蒜)。]]
[[Patas bntasan:Glendalough.jpg|縮圖|File:Glendalough.jpg-威克洛郡格蘭達洛附近的山谷。]]
=== '''Kngkawas 2012 cida.''' ===
Michael Farrell, cida u qmpah qpahun Kawci Ryus Ini Angal Pila Horicu Yikeyng Congsin (Free Legal Advice Centres). Mntumal Tudaya Ireland Mincweyn Undo.
Deirdre Heenan, cida u Pyasan Tubeyhing Alster McGee Cida Gako Cyawwucang mi Sweysu Pkranacang.
Catherine McGuinness, brah Ireland Sanggiying giying, brah Ireland Knbaraw Hoying hwakwan, cida ka Ireland Horicu Knpriyux Yingkay Kaycyo.
Ruairí McKiernan, Kongyi Smnlanan Qpahun Cya.
Sally Mulready, cida u mnIngkoku Kong Tang na Nniqan London Cyu Giying, kiya ka Ingkoku Ireland cyawpaw huwu bsiyaq kngkawas.
Gearóid Ó Tuathaigh, cida ka Ireland Pyasan Tubeyhing Pnhiyu Qnlhangan Galway Cida Gako Jongyu Rikisi Mptusa.
Gerard Quinn, cida ka Pyasan Tubeyhing Ireland Pnhiyu
Qnlhangan Gore Cida Gako Mqraqil Qbubur Sediq Horicu mi Cngce Congsin Congcyeyn.
Gerard Quinn, cida ka Pyasan Tubeyhing Ireland Pnhiyu Qnlhangan Gore Cida Gako Mqraqil Qbubur Sediq Horicu mi Cngce Congsin Congcyeyn.
[[Patas bntasan:Ireland Administrative Counties.svg|縮圖|File:Ireland Administrative Counties.svg-]]
[[Patas bntasan:Dublin Airport, May 2011 (05).JPG|縮圖|File:Dublin Airport, May 2011 (05).JPG-都柏林機場2號航站樓]]
[[Patas bntasan:St. Finbarr's Cathedral, Cork - geograph.org.uk - 661104.jpg|縮圖|File:St. Finbarr's Cathedral, Cork - geograph.org.uk - 661104.jpg-科克聖芬巴大教堂]]
=== Kngkawas (2019) ===
Cara Augustenborg, Ireland Tubeyhing Pnhiyu Qnlhangan Dublin Cida Gako Lnlingay Nniqan Cngce Weyns.
Sinéad Burke, Mqraqil Qbubur Qnbliqan Undo Sediq.
Sindy Joyce, Ireland Pyawpo Mincweyn Undo Sediq, Ireland tu1 niqan coswey hakasey sweywey na sediq Pyawpo.
Sindy Joyce, Ireland Pyawpo Mincweyn Undo Sediq, Ireland tu1 niqan coswey hakasey sweywey na sediq Pyawpo.
Sindy Joyce, Ireland Pyawpo Mincweyn Undo Sediq, Ireland tu1 niqan coswey hakasey sweywey na sediq Pyawpo.
[[Patas bntasan:Irish brown soda bread.JPG|縮圖|File:Irish brown soda bread.JPG-愛爾蘭小麥蘇打麵包]]
Maurice Malone, Sediq Birmingham Ireland Syeyhuy Csingcang.
Johnston McMaster, Syuntaw Cong Mtabu, Pyasan Tubeyhing Dublin Sng San Yi Curi Cyawso.
Mary Murphy, Pyasan Tubeyhing Ireland Pnhiyu Qnlhangan Pyasan Tubeyhing Maynooth Cida Pyasan Syakayswey mi Syakay Koswey Kawci Mptusa.
[[Patas bntasan:A pint of Guinness.jpg|縮圖|File:A pint of Guinness.jpg-愛爾蘭黑啤酒]]
Seán Ó Cuirreáin, brah Ireland Pradiyo Treybi Ireland Kari Cyu Deyntay (RTÉ Raidió na Gaeltachta) huku day cang, brah kari Ireland cwanweyn.
{| class="wikitable"
! rowspan="30" |<small>都柏林</small>
<small>利默里克</small>
!<small>#</small>
!居住點
!人口
!<small>#</small>
!居住點
!人口
! rowspan="21" |<small>科克</small>
<small>高爾韋</small>
|-
|1
|'''都柏林'''
|1,110,627
|11
|'''英尼斯'''
|25,360
|-
|2
|'''科克'''
|198,582
|12
|'''基爾肯尼'''
|24,423
|-
|3
|'''利默里克'''
|91,454
|13
|'''特賴利'''
|23,693
|-
|4
|'''高爾韋'''
|76,778
|14
|'''卡洛'''
|23,030
|-
|5
|'''沃特福德'''
|51,519
|15
|'''紐布里奇'''
|21,561
|-
|6
|'''德羅赫達'''
|38,578
|16
|'''納司'''
|20,713
|-
|7
|'''鄧多克'''
|37,816
|17
|'''阿斯隆'''
|20,153
|-
|8
|'''斯沃司'''
|36,924
|18
|'''波特勞伊斯'''
|20,145
|-
|9
|'''布瑞'''
|31,872
|19
|'''穆林加爾'''
|20,103
|-
|10
|'''納文'''
|28,559
|20
|'''韋克斯福德'''
|20,072
|}
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*白談翠屏
m2ywzi6wtaqlel6b5jhpjksgb1e4703
Michel Aoun
0
857
34475
34474
2021-03-18T14:57:49Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
34474
wikitext
text/x-wiki
= Michel Aoun (密歇爾·奧恩) =
Mntucing hngkawas 1933 idas 9 jiyax 30 ka Michel Aoun ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Lebanon]] ta sayang o kiya ka Michel Aoun, pnaah hngkawas 2016 idas 10 jiyax 31 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
j0tcw102lvetdsqwah6gsbsmp19nokr
Michel Temer
0
858
34486
34485
2021-03-18T14:57:51Z
Martin Urbanec
1
已匯入 10 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
34485
wikitext
text/x-wiki
= Michel Temer (米歇爾·泰梅爾) =
[[Patas bntasan:Presidente Michel Temer (foto oficial) - cortada.jpg|thumb|File:Presidente Michel Temer (foto oficial) - cortada.jpg-Michel Temer(米歇爾·泰梅爾)]]
Mntucing hngkawas 1940 idas 9 jiyax 23 ka Michel Temer ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Brazil]] ta sayang o kiya ka Michel Temer, pnaah hngkawas 2016 idas 8 jiyax 31 pnrajing kmlawa klwaan.
== pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
lvcvlzvgv0zhh6pxnor8taliugvwzuj
Michelle Bachelet
0
859
104120
104119
2024-07-05T14:57:44Z
U. Boya
2117
+ Papak
104120
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Portrait Michelle Bachelet.jpg|thumb|Michelle Bachelet-Michelle Bachelet(蜜雪兒·巴舍萊), kngkawas 2014|alt=Portrait Michelle Bachelet.jpg]]
= <small>Michelle Bachelet ( 蜜雪兒·巴舍萊 )</small> =
Mntucing hngkawas 1951 idas 9 jiyax 29 ka Michelle Bachelet ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Chile]] ta sayang o kiya ka Michelle Bachelet, pnaah hngkawas 2014 idas 3 jiyax 11 pnrajing kmlawa klwa
'''Michelle Bachelet''' (kari Spain: Verónica Michelle Bachelet Jeria, kngkawas1951 idas 9 diyax 29-), Seyji Jnwu Chile, mn2 ngalan Soto Chile, kiya ka tu1 qridin Soto Chile uri, mniq kngkawas 2005 mi kngkawas 2013 mn2 mbiyax mangal Soto.
'''Michelle Bachelet'''(西班牙語:'''Verónica Michelle Bachelet Jeria''',1951年9月29日-)
== Quri kndusan niya生平背景 ==
'''Michelle Bachelet''' pa tama tama rudan niya u snpeyyah France mpbari sinaw lipas, kngkawas 1860 cida tama tama rudan mi bubu tama rudan niya '''Michelle Bachelet''' pa miyah thdil Chile. '''Michelle Bachelet''' mntuting Chile sotu San Diego. Tama niya ka Chile brah Soto Salvador Allende na muryaw Aerbeituo Bachelet Kongcyun Sawcyang, bubu niya ka Kawku Sweycya.
Kngkawas 1970 cida, mtmay Pyasan Tubeyhing Yisweysi muyas ka '''Michelle Bachelet''', mntna kngkawas tumal Tuiwil Pay na Chile Syakay Tang, ngalan mpdudul mpuyas mi pssli mpuyas undo.
Kngkawas 1973 cida, Tunarac Heytay Augustus Pinochet ka dmudul heytay pspaux seyhu mi mangal biyax seyhu daw, tama '''Michelle Bachelet''' u wada shmuk sapah kung, wada phqilun mniq kcka sapah kung. Kngkawas 1975 cida '''Michelle Bachelet''' mi bubu niya u wada qrapun seyhu heytay cingpaw ciko, phmkuwan 2 iyax sngayan, ddha dha bubu niya bukuy daw qduriq musa Australia, pqqiri dhuq Germany (Doicu), kiya u mniq Berlin Pyasan Tubeyhing Hongpaw lmutuc muyas yiswey.
Kngkawas 1979 tbrinah qnlhangan daw, lmutuc muyas Dungan ka '''Michelle Bachelet.''' Mniq iyax kngkawas 1996 dhuq kngkawas 1998 cida, wada mniq Pyasan Sweyweyn Pnhyuwan Qnlhangan Seyji Mi Canrwey Keyngkyo Sweyweyn muyas snlhayan cyuns ka '''Michelle Bachelet. '''
== Kndusan niya seyji政治生涯 ==
Kngkawas 1990, Chile Seyhu Heytay u wada dha subway ssediq ka biyax seyhu daw, '''Michelle Bachelet''' brah mi bukuy u mniq Tkcka iwil pay Minsweyn seyhu na Weysngbu Mi Kwohwangbu ngalan Komung. Kngkawas 2000 cida, '''Michelle Bachelet''' u ngalan '''Weysngbu Bucyo.''' Kngkawas 2002 cida, '''Michelle Bachelet u''' wada ngalan mwaya bay Kwohwangbu Bucyo qnlhangan Chile.
=== Tumn1 Soto: Kngkawas 2006-2010. ===
Kngkawas 2006 idas 1 diyax 16 mniq kcka tumn2 Soto Seyngkyo, '''Michelle Bachelet''' pa wada niya ini baka ka npnsung hiya nTunarac Palic na Sebastian Pinella, wada mtaxa tu1 mwaya balay, Latin America Tu3 qridin Minsweyn Soto. '''Michelle Bachelet''' u mniq idas 3 diyax 11 psdhuwan phiyu Soto, 4 knkawas ka diyax iyax qpahun, mniq kngkawas 2010 idas 3 diyax 11 malix qpahun. Mniq malix qpahun cida ka '''Michelle Bachelet''' pa, wada mangal hmrinas 80% ka dnkuhan ryu niya.
Kngkawas 2010 idas 2 diyax 27, mniq '''Michelle Bachelet''' malix qpahun brah mkpiya iyax sngayan cida, muda Knbeyhing Bay Runu Kngkawas 2010 ka pspuruq.
'''Michelle Bachelet''' mniq kngkawas 2015 Iyappel runu babaw mnuda 1 diyax daw musa homung nniqan qnlqilan.(補照片)
=== UN Biyax Qqridin Su ===
Kngkawas 2010 idas, UN Misucang Ban Ki moon psdhu '''Michelle Bachelet''' ngalan UN Biyax Qridin Su mpseykinin niya.
=== Mntxal tumal Soto Seyngkyo ===
=== Pusu tyawmu: Kngkawas 2013 Knbeyhing Seyngkyo Chile. ===
Pusu tyawmu: Kngkawas 2013 Knbeyhing Seyngkyo Chile.
Kngkawas 2013 spuda dnlulan Tukcka iwil pay, '''Michelle Bachelet''' u mntxal tumal Soto seyngkyo. '''Michelle Bachelet''' u mniq tumn1 meytaq hyo u ya bay 47% hyo mi muda tumn2 meytaq hyo Dungan, kiya mi mniq tumn2 meytaq hyo cida mangal 62% hyo mi mbiyax mangal Soto.
Kngkawas 2014 idas 3 diyax 11, mniq Chile tu2 knbeyhing alang mkbrnux Valparaiso psdhuwan phiyu Soto, mntumal pnsdhu niya u Peru、Ecuador、Mexico、 Argentina 、Colombia、Uruguay mi Brazil na qbukung Qnlhangan Weynso uxay daw dayhyo seyhu, kiya ka Chinese Kwocya Cusi Xinjiang Tes, Cyawtong Yunsubu Bucyo Yang.
Kngkawas 2015 idas 10 diyax 23 cida, '''Michelle Bachelet''' u tuhuy Italian Congri Matteo Renzi mtqita dqras. (補照片)
=== UN Jncweyn Jimu Kawci Cwanweyn ===
Kngkawas 2018 idas 8 cida, UN u pusa hangan mi psdhu '''Michelle Bachelet''' ngalan UN Jncweyn Jimu Kawci Cwanweyn.
Kngkawas 2018 idas 9 diyax 10, '''Michelle Bachelet''' u dmudu China na kwancaweyn mtmay Xinjiang, kiyami snquri ddaun hiya sblhbun balay. Rmngaw ka '''Michelle Bachelet''' pa: ‘Pnsliyan UN Jncweyn’ u wada ptura pkla Uighur mi duma Muslims u wada phmkuwan kcka Xinjiang Nanminying, smatang ku musa ini biyaw muda pprngaw sediq mpririh seyhu Cyokoku muda mpprngaw ddaun.’ Kiya mi Cyokoku u muda pkla kari spruwi qmita ka dmnuwi pusu biyax niya.
Kngkawas 2018 idas 9, '''Michelle Bachelet''' u wada smriq rmngaw dndulan Sartre u muda pddayak uuda Yemen. Pusa kari ka '''Michelle Bachelet''' snquri Saudi Arabia pnquri quri Yemen ssediq muda qmada puniq kndadax baraw na sediq muda seykining.
Kngkawas 2015 idas 10 diyax 23 cida, '''Michelle Bachelet''' u tuhuy Italian Congri Matteo Renzi mtqita dqras.(補照片)
== Kndusan niya個人生活 ==
Brah snaw niya '''Michelle Bachelet''' ka Jorge Leopoldo Dávalos Cartes, ddha dha u wada ini supu mniq mi ptalax da, '''Michelle Bachelet''' u niqan 1 laqi snaw mi 2 laqi qridin niya. '''Michelle Bachelet''' pa uxay wana kari Spain ka klaun niya, klaun niya ka kari English mi kari German mi kari French mi kari Portuguese uri. '''Michelle Bachelet''' pa snkuxul inggaku mi muyas mi paycyo undo uri.
== Papak ==
{{reflist}}
== pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
f4ldt078957znl61rqjjlb58p0ovr97
Micista
0
860
100694
56223
2023-10-06T00:24:27Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100694
wikitext
text/x-wiki
= Micista(那羅六部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Micista.
19 sapah ka kneegu na sapah, 51 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 46 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 10% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal80%, Bunun2%, Saysiyat2%, ni rahuq na o 6%.
== pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
6rdtup1es88robxup702pb9vn8xe2be
Micronesia
0
861
95207
85716
2023-02-10T22:48:41Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q702]]
95207
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of the Federated States of Micronesia.svg|thumb|444x444px|File:Flag of the Federated States of Micronesia.svg- Kwoci Miklwonisiya lyeyngpang(密克羅尼西亞聯邦)]]
= Micronesia(密克羅尼西亞) =
[[Patas bntasan:Seal of the Federated States of Micronesia.svg|thumb|
* File:Seal of the Federated States of Micronesia.svg-Kwohwey(國徽)
]]
Gaga kska Tayangcow ka [[Micronesia]], 6 55 N, 158 15 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 702 sq km(hangan na o Tg191)
(knlbanga dxgal o 702 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 104,719 hiyi.
Gaga [[Palikir]] ka pusu alang paru, jiyax 10 idas 5 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Micronesia ga wada sugan 25.50% ka dxgal qpahan, 74.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 0% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Peter M. Christian, pnaah hngkawas2015 idas 5 jiyax 11pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Micronesia on the globe (small islands magnified) (Polynesia centered).svg|thumb|File:Micronesia on the globe (small islands magnified) (Polynesia centered).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Miklwonisiya lyeyngpang(密克羅尼西亞聯邦) =
Miklwonisiya lyeyngpang “kari Ing : Federated States of Micronesia”, slawa MiKlwonisiya[a] ni Milyeynpang, kika kingal alang dxgal babaw gsilung gqiyan hidaw taypingyang, mniq dxgal babaw gsilung Cyalwolingcyun, kana knlaban dxgal klwaan 702 m2. Niqan 607 dxgal bbaw gsilung ka kana klwaan, klwaan hini o paru bi dxgal babaw gsilung ka Ponapey, mniq dxgal babaw gsilung hini ka pusu paru alang Palikr.
== Ris(歷史) ==
=== Miklwonisiya endaan sbiyaw cengcyueyn.(密克羅尼西亞歷代政權) ===
Sipangya 1887–1899
Tictikwo 1899–1914
Pqru tahtunux tikwo 1914–1947
Nnangyang ting ka Tanah tunux 1919–1947
Amrika 1947–1990
Taypingyang cyuntaw kwanti 1947–1979
Miklwonisiya lyeynpang 1979 – Dhuq sayan.
Dxgal babaw gsilung Miklwonisiya seejiq “seejiq Miklwonisiya” saw brah hngkawas 4000 ida mniq hini “smyahun mnniyah”. kngnama dhuq dxgal babaw gsilung seejiq Owcow ka seejiq Sipangya, 16 sci ka jiyax, kika hngkawas 1885 sblxan dha. Bukuy hngkawas 1899, seejiq Sipangya sbgay dha Pulus dxgal babaw gsilung ka Kalwoling.
Bukuy tgkingal psbu knlangan mniq dxgal kblux taypingyang ka Tkwo sbgay dha Tahtunux sluun twokwanti, bukuy tgdha psbu knglangan sblxan kndadax Amrika. Hngkawas 1947, lyeynhkwo o subway Amrika pqlahan Miklwonisiya, knlaban Miklwonisiya lyeynpan saya ka mataru alang taypingyang cyuntaw duma tru alang “Ksley mniq hngkawas 1977 kndadax Ponapey murux kika tgspac alang”.idas kingal hngkawas 1965 pnhiyu ixwey, nii do psmiyah pqlahan dhiya nanaq.
Hngkawas 1979, kndadax lyeynhkwo ni Amrika pnuda “ Miklwonisiya syeynfa” mniq alang mataru psqlahng dxgal ka psgaaw “Peymaliyana cyuntaw hngkawas 1976 nAmrika cyopang”. Syeynfa psgaaw mniq Polyo ni Masawr cyuntaw ni Masawr cyuntaw ini psrwai ka dha alang nii, msngari spac alang qpruhan “Miklwonisiya lyeyngpang”.
Jiyax tru idas maxal kingal hngkawas, dha Amrika pnpatas “cyo lyeynghkwocya tyawyuey” tduwa muuda, Miklwonisiya lyeyngpang mangan qpahun ruwan, qpahun nganguc ccucyueyn, binaw kwofan ida Amrika psuda “sejiqan Miklwonisiya ida tduwa mseupu psaping Amrik “.
Idas maxal dha hngkawas maxal mngari kbkuy mngari kmxalan, pssiling ka lyeynghkwo anglixwey, gaga srwaan ka htraan pqlahan dxgal ka pnrngagan, wada mnhdu ka Miklwonisiya lyeyngpang pqlahan na tnlngan,
== Kmlawa(政治) ==
=== Pusu pnqtaan(主條目) : Kmlawa ''Miklwonisiya lyeyngpang.'' ===
Pnaah jiyax 10 idas 5 hngkawas 1979 sruwaan ni pnuda ka syeynfa, bukung lyeyngpang ka bukung klwaan, bukung kmlawa uri, qbsuran kmlawa uri. cenfu bukung kndadax kwoxey iyueyn siida pngaaw, kiyani mniq dha sejiq ka cow muda pgaaw ssaun munman ka tnlngan.
Kingal yueync ka kwoxwey, snpuan kndadax spac cow maxal spac iyueyn, duma maxal iyueyn hngkwasan dha ka qpahun dha, kkana spac ka pqpah hngkwasan spac na “cyuenjci”iyuen.
== Ssjiqan(人口) ==
=== Pusu pntasan(主條目) : Ssjiqan Miklwonisiya lyeynpan. ===
Ssjiqan saw niqan 108,500 seejiq “ hngkawas 2005”. duma Miklwonisiya seejiq niqan 97 tnegkmbkiyan. Angmey, Mi dha klwaan gaya, seejiq Milyeyn tduwa nanaq mniq Amrika, matas payas ni qmpah, ana ini pbatas patas “ini tduwa ka gisu lwaqan ”.hmrinas kingal kbuhug seejiq ka mniq Amrika seejiq Mileyn, duma ka Syaweyi, Kwantaw ni daya Maliyana cyuntaw tsli bi.
Kana klwaan ida egu klgan ka kari “pusu skari ka Nantaw yusi”, kkingal ciway tawcyun niqan nanaq skari dha. kari spac paru taw ka kari cowci kwanfan. kari Ingkwo o cowci cyawlyo ka kari klwaan kwanfan, asi ka skari nii ka sapah pyasan uri.
== Shlayan pnrhulan(宗教信仰) ==
wada niqan 50 tnegkmbkiyan ka teyncucyaw, wada niqan 47 tnegkmbkiyan ka citusincyaw, duma cyawpay ni uka shlayan o wada niqan 3 tnegkmbkiyan.
Yasa endaan sbiyaw sqyaan Owcow, Miklwonisiya lyeynpan gqiyan hidaw “lalih Feylyuping”egu hari ka teyncucyaw, egu hari singcyawtu ka hraan hidaw.
== Cingci(經濟) ==
=== pusu pnqtaan(主條目) : Miklwonisiya lyeynpan cingci ===
Miklwonisiya lyeynpan nhayyu ka cingci dha llaban ka knlaban hayyu, thngayan ngngalan ka qpahan qsurux, cingcyangyu ka niqan bi hangan. Stmaun dha bi euqun ni jjilung qqaya ka brigan nganguc, ida bukuy ka cingci dha.
GDP : 3.8 hpuniq pila Amrika “snpngan hngkawas 2015”, saw seejiq GDP : 3.072 pila Amrika “snpngan hngkawas 2015”. GDP : 3.8
Pila Amrika ka jiyung Miklwonisiya lyeyngpang, Amrika ka stmaun dha sbrigan nganguc. pnaah Amrika, Mi dha klwaan nii ka “cyoleyngpang tyawyuey”, Miklwonisiya lyeynpan mniq egu klgan kmlawa bnbari, quri mrana cingci ida dyagan bi kmlawa Amrika. yucyu Amrika ka dmayaw Miklwonisiya lyeyngpang cowci ni mquri nganguc qnpah. Ida mntna klwaan Amrika ka hbangan.
== Ttgsa(教育) ==
=== Pusu pnqtaan(主條目) : ttgsa Miklwonisiya lyeyngpang ===
Spruun bi qmita kmlawa ka qpahun ttgsa, srwaan syeynfa ka quri hngkwasan 5 ~ 14 lqlaqi asi ka muda ttgsa, kkhngkawas mniq ttgsa wada niqan 20 tnegkmbkiyan jjiyun dha hbangan.
Paru bi sapah pyasan kana klwaan o mntna saw Amrika dha hngkawas paru sapah pyasan “Miklwonisiya paru sapah pyasan” “College of Micronesia”, uxay wana alang hini saw duma niqan tru paru dxgal babaw gsilung ka pnhyugan sugan sapah yasan. spac hngkwasan ka ttgsa paru sapah pyasan, matas patas Mikwo mniq pyasan paru Kwantaw tduwa srwaun sejiq Kwantaw ini buway pila, mniq pyasan paru Syaweyi asi ka krinah muway pila 50 tnegkmbkiyan ka ddha sejiqan Syaweyi.
== Rmigaw(旅遊) ==
Egu bi ka ssaun rmigaw Miklwonisiya, mcilux sbgihur malu qtaan. Srigaw nii ka pusu kingal stmaun krana cingci dha, binaw hngkawas 2003 mnniyah 18154 rmigaw ka sejiqan, egu bi ka sejiqan Amrika.
Yasa ciway ka sejiqan, ppanan ida bukuy uri. spac paru dxgal babaw gsilung niqan kwoci cican, binaw kingal jiyax o wana enkingal ka ppanan. Miyah musa dxgal babaw gsilung asi ka sntama ciway, paru hari asu, yabi saw knhnu ka jiyax kika niqan ppana.
== Waycyaw(外交) ==
=== prajing egu patas pkkla : Miklwonisiya lyeyngpang cyeyncyaw smiyan ===
Dhqan hngkawas 2017, Miklwonisya lyeyngpang gisu mnseupu mspac kmxalan klwaan, binaw wana mniq knpiya ka klwaan alang Yatay ni paru alang knlangan niqan ka pnhyugan taskwan, kana Awtaliya, Amrika, congxwa jenming konghkwo ni tanah tunux dnii.
== Cus(注釋) ==
Yasa iyux dha ini pgimax Miklwonisiya cyuntaw, ini dha hari jili ka tnhangan nii.
== Pnyahan pnatas( 參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/密克罗尼西亚联邦<nowiki/>(參考自中文維基百科)
5xqto0n1ba6yr3uwawikc3k8q2aei9i
Mihrasi
0
862
56222
34870
2021-03-22T08:43:35Z
Iyumu
191
56222
wikitext
text/x-wiki
Mihrasi(見晴村)
Mihrasi ksun o hangan 1 [[alang]] Truku. Alang Mihrasi o gaga mniq Nyusan Maribasi Nsyusan Karingku Klwaan Taywang. Yasa hbaraw bi seejiq Kbayan ka mniq hiya, kiya ni alang Kbayan ksun dha uri.
Alang hiya o niqan Ptasan tgbrnaw ni tgbilaq. Niqan 2 pnrhulan uri, Tinsikyu ni Cyuru. Ana ini plka ka stmaan o, ida pseupu bi ka lnglungan dha.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
[[Snakun:Alang]]
[[Snakun:Alang]]
qd4lz2bcaepvg618cirv50y1wj77znr
Mijehu
0
863
100695
70258
2023-10-06T00:24:29Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100695
wikitext
text/x-wiki
Mijehu (瑞穗鄉)
Nsgan Mijehu o gaga Nsgan Skangki, kmpraan kana dxgal o 151.59 km², (dxgal dgiyaq o 57.39 km², dxgal pmblxan o 7.4 km²). kmhbragan hiyi o 9,520, sapah o 3,717, [[seejiq]] tnpusu 4,438 hiyi, knhbragan hiyi o 47% (Sbnawan, Sakiraya). Nsgan alang o seejiq klmukan ka pusu (hbaraw) balay.
==nyusan qpahan==
Nsgan Mijehu o niqan 11 alang ni maxal 16.
16 o, Langas (拉加善部落), Lacihakan (拉基禾幹部落), Morocan (牧魯棧部落), Atolan (阿多瀾部落), Koyo (溫泉部落), Ukang (烏槓部落), Narowan (娜魯灣部落), Kalala (迦納納部落), Sapat (掃叭頂部落), Maifor (馬立雲部落), Olalip (屋拉力部落), Fanaw (法淖部落), Olaw (梧繞部落), Marorok (馬聚集部落), Cirocan (鶺櫓棧部落), Kiwit (奇美部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
k4gpea4r0rt6bsmoq4vn7tn97fk35ef
Miloš Zeman
0
864
95208
85795
2023-02-10T22:48:51Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q29032]]
95208
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Zeman M 1.JPG|thumb|Zeman M 1-|alt=Zeman M 1.JPG]]
[[Patas bntasan:65020-Arcizac-ez-Angles - Localisation.png|縮圖|File:Ez-map.png-整體地圖]]
[[Patas bntasan:Skoda Superb II 1.8 TSI front.JPG|縮圖|File:Skoda Superb II 1.8 TSI front.JPG-Škoda汽車是捷克一大經濟支柱(圖為Superb II 1.8 TSI車款)]]
[[Patas bntasan:City elefant-Masarykovo nádraží.jpg|縮圖|File:City elefant-Masarykovo nádraží.jpg-捷克列車系統全由Škoda自力生產]]
[[Patas bntasan:CZ-cleneni.svg|縮圖|File:CZ-cleneni.svg-捷克區劃圖]]
= Miloš Zeman ( 米洛什·齊曼 ) =
Mntucing hngkawas 1944 idas 9 jiyax 28 ka Miloš Zeman ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Czechia]] ta sayang o kiya ka Miloš Zeman, pnaah hngkawas 2013 idas 3 jiyax 8 pnrajing kmlawa klwaan.
== Miloš Zeman ( 米洛什·齊曼 ) ==
'''Miloš Zeman''' (kari Czechia: Miloš Zeman, phnang kari Czechia, [ˈmɪloʃ ˈzɛman]( 聆聽); kngkawas 1944 idas 9 diyax 28-) ka 1 Czechia Seyji Jnwu mi Keyjaycya, Soto Czechia saya. '''Miloš Zeman''' pa kngkawas 2013 idas 1 mniq Czechia u mwaya Soto msdurux seyngkyo cida daw wada mangal, kiya mi mniq kngkawas 2018 kcka Soto seyngkyo cida u wada mndungus bay lmutuc mbiyax mangal.
== '''Kndusan(生平)''' ==
'''Miloš Zeman''' pa kngkawas1944 idas 9 diyax 28 '''Miloš Zeman''' u pntuting mniq Tukcka Czechia na alang mkbrnux Kolin Su, mnhdu muyas Pyasan Tubeyhing Keyjay Prague. Kngkawas 1996 dhuq kngkawas 1998 pa '''Miloš Zeman''' ngalan Czechia Conggiying Gicyo, kngkawas 1998 dhuq kngkawas 2002 cida ngalan Congri Czechia. Kngkawas 1993 dhuq kngkawas 2001 cida, '''Miloš''' Zeman u ngalan mpdudul Czechia Syakay Mincu Tang.
== '''Mbiyax mangal Soto(當選總統)''' ==
Kndadax 1992 prading, Soto Czechia pa snpeyyah Conggiying mi Sanggiying meytaq hyo umau, diyax iyax qphan u 5 knkawas, malu mntxal lmutuc qpahun Soto. Kngkawas 2012 idas 8 cida, Czechia Kwohuy u wada snburah smmalu waya seyngkyo Soto, muda waya msdurux seyngkyo, snpeyyah kngkawas 2013 prading muda.
Rikisi Czechia pa mwaya bay muda msdurux seyngkyo ka Soto u mniq kngkawas 2013 idas 1 muda, 9 hiyi ka knkana miyah pnsung Soto seyngkyo. Mniq idas 1 diyax 11 mi diyax 12 na mn1 seyngkyo cida, uka ana taxa hosweynjn ka mbiyax mangal knou balay hyo, so kiya tumn1 knou bay mnangal hyo ka '''Miloš Zeman''' mi tuhuy pneyyah Pnsltudan Seykining Knrana Tang na Karl Schwarzenberg (Huku Congri mi Waycyawbu Bucyo saya) idas 1 diyax 25 mi diyax 26 cida daw mtmay muda tumn2 meytaq hyo, hiti balay daw '''Miloš Zeman ka wada manal''' 2,717,405 hyo (54.8% mnangal hyo ryu) wada niya ini baka ka mnangal 2,241,171 hyo (mnangal hyo ryu 45.19%) na Karl Schwarzenberg. Kngkawas 2018 cida pa '''Miloš Zeman''' u wada mbiyax tikuh balay hyo mbiyax mangal lmutuc Soto.
[[Patas bntasan:Cathedral of Saint Wenceslas.jpg|縮圖|File:Cathedral of Saint Wenceslas.jpg-聖瓦茨拉夫主教座堂]]
== Msdalih quri Cyokoku (親中立場) ==
'''Miloš Zeman''' kndadax kngkawas 2013 dhuq ngalan Soto cida, pkmalu balay quri Cyoka Jnmin Konghkwo. Mnusa Peycing tumal Kining Sediq Cyokoku Knciyuk Nihong Mccbu Mi Qnlangan Hantay Fasis Mbiyax Mccbu 70 Knkawas Taykay weyping, '''Miloš Zeman''' ka murux balay mtumal pnsdhuwan weyping na Qnlhangan Weynso Omong.Kngkawas 2016 srnabaw cida, Sicinping homung Czechia iyax cida, '''Miloš Zeman''' pa dmuwi uxay bay mnuda sqqita niya Weynso Qnlhangan icil snbeyhing bay muda snturung Sicinping. Kngkawas 2017 idas 5 cida, '''Miloš Zeman''' u nsung balay musa Peycing tumal 1 Wela 1 Elu Kwoci Hcwo Kawhong Rwontan. '''Miloš Zeman''' u wada dha angalan msupu snbari sediq Cyokoku Yey Cyeynming na kojyo Hwasin Nengweyn niqan knbeyhing bay knmalu brihan pnluban dha, dhuq Yeys kngkawas 2018 wada qrapan cida. Kngkawas 2019 idas 1, snquri Czechia Qnlhangan Wangrwo Mi Sinsi Anjeyng Cyu rmngaw Hwawi Kojyo pa smliq anjeyng niya pquri Czechia, cmiyuk kari ka '''Miloš Zeman''', pnosa kari niya Czechia Qnlhangan Wangrwo Mi Sinsi Anjeyng Cyu pa uka pusu dungus niya. So niyi ka pnklan niya kari '''Miloš Zeman''' pa wada cyukan kari Cyoka Jnmin Konghkwo Waycyawbu mpkla kari niya Lukang “Cansang”. Kngkawas 2019 idas 4 cida, '''Miloš Zeman''' u musa Cyokoku tumal tu2 kay 1 Wela 1 Elu Kwoci Hcwo Kawhong Rwentan mi Kngkawas 2019 Peycing Sweynhuy psdhu prading. Kngkawas 2020 idas 9 diyax 7, Czechia Sanggiying Gicyo Witci ka mwela duma sediq miyah homung Taiwan kiya mi wada smriqan Cyokoku, quri so niyi u pkla meyti ka '''Miloš Zeman''' u rmngaw Witci homung Taiwan ka “Mlaqi niya Tmhri”.
[[Patas bntasan:Tabor CZ aerial old town from north B1.jpg|縮圖|File:Tabor CZ aerial old town from north B1.jpg-Tábor城]]
Wada runan Narux Uhan Cyokoku (COVID-19/Narux 2019 Burah Kwancwang Pingtu) pa Czechia u ini sangay mrana ka narux niyi, kngkawas 2021 idas 3 diyax 3 cida, Soto Czechia Pkla Kari Singbung Iju Ohucek ka pkla kari, Soto Czechia '''Miloš Zeman u wada snquri Cyokoku meysa iyu qumi Narux Uhan Cyokoku''' (COVID-19 Burah Kwancwang Pingtu).
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Dakis Pawan老師
tvfzvvlhk8c409vpx898i9v8qzlbuiw
Minami
0
865
100696
68721
2023-10-06T00:24:31Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100696
wikitext
text/x-wiki
== Minami (米娜咪部落) ==
Gaga mniq Taytung Yeynpingsyang ka [[alang]] Minami.
47 sapah ka kneegu na sapah, 148 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 142 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 6 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 91%, Amis 1%, Rukai 1%, ni rahuq na o 3%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
jc9zg0n2rzjyci9n1spugag1mi2auew
Minse
0
866
103094
100697
2024-05-01T10:58:27Z
Kari Seediq
1940
103094
wikitext
text/x-wiki
= Minse(民生部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka [[alang]] Minse.
13 sapah ka kneegu na sapah, 69 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 39% niqan 27 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 61% niqan 42 hiyi koia.
== Tnhangan alang (部落名稱) ==
Alang Ming-sen.
== Thyang alang (部落特色) ==
Hangan alang“ngudus” mniq kari Atayal dungus bi “ngudus” Ksun. Hangan Tlu o mnuda tgdha spayis bukuy kida, mangal kska pusu ming-sng cu-yi na “ ming-sng”.
== Nniqan alang (所在位置) ==
Sing-cu-seyn Wu-hong-sayng Alang Taw-san.
== Klbangan (範圍) ==
Sing-cu-seyng Wu-hong-syang Alang Taw-san 4 ling quri hiya tnalang, seejiq Atayal slawa dha “Ngudus'”,gaga mniq hhunac hraan hidaw Alang Ulay.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
Ida gaga mniq Ming-tu-yuow-san siyaw gqiyan hunac, quri Elug cing-s.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
== Mlutuc syusan Teyn-c (電子地圖連結) ==
== Mniq alang seejiq (部落所屬族群) ==
Seejiq Atayal.
== Skari kari (使用言語) ==
[[Kari Atayal]], [[kari Tlu]], [[kari Khilang]].
== Snhiyaan (宗教信仰) ==
Jidujyao.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Tnalang nii o ida tndhiya seejiq Squliq-ma-ka-na-ci Nsgan na S-jya-ru(Sijakaro, uxay uri o sia-ke-row) klgan seejiq.
Ida murug “Gaya na Tayal”ni “Patas emnuda Kaw-sa-cu ”na pntasan,kla mniq Cen-si-baw, bukuy do ini baka ka dxgal qpahan,nthjil mniq quri Cing-wey-san-lug, bukuy duri mniq thjil ruwan Sia-ke-row, “ida tnalang S-rug ”, kiya ka bukuy euda Sia-ke-row, duma seejiq o tmhjil hini mniq da.
== klaan rrigan (旅遊觀光資訊) ==
== Teumal bnatas patas (參考資料) ==
Kndusan Atayal: Thjil ni kkrana Alang: pnatas Lyaw-so-cen. Knlangan sing-wun cwan-ke sapah pyasan kwan-kwang ke. Hnkawas1984 . klabuy 152-153 Hangan dxgal Taywan ce-su-jung maxal spac: Sin-cu sayn. Lyuo-ming-yi dnii snalu. Tay-wan-seng wun-syeyn wey-yueyn-hwey. Hnkawas 2010. Klabuy 594. Patas emnuda Kaw-sa-cu: Endaan sbiyaw. Taywan cun-du-fu cing-wu-cuy li-hwan-ke pusu pnatas; Cung-yan-yayn-cyo-yueyn ming-cu-suey yayn-cyo-swo snalu tmhjil. Cung-yayn-yueyn ming-cu-swo. Hnkawas 2011. Klabuy 84.
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
29azbv8tltrhhdem08q9zhcnhk7ire1
Mintuyu
0
867
100698
90462
2023-10-06T00:24:35Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100698
wikitext
text/x-wiki
= Mintuyu(民都有部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka [[alang]] Mintuyu.
54 sapah ka kneegu na sapah, 166 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 154 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 12 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 90%, Saysiyat 2%, Puyuma 1%.
== Hanga Alang (部落名稱) ==
【Mintuyu】Alang Mintuyu.
== Tnteanak alang (部落特色) ==
Alang Ming-tu-yu ni alang Cyng-cuyn-o niqan ayug ka ska dhasaw bi gaga pqqita.
== Nniqan (所在位置) ==
Sing-cu-seyn-u-fung-syang-taw-san-cun.
== Klbagan (範圍) ==
Mniq quri daya San ping si narac sipaw.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
shrus dxgal.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
Mgriq rulu: tduwa muda elu(Nan cyng-kung-lu)122 seyn, kndadax Cu-tung mquri dgiyaq U-fung, meuda elu Cing cuyn tg kingal wayay elu ni riqi igi do paru hakaw da, endaan ka hakaw do kika dhuq da..
Basu: tduwa peapa.
== Mlutuc syusan Teyn c (電子地圖連結) ==
Teyn-c-syusan alang.
== Mniq alang seejiq (部落所屬族群) ==
Tay-ya-cu.
== Jilan kari (使用語言) ==
Kari Tay-ya- kari-Tlu.
== Snhiyan utux (宗教信仰) ==
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Sjiqan alang Min-tu-yu o ida kndadax May-pa-lay hiya meiyah thjil hini yabi sexual kingal kbkuy hiya, kiya ni malu bi ka lngligay dxgal nii kika ini usa thjil esisil ka seejiq da.
== Kklaan rgrigan (旅遊觀光資訊) ==
== Qtaan bnatas patas (參考資料) ==
桃山泰雅教育網 https://web.archive.org/web/20110517013552/http://www.yamalin.com.tw/mumuyama/001-index.php.
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
64ayiuy7kwesqo8pej9t308w055dvsg
Misan
0
868
34910
34909
2021-03-18T14:58:48Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
34909
wikitext
text/x-wiki
= Misan(冬天) =
Mskuy mskuy! Dhuq ka misan da
mgrbu mgrbu, tama mu o gaga snlama tahu puniq dungan
yasa tduwa mseupu malah puniq ka lqlaqi na ni ini kskuy ka
hiyi uri. Sayang do ungac ka snlama tahu puniq da.
Uxay bi qtaan ka saw nii endaan yasa wada lama msangay ka
tama mu.
[[Snakun:Truku]]
4y7xye48wodpfwxbmb2nm8dxrx94t7m
Mizuhu
0
869
100700
56217
2023-10-06T00:24:38Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100700
wikitext
text/x-wiki
= Mizuhu(勤和部落) =
Gaga mniq Kawsyungsu Tawyuncyu ka [[alang]] Mizuhu.
99 sapah ka kneegu na sapah, 286 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 271 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 15 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 90%, Tayal 1%, Amis 1%, Hla’alua 1%, Paiwan 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ewq5yc3tfnkbewxkcd5u6mzlmhj71yb
Mkan pntrian
0
870
56216
34929
2021-03-22T08:29:37Z
Iyumu
191
56216
wikitext
text/x-wiki
Mkan pntrian 婚宴
Mkan pntrian o uqan mstrung risaw ni wauaw siida.mkan rayi aji uri o uqan pnegrayi sun uri. jiyax mkan pntrian o tgkingal sun paru bi uqan [[Truku]] sbiyaw, kmeaguh kana dlutut risaw ni wauwa miyah mseupu mkan pntrian ka jiyax nii. Duri ni mnda pnerngagan psrahuq kari miyah qmita wauwa siida, mgay 2 aji uri o 3 babuy ka risaw pneysa rudan wauwa , qdalun na dlutut dha ka wauwa. Lutut risaw ka muyak babuy ka, ini ptlngi ka lutut wauwa, nasi 30 ka lutut wauwa o malan 10 duri ka nasug pniqan, mseupu do 40 pniqan da. Ngalun na ka 30 pniqan seasug na dlutut na. Msngari na ka 10 pniqan do psiyuk NA risaw kika. Ngalun risaw ka 10 pniqan nii ttuun dha ni seasug na lutut dha miyah teumal mkan pntrian nii, ana yaa pnbilaq ka nasug dha o mqaras bi ka lnglungan dha.
Empaarayi ka snaw hlmadan wauwa o rsuhan dgiyaq risaw mnangal wauwa ni biqan na pdagit.
Pusu n aka rsuhan dgiyaq sun o plealay bi tgkingal kntan nuduh siyang speekan dha snaw hlmadan wauwa.
Pusu na ka mgay pdagit o biqan na kingal pucing ka snaw hlmadan wauwa.
Mkkbaki ni mkkpayi kana ka rudan, mkkrayi kana ka snaw hlmadan wauwa ka mkan pntrian siida.
Mnhdu muda kana ka saw euda pntrian do seapa paga risaw ka wauwa ni mqaras bi wada na dsun sapah na da.
== pnyahan kari ==
資料來源: 口述者耆老 Yuki Lowsing 族語編輯室 2016
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
pyelm54q993j0jjm9o5k7fcslz0358l
Mklapay
0
871
100702
56215
2023-10-06T00:24:41Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100702
wikitext
text/x-wiki
= Mklapay(加拉排部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Mklapay.
69 sapah ka kneegu na sapah, 179 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 63% niqan 113 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 37% niqan 66 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 59%, Bunun 1%, Saysiyat 1%, ni rahuq na o 3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
58j2gtrx0y65vaowy8zd1l7w1kdxd4t
Mklawa ttgsa klwaan Cunghwu Minkwo
0
872
100703
95635
2023-10-06T00:24:43Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100703
wikitext
text/x-wiki
{| style="background:#F5F5F5; color: black; font-weight:bold; width: 400px; float:right"
|-
| colspan="2" style="text-align:center; font-weight:bold" | Mklawa Ttgsa Klwaa
|-
| colspan="2" style="text-align:center; font-weight:normal" |mklawa ttgsa klwaan ''Cunghwu Minkwo''
|-
| colspan="2" style="text-align:center | [[Patas bntasan:ROC Ministry of Education Seal.svg|ROC Ministry of Education Seal|150px|center]]
|- style="background:#0047AB; color: white; font-weight:bold; text-align:center"
| colspan="2" | Pusu Klaan
|-
| style="font-weight:bold" |nQpringan
| style="font-weight:normal" |''Singcngyueyn''
|-
| style="font-weight:bold"|Psrmalun Hbangan hngkawas
| style="font-weight:normal" |Sintaypi 1131 hpucing (hngkawas 2018)
|-
| style="font-weight:bold"|Smnruwa pnyahan gaya
| style="font-weight:normal" |''Cucfa Singcngyueyn'', ''Cucfa Cyawyupu''
|- style="background:#0047AB; color: white; font-weight:bold; text-align:center"
| colspan="2" | Pusu Empqpah
|-
| style="font-weight:bold" |Qbsuran
| style="font-weight:normal" |''Uncung Pan''
|-
| style="font-weight:bold"|Cngwu tg2 qbsuran
| style="font-weight:normal" |''Mungci Ryow'', ''Cing Hwa Cay''
|-
| style="font-weight:bold"|Cangwu tg2 qbsuran
| style="font-weight:normal" |''Tngcyaw Rin''
|-
| style="font-weight:bold"|Cujen Misu
| style="font-weight:normal" |''Singkwo Ryaw''
|-
| style="font-weight:bold"|Empskagul
| style="font-weight:normal" |''Cungtung'' ni qbsuran ''Singcngyueyn''
|- style="background:#0047AB; color: white; font-weight:bold; text-align:center"
| colspan="2" | Cuc Peync
|-
| style="font-weight:bold" |Ruwan Qpringan
| style="font-weight:normal" |8 ka S, 6 ka Saan Qmeeph, 1 ka Jnwu Peyncu
|-
| style="font-weight:bold"|Qpruhan nPusu
| style="font-weight:normal" |3 ka Su
|-
| style="font-weight:bold"|Cikow nPusu
| style="font-weight:normal" |1ka Yueyn, 1 ka Tay, 9 ka Kwan
|-
| style="font-weight:bold"|Cikow Cuway
| style="font-weight:normal" |30 ka kana
|- style="background:#0047AB; color: white; font-weight:bold; text-align:center"
| colspan="2" |Endaan Pnhiyugan
|-
| style="font-weight:bold" |Jiyax Pnhiyugan
| style="font-weight:normal" |Hngkaws 1911
|- style="background:#0047AB; color: white; font-weight:bold; text-align:center"
| colspan="2" |Llawa pkkla
|-
| colspan="2" style="text-align:center | [[Patas bntasan:中華民國教育部 慶祝中華民國建國一百年 20110612.jpg|中華民國教育部|200px]]
|-
| colspan="2" style="text-align:center; font-weight:normal" |Sapah paru ''Cyawyupu''
|-
| style="font-weight:bold" |Nniqan
| style="font-weight:normal" |5 spgan Hunac Elug Cungsan Cungcngcyu Taypeys
|-
| style="font-weight:bold"|Qnawal
| style="font-weight:normal" |+88627736-6666
|-
| style="font-weight:bold"|Wangcan
| style="font-weight:normal" |www.edu.tw
|}
'''Mklawa ttgsa klwaan Cunghwa Minkwo'''(中華民國教育部)
Mklawa Ttgsa Klwaan
Qqpahan ''Cngfu Cik ow Cunghwa Minkwo''
Mklawa ttgsa klwaa o pusu bi qpruhan pklawa muda quri ttgsa ''syueysu'', ''Tiyu'' ni ddaun mbbiyax, ida mqlahang dqpruhan s''ingcng'' ttgsa ''cngfu'' klealang.
== Endaan (沿革) ==
* Hana phiyug ''[[Cunghwu Minkwo]]'', kika pryuxan “mklawa ttgsa klwaan (''Cyawyupu'')” ka hangan “''Syueypu''” Cingcaw siida, truma niya niqan “''Cngcngting''”, “Putung Cyawyus”, “ Pruway Cyawyus” ni “''Sehweys'' ''Cyawyus''” meuda quri qqpahun kmpriyux ttgsa ruwan klwaan. Bitaq idas 3 hngkawas 1926 do, bukuy phiyug ''Kwangcow'' ka ''Kwomin Cngfu'' o, kiya ka mlutuc kmlawa euda ka “''Cyawyu Singcng Weyyueynhwey''” da.
*Hngkawas 1927 Miyah thjil ''Nancing'' ka qpahan ''Cunghwa Minkwo'' do, “''Tasyueyyueyn Cunghwa Minkwo''” ksun ga miyah kmpriyux “''Cyawyu Singcng Weyyueynhwey''” da, maa pusu bi knbaraw qrpuhan ttgsa ''syueysu'' klwaan. Manu ka “''misu''”, “baraw ttgsa”, “''cungyang'' pqquran” dnii ka pseanak muda ddaun ttgsa klwaan.
*Jiyax 11 idas 12 hngkawas 1928 ''Cngfu'' ''Cunghwa Minkwo'' pkla “''Cyawyu cucfa''”, mntxal phiyug mklawa ttgsa klwaan (''Cyawyupu'')o kika qpruhan knbaraw na ''syueysu, unhwa'' ni ddaun ''cyawyu singcng'' msa, kiya ni paah siida mangal ''Cyawyupu'' ka dungus bi hangan da.
*Hngkawas 1949, ''Cyawyupu'' ga smnegul kleegan ''cikow'' qqpahan ''Cungyang Cngfu'' thjil Taywan, prajing han o kmbarux sapah kneinu ''Taypeys'' saan dha qmeepah, ida ini kdhug ka saan dha qmeepah. Bukuy do, mklawa ttgsa klwaan ni sapah pyasan paru ''Kwori'' Taywan ''Tasyuey'' ga mnhdu kari kmbarux dxgal pyasan, mangal hangan “ Yawsyuey Tarow” phiyug saan qmeepah sapah, kiya ka mklawa ttgsa klwaan ''Tarow ('' niqan bi hangan emphiyug sapah Wangtahung ka ''seci''; nTaywan ''Cungtufu'' ''cungyang'' pqquran klwaan Tanah Tunux han ka hini), wada qhduan hngkawas 1971 ni prajing mduuy.
*Idas 1 hngkawas 2013, msupu ''Singcngyueyn'' kpruyux ''Cuc'', ''Weyyueynhwey'' ''Tiyu Singcngyueyn'' ni ''Weyyueynhwey'' mbbiyax ''Singcngyueyn'' ga lihan maa “''Tiyusu'' ''Cyawyupu''” ni “ Mbbiyax ''facansu'' mklawa ttgsa klwaan”; Yasa iyux smkla muda 12 hngkawas ''Kowcyaw'', kska ''pankungs Cyawyupu'' ga wada na spuan ka ''Kwomin Cyawyus'', Kska ''Cyawyus'' dnii pnluban qpingan, pryuxan maa “ ''Kwomin ni Syueyceyn Cyawyusu'' na mklawa ttgsa klwaan''”''. Manu ka nmklawa ttgsa klwaan na ''cikow'' qqpahun o ida tduwa supuun lmglug ka ''cuc'' uri.
*Jiyax 23 idas 7 hngkawas 2013, Pqquran ''Kwori Cungkwo Yiyaw'' pnryuxan ''Weysngfuripu'' do wada pryuxun “Pqquran ''Kwori Cungkwo Yiyaw''” dungan.
*Idas 4 hngkawas 2014, Kska Pslian ''Unhwa Kwori'' ''Cungcng'' ga ''pnryuxan Unhwapu'' do priyux “ Dha Ssaan Pqqita klwaan na Kska pslian pqqita ''Yisu'' klwaan”.
Jiyax 5 idas 1 hngkawas 2015, phiyugan ka ''Cikow Singcngfajen'' Kska Pslian smluhay ''yuntung''”.<ref>[https://archive.is/20120910121602/http://www.stnn.cc:82/hk_taiwan/200706/t20070611_555368.html ,當年因要反攻大陸不蓋樓 教育部借樓36年].星島環球網.2007-06-11</ref><ref>[https://archive.is/20120712012830/http://nownews.com/2007/06/11/327-2109955.htm],佔用臺大土地36年? 教育部:基於管用合一政策</ref>
=== Qpringan Ddaun (業務單位) ===
* Msupu ''Kweyhwas'' (綜合規劃司)
* Tgbaraw ''Cyawyus'' (高等教育司)
* ''Cisu'' ni Qqpahun ''Cyawyus'' (技術及職業教育司)
* Mbitaq Hici ''Cyawyus'' (終身教育司)
* ''Kwoci'' ni dha mssipaw ''Cyawyus'' (國際及兩岸教育司)
* Ptgsa emptgsa ni ''Yisu'' ''Cyawyus'' (師資培育及藝術教育司)
* ''Csyun'' ni Qeci ''Cyawyus'' (資訊及科技教育司)
* Ddaun Empeuyas Patas ni Kingal Nanaq ''Cyawyus'' (學生事務及特殊教育司)
=== Qpringan Singcng (行政單位) ===
* Saan Qmeepah ''Misu'' (秘書處)
* Saan Qmeepah ''Jens'' (人事處)
* Saan Qmeepah ''Cngfu'' (政風處)
* Saan Qmeepah ''Qwayci'' (會計處)
* Saan Qmeepah ''Tungci'' (統計處)
* Saan Qmeepah ''Fac'' (法制處)
== Kana mnniqan qmpah mklawa ttgsa klwaan ''na'' qbsuran (歷任教育部長)==
{| class="wikitable"
| '''Kntxal''' ''' (任次)'''
|'''Sasing''' ''' (照片)'''
|'''Hangan (姓名)'''
|'''Prajing qmpah (上任時間)'''
|'''Malax qmpah (卸任時間)'''
|'''Psrmalan (備註)'''
|-
|'''30'''
|style="text-align:center;"| [[Patas bntasan:潘文忠部長.jpg|80px]]
| [[Uncung Pan]]
(潘文忠, Pan Wenchung)
|Jiyax 20 idas 5 hngkawas 2016
|Sayang
|Mndha muda qbsuran ''Cyawyupu''
|-
|代理
|
|''Rite Yaw''
(姚立德, Yao Leeh-ter)
|Jiyax 26 idas 12 hngkawas 2018
|Jiyax 13 idas 1 hngkawas 2019
|
|-
|'''29'''
|style="text-align:center;"| [[Patas bntasan:JiunnRong.png|80px]]
|''Cyunjung Ye''
(葉俊榮, Yeh Jiunn-rong)
|Jiyax 16 idas 7 hngkawas 2018
|Jiyax 26 idas 12 hngkawas 2018
|Mnuda qmpah qbsuran Neycngpu
|-
|'''28'''
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:Wu Mao-kun 20180419 (cropped).jpg|80px]]
|''Mawqun Wu''
(吳茂昆, Wu Maw-kuen)
|Jiyax 19 idas 4 hngkawas 2018
|Jiyax 29 idas 5 hngkawas 2018
|
|-
|代理
|
|''Rite Yaw''
(姚立德, Yao Leeh-ter)
|Jiyax 14 idas 4 hngkawas 2018
|Jiyax 19 idas 4 hngkawas 2018
|
|-
|27
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:教育部長潘文忠舉行上任後的第一次記者會 05.jpg|80px]]
|[[Uncung Pan]]
(潘文忠, Pan Wenchung)
|Jiyax 20 idas 5 hngkawas 2016
|Jiyax 14 idas 4 hngkawas 2018
|
|-
|26
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:教育部吳思華部長與學生代表面對面溝通展現善意對話 06.jpg|80px]]
|''Shwa Wu''
(吳思華, Wu Se-hwa)
|Jiyax 6 idas 8 hngkawas 2014
|Jiyax 20 idas 5 hngkawas 2016
|
|-
|代理
|
|''Tehwa Cn''
(陳德華, Chen Der-hwa)
|Jiyax 16 idas 7 hngkawas 2014
|Jiyax 6 idas 8 hngkawas 2014
|
|-
|25
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:Chiang Wei-ling MOE Official.jpg|80px]]
|''Weyning Cyang''
(蔣偉寧, Chiang Wei-ling)
|Jiyax 6 idas 2 hngkawas 2012
|Jiyax 17 idas 17 hngkawas 2014
|
|-
|24
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:2008 WiMAX Expo Taipei Opening Ceremony TCG Chin-chi Wu.jpg|80px]]
|''Cingci Wu''
(吳清基, Wu Ching-ji)
|Jiyax 10 idas 19 hngkawas 2009
|Jiyax 6 idas 2 hngkawas 2012
|
|-
|23
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:Voa chinese Cheng Jei-cheng 3jun09.jpg|80px]]
|''Jweycng Cng''
(鄭瑞城, Cheng Jei-cheng)
|Jiyax 20 idas 5 hngkawas 2008
|Jiyax 10 idas 9 hngkawas 2009
|
|-
|22
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:2007TaipeiITMonth Cheng-sheng Du.jpg|80px]]
|''Cngsng Tu''
(杜正勝, Tu Cheng-sheng)
|Jiyax 20 idas 5 hngkawas 2004
|Jiyax 20 idas 15 hngkawas 2008
|
|-
|21
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:黃榮村.jpg|80px]]
|''Jungcun Hwang''
(黃榮村, Huang Jong-tsun)
|Jiyax 1 idas 2 hngkawas 2002
|Jiyax 20 idas 15 hngkawas 2004
|
|-
|20
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:2008TIBE Day2 Hall1 ThemeSquare TaiwanMac OvidTseng.jpg|80px]]
|''Crang Cng''
(曾志朗, Ovid Tzeng)
|Jiyax 20 idas 5 hngkawas 2000
|Jiyax 1 idas 2 hngkawas 2002
|
|-
|19
|
|''Cawsyang Yang''
(楊朝祥, Yang Chao-hsiang)
|jiyax 15 idas 6 hngkawas 1999
|Jiyax 20 idas 5 hngkawas 2000
|
|-
|18
|
| ''Cingcyang Rin''
(林清江, Lin Ching-chiang)
|Jiyax 9 idas 2 hngkawas 1998
|Jiyax 15 idas 6 hngkawas 1999
|
|-
|17
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:Jin Wu.jpg|80px]]
|''Cing Wu''
(吳京, Wu Jin)
|Jiyax 10 idas 6 hngkawas 1996
|Jiyax 9 idas 2 hngkawas 1998
|
|-
|16
|
|''Weyfan Kwo''
(郭為藩, Kuo Wei-fan)
|Jiyax 27 idas 2 hngkawas 1993
|Jiyax 10 idas 6 hngkawas 1996
|
|-
|15
|
|''Kawun Maw''
(毛高文, Mao Gao-wen)
|Jiyax 4 idas 7 hngkawas 1987
|Jiyax 15 idas 6 hngkawas 1993
|
|-
|14
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:李煥院長.jpg|80px]]
|''Hwan Ri''
(李煥, Lee Huan)
|Jiyax 1 idas 6 hngkawas 1984
|Jiyax 4 idas 7 hngkawas 1987
|Mnudu qbsuran ''Singcngyueyn''
|-
|13
|
|''Hweysn Cu''
(朱匯森, Chu Hui-sen)
|Jiyax 1 idas 6 hngkawas 1978
|Jiyax 1 idas 6 hngkawas 1984
|
|-
|12
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:VicePresident-large-06 (cropped).jpg|80px]]
|''Yueyncu Ri''
(李元簇, Lee Yuan-tsu)
|Jiyax 25 idas 4 hngkawas 1977
|Jiyax 1 idas 6 hngkawas 1978
|Mnda ''Fucungtung''
|-
|11
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:19690410蔣彥士.jpg|80px]]
|''Yeyns Cyang''
(蔣彥士, Chiang Yen-si)
|Jiyax 1 idas 6 hngkawas 1972
|Jiyax 25 idas 4 hngkawas 1977
|
|-
|10
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:19690819羅雲平.jpg|80px]]
|''Yunping Rwo''
(羅雲平, Lo Yun-ping)
|Jiyax 16 idas 4 hngkawas 1971
|Jiyax 1 idas 6 hngkawas 1972
|
|-
|9
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:教育部次長鍾皎光.jpg|80px]]
|''Cyawkwang Cung''
(鍾皎光, Chung Chiao-kuang)
|Jiyax 1 idas 7 hngkawas 1969
|Jiyax 16 idas 4 hngkawas 1971
|
|-
|8
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:19690410閻振興.jpg|80px]]
|''Cnsing Yeyn''
(閻振興, Chung Chiao-kuang)
|Jiyax 25 idas 1 hngkawas 1965
|Jiyax 1 idas 7 hngkawas 1969
|
|-
|7
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:Huang Jilu.jpg|80px]]
|''Ciru Hwang''
(黃季陸, Huang Chi-lu)
|Jiyax 1 idas 3 hngkawas 1961
|Jiyax 25 idas 1 hngkawas 1965
|
|-
|6
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:Mei Yiqi.jpg|80px]]
|''Yici Mey''
(梅貽琦, Mei Yi-chi)
|Jiyax 19 idas 7 hngkawas 1958
|Jiyax 1 idas 3 hngkawas 1961
|
|-
|5
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:19690410張其昀.jpg|80px]]
|''Ciyun Cang''
(張其昀, Chang Chi-yun)
|Jiyax 1 idas 6 hngkawas 1954
|Jiyax 19 idas 7 hngkawas 1958
|
|-
|4
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:Cheng Tianfang2.jpg|80px]]
|''Teynfang Cng''
(程天放, Cheng Tien-fong)
|Jiyax 16 idas 3 hngkawas 1950
|Jiyax 1 idas 6 hngkawas 1954
|
|-
|3
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:Hang Liwu.jpg|80px]]
|''Riwu Hang''
(杭立武, Han Lih-wu)
|Jiyax 7 idas 4 hngkawas 1949
|Jiyax 16 idas 3 hngkawas 1950
|
|-
|代理
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:19660929陳雪屏.jpg|80px]]
|''Syueyping Cng''
(陳雪屏, Chen Hsueh-ping)
|Jiyax 30 idas 12 hngkawas 1918
|Jiyax 7 idas 4 hngkawas 1949
|Mnririh puwu
|-
|2
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:Mei Yiqi.jpg|80px]]
|''Yici Mey''
(梅貽琦, Mei Yi-chi)
|Jiyax 22 idas 12 hngkawas 1948
|Jiyax 21 idas 3 hngkawas 1949
|Ini uda qmpah
|-
|1
|style="text-align:center;"|[[Patas bntasan:Zhu Jiahua.jpg|80px]]
|''Cyawhwa Cu''
(朱家驊, Chu Chia-hua)
|Jiyax 1 idas 6 hngkawas 1948
|Jyax 22 idas 12 hngkawas 1948
|Tgkingal qbsuran bukuy muda Seyn
|}
[[Snakun:Truku]]
==Patis dyagan==
e0kwwhpxh3v6jjc9drub1lh5a6fta5u
Mknahuy
0
873
100704
94328
2023-10-06T00:24:45Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100704
wikitext
text/x-wiki
= Mknahuy(拿互伊部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Mknahuy.
115 sapah ka kneegu na sapah, 321 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 77% niqan 248 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 23% niqan 73 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal74%, Amis2%, ni rahuq na o1%.
= Alang Nahuy【Mknahuy(拿戶伊部落)】 =
Ngayan alang : Alang Nahuy【Mknahuy】
[[Patas bntasan:Img-X17110625-DocuCentre-III-C3100585007-0599-191017110649.jpg|縮圖]]
== Pgkela Alang (部落特色) ==
Ini mtbale klai ka dungus kesun " Mknahuy" alang nii, ngayan na alang nii de mneyah hengac na kari Telu.
== Nniqan (所在位置) ==
Sincusen Censusyan Carercun
== Knlangan (範圍) ==
Mquri Sincusen Censusyan Sinrercun teru rin hiya,「Mknahuy」kesun daha dheran hini ka Seediq Atayal, alang nMaysujen truma ka ngayan na, meniq hunac na gqiyan hido maha 3.3 kongri hari ka alang Sinro.
== Kndkilan tiri (地理環境) ==
Ga meniq muxi dgiyaq gqiyan hido na Censusan, dheran strengan na Yorosi daka Narosi, maha daha kbekuy mmsepac knmxalan betaq teru kbekuy kongci hari ka knbrawan na.
== Kklaun ssaan (交通資訊) ==
== Ltulun Tencutitu (電子地圖連結) ==
== Luwan na alang seediq (部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Pskari (使用語言) ==
Kari Tayal, Kari Telu, Kari Khilang.
== Snhii Concyaw (宗教信仰) ==
Citucyaw, Tengcucyaw, Hwocyaw, Tawcyaw.
== Mpneyah na (部落由來) ==
Alang nii ge pneyah cida luwan na Taiyacu Tseole Klapay(Klapay).
Spooda pnklaan mantis《gaya na Tayalcu》, mneniq sdaling Tapacensan, bobo na de skadi dheran bgurah, ma mnexal de mnosa theruy quri Hngsansyan hiya, bobo na de ado eyux riyung dheran, ini kmalu pslutuc lqlaqi ka dheran hini, ma wada theruy meniq quri Saimon daling Mawutuser【Sincusen Kwansicun Cinsanri】, ado wada riqan seediq Telu theruy meepah hini, bobo na de wada theruy meniq Carercun Carapaysi ka kana alang dungan.
Ani si wada mnetur rnecux paru ka kawas mingkwo mriman daha(1963), mhiti de wada theruy meniq quri hunac gqiyan hido na Carercun hiya, ckceka na duma seediq de wada theruy quri gqiyan hido muxi dgiyaq na Censusan, kiya kesun ga meeniq quri Censutacyaw betaq Casin sapah pyasan biciq hiya, kika alang nii.
== Knklaan rmigo (旅遊觀光資訊) ==
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Walis Pawan (郭明吉) daka Bakan Temu (梁秀珍).
[[Snakun:Truku]]
gy8v2s23t173mlkh7d1z6n96qzv89bj
Mksa
0
874
56213
35047
2021-03-22T08:24:29Z
Iyumu
191
/* Mksa(走路) */
56213
wikitext
text/x-wiki
= Mksa(走路) =
Mksa o qita brah.
mniq ta [[babaw]] dxal o, asi ka msdrux mksa ni iya bi pqriqi ka ndaan.
[[Snakun:Truku]]
fx0gja9rd1w6udvi5r5dfhd0dncdf9u
Mkslaq
0
875
100705
56212
2023-10-06T00:24:46Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100705
wikitext
text/x-wiki
= Mkslaq(上水田部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Mkslaq.
77 sapah ka kneegu na sapah, 242 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 89% niqan 216 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 11% niqan 26 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal84%, Amis1%, Rukai1%, Saysiyat1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
k463a1pyr32qyt9bwvxirzys7ii6b43
Mksuzing
0
876
100706
80172
2023-10-06T00:24:47Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100706
wikitext
text/x-wiki
= Mksuzing (麥樹仁部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Mksuzing.
69 sapah ka kneegu na sapah, 161 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 87% niqan 140 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 13% niqan 21 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 80%, Amis 2%, ni rahuq na o 4%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
72638t2ee3h77740cv5gdc9gsel8yvp
Mkzihing
0
877
100707
56210
2023-10-06T00:24:49Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100707
wikitext
text/x-wiki
= Mkzihing(義興部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Mkzihing.
51 sapah ka kneegu na sapah, 147 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 76% niqan 111 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 24% niqan 36 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal71%, Paiwan2%, Bunun1%, Truku1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
dx5e5k0xca6944iae45ppitjyzgz3jb
Mngngrang ni mkkaydang ka snunux
0
878
56209
35082
2021-03-22T08:23:39Z
Iyumu
191
56209
wikitext
text/x-wiki
= Mngngrang ni mkkaydang ka snunux( 頭髮參差不齊 像階梯似的 ) =
Niqan ka kingal rudan sbiyaw, enta smaqic tunux Hori sa ka laqi niya, ma ka tama niya o uka pila sa. Yaku nanaq smaqic msa ka tama niya, kiya ni smaqic ka tama na da, mnhdu smaqic do wada mqaras bi tmalang nganguc ka laqi nii da. Qmita ka [[seejiq]] o asi hulis paru, skluuy ka laqi, 〝snqitan manu snunux su gaga, ima snaqic kiya?〞
〝 Tama mu hmi!〞 Msa ka laqi nii.
〝Ma saw bi mngngrang mtna kaydang qtaan.〞Shaya kana ka seejiq, lmingis ka laqi ni wada miing tama na duri.
[[Snakun:Truku]]
nkmj7bgc8r9n5i4qs72krkc8lemops2
Mohamed Ould Abdel Aziz
0
880
84390
80877
2021-12-21T10:04:31Z
Hongaaa
76
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
84390
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Mohamed Ould Abdel Aziz August 2014 (cropped).jpg|thumb|Mohamed Ould Abdel Aziz August 2014 (cropped)- Mohamed Ould Abdel Aziz ( 穆罕默德·烏爾德·阿卜杜勒-阿齊茲 ).|alt=Mohamed Ould Abdel Aziz August 2014 (cropped).jpg]]
= Mohamed Ould Abdel Aziz ( 穆罕默德·烏爾德·阿卜杜勒-阿齊茲 ) =
Mntucing hngkawas 1956 idas 12 jiyax 20 ka Mohamed Ould Abdel Aziz ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Mauritania]] ta sayang o kiya ka Mohamed Ould Abdel Aziz, pnaah hngkawas 2009 idas 8 jiyax 5 pnrajing kmlawa klwaan.
== Mohamed Ould Abdel Aziz(穆罕默德·烏爾德·阿卜杜勒-阿齊茲) ==
Kngkawas 1956, mntuting Maota (lxanan kari Mauritania) Inchiri Sng Sohu Akjoujt. Kngkawas 2005 idas 8 tumal knpaux seyhu, palix soto Mauritania Maaouya Ould Sid Ahmed TAYA. Kngkawas 2008 idas 8, dmudul knpaux seyhu , pspoxun ka Soto Sidi Ould Cheikh Abdullahi mi palax Yahay Ould AhmedEl Waghef. Babaw niya daw '''Mohamed Ould Abdel Aziz''' ka wada ngalan Kwowu.
== Kndusan(生平) ==
'''Mohamed Ould Abdel Aziz''' pa kngkawas 1977 tumal heytay Mauritania, kiya mi Morocco na Meknes Hwangcya Cyus Sweyweyn smluhay muyas, mnhdu muyas daw mniq kcka heytay qnlhangan Mauritania wada ini biyaw mkala. Wada smalu phiyu knmalu bay Soto weytuy, kiya mi wada mphing kngkawas 2003 idas 6 na mpknpaux seyhu, kiya mi kngkawas 2004 idas 8 na cyuns prrudu knspaux, so kiya wada mangal qnlhangan knbaraw bay snadu cyuns.
Kngkawas 2005 idas 8, dtnhiqan Qnlhangan Anjeyng Cyu Cyucang Ely Ould Mohamed Vall ka muda rmading knspaux seyhu, phiyu ‘Mbiyax Meysa Msdurux Lnglungan Mi Mincu Cyuns Yingkay’ lmutuc biyax lmutuc biyax Soto Weytuy Chuykwan na '''Mohamed Ould Abdel Aziz ka''' tumal mi qmpah muda knspaux seyhu. Kngkawas 2007 idas 3 diyax 25 muda knbeyhing seyngkyo, murux hosweynjn Abdullahi ka wada mangal Soto. Kngkawas 2008 idas 8 diyax 6, spuda Sotohu Tukubeycu Sangmocyo ka pusu dmudul heyta, dmudul knpaux seyhu, phmtur Abdullahi Soto, phiyu ‘Kwowu Yingkay’, phiyu ‘Kwowu Yingkay’, lmutuc biyax seyhu.
Kngkawas 2009 idas 4 diyax 15 cida wada malax qpahunn ‘Kwowu Yingkay Cusi’muda seyngkyo soto qnlhangan.
Snggiying Yingcyo Ba Mamadou Mbaré u ida muda qpahun rinji qnlhangan weynso, seykining muda psbalay kwotu diyax ddaun qnlhangan kddiyax.
Kngkawas 2009 idas 7 diyax 18, '''Mohamed Ould Abdel Aziz''' mniq kcka Soto seyngkyo pa wada niya ini baka ka brah qnlhangan weynso Wale, Mincu Biyax Ryeynmong Cusi Tatahe mi Kokomin Gikay Gicyi saya Bulehayr mi d9 hiyi hosweynjn,, wada mbiyax mangal 52.58% malu niya hyo, kiya mi idas 8 diyax 5 mniq Nouakchott Olympic Tiyucang psdhuwan phiyu qmpah soto. Kngkawas 2014 idas 6, spuda hantay pay mbiyax balay hmtur seyngkyo cida, '''Mohamed Ould Abdel Aziz''' pa wada mangal 82% ryu mntxal mangal soto Mauritania.
Kngkawas 2016 '''Mohamed Ould Abdel Aziz''' u muda pusa kari niya knpriyux splawa qnlhangan, malan tubaraw truma dha rakaw mbanah bntasan, ptura kndamac alaw qnlhangan snpeyyah qnlhangan France qmlahang kntrawah wada msdara mi mrdang ka dcans. Kngkawas 2017 idas 8 diyax 6, knpriyux splawa qnlhangan pnusa kari niyi wada srwanan puda Mauritania, kiya ka 10 diyax daw wada mndungus balay dmuwi ka burah splawa qnlhangan.
Kngkawas 2020 idas 7 diyax 9,'''Mohamed Abdel Aziz u''' wada muda cmiyuk pnuda pnsliyan Qnlhangan Tyawca Yingkay, qpahun yingkay niyi ka matas‘Pawkaw’ Babaw niya daw, Mauritania na Shwa u prading muda mppluk balay quri mpsalu knbaraw hoying, wana mniq qnnaqah knspaux qnlhangan ka rmading cida, kiya ka niqan biyax muda pcahu Soto knghkwo.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
j3b35xvwyg4hx2a8qlvsoyq5jwr0p72
Mohammed VI of Morocco
0
881
95209
85714
2023-02-10T22:49:01Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q57553]]
95209
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:King Mohammed VI.jpg|thumb|Mohammed standing behind a lectern- Mohammed VI of Morocco.|alt=Mohammed standing behind a lectern]]
= Mohammed VI of Morocco =
Mntucing hngkawas 1963 idas 8 jiyax 21 ka Mohammed VI of Morocco ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Morocco]] ta sayang o kiya ka Mohammed VI of Morocco, pnaah hngkawas 1999 idas 6 jiyax 23 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
qwl2fcxjbl6m55hq7xkrs7d4vhn2mvs
Moldova
0
882
95210
85713
2023-02-10T22:49:12Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q217]]
95210
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Moldova.svg|thumb|Flag of Moldova- Kwoci Mortwowa konghkwo(摩爾多瓦共和國國旗)|alt=Flag of Moldova|461x461px]]
= Moldova(摩爾多瓦) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Moldova.svg|thumb|File:Coat of arms of Moldova.svg-Kwohwey(國徽)]]
Gaga kska Owcow ka [[Moldova]], 47 00 N, 29 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 33,851 sq km(hangan na o Tg140)
(knlbanga dxgal o 32,891 sq km, knlbangan qsiya o 960 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 3,510,485 hiyi.
Gaga [[Chisinau]] ka pusu alang paru, jiyax 27 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Moldova ga wada sugan 74.90% ka dxgal qpahan, 11.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 13.20% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Igor Dodon, pnaah hngkawas2016 idas 12 jiyax 23pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Locator map of Moldova.svg|thumb|File:Locator map of Moldova.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Mortwowa konghkwo (摩爾多瓦共和國) =
Mortwowa konghkwo “kari Lwonaniya,Republica Moldova”slawa Mortiwa “kari lwomaniya, Moldova, i/mɒlˈdoʊvə, mɔːl-/”kika mniq ruwan alang klwaan hraan hidaw Ow, pusu alang paru ka Cisinyo[10].Gaga siyaw gqiyan hidaw Lwomaniya ka Mortiya, daya, hraan hidaw, hunac mquri siyaw Uklang.
Mrtwowa sayang, kkana dxgal nCong sci Mrtaweyya koyueyn. Mrweyya kongkwo mniq 14 ci pnhiyu alangaklwaan do, kndadax 16 sci prajing klwaan Awsmantikwo . 19 sci, paru dxgal Mortaweyya “kiya ni alang Pisalapiya”spuway klwaan Saxane duri.
Mangan duma dxgal ka Mortaweyya bukuy musa phiyu Lwomaniya leynghkwo. bngnuway Ekwo ka Pisalapiya nama ka murux, sblxan bukuy ka Lwomaniya duri, hngkawas 1940, Lwomaniya wankwo sbgay na Sulyeyn ka dxgal nii, Sulyeyn ka empqlahan alang Mortaweyya, spuan pnhiyu Tartaweyya weyay sexwey cui konghkwo, kika tgmaxal rima cyamong konghkwo Sulyeyn. hngkawas 1941 phnan psbu ka Sut, kika kingal Cosing kwo Lwomaniya madas psaping musa Sulyeyn, idas maxal sblxan ka Awtsa,mniq naswey Tkwo hunac citwan cyun dmayaw siida uri lkan ka alang Mortwowa, hngkawas 1944 musa krmux Tkwo paru endaan ka Sulyeyn, pxalan hongcyun ka psaping Lwomaniya sblxan dha ka alang hini duri, miyah nanaq ka euda Mortaweyya Suweyay sexwey cukongkwo. priyux bukuy ka tongO, hngkawas 1991, rmngaw murux ka Mortwowa, kika Mortwowa konghkwo sayan. murux bukuy ka Mortwowa do yasa gllu ka kmlawa, ini tduwa ka uuda dnii, ida psiyaq mlih ka hbangan. yasa psbu ka ruwan wada ini baka, Nyeysth yeynan “tcwo”alang mnduwa murux dhuq sayan, snsaw naqih uuda Tcwo[11][10].
qnpah dxgal ka kingal klwaan Mortwowa, sciway hari ka
kongyey, stmaan sejiq klwan ka ngngalan hbangan dxgal, qmamas sinaw dnii. Mortwowa dhuq sayan klwaan Owcow hini dhiya ka mqrinuc bi, knkawas ka sejiq GDPwana dha maxal kbkuysngari hbangan Amrika[12][11][10]. saw kmlawa,gisu yahan smisu fantwey pay ka kmlawa.klwaan Mortwowa hini o niqan ka qnaqih bi uuda bnbari sejiq[13][14].
hngkawas 1991 murux bukuy do, musa mseupu leynghkwo ka Mortwowa, snbuan mawi tnlangal “WTO”, ni snpuan Oan “OSCE”, murux kwosyey dnii snpuan kwoci.
== Hangan klwaan “pnnatas”(國家名稱) ==
Mortwowa “Moldova” hngan nii kndadax yayung Mortwowa. Yayung Mortwowa mniq Mortaweyya kongyueyn pnhyugan siida dhiya ka pska kmlawa klwaan hini. Dhuq sayan kndadax inu ka hangan Mortwowa nii ini klai[17].rmngaw ka kingal rmngaw, Mortaweyya tgkingal bukun sbiyaw Tlakse nii mnkingal tnsamac siida, yasa mhraw kingal dapa kika dhuq kingal siyaw yayung “ kika yayung Mortwowa sayan”.muuc bi ka Tlakse paqan ka dapa nii, uri empahun huling niya “Molda”yasa muuc bi mntucin yayung ni wada mhuqin, kiya ka kiya ni, ngalan niya hangan kuxunTlakse empahun hulin nii ka hangan yayun nii, bukuy duri hangan yayung nii jiyung na phiyu klwaan “kika brah Mortwowa sayan”hini [18].
Sulyeyng sbiyaw siida Mortaweyya suweyay sexwey dmuy “Mortaweyya”hangan nii. kghak ka Sulyeyn do, rmngaw murux ka Mortwowa psaw kari Lwomaniya phnan, kika hangan klwaan ka Mortwowa”[19]
== Ris(歷史) ==
hngkawas 2010, mniq ruwan Mortwowa ka niqan tunux slayan dha ka qyiqaya Awtwo, ni saw sayan ruwan Mortwowa pntasan brah bi sejiq ka uuda psaan dhuq qndhyaqan sayan brah hngkawas maspac kmxalan kbuhug dhuq maxal dha kbkuy kbuhug [20]. burah qyiqaya sbiyaw Tlipolyey yuenxwa congsin kika mniq ruwan Mortwowa sayan.kingal yuenmin nii kndadax hngkawas 5500 brah kongyueyn knttu dhuq hngkawas 2700 brah kongyueyn, pnuda nongyey, tmabu tnbugan, tnsamac, smalu mriqu tawci na pntasan[21].
=== Brah ska sci “pntasan”(中世紀以前) ===
sejiq rdrudan sbiyaw Mortwowa ka sejiq Taciya, sayan Mortwowa duma plalay bi kingal Lwomatikwo[11][22]. Maxal tru sci dhuq ska maxal spac sci, yasa krmxan Mongku ni Syongyali, sejiq Taciya prajing sugan sejiq Mortwowa, sejiq walaciya, sejiq waysifangniya tru nii, kska, sejiq Mortwowahngkawas 1359 pnhiyu Mortaweyya kongkwo. Hngkawas 1538,gaga qhlangan Awsmantikwo ka Mortaweyya, kika maa quli Awsmantikwo. Kiya ni, ida srwaun pklwa klwaan bukun Mortaweyya kongkwo[23].
=== Lalih kndusan sayan “pntasan”(近現代) ===
hngkawas 1812, saxan Ekwo mniq Awsmantikwo psbu siida lkang ka kkana dxgal Mortaweyya kongkwo. slawa “Pisalapiya”saxan Ekwo ka duma dxgal nii. hngkawas 1859, mseupu ka Mortaweyya kongkwo ni Walaciya, rmngaw phiyu Lwomaniya leynghkongkwo[11][10]. idas dha Hngkawas 1917 kmin do, rmngaw murux ka Pisalapiya, phiyu Mortaweyya mingcu konghkwo. Hngkawas 1918, mseupu ka klwaan nii mi Lwomaniya. hngkawas 1940, laxan Lwomaniya wankwo ka dxgal nii subway dha Sulyeyng, klwaan Sulyeyn ka alangl Lwomaniya wangkwo, spuan pnhiyu Mortaweyya Suweyay sexwey cui konghkwo.
kika tgmaxal rima cyamong konghkwo Sulyeyn. hngkawas 1941 phnan psbu ka Sut, kika kingal cosingkwo Lwomaniya snkagun psaping Sulyeyn, idas maxal mrmux Awtsa, kika dyagan mniq hunac naswey Tkwo citwan siida lkang ka alang Mortwowa. kiya ni, hngkawas 1944 paru pnuda ka Sulyeyn musa snbu Tkwo, ini baka hongcyun ka psaping Lwomaniya sblxan dha kadxgal nii duri, ida sbrinah nanaq ka Mortaweyya Suweyay sexwey cuikonghkwo cyeync [11][22].
priyux ka tongO do, hngkawas 1990, Mortaweyya Suweyay sexwey cikonghkwo priyux hangan Mortwowa Suweyay sexwey cuikonghkwo. Idas rima hngkawas1991, Mortwowa Suweyay sexwey cuikonghkwo rmngaw priyux hangal Mortwowa konghkwo. idas maspac, rmngaw kndadax Sulyeyng murux ka klwaan hini, phiyu Mortwowa sayan[10][11].
murux ka Mortwowa do, yasa bbaraw jiyax ini tuku ka ngngalan hbangan ka alang dha. dhuq sayan, ida mqrinuc bi kingal klwaan Owcow ka Mortwowa [24][25].
=== Ini klai sunhuya ka Nyeysth yeynang “pnnatas”(聶斯特河沿岸問題) ===
hngkawas 1990, koyeycyu Nyeysthyeynan Mortwowa “Tcwo”rmngaw kndadax Mortwowa murux. Mntna siida, knttu mniq Nyeysthyeynan ka psaping Sulyeyng “Elwos”, kika psaw dhuq sayan “snarux tunux Tcwo”.hngkawas 1992, phnan psbu ka alang Tcwo ni Mortwa. Ini baka ka Mortwowa dhuq hini ka psbu da, alang Tcwo murux dhuq sayan “ana murux ka alang Tcwo ini psrwai kwoci sexwey”. Elwos mniq alang Tcwo na psaping ini usa dhuq sayan[10][11][22][26].
== Cngc(政治) ==
kingal ixey konghkwo ka Mortwowa sayan. qtaan ka hngkawas 1994 rnagan Mortwo syeynfa, puda sancyueyn fenli ka Mortwowa ixwey, sklawa ka Mortwowa congli, lifacyueyn ka Mortwowa ixwey, Sfacyueyn ka syeynfa fayueyn. Mortwowa ixwey puda – yueync, niqan kingal kbkuy kingal ka isi, mnkingal knkawas spac kana klwaan psaw pili taypyawc ka empqaaw. Pqlahan klwaan Mortwowa ka bukun Mortwowa, cenfusonaw ka Mortwowa congli, ruwan cenfu congli ka phiyu “ wana hangal ruwan asi ka kndadax ixwey psruwa”.mnkingal pnuda ka Mortwowa kndadax ixwey ka pgaaw bukun, kiya ni hngkawas 2016 prajing pryuxan kana sejiq pgaaw duri[27][11][10][28]
hngkawas 1994 psgaaw ka Mortwowa ixwey, mangan egu gngaan patas ka Mortwowa nongyeytan, nii o gisu nama pkla musa kpriyux ka kmlawa Mortwowa[29]:1342hngkawas 1996, mangan pgaaw bukun ka Mortwowa kongcantan jentan, ririh tan Pit.Lucyeynsci ka tgdha bukun Mortwowa.
Hngkawas 2001 psgaaw ka ixwey siida, Mortwiwa kongcantan jentan ebiyax duri. Tgtru bukun Mortwowa ida mntna rireyh kongcantan jentan Flatimir. Wolwoning[30][31]. Mortwowa kongcantan jen congti ccingE sida. kndadax idas 4 hngkawas 2009 wada ini kbiyax ka Malian. Lupu priux mquri Mortwowa mingcutan. priyux siida ini kciway ka kongcantan jentan mquri priyux dmayaw Mortwowa mingcutan. [32]. Idas 4 hngkawas 2009 pgaw ka ixwey enbiyax ka sejiq Mortwowa kongcantan, kiya ni ana saw nii ini psai lnglungan sejiqan, kiya ni paru bi ka kanixwotong[33][34]. idas empitu, prajing muda pgaaw. yasa ini tduwa pntan ka sejiq pgaaw bukun, idas maxal kingal hngkawas 2010, Mortwowa ixwey muda pgaaw duri[35][36]. hngkawas 2012, murux sejiq Nikula. Timofuti ka congtong[37.
hngkawas 2015 dhuq 2016, yasa naqih bi ka ngngalan hbangan Mortwowa, ruwan klwaan niqan paru bi ka psrngaw. prajing hngkawas 2016, miyah pqpah Mortwowa congli ka Paweyr.Feylipu, pdudu sapah qhlangan Mortwowa[38].
Sayan, ruwan klwaan Mortwowa dmuy cing Omong uxay kiya cingE pqnaqih[39].
== Tiri(地理) ==
klwaan ruwan ka Mortwowa, mi Uklang, Lwomaniya dha klwaan ptuduc. Kkana dxgal alang Mortwowa mniq ska Nyeysth ni Puluth kana. Gaga siyaw gqiyan hidaw Mortwowa ka Puluth, ni gqiyan hidaw bi Mortwowa Cuculey mquri qluli Twonawh.Nyeysth o kndadax daya mquri hunac qluli muda hraan hidaw Mortwowa
== Cingci(經濟) ==
hngkawas 1991 kghak ka Suleyn do, Mortwowa o yasa knciway ka ngngalan, gllu ka kmlawa, ini tiku ka brigan, ini tdawa muuda dnii ka pusu, knttu saw smisu ka cingci dha[25]. bukuy hngkawas 2009, yasa smisu ka kwoci cinjong ida wada saw smisu ka cinci Mortwowa duri[11]. Mqrinuc bi klwaan Owcow sayan ka Mortwowa, kntaan kana, sejiqan Mortwowa GDP wana nOwcow mqrinuc bi klwaan Arpaniya mdka ka gaya sbiyaw, kkana mntna klwaan Cyana, Nicyalakwa dnii[40]. tghangan mrana sejiqan hini, Mortwowa mniq hngkawas 2018 0.7 ka tghangan dha, wana bi mntna saw mslalih knrana sjiqanklwaan Feylyubing ni Nangfey, ida mntruma bi tghangan ska klwaan Owcow.
dxgal ka qpahun klwaan Mortwowwa, ngngalan cingci ka nongyey ni qmamas sinaw ka pusu qpahun dha[11].
== Sehwey (社會) ==
Qtaan ka snpuaan sblayaq ni pdayaw “spuaan Owan”. Hngkawas 2004 Mortwowa siida,ida knttu mruc hnan ni uuda murux fantweypay. Ana snhuya, gaga ini tduway ka lencyueyn hanweyce, kmlawa fantweypay ni Pasat gaga hmkun maxal hngkawas.
kndadax Owcow lyeynmong Amrika ni jencyueyn hanweyc sqita dha naqih kmlawa ka hiya, mntuhuy kingal kri kwanfan kndadax Ewaycyawpu slawa “pqita bi qnaqih uuda”mnsa.
pnaah snpuaan kwocitse hngkawas 2007 knkwasan rmngaw pntasan, mnniq saw nnaqih bi ka jencyueyn Mortwowa,. Muda bi snbuc ni cmiyax, nii brah hridan psilin o naqih bi. ana wada srwaun ka qnlahan dqrijil, kiya ni snaw, dqrijil ni dqlaqi ida dha knttu ini pslaiq ni kana saw ini au ka sbari dha, kkana gaga dha sbari dhuq alang Parkan, duma o klwaan tongow uxay uri o klwaan Yacow ni Afuhan dnii. ini tuku ka wana qmlahan ini tduway ka dqrijil. Mnnuda pnryuxan ka syeynfa laxun ka phuqin. Bhangan ka kari gaga htrun ka cyo duri krinah asitay mhmuc qmraq fantweypay, siyaw Nyeysth yeynan konghkwo jengcyueyn ni can gaga krinah naqih, maku ini tdawa nanaq psli psilingka ssjiqan hini, gaga lkan ka pngaaw patas uri, tongsingleyn ni duma ssjiqan ini tduway ni cyaxan dha, niqan snpuaan ka guyan sbrigan puniq ni niqan nanaq ka pnuda dha naqih bnbari, mniq hngkawas 2006 Tilaspu mndha mnda bali kongsian, kika niqan hbaraw ka mhuqin ni mangan luqih.
== Pqtaan(參見) ==
kari Mortwowa ni psrngagan ssjiqan
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/摩尔多瓦<nowiki/>(參考自中文維基百科)
lrpvb5s98oufcepb6s87fjzxzzmdf1h
Mona Rudaw
0
883
104189
104188
2024-07-08T16:49:46Z
U. Boya
2117
Mona Rudao and Seediq tribal leaders, kngkawas 1930
104189
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Mona Rudao and Seediq tribal leaders.jpg|thumb|Mona Rudao and Seediq tribal leaders, kngkawas 1930]]
'''Mona Rudaw''' (莫那 魯道) o Seejiq-Tkdaya ka ngalan kari [[seejiq]] Mahebu, jiyax pncingan niya o, 1882 hngkawas, maxal maspat hngkawas da o, risaw niqan biyax ni mpaxul balay, knbaraw niya o 186, mhiyu ruwan seejiq bbaraw balay mtna mhiyu ka ddrodux, uxay uri o, piyah laqi ni dhok embrac o, mkla balay musa mulung seejiq, nusa mdklan o negu balay dmgiyal, kiya ka kiya o kiya ngalan dha seejiq ngalan kari.Tama niya Rudaw pai, biqan niya hiya ka seejiq ngalan kari, siida o risaw balay ka hiya.
Babaw wada mrdan ka Rudaw Pai, mrana mrana ka biyax Moda, ngalan kari alang seejiq-tkdaya, ungat ana kingal seejiq hmranas hiya.kiya ka kiya o, bukun Tanax Tunux o pdaan dha ana manu euda musa mrabu hiya, kiya smkgun mtunux balay kesacu musa kmlawa hiya.
Hngkawas 1909, kesacu Tanax Tunux, iyuh milik biyax tnsapah Moda Rudaw, Kiya saan dha pstrung ka bukun sapah kesacu mniq Mhebu ka Cingtng Salan ni kingal mtunux balay qtaan ka uwa, Tiwas Rudaw ksun ka hangan niya. Hiya o swayi Mona Rudaw ka hiya, ana nanak ini sruwa musa pstrung ka qbsurang niya, bukuy hari da, ana rabang asi ka smruwa ka hiya da.
Cingtng Salan dha qbsurang biya Sng Salan, mniq qnpahan dh siida o, puda patas iyuh psruwa prrawah muway sejiq dxgal klwaan, ini dha pdayi bukun Klwaan ka patas dha siida, babaw niya da kiya hdrang dha Hraan Hidaw jiyax 1917 ka I Salan, babaw dha idas ka nniqan na hiya da, wada mrdan ka hiya da, kiya qlijil niya Tiwas Rudaw mtbukuy miyah dhuy qbsurng na alang Mhebu hiya duri. Yasa ini dha klayi manu ka pusu wada mrdan ka snaw niya, lnglungan sejiq Mhebu hiya hiri dha wada laxal snaw ka swayi ngalan Kari alang dha, kiya piyah siida da ini dha hari snhiyi Tanax Tunux ka dhiya da, qntaan dha Tanax Tunux ka dModaw Rudaw o naqih hari uri da.
Hnkwasan 1911, mtrul hnkawas ka Mona Rudaw, pndaan lnglungan Tnanx Tunux, smalu kingal laxul ka ngalan kari kngkingl alang, dsun dha rmiwau alang Tanax Tunux, musa pqita mshuya smalu jiyung psipaq ka dhiya. Pusu lnglungan Tanax Tunux o, pdaan dha pqita biyax dha, miyah pisug lnglungan sejiq, kiya melux hari ni ini hari qpaxul ka lnglungan dha ka sejiq. Mona Rudaw mkla biyax Tnanax Tunux ka hiya, kiya srngaw niya ka mbbrax alang niya“Mdka balay btunux yayaung paru knhbaraw niya ka sejiq Tanax, Tunux, nasi ta smipaq Tanax Tunux da o, empadas ta mhuqil ka ita.”
Kiya o, mrana ka pnkihan na Sejiq-Tkdaya ka Tananx Tunux, hnkwasan 1919 ni 1920 ni 1925, nuda tliyin pssri ni pprngaw ka ngalan ka alang Sejiq, lnglungan dha iyuh musa smipap Tanax Tunux ka dhiya, yasa ndaan dha nii wada klaan Tnanx Tunux da o, kiya ini uda ka dhiyada.hnkwasan 1920, Moda Rudaw ni nglan kari ising alng sejiq, wada qrbingan Tnanax tunux musa qmrmuh alang sramaw ka dhiya, Moda Rudaw nuda msaang naqih klwaan dha ka kesacu, kiya o, mniq dowriq Tnanx Tunux ka hiya do o, asi dha ka klwaan balay ka ndaan niya.
1930 knkwasan 10 idas 20 jiyax, mataru alang 300 kbkuy sejiq dndulan Mona Rudaw, musa saan tmarang btasan alang Paran hiya, musa smipaq bbukun kesacu mniyah kngkingal btasan.
Paru ndaan dha mssipaq hiya ka dhiya o, babaw niya da, idas 11 dMonaw Rudaw wada mquri qduriq hrngaw babaw alang Mhebu, kiya heytey Tanax Tunux mquri hiya sngbu ni pdaan dha hikoki muda smuiq doku, Mona Rudaw mkla sa uka biyax miyax smiyuk da, mkla ana nanak tliyin paru lhngaw ka hiya, ana nanak niqan maxal sngari ka mbrax tduwa sngbu Tnanx Tunux, yasa mkla ka hiya uxay baka Tanax Tunux ka dhiya da.
Kiya ka kiya ni, biqan na laqi na snaw ka empdudul musa smipaq Tanax Tunux, plealay na sngbu Puniq ka qlijil niya Bakan Walis, babaw niya do, wada muluh mkala bbuyu babaw lhngaw hiya, wada sngbu hiya nanak ni mhuqil ka hiya da. 11 idas 19j iyax, heytey Tanax Tunux dhok lhngaw hiya siida, qmita hbaraw qbubul Sejiq, niqan laqi ni rudaw, wada mkeyah siida qhuni kana da. Ini dad ha slayi ka qbubul Monaw Rudaw.
Dhok hkwasan 1933, dha sejiq musa maduk, nuda babaw bbuyu lhngaw hiya, kiya slayun dha hiya ka kingal tksaraw qbubul, mniq siyaw niya ka kingal puniq ni pusing. Saw qtaan dha ka qbubul mniq hiya, yasa paru ni bbaraw, mtna hari Mona Rudaw mshaya, kiya asi dha buuc Mona Rudaw ka kiya da. Babaw niya da, pdaan dha laqi niya, qmita pngsping hiyi niya ka qqiya, kiya klaan dha sa nMona Rudaw ka qbubul mniq hiya.
Babaw niya, bukun kesacu mniq Nanto, saan na pqita sapah tekong Hori hiya ka qbubul Mona Rudaw, babaw niya duri o, saan dha hmadut pusu btasan sapah byakun da, pdngun ni rhuan dha ni kiya dsun dha paru btasan Taype da.
Hnkwasan 1953, bukun klwaan Teru, psdhug kingal btunux miyah lmnglung npaqan Tanax Tunux, kiya dha saan mangan ka qbubul Mona Rudaw dsun dha Paran, saan dha mluus habung Mona Rudaw da.dhok 10 hnkwasan 10 idas 27 jiyax do o, hbaraw balay sejiq mssiri Paran hiya pdaan dha paru balay smiyan, miya lmnglung ndaan npaqn Tanax Tunux.
Smnru ndaan sejiq:Laqi qlijiq bukun btasan mniq Paran hiya, snringan niya ka bubu niya, saw manu sejiq niya ka Mona Rudaw.smiyuk ka Yaway Teymu“dqras Mona Rudaw o saw balay mpaxul ni mtunux balay ka tunux na uri, saw nii kiya ngalan dha mpdudul.nusa rmiwau Tanax Tunux ka hiya, mkla mbiyax ka Tanax Tunux, kiya psipaq dha Tanax Tunux ka siida, kiya ini baka ka Sejiq da.
48 hnkawas wada mhuqil ka Mona Rudaw. Babaw mhdu ka npaqan dha Tanax Tunux, kiya wada daan pprngaw paru dhok mksaan ka klwaan Tanax Tunux, Yasa uxay ka malu balay ka npaqan dha Sejiq ka dhiya. Bukun Tanax Tunux mniq Taywan uri o, wada kmpriyux qnrahang dha sejiq uri da.saw nii miyah psbraiq kndusan wada nhuqil npaqan Tanax Tunux, miyax prdax utux dha ni miyah psbraiq lnglungan ddlutut dha.
== Pnyahan pnatas (參考文獻) ==
* 姑目荅芭絲. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku]]
slqixm57u09jdpfndxvyumnaicjx743
Mona Rudo
0
884
95779
95775
2023-04-08T12:32:16Z
Takun walis
1486
/* Mona Rudo(莫那 魯道) */
95779
wikitext
text/x-wiki
== Mona Rudo(莫那 魯道) ==
[[Patas bntasan:Mona Rudao and Seediq tribal leaders.jpg|thumb|File:Mona Rudao and Seediq tribal leaders.jpg(モーナ・ルダオ (中央)と霧社蕃の有力者)]]
[[Mona Rudaw|Mona]] Rudo ge Seediq-Tgdaya ka ngalan kari [[seediq]] Mhebu, ali pnttingan neya we, 1882 knkawas, maxal mmsepac knkawas ciida,riso niqan beyax ma mpahung bale, knbaro neya ge 186, mheyu ruwan seediq bbaro bale mtana mheyu ka ddrodux, uxe uri we, piyah laqi nii dehuk mbarac ge,mkela bale musa mulung seediq, nusa mdkalan ge negu bale dmgiyal, kiya ka kiya ge kiya ngalan daha seediq ngalan kari. Tama niya Rudo pai, biqan niya heya ka seediq ngalan kari, ciida ge riso bale ka heya.
Bobo wada mradan ka Rudo Pai,mrana mrana ka beyax Moda, ngalan kari alang seediq-tgdaya, ungac ana kingal seediq hmranas heya. kiya ka kiya ge, bukun Tanah Tunux ge pdaan daha ana maanu oda musa mrabu heya,kiya smkegun mtunux bale ksacu musa kmlawa heya.
Knkawas 1909, kesacu Tanah Tunux,iyuh milik biyax tnsapah Moda Rudo, Kiya saan daha psterung ka bukun sapah kesacu meniq Mehebu ka Cingting Salan nii kingal mtunux bale qtaan ka uwa, Tiwas Rudo kusun ka ngayan niya. Heya ge swai Mona Rudo ka heya, ani nanaq ini sruwa musa psterung ka qbsuran niya, bukuy hari di, ani rabang asi ka smruwa ka heya di.
Cingting Salan daha qbsuran biya Seng Salan, meniq qnpahan dah ciida ge, puda patis iyuh psruwa prrawah muwe seediq dxegal klwaan, ini daha pdai bukun Klwaan ka patis daha ciida,babo niya da kiya hdarang daha Hraan Hido jiyax 1917 ka I Salan, bobo daha idas ka nniqan na heya di, wada mredan ka heya di, kiya qlidil niya Tiwas Rudo mtbukuy miyah duhuy qbsuran na alang Mehebu heya duri. Yasa ini daha klai manu ka pusu wada mredan ka suno niya,lnglungan seediq Mehebu hiya hiri daha wada laxal suno ka swai ngalan Kari alang daha, kiya piyah ciida di ini daha hari snhii Tanah Tunux ka dheya di, qntaan daha Tanah Tunux ka dMona Rudo ge naqih hari duri di.
Hnkwasan 1911, mtrul hnkawas ka Mona Rudaw,pndaan lnglungan Tnanx Tunux, smalu kingal laxul ka ngalan kari kngkingl alang, dsun dha rmiwau alang Tanax Tunux, musa pqita mshuya smalu jiyung psipaq ka dhiya. Pusu lnglungan Tanax Tunux o, pdaan dha pqita biyax dha, miyah pisug lnglungan sejiq, kiya melux hari ni ini hari qpaxul ka lnglungan dha ka sejiq. Mona Rudaw mkla biyax Tnanax Tunux ka hiya, kiya srngaw niya ka mbbrax alang niya “Mdka balay btunux yayaung paru knhbaraw niya ka sejiq Tanax, Tunux, nasi ta smipaq Tanax Tunux da o, empadas ta mhuqil ka ita.”
Kiya o, mrana ka pnkihan na Sejiq-Tkdaya ka Tananx Tunux, hnkwasan 1919 ni 1920 ni 1925, nuda tliyin pssri ni pprngaw ka ngalan ka alang Sejiq, lnglungan dha iyuh musa smipap Tanax Tunux ka dhiya, yasa ndaan dha nii wada klaan Tnanx Tunux da o, kiya ini uda ka dhiyada. hnkwasan 1920, Moda Rudaw ni nglan kari ising alng sejiq, wada qrbingan Tnanax tunux musa qmrmuh alang sramaw ka dhiya, Moda Rudaw nuda msaang naqih klwaan dha ka kesacu, kiya o, mniq dowriq Tnanx Tunux ka hiya do o, asi dha ka klwaan balay ka ndaan niya.
1930 knkwasan 10 idas 20 jiyax, mataru alang 300 kbkuy sejiq dndulan Mona Rudaw, musa saan tmarang btasan alang Paran hiya, musa smipaq bbukun kesacu mniyah kngkingal btasan.
Paru ndaan dha mssipaq hiya ka dhiya o, babaw niya da, idas 11 dMonaw Rudaw wada mquri qduriq hrngaw babaw alang Mhebu, kiya heytey Tanax Tunux mquri hiya sngbu ni pdaan dha hikoki muda smuiq doku, Mona Rudaw mkla sa uka biyax miyax smiyuk da, mkla ana nanak tliyin paru lhngaw ka hiya, ana nanak niqan maxal sngari ka mbrax tduwa sngbu Tnanx Tunux, yasa mkla ka hiya uxay baka Tanax Tunux ka dhiya da.
Kiya ka kiya ni, biqan na laqi na snaw ka empdudul musa smipaq Tanax Tunux,plealay na sngbu Puniq ka qlijil niya Bakan Walis, babaw niya do, wada muluh mkala bbuyu babaw lhngaw hiya, wada sngbu hiya nanak ni mhuqil ka hiya da. 11 idas 19j iyax, heytey Tanax Tunux dhok lhngaw hiya siida, qmita hbaraw qbubul Sejiq, niqan laqi ni rudaw,wada mkeyah siida qhuni kana da. Ini dad ha slayi ka qbubul Monaw Rudaw.
Dhok hkwasan 1933, dha sejiq musa maduk, nuda babaw bbuyu lhngaw hiya, kiya slayun dha hiya ka kingal tksaraw qbubul, mniq siyaw niya ka kingal puniq ni pusing. Saw qtaan dha ka qbubul mniq hiya, yasa paru ni bbaraw, mtna hari Mona Rudaw mshaya, kiya asi dha buuc Mona Rudaw ka kiya da. Babaw niya da, pdaan dha laqi niya, qmita pngsping hiyi niya ka qqiya, kiya klaan dha sa nMona Rudaw ka qbubul mniq hiya.
Babaw niya, bukun kesacu mniq Nanto, saan na pqita sapah tekong Hori hiya ka qbubul Mona Rudaw, babaw niya duri o, saan dha hmadut pusu btasan sapah byakun da, pdngun ni rhuan dha ni kiya dsun dha paru btasan Taype da.
Hnkwasan 1953, bukun klwaan Teru, psdhug kingal btunux miyah lmnglung npaqan Tanax Tunux, kiya dha saan mangan ka qbubul Mona Rudaw dsun dha Paran,saan dha mluus habung Mona Rudaw da. dhok 10 hnkwasan 10 idas 27 jiyax do o, hbaraw balay sejiq mssiri Paran hiya pdaan dha paru balay smiyan, miya lmnglung ndaan npaqn Tanax Tunux.
Smnru ndaan sejiq: Laqi qlijiq bukun btasan mniq Paran hiya, snringan niya ka bubu niya, saw manu sejiq niya ka Mona Rudaw. smiyuk ka Yaway Teymu“ dqras Mona Rudaw o saw balay mpaxul ni mtunux balay ka tunux na uri, saw nii kiya ngalan dha mpdudul. nusa rmiwau Tanax Tunux ka hiya, mkla mbiyax ka Tanax Tunux, kiya psipaq dha Tanax Tunux ka siida, kiya ini baka ka Sejiq da.
48 knkawas wada mhuqil ka Mona Rudaw. Babaw mhdu ka npaqan dha Tanax Tunux, kiya wada daan pprngaw paru dhok mksaan ka klwaan Tanax Tunux, Yasa uxay ka malu balay ka npaqan dha Sejiq ka dhiya. Bukun Tanax Tunux mniq Taywan uri o, wada kmpriyux qnrahang dha sejiq uri da.saw nii miyah psbraiq kndusan wada nhuqil npaqan Tanax Tunux, miyax prdax utux dha ni miyah psbraiq lnglungan ddlutut dha.
[[Snakun:Tgdaya]]
55ifyl2a1v3o7t2vlwvcaq9d6x77v2y
Monaco
0
885
103715
103714
2024-06-19T03:40:30Z
U. Boya
2117
103715
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Monaco.svg|thumb|Flag of Monaco-Kwoci Monak(摩纳哥國旗)|alt=Flag of Monaco|356x356px]]
= Monaco(摩纳哥) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Monaco.svg|thumb|File:Coat of arms of Monaco.svg-Kwohwey(國徽)]]
Gaga kska Owcow ka [[Monaco]], 43 44 N, 7 24 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 2 sq km(hangan na o Tg254)
(knlbanga dxgal o 2 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 30,581 hiyi.
Gaga [[Monaco]] ka pusu [[alang]] paru, jiyax 19 idas 11 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Monaco ga wada sugan 1% ka dxgal qpahan, 0% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 99% na.Pnyahan pnatasBukung klwaan ta sayang o kiya ka Albert II, pnaah hngkawas2005 idas 4 jiyax 6pnrajing kmlawa klwaan.[[Patas bntasan:Monaco in its region.svg|thumb|File:Monaco in its region.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Monak(摩纳哥) =
Monak kongkwo “ kari Fakwo : Principauté de Monaco”, tduwa skari Monak cingwangkwo, Monak hokwo, congwen o slawa Monak, kika mniq kingal Owcow na klwaan Cenpang. Gaga hunac Fakwo ka dxgal Monak, wana saw slalih ticonghay hunac hayangsyeyn, kana alang daya,gqiyan hidaw, hraan hidaw tru alang nii gisu qjinan Fakwo, pusu ka kndadax snpuan smudan alang Monak ni pnhyugan bukuy ssiyaw alang hini. kika knlangan o tqapur ni tgutu ka ssjiqan kingal klwaan ka alang dha, ciway klwaan ni cengpang ka Monak uri, kndadax Mongtikalwo tucang ni rmigaw ka ngngalan cingci dha. cyuncu lisyeync ka klwaan Monak, Monak cingwan ka cyuncu. Ini pquri kwoming kswey klwaan ka klwaan Monak kika niqan bi hangan ka alang dha hini, slawa piswey alang baraw.
== Endaan 歷史 ==
=== Pusu pnnatas : Endaan Monak ===
Kndadax brah kongyueyn mataru sci tnhangan ka alang Monak, kndadax alang Silafucis“Phocaea”
sejiq Fucis mniq pnhyugan siyaw alang dxgan kblux Sila hini - - Monwoik “Monoikos”.pnaah kari utux Sila, kari sbiyaw mnda hini ka talis Hayklis, kiya ka kiya ni sejiq Fucis mniq hini phiyu kingal tikong thmuku Hklis, ngalan hangan “Monoikos” “kari Sila : Μόνοικος, sapah ni thmkuan sapah ka tngsa hini”, kika knhuway pryuxan hangan alang hini.
mniq hngkawas 1215pnhyugan kblxan dxgan Jenaya ka Monak duri. Kndadax hngkawas 1297, sida Fulanswowa. Klimarticyaw snangi psaw fangcixwey “Franciscan”na syotaws “mniq kari Itali siida tnhangan Monaco”sblxan ni qhlangan dha ka niqan bi hangan cyaws do, ida tnsapah Klimarti “Grimaldi”ka kmlawa Monak, wana hngkawas 1793 dhuq hngkawas 1814 ka ini pntna, Fakwo ka kmlawa Monak. Hngkawas 1815 dhuq hngkawas 1860, prngaw ka Weyyeyna qhlangun Monak ka alang Satingniya wangkwo, dhuq hngkawas 1861, dmuuy ka Monak kisa srwaun Fakwo – Monak pnkari.
mniq hngkawas 1911 brah tgkingal syeynfa prngaw npragan nkari, kika ungac snpngan ka klwaan Monak cingwan. Idas empitu hngkawas 1918,pnpatas patas, pnpats hini mniq qhlangan Monak ka Fakwo. Pntasan nii gisu btasan ruwan “mnhdu pntasan Fangrsay”, uri uuda Monak asi ka muru kmlawa Fakwo, bliqun dha pshuya muda ka psaping ni cingci. Hngkawas 1919 pnpatas patas Fakwo, nasi wada mhuqin ka bukung klwaan uka ka snaw miyah dmutac qpahan na, kika musa krmux Fakwo ka Monak. Hngkawas 2002 niqan nanaq ka burah pnpatas dha klwaan hini, nasi uka ka mrih dmutuc qpahun bukun klwaan, ida enpburux ka Monak, ida pnkttu pqlahan ka Fakwo. tgdha psbu ka knlangan siida, jiyax mataru idas maxal kingal hngkawas 1942, gaga sblxan psaping Itari ka Monak, hngkawas 1943 ini baka ka Itari do brinah Monak.
Langniay sans mniq hngkawas 1949 gaga mhuqin ka tama rudan Lui ars do hiya ka dmutuc qpahan niya. hngkawas 1962 piyah kingal burah gaya, laxan ka uuda phuqin, qhlangan ka djiyun pgaaw dqrijil, kika phyugan baru bi pslingan sapah ida psaw nii ka tnpusu dha nanaq. hngkawas 1993, mnduwa bi cenyueynkwo lyeynghkwo ka Monak da, kika balay bi niqan dmuuy pgaaw.
jiyax mtrul kingal idas tru hngkawas 2005, yasa bsiyaq mnarux babaw tqiyan ka Tama rudan niya Langniay sans, Arpey wangc prajing mapa qpahun hini. jiyax mataru idas pac hngkawas 2005 kika hiya ka kmlawa Monak, qpahun tnlngan niya gaga mniq paru pnrhulan ssaan snkaway hiyi Tama niya Langniay sans. mndha psqaras ka tnlngan niya, mniq jiyax mngari idas maxal kingal hngkawas 2005 pqrasan mnkingal.
== Kmlawa (政治 ) ==
=== Pusu pntasan : kmlawa Monak ===
Monak cingwan Arpey ars ka kmlawa Monak sayan,kika kingal klwaan cyunculisyeyn ka hiya.
kndadax hngkawas 1911 ida pnuda cyunculisyeync ka Momak, qbsuran klwaan ka cingwan. Sosyan cuc na spac sejiq cenfu weyyueynxwey “qnpah ruwan”ka sklawa qpahun. kingal sejiqFakwo ka dmuuy qnpah sosyan, cingwan ka kndadax sapah qhlangan Fakwo piyah egu pgaaw sejiq miing kingalsejiq snkulan. Pnaah hngkawas 1962 pnkari gaya, sosyan mi iyueync klwaan pnskari “Monak ixwey”pbuway qpahun. kingal lifaciko empusal spac sejiq srwaun pngaaw kndadax hini ka nengaaw, rima hngkawas ka qpahun niya.
== Llingay(地理) ==
=== Pusu pnatas : llingay Monak, gnayus mklawa Monak ni teynhaykoncen Monak ===
Gaga mniq ticonghay peyan ka Monak, mdngu ni meuxun ka karac, bbaaw hngkawas buun bi hisaw, ida hini nanaq ka niqan saw nii karac ticonghay. kana klwaan hunac hraan hidaw Fakwo pinghay Arpeys sen tru nii ka gisu tqiri, 3500 mi knrbagan hraan hidaw gqiyan hidaw dxgal alang, 200 sngari ka dgring bi, knlaban saw 202 kongtwen “2.02 pingfangkngli, krinah ciway ka dha Nyoyuey congyan kongyueyn”, kana klwaan tgdha ciway ka alang dha, ciway bi knlaban lyeynhkwo xweyyueynkwo uri, kska knlaban 1/5 knndadax teynhay cawlu miyah kana, sngun pnhyugan ka dha pomanyoting niqan bi hangan haykan – Fongweyay yeykan ni Ayrcyulkan. Kana alang Monak uka yayung ni paru xupo, 164.4 m ka bowkax bi haypa, gaga mniq kingal babaw sdhrus.
== Karac(氣候) ==
Karac ticonghay ka karac Monak “pnsnakan karac Kpen : Csa”, yasa pnsaw karac gsilung “Cfb”ni karac mcilux ni shriqan “Cfa”meuxun sdngu ka rbagan, mskuy ni sqquyux ka misan. [1] mntna putuh hari ka knrbagan rbagan, babaw qhidaw do knciway hari ka mcilux “ ini mnhrinas 30 tu C ka kncilux”, yasa miyah ka ini stuq yupan bgihur gsilung, kska ka kncilux. Kingal na hiya uri, yasa paru bi kncilux ka qsiya gsilung rbagan, kika meuxun bi ka kmaan. saw kdjiyax, ini kltu dhuq truma 20 tu C ka kncilux rbagan. misan siida Ini hari qtai ka sipa ni tucing huda, saw kdjiyax maxal knkawas mnkingal ni dha ka qtaan. [2] [3] jiyax empusal empitu idas sha hngkawas 2018, mntucin huda ka Monak ni Mongtikalwo.
== Hbangan(經濟) ==
=== Pusu pnatas : hbangan Monak ===
Kingal rmigaw ka pusu ngngalan Monak, knhngkwasan ida niqan egu sejiq yasa niqan tucan ni malu bi karac kiya ka sduriq dha balay. hngkawas 2001, kingal burah pnhyugan nii ka gisu klaban pusu kanko mato, pusu sngayan malu bi ka yolwen. Malu bi ka ngngalan hbangan Monak, pusu o pocay, rmigaw ni sapah sskuan pila dnii, alang hni ga saw fuuyuey ni ciway na, kawfucyac, uka rruciq kungyey egu klgan nii ka qpahan wada niqan malu bi ka pnuda dha.
Ini sqita ngngalan kntaxa sejiq mangan kswey ka kmlawa. Aji manu ciway bi ka sejiqqn kana klwaan, ida ini stqi kmlawa ka egu tnlngan qqpahun hini, kana yucen, qnpah qnawan. qnawan Monak sayan niqan 6 tnegkmbkiyan ka jilan kufen Tatung tyeynpawcyu, niqan 45 tnegknbkiyan ka jilan kufen kmlwa, sskuan pila sapah Monak uri “Compagnie Monégasque de Banque”niqan 6 tnegkmbkiyan kufen. sqita dha paru bi ka kndusan Monak hini, dha gisu siyaw paru alang Fakwo wada mntna.
uka ka kntaxa sejiqan swutswey cence ida sduriq ka niqan bi pila piswey thjij sejiqan, pusu ka kndadax saw klwaan Owcow. Kndadax mniq nganguc Monak kkana ngngalan wada egu bi ka ngalan dha, saw ka niqan bi hangan sejiq F1 pspun mriq rulu ida nii ka spluun dha qmita kkana, binaw hbaraw ka bnbari sejiq thjil hini. hngkawas 1865 pnhyugan ka Mongtikalwo tucan kika kndadax mqrinuc ka klwaan Monak wada niqan bi pila ka klwaan dha.
Uxay cenyueyn kwo Owmong ka Monak, binaw wada srwaun dha Fakwo na kwanswey lyeynmong dmuy ni mntna pila Fakwo - - Oyueyn. Ini bi pstuq pslawa ka Monak ni Omong. Monak ka dmuuy smalu Oueyn. ana niqan ka pila klwaan ida dmuy snalu nanaq ka Monak.
Mkray bi brgan sapah kana babaw dxgal ka gisu mniq ska dgiyaq Ajer La Villa sapah yahan sblaiq bi msangay Monak, yasa naqih ka llingay qpahan hini, ana wana 158 pingfanmi ka knlaban, binaw kana hunac haywan qtaan nkiya Fakwo, dha kkana qqpahhan o ida malu ka nniqan dxgal llingay dha, kiya hini ka sun saw malu bi qtaan ka qpahan nkiya hini, hngkawas 2017 gaga sbari 2.56 hpucing pila Amrika ka qpahan hini, knkingal pingfanmi sbari dhuq 162 kbuhug pila Amrika.
== Ppanan(交通) ==
=== Pusu pntasan : ppanan Monak ===
Uka kwoci cican ka Monak, sdalih siyaw bi ka Nisweylan hayan cican Fakwo “Nice Côte d'Azur International Airport”. Kndadax cican dhuq breenux Monak tduwa peapa Nis kongkong pas110 syeyn “ ngungu dhqan ppanan ka Manton “MENTON””,kiya ni ska breenux Nis niqan nanaq 100 syeyn kongkong pas tduwa dhuq Monak “mntna Manton ka ngungu dhqan ppanan”, asi ka niqan tqiri bbaraw buji 40 . 22 Oyueyn pila ppanan rulu 110 syeyn, kingal knkawas tduwa ppanan miyah musa patas ka 33 Oyueyn. tduwa papa Fakwo kwotyey “SNCF”rulu puniq uri, kndadax Nis mriq saw 15 bbaraw buji tduwa dhuq ppanan rulu Kalwo dxgal Monak.
Pusu stmaan ppanan breenux Monak ka kongkong pas, kana niqan rima basu ka ddaun elu ruwan alang, pila Oyuen 2 ka ppanan rulu kntaxa sejiq “ niqan ka tduwa mgaaw kingal jiyax patas ppanan sejiq uri”
Route 1 : Monaco Ville - Saint Roman - Monaco Ville Route 1 : Monaco Ville - Saint Roman - Monaco Ville
Route 2 : Monaco Ville - Jardin Exotique - Monaco Ville Route 2 : Monaco Ville - Jardin Exotique - Monaco Ville
Route 4 : Condamine - Saint Roman - Condamine Route 4 : Condamine - Saint Roman - Condamine
Route 5 : Fontvieille - Hôpital - Fontvieille Route 5 : Fontvieille - Hôpital - Fontvieille
Route 6 : Fontvieille - Larvotto - Fontvieille Route 6 : Fontvieille - Larvotto - Fontvieille
Saw kana alang breenux kndudun dgiyaq pnhiyu. duma ruwan dxgal breenux niqan ka knrigan dxgal truma sluwan ddaan sejiqan ni spuan ppanan sapah skaya, ida dnii ka psu stmaun sejiqan musa rmigaw.
== ssjiqan(人口 ) ==
pusu pnatas : ssjiqan Monak
babaw dxgal sayan tqapur tsliyan ssjiqan klwaan ka Monak, ida nanaq mniq hini ka ssjiqan o niqan 32,020 sejiqan, duma 6,089 ka sejiqan klwaan Monak nanaq. sejiqan nanaq alang Monak mniq klwaan dha nanaq ka sejiqan o ida ciway kiya, saw nii ka ssjiqan dha mniq kana klwaan knlangan ida ini hari qtay kiya. mniq nanaq alang hini ka ssjiqan ida sejiqan Fakwo ka egu bi, wada niqan 32 tnegkmbkiyan, duma ka sejiqan Itali, wada niqan 20 tnegkmbkiyan, wana 19 tnegkmbkiyan ka sejiqan alang Monak nanaq, sngari ssjiqan 29 tnegkmbkiyan kndadax ising alang 125 klwaan snbuan cyawmin, dhiya ka miyax puman ssjiqan kwoci Monak.
paru bi babaw babaw knlangan ka sejiqan ni knlaban cingli Monak. Knlaban Babaw dxgal knlangan tgdha ciwayknlaban alang ka Monak uri, sngun bukuy Fantikang.
wana kari Fakwo ka skari Monak, binaw jiyun dha ka kari Ingkwo . kari Itali ni Monak kari alang Monak nanaq uri “kndadax Likuliya kari nii ka prajing”. dhuq 99 tnegkmbkiyan ka mkla mita natas. pnsruwaan pnrhulan alang ka Lwoma teyncucyaw, wada niqan 90 tnegkmbkiyan ka dha ssjiqan, kika congcyawcyu Monak teyncucyaw ka qnlahan, binaw Monak syeynfa pawcan shlayan kana prhulan ida spuda lnglungan nanaq.
== ttgsa(教育) ==
pusu pnatas : ttgsa Monak
pyasan tgciway ni pyasan tgska
kana o niqan maxal kongin ka Monak, pnhyugan nanaq pyasan tgska ni pyasan tgciway dha nii ka jiyagan ni kingal ka pyasan kwoci.
Syueyyueyn ni pyasan paru
wana kingal pyasan paru ruwan klwaan ka kwoci pyasan paru Monak, ttgsa kari Ingkwo, quri brigan ka ttgsa.
== tiyu (體育 ) ==
kska kingal niqan bi hangan ka ici fangcens pspung rulu Monak, dgring ni stabuy ka ddaun elu pspun rulu ida nii ka niqan bi hangan knlangan.
pusu pnatas : tiyu Monak
<nowiki>##</nowiki> tgaan knlanga lali cingpyawsay Monak
<nowiki>##</nowiki> paru nangan pspung icifangcengs pspung rulu Monak
<nowiki>##</nowiki> Fakwo cyacu cucyo lyeynsay cyoxwey Monak cyulpu
<nowiki>##</nowiki> tiyu can Luiars
<nowiki>##</nowiki> cyey wancyo snaw Mongtikalwo tas pspung
== gaya(文化 ) ==
pusu pnatas : gaya Monak
<nowiki>##</nowiki> klaan hangan smiyan Monak
<nowiki>##</nowiki> uuyas Monak
<nowiki>##</nowiki> kcyu Mon gtkalwo
== rmigaw(旅遊) ==
<nowiki>##</nowiki> “kari Ingkwo”pklaan kana
<nowiki>##</nowiki> ssaan rmigaw alang : ## niqan bi hangan sweycukwan ka sweycukwan Monak, kndadax kingal Monak cingwan ka pnhiyu. gisu sluwan ruwan kkatur hayan. Mniq knkingal knkingal babaw ruwan kulu ka rmigaw sejiqan tduwa qmita ini pntna ka kndusan ni ini pntna ka kndusan ruwan gsilung.
== qtaan(參見) ==
<nowiki>##</nowiki> Klimarti wancaw
<nowiki>##</nowiki> smiyan Monak tongcce
<nowiki>##</nowiki> jenaya konghkwo
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/摩纳哥<nowiki/>(參考自中文維基百科)
g5tm7f179mbmjieveakqom0vi13verx
Monating
0
886
100708
56205
2023-10-06T00:24:53Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100708
wikitext
text/x-wiki
= Monating(姆拉丁部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Furisyang ka [[alang]] Monating.
68 sapah ka kneegu na sapah, 276 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 59% niqan 164 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 41% niqan 112 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis58%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
7az4293wgxe26plyvazdgiamawb200u
Mongolia
0
887
71368
71367
2021-07-23T23:08:48Z
Pering Nokan
100
/* Tiyi na Mongkukwo */
71368
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Mongolia.svg|thumb|Flag of Mongolia- Kwoci Mongku-kwo (蒙古國旗)|alt=Flag of Mongolia|421x421px]]
= Mongolia (蒙古) =
[[Patas bntasan:State emblem of Mongolia.svg|thumb|File:State emblem of Mongolia.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Yacow ka [[Mongolia]], 46 00 N, 105 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 1,564,116 sq km (hangan na o Tg19)
(knlbanga dxgal o 1,553,556 sq km, knlbangan qsiya o 10,560 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 3,031,330 hiyi.
Gaga [[Ulaanbaatar]] ka pusu alang paru, jiyax 11 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Mongolia ga wada sugan 73% ka dxgal qpahan, 7% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 20% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Tsakhiagiin Elbegdorj, pnaah hngkawas2009 idas 6 jiyax 18pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Mongolia (orthographic projection).svg|thumb|File:Mongolia (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Mongku-kwo(蒙古國) =
Mongku-kwo (patis Siriar kari Mongku: Монгол улс, ) asi daha kesa Mongku klaali, wano dheya ka pan-congtongcu ka alang qnlhangan quri tongya, ga pcenga meniq qnlhangan Orosu-renpang daka Conghwazenming-konghokwo, Uranpato ka tunux alang daha ma, alang daha tgkingl paru bale. Mongku nii we, niqan 21 sung ka singcung-cihwa na ma, kingal cusyasu ka tunux alang daha Uranpato, knugheti dheran na we 1,564,116km².
Dheran na saya Mongku nii ge, dheran na Syongnu cbeyo bale, Senpe, Zozen, Tuse, Syakasu, Hweku, Citan dnii, nniqan egu klegan yomu mingcu ma pnhyegan daha alang qnlhangan. Knkawas 1206, pheyu Mongku tikwo ka Cungcisuhan, knkawas 1271, laqi na laqi na kesun Hupire pheyu Yencaw, betaq uka ka Yencaw de wada naq kbberih bsuring Mongku dungan, ani si knteetu mccebu alang ssiyo na Mingcaw Kndalax 16 suci betaq 17 suci de prading kddilan cangcwan hocyaw, pqhedu 17 suci de wada ngalun qqlhangan na Cingcaw, knkawas 1911, poxun ka Cingcaw dige, pnaha kari mesa mpheyu nami naq alang miyan, ani si ini keegu riyung ka alang smruwa, betaq knkawas 1921 de, kdkarun Suo ka zunming koming ma turi ciida, knkawas 1924, pheyu Sohwecuyi Mongku zeming-konghokwo, nii we tnretan na Suren, kika ririh so tnnaku alang nSuren di, betaq ba knkawas 1961 mosa mteme renhokwo de, prading biqan ngayan laalang ucuicil di. Bobo knkawas 1989 ka mnrrudu Tongo de, hani prading ka knkawas 1990 we, pstotuy koming ka Mongku nii duri, kika smmalu senhwa bgurah mesa daano ta totangsu mesa, kika prading mquri sucang cingci ka ddaun daha.
== Ris (歷史) ==
Risu ncbeyo riyung
Dungus pptasun
Risu nMongku
Qita
Risu nCongkwo
Dheran Mongku kawyea nii we, knptutuy egu ba yomumingcu cbeyo cbeyo riyung, ani slaale, ani sbukuy ge, mneniq hii ka Syongnu, Senpe, Zozen, Tuse ma Hweku ciida, 10 suci, pnheyu Ryawkwo ka Citan, egu bale snpahan nag a mniq hiya.
Mpneyah inu ka Mongkucu nii we ga ini klai ba bale na, qqita bale na dseediq mptpatis we, mpneyah Tonghucu mesa ka kari daha dheya. Pnrdingan 13 suci, wada steran na Temucun kana laalang quri Mongku nii, laqi nlaqi na de spooda daha mccebu ma, phehyu kingal alang paru bale kesun Mongku tikwo. Wada spaux ma mggarang ka tikwo kii de, seediq Mongku ka uxe mneniq Mongku-kawyen hii di we, wada kndudul tgimax naq seediq mneniq hii di. uka ka Yencaw de, mrrudu mccebu kana ka llaalang hiya di.
Cingcaw ciida we, wada na ngalun qqlhangan ka Mongku nii, cceka na we mope-Mongku(way Mongku) peni, ga na ptyusan Uriya-sutay-cyangcyun syaci(sungci singcungci). Quri hhreyan hido we smdaling Heyrongcyang syati, quri ggqiyan hido we dgiyaq Aartay ma, lmutut Sincyang, quri hunac na we dehuk rcilung Tahan ma, mggaluk monan-Mongku, quri daya na we, msaayus daka Orosu. Niqan sepac qnlhangan ka mope-Mongku: Tusetu-hanpu(20 ci), Cocung-hanpu(23 ci), Casakotu-hanpu(19 ci), Sayingnuyen-hanpu(24 ci).
risu nsaya
dungus pptasun
turi ka Waymong ma risu nMongku
Knkawas 1949 idas 10 ali 16, wada cencya Conghwa-zunming-konghokwo daka Mongku-zunming-konghokwo, kii si klaun ba wada turi ka Waymongku di.
Knkawas 2013 idas 5 ali 21, paha singwukaw ka Conghwa-mingkwo, knesa na turikwo ka Mongkukwo.
== Cngc (政治) ==
=== Dungus pptasun ===
Cungcu nMongkukwo ma cunghu nMongkukwo
Pnrdingan knkawas 1900, kndalax zenming taypyawtahwe knpriyux tihwecu, kndalax klaalang smugao yiyen, smmalu yihwe.
“senhwa nMongkukwo” we, smruwa yenrun-cuyo, congcya-wcuyo.
Pooda totangcu ka Mongku, saya we 16 ka wada ppatis cungtang daha. Klaun bale we, congcen-penco ka Mongku zenmingtang daka congcen-penyo ka Mongku mingcutang.
== Cyunsu (軍事) ==
=== Dungus pptasun ===
Cyunsu nMongkukwo
Knkawas2003, dmnayo pncbuwan Yirako, wada paha 103 betaq 108 hei supi daha kesun tocentwe mosa Yirako. Saya duri we, 130 hei supi ga na psaan Ahuhan. Snrwaan Renhokwo, 200 hei ka supi na ga meniq Sucusan, pqmlahang topehwating nRenhokwo ga meniq Sucusan. Knkawas 2009 idas 7, Mongku nanaq smkagul supi na kingal dndulan mosa Cato, mosa dmayo Rrenhokwo Conghwe-konhhokwo daka Cato.
== Tiri (地理) ==
=== Dungus pptasun ===
Tiri nMongkukwo ga niqun Mongkukwo ka quri Mongku
Pntyusan dheran na
Ga meniq ckceka Yaco ka Mongkukwo, dehuk Sayenring quri tgdaya na, dehuk dgiyaq Pawzutaw-rokaymingsa ka tghunac na, quri ggqiyan hido we dehuk dgiyaq Manito, quri hhreyan hido we dehuk Mawtotay-hapunar. Peeyah hunac betaq daya na we 1259km, peeyah hhreyan hido betaq ggqiyan hido we 2368km, qndisan ayus na we 8161.9km, tg2 knpruwan alang ga meniq niqan dheran ka Mongku nii laalang bobo dheran nii, Hasako ka tg1 knpruwan dhheran na.
=== Dheran (地貌) ===
Kana dheran Mongku nii we, tnugiyo lmiqu ma kawyen, spuun qmita knbrawan dheran na ge, maha 1580m. quri ggqiyan hido we tnugiyo lmiqu, dgiyaq Aartay we kndalax ggqiyan hido mquri tghunac hhreyan hido dgiyaq nii. Quri hhreyan hido we sbreenux hari kiya; quri tghunac na we dneran Kopi, ririh so 1/3 dheran Mongku nii. Dgiyaq Hwetun nii we, ga meniq ayus Congkwo daka Mongku, 4374m ka knbrawan na, dgiyaq nii ka bbaro bale Mongku. Rcilung Huho ga meniq breenux hhreyan hido we 532m knbrawan na, quri hini ka llebu bale Mongku.
=== Karac (氣候) ===
Mstheya rcilung paru ka Mongku, tleetu ma mddengu hari ka karac na, paru ba ka cenga na kntilux daka knsekuy, llebu ka rbagan ma mddengu mtilux, qnedis ka misan ma msekuy ring, niqan snbhuran huda klaali, ppyahan “hancaw”(“hanryo” kesun duri) Oya-taru ka dheran quri hini.
=== Qqsiya (水系) ===
Yayung dheran Mongku we 67,000km kana kndisan na, hmmrinas 0.1km² knuglahang rcilung na we, maha 4,000 sngari, qsiya hmneru we 7,000 sngari ma, egu riyung qsiya dheran truma. Kingal knkawas qlliyan na qqsiya we 390yi m³, ckceka na 88% we mqluli naq dheran daha. Qsiya rcilung na we dehuk 1,800yi m³, qsiya dheran truma we 120yi m³, ani si tbleqi maasu.
=== Cuzan cuyen ===
==== Sunring cuyen ====
Egu riyung ka sunring cuyen na Mongkukwo, egu ba bbuyu ka Mongkukwo, maha 9% dheran na niqan bbuyu. Knuglahang bbuyu na we 150,000km², ckceka nag na ga mbbuyu we 19,000km². kneegu qqhuni na we 12.77 yim³.
==== Kwangcan cuyen ====
Egu ba kwangcan cuyen na Mongkukwo, ga klaun di we niqan Cu, Mo, Au, Ag, U, Fe ma mey dnii ka 80 klegan kwangcan na, 3000 sngari ka dheran niqan kwangcan. Suyo na we, ga meniq so Nankopi-sung ma Tongkopi-sung ka dheran Tahuku. Saya di we, Cu ma Mo kwang na Oartunto di we, ga psaan 10 tgberah Cu Mo kwang bobo dheran nii di, Mongkukwo nii ka egu ba bale Yaco hini.
==== Tongu cuyen ====
Qtaan snpegan daha we, camac tnwawa niqan nrihan qmerac ge maha 60 sngari kana, 50 sngari ka qqcurux, 60 sngari ka qqbheni. Ckceka na we maha 17 klegan ka camac ini riyung qtai, so ka rqenux so sapa, sume kopi, miric tanah qalux ngungu, rqenux tapak urung ma kesun daha qolic misu dnii.
== Singcng cyuhwa (行政區劃) ==
=== Dungus pptasun ===
singcung cihwa nMongkukwo
kimgal dungan
Qita tiyici singcung cihwa tanwe nMongkukwo
Pntyusan nMongkukwo we kingal su, 21 sung. Pntyusan singcung cihwa ge sung, sumu, paka.
Capuhansung
Kopi-Aartaysung
Koputosung
Payen-Urekaysung
Upususung
Payen
Hongkoarsung
Cenhan-gaysung
Nankopisung
congkopisung
Tongkopisung
Howhan-aysung
Kusukuarsung
Congyangsung
Kuntosung
Suhopatoarsung
Tonghwangsung
Solungkosung
Taarhan-urasung
Puringkansung
Oarhunsung
Uranpatosung
Kopi-sumupearsung
== Jnko (人口) ==
=== Dungus pptasun ===
=== Hei seediq Mongkukwo ===
Hei seediq Mongkukwo saya we, maha 300 wan, kndexan seediq we maha 2 seediq/km², to hari riso ka seediq na. Knkawas 2005, spun smepu we maha 65.2 ka kndusan daha, ckceka na we maha 62.1 knkawas na rseno, mqedil we maha 68.6 knkawas daha.
== Mingcu (民族) ==
Kndlaxun klegan seediq na qmita Mongkukwo nii we, pnhyegan Mongkucu ka alang nii. Mongkumingcu nii we seediq Koarko ka rmabang na ba egu, meniq ka seediq Payati ma seediq Puriyato we, ririh so mingsi(kari Mongku: Ястан) na Mongkucu ka dheya, mrengo kari ini pntena Koarko ka dheya. Niqan tikuh ka Hasakocu, seediq Hwotun, seediq Tuha, seediq Ucupeko ma, seediq Tuwa ka Tuse-mingcu, niqan tikuh ba llutu na Telu ma Orosu.
=== Kari ma patis ===
Kari Mongku ka srengo alang nii. Knkawas 1941 idas 2 ka cunghu na Mongkukwo nii we, dnoi patis Ratingwun saangal daha kari daha, ani si ini dehuk kingal idas de wada daha laxun dungan. kika sdilan Okwo, 5 idas na knkawas ciida, prading dmoi patis Siriar di ma, betaq saya. Egu ka seediq Mongku mkela kari Okwo, ani si ini kmalu cingxi na Okwo, kika so hndure de ga mosa smtuku pila Hankwo ka riso Mongku nii, cmluhe kari Dema, kari Telu, kari Tanah Tunux ma kari Hankwo. Kari dnngusan Mongku ka srengo seediq Mongku, ani si niqan 15% ka seediq daha mrengo naq kari daha, niqan tikuh ka mrengo kari Tuse duri. Hasakocu ka rmabang ba egu, egu ka Kore ma Naymancu duri.
== Cyawyu (教育) ==
=== Cyawyi na Mongkukwo ===
Ini angal pila ma ppyasun kana ka seediq Mongkukwo nii. 751 ka kana sapah pyasan ssaan muuyas klaali, sapah pyasan putong-cyawyi.
==== Kawtung cyawyi ====
Ququ mita yase snpengan daha
Kawtung cyawyi: Mongku kwori tase, Mongku koci tase, Mongku kwori cyawyi tase, Mongku kwori nongye tase, Mongku cenkan kose tase dnii.
Renwun tase ma Mongku kwoci tase ka suri tase na.
Wunhwa cyawyi tase na Mongku, kingal we dnyangan pheyu tasukwan Tanah Tunux, kkmalu mggaaluk ndaan daha.
Uranpato tase nii we, tgkingl tase pnhyegan seediq alang icil pnhyegan seediq Hangkwo knkawas 1992.
== Gaya ma ssnhiyan (文化與宗教) ==
Ddngusun matis: Gaya na Mongku ma ssnhiyan Mongkukwo
Qita Mongku poukwan, Mongku kwocya tusukwan
Mongkukwo saya peni na, maha 53% snhei cangcwan-hwocya, 3% ka snhei Isurancya, 2.9% ka snhei Samancya, 2.1% ka snhei Citucongcya, 0.4% ka snhei duma naq congcya, 38.6% we uka snhiyan ka kiya.
== Waycyaw (外交) ==
=== Ddngusan matis: pnhyegan Mongkukwo ===
Pnugluban na daka Conghwarenming-konghokwo
=== Ddngusan matis: pnugluban Congkwo daka Mongkukwo ===
Uxe beyo mhedu knkawas 2005, niqan ka knlbuwan seediq mangal ngayan “hwan Mongku yuntong” mosa smeeliq kmremux sapah bbrigan Telu. Tmraqil Telu daka Hangkwo ka seediq hwan Mongku yuntong, ani si, egu naq seediq lmekuh ooda so nii duri. So ka, netun so qmita niqan pntasan patis Telu daka Mongku ka dseediq hwan Mongku yuntong nii de, sgliqi kesun daha, ini thei de sliqun daha bbrigan kii denu. Kika so tunux alang daha Uranpato di we, ini ttai ka patis Telu, icu daka sseeliq sapah daha bbrigan ka Telu de, ptasun daha pati Mongku daka Eeygo di.
Knkawas 2014, kwocyacusi na Telu ka Sicingping mosa qmita Mongkukwo, mpprengo mesa pddayo ta de niqan pais meyah kmuremux.
=== Pungluban na daka Conghwa-mingko ===
=== Dnngusan matis ===
Pungluban na Conghwa-mingko daka Mongkukwo
Wada hii ngalun ka Mongcang-weyenhwe ka knkawas 2017 idas 9 ali 15 di, ga daun wunhwapu, waycyzwpu ma singcungyen-taruweyenhwe ka saya qqpahun na di. Wunhwapu we, ga na phyegun Mongcang-wunhwacongsin ka nniqan na; kika so ooda quri Mongkukwo we, ga sbege waycyawpu saya di
=== Pungluban na daka Hangkwo ===
==== Dnngusan matis ====
Pungluban na Mongkukwo daka Hangkwo
Dungus na 70% rseno Hangkwo mosa Mongku we, mosa skdi mqedil, hmrinas 50 sapah kara-ok ssaan theyaq mqedil ga Mongku hiya mesa kari daha. Meniq ka rsemo so nii mprigo meeyah skadi weewa tthiqun we, ga qmerac ka cunghu Mongku, qrapun na weewa ga mosa gmbaruy hii duri, kika wada kndudul uka hari ka kara-ok so nii di. ani si ga mdudul egu ka qnduriq mosa ciropu tpaan dmai daka prteruc hei di, qntaan daha peeyah mtuting ssaan stama sapah skiya hii de, asi osa tthiqan weewa ciropu tpaan dmai. Ado ka so nii rseno Hangkwo, mosa theyaq mqedil Mongku de mosa rmingo hiya, kika trqilun riyung na seediq Mongku ka seediq Hangkwo.
=== Pungluban na daka Okwo ===
==== Dnngusan matis ====
Pungluban na Mongkukwo daka Okwo
Mqnaqah Congkwo daka Suren han we, mquri Suren ka Mongkukwo nii hayan, mquri Suren ciida we, niqan dnayo na smeele elu rulu puniq na Mongkuwo ka Suren. Kmmalu hari daka Orosu. Paru riyung ka dndilan na Orosu ma wunhwa na sohwe-cuyi, kika niqan pnhyegan na sapah mtaapa bbaro ka Uranpato hiya, kata ppheyu na sapah alang ma ssalu elu we pnyugan na Suren, kana patis Siriar ka ga daha dooyun.
=== Pungluban na daka Tanah Tunux ===
==== Dnngusan matis ====
Pungluban na Mongkukwo daka Tanah Tunux
Sumo Tanah Tunux ka pusu daha mkmalu ka Mongkukwo daka Tanau Tunux nii, na biqun egu ba hbangan ODA Mongkukwo ka Tanah Tunux, kuxul riyung seediq Mongkukwo ka rulu dnooyan daha. Knkawas 1972 idas 2 ali 24, pteetu patis pnugaaluk daha. Sqita patis pntasan knkawas 2004 idas 11 na tasukwan na Tanah Tunux de, cniyuk daha mesa “Ye su smkuxul Tanah Tunux” we, hmrinas 70%, ma sniling na mesa “Alang kenu ka kuxul su?” we, tgberah ba ka kuxul daha ka Tanah Tunux. Kiya duri we, alang Pingkusen Tantongting na Tanah Tunux(tantongting na Hongkansu saya) we, mkmalu ba daka Mongkukwo, niqan kingal “Jupun Mongku mingcu poukwan” ka alang nii. Knkawas 2010 idas 4 ali 1, seediq Mongkukwo mosa Tanah Tunux we, ani naq ini oda ppatis ngayan, 30 ali rmigo hiya.
=== Pungluban na Mongkukwo daka Yenan ===
Knkawas 1954 han we, pnteetu patis pggluk daha alang nii han, ciida han we Hu cu-ming ka qnlahang hayan, kika Yenan mingcu-konghokwo.
== Meyti (媒體) ==
=== Meti na Mongkukwo ===
Qtaan snpegan cunghu na Mongkukwo we, maha 126 klegan ka pawcu na kana Mongkukkwo nii, 92 ka cacu na, 76 ka sapah kwangpo na, 105 ka tensutay na, 30 sngali ka wangru meti na. Pawcu na bale we, niqan “Zupaw”, “Suci sinwunpaw”, “Cinzupaw”, “Cunripaw”, “Mongku sinwunpaw” dnii.
== Cingci (經濟) ==
Qita Mongkukwo cingci
Cingci na Mongkuk nii we ini hari skela, GDP daha knkawas 2011 we, tg118 ka pnseengan daha. Ini spaux ka Suren han we, egu bale dnyagan na Mongkukwo ka Suren hayan. Wada spaux Suren de, uka cnpilan na kongye ka Mongku, ini skela ka ssalu na, mnrao ka dheran na, ini baka cucucenso na duri, meyah kana ka knnaqah na di. Hndure hari de, kndalax knkawas 2002 de, kndudul malu ka cingci na Mongku, mrana 6% knkingal knkawas; GDP na knkawas 2007 de mrana 9% di. Mntena naq ali ciida we, Maha 36% ka mqrinuc seediq Mongku nii, seediq uka qpahun ma, mkere brigun ka qyqeya. Hndure nii di we, smnegul knmalu kwangye daha, ini beyo mdakil ka cingci daha. Knkawas 2011 de, mrana dehuk 17% ka kndkilan cingci daha, tg1 kana alang bobo dheran nii, ani si mhenuk brigun metan de, so mptrqeraq ka cingxi daha di.
== Nongmuye(農牧業 ) ==
Cingci-pumun na Mongkukwo ka simuye nii peeyah cbeyo, ririh so cnpilan bale ppyahun daha pila, maha 70% na GDP daha. Smnegul knpriyuxan cingci-ticu daha ma, suyohwa, sucanghwa de, ini beyo mrana qtaun kana cingci daha, ani si ini baka ka beyax daha kmdakar snliqan na snbhuran paru ma, so mmnarux naqah. Simuye na Mongkukwo nii we, roto, dmai, dapa miric bale ma miric uban ka stabu daha. Knkawas 2017, ini ali mrana kana ka so tnbugan daha, kika dehuk risu sinkaw. Betaq hiti ali na knkawas 2017, msngali 6620 wan kana tnbugan simuye na Mongkukwo nii, wada mrana 7.6%. Cceka na we 390 wan ka dmai, 5.9% ka kiya: dapa we 440 wan, 6.6% ka kiya: roto we 43.41 wan, 0.7% ka kiya: miric uban we 3010 wan, 45.5% ka kiya: miric lmiqu we 2730 wan, 41.3% ka kiya. Tg2 knegu uban miric ka Mongkukwo nii, ani si ini dehuk knmalu ka ssalu daha ma, ini naq keegu ka pila bnrigan daha. Pnhyegan na knkawas 2002 ka kongsu na mbbari hei tnbungan we, kiya si tgparu bale kongsu daha zowpin-cyakong ciye.
== Kwangye (礦業) ==
Kwangye nii ka mpdudul cingci-tisi na Mongkukwo nii, lekuh ba ngngalan pila cunghu Mongkukwo nii. Knkawas 2005 we, maha kongye-congcancu 64. 1 na Mongkukwo, maha 76.9% cucanpin daha. Egu bale ka kwangcan nMongkukwo, mey, ingsu, u, cing, te, si, yo ka egu ga dheran daha. Sneku na tong, mu we dheya ka rmabang ba Yaco ta hini. Kana snlmeyan kwangye na knkawas 2017 we, 93860 yitu, wada mrana 32.8%.
== Caycung cinzong (財政金融) ==
Pila snalu na Mongku-inghang ka ga dooyun saya we, niqan pila klabuy ma, niqan pila kretan. Kari sneegan pila we, tukoriko mesa ka dheya, kingal tukoriko we maha mntena 100 hawko. Pila ddayo n aka hawko, ini daha dooi saya di. Betaq pqhedu knkawas 2017 ka idas 12, M2 na Mongku nii we, msngali 15.8 wan yitu, wada mrana 6.6% de pseengun idas wada hndure, spseung knkawas 2016 de wada mnara 29.9%.
== Riyoye (旅遊業) ==
Kana alang Mongkukwo nii we, maha bale 700 ka dheran ssaan rmigo, sapah ttqiyan ma sapah ppuqan ido. Maha 500 hari ka kongsu ga qmeepah riyoye nii, sapah ttqiyan we niqan kesun Uranpato, Cungcisuhan, kuxul riyung saun rmigo seediq we, Haarhoring-kutu, rcilung Kusukuar, Retoarci, Cungcisuhan, Nankopi, Tongkopi ma Aartay ka saan mhero camac.
== Cyawtung (交通) ==
=== Dnngusan matis ===
Cyawtong na Mongkukwo
Cyawtong na Mongkukwo nii we, niqan kongru, teru, hangkong ma sweyun, kongru ma teru ka lekuh na bale. 1815km ka kndisan teru na, 49250km ka qndisan kongru na, 44 ka sstmaan sapah na skiya, yayung ddaan asu we 580km. Knkawas 2017, pila nngalan na yunsuye we 13580 yitu, wada mrana 14%; hnaqul na qyqeya we 5391 wantun, wada mrana 33.5%; npaan na seediq we 2,1757, wada meelih 18.3%.
== Teru (鐵路) ==
=== Dngusan matis ===
Teru-yunsu na Mongkukwo
1815km ka qndisan teru na Mongkukwo, teru nii ka hmnaqul 97% ma, 32.3% ka hnqulan na koyun. Gtngayun riyung cingci na Mongkukwo nii ka Teru hiya, rmabang ba phaqun qyqeya theya. Tunux alang daha Uranpato ka cyawtong sunyo na, teru nii ka gtngayun daha bale peeyah Uranpato mosa quri Orosu daya. Uranpato teru nii we snpuwan smmalu Mongku daka Oros, mntena bnege daha pila. 5291 yitu ka sntkeyan daha pila knkawas 2017, wada mrana 21.1%, hnqulan na qyqeya we 2270 wantun, mrana 13.6%, 262 wan ka seediq npaan na, wada meelih 0.8%.
== Kungru(公路) ==
Kongru na Mongkukwo nii we ini khwata, 49250km qndisan kongru na, ckceka na we, 900km ka kwotaw sungtaw na, 1300km qndisan ka elu na saadux. Knkawas 2001, knsmalu na “kongru kesun censi ”, 10 knkawas smeelu, sneelu elu peeyah Tonghwang-sung betaq Payen-urekaysung, elu poyoru gmseqic hhreyan hido mquri ggqiyan hido alang Mongkukwo, mksmeelu 2200km ka kndisan na. ckceka na we, kongru ka Cyawtiar─Sayinsanta─Camunuto nii ka qtaun bale, wada qgeun smeelu ka Sayinsanta di, 5064 yitu ka pila nngalan na kongru nii, wada mrana 8.5%, 3121 wantun ka hnqulan na qyqeya, wada mrana 53%, npaan na seediq we 2.12 yi hei, wada meelih 18.6%.
== Hangkong (航空) ==
Hangsen na hangkong Mongkukwo nii we 40.000km, 44 ka stmaan sapah skiya na. Anu gnrangan meniq seediq Mongkukwo nii we ini pbleyaq ma, ssaan hmaduc qyqeya na duri we so kiya duri, dungan we, gheti riyung dheran na ma, uka riyung ka seediq na, mkpgkala nnaaguh na hmaqui we thteran hari. Paru riyung dnyagan na rulu tmalang theya ma, cingci renro na alang icil ka hangkong yunsu na Mongkukwo nii. Kwoci-cicang ka Cungcisuhan-cicang saya di, niqan ka kndalax Uranpato mosa Peycing, Arrenhawto, Huhohawo, Pawto, Mosuko, Soar, Tongcing ma Hwaran-kohu pskiya klaali. Knkawas 2017, nngalan hangkong tunsu na Mongkukwo nii we, 3222 yitu, wada mrana 12.2%, hnqulan na qyqeya we 3082.6 tun, wada meelih 0.5%, npaan na seediq we 82.54 wan hei seediq, wada mrana 22.6%.
== Sweyun(水運) ==
Ani naq kesun ini eniq ssiyo rcilung paru ka Mongkukwo, yayung dheran alang daha we, paru ba dnyagan na cyawtong yunsu alang daha ka sweyun nii. Knkawas 1991 idas 8 ali 26, wada pteetu patis Uranpato hii ka Congkwo daka Mongku nii, “Qndheyan daha kari mesa moda dheran Congkwo mosa alang bukuy rrcilung ka Mongku we, asi ka pooda kari pnrngagan daha”, Tencing-kang ka rhengun oosa daha aalang bukuy ka Mongku. Hndure hari de ga mlebi ka qyqeya npaan na sweyun nii di.
== Cungsu cyawtong(城市交通) ==
Quri cungsu cyawtong daha we, ado ka kndudul egu ka seediq ma, niqan naq rulu ka seediq duri, ma, ini knbaka ka kongkong cico daha, kika ga kndudul stngaun rulu ka Uranpatosu ma, ga so hari knbaka ka eku oda rulu.
== Kwocya kongyen (國家公園) ==
=== Dungus pptasun ===
==== Kwocya kongye na Mongkukwo ====
Betaq knkawas 2012 idas 5 ali 23, alang Mongkukwo ka Tahuarye we pnaha kari mesa mpheyu 29 kwocya kongye. Kingal dungan we, niqan “sunsung tici”(ririh so yenko pawhuci), “cizan pawhuci” ma “cinenti” duso nii ka kwoci tope-pawhuti ka dheya.
== Tiyiyuntong (體育運動) ==
=== Dungus pptasun ===
==== Tiyi na Mongkukwo ====
Qita
Awringpiko weyenhwe na Mongku
Yuntongyen na Mongkukwo nii we, quri so swaycyaw, cenci, soci, cusingco dnii peni, mangal malu nsaan psseung. Knkawas 1964 betaq knkaws 2012 ka Awringpiko yuntonghwe we, mn12 mosa psseung syaci yuntomhhwe ka taypyaw na Mongkukwo, mnangal cin, ing, tong paycyang 24, qtaun tiyi kwocya twe daha ka Mongkukwo nii we, niqan kwocya rancyotwe, kwocya panti-cyotwe ma, Mongku kwocyaw cucyotwe.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/蒙古国 (參考自中文維基百科)]
7splswo8safer4oly6z6aski9jf47d6
Montenegro
0
888
102967
102922
2024-02-04T03:35:55Z
Kwamikagami
944
/* Ris (歷史) */
102967
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Montenegro.svg|thumb|Kwoci Mungteneykerwo (蒙特內哥羅國旗)]]
= Montenegro (蒙特內哥羅) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Montenegro.svg|thumb|Kwohwey. (國徽)]]
“dgiyaq mqalux” pkrajing miyah hini dungan. Quri saw duma na o qita “Mungteneykerwo (Syawciyi)”
Mungteneykerwo (kari Mungteneykerwo: Црна Гора / Crna Gora, asi pryuxi dgiyaq mqalux) gaga mniq hunac gqian hidaw Paarkan Pantaw), gaga sipaw hraan hidaw Gsilung Yateriyahay. Sbiyaw han o ida mduuy hangan na Yingun“Montenegro” pryuxan hngang, saw ka “Muntineykerwo”, Cungkwo Tlu,Sinma, Syangkang, Awmun o ida dha ruan brihan na “Dgiyaq Mqalux” msa, manu ka Taywan o pryuxan dha “Mungteneykerwo” kida.
Daya hraan hidaw Mungteneykerwo o Searweyya, hraan hidaw o Qeswowo (jiyax 17 idas 2 hngkawas 2008 mngarang murux nanaq), hraan hidaw o Aarpaniya, daya gqian hidaw o Posniya ni Hesekeweyna ni Qerwoaysiya, hunac gqian hidaw o Gsilung Yateriyahay (nTicunghay uri).
Mungteneykerwo ga ida pnhiyug hngkawas 1910 Mungteneykerwo wangkwo han, mnhdu ppais ka tgkingal do wada teumal hana phiyug na seejiq Searweyya, seejiq Qerwosiya ni wangkwo seejiq Srwoweyniya, ppais ka tg2 siida cowsinkwo mrmux Nasrafu, Mungteneykerwo ga maa klwaan pqlahang Yitari, bukuy Nacwey Tekwo ka mmlux, malax ka Mungcyun.
Bukuy na ppais tg2 do maa msupu 6 cyamung KunghekwoNansrafu Sehwey cuyi Reynpang Kunghekwo uri, 4 na cyamung Nansrafu (Srwoweyniya, Qerwoaysiya, Posniya ni Hesekeweyna, macutung) bukuy pnrajing hngkawas 1990 do murux nanaq da, Mungteneykerwoni Searweyya ga maawana bi dha ka Cyamung Kunghekwo Nansrafu da.
Hngkawas 2003 do Nansrafu Reynmung Kunghekwo o malax “Nansrafu” ka hangan klwaan, Priyux Searweyya ni Mungteneykerwo.
Jiyax 21 idas 5 hngkawas 2006, Mungteneykerwo ga mudaKungmin twopyaw, kdmurux (citun) o 55.5% pyaw ka ngalan na, dhiya ka embiyax wada mangal; jiyax 3 idas 6 do manu ka kwohwey Mungteneykerwo ga mdungus bi pgarang kari murux da, kiya ni maa [[Reynhekwo]] Hweyyueynkwo. Jiyax 5 idas 6 hngkawas 2017 do, mteumal Peyyuey ka Mungteneykerwo, maa qpruhan nii ni tg29 Hweyyueynkwo da.
== Hangan klwaan (國名) ==
Mungteneykerwo ga mniq ksk kari klwaan Mungteneykerwoga thnganan Црна Гора (Siriar cmu) uxay uri o Crna Gora ([[拉丁字母|Rating]] cmu), "Dgiyaq Mqalux" msa ka ririh na. Kska na kari Siow (kari Yingkwo, kari Yitari dnii) hangan
[[Patas bntasan:PodgoricaOverview.jpg|縮圖|Podgorica]]
Mungteneykerwo o Montenegro ksun, hangan nii o idapneiyah kari Yitari na kari alang Weynis. Monte o kika dgiyaq, negro o Mqalux.Cung, Sin, Ma o wada dha pryuxan mririh saw “Dgiyaq Mqalux” uxay uri o pryuxan hnang “Mungteneykerwo”: Taywan o mangal hnang na kiya “Mungteneykerwo” msa.
== Ris (歷史) ==
Pusu sbatas: Ris Mungteneykerwo
Rudan Mungteneykerwo o seejiq Yiririya, brah Kungyueyn Sci 3 siida, wada ngalan Kurwoma. Mphing ka Rwomatikw o do Yiririya ga wada ngalan seejiq Kete da, bukuy do Hwangti Paycanting Tikwo Castingni yis ga wada na steumal duri.
Sbiyaw balay han o Nansrafu mincu ga paah Sci 6-7 siida, ida dhuq hini, sblayiq mseupu tnealang ka dhiya, phiyug klwaan dha nanaq. Kskana hiya o
Tuqeriya (Duklja) Kungkwo ga ida sdalih Mungteneykerwoka dxgal dha. Paah bi hngkawas 1042 murux nanaq ka klwaan nii, manu ka Cyawcung Eworyuey 7s ka bnegay wangkwo hyaan. Tuqeriya ga mphing Sci 12 siida,
Racaqa (Raška) Takungkwo (thnganan Searweyya Takungkwo) mtutuy phiyug bgurah Neymaniya Wangcaw, maa nSearweyya ka Tuqeruya duri.
Mniq klwaan Neymaniya Wangcaw, Tuqeriya ticyu ga nii kingal ka Ceta (Zeta) Kungkwo duri, ska Sci 14 siida Ceta ga qdriqan na ka knrawa Neymaniya. Paah Sci 15 do wada ngalan Etuman Tikwo ka egu na ticyu Paarkan Pantaw, Cetao wada ngalan hngkawas 1498 da, spuan Etuman Tikwo na Squtaysangcaqe (İşkodra Sancağı). Hngkawas 1514 do Ceta ticyu ga paah Squtaysangcaqe mswayay, maa
[[Patas bntasan:Montenegro1913.png|frameless|right]]
Mungteneykerwo Sangcaqe (Karadağ Sancağı). kiya ka kiya ni Etuman Tikwo ga ini na ngali kana ka Ceta, saw ka Dgiyaq Rwofucin ticyu ida murux na.
Hngkawas 1913 na Mungteneykerwo
Hngkawas 1516, Mungteneykerwo ga maa mquri sslian Caytiney na msupu Cng Cyaw klwaan. Qbsuran klwaan ga mssli Cng Cyaw cyueynri mniq Cinwang Cucyaw
(Vladika). Hngkawas 1852, Mungteneykerwo cinwang Cucyaw, Piterwoci-neykeca Cyacu na Tanirwo 2s (Danilo II Petrović Njegoš) malax hangan Cungcyaw, maa Mungteneykerwo kungkwo na Tanirwo1s, Mungteneykerwoga maa nkiya na Kungyueyn da.
Hngkawas 1860, Tanirwo2s ga wada dha yahan mguy smipaq, mlutuc ka Nikura1s. hngkawas 1876 doMungteneykerwo ga musa tmraki Etuman Tikwo, qulung mangal egu bi dxgal. Mungteneykerwo ga mniq ska hngkawas 1878 Porinhweyyi, wada srwaun murux klwaan. Hngkawas 1910, Mungteneykerwo takungkwo Nikura1s gaenduwa bi msbukung, phiyug Mungteneykerwo wangkwo.
Pspais tgkingal ka knlangan siida, wada teumal Syeyyueykawo ka Mungteneykerwo, sdayaw na mungyowSearweyya, kiya ni asi usa ppais dha ka Awsyung Tikwo.Wada ini baka mn2 musa mrmux ka Awcyun, kiya ka kiya ni idas 1 hngkawas 1916 mn3 musa mrmux duri, wada ngalan Awsyung Tikwo kana ka Mungteneykerwo. Manu ka Nikura1s ga wada qduriq Yitari, Fakwo. Hngkawas 1918, Searweyya dnii cyuntwey Syeyyueykawo ga wada mangal Mungteneykerwo.
[[Patas bntasan:Proclamation of the Kingdom of Montenegro.jpg|縮圖|]]
Mnhdu ppais ka Tgkingal do, mniq truma dnudul Searweyyaga, Srwoweyniya, Qerwoaysiya msupu phiyug tgkingal nNansrafu qpruhan msupu klwaan. Siida klwaan Searweyyana Mungteneykerwo o gisu mssli pprngaw kari uri, malax kwowang klwaan, sdakar brinah klwaan ka kwowang, teumal bgurah na seejiq Searweyya, seejiq Qerwoaysiya ni wangkwo seejiq Srwoweyniya. [[蒙特內哥羅|[6]]]
Hngkawas 1919, ini ktna lnglungan na qpruhan o ptutuy Sngtancey ciyi, kiya ka kiya ni wada asi pixi Searweyyacyun. Hngkawas 1929, Bukung Yarisanta1s ga wada dha pryuxun “Nansrafu Wangkwo” ka Wangkwo, hngkawas 1939 prajing ka 2can, idas 4 hngkawas 1941 Nacwey Tekwo ni Mungkwo niya mrmux Nansrafu, Yitari Wangkwo ga mrmux Mungteneykerwo, jiyax 17 idas 4 Yitaricyunywey mngal kana ka dxgal Mungteneykerwo, duri ni phiyug qweyrey cngfu, Mungteneykerwo ga maa mniq klwaan Yitari na klwaan qmlahang.
Hngkawas 1943, mririh ngalan Yitari, hngkawas 1945 mnhdu ka ppais tg2 knglangan do ini eniq Nansrafu ka Tecyun, Nansrafu ga tmhri Fasis mincu ceyfang weyyueynhwey, pngarang Mincu Reynpang Nansrafu, snpuan 5 mincu Reynpang, laxan ka cyuncuc. [[蒙特內哥羅|[7]]]
Mungteneykerwo maa Nansrafu Sehwey cuy Reynpang Kunghekwo na Cyamung Kunghekwo uri.
Hngkawas 1990, snegul bukuy Nansrafu Kungcancuyice Reynmung thurah, Nansrafu Reynpang kngkingal kmdudul murux, wana Searweyya, Mungteneykerwo dha klwaan ini keurux kiya. Mungteneykerwo ga hngkawas 1992 siida muda kungtow murux, 95.96% ga naka pniqun ruwan NansrafuReynpang. Siida Towpyawryu 66%, Musrin, Teyncu cyawtuni mquri murux na seejiq Mungteneykerwo ini sruwakungtow nii, dhiya ga hniyan ini dhuq mincu ka lnglingay Kungtow Towpyaw nii, nklwaan meyti suqi egu ka msquri psupu (Searweyya) msa ka pnegarang dha kari. Bukuy do Mungteneykerwo Kunghekwo ga ruwan dha o ida mnsuwil mangal murux ni mgrbul.
Mirwo‧Cyowqanwoweyci paah hngkawas 1991 bitaq sayang mn5 qmpah Cungri
Hngkawas 1996, Mirwo‧Cyowqanwoweyci cngfu gapngarang saw snpuan dha Mirwoseweyci qmlahang na Searweyya ga pstuq ka pnluban dha. Paah hiya siida manu ka Mungteneykerwo o pkdhug nanaq cingci Cngce, priyux mduuy Tekwo Maqe (bukuy do malax Maqe ka Tekwo, mduuy Owyueyn, Mungteneykerwo o mduuy Owyueyn uri da). Paah hiya siida Searweyy Tinaar mniq Mungteneykerwo ida uxay balay bi krtan qyqaya, wana nanaq mniq Tucyacun ka tduwa mduuy.
Yasa mstuq ka pnluban snpuan dha Mirwoseweyci qmlahang na Searweyya, Mungteneykerwo ga bukuy na ska ppais Nansrafu ni Qeswo o ida ini saw Searweyya ka snliqan ppais, kiya ni kana ka klwaan o ida msdhug hari kiya dha Searweyya.
Hngkawas 2000 mnhdu smgaaw ka Nanreynmung, mnqpah cngfu hmrinas 10 hngkwasan embiyax bi seejiq SearweyyaMirwoseweyci gaga bbilan iya qpah da. Kiya ni maku brinah duri ka pnluban Owmung ni Nanreynmung, knkuh Mungteneykerwo murux nanaq na klwaan gqian idaw o, wada mquri kmkuh nkiya na Reynpang. Kiya ka kiya ni pnluban Searweyya ni Mungteneykerwo ga ini saw klwaan gqian hidaw kmkuh nkiya ni kmpriyux. Kiya ni hngkawas 1992 Seynfa na Nanreynmung ga ini rngaw saw quri Reynpang Kunghekwo dungus bi kmburux na Cyueynri ni endaan, kiya ni brbul ka kari dungan. [[蒙特內哥羅|[8]]]
Mungteneykerwo
Bukuy do yasa miyah dmayaw pprngaw ka dOwmu, jiyax 14 idas 3 hngkawas 2002 do manu ka Searweyya ni Mungteneykerwo dha nii ga bnatas pndhgan patas, pryuxun ka Reynpang ni pkniqan nanaq cyueytingcyueyn dha quri cingci , knrtan qyqaya ni kwanswey na mdka murux (semi-independent) qnpruhan klwaan, kiya ni pryuxan “Searweyya ni Mungteneykerwo”. [[蒙特內哥羅|[9]]] Rahuq na hiya o mduuy patas pndhgan nii wada srwaan ka ka bgurah Syeyncang Reynpang, pndhug 3 hngkwasan ka Seyncang do, ida niqan cyueynri dha malax Reynpang ka dhiya.
Mungteneykerwo kwohwey ga jiyax 12 idas 7 hngkawas 2004 do mduuy bgurah na kwoci, jiyax qqrasan klwaan ni uyas klwaan, iyux dmayaw pkmurux nhari. Kska na hiya o yasa asi ka qtaaan ka kwoci, brah na MungteneykerwoWangkwo kwoci, lmnglung jiyax qrasan klwaan jiyax 13 idas 7 hngkwasan 1878 pndhgan Porin tyawyuey, snrwaan murux nanaq ka Mungteneykerwo, duri ni jiyax 13 idas 7 hngkwasan 1941 pntutuy bruwa ka uda ini skuxul Fasis. Uyas klwaan o kika niqan bi hangan uyas minke Mungteneykerwo ksun.
Jiyax 21 idas 5 hngkwasan 2006 muda Murux Kungtow, qpruhan kburux ga 55.5% mangal kari ni pstqan ka dha Searweyya pnluban Reynpang, hana hmrinas Owmng 55% pndhug na niqan ririh na snpgan pyaw. Jiyax 3 idas 6, Mungteneykerwo yihwey ga pgarang pkburux, jiyax 28 idas 6 manu ka Mungteneykerwo ga wada mteumal Reynhekwo.
=== Quri saw rngagan weyci sinwun ===
=== Mungteneykerwo Kunghekwo Kungtow malax Searweyya ===
Jiyax 10 idas 9 hngkawas 2006, Mungteneykerwo Kunghekwo ga muda bukuy knburux na tgklngal yihwey ni psgaaw tnealang[[蒙特內哥羅 /l cite note-11|[11]]]. Jiyax 12 idas 9, pgarang ka mpgaaw weyyueynhwey, msdalih Owmung ga meysa muda Owcow na Mungteneykerwo
Reynmung mangal yihwey kska 81 tleengan na 41 tleengan, hangan Secu o niqan 12 tleengan kiya. Ida snpuan
Mungteneykerwo Sehwey cuyice Jnmintang, Jnmintang ni mincu Searweyyatang na cingsyueyn Reynmung ni peynke Yuntungtang o wada mngal 11 tleengan, rahuq na 6 tleengan o wada ngalan[[蒙特內哥羅|[12]]] ciway na hari qpruhan tang kiya da.
Jiyax 10 idas 11, bukuy knburux tgkingal cey na bgurah Cngfu ga psdhug rmngaw pqpah, Cungri o Jeriqe‧Caturanwoweyci[[蒙特內哥羅|[13]]]
. Caturanwoweyci ga idas 1hngkawas 2008 yasa naqih ka hiyi malax qpahun Cungri[[蒙特內哥羅 /l cite note-14|[14]]]. Cyowqanwoweyci bitaq sayang ida gaga muda Cusi Mungteneykerwo Sehwey cuyice mincutang na, hiya ga 2008-2010 ni 2012 bitaq sayang mqpah Cungri mduuycyueynri bitaq sayang.
== Tiri (地理) ==
[[Patas bntasan:Budva, view from Gospostina.jpg|縮圖|Budva]]
=== Putewa 布德瓦 ===
[[Patas bntasan:Biogradska suma.jpg|縮圖|Biogradska]]
=== Rnaaw bbuyu klwaan 境內原始森林 ===
Ruwan klwaan Mungteneykerwo ga pusu na balay o ddgiyaq, Cyowrin, wana kiyig gsilung ka bbaraw ni breenux. Ska na daya gqian hidaw o Qetwoarwan, ida tghunac bi Syawan Owcow ka hini, hraan hidaw Syawan o niqan sbiyaw na alang kika Qetwo, Sayang dga wada bqanan hangan hnci qyqaya knglangan da.
Gaga mniq daya ska na Popotwofu quqefung (Bobotov Kuk) o kika tgpungpung bi dgiyaq klwaan, haypa niya o 2522m, ssiyaw niya yayung Tarahe o niqan 1300m ayug, hini ga wada bqanan hnci qyqaya knglangan uri da.
== Cngc (政治) ==
[[Patas bntasan:FilipVujanovic.jpg|縮圖|upright|Filip Vujanovic]]
Brah na Cungtung Feyripu‧Wuyanwoweyci
Bukung klwaan Mungteneykerwo o kika Cungtung ksun, sqpah nan a o 5 hngkwasan, mnuda asi psgaaw mangal hangan. Cungtung ga mniq eseisil alang o mririh pusu klwaan, tduwa pgarang gaya, mquri kwohwey mgay hangan Cungri, Seyfa fayueyn fakwan empsgaaw, meysa yihweypsgaaw, peegay kleegan na Cyangcang Cyangsyang, muda faryu klwaan rmawah ni pusa seejiq naqih dnii cyueynri. Sqpah Cungtung o gaga Cetiney.
Cungri ga kika pusu tunux Cngfu, ida Kwohwey ka smkagul hyaan, bkuy sqpah na hngkawas tduwa mlutc muda, mdudul Fucungtung ni kana ka Ngnfu pucang ni Cuwey.
Mungteneykerwo yihwey ga kingal yueync Rifacikow, kana o niqan 81 hiyi yiyueyn, kngkingal yiyueyn o 4 hngkwasan ka sqpah dha. Ririh na yihwey o kika gisu psdhgug gaya, psruwa pnsdhug, asi ka pdaun ka hbangan kingal hngkwasan, mgay hangan Cungri, qbsuran Cngfu, kklgan fayueyn fakwan ni psdhug Syeynfa, duma na qqpahun, tduwa mduuy leexan hbragan smnrwa muda quri saw ini snhiyi Cngfu towpyaw.
== Waycyaw (外交) ==
Pusu sbatas: Mungteneykerwo Kunghekwo patas pnsdangi dha
[[Patas bntasan:Municipalities of Montenegro.svg|縮圖|]]
== Pnseayus singcng (行政區劃) ==
Pnseayus singcng Mungteneykerwo Kunghekwo
[[Patas bntasan:Moraca River Canyon.jpg|縮圖|Moraqa]]
Ska ayug yayung Moraqa
Pusu sbatas: pnseayus singcng Mungteneykerwo
Kana ka Mungteneykerwo o wada snakan 21 nniqan (opština).
• Anteriyeyweyca
• Paar
• Peyraney
• Piyeyrwoporey
• Putewa
• Cetiney
• Tanirwofukere
• Sinhayarcayke
• Qerasin
• Qetwoar
• Moyiqewac
• Niqesici
• Purafu
• Purujney
• Pureyfuriya
• Poterica (pusu alang)
• Rwocayi
• Safuniqe
• Tiwate
• Wuarcini
• Capuriyaqe
== Cingci (經濟) ==
Sayang ga cingci na Mungteneykerwo ida Fuwuyey ka kmkuh. Hngkawas 007 siida, Fuwuyey ga mniq kwomin sngcan o ida niqan 72.4%, smmalu qpahun ni nungyey o gaga niqan 17.6% ni 10%. Hngkawas nii kana ka kwominsngcan o niqan 10.7% knala niya, kiya ka kiya ni yasa niqan cinjung weyci ka knglangan, kiya ni thuway ka knala niya.
Ssalu qpahun Mungteneykerwo pusu bi o kiya ka qyqaya xiryu, kangteyyey, tg2 do kika snalu uuqun nungyey da.
== Hbragan seejiq (人口) ==
Hbragan seejiq gayabi 65 kbuhug hiyi (snpgan hngkawas 2014) [[蒙特內哥羅|[1]]]. Mungteneykerwo cu naqan 44.98%, Searweyya cu niqan 28.73%, Posniya cu niqan 8.65%, Aar paniya cu niqan4.91%. Mungteneykerwo ga niqan 72.07% hbragan seejiq snhiyi Tungcngcyaw, nCngprhulan Searweyya. Hngkawas 1993 do phiyug kingal Cngprhulan Mungteneykerwo duri kiya kiya ni ini kpiya ka empdnhiyi, kiya ni ini srwai duma na Tung Cng prhulan uri. 19.11% na hbragan seejiq o Musrin, kska na hiya o niqan seejiqAarpaniya, seejiq Posniya dnii. Kska na Aarpaniya cu ga pusu bi nniqan dha o gaga hunac hraan hidaw haykangWuarcini ka hbarawa balay. Posniya cu pusu dha balay nniqan o kika daya. Rahuq na do niqan ka gaga mssli mniq kiyig gsilung (saw Qetwoarwan) snhiyi Teyncucyawtu.
== Unhwa (文化) ==
Hangan empruway matas
• Balša Brković
• Borislav Jovanović
• Danilo Kiš
• Jevrem Brković
• Andrej Nikolaidis
• Tanja Bakić
• Dragana Kršenković Brković
hangan empruway rmisuh
empruway rmisuh knxalan sayang
• Milo Milunović
• Petar Lubarda
• Tayyi (Dado Đurić)
• Vojo Stanić
• Dimitrije Popović
• Boris Dragojević
== Tiyu (體育) ==
Miarqe‧Wucinici-empyuntung boru qaqay
Nikura‧Wuceyweyci-empyuntung boru rawa
== Qita (參見) ==
Mungteneykerwo Wangkwo
Mungteneykerwo Sehwey Kunghekwo
Mungteneykerwo Kunghekwo (1992-2006)
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/蒙特內哥羅<nowiki/> (參考自中文維基百科)
97nc34fva07iyyccc56b3rqbqvr0hd8
Mornos
0
889
100709
56204
2023-10-06T00:24:56Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100709
wikitext
text/x-wiki
= Mornos(永福部落) =
Gaga mniq Taytung Cangpinsyang ka [[alang]] Mornos.
94 sapah ka kneegu na sapah, 240 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 221 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 19 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis87%, Puyuma1%, ni rahuq na o4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
jtqits1h524sn9e9aq2arjnjz31vpmr
Morocan
0
890
100710
56203
2023-10-06T00:24:57Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100710
wikitext
text/x-wiki
= Morocan(牧魯棧部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Jweysweysyang ka [[alang]] Morocan.
161 sapah ka kneegu na sapah, 389 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 66% niqan 256 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 34% niqan 133 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis58%, Tayal1%, Bunun5%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
d537czejwzscxqwgu0bvagetnk3ms89
Morocco
0
891
95212
85711
2023-02-10T22:49:32Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q1028]]
95212
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Morocco.svg|thumb|Flag of Morocco- Kwoci (摩洛哥)|alt=Flag of Morocco|298x298px]]
= Morocco(摩洛哥) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Morocco.svg|thumb|File:Coat of arms of Morocco.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Meycow ka [[Morocco]], 32 00 N, 5 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 446,550 sq km(hangan na o Tg58)
(knlbanga dxgal o 446,300 sq km, knlbangan qsiya o 250 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 33,655,786 hiyi.
Gaga [[Rabat]] ka pusu alang paru, jiyax 30 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Morocco ga wada sugan 67.50% ka dxgal qpahan, 11.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 21% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Mohammed VI of Morocco, pnaah hngkawas1999 idas 6 jiyax 23pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Morocco WS-included (orthographic projection).svg|縮圖|File:Morocco WS-included (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Morwoke(摩洛哥) ==
Morwoke Wangkwo(kari Arapo:المملكة المغربية,[[柏柏爾語|kari]]Popoar:ⵜⴰⴳⵍⵉⴷⵜ ⵏ ⴰⵎⵓⵔⴰⴽⵓⵛ), thnganan Morwoke(المغرب;ⴰⵎⵓⵔⴰⴽⵓⵛ[[摩洛哥|[10]]]) kana gaga gqian hidaw Peyfey kingal Cyuncuriseyn klwaan. Hraan na hidaw o mslutuc dha Arciriya, hunac o gaga na klwaan gqian hidaw Sahara ticyu msdalih dha Mawritaniya, gqian hidaw msdalih Tasiyang, mquri daya o mssipaw dha Cpurwotwo haysya ni Ticunghay ni Putawya, Sipanya. Pusu bi alang o Rapate, pusu paru na alang o Qasapuran[[摩洛哥 /l cite note-Abun-Nasr1987-11|[11]]].
Qtaan ka ris Morwoke ga, ida wada knlwaan egu bi emburux Wangcaw da, tgkingal Wangcaw o pnhiyug hngkawas 788 Yiteris Wangcaw. Knlwaan Murapite Wangcaw ni Muwasite Wangcaw siida, biyax klwaan Morwoke ga ida dhuq baraw balay, ida dxgal Morwoke kana ka daya gqian hidaw Feycow, biyax nag a wada dhuq Yipiriya Pantaw. Dhuq Marin Wangcaw ni Saate Wangcaw do, manu ka Morwoke ga niqan ka eseisil klwaan miyah gmglug dhiya, hici do wada ngalan Etuman Tuercu da, maa wana kingal murux nanaq klwaan daya gqian hidaw Feycow. Arawey Wangcaw ga pnhiyug hngkawas 1631, ana bitaq saying ida hiya ka gaga kmlawan na.
Hngkawas 1912, ''Morwoke'' ga wada maa ''cminti'' ni pqlahang klwaan da, dxgal o wada sugan ''Fakwo'' ni ''Sipanya''. Hngkawas 1956, wada murux dngan, ida hiya ka embiyax bi mniq qnlangan. Hngkawas 1979 do ''Morwoke'' ga managl gqian hidaw ''Sahara, kiya ka kiya ni mniq gqian hidaw Sahara o meysa cyueyn o ida ini shiyi ana kingal klwaan, manu ka Arapo klwaan Reynhiya o smhiyi saw nMorwoke ka dxgal gqian hidaw Sahara. Morwoke ga hniyan na nhiya ka gaga mlutuc dxgal klwaan na Syowta ni Meyririya, kiya ka kiya o balay bi o ida Sipanya ka gaga kmlawa.''
Klwaan ''Morwoke'' ga ida mduuy ''2 yueync Cyuncu Risyeync'', Bqanan ''Cngfu'' ka ''Singcngcyueyn'', Bqanan ''Cngfu'' ni Yihwey dha dha ka ''Rifacyueyn'', ida tduwa mduuy ''Singcngcyueyn'' ni ''Rifacyueyn'' ka ''Kwowang'', quri saw uuda Cyuns, Waycyaw ni Cungcyaw o tduwa paru hari kari niya. Ida pusu bi Cungcyaw ''Morwoke'' ka ''Yisrancyaw, kari klwaan o niqan Arapo ni kari Popo, dha nii ga kari Popo o mangal hngkawas 2011 djiyun klwaan kida.''
Manu ka seejiq Morwoke ga ida mduuy kari Arapo Morwoke ka rngagan dha, ida ini ktna dha mdungus knxalan knxalansayang na kari Arapo; Yasa luban endaan Ris, kika kari Fakwo ni kari Sipanya ga spuan dha mduuy kana. Knxalan sayang o ida Cngyueynkwo Arapoklwaan Reymung, Feycow ni Tucunghay Reynmung ka Morwoke, tg5 knparu na Cingciti Feycow[[摩洛哥 /l cite note-15|[15]]].
== Ris(歷史) ==
=== Qita:Ris Morwoke ===
Brah 40 kbuhug hngkwasan do ida niqan ka seejiq sbiyaw gaga mniq Morwoke. Ida tna niqan seejiq ka mniq hini msa ka empruway qawku. Sbiyaw sbiyaw balay mnniq hini seejiq Popoar o ini bi klai kida. Sci7 siida, miyah ka seejiq Arapo, kiya ni Sci 8 do phiyug Wangkwo. Sci ska siida do kmlawa hini na cawtay o duma o seejiq Popoar, duma o seejiq Arapo. Patas bnatas Cungkwo nsbiyaw ga ida niqan ka quri Morwoke, niqan seejiq Sung Cawjus “Cufanc” “klwaan Moceyrey”.
Paah Sci 15 do prajing yahan mrmux klwaan gqian hidaw ka Morwoke. Prajing Sci 20 siida manu ka Morwoke weyci ga ida hiya ka pspais tgkingal knglangan uri. Idas 3 hngkawas 1912, Mangal Morwoke ka Fakwo. Idas 3 hngkawas 1956, kburux nanaq[[摩洛哥 /l cite note-16|[16]]] da.
Knxalan Morwoke Arawey Wangcaw sayang pnrajing Sci 17, mduuy Cyuncu Risyeyn, kiya ka kiya ni ida paru cyueynri niya dha ka neyke ksun, kiya ni kika 2yueyncyuncuc.
Hngkawas 1957, Morwoke Sutan Muhanmote 5s pgarang saw priyux Kwowang ksun da, klwaan Morwoke Sutan pryuxan Morwoke Wangcaw da.
== Cngc(政治) ==
Morwoke o Cyuncu Risyeync na egutangc naYisrancyaw, ida paru hari cyueynri na ka Kwowang. Yihwey o snakan Canyiyueyn ni Cungyiyueyn, Cungyiyueyn ga 325 Yiyueyn o ida kwomin ka asi gaaw dhiya. Sqpah dha jiyax o 5 hngkwasan. Canyiyueyn o 270 hiyi o mnuda ririh tnealang ka mgaaw dhiya, 3 hngkwasan pryuxun 1/3 hiyi.
''Muhanmote6s'' ga paah hngkawas 1999 ''tunci'' do ksbiyax ''mincuhwa'' klwaan, mtlamay saw khwayun ka qnrntan ni qulung psblyaqun ka nniqan sehwey ruwan klwaan, manu ka nganguc o khwayun ka ''Yisrancyaw Cngce'' klwaan uri. Ida gaga mniq kska klwaan pusu bi pprngagan ''Cungtung'' ni ''Owmey'' ka ''Morwoke. Idas 6 hngkawas 2004, Cungtung Meykwo Pusi ga pgarang kari bqanun hangan uxay Peytasiyang Kungyueycuc pusa mungkwo ka Morwoke msa.''
Paah jiyax20 idas 2 hngkawas 2011 do, sjiqan ''Morwoke'' ga mgrawah muda mincu swey. Jiyax 9 idas 3 hngkawas 2011, Muhanmote6s ga pgarang saw pkryuxun kana ka ''Syeyncng msa, quri saw shuya niqan ka Sowsyang ni cyueynri, pkala kwomin cyow ni jncyueyn, phiyug murux nanaq sfatisi knmanu dnii, kika pkmuda mincucngc.''
Jiyax 17 idas 6, mgay quri uuda priyux cngc ka ''kwowang'', pqlahang nanaq ''cyueyn'' ni phiyug kingal ''Cyuncurisyeyn tic'', bqanun na jiyax 1 idas 7 pdaun ''Kungtow''. Fanan nii ga niqan: Bqanun ''Sowsyang'' ni Kwohwey ka egu bi cyueynri Kwowang; Babaw do pkeasi muda mgaaw, pusu pdudul ''Cngfu'' o ida snpuan mangal pnegaaw ''Cngtang''; Ida Sowsyang ka smkagul mqpah qpahun ''Cngfu'', saw ka empdudul ''Singcng pumun'' ni ''kwoying cuyey, dungan o manu ka Sowsyang ksun ga niqan cyueynri na kghakun ka Kwohwey dnii.''
Jiyax 1 idas 7 hngkawas 2011, muda psupu mdhug bgurah ''Syeynfa'' cawan ka kungmin ''Morwoke''. Mgrbu jiyax 2, ruwan klwaan ''Morwoke'' na ''neycng tacn'' ''Saarawey'' ga pgarang ''cawan'', hici do 98.49% ka wada smruwa pyaw daha. Mririh saw mnuda sblayiq bi priyux ''Syeyncng'' dh aka klwaan nii.
=== Pusu na ''Cawan'' Bgurah ''Syeynfa'': ===
* Skpruun ka ''cyueynsyeyn'' ''Yihwey'', iyux psbiyax dha ''yueyn'' ''Cungyyueyn'' na pkdudul. ''Cungyyueyn'' ga nasi niqan 1/5 na ''Yiyueyn'' ka kmkuh do , ida tduwa saan qmita ka endaan pusu na pqpah qpahan ''Cngfu'', uxay uri o niqan 1/3 na ''Yiyueyn'' ka kmkuh o tduwa ''Tanhe'' ka ''Tacng'', tduwa mririh ''Kwowang'' muda ''tase cyunri''.
* ''Cawan'' bgurah ''Syeynfa ga ida psparu bi qmita murux Sfatisi, Sfatisi klwaan ga ida snpuan Fakwan ni kana jncyueyn weyyueynhwey paru bi weyyueynhwey ka kmlawa, manu ka Sfa tacng ga in psai ruwan weyyueynhwey kiya.''
*Ruwan ''Cawan'' bgurah ''Syeynfa'' ga, ''Kwowang Morwoke'' ga ida qbsuran klwaan, Ru Hay Qung 3cyun, paru bi Tungsway ni Pdudul ''Cungcyaw'', dhiya ga muda qmpah “''Tacn weyyeynhwey''” ni phiyug bgurah “''Kwocya ancyueyn weyyueynhwey''” ''Cusi'', mduuy paru bi psdhug uda hici, kiya ni niqan ''jnmingcyueyn'' niya pusu na empqpah ''Cngfu'' ''cikwan'' ni eseisil klwaan ka Cusi nii.
== ''Tiri(地理)'' ==
[[Patas bntasan:Modis morocco lrg.jpg|置中|縮圖|File:Modis morocco lrg.jpg-(kndadax baraw passing dxgal)]]Gaga mniq daya gqian hidaw ''Feycow'' Talu ka ''Morwoke, Cpurwotwohaysya, ririh rhngun Ticunghay ssaan na Tasiyang, bragan na ssiyaw gsilung ga hmrinas 1700 km. Ida kklai ka hniygan dxgal na, ska ni daya na o msdowras ddgiyaq Aterassanmay, hraan hidaw ni hunac o daya Kawyueyn ni brah Sahara Kawyueyn, wana daya gqian hidaw gsilung ka bbaraw ni mllbu breenux. Yasa mrijil lmihu kana klwaan ka Aterassanmay, kika kmdakar kndadax hunac kncilux bgihur Saharasamo, ida dungus bi nniqan kingal hngkwasan ka Morwoke, mmaku ka qqhuni ni phpah, asi dha thngani “mltu nniqan paru hidaw klwaan” malu hangan, duri ni bqanan “qlangan phpah daya Feycow” malu hangan uri.''
Niqan ''Fujetay Kawyatay'' ni ''Hanryow Cyanari'', kiya ka mdngu saw Jetaysamo ka karac, ddgiyaq ''Aterassanmay'' lmihu kana klwaan, kska na o''Tuqarefung''(4,165m) o kika bowqax bi pungpung.
== ''Pneasug Singcngcyu(行政區劃 )'' ==
=== Pusu sbatas: pneasug ''Singcngcyu Morwoke'' ===
[[Patas bntasan:Morocco Regions 2015 numbered.svg|縮圖|File:Morocco Regions 2015 numbered.svg-(skrayan spngan hngkawas 2015 paru qnlangan ''Morwoke'')|置中]]''Morwoke'' o kana ka klwaan o snakan 12 paru qnlangan. Gaga klwaan ''Morwoke'' na gqian hidaw ''Sahara'' ''ticyu'' o wada snakan ''Ayow'' paru qnlangan, ''Tahera-Hwangcinkuti'' paru qnlangan, ciway na daya hraan hidaw gqian hidaw ''Sahara'' o nYayung ''Kayreminhe'' paru qnlangan. Truma paru qnlangan ga niqan 62 sng ni 13 ''Singcng Tucacyu'' .
{| class="wikitable"
|+
!'''skrayan spngan'''
!'''paru qnlangan'''
!'''pusu alang'''
|-
!1
!''Tanciar-Tesan-Husema''
!''Tanciar''
|-
!2
!''hraan hidaw''
!''Wucita''
|-
!3
!''Feys-Meykeneys''
!''Feys''
|-
!4
!''Rapate-Sarey-Kaynitera''
!''Rpate''
|-
!5
!''Peynimayrare-haynifura''
!''Peynimayrare''
|-
!6
!''Qasapuranqa-Setate''
!''Qasapuranqa''
|-
!7
!''Maraqaca-Safey''
!''Maraqaca''
|-
!8
!Tera-Tafeyrarete
!''Rasitiyey''
|-
!9
!''Sus-Mase''
!''Acyatiar''
|-
|10
|''Kayremin''
|''Kayremin''
|-
|11
|''Ayowen''
|''Ayowen''
|-
|12
|''Tahera-hwancinku''
|''Tahera''
|}
== '''Pusu alang(主要城市)''' ==
=== Pusu sbatas: alang Morwoke ===
pusu alang o niqan:
* ''Qasapuranqa—321'' kbuhug hiyi(hngkawas 2007)
*''Rapate''(pusu alang)-172 kbuhug hiyi(2007年)
*''Feys''-100 kbuhug hiyi(2007年)
*''Maraqaca''--87.2 kbuhug hiyi(2007年)
*''Meyqeneys''-- 38.6 kbuhug hiyi
* ''Tanciar''—31 kbuhug hiyi
[[Patas bntasan:2010-12-14 Morocco Agadir marina.JPG|左|縮圖|File:2010-12-14 Morocco Agadir marina.JPG-(''Acyatiarkang'')]]
[[Patas bntasan:Twin Center, Boulevard Mohamed Zerktouni, Casablanca.JPG|置中|縮圖|File:Twin Center, Boulevard Mohamed Zerktouni, Casablanca.JPG-(''Qasapuranqa'')|202x202像素]]
[[Patas bntasan:Amizmiz 003.jpeg|縮圖|File:Amizmiz 003.jpeg-(alang ''Aymicmic''(Amizmiz))|置中]]
== ''Cingci(經濟)'' ==
[[Patas bntasan:Morocco GDP Sector-ar.jpg|縮圖|File:Morocco GDP Sector.jpg-(Tnunan DPD ''Morwoke'')|置中]]
[[Patas bntasan:Sardines Titus du Maroc.JPG|縮圖|File:Sardines Titus du Maroc.JPG-(''Canyey Yukwantow Morwoke)''|置中]]
[[Patas bntasan:Maroc Marrakech Souk Luc Viatour 1.jpg|置中|縮圖|File:Maroc Marrakech Souk Luc Viatour 1.jpg-(bbrigan ''Titan'')]]
Pusu bi Morwoke Cingci pumun o Ryuyowyey, Yuyey ni Rinswanqwang spusa eseisil klwaan, snkuan Rinswanyeyn o 110hpucing tun, mangal tgkingal nniqan na knglangan. Nungyey ni Muyey ga ida pusu hari uri, ida egu ka wada uqun karac. Morwoke ga ida asi ka smtama hari kndadax eseisil klwaan, Fakwo katg2 dmayaw klwaan, Sipanya ka tgkingal dmayaw klwaan. Ida thuway mrana ka kwomin cingci dha. Hngkawas 2010 kana ka nngalan Morwoke o niqan 917 hpucing meyyueyn, kngkingal hiyi seejiq ga niqan 2,839 meyyueyn. Krnaan cingci o 3.2%, knlabu Tunghwo o niqan1.4% kiya.
== Cyawtung (交通) ==
Mrana hari ka cyawtung elug rulu. Mniq ruwan klwaan ida yunsuyey ka pusu bi mdudul, 90% ka basun ni 75% ka rulu mapa qyqaya muda elug rulu.
Elug rulu qrngul: Teumal mapa elug o niqan 1907 km, kska na hiya o niqan 483km ka egu ddaun, Teyncihwa elug rulu qrngul o niqan 1017km. Rahuq na o niqan 765km ka elug seapa Rinswanyeyn. Hngkawas 2003, mnhdu kari ka Morwoke ni Sipanya, dha klwaan nii ga supu smalu kingal mlihu truma Cpurwotwohaysya na egu elug qrngul. Kungcng nii ga yabi hngkawas 2010do pkrajil muda da, pklutuc Owcow ni Feycow na tgkingal elug rulu qrngul. Hngkawas 2018 do tduwa daun ka tbiyax elug rulu qrngul paah Qasapuran-Tanciar, tgkingal tbiyax elug rulu qrngul Morwoke ka nii, ida tgkingal tbiyax elug rulu qrngul Feycow uri.
Elug rulu babaw dxgal(Kungru): kana knbragan o 64,452km, kska na kingal ci elug rulu babaw dxgal oniqan 15,907km, dha ci elug rulu babaw dxgal o niqan 9,367km, tru ci elug rulu babaw dxgal o niqan 39,178km. dhuq hngkawas 2009 do, tbiyax elug rulu babaw dxgal niqan 916km, niqan ka Rapate-Tanciar, Rapate-Qasapuran-Setate, Rapate-Meyqeneys-Feys dnii egu bi tbiyax elug rulu babaw dxgal. Qtaan ka tg2 kana ka elug rulu babaw dxgal klealang 10 hngkawas uuda(2005-2015), psalu bgurah1500km elug rulu babaw dxgal hngkawas, hici do pkniqan 80% elug rulu babaw dxgal kana ka klealan klwaan.
Elug babaw gsilung: sayang o ida niqan 30 ka kangqow, kska na 11 o ida niqan egu brihan na, 11 o ssapa, sqraq qsurux. Pusu bi kangqow o niqan Qasapuran, Muhanmotiyey, Safe,Tanciar, Acyatiar dnii.hngkawas 2009 kana ka ppanan na o niqan 6,682 kbuhug tun. Kska na Qasapuranqa o kika tgparu na bi kangqow, mniq kana ka kangqow klwaan oniqan 37% npaan na. Wada mnhdu kaTanciar-Ticunghaykang 1ci na kungcng, maa pkparu bi kangqow Feycow ni Ticunghay uri ka nii.
Sngayan sapah skaya:Kana ka sngayan sapah skaya klwaan o niqan 28, kska na Kwocicicang o niqan 12, saw ka Qasapuranqa Muhanmote5s kwocicicang, Rapate – Serakwocicicang, Maraqaca- Maynara Kwocicicang dnii. Mowangcya Hangqung kungs ga niqan 33 sapah skaya. Rwahan 75 Hangsyeyn, Hangsyeyn musa 4 Tacow klwaan. Kana Hangsyeyn o niqan hmrinas 30 kbuhug km ka knbragan na. hngkawas 2008 pnpanan na seejiq ga niqan 1060 hiyi, hngkawas 2005, Morwoke ni Owmun pndhug patas “rmawah baraw karac” Mohangqung scang ga smruwa Owcow Hangqung kungs muda.
Idas 12 hngkawas 1996, muda Arciriya Morwoke dhuq Sipanya, elug Putawya na Makeripu-Owcow Teynjanci ga tduwa djiyun da. Kana ka knbragan na o niqan 1385km, prajing han o kingal hngkawas o tduwa mhaduc 90 hpucing m3 , Morwoke o tduwa mangal 10 hpucing m3 Teynjanci ka Morwoke. Paah hngkawas 2005 do, Morwoke ga tgkingal mangal neasug na teynjanci djiyun na smalu deyngki, ida tduwa mgay kana ka klwaan 17% na deynki.
== Hbragan seejiq(人口) ==
{| class="wikitable"
|+
! colspan="2" |<sup>hbragan seejiq Morwoke</sup>
|-
|'''hngkawas'''
|'''hbragan seejiq(kbuhug hiyi)'''
|-
|hngkawas1971
|15.7
|-
|hngkawas 1990
|24.8
|-
|hngkawas 2009
|32.0
|-
| colspan="2" |pneiyah: OECD/World Bank
|}
''Morwoke'' ga niqan 80% na lutuc ''Popoar'', 20% o wada gmimax da. hngkawas 2006 ini kla matas o 38.4%. Hmrinas 3000 kbuhug hiyi skari ''Arapo''. 1200-1500 kbuhug hiyi o skari kari ''Popoar''. 99% ''Musrin'', kska na 67% o ''Syunnipay cyawtu'', 30% o ''wucyawpay Musrin'', rahuq na 0.9% ''Citucyawtu'' , 0.2% o ''Yowtaycyawtu''.
== ''Unhwa(文化)'' ==
Kari Arapo o kika kari klwaan, kiya ka kiya ni ''kari Popo'' ni ''kari Fakwo'' o ida kari klwaan uri, ''Yisrancyaw'' o ''Cungcyaw'' klwaan. Parajing mduuy idas 8 hngkawas 1993 ka ''Hasang2s Cingcns, gaga mniq Qasapuranqa na kiyig Tasiyang, gntuan bhgay btunux taris kana, paga syueynri o niqan 200m qnbowqax na, snegul bukuy Maycya Cingcns ni Ayci na Achaar cingcns, tg3 knparu na Cingcns, qyqaya na djiyun o ida tgkingal suyang bi knmalu knglangan.''
{| class="wikitable"
|+
! colspan="4" |'''smiyan'''
|-
|'''jiyax'''
|'''hangan Tlu'''
|hangan tnealang
|psramal
|-
|jiyax 2 idas 3
|jiyax knbruxan
|
|
|-
|jiyax 30 idas
|jiyax qrasan klwaan
|
|Tnci ka Kwowang
|}
== ''Cyuns(軍事)'' ==
=== Pusu sbatas: Hwangcya biyax Wucwan ''Morwoke'' ===
''Morwoke'' ga murux hngkawas 1956 do, prajing phiyug biyax cyuns klwaan hngkawas 2010 siida kana ka empsaping sayang o niqan 19.5 kbuhug hiyi , rahuq na Rucyun Hwang, Haycyun Hwangcya, Qungcyun Hwangcya do, niqan ka Syeynping Hwangcya, Weytwey Hwangcya ni Putwey Howpeyyi. Kana ka hici balay pnhiyug ka Haycyun, bitaq hngkawas 1960 pnhiyugan.
== Pnlkan(領土爭議) ==
[[Patas bntasan:Control of Western Sahara.png|置中|縮圖|File:Control of Western Sahara.png-(ida gisu kmlawa Sisaharayu ticyu 80% dxgal ka ''Morwoke'')]]''Morwoke'' ga paah bi murux nanaq hngkawas 1956 ni wada dhuq meydang ka ''Kwowang Muhanmote5s do, Kwowang Hasan2s ga pgarang saw egu bi dxgal msa. Rahuq na msupu Sipanya muda ppais Yifuni(the Ifni War) do mangal Taarfayanu(Tarfaya Strip), manu ka Tasyow ni Meyririya ni Saharaticyu o ida niqan egu bi dxgal uri msa.''
Hngkawas 1963 mpuruq ka ''murux ppais Aarciriya'', ''Morwoke'' ga mrmux ni mangal gqian hidaw ''Aarciriya'' na ''Tingtufu ni Saar, rmngaw nanaq saw dxgal nami Morwoke. Tnjiyan dha ida ppais kingal idas ni wada hmrinas kbkuy hiyi ka mruqih ni mhuqil seejiq, ida ini alax na.''
''Mniq uxay cminti'' siida prajing han o, duma ''Cngqe'' ''Morwoke'' ga, quri saw duma na ''Morwoke'' murux tang, saw ka Allal al-Fassi(hngkawas 1956 ida bnatas egu bi “Ta ''Morwoke''” ''titu)'' , bukuy murux piya hngjwasan ka ''Morwoke'' do, ida meysa mabang egu na dxgal.
Plealay han o, ida ini sruwa ka ''Sutan''. Paru lnglungan Al-Fassi o hngkawas 1960 siida, ida mnangal knkuh duma seejiq, bitaq hngkawas 1969, manu ka ''Morwoke'' na wada murux nanaq hngkawas1960 na ''Mawritaniya'' ''Cngcyueyn''. Mniq mspais hngkwasan o ''Mawritaniya'' ga ida kmttu msaang ''Morwoke'' tneumal ''smiisug mrmux'', mrmux dxgal klwaan; manu ka kska na hngkawas 1970 o, gaga mtjiyan gqian hidaw ''Sahara'' duri.
Ana nanaq mkray rmngaw saw gqian hidaw ''Sahara'' ni daya niya ''Sipanya Feyti'': ''Tasyow ni Meyririya o dxgal niya, kiya ka kiya ni dxgal Ta Morwoke ga bukuy hngkawas 1960 do ida wada laxan pusu Morwoke da. Mririh Sarawey Arapo mincu Kunghekwo(gqian hidaw Sahara) na Porisariawcnseyn o wada mangal tleengan Feymung.''
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/摩洛哥<nowiki/>(參考自中文維基百科)
03uv3r1bdmkzp6mrrf3ju7f6tg1yd86
Mozambique
0
892
102979
102893
2024-02-04T05:59:57Z
Kwamikagami
944
102979
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Mozambique.svg|thumb|Kwoci Mosanpiqe(莫三比克)]]
= Mozambique(莫三比克) =
[[Patas bntasan:Emblem of Mozambique.svg|thumb|Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Meycow ka [[Mozambique]], 18 15 S, 35 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 799,380 sq km(hangan na o Tg35)
(knlbanga dxgal o 786,380 sq km, knlbangan qsiya o 13,000 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 25,930,150 hiyi.
Gaga [[Maputo]] ka pusu alang paru, jiyax 25 idas 6 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Mozambique ga wada sugan 56.30% ka dxgal qpahan, 43.70% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 0% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Filipe Nyusi, pnaah hngkawas2015 idas 1 jiyax 15pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Mozambique (orthographic projection).svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Mosanpiqe (莫三比克) =
Mosanpiqe Kunghekwo( kari Putawya: Ringci epública de Moçambique)sbiyaw han o Masanpici〔 3 〕ksun, sayang do thnganan Mosanpiqe , gaga hraan hidaw Feycow, sdalih Yingtuyang, msipaw dha Mosanpiqe haysya ni Matacyascya, kari 〔 4 〕Putawya ka skari klwaan, hngkawas 1975 malax hangan Putawya cminti ni emburux nanaq da. hng kawas 2017 siida spgan dha hbragan seejiq o niqan 28,861,863 hiyi(hana snpug)〔 5〕 . Hiya ga dha ka Yimkwo o ungac pnluban Syeync klwaan, hngkawas 1995 kingal nanaq tneumal na Tayingtikwosey. Ida uxay malu ka cngci Mosanpiqe, id a pnsdhugan Reynhewo saw tgtruma bi prnaan klwaan ni suqi egu knbrxan na qrinuc klwaan. Duri ni mnklwaan Sehweycuyi, cingci ruwan klwaan dnii ga snpgan patas ni hbragan seejiq ga ngalan pspungg dha Cawsyeyn Mincucuyi jnmin Kunghekwo.
== Ris(歷史) ==
Mosanpiqe ga brah han o ida nPutaw hraan hidaw Feycow, Cnghe syasiyang siida, ida dhiyaq balay nsaan dha o kika Peyrakang 〔 6〕 Mosanpiqe. Idas 3 hngkawas 1498, empruway hanghay Taceyma Putawya ga madas qpruhan asu dhuq Mosanpiqe, siida tna niqan pnhiyug mawycan kkiyig gsilung ka Arapo.
Paah hngkawas 1505 siida, maa cminti Putawya, Putawya 〔 6〕ga gaga phiyug egu bi mawyican ni pawrey, pksmaa kangqow sngayan asu muda hraan hidaw Feycow kjiyax. Empbbarig Putawya, empgarang kari Utux Baraw ni mtmay tnelang. Dhuq prajing Sci 19 do, manu ka nurictu tnealang hini ga kika wada laxun da.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Sofala1683.jpg|frameless|color]]
|-
|Hngkawas 1683 titu ''Swofara (''索法拉地圖1683年)
|}
Mnuda ya bi 5 Sci hari knbsyaqan cmin kmlawan do, manu ka ,seejiq Mosanpiqe ga prajing mtutuy ka Cngc dha, meysa kmburux nanaq msa hnang dha o maku mrmux rulung, kiya ka kiya ni cngfu Putawya ga ida ini sruwa malax Cminti nii, kiya ni mnrudu 15 hngkwasan ni ppais yowci rnaaw bbuyu. Qpruhan seejiq mqalux Ceyfang cnsyeyn Mosanpiqe ga, mniq qbsuran dha Samorani‧Masyeyar qpruhan psaping Putawya o prajing Wucwang Towcng. Bitaq hngkawas 1971, manu ka yowcitwey Ceyfang cnsyeyn ga ida niqan ka Wuci Sureyn dmayaw, kika qbrangun na ka llabang bi alamg, kana ka 1/4 dxgal o wada ngalan yowcitwey.
Hngkawas 1973, manu ka klaan Mosanpiqe ga kriwa mrudu, yowcitwey ga kmdudul paru, ini tduwa ka cyuntwey Putawya uri dni kndadax rnaaw bbuyu daya, brinah dhuq ini kpiya na alang breenux. Mniq saw nii ka Cngfu Putawya do ungac brahan ni pprngaw ka dha Ceyfang cnsyeyn Mosanpiqe, psramal malax ni pkrbuxun nanaq ka Mosanpiqe da.
Duri ni patas hidaw 19 na jiyax 8 idas 9 do, Putawya waycyaw pucang Mariawsuars ni empdudul Ceyfang cnsyeyn Mosanpiqe Maci ga, mpprbgaw pusu alang Sangpiya Rusaqa, dha dha ga mnhdu msdhug matas do asi sangay ka ppisan dha. Putawya ga smruwa empdudul Ceyfang cnsyeyn phiyug seejiq mqalux tnais na Cngfu, duri ni asi ka mnhdu kmburux nanaq 9 idas.
Bukuy pnsdhug do jiyax 25 idas 6 hngkawas 1975, Mosanpiqeb ga dungus bi pshdug uxay klwaun Putawya dni kmburux nanaq da. Phiyug Mosanpiqe jnmin kunghekwo, smhiyi Sehweycuyi, pklaandaya ka snpuan msam ,embhgay, mqalux, msaas, embanah ni parih, puniq, patas na kwoci Mosanpiqe, mririh empdxgal, empsaping, empkla.
Hngkawas 1976, yasa qpruhan ini sruwa Mosanpiqe mincutiqang yuntung ga ini sruwa Ceyfang cnsyeyn Mosanpiqe na kingal tang cwanc, kiya ni mutung ppais.
Jiyax 1 idas 12 hngkawas 1990, Mosanpiqe jnmin kunghekwo priyux Mosanpiqe kunghekwo, malax Sehweycuyi, hngkawas 1992, mhdu ka ppisan ruwan klwaan, Mosanpiqe prajing mduuy egu tang mincuc.
== nKiya ''Tiri(''自然地理) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Mozambique sat.png|frameless|color]]
!''Weysingtu Mosanpiqe (''莫三比克衛星圖)
|-
|[[Patas bntasan:Mozambique002.jpg|frameless|color]]
|Embbarig tnealang (當地攤販)
|-
|[[Patas bntasan:Women lead goats to market.jpg|frameless|color]]
|Alang emptdxgal (農村地區)
|-
|[[Patas bntasan:Children of Nivali.jpg|frameless|color]]
|Alang Nivali (Nivali村)
|}
Dxgal Mosanpiqe ga paah daya gqian hidaw mquri hunac hraan hidaw mrijig, yayung Canpisihe mrijinglmihu ska klwaan ni qluli gsilung, daya yayung o Kawyueyn, haypa niya o 500-1500m, tgring ka breenux kkiyig gsilung. Hunac yayung o Pingyueyn, tglabang na o yabi 300km, siyaw gsilung o egu rusaw, sacow ni hungsurin.
Karac Mosanpiqe ga msJetaycawyueyn ni Jetaycifung, mntucing quyux hngkwasan o hmrinas 600-1200ml. Egu yyung, bbuyu o yabi mduuy 1/4 dxgal.
== Nniqan(位置) ==
Gaga nniqan Mosanpiqe ga, gaga hunac sipaw hraan hidaw,hraan hidaw o sdalih Mosanpiqe haysya ni mssipaw ka dha Yingtuyang na Tawkwo Matacyascya. Daya o mseayus dha Tansangniya, gqian o msdalih dha Marawey, Sangpiniya ni Sinpawey dnii. Hunac gqian hidaw o mslutuc dha Nanfey kunghekwo ni Swaciran, kana ka dxgal klwaan o niqan 799,380km<sup>2 〔 7〕</sup>, knbragan ssiyaw gsilung o niqan 2470km<sup>2 〔 8〕</sup>.
== Yayung ni hniygan dxgal(水系及地形) ==
Klwaan nii ga qmangaw yayung syayow Sanpisihe, Pingyueyn ka hanac, kiyig gsilung hraan hidaw o tgring na Pingyueyn, daya gqian hidaw o Kawyueyn. Bowqax bi ka dxgal daya saw qqahan, kingal ni kingal mquri siyaw gsilung mstabuy; Duri ni niqan egu bbuyu. Kiyig gsilung o mtqiri ida niqan egu bi malu kangqow. Paru bi yayung ruwan klwaan niqan yayung Canpisihe ni yayung Rufumahe.
== Karac(氣候) ==
Muda mlihu hunac ka Nanhwey Kweyseyn, kiya ni karac Mosanpiqe ga daya o msJetay kiya. Hunac o msFujetay kiyakiya ni ruwan klwaan ga mcilux ni msmur, kncilux kingal hngkwasan ga19.4°C(67°F). Klwaan nii ga kingal hngkawa niqan mdngu ni mhuriq dha klgan, karac mdngu o putuh hari, ida idas 4 bitaq idas 8; karac mhuriq o bbaraw hari kiya, ida idas 9 bitaq idas 5 bukuy kida. Kiya ni ida tuku bi ka qsiya quyux, ida qmuyux balay, qsiya quyux kingal hngkwasan ga yabi 500ml bitaq 1000ml. Kska o yayung syayow Sanpisihe ga egu bi qsiya quyux, qsiya quyux kingal hngkwasan ga yabi 1000ml bitaq 1500ml.
== Tiricyu(地理區) ==
=== Dxgal ''Mosanpiqe'' ga yabi tduwa masug 3 cyu <sup>〔 9〕</sup> : ===
==== '''Kawyueyn daya(北部高原)''' ====
Daya Nawey 17<sup>0</sup> do ida dKawyueyn daya kida, knbowqqax na Kawyueyn ga paah gqian hidaw mquri hraan hidaw stabuy, kmdudul dhuq kiyig gsilung. Wana 2 dgiyaq ka bowqax balay. Kinngal o baraw dxgal Marawey, sdalih hraan hidaw lhngaw Niyasahu, kingal o baraw dxgal Naymori kawti(Namuli Highlands), qnbowqax na o 2,400m, gaga ssiyaw Nanwey. Tnkawti hini ga qsiya quyux ga hmrinas 1,000ml, dgiyaq Naymori o tduwa dhuq 1,500ml, kiya ka kiya ni llbu na dxgal o I yabwana 900ml kiya. Ida ini ktna ka qsiya quyux kingal hngkwasan, paru bi knpryuxan na, kiya ka kiya ni ida pusu bi phmaan ka hin, yasa uxay ka paru ka mitu hbragan seejiq, tnealang ga ida tduwa kkinu phuma pnegalang. Ida psngayan duma ka dxgal, pusu bi pnegalang o musu ni payay, mquri ruwan do ida egu bi ka qnalang sqmu da. ngalan hbangan pnegalang ga niqan tapung ni ocya.
==== '''Breenux kgsilung(沿海平原)''' ====
Hunac Nawey 17<sup>0</sup> do ida mllbu kkiyig kiya, Mosanpiqe egu mrusaw ni mghagay ka dxgal na, egu quyux ka breenux daya, yabi 1,000ml, daya ni hunac Nanhwey Kweyseyn o ciway bi qsiya quyux, wana bi 300~400 ml, pnegalang hini ga sqmu ni payay ka pusu bi, sibus ka pusu bi ngalan hbangan hini.
Yasa phuma payay ni sibus o asi ka syuqun qsiya, kiya ni hini ga gisu kmbiyax bi mseayus paru ssyuqan qsiya uuda, mduuy qsiya yayung Rinpopo, mniq daya yayung 110 km Cicya(Guija) hiya smalu kulu qsiya sslian qsiya, wada mhdu smalu hngkawas 1952, tduwa smuyuq 8 khbug mu. Hmuma mugi, payay, masu, mkliyuc phpah na na musu, tapung ni sibus dnii; Kingal uuda o kmduuy daya Rurunswomakweykang na qsiya yayung Yingqemaytihe, smalu kulu qsiya.
Tduwa smuyuq 24 kbuhug mu qpahan. Yayung Sapisihe ga mniq pqluli gsilung hiya snakan 7 sida qluli, qluli Mosanpiqe, maa llabang 6,500km<sup>2</sup> sancyacow, seejiq mniq daya hiya ga payay ka pusu balay uqun dha. Gaga mniq babaw dxgal sancyacow hiya na seejiq o, ida payay ka pusu dha balay stngi, kngkawas idas 4 pnaah sangyow na hungswey msupu dh aka mrana qsiya srnabaw, ida trbug qsiya 5-6jiyax ka sancyacow ksun, kiya ni sapah hiya ga ida niqan qaqay kana. Dhuq idas nii na kngkawas o seejiq babaw sancyacow ga hjilan dha babaw niqan qaqay sapah ka tnabug, kisa uxay daun maparngsux.
==== '''Ayug yayung ''Canpisi'' ni dha ssiyaw baraw dxgal(贊比西河谷及兩側高地)''' ====
Gqian hidaw ''Sena'' o kika ruwan dxgal ayug yayung ''Canpisi'', elug qasiya o ida kndadax hraan hidaw mquri gqian hidaw, qsiya quyux hngkwasan o niqan 600-700ml. Ida niqan rngsux ni rmngac rngji miyah sntunux, ini ka hbaraw ka seejiq. Daya ayug ''Kawyueyn'' ga o ungac rngji miyah smtunux, egu ka qsiya quyux uri, tduwa dhuq 1,000 ''ml'', ida seejiq Patu ka miyah pusa tnabug hini, thnganan dha Ankuniya Kawyueyn. ''Kawti'' gaga hunac yayung ''Canpisi''m ga ida n''Sinpawey'' ka hini,thnganan Manniqatayti,. Dha ''Mosanpiqe'' ga niqan paru dowras ka iyax ska niya, dhuq 2,400m, karac kawti ga mhuriq ni mltuk ka karac na, phuma sqmu ni sudu puqan.
== ''Cngc(''政治) ==
Ida niqan 20 ka mdungus Cngtang. Mosanpiqe Ceyfangcnseyntang o ccngtang, kana klwaan Mosanpiqe kmsiyuk yuntung o kika tg2 tatang, hiya ka pusu bi ni sruwa tang. Rahuq na niqan hari biyax na Cngtang ga niqan Mosanpiqemincu yungtungtang(MDM), Heping, Mincu ni Facantang(PDD), Mincureynmung(UD) ni Kungtang(MDM).
== ''Cingci(''經濟) ==
=== Nungyey(農業) ===
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:Gurue Mount Murresse.jpg|frameless|color]]
|Qnlangan ''Kuruay''
|古魯埃茶園
|-
|[[Patas bntasan:Helvetas Bäuerinnen Mosambik.jpg|frameless|color]]
|Kingal qpahun dqrijil ''Mosanpiqe''
|莫三比克婦女從事單農作
|-
|[[Patas bntasan:Mozambique - traditional sailboat.jpg|frameless|color]]
|Hayan cinhay ''yuyey''
|海岸近海漁業
|}
[[Reynhekwo]] ga pnsdhug mqrinuc ni egu knbrxan na ka klwaan nii kingal seejiq na GDP o $414 meyyueyn, ida mqrinuc bi klwaan knglangan uri ka Mosanpiqe. Klwaan nii ga egu breenux, mqalux ka dxgal, smngari ka qsiya quyux, egu dxgal ida tduwa qpahun, kiya ni ida egu na ka ini kbrwahi na. Ruwan klwaan ga mrana ka nungyey, kiya ka kiya ni ida nkiya na ka sqpah dha, ini bi kkala. Pusu bi pnegalang o niqan sibus, tapung, nuqih, yeyc, sqmu, yawkwo, mugi, trabus, bunga qurug , sukay, basaw, daru cungryuyow, qafey, wasaw puqan, blbul, mudu, hiyi qhuni ni ssama dnii. Ruwan klwaan ga ida snegaaw emptdxgal 〔 10〕 kana. Daya Mosanpiqe ga niqan llabang bi rnaaw bbuyu. Bbuyu Ruwan klwaan ga ida niqan 50% 〔 11〕 , kiya ni rincan dha ga egu bi, ida ini sai gmburah na.
=== '''Syumuyey(畜牧業)''' ===
Ida niqan egu bi ssamac ka bbuyu Mosanpiqe, saw ka dmai utux egu bi, kiya ni gupun dmai utux ka pusu bi ngalan dha hbangan. Syumuyey ga kika sapah emptdxgal na fuyey, sapah emptdxgal ga ida tmabug dapa, miric, dmai, ryu, ru, babuy dnii ni rudux ni bibi.
=== '''Yuyey(漁業)''' ===
Ida mrana bi ka Yuyey, kiya ka kiya ni qyqaya sqraq qsurux o ida smudal bi, ini kpiya ka asu kikay, ini tuku ka musa dhiyaq na yuyey, kana ka ssaun qmraq qsurux o ida wana kkiyig gsilung ni yayung ruwan nanaq klwaan. Mnangal dha qsurux ga tuku ka uqun nanaq, ida niqan ciway ka wada psaan eseisil klwaan. Kana ka kingal hngkwasan o niqan 43751 mt 〔 12〕 ka nngalan dha qsurux.
=== '''Qwangyey(礦業)''' ===
Klwaan nii ga ida egu bi qwangcan, pusu bi o niqan xicin, mqalux btunux, dxgal xiryu, ''mey'', xiluy, tapung btunux, ''yunmu'', ''kaw'', ''ku'', limuk, ''xiceyn, tan'', ''kung'', xipi, ''sying'' ni ''ryucuyu'' dnii, kska na hiya owada hmrinas 320 hpucing ''mt'' ka mey, xitay o niqan hmrinas 600kbuhug ''tun'', ''xitan qwang'' ga ida hiya ka egu bi snkuan mniq knglangan, yabi750 kbuhug ''mt,''snkuan ''teynjanci'' o niqan 5.5 kbuhug hpucing m<sup>3</sup>. Ida ini kbgrahi na.
=== Kungyey(工業) ===
Ida gisu hana mtutuy ka ''kungyey'', ruwan klwaan ga niqan tapung, ocya, wasaw puqan, nuqih, kmric, mahun, tnunan, hwasyuey, smalu ramil, smalu lubuy, syangcyaw, qyqaya xiluy, pusa deynki, reynyow, smalu sato, uqun snalu, lukus, wucin, qyqaya ''teynci'', ssalu sapah, qyqaya ''cyawtung'', asu ciway. xiryo ni sweyni dnii sapah ssalu.
=== '''Cinjungyey(金融業)''' ===
Kana ka klwaan o niqan 19 sangyey yinghang, snegaaw saw nPutawya ka miyax teumal ''Yinghangm''. Pusu bi o niqan ''Ceynsi(Mosanpiqe) Yingha, Paqeray((Mosanpiqe))'',dungus Yinghang, mawyi ni towc yinghang, ''kwoci mawyi yinghang'' dnii. kana dha o niqan ka 5 ka kungs pawseyn,pusu bi o ''Mosanpiqe'' pawseyn kung,Cungcng pawseyn(Fidelidade) dnii.
== Sneasug ''Singcngcyu(''行政區劃) ==
{| class="wikitable"
|+Kana Mosanpiqe o niqan 1 Csyas 10 Sng.
![[Patas bntasan:Mozambique, administrative divisions - Nmbrs - colored.svg|frameless|color]]
!
* [[Patas bntasan:Mozambique Provinces numbered 300px.png|frameless|color]]
!
|-
|[[Patas bntasan:Maputo International Airport 20071001.jpg|frameless|color]]
|Sngayan sapah skaya klwaan ''Maputwo.''
|馬布多國際機場
|}
=== Csyas('''直轄市)''': ===
· Maputwos (馬布多市)
=== Sng('''省)''': ===
· Tearcyatucywsng (德爾加杜角省)
· Cyacasng (加扎省)
· Yiniyangpaneysng(伊尼揚巴內省)
· Maniqasng(馬尼卡省)
· Maputwosng(馬布多省)
· Nanpurasng(楠普拉省)
· Niyasasng (尼亞薩省)
· Swofarasng(索法拉省)
· Taytesng(太特省)
· Canpisiyasng(贊比西亞省)
== Pusu ''cngcn(''重要城鎮) ==
{| class="wikitable"
|· 彭巴(Pemba)
· Pngpa(Pemba)
· 利欣加(Lichinga)
· Risincya(Lichinga)
· 夸姆巴(Cuamba)
· Simupa(Cuamba)
· 莫三比克市(Mozambique)
· Mosanpiqe(Mozambique)
· 楠普拉(Nampula)
· Nanpura(Nampula)
· 安戈謝(Angoche)
· Ankesey(Angoche)
· 克利馬內(Quelimane)
· Qerimaey(Quelimane)
· 塞納鎮(Vila de Sena)
· Senacn(Vila de Sena)
|
* 太特(Tete)
* Tayte
* 宗博(Zumbo)
* Cungpo(Zumbo)
* 貝拉(Beira)
* Peyra(Beira)
* 新曼博內(Nova Mambone)
* Sinmanponey(Nova Mambone)
* 伊尼揚巴內(Inhambane)
* Yiniyangpaney(Inhambane)
* 賽賽(Xai Xai)
* 馬布多(Maputo,首都)
* Maputwo(Maputo,pusu alang)
|}
== Cyawtung(交通) ==
Quri saw cyawtung ruwan klwaan ksun o, babaw dxgal o niqan egu bi elug rulu tduwa musa ana inu ni elug rulu qrngul. Elug qrngul ga kana ka knbragan na o niqan 4,787km<sup>2 〔 13〕</sup> , tduwa mlutuc dh aka Nanfey kunghekwo, Swaciran, Sinpawey ni Marawey dnii klwaan. Elug rulu o kana ka knbragan na o niqan 30,400km<sup>2 〔 14〕</sup> , kska na o niqan 2/5 ka elug poyow, 3/5 o elug taci <sup>〔 15〕</sup> . Elug sapah skaya o niqan hangqung kungs nklwaan Mosanpici ni duma o hangqung kungs nklwaan eseisil saw ka minhang paci. Manu ka mmowsa kklwaan o na hangseyn g, ida elug asu ka egu bi, malu na kangqow hini ga tduwa mlutuc dha paru kangqow na kklwaan. Pusu balay kangqow ruwan klwaan o niqan Maputwo, Peyra, Nanpura ni Kweyrimanna dnii.
== Kwocimawyi(國際貿易) ==
=== Mawyi psaan eseisil klwaan (出口貿易) ===
Quri saw psaan nganguc mawyi ksun o, hngkawas 2009 kana ka hbangan wada psaun o yabi niqan 19.65hpucing meyyueyn 〔 16〕 . Pusu bi psaan nganguc o niqan xiryu, pqru qbowlung, Yawkwo, tapung, snalu hlama, mudu, qhuni, qyqaya deynki dnii 〔 17〕 . Pusu bi psaan klwaan o Heran, Nanfey ni Sinpawey 〔 18〕 .
=== '''Mawyi stmay ruwan klwaan(進口貿易)''' ===
Quri saw mtmay mawyi ksun o, hngkawas 2009 kana ka hbangan nii mtmay o yabi niqan 30.96 hpucing meyyueyn 〔 19〕 kiya. Pusu bi ktmayan qyqaya o niqan cisyey ni qyqaya niya, rulu, qyqaya psqmaun, qyqaya hwasyueypin, qyqaya xiluy, qyqaya uqun, qyqaya tnunan dnii 〔 20〕 . Pusu bi psaan klwaan o Heran, Nanfey ni Cungkwo 〔 20〕 .
== Waycyaw(外交) ==
Mosanpiqe ga mniq jiyax 25 idas 6 hngkawas 1975 msdangi dha Cunghwa jnmin kunghekwo bitaq saying, ini ksdangi ka dha Cunghwa minkwo.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/莫桑比克<nowiki/>(參考自中文維基百科)
0s8sklo1vb7li9wvy264040ysfjs1de
Mqaras Mseusa
0
893
56202
35248
2021-03-22T08:21:42Z
Iyumu
191
/* Mqaras Mseusa (織布祭儀) */
56202
wikitext
text/x-wiki
== Mqaras Mseusa (織布祭儀) ==
[[Truku]] seuxal o ida asi ka mhuma krig, yasa paah krig ka tunun qabang ni lukus. Hmaun dha truma qdrux ni lnglingay sapah, kiya o prilan dha sudu ni qbulit, kika malu bi kndkilan na ka krig. Kiya do kykuyuh o madas gsak ni saan dha smkrig ka krig, kika maanuqih, qnqihan o maabkuwir, bnkuwir do tgyaan, tnegiya do dowsun, pndowsan do puyun qbulit ni maabhgay bi waray cinun. Babaw na nii gbuan tnabuy masu, kkhnuk na tunan. Hi na do psudun, pnusut do dgsayun, dnegsay do psaun ubung ni tunun da, tninun do maatnegxal, dha tnegxal o maakingal qabang da. Saw nii ka kari smapuh, “Utux Bari! kana saw mhru ni pglangun o pnaah sunan kana. Nii hini sayang kana ka gamil krig, hru qwarux, ni hru qhuni o negay su kana. Sbliqan su balay pkdakil ka krigq, qwarux ni qhuni ﹐tunun nami qabang ni lukus、brunguy ni towkan ni kana qngqaya djiyun﹐bitaq nami mgblaiq meudus. Mhuway su balay utux bari. Sus Bari! ”
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
fsqelgam5pw2zx8610ofhqo40dizfd6
Mqaras Tmsamat
0
894
56201
35252
2021-03-22T08:21:28Z
Iyumu
191
/* Mqaras Tmsamat (狩獵祭儀) */
56201
wikitext
text/x-wiki
== Mqaras Tmsamat (狩獵祭儀) ==
Seuxal balay ka rudan [[Truku]] ga, mparu bi gaya hnici rudan, manu saw kiya do ana manu ka ddaun kingal qpahun o ida asi ka plealay smapuh Utux tmninun han! Snsnaw Truku ga babaw mnhdu ka tmbiyaxan kmtuy masu do musa bbuyu kana bitaq mkm7-14 jiyax, ini hmut musa, mmowsa bi brah na gbiyan siida, kingkingal sapah o qmrak kingal rudux gdraun dha ssapuh dha rudan, dara rudux o srisuh dha puniq, pucing, buji, smbrangan ni gasil, meysa quri tuxan hhtngay napa miyah sapah . Saw nii ka kari rngaw dha, “Utux Bari! kana spat papak mkkarang ni qqbhni skaya o nnisu kana.. Nii hini kana ka djiyun nami tmsamat ni tmqbhni.. Pkngahun su kana ka samat ni qbhni ni mhnuk nksa nami, psshjil nami miyah.. Saw nii tblaiq nami niqan damat. Mhuway su balay Utux Bari. Sus Bari! ”Sayang ka saw euda nii o ida niqan duma ka dmptsamat saw nii nuda dha.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
exjiha68c2l3m8vi3s57wn3v49hi9ia
Mqaras Tmukuy ni Knciyan
0
895
56200
35256
2021-03-22T08:21:14Z
Iyumu
191
/* Mqaras Tmukuy ni Knciyan (播種祭與收穫祭) */
56200
wikitext
text/x-wiki
== Mqaras Tmukuy ni Knciyan (播種祭與收穫祭) ==
Sbiyaw balay ka rudan [[Truku]] ga, mkla bi dmuuy quri hmnru bbuyu, quri qngqaya djiyun qmpah o smmalu nanak ni mttuku balay djiyun kndsan dha nanak uri. Mtbiyax balay qmpah ka rudan Truku sbiyaw,mgrbu balay do mtbiyax qmpah ni mskeeman balay miyah sapah paah qmpahan dha. Mnhdu mtbiyax do o musa maduk bbuyu ka snsnaw, kykuyuh o tminun sapah. Quri ka qngqaya djiyun dha o sowki, parih, suqu, btug. Phmaun dha o sari, masu, pgu, basaw, sqmu, brisan, beyluh, bunga. Emptukuy ni emphuma ana manu pnegalang brah na o asi ka plealay musa smapuh utux tmninun(utux bari) han, kiya ka mha suyang bi hru na ni malu bi gnhiyi na msa ka kari rudan sbiyaw. Gaya smapuh o saw nii, Msgasut alang ga, mk4 jiyax ka pnsrmalan ni spida hraan idas ska rabi ka smapuh bbuyu hiya. Paah sapah mowsa smapuh ka Msgasut o asi ka madas kingal laqi snaw emptghuy hyaan musa, Msgasut o rngagan na ka laqi snaw kndadax mowsa siida, “Mowsa ta smapuh utux ka sayang da, iya bi squwaq ni gmlux balay”. Babaw na nii do phngun na ka tahut ngalun na ka qbulit ni qhuni, sqada na ngangut ni brahan na mtahu. (Pusu na ka nii ga tealax smudal lnglungan ni psbgurah euda), iyax jiyax musa smapuh o ini phngi ka tahut nii. Babaw na nii ptungan na ka harung gaga jiyun laqi snaw ni hmiru harung musa spuhan, smapuh siida o dmuuy harung mhiyug kiyig ka laqi snaw nii.. Madas kana ana manu ghak pnegalang, ni kana ana manu nengalan uqun, kiya o masu, sari, sqmu, beyluh, bunga, pgu, basaw……. Mnhdu smapuh pnaah spuhan dhuq alang do miyah hyaan kana ka tnealang peangal ghak nadas Msgasut, yaasa klaun dha nadas Msgasut nii ka ghak o suyang bi ni mrana bi gnhiyi niya. Kiya ka kiya ni ini tduwa hmut musa tmukuy ka seejiq, asi ka plealay musa tmukuy ka Msgasut kiya ka suyang bi hru na mrana bi gnhiyi na, kmtuy o saw kiya uri, asi ka Msgasut ka plealay musa kmtuy, kiya ka ini tmbrii ka seejiq mkan siida. Nasi aji saw kiya dga, ini kmalu hru na ni naqih gnhiyi na uri, duri o tmbriun mhuqil ka seejiq, ana qbhni saw kiya uri, msa ka kari hnici rudan Truku sbiyaw. Saw nii ka kari Msgasut, Utux tmninun! Ana manu,ana nami rbangun ka isu, yaasa kana klgan ghak uqun ni pnegalang nangal nami o snalu baga su kana, babaw tnukuy nami do thdagan , shdaan su, pqyuxan su, sdmlan su, sbhuran su ni pkdakil bitaq emphpah ni mghiyi kana lala kntuy nami . Duri o nii su dmuuy kana kneudus samat, qbhni, kuwi bbuyu ni qsurux gsilung ni yayung, bitaq kana ymyami nii o gaga suyang baga su kana. Brahaw misu balay Utux Tmninun! Hngkawas nii o wada nami mnduwa mangal uqun ni hiyi pnegalang paah qmpahan breenux ni ddgiyaq. Saw nii nami pslwilun mkug brah su hini sayang; Kiya o masu, payay, bunga, sari, beyluh, sqmu, brisan, sibus, blbul, trabus, pdpajiq, hlama, siyang, ni samat, sinaw ni qsiya mhmahun nnii o mnda huway su ni biyax su kana. Kiya do ngali nami hngkawas ktngian ka hngkawas nii ni pbliqi nami ka bgurah hngkawas duri. . Iya pstmayi mnarux mreeru ka elealang ni saw aji uqun kuwi ka kana pnegalang. Musa qmpah qmpahan, mksa bbuyu, ni kana lqlaqi nami o empniqun ka hjyuun dha aji mowda mksula elug. Iya pngali luqih elug ni saw mha rinah emblaiq ni mqaras sunan tmdahu hangan su, smtama sunan ni mqaras sunan isu Utux Bari ana manu. “Utux Bari hakawas sayang ka kndsan nami o malu balay knlwaan su, gmhak nami o malu balay nangal nami ni mttuku balay, kksa nami bbuyu o kmalu utux, biqi knkla ni klwai ka lqlaqi nami, hkawas duri o sbliqi nami duri. Mhuway su balay utux bari. Sus Bari! ” Msapuh : Balay bi ka kari nami nii! Kana seejiq : Balay bi! Msapuh : Mqaras nami sunan, Isu o utux tmninun. Kana seejiq : Balay bi! Msapuh : Ana rabang Utux Tmninun! Kana Seejiq : Ana rabang! Msapuh : Mqaras nami sunan Utux Tmninun! Kana Seejiq : Mqaras nami sunan! Msapuh : Tmdahu nami sunan Utux Tmninun! Kana Seejiq : Tmdahu nami sunan! Msapuh : Waw! Ana rabang Kana Seejiq : Waw! Waw! Waw! Ana rabang! Ana rabang! Ana rabang!
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
jaea41rlyi7rof6lz8poctf2r1xicaz
Mqaras smnalu sapah
0
896
94732
56199
2023-01-01T09:58:24Z
Shidailun73
1337
Typo kleegan.
94732
wikitext
text/x-wiki
== Mqaras smnalu sapah (建屋完工祭儀) ==
Kleegan [[seejiq]] Truku sbiyaw ga, qnhdaan smmalu sapah o kingal paru qrasan, brah na siida o tnsapah ga, psramal msinaw seepuun dha mimah, mlawa kana alang ni kmeaguh bukung. Asi ka phuqil kingal babuy, nii o kika “prngat” ksun. Asi ka mneudus aji mnhuqil. Rngat babuy nii ka ngalan pusu sqaras quri utux ni kana seejiq. nii o, (1)、 Kika nirih pspruq prjingan mqaras. (2)、Jiras niqan sapah nniqun da. (3)、Pnlawa na eiyah kana lutut ni dlupung mseupu mqaras. Babaw na hiya byakun ka babuy ni pllayan smiyus qnslan ka utux tmninun. Kiya o, saw nii sqsul kngkingal hangan snlaqan hiyi lbuun rnabaw ni saan pqsul lqlaq muhing dnamux quri uyung. Saw nii ka pnstutux rnengaw bukung ini pqbhangi sjiqun, “Mqaras nami sunan mgay su malu bi sapah ni niqan mu da wah! tai saw gxiyux mdhug ka sapah, ptasil ka dxgal ungat hiyihuya , empsgeegul tgblaiq hini ka lqlaqi, ungat empkrasa dhyaan o pstama nami sunan, brahaw su balay.” Hi na do mseupu mkan babuy ni mqaras mimah ni rmgrig . Saw nii ka uda sbiyaw.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
1m32jecm5upxr3x3ao3okh9xwhpvghe
Mqedin mmbserux
0
897
56196
35289
2021-03-22T08:20:30Z
Iyumu
191
/* Mqedin mmbserux (懶惰的女人) */
56196
wikitext
text/x-wiki
= Mqedin mmbserux (懶惰的女人) =
Niqan kingan kari rudan cubeyo. Kari nii rumengo dungus phuma macu cubeyo. Mesa ka kari rudan: “niqan kingal mqedin cbeyo, yaani mngangah hari. Wada ini thei Gaya pure macu cubeyo. Kiya ka paru riyung ka bqerus [[seediq]] meepah dehuk saya mesa.” Kari hunity rudan.
Niqan kingan kari rudan cubeyo. Dungus na de ga rmengo“phuma macu” cubeyo. Mesa kari kiya“ini asi phuma egu riyung macu cbeyo. Anu ini pure egu macu stexan ka ciida han. Mangan bale kinganl demu na de knbaka pure ma mekan kana tnsapah denu mesa.
Malux ini pntena saya di? Mesa ka kari rudan:“ niqan kingal mqedin cbeyo, yaani mngangah hari. Wada ini thei Gaya pure macu cubeyo. Pure kingal bale demu mgedin seediq ma, ye lmngelun mesa asi ta pure egu hari, kisi ini kntetu pure ma, maha busiyaq puqun mesa lmngelung.” Ki wada na asi purai egu ka macu stexan di. Mbuwa ciida pnhrayan na “Buroq! Buroq ! Si” ka hnpurayan na, wada asi smnegun ssiyo supeh cuwaq ngaguc ka macu hnpure na. Skului ka mqedin nii. Asi na hai rmawah ka gemuk na supeh kiya.“Pi! Pi! Pi! Si” ka qbheni puruc kndalax supeh truma wada skiya ngangac hiya. Knbukuy qmita ka kinghal macu si, mesa rmengo:“ma su mqedin mngangah! So ni su sumelaq pure macu, maha namu tmering ma thido hido bobo dheran, maha namu qnbqerus phuma macu.mesa” Mhedu rmengo kari ka puruc de wada kibale Utux skiya ngaguc dehuk ini qtai. yaani sepac ma rima hari pnhumaan daha de ini kuure kana ka tnsapah si. Kiya ka blequn daha riyung qmlahan pnhumaan daha macu cubeyo. Paru hari macu se, blequn daha qmita ma ini daha bale susai pstaling rengedi si, ki ka gganun daha cida na, icu daha peyah staling bobo bubu macu hiya ka kuy ma lungedi. Blequn daha bale qmita si.Bale bale ka cbeyo si.
Ki ka duma mqedin se, mosa gnbaruy qhuing seediq ma psaun daha tunux daha si, anu ado so niqan quhin ka tunux daha de, mrukerak riyung ka tunux daha, kiya ka ini kchungi lmgeluy bubu macu, ini sleun qmlahan macu denu mesa.
So kiya bale ka seediq cbeyo qmlahan pnhumaan daha. Saya de, niqan ka kesun daha puruc mukan duri, paru hari ka hei na ma ini hari pntena ka puruc bale. Ini beyo bale mekan heya, kiya ini daha phniqi ka pnhumaan na seediq. Egu riyung bale ka pruc mukan saya. Ini na bale lngii ka pnhumaan daha. Kiya uka hari seediq phuma macu saya.
Kingan duri de, phuma paye ka seediq saya di, glahan ma gehety pnhumaan daha, egu ka kikai doun daha dmayo meepah duri. Ini seelaq ali ma ini gmtange bqerus qqeepah seediq duri. Kika kndalax phuma paye ciida de, kndudun ini phuma macu ka seediq saya di.
Ani si kesun ta kari rudan cbeyo nii, malu ka dsdesun ta saya ma lngagun ta laqi saya ka dungus na duri. Anu dngus na nii duri, ga lmengo laqi ta“iya kbserux meepah ma blekun smrinah ka neepah ta mesa, kingal de asi ta naq so smnegun ka Gaya ta, ini ta thei Gaya de maha so kpriyux ka ndaan beyo denu mesa.” malu bale ka hnity kari na rudan nii duri.
== Pnyahan pnataas(資料來源) ==
台灣原住民族歷史語言文化大辭典 http://210.240.125.35/citing/citing_content.asp?id=3679&keyword=%C3i%B4k%AA%BA%A4k%A4H http://210.240.125.35/citing/citing_content.asp?id=3747&keyword=%C3i%B4k%AA%BA%A4k%A4H
曾瑞琳,1994,《賽德克族神話故事》,南投:南投縣天主教山地服務研究社。
許端容,2007,《台灣花蓮賽德克族民間故事》,臺北:中國口傳文學學會。
[[Snakun:Tgdaya]]
9u39khmlcmqeq8ex3mo3dfg20ykftey
Mrmurak
0
898
100711
94327
2023-10-06T00:27:46Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100711
wikitext
text/x-wiki
= Mrmurak(梅拉姆拉克部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Mrmurak.
43 sapah ka kneegu na sapah, 124 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 117 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 7 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 92%, Amis 2%, ni rahuq na o 1%.
== Ngayan alang (部落名稱) ==
Alang Meramuraker''【Mrmurak】''
== Nniqan (所在位置) ==
Sincusun Censusyang Mehwacung mmteru betaq mpitu ring ka dheran hini, "Mrmurak" kesun daha dheran hini ka seediq Tayal, gaga meniq gqiyan hido na alang Metapay.
Ga meniq iril na yayung Cinping, hunac gqiyan hido ma hunac ckceka na Nehengpingsan, mpitu kbekuy betaq mpitu kbekuy mriman kmxalan Kongcu ka knbrawan na.
== Luwan na alang seediq (部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Pskari (使用語言) ==
Kari Tayal, kari Telu, kari Khilang
== Snhiyan(宗教信仰) ==
Cituciyaw. Tencuciyaw
== Mpyahan na alang (部落由來) ==
Alang nii ge cida luwan Cuuri Carapaycyung (Karapai) na Tayalcu, luwan Mekarang kesun daha kawas cbeyo Cincaw.
Alang " Mrmurak" ge ini klai maanu dungus na kari Tayal, snhiyun daha ngayan na rudan ka seediq hini.
Tseeru hengak na bobo ccebu ka ngayan Telu.
Spooda pnklaan mnatis Kowsacu Tiawcasu, pusu mneniq ( Myawlisen Tayangsyang) hunuc gqiyan hido na dgiyaq Sumasen, bobo na ado wada lixun dheran, uka ba nngalan pnhgaran kawas kawas, bobo na wada sruwanun ka seediq Saisyatcu de, wada tnheruy quri dgiyaq Sanpincen ma meniq hini 【Sincusen Wuhwongsyan Hwayuncung】, bobo na dungal ado eyux riyung ka dheran, ma wada tnheruy quri daya iril na baro yayung Yuorosi, wada meniq quri hunac na Nehenpinsan.
Spooda kmuury na 《Taiwan Timing Cusu》, alang nii daka Metapai, Meayutak, Spuwan, Merukuhwu, Metuyi knii knii mntena ga so meniq alang biciq na Mekarang ( Mekarang, kii Mehwacung).
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Walis Pawan (郭明吉) daka Bakan Temu (梁秀珍).
[[Snakun:Truku]]
2b6239tqqqlif0ya5t7dakuwllvkjcb
Msapuh
0
899
56194
35316
2021-03-22T08:19:40Z
Iyumu
191
56194
wikitext
text/x-wiki
Msapuh 巫師
Kana ana manu ka pnyahan mgqraqil ni mnarux o yaasa smeeliq gaya rudan sbiyaw ni pksaang utux rudan ka pusu na. manu saw kiya do asi ka musa miying msapuh muda psdaran, smiling utux rudan ima ka peiyah mqraqil ni mnarux nii. Muda psdaran siida ka msapuh, dmuuy rqling uraw yaa bi 1.5cm qnhran ni yaa bi 1cm knlbu na, nii o daran sun rudan Truku, sntama ni snska tluling baga narat dmuuy daran ini pstuq rmtrut daran, mqmi ka dowriq dha “nam! nam! ” msa ga rmngaw hiya nanak, skngalun na hangan smlingan na ka utux rudan “ima ka pnieyah mqraqil ni mnarux nii hug? ” sun na.
== smiling utux rudan 通靈 (問祖靈) ==
Nasi mlawa hangan utux rudan nii, seedal tluling narat baga na daran do utux rudan nii ka pneiyah mqraqil ni mnarux nii. nasi aji kiya o ini nak seedal baga nab ka daran uri. Duri o niqan 2 pusu na ka peiyah mqraqil ni mnarux nii, 1 o pksaang utux rudan, 2 o gneeguy [[seejiq]] ruway ka rudan dha, aji uri o mnda pksaang utux rudan seejiq ruway, kana mqraqil ni mnarux o ida pnaah saw nii msa snhiyan dha balay ka rudan Truku sbiyaw, kana ka saw ini tduwa kmluun ka mnarux aji uri o mhuqil ga ida pnaah saw nii kana msa lmnglung rudan Truku, ini tduwa ini sai kmeaguh msapuh miyah smapuh ka saw nii.
== dmuuy daran 用竹占 ==
Muda smapuh sbiyaw ka Truku ga dmuuy daran ka empsdaran smiling utux, “nii o utux tama, utux bubu aji uri o utux lutut skwada ungat ka miyah pknarux nii hug?“bitaq smiyuk ka utux(seedal bag aka daran) , mangal daran ka empsapuh ni muda psdaran duri, smling utux saw manu ka pgsaun su hug?”babuy ,rudux, aji uri o duma hi hug?”bitaq smiyuk ka utux,seedal bag aka daran, kiya do mangal tmbgan ka msapuh ni gdraun na, meysa ssruwa seejiq ni utux meudus nii babaw dxgal.
Kiya ka kiya ni malu mapuh kiya o msapuh sun rudan Truku kiya, naqih msapuh o mhuni sun rudan Truku sbiyaw kiya.
== Mhuni ==
msapuh o pruway muda pkmalu mnarux ni lmiwaq utux naqih ni mgay smblaiq quri sjiqun ni ini hyyhuya quri sjiqun. . ana ungat biyax kklawa mdka bukung alang, kiya ka kiya ni wana hiya ka pgkla lnglungan utux rudan, hiya nii o msapuh sun rudan Truku sbiyaw.
Mkgaaw kuyuh kana ka msapuh, msapuh nni o yaa bi ina pnaah sapah msapuh, laqi kuyuh msapuh, qulung geegun kuyuh maamsapuh do nuda na o asi ka qmlahang balay ni ini tduwa mgkala kari, ini hmut lmnglung quri naqih uri, lnglungan na o ptasaw utux na nanak, tai saw mha mnlngug muda pgkla lnglungan utux rudan.saw nii spruun bi seejiq ka pusu na.
== pnyahan kari ==
資料來源:口述耆老Lowsi Rakaw 2000年8月
秀林鄉志2006
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
q95oewba9mawa4ut1476ur5qihaoim5
Msbgihur Paru
0
900
56193
35323
2021-03-22T08:19:22Z
Iyumu
191
/* Msbgihur Paru(颱風) */
56193
wikitext
text/x-wiki
= Msbgihur Paru(颱風) =
Yaani kndalax naq cbeyo bale ka, msbgihur paru ka alang ta Taywang nii, melux naq pheyu sapah mtdheran truma ka, rudan miyan cbeyo denu ma dmamux tasil cneexan duri.
Maniq ka sapah mtdheran truma nii ge, skari daha dehuk teerang hari qntruma na sapah daha truma, llebu ba ka tndnamux na ma, knbaka naq ooda kingal [[seediq]] ka rhengun na, dgehing ba bais na duri. Malux so nii ppheyu daha sapah? Lngungun ta de, ye ba snkdakan daha msbgihur paru, ado ka ini knkeli mangal bgihur ka dmamux btunux han, kika uka riyung bhangun mesa, wada daan mangal bgihur paru ka sapah daha. Srnecux paru daka mrunu si, niqan kari pnsltudan kndalax rudan miyan cbeyo, srnecux paru stexan cbeyo bale sa, wada hii bungan qsiya sncingan rnecux kanna ka alang di mesa, mquri dgiyaq kesun daha, Rdeda qduriq ka kanna seediq ciida ma, egu riyung ka seediq wada ngalan rnecux paru ciida duri mesa, kika wada daha spqluli weewa daka riso de, wada qulung thei meelih ciida ka, rcilung rnecux paru kii di mesa. Mrunu ge, mneegu mgnetun ka rudan miyan cbeyo mesa kari daha, mrunu de msunu paru denu, niqan ka kingal alang kesun daha Pradu wada ngalan sunu mesa, kari nii ka srengo daha riyung. Kii naq mkela ka rudan tnalang hiya ciida si ma, tena wada kraman theruy icin ka seediq alang kii mesa, kika uka riyung seediq wada na hii ngalan mesa. Wada asi qdei ba mubung sunu ka alang Pradu kii ma, so hari mesa wano tnbugan daha ka, wada daha ini sklai madis duma di mesa.
Rudan miyan yami Seediq cbeyo we, niqan seediq mkela qmita dheran sphanan, asi ka sqbahang kari seediq so kiya ka, hhaun daha pheyu sapah nniqun. Niqan seediq mplawa quyux ma, niqan naq seediq mphetun quyux duri, niqan ka seediq mphetun bgihur duri mesa, ye kii ini daha kcugi riyung ka Msbgihur Paru. Saya de wada msetuq ka lutuc seediq so kiya di, hawan bale mesa ku naq lmngelung ka yaku. Malu ka ziday saya di, klaun daha mesa meeyah knuwan ka Msbgihur Paru nii ma, ye maadis quyux paru, mooda inu ka eluw na, sdhegan ta na kari ka sehu duri, knama psraman qsiya ma ppuqul namu mesa.
Kesun Msbgihur Paru nii ma mrunu nii peni, ani ta naq asi klai ka pusu na we, uka ta hhteran ma uka ta kkesan iya eyah, so ka knii peni, qmita ta terebi de, mkela ta mesa egu riyung ka, alang ga Msbgihur Paru ma mrunu, egu riyung ka seediq wada na desun ma wada na hii ngalun, uak ta pnklaan mesa maha inu bobo na, uka ta pnklaan mesa knhenu ka beyax na. kika lmngelung ku naq yaku we, misa bale niqan kesun daha Utux Baro ho? Ani si, snhiyan naq knkingal seediq ga muudus, bobo dheran hini ka nii, uka ta hhiran mesa niqan ma uka.
== Pnyahan pnatis(參考文獻) ==
* 郭明正. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Tgdaya]]
evg9cu04ioi1leforn4chnq4k5nx5w7
Mstrung
0
901
81187
81185
2021-11-11T01:24:05Z
HuwacBasaw1234
49
/* pnyahan kari */
81187
wikitext
text/x-wiki
= Mstrung (婚姻) =
Kndsan Truku sbiyaw ka risaw ni wauwa o ini hmut tduwa mskeuxul nanak, asi ka mnda snrwaan rudan dha kiya ka mtduwa mstrung da. Laqi snaw o asi ka mkla nanak qmpah saw qpahun snaw, tmsamat, mnangal tunux pais (kiya ka gimun bi wauwa), wauwa o asi ka mkla mmkay (smksik, mhapuy, kmaraw kana llingay sapah, tmabug babuy, tmabug rudux), mmiyak (musa miing lqling qhuni thuun mhapuy, mhuma bunga, mapa wahir) ni mkla bi tminun ni miri, snaw o kiya ka mtduwa petasan pengelux ni bkluy da. kuyuh o kiya ka mtduwa ptasan dqras ni pnglux saw nii wauwa o kiya ka mtduwa musa sjiqun da.
== Pnyahan kari(資料來源) ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku]]
kg8x5t3jcw12fvx0kenfuv0q56v05y5
Mswati III
0
902
35335
35334
2021-03-18T15:00:48Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
35334
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:King Mswati III 2014.jpg|thumb|King Mswati III 2014-Mswati III(姆斯瓦蒂三世)|alt=King Mswati III 2014.jpg]]
= Mswati III(姆斯瓦蒂三世) =
Mntucing hngkawas 1968 idas 4 jiyax 19 ka Mswati III ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Swaziland]] ta sayang o kiya ka Mswati III, pnaah hngkawas 1986 idas 4 jiyax 25 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
cbjk77eaodo9jlpqzbz59hesws5c4kc
Mswayay
0
903
35340
35339
2021-03-18T15:00:50Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
35339
wikitext
text/x-wiki
= Mswayay(再見) =
Kana ita mnswayi,kmbiyax bi ka hiyi su.
Ana su musa ana inu,iya ta bssnguhi ha.
Pnspuan ta nii ha.Asi bi saw sndamat ha.
Ana ta mswayay,strung ta buri ha.
Dawin!Dawin!Rimuy sura rimuy yu.
Rimuy sura yu.Swayay ta da!swayay ta.
[[Snakun:Truku]]
4yvag4ik2n4auo09kpoc6e558i3goiy
Mtgjiyal Alang Paru
0
904
56192
35354
2021-03-22T08:18:25Z
Iyumu
191
56192
wikitext
text/x-wiki
Mtgjiyal Alang Paru 新城戰爭
1. Nii opnhiyug thowalng Nihung1915 hnkawas babaw mnhdu mtgjiyal yahandha lmnglung thmuku mrata Nihung pnhuqil Truku.
2. Nii o 1937hngkawas prihan dha smmalu qpras ka sapah yahan dha lmnglung thmuku.
== Mtgjiyal Alang Paru 新城戰爭 ==
saw ka nkari rudan ga hana balay miyah kmlawa nklaan hidaw dxgal Truku ka mrata Nihung, ini dha klai ka gaya kndsan Truku, duri ni hmut smeeliq gaya Truku hnci rudan sbiyaw uri. kiya o saw ka dmuuy kari Nihungt ini klai embahang mhulis msaang ni mangal rangi Truku, hmut muda gmeeluk dxgal ni pnhuma. Paru bi nuda dha smeeliq gaya Truku ka mrata Nihung ga smeeliq kuyuh Truku. Mssli saw nii lala balaynuda dha saw aji skxlun qmita rudan Truku, qmqus lnglungan dha kana ebbiyax Truku dni, musa kmrmux mrata Nihung mniq Alang Paru hiya. Kika peiyah mtgjiyal Nihung Alang Paru ka Truku.
Mdka bi saw nii ka kari empatas endaan ,rmngaw ka kingal empatas patas endaan Truku Rwan Lung ka hangan na, [[seejiq]] Klmukan ka hiya, saw nii rmngaw,smeeliq gaya Truku ka mrata Nihung o paru bi mqnuqu nuda dh aka kiya. Kika pusu stgjiyal dha mrata Nihung kaTruku. rmngaw ka rudan Truku Yudaw Pisaw ni Iyang Taying nuda smeeliq kuyuh Truku ka mrata Nihung o paru bi smeeliq gaya Truku,ini bi sruwai asi ka phqilun ka nii msa.
== Mtgjiyal Pratan 三棧戰爭 ==
Manu saw kiya 1896.12.23.ska bi hidaw pida bi ga embbulang sbaang mtaqi ka mrata Nihung, saan dha kmrmux phuqil kana 23 hiyi mrata Nihung mntaqi hiya.Mskluwi ka thowlang Nihung, 1897.1.do smkagul duri mrata ka Nihung mowsa Alang Paru qmita pnhuqil Truku ka mrata Nihung,kiya ka kiya ni strngun ebbiyax Truku ni wada dha phqilun kana ka mrata Nihung, nii o “Mtgjiyal Pratan三棧戰爭” ksun.
== Mtgjiyal Qowgan 加灣戰爭 ==
Msaang bi ka Thowlang mrata Nihung, kiya do 1897.2. smkagul mrata 1737 hiyi, kska hi o niqan 500 hiyi ka embbiyax seejiq Sbnawan dmayaw mrata Nihung miyah mkan Truku,duri ni mlawa 2 asu mrata paah gsilung smbu qowngu dgiyaq Qowgan alang Truku, strngun mkan embbiyax mqqowgan ka mrata Nihung ni hbaraw bi mrata wada phqilun hiya, nhdaan bi o wada qduri kana ka embbiyax Sbnawan, kika “Mtgjiyal Qowgan加灣戰爭” ksun.
Mtgjiyal Pratan ni Mtgjiyal Qowgan o ida lmutut Tnjiyalan Alang Paru. Yaasa ini tgiyal.
== pnyahan kari ==
資料來源: kari rudan Truku Iyang Taying, Yudaw Pisaw 2004
秀林鄉志 2006
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
i36j4qkea9mh3e84lceaawdmwivnuht
Mudan
0
905
100712
56191
2023-10-06T00:27:49Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100712
wikitext
text/x-wiki
Mudan(牡丹鄉)
Nsgan Mudan o gaga Nsgan Pingtung, kmpraan kana dxgal o 173.85 km², (dxgal dgiyaq o 78.01 km², dxgal pmblxan o 67.38 km²). kmhbragan hiyi o 4,619, sapah o 1,806, [[seejiq]] tnpusu 4,318 hiyi, knhbragan hiyi o 93%(Paywang, Sbnawan). Paywang, Sbnawan ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Mudan o niqan 6 alang ni maxal 8.
8 o, Maljipa(東源部落), Sinevaudjan(牡丹部落), Macaran(旭海(馬查蘭)部落), Kus kus(高士部落), Pungudan(大梅部落), Kapanan(石門部落), Anteng(安藤部落), Draki(四林部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
n0oswwyej96jitcpdy51bac1sl8fz34
Mudu
0
906
56190
35362
2021-03-22T08:17:44Z
Iyumu
191
/* Mudu(橘子) */
56190
wikitext
text/x-wiki
= Mudu(橘子) =
Cbeyo cbeyo, niqan kari rudan mesa “niqan daha ka hido menaq karac. Kiya ka mddengu riyung kana ka dheran uka bale pphumaun anu saadux riyung ka dheran mesa.” Mphuwa ta di mesa kana ka seediq si. Niqan ka kingal riso mesa:“Yaku, saun mu cmebu ka kingal hido ” mesa. Kika madis budi ma paanun na bukuy ka laqi na mesa, bsiyaq bale ka skadi nniqan na hido duri mesa. Moda phuma mudu kleelu duri ka tama na, ye ppuqun na elu peni. Betaq wada bhege kana ka snunux na riso kiya, wada paru ka laqi mnapa na bukuy mesa. laqi kiya ka wada cmebu hido, kika malu kana ka karac di ma, malu kana ka pnhmaan naka [[seediq]] mesa. Meyah alang ciida laqi kiya se, wada rudan ma bhege kana ka snunux na duri di mesa.
[[Snakun:Truku]]
290hb5l3sm428ry8v5imeopyv8g9fov
Muhammadu Buhari
0
907
35371
35370
2021-03-18T15:01:02Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
35370
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Muhammadu Buhari - Chatham House cropped.jpg|thumb|Muhammadu Buhari - Chatham House cropped-Muhammadu Buhari(穆罕默杜·布哈里)|alt=Muhammadu Buhari - Chatham House cropped.jpg]]
= Muhammadu Buhari(穆罕默杜·布哈里) =
Mntucing hngkawas 1942 idas 12 jiyax 17 ka Muhammadu Buhari ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Nigeria]] ta sayang o kiya ka Muhammadu Buhari, pnaah hngkawas 2015 idas 5 jiyax 29 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
nxswkcv83cnh6oe31kr9tt6htqpfivc
Mulatu Teshome
0
908
81867
81866
2021-11-17T14:07:05Z
廖家琪
110
/* Kngdusan (生平) */
81867
wikitext
text/x-wiki
= Mulatu Teshome =
Mulatu Teshome
Mntucing hngkawas 1955 idas 1 jiyax 1 ka Mulatu Teshome ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Ethiopia]] ta sayang o kiya ka Mulatu Teshome, pnaah hngkawas 2013 idas 10 jiyax 7 pnrajing kmlawa klwaan.
= Mulatu Teshome (穆拉圖·特肖梅) =
[[Patas bntasan:Mulatu Teshome in Warsaw - 2018 (40792938585) (cropped).jpg|縮圖|Mulatu Teshome]]
Mulatu Teshome Wotu (kari Amharic: ሙላቱ ተሾመ; kngkawas 1957-) ka Ethiopia Seyji Jnwu, brah Ethiopia Soto.
== Kngdusan (生平) ==
Mulatu Teshome pa mntuting Ethiopia Volega Sng Algio. Kngkawas 1976, Mulatu Teshome puda hnyuwan Kongpaysng musa Cyokoku muyas, mniq Pyasan Sweyweyn Kari Peycing Rayhwabu 1 Si (Pyasan Tubeyhing Kari Peycing Kari Han Cinsyo Sweyweyn saya) smluhay lxayan kari Telu. Kngkawas 1977 mtmay Pyasan Tubeyhing Peycing Ceweysi muyas, kngkawas 1982 wada mangal Sweys Sweywey, kngkawas 1985 dhuq kngkawas 1991 mniq Pyasan Tubeyhing Kwoci Cngcsi lmutuc muyas Dungan, brah dhuq bukuy u wada mangal Swos mi Hakasey Sweywey.
Kngkawas 1991 cida, Mulatu Teshome u spuda Cancansyeyn mtmay Ethiopia Waycyawbu, ini qbsiyaq daw wada mkala Smmalu Cngce Mi Peysyuns Scang. Bukuy daw, Mulatu Teshome pa brah dhuq bukuy u wada ngalan Tnpusu Nihong, Australia, Cyokoku dqnlhangan niyi na Tas, ngalan Ethiopia Ryeynpang Seyhu Keyjay Pkrana Mi Msupu Qmpahbu Huku Bucyo, Noyeybu Bucyo, kngkawas 2002 idas 10 prading daw ngalan Gikay Ryeynpang Ying Gicyo. Mulatu Teshome kngkawas 2013 idas 10 diyax 7 cida wada mangal seyngkyo burah Soto Ethiopia, lmutuc rmirih mn12 kngkawas qnbsyaqan mnSoto ka Girma Wolde Giorgis.
Kngkawas 2018 idas 10 diyax 25 cida, Mulatu Teshome pa wada pkla kari malax qpahun Soto, ana so ini uda pkla pusu niya, binaw snhiyun ta ida quri so muda psbalay uuda mcida ka ccng ryeynmong. Mulatu Teshome u niqan 1 laqi niya snaw.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
16rlf7cp627mv6k9693i5bemdtr3ax3
Mulinaga
0
909
100713
56189
2023-10-06T00:27:51Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100713
wikitext
text/x-wiki
= Mulinaga(森永部落) =
Gaga mniq Taytung Tajnsyang ka [[alang]] Mulinaga.
30 sapah ka kneegu na sapah, 53 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 85% niqan 45 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 15% niqan 8 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan85%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
o21spc1sp8ppi2rr3i8llux0hdwr3bz
Muliyaw
0
910
100714
56188
2023-10-06T00:27:52Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100714
wikitext
text/x-wiki
= Muliyaw(振興部落) =
Gaga mniq Taytung Cusangsyang ka [[alang]] Muliyaw.
196 sapah ka kneegu na sapah, 499 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 72% niqan 359 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 28% niqan 140 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis70%, Bunun1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
200yelxzmbp6r3hpmo0f67my9i4sin9
Murisaka
0
911
100715
56187
2023-10-06T00:27:53Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100715
wikitext
text/x-wiki
= Murisaka(摩里莎卡部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Wanjungsyang ka [[alang]] Murisaka.
148 sapah ka kneegu na sapah, 463 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 448 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 15 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 80%, Amis 4%, Tayal 3%, Paiwan 2%, ni rahuq na o 7%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
nlbyoz4s49ubxdhit97upkt7dondi9a
Muuyas uyas sbiyaw
0
912
56186
35410
2021-03-22T08:16:44Z
Iyumu
191
/* Muuyas uyas sbiyaw(傳統古謠) */
56186
wikitext
text/x-wiki
= Muuyas uyas sbiyaw(傳統古謠) =
Risaw ima ka wada mapa mkatay [[towkan]], wada qmita truk niya rmimu niya uwa hu hu ya.
Uwa ima ka wada mapa mkatay brunguy, wada mapa quran
bunga yahun niya rmimu risaw hu ya.(qmita quran bunga ka risaw gaga, ida niya uxay kuxul quran bunga hu hu ya. )
Ma saw bi smhulis ka mapa quran bunga, hyaun balay ka quran bunga ga uxay bi kuxul hu ya.
[[Snakun:Truku]]
lw7ew9je3d2ixnxssjmu2qesl9ibo33
Myawan
0
913
100716
56185
2023-10-06T00:27:55Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100716
wikitext
text/x-wiki
= Myawan(米亞丸部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Syorinsyang ka [[alang]] Myawan.
44 sapah ka kneegu na sapah, 166 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 162 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 4 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 82%, Amis 5%, Tayal 2%, Paiwan 1%, Bunun 2%, ni rahuq na o 5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
htjhobg0t6gl3zhjbw6oy237pneki9q
M’ihu
0
914
100717
56184
2023-10-06T00:27:56Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100717
wikitext
text/x-wiki
= M’ihu(雙崎部落) =
Gaga mniq Tayungsu Hpingcyu ka [[alang]] M’ihu.
208 sapah ka kneegu na sapah, 526 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 79% niqan 413 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 21% niqan 113 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 69%, Amis 2%, Bunun 1%, Paiwan 2%, Saysiyat 1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 1%, ni rahuq na o 3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
bgz5xwsjmxfy8y39dpynqddw91hnid5
M’yutak
0
915
100719
94362
2023-10-06T00:27:59Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100719
wikitext
text/x-wiki
= M’yutak(梅阿尤達克部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] M’yutak.
50 sapah ka kneegu na sapah, 133 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 126 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 7 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 89%, Amis 2%, Bunun 1%, Puyuma 1%, Saysiyat 1%, ni rahuq na o 1%.
= '''Alang Meayotako【M'yutak】(梅阿尤達克部落)''' =
Ngayan alang: Alang Meayotako【M'yutak】
== Niqun alang (所在位置) ==
Meniq quri 4-5 Ring Mehuwacun Censu Siyang Sincusen. Dheran tnngayan 「M’yutak」 na Tayal, Mksaro truma ckceka kteetu thunac Pingsan. Haypa yaani hari 650-700 M.
== Luwan tnalang (部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Srengo kari (使用語言) ==
Pskari Tayal, keri Telu, kari Khilang.
== Snhei (宗教信仰) ==
Citu Ciyaw
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Alang nTayalcu Cuuri truma luwan Ciyakahu (Karapi). Tnngayan luwan Mekaran Cingcaw. Mudu dungus na Tayalcu ka ngayan alang 「M’yutak」. Hengak Telu ka tnngayan bobo mncebu.
Krwanun pntasan 《Patis tnlaman Kawsacu》, mneniq tgnarac Sumasensan 【Tayan Siyang Miyawari】, bobo na mbsuring ka dheran, knkkawas uka ppyahan. Srwaan seediq Saysiyacu, mtheruy quri berih Sanpingsan 【Huwa Yencun Ufang Siyang Sincusen】. Bobo na meeyux ba ka dheran, mquri meniq tgdaya sipo daya Yoruwosi, quri thunac mksaro Pingsan.
Krwanun pntasan 《Patis tnngayan dheran Taiwan》, alang nii di alang Metapay, Melamulako, Supukaw. Merukohu, ma Metui, mntena nalang truma Mekaran (Mekarang, ki ka Mehuwacun) tnalang biciq.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Aking Nawi(黃美玉).
[[Snakun:Truku]]
jjahjqhrwpuklz9jtezipmhg66639qm
Nadan
0
916
100720
56182
2023-10-06T00:28:01Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100720
wikitext
text/x-wiki
= Nadan(南溪布農部落) =
Gaga mniq Taytung Cangpinsyang ka [[alang]] Nadan.
25 sapah ka kneegu na sapah, 73 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 81% niqan 59 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 19% niqan 14 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun75%, Tayal1%, Truku1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
hhombx83hpexqif8y3woasuxo8fbt34
Naihunpu
0
917
100721
56181
2023-10-06T00:28:02Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100721
wikitext
text/x-wiki
= Naihunpu(明德部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Sinyisyang ka [[alang]] Naihunpu.
656 sapah ka kneegu na sapah, 1,803 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 32% niqan 575 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 68% niqan 1,228 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun30%, Paiwan 1%, Tayal 0.5%, Amis 0.5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ff6imel29lomkx781ixvz0rxfkzbehg
Nakahila
0
918
100723
56180
2023-10-06T00:28:08Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100723
wikitext
text/x-wiki
= Nakahila(中平部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Cwosisyang ka [[alang]] Nakahila.
55 sapah ka kneegu na sapah, 211 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 195 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 16 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun84%, Amis2%, Tayal1%, Truku1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
fnnyi8hfvhis513z70dd2c95ml9441r
Nakanu
0
919
100724
56179
2023-10-06T00:28:09Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100724
wikitext
text/x-wiki
= Nakanu(拿卡努部落) =
Gaga mniq Taytung Yeynpingsyang ka [[alang]] Nakanu.
80 sapah ka kneegu na sapah, 273 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 89% niqan 244 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 11% niqan 29 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun80%, Amis1%, Paiwan1%, Puyuma1%, ni rahuq na o5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
gs40gglodtoexuvqls6d5upg34z7fh8
Namasia
0
920
100725
56178
2023-10-06T00:28:11Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100725
wikitext
text/x-wiki
= Namasia(那瑪夏區) =
Nsgan Namasia o gaga Nsgan Kaohsiung, kmpraan kana dxgal o 172.33 km², (dxgal dgiyaq o 117.75 km², dxgal pmblxan o 38.04 km²). kmhbragan hiyi o 3,027, sapah o 813, seejiq tnpusu 2,691 hiyi, knhbragan hiyi o 89%(Bunung, Raarua, Kanakanabu). Bunung, Raarua, Kanakanabu ka hbaraw balay alang hini.
==Nyusan qpahan==
Nsgan Namasia o niqan 3 [[alang]] ni maxal 4.
4 o, Nangnisalu(南沙魯部落), Maia/Mangacun/Mangacun(瑪雅部落), Takanua /Takanua(達卡努瓦部落), Masinghalan(瑪星哈蘭部落).
== Pusu pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
dccpilmr5v5ttptn7d00jfso14ziizn
Namibia
0
921
102969
102913
2024-02-04T03:39:09Z
Kwamikagami
944
102969
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Namibia.svg|thumb|Kwoci Namibia(納米比亞]]
= Namibia(納米比亞) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Namibia.svg|thumb|Kwohwey.(國徽]]
Gaga kska Meycow ka [[Namibia]], 22 00 S, 17 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 824,292 sq km(hangan na o Tg34)
(knlbanga dxgal o 823,290 sq km, knlbangan qsiya o 1,002 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 2,436,469 hiyi.
Gaga [[Windhoek]] ka pusu alang paru, jiyax 21 idas 3 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Namibia ga wada sugan 47.20% ka dxgal qpahan, 8.80% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 44% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Hage Geingob, pnaah hngkawas2015 idas 3 jiyax 21pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Location Namibia AU Africa.svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Namibia(納米比亞) =
Na-mi-pi-ya ''Kunghekwo(''kari Ing-kwo:Republic of Namibia), asi thngani Na-mi-pi-ya, gaga mniq mquri gqian hidaw na Kung-he-kwo. Gqian na hidaw o sdalih Ta-si-yang,daya o gaga mlutuc dha ka Sang-pi-ya ni An-ke-ra, hraan hidaw o mlutuc dha ka Po-ca-na, hunac o mssiyaw dh aka Nan-fey,. Ana nanaq saw ini tlutuc ka Na-mi-pi-ya ni Sin-pa-wey o'','' ida msspaw hmrinas 200m mniq yayung Can-pi-si-he ka dha klwaan nii.
''Namipiya'' gaga mniq ''haypa''100m bitaq 2000m kndaya dha, mdngu ni ini hari quyux, n''Yajetay'' ni ''mdka mdngu kkarac''. ''Namipiya'' ga wada snakan ''13 ka singcngcyu ni 50 ka cngfu klealang'',pusu dha bi alang ni paru dha bi alang o ''Unheqe''. Babaw ''mnurux ppais ka Namipiya'' do, ''Namipiya'' o jiyax 21 idas 3 hngkawas 1990 do pnaah knlawa ''Nanfey'' murux nanaq da. Hiya o ida n''[[Reynhekwo]]'', n''Tayingkwosey'', n''Feycowreynmung'' ni ''Nankungti'' ''cngyueynkwo'' uri.
''Namipiya'' ga ida hiya ka mdngu bi klwaan ''hunac Feycow Saharasamo'', plealay bi mnniq ''Namipiya'' o seejiq ''Sang'', seejiq ''Tamara'', seejiq ''Nama''. Yabi kndadax ''Sci'' 14 do sneegul ''knlabang dxgal seejiqPantu'',duma na seejiq Pantura ga wada dhuq thjil ''Namipiya.'' Paah hiya siida do kska na kingal seejiq Pantu---''seejiq Awwanpo'' o kmlux ''Namipiya'' da.paah bukuy ''Sci'' 19 do, ''seejiq Awwanpo'' ga hiya ka maa hbaraw bi seejiq ''Namipiya'' da.
Hngkawas 1878 siida, ida n''Yingkwo'' na ''Qaypucminti'' ka wada mangal ''Hwaweyswankang'' ni ''Ciecyuntaw'', hini ga wada maa ''Nanfey Reynpang'' pnhiyug 1910 siida kska na hiya uri.Hngkawas 1884 siida, ''Teyic Tikwo'' ga hiya ka kmlawa egu bi ''Namipiya'' ni ngalan ''Pawhukwo''. Bukuy do, prajing prana ''pusu bi ssalu'' ni ''nungyey'' ''Namipiya'' ka Tekwo,duri ni kmlawa bitaq hngkawas 1915, dhuq ini baka ''cyuntwey Nanfey'' ka ''cyuntwey Tekwo''. Wada mnhdu hngkawas 1920 ka Tgkingal ppais ka knglangan do,manu ka ''Kwoci Reynmung'' o smruwa ni bqanan dha ''Nanfey Reynpang'' ka ''kmlawa'' quri saw brah nTekwo na hunac gqian hidaw ''Feycow''.''Hunac Feycow ga'' ga mduuy gaya dha mniq hunac gqian hidaw Feycow, kana ka ddaun pseanak kklgan seejiq ni klgan gygaya.
Paah hngkawas 1948 siida, kndadax wada mangal pklawa ka ''Kwomintang Nanfey'' do, manu ka ''Nanfey'' o mangal pseanak klgan seejiq dha mniq hunac gqian hidaw ''Feycow'' siida. Bukuy Sci 20 do,yasa mtutuy ka ''empruway Cngc'' ni mririh ''cngc Namipiya'' o gisu miying ni kntruxan , kiya ni maku meapa qmlahang hunac gqian hidaw ''Feycow hngkawas 1966'' ka ''Reyhekwo'', kiya ka kiya ni ida ''Hunac Nanfey'' ka balay bi kmlawa ''Namipiya''.Hngkawas 1973 do, ida srwaan ''Reynhekwo'' mririh seejiq ''Namipiya'' ka ''qpruhan seejiq hunac gqian hidaw Feycow. Tang'' nii ga ida gaga qlhangan seejiq ''Awwanpo'', seejiq ''Awwanpo'' o kika hbaraw bi seejiq ''Namipiya''. Mlutuc bukuy na ''yowcican'' do,manu ka ''Nanfey'' o hngkawas 1985 siida, mniq ''Namipiya'' pnhiyug tnais na ''singcng tangcyu''. Hngkawas 1990 do ''Namipiya'' ga balay bi kndadax Hunac ''Nanfey'' qulung murux nanaq da.Kiya ka kiya ni bitaq hngkawas 1994 do ''Hwaweyswankang'' ni ''Ciecyuntaw'' ga, ida klwaan ''Nanfey'' han.
''Namipiya'' ga ''niqan 260 kbuhug ka hiyi seejiq'' na, ida mgdhug ka ''twotang Yihwey Mincuctu'' dha.''Nungyey'', ''syumuyey'', ''ryuyowyey'' ni ''cayqwangyey''(kana ka ''cwans'', xiyow,''xicin'', ''xiyin'' ni ''peyxilung'' na kmarig) tunan ka pusu cingci dha.Paru nan i mdngu na ''Nyamipi samo'' ga skllbu na bi ''mitu'' ka hiyi seejiq knglangan Naymipiya klwaan.
== Ri-s(歷史 ) ==
Plealay mnniq mdngu dxgal Naymipiya o seejiq Pusyuman, seejiq Tamara, seejiq Nama. ''Kungyueyn Sci'' 14 siida,kndadax ska hunac ''Feycow'' thjil na seejiq ''Pantu'' ga, niqan cikuh ka gaga mniq ''Naymipiya'' saying.Hngkawas 1884 siida, manu ka Tekwo o mluk ssiyaw gsilung hunac gqian hidaw, duri ni gmarang saw hini o cminti dhamsa, n''Tekwo'' na Hunac Gqian Hidaw.Hngkawas 1890 siida, wada lkanan Tekwo kana ka Hunac Gqian Hidaw. Da.
Hngkawas 1915 tgkingal ppais siida, mneiyah mrmux ka ''heytay Yingcyun'', ini khbaraw na heytay ''Tekwo'' ga wada asi ini baka ''cyuntwey'' Hunac ''Feycow'',wada ngalan Hunac ''Feycow'' duri ka Hunac Gqian Hidaw. Hngkawas 1919 do manu ka ''Kwoci Reynmung'' ga wada na pqlhangan Hunac Gqian Hidaw duri ka Hunac ''Feycow'' .duri ka.Hngkawas 1949 do manu ka ''Rishwey Reynhekwo'' o mneysa Hunac ''Feycow'', pniqi dxgal Reynhekwo twokwan ringti ka Hunac Gqian Hidaw msa,ida ini srwani ''cngfu'' Hunac ''Feycow''. Idas 4 hngkawas 1949 do, Yihwey na Hunac ''Feycow'' ga, wada smruwa < Hunac Gqian Hidaw swu ''syowcngfa''>,ngalan dha saw ndxgal dha nanaq qmita ka Hunac Gqian Hidaw, kiya ni mdudug uda pseanak kleegan seejiq cngce. Hngkawas 1958 bitaq hngkawas 1964 siida, mqalux seejiq ''Naymipiya'' ga mnhiyug ''Mincu Reynmung'' Hunac Gqian Hidaw,''Jnmincuc'' Hunac Gqian Hidaw ni ''Micu cuc Micu tungyi'' Hunac Gqian Hidaw, Hngkawas1966 siida, prajing tutuy smiyuk yowcucan na klwaan na Hunac ''Feycow.''
Idas 6 hngkawas 1968 do, ''Tahwey na Reynhekwo'' o wada pprngaw saw pryuxun ''Naymipiya dungan ka hangan'' Hunac Gqian Hidaw.
Hngkawas 1980 siida smnegul kndudul paru ka nipi ''Kwoci Sehwey'' ni kmdudul muda ''micuhwa'' ni ktnaan qmita ka kleegan sjiqan,qulung srwaan Hunac ''Feycow'' murux nanaq ka ''Naymipiya'' d. Jiyax idas 2 hngkawas 1990 do, ''Naymipiya'' ga smalu ''Seynfa'' dha. Jiyax 21 idas 3 do,manu ka ''Naymipiya'' o pgarang saw murux nanaq da, ''Samu Nucyawma'' ka tgkingal ''cungtung'' dha. Hngkawas 1994 siida, manu ka Hunac ''Feycow'' ga bqanan na ''Naymipiya'' duri ka ''Hwaweyswan''.
== Tiri ''(''地理'')'' ==
Klgsilung ''Naymipiya'' ga niqandgring breenux. Ruwan na ddxgal o ida snslian kska baraw dxgal, bowqax na o haypa 2606m na dgiyaq ''Purantesan''(Brandberg);Kska na ''kawyueyn'' o paah daya mquri hunac mlutuc, mslutuc dha ''samo Namipi'', gqian hidaw na o hruan sspriq, hunac o ''yayung Awranche'', hraan hidaw o ''samo Qarahari''.
Egu ''samo'' ka hunac, egu hruan sspriq ka daya; Pniqan qsiya hngkwasan na yayung o ida ini kpiya,klwaan nii ga ida niqan tnteanaq ''btunux pungryu'' ksun.
=== Karac (氣候 ) ===
Pusu bi karac ''Naymipiya'' o msaw ndngu ''yajetay'', ida mdngu kncilux ni ciway qnuyux; qnyuxan na qsiya kingal hngkwasan o mniq truma 70-100ml. '' ''
== Cngc(政治 ) ==
Cung-tung ka pusu bi mdudul Nay-mi-piya, ida pnsnegaaw sjiqan ka hiya, rima hngkawas do psgaaw txal.Cng-fu o qnpruhan Cung-ri ni ney-ke, ''cungri'' o ida snkulan Cungtug. Siida ida pneiyah Na-mi-pi-ya pusu Jen-cu-tang(thnganan qpruhan Nan-fey-jen-min-cuc),ida dha lxanan ka pusu ba lay snhiyan wada Ma-qe-s-cuyi da, kiya ka kina ni ida kiya tgparu bi cng-tang Na-mi-pi-ya ka hiya.
Dha na yueyn Na-mi-pi-ya ga ksun ida qnpruhan wey-yueyn-hwey kana klwaan(National Council) ni kwo-min-hwey-yi(National Assembly).Wey-yueyn-hwey kana klwaan ga niqan 26 tleengan, kng1 wey-yueyn-hwey ti-cyu o pniqan 2 tleengan, kng1 o ga mqpah 6 hngkawas. Kwo-min-hwey-yi o niqan78 tleengan, kska na 72 cng-yueyn ga ida pnesgaagan kana,, rahuq na 6 cng-yueyn do ida snkulan cung-tung kida, kng1 cey o mqpah 5 hngkawas.
Kwo-min-hwey-yi o ri-fa-ci-kwan nklwaan, manu ka Wey-yueyn-hwey kana klwaan o ida hbaraw ka mqpah ku-un ksun uri. Tgbowqax bi s-fa ci-kwan o tgbowqax fa-yueyn,fa-kwan o ida cung-tung ka kndadax s-fa c-syun wey-yueyn-hwey(the Judicial Service Commission)hiya smkagul maa ga-kwan.
Qtaan ka dha klwaan Fey-cow o, Na-mi-pi-ya ga wana Qa-pu-ri-wey-cyu hiya ka saw mskluuy hari, ida mtna dha kiyig klwaan Po-ca-na saw Fey-cow tnegsdhug hari ka klwaan dha.
== Sing-cng cyu-hwa(行政區劃) ==
Kana ka klwaan o wada sugan 14 sing-cng-cyu(Region):
{| class="wikitable"
!#
!'''大區名'''
!'''英文'''
!'''首都'''
!'''英文'''
!'''大區人口2011年'''
!'''大區面積平方公里'''
!人口密度
/km²
|-
|1
|贊比西區
|Zambezi Region
|卡蒂馬穆利洛
|Katima Mulilo
|79 826
|14 528
|6
|-
|2
|埃龍戈區
|Erongo Region
|斯瓦科普蒙德
|Swakopmund
|107 663
|63 579
|2
|-
|3
|哈達普區
|Hardap Region
|馬林塔爾
|Mariental
|68 249
|109 651
|1
|-
|4
|卡拉斯區
|Karas Region
|基特曼斯胡普
|Keetmanshoop
|69 329
|161 215
|0.5
|-
|5
|東卡萬戈區
|Kavango East Region
|龍杜
|Rundu
|115 447
|25 576
|4.5
|-
|6
|西卡萬戈區
|Kavango West Region
|恩庫雷恩庫魯
|Nkurenkuru
|107 905
|23 166
|4.7
|-
|7
|霍馬斯區
|Khomas Region
|溫荷克
|Windhoek
|250 262
|37 007
|7
|-
|8
|庫內內區
|Kunene Region
|奧普沃
|Opuwo
|68 735
|86,856
|0.6
|-
|9
|奧漢圭納區
|Ohangwena Region
|埃納納
|Eenhana
|228 384
|10 703
|21
|-
|10
|奧馬海凱區
|Omaheke Region
|戈巴比斯
|Gobabis
|68 039
|84 612
|0.8
|-
|11
|奧穆薩蒂區
|Omusati Region
|烏塔皮
|Outapi
|228 842
|26 573
|9
|-
|12
|奧沙納區
|Oshana Region
|奧沙卡蒂
|Oshakati
|161 916
|8 653
|19
|-
|13
|奧希科托區
|Oshikoto Region
|楚梅布
|Tsumeb
|161 007
|38 653
|4
|-
|14
|奧喬宗朱帕區
|Otjozondjupa Region
|奧卡漢賈
|Okahandja
|135 384
|105 185
|1
|-
|◇
|'''納米比亞'''
|'''Namibia'''
|溫荷克
|Windhoek
|1 830 330
|824 116
|2.1
|}
[[Patas bntasan:Himba women.jpg|縮圖|一群辛巴族女人]]
[[Patas bntasan:Namibie Himba 0720a.jpg|縮圖|納米比亞的辛巴族少婦]]
1. '''Paru hangan: can-pi-si cyu; pusu alang: Qa-ti-ma-mu-ri-row'''
2. Paru hangan: Ay-rung-ke cyu: pusu alang: S-wa-qe-pu-mung-te
3. Paru hangan: Ha-ta-pu cyu: pusu alang: Ma-rin-ta-ar
4. Paru hangan: Qa-ra-s cyu; pusu alang: Ci-te-man-s-hu-pu
5. Paru hangan: Tung-qa-wan-ke cyu; pusu alang: Rung-tu
[[Patas bntasan:Herero women.jpg|縮圖|一群在溫荷克的赫雷羅族女人。]]
6. Paru hangan: Si-qa-wan-ke cyu; pusu alang: En-qu-rey-en-qu-ru
7. Paru hangan: Hwo-ma-s cyu; pusu alang: Un-he-qe
8. Paru hangan: Quney-ney cyu; pusa alang: Aw-pu-wo
9. Paru hangan: Aw-han-kwey-na cyu; pusu alang: Ay-na-na
10. Paru hangan: Aw-ma-hay-qay cyu; pusu alang: Ke-pa- pi-s
11.Paru hangan: Aw-mu-sa-ti-cyu; pusu alang: U-ta-pi
12. Paru hangan: Aw- sa-na cyu; pusa alang: Aw-sa qa-ti
13. Paru hangan: Aw-si-qe-two cyu; pusu alang: Cu-aey-pu
14. Paru hangan: Aw-cyaw-cung cu-pa cyu; pusa alang: Aw-qa-han-cya
[[Patas bntasan:Walvis Bay aerial.jpg|縮圖|威比斯灣]]
[[Patas bntasan:Swakopmund Schuller strasse 2008 08.jpg|縮圖|史瓦克朋]]
[[Patas bntasan:Downtown Windhoek, Independence Avenue.jpg|縮圖|首都溫荷克市中心]]
== Cin-ci(經濟) ==
Cin-ci na Na-mi-pi-ya ga pusu bi o kika qwang-can, mkarig qwang ga niqan 20% ka ngalan dha kana seangal hini.Pusu bi qwang-can dha o niqan btunux cwan, xiceyn, limuk, xisin, xiyin, xike. xifan, xicu, xiyow, teyn-nan-ci. Na-mi-pi-ya o tg4 Feycow knparu na uxay ppusa klwaan isil psqmaun qwan-wu,tg5 knglangan knparu hmnru xiyow klwaan ni tg2 knparu hmnru xiceyn klwaan. Hngkawas 1997 siida, btunux cwan ganiqan 141kbuhug qe-ra ka hmnru niya.
Na-mi-pi-ya ga yabi mdka hari hiyi seejiq o smtama nung-yey, kiya ni asi ka kndadax klwaan isil ka uuqun.Ana nanaq GDP sjiqan o mniq mqrinuc klwaan Fey-cow nangal tnealang na 5 pey, ida nkiya saw mqrinuc bi ka kndusan sjiqan Na-mi-pi-ya,yasa llabang bi nn iqandha ga ungac qqpahun dha, ini bi ktna ka neasug dha ni egu bi nduuy dha ka seejiq klwaan isil. Cin-ci na Na-mi-pi-ya ga msgluban bi dh aka Nan-fey.
NTekwo siida ka Hunac Gqian Hidaw Fey-cow ga, cung-tu Tekwo Rin-te-qwey-s-te(von Lindequist)madas 10 miric Qa-ra-qu-ar,bukuy do snegul maa pusu bi kleegan psaan klwaan isil nung-mu-yey Na-mi-pi-ya ti-cyu ka c -kaw-pi ksun, knegu tnabug dha miric Qa-ra-qu-ar hini o tg1 knglangan.Quri saw kung-yey o niqan ka snalu hyhiyi tnabug, qraqil tnabug, snalu qqsurux ni snalu biyuq unuh. Pusu bi maw-yi klwaan o kika Ow-mung ni Amirika.
Hngkawas 2004, kana ka mnangal kwo-min Na-mi-pi-ya o 147.6 hpucing mey-yueyn,spngan ka biyax bnrigan ktna seejiq kana ka nangal kwo-min o 7,300 mey-yueyn. Hngkawas 2016, snpngan ungac qpah 28.1%.
[[Patas bntasan:Downtown Windhoek, Independence Avenue.jpg|縮圖|首都溫荷克市中心]]
Mnangal hbangan ryu-yow-yey o mniq kana ka nangal o niqan 10% hari. Hngkawas 2013 do kana ka sntnayan rmigaw sjiqan klwaan isil o niqan 102 kbuhug.
== Jen-ko ni kari (人口和語言 ) ==
[[Patas bntasan:Namib Desert Namibia(2).jpg|縮圖|沙漠區]]
[[Patas bntasan:Oshakati street market.JPG|縮圖|奧沙卡蒂的商業區]]
Na-mi-pi-ya ga ida hbaraw bi ka uxay bhgay seejiq(84%), kska na hiya o Aw-wan-po-cu(Ovambo)ka hbaraw bi, yabi mdka hari hiyi seejiq, pusu sslian dha o daya ti-cyu hiya.Rahuq na egu hnbragan mqalux seejiq Pan-tu-cu(Bantu)do, ida niqan ka hbaraw hari Qe-yi-sang-cu(Khoisan, saw ka Na-ma-cu(Nama)ni Pu-si-man-cu), dhiya ga ida mlutuc seejiq tnpusu Nan-fey kana.
Qtaan ka seejiq Qe-yi-sang-cu o ida mtna qtaan dha ka seejiq Pan-tu-cu ni seejiq bhgay.Rahuq na do yabi niqan 8% hiyi seejiq ka “ seejiq niqan lhang” (Coloureds) ni “ seejiq Pa-s-te” (Basters). Ida mniqa lutuc dara seejiq He-ran, seejiq Te-kwo, seejiq Ying-kwo,seejiq Fa-kwo uxay uri o seejiq Pu-taw-ya ka pusu bi seejiq bhgay, niqan kana ka hnbragan 8% hiyi seejiq,snpngan nii ga ida ga mniq hunac Sa-ha-ra-sa-mo tg2 parun knlutuc Fe-cow na Na-fey. Hngkawas 2011 hiyi seejiq o yabi 210 kbuhug, knrana na hiyi seejiq o wada niqan hari 0.873%.
[[Patas bntasan:NamibiaMehrsprachigkeit.jpg|縮圖|雖然英語是該國的官方語言,但納米比亞是個多語言的國家,這些標示以英語、德語、南非語和奧萬博語寫成]]
Manu ka quri saw cung-cyaw o yabi niqan 80-90% na seejiq ka snhiyi Ci-tu-cyaw, rahuq na seejiq 10-20% do snhiyi tnalang na snhiyan.Mdka na seejiq Na-mi -pi-ya o mangal kari En-tun-cya ka tg1 dha kari, ida ka kari Nan-fey ka rngagun dha balay kari. Bgura an na seejiq saying do ida ka kari Ying-kwo ka djiyun dha balay sayang.Kari Nan-fey ni kari Ying-kwo o srngaw dha balay mniq trwahan nniqan. Ana nanaq kari Ying-kwo ka kari klwaan, ida skari kari Nan-fey ni kari Te-kwo ka dhiya.Ida Ci-tu- cung-cyaw ka pusu dha bi cung-cyaw ksun, mnu ka snhiyi Ru-te-hwey na seejiq ka hbaraw bi.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/纳米比亚<nowiki/>(參考自中文維基百科)
76kompm19eszmzd2k8nu5oztnonj5oe
Namisan
0
922
100726
56177
2023-10-06T00:28:13Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100726
wikitext
text/x-wiki
= Namisan(拿彌散部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka [[alang]] Namisan.
76 sapah ka kneegu na sapah, 187 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 47% niqan 87 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 53% niqan 100 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis46%, Paiwan1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
faf53cfw1ttbdxa22cbycsasbvdr1dn
Nana Akufo-Addo
0
923
84389
84388
2021-12-21T10:01:47Z
Hongaaa
76
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
84389
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Nana Akufo-Addo at European Development Days 2017.jpg|thumb|Nana Akufo-Addo at European Development Days 2017- Nana Akufo-Addo (納納·阿庫福-阿多)|alt=Nana Akufo-Addo at European Development Days 2017.jpg]]
= Nana Akufo-Addo (納納·阿庫福-阿多) =
Mntucing hngkawas 1944 idas 3 jiyax 29 ka Nana Akufo-Addo ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Ghana]] ta sayang o kiya ka Nana Akufo-Addo, pnaah hngkawas 2017 idas 1 jiyax 7 pnrajing kmlawa klwaan.
== '''Nana Addo Dankwa Akufo-Addo ('''納納·阿庫福-阿多) ==
'''Nana Addo Dankwa Akufo-Addo''' (Kari Ingkoku: Nana Addo Dankwa Akufo-Addo; kngkawas 1944 idas 3 diyax 29-), Soton Ghana saya.
Hiya pa laqi Soto Ghana brah Edward Akufo Addo, kndadax kngkawas 2001 dhuq kngkawas 2003, '''Nana Addo Dankwa Akufo-Addo''' u nngalan Ghana Bukung Cyeyncacang; bukuy daw mniq jngjawas 2003 dhuq kngkawas 2007 ngalan Ghana Waycyawbu Bucyo.'''Nana Addo Dankwa Akufo-Addo''' pa mnniq kngkawas 2008 mi kngkawas 2012 mn2 muda seyngkyo Soto, binaw wada ini baka John Atta Mills mi John Draman iDrahama. Mniq kngkawas 2016 Soto seyngkyo cida daw wada niya qulung balay ini baka ka Soto cida John Dramani Drahama, kiya mi wada mangal Soto. '''Nana Addo Dankwa Akufo-Addo''' u mniq kngkawas 2020 knbeyhing seyngkyo pa wada mndungus bay mangal Soto dungan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
lj3zrrtn4ia8hv4sl32mbv15iv15vvg
Nangnisalu
0
924
100727
56176
2023-10-06T00:28:14Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100727
wikitext
text/x-wiki
= Nangnisalu(南沙魯部落) =
Gaga mniq Kawsyungsu Namasyacyu ka [[alang]] Nangnisalu.
205 sapah ka kneegu na sapah, 649 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 63% niqan 407 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 37% niqan 242 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Rukai 52%, Paiwan 6%, Cou 1%, Amis 2%.
= Pnyahan pnatas(參考資料) =
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
dn4oq52mw3124wh6xu9pqqvswwhfcn7
Nansiku
0
925
100728
56175
2023-10-06T00:28:17Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100728
wikitext
text/x-wiki
= Nansiku(南世部落) =
Gaga mniq Pingtung Sucusyang ka alang Nansiku.
123 sapah ka kneegu na sapah, 401 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu [[seejiq]] o mangal 97% niqan 390 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 11 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan94%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
m2dl09hhir1ngy7s0wpz4jvgpfsozl6
Nantowseyn Cjanskang
0
926
56174
35543
2021-03-22T08:12:14Z
Iyumu
191
56174
wikitext
text/x-wiki
= Nantowseyn Cjanskang (南投縣自然史館) =
Paah hngkaas 2008 siida, manu ka Kwori Taycung keyueykwan ga hiya tmgsa Nantowseyn Cjanskang. Sprugun qmita ka nniqan alang tnpusu [[seejiq]], yasa niqan nanaq ka knmalu klealang, kiya ni peuda quri “Knkla kndsan tnpusu seejiq” ni “kneudus pnhuma tnpusu seejiq”, sqita ni sejiqun ni euda ttgsa.
==Nniqan Nantowseyn Cjanskang==
Gaga psaan Nantowseyn Jnaysyang alang Paran Kwori Jnaykawnug ka Nantowseyn Cjanskang. Wana bi pyasan tgbaraw Jnaykawnung nii ka pyasan tgbaraw jnaysyang , pyasan tgbaraw Jnaykawnung nii ga, pusu bi pyasan tnpusu seeejiq. Pnhiyug klwaan Tanah Tunux siida, Cawhe hngkawas 7 idas 12 jiyax 20, prajing han o “ Taycungcow Use Nungyey cyangsiswo” ka hangan na. Bukuy do knpryuxan “Taycung santi cyey pusisyueysyaw” ni “Nantowsyeynri santi twanci nungyey pusisyueysyaw”. Minkwo hngkawas 57 wada pryuxan “ Taywansngri Nantow santi kawci nungyey cyeysyueysyaw”, dhuq minkwo 89 idas 2 do wada pryuxan “Kwori Jnaykawci nungyey cyeysyueysyaw”. Paah phiyug pyasan Jnaykawnug nii o, ida empsruway tmgsa lqlaqi tnpusu seejiq, asi ka emplutuc knkla tnpusu seejiq uri.
==Qqpahun Nantowseyn Cjanskang==
Pnaah hngkawas 96 idas 11 siida, cyawyupu ka pusu bi meuda qpahun nii, “ Kwori cjankeyuey poukwan ka muda qmeepah” tifang cjans cyawyukwan” tmgsa ni pddayaw qpahun.Empitu tifang cjanscyawyu ka dnyagan na, lnglungun ka knmalu na klealang, pdaun tmgsa quri cjankesyuey stgsa ni slhayun, musa kneinu pqtaun sejiqun, spowda mdungus “caytihwa” ni skeegu ka patas slhayun lqlaqi matas.
Spqita Seejiq snalu qyqaya hini ga mquri saw qyqaya djiyun tnpusu seejiq qmpah dxgal na qyqaya. pdaun pusa hini pqtaun sejiqun, kiya ni spkla quri endaan tnpusu seejiq Taywan kana ka seejiq babaw dxgal, saw ka mnshuya knpryuxan ka kndusan ni mmanu ka knkla kndusan tnpusu seejiq dnii, kiya ka musa mrana knkla dha quri ndhiya nanaq ni smku ni prnaan hici. Spqita na qyqaya o niqan ka pnatas patas, sassing, kulu samaw, tupyaw ni qyqaya djiyun qmpah, kiji, pyawpn dnii. Truma sapah Cjanskang o kmgaaw saw uuqun, llukus, dmaraw, ppaan ni gaga sqaya hiya kana ka endaan Seejiq/Seediq/Sediq sbiyaw ka gaga spqita sejiqun hiya. Tgdha baraw sapah Cjanskang o kmgaaw saw qnrqian qqhuni, qyqaya qmpah, nniqan sapah ni nasi bqanan duri ka qyqaya Kwori cjankeyuey do psaun dha ka qyqaya snalu nanaq emptgsa ni empuyas patas da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
詹素娥 Lituk Teymu
[[Snakun:Truku]]
n5i8f5jl1tymmea1cdlqavxaocs0b5u
Nanzhuang
0
927
100729
70255
2023-10-06T00:28:19Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100729
wikitext
text/x-wiki
Nanzhuang (南庄鄉)
Nsgan Nanzhuang o gaga Nsgan Miaoli, kmpraan kana dxgal o 162.03 km², (dxgal dgiyaq o 95.59 km², dxgal pmblxan o 26.55 km²). kmhbragan hiyi o 2,462, sapah o 917, [[seejiq]] tnpusu 1,655 hiyi, knhbragan hiyi o 67% (Saysiyat, Embgala). Saysiyat, Embgala ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Nanzhuang o niqan 9 alang ni maxal 15.
15 o, haba: (大屋坑部落), kaehkaba:oS (馬果坪部落), Sasasezeman (東江新邨部落), tamayo’an (大湳部落), batbato’an (二坪部落), kahkahoe’an (八卦力部落), ray’in (蓬萊部落), haboeh (大窩山部落), Ciupus (鹿山部落), Sinpitu (鹿湖部落), P’anoh (鹿場部落), rareme:an (向天湖部落), hororok (鵝公髻部落), walo’ (瓦祿部落), Raysinay (石壁部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
tvaejpvhvmfgh9er0u0ug6sgca9wdop
Nan’ao
0
928
100730
56172
2023-10-06T00:28:20Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100730
wikitext
text/x-wiki
Nan’ao(南澳鄉)
Nsgan Nan’ao o gaga Nsgan Yilan, kmpraan kana dxgal o 716.07 km², (dxgal dgiyaq o 637.26 km², dxgal pmblxan o 65.15 km²). kmhbragan hiyi o 4,807, sapah o 1,498, [[seejiq]] tnpusu 4,487 hiyi, knhbragan hiyi o 93%(Embgala). Embgala ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Nan’ao o niqan 7 alang ni maxal 13.
13 o, Tpihan(塔壁罕部落), K’babaw(庫巴博部落), Pyahaw(比亞豪部落), Ryohen(流興社部落), Buta(武塔部落), K`yang(金洋部落), Kmuyaw(莫瑤部落), Guguc(哥各滋部落), Kngungu(各姆姆部落), Hagaparis(哈卡巴里斯部落), Kinus(基諾斯部落), B’bukeykay(巴博凱凱部落), Kb’bu(庫巴博部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
g17isjw3w2dop2ewpet1q0vf8w9t6tu
Narowan
0
929
100731
56171
2023-10-06T00:28:21Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100731
wikitext
text/x-wiki
= Narowan(娜魯灣部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Jweysweysyang ka [[alang]] Narowan.
814 sapah ka kneegu na sapah, 2,080 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 22% niqan 457 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 78% niqan 1,623 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 17%, Sakizaya 1%, Truku 1%, Tayal 1%, Bunun 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
m5gs5n575g65xo4t6lwk2qr3q8ejsez
Natawran
0
930
100732
56170
2023-10-06T00:28:23Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100732
wikitext
text/x-wiki
= Natawran(那荳蘭部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka [[alang]] Natawran.
1,761 sapah ka kneegu na sapah, 4,923 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 30% niqan 1,491 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 70% niqan 3,432 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 27%, Truku 1%, Bunun 0.5%, Paiwan 0.5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
tsuab6n5rk3ymaw3i028e7hq5cchb72
Nauru
0
931
35566
35565
2021-03-18T15:02:12Z
Martin Urbanec
1
已匯入 1 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
35565
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Nworu]]
efm21rxt6gzt8jdk14mmi98fxb0byct
Nbaqu
0
932
56169
35570
2021-03-22T08:10:39Z
Iyumu
191
56169
wikitext
text/x-wiki
Sbiyaw ka masu Truku o niqan masu daun, masu nrayray(masu dhquy sun uri)masu nbaqu, wana masu nbaqu nii ka ini tduwa dagun uqunyasa ini kshiya uqun ini bi smmasu knux uri,Truku sbiyaw o wana masu nbaqu nii ka psnagun dha, babaw nengalan uqun ka dsnaw [[Truku]] o m tgqnay mu8sa bbuyu tmsamat, kiya do kykuyuh o mniq sapah psinaw tmaga snaw dha mnsa bbuyu mapa samat uqun kingal alang,mqaras nengalan dha uqun, ana manu psmiyan o psinaw kana ka kngkingal sapah kuyuh Truku, mahun smiyan siida.nbaqu nii o pusu bi psnagun pnhuma.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
p3vifxrymw0mdirtqgopvlrbbhwem7p
Nepal
0
933
84938
78882
2021-12-29T10:36:41Z
HongZongYi
54
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
84938
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Nepal.svg|thumb|Flag of Nepal-Kwoci Nepal (尼泊爾國旗)|alt=Flag of Nepal|298x298px]]
= Nepal(尼泊爾) =
[[Patas bntasan:New Emblem of Nepal.svg|thumb|File:New Emblem of Nepal.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Yacow ka [[Nepal]], 28 00 N, 84 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 147,181 sq km(hangan na o Tg94)
(knlbanga dxgal o 143,351 sq km, knlbangan qsiya o 3,830 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 29,033,914 hiyi.
Gaga [[Kathmandu]] ka pusu alang paru, jiyax 28 idas 5 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Nepal ga wada sugan 28.80% ka dxgal qpahan, 25.40% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 45.80% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Bidhya Devi Bhandari, pnaah hngkawas2015 idas 10 jiyax 29pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Nepal (orthographic projection).svg|thumb|File:Nepal (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
<br><gallery class="center" caption="Nepal">
Kathmandu-Durbar Square-08-Jagannath-Pratapamalla-2007-gje.jpg|Kathmandu
Swayambhunath-Hauptstupa-28-2013-gje.jpg|Swayambhunath
Patan-Palast-Mul Chowk-02-2013-gje.jpg|Patan
Bhaktapur-Palastplatz 53-Siddhilakshmi-Cyasilim-2014-gje.jpg|Bhaktapur
Gokyo-Lake 3-10-2007-gje.jpg|Himalaya, Gokyo
Thangna-10-Chola Pass Resort-2007-gje.jpg|Himalaya, Chola Pass
Mustang-Lo Manthang-Gebetsmuehlen-12-2015-gje.jpg|Lo Manthang, Mustang
Mustang-Kagbeni-12-Torchoerten-Moench-2015-gje.jpg|Kagbeni, Mustang
</gallery>
= Nepal(尼泊爾) =
Nepal (नेपाल) pa wa mniq dxral nniqan tuhunac tudu dwiyaq Himalaya na 1 qnlhangan kcka dxral, tudaya u mslutuc Cyokoku, tu3 dqras dxral daw msdalih India, tuhuy qnlhangan Bengal wana mkiyax bay 27 km ksanan elu. Knlbangan dxral Nepal u 14.7181 knbkiyan km, tu93 bnkuwan knkana qnlangan, 2972 knhbrawan hiyi sediq u tu48 bnkuwan knkana qnlangan kiya. Alaw wa mniq dxral tubaraw ka nniqan dha, knbaraw bay kcka mk10 dwiyaq qnlangan u wa mniq kcka dxral mi mtayus Nepal ka 8 knbaraw dwiyaq, kiya ka knbaraw balay Dudux Dwiyaq Sngmu, so kiya u yahan balay sdhmawan rmiwaw sediq smkuxul mkala ddwiyaq uri. Niqan knrudah bay hniti jaysang bungka qnlangan ka Nepal, pusu pnyahan snhiyan Bu kyo ka Buda Sakamuni u kiya ka mntuting Nepal. Pusu balay snlhayan snhiyan qnlhangan ka India kyo, duma ini khbaraw ka smluhay Cangcwan Bu kyo mi Islam kyo. Nepal pa niqan bay hnhangan qnlangan quri knrmnan bay mi mbiyax bay mtdiyal ka sediq Kuruk. 18 th kcka cida wada phiyu Nepal Wangkwo, kiya u mnknrmux Sicang uri, bukuy daw wada muCingcaw qnlhangan Hwansu. Mniq 19 th pnrdingan cida Ingkoku mi Nepal ka mccbu daw, Nepal u wada muway dxral mnIngkoku India kiya mi mnsupu ppwaluk dhiya. Nepal u ida balay India kyo Pnwaya Bukung qnlhangan. Kngkawas 2006 cida, kwohuy u wada hmtur biyax bukung qnlhangan Cyanantra, kngkawas 2008 idas 5 diyax 28, Nepal pnwaya keyngpo kaygi cida u wada mndungus bay muda snburah smmalu keyngpo ang, plixan ka pnwaya bukung mi knpriyux hangan qnlhangan Nepal Ryeynpang Mincu Konghkwo.
[[Patas bntasan:Bhimsen Temple – Patan - 01.jpg|縮圖|File:Patan temples.jpg]]
[[Patas bntasan:RaniOfNepal1920.jpg|縮圖|File:RaniOfNepal1920.jpg-1920年代尼泊爾貴族]]
[[Patas bntasan:Gakuti.jpg|縮圖|File:Gakuti.jpg-加德滿都一景]]
== Ri-s(歷史) ==
=== Brah 7 th han.(7世紀前) ===
Nepal u knrudah bay qnlhangan Asia uri. Cbiyaw balay han pa kcka dxral Nepal u ou bay ini pntna qnlhangan han, mniq brah 6 th han, mniq brah 6 th han, sediq Nepal u tna mniq quri msdalih yayung Katmantu tnpusu mniq. 12 th brah han u, India mnswayi Kanak bukung qnlhangan Kusyadwaci miyah Kepal mi wada phyuwan bukung Nepal, bukuy daw pnhiyu Kpar, Asir, Kirati, Ricawi…wangcaw.
Ya bay mniq brah kongweyn kngkawas 563, Sakamuni u mntuting kcka dxral Nepal saya na qnlhangan Ranpini knrudah Kapirowi, tmnsa quri snlhayan Sakamuni u kiya ka Bu kyo.
Skari Cang Myeyn joku sediq Niwar ka wada dha ngalan Katmantu dxral ayu na Sediq Tnpusu, binaw dhiya u uxay to sediq kluwan tunarac, niqan knou ka sediq Yarian. 17 th ka ‘King Jidayi’ sediq Niwar, qnlhangan Mala wangcaw ka Nepal u kiya ka Sicang mi tudaya India dxral mbrnux iyax dha pusu bay mawyi sunyo. Cida, Katmantu, Patan mi Paktapur u txtaxa nanaq muda ddaun dha ini psupu, turu alang mkbrnux u msnhur balay.
=== Kuruk wangkwo(廓爾喀王國) ===
17 th kcka cida mtutuy ka sediq Kuruk, mniq tuiwil yayung Kandaki mkngahu phiyu 1 tiping wangkwo ( brah hniwan Saa wangcaw), kngkawas 1768, Puritwi Narayang Saa ka wada pskingal nniqan dxral Nepal, mnhdu Katmantu dxral ayu tu3 alang mkbrnux mpsanak mqriqu ddaun. Kari Niwar- sediq mcayis kluwan ka sediq Niwar u skari kari Cang Myeyn, kndadax 12 th prading daw kiya ka ddiyun kari seyhu mi kari quri ptpatas wenswey, dhuq saya wada spririh kari Nepal-Tuiwil nniqan sediq India ccida sediq Kas na kari In O yusi ka rmirih da.
Mbiyax bay qnlhangan na Kuruk u mniq kngkawas 1788 mi kngkawas 1791 mn2 kmrmux Sicang, hiti balay daw wada htran Cingcaw, rikisi u splawa ‘Mccbu Kuruk’. Babaw mnhdu mccbu Kuruk daw mtuhuy Cingting mddahur, wada mnqnlhangan Cingcaw, mquri hongti Cingcaw cngcn cinkong. Kiya mi mnIngkoku Tunarac India Kojyo mniq qmlahang India daw, kndudul mquri tudaya knrmuxm knttu knrmux Cemongsyong mi Bhutan dtiping qnlhangan. So kiya, Kuruk mi Cingcaw pa ida pwaluk knmalu conghwan pnluban dha, kiya ka shtur knrmxan Ingkoku. Kndadax Cingcaw kcka daw mowic ka qnlhangan, mrrudu ka kcka qnlhangan mi niqan ka miyah knrmux nganguc Cingcaw, uka biyax dha qndahang payis nganguc. Snpeyyah babaw pnhyuwan ka Cyoka minkoku daw, Weynsukay u mniyux lmawa Nepal (Kiya ka Kuruk) tumal pnspuwan 5 joku msupu, binaw cida daw wada qlhangan Ingkoku ka Nepal da.
=== Wada krtan muway Ingkoku ka dxral tuhunac Nepal mi Rana cngpyeyn .(割讓尼泊爾南部領土給英國及拉納政變) ===
Kngkawas 1791, Ingkoku mi Nepal u psdhu pbatas kingal quri umlik ka ‘Patas Pnsdhuwan Mpbbari ’. Kngkawas 1814, Kepal mi mnIngkoku India ka mccbu, ini baka ka Nepal. Kawas 1 daw wada pkixan Ingkoku psdhu matas ‘Patas Pnsdhuwan Saykri’, wada kyapan subway mnIngkoku Tunarac India Kojyo ka knbeyhing bay dxral tuhunac Nepal, quri so neycng mi waymaw u sqlahang Ingkoku kana. Kngkawas 1846, mndalih Ingkoku ka heytay Kuruk Cyangko Pahatur Rana ka dmudul cngpyeyn, wada mangal qpahun quri qmlahang heytay Nepal. Snpeyyah hiya daw, wada uka mndungus bay biyax niya ka bukung qnlhangan da, tnslutuc Rana ka lmutuc qpahun sosyang.
=== 20 th kcka bukuy cida mi mccbu ka kcka qnlhangan dha nanaq.(20世紀中後期及內戰爆發) ===
Babaw mnhdu Tumn2 mccbu knbeyhing qnlangan daw, Ingkoku mniq Nepal u pskuraw mangal tukubeycu biyax pa, alaw ini palix knciyuk ka Nepal kiya ka wada mphing uri ka tukubeycu biyax sediq Ingkoku. Kngkawas 1951, Nepal Tahuy Tang mnsupu biyax bukung qnlhangan, pkiyax sosyang Rana malix biyax niya, mnhdu tnslutuc Rana 105 kngkawas qmnlhangan kajoku dha. Nepal bukung qnlhangan Tiribuhan pkla rinji keyngpo, muda dmuwi pnwaya bukung risyeyncu. Kngkawas 1960 idas 12 Mahengtra bukung qnlhangan ka dmuwi biyax, kngkawas 1961 idas 1 pkla kari hmtur knkana ddaun cngtang. Kngkawas 1962 idas 4 muda pnwaya ka keyngpo u Nepal ka India kyo bukung qnlhangan.
Kngkawas 1989 dhuq kngkawas 1990, pspuruq knbeyhing bay ‘Jnmin Undo’ ka Nepal, ngalan bukung qnlhangan ka Pilantra u pkixan mniq kngkawas 1990 idas 11 diyax 9 pkla burah keyngpo, mnhdu kngkawas 1961 beytaq cida ka uka tangpay pingyihuy ticu, mniq lxayan ptmayan ou tang gikaycu. Kngkawas 1994 idas 11 diyax 15, Nepal Kyosanto (Ryeynhe Maryey) mniq seyngkyo cida u wada mbiyax, binaw mangal biyax qmpah 1 kngkawas daw wada pkixan malax da. Kngkawas 1996 idas 2 diyax 13, Nepal kyosanto (Maw Cuyi) pkla dmudul ‘Jnmin Mccbu’.
Kngkawas 2001 idas 6 diyax 1 kman cida, Katmantu Narayangsiti wangkong wada snturung sntali bay puniq jikeyng, wangcu Tipantra alaw quri umau qridin niya mi wada phuqil bukung qnlhangan Pilantra mi qridin bukung Ayswariya mi laqi tiping bukung Nirayang, kongcu Serudi…….10 sngari tnsapah bukung. Tipantra hiya nanaq u wada jisacu mi mangal beyhing bay luqah, bukuy daw wada ini kmalu mi mhuqil uri da. Swayi bukung qnlhangan Pilantra ka Cyanantra u idas 4 cida mniq Hanumantoka kong (Smudal wangkong) psdhu phyuwan bukung qnlhangan, lmutuc mbukung. Binaw, hbaraw bay sediq snhiyi niyi u nkeykaku Cyanantra mi smriqan niya muway tnsapah bukung ka qnnaqah nuda niyi, so kiya qnlhangan Cyanantra ka dxral Nepal pa, hnhnang tnslutuc bukung u ini pntna so Pilantra jidayi cida da. Kndadax hiya cida, Nepal Kyosanto (Maw Cuyi) na biyax ucwang u kndudul dkuhun duma sediq. Dhuq kngkawas 2006, Nepal pa wana sotu Katmantu nanaq, knou bay dxral nniqan pawada qlhangan Nepal Kyosanto kana da; kngkawas 2004 putting hiti, Nepal Kyosanto (Maw) prading muda qnburang sotu. Kngkawas 2005 idas 2 diyax 1, bukung qnlhangan Cyanantra ptalax kana seyhu, pkla kari hiti 3 kngkawas daw hiya nanaq ka muda dmudul burah bucyo yingkay.
Kngkawas 2006 idas 1 diyax 14, ucwang hucu ka muda mcbu Katmantu nniqan dweriq 2 keyngsateyng keysacu, phuqil 10 sngari keysacu. So kusun, Nepal neycngbu pkla kongkaw, mniq Katmantu muda pnwaya qmlahang kman,mniq idas1 diyax 19 cida u dmudul kwoing tyeynsyun kojyo pstuq Katmantu mquri nganguc ryeynraku, kiya ka hmtur idas 1 diyax 20 muda knbeyhing bay yosing mu knciyuk. Idas 4 diyax 21, spuda 7 tang ryeynmong dmudul knciyuk bikung qnlhangan mi hmtur qmpah 2 iyax diyax sngayan daw, spuda tnpkixan Amirika mi India, qnlhangan Cyanatra u wada smruwa malix biyax, smruwa subway niya sediq qnlhangan ka biyax qmlahang. Spuda treybi muda rmngaw kari ka hiya, pkla kari ptalix kana neyke, subway niya sediq qnlhangan ka biyax singcng, kiya u mpseyngkyo uri, dmudu kari hantaypay u smkaul mpsosyang niya. Idas 4 diyax 30, Koyirala musa wangkong, smruwa spuda kukung qnlhangan Cyanantra psdhuwan sosyang Nepal.
=== Mnhdu ka mccbu kcka qnlhangan dha nanaq mi plixan ka pnwaya Bukung.(內戰結束及廢除君主制) ===
Kngkawas 2006 idas 5 diyax 18, Kepal gikay u kasi mntxan muda, palax bukung qnlhangan Cyanatra knkana biyax na dmuwi heytay uri, kiya daw ini dduli tnslutuc bukung ka Nepal hiti da. Nasi pnklanan iyax cida niqan manu ka srngaw ppdungus, bukung Nepal u musa so pkla ririh weynso nanaq da. Idas 6 diyax 11, Nepal gikay u wada muda palax bukung qnlhangan ‘Pquri gikay wada muda ka giang’ na biyax ini sruwa, kiya ka gikay giying mniq pbatas hwaang mkhoricu brah cida, kasi ka spuda snrwanan bukung qnlhangan han. Seyhu mi Mawpay prading pprngaw kiya ka mpskingal kari ddaun qnlhangan hiti. Idas 11 diyax 7, Kyosanto Nepal (Maw) mi seyhu u wada psdhu kari, malax ucwang mtdiyal, tumal seyhu.
Kngkawas 2007 idas 9 diyax 18, Kyosanto Nepal (Maw) pkla kari mlatac rinji seyhu. Idas 12 diyax 23, dmudul kari pwaya cyuncu risyeyn ou tang mi dmudul kari balay bay malax pwaya cyuncu, muda pwaya kongh na Kyosanto Nepal (Maw) wada psdhu kari, malax pwaya cyuncu, brinah gikay Dungan ka Kyosanto Nepal (Maw). Kngkawas 2008 idas 4 diyax 10 muda knbeyhing seyngkyo, wada mbiyax mangal hmrinas 30% hyo ka Kyosanto Nepal (Maw), wada mtu1 knbeyhing tang mniq Nepal phiyu keyngpo kaygi. Kngkawas 2008 idas 5 diyax 28, phiyu keyngpo Nepal kaygi u 560hyo:4hyo wada mbiyax balay muda pnrngawan kari, balay bay malah pnwaya bukung, phiyu Nepak Ryeynpang Mincu Konghkwo.
Kngkawas 2015 Nepal runu umniq idas 4 diyax 25 (Iyax sngayan tu6 diyax) 11 ji 56 pung cida ka ndan runu, kiya ka 81 kngkawas dhuq cida knbeyhing bay mqraqi runu, knkana smnalu ssapah cbiyaw mi nniqan hwangkong u wada pkngatun kana, hmrinas 6000 hiyi sediq ka wada mrdang, hbaraw bay qnlhangan icil ka miyah dmayaw uri.
Kndadax kngkawas 2021 idas 5 prading, sotu Nepal Katmantu u pspuruq knbeyhing bay tbrinah knciyuk India mniq muhing dwiyaq Liburyeyk smalu elu na yosing knciyuk, hbaraw bay sediq ka musa msang kari India tasukwan.
Kngkawas 2020 idas 6 diyax 12, mniq nniqan qnlhangan ayus mqlahang keysacu u wada phuqil taxa sediq India mnniq alang mkbrnux Sitamarsi, kiya mi wada pqluqah 2 hiyi sediq India uri, wada msang balay ka quri India. Kiya mi mniq idas 6 diyax 13 cida wada muda snburah smalu keyngpo ka Nepal Gikay, wada dha ngalan tndxral Nepal kana ka tnayus Cyokoku mi India na muhing dwiyaq Liburyeyk mi nniqan pnprngawan Nepal mi India, kiya mi mniq India-tnayus Nepal na 15 keynsateyng u smkaul ucwang keysacu butayi ka qmlahang hiya. Kana ndan niyi u dmudul knsangan niya ka India, kiya u ndanan Nepal quri mniq muhing dwiyaq Liburyeyk niyi u mtura bay mndungus qnbliqan Cyokoku mniq msdalih nniqan hiya, so niyi ka ndanan Nepal pa qnita India u alaw wada dndulan Cyokoku ka kiya. Binaw dhuq kngkawas 2020 idas 6 diyax 17, Nepal mi India u ini uda pspuruq mtdiyal mi mccbu nina.
[[Patas bntasan:Provinces of Nepal 2015.png|縮圖|File:Provinces of Nepal 2015.png-]]
== Sngcng cyuyu(行政區域) ==
Spuda kngkawas 2015 idas 9 diyax 20 muda keyngpo, psnakan 7 sng ka Nepal, trahuc sng u 77 keyng; ida balay niqa 5 ka nniqan pkranan mi 14 cwancyu u wada plixan kana da, ida balay 75 ka keyng u kcka 2 ka wada psnakan.
M7 sng niyi ka psnakan truma niyi:
• Tu1 sng
• Tu2 sng
• Pakmati sng
• Kantaki sng
• Panpini sng
• Kernari sng
• Weynsi sng
[[Patas bntasan:Nepal topo en.jpg|縮圖|File:Nepal topo en.jpg-尼泊爾的地形圖]]
== Lnlingay nniqan(地理) ==
Hniwan lnlingay qnlhangan Nepal u so mbbaraw, snpeyyah tuiwildaya mquri tunarac hunac, knrbangan tunarac dhuq tuiwil ka 850 km, knrbangan tuhunac dhuq tudaya ka 200 km. Knrbangan tndxral u niqan 147,181 pinhwang km. Haypa u snpeyyah tudaya tnayus Cyokoku na tubaraw tudu dwiyaq (Hmrinas haypa 4000 m ) smquri tuhunac u kndudul mlih,tukcka (Haypa 1000 m dhuq 4000 m) ka dxral lmiqu, tuhunac pa msdalih nniqan India u mllbu haypa (Ini khrinas 1000 m) , kiya mi to bay so dxral tqapur qqhuni.
Tudu dwiyaq Simaraya u wada mnida nkiya mtnayus Nepal mi Cyokoku, kiya ka knkana dudux dwiwaq Sngmu (Mniq Nepal u splawa dha dudux dwiyaq Sakamata) ka kcka uri, qnlangan mk10 knbaraw bay dudux dwiyaq pa wa mniq kcka dxral Nepal ka mk8.
Knkana qnlhangan u spuda haypa psnakan 5 nniqan knkkarac cyu:
• Mtilux tay mi Mtilux hari dxral nniqan u wa mniq truma ini dhuq haypa 1200 m.
• Nniqan mkmuxul qqhuni cyu u wa mniq haypa 1200-2400 m;
• Nniqan Knskuy cyu u wa mniq haypa 2400-3600 m;
• Cucitay u wa mniq haypa 3600-4800 m;
• Knkkarac Citay u mnhaypa hmrinas 4800 m na tubaraw dwiyaq.
Tnkawas Nepal pa malu psnakan: Srwasaw ci, rbawan ci, sbhuran ci, krpuhan ci mi Misan ci. Kcka niya sbhuran ci u pusu balay ka spuda dndulan India riqi Mongcyara nyupan Sbhuran knkkarac, sbhuran knkkarac malan knbeyhing quyux u slxan bay skdudul thural ka dxral dwiyaq. Tudu dwiyaq Simaraya u malu snbang sbhuran knkkarac mquri tudaya ka kingal niya, Dungan u malu snbang snpeyyah hniwan lnlingay Asia Siporiya na misan knkkarac pnspuwan knskuy uri.
== Knhbrawan hiyi sediq mi snhlayan(人口及宗教) ==
Dhuq kngkawas 2010, knhbrawan hiyi sediq knkana qnlhangan u 2,900 knbkiyan hiyi. Niqan 2 kluwanan ka minjoku Nepal, 1 kluwan ka sinjya India kyo (Sediq Kasu), 1 kluwan ka uxay sinjya India kyo joku (Matawari, mimah sinaw knhuran balay). Kngkawas 2001 ka knhbrawan hiyi sediq sinjya India kyo u 80.6%, sinjya Bu kyo ka 10.7% (Knhbaraw bay ka skari Cang Syeyn joku), knhbrawan hiyi sediq Muslim ka 4.4%, snluhay snhiyan ida ncbiyaw ka 3.6%, hbaraw bay sediq ka snluhay Idia kyo mi Bu kyo ddha snlhayan (Alaw dhiya u msdalih balay quri dndulan pnwaya kluwanan hangan India kyo, kcka na hbaraw sediq hiti daw wada mangal pnwaya kluwanan hangan India kyo, ddha kyo u wada dha pspuwan balay smluhay da). Niqan 1 kari uri u 3 kluwanan ka Nepal minjoku: India kyo pnwaya kluwan hangan syakay, Tndxral Cang Myeyn Sediq Tnpusu, Tudaya Cang joku.
{| class="wikitable"
! colspan="5" |尼泊爾宗教
|-
| colspan="2" |宗教
|
| colspan="2" |百分比
|-
| colspan="2" |印度教
|
| colspan="2" |81.3%
|-
| colspan="2" |佛教
|
| colspan="2" |9.0%
|-
| colspan="2" |伊斯蘭教(穆斯林)
|
| colspan="2" |4.4%
|-
| colspan="2" |原始宗教(Mundhum)
|
| colspan="2" |3.0%
|-
| colspan="2" |基督宗教
|
| colspan="2" |1.4%
|-
| colspan="2" |其他
|
| colspan="2" |0.4%
|}
[[Patas bntasan:Thamel Kathmandu Nepal.jpg|縮圖|File:Thamel Kathmandu Nepal.jpg-位在加德滿都的觀光客聚集點]]
== Keyjay(經濟) ==
Knkana sediq qnlhangan u msdalih 80% knhbrawan hiyi ka qmpah phuma pnwalang. Tuhunac Nepal u dxral brnux, mndungus balay ka smnalu elu beyhing ppanan rulu, ppwaluk balay quri keyjay India. Mniq nniqan lmiqu pa, nngalan quri sdhmaun rmiwaw u kiya ka stmanun balay.
[[Patas bntasan:Coke-nepal.jpg|縮圖|File:Coke-nepal.jpg-在鄉村地區的可口可樂]]
== Bungka(文化) ==
Kngkawas 2006 brah cida han, Nepal ka murux bay knkan qnlangan qnlhangan India kyo, quri so bungka dha u mndungus bay bungka India kyo uri.
Ini ekan hiyi dapa ka sediq Nepal, alaw ngalan dha snbeyhing qmita ka dapa tanah; ini dha uqi ka babuy, alaw ngalan dha scuqi mrutiq. Mnrdang ka sediq Nepal daw, spuda Poromn ka dmudul ddaun psdhu, dmuwi bhuway waliq lmabu qbubur mnrdang sediq, kiya mi ini khrnasi 24 jikang daw sanan sndhu puniq, shhur qsiya yayung ka qbulic qbubur. Mwaya bay quri smdhu mrdang sediq mi mtbasi lhbun kndamac rdrudan, mrdang ka tama bubu daw kasi ka kwesun kana ka ubal hhiyi, dmuwi bhuway waliq lmabu hiyi, prading pnwaya caycyey, quri so pnwaya mtbasi lhbun kndamac rdrudan u muru waya niyi mkan cay mi ini msdalih tlung snaw mi qridin mk13 diyax, babaw niya 1 kngkawas u naqah tumal sqrasan, mimah sinaw mi mtmay byo, babaw 1 knghkawas daw kiya ka malu hrwahan ka lukus pnwaya rdrudan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/尼泊尔<nowiki/>(參考自中文維基百科)
62vq3vmrvcqr2b4g8kipwawz78moqvy
Netherlands
0
934
104027
95215
2024-07-03T13:59:21Z
U. Boya
2117
/* Netherlands 7 Sng Konghkwo Jiday (Kngkawas 1581-1795) */mniq kngkawas
104027
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of the Netherlands.svg|thumb|Flag of the Netherlands- Kwoci Netherlands(荷蘭國旗)|alt=Flag of the Netherlands|498x498px]]
= Netherlands(荷蘭) =
[[Patas bntasan:Royal coat of arms of the Netherlands.svg|thumb|File:Royal coat of arms of the Netherlands.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Owcow ka [[Netherlands]], 52 30 N, 5 45 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 41,543 sq km(hangan na o Tg135)
(knlbanga dxgal o 33,893 sq km, knlbangan qsiya o 7,650 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 17,016,967 hiyi.
Gaga [[Amsterdam]] ka pusu alang paru, jiyax 27 idas 4 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Netherlands ga wada sugan 55.10% ka dxgal qpahan, 10.80% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 34.10% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Willem-Alexander, pnaah hngkawas2013 idas 4 jiyax 30pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:EU-Netherlands.svg|thumb|File:EU-Netherlands.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Ri-s(歷史) ==
Ini qlhangi Roma Tikwo brah cida ka Netherlands han pa, niqan ka qnbhangan kari sediq Kyle mi sediq Germanic ka mnniq hini.
=== Qnlhangan Moma Tikwo jiday na Netherlands (BC. Kngkawas 55-410) ===
Mniq mncbiyaw Roma jiday, nniqan Yayung Rhine brah u ‘mnBelgium Gaul’ Sng han, hiti daw wada ‘mnGermanic Sing Sng’. Nniqan tudaya u niqan hbaraw bay alang Germanic ka mniq hiyi, tuhunac ka sediq Gaul, kiya mi dsediq Gaul niyi u mniq thdil cida u wada pspuwan ou bay alang Germanic uri, kcka niya sediq Salion Frank u snpeyyah hini wada thdil Gaul, kiya mi mniq kongweyn 5 th wada phiyu kiya ka mbiyax na balay Merlot Wangcaw (Merovingian dynasty).
=== Habsburg jiday na Netherlands (Kngkawas 1519-1581) ===
Tukcka th, qnlhangan mniq dxral rrbuq (To bay knkana nniqan Netherlands, nniqan tuiwil Doicu, Luxembourg, Belgium, duma nniqan tudaya France) mnniqan ou balay cuho fongcyeyn tndxral, psnakan mnBourgogne (Duchy of Burgundy) mi Snpruwan Balay Roma Tikwo. Dhuq 16 th bhah cida, alaw mrrimax na hwangsu msturung, dhiya u mniq kcka snpruwan Roma Tikwo Habsburg Wangcaw cida wada pskngalan. Kngkawas 1556 tikwo hwangti Charlie 5 th (Kngkawas 1519-1556 ngalan bukung) malix bukung, wada niya psuwan laqi niya Philip 2 th ka Spain mi rrbuq dxrasl (Wada splawa Tudaya Sng), wada niya subway swayi na Ferdinand ka Austria mi duma nniqan mi Habsburg Wangcaw cngtong. So kiya, Tudaya Nniqan Sng u mnSpain Wangkwo.
=== Netherlands 7 Sng Konghkwo Jiday (Kngkawas 1581-1795) ===
Kngkawas 1568, alaw knciyuk Spain Wangkwo congyang cicweyn mi tmraqil Kiristokyo Burah Kyokay Calvin Pay, pspuruq Tudaya Sng knciyuk Spain mccbu 80 kngkawas. Kngkawas 1579 Tudaya Sng kcka 7 Sng (nniqan dxral Netherland, Belgiuum mi Luxembourg saya) wada phiyu Utrecht Tongmong, msupu muda knciyuk qlhangan Spain. Niyi u kiya ka prading ngalan Netherlands saya. Kngkawas 1581, ryeynmong u mndungus bay pkla kari dukuricu. Lmutuc ka mccbu, dhuq kngkawas 1648 bukung qnlhangan Spain Philip 4 th ka hana psdhu pbatas “Patas Pnsdhuwan Munster”, smruwa 7 dxral rbuq (Netherlands)/ 7 Sng Ryeynho Konghkwo, speyyah Spain mangal dukuricu daw, Netherlands u wada pkrana mu17 th mtnucilung mi mawyi mbiyax qnlhangan. Netherlands u mniq qnlangan knkingal dxral phiyu qlhangan mi nniqan mawyi, kiya ka knkana duma nniqan Taiwan pa mniq kngkawas 1624 dhuq kngkawas 1662 mi kngkawas 1664 dhuq kngkawas 1667 cida pa mndxral qlhangan Netherlands uri. Diyax iyax niyi pa mniq Netherlands u ngalan dha diyax ‘King Jiday’. Kndadax prading dhuq hiti u wada ptrawah mi qmlahang 4 dxral nniqan, kiya ka New Youk, Tuhunac Afrika, Indonesia mi Taiwan.
17 th thiti daw, Netherlands pa brah mi bukuy u mnccbu Ingkoku mi France, mniq ucilung u wada ini baka Ingkoku ku ka Netherlands (Mccbu Ingkoku mi Netherlands), mniq dxral u wada ini baka France ka Netherlands (Mccbu France mi Netherlands), kndadax hiya daw kiya ka wada kndudul mtuting ka biyax dha da.
Kngkawas 1740 (Kngkawas Cing Cyeynrong 5) idas 10 diyax 9-12, mnniq Java Batawiya (wa mniq Indonesia Java Taw Jakarta saya) pspuruq sediq Netherlands phuqil Hwajn tnhdilan na Hongsi Canan, Hwajn u hmrinas knbkiyan hiyi ka wada mhuqil.
=== Wada ulkan knrmux France jiday (Kngkawas 1795-1814) ===
Kngkawas 1795 cida wada ulkan knrmux France Tikwo ka Netherlands, Napoleon brah mi bukuy pa mniq hini muda dmudul Batawiya Konghkwo mi Netherlands Wangkwo.
=== Netherlands Wangkwo Jiday (Kngkawas 1815-1940) ===
Wada mnhdu qnlhangan Napoleon kngkawas 1815 cida ka Franse daw, Netherlands mi Belgium saya, Luxembourg saya u wada msupu pnsliyan Netherlands Wangkwo. Belgium u wada ini biyaw mniq kngkawas 1830 dukuricu, Luxembourg uri u wada msnul dukuricu uri, tndxral Netherlands u wada nanaq lmutuc Netherlands Wangkwo.
=== Tumndha Knbeyhing Mccbu Qnlangan (Kngkawas 1940-1945) ===
Netherlands mniq kcka Tumn1 Knbeyhing Mccbu Qnlangan pa muda congri kiya.
Netherlands u mniq kcka Tumn2 Knbeyhing Mccbu Qnlangan kndadax kngkawas 1940 idas 5 cida wada yahan ulkan knrmux Doicu, dhuq kngkawas 1945 cida u hana wada plaxan qmlahang.
=== Babaw mnhdu mnccbu jiday (Kngkawas 1945 dhuq saya) ===
Babaw mnccbu daw, wada mntxan mtutuy mi mdakil mkrana ka keyjay Netherlands Dungan. Netherlands ka B (Belgium), Ho (Netherlands), L (Luxembourg) na mnsupu tumal Keyjay Ryeynmong, O Co Keyjay Kongtongti mi Tudaya Pnsdhuwan niya.
Mniq kngkawas 1945 idas 12 diyax 15, Netherlands u wada dha pdaun ka “Patas Pnsdhuwan Netherlands Wangkwo” (Het Statuut), kiya ida nanaq dxral qlhangan Netherlands mi mndxral dha pa mniq kcka wangkwo mi tndxral Netherlands u niqan mntna hniwan dha kana. Snpeyyah hiya cida Netherlands Wangkwo u tmiyu tndxral Netherlands mi pnsliyan duma brah qmnlhangan dxral na wangkwo, kiya mi ‘Netherlands’ u wana nanaq tmiyu O Co Talu Netherlands. Netherlands Wangkwo saya u niqan 4 nniqan dxral, kiya ka O Co Talu Netherlands, Aruba, Curacao mi mnNetherlands Martin, kiya mi Hanajima, Sint Eustatius Taw mi mn Netherlands Sabah Taw u wada pspuwan tndxral Netherlands mi wada ngalan tukubeycu singcngcyu kiya da.
== Ti-ri(地理) ==
=== O Co cyu Netherlands(歐洲區荷蘭) ===
Mbrnux ka lnlingay dxral Netherlands tukubeycu na balay. Tndxral qnlhangan dha pa hmrinas dmka u ini khrinas 1m ka haypa niya, 26% dxral u ini knrinas knbaraw ucilung. Duma nniqan u spuda qnriyan ucilung mi wada smluwan dxral nniqan, mray so nniqan knkana dxral Flevoland Sng. Rrbuq dxral niyi u to wada smluwan qnalang sbangan ucilung kana muda qmlahang nniqan dha. Kiya mi sediq Netherlands u kndadax cbiyaw dhuq saya mppluk dxral ucilung, qnita dha sediq Netherlands pa knbeyhing balay payis dha ka ucilung. Knbaraw bay dxral O Co cyu Netherlands pa kiya ka wa mniq qnlhangan dha tunarac hunac balay na Dwiyaq Vals, hapa 321m, binaw knkana balay Netherlands tubaraw balay ka wa mniq Ucilung Caribean Sabah Taw na Ddwiyaq Landscape, knbaraw niya u 887m, hini u kiya ka knbaraw na balay knkana Netherlands Wangkwo uri.
Yayung Rhine, Yayung Val mi Yayung Mas u wada dha psdkanan m2 ka Netherlands.
=== Rngecux qsiya(洪水) ===
Kndadax cbiyaw, alaw qnrqilan ida nkiya mi tumal ka ssediq, Netherlands na ayus mkngalu ucilung u ida ini sangay knpriyux. Niqan bay hnhangan ka ndanan kngkawas 1134 knbeyhing bwihur, wada sqrbuq bungan kcka ucilung ka knou bay dxral dha, kiya ka smnlanan ka Zeeland Sng tuiwil hunac na cyutaw.
Kngkawas 1278 idas 12 diyax 14 cida, Qnrqilan Rngecux Saint Lucia (St. Lucia's flood) u wada niqan hmrinas 5 knbkiyan hiyi sediq ka mrdang Netherlands mi Doicu, kiya ndanan rikisi Netherlands knchdil balay mn1 qnrqilan rngecux uri. Kngkawas 1421 Rngecux Qnrqilan Sng Elisabeth (St. Elizabeth flood) daw, wada smliq knou bay dxral qnpahan, niqan 72 pinghwang km na Biesbosch cawsi rngecux mbrnux ka pcriyu. Kngkawas 1953 idas 2, Ucilung Tudaya u yahan rngecux qsiya, wada sliqan rngecux ka knou balay sbangan ucilung tuiwil hunac Netherlands, niqan hmrinas 1,800 hiyi sediq ka wada dsun rngecux mi mrdang. So kiya u seyhu Netherlands ka muda keykaku knbeyhing bay qndahang rrngecux, kiya ka muda qmlahang qnlhangan dha so ini yahi knrmux rrngecux, kcka niqan bay hnhangan niya ka Turu Hungun Co kongcng.
== Kngkarac(氣候) ==
O Co cyu Netherlands yupan balaybwihur snpeyyah Acores kawya bwihur tuiwil hunac, kngkarac mnMtilux Hari Hayyangsing, misan ka muxul mi mtltu ka rbawan, qnyuxan qsiya tnkawas u 650-700 hwami. Binaw Ucilung Caribbean na Bonaire u kngkarac mnMtilux Dmka Kndnguwan; Sabah mi Sng Eustatius ka nniqan mtilux mi mhuriq.
=== Netherlands Caribbean Cyu(荷蘭加勒比區) ===
Netherlands Caribbean Cyu ka 3 tndxral tukubeycu singcngcyu: Bonaire Taw, Sng Eustatius Taw mi mnNetherlands Sabah Taw na pnspuwan hangan, splawa dha BES tawyu uri.
== Singcng cyuhwa(行政區劃) ==
=== Nniqan O Co(歐洲部分) ===
Netherlands pa psnakan 12 Sng:荷蘭分為12個省:
Groningen Sng- Tunarac daya, Sng huy ka Groningen.
格羅寧根省—東北部,省會是格羅寧根
Friesland Sng- Tudaya, Sng huy ka Revaden.
菲士蘭省—北部,省會是雷瓦登
Drenthe Sng- Tunarac daya, tuhunac Groningen, Sng huy ka Assen.
德倫特省—東北部,格羅寧根之南,省會是阿森
Baraw Esser- Tunarac, tuhunac Drenthe, Sng huy ka Zwolle.
上愛塞省—東部,德倫特之南,省會是茲沃勒
Flevoland Sng- Tukckas, Ijsselmeer, Sng huy ka Lelystad.
夫利佛蘭省—中部,愛塞湖,省會是萊利斯塔德
Gelderland Sng- Tunarac, tuhunac Baraw Esser, Sng huy ka Arnhem.
海爾德蘭省—東部,上愛塞之南,省會是阿納姆
Utrecht Sng- Tukcka, Sng huy ka Utrecht.
烏特勒支省—中部,省會是烏特勒支
Tudaya Netherlands Sng- Tuiwil daya, Sng huy ka Hallam.
北荷蘭省 - 西北部,省會是哈勒姆
Tuhunac Netherlands Sng- Tukcka mquru tuiwil, Sng huy ka Hague.
南荷蘭省 - 中部偏西,省會是海牙
Zeeland Sng- Tuiwil hunac, Sng huy ka Middelburg.
澤蘭省 - 西南部,省會是米德爾堡
Tudaya Brabant Sng- Tuhunac, Sng huy ka Shertogenbosch.
北布拉邦省 - 南部,省會是斯海爾托亨博斯
Limburg Sng- Tunarac hunac, lmutuc dhuq Belgium, Sng huy ka Mestreech.
林堡省 - 東南部,延伸到比利時,省會是馬斯垂克。
Trahuc Sng u phiyu Su Cn (gemeenten), sani mita ka seyji Su Cn Netherlands.
省下設市鎮(gemeenten),參見荷蘭市鎮政治。
=== Nniqan Ucilungc Caribbean(加勒比海部分) ===
{| class="wikitable"
|'''Splawa旗幟'''
|'''Hangan名稱'''
|'''Sohu首府'''
|'''Knbeyhing bay alang mkbrnux最大都市'''
|'''Knbeyhing dxral面積'''
'''(km²)'''
|'''Knhbrawan hiyi sediq人口'''
'''31-12-2012'''
|'''Jnko mitu人口密度'''
'''(per km²)'''
|-
|
|Bonaire波奈
|Kralendijk 克拉倫代克
|Kralendijk 克拉倫代克
|288
|17,408
|60
|-
|
|Sng Eustatius聖佑達修斯
|Oranjestad奧拉涅斯塔德
|Oranjestad奧拉涅斯塔德
|21
|3,897
|186
|-
|
|MnNetherlands Sabah 荷屬沙巴
|Botan博坦
|Botan博坦
|13
|1,991
|153
|-
| colspan="4" |'''總計'''
|'''322'''
|'''23,296'''
|'''72'''
|}
== Seyji(政治) ==
=== Cngtang(政黨) ===
Kndadax kngkawas 1581 dhuq kngkawas 1806, Netherlands ka kongh ticu, binaw uxay pnwaya gikay mincu qnlhangan. Babar niya kngkawas 1806 dhuq kngkawas 1815, wada dan tnayis qmlahang France ka Netherlands. Kndadax kngkawas 1815 prading, Netherlands ida nanaq pnwaya bungkung phiyu keyngpo na qnlhangan.
Snpeyyah kngkawas 2013, bukung qnlhangan William Alexander ka muda psdhu phyuwan weynso qnlhangan dhuq saya. Balay balay mndungus kari pa, bukung qnlhangan u niqan biyax psdhu phiyu pnspuwan mpqpah seyhu. Balay bay u spuda ndanan seyngkyo phiyu ryeynho seyhu, kiya daw spuda bukung qnlhangan ka muda pkla kari uuda psdhu pusu tunux seyhu.
Netherlands gikay u pnspuwan turuma giying (Tu2 ying) mi tubaraw (tu1 ying). 150 hiyi gying ka pnspuwan turuma giying, mk4 kngkawas muda seyngkyo mn1, malu mtbrah knpriyux seyngkyo uri, kiya u pnwaya seyngkyo u pnwaya piri dayhyo. Alaw hbaraw ka cngtang turuma giying, so kiya seyngkyo daw uka brahan spuda murux taxa cngtang ka malu pssli seyhu, so kiya daw muda pssli seyhu iyax niya u ya bay musa mkpiya idas hari, binaw ryeynho seyhu u kasi ka mniq turuma giying mangal knhbrawan ging ka smruwah dmkuh, binaw ana ini angal knhbrawan hiyi giying tubaraw giying ka smruwa dmkuh. Tiping biyax niya ka tubaraw giying, tubaraw giying pa mk4 kngkawas daw spuda mnangal burah Sng gikay ging, spuda ndanan seyngkyo tnualang umau pnspuwan.
Keyngpo Netherlands pa muda pnwaya uri, hoying pusu ka suhwa cikwan u naqah pkla kari pnuda kwohuy mnuda ka hwaang smliq waya keyngpo.
Qnita seyji sweycya pa Netherlands u mndungus bay pnqita mnduwa pprngaw mincu cngti
Kngkawas 2010 Netherlands muda knbeyhing seyngkyo, Netherlands u muda gikay turuma giying seyngkyo. Babaw seyngkyo daw, Netherlands Kiristo Kyo Mincu Ryeynmong mi Mtrawah Mincu Jnmin Tang pssli phiyu kcka mquri narac ini khbaraw pay ryeynho seyhu, wada hbaraw bay Mtrawah Tang ka dmkuh snhiyi tonggi. Kngkawas 2010 idas 10 diyax 24, Mark Rutte ka psdhuwan phiyu sosyang mi lmutuc rmirih Jan Peter Balkenende, wada m92 kngkawas Netherlands muwaya bay Mtrawah Mincu Jnmin Tang na sosyang. Kngkawas 2012 cida tubrah knama mtalax ka ryeynho seyhu, knbeyhing seyngkyo u wada tubrah muda. Mniq snburah seyngkyo ka knbeyhing seyngkyo u, Mtrawah Mincu Jnmin Tang ka wada mangal 41 hiyi giying, Kong Tang u wada mangal 38 hiyi giying, babaw seyngkyo daw Mtrawah Mincu Jnmin Tang mi Kong Tang ka msupu pssli phiyu beyhing ryeynho seyhu.
== Jen-ko(人口) ==
Netherlands ka qnlangan babaw dxral mitu knhbrawan sediq knbeyhing bay qnlhangan uri. Mitu niya knhbrawan hiyi sediq pa hmrinas 400 hiyi sediq/pinghwang km.
Mniq Netherlands u niqan knou bay kluwanan minjoku sediq. Ana so kiya, mndungus bay dara sediq Netherlands u ida tnpusu balay knhbrawan hiyi sediq.
80.9% sediq Netherlands荷蘭人
2.4% sediq Indonesia印度尼西亞人
2.4% sediq Doicu德國人
2.2% sediq Turkey土耳其人
2.0% sediq Suriname蘇利南人
1.9% sediq Morocco摩洛哥人
0.8% mnNetherlands sediq Antilles mi sediq Aruba
荷屬安第列斯人和阿魯巴人
6.0% Minjoku icil其他種族
== Kari(語言) ==
Kari Netherlands ka kari ddiyun seyhu Netherlands, mnIn O yusi Germanic kari joku truma na cida kari Germanic, kiya ka Netherlands, Belgium, Suriname mi mnNetherlands Antilles Cyutaw na kari seyhu. Mniq knkana dxral Antilles mi nniqan tudaya Belgium na Vlaanderen u malu ppwaluk pprngaw kana. O Co u ya bay niqan 2400 knbkiyan hiyi sediq dmuwi kari Netherlands ka ngalan dha tu1 kari, niqan uri ka mnqlhangan Netherlands 4 th na Indonesia u srngaw dha balay kddiyax uri. Spatas Kari Netherlands pa spuda 26 uxay daw 27 na bbtasun ji Rating pnspuwan, snpeyyah A dhuq Z, kiya mi mniq Y bukuy u niqan IJ. Kari Netherlands pa mncuwil dmuwi IJ rmirih Y.
Kari Netherlands mi kari Ingkoku mi kari Doicu u msdalih hari, mntna mntuiwil cida kari Germanic kana. Kari Germanic ka snpeyyah rbuq dxral kari Doicu knou kluwan kari knpriyux niya, tumncbiyaw balay patas kari Netherlands u malu bhraun dhuq 12 th na Vlaanderen. Jiday cida u kari Netherlands ka pnspuwan 5 kluwanan kari: Kari Tukcka iwil (Kiya ka knkana Tuhunac, Tudaya Netherlands Sng, Utrecht Sng, Gelderland Sng na knou nniqan mi Sealand na tawyu hiya ka dmuwi kari niyi), Kari Tunarac Daya (Groningen, Drenthe, Baraw Esser mi Gelderland tunarac ka dmuwi kari niyi), Kari Tukcka Hunac (Tudaya Brabant mi ssiyaw dha nniqan Limburg, Belgium na Antwerp, Brabant mi Tunarac Vlaanderen), Kari Tuiwil Hunac (Tuiwil Vlaanderen) mi Kari Tunarac Hunac, Kari Tunarac Hunac u wada dha splawa Kari Tunarac Rbuq Dxral Frank, niqan 3 pnsliyan daw wada dha splawa Kari Tuiwil Rbuq Dxrak Frank. Netherlands na kari Friesland pa wada ngalan kingal kluwanan kari: Kari Friesland. Kari Tuhunac Afrika, splawa dha ‘KariTuhunac Afrika Netherlands’, kiya ka 17 th mpqlahang niya rmnngaw kari Netherlands na knpriyux kari, niqan knou bay kari Malay, kari Bantu na knbarux kari mi dduwi kari ka wisu mrimax kcka hiya, hangan kluwan pusu rudan cbiyaw sediq bhuway Tuhunac Afrika ka sediq Boer, kiya mi pusu pnyahan kari niyi u snpeyyah kari Netherlands na boer (sediq mpqpah pnwalang) kari niyi.
Kingal Dungan tu1 kari icil Netherlands ka kari Ingkoku, pnkla kari seyhu u niqan 95%-98% knhbrawan hiyi sediq ka wana mkla rmngaw kari Ingkoku.
== Bungka(文化) ==
=== Yisu('''藝術)''' ===
Netherlands mntuting hbaraw hiyi niqan bay hnhangan mpjuga sediq. Tudaya Pkrana Wenyi Jiday cida daw tna niqan pcriyu ka mnbrah balay Netherlands juga pay. 17 th cida, mnbiyax bay cida ka Netherlands Konghkwo u pcriyu ka Netherlands king jiday juga, Netherlands pcriyu ka Rembrandt Harmenszoon Van Rijn, Johannes Vermeer, Jan Havickszoon Steen mi duma mpjuga sediq. 19 th mi 20 th mpjuga sediq u kiya ka knkana Van Gogh mi Piet Cornelies Mondrian. Kiya mi Maurits Cornelis Escher u taxa niqan balay hnhangan tusing yisucya.
=== Coswey mi wenswey(哲學和文學) ===
Cosweycya Netherlands u kiya ka knkana Desiderius Erasmus mi Baruch de Spinoza. Cosweycya France Descartes pusu bnatas niya u mntna mnhdu matas hini cida uri.
Mniq ‘King Kngkawas Cida’, Netherlands wenswey u mn10 mrana balay uri, wada mtutuy ka Joost Van Den Vondel mi Pieter Corneliszoon Hooft ddha hiyi nniqan bay hangan mpbatas. 20 th pusu balay mpbatas niya ka Harry Kurt Victor Mulisch, Jan Wolkers, Simon Vestdijk, Cees Nooteboom, Gerard Reve mi Willem Frederik Hermans.
=== Tiyu(體育) ===
Mntna balay qnlhangan O Co uri, mtur boru ka tu1 undo Netherlands, Netherlands Qnlhangan Mtur Boru Tuy ka O Co 1 seyng mbiyax na balay mpsburu niya, niqan ‘Mmudu Rakkaw Lukus Pngtwan’ mi ‘Bukung Uka Nngalan’ ka hangan splawa dha, mn3 mnangal Qnlangan Pey tu2 bang, kiya u mniq kngkawas 1988 Netherlands 3 cyeynko cida mangal O Co Qnlhangan Pey tu1ci bang. Netherlands cida uri u mntutuy ka hbaraw balay niqan hnhangan mpbtur boru niya. Pangcyo mniq tndxral dha Netherlands u ana ini so khbaraw ka qmita niya, binaw mniq mndxral dha nganguc Curacao mi Aruba ka mrana balay, Netherlands pangcyo taypyawtuy u knttu mniq knbeyhing qnlangan pnsung boru mangal snadu, kiya ka O Co niqan ka ririh dha mbiyax bay mpcbu boru.
== Kngkarac(氣候) ==
=== Snlhayan snhiyan(宗教) ===
Netherlands u snbeyhing mita mtrawah snlhayan snhiyan. Saya pquri so O Co qnlhangan icil pa, Netherlands ka O Co saya mnbabaw dxral balay na qnlhangan uri, 67.8% knhbrawan hiyi sediq ka uka snlhayan snhiyan, uxay daw ini tumal uuda psliyan snlhayan. Netherlands pusu balay snlhayan u kiya ka knkana Teyngs kyo (24.6%) mi Kiristo kyo burah kyokay (10.8). Singjya Tengs kyo pa pusu balay u wa mniq tuhunac nniqan, kiya mi Kiristo kyo burah kyokay u, pusu balay ka Netherlands Kweycng Kyokay, mnCalvin cyawpay, rikisi cbiyaw u mntxtaxa sediq snhiyi han, saya daw wada mlih da. Kiya uri u alaw hbaraw ka sediq tnhdilan Muslim, wada dhuq knkana knhbrawan hiyi sediq qnlhangan 5%, kiya ka wada tu3 knbeyhing snlhayan snhiyan Netherlands ka Muslim. Kiya mi, Netherlands u niqan hbaraw sinjya Bu kyo, Yodaya kyo mi India kyo uri ka Netherlands.
=== Mssruwa na syakay hungci(寬容的社會風氣) ===
Netherlands u niqan bay hnhangan dha syakay hungci mssruwa ptrawah balay qcahur dha. Kiya uri u, Netherlands u dhuq pnluban lmngelung mawyi, phpah yucinsyang, rulu bwihur, kucu qhuni, weluq miruku mi bhuway tmkarac rakaw cayyo tawci uri ppwaluk. Mniq kngkawas 2001 idas 4 diyax 1, Netherlands u wada mtu1 qnlangan smruwa pnwaya tongsing msturung na qnlhangan. Mniq kngkawas 2002 idas 4 diyax 1, Netherlands pa wada mntu1 qnlangan smruwa pnwaya Anre Mhuqil na qnlhangan. Kiya mi Netherlands u mquri so dama mi uxay kasi qhuqil na doku, singcyawyi mi mangal laqi nbuyas na horicu mniq qnlangan u kiya ka kntrawah balay kiya. Netherlands snblayaq balay qmita quri so sediq tnldilan na qnlhangan, niqan hbaraw balay sediq Netherlands uri ka thdil qnlhangan icil.
== Cing-ci(經濟) ==
=== Kongyey(工業) ===
Mrana balay ka kongyey Netherlands, pusu balay kongyey pumn u niqan uuqun cyakong, gasoring cyakong, kmari king, smalu kikay, tyeyncu, xxiluy, smalu asu, insacu, tqliwaq btunux cyakong uri. Rotterdam ka O Co knbeyhing balay smluwan gasoring congsin. Netherlands u niqan ou balay niqan hnhangan kojyo hmqangaw qnlhangan, kngkawas 2011 u niqan 12 Netherlands ciyey mtmay ‘QNLANGAN 500 Mbiyax’.
Mray so: Netherlands Hwangcya Shell Citwan (Spuda Netherlands Hwangcya Gasoring Kojyo mi Ingkoku Shell Mphaqun mi Mawyi Kojyo mniq kngkawas 1907 wada mnsupu, kiya ka qnlangan knbeyhing balay kongyey kojyo uri, wada mbiyax mniq qnlangan 500 ciyey tu2 bang, kiya mi gasoring mi suhwa jnryaw na tu2 bang biyax dha pnyahan mi pbari, kiya ka qnlangan tu2 knbeyhing gasoring kojyo); Philips tyeyncu kojyo (pnhiyu kngkawas 1891, mniq qnlangan 500 mbiyax ciyey tu277 bnkuwan, mniq kcka qnlangan tyeyncu ciyey tnbkuwan tubrah 10 bang. Quri so camaaw pkrdax, kluwan rakaw syeynsyangkwan, teyntong ssaqic ngudus, X rdax hunsiyi mi pradiyo sepey mniq mntna qqpahan niya pa ida mniq brah ka hnyuwan dha); Ryeynho Rihwa kojyo (pnhiyu kngkawas 1930, mniq qnlangan 500 mbiyax ciyey kcka u tu136 tbnkuwan, kiya ka qnlhangan knbeyhing balay ddiyun kddiyax mi uuqun sngcan ciyey uri, psuwan Rotterdam mi London ddha congpu), Netherlands u seykining ppeyyah uuqun, Ingkoku ka seykining ppeyyah qqiya ddiyun kddiyax); Aksu Nobel Kojyo (nniqan bay hnhangan qnlangan hwakong mi qqpahun iyu, kngkawas 1994 snpeyyah Netherlands Aksu kojyo mi Sweden Nobel kojyo pnspuwan kiya, mniq qnlangan 500 mbiyax ciyey u tbkuwan 479).
== Qpahan pnwalang(農業) ==
Netherlands ka kcka qnlhangan qqpahan pnwalang mrana balay qnlhangan uri, nngalan knkana kcka qnlhangan 2% ka qqpahan pnwalang u, kiya ka qnlangan pusu balay pnyahan qqpahan pnwalang qnlhangan uri. Pnspuwan kcka qqpahan pnwalang u, qqpahan tmabu tnbuwan ka 50%, qqpahan pphpah mi qqhuni ka 38%, qqpahan phuma ka 12%. Kngkawas 2005 cida Netherlands u mnsmlanan pnyahan pnwalang mi uuqun cuko nngalan pila u 789.3 oku pila Amirika na ndanan dha. Netherlands u pdkanan taxa sediq u niqan 1/10 dapa, 1 babuy, mniq qqpahan tmabu tnbuwan wada mtrawah qnlhangan hangryey. Dxral qnlhangan Netherlands u wana balay 41500 pinghwang km, binaw knkana qnlhangan u niqan 110 pinghwang km ka ngalan dha wensu phuma pphpah mi hiyi pnwalang mi sama, so kiya wada mangal ‘O Co Nniqan Phpah’ ka knmalu hangan dha. Pphpah ka pusu balay qqpahan pnyahan dmkuh Netherlands, tnkawas cuko dhuq 100 oku pila O weyn, cuko ryang u knkana kwoci sucang 60%. Netherlands ka pnyahan qnlangan weluq miriku knbeyhing balay qnlhangan, qnlangan babaw dxral knnama balay phiyu Hawta Weluq Miruku Cyawyi Congsin nniqan balay hnhangan dha uri, diyax ndan dha u wada niqan 300 kngkawas qnbsyaqan da. Kiya uri u, Netherlands ka pusu balay qnlhangan pyahan phuma bunga tumun uri.
== Ppanan rulu(交通運輸) ==
Ppanan asu mi rulu Netherlands pa mndungus balay. Elu yayung kcka qnlhangan mndungus balay, elu asu u ppwaluk mi mndungus balay uri. Mquri tuhunac pyahan Ucilung Daya ka Yayung Rhine ka mtbiyax balay yayung knkana qnlangan ppanan asu uri. Kiya mi rhngun yayung ka Rotterdam ka knkana qnlangan knbeyhing balay tdruwan asu, twenturyang u mn42 kngkawas knkana qnlangan tu1ci bang. Ppanan skoki Amsterdam ka pusu balay ppanan skoki O Co, mnou balay wada mangal hangan knmalu balay ppanan skoki knkana qnlangan. Mdhu balay lnlungan dha qqlahang lnglingay dxral ka Netherlands, txtaxa sediq jncyun u niqan 2 ddeyngsya, ddeyngsya ka pusu balay ppanan dha, alang mkbrnux u wada smluwan lxanan balay elu ddaun ddeyngsya.
== Huwuyey(服務業) ==
Snpeyyah 20 th 80 kngkkawas dhuq saya, huwuyey ka wada ini biyaw mrana, wada mpusu balay stmanan keyjay sediq qnlhangan Netherlands. Pusu balay qqpahan pnyahan ka ppanan, ginghang, pawsyeyn, kusu, rryawan mi uuqan mi mmahan. N=Niqan ou nniqan bay hnhangan ginghang mi cinjong ciko ka Netherlands. Mray so : Netherlands Ginghang (Snpeyyah Netherlands Tongyong Ginghang mi Amsterdam-Rotterdam Ginghang mnniq kngkawas 1991 pnspuwan dha, mniq knkana qnlangan u niqan 3000 sngari cida ciko niya, kiya ka knkana qnlangan niqan ginghang wangrwo knou balay uri. Ginghang tnbkuwan O Co u wa mniq tubrah 10, qnlhangan u wa mniq tubrah20); Netherlands Kwoci Citwan (kiya ka ING, snpeyyah Netherlands congcang- Yobing Citwan mi Netherlands Kwomin Jnso Pawsyeyn Kojyo mniq kngkawas 1991 pnspuwan dha. Kiya ka tu1 knbeyhing balay cinjong ciko, mniq kngkawas 2011 kcka Knkana Qnlangan 500 Mbiyax Ciyey u tu17 tnbkuwan niya); Netherlands Qqpahan Pnwalang Hcwo Ginghang (Spuda Netherlands ou balay nongcwen sinyongso mniq kngkawas 1973 pnspuwan dha, kiya ka Netherlands tu2 knbeyhing ginghang, mniq knkana qnlangan u tu50 mbiyax niya).
== Qqpahan mpriwaw(旅遊業) ==
Niqan ‘O Co Nniqan Pphpah’ mi ‘Qnlhangan Rulu Bwihur’ sunca dha lmawa ka Netherlands, qqpahan rmiwaw u mrana balay, niqan balay hnhangan ka qnepah dha hmtur ucilung smmalu elu, malu balay qtan ka pnhmanan cyu pphpah yucinsyang (Netherlands u niqan ‘Yucinsyang Wangkwo’ sunca hangan dha, yucinsyang ka phpah qnlhangan dha), nniqan bay hangan ka weluq miriku alang mkbrnux tiping Hawta (niqan knkana qnlangan tu1 weluq miruku cyawyi congsin), htngayan balay ncbiyaw hngakan ka knbeyhing bay rrulu bwihur (Netherlands ka ou bay rulu bwihur na qnlhangan) kiya ka malu balay sanan sdmhaw rmiwaw kana.
== Mquri nganguc mawyi(對外貿易) ==
Netherlands pa kndadax cbiyaw daw ida kiya mawyi mbiyax balay qnlhangan, mniq 17 th tubrah cida niqan ‘Macohu Ucilung’ sunca dha tmhangan, sotu Amsterdam mniq cida ka hniwan niya u mntna balay so New York saya. Ana dhuq saya, Netherlands uquri so mquri nganguc mawyi pa ida mniq dmudul balay knkana qnlangan, Netherlands ka msnul bukuy Amirika mi France na knkana qnlangan tu3 pnyahan pnwalang cuko qnlhangan. Pusu balay cinko Netherlands ka kongyey weyryaw, weynyo gasoring, pancngpin mi kikay uri. 60% na pnyahan ka ngalaan cuko, pusu balay ka smnalu gasoring, tyeyncu canpin, asu mi pnyahan pnwalang uri.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
* https://zh.wikipedia.org/wiki/荷兰<nowiki/>(參考自中文維基百科)
nwrapkls91xrq4oo4zd7rgm51274oao
New Zealand
0
935
103690
84941
2024-06-18T19:59:49Z
U. Boya
2117
s
103690
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of New Zealand.svg|thumb|Flag of New Zealand-Kwoci New Zealand (紐西蘭國旗) |alt=Blue field with the Union Flag in the top right corner, and four red stars with white borders to the right.|485x485px]]
= New Zealand (紐西蘭) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of New Zealand.svg|thumb|File:Coat of arms of New Zealand.svg-Kwohwey. (國徽) ]]
Gaga kska Tayangcow ka [[New zealand]], hangan na icil o, "Aotearoa" ([[Kari Mawri]]). 41 00 S, 174 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 268,838 sq km (hangan na o Tg76)
(knlbanga dxgal o 264,537 sq km, knlbangan qsiya o 4,301 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 4,474,549 hiyi.
Gaga [[Wellington]] ka pusu alang paru, jiyax 6 idas 2 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal New zealand ga wada sugan 43.20% ka dxgal qpahan, 31.40% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 25.40% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Elizabeth II, pnaah hngkawas1952 idas 2 jiyax 6pnrajing kmlawa klwaan.
== Ri-s (歷史) ==
New Zealand ka qnlangan babaw dxral knrisaw bay sediq tnhdilan qnlhangan uri. Sediq tnhdilan Polynesia pa ya bay mniq kongweyn 500 dhuq 1300 ka dhuq, wada mSediq Tnpusu sediq Maori New Zealand.
Sediq Maori pa ya bay kndadax Taiwan thdil dhuq Melanesia, kiya daw mquri tunarac musa Syakay Cyutaw na llutuc; mnmsangay 70 dhuq 265 kngkawas daw, burah mntxan bnbur qmiri beytaq sndiyal mi tnpusu mniq New Zealand.
So klaun muwaya balay dhuq New Zealand sediq O Co ka spuda hangan snkulan Netherlands Tunarac India Kojyo ka sediq Netherlands Abel Tasman (Abei Tasman, kngkawas 1603 dhuq kngkawas 1659 idas 10 diyax 10) dndulan niya qnpringan asu, mniq kngkawas 1642 dhuq ‘Tuhunac Tudaya Taw’ tuiwil mkngahu ucilung. Cida u ini dha klayi psanak ini sqapah ka ddha taw niyi, kiya ka splawa dha Staten Landt (Co ti). Kiya u bukuy daw muru dhiya mniq Indonesia Batavia saya ka pusu hangan nniqan dxral mi wada pryuxan Nieuw Zeeland. Pusu nniqan dxral hiya hangan brah han u kiya ka muru tndxral Netherland na Sealand Sng.
Kngkawas 1769, Ingkoku Cook cwancang (James Cook, kngkawas 1728 idas 11 diyax 7 dhuq kngkawas 1779 idas 2 diyax 14) u wada mn3 dhuq homung Tuhunac Taypingyang mndungus keyngkyo New Zealand, kiya mi muda rmicuh juga dxral New Zealand. Kiya u hana bay pnrdingan juga dxral u, wada dha ngalan 1 pantaw ka Stewart Taw, wada dha ngalan 1 tawyu ka Banks Pantaw. Juga dxral Cook u kiya ka wada dmudul O Co asu qmraq cing pkrana dhuq miyah quri muda ucilung hini.
Kngkawas 1788, Ingkoku u wada dha pqriyun pqlahang kcka dxral qnlhangan Australia na Burah Tuhunac Wales ka New Zealand, mndungus bay mndxral qlhangan Ingkoku. Dhuq kngkawas 1841 idas 7, New Zealand u hana snpeyyah dxral qlhangan Burah Tuhunac Wales psnakan, wada mndungus balay dxral qnlhangan New Zealand. [[Patas bntasan:NZL orthographic NaturalEarth.svg|thumb|
File:NZL orthographic NaturalEarth.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置)
]]
“Patas Pnsdhuwan Waitangi” u mniq kngkawas 1840 pbatas psdhu daw, New Zealand u wada mndxral qlhangan Ingkoku. Binaw patas pnsdhuwan u niqan kari Ingkoku mi kari Maori ddha kluwanan, rmnirih Ingkoku Hwangsu u wada matas kari Ingkoku, sediq Maori u wada matas kari Maori. Kari Maori u muda smdhu smruwa pndungus sediq Maori ‘tino rangatiratanga’ kari niyi mniq kari Maori ka ‘Ita qmlahang ita nanaq’, kari Ingkoku u wada sbrahan ‘Nniqan bukung’, ini pntna ka qnita dha quri patas pnsdhuwan niyi ka ddha dha. Kari niyi mi quri duma uuda pa ana dhuq saya ka mqriqu seyhu New Zealand mi sediq Maori. Mray so “Pawa Ucilung mi Brah Bnaqi Ucilung niya Dmnuwi Biyax” quri uuda mnima.
Kngkawas 1901, Ucilung Tasman quri icil na Australia Co knkingal dxral qlhangan Ingkoku; kiya ka knkana Burah Tuhunac Wales, Victoria, Queensland, Tiwil Australia, Tuhunac Australia, Tasmania mi New Zealand msupu muda phiyu 1 burah qnlhangan Australia Co Ryeynpang, kiya u mbiyax balay tumal mi pbatas keyngpo Australia, binaw hiti balay daw New Zealand u ida mdhu nanaq muda dukuricu nanaq.
Kngkawas 1845 dhuq kngkawas 1872 muda pddayak dxral ka Mccbu Maori, kngkawas 1987 rikisi sweycya New Zealand James u muwaya balay rmngaw rikisi niyi ka ‘Mccbu New Zealand’. Kcka na u wada balay ini pshlih mtdiyal mccbu niya ka mniq kngkkawas 1860, pusu balay nniqan dxral mccbu ka wa mniq Tudaya Taw na tukcka (Dxral nniqanWaikato). Kngkawas 1864 knhbrawan heytay Ingkoku u dhuq 18000 hiyi sediq (kiya kana ka heytay mkasa, heytay tapa dapa dmay mi heytay pawping), mccbu 4000 hiyi sediq Maori mpcbu. Sediq Maori u dmuwi mndungus bay uuda qqlahang dha ppuniq mi bakudang, wada dhuq balay hmtur heytay mkasa. 1800 hiyi sediq Maori mpcbu mi 800 hiyi heytay O Co ka wada mhuqil. Sediq Maori mniq kck knkana Mccbu Maori u wada mrdang 2100 msngari hiyi sediq. Tudaya Taw ya bay 1.6 knbkiyan pinghwang km dxral ka wada ulkun Ingkoku, kcka niya hmrinas dmka ka wada biqan pila uxay daw wada tbrnahun muway sediq Maori (ou balay u uxay tndxral ida mnniqan balay alang Maori), binaw pquri pkrana tnualang syakay mi keyjay u wada knbeyhing bay dndulan niya.
=== Beyhung ndanan (大事記) ===
Kngkawas 200-500, New Zealand u ya bay wada niqan ssediq ka miyah mniq hini da.
Kngkawas 1000-1200, ya bay tu1 qnpringan sediq Maori miyah tnpusu mniq na diyax snpngan dha.
Kngkawas 1840, pbatas Patas Pnsdhuwan Waitangi, New Zealand u wada mndxral qlhangan Ingkoku.
Kngkawas 1845-1872, New Zealand u wada muda sndxral New Zealand mccbu ka Ingkoku mqlahang niya mi dha sediq Maori.
Kngkawas 1893, New Zealand ka knkana qnlangan muwaya bay qnlhangan pndungus
qridin malu muda meytaq hyo.
Kngkawas 1907, New Zealand pa wada mnIngkoku Cucuring.
Kngkawas 1947, New Zealand snpeyyah Ingkoku dukuricu dmuwi pusu biyax dukuricu.
Kngkawas 1999, Helen Adams Keller ka New Zealand tu1 mincu seyngkyo qridin congri.
Kngkawas 2002 idas 2 diyax 12, congri Helen Adams Keller pa pquri 100 knkawas brah cida thdil miyah New Zealand ka Hwajn mangal jeyking txtaxa sediq na tmraqil minjoku cngco muda psruwa qnquwan dha kana sediq Hwajn mnniq New Zealand.
Kngkawas 2011 idas 2 diyax 22, Alang Mkbrnux Kiristo u wada muda 6.3 ci beyhing runu, niqan 145 hiyi sediq wada mrdang, nniqan hiya qqpahan pawsyeyn u wada song 120 oku pila Amirika (brahun pila New Zealand u 160 oku)
Kngkawas 2019 idas 3 diyax 15, sediq qnnaqah Brenton Tarrant u knrmux Alang Mkbrnux Kiristo na Kwangming Cincnsu mi kcka Rinwud Islam dmuwi puniq mcbu, niqan 51 hiyi sediq ka wada phqilan.
Kngkawas 2020 idas 1 diyax 28, New Zealand Cyeynkang Weysngpu (ministry of health) phiyu qnlhangan cyeynkang syeytaw congsin, muda pwaluk balay mhraw uuda Cyokoku Uhan Naru Brah Muru Narux Punu.
Kngkawas 2020 idas 2 diyax 28, New Zealand u pcriyu tu1 sediq runan Cyokoku
Uhan Naru Brah Muru Narux Punu.
Kngkawas 2020 idas 3 diyax 29 (diyax sngayan), New Zealand tu1 sediq runan Cyokoku Uhan Naru Brah Muru Narux Punu u wada mrdang, taxa sediq wada mndang niyi u 70 sngari kngkawas qridin.
== Ti-ri (地理) ==
New Zealand pa niqan mudus lnlingay hiwan slhayan muyas sunca dha lmawa. New Zealand u niqan 2 pusu balay tawyu, Tuhunac Taw mi Tudaya Taw, kiya mi niqan tiping taw ka ssiyaw niya; iyax 2 taw niyi ka Ucilung Cook; kiya mi sotu Poneke (Wellington) u wa mniq Tudaya Taw na puting hunac.
Dxral dwiyaq u ya bay dmka knkana dxral, msngari daw brnux dwiyaq tiping mi tubaraw brnux; Tuhunac Taw na tuiwil u niqan knbeyhing bay Tudu ddwiyaq Tuhunac Alps, tubaraw bay dudux dwiyaq ka Dwiyaq Cook, haypa 3764m, ou huda cwan mi langu; Tudaya Taw tunarac dxral ka tubaraw, dxral kcka, dxral tuiwil u niqan knllabang bay nniqan puniq dwiyaq, ou langu, twelaq, qhdin, ssiyaq langu ka bbrnux; llbu mi mtbiyax bay ka yayung,malu bay stmanan ka biyax qsiyan.
Kngkarac New Zealand u iyax Muxul tay mi Mskuy tay, mnKngkarac Muxul Ucilung Sing. Pndkanan kntlxan Tuhunac Taw u sesu 8˚, pndkanan kntlxan Tudaya Taw u ya bay sesu 16˚. Idas 1 mi idas 2 ka kntlxan balay, idas 7 ka knskuy balay. Wana New Zealand Tuhunac Taw tukcka Otakou nanaq, karac New Zealand u mndungus balay, binaw karac u mncuwil mniq llbu bay diyax daw kasi ini biyaw knpriyux. Kngkarac nniqan Tudaya Taw u msdalih hari Mtilux Hari nniqan, karac rbawan cida u dhuq 24˚-28˚ kntlxan, tukcka Otakou kntilux bay karac u knttu dhuq 30˚-34˚. Nniqan rrbuq dxral New Zealand u qnyuxan tnkawas pa dhuq 600-1600mm. Tuhunac Taw mniq nniqan tuiwil mkngahu ucilung u knou bay qnyuxan qsiya, kiya mi Tuhunac Taw nniqan tunarac mkngahu ucilung, nniqan Canterbury brnux mi tukcka Otakou u tikuh balay qnyuxan qsiya kiya, (qnyuxan qsiya tnkawas u ya bay 350mm) Christchurch (splawa dha Alang Mkbrnux Kiristo) ka kndnguwan bay alang mkbrnux New Zealand, qnyuxan qsiya tnkawas u ya bay 640mm. Hamilton ka knou bay qnyuxan qsiya alang mkbrnux New Zealand, qnyuxan qsiya tnkawas pa dhuq 1325mm, thiti daw kiya ka Auckland. Tuhunac Taw tuiwil hunac duma nniqan qnyuxan qsiya u mniq iyax 5000 dhuq 8000mm, duma ayu dwiyaq qnyuxan qsiya u dhuq 15,000mm, kiya ka knkana qnlangan qnyuxan qsiya knou bay nniqan uri.
== Sing-ceng cyu-hwa (行政區劃) ==
New Zealand Wangkwo (Realm of New Zealand), kiya ka Ta Ingkwosyey na 16 wangkwo niya uri. New Zealand Wangkwo u kiya ka knkana New Zealand tndxral, Cook Cyuntaw, Niue, Tokelau Cyuntaw, Tuhunac Ci Rose r5 nniqan dxral niyi.
New Zealand tndxral niya u psnakan 16 Ta Cyu mi ddxral Tam Cyuntaw, kcka 5 Ta Cyu Auckland, Gisborne, Tasman, Nelson, Marlborough mi Tam Cyuntaw ka ssbruxun nanaq qmlahang Cyu kiya*:
{| class="wikitable"
|+New Zealand Singcng Cyuhwa (紐西蘭行政區劃)
![[Patas bntasan:NZTerritorialAuthorities-1-zh.png|縮圖|File:NZTerritorialAuthorities-1-zh.png]]
|}
Nniqan Tudaya (Northland)
北部地區 (Northland)
Auckland 奧克蘭 (Auckland) *
Waikato 懷卡托 (Waikato)
Bay of Plenty 豐盛灣 (Bay of Plenty)
Gisborne 吉斯伯恩 (Gisborne) *
Hawke's Wan 豪克斯灣 (Hawke's Bay)
Taranaki 塔拉納奇 (Taranaki)
Manawatu-Wanganui 馬納瓦圖-旺加努伊 (Manawatu-Wanganui)
Wellington 威靈頓 (Wellington)
Tasman 塔斯曼 (Tasman) *
Nelson 尼爾遜 (Nelson) *
Marlborough 馬爾堡 (Marlborough) *
Tuiwil Mkngahu Ucilung
西岸 (West Coast)
Canterbury
坎特伯雷 (Canterbury)
Nniqan Otago 奧塔哥地區 (Otago)
Nniqan Tuhunac 南部地區 (Southland)
Tam Cyuntaw 查塔姆群島* (Chatham Islands)
== Ceng-c (政治) ==
New Zealand ka Bukung Phiyu Waya Pnwaya Simin Gikay Pnwaya Mincu, so kiya uka ka mndungus bay patas keyngpo. New Zealand qnhlangan weynso ka New Zealand bukung qridin Elizabeth 2th, spuda bukung Ingkoku ka muda rmirih uri, wana nanaq biyax pnskraya hangan ka rngiyan; alaw hiya u tnkawas ini eniq kcka qnlhangan dha, kiya mi congtu ka rmirih bukung qridin mniq kcka qnlhangan. Mndungus bay biyax singcng u pnuda seyngkyo umau na congri ka muda, so kiya Cingci Sweyjn Kana Qnlangan mincu cusu u tu4 tnbkuwan knkana qnlangan, nniqan Yatay pa tu1 tnbkuwan.
Kwohuy New Zealand u muda 1 ying na conggiying, niqan 120 hiyi gying, iyax diyax qpahun u 3 kngkawas. Kngkawas 1996 prading dmuwi pnwaya 1 sweycyu 2 hyo mi pnwaya ryeynri, txtaxa cngtang u muru pnsdkanan mnnangal hyo cngtang muda psasu piya hiyi gying. Kngkawas 2008 kana qnlhangan seyngkyo, Qnlhangan New Zealand Tang mbiyax sweyncyu pa wada mrana ka gying dha mi cngtanghyo dha, so kiya ka knkana bay knhbrawan hiyi gying saya u 122 hiyi.
Pusu bay cngtang kwohuy saya pa niqan Kongtang (Labour Party), Qnlhangan Tang (National Party), Msama Tang (Green Party), Maori Tang (Maori Party), Ryeynho Weyray Tang (United Future), Singtong Tang (Act New Zealand), Mana Tang (Mana Party). Quri so uuda u knbeyhing bay cngtang uka brahan mangal hmrinas knhbrawan hiyi gying daw, kasi ka msupu tiping tang pssli ryeynho seyhu.
Congri saya ka Kong Tang Jacinda Kate Laurell Ardern.
== Jen-ko (人口) ==
Knhbrawan New Zealand u 500 knbkiyan hiyi sediq, kiya ka tubaraw bay alang mkbrnux hwa na qnlhangan; ya bay 72% hiyi sediq ka mniq 16 pusu balay tuhuycyu, kcka niya 53% ka mniq Alang Mkbrnux Auckland, Alang Mkbrnux Kiristo, Alang Mkbrnux Wellington mi Alang Mkbrnux Hamilton. Alang mkbrnux qnlhangan New Zealand pa mndungus bay malu nniqan, mray so Alang Mkbrnux Auckland u kiya ka mnkngkawas 2010 cida wada snpngan knkana qnlangan tu4 tnbkuwan mndungus bay nniqan ssdiq na alang mkbrnux; Alang Mkbrnux Hamilton u tbkuwan tu12 kiya.
Kngkawas 2008, knhbrawan hiyi sediq New Zealand yuci knudus u 82.4 kngkawas (qridin) mi 78.4 kngkawas (snaw); snpuwan dha pa ya bay 2050 cida daw, pndkanan pntingan cida kndusan dha New Zealand pa kndadax 80 knkawas mkala dhuq 85 knkawas, hnqilan ryu laqi rabu uri u wada kndudul mlih uri. Kingal uri u, pnspuwan knkana ptuting laqi rabu ryu New Zealand u 2.1%, mkala qnlhangan icil wada kayhwa qnlhangan, kiya mi ida nkiya mntuting ryu mrana knhbrawan hiyi sediq u niqan balay hniwan dha. Kiya mi, New Zealand u rmabang qnhlangan icil niqan rrisaw sediq mpqpah kongyey msasu kiningal nniqan, ya bay 20% hiyi sediq ka 14 uxay daw laqi ini khrinas 14 knkawas. Kngkawas 2050 cida, knhbrawan hiyi sediq New Zealand u musa mpdhuq 530 knbkiyan hiyi sediq, kcka knkawas dhu u mpkndadax 36 knkawas mkala dhuq 43 knkawas, knhbrawan rudan piri u kndadax 18% mkala dhuq 29%.
=== Minjoku mi sediq tnhdilan (民族與移民) ===
Kngkawas 2006 patas snpuwan knhbrawan hiyi sediq ka pkla, New Zealand pa ya bay niqan 67.6% knhbrawan hiyi sediq u mnllutuc sediq O Co, ya bay 14.6% mnllutuc Maori joku. Duma daw pusu niya minjoku u kiya ka llutuc sediq Asia (9.2w%) mi duma sediq Taypingyang (6.9%), niqan 11.1% knhbrawan sediq u pkla dhiya nanaq ‘Sediq New Zealand’ ka dhiya, 1% ka pkla dhiya u minjoku icil. Psdkanun ka kngkawas 1961 pa, cida muda smpu knhbrawan hiyi sediq New Zealand u niqan 92% ka llutuc sediq O Co, 7% ka sediq Maori, llutuc sediq Asia mi duma sediq Taypingyang u ya bay 1% balay. Cida mnniq New Zealand nniqan hiya u splawa dha ‘Sediq New Zealand’ (New Zealander), kiya mi sediq tndxral mi kana qnlangan u splawa dha ‘Kiwi’. Maori knbalux kari dmuwi ‘Pākehā’ (Bhuway sediq New Zealand) tmiyu ‘Llutuc O Co Sediq New Zealand’, binaw bukuy niyi u ini skuxul tmhangan niyi. Kari ‘Pākehā’ niyi saya u wisu ddiyun lmawa ‘Uxay Llutuc Polynesia Sediq New Zealand’.
Maori joku ka muwaya bay sediq mnniq New Zealand, kiya ka miyah thiti ka sediq mpqlahang niya pneyyah O Co, alaw New Zealand cida tnhdilan cngco u mntna hari Australia na Bhuway Australia cngco. Kiya uri u niqan hbaraw ka Netherlands, Dalmacija, Italy mi Doicu na sediq tnhdilan, kiya mi snpeyyah Australia, Tudaya Mey Co, Tuhunac Mey Co mi Tuhunac Afrika na O Co cyeyncyey sediq tnhdilan msupu miyah hini. Mqraqil balay ka keyjay cida, wada ptrwahan ka sediq tnldilan cngco, kiya mi wada ptsanak ka pnyahan qnlhangan sediq tnhdilan.
Spuda kngkawas 2001 smpu knhbrawan hiyisediq, New Zealand pa niqan 6 knbkiyan hiyi sediq ka mniq sapah dmuwi kari Telu, ya bay niqan 4 knbkiyan hiyi sediq ka mkla rmangaw kari Guangdong, ya bay niqan 5000 hiyi sediq ka mniq sapah pprngaw kari Fuzhou, kari Holo mi kari Fucyeyn.
Duma Taypingyang Tawkwo ka wisu tthdil hini, niqan 6 knbkiyan hiyi sediq mkla rmngaw kari Samoa.
Llutuc sediq O Co ini khbaraw minjoku kcka dha u, llutuc sediq France, Doicu, Russia ka tura hari. Ya bay 60500 hiyi sediq mniq sapah ka pprngaw kari France, ya bay 5 knbkiyan hiyi sediq tu1 kari ka kari Doicu, ya bay 1knbkiyan hiyi sediq tu1 kari ka kari Russia.
Quri so llutuc sediq Tuhunac Asia u, spuda snpuwan kngkawas 2013, ya bay niqan 6 knbkiyan hiyi sediq ka mniq sapah pprngaw kari India, 19000 hiyi sediq ka llutuc Panhcopu (lxanan ka sinjya Siko Kyokay), niqan 9500 sngari ka llutuc sediq Srillanka.
Kiya daw, pspuwan knkana minjoku sediq New Zealand saya pa niqan 120 kluwanan
minjoku.
== Cing-ci (經濟) ==
Keyjay New Zealand u mrana balay, mnwada kayhwa qnlhangan. 20 kngkawas cuxal pa, keyjay New Zealand u wada mndungus bay kndadax pusu qqpahan ppnwalang, knpriyux niqan bay kwoci cingcngri na kongyeyhwa mtrawah sucang keyjay. Qqpahan ppwalang na rawtongri u wana balay 10% knkana New Zealand, binaw qqpahan tmabu tnbuwan ka lxanan balay keyjay qnlhangan. Kana qnlhangan dmka cuko congcu ka snpeyyah nyahan tmabu tnbuwan. Hiyi miric, miriku mi qthur ubal cukocu u kiya ka tnbkuwan tu1 qnlangan.
New Zealand ka knkana qnlangan knbeyhing bay pnyahan tnguraw rqnux na qnlhangan mi cuko qnlhangan, knkana pnyahan qnlangan na 30%. Pusu bay kwangcan u niqan mey, king, xiluy, gasu ida nkiya, ging, mong, wu, rinswanyeyn, gasoring uri, binaw ini kou ka snliyan. Sbliyan gasoring u 3,000 knbkiyan tun, gasu ida nkiya ka 1,700 oku rihwang m. Llmiqu cuweyn u mttuku balay, dhuq knbeyhing dxral knkana qnlhangan na 30%. Ida nkiya qqhuni u niqan 630 knbkiyan lituk, qqhuni pnhuma sediq ka 180 knbkiyan lituk.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Auckland Waterfrt.jpg|縮圖|File:Auckland Waterfrt.jpg]]
|}
Pusu pnyahan dha u niqan qhuni ida nkiya, mtumun qhuni, icx asu, patas mi qtinuh. Mttuku bay ka qqcurux. Pnyahan kongyey u pusu bay ka nongrinmu cyakong, pusu bay ka smnalu unuh tnbuwan miric mi dapa, moxu, uuqun, qnpiyan sinaw, qraqil, wasaw puqan, smalu patas mi qhuni smluwan mclokah kongyey, pusu pnyahan u spuda cuko kana. Wada mdhu bay kikay hwa ka qqpahan pnwalang, pusu balay pnhuma qqpahan pnwalang u tiping mugi, beyhing mugi, yeyn mugi, hiyi pnwalang. Uuqun niyi u snpeyyah O Co cinko, uka brahan pttuku nanaq ddiyun dha nanaq. Dddxral qqpahan tmabu tnbuwan ka 1,352 knbkiyan lituk, kiya ka dmka dxral qnlhangfan. Kndux ubal miric u 25% knkana qnlangan, coku u tnbkuwan tu1 knkana qnlhangan. 200 hayri New Zealand ka seymong keyjay cyu, kiya mi tu4 tnbkuwan knkana qnlangan, mttuku balay qqcurux, qneraq tnkawas qqcurux kcka cyu u ya bay 50 knbkiyan tun.
Mndungus bay karac niya ka New Zealand, msburah bay ka lnlingay niya mi, malu bay qtan ka sdmhaun qmita nniqan, tqapur bay ka ssanun rmiwaw, knou bay knpriyux ka nniqan dxral sdhmaun. Qqpahan rmiwaw ya bay 10% knkana nngalan kcka qnlhangan sngcan congcu, kiya mi mthiti na qqpahan smnalu biyuq unuh na tu2 knbeyhing cwanghuy canyey. Tudaya Taw u ou dwiyaq puniq mi qhdin, Tuhunac Taw u ou yayung huda mi langu. Quri so Tudaya Taw na Ruapehu nniqan puniq dwiya, niqan 14 puniq dwiyaq ka mtqiri hiya, 1,000 msngari ka mlaq mtilux qsiya qhdin, kkluwanan dngedang qsiya, bling pnshnakan, mtilux langu claq mi iyax sngayan qsiya mi lmlamu kkluwanan sdhmaun qqtan, wada mqnlangan ini kou mi tukubeycu na puniq dwiyaq mtilux dxral sklwiyun bay nniqan niya.
Tubaraw bay ka kndusan sweycwen dha New Zealand, mniq UN kngkawas 2014 ssediq pkranan cusu u tnbkuwan tu7.
Alaw pusu balay stmaun keyjay New Zealand ka qqpahan pnwalang, mniq quri so kndkilan ida nkiya cyeynyi ka New Zealand pa mntna Australia tqlahang balay, quri so kndadax qnlhangan icil na mundus u tqlhangan dha balay skkingal keyngsa. Kiya dhuq qmlahang lnlingay kndkilan ida nkiya New Zealand.
== Ttgsa (教育) ==
New Zealand u 5 knkawas daw prading musa muyas da, pnwaya kyoiku u 11 kngkawas: kcka niya u pyasan tutiping ka 6 kngkawas, pyasan tukcka u 2 kngkawas, pyasan tubaraw u 5 kngkawas (pyasan tubaraw hhiti bay 2 kngkawas Y12 mi Y13 u malu umau ini puyas).
=== New Zealand u knkana balay u niqan 8 pnhyuwan qnlhangan ka pyasan tubeyhing, muru so nniqan lnlingay u snpeyyah tudaya mquri tuhunac ka truma niyi: ===
==== Tudaya Taw: 北島: ====
Pyasan tubeyhing Auckland 奧克蘭大學
Pyasan tubeyhing rikong Auckland 奧克蘭理工大學
Pyasan tubeyhing Waikato 懷卡托大學
Pyasan tubeyhing Messi 梅西大學
Pyasan tubeyhing Wellington Victoria 威靈頓維多利亞大學
==== Tuhunac Taw: 南島: ====
Pyasan tubeyhing Canterbury 坎特伯雷大學
Pyasan tubeyhing Lincoln 林肯大學
Pyasan tubeyhing Otakou 奧塔哥大學
Knkingal nniqan u niqan nanaq pyasan rikong sweyweyn, kyoiku sweyweyn mi tubaraw tng kyoiku ciko. Spuda burah waya tnhdilan sediq, kngkawas 2006 daw, miyah New Zealand muyas pyasan tmkarac pa (PhD), malu mntna bbuway pila pnyasan mpuyas tndxral hiya, laqi u malu mntna bbuway pila laqi muyas tndxral uri muyas pyasan tutiping mi pyasan tukcka kongri, msdungus u malu niqan biya qnpah hiya uri.
== Wun-hwa (文化) ==
Pnstnaun ka qridin mi snaw 性別平等
Kngkawas 1893, qqridin New Zealand u wada mangal biyax seyngkyo, kiya ka knkana qnlangan muwaya bay niqan biyax seyngkyo qridin na qnlhangan. Niyi ka 19 th malu ndanan pnskraya undo dndulan biyax qridin.
LGBT cngco, kngkawas 2013, New Zealand msnul quri O Mey duma qnlhangan mi nniqan, wada mutu1 qnlhangan srwanan waya msturung ka snaw tuhuy snaw mi qridin tuhuy qridin.
Rweri Haka 哈卡舞
Rweri Haka ka pnsltudan sdhmaun pqita yisu New Zealand sediq Maori. Cbiyaw han u mpccbu brah han muda pqita rweri mccbu, spuda niyi muda pssicu sediq.
Kari uyas Rweri Haka u ini pskingal, ini pntna joku u ini nanaq pntna ka kari uyas uri. Rweri Haka tukubeycu niya balay u muda pthma bbaraw bay hma dha kana ka txtaxa. Dungus niya u muru payi wada phqilun daw, mntna so wada qyanan dudux qrti ka hniwan tunux dha. Kiya mi qnita dha hma qnnaqah sediq u mqalux kiya, so kiya muda pthma pqita hma dha nanaq pkla dhiya u sediq knmalu qcahur dha kiya.
New Zealand Qnlhangan Kandang Boru Tuy Mqalux Kana Tuy (All-blacks) mniq pnsung boru brah han u muda Rmweri Haka, saya daw wada klaun balay sediq qnlangan kana da.
=== Spuda sediq Maori muda psanak pa, Rweri Haka u niqan 3 kluwanan: ===
Whakatu waewae
Tutu ngarahu
Peruperu
=== Pskbiyax hiyi (運動) ===
Kandang boru ka pusu balay pskbiyax hiyi New Zealand, niqan uxay mndungus bay ‘Pskbiyax Hiyi Qnlhangan’ ka hnyuwan niya. Duma ryosing undo u niqan pancyo, pspaux spriq dxral boru, rancyo, mtur boru, pnsung rulu, kawrhu boru, tmapaq qsiya mi ami boru.
Kandang boru, rancyo, pancyo, ryeynmongsu kandang boru mi reycyo undo uri, New Zealand qnlhangan dayhyotuy u mbiyax balay kana; pnsung asu, clokah asu mi jiyu dndeyngsya uri, pnsltudan u knmalu bay ndan dha uri. Ini khbaraw bay ka knhbrawan hiyi sediq New Zealand, binaw mbiyax bay ka undo dha, nasi so psdkanan ‘Tanwey knhbrawan hiyi sediq mnangal snadu ryu’ qmita daw, mniq Olympic undokay, Ta Ing Kwosyey Undokay u to bay mniq tubrah kana.
Ryeynho Kandang Boru (Ipang u splawa dha Kandang Boru) u ririh sa hnyuwan balay New Zealand, kiya mi hangan qnlhangan dayhyotuy dha u Mqalux Kana Tuy (All Blacks), mbiyax ryu u tubaraw bay knkana qnlangan, kiya mi pnsung brah cida han u muda Rmri Haka kiya ka nniqan bay hangan dha.
Kngkawas so niyi ka New Zealand Mtur Boru Tuy (Pnngalan hangan u ‘All Whites’ ‘Mbhuway Beyhing’) ka biyax dha u wada mrana balay, wada balay tumal Yacuryeyn ka Australia Qnlhangan Mtur Boru Tuy daw, wada mTayang Co tu1 ci bang ka New Zealand Tuy da, kiya mi mniq kngkawas 2010 u wada mndungus bay cnbu kngkawas 2010 Tuhunac Afrika Qnlangan Pey cweysay cyeytwan. Mniq qnlangan pey cweysay cyeytwan mn3 pnsung mn3 sobu, kiya ka 32 mpnsung boru wana murux bay dhiya ka ini balay tkimax niya, kiya mi pnsung pnsnakan daw wada sobu mn4 mangal qnlhangan pey mi cida cyey tu1 ci bang na Italy tuy. Huyringtun Honghwang tuy ka mniq kngkawas 2007 rmirih New Zealand cisu tuy6 prading tuhuy A-League Taryeynmong pnsung, kiya ka New Zealand saya murux bay tumal tingci ryeynmong na cuyey myur boru tuy.
New Zealand na ciseyng undo mi tansyeyn ryoko pa ka niqan bay hnhangan uri. Tna mniq kngkawas 1988, Tuhunac Taw Hwangho Cn u kiya ka wada phiyu knkana qnlangan muwaya bay sangyeyhwa kawkong tantyawcang. Mkala dwiyaq undo u ryosing balay uri. Niqan bay hnhangan sediq mkala dwiyaq ka Aydmong Sirajwey cweysu, kiya ka tu1 sediq mnkala dudux dwiyaq Mount Everest.
New Zealand qnhhangan undo tuy u niqan nanaq seymung balay hangan dha nanaq:
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
* https://zh.wikipedia.org/wiki/新西兰<nowiki/> (參考自中文維基百科)
[[Snakun:Truku]]
tweo6b5gjqregmle5y4pk0k9ev29ap5
Ngangihaw
0
936
100733
56168
2023-10-06T00:28:26Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100733
wikitext
text/x-wiki
= Ngangihaw(鵝公髻部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka [[alang]] Ngangihaw.
52 sapah ka kneegu na sapah, 175 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 159 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 16 hiyi koia.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
oykya3th9hhticiqoysul02102a3lg3
Ngiraw
0
937
95711
74420
2023-04-03T16:49:09Z
WikiBayer
38
95711
wikitext
text/x-wiki
= Ngiraw (香菇) =
[[Patas bntasan:Shiitake mushroom in Vegetable store in Yuen Long.jpg|縮圖|File:Shiitake mushroom in Vegetable store in Yuen Long.jpg]]
Ye ba kndalax knxalan hari 1970 de, ngiro nii ka wada qnpriqan ba mhuma ngungalan pila dseediq [[alang]], ciida we mhuma ngiro kana ka seediq alang. Kari bnhangan mu we, uxe wano yencuming quri ita hini ka mnhuma ngiro ciida, kana yencuming Taywang ma, ani naq knkana ka pphuma na Plmukan duri mesa, uka inu ka ini phnma ngiro ciida.
Ngiro nii we phmaun qhuni snbrexan, asi ka mosa gmeyu qhuni hhreyan ngiro, qhuni kuxul riyung mhuma ngiro ita Seediq ge, dara, tupih, bngebung, tamun, qgeri ma raus qalux. Egu riyung klegan ka qhuni pphmaun ngiro nii, gmao qhuni mkere ma hreyan riyung ngiro ka seediq, ado bsiyaq phreyan ngiro ma ini ksburo.
Bsiyaq ba mhuma ngiro nii ka seediq alang ciida, betaq wada meelih rnihan na pila. Egu bale ka seediq quri ita hini wada mangal pila paru ciida duri, dehuk kana mosa maruy sapah Prisiya.
<br />
[[Snakun:Truku]]
c87m5q9cvg16goaws5e2svx0u4kcra3
Ngudra-drekai
0
938
100734
56166
2023-10-06T00:28:28Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100734
wikitext
text/x-wiki
= Ngudra-drekai(新富社區Rukai部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka [[alang]] Ngudra-drekai.
113 sapah ka kneegu na sapah, 344 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 338 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 6 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
8rh21lhnhnwkcljdg839dcnj2z9squd
Ngurus
0
939
100735
56165
2023-10-06T00:28:29Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100735
wikitext
text/x-wiki
= Ngurus(後光華部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Ngurus.
23 sapah ka kneegu na sapah, 59 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 54 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 90%, Cou 2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ke6o6grva9pizzjt4bgd45gk5ek6iya
Niae’ ucna
0
940
100736
56164
2023-10-06T00:28:31Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100736
wikitext
text/x-wiki
= Niae’ ucna(里佳部落) =
Gaga mniq Cyaiseyn Arisansyang ka [[alang]] Niae’ ucna.
90 sapah ka kneegu na sapah, 284 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 266 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 18 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Cou90%, Tayal 1%, Paiwan 0.5%, Saysiyat 0.5%, Truku 0.5%, ni rahuq na o 0.7%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
dignr8vpyvqh840ir5c86w48ttaurbt
Nicaragua
0
941
85613
70486
2022-01-08T09:20:06Z
Rungayrapic
56
/* Pnyahan pnatas (參考資料) */
85613
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Nicaragua.svg|thumb|Flag of Nicaragua-Kwoci Nicyarakwa-konghokwo9尼加拉瓜國旗 )|alt=Flag of Nicaragua|452x452px]]
= Nicaragua (尼加拉瓜) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Nicaragua.svg|thumb|File:Coat of arms of Nicaragua.svg-Kwohwey. (國徽 )]]
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Nicaragua]], 13 00 N, 85 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 130,370 sq km (hangan na o Tg 98)
(knlbanga dxgal o 119,990 sq km, knlbangan qsiya o 10,380 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 5,966,798 hiyi.
Gaga [[Managua]] ka pusu alang paru, jiyax 15 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Nicaragua ga wada sugan 42.20% ka dxgal qpahan, 25.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 32.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Daniel Ortega, pnaah hngkawas2007 idas 1 jiyax 10pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Nicaragua (orthographic projection).svg|thumb|File:Nicaragua (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置 )]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Nicyarakwa-konghokwo (尼加拉共和國) =
Nicyarakwa-konghokwo (kari Sppanya: República de Nicaragua), asi daha kesi Nicyarakwa, alang qnlhangan ga meniq Congmeco, heya rmabang ba knugheti dheran na alang Congmeco, tgdaya na we Hongturasu, tghunac na we Kosutaricya, quri hhreyan na hido we Cyaropihay, mqquri Taypingyang ka ggqiyan na hido. Dheran qnlhangan Nicyarakwa nii we maha teru prngagan ka dheran na, kiya ka llebu dheran na quri Tayp-ingyang, mhuriq msekuy quri ckceka alang na ma, llebu dheran na quri Cyaropihay. Dheran na Nicyarakwa ka smdaling Taypingyang ge, niqan daha rcilung paru ba Congmeco─rcilung Manakwa daka Nicyarakwa. Tunux alang na Nicyarakwa nii we Manakwa. Mttilux muuxun karac na, egu kklegan so muudus ma, dgiyaq psceriq puniq.
== Ris (歷史) ==
Knkawas 1524 we pncuming na Spanya; knkawas 1821 idas 9 ali 15 de, paha kari mptburux ka Nicyarakwa nii, mnosa tuumanl congmeco-ren pang.
Pnrdingan knkawas 1978, ado mseyang tnsapah na Somoca cungcen ka seediq Nicyarakwa, anu wada daha phqilun ka seediq mdudul hwantwepay Moro, pstotuy kmciyuk tucay-cungcen na Somoca kana seediq alang Nicyarakwa. Knkawas 1979 idas 5, supi na mingcu cehwang cunsen Sangtino (asi daha kesi Sancecun) we, mosa mcebu tunux alang daha Manakwa. Idas 6 ali 4, peeyah Manakwa pakong kana seediq alang Nicyarakwa, lmekuh mopux Somoca cungcen; ali 19, mremux Manakwa supi na Sancecun, wada daha poxun ka tucay-cungcen; qmita so nii ka Somoca de, wada alix ma qduriq alang icil, mhedu dehuk hini ka 43 knkawas tucay-cungcen na Mosoca di; ali 20, mingcu-husing cunghu we paha kari so tunux alang daha Manakwa hii ma, dheya ka mdudul di. Pheyu cunghu supi bgrah, Tanniar‧Awticya ka tunux na, plkehun Suren ciida ma Kupa. Wada ini beyo mqnaqah ka cungcen na Sangcecun daka Dame, cunghu Rekun ciida na Dame we, dmayo yocitwe na kmciyuk cunghu, kika 10 knkawas mccebu nanaq Nicyarakwa nii. Ciida duri we, knkawas 1984 we mnugaya mangal congtong ka Awticya nii. Mhiti bale de, wada mhedu knkawas 1990 ka pncbuwan daha nii, wada malix ciida ka dmudul ka Sangcecun nii ma, mbarah mangal cungcen ka toyi na dungan.
Knkawas 2014 idas 1 ali 28, wada pooda kingal senhwa syocungan, wada hii lixun ka ali qqlahang na congtong.
== Tiri (地理) ==
Knuglahang dheran na Nicyarakwa na Nicyarakwa 130,967 km², maha mntena hari Sira ma Araprmaco, dheran na Nicyarakwa nii we, ga cenga pewe 10° betaq 15°,sicing 79° betaq 88°, quri hhreyan hido na Nicyarakwa nii we, gheti ka dheran na llebu, egu dgiyaq psceriq puniq ka ggqiyan na hido; quri tghanac na ggqiyan hido we, niqan rcilung Nicyarakwa ka rmabang ba paru Congmeco.
Mttilux ka karan na; maha 2000 mm ka qnyexan na kingal knkawas, quri hhreyan hido egu hari ma, tikuh hari ka ggqiyan hido.
== Singcng cuyhwa (行政區劃) ==
Nicyarakwa konghokwo nii we, alang tanyicu, toma na we niqan 15 sung (departamentos), 2 cucuci (Región Autónoma).
== Jnko (人口) ==
Knkawas 2014 we 5,848,641 hei kana seediq na Nicyarakwa nii (knkawas 2012 we 6,071,045 hei), klegan seediq na we, seediq Maysutiso we 70%, seediq bhege we 16%, llutuc Hweco we 9%, yencuming Meyco we 5%, ckceka na we, llutuc na Hweco ge qtaun naq tnhrigan daha, seediq ga meniq alang pngerah we 84%. Knkawas 2011, snpegan kkuudus daha we 71.90 knkawas daha, msdaling hari kkuudus seediq Yenan daka Poryo; hhuqil na laqi rabu hani mntuting we 2.55%, msdalinghari Masaar-cintaw daka Parakwe; spegun kana nhqilan seeddiq de, tg91 bobo dheran nii ka Nicyarakwa, msdaling snpegan kana bobo dheran daka Panama.
Alang tgparu ba Nicyarakwa ka Mnakwa, knkawas 2005 han we 150 wan ka hei seediq na, ququ smepu dige, yaani maha 200 wan hei seediq na de knkawas 2010, meniq ka alang pngerah paru de, maha niqan 250 wan hei ka seediq na. Knkawas 2005 han we, hmrinas 700 wan hei seediq ka ga meniq quri dheran Taypingtang, ckceka na ma quri tgdaya na, ga meniq dheran quri Tasiyang we, hmrinas 70 wan hei seediq na.
== Cingci (經濟) ==
Pusu na bale ppyahan pila Nicyarakwa nii we nongye na, nongye canping daha we 60% ka ga daha brigun alang uciicil, knkingal knkawas pnyahan na pila we 20 yi meyen. Knkawas 2008 GDP daha we, 266.66 yi meyen de qtaan peeyah beyax bbari daha, tisanci canye na we GDP 56.9% ma, tiarci ma tiyici canye na we 26.1%(snpegan knkawas 2006) ma 17%(snpegan knkawas 2008), gdp na we tgbaro ba alang Congmeco, wayhwe na duri we, hmrinas 15% GDP na Nicyarakwa, seediq dah ga meepah laalang uciicil we, knkingal knkawas ge 10 yi meyen ka ag daha pdesun Nicyarakwa, seediq pqeepah na Nicyarakwa nii we maha 232.2 wan hei, tiyici, tiarci, tisanci rawtongri daha we, 29%、19%、52%(snpegan knkawas 2008). Knkawas 2015, GDP daha we 1,949 meyen.
== Waycyaw(外交) ==
Mkmalu kana laalang bobo dheran nii ka Nicyarakwa. Cuuxan han we, niqan so pnqnaqah daka Korunpiya ka snuayus daha Cyaropihay ma, ayus daha yayung ka pnkseengan na daka Kosutaricya, kika naqah hari ka pngluban daha, wada spooda kwoci-hwayen hndure de, ga mkmalu hari di. Knkawas 2018 ge, ado sohwe-kayko ma miriq seediq ka cunghu daha, kndudul mstheya ka pngluban daha.
Bale ba we, smuruwa tongho Congmeco ka Nicyarakwa. Ado mqquri copay sohwecuyi ka Sangting-mingcu-sehwangcunsen, kika mkmalu Wenezwera ma Kupa alang dnii. Ani naq ini sruwa sihwang-suce ka ga ddulan Dane niqan lnglungan so tikwo ma pacen we, suupu Dame ka qmerac psino pila, mbbari tuping, smmalu pnsliyan naqah ma cukong dnii mddayo laalang, dungan we daka Dame ma aalang icil we, ga psdehu patis cuyo-mawyi seting pkmalu cingci daha. Ma, mkmalu bale daka Orosu duri.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B0%BC%E5%8A%A0%E6%8B%89%E7%93%9C
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/尼加拉瓜<nowiki/> (參考自中文維基百科)
*Hlidan na Dakis Pawan
7dr6tgtdc9cgvmhyfr5bgrc71dfkz07
Nicolás Maduro
0
942
95216
85796
2023-02-10T22:50:12Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q58132]]
95216
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Nicolás Maduro in meeting with Iranian President Hassan Rouhani in Saadabad Palace.jpg|thumb|Nicolás Maduro in meeting with Iranian President Hassan Rouhani in Saadabad Palace- Nicolás Maduro( 尼古拉斯·馬杜洛)|alt=Nicolás Maduro in meeting with Iranian President Hassan Rouhani in Saadabad Palace.jpg]]
= Nicolás Maduro( 尼古拉斯·馬杜洛) =
Mntucing hngkawas 1962 idas 11 jiyax 23 ka Nicolás Maduro ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Venezuela]] ta sayang o kiya ka Nicolás Maduro, pnaah hngkawas 2013 idas 4 jiyax 19 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
31rbx4c85nq7oe352aqsv9tx8bzi4wx
Niger
0
943
95217
85719
2023-02-10T22:50:22Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q1032]]
95217
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Niger.svg|thumb|Flag of Niger-Kwoci Nizu(尼日)|alt=Flag of Niger|348x348px]]
[[Patas bntasan:Coat of arms of Niger.svg|thumb|File:Coat of arms of Niger.svg-Kwohwey.(國徽)]]
= Niger(尼日) =
Gaga kska Meycow ka [[Niger]], 16 00 N, 8 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 1.267 million sq km(hangan na o Tg22)
(knlbanga dxgal o 1,266,700 sq km, knlbangan qsiya o 300 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 18,638,600 hiyi.
Gaga [[Niamey]] ka pusu alang paru, jiyax 18 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Niger ga wada sugan 35.10% ka dxgal qpahan, 1% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 63.90% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Mahamadou Issoufou, pnaah hngkawas2011 idas 4 jiyax 7pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Location Niger AU Africa.svg|thumb|File:Location Niger AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(參考自中文維基百科)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Nizu(尼日) ==
Nizu konghokwo( kari Hwakwo: République du Niger) , asi daha kesi Nizu,egu ba ka meyti saya, so ka BBC mskari Telu peni, dmoi Nizuar dheya,kingal alang qnlhangan ga meniq quri ggqiyan hido Sihwe hiya, ado ka niqan yayung kesun Nizu, pneeyah ngayan yayung nii ka ngayan na, tunux alang daha we Niame, quri hhreyan hido we alang qnlhangan kesun Cato, hunac na we Nayciriya, Peynan, ga mtaayus Pucinahwa ma Mari ka quri ggqiyan hido, daya na we ga msuayus Aarciriya, quri narac daya na we ga msauyus daka Ripiya. 5500km ka ayus dheran alang na. knuglhangan na we 126.76km², alang nii ka rmabang paru quri Sihwe huya. ga meniq snaro Sahara ka 80% dheran na.
Kndalax mburux naq kingal alang qnlhangan Nizu nii de, ga meniq rima senhwa ma teru qnlhangan supi ka knkdusan na seediq Nizu nii. Knkawas 2010 ka pnstotuy cinsu-cengpen dige, Nizu nii di we alang mingcu ma totangcu di. ga meniq nongcun-tici hari kana ka seediq na, kika uka riyung cenga daha mosa muuyas tase.
Qtaun ka patis snpegan daha knkwqas 2018 we, alang Nizu nii ka mhiti bale ka hwacan-cusu na kana laalang bobo dheran nii, ma, dheya ka alang rmabang ba titu-kayhwa duri.
== Ris(歷史) ==
Bobo mntuting Yesu kiristo ka 8 suci betaq 16 suci, ckceka ma daya na yayung Nizu nii peni, teru alang qnlhangan mbeyax msriyux meniq hiya ciida: Cyanatikwo, Maritikwo ma Sanghaytikwo. 11 betaq 18 suci duri we, mtutuy ka Poarnutikwo mneniq rcilung Cato hiya. Ani naq ini eniq Nizu hii ka pusu pqlahang na Cyanatikwo daka Maritikwo we, ani si spooda hada mbbaruy de, paru bale dndilan na. Kiya duri we, qnlhangan sanghaytikwo ckceka ma quri dheran ggqiyan hido na Nizu nii.
Kndalax knkawas 1897 betaq knkawas 1900 we, Hwakwo qnlahang Nizu nii, knkawas 1904 we, nkdilan nHwakwo(qlhangan supi Nizu nHwakwo), knkawas 1940 de wada spuun Sihwe nHakwo di.
Tnburux knkawas knkawas 1960 idas 8 ali 3 ka Nizu nii, Hamanu·Tiawri ka congtong daha mnugaya bale. Knkawas 1974 idas 4, canmocang supi na ka Sayyini·Kongce we, pstotuy cungpen ma, wada na popux ka seyhu, betaq knkawas 1987 wada mhuqil qmlahang alang Nizu nii, ma, Ari·Sayyipu ka rmirih na di. Knkawas 1993 idas 3, Mahaman·Owtuman wada mangal mnugaya mingcu-congtong daha, ani si cunghu dndulan na we, wada poxun cungpen supi na, Knkawas 1999 idas 11 de, Tancya ·Mamatu ka mangal congtong, knkawas 2004 idas 12 dungan we, heya naq wada lmutuc mangal congtong dungan, bobo na ka knkawas 2010 idas 2 ali 18 dige wada poxun cungpen pnstoyan supi.
== Tiri(地理) ==
Knuglahang dheran na Nizu nii we 126.7wan km². Knseesu dheran na we, kndalax pewe 11°37′ betaq 23°33′, cingtu na we yongcing 0°6′betaq 16°.
=== Dheran (地形) ===
Qtaun ta dheran Nizu nii we, ga bbaro ygdaya na ma, llebu tghunac na, maha tgteru rrngagun ka dheran Nizu nii.
Tgdaya na we Ayar-kawyen ma ddgiyaq ssiyo na, bbaro hari dheran quri hii, knbrawan na we maha 700m betaq 1000m. ckceka na dgiyaq Korepun ga meniq lmiqu Tacoar-cayito we, 1997m ka knbrawan na, dgiyaq nii si bbaro bale Nizu.
Ckceka na so dheran Sahoar we, dheran bbsuring mddeka nrao, knbrawan na we 500m betaq 800m.
Quri breenux tghunac na we, msbale hari kiya, 200m betaq 300m ka knbrawan na.
=== Yayung ma rcilung (河流與湖泊) ===
Yayung Nizu ka yayung gtngayun bake, niqan kingal yayung Komaku-yepe ga quri hhreyan hido we, ga mosa srcilung rcilung Cato. Nii dungan we, niqan duma yayung daha dungan. pspuun qmita de, so hari ini knbaka ka qsiya Nizu.
=== Karac (氣候) ===
Karac na Nizu nii we, ririh so mddengu mttilux, mttilux klaali kingal qnhdeyan knkawas ma, uka riyung quyux. Spun qmita kntlexan karac na de, maha 30 °C. knyexan na we kndalax idas 6 betaq idas 9, kndalax idas 10 betaq so idas kawas 5 we uka qyquyux. Qnyexan quyux we peeyah ggqiyan hido mquri hhreyan hido we kndudul mttikuh.
== Singcng cyuhwa(行政區劃) ==
So nii ka singcung-cihwa na Nizu, 7 ka yici-tici(Regions) na, kingal ka sotuci(capital district) na, 36 sung(départements) ka arci na, 265(communes) ka sanci-tici na.
* Acyatocu sung(Agadez)
*Dihwa sung(Diffa)
*Toso sung (Dosso)
*Marati sung (Maradi)
*Tawa sung (Tahoua)
*Tiraperi sung (Tillabéri)
*Cingtoar sung (Zinder)
*Niame sung (Niamey,首都)
=== Pusu bi paru alang.(城鎮 ===
<gallery>
Patas bntasan:Nigerienne Departments in Roman script and in Chinese scriptzh.png
</gallery>
* Cyato (Djado)
*Yekaypa (Yeggueba)
*Piarma (Bilma)
*Acyatocu (Agadez)
*Uncikomi (Nguigmi)
*Cingtoar (Zinder)
*Marati (Maradi)
*Tanuto (Tanout)
*Wata (Tahoua)
*Niame ka tunux alang (Niamey)國都
== Cngc(政治) ==
Ppheyu daha congtong Nizu nii we pan-congtongcu, congtong ka qbsuran na bale, singcung-sonaw ma mdudul supi, mndaha moda psgao ma, qtaun ima ka phyegan daha, rima knkawas tloong tloongan hiya, mntexal ba smlutu de mangal. Pqhedu mndaha mangal congtong ka Tancya de, peeyah kari mesa syosen knkawas 2009, wada na pryuxun ka renzun-cutu, ma, pstotuy kari mqqehur.
Congri ka tunux cunghu, qmita ima ka pnhyegan na tosutang yihwe ma, congtong ka paha kari, ririh qntaan na yihwe.
Tancya ka mnangal congtong knkawas 2004 we, wada poxun cungpen knkawas 2010 idas 2 na supi.
== Seediq ma snhiyan (居民與宗教) ==
=== Jnko (人口) ===
Knkawas 2011 hei seediq na Nizu nii we ye ba wada 1574 wan. Knknedux na seediq daha we rima hei ka knkingal pinghwang-kongri. Ga msuupu meniq Niame ma ssiyo egu bale seediq. Riso daha ka egu, hmrinas 65 ka knkawas drudan daha we, maha 2% na kana hei seediq Nizu.
=== Mingcu (民族) ===
Rima klegan ka pucu daha bale: Hawsacu(maha 56% seediq Nizu), Coarma-sanghaycu(maha 22% seediq Nizu), Huranicu(maha 8.5% seediq Nizu), Tuarekocu(maha 8% seediq Nizu) ma Kanuricu(maha 4% seediq Nizu).
=== Kari (語言) ===
Kari alang Nizu nii we kari Hwakwo, ani si uka riyung seediq mrengo. Niqan naq kari daha kana ka klegan pucu na, kari Hawsacu si ddooyan hari seediq Nizu nii.
=== Ssnhiyan (宗教信仰) ===
Alang mgaya ka Nizu nii, psnakun na cungcu daka snhiyan, so nii psaanak we wada daha spooda senhwa daha, ani slmeun bobo ka senhwa we, uxe naq pryuxun ka pngaya daha. Kiya duri we, skdakan senhwa ka ani naq snhei utux maanu. Kndalax 10 suci meyah gmarang kari hini ka Isurancyaw ka paru ba dndilan na gaya Nizu nii ma, seediq daha. Hmrinas 99% ka seediq Nizu nii snhei Isurancyaw, ckceka na we Sunnipay ka 90%, maha 5%Suyepay; duma di we ga snhei ssnnyiyan daha ma Citucyaw.
== Cingci(經濟) ==
=== Cingci-canye (經濟產業) ===
Nongye ka capil daha bale so kkuudus. Ani si mddengu karac klaali, ini baka puqun ka paye ppuqun daha. Tmabu tbugan ka kingal lekuh cingci daha, meniq cuko-mawyi daha we gino tokwangye ka ga berah na, maha 15%~20% ka GDP na, 50% nngalan na wayhwe na. alang gmbaruy yokwang(U) ka Nizu, snlayan daha knkawas 1950 hari. Ga klaun saya we 21 M/T, 11% kana ga bobo dheran nii, tg5 kana laalang bobo dheran nii. Knkawas 1992, tg4 knari na yo(U), tgberah na we Cyanata, Awco ma Dame. Kiya ka kiya, kkari na king(Au) duri we ga ini beyo kmari. Kkriyan na king(Au) nii we, ga Samira daka Ripiri. Egu bale ka ringswanyen duri, maha 12.5 yitun kana. Tg4 kneegu kana laalang bobo dheran. Kingal dungan we metan ma suyo ka qtai bale.
=== Hwacan cungtu (發展程度) ===
Alang Nizu nii we, ini kduida smkela ndaan laalang icil, ani laalang Hweco hiya we, ye ba dheya tghiti na pkmalu alang. Qtau ka pntasan Renhokwo knkawas 2017 we, Nizu nii ka mhiti ba bukuy ka zenre hwacan cusu na, ma, tikuh ba bbake ka sntkeyan knkingal seediq daha duri, knkawas 2018 we, 1200 meyyen ka sntkeyan knkingal seediq Nizu nii(beyax daha maruy mmaanu). Hmrinas 40% ka ini dehuk 1.9 meyyen ka ssliqun daha knkingal ali.
== Waycyaw (外交) ==
Knkawas 1963 idas 7 ali 7 han we, mnuggaaluk Conghwa-mingkwo han, ma, knkawas 1974 idas 7 ali 20 de, wada pggluk daka Conghwa-zenming-konghokwo di, knkawas 1992 idas 7 ali 30 de, meyah pggaluk sepac knkawas Cnghwa-mingkwo dungan, betaq knkawas 1996 idas 8 ali 19 dungan we, wada pggaluk Conghwa-zenming-konghokwo dungan, irih so mnspusal ka so nii di.
== Cyawyi (教育) ==
So pnpyasan na seediq nNizu nii we, ga tghiti ba bukuy, so riso ma seediq rudan mkela qmita patis we, ye ba 16.5% bale, so mqedil daha de rmabang ba kiya di, gino ba 7% ka mkela qmita patis. Saya we daha bale tase na Nizu nii, kingal we Niameaputu·mumuni tase, kingal we ga phyegan dheran Sayi ka Sayi-yisuran tase. Berah ga we kwori-tase, bakuy ga we pnhyegan Yisuran yihwe-cucu kiya.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/尼日尔<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*Hlidan na Dakis Pawan
szd7j36iazsl6uu8m5k8b9eb7t8ttnt
Nigeria
0
944
95718
95218
2023-04-03T17:17:29Z
WikiBayer
38
95718
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Nigeria.svg|thumb|Flag of Nigeria- Kwoci Nigeria(奈及利亞國旗)|alt=Flag of Nigeria|463x463px]]
= Nigeria(奈及利亞) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Nigeria.svg|thumb|File:Coat of arms of Nigeria.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Meycow ka [[Nigeria]], 10 00 N, 8 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 923,768 sq km(hangan na o Tg32)
(knlbanga dxgal o 910,768 sq km, knlbangan qsiya o 13,000 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 186,053,386 hiyi.
Gaga [[Abuja]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Nigeria ga wada sugan 78% ka dxgal qpahan, 9.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 12.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Muhammadu Buhari, pnaah hngkawas2015 idas 5 jiyax 29pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Location Nigeria AU Africa.svg|thumb|File:Location Nigeria AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Nigeria(奈及利亞) =
'''Nigeria''' (Kari Ingkoku: Nigeria), kiya ka qnlhangan Tuiwil Afrika, wa mniq Afrika Guinea Wan dudux tuiwil mkngahu, ssiyaw qnlhangan u kiya ka knkana tuiwil na Benin, tudaya na Niger, tunarac daya u mtuhuy Chad mslutuc kingal butun bay tnuayus dxralqnlhangan, mndungus bay tunarac ka Cameroun. Nigeria ka knkana balay Afrika knhbrawan balay hiyi sediq na qnlhangan, knkana qnlangan tu7 knhbrawan hiyi sediq qnlhangan, knkana qnlangan qalux sediq ka pusu balay kcka qnlhangan u knhbrawan balay sediq na qnlhangan uri. Dhiya u wada pniqan nxan tu11 qnlhangan niya uri, kiya ka ntumal Ta Ing Kwosyey uri.
== Ri-s(歷史) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Abuja, Federal Capital Territory 3.jpg|替代文字|縮圖|File:Abuja, Federal Capital Territory 3.jpg]]
|}
=== Dxral qmnlhangan cida(殖民地時期) ===
8 th cida, mkngahu Langu Chad na sediq Zaghawa phiyu Kanem Bornu Tikwo. 14 th dhuq 16 th, Songhai Tikwo ka qmlahang. Kngkawas 1472, spuda Budoya ka mnrmux. Bukuy daw Netherlands, France, Ingkoku uri ka skkingal priyux knrmux ka mpqlahang, snbari quli; kngkawas 1861 cida Ingkoku ka mniq Lagos phiyu pstrngan daw, ini sangay snquri kcka dxral pkrana; kngkawas 1900, tuhunac, tudaya Nigeria pa wada mnIngkoku na ‘Qnlhangan Qmlahang’; kngkawas 1914 daw wada pspuwan dxral qnlhangan Ingkoku ‘Nigeria Dxral Qlhangan mi Qnlhangan Qmlahang’.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:A woman attends a health education session in northern Nigeria (8406369172).jpg|縮圖|File:A woman attends a health education session in northern Nigeria (8406369172).jpg]]
|}
=== Babaw dukuricu daw(獨立以後) ===
Kngkawas 1947, Ingkoku u smruwa keyngpo dha, phiyu ryeynpang seyhu. Kngkawas 1954, wada mangal biyax kcka dhiya qmlahang dhiya nanaq. Kngkawas 1960 idas 10 diyax 1, wada pkla kari dukuricu, wada mqnlhangan tumal Ta Ing Kwosyey.
Kngkawas 1963 ids 10 diyaqx 1, wada knpriyux Nigeria Ryeynpang Konghkwo. Bukuy daw wada snpusal muda cyunsu cngpyeyn, heytay bsiyaq balay qmlahang. Kngkawas 1998 idas 6 diyax 8, pusu bukung seyhu heytay Sani Abacha u mniq sapah niya nanaq mrdang, lmutuc niya ka Abubakar u wada sndhu subway niya quri seyhu pnuda seyngkyo sediq ka pusu biyax.
Kngkawas 1967 idas 5 diyax 30, sediq Igbo joku Ojukwu u wada mlatac Nigeria Ryeynpang Konghkwo, phiyu Biafra Konghkwo; mntna kngkawas idas 7, spuda Goon ka pusu balay na ryeynpang seyhu snkaul heytay kmtur mdakar, mccbu ka kckaq dha; dhuq kngkawas 1970 idas 1, wada ini baka ka heytay Biafra.
Kngkawas 1999 idas 2 kcka seyngkyo soto u, Olusegun Obasanjo ka wada mangal soto.
Kngkawas 1999 idas 4 diyax 21, muda seyngkyo soto mi kokomin gikay. Umaru Musa Yaradua ka wada mangal soto.
Kngkawas 2010 idas 5 diyax 5 cida wada mnarux mrdang ka Umaru Musa Yaradua, huku soto Goodluck Jonathan ka lmutuc rmirih soto.
Kngkawas 2011 idas 4 diyax 16, Goodluck Jonathan ka wada mbiyax seyngkyo soto, idas 5 diyax 29, mniq dxral nganguc sotu Abuca Tmilung Qdiraw pkla kari psdhu. Mhdu knbeyhing seyngkyo daw wada mrrudu ka cida, wada niqan 200sngari hiyi sediq ka mrdang, 400 sngari sediq ka mangal luqah, ppiya kbkuy hiyi ka wada qrapun, sdalih 4 knbkiyan sediq ka wada uka sapah qdriqan.
Kngkawas 2012 daw, prading pspuruq pkrudu ka Pnsliyan Knmalu Dxral Brocade , kngkawas 2014 sweyngsinghwa, heytay seyhu u kndudul ini baka mi ini dha dhqi qmlahang ka 22 alang mkbrnux, Knmalu Dxral Brocade mi qnlhangan Islam, pnsliyan citi ka ppwaluk balay, wada m3 hungun xiluy mi ddhiya u niqan hbaraw sediq nniqan sediq dmuwi ou pila ka ppwaluk uri.
Kngkawas 2015 idas 1 diyax 9 cida, msdalih Borno Co alang mkbrnux Langu Chad Baga mniq mk2 diyax wadas sqmaun Boko Haram, ya bay niqan hmrinas 2000 hiyi sediq ka wada phqilun, knbkiyan sediq mqraqil u wada qduriq mlatac sapah alang dha.
== Ceng-c(政治) ==
Qnlhangan dha ryeynpang kongcu mi pnwaya u pnuru dha kndadax Amirika, soto u spuda knkana sediq qnlhangan msdurux meytaq hyo seyngkyo pnhiyu, kiya ka weynso qnlhangan mi pusu tunux seyhu, iyax diyax qpahun u 4 kngkawas, mnou balay muda lmutuc mn1.
Biyax qpahan soto u wada psdhu qmlahang gikay Nigeria, kwohuy u psnakan Sanggiying (Senate of Nigeria) mi Conggiying (House of Representatives of Nigeria). Sanggiying u niqan 109 hiyi giying, 36 ka Co mi pn3 hiyi giying, sotu u 1 giying. Conggiying pa muru knhbrawan hiyi sediq knkingal Co muda umau knhbrawan hiyi piri na dayhyo, knkana u niqan 360 hiyi. Giying mi dayhyo u spuda seyngkyo pnhiyu kana.
== Cyun-s(軍事) ==
=== Pusu tyawmu: Cyunsu Nigeria. ===
Heytay Nigeria pa alaw dndulan qnbsyaqan mqrinuc mi mccbu kcka qnlhangan dhananaq, ana so niqan msdalih 2 oku knhbrawan hiyi ka sediq, binaw qnbsyaqan balay ini ttuku ba biyax mccbu niya, smudal kana ka ppuniq ddiyun mccbu uri, heytay tukarac saya u wana balay 10 skoki mccbu smudal hntiyan rngcan jiday, pusu biyax heytay u mnniq ka hiyi sediq ka pusu dha. Balay bay biyax mccbu u wana nanaq niqan biyax kndakar knciyuk hantay yocituy. Knkana heytay mccbu u ya bay niqan 16 knbkiyan hiyi sediq, hetay tudxral mccbu butay u niqan 6 su ka bnkuwan dha.
== Ti-ri(地理) ==
Nigeria u qnlhangan wa mniq tuiwil Afrika. Nigeria u wa mniq tuiwil ka mslutuc Benin, mniq tunarac u mtuhuy Cameroon msqapah, mniq tudaya u mslutuc Niger. Kiya mi tuhunac niya ka Guinea Wan.
=== Hniwan lnlingay(地形) ===
Pusu balay hniwan lnlingay Nigeria tudaya u niqan tubaraw brnux Adamawa, tubaraw brnux Mambila, tubaraw brnux Joss mi tubaraw brnux Obduga uri, pusu balay tuhunac ka brnux ndanan mapa qsiya Yayung Niger qsiya tuhunac, tunarac hunac tnuayus u ou balay dwiyaq, mkngahu ucilung u ou saco, rucaw dxral mi langu qsiya. Pusu balay yayung u niqan Yayung Niger mi Yayung Benue.
=== Kngkarac(氣候) ===
Nigeria pa wa mniq nniqan mtilux kngkarac, karac u mhuriq. Nigeria u wada dndulan 4 kluwanan kngkarac: Kngkarac Mtilux Qyuxan Qqhuni, Kngkarac Mtilux Mrhhaw Qhuni Sspriq Brnux, Kngkarac Sahel Dwiyaq. Tuiwil hunac Lagos u dndulan muxul bwihur Guinea, snpeyyah tudaya mquri hunac qsiya qnyuxan tnkawas u 200-3000 hawmi.
Lnlingay dxral nniqan Nigeria ka 10°00′N 8°00′E / 10.000°N 8.000°E. Mntna knkana qnlhangan tuiwil Afrika, Nigeria pa wana balay niqan 2 kngkarac, kiya ka kngkarac kndnguwan mi kngkarac qyuxan. Dxral tudaya Nigeria u tubaraw kiya. Nniqan dxral mkngahu ucilung tuhunac u mbrnux kiya.
== Sing-cng cyu-hwa(行政區劃) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:NigeriaNumbered.png|縮圖|File:NigeriaNumbered.png]]
|}
Knkana qnlhangan Nigeria pa psnakan 36 ka Co (state) mi 1 ka tecyu. Knkingal Co u phiyu pnwaya 1 ying na Comin Taykay (House of Assembly) kiya mi 1 Cocang pnuda seyngkyo.
1. Abia Co. 阿比亞州(Abia)
2. Adamawa Co. 阿達馬瓦州(Adamawa)
3. Akwa Ibom Co. 阿夸伊博姆州(Akwa Ibom)
4. Anambra Co. 阿南布拉州(Anambra)
5. Bauchi Co. 包奇州(Bauchi)
6. Bayelsa Co. 巴耶爾薩州(Bayelsa)
7. Benue Co. 貝努埃州(Benue)
8. Borno Co. 博爾諾州(Borno)
9. Yayung Cross Co. 克羅斯河州(Cross River)
10. Turu Hungun Co. 三角州(Delta)
11. Ebonyi Co. 埃邦伊州(Ebonyi)
12. Edo Co. 埃多州(Edo)
13. Ekiti Co. 埃基蒂州(Ekiti)
14. Enugu Co. 埃努古州(Enugu)
15. Gombe Co. 貢貝州(Gombe)
16. Imo Co. 伊莫州(Imo)
17. Jigawa Co. 吉加瓦州(Jigawa)
18. Kaduna Co. 卡杜納州(Kaduna)
19. Kano Co. 卡諾州(Kano)
20. Katsina Co. 卡齊納州(Katsina)
21. Kebbi Co. 凱比州(Kebbi)
22. Kogi Co. 科吉州(Kogi)
23. Kwara Co. 夸拉州(Kwara)
24. Lagos Co. 拉哥斯州(Lagos)
25. Nassarawa Co. 納薩拉瓦州(Nassarawa)
26. Niger Co. 尼日州(Niger)
27. Ogun Co. 奧貢州(Ogun)
28. Ondo Co. 翁多州(Ondo)
29. Osun Co. 奧孫州(Osun)
30. Oyo Co. 奧約州(Oyo)
31. Plateau Co. 高原州(Plateau)
32. Yayung Co. 河流州(Rivers)
33. Sokoto Co. 索科托州(Sokoto)
34. Taraba Co. 塔拉巴州(Taraba)
35. Yobe Co. 約貝州(Yobe)
36. Zamfara Co. 扎姆法拉州(Zamfara)
37. Ryeynpang Sotu Tecyu. 聯邦首都特區(Federal Capital Territory)
== Pusu alang mkbrnux(重要城鎮) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Niriliya-ditu-zh-tw.png|縮圖|File:Niriliya-ditu-zh-tw.png]]
|}
1. Nguru. 恩古魯(Nguru)
2. Maiduguri. 邁杜古里(Maiduguri)
3. Kano. 卡諾(Kano)
4. Katsina. 卡齊納州(Katsina)
5. Sokoto. 索科托(Sokoto)
6. Zaria. 扎里亞(Zaria)
7. Kaduna. 卡杜納(Kaduna)
8. Jos. 喬斯(Jos)
9. Bauchi. 包奇(Bauchi)
10. Yola. 約拉(Yola)
11. Abuja. 阿布札(Abuja),首都
12. Makurdi. 馬庫爾迪(Makurdi)
13. Enugu. 埃努古(Enugu)
14. Aba. 阿巴(Aba)
15. Calabar. 卡拉巴爾(Calabar)
16. Ppanan Asu Harcourt哈科特港(Port Harcourt)
17. Warri. 瓦里(Warri)
18. Alang Mkbrnux Benin. 貝南城(Benin City)
19. Lagos. 拉哥斯(Lagos)
20. Ibadan. 伊巴丹(Ibadan)
21. Oshogbo. 奧紹博(Oshogbo)
22. Ogbomosho. 奧博莫紹(Ogbomosho)
23. Ilorin. 伊洛林(Ilorin)
== Cing-ci(經濟) ==
Mttuku balay ka gasoring mi ida nkiya gasu cuweyn Nigeria. Kndadax kngkawas 1970 dhuq saya pa, gasoring cuko ka kndudul wada pusu balay pnyahan keyjay qnlhangan dha. Gasoring cuko ka knkana nngalan dha 98%, kiya ka knkana nngalan qnlhangan na 83%. Mniq kngkawas 2006, bnkuwan patas sngcan congcu kcka qnlhangan Nigeria (kwoci huyryu) dhuq 238,920, tu2 tnbkuwan kana Afrika, msnul bukuy Tuhunac Afrika (408,074).
Spuda Ingkoku Keyjay Sweyjn Cuku mi Qnlangan Ginghang ka smpu, GDP Nigeria pa spuda biyax bbari dha smpu u kndadax kngkawas 2005 na 1707 oku pila Amirika dhuq kngkawas 2007 na 2926 oku pila Amirika, wada balay hmrinas mn1 dungan. Kiya mi kngkawas 2014 Nigeria Qnlhangan Pyawcwencyu tongci sweycya Jemikale ka pkla, keyjay tnkawas Nigeria pa wada dhuq 5090 oku pila Amirika da, keyjay knou niya u wada hmrinas Tuhunac Afrika mi wada mtbkuwan qnlangan tu26, wada mknbeyhing bay keyjayti Afrika. Binaw mniq quri so lxanan smluwan mi sskuwan nengweyn u, ini baka Tuhunac Afrika kiya. Mniq 20 th 70 kngkkawas jiday mrana balay ka gasoring cida, Nigeria u alaw lxanan smluwan tocu mi psumu pila kiya ka wada ou balay ka saking dha nganguc. Mniq 80 jiday kcka qnrqilan gasoring u, wada mlih ka knkrayan gasoring, Nigeria u msmay bay muway saking dha nganguc, binaw hiti daw wada scuqi pririh muway pila saking, kiya ka wada psanak muway duma taykang risi uri. Pnsaking pila mi baking risi ka wada mrana mi ini dhqi muway ka pusu pila saking, kndudul mrana balay ka saking dha.
Binaw, spuda seyhu Nigeria mi pnsaking qnlhangan ka muda pprngaw kari daw, kngkawas 2005 idas 10 Nigeria mi Paris Cyuropu pnsaking pila u wada mddahur psdhu kari, Nigeria u ya bay dmuwi 60% nhlitan pila snburah mari saking dha dungan. Kiya mi dmuwi nangalan ndhiya nanaq pila gasoring muda muway msngari niya 40%, tnkawas mangal hmrinas 11.5 oku pila Amirika ddiyun quri phlih mqrinuc niya. Nigeria mniq kngkawas 2006 idas 4 pa wada smnlanan rikisi: Dhiya u wada mtu1 pririh kana Paris Cyuropu taykang na qnlhangan Afrika (ya bay niqan 300 oku pila Amirika).
Nigeria ka knkana qnlangan tu12 knbeyhing pnyahan gasoring mi tu8 knbeyhing qnlhangan cuko gasoring, gasoring tanming ssnkuwan ka qnlangan tu10 tnbkuwan (qnlhangan Nigeria u mniq kngkawas 1971 tumal gasoring pquri nganguc pssliyan qnlhangan). Qqpahan gasoring mniq kcka keyjay Nigeria pa wada mpusu balay, kiya ka knkan GDP na 40% mi nngalan pila seyhu na 80%. Kiya mi, mniq Niger Turu Hungun Co (pusu balay pnyahan gasoring) meysa qqlahang mlu uuda cuweyn gasoring, wada dndulan uri ka pnyahan niya gasoring, saya u shtur dha smquri cuko kana ka pntahan ngasoring uri.
Nigeria tongsyun sucang ka knkana qnlangan ini biyaw mrana na sucang uri, pusu balay burah sucang tyeynsin yunyingsang (mray MTN, Etisalat, Zain mi Globacom) u to bay mniq knbeyhing mi nniqan balay stkuwan kcka qnlhangan dha pkrana qqpahun dha. So niyi uri ka seyhu u prading pkrana weysing tongsyun huwu uri. Nigeria pa niqan Yuco weysing, snpeyyah congpu Abuja Nigeria Qnlhangan Kongcyeyn Keyngkyo mi Pkrana Cyu qmlahang uuda niya.
Saya pa Amirika, France, Ingkoku uri qnlhangan ka pusu balay gasoring dangi mawyi dha. Kngkawas 2006 idas 1 diyax 9, Cyokoku Telu kyojyo conghay abura spuda 22.68 oku pila Amirika mari Nigeria 130 go patas pnsdhuwan smruwa kmari gasoring ucilung (OML130) NA 45% na biyax qnblayaq qqpahun, Cyokoku ka wada mtaxa pusu balay gasoring dangi mawyi uri da.
Nigeria pa wada pqriyun tnbarah sucang, kiya mi wisu ini biyaw msdalih tukcka nngalan qnlhangan dha, qnlhangan Nigeria u niqan mttuku balay cuweyn, kiya mi pkrana malu na cinjong, horicu, tongsyun mi qqpahan ppnan uri, niqan tu2 knbeyhing cngcweyn cyawyiso Afrika (Nigeria Cngcweyn Cyawyiso) uri. Spuda biyax bbari dha smpu, kngkawas 2007 Nigeria na GDP mniq qnlangan na tu37 tnbkuwan. Nigeria ka Amirika mniq tuhunac Sahara qnlhangan Afrika knbeyhing bay dangi mawyi, pndungus Amirika gasoring mniq knkana qnlhangan na tu5 (11% ka cinko gasoring). Dhiya uri u mniq kcka qnlangan mtuhuy Amirika mawyi na tu7 knbeyhing swenca qnlhangan. Nigeria saya ka Amirika tu50 knbeyhing qqiya pnyahan dha cuko sucang, kiya ka Amirika tu14 knbeyhing cinko qqiya pnyahan na qnlhangan. Amirika ka qnlhangan dha knbeyhing na qnlhangan icil tucu niya. Ou balay uuda keyjay u mssli mniq 4 pusu balay alang mkbrnux: Lagos, Kaduna, Ppanan Asu Harcourt mi Abuja. Kiya ka pusu balay keyjay congsin ka dniyi, pkrana nniqan icil u wisu balay so sqda kiya.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Nigerian F7.jpg|縮圖|File:Nigerian F7.jpg]]
|}
Cuxan han pa, pkrana keyjay Nigeria u bsiyaq balay yahan qmlahang heytay seyhu, mqnaqah, ini tdwani qmlahang ka qnriqu niya, kiya u saya ka pnwaya mincu ka pdungus mi bukuy mndungus sbrahan ka uuda keyjay, kiya ka wada psdrxun pdungus ka uuda Nigeria, prading pkrana mbiyax balay biyax keyjay dha, kiya dhuq mpusu balay keyjayti Afrika ka sngtangan dha.
Qnlhangan Nigeria pa niqan tubaraw bay knrana na cinjong huwu, niqan tndxral qnlhangan mi qnlhangan nganguc na ginghang, cucan qmlahang kojyo, cngcweyn cingci kojyo, pawsyeyn kojyo mi cingci sediq, sumu kucweyn tocu cicin kiya mi tocu ginghang.
Qqpahan pnwalang ka Nigeria pusu balay qqpahan sntuku pila wayhuy cbiyaw. Nigeria cbiyaw pa mnqnlangan knbeyhing bay qnlhangan cuko trabus, koko mi abura qhuni sksik, kiya mi qhuni beyhing sbiki, mmudu hiyi pnwalang, lhngay, yuku, bunga qhuni, sanyaw mi sibus pusu balay pnyahan qnlhangan. Ya bay niqan 60% sediq Nigeria ka qmpah pyahan qqpahan pnwalang, kiya uri u qnlhangan dha pa niqan ou balay malu qpahan dxral mi ini dha dani tmabul nina.
Nigeria u niqan ou balay ini dayi ptrawah kmari ka kwangwu cuweyn, kiya ka knkana gasu ida nkiya, mey, dxral hwan, tan xxihuy kwang, king, btunux xiluy kwang, btunux seykay, si, ni, btunux mo mi sin. Ana so niqan knou bay snkuwan niya ka ida nkiya cuweyn niyi, binaw quri so qqpahun kmari kongyey qnlhangan Nigeria pa ida wisu mniq so npnrdingan niya na. Qqpahan mpsalu Nigeria pa kiya ka knkana mpsalu qraqil mi qqpahan tminun (wa mssli mniq Kano, Abeokuta, Onitsha mi Lagos), mpsalu rulu (mray so rulu France u smalu maku mi traku Ingkoku mpsalu niya Bedford, saya ka tongyong rulu na kingal cida kojyo), lukus Tisyo, gomu smluwan mi qqpahan cyakong uuqun.
So cduray hari ka qnlhangan Nigeria niyi pa nngalan hbangan kcka qnlhangan u wada mrana balay, kiya ka wada briyan tndxral qnlhangan Nigeria mi kwoci ka eyga (nawraywu) Nigeria, kiya mi mniq Afrika qnlhangan icil mi duma nniqan O Co u kuxul dha balay uri.
== Jen-ko(人口) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Occupy Nigeria rally in Ojota Temi.jpg|替代文字|縮圖|File:Occupy Nigeria rally in Ojota Temi.jpg]]
|}
Knhbrawan hiyi sediq Nigeria saya pa wada hmrinas 2 oku 500 knbkiyan hiyi sediq, mnniq tuhunac ka Kuriscyang mi tudaya na Muslim pa mndungus balay 1:1, qridin tnquli laqi ryu pdkana u 5.5 laqi, knou balay ka 8.6 laqi. Spuda so qnita smpu, ya bay so dhuq kngkawas 2050 daw, Nigeria ka muda rmirih Amirika, mtu3 knou balay knhbrawan hiyi sediq qnlhangan, mphrinas 3 oku ka mnniq hiya. Dhuq kngkawas 2100 daw, knhbrawan hiyi sediq Nigeria u mpdhuq 8 oku, mknkana qnlangan knhbrawan balay sediq 3 qnlhangan uri. Kiya mi knkana knhbrawan hiyi sediq Afrika dhuq kngkawas 20100 daw musa smpusal mrana, mpdhuq 42 oku hiyi sediq.
== Cung-cyaw(宗教) ==
Qnlhangan sediq Nigeria pusu balay ka tuhunac snluhay snhiyan Kiristo kyo mi tudaya ka snluhay snhiyan Muslim kyo, Kiristo kyo ka knkana sediq na 44.21%, Islam kyo ka knkana sediq na 52.61%, snluhay pnsltudan pa ya bay 3%, tudaya duma nniqan pa wada dmuwi pnwaya Islam kyo.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/奈及利亞<nowiki/>(參考自中文維基百科)
ie788lljf620pvzprgyo9ft3pcn6ibk
Niqan brihan ka mkla kari Truku
0
945
56163
35730
2021-03-22T08:09:21Z
Iyumu
191
56163
wikitext
text/x-wiki
= Niqan brihan ka mkla kari Truku(說自己的母語是有意義的) =
“Kari” ksun o nuway knkla rudan ni huway Utux. Nasi ta ini emduwai
bi smluhay ni rmngaw do mha ta saw smsiqa balay brah drudan ta ni
Sejiqun.
12 hngkwasan mu siida o pgklaan ku na quri endaan 1 uwa Sbnawan
ka emptgsa mu , ngahan na o “Aruh”. “Pnaah laqi rbnaw siida ka Aruh nii o
smkuxul bi hyaan ka payi na. Yasa mkla bi meuyas uyas ni rmngaw kari dha
nanak ka uwa nii. Kiya ni wada prparu hari hngkwasan na da o wada matas
ptasan tgbilaq. Siida o wada kmpriyux hari ka lnglungan na da. Yasa kska
ptasan siida o ini tduwa rmngaw kari Sbnawan, ida asi ka mdui kari klwaan.
Kibi saw wada na lxanun ka kari na nanak da. Pklug jiyax sngayan rbagan
ni sngayan ptasan siida, wada sapah na ka Aruh. Qmita hyaan ka payi na do
tayal bi qaras na ni bitaq meuyas ni rmgrig. Siida ka Aruh nii o wana mhulis
ni ini rngaw ana manu kari. Ana huya msa mdui kari Sbnawan rmngaw
hyaan ka payi na o wana sdui kari klwaan smiyuk hyaan ka Aruh nii.
Prajing
matas brah 2 jiyax sngayan ka ptasan Aruh siida do payi na o pklug smtrung
paru bi knrxan. Siida ka hngkwasan na o 88. Plwanan na ka Aruhan, jiyan
na dqras ni baga rmngaw, “Suyang bi laqi laqi mu Aruh, ma su shngiyan
ka rbnaw su enseuxal dhug? Siida o uyas su ni kari su ni lnglungan su o
Sbnawan balay, hmuya ka sayang da, ma wada saw nii ini plngu ka kari su
da. ” Embahang saw nii kari pyian ka Aruh do asi lu tmbqlit lmingis brah na.
Paah hiya siida do paru balay kmpriyux ka Aruh nii da, ini na bi shngii ka
kari payi na.
Sayang ka Aruh do niqan bi ngahan na quri uyas Sbnawan ni
rmnisuh na kari uyas Sbnawan uri.
Mnhdu ku qmbahang snruan emptgsa do asi khnuk ka lnglungan mu.
Ana bi rabang ka rmun na ni qnita na. Nasi ungat gnealu paah kari payi na
do yaa mha hmuya ka kndsan na dhug! Paah hini klaun mu, yaa manu ka
pusu kari Truku uri. Kari Truku o aji wana nanak prngagan, pusu bi o nii
pkmalan lnglungan ni knkla ni gnaalu rudan Truku ta ni Utux uri. Nasi ta
kdrumut smluhay kari ta nanak, ida empniqun brihan ka kndsan ta uri, saw
hgnigan kndsan Aruh.
Yaku o ana ku nii matas tgska ptasan ka sayang, ida mu aji laxun ka
jiyax slhayan kari [[Truku]].
Ana ku mniq ska ptasan ni ruwan sapah, aji uri o
tghuy ku mnswayi ni lupung, aji uri o wada ku matas tgparu ptasan, ida ku
Truku balay ana bitaq knuwan.
[[Snakun:Truku]]
djbjnml96tdzj21q0k2h0eu0dff1ec5
Norodom Sihamoni
0
946
95219
85797
2023-02-10T22:50:42Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q57319]]
95219
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Norodom Sihamoni (2007) (crop).jpg|thumb|Norodom Sihamoni (2007) (crop)- Norodom Sihamoni( 諾羅敦·西哈莫尼 )|alt=Norodom Sihamoni (2007) (crop).jpg]]
= Norodom Sihamoni( 諾羅敦·西哈莫尼 ) =
Mntucing hngkawas 1953 idas 5 jiyax 14 ka Norodom Sihamoni ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Cambodia]] ta sayang o kiya ka Norodom Sihamoni, pnaah hngkawas 2004 idas 10 jiyax 14 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
o6nn2ns3xfxa4v76m12ci0vxez3293p
Norway
0
948
106657
103669
2025-02-28T10:13:34Z
Magnefl
747
Kana ka sejiqun o niqan
106657
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Norway.svg|thumb|Flag of Norway- Kwoci Nwouey (挪威國旗) |alt=Flag of Norway|397x397px]]
= Norway (挪威) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Norway.svg|thumb|File:Coat of arms of Norway.svg-Kwohwey. (國徽)]]
Gaga kska Owcow ka [[Norway]], 62 00 N, 10 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 323,802 sq km (hangan na o Tg68)
(knlbanga dxgal o 304,282 sq km, knlbangan qsiya o 19,520 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 5,594,340 hiyi.<ref name="ssbf">[https://www.ssb.no/en/befolkning/folketall/statistikk/befolkning Population, january 01 2025, Statistics Norway] Accessdate=2025-02-26</ref><small>(2025)</small>
Gaga [[Oslo]] ka pusu alang paru, jiyax 17 idas 5 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Norway ga wada sugan 2.70% ka dxgal qpahan, 27.80% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 69.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Harald V, pnaah hngkawas 1991 idas 1 jiyax 17 pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Europe-Norway.svg|thumb|File:Europe-Norway.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Nwouey (挪威) =
Nwouey (kari Nwouey: Norge), nniq saw gqiyan hidaw Sgantinaueyya pantaw, tasiyang. Tqiri bi ka hayanseyn, kika kiya ka wada nanaq niqan ini pntna qtaan ka Nwoueyte kiya ni, mquri Fnran, Elwos ka Nwouey uri, kana Sarpajyuntaw ni Yanmayeyntaw ka dxgal Nwouey uri, kiya ni niqan ka psmyahun na ka Mawthuanhoti ni Pitistaw Nangcicow. Pusu alang ka Awslu.
== Ris (歷史) ==
Brqh kongyueyn 9 sci wada niqan ka dongi wankwo Nwouey. Jyueynsen sji ka 13 sci. 14 sci prajing mtakur.
hngkawas 1397 dhuq hngkawas 1524, Tanmay, Jueyteyn kika psalu Garreynmong.
hngkawas 1524 ceyti ka Garmadongmong, phiyu reynhwangkwo ka Tanmay-Nwouey, pqlahan ka Tanmay.
hngkawas 1813 bukung Jueyteyn Garss. Yueyhankrmux Tanmay-Nwouey reynhkwo, pxalan Jueyteyn ka Tanmay. Hngkawas 1814, pnaah Cirdyawyuey, subway Jueyteyn Tanmay ka Nwouey, pryuxan Sipomeyraniya, Jweyteyn – Nwouey reynhwankwo, klwaan Jueyteyn. Hngkawas 1905 kghak ka Jueyteyn – nwouey reynhkwo.
Murux Hngkawas 1905 kika wada cyuncukwo, kiya ni ngalang bukung ka Tanmay wanc, tnhangan Hganjis.
ska tgkingal psbu knlangan ida ini kllu, tgdha psbu do krmxan yeynsi singtong Weyse nasuey Tkwo, nniq Nwouey kaTkwo phiyu Nwouey congtusyacyu, congtu ka Cisring; qduriq Inkwo ka bukun Hgang ni kmlawa, seejiq Tkwo o nniq Nwouey phiyu paru sapah sluwan dha puniq, binaw gaga sliqan Mongcyu. qhlangan psapin Tkwo ka kana alang Nwouey dhuq jiyax 8 idas 5 hngkawas 1945, phnasun ka Nwouey, plaxan psapin ka Nwotcyun. Psbu hici mbbiyax ka klwaan dha. hngkawas 1945 msupu daya Tasiyan kongyuey cuc.
hngkawas 1957 wada meydan ka Haganjis, laqi na ka tlung ynlngan na, tnhangan Awlafuus. Hngkawas 1959 msupu cyomawi reynmong Owcow.
Hngkawas 1972 ni hngkawas1994 mndha pgaaw patas msupu Owmong, binaw ini psrwai, kika niqan ini au Omong ka dhiyao wada naban ka dha msupu Omong seejiq. Binaw jenyueyn kwo snknsyeyi ka Nwouey.
Jiyax 22 idas 7 hngkawas 2011, miyah ka phnan puniq ni phnan pspruq, kika mndha psbu siida ida smeisu bi ka yahan psbu ka klwaan dha, kana wada midan seejiq o empitu kmxalan empitu .
== Cngc (政治) ==
Nniq 19 sci ka Nwouey kndadaxcyuncuc priyux kingal cyuncu liseyn wangkwo, bukun sayan Halarus nniq jiyax 17 idas 1 hngkawas 1991 qmpah.
Hngkawas 1898 muda busyueyncyueyn ka snaw, dhuq hngkawas 1913 kika mnduwa puda busyueynjyueyn ka kana kongmin, kana qrijil uri. kana knlangan o ida alang Nwouey ka pnlalay puda busyueynjyueyn. kwohuey o muda iyueyncihuey (tnhangan Stortinget, kika taihuey ksun), niqan 169 ka iyueyn sayan, iyueyn o kndadax cyun piri ririhc pnuda.
Sosyan Nwouey ka qnpah ruwan nike singcncyueyn.
Kana klwaan o niqan empusal sngari ka cntan, tgkingal tatan Nwouey kwohuey ka Nwouey kongtan, kika pusu bukuy tgdha psbu ccentan.
Hngkawas 2009 pgaaw siida, 169 ka sicong mangan 64 ka kongtan, kongtan ni sehueycui cwoitan, congceyntan spuan ka ska ni siyaw hari reynhcenfuccen. Sosyan ka kongtan Yeyns. sdwordnpeyk qmpah.
hngkawas 2013, embiyax mangan ka reynmong ska ni siyaw hari, pawsotan ni cingputan ini kpiya ka spuan dhareynhcnfu ska ni siyaw hari, kika dyagan cyotan ni citucyaw mingcutan dmayaw kmlawa singjntongi.
== Tiri(地理) ==
385.054 bingfankongri ka knlaban ( kana dxgal Swaypacyuntaw, Yangmayeyntaw dnii ). Nniq daya Osgantinaueyya pantaw, siyaw Jueyteyn ka hraan hidaw, daya hraan hidaw ni Fnlan mquri Eluos, mntna Tanmay msipaw ka hunac, ngungu gsilung Nuouey ka gqiyan hidaw. hiqur bi ka hayanseyn, 2.1 kbhug kongli ka knbragan (kana Syawan ) egu deynjanryankan. Sgannaueyya Sgantinaueyya sanmay o kndadax hunac mquri daya kana alang, kawyueyn, dxgan seejiq, pingjuan saw kana o wada niqan babaw 2 / 3. Hunac syawjyo, hupo, cawce llaban.
== Karac(氣候) ==
kncilux gsilung ka karac kkana alang, yasa meuxun ka daya tasiyan kika saw nii ka karac yeynhayticyu, dha mntna ka knbukax ka knlangan ida meuxun ka hini, mskuy ka karac o ini salu kyapeyn. Pncingna qsiya quyux hngkawas ka s dxgal seejiq Sipo o saw 2000 – 4000 hawmi, ruwan alang o 500 – 1000 hawmi, tuku ka qsiya yayunr, ngngalan qsiya alang Owcow o dhiya ka brah bi.
== Singcng cyuhwa (行政區劃) ==
Pnhyugan 11 ka cyun ( fylke ) kana klwaan, pnhyugan 356 ka scen ( fylke ).
Kana klwaan Nwouey cenfu o sugan sanci singcenjyu :
* Wangkwo ( kari Nwouey : fylke ), kana dxgal klwaan Nwouey, kana Sbicpeyrkn cyumtaw ni Yangmayeyn taw hayway, kiya ni Sbicpeyrkn cyuntaw niqan kwocikongyuey bkiyan ka duma dongcjyueyn.
* Cyun ( kari Nwouey : fylke ), kndadax hngkawas2020 kana klwaan o sugan 11 ka cyun, kika kndadax hngkawas 1814 brah pnhyugan ka klwaan, dhuq 1905 wada murux.
* Scn ( kari Nwouey : Kommune ),kana cyun o hbaraw ka snpuan scn, hngkawas 2020 siida kana klwaas o niqan 356 ka scn, dri alang Langir dmuy qpahan scn uri.
Puda pmuman ka Nwouey cnfu, knhuway kciway na ka cyun ni scen. Kndadax 1930 nyeyntay na 747 ka scen,wada mlih dhuq sayan ka knegu na. 11 ka wada mlih cyun uri, gaga knttu saw muuman ka scen.
saw dxgal ni babaw dxgal, Nwouey o sugan hraan hidaw Neiuey (94,576 km2 ka knlaban, sofu Awslu ), hunac Nwouey (16,433 km2, sofu glistiansan , Aluentay ), gqiyan hidaw Nwouey (58,582km2 ka knlaban, sofu Peyrken, Sdawank, Morte, Layganer ), Dluentlake ( 41,260 km2 ka knlaban, sofu Dsahmu ) ni Nwouey daya ( 112,951 km2 ka knlaban, sofu Dluomus, Pote, Watse ).
Nniq ruwan kwanri kmlawa singcen, ini puru snakan qnlahan cyun ka duma :
* Nwouey sidong o psnakan mataru ka alang sansufayueyn.
* Sugan maxal kingal cyawcyu ka pnhulan Nwouey.
* Sugan maxal tru ka pgaaw samiihuey Nwouey.
== Cingci (經濟) ==
Scan cyohuw ka cingci Nwouey ni cenfu hongkwan tyawgong wada tduwa ka nuuda dha, saw spngun ka kwoci hueyri seejiq ngngalan kana klwaan knlangan o dhiya ka mangan tgdha ni tgtru kdjiyax ( mniq baraw Lusenpaw ni jueys ), baraw bi ka dha ringkwo jueyteyn ni Tanmay, kika kana babaw dxgal dhiya ka nniqan bi 、mrana bi ka cingci ni malu bi ka kndusan klwaan dha, sugan ka ngngalan ida mntna. Cenfu ka kmlawa pusu bi cingci ringyu, saw syokongyey. Niqan thngayan bi ka ngngalan idankiya Nwouey, kika pusu qtaan sayan ka saw syo、sueyri、nongyey、dgiyaq ni gwanjan dnii, duma cingci Nwouey stmaun dha ka syo janyey ni kwoci yocya, saw hngkawas 1999, syo wouey ni deynjanji o wada niqan 35% ka psaan nganguc, kika ngalan feysyo sujukwo spuan jenyueyn, psaan nganguc syo klwaan Nwouey o naban ka saw Sutiarapo ni Elwos. Hngkawas 2007, syo ni deynjanji Nwouey wada niqa 45% kana ka psaan nganguc, saw psaan GDP hmrinas 20%. Klwaan Nwouey o brah bukuy mndha pgaaw ya msupu Omong, nniq hueyi o ini tduwa. Pusu na o lnglung ka Nwouey msupu Omong do musa smliq nongyey alang dha. binaw, nocow mawicyojyueyn ka Nwouey, sawuuda dha, ida msupu bi ka Nwouey ni Owmong.
Hngkawas 6 ga ana nanaq saw nii ka Nwouey ( 2001 – 2006 ) reynhkwo ka rmngaw ida malu bi nniqan ka alang hini, nniq saw ruwan bukuy hngkawas 20hini ida slhbun ka seejiq Nwouey, nasi prajing mlih ka syo ni deynjanji do, kika musa mlih ka kndusan dha. kika phiyu syo cicing ka klwaan Nwouey, kika psaan dha nganguc ka ngngalan syojanyey. Dhuq idas 11 hngkawas 2007, niqan 3800hpucing pila Amrika ka syo cicing klwaan.
Ana ruwan kana alang hbaraw ka klwaan gisu phiyu qlwaun ka cingyu, binaw Nwouey, Pingtaw ni Tanah tunux ida tduwa pqraq cingyu. kika Nwouey o pqraq cingyu kndadax hngkawas 2016 ga 800 dhuq hngkawas 2017 mrana 999. Saw nii ka uuda dha miyah tnkari ka huanpaw dwanti.
== Jnko(人口) ==
hngkawas 2009485 kbuhug ka ssjiqan, wada niqan 94% ka seejiq Nwouey[19], ini khbaraw ka seejiqan Sami nniq daya alang. Saw bi niqan 55kbuhug ka ssjiqan pusu paru alang. Nwouey glang ka hwopi. mntna malu ka sqita dha qrijil ni snaw, nniq hngkawas 2012 cingci luendan ka knlangan kana alang klaan ka snaw ni qrijil, tgtru niqan hangan ka Nwouey, wada hmrinas Pingtaw、Fenlang. [20] kwoci culawhuey ( Help Age International ) nniq hngkawas 2013 qtaan ka kngkawas kana alang (Global AgeWatch 2013 Index)saw sblyaqan drudan, tgdha niqan hangan ka Nwouey.
== Kari (語言) ==
Kari kwanfan Nwouey ka ka kari Nwouey, kana o dha ka pnnatas : dliyun dha ka kari Nwouey ni kari burah Nwouey. Dha ka ptasan o dmuy kwanfan yuenceyn, sapas pyasan ni kongkong janswo, binaw mntna hiya, hbaraw hari ka skari Nwouey, wada niqan 85-90% ka ssjiqan. Ndaya Jarmanyuc, mntna hari kari Tangmay ni kari Jueyteyn, binaw mntan ka pshnan ni matas. Tduwa pdduy ka tru nii, duma, mntna hari ka kari Jueyteyn ni kari Nwouey, dha nii o ini pntna hari kari Tanmay, binaw hbaraw ka seejiq ising alang, nasi wana kingal ka skari ni tduwa psrngaw ka tru klwaan , asi ka pstalan na. ini khbaraw ka ssjiqan seejiq Sami skari Sami, skari Fenlang ni Ukaryucu.
Tgdha pusu kari ka kari Ingyu, asi ka smluhay kari ising alang na, pusu kari ka Siyu、 Teyu、 Fayu、Iyu dnii.
Nniq sapah pyasan hini, thjing hini ka seejiq nganguc o tduwa dha ngalan kari tgdha ka kari Nwouey, kndadax hini wada mhnuk hari ka pspung kari Nwouey. Duri o, Nwouey sayan o pmuri seejiq ising alang smluhay kari Nwouey, kndadax jiyax kingal idas mngari hngkawas 2005, kana thjing hini ka seejiq nganguc o pbatas asi nniq hini ka brah tru hngkawas, asi ka mnhdu ttgsa kari Nwouey 300 tuqi, nasi ini saw kiya ida ini tduwa pniq alang hini.
== Cungcyaw (宗教) ==
congcyaw cyo seynfapawcan Nwouey, pnaah hngkawas 2013, quri pusu slhayan ka ciyucyaw ( 82% ), niqan 76.1% ka ssjiqan Lutecong, kkana seejiq Nwouey nii mntucing buyas Bubu siida puda prbu ka pnrhulan, maxal rima ka hngkawas siida muda jenjenriis, mstrun do kika puda pskaras ka pnrhulan. [22] niqan 2.4% ka slhayan dha Islangcyaw, duma 2% ka shlayan dha. hngkawas 2016, priyux seynfa ka Nwouey, plaxan ka kwocyaw huey tnlngan kwocyaw.
== Pnstrngan(婚姻) ==
Ida niqan nanaq pnuda Nwouey, ini pskrti ka pnstrngan, uxay msdungus ka tnsapah ida tduwa kiya, saw mangan jeyking, dha pnegluban nii tduwa pdaan cenfu ni faryupawcan.
== Thjing nniqan seejiq (移民) ==
pdaan uuda thjing seejiq, niqan ka saw balay bi tduwa msupu sapah ni pnegluban gaya pnstrngan, tduwa muda tsli ka tnhjing alang seejiq. Madas laqi ka ini mstrun qrijil o, saw, pqqita ka qrijil ni saw, nasi sejiq Nwouey ka saw, uxay ka qrijil, ini pstrun ni niqan ka laqi da o ini tduwa pniq klwaan hini ka hangan laqi. mntna na hini, wad kgayaw ka msdungus ni asi ka ini mspu kingal sapah kingal hngkawas han, wada dhuq ka jiyax da o kika tduwa pbatas patas pkgayaw .
== Wunhwa(文化) ==
Lukus sbiyaw Nwouey ga tnhangan Punate kana(Bunad), jiyax 17 idas 5 pqaras ka klwaan Nwouey siida, hbaraw ka seejiq Nwouey plukus Punate. Nwouey o niqan nanaq ka sencij Nwouey ni seynfaj Nwouey. Dwolworfu. Lafudwo cinyeyncyan uri. Tanmayi Nwouey syawswocya Sangtemos (Aksel Sandemose)pnyah kkari cantayface nniq saw kana ruwan Nwouey Sgangtinaueyya senyun o niqan ka pusu tlngan uri.
== References ==
<references/>
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/挪威 (參考自中文維基百科)
cos3qing71mezf8nwz66afspnhqspzx
Nsgan Bsuring
0
949
100737
80787
2023-10-06T00:28:42Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100737
wikitext
text/x-wiki
Nsgan Bsuring (秀林鄉)
[[Patas bntasan:Xiulin HL.svg|thumb|Nsgan Bsuring]]
Nsgan Bsuring nii o gaga mniq tgdaya bi [[alang]] Nyusan Skangki.
Nsgan Bsuring o niqan alang Knlibu, Tkijig, Bsngan, Bsuring, Qowgan ni Pratan, Kdusan Skura, Dowmung, Tmunan ni Branaw.
== Dxgal Truku saan rmigaw klwaan ==
Thnganan Dxgal Truku saan rmigaw klwaan sayang ka dxgal nii o kika nniqan rudan ta Truku
== pnyahan kari ==
*[https://web.archive.org/web/20210121075412/http://www.shlin.gov.tw/ 秀林鄉公所]
[[Snakun:Truku]]
lntbtww8a90uwahdqj7ofq99lqmxavj
Nunuh dapa
0
950
56161
36934
2021-03-22T08:08:31Z
Iyumu
191
56161
wikitext
text/x-wiki
= Nunuh dapa(牛奶榕) =
Tnhnganan dha sa“nunuh dapa” ka qhuni nii, yasa urac wasaw na u niqan mbhuway biyuq so hari nunuh, uxay uri u hiyi na mntna hari nunuh dapa, kiya so nii ka hangan na.
Mhru ckcka mi llbu hari knrbawan lmiqu ka nunuh dapa, kika thdawan bay mi ssiyaw bbuyu, prading pncriyu ka tasul na u mbanah han, babaw na da u kiya wada thuway knpriyux msama da, hiyi na u mtumun hari mi mntna balung, mtubal ka ruwan mi nganguc na, tiping, msdhriq, msadu mi mbanah ka hiyi na.
Kana wamil, pusu, [[wasaw]] mi hiyi na u tduwa ngalan iyu, tduwa cyusan, hpuyun buu mi prmaxal dha muwang uri, nasi qruqun mkan ciida u, asi ka snawan ha kiya tduwa mkan da, mchiya hari uqun, uxay uri u pkmalu hiyi sediq nunuh dapa nii.
Wasaw, phpah mi hiyi na u, kuxul bay uqun kwkuwi, qqbhni, bbrihuc mi qqolic…dnii, encuun hari mkan ka sediq uri.uxay uri u tiping waru musa tnbalung ruwan hiyi na hiya, mpwaru ciida da u kiya miyah nanaq ngangac da.
[[Snakun:Truku]]
e2or36s6cpnhabuflxqedihvfjrhje0
Nworu
0
951
102916
102915
2024-02-01T23:34:19Z
Kwamikagami
944
102916
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Nauru.svg|thumb|Kwoci Nworu(諾魯國旗)]]
''Miru Kunghekwo''(諾魯) ga thnganan ''Nworu''(Kari ''Yingkwo'': Nauru, Kari ''Nworu'': Naoero, thnganan ''Yingkwo'' sexual: Pleasant Island)gaga mniq hunac ''Taypingyang'' ''Qerwonisiya qpruhan taw'' na ''Tawkwo'' ksun. Sdalih bi klwaan o kika ''Panapataw'' na ''Ciripas'', gaga mniq hraan hidaw ''Nworu'' yabi 300km<sup>2</sup>. Knlbangan dxgal ''Nworu'' ga 21.3kmhiya ka tgbiciq bi Tawkwo knlangan, ida hiya ka tg3 knbiciq na klwaan knlangan, paru dha ka Morwoke ni Fantikang. Hbragan [[seejiq]] ''Nworu'' ga yabi 11,000hiyi, tg3 knciway na mniq knlangan, mabang hbaraw ka dha ''Tuwaru'' ni ''Fantikang''.
Manu ka seejiq tnpusu ''Nworu'' ga pusu bi o seejiq Miqerwonisiya ni Porinisiya, hici hari ''Sci'' 19 siisangalan Teyic Tikwo maa Cmitu . Ppais paru tgkingal siida ka knlangan, Nworu ga maa qlhangan ''Kwoci Reynmung'', spuan kmlawa ''Awcow'', ''Syowsiran'' ni ''Yingkwo.'' Ppais paru tg2 siida ngalan Tanah Tunux ka ''Nworu'', kika rhngun saan dha mrmux ''Taypingyang''. Bukuy pnpais do wada dha klwaun duri ka Nworu, bitaq hngkawas 1968 do kmburux nanaq da, kiya ni hngkawas 1969 do teumal dqpruhan(SPC)''Taypingyang'' da .
Qtaan ka brah mdka na Sci 20 ga ida mqpah ''Cngfu'' mduuy pusu ''cingci cpn'' klwaan ka ''Nworu''. Yasa ''Tawyu'' snpuan btunux ''rins ka Nworu,'' gntuan sdalih babaw dxgal ni tduwa leexan lmamu ''qwangcan'' ngqnguc. Paah hngkawas 1907 do manu ka ''Kungs rinswanyeyn Taypingyang'' ga prajing lmamu qwangcan babaw ''Tawyu'' da. Hngkawas 1919 phiyug ''weyyueynhwey Yingkwo'' ''rinswayeyn''(''Yingyu'':British Phosphate Commission);
Knburux do ida mlutuc lmamu nklwaan ''qwangcan'' ka ''Kungs rinswanyeyn Nworu''. Bitaq hngkawas 1980 do ida wada djiyun kana ka gntuan, siida ida Nworu ka pusu bi pusa eseisil klwaan ''rinswanyeyn''; Kiya ni manu ka ''Cngfu Nworu'' ga mniq hici hngkawas 1960 bitaq pnrajing hngkawas 1970 siida, ida sndhu bi nangal hbangan kngkingal seejiq ga kana ka ''cucyueyn klwaan'' o tgbaraw bi msa. Kiya ni seejiq tnpusu ''Nworu'' ga ida ini kmalu mduuy dngalan hbngan nii, kmdudul ungac ka ''rinswan'' ni nngalan dha qwangcan nadas na naqih lnglingay, dungan o kmdudl mlih ka ''cicin'' ngalan hbngan do, manu ka Cngfu ''Nworu'' ga musa meysa uxay dungus na uda ngalan dha pila.
Hngkawas 1990 siida, Nworu ga maa kingal qdriqan swey baraw knglangan ni sslian sminaw pila. Paah hngkawas 2001 bitaq hngkawas2008 ni paah hngkawas 2012 do, jyagan ''Cngfu Awtariya'' ka Nworu, phiyug kingal htitan mneguy mrmux Awtariya na seejiq qrinuc tbrihan dha. Yasa suqi smtama Awcow, kiya ni hniyan dha nAecow ni pucungkwo. Quri saw waycyaw o ida ''hweyyueyn'' na ''[[Reynhekwo]]'' ka ''Nworu'', kiya ni ida ''Taypingyang Tawkwo runtan'', ''Tayingtikwo'' ni ''Feycow'', ''Cyarepihay'' ni ''Taypingyang'' qrpuhan klwaan ''nacngyueynkwo''. <ref>[https://web.archive.org/web/20090504065731/http://oceania.stosunki.pl/nr/]</ref>)
[[Patas bntasan:Coat of arms of Nauru.svg|thumb|Kwohwey.]]
=== Kari Pnyahan(詞源) ===
Onawero: 96-99
Plealay bi han o seejiq ''Yingkwo'' ga thnganan dha ''Qeaytaw''(Pleasant Island)msa. “''Nworu''” kari nii ga yabi pneiyah kari Nworu Anáoero, “musa ku hagay gsi
Lung” msa ka dungus na; Emp''Cmin Tekwo'' o thnganan dha Nawodo ka ''Nworu''.
== Ris(歷史) ==
{| class="wikitable"
|+
Gaga saan pusa mpruq balung Amirika tg7 ''Hangqungcyun''(B-24 emp''ceyfang'' ''hungcac'')i ka ''Nworu.''
![[Patas bntasan:Nauru Island under attack by Liberator bombers of the Seventh Air Force.jpg|frameless|center]]
|}
Yabi brah 3,000 kngkawas han o, seejiq ''Miqerwonisiya'' ni ''Porinisiya'' ga ida tna mnniqhini da, kana o niqan 12 ka alang, skrayan babaw Kwoci na ppngrah o mririh 12 alang nii. Mniq bukuy hari Sci 18, kingal qbsuran asu Nyowsiran ga mgriq asu siida qntaan n aka Nworu, wana hbaraw seejiq tnealang ni sapah ka qntaan na, kiya ka kiya o ida ini usa babaw dxgal dha uxay uri o ini na saw manu qmit.
Hngkawas 1798 qbsuran asu ''Yingkwo'' ''Yueyhan.Feyyin'' ga madas “emptsamac” haw dhuq ''Nworu'',hangan na o “Pleasant Island” (Qeaytetaw” msa, trawah ka ris knglangan gqian hidaw ni ''Nworu'' msdgangi. Tgkingal mnusa mniq taw na seejiq bhgay o, kika pniyah Yingkwo ''Weyreyn.Haris''(Willam Harris), hngkawas 1842 do, 29 ka hngkwasan na miyahdhuq hini, yasa snwuwa ni ini usa dni asi eniq hini dabrah na ''Nworu Cungtung'' ''Rene.Haris'' o kika lutuc na.
Hici hari ''Sci'' 19, manu ka ''Tekwo'' ga mquri hunac ''Taypingyang'', manu ka ''Nworu'' o paah hngkawas 1888 do maa Cminti ''Tekwo'' da. Siida ga ida ini na psai lnglungan ''Tekwo'' ka ''Nworu'', yasa wana ''Yeyc'' do ungac ana manu ka babaw Taw hini. Hnkawas 1900 siida, mqpah ''kungs rinqwang Yingkwo'' ga smlay kingal btunux ''Nwotaw,'' klaan dha saw niqan ''rinqwang'' ka kana babaw Taw, kiya ni kmpriyux ka kndusan Taw nii da .
Ppais paru bi tgkingal ka knglangan siida, ''Nworu'' ga wada ngalan ''Awcow'', kiya ni paah hngkawas1919 do ida spuan kmlawa ''Yingkwo'', ''Awtariya'' ni ''Syowsiran'' ka ''Nworu'', kska na o ida ''Awcow'' ka mririh tru klwaan qmlahang. Ppais paru bi tg2 ka knglangan siida, seejiq Tekwo ga iyux kmsiyuk, wada na slgun kiyig Taw ka 4 asu, wada na prqan ka pnhiyug ''rinqwang''. Hngkawas 1942, smpruq ''Nworu'' ka msaping ''Nworu'', seejiq ''Nworu'' ga maku mquri ''Awtiri'' qduriq kika uxay paqun msping Tanah Tunux, msaping Tanah Tunux ga wada mangal ''Taw'' nii jiyax 26 idas 8, ''Taw'' nii ga maa pusu bi nniqan msaping Tanah Tunux mniq hunac Taypingyang.
Msaping Tanah Tunux ga smkagul 2,000 hiyi qmlahang, mnadas hbaraw bi seejiq Tanah Tunux ni seejiq Hankwo uri, mniq babaw ''Taw'' o ida niqan ka qbrangan ni phiyug ciway sngayan sapah skaya uri. Kiya ka kiya ni snalu djiyun cyuns o wada slayan mungcyun da, mnniq babaw Taw na 15 sapah skaya ga wada dha prqan da, wada sbtan puniq Tanah Tunux ka hmnici mnniq hiya na seejiq Owcow. Empsaping Tanah Tunux o psaan dha qmpah ''Cuqetaw'' ka ka 1,200 hiyi seejiq ''Nworu''.
Babaw pnpais tg2 do manu ka ''Reynhekwo'' ga bganan na ''Awtariya'', ''Yingkwo'' ni ''Nyowsiran'' tru nii ka msupu kmlawa ''Nwor''. Asi ka rngagun dha ''Reyhekwo'' ka ndaan dha kngkingan hngkawas, kiya ka kiya ni dhiya ga ida pasun dha shuya kmarig lmamu rinqwang babaw ''Taw'' ka pusu bi ddaun, quri saw kndusan seejiq Nworu o ida dha ini lnglungi kiya. Ida mnegu bi meysa ''Awcow Cngfu'' kbrwahi rmngaw ka knarig ni lnmuan dha kngkingal hngkwasan rinqwang dnjiyan hbangan ni sbarig hbangan, bbarig siida iyux bi bqanun cikuh ka seejiq Nworu uri, kiya ka kiya ni manu ka ''Cngfu Awcow'' o ini bi siyuk rmngaw.
Kmdudul trawah ka knkla seejiq ''Nworu'' do ini dha qrasi ka snklawa na ''Awtariya'', saw ka quri kmarig lmamu ''riqwang,'' kiya ni kmbiyax bi meysa kmburux nanaq, ngalun dha ka cyueynri kmarig lmamu ''riqwang''. Manu ka ''Cngfy Awcow'' ga ka mniq paru bi biyax nipix kklwaan do ungac brahan ni malax knlawa na ''Nworu'' da. Jiyax 31 idas 1 hngkawas 1968 do qulung bi psdhug kburux nanaq da, ''Hamo‧Terwopote'' ka ''Cungtung'' daha, kiya ni idas 11 do maa ''Tayingkwosey'' kingal nanaq ''cngyueynkwo''. Hngkawas 1989, manu ka Nworu ga musa rmngaw quri ndaan Awtariya ni quri saw uda ''Faryu'', saw ka kmlawa siida ka Awtariya o ini dhuq qmlahang lnglingay ni mlih smliq lnglingay knrign lnmuan dha ringqwang. Hngkawas 1999, maa ''hweyyueynkwo'' na Reynhekwo ka Nworu da. jiyax 12 ids 4 hngkawas 2016 do, manu ka ''Nworu'' ga maa qpruhan ''Kwocihwopicicin'' ni ''Yinghang knglangan'' na tg189 na ''cngyueynkwo'' da.
<ref>[https://www.sbs.com.au/news/nauru-s-former-chief-justice-predicts-legal-break-down],Nauru's former chief justice predicts legal break down</ref><ref>
[https://www.theguardian.com/australia-news/2015/oct/28/this-is-abyans-story-and-it-is-australias-story],This is Abyan's story, and it is Australia's story</ref>
== ''Cngc(''政治) ==
=== ''Singcng(''行政) ===
''Nworu'' ga ''Cungtungc Kunghekwo'', ''Cungtung'' o ririh saw qbsuran klwaan, pusu bi tunux klwaan uri. Hiya ga ida negaaw ''kwohwey'', ''Cungtung'' ga asi ka ''Kwohwey Yiyueyn''.
Cungtung sayang o Reyangnaar Ankemin, paah idas 8 hngkawas 2019 hiya ka Cungtung Nworu, ktru hngkwasan ka sqpah na. ''Neyke'' (2016-2019)siida snpuan 6 hiyi , kngkingal empqpah o ida mqpah egu egu puhwey na qbsuran, ida snkagul Cungtung.
=== ''Rifa(''立法) ===
{| class="wikitable"
|+
''Kwohwey Nworu(''諾魯國會)
![[Patas bntasan:Nauru-parliament.jpg|frameless|center]]
|}
Rifacikwan o kika Kwohwey ksun, mduuy kingal yueync, kana ka klwaan ''Nworu'' ga niqan 14 Singcngyu, psgaaw siida kana ka klwaan o snakan 8 cyu, mgaaw 8 hiyi yiyueyn, pk3 hngkwasan muda kingal sqpah na.
Kwohwey (2016-2019)nii ga niqan 17 hiyi ka nCngfupay, 2 hiyi ka neini ktana lnglungan.
Nworu ga ida ungac ka dungus bi ''Cngtang'' ksun, miyah empsgagun o ida mririh hyaan nanaq uxay uri o mririh kungs, hngkawas 2005 siida kska kwohwey ga 15 hiyi ga ida murux hiyi, mniq ruwan Cngfu reymug o maa mskingal tnsapah ka pusu daha.
Hngkawas 1992, ''Cngfu'' ka muda ''Yihwey''(NIC)''Nworu Tawyu''. Uxay ka paru ka ''cyueynri Yihwey'', ida hiya ka mgay kari ''Cngfu'' quri saw uuda klwaan, ida psaun saw shuya suupu dha seejiq ''Nworu'' muda pnluban uuda. Snegaaw na Yiyueyn na Yihwey ga ini tduwa muda ''Yiyueyn na Kwohwey.'' Sslian prngagan Tawyu Yihwey ga wada malax hngkawas 1999 da, mnu ka qyqaya ni qqpahun o bqanan ni pdaan Cngfu klwaan kana da.
Swoyowcyueyn dxgal Nworu ga kingl nanaq kiya, sjiqan ga dxgal na hyaan nanaq uxay uri o nqnpruhan ga ida niqan duma cyueynri dha. Cngfu uxay uri o kungs o ida ungac dxgal ddha nanaq, asi ka psdhug kari ka dha tndxgak kika tduwa kmbarux. Uxay kwomin Nworu o ida ini tduwa mduuy dxgal.
Hngkawas 1999-2003 siida, kana ka ini snhiyi ''pyaw'' ni mgaaw o ida mniq dha seejiq nii:Reney‧Hrisney ni Ponate‧Twoweyyueyke, pklun muda kmpriyux siida. Twoweyyueyke ga wada meydang hngkawas 2003 ini alax qnpahan niya na. Manu ka Ruteweyke‧Sqawti mangl Cungtung, idas 10 hngkawas 2004 do miyah psgagun dungan, kika mangal dungus bi 3 hngkwasan sqpah niya. Hngkawas 2007 do manu ka ''Kwohwey'' o btaqan dha ini snhiyi, sqpah Cungtung ga ida Maqus‧Stifn ka miya mririh dungan.
=== ''Sfa(''司法 ) ===
Faryu situng Nworu ga ida ini leexan, tgparu bi Fa yuen o ida pusu bi qbsuran ka dmudul, ida quri Seynfa ka qtaun dha balay; Manu ka duma na bntasan patas o tduwa psaun dhuq baraw ''fating. Kwohwey'' ga ini tduwa spaux pndhuq ''fayueyn'' , kiya ka kiya o pnsaan baraw ni pnsdhug na o tduwa psaun ''Awcow'' tgbaraw ''fayueyn'', ida ungac hari qtaan ka saw nii. Tglbu na ''fayueyn'' o snpuan ''fayueyn'' tnealang ni fayueyn tnsapah, ida seejiq ni ''Seyncang'' ka psdudul, ida ''fayuey'' tgbaraw na ''sfacangwukwan''. Rahuq n do niqan ka 2 ka pkdungus ''fayueyn'': ''Kungkungfuwu'' pusa baraw ''weyyueynhwey'' ni ''keysacu'' pusa baraw ''weyyueynhwey'' ga ida ''Cungsen fayuey'' ka pdudul sslian nii. Ida ungac endhyaan dha nanaq empsaping ka ''Nworu'' ksun.Wana bi qpruhan keysacu na knealan. Manu ka Kwofang dha o ida uxay dungus bi pnsdhugni Awcow ka muda qmlahang .
=== Waycyaw(外交) ===
Knburux do, mduuy kingal nanaq hangan teumal ''Taying kwosey'', hngkwas 2000 do kika balay bi hweyyueyn da. Rahuq na do hngkawas 1991 do ''Cngfu Nworu'' ga mteumal ''Yinghang Yacow qayfa'' uri da, hngkawas 1999 do teumal Reynhekwo da, hngkawas 2016 do teumal qpruhan ''Kwoci cicincuc'' ni ''Yinghan'' knglangan.
''Nworu'' o ida ''cngyueyn Taypingyang Tawkwo'' runtan, Uuda lnglingay Hunac ''Taypingyangticyu'' ni Hunac ''Taypingyangticyu weyyueynhwey'' ni Hunac ''Taypingyang Yingyung Ticyowqesyuey weyyueynhwey.'' Uuda pspung ''Tacicowse'' Amirika, mniq ''Nworu'' phiyug kingal pqlahang karac.
Hngkawas 2017, Cungtung ''Nworu Parun‧Waqa'' siida ni Cungtung ''Cunghwaminkwo'' ''Cayyingun'' ga ptqita ''Cunghwaminkwo Cungtungfu.''
Msdangi bi ka ''Nworu ni Awcow'', ida mduuy ''Awyuen'' ka krtan qyqaya klwaan. Rahuq na dungus bi sqnay ''Kwofang'' do idas 9 hngkawas 2005 siida, pnsdhug patas msbrahaw uxay shngiun. Awtariya ga bngay quri saw caycng ni ''cisu'' dmayaw, saw ka smkagul kingal qbsuran ''Caycng'', psramal ''Caycng'' djiyun ''Nworu'', slingan weysng Nworu ni uuda ttgsa, manu ka ''Cngfu Nworu'' ga phiyug kingal shtur mguy mtmay ''Awtariya'' na seejiq ssiyuk na.
Mduuy hangan ''Reynhekwo cngyueynkwo'' ka ''Nworu'', mneegu snhiyi duma klwaan na ''cucyueyn'' kika mangal hbangan dnayaw dha. Idas 8 hngkawas 1980, msdangi ka ''Nworu'' ni ''Aarciriya'' do ia psdhug saw ''Sisakwo'', ''Arciriya'' do bqanan 1000 kbuhug ''meyyueyn'' dnayaw na ''Nworu'' Nworu, bitaq hngkawas 2000 laxan ka snhiyan dha ''Sisakwo''. Jiyax 4 idas 5 hngkaas 1980 do msdangi ka ''Nworu'' ni ''Cunghwamin'' kwo.
Kiya ka kiya ni hngkawas 2002, Nworu ni ''Cnghwa Jnmin Kunghekwo'' mtas patas rngagan, psdhug saw msdangi jiyax 21 ida 7 pnluban dha, kiya ni mtna mangal 1.3 hpucing meyyueyn ka dnayaw, kdha jiyax do ''Nworu'' ni ''Cunghwamin'' kwon ga mst patas, kdha jiyax do psdhug mstuq , ka pnluban ''Cunghwamin kwon'' ni ''Nworu''. Jiyax 14 idas 5 hngkawas 2005 do, ''Nworu'' ni ''Cunghwamin kwon'' ga msdangi dungan, jiyax 31 idas 5 do mstuq ka pnluban ''Nworu'' ni ''Cnghwa Jnmin Kunghekwo''. Hngkawas 2008 do, manu ka Nworu ga ida knttu jiyagan ''Owmung'', ''Amirika, Awcow'' ni ''Nyowsiran'' knkuh na quri ''caycng'' do, srwaun dha kmburux da, kiya ka kiya ni snrwaan nan ii ga ida wada lxanan hngkawas 2019''.''
Hngkawas 2009, Nworu ga smruwaApuhac ni Nanawsetiya, ida smruwa tg4 klwaan na ''cucyueyn'' tnealang hini, manu ka ''Erwos'' ga mduuy 5,000 ''meyyueyn'' ssiyuk na ''jntaw cuyi''. Jiyax 15 idas 7 hngkawas 2008 do, psdhug kingal uuda kmbgurah ''Kangqow''(hngkawas2011 hnduan, hbangan o pneiyah ''Erwos'' 900 kbuhug ''meyyueyn'' sdayaw dha. Rmngaw ka klwaan ''Nworu'' dnayaw nii ga ida ungc Ungc luban dha quri snrwaan na dha ''Apuhac'' ni ''Apuhac'' ni ''Nanawsetuya'' .
== Sneayus ''Singcng(''行政區劃) ==
Hngkawas 1989 bitaq hngkawas2003 do, manu ka sneayus Singcng Nworu ga, ida knpriyux ''〔23〕'' da. Sayang dga, snakun 14 ''Singcngcyu'' ka ''Nworu'' .
{| class="wikitable"
|Ktngayan(序號)
|Cyu(區)
|
Hangan Yingun(英文名)
|
Hangan sbiyaw(舊稱)
|
Knknlabang(面積)
(公頃)
|
Hnbragan seejiq(人口)
(2011年)
|
Alang(村莊)
Snpgan (數量)
|
mitu(人口密度)(人/公頃)
|-
|1
|Ayhecyu(愛和區)
|Aiwo
|Aiue
|110
|1,220
|8
|11.1
|-
|2
|Anapaarcyu(阿納巴爾區)
|Anabar
|Anebwor
|150
|452
|15
|3.0
|-
|3
|Anertancyu(安鄂灘區)
|Anetan
|Añetañ
|100
|587
|12
|5.9
|-
|4
|Annipajecyu(安尼巴惹區)
|Anibare
|Anybody
|310
|226
|17
|0.7
|-
|5
|Payticyu(白帝區)
|Baitsi
|Beidi, Baiti
|120
|513
|15
|4.3
|-
|6
|Pocyu(泊區)
|Boe
|Boi
|50
|851
|4
|17.0
|-
|7
|Puyatacyu(部亞達區)
|Buada
|Arenibok
|260
|739
|14
|2.8
|-
|8
|Tenikawmotucy(德尼高莫都區)
|Denigomodu
|Denikomotu
|118
|1,804
|17
|15.3
|-
|9
|Aywacyu(埃瓦區)
|Ewa
|Eoa
|120
|446
|12
|3.7
|-
|10
|Aycucyu(艾珠區)
|Ijuw
|Ijub
|110
|178
|13
|1.6
|-
|11
|''Meyningcyu(''湄濘區)
|Meneng
|Meneñ
|310
|1,360
|18
|4.5
|-
|12
|Nipocyu(尼柏區)
|Nibok
|Ennibeck
|160
|484
|11
|3.0
|-
|13
|Yowyapucyu(優雅布區)
|Uaboe
|Ueboi
|80
|318
|6
|3.0
|-
|14
|Yareyncyu(雅連區)
|Yaren
|Moqua
|150
|747
|7
|4.0
|}
{| class="wikitable"
|+Sneayus ''Singcng(''行政區劃)
![[Patas bntasan:Nauru-districts-zh-tw.svg|frameless|center]]
|}
== Tiri(地理) ==
{| class="wikitable"
|+Nworu ''Taw''(諾魯島)
![[Patas bntasan:Nauru satellite.jpg|frameless|center]]
|}
Nworu gaga gqian hidaw Taypingtaw, hunac Ctaw yabi 42km, knlbangan na 21km, mtumun ni bbaraw hari sanhutaw, kiyig gsilung o sdowras bi. Kkiyug na ga niqan 15-300m knbragan na, haypa o niqan 30m hayantay, ida wana hiya ka ''nungyeycyu''.Ska o Tayti, tgbaraw o haypa 71m(Sringring). Kana ka Taw o gaga spagan rinswanyeyn, ungac yayung,hunac gqian hidaw o wana bi kingal mrmun na langu( langu Puata).
Babaw ''Taypingyang'' ga niqan 3 ka egu btunux ''ringqwang''(duma o gaga Ciparipas ni nFakwoPorinisiya),ida wada krigan ni lmamu kana da, maku mqrinuc ska katayti, saw ka bbaraw 15m na gupun hniygan na mpupu ''shweyyeyn'', sdalih kingal ''Sci'' na kmarig ni lmamu, wada sliqan yabi hari 80%ka dxgal, kiya ni maku wada lglugan ka ncinci dha, yabi 40% na knudus gsilung , yasa mudus ruwan gsilung ni luli ka rinqwang kika wada mhuqil da.
Ida ungac nkiya qsiya mahun ka ''Nworu'', ana nanaq tduwa mssli qsiya quyux ka kulu qsiya dnamux o ida smtama bi kska nkungkung syey 3 qsiya gsilung ''yanhwacang''. Yasa snegaaw ''rinswanyeyn'' ka dxgal ''Nworu'', kiya ni qsiya truma dxgal o suqi mrmun, ini mahi ni ssuyuq pnegalang.
Quri saw mnhru nkiya weysng ga yabi niqan 60 kleegan, ungac ka kingal nanaq niya, nkiya mhru ga wada sliqan hmuma ''yeyc'' pnegalang, kmari ni lmamu qwang seejiq ni duma na pnaah eseisil na cwu, maku brbul kana ka pnhuma da. klwaan Nworu ga niqan klgan qqduda(saw ka ini hari qtaiweyying Nworu), kuwi, kmarang, manu ka munuh ssamac o ida kndadac eseisil kana kiya, saw ka qowlic, ngiyaw, huling, babuy, rudux ''Porunisiya'' dnii stabug, ida pnaah eseisil klwaan kana.
== Karac ni cihow(天氣與氣候) ==
Sdalih ctaw ni gsilung ka Nworu, kiya ni sbhuran ni mcilux ka kingal hngkwasan, ''njetay yurin cihow'', idas 11 bitaq idas 2 kingal hngkawas siida, ida miyah ka quyux ''Cifung'' ksun. Yahan brbul ''Sngying''- lmglug karac hunac, qnuyux na quyux ga ida mlglug bi, ida bnsingan ka kndngu na. Yasa Tawkwo, kiya ka leexan bi yahan brbul karac ni mkala baraw ka haypingmeyn kiya ka kiya ni ida ini bi kklai ka karac. Karac Nworu ga jiyan o kncilux na o yabi mniq 26°C(79°F), bitaq 35°C(95°F);kncilux na keeman o yabi hari 22°C(72°F) bitaq 34°C(93°F).<ref>[https://web.archive.org/web/20120227175200/http://www.cawcr.gov.au/projects/PCCSP/pdf/6._Nauru_GH_poster.pdf Pacific Climate Change Science Program]</ref>
{| class="wikitable"
| colspan="14" | Yareyncyu Nworu ga cihpow na o saw truma nii: (諾魯雅連區氣候平均數據)
|-
|Idas (月份)
|1 Idas
|2 Idas
|3 Idas
|4 Idas
|5 Idas
|6 Idas
|7 Idas
|8 Idas
|9 Idas
|10 Idas
|11 Idas
|12 Idas
|Hngkwasan (全年)
|-
|Tgbaraw kncilux℃(℉)(歷史最高溫)
|34
(93)
|37
(99)
|35
(95)
|35
(95)
|32
(90)
|32
(90)
|35
(95)
|33
(91)
|35
(95)
|34
(93)
|36
(97)
|35
(95)
|37
(99)
|-
|Tgbalay kncilux℃(℉)(平均高溫)
|30
(86)
|30
(86)
|30
(86)
|30
(86)
|30
(86)
|30
(86)
|30
(86)
|30
(86)
|30
(86)
|31
(88)
|31
(88)
|31
(88)
|30.3
(86.5)
|-
|Tgbalay llbu kncilux℃(℉)(平均低溫)
|25
(77)
|25
(77)
|25
(77)
|25
(77)
|25
(77)
|25
(77)
|25
(77)
|25
(77)
|25
(77)
|25
(77)
|25
(77)
|25
(77)
|25
(77)
|-
|Ris tgllbu ncilux℃(℉)( 歷史最低溫)
|21
(70)
|21
(70)
|21
(70)
|21
(70)
|20
(68)
|21
(70)
|20
(68)
|21
(70)
|20
(68)
|21
(70)
|21
(70)
|21
(70)
|20
(68)
|-
|Tgbalay pncingan qsiya(平均降水量㎜)(英寸)
|280
(11.02)
|250
(9.84)
|190
(7.48)
|190
(7.48)
|120
(4.72)
|110
(4.33)
|150
(5.91)
|130
(5.12)
|120
(4.72)
|100
(3.94)
|120
(4.72)
|280
(11.02)
|2,040
(80.3)
|-
|Jiyax tgbalay pncingan qsiya(平均降水日數 )
|16
|14
|13
|11
|9
|9
|12
|14
|11
|10
|13
|15
|147
|-
| colspan="14" | Pneiyah 〔38〕: (來源:)
|}
== Pusu snluan(基礎建設) ==
=== ''Cyawtung(''交通) ===
==== ''Hangqung(''航空) ====
{| class="wikitable"
|+
Bnsingan hngkawas 2008 kana ka sngayan sapah skaya klwaan ''Nworu.(''攝於2008年的諾魯國際機場全景)。
![[Patas bntasan:View of Nauru airport.jpg|frameless|center]]
|}
Sngayan sapah skaya klwaan ''Nworu'' o ida kingal bi, gaga hunac gqian hidaw ''Yareyncyu'' na babaw kiyig gsilung. Niqan kingal qnay ni 2 elug tmaan, knbragan na o niqan 2,150m(7,050ft) . Sayang ga wana ''Nworu hangqung,'' kingal iyax sngayan o niqan 2 hangpan ka skaya . Ida 1bitaq idas 9 hngkawas 2006 siida, yasa kingal bi sapah skayaa wada hritan ''fating Moawpn Awcow'', maku stuq ka seusa dha eseisil klwaan:dhuq jiyagan Taywan do, hangqung Nworu ga qulung idas 10 hngkawas 2006 do prajing skaya dungan, kiya ni pryuxan ''Awarhangqung'' ka hangan nada, hngkawas 2014 do pryuxan Nworu hangqung dungan.
==== Elug dxgal(陸運) ====
19km(12 mi), rahuq na do niqan 22km(14mi) mtmay kska ''Tayti''. Basu ptqiri o kika pusu bi ''kungkung'' ''yunsu'', muda ''Ayhecyu'', sngayan sapah skaya klwaan ''Nworu'', ''Cyowteyn'' ''meyning'', tnelang sapah spuhan ni sapah pyasan, Rahuq nao niqan ka kbrahun rulu mapa sjiqan<sup>.</sup>. Niqan 5km(3.1mi) tgring elug rulu qrngul, mlutuc ''rinqwang qwangcyu'' ni ''cyakung kungcang'' .
==== ''Hayyun(''海運) ====
Kngkingal idas ga niqan kingal asug(ya gaga mgriq na hug?) musa ni miyah Purispn na ''Awtariya''.
==== ''Tungsyun(''通訊) ====
Brah hngkwas 2009 siida, Wangru qnawal ga ida pnhiyug ''Cngfu Nworu'' ni dmayaw mgay, kiya ka kiya ni yasa I tuku ka pila, paah hngkawas 2003 do Cngfu ga ini dayaw mgay pila smalu da. hngkawas 2004 do sqtan ka ini ngali pila weysing tungsyun fuwu, quri saw thuras ka tungsyun ksun o bitaq hngkawas 2009 do kika malu dungan. Hngkawas nii dhuq ska do ida kungs Digicel ka wada mangal patas srwaan, mniq babaw Taw phiyug ungac gasil na ''tungsyun wangru''. GSM ni WiMAX 2 situng, tqnay idas 9 hngkawas 2009, idas 10 hngkawas 2010 do prajing mgay sdayaw.
==== ''Nngyueyn(''能源) ====
Plealay han o ida mduuy ''cayyow fateynci'' kmarig ni lmamu qwang ka ''Nworu'', bhkuy do pusa kingl tduwa mgay 15 cawwa(hngkawas 2006 knbyaxan nag a mlih 11.1 cawwa MW) teynri na qyqaya fateyn. Kska na oyabi 43%o djiyun dha kmarig ni lmamu qwang, rahuq na do djiyun knudus, babaw Taw ga ida gisu psramal murux na qpuring fateynci sbgay dha qulung djiyun. Qyqaya daru btunux ni qyqaya o ida kndadax ''kungs Nworu rinswanyeyn'' miyah mtmay ''Nworu'', sbarig na o niqan ''ciyow'', ''cayyow,'' ''yihwasyowci'', ''meyyow,'' ''junhwaci'' ni jungci dnii. Rahuq ciway na ga ida ini kpiya ka mnegay na ''junhwaci'' , Jungci ni Yihwasyow ni.<ref>[https://web.archive.org/web/20131029203739/http://www.energyrecipes.org/reports/genericData/Pacific/061129%20RECIPES%20country%20info%20Nauru.pdf],Country energy information Nauru</ref>
== Cinci(經濟) ==
''Nworu'' ga mniq tg3 knglangan o ida nsblayiq klwaan, ''cinci'' klwaan o ida kmarig ni lmamu ni bbarig klwaan eseisil klwaan ka pusu dha bi ddaun, mniq brah hngkawas 80 siida kika mnkaraw baraw ka endaan. Rahuq na ''Qwangyey'' do ida niqan ka yeyc, sibus, blbul ni ssama dnii pnegalang, saw ka duma na pnegalang ni qqsurux o ida tduwa phuma ni dmanga nanaq kiya. Kiya ka kiya ni stngi uqun, qsiya mahun ni djiyun kdjiyax qyqaya o ida smtama kndadax eseisil klwaan kida. Kska na saw buwax ni ''odungkw''o o kndadax ''Yingkwo'', ''Awcow'' ni ''Nyowsiran'' kiya, dhiyi o kndadax ''Awtiriya'' kiya, djiyun qyqaya kdjiyax o kndadax Taywan, Tanah Tunux ni ''Syangkang'' kiya.
Ida ini bgay hbangan swey ka seejiq Nworu, ungac ka tmayan cinqowswey uri, kana ka quri sqita narux o ida Cngfy kana ka mgay. Nniqan sapah o ida ''Cngfu'' kana ka smalu ni pawyang uri, nasi saw phiyug sapah babaw dxgal tndxgal ka ''Cngfu'' o, ida mgay hbangan seejiq tndxgal ririh knbrxan na ka ''Cngfu''.
Paah hngkawas 90 do, ''Nworu'' ga maa kingal knglangan qdriqan swey ksun, eseisil klwaan seejiq ga marig ''Hucaw Nworu''''Cngfu''. Manu ka mhtur sminaw pila ''Kwoci'' ga rmngaw saw niqan 15 ka mqalux hangan klwaan o ''Nworu'' klwaan nii ga ida gaga ruwan uri. Yasa niqan 25,000 ''meyyueyn'' do tduwa phiyug kingal ''Yinghang'' da. Mniq truma mhtur sminaw pila ''Kwoci yari'' ni egu pila wada qluli nganguc, klwaan ''Nworu'' ga hngkawas 2003 do qulung phiyug f''anpisweyfa''. Idas 10 hngkawas 2005, yasa malu bi ka pnhiyug f''anpisweyf a'', manu ka mhtur sminaw pila ''Kwoci yari'' ga srsan dha kndadax kska mqalux hangan klwaan ka hangan''Nworu'' da.<ref>[https://web.archive.org/web/20051230091334/http://www.fatf-gafi.org/dataoecd/13/36/35497629.pdf Nauru de-listed]</ref>
== Hbragan seejiq(人口) ==
{| class="wikitable"
|+Yareyn(雅連)
![[Patas bntasan:Nauru Denigomodu-Nibok.jpg|frameless|center]]
|}
Hngkawas 2006 seejiq Nworu ga niqan 9,265 hiyi. Seuxal han o hnbragan seejiq ''Nworu'' ga ida mabang egu kiya, kiya kakiya nihngkawas 2006 siida yabi 1500 hiyi tnhjil seejiq ga wada brnahan ''Ciripas'' ni ''Tuwaru'', pusu bi o iyux llihun ka kmarig ni lmamu ''rinqwang'' ni maa hbaraw bi ka peungac qqpahun. Kari ''Nworu'' ga kika kari klwaan, kingal nanaq ka kari ''Taypingyang Tawkwo,'' yabi 98% seejiq Nworu o gaga skari kari ''Nworu'' mniq sapah. Yasa wana mniq ruwan klwaan ka skari kari ''Nworu,'' kari ''Yingkwo'' ga ida dha djiyun balay uri, mniq saw ''Cngfu'' ni ''sanyey''.
Klgan seejiq Nworu ga niqan seejiq Nworu(58%), duma do niqan ''Taypingyang''(26%),seejiq Owcow(8%) ni seejiq Cunghwa mincu(8%). Ida mnniq ''Nworu'' na seejiq ''Owcow'' ga ida seejiq ''Yingkwo'' kana han, kiya ka kiya ni kmburux ka ''Nworu'' da wada kana da. pusu snhiyan seejiq ''Nworu'' o ''Citucyaw''(2/3 o bgurah''cyaw'', 1/3 o ''Teyncucyaw''), rahuq na yabi 10% seejiq o snhiyi ''Pahayi'' kiya, ida hbaraw bi nniqan na knglangan ida niqan ka snhiyi ''Focyaw''(9%) uri, 2.2% o snhiyi ''Musrin''. Bnatas ka ''Seynfa'' o seejiq ga ida tduwa smlulay ana manu ''cungcyaw'', kiya ka kiya ni duma na uuda o ida ini psrwai muda, saw ka ini srwai ''Cngfu'' ka ''Yeysucitu'' bukuy ''Sngtu'' muda uuda prhulan ni ''hweyyueyn na Yeyhehwa ceyncngjn''. Dhiya ga ida snegaaw ''wayraw'', pnlawa ''Cngfu'' ''Nworu'' miyah qmeepah ''kungs'' ''rinswanyeyn .''
{| class="wikitable"
|+
Gaga ''Nworu'' na prhulan(位於諾魯的教堂)
![[Patas bntasan:Nauru(09).jpg|frameless|center]]
|}
Knklaan patas seejiq Nworu ga niqan 96%, bqanan yiwu ni riqan ttgsa kndadax6 -15 hngkwasan siida ka lqian, niqan ka smruwa nanaq ttgsa(tg11bitaq tg12 hngkawas). Paru pyasan Hunac ''Taypingyang'' ga pnhiyug snakan pyasan ''Nworu'', brah ini phyugi ka sapah pyasan nii han o, ida asi ka musa muyas patas ''Awcow'' ni ''Nyowsiran'' han.
Qthur bi sjiqan knglangan seejiq o kika seejiq ''Nworu'', wada hmrinas 90% hiyi seejiq na knbowqax ni qnthran dha ga hmrinas knglangan na pingcyun, dsnaw o yabi niqan 97% ni dqrijil o yabi niqan 93% wada hmrinas. Mniq babaw dxgal o ida seejiq ''Nworu'' ka wada mangal egu bi 2 sing narux ''Tangnyawping'' uri, yabi 40% ka wada lglugun narux nii, nAmirika na ''Samoya'' o niqan 47%, ''Twoqeraw'' o niqan 44% . Rahuq na saw pnluban pusu narux o niqan ka narux tama baraq ni baraq quru dnii. hngkawas 2009 kndusan dsnaw ''Nworu'' ga 60.6 hngkwasan, dqrijil o 68 hngkwasan.<ref>[http://www.who.int/countries/nru/en/index.html Nauru],世界卫生组织。</ref>
== U''nhwa(''文化) ==
{| class="wikitable"
|+Aws boru qaqay(澳式足球)
![[Patas bntasan:Linkbelt1999-Finalspiel.jpg|frameless|center]]
|}
Ida lutuc ''Miqerwonisiya'' ni ''Porinisiya'' empgsilung ka seejiq Nworu, rudan dha sbiyaw o snhiyi “Eijebon” utux qrijil, mangal kingal “Buitani” hangan na Tawyu ka suyang na dxgal. Ida niqan 20 ka alang seejiq tnealang, 2 alang ga ida wada ungac ''Sci'' 20 kida. kngkingal jiyax 26 idas 10 o kika seiyah dha alang(Angam Day), sqaras dha bukuy mn2 ppais paru knglangan ka seejiq tnealang, hnbragan seejiq kndadax ini dhuq 1500 hiyi wada kmdudul miyah dungan. Knklaan rudan seejiq tnealang ''Nworu'' ga wada llgan mneiyah ''Cmin'' ni mangal pneiya gqian hidaw na ''unhwa'' da, nkiya na gaya o egu ka wada rihan da, wana duma na nkiya lubu ni uyas, yisu, snalu baga ni qmraq qsurux dnii ka gisu dha hritan ni djiyun dha bitaq sayang.
Ida ungac kngkingal jiyax na bgurah kari, ida niqan txal ka k2 iyax sngayan “Mwinen Ko”, kiya ka “ Aguh pprngaw wah”. ''Teynstay Nworu'' ga nklwaan, powsa quri Awcow ni Nyowsiran na ceymu tribi. Ida niqan ka uxay yingri nklwaan teyntay uri, powsa BBC ni ABC cy ka mudeymu.
Ida kuxul bi Nworu ka Aws boru qaqay, niqan kingal ka 7 qrpuhan empspung. ''Nworu'' ga niqan 2 ka saan hmrapas boru, kana ka pspngan Aws boru qaqay ga wana Linkbelt Oval hini ka saan pspung. Rahuq na ddaun''Tiyu'' ga niqan boru''pay'', boru rawa, boru kaji, mangal shjil ni qmraq qsurux, ida dha kuxul bi kana. Ida mnteumal ''yuntunghwey Tayingtikwo seyhwey'' ni ''yungtunghwey Awrinpiqe'' rbagan, mniq saw mangal shjil o ida mangal malu hangan. Saw ka ''Maqus‧Stifn'' o kika mnangal malu hangan, hngkawas 2003 siida mtmay Kwohwey, hngkawas 2007 do mangal ''Cungtung'' da.
Nworu ga niqan kingal nkiya na uuda, kiya ka qmraq kndadax babaw gsilung miyah na kbiyuc. Mpgqi ka hidaw siida, dsnaw ga mniq babaw hagay ni mquri byutux ''syueynyeyn'' qmada gasil qmraq byutux ''syueynyeyn'' . Ida mhnuk ka gasil sqraq Nworu, dudux gasil o shjil hari. Nasi mquri hini skaya ka qsuda do qdanun ka gasil, pklug sbtan do mtaku ni tqraq da, lnmuan, snagan ni hnpuyan do kika tduwa uqun da.<ref>[https://web.archive.org/web/20060626214942/http://www.banaban.com/natalie.htm]</ref>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/諾魯<nowiki/>(參考自中文維基百科)
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
lma8sbd2wz4jg9hwlwowhof7sw9uh35
O kakay
0
952
100739
56159
2023-10-06T00:28:58Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100739
wikitext
text/x-wiki
= O kakay(烏卡蓋部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Kwangfusyang ka [[alang]] O kakay.
215 sapah ka kneegu na sapah, 578 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 48% niqan 280 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 52% niqan 298 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis45%, Bunun2%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
p7cu2kmnmb92n0ewvzvsobqc4riif11
Ocya dgiyaq baraw
0
953
56158
37281
2021-03-22T08:07:49Z
Iyumu
191
56158
wikitext
text/x-wiki
= Ocya dgiyaq baraw (高山茶) =
Gaga qlangan dpungpung dgiyaq Gokang ni tbiyun ka Jnaysyang, kiya ni pnegalang dha Ocya mskuy baraw ga niqan bi hangan niya. Pnhmaan hmrunas haypa 1200m ka Ocya, gaga tqrian bbuyu ka kikiy na, ida spaan rulung kana ka kngkwasan, jiyan ni keeman o ida ini bi ktna ka knskuy karac. Baka balay ka qqsiya karac, egu balay ka yowcic ruwan dxgal, kiya ni smkila bi llingay hini ka “Ocya dgiyaq baraw” ksun.
==Pnhmaan Ocya ddgiyaq baraw(種植在高山上的茶)==
Mnhuma Ocya ddgiyaq baraw Jnaysyang o gaga Nanfungcun, cunyangcun, cingingcun, Todacun, Hecwocun, Fasyangcun, Risingcun,cweyhwacun dnii cun. Manu ka mhuma sejiqun o sugan dha rima hmaan ocya, saw ka Hwakang Cweyrwancyu, Tayuring Piryucyu, Hehwansan Cweyfungcyu, CingcingTatungcyu, Rusan Ciraysancyu dnii, drima hnmaan ocya nii ga ida gaga haypa 1000m kana wah.
Ma ksun ocya ddgiyaq baraw Taywan ka hangan na hug?
Pnegalang Jnaysyang “ocya” o ksun ocya ddgiyaq baraw Taywan, yasa hnmaan haypa 1000m kana ka ocya na, kiya ka bqanan ocya ddgiyaq baraw Taywan ka hangan na. Ini qbsiyaq hdagan hidaw, mskuy hngkwasan, thuway kndkilan na kika kndux ka [[wasaw]] na. Ida mrdax ni malu bi ka lhang rnbgan mtalux qqsiya ocya, mhun o bsiyaq hari nniqan na quwaq ni brinah sknxal ka knux na. kiya ni ksun dha ocya balay bi “Ocya bukung dgiyaq baraw Taywan” ka hangan na da.
Qtai ta manu msa ka empsruway ocya hug?
Mimah ocya siida, tgkingal o plealay smluhay qmita hnyigan ocya, qmita ni klaun qmita pniyah inu ka ocya nii. Qtaan saw rbgan mtalux qsiya do pshuya knhuway trawah ka kngkingalwasaw. Balay bi ocya dgiyaq baraw o msama biqtaan, nasi saw msaas ni mkafey qtaan o mrudan ni mnhru truma kari weytu, uxay uri o pnhmaan dxgal breenux. Saw nii ka qnita empsruway ocya dgiyaq baraw.
== Pnyahan pnataas(資料來源) ==
詹素娥 Lituk Teymu
[[Snakun:Truku]]
b2xk6nvipxz2l556cjkbpx476pfyz9x
Oda Kuxun Mu Moda
0
954
56157
37293
2021-03-22T08:07:22Z
Iyumu
191
/* Oda Kuxun Mu Moda(我喜歡做的事) */
56157
wikitext
text/x-wiki
= Oda Kuxun Mu Moda(我喜歡做的事) =
Mesa ka bubu mu “ini ba gdema klaali ka Sabung mu nii, egu ba ka kuxul na moda, ini ku na pnllungi ani maanu. “So ka qmita nanaq patis ma trebi, cmebu tennaw. So ka kmeeki ma tminun pala. So ka smgaalu swai na mqedin ma swai na rseno, smkesik sapah ma smino uuqan tnsapah duri, mosa naq skadi dangi tthiqan na ”, kuxul mu ba moda ka kanna ooda nii. Kika mprengo ku so oda kuxul mu moda hini saya hayan.
Tgkingal kuxul mu oda we kika“qmita patis”, ani maanu ka ga spatis truma patis hiya pgkela ita [[seediq]], smkuxul ku sluhe egu pnatis, klaun mu ka ndaan nseediq duri, qnita mu we patis tmgesa yaku “huwa mesa ka oda qmeepah ? ”, kika maha niqan so ririh na qnpahan. “Shuwa ta muudus bobo dheran ma gmaalu quri seediq mqrinuc seediq ?”, kika maha malu ba ka kndusan ta bobo dheran. Wada egu ba ka qntaan mu patis di ma, kika egu nanaq ka wada mu klaun ddaun duri di. Kika mosa ku kmbarux egu hari patis qtaaun mu klaali, ani so knuwan niqan ka ali mu de smkuxul ku mangal patis ma qtaun mu.
Tgdaha kuxul mu oda we kiya ka “kmeeki ma tminun pala”, sapah pyasan mu, niqan mptgesa yami laqi muuyas ka“kmeeki ma tminun pala”, kmeeki nami keeki rudan cbeyo, so ka siyo siyo siyo…ma oh~nay oh~nay, yaku ge Sabung Pawan, tminun nami egu pala slmeyun nami lubuy pila, lubuy patis, bunuh ma lukus duri, ndaan rudan ta cbeyo ka oda nii, niqan ba ririh na.Tdhuun riyung seediq alang icin ka tninun nami pala. Kndalax hini mkela ku egu ndaan rudan cbeyo, mkela ku kmeeki ma tminun pala duri, kiya smkuxul ku kmeeki ma tminun pala.
Tgteru kuxul mu moda oda we kika“smkesik sapah ma smino uuqun tnsapah”, yaku ka pusu ba qbsuran laqi mqedin tnsapah mu, bubu mu, peeyah ku naq slaqi tgsaan ku na“huwa mesa kmaro sapah ma smino qyqeyaq”, kika maha malu ba nniqan ka sapah kesun kuna. Asi ku ka dmayo kmaro sapah klaai, blequn mu smkesik kanna ka dheran, kragun mu ka tqiyan, hprayan, tloongan dadan ma dangi nami meyah theyaq sapah, dheran nganguc ma uyung we ssikun mu klaali duri. Blequn mu smino kanna ka pngerah ma hpuyan ppuqan, kika kndudul tmdahu ba ka tama mu, kika smkuxul ku oda “smkesik dheran ma smino ppuqan tnsapah mu”. blequn mu smkesik klaali ka sapah mu truma, ini mu bale pniqi ssudu.
Saya ga ku muuyas sapah pyasan ckceka, ani egu ka pyasun mu patis, mntena u naq hiya ini qtqeran, smkuxul ku ba qmita patis ma, suupu ku kmeeki thiqan mu muuyas ma, tminun nami duri. Asi ka qulung daun ka smkesik ma kmaro nniqan duri. Kika ani ima qmita yaku ge sgaalu ku daha bale, kesun ku daha tmdahu rmengo kini “kiya si laqi muuyas bale”, ani knuwan uxe knpriyux ka oda mu so nii.
[[Snakun:Tgdaya]]
eb5rtekcbx62bysm6jr59ry9msqn65u
Olalip
0
955
100740
56156
2023-10-06T00:28:59Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100740
wikitext
text/x-wiki
= Olalip(屋拉力部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Jweysweysyang ka [[alang]] Olalip.
179 sapah ka kneegu na sapah, 506 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 72% niqan 364 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 28% niqan 142 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 69%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* Wp [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5ax9b3t1z7ru8zo4qa5ddq7e7717qjr
Olaw
0
956
100741
56155
2023-10-06T00:29:01Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100741
wikitext
text/x-wiki
= Olaw(梧繞部落) =
[[Snakun:Truku]]
Gaga mniq Hwareyseyn Jweysweysyang ka [[alang]] Olaw.
125 sapah ka kneegu na sapah, 397 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 85% niqan 339 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 15% niqan 58 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 83%, Bunun 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
iv32k1h4krvg92og6j83ma0hpcyqbb6
Oman
0
957
69435
69433
2021-07-11T08:21:01Z
HuwacBasaw1234
49
/* Ppanan skiya(空運) */
69435
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Oman.svg|thumb|Flag of Oman- Kwoci Aman(阿曼) |alt=Flag of Oman|417x417px]]
= Oman(阿曼) =
[[Patas bntasan:National emblem of Oman.svg|thumb|File:National emblem of Oman.svg-Kwohwey (國徽) ]]
Gaga kska Yacow ka [[Oman]], 21 00 N, 57 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 309,500 sq km(hangan na o Tg71)
(knlbanga dxgal o 309,500 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 3,355,262 hiyi.
Gaga [[Muscat]] ka pusu alang paru, jiyax 18 idas 11 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Oman ga wada sugan 4.70% ka dxgal qpahan, 0% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 95.30% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Qaboos bin Said al Said, pnaah hngkawas1970 idas 7 jiyax 23pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Oman (better) (orthographic projection).svg|thumb|File:Oman (better) (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置) ]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Aman (阿曼) =
Klwaan Amansutan (kari Arapo: سلطنة عُمان, Ingyu: The Sultanate of Oman), tnhangan Aman, kika nniq Sinanya, klwaan hunac hraan hidaw gsilung Arapo pantaw, daya o mquri Araporeynh, msdalih Sautiarapo ka gqiyan hidaw, msdalih yeymen ka hunac gqiyan hidaw. hunac hayan Aman ni hraan hidaw sdalih gsilung Arapo, daya hraan hidaw dhuq Amanwan.
Tnhangan “ Makan”ka alang sbiyaw Aman. tnhangan “yongong” ka Nansong “jufanc”,mingjaw “kana hnigan Gunyuwankwo”smalu “ Yaiman”. Bukuy 17 sci, mbbiyax klwaan Intu ka Aman, msuupu Putawya ni Ingkwo ppluk dmuy biyax Poswan ni Intuyan. ida mbbiyax bi 19 sci ka Aman, dhuq Hemuc haysya ka ngalan dha dxgal, dhuq sayan na Iran ni Pacisdan, dhuq alang tongfey yeynhay ni Sancipa jyuntaw ka hunac. 20 sci, gaga qhlangan Ingkwo ka Aman da. Endaan o, pusu paru alang Aman ka Poswan, pusu bi alang Ingtuyang ka mawikango.
Cyuncu cwanc ka klwaan Aman, brah han o Sutangapus. Pen. Sayite. Alsayite kndadax hngkawas 1970 dhuq 2020 dhiya ka ssirinsyo Aman kdjiyax. kndadax midan ka daywan Ramacyos dhuq midan ka Sutangapus siida, kika dhiya ka tgtru bbaraw jiyax qnpahan dha (mntna Ingkwo cyuncu Irisapayars ni Yuenlaysutanhasannar.Porciya).
Kana klwaan Tg25 ka syo juryan Aman. hngkawas 2010, reynhkwo gayfacihwasu o Aman ka wada dha ngalan saw hngkwasan 40 ida klwaan dha ka sblaiq balay. mntna saw ssiyaw klwaan syo ka stmaan pusu cingciti, pusu stmaan cingci Aman ka ryuyoyey ni qsurux, cawyeyc, nongjanbing. Paru bi ngngalang cingciti knlangan ka Aman, hngkawas 2017 kana babaw dxgal mntna ka csu, niqan hangan tg70 ka Aman.
== Ris(歷史) ==
Ida wada sbiyaw bi klwaan Arapo ka Aman, hngkawas 2000 brah kongyueyn gisu muda uuda babaw gsilung ni dxgal bnbari, kika yahan tsli smalu asu Arapo pantaw. nArapo tikwo duma ka kongyueyn 7 sci. murux ka 11 sci. hngkawas 1429, Aman ka dungus bi qmlahan Ipatecyawpay. Hngkawas 1507miyah krmux ka Butawya. Hngkawas1649 spoxun sejiq alang hini ka seejiq Butawya, phiyu Yaripawangjaw. Hngkawas 1742miyah krmux seejiq Pos. 18 sci congyey, qdriqan seejiq Arapo ka seejiq Pos, phiyu Sayite wangcaw, ngalan tnhangan “Masktsutankwo, ida kiya ka mbbiyax bi klwaan Ingtuyan uri. hngkawas 1806, Sayit. Ipen, Surdan tnlngan dha ka Sutan, jiyagan Ingkwo siida knama dha ini baka ka niyah krmux hini ka Wahapipay, bukuy do phiyu embiyax bi ceyntuey, wada dha ini baka ka embiyax klwaan Butawya Ingtuyan juandong, wada dha lkan ka Busumosanpik ni mruri ssaan dha tsliyan.
Kika ngalan dha sanyeytikwo alang hini, klwaan Aman kaSancipataw ni Swasirihayan, hngkawas 1834, thjing Sancipa ka Sayite. Pen. Surdan, tnhanga Sacipasutankwo. Asi tay Aman ka embiyax Ingtuyang, nniq Feyco alang Tahu cmingti bnbari quli siida ida thngay bi ka ngngalan dha, hbaraw bi ka knkingal sapah miyah thjing Sangcipa.rmngaw ka Ingkwo ini tdawa ka bnbari qli do, kika wada prajing priyux ka utux Aman, prajing naqih ka cingci Aman, mtutuy ka alang dgiyaq, phiyu Israncyaw jangkwo Aman.
Nniq 19 sci hngkawas50 dhuq hngkawas 70, ssjiqan Maskte kndadax 55000 ka seejiq mlih dhuq 8000 kaseejiq. Hngkawas1856,wada midan ka Sayite. Pen. Surdan, dha laqi na o gaga sugan pnkingal qmlahan alang Maskte ni Sancipa, hngkawas 1861, gaga mdka ka dha alang nii, wada pcingan ka Aman. hngkawas 1868, Amancyaw jangkwo snblux Maskte. Hngkawas 1870, Masktesutan o jyagan Ingkwo siida kika ngalan dha paru breenux alang fukwo, kndadax kiya do gaga qhlangan Ingkwo. Hngkawas 1871, yahan krmux Ingkwo ka dxgal Aman, kika muri bi psruwa ini tduwa ka pnatas patas. Hngkawas 1891, pbatas patas ka Ingkwo ni Nasktesutan, Sutan o sruwaan dha ka pawhucyueyn Ingkwo.
Hngkawas 1913, alang dgiyaq Aman muda pspoxIngkwo, phiyu “ Aman Israncyaw jangkwo”. Prajing 20 sci, musa snbuc Maskte ka Amancyaw jangkwo”. hngkawas 1920 Ingkwo o nniq Maskte msuupu Amanjangkwo ppatas patas “ Siputyawyuey”sruwaan dha murux ka cyawjangkwo, kika wada pdka Masktesutankwo ni Aman Israngcyaw jangkwo dha nii. hngkawas1932 tlngan Daymur ka Sutan. Hngkawas 1949, yasa snjiyan syo ruwan klwaan ka Amancyaw jangkwo, Ingkwo ni Masktesutan ida shlbun ka dha Amancyaw jangkwo. Yasa seejiq Ingkwo nniq ruwan alang Ingkwo mangan syo. Jiyagan dha ka Sutansayikwo,kika nniq hngkawas 1954 snkagun psaping Aman miyah mrmux alang dha, wada dha ngalan ka Ipuri ni Lustake, jiyax 15 idas 12 hngkawas 1955 wada dha ngalan ka paru breenux Nicwa“cyawjangkwo”. Idas 7 Hngkawas 1957 Cyaripucyawcan pnuda spuxun dha ka Ingkwo o wada ini baka. hngkawas 1962, Ingkwo ni Fakwopiyah nkari, psruwan dha murux ka klwaan Aman. hngkawas 1965 hunac Cuofarsen o pspuan ka “ Cuofar jengmin censeyn”muda psaping. hngkawas 1967 Sutansayite. Pen. Daymur msupu ini baka, Masktesutankwo pryuxan tnhangan Maskte ni Amansutankwo.“ Aman Israncyaw jangkwo”pdayaw spuan dha ka “Aman ceyfancyun”, kana “Aman ni Poswan jengming mingcu ceyfancenseyn”. Jiyax 23 idas 7 hngkawas1970 gaga spoxun kongting cenpeyn ka Daymursutan, kika murux laqi snaw knkawas 29 Gapus pdutuc pqpah, jiyax 9 idas 8 mntna hngkawas piyah kari tnhangan Amansutangkwo ka alang dha. kndadax siida, asi wada priyux paru ka Aman. hngkawas1973 wada qduriq Aman ka psaping Ingkwo.
Hngkawas 1996, nniq ruwan klwaan mbbiyax kana siida, Kapus. Ipen. Sayite muway seyncsin yuenceyn ( mntna seynfa ) ( cipenfa klwaan ).
== Cngc(政治) ==
Klwaan cyuncu cwanc ka Aman, uka seynfa ni ihuey, mhtur uuda cntan. Kndadax Sutan (kika cyuncu) piyah gaya, faring ni srwaan Ticey kwoci ppatas ni nhdu nkari. Pqlahan pqpah cko klwaan o kndadax neyke, misuju neyke, kkdungus ueyyueynhuey, paru pusu alang sncenfu ni kwocya seysan ueyyueynhuey dnii ka pnspuan, Sutan ka pusu. Neyke ka mangan qpahan klwaan paru bi ciko, duma pqpah o kndadax Sutan ka qmpah ni tsliyan qmlahan Sutan, Sutan o mangan qpahun sosyan ni kwofan, waycyaw, jaycntajen. Klwaan seysan weyyueynhuey pnaah Sutan yuring nniq idas10 hngkawas 1981 pnhyugan, kika csyunciko, uka rifajyueyn. 55 seejiq ka weyyueyn, pqpah ka Sutan, kana kingal seejiq ka cusi, 18 seejiq ka ririh kpumn cnfu, ririh 11 seejiq ka singjiyey, kkana alang 25 ka ririh seejiq. Meycey knkawas dha. kika qpahun o cingcicnce sayan ni sehueyfaring, cnfufangcn cnce, niqan snqaya ka singciyey ni snkulan ddaun Sutan dnii ka piyah patas ni tnkari. Idas 1 hngkawas 1990 tg5 cey prngagan weyyueynhuey tgkingal hueyi ggan ka cingci, gaya, kongkongfuu, ttgsa yuenhua ni sehuey ni rima ka weyyueynhuey. Hngkawas 1991 kaycu cnfu o pqpah sosyan ka Sutan.
== Dmutuc tnlngan bukun(王位繼承) ==
Kika uka llaqa ka wada midan Sutankapus, quri plutuc tnlngan bukun o niqan nanaq lnglungan na ka Aman “ cipnfa klwaan”. pnaah “cipnfa klwaan”tnkari tg5, Amansutankwo o muda cyuncuc ssicnta, kndadax llaqi ssnaw tnsapah Sayite. Pen. Srdan tama rudan Kapus ka pnlutuc. Balay bi lmlutuc tnlngan bukun ka sluhay Israngcyaw, kika laqi bi Tama Bubu Amanmusring.pnpatas hini uri o, wans weyyueynhuey hini nasi ktru jiyax uka ka tluung tnlngan bukun o kika Kapus ka pgaaw dmutuc seejiq, wana saw ini aau ka lnglungan cnyueyn wangs weyyueynhuey siida , kika tduwa rwahun kwofanweyyueynhuy ka hngciyan kari wangsweyyueynhuy Kapus, gisu btasan daya ka hangan plutuc tnlngan bukun. jiyax 11 idas 1 hngkawas 2020, swayisnaw mntna Tama Haysamu. Pen.Tarik. Alsayite kika burah plutuc Sutan.
== Ssjiqan ni seejiq tnpusu(人口與民族) ==
=== Ssjiqan(人口) ===
Knhbragna ssjiqan o 233 kbuhug 1391 seejiq ( pnaah hngkawas 2003 musa smpung seejiq tnsapah ka Aman ), mrana 2%, duma o 177 kbuhug ka kongmin Aman ( 76.3% ), ssjiqan nganguc ka 55 kbuhug 2073 seejiq ( 23.7% ). Kana ssjiqan kndadax hngkawas 1993 26% mlih dhuq bukuy 23.7%. ka ssjiqan kndadax nganguc. snaw kongmin Aman ni qrijinl kongmin piri ka 100 : 102, dha kongmin snaw o wana mrana 1.7 kbuhug ka kongmin qrijil. 65 kbuhug ka ssjiqan Patinaycyu, kana ssjiqan klwaan o wada niqan 28%, kika tgkingal paru alang. tgdha ka Masktesn, 63 kbuhug ka ssjiqan, kana ssjiqan klwaan o wada niqan 27%.
==== Tnpusu seejiq(民族) ====
Seejiq Arapo ka seejiq Aman, nseejiq Sanmite, kika kingal Kawcyajencong ticonghayjencong.
== Gaya sntrngan(婚姻) ==
Gaya sntrngan seejiq Aman o ida Tama Bubu ni seejiq ka puuda, mdka ka mbbiyax snaw mangan uuwa mnswayi Tama dha ni kika playan dha ngalan qrijil. Ksun ka seejiq Aman “ mangan uxay qntaan qrijil o mntna saw gaga mimah uxay na klaan gisu mimah manu; kika mangan laqi qrijil mnswayi Tama o tduwa qtaan ni klaun mnmanu ka gisu mahan maku mqaras balay.”kiya ka kiya ni yasa mnswayi ka Tama dha wada mstrun ni ida kingal nanaq qtaan ka lutuc lqlaqi dha, kika seejiq Aman o wada dha klaban lnglung ka quri sntrngan.
== Kari(語言) ==
Kari kwangfang Amansutankwo ka kari Arapo, tduwa kari Ingyu. nSanyusi ka kari Arapo, kndadax snpuan 28 cmu. ini pntna kari ka klgan alang Aman, duma alang o gaga sqiyan kari Irake, sqiyan kari Pos ni kari Inti ka duma. kndadax Sancipa ka Aman cyawming o tduwa skari Swasiri. daya brnux alang yeynhay ka seejiq bnbari, sueyso ni taryan o kndadax Nanyactaru seejiq nganguc skari Urtu uri.
== Cungcyaw(宗教) ==
Plalay bi muru Israngcyaw seync ttgsa muhanmote ka klwaan Aman. kana klwaan hbaraw bi ka shlayan dha Israngcyaw, kska na 3/4 shlayan seejiq ka Aypatebay, 1/4ka Syunipay. Pnaah cyawi Patbay, uxay ssi ka Imamu, kika kndadax kgkingal alang Seyhe ka muda pgaaw, sonaw ssucnjyueyn uri. cyawi Israngcyaw Atepapay bbaraw hngkawas dhiya kdjiyax ka mangan tlngan nniq Aman, mnduwa o kwocyaw Amansutankwo. sayan, congcyawsu o pnrhulan cnfu congcyaw cicingpu ni Isran supu ka dmuy.
[[Patas bntasan:Ibra4.jpg|左|縮圖|File:Ibra4.jpg-()]]
== Tiri(地理) ==
=== Lnglingay idankiya(自然地理) ===
Gaga nniq hunac hraan hidaw ka Aman, daya, hraan hidaw, hunac tru hwanhay, mqi Amanwan nigsilung Arapo, knbaraw hayaanseyn o 1600 kongri, knlaban dxgal ka 30.95 kbuhu, kika tgtru paru klwaan Arapo pantaw. Mquri Arapo reynhkwo takongkwo ka daya gqiyan hidaw, siyaw Sautiarapo ka gqiyan hidaw, mquri yeymn ka hunac gqiyan hidaw, duma dxgal daya gaga psnakan reynhe jyocan Arapo, mssipaw ka Khmuc haysya ni Iran. Tieposwan o tduwa mquri saw mcilux karac samo gsilung Intu. Mquri kana klwaan ka peyhueykueyseyn, idas 5 ~ idas10 ka mcilux karac, dhuq 40 tusi hmrinas ka knclxan;mltu karac ka idas 11 ~ idas 4, saw niqan 10 tusi knltu ka karac. Qsiya quyux knkawas ka 130 hawmi ( dgiyaq Jebel Akhdar hini, krinah sqquyux, tduwa dhuq 900 hawmi, kika 35.4 ingjuen ). Psnakan 12ka kana alang klwaan.
quyux knkawas.[[Patas bntasan:Oman-Oasis.jpg|左|縮圖|File:Oman-Oasis.jpg-()]]
== Cjancyueyn(自然資源) ==
=== Syo ni Deynjanji(石油和天然氣) ===
Nniq alang haywan ka Aman o uxay saw niqan bi syo ka klwaan dha, idas 1 hngkawas 2008 klaan ka syo dha niqan 55 hpucing, kiya ni uxay dungus bi ka hnigan dxgal Aman, gaga rbuq bi ka syo, ida egu bi ka ckau dha pila. Paru ka deynjancyueyn Aman, prana brah han o malu han. Hngkawas 2003 gaga snjiyan 24.2 kbuhug irifaningc deynjanci ka Aman ( spuun saw 6857 irifanmi ), stangan skuun ka 33.8 kbuhug irifaningc ( kkana msaan ni ini msaan ).
'''Dongkwan ni Rudeygwan (銅礦和洛鐵礦)'''
Niqan 2500 kbuhug tuen ka donggwan Aman, niqan jingdong ni huandong dha klgan, guans o niqa 2.1% dongryu, kana rudeykuan niqan saw ka 200 kbuhug tuen.
{| class="wikitable"
| colspan="10" |阿曼鉻鐵礦產量 單位:萬噸
|-
|年份
|1997
|1998
|1999
|2000
|2001
|2002
|2003
|2004
|2005
|-
|產量
|1.8
|3
|2.6
|1.51
|3.01
|2.74
|2.43
|1.38
|3.4
|}
=== Smeyn(石綿) ===
Saw ka 1000 kbuhug tuen ka smeyn Aman, pusu gaga mkghak daya Sahmu ni Suhar siyaw hini, mkala ka smeyn Aman.
=== Cingguan(金礦) ===
Niqan cing ka Aman, kgmax guansguajan ka dong, saw ka 1182 kbuhug tuen ka curyan cingguan, meytuen guans o tduwa dhuq 5 ke. Hngkawas 2006 saw ka 40 kbuhug meyyueyn ka huancing jupey Aman.
== Cingci(經濟) ==
Nongyeysehuey ka gaya Aman, saw 40% ka qnpah nongyumuyey seejiq Aman, hbaraw seejiq ka sbuda nanaq lnglunga dha. pusu ngngalan daha ka tamay, yeycaw, jusyan, ningmong, meynhua. Binaw qpahun dxgal Aman o saw wana 1% ka knlaban alang , kika asi ka egu bi ka kndadax nganguc miyah ka nongjangbing. Juantongjangyey ka yuyey Aman, thngayan ngngalan, yasa thngayan ngngalan ka alang ni psaun dha nganguc na, kika nii ka pusu bi ngngalan nganguc feysyo janping Aman.
Nniq 20 sci 60 neyntay gaga prajing mangan syo ka Aman, lalih 7.2 hpucing tuen ka syo juryan sayan, kana syojuryan knlangan o nniq tg25 sngun, 33.4 kbuhug irifaningc ka deynjanjuryan. ngngalan dha yoci o kana jaycen klwaan wada niqan 75%,kana ngngalan klwaan hini wada niqan 41%. kiya ni saw ka niqan 3600 kbuhug tuen meyjuryan Aman, saw niqan 1182 kbuhug tuen ka cingguan juryan, saw ka niqan 2000 kbuhug tuen ka dongjuryan, 100 kbuhug tuen ka rwo. Ana tduwa ka jugocyueyn Aman, kika wada niqan knmalu bi ka klwaan Arapo, saw seejiq GDP dhuq 2 kbuhug pila Amrika uri, binaw ini knhnu ka yojijuryan, ya musa ida malu ka cingci Aman, ini klai kina.
Riyar ka hwopi Aman, pqtaan hueyri ka 1 riya = 17.1 ( 2018. idas 07 ka burah bi hueyri ) jenmingpi. Niqan pic ka 2、 5 、 10、 25、 50、 100、 250、 500 paysa, 1、 5、 10、 20、 50 riya, 1 riya = 1000 paysa.
== Cyawtung(交通) ==
=== Elug tdruy(公路) ===
Dhuq hngkawas 2014, 60,230 knbragan kana ka elu tdruy Aman, kska 29,685 kongri o niqan poyoru, sngari do ddaan elu seejiq kida[1]. niqan dha klgan ka kawsukonglu Aman, kika nniq hngkawas 2017 smulu smalu tgkingal paseyntaw elu tdruy[2], kana saw nii tgkingal kawsukonglu phyugan kgelu hayan padinaycyu, nniq siyaw Sinas o niqan kingal ka gisu kghak elu, tduwa muda Arapo reynhtakongkwo na Hatayeync ni daya Aman Fucira alang dha nii. kkana kawsukonglu asi ka ini hmrinas 120 kongri spido, ddaun kawsukonglu Mskte o tnhangan elu Sutankapus uri, muda ruwan alang ka elu nii, ida tsliyan bi ka snalu cyawryotaw, nganguc Maste do, saw kg7 kongri kika niqan cyawryotaw, niqan nanaq uxay qntaan ka cyawryotaw dnii, niqan nanaq ka pnhyugan hnigan. qduan bi smalu ka kawsukonglu Maskte kana knrbagan o dhuq 256 kongri, kana alang paseyntaw ka smulu dha elu tdruy, ngungu bi ka Aman ni Arapo reynhtakongkwo siyaw alang – siyaw Gaylepa[4].
Duma elu tdruy sluan saw Maskte、 Suhar、Saylalay paru alang dnni tduwa qtaan sseyntaw ni ryoseyntaw elu tdruy, duma egu ka suanseyn elu tdruy.
==== Ppanan Ringkwo(鄰國交通) ====
* Arapo reynhtakongkwo : Aman ni Arapo · reynhtakongkwo ska niqan malu bi ka elu tdruy mstrun, mquri sen o psnakan Pulaymi sen.
* Yeymen : 47 haw elu tdruy tduwa muda Aman ni siyaw Yeymen, tduwa dhuq Kayta Yeymen.
* Sautiarapo : tduwa pplutuc ka Sarmas Sautiarapo, bukuy do ida psalu burah elu tdruy mrana ka pdlutuc klwaan hini duri.
===== '''Elu tdruy qrngul(鐵路)''' =====
Dhuq hngkawas 2015, ruwan alang Aman o uka ana manu elu tdruy qrngul, kiya ni egu ka elu tdruy qrngul gaga muda smulu, sayan o wana 400 kongc kbragan ka ciway tdruy qrngun saun rmigaw ka Arhudatong, 4 fncong ka dhqan. Hngkawas 2008 siida, rmngaw ka cnfuAman 140hpucing pila Amrika ka ckau phiyu muda duma elu tdruy qrngul klwaan Poswan [5]. dhuq hngkawas 2010, mnduwa snakan tru ka sluan elu tdruy qrngul, tgkingal o smalu ddaan Maskte ni Suhar ska swankwey teynjihwa elu tdruy qrngul ; tgdha o kika smalu Maskte ni gqiyan hidaw hunac Tuokuen singcncyu elu tdruy qrngul ; hici bi do tgtru o smalu Suhar mquri Arapo reynhtakongkwo guakwo elu tdruy qrngul[6], sayan o elu tdruy qrngul ruwan kana knbragan ka 2135 kongri[7]. Ngungu bi hngkawas 2015, tgkingal smulu smalu elu tdruy qrngul ida niqan maspac sapah ka psalu, kika nniq hngkawas 2019 do tduwa muda ka elu tdruy qrngul[8].
====== '''Ppanan gsilung(海運)''' ======
Nniq hayanseyn Poswan, niqan spac kanggo ka Aman ; nniq siyaw Arapowan, niqan tru kanggo.
====== '''Ppanan skiya(空運)''' ======
Dhuq hngkawas 2013, niqan kana Aman o maxal tru ka ssaan tmalan elu cijan ni 119 ka ini slui ddaan elu cijan, spgan ka 132 tgaan sapah skiya, niqan tru nanaq ka ddaun elu csenci, kska paru bi cijan ka Maskte kwoci cijan [1].
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/阿曼<nowiki/> (參考自中文維基百科)
qmvgemlqmrs2wggqvuxy9dwk7c69yac
Omar al-Bashir
0
958
104190
95220
2024-07-08T16:50:42Z
U. Boya
2117
Omar al-Bashir, 12th AU Summit, kngkawas 2009
104190
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Omar al-Bashir, 12th AU Summit, 090202-N-0506A-137.jpg|thumb|Omar al-Bashir, 12th AU Summit, kngkawas 2009|alt=Omar al-Bashir, 12th AU Summit, 090202-N-0506A-137.jpg]]
= Omar al-Bashir =
Mntucing hngkawas 1944 idas 1 jiyax 1 ka Omar al-Bashir ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Sudan]] ta sayang o kiya ka Omar al-Bashir, pnaah hngkawas 1993 idas 10 jiyax 16 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
[[Snakun:Truku]]
25zb1dsdh6ub6rmpk9cw9djpr4pkns6
Oro
0
959
56154
37388
2021-03-22T08:06:37Z
Iyumu
191
/* Oro/ Oraw/ Owraw */
56154
wikitext
text/x-wiki
= Oro/ Oraw/ Owraw =
Oro nii we kingal klegan btakan ka heya duri, ani so btakan bale qtaun ge uxe btakan bale ka heya, ini pntena qnthuran bubu daha ma, rmabang bbaro kulo na ka oro nii.
Ado malu riyung doosun ka benac rehaq na oro ma, leexan pglahang dmaus ma ini kela msetuq. So kiya de saangal daha benac rehaq oro nii tminun btuku ka rudan ta cbeyo, kika prnaun daha mhuma kssiyo alang ka oro nii.
Glahang ka benac rehaq na btakan we malu naq stinun duri, kika malu riyung stinun kobu qcurux paru ka oro nii, paru naq kobu ge ani tuya, kuluk mosa pkobu hiya. Ani kobu bolung duri ge tninun daha oro, asi ba ka uka oro de saangal daha btakan bale tminun denu.
Kana rawa psaun lukus, rawa qcurux, gepuk hndayu ma lmlamu rawa so ppsaan qyqeya tminun peni, oro nii ka pglayun daha migin. Paru ba dnyagan na ita [[seediq|Seediq]] ka oro nii.
[[Snakun:Truku]]
akxksu532meolzsdrgbvmds8knp0qe5
Owraw
0
960
37435
37434
2021-03-18T15:08:30Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
37434
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Oro]]
[[Snakun:Truku]]
i7sjjb8g1it8avp7nusbdk9gw5tehzz
Pa'anifong
0
961
100742
56153
2023-10-06T00:29:03Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100742
wikitext
text/x-wiki
= Pa'anifong(巴阿尼豐部落) =
Gaga mniq Taytung Tunghesyang ka [[alang]] Pa'anifong.
511 sapah ka kneegu na sapah, 1,057 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 42% niqan 446 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 58% niqan 611 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis40%, Bunun1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
2xzepgt1qbeo6amlzfluf7cgs8fvew0
Pabuisan
0
962
100743
56152
2023-10-06T00:29:04Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100743
wikitext
text/x-wiki
= Pabuisan(北星部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sincungsyang ka [[alang]] Pabuisan.
140 sapah ka kneegu na sapah, 377 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 46% niqan 175 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 54% niqan 202 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 17%, Sakizaya 1%, Bunun 2%, Tayal 1%, Truku 8%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ii20ph42n3nmegrkhbel9pc665m0q9f
Pacavalj
0
963
100744
56151
2023-10-06T00:29:06Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100744
wikitext
text/x-wiki
= Pacavalj(大鳥部落) =
Gaga mniq Taytung Tausyang ka [[alang]] Pacavalj.
467 sapah ka kneegu na sapah, 1,217 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 1,180 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 37 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan93%, Amis3%, Puyuma1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
tjq0tdjy1blaxn0h7klk433ra1mrucp
Pacidal
0
964
100745
80175
2023-10-06T00:29:07Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100745
wikitext
text/x-wiki
= Pacidal (華陽部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sincungsyang ka [[alang]] Pacidal.
161 sapah ka kneegu na sapah, 398 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 72% niqan 285 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 28% niqan 113 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 52%, Sakizaya 1%, Bunun 5%, Tayal 1%, Truku 9%, ni rahuq na o 3%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
e82kn9bmg50z0bteq8yqp2yoeqayyao
Pacuya
0
965
100746
56149
2023-10-06T00:29:08Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100746
wikitext
text/x-wiki
= Pacuya(巴族耶部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Furisyang ka [[alang]] Pacuya.
33 sapah ka kneegu na sapah, 101 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 56% niqan 57 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 44% niqan 44 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis36%, Bunun19%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
fqp2u7d90i8q1o7nwltpz6ejju7p8c3
Padrangigrang
0
966
100747
56148
2023-10-06T00:29:10Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100747
wikitext
text/x-wiki
= Padrangigrang(溫泉部落) =
Gaga mniq Taytung Taymarisyang ka [[alang]] Padrangigrang.
108 sapah ka kneegu na sapah, 318 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 304 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 14 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan92%, Bunun2%, Amis1%, Tayal1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
l649y9kufz6o4wirv1rhulwiqnwqjcy
Pae
0
967
73644
56147
2021-08-13T12:16:12Z
HuwacBasaw1234
49
#WPWP #WPWPTW
73644
wikitext
text/x-wiki
= Pae/ Payay/ Payay(水稻) =
Meniq quri pae ga ta phmaun hini, kingal knkawas mndaha mhuma, idas 2 texal ma qbrungung daha idas 6, bobo na dungan ge, idas 8 ma qbrungung daha idas 11. Pae nii ppuqun ta ita [[seediq|Seediq]] saya duri.
[[Patas bntasan:Oryza sativa MHNT.BOT.2015.2.52.jpg|替代文字|縮圖|File:Oryza sativa MHNT.BOT.2015.2.52.jpg]]
↵ Bobo snebuc pae de, ngalan ta it Seediq ka ware pae, sbege daha uuqun na dapa, slmeyan daha rudu tnbugan, slmeyan daha qqeyaq lmiwaq purc yqeyaq hiiya ma, duma naq we gtuun daha yqeyaq han ma slmaqun daha dungan, ririh so gnmalu dheran yqeyaq ka so nii duri.
↵ Tnbesan na tnabus nii ge, ngalan mqedil ta ita Seediq, psaan daha so btuku ka tnabus daha ka ware nuqah han, pheung daha ma rtretul na betaq mhenuk ka ware nuqah, kika ngalun daha ka ware nuqah han ma, splhelah na tnabus dungan, so nii mhenuk ware nuqah de ma leexan stinu denu mesa.
[[Snakun:Truku]]
2ixtyc8pt5p6pa4ulbgc70z7v3b37ve
Paga
0
968
56146
37495
2021-03-22T08:04:36Z
Iyumu
191
56146
wikitext
text/x-wiki
'''Paga (背架)''' ksun o snalu dha sida qhuni apa dha mdngu qhuni thuun dha misan plahan. Sungu dha mhapuy uqun, 2 ka [[wahaw]] paga nii o tnunan dha nuqih psaun dha hirang, kiya do snaw ka mduuy paga, Mapa qhuni. Kingal duri ka paga ksun o kngkingal phdagan dha nengalan uqun pdngu brah sapah Truku sbiyaw, pniqan dha 4 papak qhuni ni spgan dha djima ka kraga na.aaji na tucing ka pnhdgan.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
c8u4zyns212t1h948b328adckvboyu3
Pailasan
0
969
100748
56145
2023-10-06T00:29:11Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100748
wikitext
text/x-wiki
= Pailasan(八伊拉善部落) =
Gaga mniq Taytung Ruyeysyang ka [[alang]] Pailasan.
31 sapah ka kneegu na sapah, 89 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 83% niqan 74 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 17% niqan 15 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis73%, ni rahuq na o10%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
6g693621sp0vm3b213e43i4s74u0cme
Pakala’ac
0
970
100749
56144
2023-10-06T00:29:12Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100749
wikitext
text/x-wiki
= Pakala’ac(瑞興部落) =
Gaga mniq Taytung Ruyeysyang ka [[alang]] Pakala’ac.
176 sapah ka kneegu na sapah, 468 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 68% niqan 318 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 32% niqan 150 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis64%, Bunun1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
bh6fny8020plvt99nnvxxakbcz2fcpg
Pakara'ac
0
971
100750
56143
2023-10-06T00:29:14Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100750
wikitext
text/x-wiki
= Pakara'ac(巴卡拉阿茲部落) =
Gaga mniq Taytung Cangpinsyang ka [[alang]] Pakara'ac.
156 sapah ka kneegu na sapah, 444 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 403 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 41 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis87%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
j9j7o9m7c3x5iclow79zxielxftzvh6
Pakaw karic
0
972
37519
37518
2021-03-18T15:09:02Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
37518
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Pakaw qalux]]
m3xc8e9zq8mjkj9bgnii53j75cx4ryh
Pakaw qalux
0
973
56142
37529
2021-03-22T08:03:35Z
Iyumu
191
/* Pako rodux/ Pakaw qalux/ Pakaw karic(高粱泡) */
56142
wikitext
text/x-wiki
= Pako rodux/ Pakaw qalux/ Pakaw karic(高粱泡) =
Mntna bi qtaan saw pakaw rhnuk ka kklgan niya, msdrux mhiyug ka tarux, niqan ubal rungay ka hiyi niya, mskudus ka [[wasaw]], niqan kruc ka lipxan na, niqan rigiq wasaw.
Mudus mniq kgaran na babaw yayun dgiyaq, ayu, driq elug saan sasaw qcilus qhuni bi isil bbuyu bi brnux spriq. Uqun sunan kkjiyax ka hiyi niya bi malu sruwan sinaw uri. Snpual spawda mangan pgaya dha smapuh bi smiyus qnpahan seejiq ni, saw ka mniq kbusan nhmuk o mangan bi pusu wasaw spuyusan na smapuh seejiq, niqan bi pkmalu utux bgihur, dahung, psduq dara knan; ngalan dha smalu abura sdhriq tunux uri. Wasaw bi tarux bi pakaw niya malu ngalan sapuh lmau utux dmahur mkan, yasa saangal na skbiyax qbubur dseejiq.
[[Snakun:Truku]]
604n7eu3vtjcvww4w740y3cqb7l08ra
Pakaw rhnuk
0
974
56141
37543
2021-03-22T08:03:23Z
Iyumu
191
/* Rhenuk pakaw/Rhnuk pakaw/Pakaw rhnuk(刺莓) */
56141
wikitext
text/x-wiki
= Rhenuk pakaw/Rhnuk pakaw/Pakaw rhnuk(刺莓) =
Snakan na dha kari kklegan pakawa rhnuk ka emptsapuh aran rseejiq, kingan o ngaran dha psapuh narux [[seejiq]] knan, babaw sida na pakaw qraqil bi qluway uban yahan dha lumau malu bgihur utux.
[[Patas bntasan:Rubus rosifolius1.JPG|thumb|File:Rubus rosifolius1.JPG-Rhenuk pakaw/Rhnuk pakaw/Pakaw rhnuk(刺莓)]]
Saw ka mbasi bi mssibus hari na o ngaran dha tgmu hnedayu hlama. gmalu bi sqqeuqun rsnaw hii na ka ni, ini kbiyax msur ka bowli utas bi mspi utaq, sahu utux anay bi snagan nmahan. wasaw na pskmalu sahu mlabu, pgmalu narux giqur bi narux unuh urat qrjil, ngaran dha miyah psapuh. saw ka dngaan ta hii sama pakaw, ngaran na pskmalu mlabu brung utas rsnaw, ini dhoq gmsur utas utaq bi mqliwaq narux dowriq.
Dha ni o pakaw quyu utux inqan sun utux sahu niya, iya nhmtun mkan, ngarun sun a naqih tuba utux narux da. malu ngaran psapuhun ka sudu nii, duma o ngaran dha miyah psapuh qnyutan quyu uri, niqan bi balay knemalu sahu narux bi gmrih ka klit narux na. saw ka rseejiq skbiyaw sunan uri o snpual dha spawda ssmiyus kbusan nhmuk ka ni, pusan dha sska sesyusan hiya, lmamu dunuq quyu utux mkan gaya, ngaran dha psqduriq naqih utux sunan bi pkmalu kbiyax hii rseejiq knan.
[[Snakun:Truku]]
8yhcrmrogohxjqltvwnpz3r8dqla0og
Pakistan
0
975
81563
80203
2021-11-14T12:39:27Z
WikiEditor50
373
81563
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Pakistan.svg|thumb|Flag of Pakistan- Kwoci Pacisutan. (巴基斯坦國旗) |alt=Flag of Pakistan|436x436px]]
= Pakistan (巴基斯坦) =
[[Patas bntasan:State emblem of Pakistan.svg|thumb|File:State emblem of Pakistan.svg-Kwohwey. (國徽) ]]
Gaga kska Yacow ka [[Pakistan]], 30 00 N, 70 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 796,095 sq km (hangan na o Tg36)
(knlbanga dxgal o 770,875 sq km, knlbangan qsiya o 25,220 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 201,995,540 hiyi.
Gaga [[Islamabad]] ka pusu alang paru, jiyax 14 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Pakistan ga wada sugan 35.20% ka dxgal qpahan, 2.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 62.70% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Mamnoon Hussain, pnaah hngkawas2013 idas 9 jiyax 9pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Pakistan (orthographic projection).svg|thumb|File:Pakistan (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置) ]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Pacisutan (巴基斯坦) =
Pacisutan Isuran Konghokuo, tnngayun Pacisutan. Meniq Nanya, 796,095m<sup>2</sup> (307,374 m<sup>4</sup>) ka knglahang (iinu spegi ka sqlhangan Pa dheran Kosomiar) na Nanya. Msputing knlangan tgnarac, mslutuc Ingtuyang. Tguiril mslutuc dheran Ilangsisutan. Tgdaya tuiril mgeegul Ahuhan. Quri tgnarac tdaya ge, ddaan musa Sinciyang Weuar Cucuci Telu. Wano tghunac ka karac Jotay, msngari nkarac Yajotay. Mhuriq mttilux ka tghunac, ddilan cifong, qnedis ali sqyexun; tgdaya karac mnddengu tleetu, duma Bungan huda knkkawas. Kari Uartu, dungus “Pacisutan” ge, pneeyah kari Posu, “Dheran mdheriq” ka dungus na.
[[Patas bntasan:Mohenjo-daro Priesterkönig.jpeg|縮圖|摩亨佐-達羅出土的4500年前祭司王雕刻,現存巴基斯坦國立博物館。Mohenjo-daro Priesterkönig.jpeg]]
== Ris (歷史) ==
erih Kongyen cen knkawas 3, Gaya Halapaun mtuting dheran Pacisutan saya, pheyu Halapa ma Mohongcuu-Taro. Betaq berih knkawas 2000, mnuudus Congya, seediq Yarian, dehuk qlliyan yayung Ingtu, wada daha ini baka ka seediq tndheran Talopitu, mnalix pnGaya Ingtuho, Talopitu, mnalix pnGaya Ingtuho, kndudun wada mgedang. Bobo ndaan Fetuo, seediq Yarian qnlhangan prading mquri tgdaya knpriyux. Kndalax berih knkawas 519, sqlahang Posu ka tguirildheran Pacisutan. Berih knkawas 327, Qbsuran Yarisanta mnadis supi knremux dheran nii. Yani berih kongyen knkawas 321, wada glekan pnkyapan Kongce Wangcaw Cantuorocituo. Mdudul Kongce Wangcaw uka beyax, wada ngalun sqlhangan na Ingtu-seediq Sila. Bobo ka wada spqlhangan na seediq Sucitay daka seediq Patiya. Kongyen 2 suci, sqlahangan na Kuwesuwang tikuo. Pnqlhangan qbsuran Ciyanisociya Kuwesuwang tikuo (Knkawas 129–152). Pnkrana pnqlhangan dheran knglahang musa betaq Kosomiar daka quri tgdaya Simarayasan daka Hoten. 3–4 suci thunac saya Pacisutan wada sqlahang na Sasan Wangcaw. Kndalax 4 suci, dheran nii sqlhangan na Cituo Wangcaw, msputing 5 suci, pneeyah Congya PaySiyongnu, kndudun pnkrana dheran meyah dehuk dheran hini.
8 suci, pnkrnaan na Aalapo meyah dehuk qnlliya yayung Ingtu, ma ndesan remux ka Isuran Cyaw, rahur ka seediq tnheruy wada mgMusuring. Bobo malix meniq dheran Alapo Tikuo, mtutuy ka mqlahang Poro Wangcaw quri Hongho Sanciyawco hini. Berih 11 suci, sqlhangan na meniq Afuhan Ciyacuni Wangcaw tgiril tdaya Pacisutan. Berih 12 suci, wada pryuxan na Kuar Wangcaw ka Ciyacuni Wangcaw dungal. Knkawas 1206, pheyu Nuri Wangcaw ka Kutopu· Aypoko, Pacisutan daka Ingtu prading sqlhangan na kingal mbeyax mqlahang. Bobo knkawas 300, mnoda 6 Wangcaw (Torisutan Wangcaw), Betaq knkawas 1526, pryuxan Monguar Tikuo. Bobo knkawas 1757, snegul Ingtu Pacisutan pnkyapan sqlhangan Ingkuo, ani si Musuring daka seediq Snhei Ingtu paru ba ka qnqihan daha nanaq. Dndulan Sayyiti·Ahomoto· Han tnlangan Ariciya, Mslutuc knkawas 1906, pnheyu “CenIng Musuring Remong”, mndayo Texan di Ingtukuo Luwan paru, suupu pnkdakan ptburux Mingcu Ingtu, msuupu mmaangal Ptburux, ani si, knkawas 1928 mperuq ka pnddayo. Knkawas 1940, idas 3 ali 23, Dndulan Mohanmoto·Ari·Cunna Musuring Remong, Msseli Lahaar, mpprengo oda knlangan, ma mhedu kari pheyu Pacisutan. Knkawas 1947 idas 6, Pgkela Oda Monpatun Ingkuo, Smruwa prlulun spqlahang IngPa. Idas 8 Ali 14, pgkela mtburux ka Pacisutan, pnqlhangan naq na TaIngkuose. knkawas 1956 idas 6 ali 23, pryuxan Cucuring Konghokuo ka Pacusutan, Pacisutan Konghokuo ka ngayan na knlangan.
[[Patas bntasan:SepoyMutiny.jpg|縮圖|英國殖民壓制戰爭。SepoyMutiny.jpg]]
Bobo mtburux Pacisutan, pnqqihan dheran na di Ingtu “Ki quri Kosomiar”, knkawas 1948, 1965, ma 1971, mnteru pncbuwan di IngPa meniq dheran Kosomiar. Mnteru pncbuwan IngPa, wada asi maku mtburux ka Mngciyala TongPacicutan. Knkawas 1972 idas 7, mddaha spatis《Simula seting》, malix mccebu. Bobo na mneegu mddaha pprngagan, ani si uka mmaanu ka pnrngagan daha. Knkawas 1989, ini paalix mccebu ka mddaha nii. Knkawas 1998 idas 5, Pacisutan mlutuc bukuy Ingtu mnteru Tisiya Ho Suyen, mrriyung so smiicu ka sooda. Knkawas 2003 idas 4, prading niqal ka mpprengo mddaha knlangan. Idas 11 ali 25, bale ba sqlahang ka quri mccebu.
== Tiri (地理) ==
Meniq Nanya ka Pacisutan, tgnarac msputung Nanya, tghunac ge Ingtuyang, tguiril mslutuc dheran Ilang, tgdaya tuiril mgeegul Ahuhan, tgnarac quri tdaya ddaan musa Sinciyang Telu. Knglhangan dheran ge, 79.6 wan m<sup>2</sup> (ini spegi ka Kosomiar), maha hari dheran na Fakuo daka Ingkuo ka knglahang; mangal tg 35 pntbkuwan klangan. Dheran knlangan tghunac kyrcilung ge, Arapo daka qndisan ssiyo 1,046 km (650 mi) Amanwan, qndisan kana ayus dheran ge, 6,774 km (4,209mi); snaxun kana Ahuhan ge, 2,430 km (1,510mi), Telu ge, 523km (325mi), Ingtu ge, 2,912km (1,809mi), ma Ilang ge, 909km (565mi); niqal ayus rcilung di Aman, msbaang tleetu di Taciko, eyux Wahan Colang. Kndalan tdaya tguiril mquri tdaya tgnarac hmeruc ka dheran Pacisutan. 5/3 lmiqu ma snapo knrbawan. Tgdaya niqal Simaraya San, tdaya tguiril ka ddgiyaq Sintukusu Sanmay. Tgnarac ge, dheran knutu breenux nyayung Ingtu cceka quri thunac, thunac tgnarac ge, nrano Taar ka kikuh.
[[Patas bntasan:ISS007-E-13090.jpeg|縮圖|伊斯蘭瑪巴德空拍。ISS007-E-13090.jpeg]]
== Singcng cyuhwa (行政區劃) ==
Knlangan Pacisutan niqal Pangcopu, Kaypoar-Pusotu, Pirucu, ma Sinto sung. Mpitu alang Cusiya Renpang, ma Sotu Renpang Isulan mapato. Knkkingal niqal Cuwanci, Sen, Siyang, ma Cunren Huwe. Sqlhangan tikun dheran na ka Kosomiar tguiril tdaya na Pacisutan ge, gnyusan sqlahang Renpang ka tdaya, ma Acatokosomiar. Seediq meniq mddaha dheran nii ge, dmoi Hucaw na Pacisutan, ma dmoi ssbetaq senkiyo sehu tndheran, ani si ini pngali psenkiyu pusu sehu. Knmalu ba sphuma ka dheran Kosomiar ckceka daka dheran tghunac, sqlhangan na Ingtu Kosomiar Pang ka dheran knuglahang Camo. Niqal dungal, knkawas 1963, spooda kari pnrngagan, dheran na Pacisutan cpiqan tikuh ka dheran sqlhangan na Kosomiar (Dheran Kolakunrun) gnyusan sbege Conghuwa Jenming Konghokuo. Ma kesun niqal dheran sqlhangan Telu na Ingtu ge, Akosaycing (Nsinciyang Hotensen) ki dooyan beyax Kosomiar tgnarac tdaya.
[[Patas bntasan:House of the Prime Minister of Pakistan in Islamabad.jpg|縮圖|巴基斯坦總理官邸。House of the Prime Minister of Pakistan in Islamabad.jpg]]
== Cngc (政治) ==
[[Patas bntasan:Handshake between Narendra Modi and Nawaz Sharif.jpg|縮圖|2014年5月30日巴基斯坦總理納瓦茲·謝里夫與印度總理納倫德拉·莫迪在海德拉巴宮會面。Handshake between Narendra Modi and Nawaz Sharif.jpg]]
Pooda Riyang Yencu ka Pacisutan, niqal Canyiyen daka Kuoming Yihuwe. Niqal kingal kbekuy pngalan kari ka CanIyen, pngalan kari Kuoming Ihuwe ge, niqal 342. Truma nii, 272 ge, pneeyah pnsnaxan Pusen, 60 ge, knrngiyan tloongan mmqedil, 10 ge, knrngiyan seediq uxe Musuring. Nngalan knkingal Luwan Cungtang, spooda snpegan pnsugan nngalan senkiyo; Niqal pnkingal Icang ma Hyicang ka Kuo Ming Ihuwe, rima knkawas ka Ali sqeepah. Niqal kingal kbekuy seediq ka pngalan kari Can Iyen, mmteru knkawas ka ali sqeepah, mdeka seediq ka mkteru knkawas pryuxan. Kingal Mdudul ma kingal mdayo mdudul, teru knkawas ka ali sqeepah daha.
Bobo mtburux ka Pcisutan, Supi ka dmoi beyax mqlahang daha. Knkawas 1958-1971, 1977-1988, ma 1999-2008 qnbsiyaq ba pooda supi pnqlhangan na ka Pacisutan. Bobo pnheyu knlangan ka Pacisutan, knkawas 1956, 1962, ma 1973, mnteru pgkela Senfa, ini pgkere ka sehu Unjen Cungcu, ma mquri sooda snqqri daha nii paru ba ka sqita spqihan na ka knlangan. Knkawas 2008, pooda Mingcu Cungcu Pacisutan, Unjen Cougfu ka mgeela mhedu rima knkawas ali qnpahan na. pnkraya na senkiyo Pacisutan ge, mooda pntbale ka sqita. Kndalax sehu berih, pntbale sbege na mnagang sekiyo ka mpqbsuran sehu. Knkawas 2013 idas 6, Nawacu· Serifu tloung Congri. Knkawas 2017 idas 8, wada lixan Yihuwe ka Serifu, Sasito· Hakan· Apasi ka Dmudul Congri.
[[Patas bntasan:Jinnah Market.jpg|縮圖|首都商業。Jinnah Market.jpg]]
== Ppyahan (經濟) ==
Niqal Tuoyen mllamu ppyahan ka Pacisutan, tg 40 pusu ppyahan klangal. Kingal pntyexan pnkrana pntraguh knlangan, betaq knkawas 2007, pntnaan pnkrana pnyahan na Pacisutan, mslutuc sepac knkawas dehuk 7%. Anaq mnqrinuc ka knkawas 1947, mtburux, knkawas mspatun msnegul mangal knbrawan pnkrana na ppyahan ka Pacisutan. Ani si, 20 suci, 90 knkawas ciida, wada sliqan naqah dndulan sehu, kbberih mthuwe ka ppyahan na di. Knkawas hndure nii, paru ba pnkriyux na oda psmyahun, pntyexan na pnkrana, moto ba quri oda smmalu daka mptalang oda Cingzong. Ndaan pnkriyux icil bbrigan hbangan daka nngalan pila sseli pndungus, asi ba qtai ka pnkrana na peni.
Snepu knbrexan knlangan icil knkawas 2005 ge, niqal 400 yi meyen. Ani si, dyagan na knhaya hbangan Kuoci Huwopi Cucu daka Mekuo, knii wada ba hridan ka knbrexan di. Snpegan ppyahan na kana knlangan Pacisutan (Spegan dhekan brigan sseediq) meeniq 4754 yi meyen, pstnaan nngalan knkingal seediq ge, 2542 me yen. Snpegan snquru daha niqal 23%-28%. Spegan pnkrana pnyahan na Pacisutan, mpkrana. Ani si, bbrigan na meepux hbangan, ma biciq ka sneli snkuwan, ya ani maha uxe pgsiyaq ka pnkrana na pnyahan nii. Spegan 4.9% ka knkkawas pnkrana, Spegan 4.9% ka knkkawas pnkrana, asi ka dehuk knkawas 1595, maha dehuk knlangan pntraguh ppyahan ka knlangan Pacisutan peni.
== Hei Seediq (人口) ==
Niqal 2.077 yi ka seediq na Pacisutan (Tnlangan snepu knkawas 2017), 65 kneegu seediq klangan knlangan ge, meniq tbukuy na Ingtu Nisiya. Spegun knkawas 2020, mpdehuk 2.1013 yi ka hei seediq na Pacisutan. Knkawas 2045 de, pnkrana mmaha milo pkdaha snpegan nan ii ka kneegu. Hei knlangan Pacisutan, knkawas 1947 ge, 3,250 wan seediq, knkawas 1990-2009, pnkrana 57.2%. Betaq knkawas 2030, pkhrinas Ingtunisiya pgparu knlangan ka Musuring. Uxe knlangan “Rudan” ka Pacisutan nii, snpegan knkawas 2010, ckceka knkawas 20, ma truma knkawas 30 seediq, niqal 1.04 yi ka seediq.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/巴基斯坦 (參考自中文維基百科)]
[[Snakun:Truku]]
35xqbs5xnaqgzrkc8f1pzge3colxhlv
Pako rodux
0
976
37566
37565
2021-03-18T15:09:11Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
37565
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Pakaw qalux]]
[[Snakun:Truku]]
a95no0qy1ncfgsa38isi1880z7t35xf
Pakurung
0
977
100751
68713
2023-10-06T00:29:16Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100751
wikitext
text/x-wiki
== Pakurung (巴古崙部落) ==
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka [[alang]] Pakurung.
106 sapah ka kneegu na sapah, 227 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 59% niqan 133 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 41% niqan 94 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 33%, Paiwan 3%, Bunun 3%, Rukai 12%, Puyuma 7%, ni rahuq na o 2%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
efy8u027ra6lr6r2ag42k862uiw7rll
Pakwari
0
978
100752
56139
2023-10-06T00:29:17Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100752
wikitext
text/x-wiki
= Pakwari(八卦力部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Tayansyang ka [[alang]] Pakwari.
109 sapah ka kneegu na sapah, 341 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 57% niqan 193 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 43% niqan 148 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 51%, Amis 2%, Saysiyat 2%, Bunun 1%, Cou 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
hdloaovb4za60z862a3km3y7lmt10g0
Pala paru
0
979
95756
37605
2023-04-08T12:14:44Z
Umin Nawi-1
1487
95756
wikitext
text/x-wiki
= Pala paru (揹帶) =
Rako pala paru nii mntena hari pala pungu, ini na pntena de gaga so ckceka na hiya. Pala paru nii niqan dngese na ware qalux duri, kiya ka teru ka qarux na heya ma, daha bale ka na pala pungu. Pala paru nii de slmeun daha lubuy tqiyan laqi, sbilang laqi ma, ppaanun qyuqeya, malu doun mqedil.
pala paru nii, malu daha paanun laqi ma sbilang daha lubuy laqi duri. Cbeyo mosa neepah ka tama ma bubu, niqan so laqi daha biciq, ado so mtaqi de sbekuy daha qhuni siyo hiya ka pala paru, slumeun daha lubuy, ptqiyan daha laqi. Anu ini sttheya, malu daha qlhangun ka laqi, lmingis de ini daha beyo bhangun ka laqi gaga lmingis, saan daha qmita dhenu.
Laqi so gaga taqi lubuy hiya duri, aninaq knpriyux icin mgugelu hei daha, ini kcugui mtuting dheran ma, aninaq bbaro bnkeyan duri, uka na brahan lnkala ka pala paru nii, kiya klaun daha uxwe ptakun dheran ka laqi nii, mkdenux bale ka pala nii. Pala paru nii duri malu bale paanun qyqeya, ciida mosa gmabil(?) srqemu ciida ka bubu mu, meyah sapah de psaun na pala paru hiya ka duma srqemu ma paanun na tunux na ka meyah sapah. mosa miya mangan lexi duri, malu bale paanun ka pala paru nii.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
伊婉貝林、鄭光博2014<文化部文化資產局「賽德克族傳統織布工 藝與Puniri編織技法文化資產調查」報告書>,未出版。
曾麗芬,2013〈賽德克族傳統織藝:Puniri的研究〉,原住民族文獻會期刊,原民會。
王梅霞、伊婉.貝林,2012,〈文化動起來-賽德克族文化產業的研究〉,頁233-86,《民俗曲藝》176期。
蔡玉珊,2006,《台灣原住民織物:織紋結構與圖案分析:泰雅族篇》,台中:台中縣立文化中心。
鐵米.拿葳依,2000,《泰雅賽德克傳統織布文化》,南投:鐵米拿葳依。
[[Snakun:Tgdaya]]
cpc3gq0lkcpaf4vy729q6v8mx1e4k76
Pala pniri
0
980
56138
37627
2021-03-22T08:01:41Z
Iyumu
191
/* Pala pniri (經挑編織:衣飾) */
56138
wikitext
text/x-wiki
= Pala pniri (經挑編織:衣飾) =
Ini pntena hari kari na tninun nii, mneyah Tgdaya de Pala Puniri si, mneyah Truku de Pala ksukus, kari Toda de Pala qnapang mesa ka dheya, anu kndalax so ucuicin qntaan daha so dngus snalu rudan daha, kiya ini hari pntena tnngayan daha. Ani si klaun daha ka kari asi kesa pniri ka kana.
Pala pniri nii de ririh so tgparu tninun ka kesun pala pniri nii. Tgberah ma tg bukuy na ini pntena ka rako na duri. naqah hari tunun, egu bale ka kusuc na berah duri, kiya so sntunux hari meepah tminun nii. Ani si malu bale qtaan ka tnnunan na, anu egu bale doriq prparu ma dorip bcbiciq qnapang nahiya, malu bale qtaan.
Ini pntena hari kari na tninun nii, mneyah Tgdaya de Pala Puniri si, mneyah Truku de Pala ksukus, kari Toda de Pala qnapang mesa ka dheya. Malux so kiya ka kari daha, klaun mude anu kari rudan Tgdaya de qlaun daha, daun daha pqiri mknedux ka bnaruy daha ka ware bgurah nii, kiya saadux ka ware de malu daan miri ma malu qtaan meyah baro ka tniri na denu mesa. Kari na rudan Truku de Pala ksukus sika dheya, anu egu bale kusuc berah ka tminun Pala ksukus nii, egu ksukus de dugus na de naqah hari tunun ma, maha egu naq ka rako na duri, ki kesun Pala ksukus. Kari rudan Toda de Pala qnapang mesa ka dheya, anu egu riyung ka qnapang na doriq mesa, doriq paru ma doriq biciq, ga tunun hini kana mesa. Kiya ka klaun ta kndalax so ucuicin qntaan daha so dngus snalu rudan daha ka tmngayan pala nii. So egu klegan ka dungus lnengo daha.
Pala pniri nii malu bale qtaan ka snalu na lukus. Duma [[seediq]] de asi daha slumei daha pala pungu ma hbikun daha ma, mlukus kingal lukus baro de malu duri. duma naq de slmeun daha lukus baro ma, tminun kingal skato Dungan de malu duri qtaan.
Duma seediq duri mangal pala pniri nii smalu ptgic daha duri. ado so kuhur daha de plukus kiya duri.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
伊婉貝林、鄭光博2014<文化部文化資產局「賽德克族傳統織布工藝與Puniri編織技法文化資產調查」報告書>,未出版。
[[Snakun:Tgdaya]]
0bl11l77g0k98ze1zwbg0kdy5w084wu
Pala pungu
0
981
56137
37657
2021-03-22T08:01:29Z
Iyumu
191
/* Pala pungu (披肩) */
56137
wikitext
text/x-wiki
= Pala pungu (披肩) =
Pala pungu de snalu naq ncbeyo duri, slmeun daha pala lukus psaun berah ma, pala kesun daha. Malux kesun pala pungu, anu pungu de niqan kesun daha lntudan daha ware “pungu” kesun daha, ma pala nii de ppungu daha ahin hiya plukusun daha, kiya kesun daha pala pungu, anu niqan pungu bnekuy daha ahin hiya.
Niqan kingan kesun daha dungus pala pungu nii, anu misan mskuy ciida, tloun [[seediq]] de bungun daha pungu daha de muuhun denu, pungu nii de uxe gino bnkeyan pungu, baro kulo papak duri de pungu duri, kiya kesun daha pala pungu duri.
rako na pala pungu de bhege ka cceka na ma, ssiyo na de niqan dngese na ware qalux ma mblawa hari, kiya ka niqan so snkraya(?) na kkkingal rako(?). matena ka snalu na ssiyo daha kiya, gino bale kiya ka rako na. pala pungu de hbilan daha so ali msekuy hari, ngalang daha so pala mlukus. hubilang daha berah daha duma naq ma, bkeun daha pungu ssiyo ahing duma naq. Malu plkusun so ali misan muuhun bale.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
伊婉貝林、鄭光博2014<文化部文化資產局「賽德克族傳統織布工藝與Puniri編織技法文化資產調查」報告書>,未出版。
曾麗芬,2013〈賽德克族傳統織藝:Puniri的研究〉,原住民族文 獻會期刊,原民會。
王梅霞、伊婉.貝林,2012,〈文化動起來-賽德克族文化產業的研究〉,頁233-86,《民俗曲藝》176期。
蔡玉珊,2006,《台灣原住民織物:織紋結構與圖案分析:泰雅族篇》,台中:台中縣立文化中心。
鐵米.拿葳依,2000,《泰雅賽德克傳統織布文化》,南投:鐵米拿葳依。
[[Snakun:Tgdaya]]
jl3l5tc07ald9akf4p9dlxyei5d8t10
Pala ratu
0
982
56136
37680
2021-03-22T08:01:14Z
Iyumu
191
/* Pala ratu 緯挑編織:蓋被 */
56136
wikitext
text/x-wiki
= Pala ratu 緯挑編織:蓋被 =
Pala ratu nii de ndan miri budi ma qreti, mangan budi gmao miri na kiya ka paru ka snalu na doriq. Wino bale qalux ma bhege daha ka rako na, ini egu klegan ka doriq na ma, daha bale ka rako na duri, malu riyung qtaan. Cbeyo de ngalan daha pacing hulaun daha, saya de niqan so mqedil sluhe miri so nii ma, ptasun daha kari ncubeyo, maluqtaan duri.
Pala ratu nii, tninun miri duri, [[seediq|Seediq]] so alang de ngalang daha pacing tninun nii. Pala ratu nii, ndaan miri ware qalux ma, ini pntena kana snalu rako kkkingal mqedil, ani si mntena tnugo miri doriq pparu ma biciq kana. Rako nade qalux dah aka bhege ka mlutuc snalu rudan cbeyo.
Pala ratu nii pacang ratu kesun daha duri, anu ngalan daha pacang hlaun hayan.
Pala ratu nii, ware na sulumeun daha so qtehun hari, kika tninun daha pacing nii de, mknedux hari duri, ki malu so hlaun.
Rako daha cbeyo de, gino hari qalux ma bhege, anu uka naq brigan wale cbeyo han. Saya de egu brigan ware ma, egu ka ini pntena kklegan na ware nii duri, ki kndudun so mrna kana snalu daha ka pacang ratu nii saya.menaq tqwilaq, menaq mgtanah, menaq mgsama duri, so mmari hari qqtaan, ani si kingan pacing ratu nii, gino bale daha rako na, ini keengu, ani naq snalu daha saya, so kiya kana.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
伊婉貝林、鄭光博2014<文化部文化資產局「賽德克族傳統織布工藝與Puniri編織技法文化資產調查」報告書>,未出版。
曾麗芬,2013〈賽德克族傳統織藝:Puniri的研究〉,原住民族文獻會期刊,原民會。
王梅霞、伊婉.貝林,2012,〈文化動起來-賽德克族文化產業的研究〉,頁233-86,《民俗曲藝》176期。
蔡玉珊,2006,《台灣原住民織物:織紋結構與圖案分析:泰雅族篇》,台中:台中縣立文化中心。
[[Snakun:Tgdaya]]
5nsswo0kcl8r73dp4iz56641q93qe5r
Palamitan
0
983
100753
80171
2023-10-06T00:29:19Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100753
wikitext
text/x-wiki
= Palamitan (康樂部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sincungsyang ka [[alang]] Palamitan.
1,016 sapah ka kneegu na sapah, 2,787 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 30% niqan 826 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 70% niqan 1,961 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 17%, Bunun 1%, Truku 8%, Tayal 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
kbx4lklx7b7gbk7ztkxqkuvb2khgrre
Palau
0
984
37690
37689
2021-03-18T15:09:35Z
Martin Urbanec
1
已匯入 1 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
37689
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Poryo]]
qi7mrlzi1fje3pm8gtzto4cx9n6u6mo
Palinkaan
0
985
100754
56134
2023-10-06T00:29:21Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100754
wikitext
text/x-wiki
= Palinkaan(復興部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sincungsyang ka [[alang]] Palinkaan.
543 sapah ka kneegu na sapah, 1,537 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 31% niqan 480 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 69% niqan 1,057 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 17%, Truku 8%, Bunun 2%, Paiwan 1%, Tayal 1%, Sakizaya 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
gzotn7kaf8ahzj3cfgbjemajxx1pjsv
Paljur
0
986
100755
56133
2023-10-06T00:29:22Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100755
wikitext
text/x-wiki
= Paljur(白露部落) =
Gaga mniq Pingtung Macyasyang ka [[alang]] Paljur.
50 sapah ka kneegu na sapah, 148 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 141 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 7 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan86%, Bunun1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
nh3zr4nq1m2vohajalw2fusuz5v4pqd
Panama
0
987
103689
103688
2024-06-18T19:59:06Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */s
103689
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Panama.svg|thumb|Flag of Panama- Kwoci Panama(巴拿馬國旗)|alt=Flag of Panama|322x322px]]
[[Patas bntasan:Coat of arms of Panama.svg|thumb|File:Coat of arms of Panama.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka '''Panama''', 9 00 N, 80 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 75,420 sq km(hangan na o Tg118)
(knlbanga dxgal o 74,340 sq km, knlbangan qsiya o 1,080 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 3,705,246 hiyi.
Gaga [[Panama City]] ka pusu alang paru, jiyax 3 idas 11 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Panama ga wada sugan 30.50% ka dxgal qpahan, 43.60% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 25.90% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Juan Carlos Varela, pnaah hngkawas2014 idas 7 jiyax 1pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Panama (orthographic projection).svg|thumb|File:Panama (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Panama(巴拿馬)=
Klwaan pspuwan Panama llbu sun dha Panama, kiya wa hunac boy klwaan Congmey, tnddxral na niqan 7.55 knbkiyan km2 knbhraw sediq niqan 393 knbkiyan. wa nniq ccka bay klwaan mlutuc yayung knriyan Panama Tasiyang mi Tapingyang, nyusan na hunac mi daya ''meycyo,'' niqan bay pusu na ddaun pcpuwan mi phyuwan na ''mduuy'' hbangan.
== Ti-ri(地理) ==
Wa mniq congmeycyo ka Panama , Ciawropihay ka ssiyaw huraan hidaw na , Taypingyang ka ssiyaw hunac na , msdalih kostariciaw ka daya na , sdalih korungpiya ka hunac na. lmutuc beymeycyo mi nanmeycyo disya ka hiya. kana bay klwaan congmeycyo ccka knbaraw ka klwaan ruwan oubay ccamac,mi pusu pnyahan ccamac kluwan ou bay beymeycyo mi nanameycyo uri. nipan yayung knriyan panama, ka kana panama, pusu na bay beyki dxral ka hnyuwan na ttdxral. wana bay nniqan ssiyaw ucilung niqan ddriq nniqan msdrux dxral.
Ou balay ka nniqan na dxral llbu bay 700m ka Panama. ya bay haypa 3475m ka knbaraw klwaan Ciricihosan.
== Ri-s(歷史) ==
Kngkawas 501, dxral mi sediq wada ngalan klwaan qbsuran paru ''Sipanya'' ka ''Panama'', wada na nyusan nniqan ''Smkorangnatacongtu.''
mniq kngkawas 1698, dngusan na Kmlawa ''Panama'' ka klwaan qpsuran paru ''Sukorang'',mniq dudha kmrmux mcubu ciida wada na ngalun Panama ka heytay sukorang. Adaw ka tipiq bay ka sediq na, ini biyaw wada qbrangan mi cyukun sediq sipanya da.
kngkawas 1821 wada murux kingal klwaan ka Panama. tuumal Simong mi Poriwa phiyu klwaan sspuwan ''Takorungpiya''.
Kngkawas1830, wadamsaasu ka kiwaan sspuwan Takorung piya, wada maa kingal nyusan alang klwaan sspuwan korungpiya ka ''Panama''. Kngkawas 1880, Prading qmpah qmpur mlutuc Tasiyang mi Tapingyang yayung knriyan Panama ka hweytinan mi Reysaypu sediq Fuwakwo.
Kngkawas 1880, prading phiyu plutuc Tasiyang mi Tapingyan ddaun yayung qsiya Panama ka feytinan tow reyseypu sediq fakwo.
Psdungus na qmlahang ddaun yayung qsiya nii ka siwaw ro sihu soto Amirica.
Kngkawas 1903 wada na ini baka mcbu lng, fa ka Ameyrica mi klwaan korunbiya pnsdhu Ameyrika smalu phiyu mui pnsdhu patas knbryax ddaun yayung qsiya hmtur ini bay sruwa ka koyihuey. Kngkawas 1903 idas 11 diyax3, mrmux dxray Panama ka heytay Panama ka heytay Ameyrika, Pstuty Panama qduriq Korunbiya mi murux kngkingal klwaan, phiyu Panama konhekwo.
Mntna kngkawas idas 11 diyax 18, Pnsdhuwan patas ka Ameyrika mi Panama ( pnsdhuwan patas patas ddaun yayung qsiya, biyax ka Ameyrika, bukuy daw wada na ngalan kana nniqan ddaun yayung qsiya singcng, suhuwa Cingbey elu qrngul mi Cayicng dnii ma sun dha balay bay klwaan na cka klwaan ka pddaun yayaung qsiya nii da.
Kndadax kngkawas 1904 knbrih smalu qqran ddaun yayung qsiya ka Ameyri ka, qnhduwan na kngkawas 1914 kngkawas 1968 mhiyu qmpah ka bukung Oumaar torihes, dhuq kngkawas 1981 wada mrdang sapah asu ka hiya, nduwa bay niqan biyax qmpah Panama ka hiya.
Wada mhuqil ka Tourihes, nniq kngkawas 1983 wada ppriyux klwaan mangal paru boy biyax ka Manniyow nojeyciya.
Kngkawas 1977 idas q diyax7, qlhangan Ameyrika jimi katou mi qlhangan Panama Torihes pnsdhuwan pnatas so quri burah pnsdhuwas pnatas patas ddaun yayung qsiya Panama.
Muru na burah pnsdhuwas pnatas nii, brah kngkawas 1999 hiti ngalun ddaun yayung qsiya mi biyax qlhangan kndudul bqanan na qlhangan Panama kohekwo.
Kngkawas 1989 idas 5 nhdaan smpu rmawah lblak umaaw soto nwewan, msupu cmikun sediq umaaw soto jireyarmo eng tara mangal umaaw ka msubais qmpringa. Binaw bukung qmlahang heytay nowjeyciaw umarang umaaw uka snhiyan na. mtna kngkawas idasq pdaun na hmtur hbangan klwaan pa ka klwaan Ameyrika.
Kngkawas 1989 idas 12, kmndahur sediq minq klwaan hini ka Ameyrika, umaaw mincu mi cmiyuk hangan mbari cadu (kiya ciida mniq bbriun pcadu paru bay ccka sminaw hbangan ka Panama), rmawah mquri ririh hangan Panama msdrux heytay mccbu na ddaun mccbu heytay, pdaan dha brah mniq ckcka umaaw mbiyax na Nngtara phyuwan soto. Idas 12 diyax 15 umarang rmngaw ''Nojeyciaw'' mi wada muda mrmux mccbu ka Ameyrika, phiyu hiya nanaq bukung kiwaan, mhiyu soto ka cireyarmo ngtara.
Wada durriq ''Taskuwan'' fontikan ka Nojeyciaw, kngkawas 1990 idas diyax 3 mquri heytay Ameymika thmuku asi ta hqulun madas fororitajoy ka hiya, wada dha pdaun Heyeyn mi hmkun.
Ya bay wada mhuqil sediq 2000 ka knrmux heytay Ameyrika, ruwan u niqan heytay Panama knburah poda umaw ka kiwaan Ameyrika, kiya mi rmngaw knbura biqan nniqan hini mtatac rmngaw singpung mi ''mtatac ningung'', kndudul hoping ndaan ngalun hangan sediq qlhangan na hmtur qmpringan ccka bay sediq cngcu ka qlhangan biyax klwaan.
Kngkaws 1999 idas 12 diyax 31, wada ngalan kana qlhanggan mi biyax qmllahan ''ddaun yayung ddaun Panama'' ka Panama, wada kbbrinah alang na kana ka heytay Ameyrika.
== Cng-c (政治) ==
Niqan na Congtong mi dha fu-Congtong dmudul ka Singcng-Cikwan Panama, niqan 72 taypiyaw pspuwan yihway ka lihwa Cikwan. wada sediq umaw pnyahan ka Congtong mi sediq lihwatahwey, kng ka was 5 ka pnhiya na diyax, iniplutuc pnhyuwan. Niqan umaw ndaan ka sediq mniq Panama, kiyadaw dhuq saya uka sediq adaw ka ini tuumal umaw mi wada pkdra.
Mkla pswaaw umaw sediq musa mi ndaan umaw ka kingl mburux seynciwey yueyn hwey. Niqan kingal pspuwan na huwa quwan tubaraw bay huwa yueyn mi ti-fan huwa yueyn pspuwan ka shwa ciquwan.
Ccngreynmong u niqan: mincubeynkotang mi mincukonghecyoyung tong.Pusu bay niqan mincukomintang, panamacuyutang, mincukuwanfancuseyntang, jeynmintang ka fwantuwaytang.
== Way-cyaw(外交) ==
Pnama nuu u kiya reyn-he-kwo s-maw-cu-c, kwo-cu--ho-bi-ci-cing-cu-c,s-jey-yng-hang-ci-tuwan,s-jey-wey-sng-cu-c, 77kwo-ci-tuwan, ra-may mi
Ciya-ro-bi-kwo-ciya-kung-tung-ti, mey-cyo-kwo-ciya-cu-c, re.mey-cing-cu-ti-si, Cung-mey-cyo-yi-ti-fa-cu-c- dnii pusu babaw dxral mi qmpringan nniqan alam]ng na klwaan pspuwan sediq, uxay biyaw klwaan pspuwan sediq Cung-mey-cyo-kung-tong-s-can,kiya uri ra-ting-mey-cyo tay-ping-yang, na umaw klwaan pspuwan sediq mi qmangaw psluban tay-ping-yang-can-reyi-cing-cu sediq kmuruy pprngawan.
diyax 13 idas 6 kngkawas2017,psuupuwan klwaan Panama Cng-fu phitu umarang mi psuupuwan klwaan Cung-faw-jeyn-min enduwa bay pluban Cng-fu, mhdu mi Cung-fwa-min-kwo dhug bnsyaqan kngkawas 106 na pnluban wayciaw.
Mi kiyarmngaw "pmuru tukingal Cng-Ce Cung-Kwo, pstuq mi quri saw Taywan na mtlutuc mttuhuy Cng-fu."
== Sing-cng cyu-hwa(行政區劃) ==
Nyusan na maxal sung mi turu nniqan sediq In-ti-an(icil niqan dha Cu-sya-s sung qmlahang) ka klwaan panama, niqan 75 nniqan ka ruwan qlhangan Sung. Kiya ka ruwan nniqan sediq in-ti-an nii, niqan turu mi mtna tutunan 「Sung」, tduwa sundha 「nniqan tntunan Sung」, kingal uri u dha kiya mi Sung quri truma tntun na 「nniqan」 mntna tutun, tduwa sundha 「ti-fan nniqan」.
== Cing-ci(經濟) ==
Adaw ka pswaaw miqan malu bay lnglingay fu-u-yey ka pusu bay cing-ci Panama, pusu qpahun na u kiya hbangan, bbriyun mi rmiwaw. Adaw ka pnhiyu Panama mi bbriyun thuy kana klwaan Amirika niqan chdil bay luban, kndadax kngkawas 1907 prading dmuuy mey-yueyn pdaun dha hbangan ppriyux ka Panama, hbangan klwaan u pa-po-ya, kiya u wana bay poda kingal krtan, maxal krtan, empusal rima krtan, mrimal krtan na pila, mi mntna na bbrihan mey-yueyn mi mtna diyax ddiyun klwaan ruwan. Kiya rahuqna babaw dxral tukingal dmuuy mey-yueyn ngalan dha uwaya klwaan hbangan.
Kana babaw dxral pusu bay rnrihan biyax hatay asu ppatas patas klwaan ka Panama, muru spuwan kngkawas 2007, niqan 4954 asu wada ppatas patas hangan Panama.
=== Cay-cng-cing-zon(財政金融) ===
Ra-mey-ti-ci pusu bay cing-zon-cung-sing ka Panama-cng-kwo-ci cing-zon -cung-sing. Kngkawas 2008 pa-way-huwey-cu-bey-mey-yueyn 4.43 hputing, knbarux lcil mey-yueyn 108.85 hputing.
== Wun-hwa(文化) ==
Hangan klwaan Panama nii ga kndadax saw sudu Er-kwa-two ka tnunan dha bubuh nii, kiya ni kndadax hini klaan bi seejiq knlangan ka Panama da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/巴拿馬<nowiki/>(參考自中文維基百科
8nouqt5phgqbhch3wty94obg8pi505d
Pangwi
0
988
100756
56132
2023-10-06T00:29:24Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100756
wikitext
text/x-wiki
= Pangwi(大武部落) =
Gaga mniq Taytung Tausyang ka [[alang]] Pangwi.
579 sapah ka kneegu na sapah, 1,433 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 37% niqan 537 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 63% niqan 896 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan 33%, Amis 2%, Puyuma 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
km0h4ltkmum79vd90hz6nnbx3prylfp
Panital
0
989
100757
56131
2023-10-06T00:29:26Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100757
wikitext
text/x-wiki
= Panital(卓溪部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Cwosisyang ka [[alang]] Panital.
127 sapah ka kneegu na sapah, 427 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 406 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 21 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun86%, Amis4%, Paiwan1%, Truku1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
22hmwamfpzw1zr86b4eqvs7xl13hkha
Paongaongan
0
990
100758
56130
2023-10-06T00:29:27Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100758
wikitext
text/x-wiki
= Paongaongan(八嗡嗡部落) =
Gaga mniq Taytung Cngkungcn ka [[alang]] Paongaongan.
159 sapah ka kneegu na sapah, 437 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 80% niqan 351 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 20% niqan 86 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis76%, Bunun1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
lmmpfj2wpj78ye6vht7b0jelro0a082
Papua New Guinea
0
991
73371
73295
2021-08-11T13:57:42Z
HuwacBasaw1234
49
/* Hei seediq */
73371
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Papua New Guinea.svg|thumb|Flag of Papua New Guinea-Kwoci Papuya-singcineya(巴布亞新幾內亞國旗)|alt=Flag of Papua New Guinea|379x379px]]
= Papua New Guinea(巴布亞新幾內亞) =
[[Patas bntasan:National Emblem of Papua New Guinea.svg|thumb|File:National Emblem of Papua New Guinea.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Tayangcow ka [[Papua new guinea]], 6 00 S, 147 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 462,840 sq km(hangan na o Tg55)
(knlbanga dxgal o 452,860 sq km, knlbangan qsiya o 9,980 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 6,791,317 hiyi.
Gaga [[Port Moresby]] ka pusu alang paru, jiyax 16 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Papua new guinea ga wada sugan 2.60% ka dxgal qpahan, 63.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 34.30% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Elizabeth II, pnaah hngkawas1952 idas 2 jiyax 6pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Papua New Guinea (orthographic projection).svg|thumb|File:Papua New Guinea (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Papuya-singcineya(巴布亞新幾內亞) =
Alang wada knpuru kesun Papuya-Sincineya nii peni, claali we Papuyanyocineya kesun daha (kari daha we Papuyapicin; kingal we kari sirimotu,) Asi daha kesi Panyo, alang tnyusan rcilung nii we ga meniq tklahuc ggqiyan hido nTaypingyang. Niqan alang tnyusan rcilung kesun Kaysincineya quri hhreyan hido na, quri ggkiyan hido we ga msdayak Papuyasun nIngtunisiya, quri hunac na daka quri hhreyan hido we ga mssibo daka Awco ma Soromuncuntaw.
== Ri-s (歷史) ==
Berah knkawas tntingan Utux Baro ka 8000 peni, tena niqan seediq meniq dheran Sincineya nii di, knkawas 1511 dige slayan seediq Putawya ka Sincineya nii. Betaq bale pnrdingan 19 suci, seediq quri icin we ini daha klai hari alang nii. mpqehedu 18 suci betaq pnrdingan 19 suci, Tongingtukonsu nHoran
patis tnyusan nHolan, mgceas, patis tnyusan n Inkwo, mtanah; patis tnyusan n Tokwo ,mgbhge. Patis qnlahangan peeyah Knkawas 1884 betaq knkawas 1919.
Meyah dehuk 19 suci de, kndudul egu ka mosa qmlahang alang icin, kika ka dheran laalang bobo dheran nii peni, kika wada daha pglekun ka dheran malu, kika alang qmlahang pneeyah Oco we gmeeluk mangal Papuyataw. Knkawas 1884, Inkwo daha ka Tokwo lmutuc pgeeluk maasu quri dheran Sincineya ka mdteka na hhreyan hido ma, daha ka ssiyo na dheran pntyusan,nungalan daha alang nii peni, ayus na we tgiyaq ckceka alang nSincineya. Knkawas 1906, dheran nungalan na Inkwo ka Sincineya peni, ga na pqanun Awco-renpang ka pqlahang ma, pryuxun na ngayan mesa dheran Papuya nAwco.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Australian infantry and armour at Buna (AWM 014008).jpg|縮圖|File:Australian infantry and armour at Buna (AWM 014008).jpg]]
!Knkawas 1943 idas 1 ali 7, murung subi Tanah Tunux ka subi Awco so Puna.
!1943年1月7日,在布納澳洲軍隊攻擊日軍陣地。
|}
== Ti-ri (地理) ==
Bobo ka mhedu tgtexan mccebu bobo dheran ka knkawas 1919, Wada ngalun supi Awco ka dheran nungalan ka Sincineya nTokwo. Mesa ka " Kowci-renmon spqlahang mu Awco " mesa; pncbuwa ckceka bobo dheran nii peni, wada ngalan supi Tanah Tuxnu texal ka Sincineya nii, bobo pncbuwan daha de Rehokwo peni, wada na ltutun pqlahang Awco ka duma qnlhangan nTokwo, knkawas 1949, Awco nii de, wada na spuun kingal qqlhangan ka qnlahang nIkwao daka nTokwo, ma, ngalun na ngayan kesun dheran "Papuyanyocuneya".
Knkawas 1884, Ingkwo daka Tokwo slliyux smdaku mututeka huleyan hido ma dehelan ma ssiyo Sincineyataw, daha alang nii ayus daha dhelan we dgiyaq ckcekan. Knkawas 1906 dheran ririh dheran nIngkwo ka Sincineya we pkanun na Awco na pliyuxun na nAwco ka ngayan na.
Pncpuan tg1 seediq bobo dheran mntexal ka knkawas 1919, wada ngalan subi Awco ka dheran Sincineya nu Tokwo. Knkawas 1920 idas 12 ali 17, Kwoci-renmong we pahakari pqlahangun na Awco; ma pncpuan tg2 seediq bobo dheran ge wada ngalan subi Tanah Tunux texal ka Sincineya. Mhetu pncpuan tg1 de Ren-hokwo we ltudun na pkrahan Awco dungan ka nirix dheran Tokwo. Ma knkawas 1949, Awco we wada na spuun kingal Singcung-tanwe ka dheran nirix na Inkwo daka Tokwo ma, dheran kesun " Papuya-singcineya".
Bbrigan gygeya Koroka. Knuglangan na Papuya-singcineya nii ge 462840 km2, dheran na we kndalax Cutaw betaq nanwe 12 tu, tongcing 140 tu betaq 160 tu cenga na nii.
Papuya-singcineya nii we egu guyux ka guri Cutaw, mtilux riyung ma egu guyux, kika egu kkingal bbuyu paru, dheran na we ririx so ka pungan bbuyu. Anu Papuya-singcineya nii we bbuyu gyexan ka pusu na, kiya ka klegan camac ma qqhuni egu baliyun. Qqhuni na we tunugiyo qhuni mparo ma parowaso, so camac we qbheni niqan lubuy ka egu balay. Niqan kesun Ciro-nyaw ka tunun so kwoci daha.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Goroka.JPG|縮圖|File:Goroka.JPG]]
!
!戈羅卡市東高地省
|-
![[Patas bntasan:GorokaMarket.jpg|縮圖|File:GorokaMarket.jpg]]
!
!戈羅卡市場
|}
== Cng-c(政治) ==
Alang nii ge Papua New Guinea yihwe-mingcu-cu ma cincu-risen ka dheya ,qbsuran alang daha we muqeding Irisapay- arsu , ini eniq alanag ka qbsuran nii de , Cungtu ka rumide ddawi na. Mupsadun na hwari Papua New Guinea kinang male gesun yihwe, dunun na cunghu we conuri-dacng,mdudul yihwe ka tloong hiya. 110 hei tnloongan cceka na wepnsgao na kndalax 21sung daka 22 hei gbsuran alang smalu kwanso- yisi.
Cndung na Papua New Guinea nii we niqan 40 sngari, cceka na niqna beyaq cndung we Koming-lemongtang,Rnmin-cindongtang,Rehu-cuyentang,Rehutang,Pankutang, Rnmicwekwotiypiytang, Rnmi-micu-yuntongtang, Rnmi-laudongtang, Rnmi-cinputang, Papua New Guineatang ,cinyitaytang.
Dainkongse-wankong ka Papua New Guineatang.
== Kana gaga muudus nnigan (生態) ==
[[Patas bntasan:Fly River.PNG|縮圖|yayung Foray.]]
Duma dheran na Papuyanyocineya we, kana gaga muudus nnigan ani maanu, ma, ckceka niqan Awtariya, Nyosiran, quri hhreyan hido nIni ma, duma qpupu rcilung Taypingyang, kana qpupu alang Soroman ma Wanatu.
== Kkarac(氣候) ==
Kkarac nPapuyanyocineya we cutaw-ciho, tnanak na ge knkingal knkaws we mttilux kana karac na, ma mmhuriq hari. Kkarac breenux na we, spuun smepu kingal knkawas dige 24'C, bbaro dheran na we, asi ksekuy denu, misan we niqan quyux paru.
== Cing-ci(經濟) ==
Lmlamu bale ka cujan-cuyen nPapuyanyocineya, kana kwan-can ma ngalan smmalu dungan, so ka bbuyu, rcilung( so ka msngali bobo dheran nii ka qcurux Cincyang, dheya ka egu riyung.), ma, duma ooda nonye, nngalan na seediq daha we maha 2,084meyen(snpegan knkawas 2015 ).
Papuyanyocineya nii we, noyen ka lekuh daha bale, maha 34% noyen na Papuyanyocineya, bbrigun daha we kwan-can ma, cahwe, coco, yekan, geruq skesi, qhuni syang-cyaw, qhuni bale, ma, kana ga mmudus rcilung paru, sqita patis knkawas 2003.
Knkawas 2018 idas 11 ali 12 betaq idas 11 ali 18 ciida, meniq Morcpi-kang hiya, dheya ka kmulu tg26 ka Yataycinci-hocohweyi.
== Jen-ko(人口) ==
[[Patas bntasan:Huli Wigman visit Cooktown, Australia 2005.jpg|縮圖|seediq Huliwekoman ga meniq Nankawti-sung.]]
Knkawas 2014 ciida, snpegan hei seediq nPapuya-nyocineya(巴布亞紐幾內亞) we 6,552,730, ngalan ckceka knkawas we 22.4. Knrana na hei seediq we 1.84%, tntingan lqlaqi rabu daha we 24.89%, nhuqilan lqlaqi rabu we 6.53%. Hei seediq na alang pngerah maha 13%. nhqilan lqlaqi rabu we maha 39.67%. Sndangan kkudus knkingal seediq we 66.85 knkawas. Seediq mkela mita patis we 62.4%. Mqedil ka egu bale ini kela qmita patis ma ini kela matis.
Papuya-nyocineya nii we, tgbaro ba egu klegan gaya dheya duri ka bobo dheran. Seediq tndheran nPapuya-nyocineya maha kbekuy sngari. Seediq Papuya ka kana hari. Pusu rudan daha we, kndalax berah ciwan-nen de, tena meyah meniq dhrean Sincineya hini di. Daha ka alang theya we niqan tikuh pnugluban[1] daha. Duma ka seediq kdheran daha we Nantaw-micu, spegun di we yaani maha 4000 knkawas meyah dehuk meniq hini.
Berah na ini dehuk 40000 knkawas di we, meyah dehuk hini ka pusu rudan daha.
Niqan ka seediq mpneyah alang icil duri na, kana Congkwo, Oco, Awco, Hweriping, Porinisiya ma Mikoronisiya. Knkawas 1975 ciida di we tmburux(turi) nanaq ka Papuya, ma, niqan 40000 ka seediq pneeyah alang icil(mneyah Awtari ma Congkwo egu bale) meniq Papuya-nyocineya hiya.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/巴布亚新几内亚<nowiki/>(參考自中文維基百科)
onwy09ok3fxmyn68dnlvnjzrz7o2d9w
Papulu
0
992
100759
56129
2023-10-06T00:29:29Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100759
wikitext
text/x-wiki
= Papulu(巴布麓部落) =
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka [[alang]] Papulu.
401 sapah ka kneegu na sapah, 1,081 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 26% niqan 280 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 74% niqan 801 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis21%, Puyuma3%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
45qjqvshgc5czt0o0fqxk2e42vtbbcj
Paqiy
0
993
100760
95109
2023-10-06T00:29:31Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100760
wikitext
text/x-wiki
= Paqiy(吹上部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Paqiy.
42 sapah ka kneegu na sapah, 159 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 147 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 12 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal80%, Bunun6%, Amis1%, Puyuma1%, Truku1%, ni rahuq na o 2%.
== Ngayan alang(部落名稱) ==
'''Alang Cuwesang【''Paqiy''】'''
== Niqun alang(所在位置) ==
Quri Cinping Cun 6 Ling Censu Siyang Singcusen. Meniq tgiril tdaya yani 2.6 km alang Naruwo. Kdere Tdaya Tawten, thunac tgiril sipo ruru Cingping Hoceti baro. Haypa pckaan 300-450 m.
== Luwan Yencuming(部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Kari srengo(使用語言) ==
Pskari Tayal, ma Kari Telu.
== Snhei(宗教信仰) ==
Citu Ciyaw, ma Tencu Ciyaw
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Alang nTayalcu Saykawreko (''Sekoleq'')luwan Makanaci(''Makanaji'')truma luwan Cingnaci(''Kanaji'')
Nayan alang ''Paqiy(Pakit)''ge, kari Tayal dungus na mesa“Sabak knriyan tnkana beras”. Nalan stabu qnilo
babuy.
Pkranun tnlaman 《Patis tnlaman Kawsacu》, maha hari knkawas 1600, kingal seediq meniq Taicongco Nungkaw Ciyun, Makanaso【''Mknazi''】(Meniq alang Fasiyang Jnnay Siyang Nantosen), ''Buta Krahu'' ngayan na, Dmdul 30 seediq musa mtheruy Cunsipaw【''Cinsibu''】 (Meniq alang Siyoran Censu Siyang Sincusen).
Ma berih knkawas 1800, mgeela musa mtheruy quri Tentana(''Tentana'') 【Ga 3 Ring Cinping Cun Censu Siyang Sincusen saya.】 ssiyo mtgaran meniq. Bobo knkawas 1916, 1924 mgnetur paru knuure, niqal 10 seediq wada mhuqil. Knkawas 1927, pnsbeyax Cuming Cungfu Nihong meyah mtheruy alang niqun daha saya.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Aking Nawi(黃美玉).
[[Snakun:Truku]]
cnn1eibqt9aabul4n061srd40rzgcbv
Paraguay
0
994
65388
65385
2021-06-10T08:47:59Z
2001:B400:E33F:DE58:8160:2EF7:A3D5:AF2
/* Jnko(人口) */
65388
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Paraguay.svg|thumb|Flag of Paraguay-Kwoci Parakwey kunghekwo(巴拉圭共和國國旗)|alt=Flag of Paraguay|397x397px]]
[[Patas bntasan:Coat of arms of Paraguay.svg|thumb|File:Coat of arms of Paraguay.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Paraguay]], 23 00 S, 58 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 406,752 sq km(hangan na o Tg60)
(knlbanga dxgal o 397,302 sq km, knlbangan qsiya o 9,450 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 6,862,812 hiyi.
Gaga [[Asuncion]] ka pusu alang paru, jiyax 14 idas 5 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Paraguay ga wada sugan 53.80% ka dxgal qpahan, 43.80% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 2.40% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Horacio Cartes, pnaah hngkawas2013 idas 8 jiyax 15pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Paraguay (orthographic projection).svg|thumb|File:Paraguay (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Parakwey kunghekwo(巴拉圭共和國) =
Parakwey kunghekwo(kari Sipanya: República del Paraguay, kari Kwarani:Tetã Paraguái ) thnganan Parakwey ida klwaan ruwan Nanmeycow, gaga mniq siyaw yayung Parakwey, hunac klwaan o mslutuc dha Aknting. Daya hraan hidaw ni daya gqiyan hidaw o niqan Pasi ni Poriweyya, kika dklwaan Nanmeycaw ka dhiya. Pusu alang o Yasungsen. Parakwey ga kari Sipanya o 「ingu」ksun dha.
== Ris(歷史) ==
Parakwey ga ida nniqan seejiq Intian Kwaranicu, hngkawas 1525 siida snlayan seejiq Putawya Areyhe cyasiya, hngkawas 1537 siida qpluhan cmin Sipanya o plalay phiyug hangan Yasungsen. Bukuy rima hngkwasan do mana ka pgaran kari Yeysu hwey teyncucyaw o ida musa pgaran kari utux baraw hiya uri kiya ni tmgsa quri phuma tmabung ni smalu qyqaya tnealang.
Hngkawas 1767 siida, empcmin Sipanya ga wada dha qdriqan ka empgaran kari Yeysu hwey. Sci 18, ida hbaraw bi ssliyan seejiq Nanmeycow ka Parakwey ticyu.
Jiyax 15 idas 5 hngkawas 1811 siida mswayay dha Sipanya murux nanaq da Rowterikes ka muda murux kmlawa.
Hngkawas 1840 do mlutuc bukuy kmlawa ka emptgsa Fasyuey Qarwos . Antungniaw . Rowpeys kiya ka prajing mrawah hari ka cngce muda phiyug kklngan nung, kung, sang, yey.
Laqi Rwopeys Forangsisqe Sworanwo Rwopeys ga hngkawas 1862 o mlutuc mduuy cngcyueyn, suqi mquri cyun, kwo, cuyi.
Jiyax hngkawas 1865 bitaq hngkawas 1870 siida, pgllug bi smtali ppais. Rating Meycow ka Parakwey---------Ppais Parakwey rima hngkawas siida, yasa msupu ka Aknting. Pasi ni Urakwey tru klwaan ka Parakwey tuhuy musa kmsiyuk ppais maku mlih 2/3 ka dsnaw ni egu dxgal kana klwaan, maku thtur prana mdka Sci bukuy pnspais ka klwaan nii.
Hngkawas 1947, klwaan Parakwey ga mnuda 6 idas mrudu do Hungtang ka ccngn hngkawas 1954 nHungtang na cyangcyun Sterwosna pgllug cngpeyn, idas 9 da mangal hangan Cungtung, bukuy do mlutuc kmlawa bitaq idas 2 hnkawas 1989, kiya do wada spowxan mdaan cyancyun Rwoterikes na cyuns cngpeyn. Paah hiya siida do muda mincu ctu mgaaw cungtung.
== Cngc ni Cngfu(政治和政府) ==
Ttuwa muuda mingcu konghc ka Parakwey, mangal singcng,lifa,sfa,tru biyax nii ka pnhiyu, bukung klwaan ni Cunfu o ida cungtung ka pnsruwa uuda nii, kika kndada seejiq ka pgaaw, hngkawas rima ka qpahun na,ida spuan cangiyuen ni cungiyuen dha nii ka kwohey, sayang o cangiyuen niqan 45 seejiq 80seejiq ka cungiyuen.
== Waycyaw(外交) ==
=== Pnegluban dha Tlu (Taywan) ===
Kndadax jiyax 4 idas 2 hngkawas 1988 siida do tealax Tlu ka Urakwey.
Wana Nanmeycu Parakwey ka mslupung pnegluban klwaan Tlu, saw Tlu sayang 15 ka ska lupung hini o ida paru bi ka knlaban o ( kwatimara ka hbaraw bi ssjiqan ), Tlu ka dmutuc tanah tunux do, dhiya ka mslupung klwaan Yacu Parakwey kndadax jiyax 8 idas 7 hnkawas 1957 mslupung ka dha nii.idas 7 hngkawas 1988, nniq tufas pnhiyug cungringskwan ka Tlu.
=== Pnegluban Tlu ni dha jnming konghkwo(與中華人民共和國關係) ===
==== Pusu pntasan: pnegluban seejiq Tlu konghkwo ni Parakwey ====
Sayang ga ida ungac pnegluban dha ka klwaan nii, Parakwey sayang o ida ini psddangi ka dha Cunghwa Jnmin kunghekwo mniq babaw dxgal.Qtaan ka snpug Haykwan Cungsu Cunghwa Jnmin Kunghekwo o, hngkawas 2018 mawyi dha klwaan ga kana hbangan niqan 17.11hpucing meyyueyn,kska na hiya o quri Cungfang o pusa nganguc 16.17 hpucing 16.17 hpucing meyyueyn, miyah mtmay 0.4 hpucing meyyueyn , spgun do ida wada mkala 7.4%, 7.1% ni 21%. Duri ni Parakwey ga niqan Kangpos ni Qasiyanwo dnii, duma yuntungyueyn boru qaqay ga, ida mndayaw Cungkwo cyurepu boru qaqay
Cungcaw ksun.
=== Pnegluban dha Amirika(與美國關係) ===
Parakwey ni Amirika o psdangi hagkawas 1861, sayaang do Parakwey o msparu bi qmita pnluban dha Amirika, quri suaw qmraq naqih seejiq kklwaan, qmraq sahu, kmsiyuk kksugun msupu dha Amirika. Kiya ka kiya ni smkagul empsaping Yiraqe, smkagul empkmuruy jncyueyn mquri kupa ni phiyug Cyow mawyi Cyu Meycow dnii ini na slkuhi ka Amirika.
=== Pnluban dha ka Pasi(與巴西關係) ===
Ida kmalu bi pnluban dha Paah seuxal ka dha Pasi. Mniq saw cngc, cingci, unhwa, dnii ka Pasi o iga tduwa mlglug Parakwey, ida hiya ka pusu bi dangni Mawyi Parakwey mniq hunac supu bbrigan, dha klwaan nii o ida pnsdhug egu bi kleegan ssupu dha psdhugan. Idas 9 hngkawas 2008 ni idas 5 hngkawas 2010, Ruke cungtung mndha musa qmita Pasi.
=== Pnluban dha ka Aknting(與阿根廷關係) ===
Ida malu bi pnluban dha quri saw cing ka Pasi ni Aknting dha klwaan nii, quri saw snupu dha qqsiya, deynki o ida malu bi endaan dha. Idas 5 hngkawas 2010, Ruke cungtung ga mnusa Aknting Qatarays teumal kingal nanaq hweyyi Sownaw reynmung klwaan Nanmey. Idas 8, Aknting waycang Timeyrman mquri Parakwer musa qmita dhiya. Idas 5 hngkawas 2016, Qates cungtuung musa qmita Aknting. Idas 6 hngkawas 2018, pduuy qmpah cung tung Parakway na Afutow o musa qmita Aknting.
== Tiri(地理) ==
Kana dxgal klwaan Parakwey o 406,752 km², au bi mniq hunac ska bi Nanmeycow. Adaw saw mniq ruwan klwaan ka dxgal Parakwey, kiya ka kiya ni yayung Parakwey o mnuda kndadax daya dhuq hunac ni kiya ni ska bi dxgal klwaan dha, kiya ni pusu bi mrana quri saw Cingci ni Cyawtung na klwaan dha. Yayung Parakwey o sgasuc dha saw hraan hidaw ni gqian hidaw. Gqian hidaw hiya o nniqan Syaku(chaco), kana dxgal o 247,000 km², mniq kana dxgal klwaan o niqan 61%, nniqan hini o paru breenux hruaan spriq, supu ssiyaw klwaan Akenting. Pasi Pworiweyya hruaan spriq dha o kika maa paru bi syaku paru breenux hruan spriq. Hnigal dxgal hraan hidawo pusu sttu hari kiya, mniq saw hunac yayung o pusu bi dxgal slaq ni malu bi dxgal, kiya ni egu bi qmpah qqhuni, qmpah dxgal, tnbugan dapa kika malu bi nniqan ka hini.
{| class="wikitable"
|+Pnsasing
![[Patas bntasan:Rio Paraguay.jpg|縮圖|巴拉圭河一景]]
![[Patas bntasan:Silvio Pettirossi International Airport.jpg|縮圖|[[卢克|盧克]]的[[西爾維奧·佩蒂羅西國際機場]]]]
![[Patas bntasan:CAPITAL DE PARAGUAY.jpg|縮圖|亞松森]]
![[Patas bntasan:Ciudad-del-este.jpg|縮圖|[[亞松森|東方市]]]]
![[Patas bntasan:Paraguay, girl's costume - Museo de las Americas - San Juan, Puerto Rico - DSC06925.JPG|縮圖|民族服飾]]
![[Patas bntasan:La central desde aguas arriba.jpg|縮圖|亞西雷塔水壩]]
![[Patas bntasan:Biblioteca Municipal - Manzana de la Rivera.jpg|縮圖|Manzana圖書館]]
|-
!Pnsingan yayung Parakwey.
!Mniq Ruke sngayan sapah skaya Sierweyaw. Peytirwosi.
!Yasungsng.
!Para alang Tung fang.
!Klusan dha lukus tnpusu seejiq.
!Sapah snkuan egu bi patas.
!Snslian qsiya Yasireyta.
|}
== Singcng cyuhwa(行政區劃) ==
Geasuc nniqan klwaan Parakwey kunghekwo o niqan 17sng. Ni pusu bi paru alang dha Yasungsng o paru alang Tepeycyu (districto capital).
Pusu bi paru alang:
Yasungsng-Tgparu bi paru alang Parakwey kunghekwo.
Dungfangs-Tgdha paru bi alang dha, mniq hunnuc hraan hidaw kessiyaw bi klwaan Parakwey, pusu bi bbrigan kessiyaw klwaan Akenting ni Pasi, kklaun bi Nanmeyco Yayi ni sjiqan Arabo sslian nniqan dha.
== Jnko(人口) ==
Kana sjiqan klwaan Parakwey o niqan empitu hupucing, niqan sdalih hari 97% sslian hraan hidaw ka pusu bi nniqun dha. Wana bi 2-3% sjiqun nniqan llabang bi dxgal gqian hidaw hiya. Kana seejiq klwaan o 51% pusu bi nniqan paru alang, niqan ka kingal paru alang Yasungsng o mniq kana klwaan seejiq o 11.2%. Kndadax hngkawas 1970, mnyahan hini seejiq klwaan Nihung, Hankwo ni Taywan, niqan ka kndadax klwaan Pasi, siya dnii, kika pusu bi byaxun mrana Cingci dha.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Paraguay population density.png|縮圖|Kkyuhan sjiqan klwaan Parakwey(km2)]]
|}
== Cingci(經濟) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Torre Nautilus 1.jpg|縮圖|File:Torre Nautilus 1.jpg]]
!Paru sapah mniq Yasungsng.(亞松森的高層住宅樓)
|}
Ruwan klwaan Parakwey o niqan kingal paru bi ini mtduwa scang cingci, mneuda dha mtmay bbarig qyqaya eseisil klwaan, seupu kana sciway bi ciyey ni paru alang tangfan. Hngkwasan 1970 dhuq hngkwasan 2009 do kthngkawas mrana 7.2% ka cingci dha mniq hunac klwaan Nanmeycow.
Klwaan nii o niqan kana knglangan tgtru paru bi cyosanyeycyu ⎡Dungfangs⎦,ksnegul bi bukuy Mayami ni Syangkang.
Mniq hngkwasa 2010, gaga meuda paru bi geasuc nnipa cingci kwocang ka klwaan Parawey, tkbiyax bi kana klwaan Nanmeyco, dhuq 14.5% krana ka ruwan sengcangc ka klwaan dha,
== Wunhwa(文化) ==
Pusu djiyun kari klwaan Parakwey o kari Kwarani ni kari Sipanya.
Jiyax smsung klwaan Parakwey o niqan bi pnluban kika pnrhulan Teyeyncuciyaw. Druma o kika klwaan sngayan jiyax Parakwey:
{| class="wikitable"
|+
!Jiyax
!Jiyax smsung ni tmhangan
!Hangan nniqan
!Nirih kari
|-
|1 idas 1 jiyax
|Jiyax smsung
|
|
|-
|1 idas 6 jiyax
|Jiyax Cusiyeyn
|
|
|-
|2 idas 3 jiyax
|Sngburas
|
|
|-
|3 idas 1 jiyax
|Tiyax thmuku knbiyax bi thulan seejiq
|
|
|-
|5 idas 1jiyax
|Kana knlangal jiyax qmpah seejiq
|
|
|-
|5 idas 14 jiyax
|Jiyax kwohwey klwaan
|
|
|-
|5 idas 15 jiyax
|Jiyax mburuxl
|1811 hngkwasan 5idas jiyax 15 emburux ka klwaan Parakwey.
|
|-
|6 idas 12 jiyax
|Tndjian paru pnhyugan sapah Parakwey
|Thmuku tndjiyan paru pnhyugan sapan Parakwey.
|
|-
|8 idas 15 jiyax
|Thmuku pnhyugan sapah Yasungsng
|Thmuku muhdu phiyug 1537 hngkwasan 8 idas 15 jiyax.
|
|-
|8 idas 16 jiyax
|Jiyax lqlaqi
|Jiyax nii o ini usa sapah pyasan kana ka lqlaqi.
|
|-
|9 idas 29 jiyax
|Boqueron Battle Day
|
|
|-
|12 idas 8 jiyax
|Jiyax Sungmu
|Jiyax pnrhulan Teyeyncucyaw.
|
|-
|12 idas 8 jiyax
|Jiyax mntucing Yesu
|
|
|}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/巴拉圭<nowiki/>(參考自中文維基百科)
8ve2ic72y3i61p8a8cxbbyeoi0vxgts
Paras
0
995
95710
74422
2023-04-03T16:49:04Z
WikiBayer
38
95710
wikitext
text/x-wiki
= Paras(破布子) =
Hei na paras nii ge, mtumun biciq, dehuk so idsa 7-8 maha ka hei na dhenu. Mhei texan bubu na ge, egu riyung hei na, lmuun su hei na, seedan rehak ka beyuk bhege na.
[[Patas bntasan:Cordia boisseri flowers.jpg|縮圖|File:Cordia boisseri flowers.jpg]]
↵ Snqitan daha cida qhuni na de, ini beyo smtasil ka qhuni na, sqitan su dungan ge, kndudul smtasil ka qhuni na dungal, kika lmuun daha ka hei na paras ma saan daha smino qsiya ka rutiq na. Mpmepang hari qlmuqun ka hei na paras nii, kika saan daha smino qsiya ka rutiq na ma, hngedun daha ribo ma stmuuan, hmaguc ciida ge, asi naq ktnaun cuuxun taku dehuk trehak ka hei na, kiya ka mhada dhenu. Pnrayan na paras we, ini hari pmepang ka uuqun dhenu, netun tleetu hei na paras de, pusaun daha rusuq qmamas smeku.
↵ Qnmasan na paras ge, malu tsyusun, hngedun begu, pskulu musu qcurux ma gmaxun qnmasan sreeru uuqun…dnii.↵。
[[Snakun:Truku]]
2kbfjl40wkd4b5b3lxg3098afzrqc75
Parayapay
0
996
100762
56127
2023-10-06T00:29:34Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100762
wikitext
text/x-wiki
= Parayapay(和平部落) =
Gaga mniq Taytung Ruyeysyang ka [[alang]] Parayapay.
162 sapah ka kneegu na sapah, 443 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 88% niqan 390 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 12% niqan 53 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis77%, Bunun2%, ni rahuq na o8%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
4np9lrk9lt4vwnk9zskwbsa0ius3v7t
Paridrayan
0
997
100763
79672
2023-10-06T00:29:36Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100763
wikitext
text/x-wiki
= Paridrayan (大社部落) =
Gaga mniq Pingtung Santimnsyang ka [[alang]] Paridrayan.
229 sapah ka kneegu na sapah, 733 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 718 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 15 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan 95%, Rukai 1%, Bunun 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
89ufl5ddaa9qyaxsa0x1slrss4wfnc9
Parih snalu sida qhuni
0
998
56125
37819
2021-03-22T07:58:25Z
Iyumu
191
56125
wikitext
text/x-wiki
Parih snalu sida qhuni nii o ensaan dha miing sida mkray bi qhuni, smluun dha saw kawih ngalan dha parih, kiya ka jiyun dha kmari mkray dxgal, kamri bunga, saw nii o ungat qtaan sayangt da, yasa ana manu qngqaya snalu xiluy muda pshnuk dxgal ka sayang. Mqeepah dxgal ka Truku sayang dga lala balay ka djiyun dha qngqaya snalu xiluy. Parih sida qhuni nii o tgkingal pusu bi djiyun qmpah dxgal [[Truku]] sbiyaw.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
b2146z6li62f4yqxjc6cjmgw1k9ye6e
Parius
0
999
100764
56124
2023-10-06T00:29:39Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100764
wikitext
text/x-wiki
= Parius(分水嶺部落) =
Gaga mniq Pingtung Mancowsyang ka [[alang]] Parius.
88 sapah ka kneegu na sapah, 246 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 236 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan94%, Bunun1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ot6lqpb1eex34m8da6xxfoupql698f5
Parupu
0
1000
100765
56123
2023-10-06T00:29:40Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100765
wikitext
text/x-wiki
= Parupu(新福部落) =
Gaga mniq Taytung Kwansancn ka [[alang]] Parupu.
158 sapah ka kneegu na sapah, 446 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 64% niqan 284 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 36% niqan 162 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis59%, Tayal1%, Bunun2%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
h7ye7z5gnne41vwyqvqvgpm00noblol
Pasawali
0
1001
100766
56122
2023-10-06T00:29:42Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100766
wikitext
text/x-wiki
= Pasawali(巴沙哇力部落) =
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka [[alang]] Pasawali.
139 sapah ka kneegu na sapah, 379 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 52% niqan 196 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 48% niqan 183 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis48%, Paiwan1%, Puyuma1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
qnx27qcuuejknd33t3oz3y81ydx7365
Pasikau
0
1002
100767
56121
2023-10-06T00:29:43Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100767
wikitext
text/x-wiki
= Pasikau(巴喜告部落) =
Gaga mniq Taytung Yeynpingsyang ka [[alang]] Pasikau.
332 sapah ka kneegu na sapah, 1,145 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 89% niqan 1,021 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 11% niqan 124 hiyi koia.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
tjql1ypap7x2tymxz6la76jjtu9iw8m
Pasing
0
1003
100768
56120
2023-10-06T00:29:45Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100768
wikitext
text/x-wiki
= Pasing(南勢部落) =
Gaga mniq Tayungsu Hpingcyu ka [[alang]] Pasing.
376 sapah ka kneegu na sapah, 966 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 42% niqan 410 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 58% niqan 556 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 39%, Amis 2%, Bunun 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
4lnw5k3awh6ya1phg3cego02pgnazes
Pasongan
0
1004
100769
56119
2023-10-06T00:29:46Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100769
wikitext
text/x-wiki
= Pasongan(八桑安部落) =
Gaga mniq Taytung Cangpinsyang ka [[alang]] Pasongan.
113 sapah ka kneegu na sapah, 259 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 237 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 22 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis88%, Bunun0.5%, Tayal0.5%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
sgp8rq1zjwglku7zdw2jjqmakheqgdq
Pasumaq
0
1005
100770
56118
2023-10-06T00:29:47Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100770
wikitext
text/x-wiki
= Pasumaq(下丹路部落) =
Gaga mniq Pingtung Sucusyang ka [[alang]] Pasumaq.
109 sapah ka kneegu na sapah, 339 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 320 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 19 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan92%, Rukai1%, Bunun1%, Amis1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
9ktitwknuqi2qrqzvupk4riuijmkiis
Patas Suyang Kari Truku
0
1006
87283
56117
2022-05-10T13:22:51Z
Samuele2002
210
fix [[Special:LintErrors]]
87283
wikitext
text/x-wiki
'''Patas Suyang Kari Truku'''
'''太魯閣族語聖經'''
1923 hngkawas mtmay kska qsahur kingal mneuwit bi ni tgbilaq bi kuyuh Truku Ciwang Iwal ka kingal dmux Kari Utux Baraw, paah siida ka hiya o “Bubu Pnrhulan Seejiq Mqqdgiyaq Klwaan Tayang” sun seejiq tmhangan. Ana yaa paru balay ka tnrqilan knsat Nihung ga ini biyaw mkgarang kana elealang Truku ka kari Utux Baraw nii. Ciwang nii o dmuuy kari Klmukan Ruma ka muda gmarang kari Utux Baraw. 1945 hngkawas babaw mnhdu ka mtgjiyal, paah siida seejiq o hana mtrawah thmuku tmdahu Utux Baraw, hbaraw balay ka seejiq snhiyi Yisu, mkmniqan Suyang Patas ka lnglungan dha, 1954 hngkawas miyah paah klwaan na Amirika ka Yudaw Watan (Dr. Ralph R. Covell) mqaras balay dmyaw hdlun kari Truku ka Suyang Patas. Plealay balay o smmalu kari pshnang 22, kiya o, ㄅㄇㄉㄋㄌㄍㄏㄨㄧㄚㄙㄦㄜㄠㄞ (b d g q x y ngㄅㄉㄍㄍㄏ十兀). 1955 hngkawas smmalu kingal qpringan mhjil Suyang Patas Kari Truku, kmeaguh Teylung Lituk ka pruway hmjil kari Truku, mqita endaan hmjil o Iyang Taying, Yudaw Pisaw, Wilang Takuh, Tasaw Teylung. Nii o wada qhduun 1963 hngkawas ka kana Bgurah Suyang Patas, kiya do muda mqaras tmdahu Utux Baraw qnhdaan hmjil Bgurah Suyang Patas, 29 jiyax 1 idasni bitaq 7 jiyax 2 idas o muda Pnrhulan Swasal, Sdagan, Bsngan ni pnrhulan ryaxan hidaw Snuwaing. Biqan kingal sngqaras xiluy liqa aji na ssnguhi ka Yudaw Watan (Dr. Ralph R. Covell). Paah siida do hbaraw balay seejiq matas kari Truku empprngaw ni smpug Suyang Patas. 1980 hngkawas tai saw mha mtduwa mggaluk kana tnlangan ka Suyang Patas Truku, Yudaw Watan (Dr. Ralph R. Covell) nii ga smmalu patas Ruma pshnang kari Truku 29 patas, kiya o, b c d g h j k l m n p q r s t w x y ng, a e i o u, aw ay ey ow uy, kmeaguh Yudaw Pisaw, Katu Lowsing ka mhjil na “Hmjil gnegan Suyang Patas Smudal” Yudaw Dangaw,Yuki Lowsing ni Jiru Haruq ka mqita endaan, 1988 hngkawas o wada qhduun da. Yaasa embiyax bi lnglungan dha ni meysa bi kingal Suyang Patas Kari Truku kana ka laqi Utux Baraw laqi Truku, kiya do 1994 hngkawas muda Prngagan Srnabaw Pnrhulan Truku Tg34 siida, wada muda mssruwa ka pnrngagan“mhjil Kari Truku Bgurah ni Smudal Suyang Patas”, kiya do paah 1995 hngkawas kmeaguh Yudaw Pisaw, Iyang Taying, Iyuq Ciyang ka mhjil na, niqmqita endaan hmjilo Yudaw Dangaw, Yuki Lowsing, Jiru Haru, 6 idas 29 jiyax 2004 hngkawas ka mnhdu hmjil, 10 idas 1 jiyax 2005 hngkawas mgrbu 10:00 “Mgay Mqaras tmdahu Utux Baraw qnhdaan hmjil Suyangt Patas Kari Truku” mniq Pnrhulan Ciwang. Paah saw nii ka Pnrhulan o pusu balay qpahan pkrana kari, duri ni dmuuy patas saw nii emppatas ka seejiq uri. Pgkla patas Ruma kari [[Truku]] ka Mklawa Ttgsa Klwaan ni Qpringan pnsealu Seejiq Tnpusu Klwaan ka 15 jiyax 12 idas 2005 hngkawas ga jima dniyan Truku 1980 hngkawas da. Duri o Yudaw Watan (Dr. Ralph R. Covell) nii ga paah hmjil Suyang Patas Kari Truku pssli Pusu.Patas smmalu kingal patas niqan bi brihan sluhayan kari Truku ana ima, kiya o “Patas pusu slhayan kari Truku” 20 jiyax 7 idas 1957 hngkawas. Paah 1954-1963, 1980-1988 ni 1995-2004 hngkawas saw nii mtru ka muda hmjil kari Truku ka Suyang Patas o yaa bi 3500 ka pnssli pusu kari nTruku, Pusu kari nii o kika pusu bi prana ngalan kari smmalu Patas Pusu Kari, patas sslhayan saying. Manu saw kiya do paru bi bnrihan kana ana manu sslhayan kari Truku sayang.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
qx45vq663baead43q5nltrlxksc2itc
Patas paadas tama ni bubu
0
1007
56116
37880
2021-03-22T07:56:25Z
Iyumu
191
/* Patas paadas tama ni bubu. */
56116
wikitext
text/x-wiki
= Patas paadas tama ni bubu. =
Tama ni bubu.
Smwayay ku munan bitaq sayang o wada tru idas da. Ini ta kla han,
yasa mtbiyax ku matas ni ini ku dhuq paadas patas munan da. Lmnglung
ku bi munan, embiyax(embrax) ka qbubur namu hug?
Nii ku embiyax(embrax) balay, iya slhbun. Nii ku mtaqi tqiyan
pyasan, spac/t nami hiyi ka mseupu kingal tqiyan. Tru laqi Kmukan(Taywan), kndadax hunac brnux, wana yaku ka [[seejiq|Seejiq]] tndxgal Taywan.
smkuxul balay knan ka dhiyaan uri.
Alang paru Taypey hini o egu/lala balay rulu/tdruy, kiya ni uxay/aji malu ka hngak hini ni smtunux balay uri, mskman mtaqi ka seejiq hini,
lmnglung ku alang ta hiya o rmabaang balay malu.
Thici balay, brahaw maku balay, rngagi ku haya ka tama rudan/baki
ni bubu rudan/payi ni kana mnswayi, embiyax/embrax namu kana hug?
Ksii haya, tama, bubu! Mqlahang ku nanaq hini ni empdrumuc/t ku matas,
bitaq hini ka pnatas mu da. Kmbiyax/Kmbrax ha!
[[Snakun:Truku]]
tpi5cpg93q7yrunk0p9mephizzqeozb
Patas srus
0
1008
56115
37890
2021-03-22T07:55:54Z
Iyumu
191
/* Patas srus(衛生紙) */
56115
wikitext
text/x-wiki
= Patas srus(衛生紙) =
Angal patas srus srsi ka [[ngusul]] su.
[[Snakun:Truku]]
02z83a6gage7cs11crxq77t68n2mxqa
Patawlinan
0
1009
100771
69530
2023-10-06T00:29:49Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100771
wikitext
text/x-wiki
== Patawlinan (巴島力安部落) ==
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka alang Patawlinan.
439 sapah ka kneegu na sapah, 1,158 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. [[Tnpusu seejiq Taywan|Tnpusu seejiq]] o mangal 40% niqan 467 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 60% niqan 691 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 34%, Bunun 1%, Tayal 1%, Puyuma 1%, ni rahuq na o 2%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
epa8bli5o92m6mghic9fhh1h0wfyilz
Paterungan
0
1010
100772
56114
2023-10-06T00:29:50Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100772
wikitext
text/x-wiki
= Paterungan(新社部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Fungpinsyang ka [[alang]] Paterungan.
83 sapah ka kneegu na sapah, 227 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 88% niqan 200 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 12% niqan 27 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Kebalan55%, Amis27%, Tayal1%, ni rahuq na o5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
6q5xo432c59rbua6trrh860k5b2q3o0
Patis hengak kkklangan
0
1011
37935
37934
2021-03-18T15:10:57Z
Martin Urbanec
1
已匯入 30 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
37934
wikitext
text/x-wiki
'''Patis hengak kkklangan'''<ref>patis:符號
hengak:語音
kkklangan:k-C-klangan沿著國家→國際</ref> (Kari Amerika: '''I'''nternational '''P'''honetic '''A'''lphabet, ngayan puto '''IPA''') we, kingal "patis pnstiyu hengak". Spatis daha mllamu hnghengak bobo dheran nii na seediq knkela krkari ka patis hengak kkklangan nii. Cikau patis nii ka kana seediq knkela krkari kkklangan, kika, mntena ka kana patis daha. Nngalan daha pheyu patis hengak kkklangan nii ka [[Patis Roma|Patis Roma (Patis Latin)]] ma [[Patis Griik]], uxe de, snlmeyan daha tikuh patis bgurah.
== Rekisi ma pnyahan ==
Knkawas 1888, tgkingal tkriyak ka patis hengak kkklangan. Ciida, kingal seediq knkela krkari, Pol Pasi ngayan na, dmudul mptgesa kari pneeyah Inggulis ma Hransu pheyu tgkingal IPA. Niqan dnyagan na [[Pssliyan Slluhe Knklaan Hengak Kkklangan]] ka dheya duri. IPA cnkau ta saya we, snlmeyan knkawas 2005.
== Pgklaun IPA ==
Ga truma IPA, egu riyung patis mntena patis Latin, so ka [p], [b], [t], [d], [k], [g], [m], [n], [f], [v], [s], [h], [z], [l], [w], mghengak na kari Amerika ka hengak laqi nii. So ka [a], [e], [i], [o], [u]..., psdaling kari Espenio ka hengak bubu nii.
Niqan duma patis mntena patis Latin, ani si, hengak daha we ini kghengak kari Amerika, so ka [j], [r], [c], [y]. Ini pneeyah kari Amarika ka patis so nii, so ka:
# Hengak na [j] we, msdaling daka "j" na kari Jer-men, ini kgkari Amerika. "Y" na "Yes" ga truma kari Amerika hndure we, hengak so [j] nii.
# Hengak na [y] we, msdaling daka "ㄩ(ü)" na kari Telu. Ini pntena kari Amerika.
Gaya na cikau IPA we, "1 patis 1 pusu hengak<ref>pusu hengak 聲音的根源=音位phoneme</ref>", ini pntena so "sh", "th" na kari Amerika, nngalan daha pndungus 1 hengak ka 2 patis.
Ga truma IPA, knpryexan daha hnyegan na duma patis Latin smalu patis bgurah, so ka N/n→[ɲ], [ɳ], [ŋ], [ɴ]...
Kntteyan ta qmita patis nmalan<ref>patis nmalan= 附加符號</ref> baro/toma/berah/bukuy patis IPA. So ka [n̥], nrutiq ka hengak laqi [n], bobo umal [͏◌̥] de, mdheriq di. Niqan kingal so [aː] dungan, dungus na [ː] we, pkbaro hengak [a].
Mesa ka [[Pssliyan Slluhe Knklaan Hengak Kkklangan]], matis ta IPA de, malu ka cikau "[ ]". Ado ka ini pntena "[ ]" daka "/ /", mangal ta "[ ]" pnstiyu hengak dgehing , "/ / " pntsiyu hengak gheti.
== Klkulu IPA ==
=== [[Hengak laqi]] (pneeyah baraq) ===
{| class="wikitable" cellpadding="1" cellspacing="0" frame="box" border="1" style="clear:both;text-align:center"
! rowspan="2" |hengak
! colspan="2" |[[Hengak pdahung|pdahung]]
! colspan="4" |[[Hengak ludux hema|ludux]]<ref>ludux = 尖端,此處借來指舌冠,若有誤請指正</ref> [[Hengak ludux hema|hema]]
! colspan="4" |[[Hengak bukuy hema|bukuy hema]]
! colspan="6" |[[Hengak tngelu|gelu]]
|-
! style="width:3.5em" |[[Hengak daha pdahung|daha pdahung]]
(dada.)
! style="width:3.5em" |[[Hengak rupun daka pdahung|rupun daka pdahung]]
(ruda.)
! style="width:3.5em" |[[Hengak rupun|rupun]]
! style="width:3.5em" |[[Hengak kurang rupun|kurang rupun]]
(kuru.)
! style="width:3.5em" |[[Hengak bukuy kurang|bukuy kurang]]
(buku.)
! style="width:3.5em" |[[Hengak sekur hema|sekur hema]]<ref>sekur 摺疊
hema 舌頭
<br /></ref>(sema.)
! style="width:3.5em" |[[Hengak kurang|kurang]]
! style="width:3.5em" |[[Hengak kurang mhenuk|kurang mhenuk]]<ref>kurang mhenuk = 軟顎 (若有更精確的用法請協助修正,謝謝!)</ref>(kunuk.)
! colspan="2" style="width:3.5em" |[[Hengak beluh gelu|beluh gelu]]<ref>beluh gelu 喉嚨的豆</ref>(bgelu.)
! colspan="2" style="width:3.5em" |[[Hengakpusu beluh gelu|pusu beluh gelu]]<ref>pusu beluh gelu 直譯為:小舌根部</ref>(pbelu.)
! colspan="2" style="width:3.5em" |[[Hengak gemuk gelu|gemuk gelu]]<ref>gemuk gelu 會厭(新造)</ref>(gegu.)
! colspan="2" style="width:3.5em" |[[Hengak neluk hengak|neluk hengak]]<ref>neluk hengak 聲門(新造詞)</ref>(lungak.)
|-
![[Hengak mperuq|mperuq]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声両唇破裂音|p]] [[:ja:有声両唇破裂音|b]]
|
| colspan="3" class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声歯茎破裂音|t]] [[:ja:有声歯茎破裂音|d]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声そり舌破裂音|ʈ]] [[:ja:有声そり舌破裂音|ɖ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声硬口蓋破裂音|c]] [[:ja:有声硬口蓋破裂音|ɟ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声軟口蓋破裂音|k]] [[:ja:有声軟口蓋破裂音|ɡ]]
| colspan="2" class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声口蓋垂破裂音|q]] [[:ja:有声口蓋垂破裂音|ɢ]]
| style="border-right:hidden;width:1.25em" |
| style="border-left:hidden;width:1.25em;background:gray" |
| class="IPA" style="border-right:hidden;width:1.25em;font-size:120%" |[[:ja:喉頭蓋破裂音|ʡ]]
| style="border-left:hidden;width:1.25em;background:gray" |
| class="IPA" style="border-right:hidden;width:1.25em;font-size:120%" |[[:ja:声門破裂音|ʔ]]
| style="border-left:hidden;width:1.25em;background:gray" |
|-
![[Hengak muhing|muhing]]
| class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:両唇鼻音|m]]
| class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:唇歯鼻音|ɱ]]
| colspan="3" class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:歯茎鼻音|n]]
| class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:そり舌鼻音|ɳ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:硬口蓋鼻音|ɲ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:軟口蓋鼻音|ŋ]]
| colspan="2" class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:口蓋垂鼻音|ɴ]]
| colspan="2" style="background:gray" |
| colspan="2" style="background:gray" |
| colspan="2" style="background:gray" |
|-
![[Hengak plhelah|plhelah]]
| class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:両唇ふるえ音|ʙ]]
|
| colspan="3" class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:歯茎ふるえ音|r]]
|
|
| style="background:gray" |
| colspan="2" class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:口蓋垂ふるえ音|ʀ]]
| colspan="2" style="background:gray" |
| colspan="2" |
| colspan="2" style="background:gray" |
|-
![[Hengak tmapaq|tmapaq]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:唇歯はじき音|ⱱ]]
| colspan="3" class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:歯茎はじき音|ɾ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:そり舌はじき音|ɽ]]
|
| style="background:gray" |
| colspan="2" |
| colspan="2" style="background:gray" |
| colspan="2" |
| colspan="2" style="background:gray" |
|-
![[Hengak smerus|smerus]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声両唇摩擦音|ɸ]] [[:ja:有声両唇摩擦音|β]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声唇歯摩擦音|f]] [[:ja:有声唇歯摩擦音|v]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声歯摩擦音|θ]] [[:ja:有声歯摩擦音|ð]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声歯茎摩擦音|s]] [[:ja:有声歯茎摩擦音|z]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声後部歯茎摩擦音|ʃ]] [[:ja:有声後部歯茎摩擦音|ʒ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声そり舌摩擦音|ʂ]] [[:ja:有声そり舌摩擦音|ʐ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声硬口蓋摩擦音|ç]] [[:ja:有声硬口蓋摩擦音|ʝ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声軟口蓋摩擦音|x]] [[:ja:有声軟口蓋摩擦音|ɣ]]
| class="IPA" style="border-right:hidden;width:1.25em;font-size:120%" |[[:ja:無声口蓋垂摩擦音|χ]]
| rowspan="2" class="IPA" style="width:1.25em;font-size:120%" |[[:ja:有声口蓋垂摩擦音|ʁ]]
| class="IPA" style="border-right:hidden;width:1.25em;font-size:120%" |[[:ja:無声咽頭摩擦音|ħ]]
| rowspan="2" class="IPA" style="width:1.25em;font-size:120%" |[[:ja:有声咽頭摩擦音|ʕ]]
| class="IPA" style="border-right:hidden;width:1.25em;font-size:120%" |[[:ja:無声喉頭蓋摩擦音|ʜ]]
| rowspan="2" class="IPA" style="width:1.25em;font-size:120%" |[[:ja:有声喉頭蓋摩擦音|ʢ]]
| colspan="2" rowspan="2" class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声声門摩擦音|h]] [[:ja:有声声門摩擦音|ɦ]]
|-
![[Hengak psdaling|psdaling]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:唇歯接近音|ʋ]]
| colspan="3" class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:歯茎接近音|ɹ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:そり舌接近音|ɻ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:硬口蓋接近音|j]]
| class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:軟口蓋接近音|ɰ]]
|
|
|
|-
! style="width:1em" |[[Hengak smerus|smerus kssiyo]]
| style="background:gray" |
| style="background:gray" |
| colspan="3" class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声歯茎側面摩擦音|ɬ]] [[:ja:有声歯茎側面摩擦音|ɮ]]
| class="IPA" |
| class="IPA" |
| class="IPA" |
| colspan="2" |
| colspan="2" style="background:gray" |
| colspan="2" style="background:gray" |
| colspan="2" style="background:gray" |
|-
![[Hengak psdaling|psdaling kssiyo]]
| style="background:gray" |
| style="background:gray" |
| colspan="3" class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:歯茎側面接近音|l]]
| class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:そり舌側面接近音|ɭ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:硬口蓋側面接近音|ʎ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:軟口蓋側面接近音|ʟ]]
| colspan="2" |
| colspan="2" style="background:gray" |
| colspan="2" style="background:gray" |
| colspan="2" style="background:gray" |
|-
![[Hengak tmapaq|tmapaq kssiyo]]
| style="background:gray" |
| style="background:gray" |
| colspan="3" class="IPA" style="font-size:120%" | [[:ja:歯茎側面はじき音|ɺ]]
| class="IPA" |
| class="IPA" |
| class="IPA" |
| colspan="2" |
| colspan="2" style="background:gray" |
| colspan="2" style="background:gray" |
| colspan="2" style="background:gray" |
|}
* Patis hengak ga truma kulu mntena, so ka " ɸ β", ga iril we hengak laqi mdheriq<ref>hengak laqi mdheriq 乾淨的子音,無聲子音/清撫音</ref>, ga narac we hengak laqi rutiq<ref>hengak laqi rutiq:髒的子音,指有聲子音/濁輔音</ref>.
* Nasi mgqbulic ka rako na kulu, kika uka ta brahan smalu ka hengak gaga peni.
{| class="wikitable" cellpadding="1" frame="box" border="1" style="text-align:center"
|+Patis icil
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:無声歯茎硬口蓋摩擦音|ɕ]] [[:ja:有声歯茎硬口蓋摩擦音|ʑ]]
|Hengak smerus kuru.-kurang
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |ɧ
|Hengak sj
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |ɫ
|Hengak psdaling kssiyo kuru. nkunuk.
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |ɥ
|Hengak psdaling kurang ndada.
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:無声両唇軟口蓋接近音|ʍ]] [[:ja:両唇軟口蓋接近音|w]]
|Hengak psdaling dada.-kunuk.
|}
{| class="wikitable" cellpadding="1" cellspacing="0" frame="box" border="1" style="text-align:center"
|+[[Hengak smerus mperuq]]
!<!--空-->
! style="width:4em" |dada.
! style="width:4em" |ruda.
! style="width:4em" |rupun
! style="width:4em" |kuru.
! style="width:4em" |kssiyo kuru.
! style="width:4em" |buku
! style="width:4em" |sema
! style="width:4em" |kuru.-kurang
! style="width:4em" |kurang
! style="width:4em" |kunuk.
! style="width:4em" |bgelu.
|-
!mdheriq
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声両唇破擦音|p͡ɸ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声唇歯破擦音|p̪͡f]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声歯破擦音|t͡θ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声歯茎破擦音|t͡s]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声歯茎側面破擦音|t͡ɬ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声後部歯茎破擦音|t͡ʃ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声そり舌破擦音|ʈ͡ʂ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声歯茎硬口蓋破擦音|t͡ɕ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声硬口蓋破擦音|c͡ç]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声軟口蓋破擦音|k͡x]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:無声口蓋垂破擦音|q͡χ]]
|-
!rutiq
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:有声両唇破擦音|b͡β]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:有声唇歯破擦音|b̪͡v]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:有声歯破擦音|d͡ð]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:有声歯茎破擦音|d͡z]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:有声歯茎側面破擦音|d͡ɮ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:有声後部歯茎破擦音|d͡ʒ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:有声そり舌破擦音|ɖ͡ʐ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:有声歯茎硬口蓋破擦音|d͡ʑ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:有声硬口蓋破擦音|ɟ͡ʝ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:有声軟口蓋破擦音|ɡ͡ɣ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:有声口蓋垂破擦音|ɢ͡ʁ]]
|}
{| class="wikitable" cellpadding="1" frame="box" border="1" style="text-align:center"
|+[[Wp/trvHengak mddaha|Hengak mddaha]]
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:無声両唇軟口蓋破裂音|k͡p]] [[:ja:有声両唇軟口蓋破裂音|ɡ͡b]]
|Hengak mperuq dada.-kunuk.
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |ŋ͡m
|Hengak muhing dada.-kunuk.
|}
=== [[Hengak laqi]] (ini pneeyah baraq) ===
{| class="wikitable" frame="box" border="1" style="float:left"
|+Hengak mgtudiq<ref>hengak mgtudiq 似水滴一般的聲音=搭嘴音</ref>
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:両唇吸着音|ʘ]]
|dada.
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:歯吸着音|ǀ]]
|rupun
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:歯茎吸着音|ǃ]]
|kuru.
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:硬口蓋歯茎吸着音|ǂ]]
|kurang
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:歯茎側面吸着音|ǁ]]
|kssiyo kuru.
|}
<br /><br /><br /><br /><br /><br />
<br />
{| class="wikitable" frame="box" border="1" style="float:left"
|+Hengak mperuq truma
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:両唇入破音|ɓ]]
|dada.
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:歯入破音|ɗ̪]]
|rupun
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:歯茎入破音|ɗ]]
|kuru.
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:そり舌入破音|ᶑ]]
|sema.
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:硬口蓋入破音|ʄ]]
|kurang
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:軟口蓋入破音|ɠ]]
|kunuk.
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:口蓋垂入破音|ʛ]]
|bgelu.
|}
<br /><br /><br /><br /><br /><br />
{| class="wikitable" frame="box" border="1" style="float:left"
|+Hengak epux gelu<ref>epux gelu 擠喉音</ref>
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:両唇放出音|pʼ]]
|dada.
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:歯放出音|t̪ʼ]]
|rupun
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:歯茎放出音|tʼ]]
|kuru.
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:そり舌放出音|ʈʼ]]
|sema.
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:硬口蓋放出音|cʼ]]
|kurang
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:軟口蓋放出音|kʼ]]
|kunuk.
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:口蓋垂放出音|qʼ]]
|bgelu
|-
! class="IPA" style="font-weight:normal;font-size:120%" |[[:ja:歯茎摩擦放出音|sʼ]]
|smerus kuru.
|}
<br />
<br />
=== [[Hengak bubu]] ===
<br />Patis hengak ga truma kulu mntena, so ka " i y", ga iril we (hengak bubu) mtbale<ref>不圓唇元音</ref>, ga narac we (hengak bubu) mtumun<ref>圓唇元音</ref>.
{| class="wikitable" frame="box" border="1" style="text-align:center"
! style="width:2.5em" |
! style="width:2.5em" |Berah
! style="width:2.5em" |beka.
! style="width:2.5em" |Ckceka
! style="width:2.5em" |buka.
! style="width:2.5em" |Bukuy
|-
!lneban
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇前舌狭母音|i]] [[:ja:円唇前舌狭母音|y]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇中舌狭母音|ɨ]] [[:ja:円唇中舌狭母音|ʉ]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇後舌狭母音|ɯ]] [[:ja:円唇後舌狭母音|u]]
|-
!lneban tikuh
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇前舌め広めの狭母音|ɪ]] [[:ja:円唇前舌め広めの狭母音|ʏ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇中舌広めの狭母音|ɪ̈]] [[:ja:円唇中舌広めの狭母音|ʊ̈]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇後舌め広めの狭母音|ɯ̽]] [[:ja:円唇後舌め広めの狭母音|ʊ]]
|
|-
!lneban 1/2
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇前舌半狭母音|e]] [[:ja:円唇前舌半狭母音|ø]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇中舌半狭母音|ɘ]] [[:ja:円唇中舌半狭母音|ɵ]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇後舌半狭母音|ɤ]] [[:ja:円唇後舌半狭母音|o]]
|-
!Ckceka
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇前舌中央母音|e̞]] [[:ja:円唇前舌中央母音|ø̞]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:中舌中央母音|ə]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇後舌中央母音|ɤ̞]] [[:ja:円唇後舌中央母音|o̞]]
|-
!rnwahan 1/2
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇前舌半広母音|ɛ]] [[:ja:円唇前舌半広母音|œ]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇中舌半広母音|ɜ]] [[:ja:円唇中舌半広母音|ɞ]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇後舌半広母音|ʌ]] [[:ja:円唇後舌半広母音|ɔ]]
|-
!rnwahan tikuh
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇前舌狭めの広母音|æ]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:中舌狭めの広母音|ɐ]]
|
|
|-
!rnwahan
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇前舌広母音|a]] [[:ja:円唇前舌広母音|ɶ]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇中舌広母音|ä]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇後舌広母音|ɑ]] [[:ja:円唇後舌広母音|ɒ]]
|}
<br />
== Pndngusan(註釋) ==
<references />
== Lntudan nganguc(外部連結) ==
*[https://scripts.sil.org/cms/scripts/page.php?cat_id=InputResources Ppatis tennaw IPA]
t1bnhmkuj1foqy374ae2mxzkvcc00e4
Patis hengak skklangan
0
1012
37941
37940
2021-03-18T15:11:01Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
37940
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Patis hengak kkklangan]]
s0djfoag1qvq91fq0h608v1xdjn3l5q
Patrice Talon
0
1013
81872
81871
2021-11-17T14:12:06Z
Miquy
74
/* Ndanan niya (背景) */
81872
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Patrice Talon 2016-04-06.jpg|thumb|Patrice Talon 2016-04-06-Patrice Talon(帕特里斯·塔隆)|alt=Patrice Talon 2016-04-06.jpg]]
= Patrice Talon( 帕特里斯·塔隆 ) =
Mntucing hngkawas 1958 idas 5 jiyax 1 ka Patrice Talon ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Benin]] ta sayang o kiya ka Patrice Talon, pnaah hngkawas 2016 idas 5 jiyax 1 pnrajing kmlawa klwaan.
= Patrice Talon (帕特里斯·塔隆) =
Patrice Talon (Kari France: Patrice Guillaume Athanase Talon ; kngkawas 1958 idas 5diyax 1), hiya ka taxa Benin seyji jnwu, kngkawas 2016 mniq Soto Seyngkyo wada mbiyax mangal Soto Benin, idas 4 diyax 6 muda psdhuwan phiyu.
== Ndanan niya (背景) ==
Patrice Talon pa mniq Qqpahan Wata Cyey u wada dha splawa ‘Bukung Wata’, kiya ka dmkuh balay brah Soto Toma Poni Yayi uri, kiya mi mniq kngkawas 2006 mi kngkawas 2011 na seyngkyo cida dmayaw muway hbangan hiya. Kiya u bukuy daw wada mtdiyal quwaq ka ddha dha, Patrice Talon u mniq kngkawas 2012 wada hliyan pnhuqil Toma Poni Yayi ka hiya mi wada qduriq France, dhuq kngkawas 2014 cida daw wada mangal snrwanan cumi ka hiya.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
2vnxppo5hw9tquguababaee2uvfwvu3
Paudadan
0
1014
100773
56113
2023-10-06T00:29:53Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100773
wikitext
text/x-wiki
= Paudadan{大德﹙巴烏拉藍﹚部落} =
Gaga mniq Hwareyseyn Sincungsyang ka [[alang]] Paudadan.
254 sapah ka kneegu na sapah, 727 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 72% niqan 526 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 28% niqan 201 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis48%, Sakizaya 1%, Bunun 4%, Tayal 4%, Truku 12%, Kebalan 1%, ni rahuq na o 3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
qycil1qm3rh8qofejvjriesjpofjn5o
Paul Biya
0
1015
80880
80676
2021-11-08T05:55:07Z
Uxay0430
92
/* Pnyahan pnatas (參考資料) */
80880
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Paul Biya 2014.png|thumb|Paul Biya 2014-Paul Biya(保羅·比亞)|alt=Paul Biya 2014.png]]
[[Patas bntasan:Cameroon boundary changes.PNG|縮圖|File:Cameroon boundary changes.PNG-喀麥隆的邊界變遷 德屬喀麥隆 英屬喀麥隆 法屬喀麥隆 喀麥隆共和國]]
[[Patas bntasan:Biya & Marquardt.JPG|縮圖|File:Biya & Marquardt.JPG-總統——保羅·比亞]]
[[Patas bntasan:Cameroon Government G-III TJ-AAW, Paris Orly - by Mathieu Marquer.jpg|縮圖|File:Cameroon Government G-III TJ-AAW, Paris Orly - by-喀麥隆政府專機]]
[[Patas bntasan:Rhumsiki Peak.jpg|縮圖|File:Rhumsiki Peak.jpg-極北省的一處風景點Rhumsiki峰]]
[[Patas bntasan:Hills near Ngaoundal.jpg|縮圖|File:Hills near Ngaoundal.jpg-阿達馬瓦省的一處農村]]
[[Patas bntasan:Arte dei bamun, camerun, maschera cerimoniale.JPG|縮圖|File:Arte dei bamun, camerun, maschera cerimoniale.JPG-聖靈木雕產品]]
== Paul Biya (保羅·比亞) ==
[[Patas bntasan:DF-SC-83-08609.jpg|縮圖|File:DF-SC-83-08609.jpg-阿赫馬杜·阿希喬1982年7月訪問華盛頓]]
Mntucing hngkawas 1933 idas 2 jiyax 13 ka Paul Biya ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Cameron]] ta sayang o kiya ka Paul Biya, pnaah hngkawas 1982 idas 11 jiyax 6 pnrajing kmlawa klwaan.
== Paul Biya (保羅·比亞) ==
'''Paul Biya'''(kngkawas 1933 idas 2 diyax 13-), Cameroonian na Tucayce, Soto
Cameroonian saya, snpeyyah kngkawas 1975 pnrdingan u ida '''Paul Biya''' ka
Cameroonian na knbaraw balay mdudul niya, '''Paul Biya''' uri ka knkana bnkuwan
qnlangan tu2 knrudan niya qnlhangan mpdudul niya.
== Kndusan niya(個人生活) ==
'''Paul Biya''' u mntuting alang Mumeka. '''Paul Biya''' pa kngkawas 1961 cida u snpeyyah Pyasan Tubeyhing Paris Seyji na Pnluban Qnlangan Seymung mnhdu muyas.
Tu1 qridin niya '''Paul Biya''' ka Jeanne-Irène Biya, mniq kngkawas 1992 idas 7 diyax 29 mrdang, ddha dha u ini tquli laqi. Kngkawas 1994 idas 4 diyax 23 cida, '''Paul Biya''' pa tuhuy swayi hiya 38 knkawas na Chantal Biya msturung, ddha dha pa tnquli 2 laqi.
== Kndusan Seyji niya(政治生涯) ==
Mniq Ahmadou Ahicho ka ngalan Soto kngkkawas cida, wada pkrana balay hnyuwan '''Paul Biya.''' Kngkawas 1968 dhuq kngkawas 1975 cida ngalan Sotohu Misucang ka '''Paul Biya.''' Kngkawas 1975 dhuq kngkawas 1982 cida daw ngalan Congri. Wada kasi krdang kngkawas 1982 cida ka Ahicho daw, '''Paul Biya''' ka rmirih Soto da. Kngkawas 1983 dhuq 1984 cida '''Paul Biya''' mniq kcka mtdiyal ppluk biyax u wada sndhu hnyuwan niya Soto.
Kngkkawas 1980 cida, '''Paul Biya u mniq 1 Pnwaya Tang muda knpriyux quri uuda seyji''' 4 DX4EE. Kngkkawas 1990 pnrdingan cida, wada niqan mchdil uuda daw muru Pnwaya Knou Tang ka hiya. Kngkawas 1992 cida, '''Paul Biya''' pa wada muri bay mangal Soto seyngkyo. Babaw niya daw wada mniq kngkawas 1997, kngkawas 2004 mi kngkawas 2011 '''Paul Biya''' u wada krinah balay mbiyax mangal lmutuc qpahun Soto. Kiya mi kcka qnlhangan Hataypay mi qnlhangan tuiwil ka ngalan dha kcka seykyo niyi pa niqan smliq waya mi mqbling nuda dha.
Ddulan quri '''Paul Biya''' ka Cameroonian mi Cameroonian brah Conhcukwo——France
[[Patas bntasan:Boumnyébel-Bus.jpg|縮圖|File:Boumnyébel-Bus.jpg-交通巴士]]
== Smriq kari(批評) ==
Ana so hmuya mbiyax bay muda psbalay knpriyux quri uuda seyji ka '''Paul Biya,''' binaw seyhu '''Paul Biya''' u ida muda snturung smriq kari quri Weycweyn Cuyi. Mniq kcka keyngpo u, '''Paul Biya''' u muda pkrana Biyax Singcng mi Biyax Phiyu Waya, iyux pkrana quri Biyax Shwa mi ddulun niya. Wana mniq dnurun '''Paul Biya''' u kiya ka niqan biyax muda smliq waya keyngpo muda singsa. Dndulan niya '''Paul Biya''' ka cngtang Cameroonian Jnmin Mincu Undo pa ida nanaq dmudul balay Kwohuy nina (mniq kngkawas 2007 idas 7 mnuda ka kcka Kwohuy seyngkyo u, 163 hiyi ka knkana giying u tang dha pa wada mangal 153 hiyi giying), so niyi ka mnuda Kwohuy u pndungus bay sntangan niya '''Paul Biya''' u sndhu bay lxanan horicu.''' '''
Kngkawas 2009 cida, America Singbung Cac《Parade》u wada dha ngalan「Qnlangan tubrah 20 bang Tucayce」 na tu19.
Kngkawas 2010 idas 11, mpatas niya Cameroonian ka Bertrand Teyou u mnatas 1 patas, kcka niya u matas quri ndanan qridin niya Chantal Biya u snpeyyah qrinuc na pingmin wada mnqnlhangan tu1 Hujn. Babaw niya daw Teyou u alaw ‘Tnseyyax sediq, mi pssli ‘Smliq waya mssli’ (tameysu muda mn1 ptrawah bay uuda smpu patas) na cumi wada pthmuk sapah kung 2 knkawas. Amnesty International mi PEN u muda knciyuk hiya mi wada qrapun, Amnesty International u wada niya ngalan ryosing cumi ka hangan niya uri. Kngkawas 2011 idas 5 diyax 2, alaw PEN na London cida kay smruwa muway hbangan sanun pqita narux hiyi niya mi wada plaxun. ''' '''
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*郭明正 老師
gez6xppzpsgemwqddkcz84p0jzkdtrp
Paul Kagame
0
1016
37979
37978
2021-03-18T15:11:14Z
Martin Urbanec
1
已匯入 9 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
37978
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Paul Kagame 2014.jpg|thumb|Paul Kagame in kigali, Rwanda, 22 August 2016.-Paul Kagame (保羅·卡加米)|alt=Paul Kagame in kigali, Rwanda, 22 August 2016.]]
= Paul Kagame (保羅·卡加米) =
Mntucing hngkawas 1957 idas 10 jiyax 23 ka Paul Kagame ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Rwanda]] ta sayang o kiya ka Paul Kagame, pnaah hngkawas 2000 idas 4 jiyax 22 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
3yvyephds7ur4qvtaykmkhqemmwfo26
Paumeli
0
1017
100774
56112
2023-10-06T00:29:55Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100774
wikitext
text/x-wiki
= Paumeli(包霧目力部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka [[alang]] Paumeli.
80 sapah ka kneegu na sapah, 270 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 260 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
qop8jx9cjuvqhi7ibe1mbbihl8m8oeu
Payay
0
1018
37992
37991
2021-03-18T15:11:20Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
37991
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Pae]]
[[Snakun:Truku]]
883hvr9ivj0fzptirgqn4a66bvexmsf
Payljus
0
1019
100775
56111
2023-10-06T00:29:56Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100775
wikitext
text/x-wiki
= Payljus(白鷺部落) =
Gaga mniq Pingtung Rayyisyang ka [[alang]] Payljus.
217 sapah ka kneegu na sapah, 664 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 644 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 20 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan95%, Amis1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
bd64r0tby2qfv8qrdf3b9hs7cxkmu9t
Payuwan
0
1020
100776
56110
2023-10-06T00:29:58Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100776
wikitext
text/x-wiki
= Payuwan(排灣部落) =
Gaga mniq Pingtung Macyasyang ka [[alang]] Payuwan.
156 sapah ka kneegu na sapah, 531 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 518 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 13 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan91%, Rukai1%, Tayal2%, Amis1%, Bunun1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
pp4xl6szqag55ipt87zvpvyrs2w2x2n
Pedro Pablo Kuczynski
0
1021
95222
85723
2023-02-10T22:51:12Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q381027]]
95222
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Pedro Pablo Kuczynski Godard.jpg|thumb|Pedro Pablo Kuczynski Godard-Pedro Pablo Kuczynski( '''佩德羅·巴勃羅·庫辛斯基''' )|alt=Pedro Pablo Kuczynski Godard.jpg]]
= Pedro Pablo Kuczynski( 佩德羅·巴勃羅·庫辛斯基 ) =
Mntucing hngkawas 1938 idas 10 jiyax 3 ka Pedro Pablo Kuczynski ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Peru]] ta sayang o kiya ka Pedro Pablo Kuczynski, pnaah hngkawas 2016 idas 7 jiyax 28 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
n96fpuhm2f01fhuzf8h8c6q7zr3gqxb
Pegu
0
1022
38022
38021
2021-03-18T15:11:33Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
38021
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Pgu]]
[[Snakun:Truku]]
t6196r7ginua72m8e65j0lwagtmdtd3
Pekus
0
1023
100777
56109
2023-10-06T00:29:59Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100777
wikitext
text/x-wiki
= Pekus(排骨溪部落) =
Gaga mniq Yilan Tatungsyang ka [[alang]] Pekus.
24 sapah ka kneegu na sapah, 41 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 32% niqan 13 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 68% niqan 28 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal32%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
dl0ziq97t9gow9dguw8msq6xzjetrvo
Pelux
0
1024
38034
38033
2021-03-18T15:11:42Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
38033
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Plux]]
[[Snakun:Truku]]
hzrnl21xebitv3q4711yiv2p19q4lv1
Peru
0
1025
95223
85722
2023-02-10T22:51:22Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q419]]
95223
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Peru.svg|thumb|Flag of Peru- Kwoci(祕魯國旗)|alt=Flag of Peru|312x312px]]
= Peru(祕魯) =
[[Patas bntasan:Escudo nacional del Perú.svg|thumb|File:Escudo nacional del Perú.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Peru]], 10 00 S, 76 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 1,285,216 sq km(hangan na o Tg20)
(knlbanga dxgal o 1,279,996 sq km, knlbangan qsiya o 5,220 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 30,741,062 hiyi.
Gaga [[Lima]] ka pusu alang paru, jiyax 28 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Peru ga wada sugan 18.80% ka dxgal qpahan, 53% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 28.20% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Pedro Pablo Kuczynski, pnaah hngkawas2016 idas 7 jiyax 28pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Peru (orthographic projection).svg|thumb|File:Peru (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/秘鲁<nowiki/>(參考自中文維基百科)
355bh206a7tes9o10x5xfwe5gjrw2f4
Peter M. Christian
0
1026
104137
38060
2024-07-06T12:47:43Z
U. Boya
2117
President Peter M. Christian, kngkawas 2016
104137
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:President Peter M. Christian.jpg|thumb|President Peter M. Christian, kngkawas 2016|alt=President Peter M. Christian.jpg]]
= Peter M. Christian =
Mntucing hngkawas 1947 idas 10 jiyax 16 ka Peter M. Christian ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Micronesia]] ta sayang o kiya ka Peter M. Christian, pnaah hngkawas 2015 idas 5 jiyax 11 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
q3mnztvbi1kyzizwv09kghnlk8i26bf
Peter Mutharika
0
1027
104146
85656
2024-07-06T13:18:47Z
U. Boya
2117
Peter Mutharika(彼得·穆薩里卡), kngkawas 2014
104146
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Arthur Peter Mutharika 2014 (cropped).jpg|thumb|Peter Mutharika(彼得·穆薩里卡), kngkawas 2014|alt=Arthur Peter Mutharika 2014 (cropped).jpg]]
= Peter Mutharika (彼得·穆薩里卡 =
Mntucing hngkawas 1940 idas jiyax ka Peter Mutharika ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Malawi]] ta sayang o kiya ka Peter Mutharika, pnaah hngkawas 2014 idas 5 jiyax 31 pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Malawei-ditu-zh-tw.png|縮圖|File:Malawei-ditu-zh-tw.png-馬拉威地圖]]
[[Patas bntasan:Lilongwe Nico Centre area.JPG|縮圖|File:Lilongwe Nico Centre area.JPG-首都街道]]
[[Patas bntasan:MV Ilala.jpg|縮圖|File:MV Ilala.jpg-馬拉維湖渡船]]
= Peter Mutharika (彼得·穆薩里卡) =
'''Arthur Peter Mutharika''' (Kari Ingkoku: Arthur Peter Mutharika, phnang kari Ingkoku: //mutʰárika//; kngkawas 1940-), Malawi seyji jnwu, swayi brah soto Bingu Wa Mutharika, kngkawas 2012 prading ngalan tunux tang Mincu Cinpu Tang, mnngalan qqpahun Shwabu Bucyo, Kyoilibu Bucyo, Wacyawbu Bucyo uri, kngkawas 2014 idas 5 diyax 21, '''Peter Mutharika''' pa wada mbiyax mangal soto seyngkyo, mntna kngkawas idas 5 diyax 31 muda psdhuwan phiyu qnlhangan Malawi Tu5 Soto.
Kngkawas 2019 idas 5 diyax 21, '''Peter Mutharika''' u mniq mntxal kcka pprngawan kari na knbeyhing seyngkyo pkla kari wada mbiyax mangal soto Dungan, binaw Malawi tubaraw balay hoying pa mniq kngkawas 2020 idas 2 diyax 3 muda pswau uka dungus niya ka lmutuc mangal, hiti daw '''Peter Mutharika''' u mniq mntna kngkawas idas 5 diyax 28 mntxal muda knbeyhing seyngkyo Soto cida wada ini baka ka hiya, kiya mi so babaw niya idas daw malix qpahun niya Soto.
Kngkawas 2021 idas 8, keyngpo hoying u muda singsa '''Peter Mutharika''' Mincu Cinpu Tang pnusa dha patas sangsu. Pusa kari ka hiya palix ka kngkawas 2020 Soto seyngkyo, alaw 4 hiyi dayhyo niya u wada htran tumal Seyngkyo Yingkay.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Watan Diro
5t09wl9o4o1cks2h1j2aq1uhy9z8f5c
Petro Poroshenko
0
1028
85317
38079
2021-12-31T09:19:03Z
Rotondus
867
2019
85317
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Official portrait of Petro Poroshenko.jpg|thumb|Official portrait of Petro Poroshenko-Petro Poroshenko( 彼得·波洛申科 )|alt=Official portrait of Petro Poroshenko.jpg]]
= Petro Poroshenko( 彼得·波洛申科 ) =
Mntucing hngkawas 1965 idas 9 jiyax 26 ka Petro Poroshenko ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Ukraine]] ta sayang o kiya ka Petro Poroshenko, pnaah hngkawas 2014 idas 6 jiyax 7 pnrajing kmlawa klwaan. His presidential term ended on 20 May 2019.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
pall49tuvhuh8eszhst9n8hhwa0larw
Pgu
0
1029
94614
56108
2022-12-31T04:03:15Z
Shidailun73
1337
Formatting.
94614
wikitext
text/x-wiki
= Pegu/Pu/Pgu(紅藜) =
Sbiyaw ka [[Truku]] ga pgu nii o kingal pusu bi kndsan uqun. llbu bi qhuni ka hnigan na, seysay na o bbaraw bi, mhada do o paah pusu na qhuni embanah bitaq embanah ka seysay na suyang bi qtaan, saw bi rngayun qtaan ,kiya ka kiya ni mdka kuwi aji uri o mdka saw qtahi qnbilaq ka dmux na. mkmkan o asi ka tkanun, yasa mqsuqi bi bilaq ka dmux na asi mtqriyun qabang ka quwaq duhung, kiya ka ini tbus msuwiq ka bawax na da, dagun ta o asi ka gmaxan buwax masu mhapuy, srmuun ta mhapuy o kika suyang bi uqun. Kiya ka kiya ni saw balay sngkrawah Truku sayang do ungat ka pruway mhuma pgu da.laqi sayang ga manu ka bgu o ini dha klai d uri da.
Pgu ni o kiya ka pusu bi uuqun rudan ta sbiyaw, plmaxun dha mhapuy payay buwax, masu, dhquy ni sari ka sjiqun. Lbuun dha wasaw djima, quru djima, uxay uri o sluun daha sinaw balay. Duri o pspuun daha udungko muduh ni dmatun dha nhapuy. Kiya uri o, mbiyax bi mipix narux ni pkmalu narux.
Kana ka kngkwas o tduwa phuma pgu kdjiyax, mdungus bi phumaan ana naq ungac qsiya ka dxgal o tduwa hmaan pnegalang. Ita Seejiq o pspriyux mhuma masu ni pgu, iyux saw psduwa pkmalu ana dhuk knuwan ka dxgal gaga ta nniqan sayang.
== Pnyahan kari(參考資料) ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
s6pk6wn0cbftll67s0el7ow4qvfy7gh
Philippe of Belgium
0
1030
106329
105696
2025-02-04T15:42:30Z
Ternera
2259
([[c:GR|GR]]) [[File:PRT Order of Christ - Grand Cross BAR.png]] → [[File:PRT Order of Christ - Grand Cross BAR.svg]] png --> svg
106329
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Koning Filip van België.jpg|thumb|Koning Filip van België-Philippe of Belgium, kngkawas 2013|alt=Koning Filip van België.jpg]]
= Philippe of Belgium =
Mntucing hngkawas 1960 idas 4 jiyax 15 ka Philippe of Belgium ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Belguim]] ta sayang o kiya ka Philippe of Belgium, pnaah hngkawas 2313 idas 7 jiyax 21 pnrajing kmlawa klwaan.
= '''Philip Bukung Belgium''' =
'''Philip''' (phnang kari Netherlands: [fi.lɪp], kngkawas 1960 idas 4 diyax 15) ka Sediq Belgium Na Bukong Qnlhangan. '''Philip''' pa kiya ka laqi snaw qbsuran Albert II Bukung Qnlhangan mi Paola Qridin Bukung. Kngkawas 2013 idas 7 diyax 21 cida, tama niya alaw mnarux ka qbubur dmi malax qpahun niya mBukung daw, '''Philip''' ka rmirih qpahun mBukung. '''Philip''' pa mniq kngkawas 1999 cida tuhuy <u>Mathilde d'Udekem d'Acoz</u> msturung, kiya mi msupu tnquli 4 laqi.
== Kndusan cuxal (早年生活) ==
'''Philip''' pa mntuting kngkawas 1960 idas 4 diyax 15. Albert Cinwang ka tama niya, bubu niya ka Reyj Kongcu Paola.
Mntuting 1 idas daw, '''Philip''' u mniq Brussels (sotu na '''Belgium''') na Pnrhulan <u>Saint Jacques-sur-Coudenberg</u> psdhu ptwaya pcuyuq qsiya, kiya mi dmuwi hangan tama rudan tama rudan niya Vloandern Philip Cinwang muda tmhangan '''Philip.'''
== Kyoiku (教育) ==
Kngkawas 1978 dhuq kngkawas 1981 cida, '''Philip''' u mniq tu118 kay “Promotion Toutes Armes” cida muyas '''Belgium''' Pyasan Hwangcya Cyuns Sweyweyn. Kngkawas 1980 idas 9 diyax 26 cida, '''Philip''' u wada phyuwan Sawwey mi wada psdhuwan phiyu.
'''Philip''' u lmutuc mniq Turu Kingal Sweyweyn, Pyasan Tubeyhing Oxford muyas, '''Philip''' u tumal keyngkyosey ying mniq Pyasan Tubeyhing Sttanford muyas, kiya u mniq kngkawas 1985 mnhdu muyas, wada mangal Seyjiswey Swos Sweywey. Kiya uri u '''Philip''' pa wada mangal Mcbu Skoki Palic Mpskaya Niya, kiya mi patas meyngkyo Rakasang mi Tuci Tuyweyn uri.
== Mnsturung (婚姻) ==
'''Philip pa mniq kngkawas''' 1999 idas 12 diyax 4 cida tuhuy <u>Mathilde d'Udekem d'Acoz</u> msturung, kiya mi niqan 4 laqi dha: Elizabeth Kongcu, Gabriel Wangc, Ringkwang Wangc mi Eleonore Kongcu.
'''Bukung''' Qnlhangan Philip mi Qridin Bukung Mathilde msdungus muda pkla kari mnhdu psdhuwan burah Bukung '''Belgium''' daw, mpniq Brusselssnquri ssediq muda phiyu bawa smqaras.
== Snquri qnlhangan icil mawyi (對外貿易) ==
Kngkawas 1993 idas 8 diyax 6 cida, seyhu '''Belgium''' u muda phiyu Philip ngalan Belgium Mquri Nganguc Mawyi Weyweynhuy (BFTB) Minggi Cusi. '''Philip ka''' rmirih tama niya snpeyyah kngkawas 1962 prading ngalan BFTB Minggi Cusi. Kngkawas 2003 idas 5 diyax 3 cida, '''Philip''' u wada phyuwan Waymawsu Minggi Cusi, rmirih BFTB.
== Tumal (加入) ==
Bukung Qnlhangan Albert II pa mniq kngkawas 2013 idas 7 diyax 21 malax qpahan Bukung, '''Philip''' Cinwang ka psdhuwan phiyu Bukung Qnlhangan '''Belgium'''. Qbsuran laqi qridin '''Philip''' Elizabeth Kongcu ka mpririh hiya hiti, mpmusa mwaya tu1 Bukung Qridin Qnlhangan '''Belgium.'''
== Qmlahang (統治) ==
'''Philip''' pa mniq mnhdu kngkawas 2014 Belgium Ryeynpang Knbeyhing Seyngkyo daw, mniq quri so msupu phiyu pnspuwan seyhu pa niqan balay dndulan niya. Kngkawas 2019 idas 5 cida, '''Philip''' u mtqita dqras <u>Vlaams Belang</u> Congcay <u>Tom Van Grieken</u>, niyi ka Tang dha mntxal balay muda syotay Hwangs kwancong.
Kngkawas 2020 cida, '''Philip''' u muda pkla kari pquri so ndan dha cbiyaw mniq '''mnBelgium''' na Congo “Mqnaqah Nuda Pphuqil mi Tmseyyax” u muda psruwa qnquwan dha mi qnnaqah kuxul niya.
== Knrdax mi ppuniq (榮譽與武器) ==
=== '''Knrdax Qnlhangan (國家榮譽)''' ===
{| class="wikitable"
|+
!'''Rakaw Pnskraya Wasil'''
'''色帶條'''
!'''Knrdax'''
'''榮譽'''
!'''Diyax'''
'''日期'''
|-
|[[Patas bntasan:Grand Crest Ordre de Leopold.png|縮圖|105x105像素]]
|Leopoldsorde Syuncang Tas
利奧波德勳章大師
|Kngkawas 2013 idas 7 diyax 21
|-
|[[Patas bntasan:BEL Order of the African Star - Grand Cross BAR.png|縮圖|105x105像素]]
|Pngerah na Afrika Syuncang Tas
非洲之星勳章大師
|Kngkawas 2013 idas 7 diyax 21
|-
|[[Patas bntasan:BEL Royal Order of the Lion - Grand Cross BAR.png|縮圖|105x105像素]]
|Rayyung Hwangcya Sayuncang Tas
皇家獅子勳章大師
|Kngkawas 2013 idas 7 diyax 21
|-
|[[Patas bntasan:BEL Kroonorde Grootkruis BAR.svg|縮圖|105x105像素]]
|Hwangkwan Syuncang Tas
皇冠勳章大師
|Kngkawas 2013 idas 7 diyax 21
|-
|[[Patas bntasan:BEL Order of Leopold II - Grand Cross BAR.png|縮圖|105x105像素]]
|Leopold II Syuncang Tas
利奧波德二世勳章大師
|Kngkawas 2013 idas 7 diyax 21
|}
=== Knrdax Qnlhangan Icil (國外榮譽) ===
{| class="wikitable"
|+
!'''Rakaw Pnskraya Wasil'''
'''色帶條'''
!'''Qnlhangan '''
'''國家'''
!'''Knrdax'''
'''榮譽'''
!'''Diyax'''
'''日期'''
|-
|[[Patas bntasan:Order of the Golden Fleece ribbon bar.svg|縮圖|105x105像素]]
|Austria
奧地利
|King Ubal Miric Cistwan Syuncang
金羊毛騎士團勳章
|Kngkawas 2008 idas 11 diyax 29 <sup> </sup>
|-
|[[Patas bntasan:ARG Order of the Liberator San Martin - Grand Cross BAR.png|縮圖|105x105像素]]
|Argentina
阿根廷
|Sng Mating Cyeyhwangce BeyhingJyujika Syuncang
聖馬丁解放者大十字勳章
|Kngkawas 1994 idas 5 diyax 6
|-
|[[Patas bntasan:BOL Order of Condor of the Andes - Grand Cross BAR.png|縮圖|105x105像素]]
|Bolivia
玻利維亞
|Antis Qurah Tunux Qdiraw Beyhing Jyujika Syuncang
安第斯禿鷹大十字勳章
|Kngkawas 1996 idas 9 diyax 9
|-
|[[Patas bntasan:Order of the Elephant Ribbon bar.svg|縮圖|105x105像素]]
|Denmark
丹麥
|Dapa Ngucun Syuncang Cis
大象勳章騎士
|Kngkawas 2002 idas 5 diyax 28
|-
|[[Patas bntasan:FIN Order of the White Rose Grand Cross BAR.png|縮圖|105x105像素]]
|Finland
芬蘭
|Bhuway Phpah Meykuy Syuncang Beyhing Jyujika Syuncang
白玫瑰勳章大十字勳章
|Kngkawas 2004 idas 3 diyax 30
|-
|[[Patas bntasan:Legion Honneur GC ribbon.svg|縮圖|105x105像素]]
|France
法國
|Jongyu Cyuntwan Beyhing JyujikaSyuncang
榮譽軍團大十字勳章
|Kngkawas 2014 idas 2 diyax 6
|-
|[[Patas bntasan:GER Bundesverdienstkreuz 9 Sond des Grosskreuzes.svg|縮圖|105x105像素]]
|Doicu
德國
|Doicu Beyhing Jyujika Syuncang Tetng Syuncang
德國大十字勳章特等勳章
|Kngkawas 2016 idas 3 diyax 6
|-
|[[Patas bntasan:GRE Order of Honour Grand Cross BAR.png|縮圖|105x105像素]]
|Hellenis
希臘
|Beyhing Jyujika Syuncang
大十字勳章
|Kngkawas 2005 idas 2 diyax 1 <sup> </sup>
|-
|[[Patas bntasan:HUN Order of Merit of the Hungarian Rep (civil) 1class BAR.svg|縮圖|105x105像素]]
|Hungary
匈牙利
|Hungary Konghkwo Beyhing Jyujika Syuncang
匈牙利共和國大十字勳章
|Kngkawas 2008 idas 4 diyax 18
|-
|[[Patas bntasan:JPN Daikun'i kikkasho BAR.svg|縮圖|105x105像素]]
|Nihong
日本
|Niqan Phpah Cyuhwa Syuncang Qriyan Waru na Beyhing Cingcyey Seyng
帶菊花勳章項圈的大警戒線
|Kngkawas 2016 idas 10 diyax 9
|-
|[[Patas bntasan:JOR Al-Hussein ibn Ali Order BAR.svg|縮圖|105x105像素]]
|Jordan
約旦
|Niqan Hosayin Pn Ali Syuncang Qriyan Waru na Beyhing Cingcyey Seyng
帶有侯賽因·本·阿里勳章項圈的大警戒線
|Kngkawas 2016 idas 5 diyax 18
|-
|[[Patas bntasan:Ordre du Lion d'Or de la Maison de Nassau ribbon.svg|縮圖|105x105像素]]
|Luxembourg
盧森堡
|Naso Kajoku King Rayyung Cis Syuncang
拿騷家族金獅騎士勳章
|Kngkawas 1999 idas 3 diyax 15
|-
|[[Patas bntasan:NLD Order of the Dutch Lion - Grand Cross BAR.png|縮圖|105x105像素]]
|Netherland
荷蘭
|Rayyung Netherland Cis Beyhing Jyujika Syuncang
荷蘭獅騎士大十字勳章
|Kngkawas 2016 idas 11 diyax 28
|-
|[[Patas bntasan:Order of Orange-Nassau ribbon - Knight Grand Cross.svg|縮圖|108x108像素]]
|Netherland
荷蘭
|Aoranc-Naso Syuncang Cis Beyhing Jyujika Syuncang
奧蘭治-拿騷勳章騎士大十字勳章
|Kngkawas 1993 idas 5 diyax 6
|-
|[[Patas bntasan:King Willem-Alexander Investiture Medal 2013.gif|縮圖]]
|Netherland
荷蘭
|Mniq mpangan patas dnurun Bukung Qnlhangan William-Alexander Pnrdingan Uuda Syuncang
在收件人國王威廉-亞歷山大開幕勳章
|Kngkawas 2013 idas 4 diyax 30
|-
|[[Patas bntasan:St Olavs Orden storkors stripe.svg|縮圖|105x105像素]]
|Norway
挪威
|Sng Aorahu Beyhing Jyujika Syuncang
聖奧拉夫大十字勳章
|Kngkawas 2003 idas 5 diyax 20
|-
|[[Patas bntasan:POL Order Orła Białego BAR.svg|縮圖|105x105像素]]
|Poland
波蘭
|Qduraw Bhuway Cis Syuncang
白鷹騎士勳章
|Kngkawas 2015 idas 10 diyax 13
|-
|[[Patas bntasan:POL Order Zaslugi RP kl1 BAR.svg|縮圖|105x105像素]]
|Poland
波蘭
|Poland Konghkwo Beyhing Jyujika Syuncang
波蘭共和國大十字勳章
|Kngkawas 2004 idas 10 diyax 18
|-
|[[Patas bntasan:PRT Order of Christ - Grand Cross BAR.svg|縮圖|105x105像素]]
|Budoya
葡萄牙
|Kiristo Beyhing Jyujika Syuncang
基督大十字勳章
|Kngkawas 2005 idas 10 diyax 18
|-
|[[Patas bntasan:PRT Military Order of Aviz - Grand Cross BAR.png|縮圖|105x105像素]]
|Budoya
葡萄牙
|Awic Beyhing Jyujika Syuncang
阿維茲大十字勳章
|Kngkawas 1997 idas 9 diyax 18
|-
|[[Patas bntasan:PRT Order of Prince Henry - Grand Collar BAR.svg|縮圖|105x105像素]]
|Budoya
葡萄牙
|Hengri Wangc Syuncang Taring
亨利王子勳章大領
|Kngkawas 2018 idas 10 diyax 22
|-
|[[Patas bntasan:ESP Isabella Catholic Order GC.svg|縮圖|103x103像素]]
|Spain
西班牙
|Teyngskyo Isabella Beyhing JyujikaSyuncang
天主教伊莎貝拉大十字勳章
|Knghkawas 2000 idas 5 diyax 16
|-
|[[Patas bntasan:Order of the Seraphim - Ribbon bar.svg|縮圖|105x105像素]]
|Sweden
瑞典
|Mturu Palic Snkulan Utux Baraw Hwangcya Syuncang Cis
六翼天使皇家勳章騎士
|Kngkawas 2001 idas 5 diyax 7
|-
|[[Patas bntasan:Seraphimerorden ribbon.svg|縮圖|105x105像素]]
|Sweden
瑞典
|Mniq mpangal patas dnurun Bukung Qnlhangan Kar XVI Kustahu na pntingan 50 knkawas Hweycang Snadu
在收件人國王卡爾十六世·古斯塔夫的50歲生日徽章獎章
|Kngkawas 1996 idas 4 diyax 30
|-
|[[Patas bntasan:SWE King Carl XVI Gustaf Jubilee Medal III.png|縮圖|105x105像素]]
|Sweden
瑞典
|Mniq mpangal patas dnurun Bukung Qnlhangan Kar XVI Kustahu na pntingan 70 knkawas Hweycang Snadu
在收件人國王卡爾十六世·古斯塔夫的70歲生日徽章獎章
|Kngkawas 2016 idas 4 diyax 30
|-
|[[Patas bntasan:Order of the State of Republic of Turkey.png|縮圖|105x105像素]]
|Turkey
土耳其
|Turkey Konghkwo Syuncang Niya
土耳其共和國勳章成員
|Kngkawas 2015 idas 10 diyax 4
|-
|[[Patas bntasan:OESSG Cavaliere di Gran Croce BAR.jpg|縮圖|105x105像素]]
|Alang Mkbrnux Vatican
梵蒂岡城
|Sng Habung Cis Beyhing Jyujika Syuncang
聖墓騎士大十字勳章
|Kngkawas 1995 idas 10 diyax 19
|}
=== Ppuniq (武器) ===
{| class="wikitable"
|+
! rowspan="19" |[[Patas bntasan:Great coat of arms of Belgium.svg|縮圖]]
!
|-
|Patas bntasan
筆記
|-
|Mniq kcka patas sndhuwan u kiya ka knkana 3 kluwanan kari ddiyun kari seyhu, kiya u wisu ptura hiya u
“Wada mknkana qnlhangan mi knkana sediq '''Belgium'''” na sntangan.
在座右銘中包含三種官方語言,它反映了他“成為整個王國和所有比利時人的國王”的願望。
|-
|'''Mnuda'''
'''通過'''
|-
|Kngkawas 2019 idas 7 diyax 12
2019 年 7 月 12 日
|-
|'''Bunuh Bukung'''
'''冠'''
|-
|'''Bunuh Bukung Belgium'''
比利時王冠
|-
|'''Bunuh Tnsapah Bukung'''
'''舵'''
|-
|Bunuh Tnsapah Bukung Hwangcya King Rakaw Niqan Qringan Hidaw.
帶有遮陽板的金色皇家頭盔
|-
|qqrung'''盾牌'''
|-
|Mplawa tyaw, 1 rayyung mqnaqah nuda mi ucwang mi langued rakaw mbanah ('''Belgium'''),
mniq hwirang pusa 10 mplawa tyaw, kiya mi skknkingal niqan hnhangan Bari crancelin VERT,
tuhuy 2 msciyuk dnuwi ka hukuc biyax (Bawa msdurux mi bawa rayyung) uxay daw bukuy na qqrung.
紫貂,一個獅子橫行或武裝和langued紅色(比利時),在肩部10紫貂和或,
一個的一個銘牌巴里crancelin VERT(維丁),與兩個交叉所持的權杖(正義和獅子的手)或後面的盾。
|-
|'''Mpdkuh niya'''
'''支持者'''
|-
|2 rayyung qmlahang knkingal snbrangan dha mi 2 splawas qnlhangan '''Belgium.'''
兩隻獅子守護著各自的長矛或兩面比利時國旗。
|-
|'''Kari sdhuwan'''
'''座右銘'''
|-
|Kari France: ''L'union fait la force''
Kari Netherland: ''Eendracht maakt macht''
Kari Doicu: ''Einigkeit macht stark''
法語:''L'union fait la force''
荷蘭語:''Eendracht maakt macht''
德語:''Einigkeit macht stark''
|-
|'''Patan ncumung'''
'''訂單'''
|-
|Leopoldsorde Syuncang
利奧波德勳章
|-
|'''Panpn niya cuxal'''
'''之前的版本'''
|-
|Cuxal ngalan Bukung pa, '''Philip pa dmuwi Belgium Hwangcya Hweycang, pntnaun niya kana.'''
以前作為君主,菲利普使用比利時的皇家徽章,一視同仁。
|}
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
n2hn03suaog6a0n87eyy5740s0l776j
Philippines
0
1031
94720
72184
2023-01-01T09:53:03Z
WikiBayer
38
94720
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:West Philippine Sea and Philippine Sea 西菲律賓海與菲律賓海.jpg|縮圖|Philippines]]
[[Patas bntasan:Flag of the Philippines.svg|thumb|Flag of the Philippines- Kwoci Fey-ryu-pin (菲律賓國旗)|alt=Flag of the Philippines|452x452px]]
= [[Philippines]](菲律賓) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of the Philippines.svg|thumb|File:Coat of arms of the Philippines.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Yacow ka [[Philippines]], 13 00 N, 122 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 300,000 sq km(hangan na o Tg73)
(knlbanga dxgal o 298,170 sq km, knlbangan qsiya o 1,830 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 102,624,209 hiyi.
Gaga [[Manila]] ka pusu alang paru, jiyax 12 idas 6 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Philippines ga wada sugan 41% ka dxgal qpahan, 25.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 33.10% na.
[[Patas bntasan:PHL orthographic.svg|thumb|File:PHL orthographic.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Rodrigo Duterte, pnaah hngkawas2016 idas 6 jiyax 30pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Philippines(菲律賓) =
Fey-ryu-pin o gaga mniq hunac hraan hidaw Ya-cow na kingal fyun-taw klwaan. Gaga na nniqan ti-ri o gqian hidaw Tay-ping-yang, daya o niqan gsilung Ryu-sung mssipaw dha Taywan, dha cyun-taw nii ga sdalih dha bi o niqan 99 km dhyaqan,hunac o niqan gsilung Si-ri-po-s hay ni Yin-tu-ni-si-ya mssipaw, gqian hidaw o niqan Nan-hay ni Yuey-nan mssipaw, hraan hidaw o kika Fey-ryu-pin da.
Mnniq gisu tqriqan Tay-ping-yang mrunug kjiyax mcilux klwaan, Fey-ryu-pin ga ida yahun brbul ni smliq runug ni bgihur paru kjiyax, kiya ni karac lnglingay hiya o madas knsuyang ida nkiya ni kleegan knudus babaw dxgal. Fey-ryu-pin ga niqan 7,641 taw-yu,snakan Ryu-sung-taw, Wey-sa-ya-s cyun-taw ni Min-ta-na-e-taw trtru paru cyun-taw. Ruwan klwaan o niqan hari 9,300 hiyi seejiq,gmalun ka gaga mniq klwaan isil o ya bi niqan hari 1,100 kbuhug hiyi seejiq Fey-ryu-pin, hngkawas 2015 siida, kana ka hiyi seejiq o hnrinas hpucing(mniq knglangan o tg12 hnbragan), maa hunac hraan hidaw Ya-cow hmrinas hpucing hiyi seejiq klwaan.
Babaw cyun-taw Fey-ryu-pin ga kleegan sjiqan ni unhwa dha o egu bi kleegan, sbiyaw balay na seejiq Ni-ke-ri-two ga ya bi hiya balay ka pnlealay mnniq hini,bukuy do miyah thjil ka Nan-taw min-cu do madas Ma-ray un-hwa; Sneegul bukuy mrana ka maw-yi do, klealang dha ga wada mangal un-hwa Yin-tu , un-hwa Cung-hwa ni un-hwa Yi-s-ran-cyaw uri da.
== Ri-s(歷史) ==
Sbiyaw balay siida
Brah bi hmrinas maxal kbuhug siida, mniq mduuy smudal qyqaya bbtunux siida, Fey-ryu-pin ga tna niqan seejiq ka gaga mniq hiya. Ya bi brah harik ingal kbuhug, ida rdrudan Fey-ryu-pin saying ka gaga mniq Fey-ryu-pin hini saying da.
Sslutuc Cung-kwo ni Fey-ryu-pin sbiyaw ga: Bnatas ka Cung-kwo o hngkawas 226(hngkawas Tung-wu Hwang-wu),mqpah klwaan Tung-wu pnegrang ni tmgsa muda Cu-ying, Cung-rang-qang-tay mniq babaw gsilung qmlahang, ida mnusa klwaan Fey-ryu-pin na Cen-yeyn,Tan-ran ni Tu-po<sup>1</sup> .Balay bi o ida kndadax truma dxgal smnriyu kung-yueyn S-ci 3 siida na c-ci Cung-kwo. Tang, Sung siida, ida musa bi klealang Fey-ryu-pin qmpah maw-yi ka seejiq Han.
Su-ru Su-tan-kwo
Hngkawas 1380,empgarang kari Utux Baraw Yi-s-ran-cyaw A-ar.Ma-qa-tun ga plealay madas Yi-s-ran-cyaw mtmay Su-ru na Fey-ryu-pin.Hngkawas 1390 do manu ka pneiyah Su-mun-ta-ra na seejiq Mi-nan-cya-paw ga phiyug Su-ru Su-tan-kwo
Klwaan Fey-ryu-pin. Hngkawas 1405(hngkawas Min Yung-re),musa Si-yang ka Cng-he, miya dhuq Fey-ryu-pin cyun-taw qmita. Cng-he ga snkulan Yung-re Hwang-ti ni madas patas mgay mnniq Fey-ryu-pin na hwa-cyaw ring-s-kwan Syu-cay-raw ka cung-tu Ryu-sung,hiya ka pklawa kana ka mduuy brax quri cay, cyun, un hini , ya bi wada hari 20 hngkwasan bssyaqan.
Hngkawas 1417(Ming yung-re hngkawas 15), Su-ru wang ga madas s-cen musa Cung-kwo thmuku qmita Ming-cu, tbrih miyah siida wada meydang ska eleelug San-tung Te-cow. Ming Cng-cu ga smkagul Ri-pu Rang-cung Cng-s-ci musa teumal mhaduc qmita,bqanan saw gaya paru kwo-wang, saun smku Te-cow ka Pa-ha-c ni bqanan hangan “ Kung-ting”. Mnhdu smku ka Pa-ha-c do, Si-wang dhiya ga smwayay ni miyah klwaan dha nanaq da. Manu ka tnsapah Tung-wang o ida wana tgkingal na laqi snaw Tu-ma-han miyah klwaan mangal tleengan,rahuq na lutuc tnsapah o saw ka Wang-fey ke-pen-ning, pa-tu-ke-su-sing, tgdha laqi snaw An-tu-ru, tgtru laqi snaw Unha-ra dnii 10 hiyi seejiq o ida mniq Te-cow qmlahang habung. Rahuq na do,manu ka patas Cung-kwo o ida mnrngaw Ma-yi, Ma-ra-rang sbiyaw dnii, ida gaga mniq klwaan Fey-ryu-pin sayang na.
c-min-ti siida
cng-cyueyn Yi-s-ran-cyaw
Hngkawas 1450 bitaq hngkawas 1520 siida, hbaraw ka seejiq A-ra-po mnusa gmarang kari klealang hunac Fey-ryu-pin, duri ni phiyug cng-cyueyn egu klwaan Su-tan; Hngkawas 1450, embbarig A-ra-po Sey-rifu.A-pu.Pa-qa-ar( Abu Bakar) ga kndadax Yin-ni Su-mun-ta-ra musa hunac Fey-ryu-pin Su-ru cyun-taw na Hwo-rwo-taw ni kggsilung pgarang kari Mu-s-rin,bukuy do tmhangan A-pu.Pa-qa-ar Su-tan ni phiyug cng-cyueyn Yi-s-ran: Gsilung Hwan-su-ru-hay Yi-s-ran Su-tan wang-kwo.
Hngkawas 1475, seejiq A-ra-po Sey-ri-fu.Qa-pen-su-wang(Kabung suwan), kndadax Ma-ray-si-ya jow-fo musa hunac Fey-ryu-pin min-ta-na-e-taw na ke-ta-pa-two-s pgarang kari utux baraw,pkla uda shiyun dha Mu-s-rin dhuq ruwan min-ta-na-e-taw ni phiyug cng-cyueyn Su-tan. Mu-s-rin dhuq hunac Fey-ryu-pin pgrang kari utux baraw, siida madas quri knkla ni gaya fa-ryu Mu-s-rin uri, duma na cyow-cng alang gaga hunac Fey-ryu-pin ga wada thnganan Su-tan uri da.
Hngkawas 1521, May-ce-run madas qnpruhan tan-seyn Si-pan-ya, smlay pnealay dha dhuq mtqiri knglangan ti-ri sbiyaw, ida wada pqilan seejiq tnealang hini uri ka May-ce-run.
Hngkawas 1565, Su-wu-taw ga wada lkun seejia Si-pan-ya da. Hngkawas 1571 do manu ka seejia Si-pan-ya ga mluk Ryu-sung-taw ni phiyug Ma-si-ra-cng.Hngkawas 1594 do seejia Si-pan-ya ga pgarang pkla saw pusu bi alang Fey-ryu-pin cyun-taw ka Ma-si-ra-cng. Ida saw nii ka pnrjingan Si-pan-ya pkmlawa Fey-ryu-pin.
Amirika c-min siida maa
Hngkawas 1898 manu ka Fey-ryu-pin ga pgarang pkla saw pmurux da. Kngkawas nii ga mppais ka Mey-si, jiyax 10 idas 12 do wada ini baka Amirika ka Si-pan-ya,kiya ni matas patas “ psdhgan Pa-ri”. Siida bqann 2,000 kbuhug mey-yueyn Amirika ka Si-pan-ya saan na marig sklawa Fey-ryu-pin, kiya ni prajing hiya ka kmlawa Fey-ryu-pin ka Amirika, maa c-min-ti Amirik ka Fey-ryu-pin ni ngalan Amirika seumal mniq Ya-tay cyun-s-ci-ti.
Jiyax 7 idas 12 hngkawas 1941, musa mrmux tsbuc Cen-cu-kang Amirika ka Tanah Tunux, jiyax 8 idas 12 hngkawas 1941 musa mrmux tsbuc Fey-ryu-pin kwo-sey ka Tanah Tunux,jiyax 3 idas 1 hngkawas 1942 mluk Ma-ni-ra ni pgarang pkla saw cey-yeyn-fa ka Tanah Tunux, ksaw na cyun-s kmlawa. Hngkawas 1942-hngkawas 1945,mntg2 paru ppais knglangan siida manu ka Tanah Tunux ga mluk Fey-ryu-pin, idas 6 hngkawas 1943 do Tanah Tunux o meysa Fey-ryu-pin prahul pprngaw pgurah c-seyn hwey-yi msa, pprngaw quri c-min cng-fu na bgurah seyn-fa caw-an.
Murux siida
Jiyax 4 idas 7 hngkawas 1946, Fey-ryu-pin kung-he-kwo(tg3 kung-he) Murux balay da, kiya ka kiya ni ida hmici nniqan cyun-s Fey-ryu-pin ka Amirika. Hngkawas 1965,Fey-ti-nan· Ma-qe-s ka mangal Cung-tung. Hngkawas 1969 Ma-qe-s ga sihan dha wada mqbling mangal Cung-tung Dungan, idas 1 ~ idas 3 siida, tgkingal bnrbul ka empeuyas patas, hngkawas 1972 do ini bkuy piya hngkwasan ka sqpah Cung-tung da,paah hiya siida do pgarang pkla cey-yeyn prajing tu-cay kmlawa da.
Hngkwas 1981 Ma-qe-s ga mnhdu cey-yeyn da, kiya ka kiya ni ida kiya tu-cay kmlawa na. Jiyax 25 idas 12, Qe-ra-jung pgarang pkla yaku ka mnangal pnsgaaw do,Fey-ti-nan· Ma-qe-s ga wada spowxan ke-ming biyax sjiqan dni qduriq Sya-wey-yi Amirika, bitaq hngkawas 1989 mhuqil. Mtutuy ka Qe-ra-jung, ana nanaq mn egu muda cyun-s cng-peyn o, duri ni maku mkghak k acing-ci bukuy malax ka Ma-qe-s,kiya ka kiya ni qulung qduan ka sqpah niya, malax 30 idas 6 hngkawas 1992, Fey-te-ar · Wa-ar-te-s · Row-mu-s cyang-cyun ka mlutuc muda qpah Cung-tung.
Ida mnkingal bi sblayiq priyux cng-cyun ka Fey-ryu-pin, muda kmpriyux cng-tang. Idas 5 hngkawas 1998, Yey-se-fu · Ay-s-te-ra ka mangal Cung-tung. Jiyax 20 idas 1 hngkawas 2001, yasa niqan naqih hangan mnangal hbangan ka Yey-se-fu · Ay-s-te-ra,kiya ni wada laxan mndha ke-min biyax sjiqan da, fu-Cung-tung qrijil Ay-jwo-yu ka mlutuc muda qpahun da. Hngkwawa 2004, qrijil Ay-jwo-yu ka mangal Cung-tung da, hiya bi ka pklutuc da.
Hngkawas 2006 cng-peyn ka Fey-ryu-pin, niqan 5 bnkiyan sjiqan mtutuy pqita biyax dha ni meysa qrijil Ay-jwo-yu o, manu ka Cung-tung qrijil Ay-jwo-yu o bukuy do pgarang pkla kana klwaan prajing muda tgbiyax ddaun. Jiyax 10 ids5 hngkawas 2010,laqi Qe-ra-jung Nono · Ay-qwey no ga ini na baka ka Yuey-se-fu · Ay-s-te-ra-ta, hiya ka wada mangal Cung da. Jiyax 30 idas 6, Ay-qwey no ka wada mangal Cung-tung dni 6 hngkwasan ka sqpah na Cung-tung ksun.
Hngkawas 2016 S-cang Ta-wo-s Rwo-te-ri ke · Tu-te-ti egu spgan ka nangal na kika dmgiyal pnegaaw Cung-tung, maa tgkingal pneiyah Min-ta-na-er-taw na Cung-tung. Rahuq na mririh c-yow-tang pspung na Ray-ni · Rwo-pu-rey-two o dmgiyal maa fu-Cung-tung kida.
== Ti-ri(地理) ==
[[Patas bntasan:Satellite image of Philippines in March 2002.jpg|縮圖|File:Satellite image of Philippines in March 2002.jpg-菲律賓衛星地圖]]
Fey-ryu-pin ga niqan 7,107 taw-yu, knlabang na o 30 kbuhug km<sup>2</sup> , knbragan ssiyaw gsilung o 36,289 km, tgrima nniqan na knglangan<sup>[2][16]</sup>, Fey-ryu-pin kleegan na taw ga egu cyo-ring,wana nanaq kska na Ryu-sung-taw ka niqan llabang hari breenux. Kana ka klwaan ga niqan 200 hwo-san, kska na hiya o niqan 21 ka mudus na hwo-san.Min-ta-na-er-taw na A-po hwo-san o kika muhing bi dgiyaq Fey-ryu-pin,hay-pa 2954M; Ryu-sung-taw nah wo-san Ma-jung o kika paru bi mudus hwo-san, Pey-hu o kika paru xi-bi langu klwaan, ida mrunug balay.Ssiyaw gsilung Fe-ryu-pin ga niqan 18533km, egu bi ka nkiya knmalu kang, bbuyu o hmrinas 40%, hmnru qwang-can o niqan xicin, xiyin, xike, limuk, ximung, xiluy dnii.
== Ci-how (氣候 ) ==
Daya Fey-ryu-pin ga ngsilung mcilux ci-fung ci-how, hunac o n mcilux yu-rin ci-how, kana ka klwaan o idamcilux ni msmul, kngkawas o snakan tru karac, saw ka idas 3 bitaq idas 5 mcilux ni mdngu o mcilux karac(tag-init uxay uri o tag-araw),idas 6 bitaq idas 11 o mquyux karac(tag-ulan) ni idas 12 bitaq idas 2 kawas o mltu karac(tag-lamig. Idas 5 bitaq idas 10 siida hunac gqian hidaw o thnganan Habagat,idas 11 bitaq idas 4 kawas o mdngu na daya hraan hidaw ci-fung o thnganan dha Amihan. Kncilux na karac o mniq 21℃ bitaq 32℃, kiya ka kiya ni ini ktna ka karac o ida niqan ka ini ktna uri, idas 1 o kika mltu karac, idas 5 o kika mcilux bi karac.
{| class="wikitable"
! colspan="14" |[隱藏]菲律賓氣候平均數據
|-
!月份
!1月
!2月
!3月
!4月
!5月
!6月
!7月
!8月
!9月
!10月
!11月
!12月
!全年
|-
!每日平均氣溫℃(℉)
|25.3
(77.5)
|25.3
(77.5)
|26.1
(79)
|27.0
(80.6)
|27.3
(81.1)
|26.8
(80.2)
|26.5
(79.7)
|26.3
(79.3)
|26.3
(79.3)
|27.3
(81.1)
|26.0
(78.8)
|25.5
(77.9)
|26.31
(79.33)
|-
!平均降水量㎜(英寸)
|147.8
(5.819)
|99.4
(3.913)
|97.2
(3.827)
|93.3
(3.673)
|188.4
(7.417)
|235.9
(9.287)
|286.6
(11.283)
|273.1
(10.752)
|269.4
(10.606)
|273.7
(10.776)
|257.7
(10.146)
|226.7
(8.925)
|2,449.2
(96.424)
|-
| colspan="14" |來源:World Bank Climate Change Knowledge Portal (1990–2009)
|}
== Cng-c(政治) ==
[[Patas bntasan:Underwater Moalboal 3.jpg|縮圖|File:Underwater Moalboal 3.jpg-宿霧島墨寶的珊瑚礁]]
Ida pusu bi cng-yueyn-kwo Tung-nan-ya kwo-cya sey-hwey ka Fey-ryu-pin, ida kska empusal kingal cng-yueyn-kwo Ya-cow Tay-ping-yang cing-ci he-cwo cu-c uri; Jiyax 24 idas 10 hngkawas 1945 phiyug Reyn-he-kwo siida, ida tneumal kska uri ka Fey-ryu-pin.
== Cyun-s(軍事) ==
[[Patas bntasan:DF-ST-85-01374.jpg|縮圖|File:DF-ST-85-01374.jpg-菲律賓軍隊所用的四款戰鬥機]]
Ini duuy cng-pin-c ka Fey-ryu-pin, ida miying sruwa nanaq miyah heytay ka empheytay. Gaga pklug emphetay o 12 kbuhug, psramal empheytay o 13 kbuhug.Hngkawas 1999 djiyun hbangan heytay o dhuq 14 hpuniq mey-yueyn, nngalan(GDP) ga mniq kana ka klwaan o niqan 2.2%. Cyun-twey Fey-ryu-pin ga qnpruhan ru-hay-qung tru kleegan heytay.Hay-cyun Fey-ryu-pin o gaga mduuy 114 asu paru(ceyn-ting), kiya ka kiya ni snegaaw saw cikuh ciway na sdalih gsilung Syun-rwo-ting. Dhuq sayang can-ci Fey-ryu-pin ga ini kpiya, snegaaw negay klwaan isil miyax dmayaw.
Jiyax 9 idas 8 hngkawas 2018, mnhdu tlamay smbu bnarig na Yi-se-rey Ceyn-ting djiyun na “cng-cng cang-ting fey-tan”(Spike-ER) fey-tan si-tung, ida dha djiyun hay-cyun mniq ssiyaw gsilung Fey-ryu-pin ssbu dha smeisug siqan ni djiyun saw fa-ryu.
== Sing-cng cyu-hwa(行政區劃) ==
Fey-ryu-pin ga niqan Ryu-sung-taw, Wey-sa-ya-s cyun-taw ni Min-ta-na-er taw tru taw nii, snakan 17 ta-cyu(kana ka pusu alang klwaan, Qe-ti-re-ra sing-cng cyu ni Meyn-ran nkiya Mu-s-rin c-c-cyu), truma na o niqan 76 sng, paru na balay alang o Ryu-sung-taw, pusu alang o Ma-ni-ra.
Qtaan ka snpgan weyyueyn hwey hiyi seejiq Fey-ryu-pin o, rabi 10 qdac 6 spngan jiyax 27 idas 7 hngkawas 2014, hiyi seejiq Fey-ryu-pin ga ida dhuq kingal hpucing da, pusu balay o rmngaw kari Nan-taw yu-si na min-cu(95.5%), saw ka seejiq Cya-ru, seejiq Yi-rwo-ke, seejiq Pang-pan-ya,seejiq Pi-sa-ya, seejiq Pi-qe=ar, seejiq Yi-pa-tan, rahuq nado niqan ka seejiq Ni-ke-ri-two, seejiq Mo-rwo, seejiq Tlu , seejiq Yin-tu, seejiq A-ra-po ni lutuc na Si-pan-ya dni.
=== Seejiq Tlu Fey-ryu-pin(菲律賓華人) ===
Seejiq Tlu Fey-ryu-pin, gaga mniq klealang Fey-ryu-pin. Qtaan ka spgan hiyi seejiq Fey-ryu-pin o Tlu o yabi niqan hari kbkuy kbuhug,kska na hiya o ida kndadax fu-ceyn min-nan(Cyueyn-cow, Cang-cow, Sya-men) o maxal seejiq o ida niqan mspac uxay uri o mngari, kska na o ida Cyun-cow ka hbaraw bi.
Qtaan ka qnquran empruway seejiq nii o, gisu mniq tung-nan-ya ti-cyu na seejiq Tlu ga, hbaraw balay wada mstrung dha tnealang o, ida Tay-kwo ka hbaraw bi, tgdha o Fey-ryu-pin. Kska min-cu Fey-ryu-pin ga, niqan dara nTlu o yabi niqan 20%;Seuxal o yasa ini dha saw manu ka ttgsa Han-syuey, hbaraw na niqan dara seejiq Tlu o ungac hari ci-hwey dha smluhay ttgsa Tlu, yasa smluhay Ci-tu-cyaw,hici do mawa mseejiq Fey-ryu-pin da.kdka na 1/4 niqan dara Cung-kwo o, yasa mnangal ttgsa kari Tlu kiya ni ini dhqi priyux ka lnglungan dha.
Nasi paah ci-c ni gaya qmita o, sayang seejiq ku Tlu Cung-kwo balaymsa na, gaga mniq alang seejiq Tlu Cung-kwo, gaga mduuy gaya ni kndusan seejiq Tlu Cung-kwo sexual na, teumal qnpruhan seejiq Tlu Cung-kwo,miying laqi seejiq Tlu Cung-kwo ka sstrngan dha pusu bi bais, pniqan maa seejiq Tlu Cung-kwo na ddaan ni mquri seejiq Tlu Cung-kwo, mniq Fey-ryu-pin na o yabi niqan hari mataru kmxalan bitaq mspac kmxalan.
Gaga rmahul mniq alang paru(Metro Manila) Ma-ni ra seejiq o, yabi niqan 60% hari, gaga kghak klealang o yabi niqan hari 40% kiya. Nasi gemalun ka egu saw sdalih hniyan seejiq Tlu Cung-kwo,uxay uri o niqan cikuh gnluban dara seejiq Tlu Cung-kwo do srhagan ka dungus balay, sayang o kana ka seejiq Tlu Fey-ryu-pin o wada hmrinas hari kbkuy kbuhug.
=== Kari(語言) ===
Qtaan ka kleegan snakan o Fey-ryu-pin ga niqan 120 dhuq 175 ka kleegan kari ni kari tnealang. Ida snegaaw skari kari Ma-ray-Po-ri-ni-si-ya, rahuq na do ini kpiya kida,saw ka kari Ca-wa-qa-nwo o ida pniyah skari kari Rwo-man na kari Qe-ri-aw-ar. Fey-ryu-pin ga niqan dh aka kari klwaan(kari Ying-kwo ni kari Fey-ryu-pin).Dhuq hngkawas 2017, niqan 19 kleegan ka sdayaw kari klwaan(kari tnealang), skari kari Fey-ryu-pin na seejiq o ida hbaraw kiya dha ka sksri kari Ying-kwo.
=== Cung-cyaw(宗教) ===
Teyn-cu-cyaw: Wana Fey-ryu-pin ni Tung-ti-un dha nii ka Teyn-cu-cyaw klwaan Ya-cow. Teyn-cu-cyaw tu ga mniq Fey-ryu-pin o ida niqan 83% ka hiyi seejiq; Paah Si-pan-ya miyah pgarang kari utux baraw rima kbkuy hngkwasan do,ida paru bi bnrbulan na cng-c ni se-hwey na Fey-ryu-pin .hngkawas 1986 Fey-ti-nan·Ma-qe-s ni hngkawas 2001 Yuey-se-fu·Ay-s-te-ra -ta ga wada laxan, Teyn-cu-cyaw ida paru bi tntuyan na.
Kana ka llealang kneinu o ida niqan prparu ni ttciway pnrhulan ni bbrigan qyqaya Teyn-cu cyaw. Fey-ryu-pin niqan spac mPa-rwo- qtaan pnrhulan,wada psaan hangan hncian un-hwa babaw dxgal, gaga mniq Ma-ni-ra, Sng- ma-ri-ya, Pa-wa-yi ni Mi-ya-kaw. Fey-ryu-pin ga ida gaga mduuy tgbaraw bi Sng-tan-ci knglangan, paah jiyax 16 idas 12 prajing.
Ci-tu bgurah cyaw : Niqan 9 % ka e mpsnhiyi, dhiya ka mrana bi hiyi seejiq Fey-ryu-pin na cung-cyaw.
Yi-s-ran cyaw : Niqan 5 % ka e mpsnhiyi, mrahul hunac Min-ta-na-er taw.
Haruq na do, kska seejiq Tlu Cung-kwo o ida niqan cikuh ka snhiyi Taw-cyaw, Fo-cyaw; Tnealang sjiqan o snhiyi nanaq nkiya cung-cyaw.
=== Un-hwa(文化) ===
Klwaan Fey-ryu-pin ga mniq babaw Ri-s o ida ungac bi tneanak ni mtna na “Fey-ryu-pin un-hwa”. Pusu bi o ida niqan “ 7000 Ttaw” ka Fey-ryu-pin, niqan egu bi kleegan ka kari,uxay ka tduwa ppriyux ni pprngaw ka dhiya, rana un-hwa ni tnteanaq dha o ida ciway balay; sayang ida niqan 80 sngari kleegan ka kari gaga dha djiyun ruwan klwaan.Kndadax sbiyaw balay han o ida hbaraw miyah thjil Fey-ryu-pin, egu kleegan na un-hwa na hraan hidaw ni gqian hidaw ga ida mssli hini kana, saw ka Ma-ray-si-ya, Yin-tu-ni-si-ya, Si-pan-ya, He-ran, Cung-kwo, Mo-si-ke ni Mey-kwo.
[[Patas bntasan:Makati skyline j 0 n.jpg|縮圖|File:Makati skyline j 0 n.jpg-菲律賓的金融中心馬卡蒂]]
=== Cing-ci(經濟 ) ===
Fey-ryu-pin ga bukuy dha pnpais na kngkawas 1950 bitaq kngkawas 1970 siida, msupu Tanah Tunux ni Sin-cya-po mtna saw msblayiq egu hbangan mniq Ya-cow. Hngkawas 2006, manu ka Fey-ryu-pin ga qntaan ying-hang knglangan saw biyax marig dha o mniq tg36 paru cing-ci-ti msa. Sayang do knparu na cing-cin ga mniq tg39 knglangan, hngkawas 2015 siida kana ka nngalan ruwan klwaan(nhwey-ryu kklwaan) o 2,924.51 hpucing mey-yueyn,ida gaga mniq ruwan sin-sing kung-yey I sin-sing s-cang na knglangan.<meysa pneiyah> pusa alang Ma-ni-ra o mniq tg24 paru bi biyax marig na alang paru. Fa-ting hwo-pi Fey-ryu-pin o Fey-ryu-pin pi-swo(₱ or PHP).
[[Patas bntasan:NAIA from the Air.JPG|縮圖|File:NAIA from the Air.JPG-尼諾伊·艾奎諾國際機場]]
=== Cyaw-tung1(交通) ===
Pusu bi ppanan ni meapa Fey-ryu-pin ga ida uxay ka malu. Dnii ga ada ka snegaaw ddgiyaq ni mghak kska gsilung ka dxgal Fey-ryu-pin, duni ni mnduuy biyax na cng-fu Fey-ryu-pin ga ini tuku ka snalu dha pnhiyug dha pusu bi meapa ni ppanan.
Hngkawas 2013, manu ka snalu pusu bi Fey-ryu-pin ga mtna saw 3% balay GDP, ida cikuh balay ini saw dkiyig klwaan egu hari kiya. Kana ka elug Fey-ryu-pin ga niqan 213,151km, ida wana 25.56% elug ka sqpahan dxgal pkray.
Cng-fu na Ay-qwey-now san-s ga ida mnrngaw egu klgan ssaun priyux smalu pusu ssan ni si-tung meapa klwaan. Siida pusu alang ni cng- cen Fey-ryu-pin o ga mduuy bi Pa-s, rulu ci-pu, ni tru dduruy ci-tung rulu. Hngkawas 2007,Fey-ryu-pin ga niqan 553 kbuhug ka ci-tung rulu wada mnhdu matas hangan da, kana ka hngkwasan o mrana 4.55%.
Ruwan klwaan o niqan Fey-ying hang-qung(truma kung-s Fey-ying hang-qung kung-s), Ya-hang-fey-rung hang-qung ni su-syang hang-qung(nTung-ya hang-qung)
=== Dnuuy seejiq Tlu Cung-kwo(華人產) ===
Mniq Fey-ryu-pin na seejiq Tlu Cung-kwo, mniq saw knrana cing-ci ga kbkuy hngkwasan nii, ida dhiya ka mndudul brah. Saw ka blbil klwaan isil ci-su,c-pen ni qyqaya ssalu, gnburah plealay na mqpah dxgal ni smalu baga kung-yey. Hngkawas nii kkrana Taywan, Syang-kang ni Tung-nan-ya smmalu qqpahun hwa-sang,duri ni snli egu hbangan miyah tow-c Fey-ryu-pin, dmayaw Fey-ryu-pin pkala daya nangal, ssikul dha mquri s-cang kklwaan, mnkingal plealay dmudul cing-ci Fey-ryu-pin duri.
Manu ka tnealang pruway embbarig Tlu Cung-kwo ci-yey o, ida tduwa sneegul knglanang, qmraq elug cing-ci, krana qqpahun smalu qyqaya, bbarig sapah ni dxgal,qqpahun mduuy hbangan ni spowda cng-cyueyn s-cang, marig ci-yey, spuan ka paru qpruhan, krnaan ka biyax ni sbgay dh acing-ci Fey-ryu-pin.Qtaan ka ca-c Syang-kang(c-pen-cya) idas 9 hngkawas 1992 o msa “trawah sang-s na ku-pyaw Fey-ryu-pin ga ida niqan 45 ka kung-sang qung-ku kung-s,kska na o ida niqan 20 ka embbarig Tlu Cung-kwo.
Rahuq na do, embbarig Tlu Cung-kwo ga ana nanaq ini powda qnpruhan qung-ku kung-s o , ida egu ka muda cung-he-sing tow-c,gnluban ci-yey ga ida llabang bi ka gaga ruwan hini. Qtaan kasnpgan dha kana ka Fey-ryu-pin o kska na 500 tgparu bi kung-s o, embbarig Tlu Cung-kwo ga ida niqan 1/3,kiya ni mniq sa tminun ni snluan lukus, rruan rakaw, xiluy nkang, 5 xicin, smalu sato, su-cyaw, snau qqhuni, qyqaya salu sapah, klgan qyqaya ni hbangan xicin dnii knsuyang qqpahun.Knxalan sayang o ida seejiq Tlu Cung-kwo S-c-cng ka pusu bi niqan hbangan Fey-ryu-pin, hngkawas 2013 ida tg6 mniq niqan balay hbangan mniq Amirika Fu-pu-s nseejiq Tlu Cung-kwohbangan na ga, ida niqan 132 hpucing mey-yueyn(meysa pnyahan).
=== Yu-yey(漁業 ) ===
Yu-yey o ida pusu bi ngalan hbangan Fey-ryu-pin. Hngkawas 2013, manu ka yu-yey Fey-ryu-pin ga nangal dha hbangan o mniq nungyey o 16.27%. Fey-ryu-pin ni Taywan o ada ka
snruway dha cing-ci hay-yu ni quri mttapa, kiya ni mneegu bi mtjiyal da. Hngkawas 2013, manu ka mqlahang ssiyaw gsilung na qnpruhan o mnslug smipaq empqsurux Taywan.
=== Gaga klwaan anu ka isil nseejiq Fey-ryu-pin (海外菲律賓人 ) ===
Yasa gisu naqih bi ka cing-ci lnglingay Fey-ryu-pin, krinah balay mangal hbangan, dqrijil Fey-ryu-pin hbaraw balay ka wada mkeisil klealang miying qpahun, dhiya ga dmayaw mqpah ruwan sapah ka pusu balay qpahun dha,tgdha o kika mqpah tuhuy snaw. Kiya ni asi dha thngani “mkuli klwaan”, duma na sjiqan o ini qqaras ni musa pqita biyax mkksa leelug, maku ini pyahi klwaan Fey-ryu-pin ka dsaw bnatas patas na empbatas na Syang-kang Taw-cey uri da.Qmnpah ssiyaw mahan sinew na wauwa klwaan Fey-ryu-pin o, sneegul malax heytay na Amirika wada snaw klwaan isil o ida wada hbaraw hari.
=== Se-hwey(社會) ===
C-an na Fey-ryu-pin ga, ida uxay malu bsiyaq da, mniq Ma-ni-ra o ini dha saw manu ka qmraq seejiq uda nii, kiya ni ini bi krana ka ryu-yow yey dha.Rahuq na o yasa mangal hbangan cng-fu ni naqih bi, sruhaw bi ka klawa dha puniq ni kleegan yayu, meumal ka ungac qpqhun ni mqrinic dnii ida mabang bi klealang, ida egu bi ka qmraq seejiq sblayiq kndusan, kiya ni asi dha thngani “mpruway qmraq alang” ka Fey-ryu-pin da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/菲律宾<nowiki/>(參考自中文維基百科)
rsaetzmfy8xib836i9ovu4allbkaj3d
Phuma egu bunga
0
1032
56107
38122
2021-03-22T07:54:21Z
Iyumu
191
56107
wikitext
text/x-wiki
= Phuma egu bunga (像地瓜一樣生生不息) =
Hani miyan msterung ciida,kingal ali,nikan kingal rudan [[alang]] miyan meyah qmita qbsuran mu rseno, klaun na hani nami msterung, mhulis qmita yami ma smiling,“Knuwan namu phuma bunga di Walis?〞
Maanu mesa ku lmngelung“ini ku phuma bunga wa!”mesa ku,“Knuwan namu tuting laqi sa rudan nii,salu mntena bunga nii egu laqi namu si”! Mesa qbsuran mu.
[[Snakun:Truku]]
2aqtgqpkrl0fn85p6xbwackz1s8oeil
Pibutingan
0
1033
100778
56106
2023-10-06T00:30:06Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100778
wikitext
text/x-wiki
= Pibutingan(順安部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sincungsyang ka [[alang]] Pibutingan.
370 sapah ka kneegu na sapah, 1,056 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 21% niqan 225 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 79% niqan 831 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 48%, Sakizaya 10%, Bunun 2%, Tayal 1%, Truku 1%, Puyuma 1%, ni rahuq na o 3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
dcdncp6myovofu130ljw0279qc1yamh
Pierre Nkurunziza
0
1034
104147
95224
2024-07-06T13:19:32Z
U. Boya
2117
Pierre Nkurunziza(皮埃爾·恩庫倫齊扎), kngkawas 2014
104147
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Pierre Nkurunziza 2014 press conference (cropped).jpg|thumb|Pierre Nkurunziza(皮埃爾·恩庫倫齊扎), kngkawas 2014|alt=Pierre Nkurunziza 2014 press conference (cropped).jpg]]
[[Patas bntasan:BujumburaFromCathedral.jpg|縮圖|File:BujumburaFromCathedral.jpg-布松布拉]]
[[Patas bntasan:Karuzi Burundi goats.jpg|縮圖|File:Karuzi Burundi goats.jpg-農村區域]]
[[Patas bntasan:Carolus Magnus Schule-Burundi.jpg|縮圖|File:Carolus Magnus Schule-Burundi.jpg-小學]]
[[Patas bntasan:Bujumbura - Flickr - Dave Proffer (1).jpg|縮圖|File:Bujumbura - Flickr - Dave Proffer (1).jpg-街頭商店]]
[[Patas bntasan:Gitega - Flickr - Dave Proffer.jpg|縮圖|File:Gitega - Flickr - Dave Proffer.jpg-基特加城]]
= Pierre Nkurunziza (皮埃爾·恩庫倫齊扎) =
Mntucing hngkawas 1963 idas 12 jiyax 18 ka Pierre Nkurunziza ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Burundi]] ta sayang o kiya ka Pierre Nkurunziza, pnaah hngkawas 2005 idas 4 jiyax 26 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pierre Nkurunziza (皮埃爾·恩庫倫齊扎) ==
'''Pierre Nkurunziza''' (kngkawas 1964 idas 12 diyax 18- kngkawas 2008 idas 6 diyax 8), Seyji Jnwu Burundi, mnniq heytay, snpeyyah kngkawas 2005 ngalan Soto Burundi dhuq mrdang. '''Pierre Nkurunziza''' uri pa rikisi qnlhangan Burundi bsiyaq balay qmpah Soto na uri ka hiya.
Kngkawas 2016 idas 11 diyax 2 cida, Uxay Pnsliyan Seyhu ‘Uka Ayus Qnlhangan’ pa wada dha pniqan hangan ‘Umluk Mtrawah Singbung Niya’ ka ‘’ '''Pierre Nkurunziza.'''
== 2015年Burundi(動亂) ==
Pusu tyawmu: Kngkawas 2015 cida mnida Mrrudu Knspaux Seyhu ka Burundi.
Kngkawas 2015 idas 4 diyax 25, Pierre Nkurunziza u muda smdhu tumal kngkawas 2015 idas 6 na Soto Seyngkyo, wada dha prngawan kari so kiya u smliq waya keyngpo lmutuc mangal qpahun Soto na waya. Idas 5 diyax 5, Keyngpo Hoying ka muda psdhu kari '''Pierre Nkurunziza''' u malu muda tumal kngkawas 2015 Soto Seyngkyo, kiya u ida ini pstuq ka pprngawan kari. Kngkawas 2015 idas 5 diyax 13, brah Cingpawcyu Cyucang Godfwa Nyongbare ka muda dmudul Pspaux Seyhy, muda pkla kari plaxun qpahun Soto ka '''Pierre Nkurunziza.''' Binaw uuda Pspaux Seyhu pa mk2 diyax daw wada ini pndungus mi mhdu da.
'''Pierre Nkurunziza''' pa mniq kngkawas 2015 idas idas 7 diyax 21 mnuda Soto Seyngkyo cida u wada mangal dalih 70% hyo ka '''Pierre Nkurunziza''', kiya mi wada mndungus lmutuc phyuwan Soto.
Kngkawas 2015 idas 8 diyax 2, Burundi Cingpaw ciko brah mpseykining niya Adolf Nisminimana u wada dha qbrangun phuqil.
Kndadax 2015 idas 4 dhuq cida, dhuq kngkawas 2016 idas 1 Burundi u alaw uuda quri seyngkyo kiya ka muda mrrudu tdiyal u wada hmrinas 439 hiyi sediq ka wada mhuqil, kiya uri u niqan hmrinas 22 knbkiyan hiyi sediq ka wada qduriq mlatac alang dha.
Kngkawas 2018 idas 2 diyax 3, '''Pierre Nkurunziza''' musa tumal tudaya qnlhangan dha qnlhangan Kiremba na pnsung mtur boru, alaw kcka mpboru niya ka dhiya pa ini dha klayi ka '''Pierre Nkurunziza''', mnou dan dha pskribuc. Mnhdu pnsung boru daw rmngaw ka '''Pierre Nkurunziza''' wada dha ‘Thqilan Q mita’ ka hiya, tndxral hiya ka 2 mpqpah seyhu Burundi u alaw niyi wada shmuk sapah kung.
== Mhuqil(死亡) ==
Mniq kngkawas 2020 idas 6 diyax 8 cida kasi so snklwiyan mhuqil ka '''Pierre Nkurunziza,''' Burundi Seyhu u muda pkla kari hiya u wada dsun narux sinjyo. Kiya u, “Weupaw” ka muda pkla singbung rmngaw u '''Pierre Nkurunziza''' pa so bay wada runan Narux Brah Cyokoku Uhan (COVID-19) mi wada mhuqil. Kiya ka mphuqil 1 iyax sngayan brah cida, Kenya na «Singbung Splawa» ka mnatas dha u qridin niya ka malax hiya tapa skoku musa Nairobi pqita narux Narux Brah Uhan (COVID-19).
'''Pierre Nkurunziza''' pa mnrdang kngkawas 2020 babaw Soto knbeyhing seyngkyo, mnangal Soto seyngkyo ka Evarist Ndayhimiya u mpniq kngkawas 2020 idas 8 diyax 20 phyuwan Soto. Spuda keyngpo qnlhangan dha, poda Kwohuy Gicyo Pascal Nyabunda ka rmirih qpahun Soto. Bukuy daw Evarist Ndayhimiya u wada mniq idas 6 diyax 18 tubrah psdhuwan phiyu Soto uri da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*郭明正 老師
oylljyo72bd6dzuchc9vhk61v3an7x3
Piling
0
1035
100779
94374
2023-10-06T00:30:08Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100779
wikitext
text/x-wiki
= Piling(比麟部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Piling.
94 sapah ka kneegu na sapah, 334 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 311 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 23 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 90%, Amis 1%, ni rahuq na o 2%.
{| class="wikitable"
|+
!ngayal Alang
!'''Alang Piling【Piling】'''
|-
|Nniqan
|Sincusen Censusyan Cingpingcun, ga meniq hunac hreyan hido daha kongri hari na Isingcun, narac na Yorosi, ckceka hunac gqiyan hido na Censusan, dheran mcherus ma rima kbekuy kongci ka knbrawan na.
|-
|Luwan na alang seediq
|Tayalcu
|-
|Pskari
|Kari Tayal, Kari Telu
|-
|Mpneyah na alang
|Alang ga meniq dheran brenux na ckceka dgiyaq.
Alang Piling ge wada pklaan phyegan knlhangan Cingcaw ciida, pneeyah theruy alang Mekaranser, ani si wada daan murung supi tana tunux ka ciida, wada theruy mquri hunac, seediq theruy ga hini saya we mneyah alang bukuy di. Piling saya ge psnakun kesun Alang Piling daya ma Alang Piling hunac, mooda Piling hako paru kingal kongri hari kntheya na Piling daya, gaga meniq deriq na Cingpingsi ka Piling hunac.
|-
|Knklaan rmigo
|Ssaan rmigo seediq
Tgelaq Cingping
Ga meniq bbuyu rbeyuk yayung na Alang Piling ka tgelaq, ssiyo ruru daan daha slmeyun tqiyan ma pure ppuqan, egu riyung klegan qcurux ma bolung ruru nii, knteetu meyah plaling ka seediq rmigo, kawas rbagan de knneegu ba seediq meyah theyaq qsiya hini.
Hako mbukung Cingping
Kingal kbekuy mpusan kongci knhbaro na hako paru, maxal daha kongci ka glahang na, paru riyung qtaan ka eruc na, hako nii de snalu xiluy mntena mbukung ka hnyegan na, pklaan riyung qmita knuruh na eruc hako nii, niqal kingal kbekuy mspatun sepac ka snqriyan gaya pntasan ooda kdesan na Yencuming, ririh niqal ooda rudan cbeyo na Tayalcu.
|}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Walis Pawan(郭明吉) daka Bakan Temu(梁秀珍).
[[Snakun:Truku]]
9b0s8v7rbui418ajy69qnub7vsm4ddo
Pinaski
0
1036
100780
56104
2023-10-06T00:30:10Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100780
wikitext
text/x-wiki
= Pinaski(下賓朗部落) =
Gaga mniq Taytung Peynansyang ka [[alang]] Pinaski.
232 sapah ka kneegu na sapah, 670 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 50% niqan 337 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 50% niqan 333 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Puyuma36%, Amis4%, Paiwan3%, Bunun2%, Rukai1%, ni rahuq na o4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
nz6ua7a61kyp1iup7ttssh33t87n4r7
Pisirian
0
1037
100781
56103
2023-10-06T00:30:11Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100781
wikitext
text/x-wiki
= Pisirian(比西里岸部落) =
Gaga mniq Taytung Cngkungcn ka [[alang]] Pisirian.
418 sapah ka kneegu na sapah, 1,054 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 70% niqan 733 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 30% niqan 321 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis64%, Puyuma1%, ni rahuq na o5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
bhlnn8yskuf6rlgvy2o3szylj8282tb
Piyaway
0
1038
100782
95119
2023-10-06T00:30:13Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100782
wikitext
text/x-wiki
= Piyaway(比亞外部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Piyaway.
41 sapah ka kneegu na sapah, 120 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 112 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 8 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal89%, Amis2%, ni rahuq na o 3%.
== Ngayan alang(部落名稱) ==
'''Alang Piyaway'''
== Snnaaxan alang(部落特色) ==
Tnngayun Rian duri. Kana tnalang Piyaway ini dehuk kbekuy ka seediq. Niqal maxal hari ka ssapah. Kingal rahur
tnbuga, angu sseediq alang biciq Tayal. nSquriq Kawwan Utaw Nungkanso(Butonokan).
== Niqun alang(所在位置) ==
Kawyiri Fusinci Tawyensu
== Gnyusan ratuc(範圍) ==
Piyaway ga tdaya sipo tgnarac Tahansi, ckceka lmiqu tgnarac Niyaw Cuwesan, quri tgnara thunac Kayiran.
== Kdkilan dheran(地理環境) ==
Dheran mkteetu, Haypa 1200 m.
== Kklaan ssaan(交通資訊) ==
=== Mgeriq na rulu (自行開車) ===
Kndalax Tasi mquri Iran quri narac(Kndalax Tawyen Tasi mquri Iran quri tnarac); Kndalax Iran mquri Tasi quri iril(Kndalax Iran mquri Tawyen Tasi quri iril). Musa Pepu Hengkuwan Kongru(Tai 7 sen) 36 m bleyaq qmita pnkraya elu, dehuk di.
=== Taapa basu (公車) ===
==== 1. Tawyen Koyun (桃園客運) ====
Kndalax mtuting Tawuen, maluwan rulu puniq Tawyen, tpai Tawyen Koyun quri Luwan paru Tasi, ma priyux rulu musa Paring. Mooda rmuxan alang Piyaway. tuting rulu tnpaan. Ma kksai 20 funcode dehuk di.
==== 2. Congri Koyun (中壢客運) ====
Tuting luwan rulu puniq Congri, ma Luwan rulu puniq Tawyen, tpai rulu Congri Koyun quri luwan paru Tasi, pryuxi rulu mquri Paring. Moda rmuxan alang Piyawaytuting tnpaan rulu. Ma kksai 20 funcong de dehuk di. Qnawan Congri Koyun we, 03-4255722.
== Pusultulan Tencutitu(電子地圖連結) ==
Tencu Titu Puro
== Nniqan Yncuming(部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Srengo Kari(使用語言) ==
Kari Tayal, Mplmukan
== Snhei tana(宗教信仰) ==
Cituciyaw
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Daha klegan kari pnyahan nPiyawai. Anu ppyahan riyung knklegan suke(Pitawai ge, suke. Kari Suquriq), kiya ka tnngayun Piyawai. Ma kingal ge, pnyahan kingal mqedil cbeyo, knlleho ba seediq ka tnngayan daha nii.
Bobo na mrengo Bokusi Song Cungsi”Ini kmalu tnngayan nii”, kika knkawas 65(1976) posa patis Bukung Sehu knpriyux ngayan dheran “Rian”, ki Rian kesun daha duri. Knii dungal, pnrngagan rrudan mesa psmyahun knpriyux naq ngaya Piyawai mesa peni. Msngari knkbekuy hei seediq, rrriso meniq naq quri toma Tasi, tnalang qqpahun daha, so mhuma Aring mssibus, gitu, ssibus bluqun, ma mssibus brkawe. Hmrinas 99% ka seediq Tayalcu.
== Pnklaan sprigo(旅遊觀光資訊) ==
=== Pawrikusi (寶里庫溪) ===
Tnngayun Purik(Boliq)ka Pawriku duri. Dheran gnlangan bele kingal nrudan ''Gawgan'' Tayalcu ka alang Pawriku. Anu ga mtgarang ssiyo ruru ka sspah alang cmucac Pawriku, nniqal naq gnlangan Piyawai; niqal yqeyaq kteetu, ma qnebil harac.
=== Eluw kksaan Kesu (給樹步道) ===
Dgiyaq Kesu, niqal kingal eluw biciq, eluw pntraguh naq seediq tnalang. Kndalax Tai 7 sen mquri eluw ddaan musa Uzau mqeepah. Rulu biciq dehuk alang Twwuo, qnlangan aring rudan. Remux lmiqu de, nii ka ddaun prdingan eluw biciq. Knklegan ba hnreyan qqhuni, kana ccamac meniq. Eluw stgesa kndkilan alang ka saya.
=== Kuwayong (寡用) ===
Ga meniq gnlangan Piyawai ka Kuwayong, ppyahan qsiyan alang Piyawai saya duri. Malu na sqita dheran pkdkilan. Diyan malu sprigo qqbheni, keeman qqbhangun muuyas qqpatur, ma qqtaan mqerac ooda qyquyu.
=== Yunraw (霧饒) ===
Msdaling dgiyaq surun pnheyu scebu Bakudang Yencuming na pnqlhangan Nihong ViewImage (14). Malu ba sqlahang alang Tayalcu mtgarang ssiyo(Kana alang Qwayux, Bnay, Raga, Sbunaw, Kgiran, Piyaway). Dheran mplabu klaali Knmalu ba sqita. Diyan qqtaan kana ka ddqiyan mtheya, Nacesan, Nancatensan, Fufusan, Lalasan. Keeman ttheya qqtaan ka pnldaxan Tatawyen, ma ppngerah. Knmalu ba dheran knglahang ssqita.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Fusin Siyangcu <nowiki>http://placesearch.moi.gov.tw/intro/intro.php</nowiki>
* E-tribe http://www.e-tribe.org.tw/piyaway/DesktopDefault.aspx?tabId=63
* Hlidan na Aking Nawi(黃美玉).
[[Snakun:Truku]]
rg81jffmtqnt6yrhy2dq11dy8n858hl
Piyoxo
0
1039
100783
56101
2023-10-06T00:30:14Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100783
wikitext
text/x-wiki
= Piyoxo(小馬部落) =
Gaga mniq Taytung Cngkungcn ka [[alang]] Piyoxo.
228 sapah ka kneegu na sapah, 595 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 70% niqan 415 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 30% niqan 180 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis65%, Paiwan1%, Puyuma1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
49gzlzqcg8kwcfvjf95lvhadhc9xv4j
Piyuma
0
1040
100784
56100
2023-10-06T00:30:16Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100784
wikitext
text/x-wiki
= Piyuma(平和部落) =
Gaga mniq Pingtung Taywusyang ka [[alang]] Piyuma.
168 sapah ka kneegu na sapah, 716 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 702 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 14 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan93%, Amis1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
o40f38giesk9hkrx25l72vifn5er3b4
Plmwan
0
1041
100785
94320
2023-10-06T00:30:18Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100785
wikitext
text/x-wiki
= Plmwan(平論文部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Plmwan.
36 sapah ka kneegu na sapah, 137 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 133 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 4 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 93%, Amis 1%, Paiwan 1%, Saysiyat 1%, ni rahuq na o1 %.
= Alang Pinglunwun 【Plmwan】(平論文部落) =
Ngayan alang: Alang Pinglunwun 【Plmwan】
== Pgkela alang (部落特色) ==
Daha dungus ka ngayan alang "Plmwan", Tg.kingal "kmetuy", pnsltudan naq, kcbeyo we niqal waso bungan dheran hini, paru bale ngayan meyah kmetuy ka seediq tnalang; niqal kingal "hmudur", hnduran ka dheran ka ngayan srnuwan seediq tnalang. Mhedu cbuwan ka hengak ngayan Telu, srngagun cbeyo we Pirumoan.
== Nniqan (所在位置) ==
Quri Singcusiyen Ciyensusiyang Yifongcun 11 ring hiya, kesun daha "Plmwan" ka seediq Tayal, meeniq quri tghunac tnarac 3 Kongri hari ka alang Yifong.
== Dheran kndkilan (地理環境) ==
Meeniq tgnarac ruru Yifong, kteetu tgdaya dgiyaq Fuli, dehuk hari ckceka 1250~1300 Kongcu.
== Kluwan nYencuming (部落所屬族群) ==
Atayal.
== Srengo kari daha (使用語言) ==
Kari Tayal. Kari Plmukan. Kari Khilang.
== Snhei/ Snhiyan (宗教信仰) ==
Cituciyaw. Tencuciyaw.
== Pnneyah alang (部落由來) ==
Spooda pnatis 《Gaya na Tayalcu》, mneeniq naq dheran Nantosiyen Renaisiyang Lisingcun hiya, ado skadi dheran kmbgurah, kiiwada theruy meeniq Yifong, kesun daha Liliyuonse, anu ini baka ka dheran phmaan, kiya wada theruy mquri tgnarac ruru Malikuwan ka duma seediq tnalang dungan, kii pheyu tnalang saya.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Aking Puhuk (桂素芳)
[[Snakun:Truku]]
mrjveq130gaoofv9i3pdvq03fcmm5hw
Plux
0
1042
56098
38210
2021-03-22T07:52:39Z
Iyumu
191
/* Pelux/ Plux/ Plux(賊仔樹) */
56098
wikitext
text/x-wiki
= Pelux/ Plux/ Plux(賊仔樹) =
Hngaran dha mangan dresiq. mudus mniq ana inu dgiyaq kuxun bi higun mkan klalay. Alaw sa niqan bi sknexan hnhangan niya, yasa mntna bi [[wasaw]] dresiq ka lipxan na, kiya ngaran dha plux ka hngan niya.
Alaw sa msaasaw bhgay ka lakaw niya, slokah qluway bi ini squran ka qhuni, maran malu bi ka ddan na eru, kiya saw sggngaran dha smalucipiq gyqaya bi dudux slipa bi phiyugan ruc sapah.
[[Patas bntasan:Tetradium glabrifolium.jpg|thumb|File:Tetradium glabrifolium.jpg-Phpah Plux.(賊仔樹花)]]
Spawda kbusan nhmuk lumau utux rdrudan sunan daw ada saw sknux ka snekaxan na, kiya malu bi rnawa na pn rhuran utux bgihur, emptsapuh bi msdaran smiyus kbusan nhmuk rseejiq knan ni, snpual dha mangan smapuh narux seejiq, saw ka snbuyas bi narux tunux bi narux qbubur dnii.
[[Snakun:Truku]]
qn62t5rvwnaagb1u6s3pq91nqugx8el
Pncingan
0
1043
56097
38215
2021-03-22T07:52:22Z
Iyumu
191
/* Pncingan刀柄(古) */
56097
wikitext
text/x-wiki
= Pncingan刀柄(古) =
Pncingan o,Kari rudan sbiyo,riduy o Kari [[seejiq]] sayang kida.
[[Snakun:Tgdaya]]
9owu5juwn91z1p9ya1mhzhi9bpvsiix
Pnguu
0
1044
100786
56096
2023-10-06T00:30:20Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100786
wikitext
text/x-wiki
= Pnguu(來吉部落) =
Gaga mniq Cyaiseyn Arisansyang ka [[alang]] Pnguu.
127 sapah ka kneegu na sapah, 352 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 341 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 11 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Cou 94%, Bunun 1%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
hn334mqrzmwotw1qa5f8kvxric0wu8c
Poland
0
1046
102849
38244
2023-11-15T13:29:01Z
Andre Engels
339
頁面已重新導向至[[Poran]]
102849
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Poran]]
gd3csrpjqdziphudzfsjl97k96swzon
Polo't
0
1047
100787
56095
2023-10-06T00:30:24Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100787
wikitext
text/x-wiki
= Polo't(大峰峰部落) =
Gaga mniq Taytung Cangpinsyang ka [[alang]] Polo't.
33 sapah ka kneegu na sapah, 77 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 70 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 7 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis44%, Kebalan42%, ni rahuq na o5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
4lroqu588rfw0ikpecbi7mo1r213lpo
Pololan
0
1048
100788
95137
2023-10-06T00:30:25Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100788
wikitext
text/x-wiki
= Pololan(福祿灣部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Pololan.
48 sapah ka kneegu na sapah, 188 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 175 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 13 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 92%, Saysiyat 1%, ni rahuq na o 1%.
== ngayal alang(部落名稱) ==
'''Alang Furuwang【Pololan】'''
== Pgkela alang(部落特色) ==
Tgkingal pnsupuwan biciq alang na Lahowser
== Nniqan(所在位置) ==
Singcusen Cengsusyan Singrercun
== Kklaan ssaan(交通資訊) ==
Mgeriq rulu; meyah de moda mquri Singcu Newang, moda Sngtaw120 mmaha Cengsu, kleeluw naq dungal, ma bobo na mnoda hako paru Casing de, kika dehuk Furuwang.
Tapa Basu; Maha tapa Basu Singcukeryun [Cutong-Pawusang], tuting Furuwang Can de dehuk di.
== Mggaluk na Tencutitu(電子地圖連結) ==
Tencutitu na alang
== Luwan na alang seediq(部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Pskari(使用語言) ==
Kari Tayal, Kari Telu
== Mpneyah na alang(部落由來) ==
Qlhangan Tanax Tunux ciida de gaga meniq breenux hreyan hido ma hunac nniqan saya na Casing Swenicyaw ka Furusi,hani meyah Telu de wada uka alang nii ado mnetur palu bgihur daka quyux, wada theruy dheran breenux sipo na Singrer, Furusi kesun daha naq dungal.
== Patis qntaan(參考資料) ==
Taiwan Yengcumingsu. Tayalcusupen.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Walis Pawan(郭明吉) daka Bakan Temu(梁秀珍).
[[Snakun:Truku]]
hr4xmuagg8nqndjat3abo2f4neb6cvw
Ponaway
0
1049
100789
94361
2023-10-06T00:30:27Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100789
wikitext
text/x-wiki
= Ponaway(帛納外部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Ponaway.
32 sapah ka kneegu na sapah, 126 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 124 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal93%, Amis1%, Truku1%, ni rahuq na o 4%.
= '''Ponaway (帛納外部落)''' =
Ngayan alang : Alang Ponaway【Ponaway】
== Snnaaxan alang (部落特色) ==
Ini klai ka dungus na ngayan alang “Ponaway”, nNgalan hengak Telu ka ngayan Telu.
== Niqan alang (部落所在位置) ==
Alang Yuifong Censusiyang Sincusen.
== Gnyusan alang (部落範圍) ==
Tnngayun “Ponaway” na Tayal, ga quri 14 ring alang Yuifong Censusiyang Sincusen, meniq niqun psliyan Yuifang tgnarac yaani haha 5 km hii.
== Dheran Pkdkilan (地理環境) ==
Ga tghunac qlliyan tgiril ruru Tayyaw nruru Yuifang, hmeruc tdaya dgiyaq Huri. Haypa 900-950 hari.
== Kklaan ssaan(交通資訊) ==
== Nluwan alang (所屬族群) ==
Luwan Tayalcu.
== Sprengo kari (使用語言) ==
Pskari Tayal, Plmukan
== Snhei alang (宗教信仰) ==
Cituciyaw, Tencuciyaw
== Pnyahan alang (部落由來) ==
== Pklaan sprego (觀光旅遊資訊) ==
Alang nTayal Sqriq Marikowan(Mrqwang)
Spooda patis《Gaya nTayal》daka《Patis pntalang Kawsacu》, mneniq quri Nantosen Junnay Siyang Risingcun hayan. Bobo na knbgurah dheran, mtheruy musa meniq quri Yuifong, kesun Ririyongse. Anu wada ini baka dheran sqeepah, duma seediq musa mtheruy quri tnarac ruru Marikowan hiya. Ma pheyu tnngayaun alang Santayyawse(Tayax). Mtdaha ka alang saya, alang Tayaw ka kingal, ma kingal ki kesun Pnpuro.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Aking Nawi(黃美玉).
[[Snakun:Truku]]
8rrvvohgf8zmnti0b0sbqbchjrhaet0
Pongodan
0
1050
100790
56092
2023-10-06T00:30:28Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100790
wikitext
text/x-wiki
= Pongodan(大橋部落) =
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka [[alang]] Pongodan.
397 sapah ka kneegu na sapah, 1,040 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 58% niqan 600 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 42% niqan 440 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis47%, Paiwan1%, Bunun1%, Puyuma5%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
l7mgqtqj2vbxiniaguz339buvn7ted7
Portugal
0
1051
76934
76905
2021-09-13T14:58:03Z
HuwacBasaw1234
49
/* sing-cen ci-hwa(行政區劃 ) */
76934
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Portugal.svg|thumb|Flag of Portugal- Kwoci(葡萄牙國旗)|alt=Flag of Portugal|308x308px]]
= Portugal(葡萄牙) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Portugal.svg|thumb|File:Coat of arms of Portugal.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Owcow ka [[Portugal]], 39 30 N, 8 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 92,090 sq km(hangan na o Tg111)
(knlbanga dxgal o 91,470 sq km, knlbangan qsiya o 620 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 10,833,816 hiyi.
Gaga [[Lisbon]] ka pusu alang paru, jiyax 10 idas 6 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Portugal ga wada sugan 39.70% ka dxgal qpahan, 37.80% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 22.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Marcelo Rebelo de Sousa, pnaah hngkawas2016 idas 3 jiyax 9pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:EU-Portugal with islands circled.svg|thumb|File:EU-Portugal with islands circled.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
Putawya konghokwo(kari Putawya: República Portuguesa), asi daha kesa Putawya(kari Putawya: Portugal [puɾtuˈɣaɫ]), konghokwo ga meniq sinan-Oyipiriya pantaw, cunghu daha we tayicu ma pan-congtongcu, tunux alang daha we Risupun. Tasiyan ka quri ggqiyan na hido ma hunac na, ga mtaayus Sipanya ka quri daya na ma hhreyan na hido, knuglahang dheran na we, 92,212km²(35,603mile²). Quri ggqiyan hido tunux alang Putawya nii ka Risupun so Rokacyaw we, tgggqiyan hido na Ocotaru. xe gino dheran na ga Ocotaru ka dheran na, dheran na ka Yasuar-cuntaw daka Matora-cuntaw duri, cucuciyi ga qlhangan tihwang-cunghu ka quri hini.
== Ngayan qnlhangan(國名) ==
Putawya kesun kari Telu nii we, pnuyu na kari PutawyPortugal. Portugal nii ge pneyah Latingyi kesun Portus Cale, dungus na we “kang-ko na seediq Kari“, tnyanan seediq Roma ka knrmuxan daha dheran quri Turo-ho hiya, “seediq Kari” nii we, dheya ka mneniq dheran quri Turo-ho hiya ciida, kingal qpuruh kutay pucu ka dheya. Hean sutay, dheran quri Turo-ho nii we, knrmuxan Kosito-jen ma Swehwe-jen, “Portus Cale” nii de wada “mg Portucale” di, ci-suci de wada kndudul “mgPortugale” di. Kndalax cyo-suci, ngayan nii de dheran pncenga na Turoho ma Mnyoho ka gad aha srengo di. suti suci de, ini klgelu kesun Portugal di.
== Ri-su (歷史) ==
Sqita knriyan daha qyqeya na knkawas knkawas de, klaun mesa mhiti bale we ckceka na cyosuci-sutay de, alang Putawya saya hii de, tena niqan ka seediq kesun Niantota ga meniq hii di. Betaq berah kongyen 1000 knkawas di ge, niqan ka seediq Kaarto ga meniq Ipiriya-pantaw hiya. Berah kongyen 140 knkawas hari, wada krmuxan seediq Roma ka Putawya, betaq ba kongyen usuci ka yahan kmremux Juawman qnlhangan na. Knkawas 711 ka mosa kmremux hii ka Musuring, gino ba daya nPutawya ka ga ngalan Tencu-cyaw. Knkawas 1139, dheran quri hini de pheyu Putaw-wangkwo di, kika ngalun daha dheran nMusuring de, kndudul glahang paru di. ayus dheran ga Owru nPutawya saya we, nhdeyan matis knkawas 1249 na Ahwangso-sansu.
== Ti-ri(地理) ==
Dheran nPutawya we kana ka Ipiriya-pantaw ma, Matora-cintaw daka Yasuar-cintaw ga meniq Tasiyang, ga meniq cenga na 32° betaq 43°N ma 32°betaq 6°W. Knpruwan ayus dheran na Putawya nii we 92,090 km<sup>2</sup>(35,560 sq mi), niqan dheran na we, 91,470 km<sup>2</sup>(35,320 sq mi), rcilung na we 620 km<sup>2</sup>(240 sq mi). Maha 1,727,408 km<sup>2</sup> ka dheran cwansu-cingcici na Putawya nii, knpruwan na we tg11 laalang bobo dheran nii. Ga meniq quri ggqiyan hido tghunac na Owco-taru ka Putawya, quri hhreyan na hido ma quri daya na we, kingal ba Sipanya ka msuayus dheran na, quri ggqiyan hido de Tasiyang ka hiya di. Dheran na Putawya nii ge, bbaro quri daya ma llebu quri hunac, to ba ddgiyaq ma mssapo hari. Daya na we Meysayta-kawyen; ckceka na we lmiqu, knbrawan na we 800m dehuk 1000m; quri hunac we(Aarcyawe ma Arentoju) to hari dheran mssapo, quri ggqiyan hido we breenux siyo rcilung.
== Karac (氣候) ==
Spooda pnkuanak klegan karac na Kopun de, karac Ticonghay hari kana kkarac na, misan ge eguw quyux, rbagan de mgdengu, kiya de so hunac na, quri dheran alang na truma ma gheran Turoho we, mttilux de rbagan ma, quri dheran na daya, ckceka ma siyo rcilung ka Arentoju we, muuxun hari rbagan. Dheran na daya kssiyo rcilung we, karac mrcilung ka hiya, dheran na quri hunac ka Peya we, karac mddeka mdengu ka hiya. Dheran quri Joresu we, niqan bbuyu qhuni mtuting waso, dgiyaq Arapita we ga htiyan lmiqu Ticonghay ka uka riyung qqtaan bobo dheran nii, meniq ka Matora we, niqan Cawyering ka tisan suci nana.
== Sungtay-hwancing(生態環境) ==
So duma dheran nrao na Putawya nii we, ado ka wada theruy ucicil ka seediq na, kiak qhuni Pirinyosuri ka ga so mmaku hneru hiya. Cawyering(qhuni paru waso hujotay kesun duri) nii we, Qhuni kingal naq hheru na dheran, ga hmeru tktikuh dheran Owco hiya. Yasuar-cuntaw ma Mtora-taw we, ga hreyan gheti cawyering, Matora-taw we niqan mllutuc tgheti ba dheran hnreyan cawyering, ga ngalan kdakan cujan-tican na Putawya nii.
== Cung-cu (政治) ==
Mesa kari pnatis berah ka “senhwa nPutawya kongho-kwo” nii: “Paha kari ka smnalu senhwa: Mpskingal lnglungan qmlahang qnlhangan daha ka seediq Putawya, pkdakan cipu-centi na jenming, pheyu cipun yenco na mingcu cutu, pkdakan facu ka tgbaro na mingcu kwocya, mpquri sohwe-cuyi ka ddaan daha, qmita jenming yicu, mpheyu kingal rmabang ba cuyo, rmabang ba kongcung ma rmabang ba eguw pnuggaalu qnlhangan daha.”
Putawya we kongho-kwo pooda pan-congtong-cu ma, tayyi-mingcu-cu ka dheya. “senhwa” daha saya we snlmeyan daha knkawas 1976, ppheyu sapac “cucen ciko” na Putawya we, niqan congtong, cunghu, yihwe ma fating.
Tunux qnlhangan ka congtong nPutawya, pnsgao kongming pusen, rima knkawas ka tloongan na, mnexal ba lmutuc mas psgao. Beyax ga dooyun congtong we, pheyu ma malix cen-hu kwan-yen, paalix kongho-yihwe, ini pooda rihwa ma paha kari mccebu alang qnlhangan icil. Congtong ka tgbaro ba mdudul supi. Kuwun-ciko na congtong ka kwou-hweyi, kana congtong ka pnhyegan bobo knkawas 1976, ma, mmteru kawci wunkwan ma rima tay-pyaw na kongho-yihwe, mtngari rima we congtong ka psgao.
== Hwari(法律) ==
Fa-ri na Putawya nii we Taru fasi, pusu fari daha we niqan senfa(ndaan smmalu knkawas 1976 dungan), ming-fa(ndaan smmalu knkawas 1966 dungan) ma sing-fa(snlmeyan knkawas 1982 dungan). duma fari daha dungan we , niqan sang-fa ka ndaan smmalu knkawas 1888 dungan ma, mingsu susong-fa ka ndaan smmalu knkawas 1961 dungan. Niqan sen-fa fa-yen ma cwe-kaw fa-yen ka Putawya, kiya duri we, niqan kongkong-pumun ga qlhangan sufa-pucang ka turi cencakwan ciko. Kndalax 19 suci Putawya nii di we, ga daha ddulun malix ka su-sing di, alang qnlhangan plaale malix su-sing ka dheya nii duri. Qnbsiyaq ba sing-ci na Putawya nii we, betaq 25 knkawas.
== Sing-cen ci-hwa(行政區劃 ) ==
Dheran ba pusu alang Putawya nii we, ga na sdyapan 18 ciyi(Distrito), Yasuar ma Matora we ga na ptyasan mesa cucuci. 18 ciyi nii we ga na ptyusan 308 cyun(concelhos), knkawas 2013 de wada na sdyapan 3,092 tang-ci(freguesia) di. Spooda ttngayan tiyi tongci tanwe na Omong de, wada ptyusan Yasuar-cyuntaw, Arentoju, Aarcyawe, Congpu-taci, Risupun-taci, Matora ma Peypu-taci mpitu singceng-ci kana.
ciyi nPutawya
knuglhangan hei seediq
1 Risupun 2,761 km2(1,066 sq mi) 2,250,533
2 Rayriya 3,517 km2(1,358 sq mi) 470,930
3 Sungtarun 6,747 km2(2,605 sq mi) 453,638
4 Saytupaar 5,064 km2(1,955 sq mi) 851,258
5 Peyya 10,225 km2(3,948 sq mi) 152,758
6 Faru 4,960 km2(1,915 sq mi) 451,006
7 Ayura 7,393 km2(2,854 sq mi) 166,706
8 Potaraykore 6,065 km2(2,342 sq mi) 118,506
9 Purangkupaw 6,675 km2(2,577 sq mi)
10 Kwata 5,518 km2(2,131 sq mi) 160,939
11 Koingpura 3,947 km2(1,524 sq mi) 430,104
12 Awero 2,808 km2(1,084 sq mi) 714,200
13 Wesay’u 5,007 km2(1,933 sq mi) 377,653
14 Purakansa 6,608 km2(2,551 sq mi) 136,252
15 Reyaarcung 4,328 km2(1,671 sq mi) 206,661
16 Poartu 2,395 km2(925 sq mi) 1,817,117
17 Puracya 2,673 km2(1,032 sq mi) 848,185
18 Weyanapaw 2,255 km2(871 sq mi) 244,836
== Cin-su (軍事 ) ==
Supi na Putawya niiwe, niqan supi bale ma kwocya an’cen putwe, dheya we niqan yiu-ping, cuyen-ping ma hotong-ping. Knkawas 2011, kana cungkwe-cyun na we 3.99 wan hei, ru-cyun we 22100 heii, hay-cyun we 10600 hei, kong-cyun we 7200 hei. Kiya duri we, niqan ka tipeyi putwe ma cun-cyunsu putwe na duri, kana kwo-ming hawe-twe cing-ca na kongho-kwo de, hmrinas 20 wan.
== Cing-ci (經濟 ) ==
Alang qnlhangan mtrepiq sentay-hwa ma nongye-hwa ka Putawya, pnhmaan daha ceng(mudu) we niqan ba ngayan na. Quri kong-ye we, niqan smmalu xiluy, hwakong ma suyo dnii. Ani si paru ba ngayan na we, sepuy ka snmalu qhuni kesun swe-song ma, kwan-to satingyi, tgberah bale laalang bobo dheran nii ka ssalu daha sepuy rusuq nii, kika niqan ngayan malu ba kesun “cyoping juwan-musay wang-kwo” ma a”sating-yi wang-kwo”.
Hbangan dduoyan Putawya nii saya we Ow-yen. Alang qnlhangan marah dmoi Ow-yen nii ka Putawya nii.
== Kari (語言) ==
Kari Putawya ka kari qnlhangan Putawya, kari nRomancu. Kari Putawya nii we pnspuga Ratingyi, 2,000 knkawas cbeyo wada pyugan knlhangan Roma ka seediq Kayarto Ipiriya-pantaw, seediq Ryositayniya ma seediq Iripiya. Kari mndungus Putawya we, pneeyah daya nPutawya daka Cyarisiya, “kari Cyarisiya-Putawya” kesun daha, berah na pheyu qnlhangan putawya nii de dooyun seediq hiya di. Kari saya n Cyarisiya we mnten ba daka kari Putawya, ma, kongtongti na mskari Putawya ka dheya duri. Berah na pheyu qnlhangan putawya nii de dooyun seediq hiya di. Kari saya n Cyarisiya we mnten ba daka kari Putawya, ma, kongtongti na mskari Putawya ka dheya duri. Kiya duri we, kari Putawya daka kari Sipanya we mntena riyung, dehuk 89% ka kntnaan daha, seediq daha mnuuyas we, leexan daha mpprengo kana daha kari nii. Cyawyi tisi na Putawya nii we, niqan secen-cyawyi(3 knkawas betaq 5 knkawas), cicu-cyawyi(6 knkawas betaq 15 knkawas), congteng-cyawyi(16 knkawas betaq 18 knkawas) ma kawtun-cyawyi. Cicu-cyawyi daha we 9 knkawas ka yiu-cyawyi, mttuku 6 knkawas de, asi ka mosa sapah pyasan de, idas 9 ali 15 knkingal knkawas. Cicu-cyawyi we teru ndaan smluhe, tg1 ddaan smluhe we 4 knkawas(ineci betaq sunenci), tg2 ddaan smluhe we 2 knkawas(u-ryo nenci), tg3 ddaan smluhe we 3 knkawas(cinenci betaq cyonenci). Congteng-cyawyi we ini eyux ppuuyas ka kiya, niqan putong kawcong cyawti ma cisu cuye cyawyi daha nii.
== Wun-hwa文化 ==
Putawya nii we, ani naq so patis daha, yisu ma cencu daha ge ga sreeru ba Rating ma, paru ba dndilan Tencu-cyaw wun-hwa. So ka, ngayan dseediq Putawya we bale so qnedis, maha 4 dehuk 6 patis, qtaan daha kari Rating ka tgpusu na.
=== Wun-se (文學) ===
Su-jen niqan ba ngayan Putawya ka Ruis‧Tocyamesu.
Bsiyaq riyung ka wun-se risu na Putawya niidi, spatis daha patis ma uyas gmarang. Berah na knkawas 1350 ma sbukuy na, seediq mskari kari Cyarisiya-Putawya we, prading meniq Ipiya-pantaw hii mdooda muuyas, moda gmarang pgkela wunse wun-hwa daha. Ciar‧Wesunto we, heya ka tnpusu ma pnslutuc sici-wunhwa na Sipanya daka Putawya.
=== Mey-su (美術) ===
Bsiyaq bale ka meysu risu na Putawya di, 15 suci Kotosu hwehwa-sutay ka Nuno‧Kongsaarwesu hwa-cya we, heya ka kingal paru ba ngaya daha ciida; kiya duri we, Joco‧Marea ma Korunpano‧Poartaro‧Pinero we, paru ba ngayan daha sensu-cuyi cujan-pay hwa-cya. Joco‧Marea we “Fato” na ka wada ptngaya heya, meniq ka Korunpano‧Poartaro‧Pinero we, hwa-hwa na hnyegan seediq ka wada ptngayan heya, heya nunhwa ka su-jen Antoro‧Tokuntaar ma congtong daha berah ka Toawfero‧Puracya.
=== Uuqun (飲食) ===
Eguw riyung ka so ppuqun na seediq Putawya, smkuxul mekan hay-sen ka seediq Putawya, niqan kingal kan-seti, ma-cesyo kesun daha, yaani kbekuy sngari hari ka sgimax nah ii, muduh sating-yi duri ka kuxul bale mekan seediq. Kaar-torata nii duri ka tnnanak hay-sen na Putawya, haysen non-tang niqan qcurux ma bunga tumun. Duma hhanguc sama nPutawya we, niqan hei dapa, siyang, hei miric ma hei rodux, so ka rwan-tun na Putawya, fejoata, Pasi kawjo, siyang beru babuy Putawya ma, siyang gmaxun ha-ri ka arentoju dnii. Quri daya na Putawya we niqan hnngedan ini pntena duri, so ka Arroz de sarrabulho ma Arroz de cabidela dnii. Peeyah naq Roma su-ci de cuko ka sino lipas nPutawya di. Seediq Roma de pgluban na cyo-sun daha Pakokosu di. Sino lipas nPutawya nii we, ida naq kuxul riyung seediq miimah sino lipas, ma, mneegu mangal kwo-ci ta-cyang duri.
=== '''Ing-ye (音樂)''' ===
Fato nii we cwan-tong ming-yaw niqan ba ngayan Putawya. Maha peeyah knkawas 1820 smepu pnyahan na, ani si yaani maha rmabang bsiyaq ka pusu pnyahan na. Klaun riyung seediq we, niqan ppuuyas mangal lhebun ma uyas patis ka Fato nii, niqan pnugluban na seediq mqrinuc ga meniq siyo rcilung ka uyas nii. Asi si, Fato nii we uxe gino so uyas klaali, ani maanu ka pgluban na, asi naq smnegul uuyas na.
=== Ti-yi (體育) ===
Korisutiyano‧Ronatu nii we, cucyo twecang na Putawya saya, heya we, niqan ba kela na ma ngayan na cu-cyo yuntong-yen bobo dheran nii ka heya.
Cucyo nii we, tgkuxul ba tiyi-yungtong seediq Putawya. Niqan malu ba gaya snalu daha cucyo rensay-citong ka Putawya, peeyah ye-yi betaq cu-ye rensay, egu ba suce-ci cyo-sing Putawya nii. Yosipi ka pneeyah alang Sinpawe we, cwan-ci jen’u na Putawya ka heya, cen-fong ka heya ma, msliko riyung tmalang ka heya, ga daha biqan nayan kesun “he-paw(rkelic qalux)”. Ruis‧feko,Rui‧Kosuta ma Korisutiyano‧Ronatu we, suce-ci yuntong-yen ka dheya, ckceka na we Rui‧Kosuta daka Korisutiyano‧Ronatu we mnangal kwoci cu-cong cucyo cin-cyo cyang ka dheya. Eguw ka cucyo cyaw-ren malu ba ttgesa na Putawya duri, so ka Jyoco‧Muniriaw, Fearnanto‧Sangtosu, Karos‧Kayrosu ma, Mannu’ayar‧Jyoco‧Tojosusu.
=== Ali smseman (節日) ===
idas 1 ali 1: yentan
idas 2 ali 28: ali tthiqan paru
Fuhwoce-sung co’u
idas 4 ali 25: cuyo-ju(uxe ka knkawas 2013 betaq knkawas 2019)
idas 5 ali 1: rawtong-ce
idas 6 ali 10: ali Putawya, ali Cyamesu ma Pucyaw-ju(kwo-cing ju)
idas 6 ali 13: sung-Antonican ri(gino ba Risupun niqan)
idas 8 ali 15: ali Sung-mu sung-ten ju
idas 8 ali 24: sungJowang ri(cino ba Poartu niqan)
idas 10 ali 5: ali Kongho-kwo(uxe ka knkawas 2013 betaq knkawas 2019)
idas 11 ali 1: cu-sung ce(uxe ka knkawas 2013 betaq knkawas 2019)
idas 12 ali 1: hwehu turi cinen-ju(uxe ka knkawas 2013 betaq knkawas 2019)
idas 12 ali 8: Sung-mu ujan yen-cwe can-ri
idas 12 ali 24: ping’an ye
idas 12 ali 25: Sungtan-ce
[[Patas bntasan:Cristiano Ronaldo 20120609.jpg|縮圖|Korisutiyano‧Ronatu nii we, cucyo twecang na Putawya saya, heya we, niqan ba kela na ma ngayan na cu-cyo yuntong-yen bobo dheran nii ka heya. ]]
[[Patas bntasan:葡式雜燴.jpg|縮圖|‘rwang-tum’ na Putawya(pnssingan Awmun)]]
[[Patas bntasan:Pastéis de Belém.JPG|縮圖|20 suci knxelan 90, tanta na Putawya wada klaun seediq bobo dheran ]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/葡萄牙<nowiki/>(參考自中文維基百科)
s7ur82tiy78iotr3rxoou0xrejm1wti
Poryo
0
1052
103687
103686
2024-06-18T19:57:55Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas (參考資料) */s
103687
wikitext
text/x-wiki
{| class="wikitable" style="background:#FBFBFF; color: black; font-size:10px; width:300px; float:right"
|-style="background:#019858; color: white; font-weight:bold; text-align:center"
|colspan="2" style="text-align:center; font-weight:bold" |'''Poryo'''</br>'''Beluu er a Belau'''
|-
| colspan="2" |[[Patas bntasan:Flag of Palau.svg|Flag of Palau-Kwoci Poryo(帛琉國旗)|alt=Flag of Palau|150x300px|frameless]] [[Patas bntasan:Seal of Palau.svg|File:Seal of Palau.svg-Kwohwey. (國徽)|right|100x100px|frameless]]
|-
|-style="background:#019858; color: white; font-weight:bold; text-align:center"
|colspan="2" style="text-align:center; font-weight:bold" |'''kari'''
|-
|colspan="2" style="text-align:center; |
'''kari Poryo'''
'''kari Dame'''
|-
|-style="background:#019858; color: white; font-weight:bold; text-align:center"
|colspan="2" style="text-align:center; font-weight:bold" |'''sotu'''
|-
|colspan="2" style="text-align:center; |
'''Uncirumuto'''
</br>
|-
|-style="background:#019858; color: white; font-weight:bold; text-align:center"
|colspan="2" style="text-align:center; font-weight:bold" |'''tiri'''
|-
|colspan="2" style="text-align:center; |
[[File:Palau on the globe (Southeast Asia centered) (small islands magnified).svg|center|400x200px|frameless]]
|-
|-style="background:#019858; color: white; font-weight:bold; text-align:center"
|colspan="2" style="text-align:center; font-weight:bold" |'''Congtong'''
|-
|colspan="2" style="text-align:center; |
'''Surangel Whipps Jr.'''
|-
|-style="background:#019858; color: white; font-weight:bold; text-align:center"
|colspan="2" style="text-align:center; font-weight:bold" |'''hei seediq'''
|-
|colspan="2" style="text-align:center; |
'''21,516 (hngkawas 2018)'''
|}
Poryo (帛琉) konghokwo(kari Dame: Republic of Palau Republic of Palau; kari Poryo: Beluu er a Belau; kari Tanah Tunux: パラオ共和国), Poryo ka leexan daha(kari Dame: Palau, cbeyo han we Belau kesun daha, uxe de Pelew kesun daha), Poraw kesun daha duri, alang ga meniq so Sitaypingyang ka dheran tnyusan rcilung. Maha 340 hari kana dheran daha pntyusan rcilung, cceka dheran pntyusan rcilung nMikoronuya so ggqiyan hido ka dheran pntyusan Roring, kngglahang na we 459km². Dheran kesun Koro nii ka egu ba [[seediq]]. Tunux alang daha Uncirumuto we, ga meniq siyo dheran pntyusan rcilung kesun Papoartawpu, dheran, nualang malu ba qtaan kesun Cyoco ka hiya. Niqan alang qnlhangan Ingtonisiya, Hweriping ma Koronisiya-renpang ka kssiyo alang daha bobo rcilung.
Ye ba berah na knkawas 3,000, seediq tnheruy peeyah Hweriping ka meyah meniq hini; ye ba betaq berah na knkawas 900, tnugiyo ba seediq Nikorito ka mneniq hiya. Pnrdingan 16 suci ka slayan dseediq Owco ka ddheran pntyusan rcilung nii, knkawas 1574 di we, wada ngalan/tuuman Sisu-tongingtu ka duma di. Knkawas 1898, wada ini baka pncbuwan daha kesun Meci-cacung ka Sipanya; knkawas 1899, spooda daha Tokwo-Sipanya tyawye dige, wada hiya sbari Toyicu-tikwo ka laalang pntyusan rcilung nii di, Sincineya na Toko di. Tgkingal pncbuwan seediq bobo dheran nii ciida we, wada ngalan haycyun nTanah Tunux, bobo na de wada sbege Tanah Tunux na Kwoci-renmong. Tg2 pncbuwan seediq bobo dheran ciida, ngalan mccebu quri Marianna daka Poryo, mneegu mccebu Dame daka Tanah Tunux meniq hini ciida, kiya kana paru ba pncbwan daha kesun Perisu. Knkawas 1947, Poryo daka duma laalang pntyusan rcilung Taypingyan hii we, wada pqlhangan Dame. Knkawas 1979, kongto ka Poryo, ini sruwa mosa tuuman Mikoronisiya-renpang; mangal pnrngagan daka Dame ka cuyo-renhoseting, knkawas 1994 de tnbburux naq ka Poryo nii di.
<ref>[https://web.archive.org/web/20201224002717/https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/ps.html]</ref>
== Risu (歷史) ==
Knkawas 1574 betaq knkawas 1899 we, Hweriping tutuhu (菲律賓都督府 1574–1899年)
Knkawas 1899 betaq knkawas 1914 we, Nyocineya nTokwo (德屬紐幾內亞 1899–1914年)
Knkawas 1914 betaq knkawas 1919 we, knrmuxan Tanah Tunux (大日本帝國軍事占領 1914–1919年)
Knkawas 1919 betaq knkawas 1944 we, Nanyangting (南洋廳 1919–1944年)
Knkawas 1944 betaq knkawas 1947 we, nngalan supi Dame (美國軍事占領 1944–1947年)
Knkawas 1947 betaq knkawas 1994 we, dheran qlhangun ka laalang pntyusan rcilung Taypingyang (太平洋群島託管地 1947–1994年)
Knkawas 1994 betaq saya de Poryo-konghokwo di (帛琉共和國 1994年–至今)
Knkawas 1783, smdiyan Poryo ka seediq Putawya, ini qbsiyaq de wada qlhangan Sipanya, Hweriping ka ckceka na ma, ngalan Tongint-ucyuntaw na Sipanya. Knkawas 1899, wada brigan Tokwo nSipanya. Mhedu tgkingal pncbuwan seediq bobo dheran nii de, wada hi ngalan pqlhangan C na Tanah Tunux.
{| class="wikitable"
|+
貝里琉戰役
![[Patas bntasan:First wave of LVTs moves toward the invasion beaches - Peleliu.jpg|thumb|File:First wave of LVTs moves toward the invasion beaches - Peleliu.jpg]]
|}
=== Tg2 pncbuwan seediq bobo dheran (二戰歷史) ===
Cceka na pncbuwan tg2 ka seediq bobo dheran nii we, nngalan mongcyun. Tg2 pncbuwan seediq bobo dheran nii ciida we, knkawas 1944, wada ngalan Dame ka pncbuwan daka Tanah Tunux kesun Periryo, 2,000 hei ka Dame ma, 10,000 hei ka Tanah Tunux wada phqilun haya ciida.
=== Msquri mptburux naq (邁向獨立) ===
Knkawas 1947, Renhokwo ge wada na sbege Dame ka qqlahang laalang pntyusan rcilung Taypingyan, knkawas 1981 de srwaun na pheyu cucucenghu, Poryo-konghokwo ka ngayan na ma, pheyu kingal kesun “hweho-senhwa”. Knkawas 1986, cceka na 15 knkawas peni, pstkuhun na dmayo betaq 4.5yi meyyen Poryo nii ka Dame, pdayo cingci nPoryo ma, mppatis 50 knkawas kesun “cuyorenho-seting” (Compact of Free Association), speeyah na patis nii ka Poryo de, niqan cucucen na mppheyu patis daka alang qnlhangan ucuicin ma, mosa remux kwocicucu, mpprengo daka Dame ka ooda na nganguc, dDame duri we mpqlahang Poryo nii duri, niqan rnirih na pposa hocu-cyuncen ma cyunci quri Poryo hiya, ma, ani naq ini rengo mesa ga paha hou Poryo hii ka Dame; ani si ooda daha so nii Dame we, uxe psrwaun na “hweho-tyawkwan”, kika iya asi pheyu senhwa-tawkwan nii han mesa ka Dame. Mnpitu ini sruwai kongto nPoryo ka seting nii, betaq ba knkawas 1993 idas 11 ka mnmmsepac kongto de, wada moda ciida di, kika Poryo nii de kndalax knkawas 1994 idas 10 ali 1 de mtburux qnlhangan ka alang Poryo nii di.
=== Snpahan cbeyo bale (史前遺址) ===
Mnugaya ba seediq meyah meniq Poryo nii we, ya ba dseediq peeyah Porinisiya ma Yaco. Kndalax so pnyahan rrudan daha de asi klai qmita, ya ba ga mpgimax seediq Meranisiya, Mikonisiya ma Porinisiya, kika netun sblequn rmengo de, uxe seediq nMikonisiya ka seediq nPoryo nii.
Cbeyo bale hayan we “heso-cyuntaw” kesun daha han, sensang tusukwan nAwco hii we, qtaan ka elu ndaan daha ma alang nniqan daha, niqan sasing na qbsuran paru Koroco cbeyo bale ka kesun Ibedul, niqan patis kana hei na ma, niqan beling ppsaun batun ka birac na.
Nklaan daha hndure we, kndlaxan daha 14c qmita lmlamu suntiyan daha cbeyo we, risu na laalang Poryo nii we niqan ka bgurah snlayan daha. Kndalax sseku daha so seediq wada mhuqil peni, klaun mesa rmabang ba kncbeyo ka sseku daha seediq wada mhuqil ka dheya quri laalang Tayangco hiya. ani si mkdalax sknuwan ka meyah meniaq ka seediq Poryo we, daha ka rrengo daha, kingal we berah tntingan Yesu ka 2500 knkawas, kingal dungan we berah tntingan Yesu ka 1000 knkawas.
Quri so Cawwa hiya, kndalax naq cbeyo cbeyo mbbari qyqeya ka dheya, snlayan daha kesun seediq Fororosu. Knkawas 2007, nqan ka kesun daha kawkusecya, sndityan so hari buuc seediq biciq ka Fororosu. Buuc snlayan daha nii we wada mopux kari snlmeyan daha cbeyo, ani so kiya we niqan so pprngagan daha dungan. maxal kbekuy knkawas nii, niqan male ba qlwaan bubu alang daha ka Poryo nii, bubu tnsapah ka dheya nii, ooda alang so nii we mnkdalax Cawwa mesa kari daha. Gaya pnsltudan daha we, dheran, pila ma ngaayn we pnslutuc peeyah bubu daha. Knkingal ltlutuc dheran tnsapah we mqedil ka qmlahang ma, slutuc na laqi na mqedil qbsuran bale. Ani si niqan ka tama daha mlutuc duri, qlhangan Tanah Tunux ciida we ndesan daha dheya ka gaya so nii. Tg2 mccebu seediq bobo dheran nii ciida, diida na mbarah maasu dheran ka Tanah Tunux, huwa na bqani kkingal seediq, mkpkriyux gaya daha cbeyo. so ka gaya so nii mpkriyux we ga mqqehur hii saya dungan.
== Cungcu (政治) ==
=== Singcung (行政) ===
Congtong Poryo nii ka qbsuran bale alang ma, mdudul nekocucu, knkingal qndheyan sepac knkawas de gmao pheyu kingal congtong bgurah. Congtong daha saya we '''Surangel Whipps Jr.''', kndalax knkawas 2007 idas 1 mgcongtong daha tg4, sepac knkawas ka tloongan nah hiya. Neko (2017–2021) daha we 8 pnhyegan, niqan kwoupu, caycengpu, cicen-kongcungpu, soci ci wunhwapu, cyawyipu, wesungpu, suhwapu ma cuzancuyen-hwacing ci kwankwangpu, congtong ka paha kari ma, asi ka smruwa canyiyen.
=== Rihwa (立法) ===
Kwohwe nPoryo we ryanyecu, Olbiil Era Kelulau kesun daha, niqan can (Senate Senate), cong (House of Delegates) ryanyen.
13 hei ka canyiyen daha, sqita na knhbragan seediq ma, geegun daha peeyah kaan alang daha, 16 hei ka congyiyen daha, psgeegan na peeyah 16 singcungci, kana daha yiyen nii we 4 knkawas tloongan daha,
Saya we tg10 pnsgeegan (2017–2021), pnsgeegan daha knkawas 2016 idas 11 ali 1, ma, pnhyegan daha knkawas 2017 idas 1 ali 19.
== Waycyaw (外交) ==
Betaq knkawas 2019, Poryo konghokwo nii we, 90 alang qnlhangan ka mggluban pnk,alu daha, qtai patis cencyaw nPoryo. Niqan waycawciko daha kana ka Meykwo Hwasungtun ma Nyoye, Conghwa-mingkwo, Zupun, Hweriping; niqan tasukwan ka Conghwa-mingkwo, Zupun ma Meykwo ga Poryo duri, niqan ka tasu daha ga meniq hiya duri.
=== Pnugluban na daka Tanah Tunux (與日本關係) ===
Mkmalu riyung Poryo-konghokwo nii daka Tanah Tunux, tgkingal pncbuwan seediq bobo dheran nii ciida we, nngalan texal supi Tanah Tunux ka Poryo nii ma, bobo na de Kwocirenmong we wada na psdyapan paha kesun Zucu-nanyancyuntaw. Wada ini baka mccebu ka Tanah Tunux ma, wada tmburux kingal qnlhangan Poryo de, mnangal congtong Poryo nii texal ka lutuc Tanah Tunux kesun Congcun-kwosyong.
=== Pnugluban na daka Conghwa-mingkwo (與中華民國關係) ===
Knkawas uxe beyo pqhedu 1999 de, wada cencyaw Poryo daka Conghwa-mingkwo, malu bale pugluban daha. Knkawas 2017 idas 12 ali 30, rmengo ka congtong Poryo, uxe naq plgelu ka pnugluban na daka Conghwa-mingkwo mesa, quri wayyaw we niqan naq pnseyan daha.<ref>[http://mil.news.sina.com.cn/2017-11-23/doc-ifypacti7493314.shtml],中国政府禁止旅行团到梵蒂冈、帕劳观光?外交部回应</ref>
== Singcung-hwaci (行政區劃) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:States of Palau.png|thumb|File:States of Palau.jpg]]
!Singcung-hwaci nPoryo
!帛琉行政區劃
|}
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Koror-palau-downtown20071219.jpg|thumb|File:Koror-palau-downtown20071219.jpg]]
!Korosuci
!柯羅市區
|}
◎16 co kana alang Poryo. Bale na bale cutawcyun we 14 alang ma, mnsngari pawcyaw na daya daka hunac we, ga na ptyusan 2 alang dungan.
Ga spatis tgrahuc nii ka ngayan alang 16: (ga na ptbkeyan kari Dame)
{| class="wikitable"
|Alang Aymeriko (艾梅利克州)
Alang Ayray (愛萊州)
Alang Ancyaar (安加爾州)
Alang Hatwohope (哈托荷貝州)
Alang Kayanayar (卡揚埃爾州)
Alang Koro (科羅州)
Alang Mericyo (美麗坵州)
Alang Yaraarto (雅拉爾德州)
|
|
Alang Yaorong (雅俄隆州)
Alang Yatomaw (雅德茂州)
Alang Yapang (雅龐州)
Alang Yesaar (耶薩爾州)
Alang Ayremurunwe (埃雷姆倫維州)
Alang Yiwaar (宜瓦爾州)
Alang Perisu (貝里琉州)
Alang Songsoro (松索羅州)
|}
== Tiri (地理) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Orthographic projection centred over Palau.png|thumb|File:Orthographic projection centred over Palau.png]]
!Patis cungtoing
!正投影圖
|-
![[Patas bntasan:States of Palau.png|thumb|File:Palau-map.png]]
!
!
|}
Poryo nii we alang qnlhangan kingal pawcyaw paru ma egu dheran pntyusan rcilung ma, pawcyaw biciq. Dheran na bale we egu pawcyaw duri, paru na we Ancyawar, Babeldaob(Babelthuap),Koror, Peleliu. Egu riyung sanhu ka hiya, kika hei gnutu mnhuqil mplgelu rcilung ka suhweyen na, kika dheran Yaputaw ssiyo na, kii ka sslmeyan daha pila Yaputaw. Ga meniq tunux alang cmucac kesun Koro hii ka 2/3 seediq na. Daya dheran na bale we Ngeruangeldaka Kayangel, quri so ggqiyan hido we Rock Islands, uka seediq ga meniq hiya. Tgrahuc na ggqiyan hido ka sinancyuntaw we, maha 600km ka tnhyaan na daka dheran daha bale, nPoryo ka kiya duri.
◎Sntyahaan na Poryo daka duma alang:
Alang Syaweyi: 7,200km (夏威夷州: 7,200公里)
Alang Karihuniya: 11,200km (加利福尼亞州: 11,200公里)
Alang qnlhangan Awco: 4,000km (澳洲: 4,000公里)
Alang qnlhangan Taywan: 2,200km (臺灣: 2,200公里)
Alang qnlhangan Tanah Tunux: 4,000km (日本: 4,000公里)
alang qlhangan Hweriping: 880km (菲律賓: 880公里)
Alang qnlhangan Papuyanyocineya: 650km (巴布亞紐幾內亞: 650公里)
Alang qnlhangan Inni: 600km (印尼: 600公里)
== Karac (氣候) ==
Karac nPoryo nii we mttilux so qyexan mmaku, maha bale 28.9°C de spuun smepu kingal knkawas. Niqan qqyexan na cenga kingal knkawas, qnyexan na kingal knkawas we 380mm, 82% ka qnhuriq na. ani naq msquri qmuyux idas 7 betaq idas 10 we, ciida duri we thido klaali duri. Ga sthyaun hari ddaun bgihur paru ka Poryo nii, kika ini riyung dai bgihur paru, gino ba knkawas 2013 bgihur paru riyung ka Hayyen wada asi oda musun hiya, kii naq malu ini seeliq paru quri alang hiya.
{| class="wikitable"
! colspan="14" |Kana k'''ntlexan''' karac Palau(1961-1990)
|-
!Idas
!1Idas
!2Idas
!3Idas
!4Idas
!5Idas
!6Idas
!7Idas
!8Idas
!9Idas
!10Idas
!11Idas
!12Idas
!'''Kana kingal knkawas'''
|-
!'''Kntlexan tnbbaro snpegan-'''平均高溫°C(°F)
|30.6
(87.1)
|30.6
(87.1)
|30.9
(87.6)
|31.3
(88.3)
|31.4
(88.5)
|31.0
(87.8)
|30.6
(87.1)
|30.7
(87.3)
|30.9
(87.6)
|31.1
(88)
|31.4
(88.5)
|31.1
(88)
|30.97
(87.74)
|-
!每日平均氣溫°C(°F)
|27.3
(81.1)
|27.2
(81)
|27.5
(81.5)
|27.9
(82.2)
|28.0
(82.4)
|27.6
(81.7)
|27.4
(81.3)
|27.5
(81.5)
|27.7
(81.9)
|27.7
(81.9)
|27.9
(82.2)
|27.7
(81.9)
|27.62
(81.72)
|-
!'''Kntlexan tnllebu snpegan-'''平均低溫°C(°F)
|23.9
(75)
|23.9
(75)
|24.1
(75.4)
|24.4
(75.9)
|24.5
(76.1)
|24.2
(75.6)
|24.1
(75.4)
|24.3
(75.7)
|24.5
(76.1)
|24.4
(75.9)
|24.4
(75.9)
|24.2
(75.6)
|24.24
(75.63)
|-
!平均降水量㎜(英寸)
|271.8
(10.701)
|231.6
(9.118)
|208.3
(8.201)
|220.2
(8.669)
|304.5
(11.988)
|438.7
(17.272)
|458.2
(18.039)
|379.7
(14.949)
|301.2
(11.858)
|352.3
(13.87)
|287.5
(11.319)
|304.3
(11.98)
|3,758.3
(147.964)
|-
!平均降水日數
|19.0
|15.9
|16.7
|14.8
|20.0
|21.9
|21.0
|19.8
|16.8
|20.1
|18.7
|19.9
|224.6
|-
!每月平均日照時數
|198.4
|194.9
|244.9
|234.0
|210.8
|168.0
|186.0
|176.7
|198.0
|179.8
|183.0
|182.9
|2,357.4
|-
| colspan="14" |Pnyahan: tenwuntay Syangkang (來源: 香港天文台)
|}
== Sungtay (生態) ==
Poryo hiya we, ga bugan qqhuni zotayyiring hari kana ka ddheran pntyusan rcilung, niqan hetanmu, moncyara-zongsu, menpawsu, yecusu, rutosu knii, so hari rcilung mgsama ka qqhuni zotayyiring nii, knugsama ba ka kndkilan daha. Kiya duri we, niqan hongsuring mnheru naq ma bsuring knugheti bale ssaan rmigo.
Lmlamu nanaq ka ga mlgelu rcilung truma nPoryo nii, ani kukana ka qqcurux na, hminas 1,500 ka klegan na, maha 700 hari klegan na sanhu ma haykwe na. Niqan ka malu na qtaan nana, so ka hari paru, haykwe, qcurux huhong, hwecyawsa, hayso, haynyo knii. Smdaling hari ayus rcilung daka dheran de, niqan oyi, cilu paru ka rhengun qlliyan qsiya mmaha rcilung. Kiya dungan we, maha 10 sngari ka klegan qbheni, plaale karic ga tmrudu meniq Rokocyuntaw hiya, niqan yenho ka Angaurtaw, so quyu uka gcahu, cilu biciq ma so duma kui, ma, dheran qnlhangan Poryo nii we, uka ani kingal camac niqan gcahu.
Cunghu na Poryo nii we, pstiyuun naka Roko-cyuntaw ka 70 tawyi uka seediq, ngalan na sungtay-pawhuci, ini psai seediq, pqlahang ba kuluk rcilung ma qbheni rcilung ka sungtay-hwancing.
Peeyah knkawas 2020 idas 1 ali 1, cunghu Poryo nii we ado ka qmlahang sanhucyaw daka hayyang-sungtay, asi ka ini doi hwangsayyo ini seeliq sanhucyaw.
== Cingci (經濟) ==
Riyoye ka lekuh ba pyahan daha pila ma, niqan ka nongye daka yiye duri. cayceng-nantu daha knkawas 2000 betaq 2001 peni, ye ba wada niqan 50,000 hei seediq pneeyah alang icil meyah mbbari ma, rmigo Poryo nii. Cunghu daha ka bale ba mpdudul na, ani si egu ba snngiyan daha pndayo Dame. Ani naq so kiya we, sntkeyan knkingal seediq daha we, rmabang daha ka sntkeyan na dheya daka Hweriping ma, kana so alang qnlhangan Mikorosiya. So riyo-sucang na Poryo nii we, ga momal tmaus seediq mpneyah Tongya, smtangan egu ka waykwo-tocu de, maha naq rmabang malu ka dnyagan daha pheyu ani maanu denu.
== Hei seediq (人口) ==
=== Rrngagu: hei seediq Poryo ===
Hei seediq daha hiya we ye ba maha 20,000 kana, cceka na we tnugiyo naq seediq tndheran Poryo hiya, dheya we seediq kesun Mikoronisiya. Seediq ini kgrahur we ltlutuc nseediq pneeyah Hweriping ka Yacozun ma, niqan tikuh ka Owcozun duri. 3/2 ka seediq snhei citucyaw, cceka na we tencu-cyawtu ka egu na bale, snhei sincyaw-paysi ka duma. Nuuxe citucyaw we, niqan kingal kesun Modeknge ka sniyan naq seediq tnaalang hiya, egu ba snhei kiya duri.
Kari alang qnlhangan Poryo nii we, kari Dame daka kari Poryo. Teru alang ka mangal naq kari daha naq ndheya ka srengo daha. Meniq ka alang Ancyaar we, mangal kari Tanah Tunux srengo daha stexal. Hei seediq Ancyaar saya we 80 hei, rmengo kari Dame hari kana.
== Cyawtong (交通) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Japan Palau Friendship Bridge.jpg|thumb|File:Japan Palau Friendship Bridge.jpg]]
!Hako paru Papoartuapu
!巴伯爾圖阿普大橋
|}
Teru ssaan stama sapah skiya saya kana alang qnlhangan Poryo nii, ga meniq dheran daha paru, Peyruryo ma Ancyaar. Cceka na we gino ka Poryo-kwocicicang ka kwocicicang, ga meniq hunac dheran paru alang daha, alang kesun Ayrayi. Sapah skiya Tanah Tunux, sapah skiya Hankwo, Renho-hangkong, Conghwa-hangkong dnii we, mpskiya alang Tongcing, Soar, Kwantaw ma Taype.
== Ali smseman ma ali gdregan (節日及假日) ==
{| class="wikitable"
|ali 日期
|Kari Telu (中文名稱)
|Hangan nniqan (當地名稱)
|-
|Idas 1ali 1 (1月1日)
|Smmesung (新年)
|
|-
|Idas 3 ali 15 (3月15日)
|Ali rriso (青年節)
|
|-
|Idas 5 ali 5 (5月5日)
|Ali rrudan (老人節)
|
|-
|
Idas 6 ali 1 (6月1日)
|Ali congtong (總統日)
|
|-
|Idas 7 ali 9 (7月9日)
|Ali (憲法日)
|
|-
|Idas 9 tgkingal (9月的第一個星期一)
|Ali gdreganali qqeepah (勞動節)
|
|-
|Idas 10 ali 1 (10月1)
|Ali tnburux (獨立節)
|
|-
|Idas 10 ali 24 (10月24日)
|Ali renhokwo (聯合國日)
|
|-
|Idas 11 hiti ba ali gdregan
tgsepac (11月的最後一個星期四)
| Ali gnhuwe (感恩節)
|
|-
|Idas 12 ali 25 (12月25日)
|Krismasu (聖誕節)
|
|}
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Tgdaya]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/帛琉<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*
<references />Hlidan na Dakis Pawan
6iok52y0ifq408vohw3pkjy61969gwa
Posko
0
1053
100792
56090
2023-10-06T00:30:32Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100792
wikitext
text/x-wiki
= Posko(璞石閣部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka [[alang]] Posko.
148 sapah ka kneegu na sapah, 378 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 42% niqan 159 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 58% niqan 219 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis33%, Bunun5%, Truku1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq2%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
07336bmcl5ip41a3yirnpa07jrdddys
Poukwan Rungnan teynjanci
0
1054
56089
38398
2021-03-22T07:50:29Z
Iyumu
191
/* Poukwan Rungnan teynjanci */
56089
wikitext
text/x-wiki
= Poukwan Rungnan teynjanci =
Poukwan Rungnan teynjanci nii ga ida kiya gaga smalu cici Taywan hini sayang na, hiya ga kingal Poukwan cici ksun. Gaga skuan ruwan Poukwan hiya kana ka snluan demptgsa kneinu, snalu dha Mincing uxay uri o Cankwo siida, mabang egu ka qyqaya qnlhangan Tanah Tunux siida, saw ka snalu qhuni qowlic ttqlian, kikay snalu Tanah Tunux dnii qyqaqya.Duma [[seejiq]] o paah hmuma, kmburung, smalu qyqaya ni dhuq mnhdu smalu qyqaya cici dnii pkla endaan, ida saw nii ka endaan rudan sbiyaw balay.
[[Snakun:Truku]]
3cr88dr6gnenbt3atzkjsdxrmlden36
Pranab Mukherjee
0
1055
104143
38405
2024-07-06T13:08:54Z
U. Boya
2117
Pranab Mukherjee, kngkawas 2015
104143
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Pranab Mukherjee (cropped).JPG|thumb|Pranab Mukherjee, kngkawas 2015|alt=Pranab Mukherjee (cropped).JPG]]
= Pranab Mukherjee =
Mntucing hngkawas 1935 idas 12 jiyax 11 ka Pranab Mukherjee ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[India]] ta sayang o kiya ka Pranab Mukherjee, pnaah hngkawas 2012 idas 7 jiyax 25 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
2mhlr65iatt8bp6wcgd59xh0ixgjowg
Pratan
0
1056
100793
92804
2023-10-06T00:30:34Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100793
wikitext
text/x-wiki
== pratan(三棧) ==
o niqan suyang qtaan Yayung, auyang bi yauan mrrwaa uri.
== Pratan(布拉旦部落) ==
Gaga mniq Hwareyseyn Syorinsyang ka [[alang]] Pratan.
256 sapah ka kneegu na sapah, 797 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 747 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 50 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 83%, Amis 3%, Tayal 3%, ni rahuq na o 4%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Bratan'''
== Tu-ku-bey-cu na alang(部落特色) ==
Alang “Bratan” pa wa mniq quri dxral nniqan iyax tuhunac mi tudaya Yayung Sancan saya.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Kareyngko keyng Bsuring go Cingmey cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Wa mniq alang beyhing mkbrnux Kareyngko ya bay 16 km,Yayung Sancan tuhunac ratuc, ya bay haypa 30 m na dxral brnux tbabaw.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
== Dxral brnux tbabaw Quri ppanan rulu (交通資訊) ==
Snpeyyah Kareyngko mquri tudaya musa, muru Tay 9 seyng mquri tudaya muda Qowgan, mniq brah Hwayen qlahang qmita tnyuwan payya mquri tuiwil, kiya ka malu lmutuc musa alang Bratan. Nasi so kndadax Girang Suaw miyah tuhunac pa, muda lmutuc Tay 9 seyng uri mi hmrinas Truku ini snthiyaq daw, muru tnyuwan payya mriqi alang Bratan. Nasi so tapa nanaq rulu basu musa daw, malu mniq alang beyhing mkbrnux Kareyngko tapa basu mquri uusa Truku, mniq Sancan can tuting basu, kiya mi mksa musa alang Bratan da malu da.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang (電子地圖連結) ==
Teyncu patas pkla nniqan alang
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Seejiq Truku.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Skari kari Seejiq Truku, skari kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Kiristokyo: Bratan Kiristo Cyoro Kyokay.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Nniqan Seejiq Truku ka Alang Bratan, kndadax nyusan Nanto Jinay go saya mi Truku cwen alang Truwan cbiyaw balay ka alang pusu nniqan rdrudan cbiyaw dha, alaw wada kndudul mrana ka sediq alang mi, kiya ka wada ini tuku ka dxral qpahun tmbul, so kiya ka kasi ka mquri icil thdil, kiya u bukuy daw wada mquri hruwan hidaw thdil, wada priyax Ddwiyaq Tudu, mtmay Ayu Yayung Riwu, wada smpusal mtbrinah mi, hiti balay daw tnpusu mniq hini da, kiya mi wada mrana hini mi, mquri pryaxan hidaw Bratan mi tuhunac Bratan thdil mniq. 18 th cida, niqan ka sediq alang pa mnquri Kangreyngko mklelu umaduk cida, wada qmita dxral lmiqu Ddwiyaq Tudu hnruwan hidaw u llabang balay, musa malu niqan sediq, kiya ka mpprngaw sediq alang mquri hnruwan hidaw mthdil, niqan lnglungan dha u kiya ka hmrinas Dwiyaq Kiray tudaya bungu, mtmay ayu Yayung Riwu.
Mniq uuda kcka tnhdilan pa, mnuda mpspayis mi mptraqil mi mccbu quri, Sediq Tgdaya (Pribaw), msdalih ucilung na Pangcah mi Sakizaya mi Kavaran sediq Kariwan, kiya uri u Plmukan mi Tanah tunux.
“Alang Bratan” pa wa mniq quri dxral nniqan iyax tuhunac mi tudaya Yayung Sancan saya, kiya ka alang seejiq Truku saya. “Bratan” u pnlawa dha dxral hini ka seejiq Truku. Mnneniq Bratan na seejiq Truku u, qnlhangan Tanah Tunux cuda, wada pkixun Tanah Tunux pthdil, kiya ka mntxal mquri stabuy dwiyaq mthdil Dungan. Miyah qduriq Tawan hini ka Kokominto seyhu daw, kiya ka muru pnkari tmhangan “Sancan” ka dxral hini, bukuy daw wada dha brahan “Bratan” ka sediq alang.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
== Qntan patas(參考資料) ==
<nowiki>http://www.kgu.com.tw/minority/per/13/03-13.htm</nowiki>
Bungka na Tayal joku- Tnhdilan alang mi pkrana.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
kmgc606vr0v5tjkjm2ehnzx2t0o46v9
Prihuc
0
1057
56087
38430
2021-03-22T07:49:53Z
Iyumu
191
/* Prihuc(羅氏鹽膚木) */
56087
wikitext
text/x-wiki
= Prihuc(羅氏鹽膚木) =
[[Patas bntasan:Rhus javanica var chinensis2.jpg|thumb|File:Rhus javanica var chinensis2.jpg-Prihuc(羅氏鹽膚木)]]
Qhuni prihuc o kari [[seejiq|Seejiq]]/Seediq/Sediq, Tayal o ksun dha“ piring”, ida egu klgan ka kari Tlu uri. Kiya ni hbaraw bi sejiqun ga kuxul dha balay ka “qhuni prihuc”.
Smkila bi bbuyu ni mrusaw dxgal Taywan ka pusu qhuni prihuc nii, ana inu ida qtaan balay. Tmphpah embhgay phpah ka jiyax krpuhan, mghiyi idas maxal dha dhuq babaw hngkawas na idas kingal. Ida smkuxul bi mniq thdagan bi nniqan ka hyaan. Babaw rabu hiyi qhuni prihuc nii ga embanah qtaan, mhru nanaq saw cimu spihan, embhgay qtaan, kiya ka seangal dha cimu mniq alang dgiyaq sbiyaw. Kiya ka “qhuni cimu qraqil” ksun dha.
Seuxal han o smcimu hiyi na ga ngalan hlama smpih laqi alang. Hiya ga kika pusu bi gmaxun qsiya pmahun dapa empqpah sapah uri.
[[Snakun:Truku]]
q7kxu4pshp7ad5ig9xn0y8jg6h367s1
Prokopis Pavlopoulos
0
1058
104144
95225
2024-07-06T13:13:43Z
U. Boya
2117
Prokopis Pavlopoulos(普羅科皮斯·帕夫洛普洛斯), kngkawas 2015
104144
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Prokópis Pavlópoulos portrait.jpg|thumb|Prokopis Pavlopoulos(普羅科皮斯·帕夫洛普洛斯), kngkawas 2015|alt=Prokópis Pavlópoulos portrait.jpg]]
= Prokopis Pavlopoulos( 普羅科皮斯·帕夫洛普洛斯 ) =
Mntucing hngkawas 1950 idas 7 jiyax 10 ka Prokopis Pavlopoulos ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Greece]] ta sayang o kiya ka Prokopis Pavlopoulos, pnaah hngkawas 2015 idas 3 jiyax 13 pnrajing kmlawa klwaan.
== Po-ro-qe-pi-s.pa-fu-ro-rou-po-ro-s(普羅科皮斯·帕夫洛普洛斯) ==
Si-ra cng-cu-ciya, mngangal qmpah Sosoto Si-ra, ri-s, mptusa tuparu sapahpaysan ka Po-ro-qe-pi-s.pa-fu-ro-rou-po-ros(kari Si-ra: ll……………,diyax 10 idas 7 kngkawas 1950).
Mhiyu qmpah ney-cng pu-can Si-ra kndadax kngkawas 2004 dhuq kngkawas 2009 (ida ngalan ney-cng,qou-ko-sing-cng mi ci-cung-sing-pu-can ka kngkawas 2004-2007, Nngalan ney-cng mi qou-ko-cu-si-pu-can ka kngkawas 2007-2009).
Diyax 18 idas 2 kngkawas 2005, mniq yi-hwey Si-ra nnangal hiyi 233 pnhyuwan sosoto burah ka po-fu-rou-pu-ro-s, diyax 13 idas3 kngkawas 2015 rmirih ka-ro-ro-s. pa-pu-ri-ya-s umarang pnsdhu phiyu qmpah.
== Ndaan na kndusan(生平) ==
Pntingan na nniq Ka-ra-ma-ta ka Row-ke-pi-s.pa-fu-ro-pu-s「2」, kiya wa mptusa tuparu sapah paysan ka tama na wa-si-ri-s.pa-fu-row-pu-ro-s.「3」bukuy na mniq alang sapah mnhdu prading ppyasan slhayan daw, kngkawas 1968 wada musa muuyas tuparu sapah paysan huway-se-iyeyn Ya-deyn.
「3」kngkawas 1975, wada muda mangal hbangan ppyasan cng-fu ka hiya, mnangal tudha tuparu sapah paysan truma qqurun pptasan patas( DEA, Diplome d’etudes approfondies , ya bay mntna psnama ppyasan po-s), kngkawas 1977 mangal slhayan Po-s ke-kou-huwa ri.
Kngkawas 1983 wada mangal mptusa mdayaw, kngkawas 1986 wada mkala hu-cyaw-so, kngkawas 1989, wada mangal umaaw mptusa(ceyn-cu) sin-cung-hwa(2), kngkawas 1986 qmpah tudha tparu sapah pyasan mi dmayaw qmpah mptusa.(4) Kngkawas 1990 dhuq kngkawas 1995, qmpah soto Kang-su-tan-ting.Ka-ra-man-ri-su na su-ning hwa-ri-pan-kong-su ka hiya Pa-fu-ro-pu-ro-s, knda daxidas 9 kngkawas 1995 qmpah cu-si sin-min-cu-tang mi-ar-ti-a-ti-s.Ay-fo-to(kari Sira: Μιλτιάδης Έβερτ) na cng-cu-ku-wun(2)(5). Kngkawas 1996 ckau maaw ihwe wada mangal i-yeyn-sin-ming-cu-tang, kiya wada sin-ming-cu-tang na sin-wun mi sediq mprngaw cu-syun, kngkawas 2000, kngkawas 2004, kngkawas 2007, kngkawas mi kngkawas 2012 pllutuc mangal i-yeyn A-syang-cyi Ya-teyng. (2)(5)(3)
Nniq idas 3 kngkawas 2004 na umaaw i-huwey, wada mangal umaaw ka sin-min-cu-tang, wada ngalan burah cung-fu ko-s-ta-s.Ka-ra-man-ri-s cong-ri phyuwan ney-cung-pu-cang ka Po-fu-ro-pu-ro-s(5)(6).Idas 9 kngkawas 2007 bukuy na wada embiyax mangal umaaw i-hwey dungan, mpriyux cung-fu, wada pspuun ney-cung-pu mi kong-kong-c-si-pu, knttu qmpah pu-cang ka po-fu-ro-pu-ro-s.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
6bd1560j922bpgh66zej2zrv88on5db
Psaniq
0
1059
56086
38448
2021-03-22T07:49:18Z
Iyumu
191
56086
wikitext
text/x-wiki
Psaniq o sqraqil kndsan ni sqnaqih utux. Kiya spdakar bi ka nii spatas trumq nii
# Quri kari:Smuling laqi kuyuh ni mnhuling kari(kari huling ka mnhuling sun)
# Quri uqun:Tunux, dowriq, pahing, balung, enduk, ngungu, wawa mniq nbuyas, muyak siida psaniq ksun tmngahan ka wawa embulang o saw wawa qowlit, brihut,rqbux,rapit, qbhni, saw ini hrii ubal niya na
#Hangan qnqaya:人體生殖器官名稱 Ngahan nkuyuh o‘psaniq’ksun rmngnaw kari Ngahan nsnaw o ‘qnqaya’ksun rmngaw kari
#Quri hhuqil:Niqan mhuqil ka seejiq siida, kana alang o kinal jiyax ini latat mnbasi ni Uusa mdkrang o lmawa 1 idas.
#Quri hnqilan seejiq:Mhuqil ka seejiq o jiyax siida skuun ka bqrus na. Mhuqil kaeman o sgrbu bi musa smku. Siida omnbasi ini ekan ini imah
#Quri tnbgan:
## Qmqugu gbiyan ka tama rudux
## Mkan mnhuqil hiyi seejiq ka huling
## Mnraqil ka babuy, puwaela papak tmbru ni mkan bru na ni mkan rudux
## Pnsikan ini niqi bru nbuyas
#Quri mgdurug:
## 3 idas ini tduwa musa dgiyaq ka kana ruwan sapah ni initduwa saan mahu ngangut ka gndrgan. Nii o seiyah bgihur paru
## 1 idas ini tduwa musabbuyu kasnaw, seiyah bgihur paru
#Quri seejiq mnarux:
## Niqan mnarux ka seejiq o ini tduwa tmayun . Asi ka madas tahut kika ini prana mnarux msa.
## Ini tduwa uqan ka snyusan (snapuh)paru mnarux
#Quri tmiyu:Tmiyu [[seejiq]] o tduwa , ini tduwa cuyuan ka hakaw utux sqriqi tduling baga
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
ddgqg39bqpq5stbt2m7qskdwg4qmpjt
Pspung ni pgkla knkla kari seejiq tnpusu
0
1060
56085
38453
2021-03-22T07:48:55Z
Iyumu
191
56085
wikitext
text/x-wiki
'''pspung ni pgkla knkla kari seejiq tnpusu(原住民族語能力認證)'''
Klaun mu o kari [[Truku]] o jiyun ska ruwan sapah nanak, ini jii musa ngaunt. Bhangan seejiq do o ksun ta dha, ksgun ta rmngaw ka kari mu Truku. Hici do shngiyun mu ka kari mu da. Kmpriyux ka knxalan, prajing smluhay kari ta nanak.
Paah 2001hngkawas prajing pspung ni pgkla knkla kari seejiq tnpusu. 行政院原住民族委員會(行政院原住民族委員會)(prajing pstutui klgan kari seejiq, spruun na balay qmita, saw sklwiyun knxalan ka nii. Pspung ni pgkla knkla kari seejiq tnpusu, smpuru na 14 klgan seejiq 42 klgan kari , iyuh na aji pedang klgan kari ni tnslhayan.
Spowda na saw nii kari klgan do duwa srisuh da, mnda kana dmppatas ni rdrudan alang. Mtbbrih mpprngaw nima patas da, tduwa hciyun lqlaqi hici ni tgsaan laqi hici.
wada muda saw nii uri ni qlaun thowlang mklawa ka lnlungan seejiq tnpusu, phiyu kana mtgsa kari klgan. Tmgsa klgan kari ni klgan tnslhayan, tmgsa endaan ddrudan, tgsa dha dqlaqi alang.
Pspuung ni pgkla knkla kari seejiq tnpusu, nii o dmudug gkla kari ta nanak. Btasan uri o psruway mku jiyax slhayan kari klgan, qmangaw mnda pspuung ni pgkla knkla kari seejiq ka mtgsa ni pslhayun na kana, malu balay ka bnnku saw nii. Pspuung ni pgkla knkla o uxay msriqu, aji ka mslxan uri, niqan bi rmun ta smtrung. Lala bi ka erug slhayan pnnhulan ni psliyan ni slhayan ptasan ka saan smluhay.
Pusu balay qpahun seejiq knsxalan sayang ka lmutut kari klgan, gkla rmngaw kari klgan seejiq o asi ta ka muda kana. Txtaxa muudus ska Taiwan hini o ppsluxay ta snparu qmita, muda pspuung ni pgkla knkla kari seejiq tnpusu o krana gkla embahang rmngaw smpug rmisuh, kiya ni mtrura kika klgan seejiq maangan kari ni mrmuh ska kndsan, mqaras smmluhay.
== pnyahan kari ==
* 鍾王秀娟. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
c0sozyelc9ofj2205umb48nfa2lduj9
Ptasan
0
1061
94560
94557
2022-12-27T10:37:46Z
Shidailun73
1337
Punctuation.
94560
wikitext
text/x-wiki
Ptasan o sapah saan snluhay laqi matas. Pusu smluan kska hiya o iyuh kkrana knkla. Powda saw nii uuda slhayan o tduwa smblaiq hyaan nanak ni klwaan ni kana seejiqun. Kiya ka kiya ni knkingal klwaan o yaasa ini plka ka knkla kndsan dha do ini hari plka ka pntriyan gaya dha uri. Yaasa ini plka ka hngkwasan ni pusu slhayan do niqan lala klgan ka ptasan.
# brah 6 hngkwasan o ‘tgwawa ptasan’ daha ka ‘ptasan prjingan’ (幼稚園) ksun.
# kska 7-12 hngkwasan o ‘tgbilaq ptasan’ (小學) ksun.
# kska 13-15 hngkwasan o ‘tgska ptasan’ (國中) ksun.
# kska 15-17 hngkwasan o ‘tgbaraw kska ptasan’ (高中) ksun.
# babaw 17 hngkwasan o ‘tgparu ptasan’ (大學) ksun.
== 參考文獻 ==
* 胡永寶。(2011)。Wikipedia維基百科族語詞條試寫──原住民族語詞條 2011作品集。教育部。
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
1tosaxfjoao7lcpohky84ybegw4s4vm
Ptasan dqras
0
1062
56084
38462
2021-03-22T07:48:06Z
Iyumu
191
56084
wikitext
text/x-wiki
lala bi klgan seejiq o niqan matas dqras ka gaya dha'. [[seejiq]] Truku uri o niqan saw ni ka gaya dha uri. Pgaya matas dqras ka Truku o niqa balay pnegluban na kingal hnyigan seejiq, asi ka mgmeenu ka seejiq o kika mtduwa ptasan dqras hug? Kiya o laqi kuyuh ga asi ka mkla tminun, mmkay ni mhuma pnegalang, snaw o asi ka mkla tmsamat, tminun qngqaya. Manu saw kiya ni ptasan dqras o paru balay pnskraya niya. Seejiq Truku o nhdaan kndsan dha o asi ka muda hakaw utux ka utux dha, rudan o skwada ka seejiq o ini ksa wada mhuqil, wada plealay mhuma bunga msa. Skwada ka seejiq o utux dha o asi ka muda hakaw utux, Kika mtduwa dhuq mseupu utux rudan. Ptasan dqras ka seejiq o paru balay pnskraya niya kkeudus utux niya. Manu saw kiya ni ptasan dqras o Kika pusu balay bhragun kana seejiq Truku. Knsyangan ptasan o kuyuh o ptasan pnglux ni dqras, snaw o ptasan pnglux ni bkluy. Pnskraya na knxalan sayang o kkdrumut ta qmeepah ni kksuyang kana lnglungan t aita laqi Truku.
== pnyahan kari ==
* 張素瑞. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
hez02xwz8av8dvjfadrhhi4pcw7wwfq
Ptgaya Phiyug Sapah
0
1063
56083
38466
2021-03-22T07:27:49Z
Iyumu
191
/* Ptgaya Phiyug Sapah (建屋開工祭儀) */
56083
wikitext
text/x-wiki
== Ptgaya Phiyug Sapah (建屋開工祭儀) ==
Phiyug sapah ka [[Truku]] sbiyaw o ini smhmut musa plealu phiyugan sapah, kiya o asi ka saan bi plealay tkeuruy han, Saw aji daun sunu ni rngsux , ini tduwa phigan sapah o siyaw yayung ni siyaw ayug, malu bi phigan sapah o mhiyang dgiyaq ni mspngpung dgiyaq, deedaan dha gmraka eiyah pais. Kiya ni nasi hmjiyal ka malu smlaan sapah do o musa kmaalu pbiyi hiya ni mtaqi hiya yaa bi mkdha rabi ppsmiyah spi, qmita malu spi do mangal 3 btunux ni phigun na prqda. Knkla kndsan Truku ka rqda o asi ka 3 btunux, rahuq na hi o ungat, nii o nirih saw pnspuan tama, bubu ni laqi, kika paah ska rqda ka ranaq pnsblaiq mggealu msa ka kari rudan Truku,Babaw na nii tnsapah o mlawa dlutut mdayaw smmalu sapah ni kmeaguh msapuh miyah mseupu smapuh smlaan sapah, siida msapuh o gmdara rudux ni plaqan na dara ka rqda ni qngqaya djiyun smmalu sapah ni rmngaw ,“Utux mcinun hini ka snruwa su phigan sapah, saw mha tpusu ni tgblaiq meudus hini ka laqi su, iya yahi kmrasa ka kndsan dha wah! Brahaw su balay, nasi su yahan kmrasa do o aji empskila hini ka lqlaqi da, sus Bari”msa.Babaw smnapuh do musa maduk ka dsnaw ni uqun dha miyah mqaras smlaan sapah, meuyas ni rmgrig
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
bgyqf7k0h3ubndduperffqt0ak76vgp
Pu
0
1064
38471
38470
2021-03-18T15:13:47Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
38470
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Pgu]]
[[Snakun:Truku]]
0iv4q9vgvb03qggxsazc2uci3f8u7rb
Pucing
0
1065
56082
38475
2021-03-22T07:27:30Z
Iyumu
191
56082
wikitext
text/x-wiki
Pucing o pusu bi djiuuy snaw Truku, ana manu pqahun dha ka snaw Truku o ida asi ka smbbeytaq pucing. Kiya do pucing [[Truku]] o smbeytaq ksun uri, pucing Truku o niqan pucing musa tmsamat, pucing musa qmpahan, pucing mdkrang. Pucing qngqaya djiyun snaw o ini tduwa hmtun tmlung kuyuhni laqi uri. Pucing djiyun musa mdkrang o dhuq sapah dga ini dha hmci smku ni dha endwaunini bi smku, duri o ini tduwa tmliung ka kuyuh psaniq. musa qmita wauwa ka risaw o ngalan gnqbubur wauwa ka pucing nii uri.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
[[Patas bntasan:Sickle33.jpg|thumb|]]
ezws0764npb1thpu6gipve04g5l4cpd
Pucunug
0
1066
100794
56081
2023-10-06T00:30:37Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100794
wikitext
text/x-wiki
= Pucunug(文樂部落) =
Gaga mniq Pingtung Rayyisyang ka [[alang]] Pucunug.
293 sapah ka kneegu na sapah, 1,033 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 1,007 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 26 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan93%, Amis1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
7avs7l6s7dxi4d8a5dcniz5td261z5l
Pudun
0
1067
100795
56080
2023-10-06T00:30:38Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100795
wikitext
text/x-wiki
= Pudun(布頓部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka [[alang]] Pudun.
36 sapah ka kneegu na sapah, 133 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 129 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 4 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
onlnibzcqm4y4zrgcixc7rp380wxw96
Puerto Rico
0
1068
95717
79391
2023-04-03T17:16:56Z
WikiBayer
38
95717
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Puerto Rico.svg|thumb|Flag of Puerto Rico-Kwoci Po-to-ri-ko(波多黎各國旗)|alt=Flag of Puerto Rico|368x368px]]
= Puerto Rico(波多黎各) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Puerto Rico.svg|thumb|File:Coat of arms of Puerto Rico.svg-Kwohwey.(國徽))]]
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Puerto rico]], 18 15 N, 66 30 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 13,791 sq km(hangan na o Tg163)
(knlbanga dxgal o 8,870 sq km, knlbangan qsiya o 4,921 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 3,578,056 hiyi.
Gaga [[San Juan]] ka pusu alang paru, jiyax 4 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Puerto rico ga wada sugan 22% ka dxgal qpahan, 63.20% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 14.80% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Donald John Trump, pnaah hngkawas2017 idas 1 jiyax 20pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Puerto Rico on the globe (Caribbean special) (Americas centered).svg|thumb|File:Puerto Rico on the globe (Caribbean special) (Americas centered).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置))]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Potoriko (波多黎各) =
Potoriko cuyopang(kari Dame: The Commonwealth of Puerto Rico;kari Sipanya:Estado Libre Asociado de Puerto Rico) nii we, cuyopang nDame ga meniq quri Cyaropihay, 1600km ka knthyaan na peeyah May-ami na Fororita, tunux alang daha we Sunghu’an. Kari Sipanya peni, dungus na potoriko niiwe, “rcilung mtengi tssuwan asu”. Tgbiciq na bale sepac dheran tncyusan rcilung Taanresu Cyuntaw, ga meniq quri hhreyan na Tomingnicya, tgdaya na ggqiyan syaw-Taanresu Cyuntaw, niqan kingal pusu na dheran ma, duma dheran bcbiciq.Kwanhwang yiyen daha we, kari Sipanya ma Ingwun, kari Sipanya ka mdudul na. Kari Sipanya ma Ingwun, kari Sipanya ka mdudul na. Kana dheran qnlhangan daha we, ga na ptyusan 78 singcungci so lualang pngerah. Risu na Potoriko, knkiya nanaq na ma so ppuqun daha we, spruwan na ngayan ssaan rmigo seediq laalang bobo dheran nii.
= Ri-s(歷史) =
=== Dungus spatis: Risu nPotoriko ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Uncle Sam offers a suit of “stars and stripes” to a young Puerto Rican.jpg|替代文字|縮圖|File:Uncle Sam offers a suit of “stars and stripes” to a young Puerto Rican.jpg]]
!
!1898卡通,山姆大叔給波多黎各星條衣
|}
[[Patas bntasan:Uncle Sam offers a suit of “stars and stripes” to a young Puerto Rican.jpg|縮圖|11111]]
Ingtianzun ka mnugaya ga ba meyah meniq dhean Potoriko nii. Mesa ka Cyawun‧Mongsisu, patis dheran bobo dheran pntasan nPicicyano(Pizzigano) ka Antiriyataw(Antillia) we, kika Potoriko saya, knkawas 1493 ka mndaha meyah dehuk hini ka Korunpu, tnyanan na mesa Sunghu’an, tnsdmatan na Tesucyaw sungzen ka ririh mtswai nYesu kesun susi-Yehan(kari Sipanya we Huan). Bobo na de, psaan na hini ka seediq qqlhangun na. Knkawas 1509, phyegan na ka alang ckceka pqlahang kesun Potoriko, kika paru ba ka ngaayn na di. Qmita so nii ma, pryxan ngayan kesun Potoriko ka dheran nii di, tunux alang na we ryxan mesa “sungHu’an”. Ado ka so nii, icu na kkremux alang mbbeyax Owco ma, slmeyan na egu pawre ka ssiyo na sungHuan nii ka seediq Sipanya. Bale ba wada kmekul hmetur Hwako, Horan ma Ingko ka pawre nii.
Knkawas 1952, smnalu naq senhwa daha ka Potoriko nii, ga daha spatis senhwa ka kari mesa cucupang na Dame ka Potoriko. Knkawas 1997, mosa cenming topyaw Potoriko ka Dame, wada daha ini pdai ka yian mesa maha tg51 cow nDame ka Potoriko ma, mosa tuumal renpang.
Bobo ka knkawas 1950, wada ini beyo kongye-hwa ka Potoriko, otoriko saya dige, alang ssaan rmigo riyung seediq laalang ucuicil, ma, ckceka tiryawye daka cucaye duri.
= Ti-ri(地理) =
Potoriko nii we niqan kingal pusu dheran alang na ma, duma dheran bcbiciq, kana ddheran na we, ini spegi ka pusu dheran alang na de, gino Pekosutaw ma Kuraypurataw ka ga niqun seediq. Pusu dheran alang na, speeyah hhreyan hido betaq ggqiyan hido we 170km ka knuglhangan na, peeyah daya betaq hunac we 60km, so mbbungu ka dheran na, hmrinas mddeka dheran dehuk 500ft knbrawan na, 25% ka hmrinas 1000ft knbrawan na. Maha kawyen ka daya na, lmiqu ka ckceka na ma, breenux ka kssiyo rcilung na.
Kawyen daya na we, bbuyu ga qlhangan na alang Cyaropi, 100ft dehuk 700ft ka knbrawan na. Lmiqu na ckceka we maha 3000ft ka knbrawan na, rmabang na ba bbaro we Fongtahong ka 1338ft knbrawan na. Ssiyo rcilung na daya we, niqan breenux hgalang ndaan qsiya yayung.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:USA Puerto Rico labeled.svg|縮圖|File:USA Puerto Rico labeled.svg]]
!
!Location map of Puerto Rico, USA
|-
|[[Patas bntasan:Rico.png|縮圖|File:Rico.png]]
|Hangan dxgal.
|'''Ngayan patis dheran'''
|}
= Karac(氣候) =
Mttilux so sntlexan rcilung ka karac hini, pspuun smepu de maha 24° de misan, rbagan we 27°; quyux na kingal knkawas we 800mm betaq 2500mm, dheran mkkala na hhreyan hido ma ggqiyan hido ka egu hari quyux.
= Cung-cu(政治) =
Sancen-funri Renpancu ka cunghu nPotoriko: Singcun pumun, rihwa pumun ma, suhwa pumun. Singcun pumun we pndaan senci ma pheyu congtu-ringtaw(mntena cocang), hey aka tgbaro ba singcung cangkwan nPotoriko; rihwa pumun daha we ryanyencu ka Potoriko rihhayihwe, pnkluwan cangyiyen ma congyiyen; tahwakwan na suhwa pumun we, pnkluwan cangyiyen ma congyiyen; tahwakwan na suhwa pumun we, tnyanan ma pnheyu congtu daha.
Ga mpgimax Oru-hwasi ma Ingmey-hwasi ka suhwa-ticu nPotoriko, ado Oru-hwasi ka Sipanya ma, Ingmey-hwasi ka Deme. Congtu daka yiyen we cuce-mingsen ka dheya, 4 knkawas ka tloongan daha. 78 kana psaanak na su(municipalities) ka Potoriko, dheya naq pheyu sucang daha ma suyihwe daha.
=== Cungcu-tiwe nPotoriko (波多黎各的政治定位) ===
Kingal dheran ini pspui nDame ka dungan ka Potoriko nii, ani si hmrinas 22 co ka hei seediq daha di ( rima dheran ini pspui nDame we, tikuh hei seediq tgbici nOhayoco).
Knkawas 2012 idas 11 ali 6, 61% smruwa maha tg51 co nDame ka kongto nPotoriko. Tg4 ka kongto ndaan daha ka nii di; mnteru ka kongto na berah we, ini dehuk ka hei seediq smruwa. Mndaha kongto ka ndaan daha nii. Tgberah kongto daha we, kongto mesa “Quri so pngluban daha Damw we, ye uxe pryuxun”. 180 wan ka seediq niqan ririh metaq kipu, 6.5 wan ka seediq ini osa topyaw, meniq ka seediq mnosa topya we, 54% ka smruwa knpriyux.
=== Topyawcen (投票權) ===
Mndungus ali pnhyegan congtong nDame ka pheyu congtu daha Potoriko. Uka topyawcen mbetaq psgao congtong Dame ka seediq Potoriko, ani si niqan topyawcen ka seediq wada theruy alang Dame. Ani naq ga meniq laalang bukuy rcilung ka seediq nDame we, mosa metaq kipu so tasukwan daha, ani si seediq wada thruy Potoriko ka seediq Dame de, uka topyawcen ka dheya(ririh so seediq Potoriko ka dheya di), asi ka nanaq meyah kbberih meniq dheran Dame. Taypyaw ka pnhyegan lualang Potoriko nii ka taypyaw daha meeniq congyiyen nDame, wano bap aha kari nanaq, uka pyawcecen.
=== Kongming-cen (公民權) ===
Mangal patis tnaalang Dame ka seediq Potoriko we, pndaan na Jongsu-hwaan knkawas 1917 nDame, ma, bqanun na seediq Potoriko, bnege kwohwe nDamw ka fari nDame ge smpusu Potoriko. 100 knkawas di ma, uka ini na pntena mangal patis tnaalang Dame ka seediq Potoriko daka bnege renpang nDame, 100 knkawas di ma, uka ini na pntena mangal patis tnaalang Dame ka seediq Potoriko daka bnege renpang nDame, ani si, yaani maha niqan ka ini pntena bnege senhwa nDame ka kongmincen bnege renpang daha. Hwaan nii we lleexan na lmamu supi Potoriko ka tg1 pncbuwan bobo dheran nii ciida han. Anu spooda patis di ge, komingcen Dame na seediq Potoriko nii we, bnege kwohwe nDame, uxe bnege senhwa nDame, niqan kari ka bobo na, ye ngngalun kwohwe ka komingcen na seediq Potoriko nii. Knkawas 1998 we, pdaun cwekaw-hwayen nDame ka Jennifer Efron nii, ye maha ngalun hii ka patis tnaalang Dame ka seediq naq Potoriko. Cwekaw-hwayen nDame ge, so ka knklaan daha, ini sruwa pprengo hwaan nii.
=== Congyaw cungtang (重要政黨) ===
==== Junming mingcutang(Partido Popular Democrático, PPD) ,(人民民主黨) ====
Junming mingcutang(Partido Popular Democrático, PPD) ge, pnheyu knkawas 1983. Dmoi kari mesa “cuyo renho” ka nniqan nPotoriko. Mesa ani naq meniq toma cucen nDame we, pheyu naq cucu-cunghu ka Potoriko. Niqan pnugaakuk na daka Mingcutang.
==== Sin-cinputang(Partido Nuevo Progresista, PNP) ,(新進步黨) ====
Sin-cinputang(Partido Nuevo Progresista, PNP) we, pnheyu knkawas 1967. Dnoi kari mesa maha tuumal kingal co nDame ka Potoriko. Niqan pnugaakuk na daka Mingcutang ma Konghotang.
==== Potoriko turitang(Partido Independentista Puertorriqueño, PIP),(波多黎各獨立黨) ====
Potoriko turitang(Partido Independentista Puertorriqueño, PIP) ge, pnheyu knkawas 1946. Dnoi kari mesa mpturi ka Potoriko, pheyu naq Sohwecuyi-kwocya, ani si wada mkeelih di.
Niqan Mingcutang nDame ma, niqan Konghotang nDame ka Potoriko duri. Ini na ba pntena we, tangyen na Mingcutang ma Konghotang nii we, ani naq mgtangyen na Junming mingcutang ma, ani naq tangyen na Sin-cinputang duri. Tangyen na Potoriko Junming mingcutang(so naq kiya na) we, ga sqapah Mingcu-tang na Dame, meniq ka Sin-cinputang we, Sin-cinputang we, niqan Mingcu-tang ma Kongho-tang na Dame. Qtaan bale we, funpu ga Potoriko na Mingcu-tang Dame nii we, dmoi kari mpheyu co kana dheya. Qqpahun na funpu na we “phyegun kingal co nDame ka Potoriko ka dungus daha”. Mqedil ka cusi na kongho-tang ka Cannifo‧Kangsaresu, ga ngalan mohwan tangyen na Kongho-tang Dame.
Mpheyu congtu daha ka knkawas 2016 idas 11, mneyah Sin-cinputang ka congtu daha we ma, Sin-cinputang ka egu nngalan na tloongan congtiyen. Junming mingcutang ka egu nngalan na sensu-socang.
=== Tongtu-kongto nPotoriko (波多黎各統獨公投) ===
Mnrima kongto ka Potoriko, hndure we knkawas 2017 idas 6 ali 11 kongto Potoriko hiya. ani si ndaan daha kongto we, uka fari-syaw’ing. Gino ba mesa so nii ka lnglungan seediq, hiti na de, asi ka srwaun kwohwe na Dame maha malu.
= Jen-ko(人口) =
[[Patas bntasan:Isla-cabra-5.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Horizontal Law (1).jpg|縮圖]]
Sqita patis pntasan na Suce-inghang, knkawas 2013 we 3,615,000 ka hei seediq nPotoriko. Anu mgnetun cingci-weci ma, mosa theruy quri Meykwo-taru ka seediq Potoriko, Fororita ma Nyoye ka ssaan daha. Knkawas 2004, hmrinas 100 wan ka seediq Potoriko ga meniq Fororita di, pseengun daka knkawas 2000 de, wada mnara 110%, ga smkela hari seediq Potoriko ga meniq Nyoye di. Peeyah knkawas 1950 de Nyoye nii ka ssaan theruy na seediq Potoriko. Ciida ka egu bale wada meelih ka seediq na Potoriko, kana hei seediq na knkawas 2015 han we 347 wan han, pseengun daka knkawas 2010 de, wada meelih 7%, ani si heung naq wada meelih 2% ka knkawas 2000. Hei seediq na saya dige, wada seelih hei seediq na daka 1990. Pusu na bale mosa theruy Dame ka seediq Potoriko nii we, quri so cingci daha, qtaan snpegan daha we, 40% ka sskadi daha qpahan. Gino tunux alang daha Sunghuan duri dige, kndalax knkawas 201 betaq knkawas 2015 we, maha 4 wan dehuk 35 wan 5 cen ka seediq wada theruy Dame, wada meelih 10%. Anu kana seediq Potoriko we koming nDame kana, ani si meniq naq alang Potoriko de uka cenri daha pheyu congtong, meeyah alang Dame de naqan cenri daha pheyu congtong di. Egu ba seediq tnheruy de maha so cengcu yawpay co nDame denu(so ka Fororita), knpriyux nualang ma, mgran co denu. Sqita dnyagan Meyko kwocya cicinhwe ka yencyo daha we, 60% ka niqan lutuc dara Taynocu.
= Pusu paru alang(重要城市) =
{| class="wikitable"
! colspan="10" |
|-
!
!Tg
!Hangan alang:
!S, cng:
!Jen-ko:
!
|-
| rowspan="10" |[[Patas bntasan:Arriving to San Juan Puerto Rico.jpg|替代文字|縮圖|File:Arriving to San Juan Puerto Rico.jpg]]Seng-hu-an S-cng(聖胡安市鎮)[[Patas bntasan:Bayamon Puerto Rico aerial view.jpg|替代文字|縮圖|File:Bayamon Puerto Rico aerial view.jpg]]
Pa-a-mung S-cng(巴阿蒙市鎮)
|1
|'''聖胡安市鎮'''
|聖胡安市鎮
|320,967
| rowspan="10" |[[Patas bntasan:Islaverdeskyline.jpg|替代文字|縮圖|File:Islaverdeskyline.jpg]]Ka-rwo-ri-na S-cng(卡羅利納市鎮)[[Patas bntasan:Partial view of the City of Ponce, looking SSW from Cerro El Vigía, Barrio Portugués Urbano, Ponce, Puerto Rico.jpg|替代文字|縮圖|File:Partial view of the City of Ponce, looking SSW from Cerro El Vigía, Barrio Portugués Urbano, Ponce, Puerto Rico.jpg]]
Pang-say S-cng(龐塞市鎮)
|-
|2
|'''巴阿蒙市鎮'''
|巴阿蒙市鎮
|170,480
|-
|3
|'''卡羅利納市鎮'''
|卡羅利納市鎮
|147,661
|-
|4
|'''龐塞市鎮'''
|龐塞市鎮
|133,191
|-
|5
|'''卡瓜斯市鎮'''
|卡瓜斯市鎮
|124,434
|-
|6
|'''瓜伊納沃市鎮'''
|瓜伊納沃市鎮
|83,787
|-
|7
|'''阿雷西沃市鎮'''
|阿雷西沃市鎮
|82,114
|-
|8
|'''下托阿市鎮'''
|下托阿市鎮
|74,623
|-
|9
|'''馬亞圭斯市鎮'''
|馬亞圭斯市鎮
|71,986
|-
|10
|'''上托阿市鎮'''
|上托阿市鎮
|71,094
|}
<blockquote></blockquote>
= Cing-ci(經濟) =
[[Patas bntasan:Westernbank Plaza.jpg|縮圖]]
Nani prading 20 suci hayan we, mntena alang tncyusan rcilung Cyaropi hii ka Potoriko, ngngalun daha pila we knciya ma waso tmaku. Ani si knkawas 1929, mgnetun cingci tasyawtaw ka Dame ma, ini sriyung maruy knciya di, so hari wada pstequn ka alang pbrigun na knciya ka Potoriko nii di. Knkawas 1928, bgihur paru ka “Sunghweripe-arsu” ma, knkawas 1932 ka bgihur paru “Sungsipurian” ge, wada na sliqan paru ka pphuma daha waso tmaku. Congtong nDame ka “syawRosuhu” ma mbege kari heya, wada daha pryuxun ka cingci na Potoriko, nii ka dumd “sunceng na syawRosuhu” klaan daha riyung. Kana pheyu “congcen kwanri weyehwe na Potoriko” ma, smkagul cingci secya ka Koresuhuto‧Tokowear ka congtu na Potoriko. (pnugkela: berah na knkawas 1949 we, congtong Dame ka pheyu congtu na Potoriko, ini pooda senci). Betaq hini de, meelih ka nongye jeuko na Potoriko ma, mrana ka kong’uyen na pqeepah quri cunghu di.
[[Patas bntasan:R-G building in San Juan (Puerto Rico).jpg|縮圖]]
Ngngalan pila qnlhangan daha ka riyoye, knkawas 1965 betaq knkawas 1969 ge, wada mrana 8 nngalan daha. Knkawas 1980, maha 595,700,000 meyyen ka pila nngalan daha, 400,000,000 meyen ka wada daha sliqun.
= Cyaw-tong(交通) =
Laalang na Potoriko nii we, niqan kongru ini pntena knmalu na ka mggaluk, niqan ka taapa asu duri. 3 ka kwoci-cicang na Potorilo, 27 ka cicang llaalang, tgparu ba kwoci-cicang na we, ga meniq Karoraysu (13km ka pnthyaan na daka Sunghusu) ka Ruis‧Muniawsumaring, nii ka tgparu bale ma ini gdema ka quri Cyaropihay, 30 cngali ka sapah skiya ndheya naq ma, kwoci-hangkong kongsu ga moda hini. Hini ka pllutuc alang Dame daka quri Cyaropihay, ga daha bikun nayan kesun “rhengun oosa Cyaropihay”.
[[Patas bntasan:Milla-de-oro-min-2.jpg|縮圖]]
Niqan 9 ka kangko na Potoriko, Sunghuan-kang ka tgparu na, hini ka ini gdema quri Cyaropihay, tg4 kangko ini gdema quri sipan-cyo, spegun kana meyco de, tg10 kneegu npaan na qyqeya ma, egu riyung asu mbbruy ani maanu. Tg16 ka napa hokwe na, kneegu yyahan msange yorun we, gino Mayami ka hmrinas heya. Tg2 knparu kangko na Potoriko nii we, Meyricen-kang ga Pongsaysu.
= Ti-yu(體育) =
=== Pangcyo (棒球) ===
Pangcyo-twe na Potoriko nii ge, mneegu mangal tgberah pnsseengan daha mosa sucepe ma cocipe pangcyo pisay, mndaha mangal ingpay ka cingten-say. Niqan “Potoriko panqcyo renmong” ka qnlhangan Potoriko.
=== Rancyo (籃球) ===
Mneniq NBA ka cyoyen na kesun Hosi‧Huan‧Pazweya ma, Karosu‧Aroyo. Mneniq ABL, SBL,CBA ma PBA rancyo-wenmong klaalang ka kesun Pito‧Yehan‧Lamosu ge, seediq Potoriko ka heya duri.
= Pnyahan pnatas(參考資料) =
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/波多黎各<nowiki/>(參考自中文維基百科))
cwox6h5ngovckvv4z9ifuq5uakdormj
Pukpuk
0
1069
100796
56079
2023-10-06T00:30:41Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100796
wikitext
text/x-wiki
= Pukpuk(簿簿部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka [[alang]] Pukpuk.
2,688 sapah ka kneegu na sapah, 6,978 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 18% niqan 1,245 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 82% niqan 5,733 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 15%, Truku 1%, Bunun 0.5%, Tayal 0.5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
pz9cp6ae5itr3ikx67tu4udoghiyxbd
Puljekuwan
0
1070
100798
69039
2023-10-06T00:30:51Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100798
wikitext
text/x-wiki
= Puljekuwan (下草埔部落) =
Gaga mniq Pingtung Sucusyang ka [[alang]] Puljekuwan.
42 sapah ka kneegu na sapah, 157 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 152 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan 78%, Bunun 3%, ni rahuq na o 17%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
38rsvd0gquy3ruo6xhlpw796axbvoqq
Puljetji
0
1071
100799
56077
2023-10-06T00:30:52Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100799
wikitext
text/x-wiki
= Puljetji(佳興部落) =
Gaga mniq Pingtung Taywusyang ka [[alang]] Puljetji.
138 sapah ka kneegu na sapah, 456 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 447 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 9 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan94%, Bunun1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5ryzoy9ku8p4ergsj9odg2topzikz4x
Pungudan
0
1072
100800
56076
2023-10-06T00:30:53Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100800
wikitext
text/x-wiki
= Pungudan(大梅部落) =
Gaga mniq Pingtung Mutansyang ka [[alang]] Pungudan.
130 sapah ka kneegu na sapah, 359 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 323 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 10% niqan 36 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan86%, Amis1%, Bunun1%, Rukai1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
qcgxy3f5ljypuiur6qfnba0ymxowpym
Pusong
0
1073
100801
80150
2023-10-06T00:30:55Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100801
wikitext
text/x-wiki
= Pusong (布頌部落) =
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka [[alang]] Pusong.
284 sapah ka kneegu na sapah, 709 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 52% niqan 368 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 48% niqan 341 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 36%, Puyuma 10%, ni rahuq na o 6%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
o7eu189hqcl99lr3z8jnax0exu7rq4g
Pusu Seediq
0
1074
102802
102801
2023-10-30T11:41:46Z
Nicole1301
651
/* Pusu Seediq (賽德克族-人的起源說) */
102802
wikitext
text/x-wiki
= Pusu seediq(賽德克族人起源) =
Mprengo ku kingal so pnyahan rudan cbeyo sa, qnbhangan mu so kari rudan daha, tama su ma, pnyahan ta so plaale ta so menaq bobo dheran hini, rseno sa, ddaha si. Lmngelung ka ddaha rseno si ma, ita naq daha rseno mesa sa, ma uka dungus ka ita naq rseno mesa si, ma ye pneeyah naq inu ka ki, anu ka seediq dungal so bbaro snuunux si, ma wada remux pusu beling, pusu qhuni hi si, saan daha so mqiri si ma, mqedil menaq hi si, uka lukus cbeyo han, mbberas kana, desun daha si ma, musa smalu kingal sun sapah niqal si ma, ma lmngelung ka [[seediq]] si ma, mqedil ki si, sdngedan daha hi ka sun qyqeya na kiya, kesun kiya si we luqah kesun daha sa, ini daha kulay so sun mqedil si peni, sdngedan daha si ma, ini pttuku diida ka luqah na si, ma, usa, wada skgulun musa bubul qsiya ka kiyan rseno si ma, wada bubul qsiya si ma, wada dmidil kiyan qriyan si.
Ma, tlame ta mita ka so luqah nii mesa sa, skdiun daha so henu sa, ye so daha thiiqan, hnuwan daha so beling birac ma, beling muhing ma so toma qduwan si, ka henu si ma, tlame ta ka sun luqah ki mesa si ma, wada hiya di si we, ye niqal dungus na, mlawa ka seediq si, mlpuudus ta di mesa si. Nii so slayun so oda ta muudus di mesa si.
Ma gisu ka kiyal rseno si we, wada muda pehing ptebuk tnlaman muda ptebuk sdheriq qriyan na di si, uka qsiya di si. Mpkuudus ta di mesa si ma, ye bsiyaq hari di si we, skpahung ka mqedil ki di si, ma peeyah ciida di si ge, tuting laqi mqedil si. Kika ye slmeyan so oda mprana bobo dheran di peni, wada mrana ka seediq di si ma, mrana hbaro ka seediq di si ma, kika laqi pstrengun daha dungal si ma, kika msterung ka laqi ma, hbaro ka seediq di si.
= Pusu Seediq (賽德克族-人的起源說) =
Qbhangan mu rdrudan wada mgedun ka pnyahan ta cbeyo.
Daha ka rseno ka slale tkriyak.
Ini klai kndalax inu ka seediq bbaro snunux, mbberas kana seediq cbeyo, wada remux lhengo pusu qhuni ka heya, mosa muuruy ka rseno, kela naq mqedil ka heya.
Wada suupu remux sapah truma ka dheya, smkagun ka kingal rseno:” usa bubun qsiya.”
Kiya ka, wada mangan qriyan desun na bubun qsiya.
Cwaqun daha qsiya ka sneku mqedil “luqah” mesa ka rseno.
Mrengo ka heya:” Tlame ta luqah na!”
Wada daha tlamun ka berin birac, muhing ma toma qduwan, tlame ta luqah ma, wada remux du niqan ba dungus.
Mlawa ku:”Wada miyan sdlayan ka kkuudus di!”
Tmalang ka rseno, sdheri mu takun, wad ana prequn ka qriyan uka ka qsiya di.
Rnengo tgbukuy na mesa:”Pkuudus ta di!”
Ini qbsiyaq skpahung ka mqedil bobo mntuting laqi, pstrengun daha laqi, mrana ka sseediq di.
[[Snakun:Tgdaya]]
s314ehoylv2f915u7h5yy350phiy54v
Pusu bi smiyan Truku sbiyaw Mgay Bari
0
1075
56073
38574
2021-03-22T07:25:07Z
Iyumu
191
56073
wikitext
text/x-wiki
Pusu bi smiyan Truku sbiyaw Mgay Bari (Mgay Bari 以前太魯閣族祭儀)
Emptukuy ni emphuma ana manu pnegalang brah na o asi ka plealay musa smapuh utux rudan han, kiya ka mha suyang bi hru na ni malu bi gnhiyi na msa ka kari rudan sbiyaw. Gaya smapuh o saw nii. Msgasut alang ga mk3 jiyax ka pnsrmalan ni spida na hraan idas ska rabi ka smapuh bbuyu hiya. Paah sapah mowsa smapuh ka Msgasut o madas kingal laqi snaw emptghuy hyaan musa,Msgasut o rngagan na ka laqi snaw kndadax mowsa siida, “Mowsa ta smapuh utux ka sayang da, iya bi squwaq ni gmlux balay”. Babaw na nii do mhing tahut ni ngalun na ka qbulit ni qhuni qada na ngangut ni braha na mtahu. (Pusu na ka nii ga tealax smudal lnglungan ni psbgurah euda), iyax jiyax musa smapuh o ini phngi ka tahut nii. Babaw na nii mutung harung gaga jiyun laqi snaw ni hmiru harung musa spuhan. Smapuh siida o dmuuy harung mhiyug kiyig ka laqi snaw nii..Madas kana ana manu ghak pnegalang, Mnhdu smapuh pnaah spuhan dhuq alang do miyah hyaan kana ka tnealang peangal ghak nadas Msgasut, yaasa klaun dha nadas Msgasut nii ka ghak o suyang bi ni mrana bi gnhiyi niya. Kiya ka kiya ni ini tduwa hmut musa tmukuy ka [[seejiq]], asi ka plealay musa tmukuy ka Msgasut kiya ka suyang bi hru na mrana bi gnhiyi na. Nasi aji saw kiya dga, ini kmalu hru na ni naqih gnhiyi na uri, duri o tmbriun mhuqil ka seejiq, ana qbhni saw kiya uri, msa ka kari hnici rudan Truku sbiyaw.Saw nii ka kari Msgasut, “Utux tmninun ana manu! Ana nami rbangun ka isu, yaasa kana klgan ghak uqun ni pnegalang o snalu baga su kana, babaw tnukuy nami do thdagan, shdaan su, pqyuxan su, sdmlan su, sbhuran su ni pkdakil bitaq mphpah ni mghiyi kana. Brahaw misu balay Utux Tmninun! Hngkawas nii o wada nami mnduwa mangal uqun ni hiyi pnegalang paah qmpahan. Saw nii nami pslwilun mkug brah su hini sayang; ngali nami haya ni rinah emblaiq ni mqaras sunan tmdahu hangan su, smtama sunan ni smapuh sunan isu Utux Tmninun ana manu.
“Utux Bari hakawas sayang ka kndsan nami o malu balay knlwaan su, gmhak nami o malu balay nangal nami ni mttuku balay, kksa nami bbuyu o kmalu utux, biqi kkla matas ni klwai ka lqlaqi nami, hkawas duri o sbliqi nami duri. Mhuway su balay utux bari. “gaya”ka pusu bi Kndsan Truku sbiyaw, kana ana manu qpahun o ida asi ka murug “gaya”, kiya ka malu nuda ni emblaiq ka kndsan uri. “gaya”nii o Kari hnici rudan sbiyaw, stgsa kdjiyax tama ni bubu quri lqian dha, smparu “GAYA”ni murug“GAYA”ka kndsan dha. “GAYA” nii o utux rudan ni utux tmninun ka pusu na.
== pnyahan kari ==
資料來源口述耆老Yudaw Pisaw 1999
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
jrw4v0av6pg56rc0cwmrixe0xelqku3
Pusu uqun Truku
0
1076
56072
38578
2021-03-22T07:24:20Z
Iyumu
191
/* Pusu uqun Truku (太魯閣族主食) */
56072
wikitext
text/x-wiki
== Pusu uqun Truku (太魯閣族主食) ==
pusu bi uqun Truku sbiyaw o bunga, masu, basaw, pgu, phmaun dha ska dgiyaq. Bunga sbiyaw o prparu ni malu balay uqun,mnkan bunga ka Truku sbiyaw o bi mqqowduh ni embbrax balay ka qbubur dha, masu daun o uqun kdjiyax, gmaxan pajiq qulung ku idaw masu o rmabang bi malu uqun, masu dhquy o masu nrayray sun uri, hlmaun uqun smiyan. masu nbaqu o psnagun ni mahun dha niqan daun mqaras, basaw ni pgu o dagun suyang bi uqun uri, kiya ka kiya ni yasa mdka kuwi bilaq balay ka dmux na do, gmaxun dha mhapuy masu, basaw da.Saw balay smkrawah ini dha phmai ka basaw ni pgu saying da. masu o niqan bi brian sbrigan alang paru sayang, kiya ka kiya ni mkaray bi brigun ha. Bunga nuduh ka sbrigun [[seejiq]] Klmukan o mkray bi, kingal o niqan 50 pila, kingal lnbuan yaa bi 5 ka bunga, kiya o 100 pila. Lmnglung ku ka yaku o naa ta bi mhuma bunga ni tmukuy masu sbrigay ta kkrana kndsan ta.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
k4pvy0bddqmxjggx43hv7nzu02ghy4s
Putuh lnglungan
0
1077
56071
38585
2021-03-22T07:24:01Z
Iyumu
191
/* Putuh lnglungan(謙卑) */
56071
wikitext
text/x-wiki
= Putuh lnglungan(謙卑) =
Sow saman ksun do, rwanun naka laqi, rngagun na kari. “ Ita [[seejiq]] o iya asi ksaang
rmngaw kari, tlbu hari ka lnglungan su ni kputuh hari uri.
[[Snakun:Truku]]
1y3s876fndizeg50ej2620e41ayln0y
Putuh lnglungan na ini kbaraw
0
1078
38594
38593
2021-03-18T15:14:24Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
38593
wikitext
text/x-wiki
= Putuh lnglungan na ini kbaraw(心胸狹窄,不寬闊) =
Pxan kingal tnsapah o gaga pprngaw kari, pprngaw kari siida o yabi ini aw lnglungan taha ka kari, mhici msaang ni asi usa da. Rmngaw ka tama naga, “Putuh lnglungan na ka laqi nii, ini kbaraw lnglungan na, asi ka tlbu hari ka lnglungan ta, iya asi angan baraw”naqih kida saw nini.
[[Snakun:Truku]]
ad6qvkjbj8xlh8rde8xgo402fpe4s20
Putuh lnglungan na ni ini kbaraw
0
1079
56070
38603
2021-03-22T07:22:51Z
Iyumu
191
/* Putuh lnglungan (心胸狹窄) */
56070
wikitext
text/x-wiki
= Putuh lnglungan na ni ini kbaraw (心胸狹窄,不寬闊) =
Pxal kingal tnsapah o gaga pprngaw kari, pprngaw kari siida o yabi ini pdungus ka lnglungan dha, hmici msaang ni asi usa da. Rmngaw ka tama na, “Putuh lnglungan na ka laqi nii, ini kllabang lnglungan na, asi ka tlbu hari ka lnglungan ta, iya asi angal baraw” naqih kida saw nii.
== Putuh lnglungan (心胸狹窄) ==
Saw saman kusun do, lwanun na ka laqi, rngagun na kari “ ita [[seejiq]] o iya asi tpruq msaang rmngaw kari, tlbu hari ka lnglungan su ni kputuh hari uri” msa.
[[Snakun:Truku]]
nmpz2lv1qsxh9p6xuc7mo4i82vjkquh
Puyen璞園
0
1080
38605
38604
2021-03-18T15:14:29Z
Martin Urbanec
1
已匯入 1 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
38604
wikitext
text/x-wiki
Kbberih kndalax dame meyah theruy sapah nrudan na ka llaqi tnsapah Puyen(璞園) nii. Meyah Pstotuy smalu knbgurah ka qyuqeya snalu btakan ma, psupuun lnlungan isucya(藝術家) ka smalu qyuqeya ddoun daha msuupu kndesan. Egu riyung pnhumaan na qnalang btakan msama ka ssiyo ngaguc hiya ma, ga psaun ka klengan sneli na so uka sppegan kndesan na ka hwasu(化石) qhuni, pngerah btunux, liwas ga gmarang so toma qhuni mhei. Kiya ka qtaan so bale ida nkiya malu bale qtaan.
璞園的主人為繼承家業從美國返鄉定居,將傳統的竹產品創新、改造,更結合藝術家的創作,使竹藝術與生活緊密結合。在濃密翠竹圍繞的庭園中,巧妙擺設個人收藏的各類萬年木化石,石盆、陶甕散落在果樹綠地之間,精巧優雅、為人文與自然和諧交融的園地。
44wsvqunkn1omzgvmq1c4lz9v10mp1v
Puyuma
0
1081
100802
56069
2023-10-06T00:30:58Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100802
wikitext
text/x-wiki
= Puyuma(普悠瑪部落) =
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka [[alang]] Puyuma.
1,136 sapah ka kneegu na sapah, 3,132 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 39% niqan 1,233 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 61% niqan 1,899 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Puyuma28%, Amis6%, Paiwan1%, Bunun1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
kr32m5cjdkc375jr79fzz4p6svrhe0c
Pyahaw
0
1082
100803
92995
2023-10-06T00:31:00Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100803
wikitext
text/x-wiki
= Pyahaw(比亞豪部落) =
Gaga mniq Yilan Nanawsyang ka [[alang]] Pyahaw.
389 sapah ka kneegu na sapah, 1,227 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 1,133 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 94 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal86%, Amis2%, Truku1%, Paiwan1%, Bunun1%, ni rahuq na o2%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
Alang piyahaw.
== Thuyang alang (部落特色) ==
Gaga mniq ruwan bi dgiya ka Sjiqun Tayan nii, paah sexual do ida mniq hiya ka paru alang nii.
== Nniqan alang (所在位置) ==
I-ran-seyn Nan-aw-syang alang pi-ho.
== Klbangan (範圍) ==
Daya na hiya o niqan alang Nan-aw, hunac o alang cin-ueye, ssiyaw na o niqan dgiyaq lu-pi, dgiyaq yueyn-to, dgiyaq fung-su, dgiyaq kan-ce-tu bitaq brnux ayug daya Nan-aw.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
Brnux.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
Mgriq rulu. Tey-pey> kwo-taw 3> kwo-taw 3甲 muda elu Taey-pey (sen-kn-jwi> muda elu wen-sa> 106 seyn> 109 seyn> elu pey-yi> elu pin-hay> elu ta-tung> 55 yi> Dhuq da.
== Mlutuc syusan teync (電子地圖連結) ==
Teyn-ce patas pkla nniqan alang.
== Nniqan seejiq alang (部落所屬族群)Tayan. ==
== Skari kari (使用言語) ==
Kari Tayan, Tlu.
== Snhiyaan (宗教信仰) ==
Shiyaan na Utux, Kyokay-cowro, Sin-yeysu-kyokay.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Hangan Pi-ho nii o kndadax ngalan alang hangan Tlu sbiyaw Pi-ya-haw nii. Binaw o hangan Pi-ya-haw nii sa ga kndadax ngalan dha pnhiyug alang lutuc bukung nii msa, uxay uri sa o mdungus bi hangan Pi-ya-haw sa ga 〝Kow-an〞 gaga lalih pusu ayug hiya sa, tnpusu hini ka Tanax Tunux han o yasa ini na tduwa qtaun ka ruwan alang lmiqu hiya, kiya hjilun dha nganguc hari da ni tduwa mhuma payay uxay keuray, kika sraki dha mniq alang sayang da.
Alang Pi-ho nii o seejiq Ta-yan ka tnpusu, Tanah Tunux siida han o kndadax daya alang Paran(Piexau) hiya thjil miyah trama, mkla bi empqsurux ka dhiya, malu bi lnglungan lmhaw bi ni smkuxul sbiyax hiyi ni rmgrig meuyas uyas, mdungus bi ka snhiyan dha ni ini tsinaw, mdungs bi qmeepah ddaun kmhulan.
== Kklaan rrigaw (旅遊觀光資訊) ==
Pusa elug. Sapah pysan ciyaw Pi-ho(pyasa laqi cciyaw) (03)9981634. [272] I-lan-seyn Nan-aw-syang alang pi-ho ce-cuey-syan 38 haw [272] Nan-aw-syang alang pi-ho sin-yi lu iang-ming-siyang 76 haw
Daya ayug Nan-aw-syang o ini bi pstuq ka tg4 qsiya qhjil nii, malu bi qtaan ka ssyaxw lnglingay, dhuq jiyax sngyang do hbaraw bi ka seejiq miyah trbug qsiya qhjil. Niqan Tg4 qhjil ka ida nkiya daya Nan-aw, kingal o gaga sdhiyaq hari alang pi-ho 3kM ka enTg4 qhjil nii, endha qhjil o Ma-lo-ke, kntalux na o 100°, kndadax alang Pi-ho mksa o asi ka kingal mgriq patas hidaw hari; entrudo Iow-lan, enspac do Ma-lan, ensngu dha bukuy o gaga Ruwan bi lmiqu, ini hari sai kiya.
Niqan kingal duri ka hangan qhjil Nan-aw “qhjil se-cyu” msa, gaga mniq ayug Nan-aw quri ska daya hunac ayug ni daya ayug hiya ka hiya. Kndadax daya ayug mksa o kingal mgriq patas hidaw hari, kika dhuq da, kmusa hiya ka seejiq o tduwa miying tpusu seejil Tayan mseupu musa, yasa tukar dhiya ka hiya.
Malu bi ka ida nkiya qhjil hini, pusu na truma qhjil hiya o egu bi ka tduwa saan trbu, ini bi qstuq qluli ka qsiya qhjil, duri o trbuan hini ga niqan kingal paru bi thuyang: wada mseupu stringan hiya ka qsiya qhjil siida o, msuwi mskuy ni mtalux, kiya nii ka mdungus bi qhjil ida nkiya, yaa bi nii ka ini dha dhuq lmnglung kiya wah.
Daya ayug Nan-aw. “Daya ayug Nan-aw” nii o ida mtna qliyan paru yayung Nan-aw, knbaraw na yayung nii o 31.6km. daya ayug hiya o sblaiq bi ka lnglingay, duri ga dowras ka pusu balay bi malu qtaan, mkksa ssiyaw ayug, mkksa babaw tasil o saw bi ta gaga skaya ka lnglungan, qbahang hngnang qluli ayug, qtaan gaga tbbiya qluli ka ayug o sow bi rulung qtaan saw bi skaya phpah, miyah hini o qulung bi niqan rihan niya wah.
Kleelug o egu bi ka sspriq ni pusu qqhuni ini sknux ka qhjil uri, niqan tglaq niuka hari qtaan btunux, tduwa sluun iyu spriq cng-seyn-leyn, malu bi saan hrapas ni lmamu btunux, niqan saun msangay ni hmrapas qsiya uri, hini o mdungus bi saun rbagan. Sayang do, krwahun bi seyn-fu ka uka bi ruciq ayug nii, kiya do phyugan dha kingal nniqan nkiya qsurux balay da, yasa ksugun dha psliq ka sblaiq ida nkiya nii.
== Pnyahan bnatas (參考資料) ==
宜蘭縣南澳鄉公所網站:<nowiki>http://www.nanao.e-land.gov.tw/</nowiki>
Pyahan I-ran-seyn Nan-aw-syang kow-sow. Pdudug kbyaxan alang Pi-ho.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
pq660r9q54ndz11hf6476b0ju67u27r
Pyanan
0
1083
100804
56067
2023-10-06T00:31:01Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100804
wikitext
text/x-wiki
= Pyanan(南山部落) =
Gaga mniq Yilan Tatungsyang ka [[alang]] Pyanan.
259 sapah ka kneegu na sapah, 857 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 806 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 51 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal86%, Amis1%, Truku1%, ni rahuq na o5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
afzm4us2qr0gi92b04xmonic9i71axp
Pyasan
0
1084
100805
95260
2023-10-06T00:31:03Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100805
wikitext
text/x-wiki
= Pyasan(比雅山/角板山部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Pyasan.
273 sapah ka kneegu na sapah, 743 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 36% niqan 266 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 64% niqan 477 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal31%, Amis2%, Paiwan1%, Truku1%.
== ngayal Alang(部落名稱) ==
'''Alang Piyasan(Cyawpansan)【Pyasan】'''
== 部落特色(Pgkela Alang) ==
Cyawpansan de kaciya (Ketesiya) kesun naka seediq hini, dungus na kari Sekoriq ge 「dheran maapun」.
Dheran ga mtlibu eluw hiya ge niqanl sapah psliyan Husincyu kongswo, Hucunsuwuswo, slingal ooda pnsqama, Wesunswo, Cesokwocon, Cesokwosyaw knii, hini ka sincunconsing daha.
== nniqan(所在位置) ==
Tawyunsu Husincyu Cerjenri
== knlangan(範圍) ==
Ga meniq narac na Tahansi ka Alang Cyawpansan, hunac dgiyaq ckceka na Cyawpansan.
== Kndkilan tiri(地理環境) ==
Dheran mcherus, sepac kbekuy mmsepac kmxalan betaq mmteru kubekuy konci ka knbrawan na.
== knklaan jyawton(交通資訊) ==
Tpaan rulu
tapa tawyunkeryun 5090 sen【Tawyun-Sanparin-Rinpanko】,5091 sen【Conri-Sanparin-Rinpanko】,5093 sen【Tasi-Rohu-Parin】,5094 sen 【Tasi-Sankwan(saruncu)-Syawwulay (moda sanmin)】, 5106 sen 【Tasi-Syayuncun (moda Husin )】, 5109 sen【Tasi-Kawjaw (moda Rohu)】, Conrikeryun 5301 sen【Tawyun-Sanparin-Rinpanko】, kii de tutin Cyawpansan konyuncan de dehuk di.
Tapa basu Taywanhawsin 502 Syawwulay sen betaq Cyawpansan konyuncan (sinkwan) tutin de dehuk di(wano ali msange mpgeriq).
isu naq mgeriq
Tutin Tasicyawryotaw na kuotawsanhaw kawsukongru, pgqiri taysansen mquri Tasi, ma msderux taysusen mquri Ranjyang Wunhwayuncyu, qtaan taw59-1sen de pgriqi irin mquri Cuhu de msderux taycisen, mosa msnegul patis pklaan de dehuk di.
Kndalax tutin Nangqan cyawryotaw → smnegul taysusen betaq Tasi → pgriqi taycisen moda Sanmin→knteetu mgeriq 4.8 kongri quri Rohu → mquri baro ma mgeriq narac de dehuk nniqan seediq naHusin→Concunru
Kndalax Tawyun mgeriq taysusen mquri Tasi, snegul taycisen betaq Husin, ma snegul msderux Concunru de dehuk di.
<nowiki>http://www.taoyuan-life.net.tw/cgi-bin/SM_theme?page=402c9af1</nowiki>
== Mggaluk na tencutitu(電子地圖連結) ==
電子地圖連結
== Luwan na seediq alang(部落所屬族群) ==
Tayalcu
== pskari(使用語言) ==
Kari Tayal, kari Telu
== Snhiyan/ snhii conjyaw(宗教信仰) ==
Snhiyun naq rudan seediq cbeyo
== Snhiyan/ snhii Mpneyah na alang/alang tndheran(部落由來) ==
Ngayal Telu kesun Cyawpansan, pslutudan Kwansyu kawas maxal daha(1886) mndehuk hini ka Syunhu Ryomingcwan, mntena qtinuh msderux qtaan na dheran deraq yayun hii, ma daya na niqal mmteru kbekuy mriman mngari kongcu knbruwan na dgiyaq hiya, mtena urung ka dgiyaq, kika wada ngalun ngayal kesun Cyawpansan ka dheran deraq yayung daka dgiyaq, Cyawpan kesun na ngayal alang duri.
Payasan mesa seediq Tayal hini, Payasan ngayal nii ge pnslutudan lmngelun seediq Tayalcu Payas wada mhuqin pcebu. Ani si mesa ka Telu payasan nii ge ga daya na hreyan hido alang Cyawpan, meniq Syayuncun ma mmsepac kbekuy mterun rima kongcu ka knbrawan[A1] na Picusan hii, pneyah ngayal na ge ado mntena hari rinpay hnyegan na dgiyaq nii, saya de ini klai inu si ptbale.
Ado knteetu meyah rmigo hini ka Cyancongcun, kii ngalan daha Ceso ka ngayal na kwocon ma kwosyaw.
Cbeyo niqal sepac Gaya ddupun ka Cyawpansan, kii Kaciya(Ketesiya), Siraker(Silag), Cikwopay(Kyakopai), Makaker(Makagok) ma ga gmaran meniq hini kana.
== knklaan Riyokwankawng(旅遊觀光資訊) ==
Cyawpansan singsyan sancyun
https://web.archive.org/web/20081105183418/http://www.taoyuan-life.net.tw/cgi-bin/SM_theme?page=402c9af1
== Patis qutaan(參考資料) ==
Cerjen sercyuhwacansehwe
Mkkesa slluhe Tawyun:<nowiki>http://www.tyccc.gov.tw/tyccc1/walktaiwan/client/intro18_c.htm</nowiki>
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Walis Pawan(郭明吉) daka Bakan Temu(梁秀珍).
hzi0dqhl0my0tolgz2bwu5wp91ypwzs
Pyasan mu
0
1085
56065
38647
2021-03-22T07:20:49Z
Iyumu
191
/* Pyasan mu(我的學校) */
56065
wikitext
text/x-wiki
= Pyasan mu(我的學校) =
Pyasan pyasan kuxul misu [[balay]],
niqan emptgsa niqan laqi empatas, pyasan pyasan kuxul misu balay, egu slhayan egu hrpasan, pyasan pyasan kuxul misu balay, miyah ku matas pyasan kjiyax.
[[Snakun:Truku]]
2hdfjsi566c9ptrmdw0ra6489l15m7e
Pyasan tgciway Cin-ay
0
1086
38650
38649
2021-03-18T15:14:45Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
38649
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT[[Pyasan tgciway Cinay]]
6isi4vjou8abkvzneej3omb48ow0lhj
Pyasan tgciway Cinay
0
1087
56064
38658
2021-03-22T07:20:24Z
Iyumu
191
/* Pyasan tgciway Cinay(親愛國小) */
56064
wikitext
text/x-wiki
= Pyasan tgciway Cinay(親愛國小) =
Gaga mniq truma hraan hidaw Nan tow seyn Jn ay syang ka pyasan tgciway Cin ay. brah niya niqan pusu bbaraw bi yayung slaq(mtudu) muda qluli. Nniqan na o wada hari hay pa 900m ka knbaraw na, ida mnkiya balay qtaan, ida mpyasan balay tnpusu [[seejiq]] ka pyasan nii.
Pyasan tgciway Cin ay ga pnhiyug knlwaan Tanah Tunux hngkawas Caw he 12(hngkawas 1937) siida, brah bi hangan na o fan tung cyaw yi swo Plngawan ni fan tung cyaw yi swo Inago ksun. Yasa ini pntna ka alang Plngawan Tayal ni alang Inago Seejiq Truku, duri ni gaga mniq kngkingal na ddgiyaq.
Klwaan ta Tanah Tunux siida, phiyugun sapah pyasan, sapah spuhan ni sapah ptasan kana ka klealang. Hici hari knlwaan dha do iyux kmdungus klwaan ka klealang seejiq tnpusu ni thjilan dha alang sayang ka Plngawan Tayal uri. Prajing bi han o pnhyugan dha alang dSmil ka sapah pyasan. Ma ka hici duri o thjilan dha gaga nniqan pyasan sayang ka sapah pyasan da. Miyah thjil Taywan ka Kwo min cungfu do wada pryuxun “ Cin ay kwo min pyasan” duri ka hangan na, manu ka Inago fan tung cyaw yi swo ga wada pryuxun Sung rin fn syaw uri da.
Smnru ka rudan sbiyaw ga laqi empuyas siida, meuyas alang Daya ka laqi dciway(yabi ini dhuq10 hngkwasan), dhuq 10 ka hngkwasan dha do asi ka kndadax alang Daya stabuy muda hanabay ni musa meuyas alang Plngawan kida, ida wada meuwic bi ka laqi empatas siida. Yaasa musa qpahan ka seejiq dealang, musa meuyas ka laqi empatas ga asi ka mksa dhiyaq hari lgelug.
Dhuq min kwo hngkawas 57 duri do prajing peuda meuyas 9 hngkawas kana ka laqi empuyas da, tduwa musa meuyas kana ka laqi empuyas, asi ka qulung meuyas kana ka laqi dealang. Pniyah Wan ta fa teyn cang, alang Plngawan, alang Pulan dnii tru nniqan alang laqi ka miyah meuyas pyasan tgciway Cin ay, ida niqan egu klgan sejiqun uri ka ruwan sapah pyasan, saw ka Plngawan Tayal, Seejiq Truku, Klmukan ni khilang dnii klgan.
Endaan ptqraq paru bi runu 921 ka sapah pyasan laqi tgciway Cin ay, sbgrahun phiyug sapah pyasan saw mndungus bi gaya tnealang seejiq tnpusu dxgal, wada skrayan rakaw tnpusu seejiq ka bgurah sapah pyasan sayang da, ida ini ktna ni kingal nanaq qtaan, kuxul bi yahan smlhaw kndadax eseisil alang seejiq mprigaw.
Kndadax seuxal balay o kmnbiyax bi dmudu laqi empuyas smluhay quri saw knkla rdrudan sbiyaw, saw ka tminun pala, tminun rawa, brunguy ni towkan. Duri ni smluhay grig rudadn sbiyaw ni kari Ciuli Tayal ni kari Seejiq Truku, ida mnatas patas uri stgsa dha laqi empuyas.
Sndhyaan dha kari Ciuli Tayal ni kari Seejiq Truku ga, musa pspung kari Nan tow seyn, uxay kiya o musa pspung kari alang brnux paru o ida mnangal malu hangan uri.
[[Snakun:Truku]]
b231yqj2b3sswf6bd98uhpseq2t4wgy
Pyasan tgciway Cingcing
0
1088
56063
38690
2021-03-22T07:20:09Z
Iyumu
191
/* Pyasan tgciway Cingcing (清境國小) */
56063
wikitext
text/x-wiki
= Pyasan tgciway Cingcing (清境國小) =
Gaga daya hraan hidaw Nantowseyn Jnaysyang ka pyasan tgciway Cingcing ksun, gisu sdalih bi Taycung ni Hwareyn dha seyns nii. Niqan elug Tay14 cya gaga lmihu hiya, plutuc dha ka Taycung ni Hwareyn dha seyns. Pyasan tgciway Cingcing nii ga pnhiyug hngkawas 1967 siida, pusu na balay o sphiyug na peuyas patas laqi, saw ka pnaah Cungkwo Tlu na mnsaping imin ni Jungmin. Pyasan tgciway Cingcing nii ga pneiyah Sowtingsincun, Tingyueynsincun, Jungkwangsincun, Powangsincun ni Jncang dnii klealng ka laqi meiyah meuyas patas.
Pkla tru knmalu na pyasan tgciway Cingcing
Tgkingal knmalu na o “Tgkingal bowqax nniqan”
Gaga haypa 1748M ka pyasan tgciway Cingcing ksun, kiya ni mltu ka karac rbagan, msipa bi ka karac misan. Rbagan do ida hbaraw bi ka [[seejiq]] miyah rmigaw hiya,miya trbug lntan hngak karac hini, kiya ni ksun dha “Qdriqan kncilux” ka hiya. Pyasan hini ungac kiyayi pskltu nniqan(wana sapah teynnaw ka niqan), ungac kikayi skbgihur uri, mkan nhapuy o ida ini tmring uri. Saw nii malu bi nniqan ka rbagan alang Snapaw hiya.
Misan do ida msipa balay ka karac wah, lqian hini ga ini sa mskuy, ada ka luhay dha nniqan paah laqi ka hini. Nasi saw kska ka yahan na meuyas hiya do, ini tduwa skila duma ka lqian, hici o wada thjil alang breenux duri. Emptgsa hini o ida miisug hari knskuy kiya wah! Taqi keeman o asi ka smapaw teyntan kika tduwa malu tnqian keeman.
Tgdha knmalu na o “Tgkingal gnmaxan egu klgan sejiqun”
Pyasan tgciway Cingcing nii ga, laqi meuyas o hbaraw bi kleegan sejiqan. Niqan tnpusu seejiq(Seejiq balay, Bunun, Paiwan, Rukai, Thau dnii), niqan klmukan, niqan Khilang, niqan pnaah Cungkwo Tlu Yunnansng tnhjilan Kwomincnfu Minkwo hngkawas 38 ni 50 uri,ida egu bi klgan uri ka dhiya. Sayang do gisu rwahan kana ka rhngun klwaan dni, nii mstrung seejiq Taywan ka duma pnaah eseisil klwaan seejiq. Uxay uri o miyah qmeepah Taywan hini, dsan dha ka lqian na uri.Kiya ka hbaraw bi lqlaqi gaga meuyas patas pyasan tgciway hiya. Pyasan tgciway Cingcing ga ida spruun dha bi qmita ka quri sejiqun kklgan, kiya ni tgsaan dha bi ka quri knkla egu klgan sejiqun.
Tgtru knmalu na o “stgsa lqlaqi pyasan ”
Egu bi ka stgsa dha lqlaqi mniq pyasan tgciway Cingcing, saw ka mgrig grig sejiqun Cungkwo Tlu Yunnansng, ida egu ka gnegrigan dha grig da. Saw ka grig kungcyuey(Taycu), grig Hanicu, grig Icu, grig Myawcu dnii. Ida miyuk Hurus na Rahucu uri wah. Teumal nami euda dealang Snapaw hini uri, saw ka kndsan Hanicu na Cangceyieyn, saw ka kndsan Icu na Smiyan Puniq(Hwopacey) uri, saw ka kndsan Hanicu na Cangceyieyn, saw ka kndsan Icu na Smiyan Puniq(Hwopacey) uri. Ida slhayun lqlaqi hini kana ka dnii.
Duri ni embiyax ni mdrumuc bi madas lqlaqi musa sttu mksa kdgiyaq gaga baraw bi alang snapaw hiya uri, ida asi ka mnusa mksa tru Pungpung Gokang hiya ka kana mnuyas pyasan tgciway Cingcing ka lqlaqi wah! Ida mdudul bi laqi meuyas musa pspung snluhay dh aka lqlaqi Pyasan tgciway Cingcing hiya, pkegu knkla ni pkniqan pahung na meuda ana manu hici.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
詹素娥 Lituk Teymu
[[Snakun:Truku]]
22btxl5xdrvjwm5cbllnj1qmr76385g
P’anoh
0
1089
100806
69532
2023-10-06T00:31:05Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100806
wikitext
text/x-wiki
== P’anoh (鹿場部落) ==
48 sapah ka kneegu na sapah, 155 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu [[seejiq]] o mangal 95% niqan 147 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 8 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 83%, Saysiyat 8%, Amis 1%, Paiwan 1%, Bunun 1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
i781zh2assqemy8trjjokakievkw759
Qabang ni Lukus
0
1090
56061
38702
2021-03-22T07:19:36Z
Iyumu
191
/* Qabang ni Lukus (布毯與衣服) */
56061
wikitext
text/x-wiki
== Qabang ni Lukus (布毯與衣服) ==
rudan [[Truku]] sbiyaw o hmaun dha truma qdrux ni lnglingay sapah ka krig, kiya o prilan dha qmada sudu ni qbulit, kika malu bi kndkilan na ka krig msa ka kari rudan. Kiya do kykuyuh o madas gsak ni saan dha smkrig ka krig, kika maanuqih, qnqihan o maabkuwir, bnkuwir do tgyaan, tnegiya do pdowsan, pndowsan do puyun qbulit ni maabhgay bi waray cinun.Babaw na nii gdrdan dha tnabuy masu, kkhnuk na tunan.Hiya na do psudun, pnusut do dgsayun, dnegsay do psaun ubung ni tunun da, tunun do maatnegxal, dha tnegxal o maakingal qabang da. Lukus kuyuh o niqan pala, usux, pdagit, habuk.Lukus snaw o niqan pala, habuk, towrah. Kykuyuh Truku o asi ka mkla bi tminun ni pmiri. kiya ka kuyuh maaTruku balay,duri o hbaraw bi risaw ka miyah smsungut dhyaan,mtduwa muda hakaw utux ka babaw mhuqil.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
ezghol014vitut1x2p6dn7m47qnfxfo
Qaboos bin Said al Said
0
1091
104148
38712
2024-07-06T13:21:38Z
U. Boya
2117
Qaboos bin Said al Said(卡布斯·本·賽義德·阿勒賽義德), kngkawas 2013
104148
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Omani Qaboos bin Said Al Said (cropped).jpg|thumb|Qaboos bin Said al Said(卡布斯·本·賽義德·阿勒賽義德), kngkawas 2013|alt=Omani Qaboos bin Said Al Said (cropped).jpg]]
= Qaboos bin Said al Said( 卡布斯·本·賽義德·阿勒賽義德 ) =
Mntucing hngkawas 1940 idas 11 jiyax 18 ka Qaboos bin Said al Said ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Oman]] ta sayang o kiya ka Qaboos bin Said al Said, pnaah hngkawas 1970 idas 7 jiyax 23 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
a4n15j4mkftd8b5qzsyvr3n5rq80qc2
Qalipusungan
0
1092
100807
56060
2023-10-06T00:31:07Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100807
wikitext
text/x-wiki
= Qalipusungan(阿里不動部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Sinyisyang ka [[alang]] Qalipusungan.
111 sapah ka kneegu na sapah, 260 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 16 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 244 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 6%.
[[Snakun:Truku]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
q4tiggjroqx7jkwekwritbwhxzosbzr
Qaljapang
0
1093
100808
56059
2023-10-06T00:31:08Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100808
wikitext
text/x-wiki
= Qaljapang(加羅板部落) =
Gaga mniq Taytung Tausyang ka [[alang]] Qaljapang.
85 sapah ka kneegu na sapah, 223 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 211 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 12 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan88%, Amis3%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
6a1lhifs6pi3iojeh5335yaoyel7fh4
Qaljecim
0
1094
100809
56058
2023-10-06T00:31:09Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100809
wikitext
text/x-wiki
= Qaljecim(和平部落) =
Gaga mniq Pingtung Sucusyang ka [[alang]] Qaljecim.
98 sapah ka kneegu na sapah, 334 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 329 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan94%, Bunun2%, Amis1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
rriq26b55rxdxpi303zjrpgckt1w2ru
Qapedang
0
1095
100810
56057
2023-10-06T00:31:11Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100810
wikitext
text/x-wiki
= Qapedang(武潭部落) =
Gaga mniq Pingtung Taywusyang ka [[alang]] Qapedang.
308 sapah ka kneegu na sapah, 1,146 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 1,119 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 27 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan94%, Bunun1%, Amis1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
60kbo41zgwq9hnwg12lujq8uqxers2u
Qapuciu
0
1096
100811
56056
2023-10-06T00:31:12Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100811
wikitext
text/x-wiki
= Qapuciu(洽波石部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Sinyisyang ka [[alang]] Qapuciu.
105 sapah ka kneegu na sapah, 321 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 55% niqan 175 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 45% niqan 146 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 54%, Tayal 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
a3k7b08wjeiewv6qve9elxwja5rr3qe
Qapu’
0
1097
100812
56055
2023-10-06T00:31:14Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100812
wikitext
text/x-wiki
Qapu’(卡普部落)
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Qapu’.
39 sapah ka kneegu na sapah, 100 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 97 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal96%, Truku1%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
lirk02skj53p3qybj9r5zco7ttmuhhb
Qara
0
1098
100813
56054
2023-10-06T00:31:15Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100813
wikitext
text/x-wiki
= Qara(卡拉部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Qara.
119 sapah ka kneegu na sapah, 294 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 54% niqan 158 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 46% niqan 136 hiyi koia.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
o0e1qbp8dqsopfa2uoq3donsxxe1py1
Qatar
0
1099
103685
103684
2024-06-18T19:56:55Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas (參考資料) */s
103685
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Qatar.svg|thumb|Flag of Qatar-Kwoci Gata (卡達國旗)|alt=Flag of Qatar|486x486px]]
= Qatar (卡達) =
[[Patas bntasan:Emblem of Qatar.svg|thumb|File:Emblem of Qatar.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Yacow ka [[Qatar]], 25 30 N, 51 15 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 11,586 sq km (hangan na o Tg166)
(knlbanga dxgal o 11,586 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 2,258,283 hiyi.
Gaga [[Doha]] ka pusu alang paru, jiyax 18 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Qatar ga wada sugan 5.60% ka dxgal qpahan, 0% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 94.40% na.
[[Patas bntasan:QAT orthographic.svg|thumb|File:QAT orthographic.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置)]]
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Tamim bin Hamad Al Thani, pnaah hngkawas 2013 idas 6 jiyax 25 pnrajing kmlawa klwaan.
= Gata (卡達) =
Gata kuo, thnganan Gata (ingyu: State of Qatar) (kari Arapo: قطر; phngak kari Arapo: [''ˈq''ɑtˤɑr], phngak kari alang Arapo: [ɡitˤar]), kika nniq Siya Cyuncucuanckuo, nalang Arapo syunnibay, nniq siyaw alang pantaw ka dxgal Alapo pantaw uri, Boswan ka tqiri kkana dxgal alang hini, wana hunac cyanyu ni Sautiarapo ka plutuc, kika hayuan Arapo kuocya hcuoueyyueynhuey jnyueyn,
Gaga thngayan bi syo ni deynjanji ka Gta, skuan kana ka deynjanji o tgtru hangan kana knlangan uri. nniq tgspac ka ruwan klwaan snjancongc seejiq. Nniq baraw bi jnleyfacancsu Gata, kika paru bi ka nniq klwaan Arapo. pusu biyax Arapo scey ka Gata, nniq Arapocjuen siida dmayaw banluanduandi duma, spuda jayu ni jyueynjyosing meydi pantaw teynsday ka pdayaw[20][21][22]. niqan nanaq ka ncongtnjyangkuo ka Gata uri sa[23][24]. Nniq hngkawas 2022 puda pspun sceypey cujyo ka Gata, kika plalay puda klwaan Alapo ka pstalan nii[25].
== Yueyn (詞源) ==
Congyueyn “Gata” o ngalan hangan kndadax ''Qatara''. Kiya ni yabi qndadax ''Qatara''. ka ''Qatar''. Sayan o duma snhi kndadax laxan Gata ka alang “Cupala” ''Qatara'' sayan (الزبارة), kika nniq suxan o ida malu bi ka cingcimawi kanggo dha<sup>.</sup>
== Ris (歷史) ==
=== Pusu pnpatas: endaan Gata ===
Eniq babaw Gata pantaw, nniq alang hini ka seejiq o ida pnuda egu knkawas uuda, binaw kkana jiyax brah, wana duma yomumingcu ka tnais nniq hini. kska, alang Hrifa ni Saut nniqan dha ka kana Arapo pantaw (bukuy do wda kghak saw Paring ni bukung Sautiarapo ), kika nniq yeynhayanseyn, muda pngahi ni cncuyanc. Alang dnni o yasa ppluk tbgaan muri kika knttu ini tmalu, kika mnsuwi mseupu ni mnsuwi kgayaw hini dhiya, kida ida ini phiyu qqhlangun.
Jiyax 3 idas 4 hngkawas 2007, Gataaymirhamat smkagun Hamat. Cyapir. Alsani ka neyksosyan[34]. Ids 6 hngkawas,Atci, Sutialapo, Alapo reyh takongkuo, Parin, Ripiya dalang nii ka mstoq piyin dha Gata, yasa qpruhan bi ka Gata[35].
== Tiri (地理) ==
Nniq ska Alapowan hayan ka Gata, kika kndadax Sautialapo mquri kingal daya pangtaw, niqan knpiya ka ssiyaw dxgal babaw gsilung. kndadax hunac dhuq daya kana knbragan o 160 kongri, kndadax hraan hidaw mquri gqiyan hidaw llaban o 80 kongri, kana ruwan cutaw spgun kana dxgal 11532.5 bingfang kongri. Nniq gqiyan hidaw hunac plutuc ka Sautialapo ni Alapo reynh takongkuo, duma sanmeynringhay, nniq daya gqiyan mssipaw brah ka dha Pring, ini dhuq 30 kongri ka knhdyaqan dha.
== Llingay (環境) ==
Jiyax 11 idas 6 hngkawas 1992 pnpatas snutuoyansingkongyuey ka Gata, jiyax 21 idas 8 hngkawas1996 kika mnduwa bi jnyueyn da[36], sngun bukuy muda snutuoyansing singtongcihua[37]. Nniq Gata o snjiyan 142 klgan kana ka Gata, uxay uri o pnaah yahan qmita huangcingpu, yabi niqan qleyban cujyun sa.
== Karac ('''氣候)''' ==
Jetay samosing ka karac Gata, mtalux ka rbagan, paru bi kncilux ka karac o tduwa dhuq baraw 50 tu, mltu mddngu ka misan, ciban ltu karac nniq saw siyaw ses 7 tu; mddngu ni ini hari quyux ka kingal knkawas, qnyuxan quyux o wana 125 hawmi. Karac nii o wada ini sblaiq ka kana ngngalan, kmlawa, uuda gaya, saw ka puuda hngkawas 2022 kuocicu congsceypey siida, ida puuda ka pstalan jiyax o wada psaan dhuq bukuy idas 11.
== Singcng cyuhwa (行政區劃) ==
[[Patas bntasan:Qatar, administrative divisions - Nmbrs - colored 2015.svg|縮圖|File:Qatar, administrative divisions - Nmbrs - colored.svg-Kndadax hngkawas 2004, Gata o sugan empitu paru alang ( kari Alapo : baladiyah )自2004年起的卡達行政區劃]]
Pusu qtaan : gneayus mklawa Gata
Kndadax hngkawas 2004 ka gneayus mklawa Gata
1. Peypucyu
2. Hawr
3. Umusilal
4. Cayjan
5. Layyan
6. Tuha
7. 沃克拉Uokla
Yasa asi ka spuun kana, paru alang o kika sgan 98 alang ( dhuq hngkawas 2010 ) [44], sbliqan sugan saw syan (block)[45]
{| class="wikitable"
|+
!'''編號'''
!'''市 名'''
!'''面積'''
'''(km²)'''
!'''人口普查'''
'''2004.3.17'''
!'''人口普查'''
'''2010.4.20'''
|-
!
!
!
!
!
|-
!01
!Ad Dawhah
|188.7
!402,459
!796,947
|-
!04
!Al Khawr
!1,624.2
!33,706
!193,983
|-
!06
! Ar Rayyan
!5,864.6
!227,229
!455,623
|-
!08
!Madinat ach Shamal
!902.1
!4,915
!7,975
|-
!09
!Umm Salal
!309.7
!25,413
!60,509
|-
|10
|Al Wakrah
|2,471.1
|44,115
|141,222
|-
|13
|Al Daayen
|160.7
|6,192
|43,176
|-
|
|Qatar
|11,521
|744,029
|1,699,435
|}
== Cngc (政治) ==
Jyocankuo cyuncucuanc ka Gata.[1] Gataaymir ka paru bi sring kuocya ni ucwanputuey, kndadax krmxan tnsapah Alsani, kika htran ka uuda cntan. Kiya ni, ini angan kari kuoci fayueyn ka Gata.
== Gaya (法律) ==
Pnaah seynfa Gata, Israngcyawfa o pusu bi fayueyn Gata rifa, binaw nniq fasseyn siida, Gata sfadisi ga krmaxan Olufasi ni Israngcyawfa, mntna duma klwaan Arapo ssu hari kiya. Israngcyaw o au muda saw cyadingfa, cijnfa ni duma singfa (kana msapac, pgeeluk ni smipak) duma saw nii ka ska hiya, Israngcyaw cyading fading ga biyax kkari qrijil o ini dhuq mdka snaw. Hngkawas 2006 peyjuan cyading o tduwa mangan hbaraw qrijil ka snaw<sup>.</sup>
== Waycyaw (外交) ==
[[Patas bntasan:Embassy of Qatar - Washington, D.C..jpg|縮圖|File:Embassy of Qatar, Washington, D.C..jpg-Nniq Gata taskuan Huasntuen KluenPiya djyu (位於華盛頓哥倫比亞特區的卡達大使館)]]
Plalay phiyu kingal jnyueyn ni Haywan Alapo kuocya hcuoueyyuenhuey ka Syosujukuocuc ka Gata (OPEC), jnyueyn Alaporeynmong uri, ana ka cyuncucuanc kuocya binaw saw uuda psaping o ida dyagun bi Amrika. Jiyax 3 idas 12 hngkawas 2018 rmngaw malax syosujukuocuc (OPEC), jiyax 1 idas 1 hngkawas 2019 do mnduwa bi paalax da.
Jiyax 5 idas 6 hngakawas 2017 dhuq jiyax 7, Sautialapo, Paring, Ayci, Areyn, Yeymn yating cnfu (gisu srwaun kuoci), hraan Ripiya cnfu (ini srwai kuoci), Martifu, Kmo ni Mawriganiya brah ni bukuy Gata o dmayaw gongpucuicuc (Musring syongtihuey, Yeymnjingneyn yuntongcuc dnii) ka prajing, rmngaw palax Gata<sup>.</sup>
== Uuda psapint (軍事) ==
[[Patas bntasan:Dassault Mirage 2000-5 participating in Odyssey Dawn (cropped).jpg|縮圖|File:Dassault Mirage 2000-5 participating in Odyssey Dawn (cropped).jpg-Muda skaya babaw karac ripiya ka huaning 2000 cantoci(飛越利比亞的卡達幻影2000戰鬥機)]]
Pusu pnatas
Kndadax brah hngkawas 2012, saw luhaygongsancyun Gata o wada niqan 12,000 seejiq, luhay gongcyun oa snakan ka 8,500, 1,800, ni 1,500 seejiq. Nniq hngkawas 2010, cnkata ngngalan klwaan uuda psaping Gata kana o wada niqan 1.5%. Gata o nniq hngkawas 2015 tg16 tauji ka ngngalan nganguc Gta, hngkawas 2016 kika tg11 kiya. Gata dcongputuey kndadax Fakuo ni duma sifankuocya muda pstalan, yasa niqan nanaq ka nuda daha nanaq, mnsa mnsupu hngkawas 2011 Tiripori ccan ka dhiya, mnsa mseupu Sauti ka mduu kangyu Yeymnsingtong ka Gata uri, mspais Syeybay Husayucuancuc, hbaraw bi ka wada paqan seejiq Yeymn, wada sliqan kapnhyugan uri, niqan ka spohan sapah gisu saan snbu puniq Sautialapo uri.
== Jnko (人口) ==
Pusu pntasan
[[Patas bntasan:Doha skyline banner.jpg|縮圖|976x976像素|File:Doha banner.jpg-Tuha deynciseyn(杜哈天際線)]]
{| class="wikitable"
|+
|'''人口'''
{| class="wikitable"
|'''年份'''
|'''人口'''
|'''±%'''
|}
|-
|'''1904''' 27,000 —
'''1970''' 111,133 +311.6%
'''1986''' 369,079 +232.1%
'''1997''' 522,023 +41.4%
'''2004''' 744,029 +42.5%
|-
|'''2010''' 1,699,435 +128.4%
'''2013''' 1,903,447 +12.0%
'''2016''' 2,545,000 +33.7%
|-
|來源: Qatar Statistics
Autjority (1904-2004);2010
Census;2013 eat.2016
|}
Yasa sntama bi wayci lawtongri ka Gata, kika paru bi lglu ka knegu ssjiqan, nniq hngkawas 2017 brah, saw wada niqan ssjiqan Gata o 260kbuhug seejiq, ksak o kika 313,000 ka kongmingGata (12%), nngari ka 230 kbuhug seejiq cyawming, pusu bi snpuan ssjiqan Gata ka uxay tnseejiq Alapo; ciban paru bi sejyun ka seejiq Ingtu, saw niqan 65 kbuhug seejiq, bujuy ka seejiq Nipor 35 kbuhug, sejiq Feyryuping 26 kbuhug, sejiq Ayci 20 kbuhug, sejiq Srilangga 14.5 ni seejiq Pacisdang 12.5 kbuhug.
Pnaah hngkawas 2010 musa qmita ssjiqan, ssjiqan Gata ka 1,699,435. snpgan kana ka Gata o nniq idas kingal hngkawas 2013 wada saw 1,903,447 ka ssjiqan klwaan, nniq hngkawas 2000mrana 3pey ka ssjiqan, kndadax hngkawas 2001 60 kbuhug seejiq, dhuq hngkawas 2011 wda niqan saw 180 kbuhug seejiq yasa snaw ka pqpahun, kika ini dungus ka qrijil, ssjiqan qrijil o wana niqan 4fnci.
== Pnrhulan ('''宗教''') ==
[[Patas bntasan:Alwakhra Masjid.jpg|縮圖|File:Alwakhra Masjid.jpg-Nniq jingcns Gata.(位於卡達的清真寺 )]]
Pusu pntasan: pnrhulan Gata
* 卡達宗教 (2010年) pnrhulan Gata (hngkawas 2010)
* 伊斯蘭教 (68.2%) Israngcyaw (68.2%)
* 基督宗教(15.6%) citucongcyaw (15.6%)
* 印度教 (11.3%) pnrhulan Ingtu (11.3%)
* 佛教 (3.1%) focyaw (3.1%)
* 其他 (0.7%) duma (0.7%)
* 無信仰 (0.9%) uka slhayan (0.9%)
Pusu bi shlayan pnrhulan ni kuocyaw Gata ka Islangcyaw, binaw ida niqan nanaq ka shlayan dha pnrhulan, hbaraw ka Gata kongming shlayan dha o kika Wahapibay, Salafey yuntong, saw niqan 20% Muaring ne Syeybay, Musring baypey o ciway hari kiya. Qtaan ka saw nii o, wada niqan 67.7% ka Musring, wada niqan 13.8% ka citidu, wada niqan 13.8 ka Ingtucyaw, wada niqan 3.1% ka focyaw, duma shlayan ni uka shlayan o wada niqan 1.6% pnaah Gata seynfa, pusu bi fayueyn Gata rifa ka Islangcyaw face.
== Kari ('''語言''') ==
Kuangfang Gata ka kari Alapo, skari alang hini ka kari Gataalapo, sngngh kkari Gata ga kika naqih birac ka dmuy, Inguy o tkdha jjiyung dha kkari kiya kiya ka tduwa skari dha, saw ruwan bbrigan, puda ka Gata, ida ini krimax kkari Alapo ka kari Ingyu , Ingyu ni Gata knparu bi snkagun ssjiqan musa blaiq prngaw, gaga skari nganguc duma uri, kana Peyluc, kari Ingti, kari Malayalamu, kari Urtu, kari Bsdu, kari Dangmir, kari Dayluku, kari Nipor, kari Sncyaluo, kari Mongcyala, kari acyalu ni kari Ingni, kika pegu ka gaya Gata.
== Cingci (經濟) ==
[[Patas bntasan:Doha City, UNCTAD XIII (7115124733).jpg|縮圖|File:Doha City, UNCTAD XIII (7115124733).jpg-Brigan alang Tuha(杜哈商業區)]]
[[Patas bntasan:Qatar Export Treemap.png|縮圖|File:Qatar Export Treemap.png-Ngngalan nganguc leypeypiridu ata(2011年) (hngkawas 2011)/卡達出口產品類別比例圖 (2011年)]]
Pusu pnpatas
Nniq brah snjiyan syo siida, pusu ngngalan Gata ka yuyey ni cncu, pnaah awdumantikuo kmlawa alang nniq hngkawas 1892 pnatas patas, ngngalan Gata ka tnnabu cncu o 2,450,000 cilan(kran)<sup>.</sup> nniq hngkawas 1920 – hngkawas 30, miyah bnbari knlangan ka tmabu cncu seejiq Tanahtunux do, asi tay uka pspngan ka cncu yangcyeu Gata, mkrusi bi ka nniqan. Binaw bukuy do, hngkawas 1940 snjiyan tuhangyodeyn, sngun bukuy sdalan syojuryan, gaga priyux kana ka ngngalan klwaan. sayan, ida niqan malu bi kndusan ka klwaan hini, egu bi ka jiyagan dha sejiqan klwaan, saw musa sapah spohan o ini buway pila. yasa uka ka suotsuey, kika kana knlangan murux nanaq ka klwaan o klwaan Gata ka ciway bi suotsuey dha uri, kingal o Paring uri. nniq idas 6 hngkawas 2013 ungac qpahun ka Gata o 0.1% . Pnaah gaya Gata kongs, jiyey klwaan ga asi ka kndadax Gata kuoming jku babaw 51%.
[[Patas bntasan:QTR A7-APA A380!137 EDHI 16-04-14.jpg|縮圖|File:QTR A7-APA A380!137 EDHI 16-04-14.jpg-Gata hanggong gongcongpas A380, hanggong Gata ka paru bi hnggong kongs uri, hmrinas 150 ka hngteyn, kika Tuha ka ppanan suniyo.(卡達航空空中巴士A380,卡達航空為世界最大航空公司之一,航點超過150個,以杜哈為營運樞紐)]]
Gata doccyu o nniq hngkawas 2005 pnhiyu cujyueynjayfucicing, sprun dha bi qmita ka brigan nganguc, mntna saw ngngalan mgxal hpucing pila amrika syo ni deynjanji, asi dayaw Amrika ka mklawa Gata,, Owcow ni alang Yaday. Gata gongku o kika kuocidoc ciko Gata doccyu, dhuq hngkawas 2013, jiyan dha cjan o hmrinas 1,000 hpucing pila Amrika, kndadax hngkawas 2009 prajing, Gata gongku knkawas o nanhan dha klwaan nanaq ka 300 dhuq 400 hpucing pila Amrika docccing, nniq hngkawas 2014, hbaraw bi knlangan ka jiyagan dha jiyey uri da, saw Fanluendeynuo, Simnckongs, juendeynpayxuo, Haluotpayxuokongs, sueybeyntasya, Paglayinghan, Luentuensislucijan, Parisnjarman cujyocyulpu, tacongciduan, Hlang huancyakubay, Meykuoinghan, Tfuni kongs, Congkuo nongyeyinghan, snpawri, heymeysoci ni Pasisandant inghan.
== Gaya (文化) ==
Pusu pntasan: gaya Gata
Gaya Gata duma ga mntna klwaan hraan hidaw Alapo, yasa gaya Islangcyaw. Knkawas jiyax 18 idas 12 ka Gata kuojingcey, spruun dha bi ka lnglungan klwaan, krwayan dha ka Gasaymu. Pn. Mhanmot. Alsani pnlutuc, bukuy do msupu ka na ka seejiq. Hamat. Pn. Abutulajic. Gawari kndadax jiyax 1 idas 7 hngkawas 2008 prajing plutuc gaya Gata, isupucan.
Harifa kuocitiyujan ga pusu ssaan tsli Gata kuocya cujyotuey, Yacow yuntonghuey uri, Yacow cujyosay ni sceypey cujyosay ga puuda hini jana.
== Diyu (體育) ==
Mntna klwaan congtong duma uri, cujyo ga ida quxun bi ddaun Gata, kika pangjyo da. Jiyax 2 idas 12 hngkawas 2010 nniq Jueyssuri ppatas hngkawas 2022 sceypey cujyoday wada tduwa, kiyaka kndadax sbiyaw ka congtong kuocya o ida paru bi uuda nii hngkawas 2006 pusu paru alang Gata Tuha o ida mnda saw yayunhuey, hngkawas 2011 kika tongtaw ka mnda hngkawas 2011 Yacowpey cujyoday ni hngkawas 2011 Fanalapo yuntonghuey uri. WTA syunhueysay congcyueysay hngkawas 2008 dhuq hngkawas 2010 nniq pusu paru alang Tuha Harifa kuociwanjyocongsing muuda kana. Hngkawas 2022 sceypey o nniq Gata ka muuda.
[[Patas bntasan:Khalifa International Stadium interior night 2009 Emir Cup.jpg|縮圖|File:Khalifa International Stadium interior night 2009 Emir Cup.jpg-(哈里發國際體育場是卡達國家足球隊的主場,且亞洲運動會、亞洲盃足球賽及世界盃足球賽都在此舉行)]]
== Ttgsa ('''教育''') ==
Nii knkawas, sprung bi kmlawa Gata ka ttgsa. kntaxa laqi o tduwa ini buway pila ka kndadax pyasan prajing dhuq pyasan tgparu. Hngkawas 2012, snaw Gata, qrijil yuenmangri o snakan ka 3.1%, 4.2%, kika ciway bi klwaan Alapo. nniq pnhyugan hngkawas 1973 ka Gata ga ida bsiyaq bi ka endaan dha, ida paru bi ka quri pyasan paru dha. Yasa jiyagan Gata cicinghuey siida, hbaraw bi ka pyasan Amrika pnhiyu fnccikow ttgsa alang Gata, niqan ka saan ppuyas kuxu nanaq matas. Paru pyasan dnii ga kana pyasan paru Ganeycimeylong, pyasan paru Jyawccn, pyasan paru Tcownongkong, pyasan paru Weyciniya reynpan, pyasan paru Gannayr dnii. Hngkawas 2004, Gata o nniq cyawyucn pnhiyu Gata gsyueycisukongyueyn iyux pniqan saw pyasan paru ni kongyey o tduwa pprngaw.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/卡塔尔(參考自中文維基百科)]
qna62kn89abgr8jplw47aw2mxmq1cgt
Qatu
0
1100
100814
56053
2023-10-06T00:31:17Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100814
wikitext
text/x-wiki
= Qatu(卡度部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka [[alang]] Qatu.
306 sapah ka kneegu na sapah, 1,166 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 1,075 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 91 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun89%, Amis1%, Tayal1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
4hisbdvu0nstlz1s0k0vllzlkwlisbm
Qba
0
1101
100815
56052
2023-10-06T00:31:18Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100815
wikitext
text/x-wiki
= Qba(九寮溪部落) =
Gaga mniq Yilan Tatungsyang ka [[alang]] Qba.
37 sapah ka kneegu na sapah, 90 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 37% niqan 33 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 63% niqan 57 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal34%, Truku2%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
8mbv5bn4btw52m2lwvagepebduj95s6
Qbhni pgkla
0
1102
56051
38816
2021-03-22T07:17:44Z
Iyumu
191
56051
wikitext
text/x-wiki
Qbhni pgkla 預知鳥
Quri mshjil ni mdurug ka kuyuh [[Truku]] sbiyaw ga, rudan Truku sbiyaw o niqan ini kndka lnglungan dha, spowda dha uyas qbhni mkla ka ga mshjil ni manu ka qnseejiqan laqi rbnaw ga nbuyas bubu.
== qbhni mrmul 斑鳩 ==
qbhuni mrmul ga nasi bhangan uyas na“em! em! ”msa do klaun rudan ka kuyuh o ga empshjil da.
== puurung 貓頭鷹 ==
(1) Nasi bhangan uyas puurung (聽到貓頭鷹歌聲) 是“ngiyaq! ngiyaq! ”msa o klaun rudan ka ga nbuyas bubu o kuyuh ka laqi rbnaw. (是女嬰)
(2) Nasi bhangan uyas puurug (聽到貓頭鷹歌聲) 是“ qur! qur! ” msa o klaun rudan ka ga nbuyas bubu o snaw ka laqi rbnaw. (是男嬰)
(3) Qnlqian laqi rbnaw(嬰孩性別) Mtucing ka laqi rbnaw o huya dha ksun pgkla seejiq ka miyah smiling qnlqian dha,nasi laqi snaw o “uwah” (男嬰sun dha pgkla seejiq smiyuk. nasi laqi kuyuh o “agih” (女嬰) sun dha pgkla seejiq smiyuk.
(4) biqan qngqaya(送東西) Hana ga mtucing laqi rbnaw o ini dha asi saay pgkla ka rudan kuyuh, kiya ka kiya ni niqn kingal ka pusu bi qngqaya saun dha mgay hlmadan kuyuh (送給妻子 親兄弟), kiya o pucing aji uri o qabang (獵刀或布毯), saw nii hana dha pgklaun ka hlmadan kuyuh gaga dmuuy laqi da.
== pnyahan kari ==
資料來源: 口述耆老Iyuq Ciyang 2015
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
g5i4yspo5jcp8g9fj6piia9ijil95cb
Qbulic
0
1103
38828
38827
2021-03-18T15:15:30Z
Martin Urbanec
1
已匯入 11 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
38827
wikitext
text/x-wiki
= Qbulic(石朴) =
Qhuni msderux ka qbulic, ini hari trehak ka qhuni na, kuxul riyung yahun mekan brihuc ma qbheni ka hei na. Msdheriq ma mgsama rako na waso na, kiya uuqun na kui plale duri.
Kari ta ita Tgdaya ge, “qbulic” kesun ta qhuni nii. Slmeun daha qbulic halung dooyan baga halung ka qbulic na qhuni nii, kika kesun daha qbulic. Msderux ma saadux ka qhuni na qbulic nii, ngalun daha pheyu eruc sapah, slmeun dooyan halung ma riduy parih.
Malu riyung pthuun puniq na qhuni qbulic ma ngalun daha pbhege ware ttinun pala duri. Nii ngalan daha hmanguc ware nuqah mqedil ge, mangal qbulic pnthuan ma sgimax qsiya hmanguc ribo paru, hmanguc ciida ge, asi naq ktnaun iicux ka ware nuqah kiya, ado ini so ariq qqtaan ka rako na denu. Saan smino qsiya ka ware nuqah ma pdhagun ngerac, mdengu ge, mgbhege ka ware nuqah dhenu.
[[Snakun:Truku]]
3v2e4k8gh8vseuyb9ff6yyyu583u3d4
Qegiri
0
1104
38832
38831
2021-03-18T15:15:33Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
38831
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Qqri]]
[[Snakun:Truku]]
g3koldzfgj4u50yrusiabour1iwa9vp
Qehuy
0
1105
100816
56050
2023-10-06T00:32:41Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100816
wikitext
text/x-wiki
= Qehuy(內奎輝部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Qehuy.
19 sapah ka kneegu na sapah, 55 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 53 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 87%, ni rahuq na o 9%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
nplgyhni5gei25uw0nei3n3jd0oekiq
Qgeri
0
1106
38847
38846
2021-03-18T15:15:36Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
38846
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Qqri]]
[[Snakun:Truku]]
g3koldzfgj4u50yrusiabour1iwa9vp
Qhuni Paru Dgiyaq Tmpupu
0
1107
56049
38862
2021-03-22T07:16:54Z
Iyumu
191
56049
wikitext
text/x-wiki
Qhuni Paru Dgiyaq Tmpupu (奇萊山的大樹)
Sbiyaw balay, mniq ska“ Dgiyaq Tmpupu(Dgiyaq Klbiyun sun uri)”hiya ka paru balay qhuni. Paru balay snsagan na ka sida ni rnabaw niya. Ana jiyan o yasa ssagan sida ni rnabaw na ka lhbun na o mnkuung mdka saw keeman ka jiyan. Wada niqan 1 jiyax, sriyu paah truma qhuni ka 1 mneudus 4 papak ni ubal kana ka hiyi na. Smnegul na hiya ka sriyu 1 o mneudus niqan bungu ka baraw na ni mdka saw pungu qhuni taan, niqan 2 gamil ni 2 sida na ka paah baang. Duri ni sriyu paah baraw ka 2 mneudus, lqling bbaraw bi ka 1 ni ini tduwa mksa, 1 do ini tduwa mksa dxgal ni skiya, dnii o kika samat, [[seejiq]], quyu, ni qbhni. Sriyu paah baraw o mtduwa mniq qhuni baraw, kiya ni sriyu paah truma o ini tduwa mniq qhuni baraw, kika ini pndka ka kndsan seejiq , samat, quyu ni qbhni. Ana ya snriyu paah qhuni ka 4 klgan nii o, ini pseupu yaa wada piya idas, wada niqan 1 jiyax, empprngaw ka dhiya nii,“Paah sayang, niqan saw mneudus uqun o uqa ta ni kdsa ta”mkksa.Kiya do paah siida, smpung mkan saw uqun dha nanak ni meudus ka dhiya. Babaw na nii, snriyu paah lhbun qhuni ka 1 snaw nii o paah hiyi niya sriyu ka 2 laqi, kiya o snaw ni kuyuh. Mdakil ka 2 laqi nii ni mstrung msdungus da. Mtucing 1 ka laqi dha ni malu bi kndsan dha. Mrana paah hini ka Truku msa ka rudan Truku sbiyaw.
== pnyahan kari ==
口述 Iyuq Ciyang Iyang Taying 2015
秀林鄉志2006
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
5fjsltt9yf3ssf9o2agh9snoyg154mn
Qhuni bruling
0
1108
56048
38875
2021-03-22T07:16:38Z
Iyumu
191
/* Qhuni bruling(通條木) */
56048
wikitext
text/x-wiki
= Qhuni bruling(通條木) =
Qhuni bruling ge, qhuni llebu hari, egu ccida hnreyan, ma ccida na sduduy mquri dheran truma. Qnedis msderux so ka rrmuxan ka cida na qtaan. Kiya ka kesun daha “ qhuni tnleelu ” ka mlawa ngayan na.
Mgceyas pnugsama mphepah da mprbagan, so ba lnihu knkkingal sqeya cida baro hiya ka hei na, mntena ba ka so lnhugan sdoduy ssrugan knkingal baro hiya peni.
Mtumun so pntmuwan ka hei na, knkkingal ptbeku ttuwax na. Rbagan mqhada ciida de, mgsama mttumun mntena ba ka qaqa paru hari mtumun peni; Mgqalux hari ka taan da mhada bale. Biciq ma ani knkana ka hei na pntbeku hnreyan.
Kretun keruc ka qhuni bruling nii de, qtaan yxeyux na mgbhege, skeruc ka icil na duri, pckulan qreti yexun sppeeyah nganguc, asi tneelu mreemux mtuting meyah kana. Ngalan qndisan ma so puto, pkcaan pusa truma na ka qreti, pgriqun ptlangun quri berih, spgeriq thiqan so ka gukuc rulu tmediq; niqal ka pexun kexil baga spiilo quri berih, taan knthuyan duri. Nii ka ngngalan tthiqan lqlaqi [[alang]].
[[Snakun:Truku]]
p88y50fzkmu3oueqrdb04sytex0yczx
Qhuni bserux
0
1109
38879
38878
2021-03-18T15:15:43Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
38878
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Qhuni bsrux]]
[[Snakun:Truku]]
9ms20iprnnq3quu09e7e0lk2m5xa3ws
Qhuni bsrux
0
1110
56047
38901
2021-03-22T07:16:18Z
Iyumu
191
/* Qhuni bserux/ Qhuni bsrux/ Qhuni bsrux(構樹) */
56047
wikitext
text/x-wiki
= Qhuni bserux/ Qhuni bsrux/ Qhuni bsrux(構樹) =
[[Patas bntasan:Murier.jpg|thumb|File:Murier.jpg-Qhuni bserux/ Qhuni bsrux/ Qhuni bsrux(構樹)]]
Egu balay qtaan ssiyaw alang, elug saan qnpahan ka qhuni bsrux ksun. Yaasa qhuni bsrux nii ga smkila bi ana kneinu, mrana bi uri, ida ini biyaw knkilan na uri, kiya ni egu balay ka. Qhuni bsrux ga niqan bubu ni tama dha klgan, ida tmphpah kana. Dtama o wana qtaan tmphpah, ini tghiyi, bubu o tmphpah ni tmghiyi kiya. Ida tduwa uqun ka hiyi qhuni bsrux nii, qmowpang ni ssibus uqan. Yaasa egu [[wasaw]] na ni tduwa mipix ni ini kuxi saan sqapah ruciq hngak, kiya ni ngalan bi hmaan kleelug alang paru breenux sayang da ka qhuni bsrux nii. Nasi musa ngalan bagah qnpahan, mmaku ni lmiqu ddgiyaq o gaga hmaan hiya ka qhuni bsrux nii, ida malu bi saan tsasaw ni empqlahang bbuyu uri. Wasaw rqnux ksun Klmukan ka qhuni bsrux nii, yaasa uqun bi rqnux ni ssamac ka wasaw na. Mnsa ka pnatas dha sayang, wasaw qhuni bsrux nii ga, niqan bi ririh na uqun ka wasaw na, ida skbiyax bi hiyi uqun ka wasaw na. Saw ka skkray buuc, pkrdax dowriq ni skbiyax shmu uri uqun ka thiyan mhanuc gamil na ka wasaw qhuni bsrux nii.191
[[Snakun:Truku]]
5x75sd1o5o36x2hwwqx7rbk4qqz5bop
Qhuni sbeyuk
0
1111
56046
38919
2021-03-22T07:16:01Z
Iyumu
191
/* Qhuni sbeyuk (赤楊木) */
56046
wikitext
text/x-wiki
= Qhuni sbeyuk (赤楊木) =
Sbyekan daha da knbdurah dheran ka [[seediq|Seediq]]. Dheran snbyakan pkmalu dheran ma ngungalan daha ppuqun; malu kana pnhmaan, kiya ini pgedang ppuqun ka Seediq mdrumuc na mqeepah mesa rudan.
Ndaan ni, laxan neepah qnpahan, sbyekun daha ma musa knbgurah knrmanan daha dheran snbyekan. Rmengo rudan ge, kesun sbeyuk nii, hmeri malu sbyekun mesa.Anu leexan ngngalan sphuma. Dheran ini sbyeki, naqah naq phmaan , ini eyah ka pnhuma mesa. Kiya spruun riyung mita na ka rudan cbeyo. Sbeyuk, hmneru naq duma, nyupan bgihur ka rehak na! Duma ge, musa mangal rehak ma dngeyan daha ma, haan daha dmeun. Dneeran meniq so qeting, ini beyo hmeru ma, meniq so thdagan mdengu hari, mtara quyux skdakil. Haan daha mhuma. So nii ka kari rnengo rudan biciq nami ciida.
Meniq ka so qeting ini beyo mtakil ka sbeyuk. Meniq leexan thdagan ge,dehuk rima hari knkawas ka kndkilan na. Spruun riyung rudan ka mhuma sbeyuk nii. Dmoi dheran ma pkmalu hreyan kana mllamu ppyahan mesa.
Qmuyux ini pdai mapa rnecux, kika bblequn daha riyung mharac ka dheran. kana macu, sari daan daha mhuma bobo harac. Kana bunga tumun, qucur, lamulamu ini naq kgedang ppuqun daha rudan cbeyo. kesun so sbeyuk nii duri, hmiti kari laqi, “Netun namu laxun neepah, sbyeki. Ini sbyeki de, naqah ka pnhuma. Uxe namu mqita ppuqun.” mesa. kiya mesa rudan, “plaale so rmiyux qnpaahan, haan mu snbeyux ka dheran mu kiya. Snbyekan mu so ciida ka kiya we, baka naq saan mu so knbgurah.” mesa hiya.
== Pnyahan pnataas(資料來源) ==
台灣原住民族歷史語言文化大辭典 http://210.240.125.35/citing/citing_content.asp?id=3685&keyword=%A8%AA%B7%A8%A4%EC
Awe Nawi, Pidu Nokan, Robo Nomin, smneeru; Aking Nawi smtetur matis
[[Snakun:Tgdaya]]
2za0dl6lvjmsr1z31ykv3oej0q4s057
Qhuni temaq lnswekn
0
1112
56045
38923
2021-03-22T07:15:37Z
Iyumu
191
56045
wikitext
text/x-wiki
=冷水坑老茄苳=
Kingal qhuni temaq ga mheyu kesun conhori(中和里) lnswekn(冷水坑) hiya, [[seediq]] tnalang hiya cetongkong(茄苳公) kesun daha, ye ado wada hmrinas knkawas 300 ka kndesan na mesa, hnyegan na 20m knbubaro na ma, qnthuran na de 5.6m hari ma, kngharang tudu na waso de dehuk 300m². gaga bkeyun qaliq tana ma ssiyo na de niqan kingan ciyatokonmiyau(茄苳公廟). Niqan ka kari mesa berah na rnecux qsiya paru de “huw~ huw~”mesa lmawa ka qhuni temaq nii mesa, ado so wada sdoyan bgihur lmingis riyung ka laqi de, meyah tntama qhuni temaq nii de maha malu ka kndesan na ma kndudun mdakil paru denu, kiya gmtange riyung heya ka seediq tnalang hini, kruwaan daha Utux qmita.
中和里冷水坑巷弄裡的老茄苳,當地民眾稱「茄苳公」,據說樹齡已有三百年,高度約20m,胸圍5.6m,樹冠幅寬達300平方公尺。茄苳公的樹幹上繫有百紅綾,一旁建有茄苳公廟。相傳發生水災前,茄冬公會發出呼呼聲示警,當地小孩受到驚嚇生病時,也會給茄苳公當義子,祈求平安長大,是當地居民心中的樹神。
q2mpuvnnr25we9s8y8uk2onw5q4jvjy
Qhuni trabus
0
1113
38927
38926
2021-03-18T15:15:56Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
38926
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Harung]]
[[Snakun:Truku]]
l14dl9r6cbfxxqgdcvs6cmz3r0bydlr
Qlupas
0
1115
38938
38937
2021-03-18T15:16:05Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
38937
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Aring]]
[[Snakun:Truku]]
71pwidj3p3j7ws6zm0789nvl11742x0
Qmegi
0
1116
38949
38948
2021-03-18T15:16:08Z
Martin Urbanec
1
已匯入 10 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
38948
wikitext
text/x-wiki
= Qmegi/ Qmgi/ Qmui(老荊藤) =
Qmegi ge, wahil mgqhuni pgkaro, ttaan ssiyo hreyan qqhuni pkbobo ludux qqhuni baro, ma ssiyo ruru duri ka niqul na peni. ↵ Qtehur ma smmaxal cida ka qmuru na wahil. Niqal rako mgqhuni uban runge han mgrabu, rudan de mntena ba palic mruurun kndkilan na ka waso na kiya. Spegun rima musa betaq maxal kingal, tgbaro na murux mgdoriq qndisan qtaan. Hei na ge, mgkeras mtapaq peni. ↵
Rbagan mphepah mttntanah qtaan, niqal ttikuh mgceyas ka ssiyo tuwax na truma, kuxul ba puqun wawa plale, kana ka waso na kuxul bale qtqitan daha duri.↵
Wahil qmuru daha ka waso na ka strmaun; speeniq btunux mdheriq mtapaq ssiyo ruru, ma mangal btunux biciq ruru hiya ka stuting tikuh wahil daha ka waso nii, speeyan beyuq na baciq peni. Gmaxan tikuh qsiya psaan tunux baro srteruc baga trima. Bobo tnrmaan ka tunux, snuunux, so ka knkerak tunux, mceka, mddengun mkkaric snuunux, uka ba ini na plxani ma pgdheriq sloun snuunux peni. Kiya ka kuxul bale strima tunux na mmqedil. ↵
[[Snakun:Truku]]
4qb40y738g28hgm4f7sa0jreo8x4c26
Qmgi
0
1117
38954
38953
2021-03-18T15:16:12Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
38953
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Qmegi]]
[[Snakun:Truku]]
mi6l7phmxazy8kq4f7tnaony4e2jo16
Qmlahang lnglingay
0
1118
38958
38957
2021-03-18T15:16:15Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
38957
wikitext
text/x-wiki
= Qmlahang lnglingay =
Kndsan ta knxalan sayang o asi ta ka msupu bi kana muda qmlahang kmaraw
niqan ta kana lnglingay. Kiya do kika malu qtaan ka nii ta niqan elealang . Embrax
kana ka hiyi ta ni ini ta sdali ana manu mnarux. Nasi ini shaya do htngayan sburaw
sudu, ruciq, ana manu kkkuwi, rngji ka lnglingay ta da. Naqih bi qtaan ni pngalan ta
ana manu mnarux hiyi ta ni mhuqil ta da. Saw kiya ni pusu bi spruun muda ka
qmlahang lnglingay nii.
Huya ta ksun muda ka qmlahang lnglingay hug? Tgkingal o kmbiyax ni
kdrumuc(kdrumut) ta smksik kmaraw kana kska ruwan sapah ni nganguc(ngangut).
Endwaun ta smkul ni mkug ka kana qaya. Hadun ta rulu(ddruy) muda mapa sudu
kana ka enjiyan ta sudu. Ini ta humuc(humut) qmada ana inu. Duri ni
kdrumuc(kdrumuct) ta trima hiyi, baga ni hnligan. Qlahang bi ka hiyi ta ni qsahur ta
[[Snakun:Truku]]
6rr3qa6l8un4rbyohj96d44cqkoso1c
Qmocyan
0
1119
100817
56044
2023-10-06T00:34:04Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100817
wikitext
text/x-wiki
= Qmocyan(下奎輝部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Qmocyan.
28 sapah ka kneegu na sapah, 77 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 72 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 92%, Amis 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
tev6g0rf8f259u7oxc44lbi7n6mrgr8
Qmui
0
1120
38972
38971
2021-03-18T15:16:19Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
38971
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Qmegi]]
[[Snakun:Truku]]
mi6l7phmxazy8kq4f7tnaony4e2jo16
Qnau
0
1121
100818
56043
2023-10-06T00:34:05Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100818
wikitext
text/x-wiki
Qnau(上奎輝部落)
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Qnau.
60 sapah ka kneegu na sapah, 192 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 183 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 9 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal93%, Amis1%, Saysiyat1%, ni rahuq na o1%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
te8omsvds1srmw2fa62zisylo7ttesn
Qnawan Ddilun
0
1122
104236
104235
2024-07-13T12:17:26Z
213.130.93.197
104236
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Samsung GALAXY S4 zoom (White).jpg|thumb|Qnawan ddilun (手機)]]
Malux nami kesun Qnawan ddiun ka qyqeya nii we, niqan naq pusu na kari: Cbeyo, hani hari meyah qmlahang yami ka, Tanah Tunux ciida, kika kleeluw pheyu eruc ka Tanah Tunux ma, blebin qnawan, iya ba mhmeti psetuq ka qnawan nii kesun na rudan miyan cbeyo. Bobo na, splawa nami na sapah ptasan de, mgeriq bubu qnawan nii ka zunsa Tanah Tunux ma, ga mprengo,ga mrrengo daka ima zunsa nii, mesa lmngelung ka rudan nami, ma so hari ga rmengo utux mesa. Klaun daha mesa mphaduc kari ka qnawan nii de, asi daha tnyani mesa Qnawan di, kari Tanah Tunux ge “deng-wa” mesa, kari Telu saya de “teng-hwa” mesa.
Alang miyan Gluban we, betaq ku yong-nense hari ka niqan deng-ki, berah na han we, hmiru miyan kan-tera, lmungu nami qhuni ka pure ido, hmanguc damac ma dngedang qsiya mtilux. Muuyas ku so-cyu hari de, niqan terebi duma ka seediq alang miyan di, ani si ini keegu sapah dehuk maruy terebi nana, bobo na dungan we, niqan ga-su di, kika ini nami lungu qhuni kndalax ciida di. Betaq bale meyah ku mgsense Hori de, blebil ciida Qnawan sapah ka [[seediq]] [[alang]] nami di, bubu na Qnawan sapah nii we ini pgriqi, asi ppexi. Ini nami blebil Qnawan sapah han ge, wano ba sapah ptasan ka, niqan Qnawan pgriqun ma, kndudul mntena kana ka bubu miyan Qnawan sapah duri di, tngiyo ppexan. Kndalax niqan ten-naw nii de, smmalu Qnawan Ddilun ka seediq Dame quri hunac hii di, mgaya bale han we, paru, chedin ma mkere brigan, asi nanaq ka seediq niqan pila, dehuk maruy Qnawan Ddilun kiya ma, so ke-sacu, so qbusran peni. Ye wada ini dehuk maxal knkawas ho, kika prading niqan Qnawan Ddilun biciq so ka, ga ta dooyun saya nii di, tiku hari bnrigan na duri, ani si egu riyung klegan ma, mnlamu naq ka ko-si msalu Qnawan Ddilun nii duri. Ado ka asi psai lubuy ma, asi dsdesi ani inu ka Qnawan Ddilun nii, kuxun riyung dmoi uniima, ani laqi muuyas duri we, sbaruy tama bubu daha ma, dsdesun daha mosa muuyuas ngerac.
Kuxun riyung dmoi laqi muuyas ma, riso weewa ka Qnawan Ddilun, ado ka ini pntena Qnawan sapah, egu riyung so tthiqan laqi ma riso ka Qnawan Ddilun, ado mkela dmoi te-naw ka mnuuyas hndure, kika ini daha saani inu ka, dmoi ma theyaq Qnawan Ddilun, so ka rudan hari ini kela dmoi te-naw de, ini naq sriyung theyaq Qnawan Ddilun ka dheya, ngalun daha Qnawan bale dmoi. Ani naq kesun malu bale ka, niqan Qnawan Ddilun nii we, niqan ka naqah na duri, tmgesa ooda naqah laqi riso hari, kndalax Qnawan Ddilun smneeru oda naqah ka laqi ge, ini kkela ka tama bubu daha, ado ini dehuk hiya ka, knkela daha dmoi Qnawan Ddilun ka tama bubu daha.
Qnawan Ddilun nii we, smnegun bnarah te-naw, kika maha mntena te-naw ddilun bobo beyax na duri, ga kndudul so besyax na te-naw ka, beyax na Qnawan Ddilun nii saya di ma, ngalun sasing-ki psasing, mangal kari rnengo seediq ma, qtaan ega duri, uxe pkberih di, maha rmabang malu bobo na Qnawan Ddilun.
== 參考文獻 ==
* 郭明正. (2012). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2012作品集. 教育部.
[[Snakun:Tgdaya]]
2t3eq9scpyypk20ood0bhqn6nsq82if
Qnawan ddilun
0
1123
56041
38988
2021-03-22T07:13:02Z
Iyumu
191
/* Qnawan ddilun (電話) */
56041
wikitext
text/x-wiki
= Qnawan ddilun (電話) =
Qnawan ddilunMalux nami kesun Qnawan Ddiun ka qyqeya nii we, niqan naq pusu na kari: Cbeyo, hani hari meyah qmlahang yami ka, Tanah Tunux ciida, kika kleeluw pheyu eruc ka Tanah Tunux ma, blebin qnawan, iya ba mhmeti psetuq ka qnawan nii kesun na rudan miyan cbeyo. Bobo na, splawa nami na sapah ptasan de, mgeriq bubu qnawan nii ka zunsa Tanah Tunux ma, ga mprengo,ga mrrengo daka ima zunsa nii, mesa lmngelung ka rudan nami, ma so hari ga rmengo utux mesa. Klaun daha mesa mphaduc kari ka qnawan nii de, asi daha tnyani mesa Qnawan di, kari Tanah Tunux ge “deng-wa” mesa, kari Telu saya de “teng-hwa” mesa.
Alang miyan Gluban we, betaq ku yong-nense hari ka niqan deng-ki, berah na han we, hmiru miyan kan-tera, lmungu nami qhuni ka pure ido, hmanguc damac ma dngedang qsiya mtilux. Muuyas ku so-cyu hari de, niqan terebi duma ka [[seediq]] [[alang]] miyan di, ani si ini keegu sapah dehuk maruy terebi nana, bobo na dungan we, niqan ga-su di, kika ini nami lungu qhuni kndalax ciida di. Betaq bale meyah ku mgsense Hori de, blebil ciida Qnawan sapah ka seediq alang nami di, bubu na Qnawan sapah nii we ini pgriqi, asi ppexi. Ini nami blebil Qnawan sapah han ge, wano ba sapah ptasan ka, niqan Qnawan pgriqun ma, kndudul mntena kana ka bubu miyan Qnawan sapah duri di, tngiyo ppexan. Kndalax niqan ten-naw nii de, smmalu Qnawan Ddilun ka seediq Dame quri hunac hii di, mgaya bale han we, paru, chedin ma mkere brigan, asi nanaq ka seediq niqan pila, dehuk maruy Qnawan Ddilun kiya ma, so ke-sacu, so qbusran peni. Ye wada ini dehuk maxal knkawas ho, kika prading niqan Qnawan Ddilun biciq so ka, ga ta dooyun saya nii di, tiku hari bnrigan na duri, ani si egu riyung klegan ma, mnlamu naq ka ko-si msalu Qnawan Ddilun nii duri. Ado ka asi psai lubuy ma, asi dsdesi ani inu ka Qnawan Ddilun nii, kuxun riyung dmoi uniima, ani laqi muuyas duri we, sbaruy tama bubu daha ma, dsdesun daha mosa muuyuas ngerac. Kuxun riyung dmoi laqi muuyas ma, riso weewa ka Qnawan Ddilun, ado ka ini pntena Qnawan sapah, egu riyung so tthiqan laqi ma riso ka Qnawan Ddilun, ado mkela dmoi te-naw ka mnuuyas hndure, kika ini daha saani inu ka, dmoi ma theyaq Qnawan Ddilun, so ka rudan hari ini kela dmoi te-naw de, ini naq sriyung theyaq Qnawan Ddilun ka dheya, ngalun daha Qnawan bale dmoi.
Ani naq kesun malu bale ka, niqan Qnawan Ddilun nii we, niqan ka naqah na duri, tmgesa ooda naqah laqi riso hari, kndalax Qnawan Ddilun smneeru oda naqah ka laqi ge, ini kkela ka tama bubu daha, ado ini dehuk hiya ka, knkela daha dmoi Qnawan Ddilun ka tama bubu daha. Qnawan Ddilun nii we, smnegun bnarah te-naw, kika maha mntena te-naw ddilun bobo beyax na duri, ga kndudul so besyax na te-naw ka, beyax na Qnawan Ddilun nii saya di ma, ngalun sasing-ki psasing, mangal kari rnengo seediq ma, qtaan ega duri, uxe pkberih di, maha rmabang malu bobo na Qnawan Ddilun.
[[Snakun:Tgdaya]]
27crb29te30chbd2zj974rlht886833
Qngqaya Cinun
0
1124
56040
38996
2021-03-22T07:12:35Z
Iyumu
191
56040
wikitext
text/x-wiki
Qngqaya Cinun 織布工具
Tunan Truku sbiyaw o spagan qabang ka babaw dxgal, kiya do psaan dha babaw snpagan qabang ka ubung, tluunghiya ka kuyuh [[Truku]], mangal wahu.
Qaya cinun o saw nii,
1.ubung,snalu qhuni, djiyun tminun.
2.qataq , snalu qhuni,djiyunmslagu waray cinun.
3.knisul(kusut),snalu djima,djiyun dhug waray.
4.buji(sntruma)snalu djima, djiyun daqut matas.
5.bgiya, snalu qhuni, djiyun ptasil waray.
6. kikut, snalu djima,djiyun pskrut tninun .
7.gikus, snalu djima,djiyun peaway waray tminun..
8.wahug cinun ,tnunan waray nuqih, , djiyun pskrut haut hwihuk.
9.jisayan , snalu qhuni,djiyun psbkug waray psaun ubung. .
10.ciyadan , snalu djima,djiyun snuyuk nuqih .
11.surul , snalu buut samat, djiyun psdhug ciyadan smuyuk
nuqih .
12.bluhing , snalu djima, djiyun psaan waray nuqih.
13.gluq walu snalu kahat walu, djiyun psdhriq waray nuqih .
14.dowsan snalu djima, djiyun msbkug waray.
15.daus, snalu qhuni,djiyun maqaxwaray.
16.smlaan, snalu djima, djiyun pdangaw waray pdaun bgiya.
== pnyahan kari ==
資料來源:山林的智慧 秀林鄉公所 2012.6
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
p5jvffq3qn2rjby1zzvz8xz1hq3xshe
Qngqaya djiyun Truku kdjiyax
0
1125
56039
39012
2021-03-22T07:12:20Z
Iyumu
191
56039
wikitext
text/x-wiki
Qngqaya djiyun Truku kdjiyax 太魯閣族日常用品
Qngaya djiyun kndsan [[Truku]] sbiyaw o niqan 4 keelgan djiyu.
== qngqaya mahan 喝的用具 ==
pratu mahan=(tutu djima sun uri)= djiyun mimah sinaw
wihi=(snalu qhuni) = djiyun mimah bgu damat.
kayu=(snalu qhuni) = psaan bgu mtalux
hahaw=(sahaw sun uri,snalu snkaan rudan hiyi sangi)= djiyun smahug qsiya.
==qngqaya tmsamat 狩獵用具==
Buji=(snalu skuy aji uri o djima) =djiyun smbu samat
Reesug=(snalu skuy aji uri o djima) =djiyun smbu samat
Bhniq=(snalu dha qhuni) =djiyun smbu samat
Smbrangan=(snalu qhuni) =djiyun smbu samat
Qlubung=(gasil nuqih , qhuni ni quwarux) =djiyun ptjiylan samat.
Aga=(snalu djima) =djiyun smbu rapit ni qbhni.
== qngqaya paan 揹的用具 ==
Towkan= (tnunan waray nuqih) =djiyun paan samat aji uri o paan qngqaya tmsamat
Takil=(tunan waray nuqih) =djiyun paan samat aji uri psaan tunux pais
Brunguy=(tunan quwarux) =djiyun mmiyak kuyuh Truku
Paga(snalu qhuni) =djiyun paan mdngu rpiq qhuniaji uri.
Towkan rqling=(tnunan waray nuqih)=paan risaw Truku
Brunguy rqling=(tnunan quwarux=paan wauwa Truku
Wahug=(tnunan waray nuqih aji uri o quwarux)= jiyun
paan towkan aji uri o brunguy.
== qngqaya uqan 食的用具 ==
Taku=(snalu tpaqan samat , pusu djima ni qhuni)=sahug idaw.
Isux=(snalu tpaqan samat , pusu djima ni qhuni)=jiyun misux gmuwang idaw masu
Gupuq=(snalu uraw)=psaan idaw hjiyuun musa qmpahan
Wihi=(snalu qhuni) =sahug bgu damat
== qngqaya mhapuy 煮的用具 ==
Kulu luan=(snalu qhuni)=psluun muwax dhquy ptulan.
== qngqaya qeepah 農具 ==
Parih=(snalu sida qhuni)=jiyun kmari bunga ni pshnuk dxgal.
Suqu=(snalu qhuni)=jiyun pshuk dxgal tntakan
Btug=(snalu djima aji uri o skuy)=jiyun kmtuy masu.
== qngqaya tmikan 搗米的具 ==
Duhun=(snalu qhuni)=jiyun tmikan masu, sqmu, basaw,
Sru=(snalu qhuni)= jiyun tmikan
Qaya cinun(snalu qhuni ni djima)=jiyun mseusa(tminun qabang)
== qngqaya lubug 琴具 ==
Tatuk=(snalu qhuni)=lubug tmatuk
Lubug qawqaw=(snalu djima)=lubug psaun pdahung
Mgagu=(snalu djima)=lubug miyuk
Lubug qnawal=(snalu qhuni an qnawal rqling)lubug qnawal pshnang
== qngqaya tninun 織布具 ==
Brunguy =(snalu uraw)=djiyun mapa
Bgiya=(snalu uraw)=djiyun tmbus
Gupuq=(snalu quwarux)= psaan uqun
Plian=(snalu uraw)=psaan lukus
Bahu=psaan lukus(snalu ruaw)
Sisi=(snalu quwarux)jiyun qmp
== pnyahan kari ==
資料來源: 太魯閣族耆老 Yudaw Pisaw, Iyang Taying. 2004
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
h6f7vkh2ptezrvfn9nbky07f50quzmu
Qngqaya djiyun uqan nhapuy
0
1126
56038
39016
2021-03-22T07:12:02Z
Iyumu
191
/* Qngqaya djiyun uqan nhapuy (飲食及相關用具) */
56038
wikitext
text/x-wiki
== Qngqaya djiyun uqan nhapuy (飲食及相關用具) ==
Sexual balay ka rudan [[Truku]] o ini dha jiyani snalu xiluy saw ana pnhuma uqun, yasa klaun dha gaya ka nii, nasi dmuuy snalu xiluy do aji mha malu nengalan uqun ka hklawas da msa lmnglung.kiya ka kiya ni gaga kska hini ka pucing ni sowki o ensaan dha priyux samat paah niqan ka Msqowring ni klmukan ki da.patas nii mu spatas truma nii o kmgaaw hari snalu qhuni, djima ni qwrux.
1.kulu luan蒸桶,
2.sru木杵,
3.duhung木臼,
4.pucing獵刀,
5.brunguy揹簍,
6.Towkan背網,
7. Paga背架,
8.bluhing簸箕,
9.gupuq藤飯盒,
10.tuyan葫蘆,
11.Sowki鐮刀,
12.kayu木勺,
13.rawa背籃,
14.hahaw水瓢,
15.bulan qsiya提水用具,
16.takil盛物用具,
17.wihi木匙,
18.tutu djima竹杯,
19.tutu qhuni木杯,
20.asu pslian tujiq汲水槽,
21.suqu 掘棒,
22.parih木製尖鋤,
23.btug竹片刀,
24.kray網袋。
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
bt2rdknbhmyyetpeg42zzo9fegdavp8
Qnragan
0
1127
100819
93100
2023-10-06T00:34:08Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100819
wikitext
text/x-wiki
= Qnragan(卡那岸部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Syorinsyang ka [[alang]] Qnragan.
67 sapah ka kneegu na sapah, 179 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 69% niqan 123 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 31% niqan 56 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 59%, Amis 3%, Tayal 4%, Paiwan 2%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Qnagan'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Alang Qnragan (alang Hejn) pa pnkixan tnhdilan Tanah Tunux na alang nniqan Seejiq Truku.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nyusan Skangki Bsuring go Heping cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Wa mniq tuiwil mksipaw rhngun dxral qlqahan yayung Yayung Ryangri (Kari Sediq u splawa dha Yayung Qnagan), pryaxan hidaw u msdalih Taypingyang, pryaxan hidaw u msdahar dwiyaq, tuhunac pa spuda Yayung Qnagan mi Bsuring go Congte cwen ka ayus dha, tudaya u msdalih alang Hecong.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Brnux dxral snbrxan ucilung, haypa 45 m.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Seejiq Truku.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Kari Seejiq Truku, kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Hecong Kiristo Cyoro Kyokay, Teyngs kyokay.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Balay bay mniq brah qnlhangan Tanah Tunux cida han pa ida bay niqan mspac alang Seejiq Truku ka ssiyaw '''Alang Qnagan''' (Alang Hejn), spuda dndulan heytay Tanah Tunux ka “Bnkuwan Keykaku Rima Kngkawas Qmlahang Dsediq”, wada dha pkixan tmhdil icil ka txtaxa alang. Babaw mnhdu Mccbu Tudha Kana Mtqiri Knlangan daw wada psuwan turu alang da, kiya mi tuhunac bay alang ka sunca Qnagan tmhangan.
Wada mlatac Taiwan ka Tanah Tunux daw, ida balay tndxral mnniq hini ka sediq alang Qnagan pa, alaw smatang msdalih dxral qnpahan
rdrudan cbiyaw, kiya ka tbrinah miyah dxral nniqan rdrudan dha cbiyaw Dungan, cida daw wada brahan tmhangan “Hejn” da, kngkawas 1948 cida miyah smliq ka beyhing bwihur, wada sliqan ka dxral nniqan rudan cbiyaw, kiya mi wada thdil msdalih 300 m dxral pusu nniqan dha cbiyaw, kiya ka Alang Qnagan (alang Hejn) sunca saya.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
Sdhmawan qmita
◎Nanhu Beyhing Dwiyaq.
== Qntan patas(參考資料) ==
‘Patas Lntudan Marah Matas Nyusan Skangki’ – Patas Bnkuwan Kluwanan Sediq.
‘Ndanan Sediq Tnpusu Taiwan’ – Patas Bnkuwan Ndanan Tayal.
Cyeynswo sitong hangan dxral <nowiki>http://gis210.sinica.edu.tw/placename/</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
cntzghjwgl1xldo0tl152fcj8xbwli3
Qolu
0
1128
103092
100820
2024-05-01T10:57:50Z
Kari Seediq
1940
/* Srengo kari (使用語言) */
103092
wikitext
text/x-wiki
= Qolu(上田埔部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Qolu.
43 sapah ka kneegu na sapah, 200 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 191 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 9 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 92%, Paiwan 1%, Truku 1%, ni rahuq na o 3%.
= '''Qolu (上田埔部落)''' =
[[Patas bntasan:田埔部落.jpg|縮圖]]
Ngayan alang : Alang Sangtenpu【Qolu】
== Ngayan alang (部落特色) ==
Ngayan alang「Qulu」, kesun na 「Ginggaolok」duri, dngusan na we 「pcequl nduyung」ka kari Atayal.
== Nniqal (部落所在位置) ==
Sioruancun Ciansusiyang Singcusen
== Knuglahang(範圍) ==
Meniq 1 ring Sioruancun Ciansusiyang Singcusen
== Dheran pnkdkilan (地理環境) ==
Ga meniq sipo Tghunac hrayan hido Tongsuesan, bobo dheran yyayung tguiril ruru Yifong.
== Pkklaan ptpaan (交通資訊) ==
== Mslutuc tencu patis dheran (電子地圖連結) ==
== Luwan tnalang (部落所屬族群) ==
Atayal.
== Srengo kari (使用語言) ==
[[Kari Atayal]]. [[Kari Plmukan]]. [[Kari Khilang]].
== Snhiyan (宗教信仰) ==
[[Patas bntasan:上田埔天主堂.jpg|縮圖]]
Cituciyaw . Tencuciyaw
== Pusu Pnyahan Alang nii (部落由來) ==
Spooda《Gaya na Atayal》daka《Patis gmuuruy Kawsacu》pnnatis. Mneniq Fasiangcun Junaisiang Natosen hayan. Ado pkranan ka llutuc daha, ini knbaka ka phmaan duri, ptheruy Cunsipaw hii ka dduma seediq tnalang.
Ado pkranan ka llutuc daha, ptheruy Cunsipaw hii ka dduma seediq tnalang. Kcheru ma uka brahan phuma ka dheran duri, kii mtheruy tgdaya nniqal saya hini peni.
Bobo na ado rahur ba ka seediq pnsliyan, kii pnsnaanax na daha alang, kingal nii ge Sangtenpuse, meniq tgnarac yufongsi, tgbaro hari ka dheran pnsliyan, kika pheyu hini ka sapah paysan daka thmkuwan.
== Kklaan sprigo (觀光旅遊資訊) ==
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Aking Puhuk (桂素芳)
[[Snakun:Truku]]
omoscagh0hwldy12mdno87ctyuhyouq
Qowgan
0
1129
100821
68725
2023-10-06T00:34:12Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100821
wikitext
text/x-wiki
== Qowgan (克奧灣部落) ==
Gaga mniq Hwareyseyn Syorinsyang ka [[alang]] Qowgan.
449 sapah ka kneegu na sapah, 1,385 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 1,284 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 101 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku76%, Amis 6%, Tayal 4%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 1%, Bunun 1%, ni rahuq na o 6%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
scswffwst4wjcnj5s09o1b1g6rmu5rd
Qowsun
0
1130
56034
39052
2021-03-22T07:10:48Z
Iyumu
191
/* Qucun/ Qucun/ Qowsun薤(蕗蕎) */
56034
wikitext
text/x-wiki
= Qucun/ Qucun/ Qowsun薤(蕗蕎) =
Mndakil alang dgiyaq lqlaqi o qulung mnkan embhgay, ciway ni mnihur hari uqun , “qowsun” ksun sejiqun alang.
[[Patas bntasan:Allium chinense1.jpg|thumb|File:Allium chinense1.jpg-Qucun/ Qucun/ Qowsun薤(蕗蕎)]]
Qowsun Taywan nii ga, ida hiya ka pusu bi dmatun nhapuy tnpusu [[seejiq]]. Gaga knciway hmuma seejiq tnpusu alang dgiyaq. Kiya ni paah slaqi ciway qulung mnkan “qowsun” kana ka tnpusu seejiq.
Sbiyaw balay han o sdamac dha mkan idaw masu, mkan bunga dnii ka rudan ta mniq alang dgiyaq. Yasa ini saw sayang egu klgan uuqun ka damac da. Stmuun dha cimu mkan ka qowsun nii. Maka bukuy hari do paah bi niqan ka Cyangyow do rbgun dha Cyangyow ni dmatun dha idaw mkan uri da. Manu ka sayang do rbgun dha Cu ni “kac kac” msa hnang na skanan, kingal nanaq hngak na saw bi qnmasan uqun.
[[Snakun:Truku]]
jqdenhhhzb9dxnk0rjzqv4mn74uictg
Qoyaw
0
1131
100822
56033
2023-10-06T00:34:14Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100822
wikitext
text/x-wiki
= Qoyaw(下高遶部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Qoyaw.
25 sapah ka kneegu na sapah, 115 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 109 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 6 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 90%, ni rahuq na o 5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
fxjg2ja01tvoqib025zl7byjkk4clam
Qoyaw(上高遶部落)
0
1132
100823
56032
2023-10-06T00:34:15Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100823
wikitext
text/x-wiki
Qoyaw(上高遶部落)
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Qoyaw.
53 sapah ka kneegu na sapah, 175 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 164 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 11 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal89%, Amis2%, Paiwan1%, ni rahuq na o3%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
rotef01uepountolusre66t44w3ytc1
Qpahan rnaaw
0
1133
56031
39085
2021-03-22T07:10:09Z
Iyumu
191
56031
wikitext
text/x-wiki
Qpahan rnaaw 農墾
Lmhang bi pngrah keeman misan ka ini klala sapah gaga mniq Dgiyaq Kmatu hiya, Mqaras bi empprngaw mtqiri liwas mkan idaw masu, sqmu ni mimah bgu pajiq bbuyu keeman ka kingal ruwan sapah Walis. Rmngaw ka tama na,“Walis 10 ka hngkwasan su da, naa su prajing smluhay knkla tmatak ni lmaung, maa balay bi mqeepah qmpahan! ”“En! Spida ta brah smquyux ka musa miying bgurah ttakun, kiya do rngii ta kingal libu ka phmaaun ta krig ni djima”msa rmngaw ka baki. Mhulis rmngaw ka bubu na,“Msinaw hngkawas sayang o mqita nami sunan. Kiya wah! Qdalun mu idaw masu gmaxan bunga saman ka Walis kika mha niqan bi brax na tmabun.” Prjing rmdax ka karat do, mgrbu balay madas qngqaya qqeepah mlatat musa ka kana dha. Qmita eneana inu mkeelug mksa ka baki , O! Kla su ha gaga miying dxgak hrus niqan qhuni ni spriq, yaasa bnbun ka dxgal saw nii, murug kmriyux 4 pnskarat, mtduwa mssriyux mhuma sari, sqmu, bunga ni masu, saw nii o kika mha malu bi nngalan ka uqun. Mnhdu gmaaw ka dxgal do, snaw ga muda tmatak ni kuyuh o muda gmabal spriq, “Qtai bi kana, rngii ka qhuni paru smluun ta piyi, msngari na do bqanay ta hidaw pdayaw, mdngu do lowmaw ta kida.” Saw nii tpqlahang rmngaw kana ka baki. Qtai biyax mu ha! Msa nplbu rmngaw ka Walis.
“Kca ”hmnang…...wa! Iyah nhari wah! Tayal biyax ka nyupan bgihur, ranaq tahut o ini biyaw tgaluk kana rnaaw, yahi ta mhing kana nhari han! “Lmaung brah na siida, asi ka pniqan lahang, pklug malu karat ungat bgihur ni aji uri o mquui inu ka bgihur, kiya do o prajing lmaung ni msusu, kika ini hyhuya da. ” msa pshjil bi rmngaw ka baki. “Babaw pnstleetu ka dxgal nlowman do daan msusu ka qhunin pspuun gmtu btunux mtqiri qnpahan ngalan gmisil ”
Mskluwi bi smiling ka Walis,“Ma asi ka saw kiya hug?” Smiyuk rmngaw ka tama,“Aji ssunu dxgal, qbulit sqmaan qhuni o mha maa sapuh dxgal kida.”
Rmngaw ka Walis“O! Nii o knkla tunux pusu rudan ta.
Rmngaw ka baki, qdrxan btunux ka mtqiri qnpahan do ini iyah gmeeguy mkan pnhmaan ka samat da.” Mskuy bi rabi idas 12, mspi ka baki, bi tguhuy bgihur skaya ka huda bhgay, malu bi spi ka nii, mha lala bi nngalan uqun msa tmgsa..
Kiya do pseupu kana muda tmbun pshnuk dxgal, tmukuy ni qmpah spriq mkrbu bi kmlawa masu ni kana pnhmaan. Paru bi hidaw ka rbagan mrhibung ka seysay masu niyupan bgihur mknhuway rmgrig. Mtbiyax bi msinaw masu ka dkuyuh [[alang]], mqaras smtrung nngalan lala bi uqun. Mqaras knlwaan utux rudan, mhada ka masu do madas btug kana ka kuyuh Truku musa kmtuy masu, dsun dha sapah ini phdagi ni pswilun dha sbsuk rpun, psbhuran pdngu kika hana dha skuun rpun da. Babaw mtbiyax nngalan uqun do mttqnay musa bbuyu ka dsnaw alang, yaa bi mkempitu jiyaxm ajin uri o 12 jiyax, kuyuh o msinaw mniq sapah tmaga dsnaw mnsa bbuyu, miyah dhuq sapah do muda psmiyan Mgay Bari mqaras nngalan uqun. tnsapah o mangal emu masu, buut samat ni sinaw lbuun na rnabaw tamul ni saan na pqaya sida qhuni brah sapah. Kmpriyux ka 4 pnskarat, lala bi nngalan ka uqun knlwaan utux rudan…….Walis ni kana seejiq o mseupu mkan aji hmut knshiya bunga, sari, tutu hlama ni hiyi samat.
Sriyu ppngrah ka keeman,, smnru kari sbiyaw “purut”ka baki. Mtngi ni mttuku bi nkan do, mangal qbulit tahut, paah pnglux rmisuh matas bitaq puwa, saw nii muda o mqaras utux rudan ni smparu miisug lthmuku lnglungan dha quri hmnru ida nkiya rnaaw. Kiya duri o mowda psgburah dxgal tmatak, tai saw psngayun ka dxgal smudal, babaw na do tai saqw mha mrana lala bi ka uqun nglun hkawas ni ktniyan ta..
== pnyahan kari ==
資料來源 口述耆老Iyuq Ciyang,Iyang Taying2015
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
jd1z57uvhdsf8ph39rwyghkj2kfa3nj
Qphay
0
1134
100824
56030
2023-10-06T00:34:17Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100824
wikitext
text/x-wiki
= Qphay(下巴陵部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Qphay.
30 sapah ka kneegu na sapah, 92 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 64% niqan 59 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 36% niqan 33 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 63%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
o1067f6aey2fhdd6e3xcr05yshz8vct
Qpringan mkkaraw Cusan
0
1135
39102
39101
2021-03-18T15:17:13Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
39101
wikitext
text/x-wiki
= Qpringan mkkaraw Cusan (竹山) =
Qpringan mkkmaraw Cusan(竹山) ksun ga, ida mangal bi hangan endaan dha quri “mbrih mangal sngari qnqan”, kiya ni miyah rmigaw Cusan(竹山) o ida dha saan bi qmita. Nganuc na o niqan 700M knbbaraw na rsuhun kndrxan, ida msrhaw bi qtaan. Musa mtmay ruwan o knsyangan dha kmaraw ni smalu, knsyangan na mgpajiq o asi usa ruwan dowriq. Ida in sknux ni ungac qtaan ana cicih ka sudu wah! Knrdax karac mbhgay rulung ni mgpajiq sspriq ,ini bi ktna saw qpringan mkkaraw ka nii.
[[Snakun:Truku]]
jvux1eodkfa85ir3zfkbd8wcnfygar7
Qqri
0
1136
56029
39117
2021-03-22T07:09:16Z
Iyumu
191
/* Qgeri/ Qqri/ Qegiri(栓皮櫟) */
56029
wikitext
text/x-wiki
= Qgeri/ Qqri/ Qegiri(栓皮櫟) =
[[Patas bntasan:Chinese cork oak.jpg|thumb|File:Chinese cork oak.jpg-Qgeri/ Qqri/ Qegiri(栓皮櫟).]]
Beyhing bay qhuni mtuting [[wasaw]] na ka qqri nii, rmabang bay kndux ka rhiq qhuni na, msdalih sdhriq ka cida na, skkingal ka wasaw na, niqan bay tuura so knrtan rupung ka ssiyaw wasaw na, mbhuway ka bukuy wasaw na, mdakil ckcka bbuyu ddwiyaq.
Tduwa uqun ka hiyi qqri nii, rmabang bay smkuxul mkan hiyi qhuni ka rapic ccamac dnii, kiya ka mniq ckcka lmahang puniq mi ddha hruwan qhuni nii u pusu bay kluwan qhuni uri, pngalan dha qqiya hmtur deyki, so spuyan mhnuk qhuni, cida qhuni nii u pngalan dha hmann ngiraw mi duhung dnii, qtinuh u slmuun phiyu sapah, tduruy, smalu asu, qtinuk sapah, mi thuwan puniq, kiya ka mtuting hiyi qhuni u hbaraw bay ka ita sediq miyah lmamu, skuwan na mi saan dha empulah.
Mniq ta alang sediq hini pa, kntanan qmita ka qhuni qqri nii, kiya ka qhuni nii u lxan bay mangal, mi sklaan mdakil alang hini.
[[Snakun:Truku]]
j80xzv998c7p1iz2l2ehkt9zsm3nghg
Qrahu
0
1137
100825
95111
2023-10-06T00:34:27Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 5 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100825
wikitext
text/x-wiki
= Qrahu(嘎拉賀部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Qrahu.
63 sapah ka kneegu na sapah, 135 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 72% niqan 97 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 28% niqan 38 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 60%, Amis 4%, Paiwan 2%, Bunun 1%, Cou 1%, ni rahuq na o 3%.
{| class="wikitable"
|+
!'''Alang Qlahe'''
!'''Qrahu'''
|-
|Snnaaxan Alang
|Kelahe dungus na ge, eguw, peru, ma kari nrudan duri ge, Mdudul ka dungus na duri.
|-
|Nniqun saya
|Huwaringri Fusinci Tawyensu
|-
|Gnyusan ratuc
|Meniq thunac Kuwanghuwa, kteetu tnarac Paciyalawan.
|-
|Kdkilan dheran
|Dheran kteetu, knbrawan 1120~1180 m.
|-
|Pgklaan ssaan
|Mgeriq naq rulu. Kndalax Tawyen mida Sentaw 112musa Tsai, daan Peheng(Tai 7 sen) remux Yeheng mslutuc Kuwanghuwa Canyetawru. Pdehuk alang Kelahe.
https://web.archive.org/web/20110901010927/http://www.tycg.gov.tw/site/site_index.aspx?site_content_sn=6001&site_id=028
|-
|Splutuc Tencutitu
|
|-
|Niqun Yencuming
|Tayaqlcu
|-
|Kari srengo
|Kari Tayal, Plmukan
|-
|Snehi Thmkuwan
|Snhei thmkuwan nrudan
|-
|Pnyahan alang
|Dungus tnngayan niqal Qbsuran, nrudan. Cbeyo meniq kingal Qbsuran musa phuling, yyayun tmara mqedil na klaali ka hini, ki saangal daha ngayan nii lmngelung. Bobo na pryuxan Sinsinghe. Strengan tdaya knkruru, alang knbbaro peni. Kingal alang tghunac na alang Huwaringci.
|-
|Pgklaan sprigo
|Ruru Kelahe.
https://web.archive.org/web/20110901010927/http://www.tycg.gov.tw/site/site_index.aspx?site_content_sn=6001&site_id=028
https://web.archive.org/web/20081025011130/http://w1.viewrich.com/Fuhsing_2/2_10.htm
Fusing Siyangcu
Quri sslayan ooda.
|}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Aking Nawi(黃美玉).
[[Snakun:Truku]]
22ec8ilicgi27iwylcgll40bxi4kte0
Qrasan Jiyax Idas
0
1138
56027
39130
2021-03-22T07:08:40Z
Iyumu
191
56027
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Moon Cakes.jpg|thumb|(Moon Cakes)]]
'''Qrasan Jiyax Idas (中秋節)'''
Pusu nniyah 來源 Kndadax Cyukoku ka Qrasan Jiyax Idas. Saw nii kingal rudan bi qrasan jiyax ni gaya dha sbiyaw kndusan o, ga mniq maxal rima jiyax ni mspat idas ka kawas kawas jiyax Nongri nii. Jiyax nii o uxay wana jiyax qrasan [[seejiq]] quri Tongya hiya. Ana Klwaan llingay quri saw [[Jipun]], Yeynan, Cyuseying hiya o saw nii ka jiyax qrasan rudan dha sbiyaw uri. Qrasan Jiyax Idas o msnegun miyah ka jiyax krpuhan. Dhuq keeman do mqurug bi qtaan ka idas karac, htnay bi ka qurug hnigan niya uri. Saw balay mssli ka kingal ruwan sapah ni mseupu mqqaras ni mqdamac.
Kari hnici rudan 傳說故事 Qrasan Jiyax Idas nii o egu bi ka smnruan seejiqan, pusu balay ni klaun dha balay ka smnru kari rudan o kiya ka endaan quri
# “Chang-e-pen-yey”nii. Klaun ta kana saw sneruwan kari quri Kmukan hiya o , rudan bi sbiyaw siida, ya bi ga mniq mspatul kbkuy hngkawas brah na siida. Niqan ka kingal Bukung Klwaan, Howyi ka hangan niya. Seejiq nii o mkla bi smbu buji ni embbrax bi ka hiyi na ni mrmun bi ka lnglungan na uri. Nsa smbu hidaw ka endaan na ni wada na dhqun ka “smbu hidaw” saw nii paru bi euda uri. Mido seejiq babaw niya do o biqan dha kingal hangan, sun dha “Kbhug Smbu Hidaw” saw nii mlawa. Ana saw kiya ka endaan na o, kiya ni uxay malu bi ka lnglungan na ni empahung balay qtaan. Saw mkrbuk bi ni mqrinuc bi ka kndusan seejiq o asi na laxiy hiya, ini na bi qtaiy ni ungac bi ka gnalu na uri. Wana kingal euda ka lnglungan niya, saw qrasan babaw dxgal nii ni lmlung saw ini krudan ni musa knttu bsiyaw bi meudus. Mido rngagan na ka kingal msapuh, sai mangan iyu ini krudan ga Wang-mu-nyang-nyang hiya. Saw euda na nii o wada klaun qrijil niya da, Chang-e ka hangan na. Qrijil na Chang-e nii o malu bi ka lnglungan niya ni paru bi ka gnalu na seejiq uri. Klaun na ka lnglungan Howyi nii, ini bi lmlung quri seejiq
# klwaan na hiya, ini na sai blayaq dmudug ka quri kndusan seejiq klwaan na hiya uri, kiya ni knttu bi mqrinuc ni mkrbuk bi meudus ka seejiq . Lmlung saw nii mqrinuc bi ka kndusan seejiq do wada na guyun mkan ka iyu ini krudan ka Chang-e nii da. kiya do ini na bi klai ma saw slokah bi ka hiyi na ni wada skaya baraw karac ni asi skaya musa nniqan idas hiya da. saw nii ka snru dha hnici kari rudan bi sbiyaw “Chang-e-pen-yey”ksun. Wada skaya nniqan idas hiya, jiyax niya o saw balay ga mniq jiyax maxal rima ni mspac idas Nongri siida, mido sun dha rmngaw sa “Qrasan Jiyax Idas”da.
# Qrasan Jiyax Idas ni Yeyn-cu-min 原住民與中秋節 Nbahang mu kari rudan siida, ungac ka Gaya na “Qrasan Jiyax Idas” quru seejiq Truku hini. Qtaan rudan ta sbiyaw ka idas nii o, wana saw spgun dha jiyax quri kndusan dha. Saw piya idas do tduwa musa qmpahan mhuma bunga, sari, sqmu ni sukay. piya idas ka musa tmukuy masu ni piya idas ka kntuy masu. Kana quri kndusan saw musa lmiqu maduk, mniq sapah tminun, jiyax pncingan laqi qrijil ni mhuma ana manu…, egu bi ddaun seejiq o asi ka qmita idas spgun dha jiyax. Kiya ni ungac “Qrasan Jiyax Idas” saw nii ka Yeyn-cu-min, idas nii o spgun dha jiyax. Kiya ni ini pntna sbiyaw ka seejiq tnbarah sayang da, saw “Qrasan Jiyax Idas” nii o kuxul bi seejiq mssli ni mseupu muduh siyang, qmita idas ni qrasun dha ka saw jiyax nii da.
== 參考文獻 ==
* 白美惠. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
2tn1f61p00lzyt1nze6703uti17clkz
Qriyan
0
1139
73962
73961
2021-08-18T06:52:27Z
HuwacBasaw1234
49
#WPWP #WPWPTW
73962
wikitext
text/x-wiki
= Qriyan/ Cangi/ Sangi(葫蘆瓜) =
[[Patas bntasan:Courge encore verte.jpg|替代文字|縮圖|File:Courge encore verte.jpg]]
Qriyan nii ge mntena cangi puqul, hnyegan daha ini pntena. Msderux ma, uxe duri we msbheniq hari qtaun ka hei cangi ma, mtumun ka hei qriyan ma bale niqan nduyung so qqriyan. Ani si qriyan nii ka ngalan daha bbulan qsiya ka rudan ta cbeyo, ani dehuk hndure hari dungal we ga ta dooyun nana.
[[Patas bntasan:Lagenaria siceraria var peregrina MHNT.BOT.2013.22.54.jpg|替代文字|縮圖|File:Lagenaria siceraria var peregrina MHNT.BOT.2013.22.54.jpg]]
Uka bakic ka cbeyo, qriyan nii nirih daha bakic ka rudan ta cbeyo. Qriyan sslmeun bbulan nii we asi ka gmao paru na, kika mphepah ka bubu qriyan nii de, pskryaanun daha rima hari ka hei na pnlaale smpuga, tapun daha kana ka mnthiti mphepah. Mdudul paru ka hei na de, krngiyun trteru ba ka kingal pusu qriyan nii ma, bale paru ba ka hei na denu.
[[Patas bntasan:Calabash Trellis.jpg|替代文字|縮圖|File:Calabash Trellis.jpg]]
Mhada ka qriyan nii dige, sqitun daha ka nduyung na ma, dungeun daha. Mdengun de ngalun daha ka buuc na skuun daha, qriyan mrengah kii ka bbulan daha qsiya, meniq ka rehak snkuwan di we kii ka pprana daha bobo. Skruwa daha so nii kana pnhgalan ka rudan ta cbeyo, rmangi rehak na.
[[Snakun:Truku]]
oa3z3u700t99wh9uswiexa9rb0o7d99
Qrtibun
0
1140
105988
56026
2024-11-06T10:46:18Z
WalisHCSong
62
105988
wikitext
text/x-wiki
= Qrtibun(薏苡) =
[[Patas bntasan:Coix lacryma-jobi1.jpg|thumb|File:Coix lacryma-jobi1.jpg-Qrtibun(薏苡)]]Qrtibun nii, hmeru ssiyo yayung ma karac muuxul, so hari bubu srqemu ma puto hnyegan na, ini phmai rudan ta qrtibun nii.
Prading mheru hei na rako mgsama hayan, kndudul mgqalux, mgdheral, mgqbulic ma mgbhege dhenu. So ka gamil na, qmuru na, waso na qrtibun ge, tbugan daha tnabu ma, mhada hei na qrtibun nii de, mqedil [[alang]] ta mosa lmamu qrtibun so ssiyo yayung hiya ma psaun daha rawa, mhedu lmamu de, desun daha smino ssiyo yayung hiya ka rutiq, ga ssedan hei na qrtibun nii hayan ma, phdagun daha so quri tsaso dungan.
Desun daha sapah de, mangal qumi ma, qriyun na sudu ga cceka hei na qrtibun han, so nii leexan slihu qumi dhenu mesa. Lmihu qumi ma lhugan daha skkingal skingal ka qrtibun nii, slmeun daha sllugan pcequr nduyung dehuk naq qndisan sllugan nduyung daha, duma naq ge, plpilan daha lukus tninun ratang ma ribun duri.
[[Snakun:Truku]]
ouvetsexqp2ak33ghos2jaiy8nq5xi4
Qu chn.la love vn
0
1141
100826
56025
2023-10-06T00:34:29Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100826
wikitext
text/x-wiki
= Qu chn.la love vn(古庄部落/含太湖部落) =
Gaga mniq Taytung Tausyang ka [[alang]] Qu chn.la love vn.
66 sapah ka kneegu na sapah, 167 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 71% niqan 119 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 29% niqan 48 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan65%, Amis2%, Tayal2%, Bunun1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
hlycy9hq1uv4a5s9lb2yzxi1ag1anyh
Quci rudux
0
1142
39167
39166
2021-03-18T15:17:35Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
39166
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Quti rodux]]
[[Snakun:Truku]]
oku034o4prpa3blt8xchb5syh8v2uk6
Qucun
0
1143
39171
39170
2021-03-18T15:17:37Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
39170
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Qowsun]]
[[Snakun:Truku]]
np8ern7u78jzumv78h3c4j7im25euv6
Quhing tunux
0
1144
56024
39176
2021-03-22T07:07:08Z
Iyumu
191
56024
wikitext
text/x-wiki
= Quhing tunux =
Niqan kingal qrinuc mqedil cdeyo, heya mnkndalax dgiyaq [[Truku]], meyah quri alang hini. Ani
knkana ka quhing tunux na mesa. Kiya yahun na rmiyux rodux ka quhing na; kingal quhing sige
kingal rodux, daha quhing si ge knkingal tama rodux ma kingal bubu rodux si.
Mqedil Paran sa, psaun daha tunux daha ka quhing rniyux daha rodux si, ma mrana tnbalung
tunux daha, kiya ka quhing kana ka tunux daha di si. Ado ini pteeyux meepah ka seediq cbeyo,
mqedil daha ano naq ttara rseno mnusa lmiqu, mekan wawa dheya, kiya ka mduru bobo harac ka
mqdeil, mgiging quhing. Ini daha ba ngali ka biciq na, ma balung na, kiya ka pparu na ma niqan
dara, kiya ka qrapun daha, ma kteun daha rupun ka quhing, siiyo daha doriq diyan sa.
Mqedil shido daha toma hido ka snuunux daha, ma mtilux de, meyah mdakin snuunux baro ka
quhing rudan di ma, kiya ka qrapun daha ma kteun daha rupun daha, siiyo daha doriq mesa.
[[Snakun:Tgdaya]]
di91y7li7isgsdwd5xtr89gg226r3m1
Qulic
0
1145
56023
56016
2021-03-22T07:06:47Z
Iyumu
191
56023
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Yakusugi001 Yaku Island.jpg|thumb|File:Jhomonsugi in Yaku Island Japan 001.JPG-Qulic (柳杉)]]
= Qulic (柳杉) =
Qulic nii ga qqhuni ka hiya, asi ka musa lmiqu dgiyaq, kika tduwa qtaan.
Msama bay beyhing hnyuwan na ka qulic nii, so hari soki ka [[wasaw]] na, niqan dha mbhuway wasil bling hngak ka bukuy [[wasaw]] na, dudux wasaw na niqan mpbuuc na mhungul qumi, mniq mdakil ddwiyaq hiya.
Nniq minko kngkawas 60~70 ciida ka qulic nii u, kiya ka pusu balay saan cmikun hmaan qhuni kluwan kkingal, kiya uri u nniq ta Taywan hini, ita Sediq phmaan qulic qumi wasaw ini biyaw mhru kluwan qhuni.
Cbiyaw han, mniq ta alang dxral hhrus,(rmabang bay kiya ka dxral phmaan qhuni) tduwa ta qmita kana ka ita Sediq mhuma qulic, pnhmaan na yabay 20 kngkwasan, dhuq ka eqraqan ciida, musa bbuway patas mqlahang nqraqan daw, phmaan na qhuni qulic dungan, cnduray adaw ka ou bay bbriwan ka phiyu qqiya nii, kiya ka pnhmaan qhuni nii u uka hbangan na mi htiun dha da.
Qhuni na slmuwan dha smalu phiyu sapah, qqiya, tduruy, qhuni qtinuh, uruc deynki mi kulu skuan bqrus, sqmaan ta daw, hniti na bawah qbulic slmuun dha [[qbulic puniq]] uri.
[[Snakun:Toda]]
a6f6ckid74vr2f4myi2nx3anpnf7j67
Qulic pakaw
0
1146
56014
39199
2021-03-22T07:02:51Z
Iyumu
191
/* Qulic pako/ Qulic pakaw/ Qulic pakaw(杉木) */
56014
wikitext
text/x-wiki
= Qulic pako/ Qulic pakaw/ Qulic pakaw(杉木) =
[[Patas bntasan:Cunninghamia lanceolata - ramos.jpg|thumb|File:Cunninghamia lanceolata - ramos.jpg-Qulic pako/ Qulic pakaw/ Qulic pakaw(杉木)]]
Beyhing bay hnyuwan mi msama ka qulic pakaw nii, kiya ka cida na u mquri hari bawaw, qrqur hnyuwan na ka wasw niya, dudux wasaw na mqriqi mi mhnuk bay, phmaan dha ddwiyaq.
Nniq minko kngkawas 60~70 ciida ka qulic pakaw u, kiya ka saan dha cmikun hmaan qhuni kluwan kkingal, cbiyaw han, ita sediq ngalan dha dxral [[alang]] phmaan na qulic pakaw, pnhmaan dha dhuq ka eqraqan ciida, babaw mnhdu eqraqan da u phmaun qulic pakaw dungan, kiya ka ciida u psmuwan dha smalu phiyu sapah, qqiya, tduruy, qhuni qtinuh, mi uruc deyki dnii.
Cnduray daw, adaw ka ou bay bbriwan ka phiyu qqiya nii, kiya ka pnhmaan qulic pakaw nii u uka hbangan na mi ini dha paqi da, niqan duma ini paqi ka qulic pakaw, htiyun dha psmalu ddiyun unisil da.
[[Snakun:Truku]]
p7o920rmcrph8tdr78yf3cx8c186svv
Qulic pako
0
1147
39203
39202
2021-03-18T15:17:48Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
39202
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Qulic pakaw]]
[[Snakun:Truku]]
jlo4l8jlq8hpd5eft3g5zdl1iywit6h
Quri
0
1148
100827
56013
2023-10-06T00:34:30Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100827
wikitext
text/x-wiki
== Quri(下高義部落) ==
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Quri.
11 sapah ka kneegu na sapah, 31 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 28 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 10% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 87%, ni rahuq na o 3%.
== Quri(石磊部落)==
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka alang Quri.
69 sapah ka kneegu na sapah, 315 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 299 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 16 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal91%, Amis1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
fbnioj7z8etuh2des43mmlsyu21cn5j
Quri Mgdurug
0
1149
56012
39230
2021-03-22T07:02:06Z
Iyumu
191
56012
wikitext
text/x-wiki
Quri Mgdurug 分娩
# Kuyuh mshjil o mkuy gasil 1 idas, malu ka mtbiyax mseusa, babaw 6 idas musa mlatat ngangut siida o asi ka qmlahang qbhni sisil, naqih o asi brinah miyah sapah=,(nii o qmlahang khrahan ni mkray gdurug),ini tduwa embbgay qaya txaun=(khrahun), kmsiyuk hnaluy kuyuh hbaraw laqi o malu ini tduwa mkan qapal blbul.
# Pkrjingan hlitun empgdurug do ini pniqi [[seejiq]] kasapah, mtucing ngangut o psaniq, lbuan ni hnaluy kuyuh o rbngun truma srakaw,smqit puwa ga puwa laqi snaw o psaun towkan,puwa laqi kuyuh o psaun ska ubung)nii o aji ttakur sapah.1 idas gdrgun sapah ka kuyuh, mnegdurug musa smapuh karat aji seeliq karat. Mturul ka laqi o nasi snaw ni kuyuh o aji malu,phqilun ka tgkuyuh.
# Mtucung ka laqi tgplealay wana siida ka biqan qnaras ka quri anay nanak=(rudux, pala, putung saw nii), ini biqi ka hrmadan na kuyuh.
# Pthangan mntucing babaw mk10 jiyax ka laqi, Pthangan o mangal hari hangan rudan snaw o hangan laqi snaw, kuyuh o hangan kuyuh. ita o ungat ka pnsgeegul 1 hangan paah rudan bukuy hangan laqi o psnowlun hangan tama(bubu), mkdka hangan siida do malan hangan baki aji uri o payi da, mniq bukuy ka hangan tama(bubu)o kmpriyux duma. Nasi Awi o kmriyux Nawi
== Gaya tmngahan 命名的規則 ==
A===Na I====Ney U====Now
Awi=Nawi Iban=Neyban Udaw=Nowdaw
Abis=Nabis Ibuh=Neybuh Ukan=Nowkan
Apay=Napay Iyung=Nryyung Umaw=Nowmaw
== pnyahan kari ==
資料來源:口述Yudaw Pisaw 2001.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
9dqel3wny7ypvil8ou4vtkbxv0pz22b
Quri gaya kndsan Truku
0
1150
56011
39243
2021-03-22T07:01:43Z
Iyumu
191
56011
wikitext
text/x-wiki
Quri gaya kndsan Truku 太魯閣族生活禁忌
=== 1. Smiyus shuqil 招致死亡的咒語 ===
Mttraqil ka msddungus ni qmada qnqaya,smiyus shuqil ka nii.
Mkeekan ka msuwayi “Asi huqil” msa ga msskagul(smiyus shuqil).
Tsqiun ni rmangay ka laqi o smiyus shuqil
Tgqsuqi tgblaiq ka kndsan o smiyus shuqil
=== 2. Tsiyus 招致反常的咒語 ===
Tsiyus kndakil ni qnsjiqan ka laqi.
Tsiyus kndakil ni kntuy ka pnhmaan.smiyus aangal smsamat.
=== 3. Smiyus sapah 對居家咒語 ===
Mtmay sapah ka quyu ni mtali qbhni miyah meuyas knuruh sapah ka hghug, pghug,ciyaqung ni tbaqa, qmita utux ni ssgan utux
=== 4. Quri psaniq 禁忌 ===
Gaya kndsan [[Truku]] ga psbyaxun bi rmngaw seejiqun
Ka gaya, dai bi murug ka gaya hnci rudan,kika aji pshgun
utux,mangal sbliqan ni mha lala bi samat ka ngalun dha
uri.
Psaniq sun o kari mnhuling ni naqih nuda, pdhuq hyaan pnsahug ni aji meangal samat uri.
(1) kari smiyus o aji malu, kiya o“asi huqil da”, “Hyaun ka puniq ini slug nii da.” ,“Shuqil ka musa maduk”, “Naqih niqan ka sapah”, “Saw manu ka utux rudan da ini ku snhiyi ka yaku”.
(2) kari saw maduk o saw nii, “Qtai kuha﹗musa ku maduk sayang o, ida mha lala bi
napa mu.” ,“Kingal bi napa na bowyak o manu ka kiya, maxal ka naku apa mu ga.”, “Seejiq babaw dxgal nii o ungat ka mgkla kngkla tunux mu.”
(3) kari kmguraw o saw nii “Ah! akay bi da, akay uwit wah!” ,“Aji ku da! ungat
kana brax mu da, ungat yaku nii da.” ,“Aji ku mowsa yaku ka maduk! Saw bi smeisug wa!”. Rmnaw saw nii kari ka seejiq o asi bi klai mdawi, miisug, Inipnsbut ni psparu bi lnglungan.
(4) Quri uqun Tunux, dowriq, pahing, balung, enduk, ngungu,wawa mniq enbuyas,muyak siida psaniq ksun tmngahan wawa embulang o saw wawaqowlit, brihut, rqbux, rapit, qbhni saw ini hrii ubal niya na.
(5) Quri hangan qngqaya snaw ni kuyuh. Ini bi hmci rmngaw ka nii,nasi rmngaw o saw nii, nkuyuh o “psaniq”ksun, nsaw o “qngqaya ”ksun ka kiya.
(6) Quri hhuqil Niqan mhuqil ka seejiq siida, kana alang o kingal jiyax ini latat, mnbasi ni uusa mdkrang o lmawa 1 idas
(7) Quri hnqilan seejiq Mhuqil ka seejiq o jiyax siida skuun bqrus na . mhuqil kaeman o sgrbu bi musa smku. siida o mnbasi ini ekan ini imah
(8) Quri tnbgan Qmqugu gbiyan ka tama rudux. Mkan mnhuqli hiyi seejiq ka huling Mnraqil ka babuy o puweela papak ka tmbru ni mkan bru na ni mkan rudux
(9) Quri mgdurug Mgdurug ga 3 idas ini tduwa musa dgiyaq ka kana ruwan sapah ni ini tduwa saan mahu ngangut ka gndrugangndrgan. nii o seiyah bgihur paru, 1 idas ini tduwa musa buyu ka snaw, seiyah bgihur paru,
(10) Niqan mnarux Niqan mnarux ka seejiq o ini tduwa tmayun, asi ka madas tahut kika ini prana mnaru msa, Ini tduwa uqan ka snyusan(pnuda)paru mnaru
(11) Quri tmiyu Quri tmiyu ga tmiyu mquri dseejiq o tduwa, kiya ka kiya ni ini tduwa ciyuan ka hakaw utux skpudung tduling
(12) Bisi Bisi ga phqilun ka seejiq o hmici rmuba ni sapah na uri ni rmuba phuqil hyaan, seejiq pnjiyalan o ini tduwa embbakal,mnarux siida o embasi ni mhuqil.
(13) Suluh Suluh ga mstrung ka hrmadan o kika msuluh ksun.paru bi psaniq, mhuqil siida o tqrngul tbngux, lqlaqi dha o mgdma ni tgrangi hari ni sliqan utux ini tduwa tgxalan mkan ka pntrian dha
(14) Ruba Ruba ga tmraqil rudan ka laqi o hcian utux rudan(hmici rmuba ka rudan), empunu ka empeina o ruba rudan ini prihi ka gneguy o rbaun rudan
== pnyahan kari ==
資料來源: 口述Yudaw Pisaw 2001
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
rwgl7uowruvrbktpvqf6p3ho7niaecm
Quri gaya mdkrang
0
1151
56010
39269
2021-03-22T07:01:22Z
Iyumu
191
/* Gaya mdkrang 出草的規則 */
56010
wikitext
text/x-wiki
Quri gaya mdkrang 喪禮規則
Gaya quri mdkrang(mangal tunux pais) pusu balay o stndahu ka nii.
== Pusu seusa mdkrang 出草的原因 ==
Pusu seusa mdkrang o (1)smiyuk pkpeysan rudan, kiya ka hnici kari rudan ni asi ka daan,(2)kksnaw balay, kiya o tteumal qmpringan dmbbrax ni pptasan pnglux dsnaw nii,(3).pnrungan kari, kiyao paah snhangan taxa saw nii, (4).msneiying bais stmaaun,(5) lmiwaq mnarux meeru aji ksbaan tnukuy aangal lala uqun, (6)euda hakaw utux babaw mhuqil. musa mdkrang(brah 100 sngari hngkawas miyah ka Nihung do wada laxan ka gaya nii).
== Gaya mdkrang 出草的規則 ==
Taxa bi hiyi duma(saw skSita Duku), mthbaraw musa ka kana, mdudul o mrhug alang aji o mduuy qsiya alang hiya psramal.(mdakar mseusa,marah tahut, tmikan ni hmlama dsun) musa bbuyu mspi ni psisil mn3, malu o musa, naqih o embrinah, muda mkrabi elug siida o “prgnabaw,” mgrbu kjiyax pdaling alang peysan do hciyun biyi ka 1 risaw ni smkagul empskeuruy,nii o asi ka mnangal tunux pais,(mlukus“srbuxan)” bsqaran puniq,buun buji aji uri o smbrangan ka pais, snagan ayug ka luqi ni psaun “tneetu ”ka tunux ni speapa risaw,“mkeelug muyas mkleeug hmdhik”ni msqar puniq quri alang (pxal o 1 tunux,mn3 o 3 tunux pais nangal, ini dhuq alang ka dhiya na o saan pstrung plukus“srbuxan”kulaw elug ka mnangal tunux, pdalih alang do mneelug mqaras muyas mkleelug ka mnusa mdkrang. Dhuq alang do skuwak babaw mnarux seejiq ka pucing mnangtal tunux pais do malu ka mnarux da. Dsun sapah mnangal ka tunux pais ni qdalan egaw ni siyang ni hlnma ni srgrig mqaras 1 rabi, saw saman do dsun sapah dmnudul,kiya o sapah mrhug [[alang]] aji o mduuy qsiya. Saw saman duri o pdaun peekan siyang ni kpuan dha mimah sinew, babaw na do saun pgska pttama paga kana quluh tunux smudal ni psrgan sirug tneetu gamil kdang, phiyug brqiya snalu browling ka alang nii ni smapuh smagi utux pais ka mdudul.
== Kari musa mdkrang mangal kkeudus muda hakaw utux 出草是走過彩虹橋的復活觀 ==
Snhiyun bi rudan Truku sbiyaw ka musa mdkrang ga pusu na bi o muda hakaw utux mangal duri kneudus saw nii ka kari ruda Truku Yudaw Pisaw(91), (1)msnqbubur empkeudus kika musa mdkrang. (2) Msnhiyi (kari rudan)yaasa mha meudus duri ka qbubur kika musa mangal tunux pais. (3).Snaw: Muda Hakaw Utux siida, utux nengalan tunux pais ka weela hyaan muda Hakaw Utux mtaril dhuq tuxan. (4).Msnhiyi ka musa mdkrang. (5). Kuyuh: Muda pusu Hakaw Utux ptrima baga siida, sriyu paah hiqur ka dara, kika tduwa muda Hakaw Utux.( 6). Asi ka mkla bi tminun bitaq kla miri.
== pnyahan kari ==
資料來源: 口述者Yudaw pisaw(91)AlangBngrux,
YudawDangaw(83)Alang Snglingan,
Yuki Lowsing(81)Alang Snglingan.
族語整理者:Iyuq Ciyang(73)Alang Tbula秀林鄉公所調解室2005.1.20.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
qr4xym2dxv5v7a7244nrsktotzdr7db
Quri gaya musa qmita wauwa
0
1152
56009
39284
2021-03-22T07:00:32Z
Iyumu
191
56009
wikitext
text/x-wiki
Quri gaya musa qmita wauwa 提親的規則
Nasi qmita naqih spi ka brah mmowsa qmita wauwa o asi ka psaun bukuy hari jiyax ka musa qmita wauwa, madas kingal mkla bi rmngaw radan alang. Dhuq sapah wauwa ka dhiya do rudan [[alang]] ga asi psleexan bi rmngaw quri rudan wauwa ka pusu na seiyah nami sayang, saw nii rmbaqan kari na rmngaw,“bhangaw kari o niqan suyang bi ghak krig ka sapah namu, bqani nami haya ghak nii saun name prana, huya msa ka lnglung su hug?”(nii o rmibaq kari ngalaw mu ka wauwa su empaaina mu) Nasi ungat kari n aka rudan wauwa ga smruwa ka lnglungan na empbkal, kiya ka kiya ni nasi niqan kari na,asi bruinah miyah sapah ka rudan risaw. Ini qbsiyaq musa qmita duri tama risaw, saw nii mtbbrih musa qmita wauwa o bitaq mn12, nasi ida ini sruwa do kika hana malax ka dhiya ni musa miying kingal wauwa duri. Manu saw kiya do asi ka tqlahang balay gmaaw ka emptqnay musa qmita wauwa,
(1) musa emptqnay o gmaaw mkla bi rmngaw rudan 選會說話的耆老陪同去
(2) asi ka qmita spi aji uri o psisil mn 3 必須要夢卜或靈鳥卜三次
(3) kika muda pnsrhuqan kari da 才有女方同意的結果
Malu ka pnrngagan dha do muda psrahuq kari ni muda empprngaw quri msdangi, gnqbubur, mgay jiyax quri sapah wauwa, babaw na muda msdangi o bitaq bi 3 hngkawas do muda mstrung, kiya ka kiya ni bsiyaq balay o 5 hngkawas. Jiyax psdngian o muda psdhug rmbug qsiya baga ka risaw ni wauwa, duri ni mgay kingal mneudus babuy prngat peekan na rudan wauwa muda mqaras pnsrahuq kari ni msdangi ka risaw.
Pnsrahuq kari do miyah smjiyax sapah wauwa 30 jiyax aji uri o 50 jiyax dmayaw sapah wauwa ka risaw. Embbgay qngqaya ni prajin g embbkal Spdakar bi rudan ka mgkala kari ka risaw ni wauwa brah ini pstrung na, psramal qngqaya mstrung siida, nasi ini kla mseusa tminun ka wauwa o asi na ka qhduun bi smluhay mkla tminun qabang ni lukus ka 5 hngkawas nii. Jiyax pstrngan siida musa pgkla dlutut na ka risaw, ssramal dha hlama, duri ni miyah mdayaw gmdara babuy uqun pntrian.
Miyah sapah risaw kana ka dlutut wauwa ni risaw, mtqiri tluung ka dlutut wauwa psramal masug siyang pntrian, sapah wauwa o playun dha pgkla ka eiyah ka dlutut dha, kika klaun risaw mha piya ka psrmalun nasug, muda masug siida ini bi tduwa srhuqan ana kingal ka nasug, mdka bi knlala ka siyang kingal ensugan,nasi niqan ka srhuqan dga, paru bi psrbangun mkeekan bitaq bi ini pggaluk ka pngluban dha.
Duri o masug siyang siida asi ka sngkkingal qmada quri kingal ensgan,. psiyuk kingal mneudus babuy ka wauwa giqan na risaw, tai saw mha niqan nasug dha musa sapah ka dhiya uri.
== pnyahan kari ==
資料來源: 口述者 Yudaw Pisaw 2005
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
9wva1oavseetkus3kjywd5z49u7o8r2
Quri mangal wauwa sbiyaw ka Truku
0
1153
56008
39296
2021-03-22T06:59:40Z
Iyumu
191
/* pstrung kuyuh gneeluk 擄掠女性的結婚 */
56008
wikitext
text/x-wiki
Quri mangal wauwa sbiyaw ka Truku 以前太魯閣族結婚的方法
== pstrung kuyuh gneeluk 擄掠女性的結婚 ==
(1) Kuyuh gneeluk paah [[seejiq]] isil alang.
(2) Dhuq alang ka Kuyuh gneeluk nii o mniq sapah Bukung alang.
(3) Asi ka muda snrwaan Bukung ni Rudan ngalang kari kika mtduwa mstrung wauwa nii ka risaw alang nii.
(4) Bukung ni Rudan ngalang kari ka embgay kana djiyun mstrung risaw ni wauwa
== Dmulus aji uri o Blbil 搶婚 ==
(1) Yaasa ungat rudan ni ungat mklawa mqrinut ni suyang bi risaw.
(2) mnda pnerngagan Bukung、rudan ngalan kari ni lutut risaw ka aangal kuyuh risaw nii.
(3) Yaasa ungat rudan ni ungat mklawa mqrinut ni suyang bi ni mdrumut bi qmeepah 1 wauwa.
(4) Mnda pnerngagan Bukung alang risaw ni Bukung alang wauwa.
(5) Mssruwa ni Jiyax meyiyah Dmulus aji uri o Blbil wauwa.
(6) Kana djiyun o paah niqan biyax seejiq risaw alang. keeguhun miyah mseupu mkan pntrian ka rudan ngalan kari ni lutut wauwa.
== Malax、Mlealax、Mqqada 離婚 ==
(1) Sgsapat ka snaw ni kuyuh ka mqqada.
(2) Mnda pnerngagan Bukung , rudan ngalang kari ni lutut.
(3) Muda maanaqih ka seejiq o paru bi pnsahug na.
(4) Ssruwa utux o asi ka phuqil babuy.
(5) Mssruwa lnlungan duri ka kana seejiq alang o mseupu mimah sinaw kana.
(6) Rudan mnaqih laqi ni seejiq mnda maanaqih o psruwa brah kana seejiq alang.
(7) Tai saw aji empstrung mangal luqih pnshugan utux.
== Mgburux 分戶 ==
(1) Tgqbsuran bi ka laqi snaw o meupu rudan mniq mdayaw rudan.
(2) Mangal kuyuh ka tgswayi laqi snaw ni niqan laqi dha do,tduwa emburux ka dha hiyi ina.
(3) Nasi emburux kadhiya o sgun dhyaan ka qaya sapah ni tmbgan.
(4) Quri lukus o niqan endhiya nanak.
(5) Gaga rpun ka nngalan uqun o tduwa musa mangal nanak.
(6) Quri dxgal ka narig na nanak o dsun dha nanak kiya.
(7) Qmita brax laqi ka rudan ni biqan na 1 lituk dxgal.
(8) Nasi niqan biyax na nanak o ini sgi ni musa nanak kmburah.
== pnyahan kari ==
資料來源: 口述耆老 Iyang Taying 1997
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
5sct5imdqcb4y0rla3bq19fpmsn3qcj
Quri ndaan huling
0
1154
56007
39303
2021-03-22T06:59:25Z
Iyumu
191
/* Quri ndaan huling(狗的過去) */
56007
wikitext
text/x-wiki
= Quri ndaan huling(狗的過去) =
Niqan 1 jiyax, malax nami ptasan ni mksa bilaq elug, mmowsa nami
sapah ka swayi mu kuyuh Sakay siida, pklug nami qmita 1 wawa huling saw
sgealu bi qtaan. Kiya ni empdalih 1 tuki ka tnegaan nami ni ida ungat [[seejiq]]
ka miyah miing. Kiya do babaw nami mnhdu pprngaw ka yami do dsan
nami sapah ni tbgun nami.
Dhuq nami sapah siida do qmita mnan ka bubu nami ni smiling mnan,
“ Yusang, Sakay, nnima ka wawa huling nii hug? ” Smiyuk ku rmngaw ka
yaku, “Bubu, malax nami ptasan siida ka yami o mita nami ka huling nii ni
sgealu bi qtaan. Kiya ni dalih 1 tuki ka tnegaan nami o ungat seejiq ka
miyah miing hyaan. Kiya ni pprngaw nami ka Sakay da o kika dsan nami
sapah ni tbgun nami nanak.” Embahang saw ni kari ka bubu nami da o wana
mhulis ni ini rngaw ana manu kari. Babaw siida do dsan nami trima ni
pqdalan nami nhapuy ka wawa huling nii da.
Gbiyan do tluung nami ngangut sapah ni mseupu nami qmita karat ka
yaku ni wawa huling mu. Kiya ni asi lu sriyu hi ka baki mu Tadaw ni tluung
rmngaw, “ Tayal suyang bi ka lnglungan namu ni niqan balay gnealu, pdhuq
namu tmqowli 1 wawa huling. Kiya ni Yusang, pdai ptngahan ka wawa
huling nii han, kika mha niqan pnegluban namu da. ” Kiya do lmnglung ku
ni asi mu ptngahan “Talug ”. Wawa huling “Talug ” nii o mqalux ni mkla bi
hmrapas. Babaw do smnru uuda quri huling seuxal ka baki mu Tadaw.
“Huling o mkla bi rmngaw kari seejiq seuxal ni paru bi lupung ita
seejiq uri.
Qulung musa tmsamat ka tmpusu sapah da o ida smnegul ka
huling ni paru bi enjyagan niya. Dhuq sapah do pprgun dha qmita ni spuan
dha mkan nhapuy ni mimah ni mtaqi, aji uri o seupu hmrapas quri lqlaqi uri.
Kika ksun paru balay lupung seejiqun ka huling sbiyaw. ” “Kiya ni hmuya
ini kla rmngaw kari ka huling sayang da hug? ” msa ku smiling baki mu
Tadaw. Mita huling mu Talug ka baki mu Tadaw do smiyuk rmngaw,
“ Niqan 1 jiyax, babaw mnhdu mkan nhapuy gbiyan siida, yaa mqsuqi
nmahan na sinaw ka huling do nii tluung ngangut. Kiya ni pklug balay mha
trima ka kuyuh tmpusu sapah nii. Yaa hmuya ka huling nii ni tgliing bling
rhngun ni gmguy mita. Ini qbsiyaq, hlayan kuyuh tmpusu sapah nii da o
mangal pucing ni asi na slapi ka hma huling nii. Paah siida do ini kla
rmngaw kari ka huling nii da ni bitaq sayang. ”
Mnhdu ku embahang saw nii ka ndaan huling sbiyaw do saw
snkrwahun. Ana saw kiya o ida mu tduwaun bi tmquli ka Talug mu nii. Yasa
dhiya o jima wada mapa ruciq dha nanak ni bitaq ini tduwa rmngaw ana 1
kari seejiq.
[[Snakun:Truku]]
9jrd24dkpmqyxxl0jfqzo1mp55sd216
Quri ptasan dqras
0
1155
56006
39311
2021-03-22T06:58:45Z
Iyumu
191
56006
wikitext
text/x-wiki
= Quri ptasan dqras(關於紋面) =
Sbiyaw seuxal [[Truku]] o mniq dgiyaq ni mhuma masu ni sari ni bunga ni
sqmu. Rahuq na jiyax pnegalang hiyi qhuni do musa powsa gasil ni maduk
dha samat, uuqun kuyuh ni lqlaqi dha. Kndsan Truku sbiyaw sexual o
mtdgiyaq ni mkbbuyu ni mkeiayug miing uqun dha.
Truku o tnsamat balay. Saw snaw Truku o mkuy pucing hwinuk ni mapa
buji ni aga. Ttalang mhraw samat ska bbuyu ni rnaaw, yasa embrax bi ka
dowriq dha ni tgluhay balay sun maduk. Ga ska dgiyaq hiya o htngayan katu
dowras ni lala bi hrus ungat ddaun. Manu saw kiya do mtdgiyaq ka seejiq o
asi ka mmanang bi qbubur na ni mgkala seejiq ka rmun dha. Aji wana haya,
snaw Truku o ini bi kengungu ni ini bi keisug uri ni mkla bi smalu lala klgan
dangar.
Saw kuyuh Truku do tgseesu bi ni mmlux lnglungan dha. Manu saw
kiya ni mkla balay qnuqih ni tmwaray, sluun dha qabang ni lukus Truku
djiyun sapah. Nasi ini sluhay saw nii ka kuyuh Truku do ksngun rudan dha ni
hlisun seejiq uri. Kiya ni ungat snaw Truku ka smkuxul hyaan uri.
Manu saw kiya ni snaw Truku o tai saw mha mrmun bi ni mTruku o asi
ka mdrumut bi smluhay ddaun laqi snaw. Kuyuh do asi ka mkla balay tminun
ni kika balay bi kuyuh Truku ksun.
Kiya ni gaga ptasan dqras ka seejiq Truku ksun o mgkala rmun duri.
Yasa saw nii muda o pgkla sun qnsejiqan ni ssTruku bi ska alang. Risaw
Truku sbiyaw o asi ka mrmun bi ni ini keisug ana manu dhuq mangal tunux
pais. Laqi kuyuh do asi ka mkla bi mseusa ni kika srwaun drudan ni tduwa
ptasan ka dqras dha. Saw ka mkla bi maduk ka snaw o kisa balay bi Truku
ksun ni kuxul bi kuyuh knsyangan. Miing stmaan na ka snaw Truku o ida asi
ka kuyuh niqan ptasan dqras. Mana saw kiya ni ptasan dqras o meeniq ska
alang seuxal o paru bi sun knrdax.
Knsyangan ptasan dqras ka kuyuh Truku o ptasan pnglux ni dqras. Snaw
Truku do ptasan pnglux ni bkluy. Pnskraya na knxalan sayang o kkdrumut ta
qmeepah ni kksuyang kana lnglungan ta ita laqi Truku.
Rudan Truku sbiyaw o dmudul bi rmngaw lqian. Mhuqil ka seejiq do
utux na ga asi ka muda ptrima baga pusu Hakaw Utux hiya.
Kiya o qulung mnangal tunux pais ka snaw ni mkla bi tminun ni miri ka
kuyuh do muda ptrima baga siida. “Ras” asi ksa sriyu paah hiqur baga dha ka
dara. Saw nii seejiq o pdaun na Hakaw Utux ni mowsa tblaiq mniq tuxan.
“Kiya ka kiya ni nasi saw ini angal tunux pais ka snaw ni ini kla tminun
ni miri ka kuyuh do ini pdai Hakaw Utux ni qdanun dha yayung truma ni
uqun karang ka hiyi niya da.” Msa ka kari rudan Truku sbiyaw.
Duri o rmngaw ka rudan ta sexual, “ ini tduwa ciyuun ka Hakaw Utux,
yasa mha skpudung ka tluling baga da. ” msa ka kari rudan.
Rudan ta sbiyaw niqan gaya smalu ddaun uuda, ini khmut, kiya ni malu
nanak seejiq sun o wada malu bi kndsan dha babaw dxgal, mhuqil do muda
Hakaw Utux ni mmowsa tblaiq bi tuhuy utux rudan ni mniq tuxan.
[[Snakun:Truku]]
6u102z37mb6bw8lubum20zsn1pub3nz
Quric pako
0
1156
56005
39322
2021-03-22T06:58:28Z
Iyumu
191
56005
wikitext
text/x-wiki
= Quric pako(巒大衫) =
Quric pako nii, msderux ka qhuni na malu phuyeun eruc sapah ma malu sknehun duri. Waso na de mgpako ki metaq hari baga ka doun seediq.
Cbeyo hari, egu bale seediq mhuma quric pako nii, ssaan daha mhuma neepa, ida daha malu dheran, ini pqululi dheran mesa, ma malu brigun sseediq duri.
Pusu na qhuni quric pako nii, so ssiyo gamil na hiya, paru bale ka kesun daha tnuxu tnpusu gamil na, kiya ka kuhu daha riyung slumeun handai mahun ociya ma slumeun daha pqtaan seediq.
Bobo na phuma quric pako nii, phuma so brigan daha mukan di, malu bale ka nngalan daha pila ka Seediq, kiya ka egu hari qtaan seediq mhuma ciida. Ani si saya de egu naq ka gyugeun daha phumaan saya, asi naq ka bsiyaq ka phuma qhuni duri, kiya kndudun uka hari [[seejiq|seediq]] mhuma saya di.
[[Snakun:Truku]]
nmfyuizq8d26rhnqc5le301gplnfxlj
Qus
0
1157
100828
56004
2023-10-06T00:34:33Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100828
wikitext
text/x-wiki
Qus(和平部落)
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Qus.
14 sapah ka kneegu na sapah, 47 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 85% niqan 40 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 15% niqan 7 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal79%, Amis4%, Paiwan2%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:truku]]
o6rc3anuc3qygt8nq2abmvccxr581mh
Quti rodux
0
1158
56003
39340
2021-03-22T06:57:58Z
Iyumu
191
56003
wikitext
text/x-wiki
= Quti rodux/ Quti rodux/ Quci rudux(番石榴) =
Quti rodux nii, uxe pnhuma [[seejiq|seediq]], hneru naq lmiqu hiya. Meluh hei na mgsama han, mhada de, mgceyas ka hei na, kika ngalun daha so hei qhuni mekan ka seediq dhenu.
Niqan kari na rudan ta, malu riyung uuqun ka hei na quti rodux nii mesa, netun mnarux nbuyas ka seediq de, ngalan daha so iyu ka rabu ludux waso na, nmeun stmuun daha mekan. kika uuqun daha so skmalu mnarux nbuyas dhenu mesa.
Kari ta ita Seediq we “quti rodux” kesun ta ka fangsuriyo nii, uxe kari so tmsiyax ka nii. Niqan kari rnengo na rudan ta "ririh so hneru lmiqu ka quti rodux nii hayan. Mnosa mekan hei na ka qbehei, so ka qntiyan na ge, wada ssaun gmatuk mekan rodux, kika qntiyan na rodux dungan ma hmeru naq hei na quti rodux nii di "mesa.
Egu riyung cida na quti rodux nii, kika ngalan rudan ta, slmeun daha parih ma ddooyun pacingko lqlaqi duru.
[[Patas bntasan:Psidium guajava fruit.jpg|thumb|File:Psidium guajava fruit.jpg-Quti rodux/ Quti rodux/ Quci rudux(番石榴)]]
[[Snakun:Truku]]
7jheezbx3pypwm5uuz03yxu6jaahg0x
Quwis awi’
0
1159
100829
56002
2023-10-06T00:34:34Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100829
wikitext
text/x-wiki
= Quwis awi’(砂埔鹿部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Tayansyang ka [[alang]] Quwis awi’.
111 sapah ka kneegu na sapah, 368 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 67% niqan 245 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 33% niqan 123 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 63%, Amis 1%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
s2t2e7l0tyf33cbfyovj3kccgbkuy0s
Quzi
0
1160
100830
56001
2023-10-06T00:34:36Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100830
wikitext
text/x-wiki
= Quzi(中心部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Quzi.
119 sapah ka kneegu na sapah, 294 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 54% niqan 158 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 46% niqan 136 hiyi koia.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
0rireo8mv7az18k4nq9qte6wynaitix
Qwarux
0
1161
56000
39363
2021-03-22T06:57:13Z
Iyumu
191
/* Qwarux(黃藤) */
56000
wikitext
text/x-wiki
= Qwarux(黃藤) =
Mesa ka kari rudan [[alang]], egu riyung oda na ka qwarux nii ma, dooyun riyung ita Seediq. Cbeyo han we, mosa neepah ka rseno ma, ani naq mosa lmiqu, mmeeyah alang de moda mangal qwarux. Migin qwarux hmneru so cbuwan hido, ini angal mneniq qeting, ado mgipuh ka hmneru qeting ma, ini eniq dooyun.
Dehuk alang de bcbacun daha han ma, phdagun daha ngerac sapah daha. Mdengu du ge doosun ka quti na han, kika blequn dmaus dungan ka benac qwarux, qtaun mptinun so qyqeya maanu ma, pndngusun naq ttinun ka benac dnoosan. Kana ooda nii we daun daha mnsenge tikuh pneeyah neepah, uxe duri we daun daha qmuyux meniq sapah, mdrumuc riyung ka rudan ta cbeyo.
Egu ba ooda na ka qwarux nii, slmeun bruru, wahu bruru, rawa qcurux, bunuh; stqari ddooyan hlmadac, puyan, snbragan; ngalan snuyuk bbekuy phuyu sapah, smmalu behing, tibu babuy ma kadu rodux, kana dnii. Yaani gaga rhuqan smneeru ka duma dungan.
[[Snakun:Truku]]
h6f6sbe2wdzaiolpcaq2d1iigjmz3n1
Qwayux
0
1162
100831
94500
2023-10-06T00:34:37Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100831
wikitext
text/x-wiki
= Qwayux(武漢部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Qwayux.
77 sapah ka kneegu na sapah, 236 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 86% niqan 202 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 14% niqan 34 hiyi koia.
= '''Alang Uhang 【Qalang-Qwayux】(武漢部落)''' =
Ngayan alang: Alang Uhang 【Qalang-Qwayux】
== Nniqan(所在位置) ==
Sincusen Censusyang Singlocung mmsepac betaq mngari Ring ka dheran hini, ga meniq mssipo yayung dheran msderux baro na ruru Yorosi, dheran mcherus gqiyan hido na Nyawcesang, mmteru kbekuy betaq mmteru kbekuy mriman Kongcu ka knbrawan na; ngayan na biciq alang nii meniq truma na alang Meyuen, ga meniq hunac hreyan hido daha Kongri hari na alang Singlo.
== Luwan na alang seediq (部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Pskari (使用語言) ==
Kari Tayal. Kari Telu. Kari Khilang.
== Snhiyan (宗教信仰) ==
Cituciyaw
== Mpneyah na alang (部落由來) ==
Ini klai maanu dungus na kari Tayal ka「Qalang-Qwayux」, ngayan na Telu de ado niqal Uhan sapah qnlangan hetay mneniq hini ka bobo na Tgdaha mccebu, kii kesun daha.
Qnita mnatis 《Gaya na Tayalcu》, mneniq quri Twerang daya na Paran Natoseng hayan, bobo na de skadi gnbgurah dheran, kii mosa tndheruy quri nniqan irin na ruru Marikwowang, Urawser kesun, bobo na ado msekuy karac, kawas kawas msipa smeliq pnhgarang, duma seediq wada meniq mquri theruy daya 【Sincusen Censusyang Singlocung Swetengser】, ado miicu yahun murun na Gaya alang Cuuri, kii kbberih meniq hunac irin na ruru Marikwowang, pheyu kingal alang ngayal Pasu(Pasiyo), bobo na wada tnheruy meniq dheran Yorosi Singlocung dungal, Pasuser kesun dungal. Bobo na Tgdaha mccebu, .ado niqan Meykuwang dheran hini, kii kesun alang 「Meyuen」kana hini.
Alang Uhang ge ngayal biciq truma na alang Meyuen.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
htg7e90ff33rfikli0h3ebwrga3nj0n
Qyuws
0
1163
100832
94338
2023-10-06T00:34:39Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100832
wikitext
text/x-wiki
= Qyuws(下田埔部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka [[alang]] Qyuws.
88 sapah ka kneegu na sapah, 399 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 379 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 20 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 92%, Amis 0.5%, Rukai 0.5%, ni rahuq na o 2%.
= Alang Syatenpu 【Qyuws】(下田埔部落) =
Ngayan alang : Alang Syatenpu 【Qyuws】
== Pgkela alang (部落特色) ==
Ngayan na alang「Qyuws」, 「Lagak」kesun daha duri, kii seediq Tayalcu ge tmngayan na sapah ptasan qnlhangan seediq Tanah Tunux ciida.
== Nniqan (所在位置) ==
Sincusen Censusyan Siyorancun daha betaq teru ring ka dheran hini.
== Dheran Kndkilan (地理環境) ==
Ga meniq dheran mcherus hunac hreyan hido na Tonghwesan, baro deriq na dheran yayung ma irin na ruru Yuhwon, 1050-1200 kongcu hari knbrawan na.
== Luwan na alang seediq (部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Pskari (使用語言) ==
Kari Tayal, Kari Telu
== Snhiyan (宗教信仰) ==
Cituciyaw, Tengcuciyaw
== Mpneyah na alang (部落由來) ==
Qmita mnatis 《Gaya na Tayalcu》 daka《kawsacu tyawcasu》, mneniq quri Nantosen Rinaysiyang Hwasiyangcun, bobo na wada mrana ka hei seediq, ini baka dheran qnpahan, duma seediq wada theruy quri Cunsipaw hiya, bobo de ado mcherus riyung hiya, maapun ka dheran, kii wada mtheruy quri daya nniqan daha saya, 「Tbahu」(Tenpuser)mesa naq dheya, bobo na ado egu riyung hei seediq, ma wada psnakun daha alang, kingal we Syatenpuser, ga meniq gqiyan hido na ruru Yuhwon, epun hari ka dheran na alang hini, ga pheyu hini ka sapah ptasan Sincusen Cingcacyu.
== Kklaan sprigo (旅遊觀光資訊) ==
=== Ssaan rmigo seediq (觀光景點) ===
==== Cyungcenyen (軍艦岩) ====
Tasil paru nii ge mntena kingal asu hetay pkraman maha mquri rcilung, kii psngayal daha kesun Cyungcenyen, kari pnsltudan ge sapah na qcurux bale ka ruru truma na tasil paru nii.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Walis Pawan(郭明吉) daka Bakan Temu(梁秀珍).
[[Snakun:Truku]]
peflgregny4xn5xzyu735yx2cplljvg
Rafael Correa
0
1164
103008
84686
2024-04-09T00:29:00Z
CommonsDelinker
52
Removing [[:c:File:Presidente_Rafael_Correa.jpg|Presidente_Rafael_Correa.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Bedivere|Bedivere]] because: Copyright violation; see [[:c:COM:Licensing|Commons:Licensing]] ([[:c:COM:CSD#F1|F1]]).
103008
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Presidente Rafael Correa.jpg|thumb|Rafael Correa (拉斐爾·柯利亞)|alt=]]
= Rafael Correa (拉斐爾·柯利亞) =
Mntucing hngkawas 1963 idas 4 jiyax 6 ka Rafael Correa ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Ecuador]] ta sayang o kiya ka Rafael Correa, pnaah hngkawas 2007 idas 1 jiyax 15 pnrajing kmlawa klwaan.
= '''Rafael Correa (拉斐爾·柯利亞)''' =
'''Rafael Vicente Correa Delgado''' (Kari Spain: Rafael Vicente Correa Delgado; kngkawas 1963 idas 4 diyax 6-), mntuting Wayakil, '''Ecuador''' Keyjay Sweycya mi Tuiwil Pallic Mincwey Cuyi Seyji Jnwu, mnuda Soto '''Ecuador'''.
== '''Ndanan經歷''' ==
'''Rafael Vicente Correa Delgado''' u kngkawas 2005 idas 4 pa mnngalan Caycng Mi Keybu Bucyo qnlhangan '''Ecuador''', idas 8 daw wada plaxan qpahun. Mndungus bay rnengaw niya pusu balay kari nanaq Spain, '''Rafael Vicente Correa Delgado''' pa mkla balay nrmngaw kari Ingkoku mi kari France mi kari India tnualang Sediq Tnpusu uri. Wada msturung ka hiya, niqan 1 laqi snaw mi 2 laqi qridin niya. Kngkawas 2006 idas 4 cida, '''Rafael Vicente Correa Delgado''' pa pssli Cucweyn Cukwo Ryeynmong Undo. Kngkawas 2006 idas 11, hiya u ngalan Cucweyn Cukwo Ryeynmong Undo Hosweynjn tumal Soto seyngkyo, kiya mi mniq kcka seyngkyo cida mbiyax mangal Soto. Kngkawas 2007 idas 1 diyax 15, '''Rafael Vicente Correa Delgado''' u wada muda psdhu phyuwan Soto '''Ecuador.'''
Kngkawas 2008 idas 9 diyax 28, Ecuador u spuda Cweynmin Kongcwey wada dha pdanan ka burah keyngpo, kiya u dmuwi pnwaya burah keyngpo muda mntxan Soto seyngkyo dungan. Burah keyngpo u muda pnwaya Soto u malu muda lmutuc mntxan dungan. Kngkawas 2009 cida, '''Rafael Vicente Correa Delgado''' pa mntxan mangal Soto '''Ecuador''' dungan.
Kngkawas 2013 idas 2 diyax 17, '''Ecuador u muda Soto''' seyngkyo meytaq hyo, spuda '''Ecuador''' Knkana Qnlhangan Seyngkyo Yingkay mnuda smpu hyo, '''Rafael Vicente Correa Delgado''' pa wada niya knou balay ini baka ka taxa hosweynjn, ginghangcya Raso, wada mndungus bay lmutuc mangal Soto dungan.
'''Rafael Vicente Correa Delgado''' u kngkawas 2017 daw ini uda lmutuc qpahunSoto, spuda Rining Moreyno ka lmutuc qpahun Soto.
Kngkawas 2018 idas 7 diyax 3 cida, 1 hwakwan '''Ecuador u wisu muda mtqiri seyji tweyso''' Fernando Balda na pangcya ang muda singpang iyx cida ini usa cuting, kiya mi singsey '''Rafael Vicente Correa Delgado''' na cyupuring. Cida mnqduriq dhuq Belgium ka '''Rafael Vicente Correa Delgado u ini sruwa ndanan hmili pnusa dha kari quri pacya. Kngkawas''' 2018 idas 7, Pnsliyan Kwoci Singcing u ini sruwa bnatas patas '''Ecuador''' quri pnusa kari qmraq hiya, so niyi u ‘Ida balay uuda seyji kiya’.
Kngkawas 2020 idas 4 diyax 7, Qnlhangan Hoying Sings Hoying ka muda pswau '''Rafael Vicente Correa Delgado''' mniq kngkawas 2012-2016 Kasossoponos Co cumi mkan pila pa niqan cumi. '''Rafael Vicente Correa Delgado''' alaw dmudul uuda mkan pila u ini dhuq wada pchuwan 8 knkawas phmkun sapah kung. Kngkawas 2012 dhuq kngkawas 2016 iyax cida, mniq Carondelet Kong wada mangal ‘Cumi Pila Dnayaw’, kiya ka sdayaw seyji undo niya, kiya u spriyux msupu sediq snbbari muda pbatas psdhuwan biyax qnlhangan hetong, kiya uri u brah Cuhwang Mi Pkrana Alang Mkbrnuxbu brah Sotohu Shwabu Bucyo Misu Maris de los, Angelus Duarte, brah giying qridin Viviana Bonilla, brah Waya Keyngpo Hwakwan mi Misu Pamela Martínez.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
tobbik2tjfbpq0rpqrsaxbg993rh2jd
Raga’
0
1165
100834
55997
2023-10-06T00:34:43Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100834
wikitext
text/x-wiki
= Raga’(楓香部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Raga’.
10 sapah ka kneegu na sapah, 31 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 100% niqan 31 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 0% niqan hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal94%, ni rahuq na o6%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
mt9jkhz3r96mbhiwjasnr8myw4ejsr9
Rahaw
0
1166
100835
95061
2023-10-06T00:34:44Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100835
wikitext
text/x-wiki
= '''Alang Lahaw【Rahaw】 (拉號部落)''' =
Ngayan saya: Alang Lahaw【Rahaw】
== Snnaaxan alang (部落特色) ==
Dheran ppyahan qqhuni, kiya tnngayun Lahaw.
== Niqun saya (所在位置) ==
Sinrocun Censu Syang Sincusen
== Gnyusan dheran (範圍) ==
Ga tnarac tghunac lmiqu cceka ruru Furu. 1.8 km tnarac tghunac ruru Furu.
== Ratuc pkdkilan (地理環境) ==
Theran kteetu
== Alang nYencuming (部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Srengo kari (使用語言) ==
Pskari Tayal, kari Plmukan.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Cbeyo han pneeyah ssiyo Tapacensan ka seediq alang Lahaw.
Mngeela musa mtheruy tguiril na Pisukowan nTayyakanse. Bobo na ka dehuk thunac na Pasu Ritongsan.
Anu dheran qahan uka pphmaan, musa Lahaw duma, ma musa Meyen duma mswae daha nsaan di.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* pkdkilan 生態環境
* Gaya Tayal-Tnheruy pnkrana alang 泰雅族的文化-部落遷徙與拓展
[[Snakun:Truku]]
0vt195qd7i6xizrl31dfzr1x8k1hxwy
Rahul truku taypey
0
1167
55995
39410
2021-03-22T06:56:12Z
Iyumu
191
55995
wikitext
text/x-wiki
Rahul truku taypey台北太魯閣社團
Seejiq tnpusu gaga mniq alang paru Seejiq tndxgal Teywan o ini khbaraw, yaa bi 2 tnegkmbkiyan(2/100) nanak kana seejiq Teywan . Hbaraw balay ka seejiq tnpusu o gaga mniq alang dha nanak .Gaga mniq [[alang]] paru o aji ka hbaraw, yaasa gaga musa matas ni qmeepah alang paru o mtbrih sapah dha nanak hki .Sayang ka seejiq tnpusu o yaasa ungat hari ka giman qpahun alang dha nanak ni musa miying elealang paru qmeepah .kiya do ga mniq paru alang Taypey seejiq truku spngan o niqan mspat kbkuy nanat,ini khbaraw ka balay bi laqi truku.
Rahul truku ga taypey qpuring o niqan rima klgan,prajin bi phiyug o Mari Bari emptsuusa kndsan qpuring,mngari kmxalan tru hngkwasan ka phiyug mniq knkla kndusan klwaan Taypey,tgdha phiyuy o truku pslupun qpuring,tgtru o Taywan seejiq tnpusu kndusan nqpah qpuring,tgspat o Taypey seejiq tnpusu truku kndsan qpuring, tgrima do Taywan seejiq tnpusu truku kndsan qpuring,saw endaan dha sayang o ida pusu o gaya rudan sbiyaw ka qpahan dha,Smnru endaan rudan ka baki o,tgkingal saw Smiyan knciyan jiyax siida o,Paah 8 idas bitaq 9 idas kngkingal hngkawas o,niqan muda mqaras smiyan knciyan ka kana alang truku .Spruun bi kana seejiq alang ka jiyax saw nii ni mseupu mgrahul mqaras jiyax .Paah laqi bitaq rudan mssli ngangut paru meuyas ni rmgrig mqaras nngalan lala uqun .Kiya do shkawas jiyax siida, peapa asu skiya paah Taypey miyah sapah alang nami ka 1 ruwan sapah nirih mu tama ,Rmngaw ka nirih mu qbsuran snaw, Lnglungun nami balay ka endaan mqaras smiyan knciyan alang hini msa ! Smnru endaan rudan ka baki o,tgdha kari na duri,Mgay Bari,mkdka mnhdu kmtuy uqun ka kana alang do, asi usa bbuyu tmsamat ni miying samat ka ska alang dsnaw .Dhuq sapah do asi pseupu mhapuy uqun dha, mqaras kana ka alaang, muyak babuy saw rmun bi ka snaw balay , hmlama ka kuyuh ni mhapuy samat ka kana kuyuh .Empsgasut o slabu na rnabaw ka hlama, pnhapuy hiyi siyang ni samat ni sinew masu, nii o saan na mgul sida qhuni ngangut sapah ni ssapuh na utux rudan .Saw nii lnmuan na smapuh ka empsgasut, Hngkawas nii o saw nii wada lala balay ka pndungus su uqun panah qmpahan, duri o samat pnaah bbuyu ni wada ungat ka mnarux pnegalang .Hkawas duri o pkdkili bi ka pnegalang, pdngusi bi samat ka musa bbuyu ni saw mha malu bi ka dnsan dha musa mdkrang” msa ka hnici kari rudan sbiyaw.
Mari Bari seejiq tnpusu kndsan qpurin ndaan dha o mngari kmxalan tru hngkwasan ka phiyug,pusu knklawa o Imi Akit ka hangan na,pnaah alang kalingkow Maribasi Rubas,prajin qpahan dha o pnaah rmgrig ni jjiyun tatuk,qowqaw,uyas lubug saw rudan truku sbiyaw,sayang do niqan bi ngahan ka lubug qtaan saw smluun dha da,niqan ka kingal laqi risaw truku,hangan na o Rabaka Taru pnaah matas tgbilaq ptasan siida o,sngur tduhuy tama ni bubu na musa saw pqita lubug uuyas truku,endka saw dtuhuy gaya rrudan llingay mklakil ka hiya.mangal lala bi paru brah narung uri da.
ryr93m6kzuvtnkwqwjbls9zxoqsz3kc
Rahu’
0
1168
100836
68797
2023-10-06T00:34:46Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100836
wikitext
text/x-wiki
= Rahu’ (下宇內/小烏來部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Rahu’.
84 sapah ka kneegu na sapah, 294 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 281 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 13 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 90%, Amis 2%, Bunun 1%, ni rahuq na o 2%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
pvwua7kqv4bbww42046cpxyba7wbefl
Rai
0
1169
56018
39434
2021-03-22T07:04:19Z
Iyumu
191
/* Rai(鬼石櫟) */
56018
wikitext
text/x-wiki
= Rai(鬼石櫟) =
Rai nii u wana Taywan ka niqan, mhru ckcka bbuyu ka qqhuni na, msadu, mridil hari mi ini sdhriq ka pusu na, [[wasaw]] na u bbaraw mi mtumun hari, rakaw bukuy wasaw na u mqbulic, hiyi na u rbuwan kndux bay rakaw mqbulic rhiq na, wa ruwan hiyi na ka ttingun mi qqrung dha mkan, mbhuway ka rakaw na. Niqan ou hari kluwan ddiyun ka rai nii,uxay nanaq uqun ccamac mi sediq, duwan u smluun dha tyaun, uruc, knuroh, qolic mi pniric sapah, smluun dha bhniq dangal mi slak, smluun dha duhung tkanun macu, ngalan dha qhuni tthuwan mi pchdaun dha ...dnii.
Rprapic, bbrihuc mi boyak ka smkuxul mkan hiyi rai nii,musa mkarang qhuni duma mi musa lmamu ntuting dxral duma,qyutan dha mangal ka rihiq na ha, kiya uqun dha ka hiyi na da; empekan ciida ka sediq u, rhqan dha bawa ka rihiq na nganguc balay han, kiya duhung dha dxral truma tnhuwan dha ka hiyi na ha, mhada ciida da u kiya ttingan dha mkan ka hiyi na da, qyutan dha quwaq mangal ka rhiq na, kiya uqun dha ka hiyi na da, prhpoh mi knmalu bay uqun ka hiyi na!
[[Snakun:Truku]]
qu7q8ph2ahdmhzrpx733538q8yfhl13
Raimonds Vējonis
0
1170
104145
85200
2024-07-06T13:15:49Z
U. Boya
2117
Raimonds Vējonis(萊伊蒙茨·維尤尼斯), kngkawas 2010
104145
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flickr - Saeima - 10.Saeimas deputāts Raimonds Vējonis.jpg|thumb|Raimonds Vējonis(萊伊蒙茨·維尤尼斯), kngkawas 2010|alt=Flickr - Saeima - 10.Saeimas deputāts Raimonds Vējonis.jpg]]
= Raimonds Vējonis (萊伊蒙茨·維尤尼斯) =
Mntucing hngkawas 1966 idas 6 jiyax 15 ka Raimonds Vējonis ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Latvia]] ta sayang o kiya ka Raimonds Vējonis, pnaah hngkawas 2015 idas 7 jiyax 8 pnrajing kmlawa klwaan.
= Raimonds Vējonis(萊伊蒙茨·維尤尼斯) =
Raimonds Vējonis (Kari: Raimonds Vējonis; kngkawas 1966 idas 6 diyax 15-) ka taxa Latvia seijicya. Kngkawas 2015-2019 psdhuwan phiyu Soto Latvia. Raimonds Vējonis mniq kngkawas 2015 idas 6 diyax 3 kcka seyngkyo soto Latvia cida wada mbiyax mangal. Raimonds Vējonis pa mnngalan qpahun qnlhangan Latvia Kwohwang Bucyo uri.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
4ungpt9dqt76jip3zug204qnublylmz
Raka
0
1171
100837
55993
2023-10-06T00:34:48Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100837
wikitext
text/x-wiki
= Raka(上蘇樂部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Raka.
26 sapah ka kneegu na sapah, 76 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 69 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 7 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 90%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
je8kvfv7ol2qsowtexetqycvkigd3bb
Rangay
0
1172
100838
55992
2023-10-06T00:34:49Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100838
wikitext
text/x-wiki
Rangay(斷匯部落)
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Rangay.
20 sapah ka kneegu na sapah, 56 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 55 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 1 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal91%, ni rahuq na o7%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:truku]]
gnhbdlv6gg6pfphmyw5lr942ruhrywy
Rata•Mayaw
0
1173
55991
39463
2021-03-22T06:54:44Z
Iyumu
191
55991
wikitext
text/x-wiki
Rata•Mayaw / 陳誼誠
Rata Mayaw hiya o [[seejiq]] bi Psnawan/Ami snaw balay ka hiya,hngkawas na o ini dhut mrimal saw biyax bi ka paru uuda na,Kingal kbkuy empitu hngkawas Sayang o gaga qnpah Taypey kklawa tnpusu pusu bukung thowlang.
Niqan kingal mniq alang parukklawa thowlang tnpusy ka qpahan na,seejiq Amis ka sapah na hiya, drumut bi ni saw sbilaq lnglungan na mniq sapah qpahan na nanak ,Hangan na o Rata Mayaw ,Hngkawas na sayang o mspatul mataru,pusu bi niniqan rrudan alang na o Kalikow Iri Antun,pnaah laqi bilaq siida o,ida dduhuy tama bubu na rudan mniq paru alang Sin pey nyusan.mangal kuyuh Atayal seejiq,gaga qpah ptasan tgsa alang ,niqan ghat dha laqi bilaq uri .msblaiq bi ni malu bi ka kingal ruwan sapah dha,mdka bi saw ita seejiq tnpusu txgal spluun ta malu bi knkla kndusan dha babaw uuda nniqan kingal ruwan sapah.
Rata Mayaw bukung pusu thowlang nii o,ga qpah mniq kklawa Taypey qpahun seejiq tnpusu,prngaw mu sayang do saw endaan na matas eelug,prajing pcingan na o mniq alang kalinko ,rudan na siida o qnpah etgcisa ptasan paru alang,ki do dsan rudan na pnaah laqi bilaq musa paru alang uri da,ptasan tgbilaq,tgska,ska tgbaraw,tgparu o ida mniq paru alang taypey hini,endka saw paru alang seejiq ka hiya uri.
Ptasan na ska tgbaraw ptasan Fu Sing,hido musa psdka muuda Tay Wan ptasan paru Cen ji ,paru bi ka endaan o,muda Tay Wan ptasan paru Cen ji pusu knkla hari ,kingal kbkuy mataru hngkwasan do muda mangal Pusu Knkla ptasan paru Min Ceu Si,paru bi tunux knkla na ka hiya,saw kika balay bi mdudut drumut na uri,saw knkla na ptasan matas o puda kari,puda seejiq tnpusu txgal,slhaan uuda seejiq,kndusan uuda seejiq,puda ttgsa,kika klaan na bi qpahan saw ptasan na bi.saw endaan na qqpahan uda o , (106.4-106.10)kingal kbkuy mataru hngkwasan spat idas bitaq maxal idas siida o qnpah mniq Cen Ji Ming Ciu tgparu ptasan/ Pusu Knkla ptasan paru gmquring dmayaw qpah, (106.9-106.11) kingal kbkuy mataru hngkwasan mngari idas bitaq maxal kingal idas siida o qnpah mniq Kaynan ptasan tgparu/dmayaw qpah, (106.5-106.10) kingal kbkuy mataru hngkwasan rima idas bitaq maxal idas siida o qnpah mniq qpahan cimisa klwaan seejiq tnpusu txgal/ gmquring sluun smalu qpah, (106.6-108.2)kingal kbkuy mataru hngkwasan mataru idas bitaq kingal kbkuy maspat hngkwasan dha idas siida o qnpah mniq Kuow S Kuan/pusu uuda qpahan, (106.7-108.10) kingal kbkuy mataru hngkwasan empitu idas bitaq kingal kbkuy maspat hngkwasan maxal idas siida o qnpah Sing Pey seejiq tnpusu txgal ptasan/qpahan pusu dmdul, (89.7-95.10) mspat kmxalan mataru mngari hngkwasan empitu idas bitaq mngari kmxalan rima hngkwasan maxal idas siida o qnpah Cen Ta seejiq tnpusu txgal ptasan /dmayaw gmquring smalu qnpahan, (95.11-96.8) mngari kmxalan rima hngkwasan maxal kingal idas bitaq mngari kmxalan mataru hngkwasan maspat idas siida o qnpah kklawa tnpusu seejiq pusu gaya/ dmayaw gmquring smalu qnpahan, (93.1-107.5) mngari kmxalan tru hngkwasan kingal idas bitaq kingal kbkuy empitu hngkwasan rima idas sayang o qnpah ppatas seejiq ttgsa/ qpahan pusu dmdul, (96.9-99.7) mngari kmxalan mataru hngkwasan mngari idas bitaq mngari kmxalan mngari hngkwasan empitu idas siida o qnpah Sing Pey Ung He paru alang ptasan/emptgsa.kika saw endaan na qpahan uuda na babaw txgal knkla na kndusan.
Rata Mayaw hiya o pnaah laqi bilaq ida qnbahan bi kari rudan ni mdrumut bi matas,muda mangal patas tgparu ptasan bukuy siida o,wana qpahun saw kklawa seejiq
Tnpusu ni dmayaw ka lnglungan na bi balay,pnaah malix mlata siida o,musa psdka Cen Ji tgparu ptasan pusu knkla hari,muda ka saw ptasan no da o kika ida mniq hiya ni dmayaw qpah uuda,lala bi ka qpahan bbiqan na pnaah paru baraw thowlan ,saw kika lala bi kklaan na ana manu euda,ni sdtu baraw ka knkla na,bturun na musa psdka pusu knkla ni muda duri.Bukuy muda psdka qpahan kklawa tnpusu o mngari kmxalan hngkawasan,kika psugun musa qnpah Taypey kklawa tnpusu pusu bukung thowlang ka sayang da.
Mniq qnpah Taypey kklawa tnpusu siida o,brajin o pnaah siyaw pusu thowlang dmayaw qnpah ni saw gmiing pdudun uuda qpahan,duri o pusu kndawa qnpah Taypey kklawa tnpusu gaya.hidow qnpah pusu knlawa tgcisa gaya thowlang qburing,lala qrapang na ni malu endan na paru saw ana manu qrasun uuda.saw endaan na o malu bi qtaan baraw thowlang,kido musa qnpah pusu knlawa qnpuring gaya thowlang ka kingal kbkuy tru hngkwasan ,siida o phiyuy saw muda embiyax Pey To Kay Ta Ke Rang malu bi qtaan,duri o kingal kbkuy spat hngkwasan bitaq kingal kbkuy rima hngkwasan siida,mkala hbaraw ka miyah ska qmita sapah ppqita smnlaan,pnaah mtrul rima kbhug seejiq mrana mspatul empitu kbhug seejiq da,dhut kingal kbkuy rima hngkwasan do mangal qpahan psdka knlawa tnpusu saw knsraban malu bi saan kklwaan niqan sapah ppqita smnlaan.
Saw ita ana ima seejiq tnpusu ga,muuda da ana manu qnpahan siida o,asi ka drumut ni knbiyax bi qnpah kika mha ta mdka saw Rata Mayaw da.
d26oy48oreek0j04i6welfzqrbaju76
Rata‧Mayaw
0
1174
55990
39466
2021-03-22T06:54:25Z
Iyumu
191
55990
wikitext
text/x-wiki
Sayang qnlawa [[taypey]] thowlang o Rata‧Mayaw ka hangan na,
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
0i6j0dc1mq6u29rlgabd95n32i0vpyo
Raus
0
1175
55989
39481
2021-03-22T06:54:04Z
Iyumu
191
/* Raus (青剛櫟) */
55989
wikitext
text/x-wiki
= Raus (青剛櫟) =
Laus nii, syeming(學名) nade 青剛櫟Cyclobalanopsis glauca(Thunb.)Oerst. Hyegan nad qhuni mgsama, cida na hani hmneru ma, waso na niqan so uban. Hei na mgtumun ma mgucuqi, niqan uban duri. Laus nii, ani inu egu riyung ga qtaan mdakil alang nseediq hiya. laus nii paru de niqan yuheyux na ki saadux qhuni na, ki ka Kuhur riyung seediq ka qhuni na. anu malu ngalan sapah eruc ma, mosa tmlenga de malu slmeyun bhenaq duri. kiya ka qhuni malu ka Laus nii mesa [[seejiq|seediq]].
Niqan kesun quyux sdaun, dungus nade quyux mphepah laus mesa. Ciida de qmita mkhana qhuni laus kiya sriyan daha ptukuy macu hari di mesa.
Laus nii malu daha slumeyung ani mmaanu ka qhuni na. misan de ado qhuni saadux ka Raus nii, ki malu slmaqun ini seelaq qhuni mesa, duma naq niqan so ooda daha pcumux puniq de malu ka raus duri.
Mosa tmlenga de malu slmeyun daha bhenaq duri, anu qhuni saadux ini hari scruhuq ki kuhun daha.
Uxe gino bala seediq smkuhur Raus nii. Hei na qhuni na duri kuhur riyung rapic, brihuc, boyak ma qoric…dunii. Kuhur daha mekan ka cida waso na ma hei na qhuni duri.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
陳擎霞、簡鴻模,2003,《alang Tongan(眉溪部落)原生植物調查研究》。南投:中華民國臺灣原住民同舟協會。
[[Snakun:Tgdaya]]
nz49diz42m09e8ar01iip9a7zi9nsw0
Raysinay
0
1176
100839
55988
2023-10-06T00:34:51Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100839
wikitext
text/x-wiki
= Raysinay(石壁部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Nancawagsyang ka [[alang]] Raysinay.
10 sapah ka kneegu na sapah, 31 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 28 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 10% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 81%, Amis 3%, Puyuma 3%, ni rahuq na o 3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
7kpathzirnvbd8dvdt0znz3k27u5dlw
Raúl Castro
0
1177
104140
85566
2024-07-06T12:57:08Z
U. Boya
2117
Raúl Castro(勞爾·卡斯楚), kngkawas 2012
104140
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Raúl Castro, July 2012.jpeg|thumb|Raúl Castro(勞爾·卡斯楚), kngkawas 2012|alt=Raúl Castro, July 2012.jpeg]]
= Raúl Castro (勞爾·卡斯楚) =
Mntucing hngkawas 1931 idas 6 jiyax 3 ka Raúl Castro ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Cuba]] ta sayang o kiya ka Raúl Castro, pnaah hngkawas 2011 idas 4 jiyax 19 pnrajing kmlawa klwaan.
'''Raúl Modesto Castro Ruz''' (Spain: Raúl Modesto Castro Ruz; kngkawas 1931 idas 6 diyax 3-), Cuba ke-ming-cya, sey-ji-cya, cyun-s-cya. Mnngalan Cuba Kyo-sang-to Cong-yang Wey-weyn-huy Tu1 su-ki, Cuba Kwo-wu Wey-weyn-huy Cu-si mi Cuba U-cwang Ri-ryang Cong-s-ring. Kiya u swayi niya Cuba brah mpdudul Fidel Castro, kiya ka 726 Ci-yi mi Cuba Ke-ming na mpdudul uri.
'''Raúl Castro''' pa mniq kngkawas 2021 idas 4 diyax 16 dhuq 19 psli dmudul Cuba Kyo-sang-to Tu8 Knkana Qnlhangan Dayhyo Taykay cida mndungus bay msangay malax qpahun, kcka Cong-yang Wey-weyn-huy Tu1 Su-ki na qpahun u mndungus bay subway Mikr Tiyas ka lmutuc qmpah.
== Ndanan niya cuxal早年經歷 ==
'''Raúl Castro''' pa mntuting kngkawas 1931 idas 6 diyax 3, swayi qbsuran niya Peytayr Castro 5 knkawas. Alaw tama niya pa mnduwa balay qmpah, uxay wana sibus ka phmanan niya, msnbari qpahun qqhuni uri, laqi tiping ka kndusan '''Raúl Castro''' u so tkkla balay kndusan niya. 5 knkawas cida daw, '''Raúl Castro''' pa kiya ka musa muyas sapah pyasan da, kiya mi mtaqi sapah pyasan. '''Raúl Castro''' pa snkuxul bay muyas, binaw ini hari trima hiyi, ini hari kla plukus uri, quri so mniq kndusan u kasi ka knttu spuda sediq muda dmayaw. Laqi tiping cida ka '''Raúl Castro''' pa msqlinga balay, malix pyasan daw mriq ddeyngsya mrriwaw kddiyax, tblayaq bay mqaras snpeyyah dwiyaq baraw mquri hunac mriq ddeyngsya, '''Raúl Castro''' u mncul musa tnksung mstatuk orogang uri, knqbahang hnang mstatuk orogang. Qtan ka so hniwan niya pa, ini bay pntna dqras 2 qbsuran niya ka '''Raúl Castro'''. Alaw lipax dqras niya u msdalih balay sediq tunarac, laqi tiping cida u sediq tnsapah niya u thnganan dha hangan adana: ‘sediq Cyokoku’.
== Kndusan niya ke-ming 革命生涯 ==
'''Raúl Castro''' pa mntna qbsuran niya Peytayr Castro, '''Raúl Castro''' u taxa Ke-ming-ce uri, kiya mi ida tuhuy balay qbsuran niya Peytayr Castro mccbu payis. Laqi tiping ka dhiya u msupu musa muyas, thiti daw msupu musa muyas Pyasan Tubeyhing Havana. Muyas Pyasan Tubeyhing Havana cida ka '''Raúl Castro''' cida pa, niqan balay simi niya quri seyji, kiya mi mbiyax bay tumal knkluwan uuda seyji.
'''Raúl Castro''' mi Peytayr Castro u ini pntna, ini tumal uuda Cng-tong-tang ka '''Raúl Castro''', kiya mi tumal dndulan Jn-min Sya-kay-tang (ida balay Coba Kyo-sang-to ka hangan niya han) na Pnsliyan Mbbiyax ‘Mbbiyax Syakay Cuyi’. Knghkawas 1953 pnrdingan niya, '''Raúl Castro''' u musa '''Vienna''' (sotu Austria) tumal Qnlangan Mbbiyax Taykay, kiya mi musa Bucharest (sotu Romania tumal T4 kay Qnlangan Mbbiyax Min Laqi Muyas Smsung Msupu Mqaras, musa homung Prague (sotu Czech) uri, wada qmita smnluwan niya Sya-kay Cuyi Tunarac Oco.
== Kndusan niya seyji政治生涯 ==
=== Mtdha niya副手 ===
Snpeyyah kngkawas 1959 mbiyax dhuq saya ka Cuba Ke-ming, '''Raúl Castro'''
pa ida nanaq mktdha qbsuran niya Peytayr Castro, dmayaw hiya dmudul Cuba.
Wada dndulan '''Raúl Castro''' mi Cyey Kwara cida, Peytayr Castro tuhiti balay
daw wada pskingal lnglungan spuda elu Sya-kay Cu-yi ka Cuba. '''Raúl Castro'''
pa bsiyaq ngalan Cuba Kyo-sang-to Co-yang Sey-ji-cyu Wey-weyn, Co-yang
Wey-weyn-huy Tu2 Su-ki, Cuba Kwo-wu Wey-weyn-huy Tu2 Su-ki, Cuba Kwo-wu Wey-weyn-huy mi Bu-cyo Kay-gi Tu1 Hu-ku Cu-si cyeyn Ke-ming U-cwangbu Bucyo (kiya ka Kwohwangbu Bucyo).
Kngkawas 1961 idas 4 diyax 17 cka rabi, snpeyyah Guatemala smrading ka 1000 sngari hiyi heytay snbarux Amirika u spuda qmlahang dhiya ka skoki Amirika mi cyun-cyeyn, mniq 1 ngalan tndhangan Giron-Tan mtmay tndxral hiya, kiyax mntxal wada dha kmrxan umluk uri ka duma msdalih nniqan hiya. Heytay Cuba mi heytay ssediq pa mniq dndulan '''Raúl Castro''' cida, wada muda 72 jikang mccbu, wada pkngatun kana ka payis, pstmaqan ka Amirika u-cwang mi qnnaqah pnhnangan stmanan miyah qmhruy quri Kuba.
Kngkawas 2006 cida, alaw mnarux mniq byoying ka Peytayr Castro, '''Raúl Castro''' u mniq kngkawas cida idas 7 diyax 31 spuda knpriyux biyax qmlahang mangal qpahun Cu-si. Spudakeyngpo Cuba tu94 qnay, Kwo-wu Wey-weyn-huy Cu-si mnarux uxay u mrdang cida daw Hu-ku Cu-si ka rmirih qpahun niya.
=== Rmirih qbsuran niya接替兄長 ===
Kngkawas 2008 idas 2 diyax 24, '''Raúl Castro''' u mniq tu7 kay Knkana Qnlhangan Jn-min Cng-cweyn Day-hyo Tay-kay cida phyuwan Kwo-wu Wey-weyn-huy Cu-si, mniq niyi brah niya idas 2 diyax 19 cida u pkla kari uxay mpangal qpahun Cu-si ka Peytayr Castro.
=== Wada mBukung成為領袖 ===
Kngkawas 2011idas 4 cida, '''Raúl Castro''' pa mniq Cuba Kyo-sang-to Tu6 Knkana Qnlhangan Day-hyo Tay-kay phyuwan Cong-yang Wey-weyn-huy Tu1 Su-ki, mndungus bay rmirih qpahun Peytayr Castro mi wada mBukung balay Cuba. '''Raúl Castro''' wada dmuwi biyax qmlahang daw dmudul ou uuda knpriyux key-jay, pkrana key-jay Cuba, pstutuy qnbliqan kndusan ssediq qnlhangan.<sup>[9]</sup>
Kngkawas 2013 idas 2 diyax 25, spuda seyng-kyo Knkana Qnlhangan Jn-minCng-cweyn Day-hyo Tay-kay, wada lmutuc Cuba Kwo-wu Wey-weyn-huy Cu-si mi Bu-cyo Kay-gi Cu-si ka '''Raúl Castro''', 5 knkawas ka diyax iyax qpahun. Iyax diyax qpahun niya cida ka '''Raúl Castro''' pa mbiyax bay dmudul ‘Plixan Ka Mpdudul Kan-bu Qpahun Uka Spngan Diyax’, '''Raúl Castro''' u muda pkla kari niyi ka nhdanan bay iyax diyax qpahun niya. Kngkawas 2016 idas 4 cida, wada lmutuc phyuwan qpahun Cong-yang Wey-weyn-huy Tu1 Su-ki mniq Cuba Kyo-sang-to Tu7 Knkana Day-hyo Tay-kay ka '''Raúl Castro''', muda pkla kari ka '''Raúl Castro''' pa mplutuc dmudul knpriyux.
=== Pririh qpahun biyax qmlahang 權力交接 ===
Kngkawas 2017 idas 12 diyax 21 cida, Cuba Tu8 kay Knkana Qnlhangan Jn-min Cng-cweyn Day-hyo Tay-kay Tu10 Kay-gi key-tey dah ida balay kngkawas 2018 idas 2 diyax 24 ka muda seyng-kyo burah 1 kay bukung qnlhangan pa, hdlan dha bukuy idas 4 diyax 19 muda.
Kngkawas 2018 idas 4 diyax 19 cida, Miker Tiyas Kaner ka rmirih qpahun '''Raúl Castro''' mniq Knkana Qnlhangan Jn-min Cng-cweyn Day-hyo Tay-kay mi wada phyuwan Cuba Kwo-wu Wey-weyn-huy Cu-si mi Bu-cyo Kay-gi Cu-si. Kngkawas 2021 idas 4 diyax 19 cida, wada 89 kngkawas knrudan ka '''Raúl Castro''' u mniq Cuba Kyo-sang-to Tu8 Knkana Qnlhangan Day-hyo Tay-kay malax qpahun Cuba Kyo-sang-to Cong-yang Tu1 Su-ki mi msangay qpahun, Miker Tiyas Kaner ka rmirih lmutuc qpahun, kiya ka ririh sa wisu muda pkla wada mnhdu ka hmrinas 60 knkawas niya ji-day '''Raúl Castro.'''
== Knrdax niya個人榮譽 ==
Kngkawas 2019 idas 9 diyax 30, alaw muda muda smqaras '''Raúl Castro''' hiya ka mbiyax bay muda sndhu Cuba mniq Rating Mey-co mwaya bay tuhuy Cyo-ko-ku cyeyn-cyaw, dmudul, pkdhu Cyo-ko-ku mi Cuba, pkmalu quri pnluban Cyo-ko-ku mi Ra-ting Mey-co ka knmalu bay qnepah niya, Cyo-ko-ku sey-hu pa pdngusan dha ‘Dangi Syun-cang’ ka '''Raúl Castro.'''
[[Patas bntasan:Raulche2.jpg|縮圖|'''Raúl Castro''' mi Cyey Kwara, Cuba Awryent Sng, kngkawas 1958.]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* Hlitan na Watan Diro
s7i9uyasko73xl3tozn6aajpi5828m2
Rbuqil
0
1178
39510
39509
2021-03-18T15:19:18Z
Martin Urbanec
1
已匯入 11 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
39509
wikitext
text/x-wiki
= Rbuqil(臺灣梧桐) =
Mtuting wasaw na mi beyhing bay qhuni ka rbuqil nii, mniq cida qhuni u skkingal ka wasaw na, bbaraw bay ka rabu wasaw na mi bukuy wasaw na niqan ubal, so hari hnyuwan balung ka hiyi buuc na, mhada daw mcbac dha da, mniq mdakal haypa ckcka mi llbu ddwiyaq lmiqu paru wasaw qhuni hiya.
Pusu balay phmaan kluwan qhuni Taywan ka rbuqil nii, ini biyaw mdakil ka qhuni na, knmalu qtaan ka phpah na, sdhriq bay, adaw ka mhnuk bay ka qtinuh na, niqan bay ddaun na cmiyuk mqhuriq, hmtur puniq mi sbrangan, ou balay u ngalan dha musa mstrung na tansu mi truma psanak qqiya kulu skuun qqiya, mi knmalu bay qqiya keyta…dnii, kiya ka qtinuh na ngalan dha phiyu sapah, qqiya lubu mi qqiya sapah, kiya uri u ita sediq qrtun dha ka qhuni nii, smluun dha kulu walu, dhung…dnii, kiya ka qhuni nii u kari bay rrihan na mi ou bay ddaun niya.
[[Snakun:Truku]]
6pe0ue7rycf7g22bagok7wj7s6cnyet
Recep Tayyip Erdoğan
0
1179
95226
85724
2023-02-10T22:51:53Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q39259]]
95226
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Recep Tayyip Erdogan 2017.jpg|thumb|Recep Tayyip Erdogan 2017-Recep Tayyip Erdoğan ( 雷傑普·塔伊普·艾爾多安)|alt=Recep Tayyip Erdogan 2017.jpg]]
= Recep Tayyip Erdoğan ( 雷傑普·塔伊普·艾爾多安) =
Mntucing hngkawas 1954 idas 2 jiyax 26 ka Recep Tayyip Erdoğan ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Turkey]] ta sayang o kiya ka Recep Tayyip Erdoğan, pnaah hngkawas 2014 idas 8 jiyax 28 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
2cbopbt4jtbq801v4c1h6ho3fam9d1h
Rekat
0
1180
100841
69134
2023-10-06T00:34:56Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100841
wikitext
text/x-wiki
== Rekat (永昌部落) ==
Gaga mniq Taytung Ruyeysyang ka [[alang]] Rekat.
127 sapah ka kneegu na sapah, 398 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 77% niqan 306 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 23% niqan 92 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 73%, Bunun 1%, Paiwan 1%, Puyuma 1%, ni rahuq na o 2%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
n93v0sbzotdn01rzy179qqfcdziwx84
Ren’ai
0
1181
100842
75762
2023-10-06T00:34:57Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100842
wikitext
text/x-wiki
Ren’ai (仁愛鄉)
Nsgan Ren’ai o gaga Nsgan Nantou, kmpraan kana dxgal o 1,219.39 km², (dxgal dgiyaq o 909.39 km², dxgal pmblxan o 201.17 km²). kmhbragan hiyi o 14,966, sapah o 4,643, seejiq tnpusu 12,526 hiyi, knhbragan hiyi o 84% (Embgala, Seejiq, Bunung). Embgala, Seejiq, Bunung ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Ren’ai o niqan 16 [[alang]] ni maxal 24.
24 o, Alang sasi (親愛部落), Alang tongan (眉溪部落), Alang pulan (松林部落), Alang snuwing (史努櫻部落), Alang bwarung (廬山部落), Alang toda (平靜部落), Masitoban (瑞岩部落), Knaziy (紅香部落), Bukai (武界部落), Malepa (新望洋部落), Alang sadu (沙都部落), Alang busi (卜溪部落), Alang truwan (德魯灣部落), Qatu (卡度部落), Alang nakahara (中原部落), Alang gluban (清流部落), Qalang kobah (慈峰部落), Qalang bayi (梅村部落), Alang marosan (萬大部落), Qalang mb’ala (眉原部落), Alang paran (巴蘭部落), Alang ruku daya (平和部落), Sima-un (萬豐部落), Qalang bubun (翠巒部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
l9xmnt0i968iy246oxaah1calqhcqlj
Republic of the Congo
0
1182
79881
79880
2021-10-25T03:07:12Z
Nicole1301
651
/* Jen-ko (Hei seediq) (人口) */
79881
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of the Republic of the Congo.svg|thumb|Flag of the Republic of the Congo-Kwoci【剛果共和國(剛果)】|alt=Flag of the Republic of the Congo|302x302px]]
= Republic of the Congo【剛果共和國(剛果)】 =
Gaga kska Meycow ka [[Congo, the republic of the]], 1 00 S, 15 00 E ka gaga na nniqan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of the Republic of the Congo.svg|thumb|File:Coat of arms of the Republic of the Congo.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Kana ka knlbangan na o 342,000 sq km(hangan na o Tg64)(knlbanga dxgal o 341,500 sq km, knlbangan qsiya o 500 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 4,852,412 hiyi.
Gaga [[Brazzaville]] ka pusu alang paru, jiyax 15 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Congo, the republic of the ga wada sugan 31.10% ka dxgal qpahan, 65.60% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 3.30% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Denis Sassou Nguesso, pnaah hngkawas1997 idas 10 jiyax 25pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Republic of the Congo (orthographic projection).svg|thumb|File:Republic of the Congo (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Kangkwo konghokwo (剛果共和國) =
Kangkwo konghokwo (kari Hwakwo: République du Congo; kari Citupa: Repubilika ya Kongo; kari Ringcyrra: Republiki ya Kongó), Leexan daha tmngayan: Kangkwo, Kangkwo (pu), alang ga meniq ckceka Hweco. Tunux alang daha we Purasa-su. Alang ga mtuayus na we, Kangkwo-mingcu- konghokwo, Komayrong, Conghwe-konghokwo, Cyapong ma Ankora dnii, smdaling gukun rcilung paru Cineya.
Sqita risu daha we, seediq alang Pantu ka ga qmlahang, bobo na de cumingti nHwakwo, kari rrngagun daha we kari Hwakwo, wada mburux knkawas 1960. Knkawas 1970 betaq knkawas 1991 ciida we, Kangkwo-jenming-konghokwo ngayan alang daha, alang mangal Makosu-cuyi ma, alang itang-cu; knkawas 1992 we, pnoda totang-cu han ma, wada mqeraq mccebu naq alang daha.
== Ri-su (歷史) ==
=== Dungus spatis: risu na Kangkwo-konghokwo. ===
Mpqhedu hari 13 suci betaq Pnrdingan 14 suci han we, pnheyu wangkwo hini ka seediq Pantu, dheran qnlhangan na we, kana alang Ankora, Cyapong ma Kangkwo-mingcu-konghokwo saya. Putting na hari 15 suci de, prading meyah mbbaruy quli hini ka seedi Oco di. Dehuk 19 suci ka mqhedu ka ka mbbaruy quli ciida de, wada mrqeraq ka Pantu wangkwo di. Knkawas 1880, prading cu-ming Kangkwo ka Hwakwo. Knkawas 1884, pnrngagan pnsliyan Poring ge, ngalan daha ayus nHwakwo cuming-ti daka Kangkwo nPirisu ka yayung Kangkwo. Knkawas 1910, pheyu Hwa-su Cutaw-hweco ka Hwakwo, kana ka Kangkwo-konghokwo, Cato ma Conghwe-konghokwo, Purasa-su ka ngalan na tunux alang.
Tg2 suce tacan ciida, Hwa-su Cutaw-hweco ciida we lmekuh Taykawro cyang-cyun, knkawas 1940 betaq knkawas 1943 we, nglan na ririh cuyo-Hwakwo ka tunux alang Pura-su.
Knkawas 1958 idas 9, spooda na Hwakwo cen-ming kong-ce, pooda sin-senhwa. Wada mhurah ka Hwa-su Cutaw-hweco di, idas 11 ali 28, sepac ka tnnaka alang na di we, wada suupu kongtong-ti nHwaransisu di. Knkawas 1960 idas 8 ali 15, turi bale ka Kangkwo di, ali nii ka ali pnhyegan nKangkwo di ma, betaq saya. Bobo nturi de knteetu knpriyux ka ceng-cen na: Knkawas 1960 we, Huarpe‧Yoru ka mnugaya mangal congtong, ini qbsiyaq ka knkawas 1963 de, wada poxun na“paye koming”, Arhwangsu‧Masangpa-Taypa ka rmirex, ani si knkawas 1968 dungan we, wada poxun “七·三一 yungtong”snpuwan dmudul na Marian‧Unkuwapi. So kawas na idas 12 de pryuxan ngayan kesun Kangkwo-jenming-konghokwo. Knkawas 1977, wada phqilun seediq ka Unkuwapi ma, Zoacimu‧Yongpi-Awpangko ka meyah mcongtong, bobo daha knkawas de, wada pa-men na Kangkwo Rawtong-tang, ini qbsiyaq, Toni‧Sasu-Unkoso ka mgtang-cusi ma, wada mangal congtong di.
[[Patas bntasan:Congo republic sm04.png|縮圖]]
Knkawas 1990 idas 7, malix Makosu REning-cuyi ka Rawtong-tang, ani si ini na lixi ka sohwe-cuyi, pooda totang-cu, lixan na ka tunux mdudul. So mddeka knkawas kawas na, moda cenkwo-hweyi, wada moda ka ringsu-senhwa, kbrihun na ka ngayan alang, kwoci ma kwo-ko daha. Knkawas 1992, mnugaya moda ta-sen ka pndaan daha totang-cu, cusi na Hwanhwe-sohwe-renmong ka Pasukaar‧Risupa ka wada mangal dongtong. Bobo na ka knkawas 2002 ma 2009, mndaha mbeyax senci ma, tloong naq tloongan congtong betaq say.
== Cung-cu (政治) ==
Congtong-cu cung-ti naka Kangkwo, asi cuce mingsen ka congtong daha, mpitu knkawas ka tloongan na ma, mntexal ba lmutuc de mosa sen-ci dungan, tunux alang ka congtong, tunux cunghu ma tgqbsuran ba mdudul supi, dmoi beyax malax kkpucang, pucang duri we gino ba congtong ka thiyun daha. Daha ka tihwe na, canyi-yen daka kwoyi-hwe, niqn niqan beyax smmalu gaya kana daha. 66 ka tloongan canti-yen, ckceka na we, nngalan cence-senci 60 tloongan, 6 tloongan we biqan daha alang quri Puar, 6 knkawas ka ttloongan daha, kmntru knkawas de, blebil qreti texal ma, pryuxun na ka teru pnsnakan kingal; 153 tloongan ka kwoming-yihwe, pnhegan cuce-senci ka dheya, 5 ka ttloongan daha, netun mangal meyah senci dige, lmutuc na dungan. Congtong daka yihwe-ryang-yen we, niqan cwangyi-cen, ani si ini doi beyax paalix yihwe ka congtong, kwoming-yihwe duri we, ini doi beyax malix congtong ma, ini doi beyax tan-ho cunghu duri. Netun seediq tloong ttloongan congtong we, yicang na canyi-hwe yicang ka smriyux ooda na. Congtong daha saya we, Toni‧Sasu-Unkoso.
Senhwa daha saya we, pndaan cenming-kongto knkawas 2002 idas 1 ali 20, tg8 sen-hwa nKangkwo nii ka kiya di.
Bobo mnturi Kangkwo nii ge, bsiyaq yi-tang cucung ka Rawtong-tang, Rawtong-tang nii we, pnheyu na congtong berah ka Marian‧Unkuwapi knkawas 1969 idas 12 ali 31, paha kari mesa kongcan-cuyi miyan ka yami. Knkawas 1990 de paha kari mesa laxun dah aka Makosu-Rening-cuyi ma, paalix tang-cin. Rawtong-tang nii we, totong-cu senci ka knkawas 1992 betaq knkawas 1997 idas 10 we, mnalix cucung.
== Sing-cung ci-hwa (行政區劃) ==
=== Dungus pptasun: singcung hwaci nKangkwo-konghokwo. ===
== Ti-ri (地理) ==
Ga meniq ckceka mquri ggqiyan hido Hweco ka Kangkwo. Quri hhreyan na hido ma quri hunac na we, yatung Kangkwo ma yayung pnswayan ka ayus daha, ga mtaayus daka Kangkwo-mingcu-konghokwo. Ga saayus Cyapong ka quri ggqiyan na hido, daya na we ga mtaayus Komayrong, Conghwe kongho-kwo. Tghunac ggqiyan na hido we, ga mtuayus Ankora. Llebu ka tnuayus na daka Tasiyang.
Ga meniqi siyo yayung kangkwo ka tunux alang daha Purasa-su, ga mssiyo daha tunux alang nKangkwo-mingcu-konghokwo.
[[Patas bntasan:Chutes Livingstone.jpg|縮圖]]
Daya na we Kangkwo punti, 200m dehuk 300m ka knbrawan na ma, eguw dheran niqan qsiya; quri hunac na we dheran kawyen, 500m dehuk 1000m ka knbrawan na, niqan dhehran eyux ma llebu ka ssiyo na rcilung paru.
== Cing-ci (經濟) ==
[[Patas bntasan:Uvira, DR Congo.jpg|縮圖]]
Ngngalan pila nKangkwo nii we, nong-ye ma sokong-ye, kong-ye daha we su-yo ma, duma so ngngalan daha pila, kana nii de wada rmirih ring-ye daha ma. lekuh can-ye nKangkwo. Knkawas 1980, ado mkala mkere brigan ka su-yo, Gdp na Kangkwo nii we, sunu 5% mrana, dheya ka ono beyo mdakil ka quri Hweco duri. Knkawas 1994, wada lux meelih 50% ka Hweco hwarang, kika betaq 61% ka tongho-pongcan daha. Peeyah ciida dige prading dyagan suce-inghang ma kwoci-hopi-cicin cucu ka cingci-kayko daha. Ado ka mccebu ka alang daha naq ma, msputing ka cingci-kayko daha. Tloong tloongan congtong ka congtong daha saya de, niqan lnglungan na suyo-hwa kayko, ado ka ini alix mrana meelih ka bnrigan su-yo ma, ini naq ptbale ka cung-ci daha duri, cunghu daha saya duri de, ani naq necung ma cingci daha we, mqraqil bale. Knkawas 2018 idas 6 ali 26, wada tuumal suyo-sucu-kwocya ka Kangkwo nii di.
== Jen-ko (Hei seediq) (人口) ==
=== Llebu kndusan ka seediq daha (低壽命的人口結構) ===
[[Patas bntasan:Congolese lady.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:SAINTE RITA CONG-BR2.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Jeunes filles apprenant la couture - Ecole Spéciale de Brazzaville.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Pyramide Republique du Congo.PNG|縮圖]]
Spegun kana 4,480,000 hei. (ini pdngusi)
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/刚果共和国<nowiki/>(參考自中文維基百科)
fdal53ue0nt50mujmchjed3g70brigp
Reuven Rivlin
0
1183
104139
85510
2024-07-06T12:55:13Z
U. Boya
2117
Reuven Rivlin(魯文·李佛林), kngkawas 2014
104139
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Reuven Rivlin as the president of Israel.jpg|thumb|Reuven Rivlin(魯文·李佛林), kngkawas 2014|alt=Reuven Rivlin as the president of Israel.jpg]]
[[Patas bntasan:Donald Trump with Reuven Rivlin in Israel 2017 (1).jpg|縮圖|Kngkawas 2017 idas 5 diyax 22 '''Reuven Rivlin''' u mniq Israel Sotohu mtqita dqras Amirika Soto Donald Trump.]]
= Reuven Rivlin( 魯文·李佛林 ) =
Mntucing hngkawas 1939 idas 9 jiyax 9 ka Reuven Rivlin ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Israel]] ta sayang o kiya ka Reuven Rivlin, pnaah hngkawas 2014 idas 7 jiyax 24 pnrajing kmlawa klwaan.
'''Reuven Rivlin''' (kari Hiburu: ''' ראובן ריבלין''', kngkawas 1939 idas 9 diyax 9-), ryus Israel, seyji jnwu, mntumal Likud Tang. Kngkawas 2014 idas 7 prading, psdhuwan phiyu ngalan Soto Israel.
'''Reuven Rivlin''' pa dmkuh keyngri ini khbaraw sediq, tukubeycu ka llutuc Arabia sediq Israel na kongmin keyngri, '''Reuven Rivlin''' pa ini sruwa Quri 2 Qnlhangan, smruwa Quri 1 Qnlhangan.
== Kndusan生平 ==
'''Reuven Rivlin''' pa mntuting Jerusalem, mnhdu muyas Pyasan Tubeyhing Jerusalem Hiburi. Kngkawas 1988, wada mangal Israel Gikay Giying. Kngkawas 2003-2006 kiya mi kngkawas 2009-2013, mn2 ngalan Islael Gikay Gicyo.
Kngkawas 2014 idas 6 diyax 10, '''Reuven Rivlin''' u ini niya baka ka Meir Sheetrit, wada mangal Soto Islael.
'''Reuven Rivlin''' pa kcka cngtan Israel snquri nganguc na Ingpay, '''Reuven Rivlin''' u mndkuh Quri 1 Qnlhangan, ini sruwa Palestine phiyu qnlhangan, kiya mi dmkuh mniq mkngahu tuiwil Yayung Jordan pkrana tnpusu nniqan sediq Yodaya; '''Reuven Rivlin''' u mbiyax balay pkara qnbliqan llutuc Arabia sediq Islael. Qnita niya '''Reuven Rivlin pa,''' hbaraw balay llutuc Arabia sediq Islael u dmkuh Quri 1 Qnlhangan, nasi Islael u subway quri ini so Islael kndhu Palestine ka alang mkbrnux Arabia, so niyi u musa knbeyhing balay mqraqil dha. Kingal uri pa, nasi Islael pndungus sediq Palestine knou bay keyngri kongmin Islael, musa mrana knhbrawan hiyi ka llutuc Arabia sediq Islael, so niyi u musa mlih sntkuhan mita sediq Islael; nasi knkana sediq Palestine u to bay niqan keyngri kongmin Islael daw, knhbrawan hiyi Muslim Islael u musa hmrinas knhbrawan hiyi sediq Yodaya. Kiya mi Quri 1 Qnlhangan pa musa knbeyhing bay sntrngan Islael, kiya ka knkana danun ‘Pkngatun Qnlhangan’ u mkrinah tmraqil qmita Islael ka sediq Palestine, uka brahan dmuwi psnaqan qnabil muda pqnaqah sediq Palestine pkmlih smtali mcbu, kasi ka mndungus balay pndungus ou qnbliqan subway sediq Palestine uri. [[Patas bntasan:Reuven Rivlin host the New Zealand Governor General, October 2017 (7043).jpg|縮圖|Kngkawas 2017 idas 10 diyax 30 '''Reuven Rivlin''' pa mniq Jerusalem tuhuy New Zealand Congtu Patsy Reddy mtqita dqras.]]
[[Patas bntasan:Reuven Rivlin visit to Germany, September 2017 (5261).II.jpg|縮圖|Kngkawas 2017 idas 9 diyax 7 '''Reuven Rivlin''' u homung Doicu, msupu Doicu Congri Angela Dorothea Merkel mtqita dqras.]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Hlitan na Watan Diro
hxzoulx3z9dvqcsvt05404267xjvgh2
Rgyax
0
1184
100843
88272
2023-10-06T00:35:00Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100843
wikitext
text/x-wiki
= Rgyax(新光部落) =
Gaga mniq Yilan Tatungsyang ka [[alang]] Rgyax.
74 sapah ka kneegu na sapah, 246 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 235 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 11 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal87%, Amis2%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq1%, ni rahuq na o5%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
alang Sing-kwang.
== Pnseanak alang (部落特色) ==
Iyux dmayaw ceng-fu phiyug alang, kiya ka duri Sing- kwang sing-cun ksun.
== Nniqan (所在位置) ==
Yi-ran-seyn Ta-tung-syang Han-si-cun.
== Llbangan (範圍) ==
Daya alang Han-si ka sayang.
== Llingay ti-ri (地理環境) ==
Dxgal sttuan.
== Pgkla ppanan rulu (交通資訊) ==
Ru-seyn.
Ran-yang Ta-cyaw→ riqi narac er-cye-cyow-cye-ru→tgkingal wayay elug riqi narac→ riqi igi He- ping-ru duri, mquri Row-tung yun-tung kung- yueyn knttu mksa→He-ping-ru→knttu mksa daya mquri San-sing mksa→Kwang-sing ti-fang, bitaq Yueyn-hwan wayay elug, iya mriqi, knttu mksa ( muda mquri Ta-cing msangay pnegalang )→ kleelug dgiyaq knttu musa mksa→alang Ta-tung syang Han-si → Sing-kwang-syang Ren-row-taw-ru→alang Sing-kwang-syang.
== Mlutuc Teyn-c ti-tu (電子地圖連結) ==
Teyn-c ti-tu alang.
== Klgan seejiq alang (部落所屬族群) ==
Atayal.
== Skari kari (使用語言 ) ==
kari Atayal、kari Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw (宗教信仰) ==
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Sing-kwang ka plalay Glilax msa, Tanah Tunux siida tnhjilan daya dgiyaq hraan hidaw Ta-yueyn- san, pryuxun Ta-yueyn ka hangan na ksun. Yaa bi hngkawas empusal nniqan da, naqih ppanan rulu, tnhjilan alang Han-si sipaw mniq Kwang-ming-syang. Hngkawas 1981 paru bgihur sliqan ka alang Ta-yueyn, ga jiyagan Ceng-fu, kana alang tnhjilan daya qnpahan pnegalang alang Han-si, Tanah Tunux siida tmgsa qnpahan pnegalang, kiya ka alang Sing-kwang ksun.
== Pgkla rgrigan kwan-kwang (旅遊觀光資訊) ==
Cwey-fung-hu.
Cwey-fung-hu o kiya ka pusu paru dgiyaq knbbaraw 「langu」, ga kska Yi-ran Tay-ping-san ni Ta- yueyn-san, nniqan na yaa bi knbbaraw 1850 kung-c, nkiya kndkilan na kmalu bi qtaan. Pnaah sdalih dgiyaq strngan qsiya quyux, idas 9~11 ka sthngay qsiya, langu nii ga llabangan na yaa bi bitaq 25 kung-cing, rbuq langu o yaa bi dhuq 7 kung-c;Idas idas 1~4 mdngu ka qsiya, langu nii ga saw bi dha langu mtna Fu-ru qtaan ka hniygan na, yasa langu hraan hidaw ga btunux shbuy qsiya, ini bi tduwa smku qsiya ka langu, mdngu ka jiyax smiyan siida, sslih bi ka qsiya, ga truma 4 kung-c bi ka qsiya, smriyu nganguc ka dspriq, skluwi bi qtaan, ini bi klai kshuya rmngaw kari seejiq ka suyang na, uxay bishngiyun ana knuwan, mnqita ga mseupu rmngaw suyang malu qtaan! Mtasaw ini qruciq ka qsiya langu nii, klwaaun balay ka dxgal dgiyaq hini sayang.
== Qtaan bnatas (參考資料) ==
Tay-wan yueyn-cu-min s - pnatas Atayal sbiyaw.
Ta-tung-syang-kung-sywo.
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
jvfbu6uyj7qdlq36fns8h59a6vv50i6
Rhenuk
0
1185
56017
39572
2021-03-22T07:04:06Z
Iyumu
191
/* Rhenuk(野草莓) */
56017
wikitext
text/x-wiki
= Rhenuk(野草莓) =
Smkila bi ana inu ka bubu rhnuk, ana saw ssiyaw elug, ssiyaw yayung, ssiyaw elug btunux, gmimax sspriq, bgurah hari bbuyu…dnii, ida qtaan hiya kana. Ini kiisug puniq ka bubu na, nasi sqmaan do, babaw duri o ida tmrabaw duri, mowsa kmbgurah isil dxgal dungan.
[[wasaw|Wasaw]] bubu rhnuk nii ga, ida kuxul bi mkan rqnux, miric… dsamac. Hiyi na o ida kuxul bi maka dssamac, dqduda, ana nanaq saw seejiq uri o smkuxul bi mkan uri.
Rhnuk nii ka pusu bi uqun slaqi alang dgiyaq daya seuxal. Niqan kingal ka rhnuk utux ksun, msanay ka dhiya. Yasa mtna hari qtaan ka bubu dha, mtna hari qtaan ka hiyi dha uri. Ini tduwa mkan ka hiyi rhnuk utux. Hiyi rhnuk o ida kingal nanaq sknxan, msbasi ciway ni ssibu uqun ka hiyi rhnuk. Kiya ni kuxul bi makan laqi alang dgiyaq daya.
[[Snakun:Truku]]
fssysyauyqt1cka4bwfvxjafnrf804l
Rhenuk pakaw
0
1186
39576
39575
2021-03-18T15:19:43Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
39575
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Pakaw rhnuk]]
[[Snakun:Truku]]
m8u5sreduis2e7tmv8ez6508dhg707u
Rhnuk
0
1187
39580
39579
2021-03-18T15:19:46Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
39579
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Cumiq]]
[[Snakun:Truku]]
7w690eue4gq0i297s37sojup9r9ubea
Rhnuk pakaw
0
1188
39585
39584
2021-03-18T15:19:47Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
39584
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Pakaw rhnuk]]
[[Snakun:Truku]]
m8u5sreduis2e7tmv8ez6508dhg707u
Ride
0
1189
100844
79539
2023-10-06T00:35:02Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100844
wikitext
text/x-wiki
= Ride (里德部落) =
Gaga mniq Pingtung Mancowsyang ka [[alang]] Ride.
167 sapah ka kneegu na sapah, 420 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 36% niqan 153 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 64% niqan 267 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan 35%, Amis 1%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
bf4g1pgbuqb2dejy9hzkynhhn01b05y
Rinahem
0
1190
100845
55983
2023-10-06T00:35:03Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100845
wikitext
text/x-wiki
= Rinahem(光榮部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sowfungsyang ka [[alang]] Rinahem.
327 sapah ka kneegu na sapah, 913 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 86% niqan 787 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 14% niqan 126 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 79%, Truku 1%, Tayal 1%, Bunun 1%, ni rahuq na o 4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ie5g9d5f2qjkq768g10lbzalp0t9z2t
Riso ma quyu
0
1191
39604
39603
2021-03-18T15:19:56Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
39603
wikitext
text/x-wiki
= Riso ma quyu =
Tutuy ku mgrebu, bobo mnekan nami ido mgrebu daha ka tama mu, mapa miyan tokan ma
slmadac ma gapi. Taapa nami otobai(日) musa nami neepah baro, egu riyung pnhuma na hei qhuni
ka tama mu.
Niqan kingal behing saan daha mtaqi uncuun ka tama bubu ma lqlaqi duri.Tgsaan na meepah
lmiqu ka lqlaqi tama mu, aso ini kbserux ka lqlaqi; mdrumuc muuyas, ini sluhe mimah sino ma
mekan tmaku.
Bobo miyan mnekan ido ceka naali, skgulan ku na musa pusa qapi ka tama mu, uxe theya duri,
ssiyo ba neepah miyan, biqan ku na qapi ka tama mu, musa ku ma, skadi ku qapin camac ma tlikic
ka papak mu pheyu ku qhuni ma smalu ku qapi. Mhedu ku ma mheyu ku, mita ku qapi mu, sklui ku
paru, gaga tsebu hiya ka kingal quyu trasi, ini ku na qyuti, kika mangal ku btunux, wada mu
pnhqilun hiya ka quyu di.
Meyah ku behing, spneeru mu tama mu ka ndaan nii. Mesa ka tama mu, mesa tama su
rudan:”asi ka naqah seediq qyutun quyu mesa”, malu utux su, malu naq ndaan su, kiya ini su qyuti
quyu naqah.
[[Snakun:Truku]]
tv3qaf7a7etpyw6ep3wt3fis2upewn6
Rklit kusuy kmsrabang
0
1192
39609
39608
2021-03-18T15:19:58Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
39608
wikitext
text/x-wiki
Rklit kusuy kmsrabang(貪心的獅子)
Mgrbu bi rmawah bling sapah ka rklit kusuy, qmita hbaraw balay ka mneudus blbilaq, lmnglung ka rklit kusuy, jiyax sayang o aji ta empkeuray, tayal bi knnalu ki da msa.
Ida ki mlatat rhngun ka rklit kusuy do, qmita kingal sbirat ni wada paru jiras na mnganhar ni asi ksnguhi mnkluwi ka sbirat.
Mmkan bi siida ka rklit kusuy, qmita kingal rqnux bilaq ga ska qqhuni, mkmkan tgparu hari samat ka rklit kusuy, kiya do hcian na hika sbirat ni mquri rqnux bilaq hiya tmalang musa.
Qmita rklit kusuy ka rqnux bilaq do ki tnalang na ni ki jiras na ptqlahang na kana samat, “gisu hini rklit kusuy da,qduriq nhari.” msa.
Wada mrmux ska qqhuni ka rqnux bilaq do wada asi lu ini sklai rklit kusuy da, lmnglung eusa na embrinah miying sbirat duri ka rklit kusuy siida, jima wada qduriq ka sbirat da, duri ni kana mneudus ska rnaaw o embahang pntqlahang rqnux bilaq do wada tgliing kana da.
Jiyax sayang, rklit kusuy o meuray duri ka embuyas na.
Laqi, iya balay prgi ka rklit kusuy kmsrabang nii.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
9unjwwmuynupn1azacwesj283kp2kvn
Rmala
0
1193
39613
39612
2021-03-18T15:20:01Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
39612
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Lmala]]
[[Snakun:Truku]]
j0ve341y7br9ja0hc3p1irvl89uwnge
Rmdax da
0
1194
55982
39620
2021-03-22T06:50:38Z
Iyumu
191
/* Rmdax da(天亮了) */
55982
wikitext
text/x-wiki
= Rmdax da(天亮了) =
Ku Ku Ku tutuy kana da laqi
Ku Ku Ku tutuy kana da [[rudan]],
Rmdax da rmdax da tutuy kana da
trima nahari diras mi man idaw,
musa [[paysan]] da.
[[Snakun:Truku]]
m2lhxsmz0uz1rzmsp1g5epytrcn0wz4
Rmigaw sbrigan keeman
0
1195
55981
55980
2021-03-22T06:50:10Z
Iyumu
191
/* Rmigaw sbrigan keeman (夜市) */
55981
wikitext
text/x-wiki
== Rmigaw sbrigan keeman (夜市) ==
keeman jiyax sngayan gaga thngali hari siyaw alang Skangki.niqan kingal ngahan na "南濱公園"msa.llabang bi ngagut uri,hiya o gaga rmdax balay.phdaan lala bi klgan bbrigun ,uqun,mahun,hrpasun ni kana qngqaya djiun kjiyax.musa nami rmigaw sbrigan keeman siida o ida mu strung ka duma gaga mu tnhiyan qmeepah mseupu nami tuhuy empprngaw ni mkan bitaq nami mtngi. Empprngaw nami bitaq mhuwa ni mjiras mlawa ka laqi mu da ,hana nami msangay.mssang bi ka laqi mu kuyuh:Bubu!kiya da!brgani ku nii hug? brigan da do mqaras balay ka laqi mu kana. [[Tayal]] bi suyang gtaan ka pihiq rngayun gaga!msa Rmigaw sbrigan keeman ka hiya o ida asi ka marig. ungat ka ini barig musa sapah. Aji wana nanak qmita. mtngi ku mkan uri qmita ku lala balay klgan seejiq.Mdrumut balay smbarig ka [[seejiq]] sbrigan. Duri ni pgkla tnan ana manu qpahun o asi ka muda mkrbuk bi kana. Mttuka kana ngangut ni qtaan o mtkuni tunux ta da. Niqan kingal jiyax duri,strung nami saw sgealu seejiq,enduan paru mnarux baga ni qaqay ka hiya. snaw mu do asi angal pila puah kukul na ni sbgay na hyaan kana. ana manu qtaan ta rmigaw sbrigan keeman. kiya ka kndsan babaw dxgal. Tayal bi suyang musa Rmigaw sbrigan keeman.
== 參考文獻 ==
* 鍾王秀娟. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
coahr316rrpo62jiwmo9t0e530ypqcc
Rngsux Paru
0
1196
94615
55979
2022-12-31T04:05:59Z
Shidailun73
1337
Typos.
94615
wikitext
text/x-wiki
== Rngsux Paru (洪水) ==
Seuxal balay bsiyaq bi qmuyux paru ni mrana paru ka gsilung bitaq wada bungun gsilung ka ppngpung dgiyaq. Kiya ni kana seejiq o qduriq musa mssli ququy dgiyaq Klbiyun. Mssli empprngaw ka dhiya﹐spuhay ta ka gsilung nii, kiya do mha meelih ka qsiya da, mkksa. Kiya do ngalun dha ka 2 hiyi tghmut bi risaw ni wauwa. psaun dha bluhing ka 2 hiyi nii wada dha psaun gsilung. Embrinah miyah dxgal ka dhiya, ida ini keelih ni rinah mrana ka qsiya. Kiya do dseejiq ga, marah duri empprngaw “aji wah” braha ta gmaaw 1 mkla bi tmsamat ni ini smhmut malu bi [[risaw]], 1 wauwa mkla bi tminun ni seejiq bi wauwa ka psaaw ta, mkksa. Kiya do wada dha psaun gsilung ka 2 hiyi nii﹐mowsa kmaraw sudu gaga smpuy pusu gsilung hiya. Yasa gaga htngayan sudu ka elug uuda gsilung. Ungat ka sudu niya do wada asi ksa “Wax” mtrawah ka gsilung ni paah siida wada meelih uri da. Wada msa “Wax” mhgut ka gsilung do kika hmici gmqguq、gmeayug dxgal ni maadgiyaq ni ayug﹐rklu ni yayung da. Miyah sapah duri ka dhiya ni taan dha ka rpun aji uri o sapah dha o nii htngyan qsurux kana. Kiya do sqada dha ka qsurux ni ida ki napa dha ka uqun mnsngari o psaun dha ruwan rpun ni [[bunga]] napa dha o saan dha rmbung ptangug. Lala ka tangug wahir dha do prnaun dha mhuma. Pnaah saw nii lala bi ka gnhiyi bunga dha do niqan ka uqun dha, ini keuray da.
== 參考文獻 ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
idl1ipaig0grc77r4vzf2hq9wvsii4w
Robert Mugabe
0
1197
104138
68710
2024-07-06T12:53:33Z
U. Boya
2117
Robert Mugabe(羅伯·穆加比), kngkawas 2015
104138
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Robert Mugabe May 2015 (cropped).jpg|thumb|Robert Mugabe(羅伯·穆加比), kngkawas 2015|alt=A photograph of Robert Mugabe]]
== Robert Mugabe (羅伯·穆加比) ==
Mntucing hngkawas 1924 idas 2 jiyax 21 ka Robert Mugabe ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Zimbabwa]] ta sayang o kiya ka Robert Mugabe, pnaah hngkawas 1987 idas 12 jiyax 22 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
e5rlo896t8nebxs8lrdn9dex6v3od9z
Roch Marc Christian Kaboré
0
1198
104142
85589
2024-07-06T13:07:28Z
U. Boya
2117
Roch Marc Christian Kaboré(羅克·馬克·克里斯蒂安·卡波雷), kngkawas 2012
104142
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Roch Marc Christian Kaboré.jpg|thumb|Roch Marc Christian Kaboré(羅克·馬克·克里斯蒂安·卡波雷), kngkawas 2012|alt=Roch Marc Christian Kaboré.jpg]]
= Roch Marc Christian Kaboré( 羅克·馬克·克里斯蒂安·卡波雷 ) =
Mntucing hngkawas 1957 idas 4 jiyax 25 ka Roch Marc Christian Kaboré ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Burkina faso]] ta sayang o kiya ka Roch Marc Christian Kaboré, pnaah hngkawas 2015 idas 12 jiyax 29 pnrajing kmlawa klwaan.
'''Roch Marc Christian Kaboré''' (kngkawas 1957 idas 4 diyax 25 mntuting) ka Seyjicya Burkina Faso, kndadax kngkawas 2015 ida ngala Soto Burkina Faso. Mniq kngkawas 1994 dhuq 1996 iyax cida ngalan Cori Burkina Faso, mniq kngkawas 2002 dhuq kngkawas 2012 cida ngalan Burkina Faso Kokomin Gikay Cusi. '''Roch Marc Christian Kaboré''' u ngalan Mincu Mi Cinpu Taykay (CDP) Cusi uri, dhuq kngkawas 2014 mlatac Tang kiya. Mntna kngkawas, '''Roch Marc Christian Kaboré''' pa phiyu Jnmin Cinpu Undo Tang.
[[Patas bntasan:Roch Marc Christian Kaboré MSC 2018 (cropped).jpg|縮圖|'''Roch Marc Christian Kaboré mniq kngkawas''' 2018 Munich Anjeyng Kaygi cida.]]
'''Roch Marc Christian Kaboré''' mniq kngkawas 2015 idas 11 na kcka knbeyhing seyngkyo cida wada mbiyax mangal Soto Burkina Faso. Mniq kndusan niya seyji brah cida, '''Roch Marc Christian Kaboré''' pa mntaxa Ginghangcya.
== '''Brah kngdusan早年''' ==
'''Roch Marc Christian Kaboré''' pa mntyting mniq Ouagadougou, kiya ka sotu Burkina Faso. Mnhdu pyasan lxayan kyoiku CPS (Patas Pnsdhuwan Mnhdu Muyas Pyasan Tutiping) daw, '''Roch Marc Christian Kaboré''' u musa muyas mniq Ouagadougou na 1 Pyasan Cinging Pyasan Sweyweyn Saint Jean-Baptiste de la Salle, mniq 1972 cida wada mangal Patas Pnsdhuwan BEPC (O Ci), iya u mniq kngkawas 1975 wada mangal Sweys Sweywey (A Ci). '''Roch Marc Christian Kaboré''' u lmutuc muyas Pyasan Tubeyhing Dijon smluhay Keyjayswey, Kongsang Qmlahang, kiya u mniq kngkawas 1980 wada mangal Swos Sweywey.
'''Roch Marc Christian Kaboré''' u mniq France muyas iyax cida snturung qridin niya hiti '''Roch Marc Christian Kaboré''' Sika Bella Kaboré, ddha dha u mniq kngkawas 1982 cida msturung mi wada tnquli 3 laqi.
== Kndusan qpahun niya職業生涯 ==
=== Kndusan niya ginghang銀行生涯 ===
'''Roch Marc Christian Kaboré''' pa tuhuy tama niya Charles Bila Kaboré (mnngalan Soto Maurice Yaméogo Seyhu Bucyo) mntna, mnniq Burkina Kwoci Ginghang (BIB) mnngalan Ginghangcya. Mniq Thomas Sankara ngalan Soto iyax cida, '''och Marc Christian Kaboré''' hiti balay daw wada mkala phyuwan Burkina Faso knbeyhing Ginghang mseykining niya. Kngkawas 1984 cida (27 knkawas) wada phyuwan BIB Sokanji, kiya mi ida ngalan qpahun niyi dhuq kngkawas 1989 idas 9 cida wada psdhuwan bukung seyhu.
=== Kndusan niya seyji政治生涯 ===
'''Roch Marc Christian Kaboré''' pa mnniq Burkina Faso seyhu ngalan Bucyo, Soto Tukubeycu Komung mi Kokomin Gikay Dayhyo. '''Roch Marc Christian Kaboré''' u mniq kngkawas 1994 cida ngalan Congri. Kngkawas 1996 idas 2 Mincu Mi Cinpu Taykay phiyu cida, '''Roch Marc Christian Kaboré''' u malax qpahun Congri, wada mburah Ccngtang na Tu1 Huku Soto, kiya mi Sotohu na Tukubeycu Komung.
Kngkawas 2002 idas 6 diyax 6 cida, '''Roch Marc Christian Kaboré''' pa wada spuda seyngkyo mangal Burkina Faso Kokomin Gikay Cusi, lmutuc Mélégué Maurice Traoré.
{| class="wikitable"
|'''Qpahan功能'''
|'''Diyax時期'''
|-
|Cyawtongbu Bucyo交通部部長
|Kngkawas 1989 idas 9 diyax 21
1989 年 9 月 21 日
|-
|Kwohwangbu Bucyo國務部部長
|Kngkawas 1992 idas 2 diyax 16
1992 年 2 月 16 日
|-
|Rmirih Kadiogo nniqa niya ODP/MT (saya ka CDP Tang) giying.
Rmirih代表Kadiogo地區的ODP/MT(現為CDP黨)議員
|Kngkawas 1992 idas 5 diyax 24
1992 年 5 月 24 日
|-
|Caycng Mi Keykaku Kwowubu Bucyo
財政和計劃國務部部長
|Kngkawas 1992 idas 6 diyax 19 dhuq kngkawas 1993 idas 9 diyax 3
1992年6月19日至1993年9月3日
|-
|Kwowubu Bucyo
國務部部長
|Kngkawas 1993 idas 9 diyax 3 dhuq 1994 idas 3 diyax 20.
1993年9月3日至1994年3月20日
|-
|Congri
總理
|Kngkawas 1994 idas 3 diyax 20
1994 年 3 月 20 日
|-
|Burkina Faso Soto Tukubeycu Komung
Burkina Faso總統特別顧問
|Kngkawas 1996 idas 2 dhuq kngkawas 1997 idas 6
1996年2月至1997年6月
|-
|Wada mangal Mincu Tang Kokomin Gikay Giying
當選為民主黨國民議會議員
|Kngkawas 1997 idas 5 diyax 11
1997 年 5 月 11 日
|-
|Wada mangal Mincu Tang Knkana Qnlhangan Suki
當選民主黨全國書記
|Kngkawas 1999 idas 8
1999 年 8 月
|-
|Wada mangal Kwomin Gikay Gicyo當選國民議會議長
|Kngkawas 2002 idas 6 diyax 6
2002 年 6 月 6 日
|-
|Wada mangal Mincu Tang Cusi 當選民主黨主席
|Kngkawas 2003 idas 8
2003 年 8 月
|-
|Soto Burkina Faso
Burkina Faso總統
|Kngkawas 2015 idas 11
2015 年 11 月
|}
=== Snpeyyah CDP malax qpahun ===
Kngkawas 2014 idas 1 diyax 6, '''Roch Marc Christian Kaboré tuhuy Mincu Tang'''
Kcka duma niqan hhnhangan msupu pkla kari mlatac tang kiya. Rmngaw ka dsediq mnalax qpahun kiya, tang kiya u wisu dmuwi ini pnlngu mincu mi mqnaqah uuda muda naqah qpahun, kiya mi rmngaw kari ini sruwa knpriyux tang kiya na keykaku keyngpo plixun ka diyax iyax qpahun niya.
=== Soto總統 ===
Mniq kngkawas 2015 idas 7 diyax 4 dhuq diyax 5 mniq Ouagadougou na Palais des Sports muda MPP taykay cida, '''Roch Marc Christian Kaboré pa wada balay bay sdhuwan ngalan kngkawas''' 2015 Burkina Faso Soto Seyngkyo na MPP hosweynjn.
'''Roch Marc Christian Kaboré''' pa kngkawas 2015 idas 12 diyax 29 muda psdhu phiyu Soto Burkina Faso. Kiya mi psdhu phiyu keyjay sweycya Paul Kaba Thieba ka Congri. Mnngalan Seyningbu Bucyo na Jean-Claude Bouda mniq kngkawas 2017 idas 2 diyax20 cida wada psdhuwan rmirih '''Roch Marc Christian Kaboré''' ngalan kwohwangbu Bucyo.
'''Roch Marc Christian Kaboré''' pa mniq kngkawas 2020 idas 11 diyax 22 kcka knbeyhing seyngkyo cida wada mangal 57.74% hyo mntxal lmutuc mangal Soto dungan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Hlitan na Watan Diro
gb0gib7snqbvjzcfc9uauo2714bckc1
Rodrigo Duterte
0
1199
104141
95227
2024-07-06T13:02:38Z
U. Boya
2117
Rodrigo Duterte(羅德里戈·杜特蒂), kngkawas 2016
104141
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Rodrigo Duterte and Laotian President Bounnhang Vorachith (cropped).jpg|thumb|Rodrigo Duterte(羅德里戈·杜特蒂), kngkawas 2016|alt=Rodrigo Duterte and Laotian President Bounnhang Vorachith (cropped).jpg]]
= Rodrigo Duterte( 羅德里戈·杜特蒂 ) =
Mntucing hngkawas 1945 idas 3 jiyax 28 ka Rodrigo Duterte ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Philippines]] ta sayang o kiya ka Rodrigo Duterte, pnaah hngkawas 2016 idas 6 jiyax 30 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
32h30zrn8d1h0s4tsv30bhtsjpfbzee
Romania
0
1200
95228
94721
2023-02-10T22:52:13Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q218]]
95228
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Romania.svg|thumb|Flag of Romania- Kwoci Luomaniya(羅馬尼亞國旗)|alt=Flag of Romania|444x444px]]
= Romania(羅馬尼亞) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Romania.svg|thumb|File:Coat of arms of Romania.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Owcow ka [[Romania]], 46 00 N, 25 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 238,391 sq km(hangan na o Tg83)
(knlbanga dxgal o 229,891 sq km, knlbangan qsiya o 8,500 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 21,599,736 hiyi.
Gaga [[Bucharest]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Romania ga wada sugan 60.70% ka dxgal qpahan, 28.70% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 10.60% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Klaus Iohannis, pnaah hngkawas2014 idas 12 jiyax 21pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:EU-Romania.svg|thumb|File:EU-Romania.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Ris(歷史) ==
Smudan sji ni gburah sjistay, nniq ruwan Luomaniya niqan ka euda seejiq, saw endaan yuenseyn pnnatas ka tduwa sbrinah qmita bukuy hngkawas 101 kongyueyn dhuq hngkawas 104 siida. rdrudan Luomaniya sbiyaw ka seejiq Tajiya, kika kingal seejiq Seleys.
Saw brahkongyueyn isci, plalay pnhyugan Puleypisda ka cyuncuckuo – Tajiyawankuo congyangjyueyn. Hngkawas 101 – hngkawas 104 kongyueyn, Dulacntati Luomatikuo snkagun mriman psaping wada ini baka ka Tajiya wangkuo, bukuy do phiyu Tajiyasingsen, kika thiyan cyanjen Luomatikou. dmudun bukuy do sliqan ka pusu paru alang Samiceceydusa Tajiya wangkuo, kika pryuxan snhuey singsn ka pnhyugan Dulacnjn, embiyax pusa thjing seejiq Lating singsingsn ka Dulacn, yasa psaw uuda Luoma. Ida ini sqyai daya hraan hidaw seejiq meynmancu, rmngaw ka Dulacn psluun daha ka pawley yayung Tuonawhe, lwanan na miyah dmyaw ka psaping kana o niqan 17 kbuhug seejiq. Hngkawas 271 – hngkawas 275 kongyueyn, ysa krmxan seejiq Kete wada qdriqan psaping Luoma. nniq congsci ka alang hini o niqan Walajiya、Motaueyya ni nganguc Sifangniya tru nii ka murux cyuncuc kongkuo, duma ska brah na hiya ka cc Fuyongkuo Edumantikuo, bukuy do kika pspun ruwan Awsyongtikuo.
Jiyax 6 idas 7 hngkawas 2012, cayyeysehuey cyoreynmong nniq Luomaniyaihey rmngaw kari dankian congdong, yasa hmrinas ka endaan congdong Podaysgu puda uuda congri.wada srwaun ihuey ka dangeian, saw gaya seynfa, psngayun pqpah ka Posaysgu, ini kingal idas , prngaw ka jyueynming kongcyuey hciyun ka hini ka qpahun congtong. Jiyax 29 idas 7, jyueynming kongdo o yasa ini dhuq ska ka pngaaw patas, rmngaw ka pgaaw ueyyueynhuey ini pdai ka danhe.
== Cng-c (政治) ==
Kingal mingcu kuocya ka Luomaniya, muda dha yueync ka ihuey, sanyueyn o janiyueyn ( Luo : Senat), niqan 140 ka iyueyn, syayueyn ka congiyueyn ( Luo : Camera Deputaților),niqan 346 ka iyueyn. Iyueyn jancong ryanyueyn saw kngkawas spac mnkingal pgaaw.
Kngkawas rima pgaaw emkingal ka congtong, congtong ka kmlawa congri, pgaaw seejiq ruwan o congri ka snkagun, kndadax ihey ka psruwa.
== Cing-ci (經濟) ==
[[Patas bntasan:副院長接見羅馬尼亞國會議員.jpg|縮圖|Romania ka hini]]
Nniq tgdha psbu paru brah ka knlangan, Luomaniya ga tgdha paru brigan sapah Owcow. Nniq hngkawas 1937 kndadax 720 wantuen ka ngngalan syo, kika kana Owcow o tgdha mnkala hngbangan dha, babaw dxgal o tgempitu. Deynjanji juryan Luomaniya o 7260 hpucing rifanmi ( 25.94 hpucing irifaningj ), nniq saw mnkla danming deynjanji ka klwaan o tgmtrun tnhangan.
Mnhdu tgdha psbu ka knlangan do, mspu Tongfang ciduan ka Luomaniya, muda cihuwacinci sehueycui.mnsupu tongfang ciduan do, ini puuda prana cingci nanaq ka Luomaniya, ini tduwa pqpah nanaq ka saw kongyey, pqpah ni fuuyey o klwaan ni cidisuoyoc. Dmuy biyax ka Luomaniya do, kika puda cyohua cnje, kkana seejiq, kana kuoing tanuey ni uxay ur o mseupu ka pqpah seejiq、nongming ni mnsangay qnpah seejiq, tduwa pbatas kglang bbrigan ni fuuyey.
Idas kingal hngkawas 2007 Luomaniya o musa ruwan Owmong puda kuocimawi cyohuwa, kska Luomaniya ni Pawcyariya mnsupu o kika tduwa muda heyhay ka asu Omong.
== Cun-s (軍事) ==
T-55 pryuxan smalu T-55 cucandanke
Psaping dxgal Luomaniya kuojingyueypin pali ings
Jiyax 25 idas 10 hngkawas1994 phiyu psaping ka psapaing Luomaniya, kika pusu biyax ucuan Luomaniya sayan. paru bi kuofanueyyueyn ka paru bi qpahun cikow Luomaniya, ringtawcikow psapingLuomaniya ka Luomaniya kuofangpu. Kndadax Idas 3 hngkawas 1994 kuofangpucan o pryuxan yuencjenyueyn ka pqpah, kuofangpucan sayan ka Mirjya.Tusa. idas maxal hngkawas 2003, priyux seynfa ka Luomaniya, laxan ka iupingic. Ini psngay pqpah cyuntuey cyeyhuwa Luocyun, muda smulu cyunryuc.hngkawas 2010 Luomaniya kuofangpu o niqan 18 hpucing pila ow ka kana djilun psaping, wada saw niqan 1.31% ka ngngalan ruwan klwaan. Luomaniy o mngari kbuhug seejiq ka psaping sayan.
== Way-cyaw (外交) ==
Dhuq hngkawas 2020, Luomaniya o gaga mnsupu 191 klwaan phiyu pnegluban waycyaw.sprun bi qmita Luomaniya ka msupu pnegluban Amrika 、Omong ni peyyuey kana jenyueynkuo, kiya ni sprun dha bi ka pnegluban ssiyaw alang ni klwaan Yaday,
Jiyax 29 idas 3 hngkawas 2004 mseupu Peyyuey ka Luomaniya, kiya ni jiyax 1 idas 1hngkawas 2007 mseupu Omong.
== Sing-cng cyu-hwa (行政區劃) ==
41cyun ka Luomaniya. Mgsama : Waysifnniya. Mkarac : Ualajiya. Embanah : Motaueyya.
Sugan 41 cyun ka Luomaniya (Luo : Județul)duri Pucyalesde csyas :
* Arpacyun(Alba)
* Alatcyun (Arad)
* Arceyscyun(Argeș)
* Pakucyun (Bacău)
* Pihuorcyun(Bihor)
* Pistlija - Naseutcyun
* cyun(Botoșani)
* Plaswofucyun(Brașov)
* Puceucyun(Buzău)
* Pulilacyun
* (Brăila)
* Gllasicyun(Călărași)
* Glujcyun(Cluj)
*Gasdanjacyun(Constanța)
*Guasna(Covasna)
*Tngpoueyjacyun(Dambovița)
*Tuorjcyun(Dolj)
*Cyalajeyncyun(Galați)
*Cyorcyocyun(Giurgiu)
*Krjcyun(Gorj)
*Harcidacyun(Harghita)
*Huneytuoalacyun(Hunedoara)
*Yaluomijacyun(Ialomița)
*Yasicyun(Iași)
*Irfucyun(Ilfov)
*Malamureyscyun(Maramureș)
*Meyhtingjeyncyun(Mehedinți)
*Mureyscyun(Mureș)
*Niyamujeyncyun(Neamț)
*Aurdcyun(Olt)
*Bulahuowacyun(Prahova)
*Sadumaleycyun(Satu Mare)
*Selajcyun(Sălaj)
*Sipiucyun(Sibiu)
*Sujyawacyun(Suceava)
*Dleyawrmancyun(Teleorman)
*Timiscyun(Timiș)
*Durjyacyun(Tulcea)
* Wasluicyun(Vaslui)
*Worjyacyun(Vâlcea)
*Fulanjyacyun(Vrancea)
== Ti-ri (地理) ==
Hnigan dxgal Luomaniya
Hnigan dxgal Luomaniya, hnigan nii o tduwa muda dgiyaq alang Krpajeynsan
Knlaban dxgal Luomaniya ka 238.391 pingfang kongri, kika paru bi knlaban klwaan tongnango,kika tgmaxal dha hangan nniq Ocow[17].
=== Hnigan dxgal(地形) ===
Dgiyaq Krpajeyn nniq ska saw mdka quru,gqiyan hidaw dgiyaq ka Waysifangniya kawyueyn, hraan hidaw ka Mortuowa kawyueyn, hunac ka Tuonawh kawyueyn ni Tuopuluocya jyoring.
=== Karac(氣候) ===
Suqi meuxun talusing mhuriq ka karac, idas kingal o -5 -1tusi ka karac, idas empitu o 20-23tusi ka karac, qyuxan quyux ka 400 – 1000 hawmi, mdngu hari ka karac hunac hraan hidaw.
== Jen-ko(人口) ==
Pnaah 2002 siida ka buja, niqan 21,680,974 ka ssjiqan Luomaniya. saw ssjiqan alang hini, pusu bi spuan ka kana ssjiqan klwaan Luomaniya o 89.5%, binaw paru bi ka sawsucu ruwan hini seejiq Syungyari ( 6.6% ) ni seejiq Luomu ( 2.5% ).
Bnux alang
== Wun-hwa(文化) ==
Radnót upaw
=== Kari(語言) ===
Kari kuanfan Luomaniya ka kari Luomaniya, kndadax kari Rating, kkari dha o ini pntna skari klwaan Tongow Slafuyucu. Kari Luomaniya o kika kingal saw Siyu, Buyu, Fayu ni kari Itari mntna hari kari Loumanyucu. nniq Luomaniya o dmuwi kari Luomaniya ngalan dha kari ka ssjiqan wada niqan 91%, uxay uri o kari Syongyari ni kari Luomu.
=== Pnrhulan(宗教) ===
Ssukuocya ka Luomaniya, uka kuocyaw. Hbaraw seejiq ka sluhay Luomaniya tongcncyaw, cikuh hari ka sluhay Luoma deyncucyaw ni singcyaw. Luomaniya o niqan duma ka seejiq Tadan, kika seejiq Nuokay ni seejiq Grimiyatadan ( yasa nniqan Nahay ka Tuonawh syayo ).
=== Diyu(體育) ===
Snpuan diyu qrijil Luomaniya ida dhiya ka mbbiyax bi, niqan bi ka biyax dha, niqan bi ka knmalu uuda dha, dha Mey、E mntna na hiya, kika kana knlangan o dhiya ka negu mangan brah bi, niqan 23 ka ngalan brah awyun, 47 ka ngalan brah knlangan, kana do 70 ka ngalan dhabrah knlangan.
== Duma(其他) ==
nniq saw Owcow ni sceyisuyuenhwa ka Luomaniya, saw : risuh, uuyas, dijaw,lukus, paru tribi, sdowriq bi ka uuda dha nii.
niqan bi hangan qtaan paru tribi o – utux mhguc dara, kika muru uda Tkula kika smalu nii.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/羅馬尼亞<nowiki/>(參考自中文維基百科)
0e3jjzwqkc65o46rd0gj13ilgs7frqd
Rqda tru btunux
0
1201
55978
39682
2021-03-22T06:48:06Z
Iyumu
191
55978
wikitext
text/x-wiki
Rqda tru btunux 三石灶
Sapah rudan [[Truku]] sbiyaw ga phiyug sapah brah na o musa miying malu nniqan, saan dha kmeuruy bi ka dxgal phyugan sapah, ini bi phiyug spsipaw yayung ni quwaq ayug, qmyux do ida daun mapa rngsux ka sapah da. msbreenux msbalay ka mneglngug bi pspahan, mniq baraw qmita ni mtduwa qmlahang qmita yahan kmrmux pais ini bi hyhuya.
== psdaran spi brah phiyug sapah 蓋屋前必須要夢卜 ==
ana yaa hmjiyal ka pspahan do, smmalu piyi ni mtaqi hiya mk2 jiyax tmaga malu spi. Kiya o, psdaran spi sun Truku sbiyaw, malu spi sun o malu euda , kika hana mtduwa smmalu rqda ka phyugan sapah , Nasi naqih ka spi o asi ka miying dxgal isil duri, bitaq malu ka spi ,kiya do mlawa lutut aji uri o lupung eiyah dha dmayaw smmalu sapah.
== gaya 3 btunux rqda 三石灶的意義 ==
3 btunux rqda gaga ruwan sapah, kiya o pnskraya pnspuan tama, bubu ni laqi. tahut ga kska rqda o mqrapu mggealu kingal ruwan sapah sun dha ka kiya. Mtmay ruwan sapah o ga bukuy enduk ka srakaw bubu,ga narat rqda ka srakaw tama, mtaqi siida ga mquri rhngun sapah ka dqras na, gaga na psaun kiyig tqian na ka puniq pucing kklawa na kingal ruwan sapah. Niqan srakaw kneiyax sun ka siyaw qnabil iyax srakaw bubu ni tama, rqda 3 btunux nii o ga mniq ska iyax srakaw bubu ni srakaw tama.tahut rqda o ini phngi ana knuwan.
== pnyahan kari ==
資料來源: 口述耆老 Iyuq Ciyang, Iyang Taying 2015
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
73de14tj27odg3y7u86w6ioul3e0e8m
Rqeda
0
1202
55977
39693
2021-03-22T06:47:49Z
Iyumu
191
55977
wikitext
text/x-wiki
= Rqeda(能高山) =
[[Patas bntasan:NengGauMountain.jpg|thumb|Rqeda (能高山)]]
Ma daha kesun Rqeda ka dgiyaq nii ge, so nii ka kari pnsltudan na rudan miyan yami [[Seediq Tgdaya]] : Cbeyo bale hayan si ge, mnsrnecux paru texal ka bobo dheran nii mesa, mnkala alng ka rnecux qsiya paru ma, bungan na kanna llmiqu ma bnbungu, kika mquri dgiyaq kesun Rqeda qduriq kanna ka seediq. Ado ka dgiyaq ba paru ka kesun dgiyaq Rqeda kii, wano ludux keruc na dgiyaq kii ka ini dheki snrnecux mgcilung paru mesa. Ye wada mkpiya ali qndriqan daha meniq ludux dgiyaq Rqeda hii ka seediq ciida ma, mprengo ka rudan snuupu meniq hiya. Mesa:「Ye ta gisu kseengan na Utux, huwa ta pkesa ka so nii ta di ?」mkkesa. kiya , giyas tama rodux daka bubu rodux ka, pllayun daha mqada qsiya paru snrnecux hii, ma spcelaq na siyo rcilung, ini keeih ka qsiya. Kika giyas balas babuy daka giyas gipu babauy ka sqada daha di, ida naq hii kiya ka qsiya snrnecux nana. Ye daha uka bbrahang di ma, miging riso so hrwaling ma mdheriq mnangal tunux pais, daka weewa mbtunux mkela tinun miri di, staapa daha btuku ma pdesan tubu ka dheya daha nii, psaun daha bobo rcilung paru kii, bale wada kmdudul meelih ka rcilung paru snlcingan rnecux kii di. Ma knmalu bale ka hrernang tnubu daha wada mquri snlihan rnecux paru.
Meeih ka rcilung snrnecux kii de, hmeruc kndalax dgiayq Rqeda kanna ka [[seejiq|seediq]] qnduriq hii di, ma meyah mita alang daha. Dehuk ririh so nn-rhengun alang daha de, uka ssapah di, breenux bnaquy kanna nn-alang daha kii di. Ma niqan ka kingal baki rudan ma qudi kanna tunux na, ga mnama mhido qcurux hii, ma tena egu riyung qcurux mnlamu ga na sphido hligan na hiya. Smiling heya ka seediq mkdalax dgiyaq Rqeda :「Mneyah su inu baki ?」kesun daha, cmiyuk ka baki kii :「Mneniq ku naq hini wa, tuubung ka btuku truma ka meyah rnecux paru, …」mesa. Mklui ma melux mqqita ka kanna seediq mbahang kari na so kii, ma mesa ka baki kii :「Asu kanna namu ka qcurux pnhdagan mu nii, maha namu bsiyaq hari uxe psdiyan ppuqul namu knii han, kika lamu kanna ka qcurux ga namu taan berah namu nii, knmani dmengu ma seku, lhlingi mekan betaq smdiyan namu ppuqul,…」. Bobo smneeru kari ndaan daha srnecux paru nii ka rudan miyan Seediq Tgdaya de, teru dgiyaq a nsaan daha qduriq srnecux paru ciida mesa, so hari teru papak rqeda hprayan ta qtaan ma, bale mtteru mheyu hii ka dgiyaq kii mesa. Kiya ka, ani betaq saya de Rqeda kesun daha tmngayan ka dgiyaq kii di.
== Pnyahan pnatas(參考文獻) ==
* 郭明正. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Tgdaya]]
s2hx4biufgwhorlna36wn9la577l3cz
Rseno ma sino
0
1203
55976
39697
2021-03-22T06:46:56Z
Iyumu
191
/* Rseno ma sino(男人與酒) */
55976
wikitext
text/x-wiki
= Rseno ma sino(男人與酒) =
Rseno uxe mnuuyas paru, mnangal mqedin di, mngangah hari ka
qedin na duri. Bsukan klaali, so kiya ka qedin na bsukan klaali duri. Teru
laqi daha di, daha laqi rseno, kingal ka laqi mqedin.
Ini ba alix skadi sino, mbserux meepah, uncuun musa meepah skadi
pila mahun na sino. Dyagun mege pila sehu ka laqi daha. Egu ba huling
dngaun daha, ini bleyaq dmanga laqi.
Gaga muudus ka bubu na rudan na, uka ka pila mahun na sino, mesa
pila bubu na, uka pila bege na heya ka bubu na, mkuni mseyang bubu na,
paru kana ka kari na smmeriq mseyang bubu na, so snbbirac [[seejiq|seediq]] ssiyo
sapah na.
Bsiyaq knkawas nmahan na sino, mnarux tunux na lhebun na ma
rumun na, mkure riyung ka hei na, ye mnarux ka hei na di, ini usa pqita
ising, mangal btunux sbeebu naq tunux na, ma rkebun na. sdara ka tunux
na ma quwaq na.
Desun daha sapah ising di, peruq ka rkebun na di, kiya sdara quwaq
na. Mkteru niqun na sapah ising, wada naqah di, wada gedang di. Hbaro ba
seediq wada huqil desun sino seediq alang miyan, daha-teru idas, wada 5
hari seediq wada gedang desun sino. uxe malu knduusan seediq egu mahun
sino saya.
[[Snakun:Tgdaya]]
j41caxrw91i1w7i5e4tafg9y58q2ybz
Ru ja qas
0
1204
100846
55975
2023-10-06T00:35:09Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100846
wikitext
text/x-wiki
= Ru ja qas(魯加卡斯部落) =
Gaga mniq Taytung Tausyang ka [[alang]] Ru ja qas.
247 sapah ka kneegu na sapah, 588 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 62% niqan 362 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 38% niqan 226 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan56%, Amis3%, Tayal1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
96xvgj9k8qs6qp9rj5uebtfjeq6fxzo
Rubas
0
1205
93757
93756
2022-11-23T13:20:52Z
HongZongYi
54
/* Patas pkla(參考資料) */
93757
wikitext
text/x-wiki
Rubas (魯巴斯)
Rubas ksun o hangan 1 [[alang]] Truku. Alang Rubas o gaga mniq Nyusan Maribasi Nsyusan Karingku Klwaan Taywang. Seejiq Tkdaya ni Truku ka pusu balay. Niqan pnaah alang qlapaw ni Qmhiyang ni Slagu qhuni ni mkSlaq. Ana ga na ptngahan “Maribasi” ni “ Murisaka” ka klwaan Nihung o, ida Rubas ka msleexan bi hangan alang nii.
<Rubas> o pthangan plealay tmpusu Sipaw seejiq Tkdaya. Yaasa brah 1913 hngkawas siida o jima gaga mniq dkiyig yayung Sipaw hini ka dhiya da.
== Hangan alang(部落名稱) ==
Alang Rupas.
== Pnsnaaxan knmalu tnalang(部落特色) ==
Rupas(Rubas), dungus na u《Bbaraw spriq, aw balay umaduk ka nniqan hini》Alaw mkuung kksan ka bbuyu, tnhangan daha 「Senpan」ka sediq Tanah Tunux.
== nniqan(所在位置) ==
Alang Wanzong Wanzongsiyang Huwarensien.
== knlabang(範圍) ==
Mriq rulu: Mniq elu kisya Wanzongcan mi mquri gqiyan hidaw 1 kongri, thunac dha msipaw yyayung Wazong.
== Lnglingay Dhran(地理環境) ==
brnux.
== Pklaun ptpaan(交通資訊) ==
Mriq rulu: Muda Tai 9 sien dhuk Wanzong 10 priqan 16 sien daw dhuq alang.
== Knluwan nsediq(部落所屬族群) ==
Truku.
== Srngaw dha kari(使用語言) ==
Kari Truku Amis klmukan.
== snhiyan(宗教信仰) ==
Cituciyaw Tencuciyaw
== pnyahan(部落由來) ==
Tmhangan 「Mariuw」ka qlhangun Tanah Tunux brah ciida, Pusu nniqan u sediq Amis enca ka kari pnsltudan, alaw msttu ka ddhran hini, kiya tmhangan dha 「Mariuw」ka sediq Amis, binaw kika thdil thunac ka Cingmo da. Alaw mkuung kksan ka bbuyu mi Tmhangan dha 「Senpan」. dhuq hnkwasan 45 daw pryuxun dha Wanzong, pnklaan knpriyux ka krkarac mi pkrdaxan ka pndungus niya. Alaw wada phdil sediq Tanah Tnux mquri dwiyaq hunac. Knama bay, ou balay alang ka mnniq hini han, adaw pklu mnarux punu mi egu bale wada mhuqil, kiya hliyan dha bwihur naqah utux ka sediq alang kiya wada mthdil da.
== Patas pkla(參考資料) ==
Huwarenciencu --Patas kluwan .
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
[[Snakun:Alang]]
lzod18d3igxdtyvpnhpq55xevs2lg8t
Ruba’
0
1206
100847
94311
2023-10-06T00:35:11Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100847
wikitext
text/x-wiki
= Ruba’(土場部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka alang Ruba’.
77 sapah ka kneegu na sapah, 220 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu [[seejiq]] o mangal 97% niqan 213 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 7 hiyi koia.
== Hangan alang (部落名稱) ==
alang Tu-cang.
== Pneanaq alang (部落特色) ==
Eniq prajing kngkawas min-kwo pnhyugan ka alang Tu-cang.
== Nniqan (所在位置) ==
Nyusan Sin-cu nsgan U-fung alang Taw-san.
== Klbangan (範圍) ==
Igi siyaw yayung Sang-ping, hunac hraan hidaw bbuyu (muhing dgiyaq/ rbuq dgiyaq) dgiyaq U-cwey.
== Llingay ti-ri (地理環境) ==
Sttu dxgal / shrus dxgal.
== Pgkla ppanan rulu (交通資訊) ==
Pgriq rulu: Dduwa mudu sng-taw 122 syeyn (Nan-cing-kung-ru) Kndadax Cu-tung mtmay Wu-fung, ini uda quri Cing-cyuan na elug, kika tduwa pdhuq Tu-cang.
Basu: Tduwa peapa basu Sin-cu 1039&3039 pquri Wu-fung na basu, peapa dhuq bukuy bi sngayan rulu basu Tu-cang do, kika dhuq da.
== Mlutuc Teyn-c ti-tu (電子地圖連結) ==
== Klgan seejiq alang (部落所屬族群) ==
Atayal.
== Skari kari (使用言語) ==
Kari Atayal, kari Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw (宗教信仰) ==
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Eniq prajing kngkawas min-kwo pnhyugan ka alang Tu-cang, tnhjilan(thjil) kndadax S-cya-ru ni Pay-ran-se ka sjiqan alang, eniq hunac ini dhuq 2km ka nniqan alang Cing-cyuan. Hngkawas 2004 mniyah ka paru gbihur Ay-ri, kika niqan paru bi sunug ka alang Tu-cang, wada lnbugan sunug maxal sngari sapah, kika rabang bi paru snliqan(sliq) gbihur ka nniqan hini siida.
== pgkla patas saan rmigaw (旅遊觀光資訊) ==
== Pnyahan bnatas (參考資料) ==
泰雅族的文化-部落遷徙與拓展 桃山泰雅教育網 <nowiki>http://www.yamalin.com.tw/mumuyama/001-index.php</nowiki>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
2g7aiqvvceeubups6wlpy89suarcclb
Rudan Seediq mmaangal ina ma ama
0
1207
39730
39729
2021-03-18T15:20:45Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
39729
wikitext
text/x-wiki
= Rudan Seediq mmaangal ina ma ama(賽德克族迎媳婦與女婿) =
Rudan Seediq mmaangal ina ma ama cbeyo, kruyun rudan daha ka
rriso ma uweewa. Qqtaan daha mkela musa lmiqu ma, mangal tunux,
mbeyax meepah ka rsriso. Qtaan daha mkela tminun ma, mkela meepah,
phpure ka uweewa. Kiya ka malu ngungalun daha ama ma ina.
Rudan ka pkuuruy ngungalun nii. Uxe riso daha ka weewa. Bobo
mhedu kari, pstrengun rudan daha de, ini mmhemuc malix so mtaalix di.
Kii ka dungus kruuyun nrudan daha. Rriso daha ka uweewa, malu ka
mtheyaq pgkela, ani si uxe ka ini snegun Gaya. Slingan ka rudan daha
duri.
Meniq kingal kari ka hndure, “ mdrumuc pkurun qtaan ka
mbtunux. ” mesa. Kana riso ma weewa, bbleyaq kmuuruy ka ngungalun
ma, ssaun namu. Maha malu ka tnluungan namu denu.
Hndure, ini snetun Gaya pkuuruy rudan, kiya ini ptbale ka tnsapah.
Maha laqi ka so gluun. Lixi ba ka so msterung saya ma, mtaalix ka so
kusun. Snterun ka Gaya nrudan, kisa pusu pkmalu tnsapah.
[[Snakun:Tgdaya]]
mmd7w4niw5dlf4qt14olor4zr28i5ew
Rulakes
0
1208
100849
55972
2023-10-06T00:35:14Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100849
wikitext
text/x-wiki
= Rulakes(魯拉克斯部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka [[alang]] Rulakes.
124 sapah ka kneegu na sapah, 374 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 352 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 22 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan72%, Rukai12%, Amis2%, Bunun1%, Puyuma1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
r8dy7zc3v3r9qghftypqsy7erthid3e
Rulu Tqrngul
0
1209
55971
39745
2021-03-22T06:44:13Z
Iyumu
191
/* Pusu quri nniyah Rulu Tqrngul (關於火車的由來) */
55971
wikitext
text/x-wiki
= Rulu Tqrngul (火車) =
[[Patas bntasan:4-6-0 Odney Manor 7828 at Watchet (21912938946).jpg|thumb|File:4-6-0 Odney Manor 7828 at Watchet (21912938946).jpg-Rulu Tqrngul (火車)]]
Hangan Rulu 車名 Rudan ta suxal, qtaan dha ga tmalang elug snalu xiluy ni tqrngul ka quri tunux rulu o sun dha “Rulu Tqrngul” msa. Yasa rulu kiya o thuwan dha bagah ni msranaq ka puniq do embiyax bi mtalang elug, kiya ni sun dha sa “Rulu puniq” rmngaw uri. Rulu Tqrngul ni Rulu Puniq o nkari rudan balay. seejiq mnnbarah sayang do sun dha “Rulu Mllutuc ” msa. Yasa rulu saw nii o kingal kulu ni kingal kulu ka ga mgeegun ni qnji balay, kiya do sun dha sa Rulu Mllutuc. Alaw ka ga muda tmalang elug snalu xihuy o “Rulu mllutuc mtalang elug xihuy” msa uri.
== Pusu quri nniyah Rulu Tqrngul (關於火車的由來) ==
Plealay qnnita ni nbahang seejiqan ka Rulu Tqrngul nii o kndadax [[seejiq]] quri klwaan I-gi-ris, hangan na o S-ti-fun-sing. Ya bi saw ga mniq hngkawas 1781 bitaq hngkawas 1848 mhru kndadax lnglungan niya ni msbgurah bi ka knkla na. Rulu siida o sun dha sa “Rulu Ceng-chi ” ksun. Mntucing ga empqeepah bagah ka kingal ruwan sapah na hiya ka S-ti-fun-sing nii. Kdadax laqi cipik o mspat hngkawas na do musa tmabu miric. dhuq hngkawas maxal spat do, msnegun musa dmayaw ga qmpahan bagah tama na hiya ni mniq syaw tribaw thuwan hiya ni dmayaw qmpah ka hiya. Bagah qpahun klwaan I-gi-ris siida, hbaraw bi ka seejiq dmuuy kikayi ceng-chi nii ni musa hmguc qsiya truma dxgal. Iyux bi kla egu quri knkla kikayi ceng-chi ka hiya, kiya ni kndadax maxal empitu hngkawas na do, prajing musa meuyas Ptasan cipik keeman. Kawas kawas ka ga na ddaan ni mdrumuc bi smluhay, qurung bi mkla egu balay knkla na. Niqan ka kingal jiyax, Ya bi saw hnakawas 1809, wada naqih ka kingal rulu hmaqun bagah. Egu bi ka sinsiy kikayi hiya o ini dha dhqiy pkmalu smalu ka rulu kiya, wada na dhqun smalu da. kiya ni biqan dha malu bi qpahun kong-cen-su(Engineer) ksun. Siida o nbahang kari ka S-ti-fun-sing nii, niqan ka duma seejiq sa, satang dmuuy kikayi ceng-chi nii sluun dha rulu muda tmalang elug, Saw nii ka lnglungan o kuxul na balay. Ya bi piya hngkawas ka ga na ddaan mdrumuc bi qmpah, qurug bi smalu kingal bgurah rulu, hangan na o rulu kikayi ceng-chi ksun. Gaga tmalang elug siida ka rulu nii o, knttu msriyu kndadax bling tunux rulu ka qrngl niya ni puniq niya, kiya do sun dha sa “Rulu Tqrngul” tmhangan da. Ini bi kbiyax tmalang elug ka rulu saw nii, cipik bi ka qeyqaya nnapa na ni uxay malu bi qtaan ka hnigan na ni ini na psayi thang-hwang(彈簧) uri. Mido mgriq rulu kiya siida o msuqi bi ka lglgan na ni phlisan egu bi seejiq. Ana saw kiya o ini knaqih kuxul na ni knttu embiyax bi quri ddaan niya. Ga mniq hngkawas 1825 do, wada na dhqun smalu ka kingal rulu ceng-chi ga babaw dxgal. Rulu ni o niqan ppaan qeyqaya ni niqan ppaan seejiq uri. Ga mniq hngkawas nii ni empusal empitu jiyax ni mngari idas siida o ga na pqtaan seejiqan mgriq ka rulu nii da. Rulu ppaan qeyqaya o maxal dha ka kulu na, rulu ppaan seejiq o empitu ka kulu na. drusun na mapa ka mngari kmxalan tun(噸) qeyqaya ni spat kbkuy ni mrimal seejiq ka rulu nii, kingal tuki o empusal kong-ri(公里) ka tnbyaxan na tmalang elug ni ana dhiyaq balay ka kndhyaqan elug o dhqun na tmalang. Kiya ka kiya ni kawas na babaw niya do, knmalu bi ka rulu tqrngul snalu S-ti-fun-sing nii da. kndadax siida ni bitaq sayang, “Rulu Tqrngul” nii o klaun dha balay ni knmalu bi msa ka kana seejiq babaw dxgal.
== Pnyahan pnatas(參考文獻) ==
* 白美惠. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku]]
47qecnh8hben3vsiuhn5he7u6ursyl1
Rumen Radev
0
1210
39756
39755
2021-03-18T15:20:54Z
Martin Urbanec
1
已匯入 10 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
39755
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Rumen Radev.jpg|thumb|Rumen Radev- Rumen Radev( 魯門·雷得夫 )|alt=Rumen Radev.jpg]]
= Rumen Radev( 魯門·雷得夫 ) =
Mntucing hngkawas 1963 idas 6 jiyax 18 ka Rumen Radev ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Bulgaria]] ta sayang o kiya ka Rumen Radev, pnaah hngkawas 2017 idas 1 jiyax 22 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
*[https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
[[Snakun:Truku]]
t57lpci8l97j1t4fh82hf1oj9faigit
Rungencun
0
1211
55970
39765
2021-03-22T06:43:43Z
Iyumu
191
55970
wikitext
text/x-wiki
= Rungencun (隆恩圳 ) =
[[Patas bntasan:隆恩圳.jpg|thumb|File:隆恩圳.jpg-Rungencun (隆恩圳 )]]
Gaga daya bi shtur ni sslian qsiya yayung, hunac na o niqan elug ddaun qsiya, bnegrahan hngkawas 59(1794) Ceyrung(乾隆)siida. Ida sntama kingal nanaq hnyigan dgiyaq Syangpisan(象鼻山) gaga hunac bi yayung Mtudu, qnqur tasil ni bmbil qsiya ssuyuq dha llabang kkbkuy qnpahan pnegalang [[alang]] Seryaw(社寮).
Knbbragan elug qsiya nii o yabi 1km, kndadax pusu daya dhuq truma knbaraw dha o wana 84cm, snpung dha nii seuxal o uxay bi leexan wah! Smalu shtur sslian qsiya yayung siida , iyux bi hciun ka smudal snluan seuxal uri, kiya ni hmici wana 172cm(gaga ruwan hiya ka maran phiyug 80cm ka klawaan Tanah Tunux uri ) stmalun qyqaya sbiyaw, smku knklaan rdrudan sbiyaw.
[[Snakun:Truku]]
nauv97c61znc5ecjnru51d3r9y7uk6o
Russia
0
1212
102978
102977
2024-02-04T04:59:35Z
Kwamikagami
944
102978
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Russia.svg|thumb|Kwoci Eluos(俄羅斯國旗)]]
= Russia(俄羅斯) =
[[Patas bntasan:Coat of Arms of the Russian Federation.svg|thumb|Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Yacow ka [[Russia]], 60 00 N, 100 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 17,098,242 sq km(hangan na o Tg1)
(knlbanga dxgal o 16,377,742 sq km, knlbangan qsiya o 720,500 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 142,355,415 hiyi.
Gaga [[Moscow]] ka pusu alang paru, jiyax 12 idas 6 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Russia ga wada sugan 13.10% ka dxgal qpahan, 49.40% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 37.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Vladimir Putin, pnaah hngkawas2012 idas 5 jiyax 7pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Russian Federation 2014 (orthographic projection) - verde claro.svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Eluos(俄羅斯) =
== Ris(歷史) ==
{| class="wikitable"
!國家政權
!存在時間
!首都
!最高領導人職稱
!現任或末代統治者
!備註
|-
! colspan="6" |建國歷史的變遷
|-
|基輔羅斯
|(古羅斯國家,862年至1242年)
|基輔
|基輔大公
|亞歷山大·雅羅斯拉維奇·涅夫斯基
|1240年滅亡於蒙古帝國。
|-
|弗拉迪米爾-蘇茲達爾大公國
|(1157年至1389年)
|弗拉迪米爾
|弗拉迪米爾大公
|德米特里·頓斯科伊
|1389年滅亡於莫斯科大公國。
|-
|莫斯科大公國
|(1389年至1547年)
|莫斯科
|莫斯科大公
|伊凡四世
|1547年,大公伊凡四世加冕為沙皇,莫斯科大公頭銜遂成為歷史。
|-
|俄羅斯沙皇國
|(1547年1月16日至1721年1月22日)
|莫斯科
(1547–1712)
亞歷山德羅夫(1564–1581)
聖彼得堡(1712–1721)
|俄羅斯沙皇
|彼得大帝
|1721年,彼得大帝改國號為俄羅斯帝國,正式登基稱帝。
|-
|俄羅斯帝國
|(1721年1月22日至1917年9月1日)
|聖彼得堡(1721–1728;1730–1917)
莫斯科 (1728–1730)
|俄羅斯皇帝
|尼古拉二世
|1917年爆發二月革命,尼古拉二世簽署退位詔書,俄羅斯帝國滅亡。俄國臨時政府取而代之。
|-
|俄羅斯共和國
|(1917年9月1日至1917年11月7日)
|彼得格勒
|臨時政府部長主席
|亞歷山大·費奧多羅維奇·克倫斯基
|1917年11月,他的政府被波耳什維克發起的十月革命推翻。
|-
|俄羅斯蘇維埃聯邦社會主義共和國(蘇維埃俄國)
|1917年11月7日成立,1922年至1991年屬於蘇聯)
|莫斯科
|蘇聯共產黨中央委員會總書記 → 蘇聯總統 → 俄羅斯總統
|鮑利斯·葉爾欽
|1922年同其他加盟共和國組成蘇聯。1991年從蘇聯獨立。
|-
|蘇維埃社會主義共和國聯盟
|(1922年12月30日 - 1991年12月26日)
|莫斯科市
|蘇聯人民委員會主席 → 蘇聯共產黨中央委員會總書記 → 蘇聯總統
|米哈伊爾·戈巴契夫
|1991年解體。
|-
| '''俄羅斯聯邦'''
|(1991年12月25日 - 至今)
|莫斯科市
|俄羅斯聯邦總統
|弗拉迪米爾·普丁
|現行俄羅斯國家政權。為聯合國會員國、獨立國協成員國。
|}
Qtaan ka kndadax klwaan ni gaya kuoci, mingcu kuocya Eluos dayan ga nniq jiyax 7 idas 12 hngkawas 1991 pryuxan “Eluos”ka hangan,thnganan “Eluos” “Ereynpan”ni “Ekuo”, kika Sureyn ni Eluossuweyay reynpan sehuey konghkuo pdutuc.
Dxgal Eluos ga nniq cyosji sbiyaw ida niqan seejiq mniq hini. hngkawas 862 seejiq Nuoman Ryorik lwanan Slafujen miyah Nuofukluote,phiyu tgkingal Luos kongyueyn, prajing o kndadas hini ka Ryorike wangjaw. hngkawas 882, Nuofukeluote taking Awreyke pqlahan, phiyu Cifuluos kongkuo, dhuq 12 scicongyey, Cifu ka paru alang,tongSlafujeng ka pusu klwaan brah.
jiyax 26 idas 12 hngkawas 1991, Eluossuweyay sehueycui ryenpan konghkuo ga rmngaw ka baraw bi Suweyay pryuxun ka hangan ni kika cujyueyn kuocya da.
=== Ppryuxan uuda pusu paru alang klwaan(國家政權首都的變遷) ===
'''1.''' Hngkawas 862 dhuq hngkawas 882 - Nuofukluote
2. hngkawas 882 dhuq hngkawas 1243 - Cifu
3. hngkawas 1243 dhuq hngkawas 1389 - Fulatimir
4. hngkawas 1389 dhuq hngkawas 1712 - Moske
5. hngkawas 1712 dhuq hngkawas1728 - Snpitepaw
6. hngkawas 1728 dhuq hngkawas1732 - Mosge
7. hngkawas1732 dhuq hngkawas 1918 - Snpitepaw
8. jiyax 12 idas 3 hngkawas 1918 dhuq sayang - Moske
[[Patas bntasan:Dmitry Medvedev and Vladimir Putin-1.jpg|縮圖|俄羅斯聯邦安全會議副主席麥德維夫(左)和俄羅斯總統普丁(右)]]
== Cngc(政治 ) ==
Endaan Eluosreynpan ka reynpanc ni pancongdongc, pusu dha ka Eluos reynpan seynfa ni gaya, pnaah rifa、sfa、sincn sanjyueynfnri nii o ppdayaw ka uuda、ppdayaw ka qqpahun uri.
=== Sklawa qpahan reynpan(聯邦行政部門 ) ===
Eluos sayang niqan 19 pumen ni kana saw mntna ka congcyu, kska na hiya o niqan mngari ka ini hari pntna, niqan biyax pumen o kika congdong ka kmlawa, sugan dnii:
· Reynpan neywaypu
· Ryenpan waycyawpu
· Reynpan kuofanpu
· Reynpan sfapu
· Reynpanmingfan、tbbyaxun ni ini pnaqih lmiqu hokuopu (tnhangan ttbiyax qpahun)
· Reynpan anjyueyncyu
· Reynpan tueyway jingpawcyu
· Reynpan cingweycyu
· Kuocya cingweycyun
Duma maxal o kika csucongri, sugan dnii:
· Reynpan jaycnpu
· Reynpan ueysnpu
· Reynpancyuyu facanpu
· Reynpan cyayu ni gsyueypu
· Reynpan kongyey ni mawipu
· Reynpan nongyeypu
· Reynpan yuenhuwpu
· Reynpan cyawdongyunsu nidongsyunpu
· Reynpan cjancyueyn ni huancing pawhupu
· Reynpan nenyueynpu
== Singcgn cyuhwa(行政區劃 ) ==
[[Patas bntasan:Map of federal subjects of Russia (2014).svg|縮圖|upright=1.5|俄羅斯聯邦的一級行政區 22個共和國 46個州 9個邊疆區 4個自治區 1個自治州 3個聯邦直轄市]]
* Tru ka reynpan csyas(города федерального значения/federal cities)— Mosks、Snpitepaws ni Saywasdwobors
* 46 ka Cow(области/oblasts,"provinces")
· 9 ka peyncyanjyu(края/krais,"territories")
· 22 ka konghkuo niqan bi cyo (республики/republics)konghkuo hini o ida ka ssliyan alang sawsumingcu
· Kingal ka cccyu(автономная область/autonomous oblast,"autonomous province")— Yoday cccow
· Spac ka ccjyu(автономные округа/ autonomous okrugs,"autonomous districts")
[[Patas bntasan:Kremlin 27.06.2008 01.jpg|縮圖|首都莫斯科]]
=== Pusu breenux alang(主要城市) ===
Moske, pusu paru alang Eluosreynpan, kana klwaan mklawa, hbangan, gsyueyyuenhua ni cyawdongcongsing, kiya ni pnlalay alang Mosgecow Ereynpan cudi uri.· kana ssjiqan Moske o dhuq 14,612,602 ( ssjiqan breenux : 10,472,629 ),kika hbaraw ssjiqan alang Owcow, mntna hari Isdanpaw, maban 1/10 kana ka dha ssjiqa Eluos.
Snpitepws, gaga nniq daya gqiyan hidaw Eluos, Fenranwan yeynan,hngkawas 1703 ka prajing pnhyugan. Snpitepaw ni Moske o mntna Eluos reynpan csyas,· mntna na hiya kika Ereypan cudi reyningkelcow paru pusu alang、paru tahaykancns Eluos ni mntna ka Moske tgdha paru alang.
· singSiporiya, nniq Epihban, hngkawas 1893 ka pnhyugan, kika singSiporiya sofu ni ssjiqan Eluos tgtru paru alang, ida niqan bi hangan gsyueyjn Eluos.
Yeygaceyrinpaw, nniq Ularsan tonglu, hngkawas 1723 ka pnhyugan. Sayan o kika Ular reynpancyu congsin alang ni sofu Sueyrtluofukcow.· Pusu bi kongyey congsingEluos kndadax sbiyaw ka alang Eluos, paru bi alang Ularticyu uri.
· Frcyakel, nniq Furcyahyeynan, hngkawas 1589 ka pnhyugan, jiyax 10 idas 4 hngkawas1925 pryuxan tnhangan Staringkel ni Staringkel, hngkawas 1961 pryuxan tnhangan Frcyakel, kika hunac Eluos Frcyakelcow sofu.
[[Patas bntasan:Russia 87.74494E 66.20034N.jpg|縮圖]]
== Tiri(地理) ==
Gisu qmangaw daya kkana alang Oyatalu Eluosreynpang, knttu priyux ka dxgal ni karac. Ida bingyueyn kkana kaalang dha,krinah ka saw owcow ni alang Siporiya Yacow. Llaban snapaw kkana ka hunac bingyueyn,alang lqmiqu kkana ka daya bingyueyn. dgiyaq o gaga tsli hraan hidaw daybingyan yeyngan ni ngungu hunac, saw Takawcyasuo sanmay ni Syeyn – Peycyar sanmay.Ska hari Ular sanmay o ana pusu ayus Owcow ni Yacow, binaw yasa nKucejyusan, llbu ka dgiyaq, ini hari pntna ka knbowkax dxgal.
· Tasiyang o nLuyueynhay ni Haywan ( kndadax daya mquri hunac ) : Fnlangwan、gsilung Poluo、gsilung Yasu、gsilung qalux
· daya Pingyang o nLuyueynhay ( kndadax gqiyan hidaw mquri hraan hidaw ) : Palueynchay、payhay、klahay、Labuceyfyhay、gqiyan hidaw hraan hidaw gsilung Poriya、Jugjihay
· Daybingyan o nluyueynhay ( kndadax daya mquri hunac ) :Payringhay、Ehuojghay、gsilung Tanah tunux
· egu ka paru yayung mquri bingyueyn dhuq gsilung qluli. Pusu yayung o kana Furcyah、Epih、Yeynisayh、Lenah ni Amurh ( Heylongcyan uri ). Pusu hupo o niqan Peycyarhu、Latuocyahu ni Awneycyahu dnii.
=== Karac(氣候) ===
Nniq hraan hidaw Owcow ni daya Yacow ka Eluos, kkana alang gisu nniq daya muxun ni daya mskuy,ini pntna ka karac alang hini,psu karac Talu ka hini. ida mntna hari ka karac , knltu idas kingal o saw 5 tuses dhuq 50 ses (pntasan kana ka knlangan o ida truma ka karac dha ),idas empitu wada mntna saw 0 ses dhuq 27 ses. qnyuxan quyux o wada saw 150~1000 hawmi.
[[Patas bntasan:Russia Product Export Treemap 2014 zh-cn.svg|縮圖|圖為俄羅斯2014年的出口產品結構,大部分為石油、天然氣、鋁、煤、鎳 、鐵等能源及礦產資源,另外一重要部分為燃氣輪機、核設施等重工業產品]]
== Cingci(經濟) ==
Wada klaan ka singcn ni rifaciko Eluosreynpang, pusu kongyey klwaan ni pryux ka uuda wada niqan paru bi ka ini au uuda,saw Yeyrsing ka kmlawa siida, hbangan Eluosreynpang ga nniq Sreyn ceydi do knkawas rima ka wada mlih. Ana saw kiya,hbangan Eluos o ida ini biyaw kndadax paru bi knlangan congyan smulu priyux cingci dhuq hbangan brigan. Hngkawas 1997 wada malu ka hbangan Eluosreynpan.
[[Patas bntasan:GDP_of_Russia_since_1989.svg|縮圖|蘇聯解體後的俄羅斯國民生產總值(PPP)]]
=== Hqulang ppanan(交通運輸) ===
=== Congsu(綜述) ===
Pusu ppanan Eluos ka deylu ni sapah skaya, paru bi ka hqulan uri. yasa duma owcow kika pusu klwaan, ini mnkala ka hraan hidaw uri、hgalan bi ka ssjiqan, kika ppanan o tqapur saw gqiyan hidaw, llaban dxgal ka klwaan Eluos kika alang dha ka paru bi ppanan hqulan kana knlangan, knbragan elu ni ppanan hqulang o ida nniq brah bi kana knlangan.
[[Patas bntasan:中俄PPP比较.PNG|縮圖|upright=2|世界銀行20年來中俄人均GDP(PPP)比較數據]]
=== Kawsukonglu(高速公路) ===
Llaban bi ka dxgal klwaan Eluos, ini nniq baraw ka hbangan uri, kika kawsukonglu ga uka ka saw uuda hsingyunsu,binaw quri Owcowga tsliyan ka kawsukonglu, paru bi hqulan ppanan.
[[Patas bntasan:中俄PPP3.png|縮圖|世界銀行20年來中俄人均GDP(PPP)比較圖表(現在俄羅斯人均GDP已被中國超越)]]
=== Deylu (鐵路) ===
Kika saw nii kha knlaban ka dxgal klwaan Eluos, ida dha sprun bi qmita ka deylu. kana knbraagan deylu Eluos o kana knlangan tgdha knbragan, quri ppanan deylu ida klwaan dha ka paru bi uri.
=== Ddaan qsiya(水運) ===
Egu ka dsiya langu Eluos, binaw uka hqulan. Kana knlangan o bbaraw bi ka langu Furcya、knegu bi ka qnliyan langu dha,kika pusu bi ddaan qluliyan langu Eluos. Ana kana knlangan tgdha ka hayanseyn Eluos, binaw yasa bowkax hri ka gsilung、bbaraw hari ka msipa,kika wana nniq tasiyang ni daybingyan yeynan niqan paru hari kanggo.
=== Hanggong(航空) ===
Snegun mrana ka hbangan, kika pusu uuda ppanan knlaban alang Eluos ka hanggong.
[[Patas bntasan:Ancient Russian Clothes from Kievan frescoes-1.jpg|縮圖|古代俄國人的日常裝束]]
== Ssjiqan(人口) ==
Dhuq jiyax dha idas kingal hngkawas 2020 ssjiqan o 146,801,931 seejiq (kana Grimiya ). ana snhuya jiyagan cnfu ka tquli lqlaqi sapah,binaw lnglung nniqan、iryaw ni ttgsa,kkana ssapah Eluos ida kingal bi ka tnlaqi dha. hbaraw bi ka mingcu ruwan Eluosreynpan,kana ssjiqan Eluos ga wada niqan 77%, duma mingcu ka seejiq Tadan、seejiq juwas、sejiq Pscir、seejiq jejen、seejiq Mortuowa dnii 120sngari ka ciway mingcu.Paru bi ciway mingcu ka seejiq Danda (3.8%), sngun truma hini ka seejiq Juwas (1.2%)、seejiq Psci (1.1%)、seejiq jejen (0.8%)、seejiq Mortuowa (0.7%)、seejiq Utemurd (0.4%)、seejiq Mari (0.4%)、seejiq Awar (0.3%) dnii.
=== '''Kari(語言)''' ===
[[Patas bntasan:Detailed SVG map of the Russophone world.svg|upright=1.5|縮圖|世界上使用俄語的地區]]
Wana kuanfanyuyeyn Eyu ka Eluos. Hbaraw bi ka sjari Slafuyucu Eyu,nSlafuyucu tong Slafuyuc, pusu nniq Eluos、brah Sureyn duma jenyueynkuo ka skari,saw jenyueynkuo Huasadyawyuey, kika ngalan tgkingal ttgsa ksri alang ising sapah pyasan.
[[Patas bntasan:Russia-Moscow-Cathedral of Christ the Saviour-3.jpg|縮圖|upright|救世主大教堂,莫斯科和全俄羅斯大牧首的座堂]]
=== '''Pnrhulan(宗教)''' ===
[[Patas bntasan:Vasbla4.jpg|縮圖|upright|聖瓦西里主教座堂,莫斯科紅場旁的世界文化遺產]]
Pnrhulan Eluos o, yasa tduwa dha bi ka congcyaw cyo Eluos seynfa, uka ka kuocyaw,niqa nanaq ka shlayan dha, kika pusu shlayan o kana citucongcyaw (pusu o kika tongcncyaw, ini khbaraw ka deyncucyaw、singcyaw dnii )、Isran cyaw ni fucyaw dnii、pnaah 2012 ka ssaan qmita,ssjiqan Ekuo o niqan 48.3% kana ka citudu (wada niqan 41% ka shlayan ssjiqan Eluos cncyawhuey, duma o 1.5% ka tongcncyawbay, 4.1% ka ucongcyaw citudu, 1.7% ka deyncucyaw、singcyaw ni duma congcyawcitudu ), uka ka shlayan ni ini dungus ka shlayan o 38% (ini dungus ka shlayan ni ini klai cui ka 25%, ini kla ka shlayan o 13% ),6.5% ka Islangcyaw, Saman、dnkri ni mingceyn singyan ka 1.2%, 0.5% ka janjuanfucyaw, ini pkla ka 5.5%.
{| class="wikitable"
!城市
!俄語名稱
!行政區
!人口
! rowspan="21" |
|-
|1
|'''莫斯科'''
|''Москва''/Moscow
|莫斯科
|11,979,529
|-
|2
|'''聖彼得堡'''
|''Санкт-Петербург''/Saint Petersburg
|聖彼得堡
|5,028,000
|-
|3
|'''新西伯利亞'''
|''Новосибирск''/Novosibirsk
|新西伯利亞
|1,523,801
|-
|4
|'''葉卡捷琳堡'''
|''Екатеринбург''/Yekaterinburg
|斯維爾德洛夫斯克
|1,429,433
|-
|5
|'''下諾夫哥羅德'''
|''Нижний Новгород''/Nizhny Novgorod
|下諾夫哥羅德
|1,268,840
|-
|6
|'''喀山'''
|''Казань''/Kazan
|韃靼斯坦
|1,176,187
|-
|7
|'''薩馬拉'''
|''Самара''/Samara
|薩馬拉
|1,171,685
|-
|8
|'''鄂木斯克'''
|''Омск''/Omsk
|鄂木斯克
|1,160,670
|-
|9
|'''車里雅賓斯克'''
|''Челябинск''/Chelyabinsk
|車里雅賓斯克
|1,156,201
|-
|10
|'''頓河畔羅斯托夫'''
|''Ростов-на-Дону''/Rostov-on-Don
|羅斯托夫
|1,103,733
|-
|11
|'''烏法'''
|''Уфа''/Ufa
|巴什科爾托斯坦
|1,087,170
|-
|12
|'''伏爾加格勒'''
|''Волгоград''/Volgograd
|伏爾加格勒
|1,018,790
|-
|13
|'''克拉斯諾亞爾斯克'''
|''Красноярск''/Krasnoyarsk
|克拉斯諾亞爾斯克
|1,017,226
|-
|14
|'''彼爾姆'''
|''Пермь''/Perm
|彼爾姆
|1,013,887
|-
|15
|'''沃羅涅日'''
|''Воронеж''/Voronezh
|沃羅涅日
|1,023,638
|-
|16
|'''薩拉托夫'''
|''Саратов''/Saratov
|薩拉托夫
|839,755
|-
|17
|'''陶里亞蒂'''
|''Тольятти''/Tolyatti
|薩馬拉
|719,149
|-
|18
|'''克拉斯諾達爾'''
|''Краснодар''/Krasnodar
|克拉斯諾達爾
|871,194
|-
|19
|'''伊熱夫斯克'''
|''Ижевск''/Izhevsk
|烏德穆爾特
|632,913
|-
|20
|'''雅羅斯拉夫爾'''
|''Ярославль''/Yaroslavl
|雅羅斯拉夫爾
|599,169
|-
| colspan="11" |俄羅斯聯邦統計局(2013)
|}
[[Patas bntasan:L.N.Tolstoy Prokudin-Gorsky.jpg|縮圖|upright|俄國大作家列夫·托爾斯泰]]
== Gaya(文化) ==
Gaya Eluos ka Eluoscu ni duma kndsan o nniq Eluostikuo、brah Suryen ni kndusan ruwan Eluuos kkana gaya mingcu.
=== '''Psasing qtaan tribi(電影攝影)''' ===
Tru kateyning Sureyn ni kingal ka teynint Eluos mangan awsga cingsyangcyang;psbu ni tmalu (teyningsirey ) (hngkawas 1967,tawyeyn Seyrkay.Pangtarjyok )、Tsuucala (hngkawas 1976, tawyeyn Heyceming )、Mosk ini snhi biyuqdowriq (hngkawas 1980, tawyeyn Fulatimir.Meynsawfu ) ni sahu hidaw ( hngkawas 1994, tawyeyn Nicida.Migarkfu ). Teyning yeyngnanfey ( tawyeyn Mihair. Galaduocuofu ) nniq hngkawas 1958 Ganjnteying o mangan lnbuan cingcongk.
=== '''Ingin(影音)''' ===
Ingin isu o nniq kndusan sayan mkala bgburah ka Eluos.tonghua teynscyu Eluos o masa ni kumay ka spruun dha bi qmita hmrinas 30 hpucing ka qntaan dha.spruuna bi ka qtaan malan 100500, smhulis qtaan ka pyahan ingbeyn BadComedian, kika rngagan ka quri qtaan tribi sayan.hbaraw Eluos teyning knama pkla qtaan o phyugan hangan ka Golden Trailer Awards.hbaraw matas patas Eluos, sjn ni hbragan seejiqan,plalay smalu uuyas kongyey ni yukawbeynNikolay Kurbatov o prngaw saw phiyu wada bhangan qtaan tribi paru Trailer Awards , dhiya ka ngalan pusu ppatas knama qtaan tribi.
[[Patas bntasan:University Lomonosov 1991.jpg|縮圖|莫斯科國立大學校景]]
[[Patas bntasan:Maria Sharapova (3994531115).jpg|縮圖|Maria Sharapova. 俄羅斯著名女子網球運動員莎拉波娃]]
=== '''Ttgsa(教育)''' ===
Uuda sklawa ttgsa Eluos tduwa sugan reynpan ni alang, muuda congyan cijyueyn uuda sklawa ttgsa, kkana uuda qpruhan ttgsa nii truma :
reynpan budong ni qpahun ttgsa : phyugan hngkawas 1996, kika baraw bi singcncikuan Eluos. pusu qpahun o niqan :
1. dmuy cnje ttgsa ni puuda.
2. Sjabudong ttgsa ska、ttgsa brah ni prana ttgsa gsyuey ni seydyawreynpan kana uuda qqpahun.
3. smulu ni srwaun ppiyah ppatas、ddaun ppatas、jjilung qquri、patas ttgsa ni fanfasoje.
4. Musa ttgsa qpruhan gsyuey yuenhua ni ttgsa kuoci pqita qqpahun.
5. mseupu ka gsyueyuen brah ttgsa klwaan、qtaan ka ssjiqan prajil ttgsa ni ska ttgsa.
Cocyawyucyu;
1. Asi khlangi ka kkana ttgsa ciko.
2. nkiya bi ka kongming hfa socyawjyueyn.
=== '''Diyu(體育)''' ===
Qahun bowru,bowru huda ni bowru ami o kika quxun bi kana seejiq Buluo Eluos ka yuntong nii, cujyojawcireynsay klwaan ni pingjyoreynsay o dha diyureynmong nii ka kuxun dha bi.
[[Patas bntasan:2010 Moscow Victory Day Parade-5.jpeg|縮圖|upright|2010年莫斯科紅場勝利日閱兵儀式]]
== Uuda psaping(軍事) ==
Embiyax bi ka uuda sbiyaw psaping Eluos. rmngaw bi krana biyax psaping ka SahuanEkuo sji.dhuq baraw bi ka uuda psaping Suryensji, knlangan sayan o uuda psaping klwaan dha ka mbbiyax bi.
Jiyax 7 idas 5 hngkawas 1992, ppatas patas ka congdong Eluos Yeyrs siida phiyu Eluos ryenpan snkagun ka kuofanpu,kika plutuc kana qpahun alang Eluosryenpan brah psaping Sureyn, kana ka tnghangan “Elosreynpan biyax ucuan”mnduwa phyugan ka Ecyun.Hanyu o tnhangan “ psaping Eluos” “Ecyun”uri.paru bi chueykuan psaping Eluos uxay uri o tnghangan ucuanriryan paaru bi dongsuay ka codong Eluosreynpan.Ecyunyuncey plutuc Sureyn cyuncey, binaw laxan ka cyuncey nii truma : Sureyn tayueynsuay、cyunpingcong cusuay、cyunpingcong yueynsuay、haycyun yueynsuay.
Ecyun o sugan spac cyuncong ni dha pingcong :
· psaping babaw dxgal
· psaping gsilung
· psaping sapah skaya
· canryuey huoceyncyun
· gongcyang cyun
· peynfangcyun
niqan paru bi rpung huji babaw dxgal ka Eluos, pnaah ka kuanfan nniq hngkawas 2005 rmngaw nmdaan, niqan 8547 mey ka htando. Kghak ka Sureyn do,Eluos o lmutuc 80% biyax uuda psaping Sucyun ka psaping Eluos da.
[[Patas bntasan:2010 Moscow Victory Day Parade-31.jpeg|縮圖|2010年閱兵儀式上的坦克編隊]]
== Waycyaw(外交) ==
Llaban ka dxgal alang Eluos, wana alang cnccongsing hbaraw hari ka ssjiqan shlayan kha ka tongcncyaw,kkana kkalang o ida egu klgan ka uuda dha. binaw Sureyn siida kkaric mipix, kika wada ini tmalu ka Eluos ni ssiyaw alang, saw dha pnegluban Isran gisu knttu pkmalu.
[[Patas bntasan:2010 Moscow Victory Day Parade-37.jpeg|縮圖|2010年閱兵儀式上的俄羅斯空軍編隊]]
=== '''Epay reynmong(俄白聯盟)''' ===
Brah Epay reynmong ka Epay kongdongdi, hngkawas 1997 Eluos ni payEluos pnpatas “Eluos ni pay Eluosreynmong dyawyuey”ni phiyu reynmong seyncan.ngungu Hngkawas 1999, dha nii o ppatas phiyu reynmong kuocya dyawyuey duri, kika wada malu ka pnegluban ni phiyu kingal idihua reynmong kuocya ka pnegluban dha.
[[Patas bntasan:2015 Summit of the Shanghai Cooperation Organization 05.jpg|縮圖|2015年召開的上海合作組織首腦會議]]
=== '''Pnegluban Conge(中俄關係)''' ===
Hngkawas 1547, mnduwa bi alang Owcow ka Ekuo kndadax Ifanss prajing mquri hraan hidaw mrana.Nniq hngkawas 1552 ka Ifanss ini dha baka ka Ksanhankuo, snkagun Eluos ida qmangaw dgiyaq Ular ngalung dha ka llaban dxgal Sporiya, bukuy do lmutuc dxgal congkuo,kiya ni tduwa kndadax jingtay ka Ekuo o, wada mnhdu ka psbu、ini mntana ka dyawyuey、tyawding wada mangan duma dxgal Jingkuo.kndadax Sae dhuq Sureyn nangan dha ka dxgal Jingkuo o kan ( kndadax hraan hidaw mquri gqiyan hidaw ) : Guyeytaw、Usuricyang quri dxgal itong、Heylongcyanpey dhuq dxgal Waysinganring、dxgal eycyarhuitong、Dangnuuryanhay dnii saw 171 kbuhug bingfangkongri. wada mnhdu psbu tgdha knlangan ka Sureyn ni kika sqaric qhlangan ka psbu Tanah tunux congkuotongpey.
[[Patas bntasan:Putin in Malaysia - August 5 2003 - 9.jpg|縮圖|2003年總統普丁在布城與馬來西亞首相馬哈迪·莫哈末會面交流]]
=== '''Pnegluban JE(日俄關係)''' ===
Jiyax 6 idas 2 hngkawas 1904 ─ jiyax 5 idas 9 hngkawas 1905, Tanah tunux siida ni Eluostikuo ppluk nniq Jawseynpantaw ni alang Mancow siida (kana congkuo tongpey ) kika sprqan dha ka psbu JE,kiya ni hci do wada pxalan ka Sae da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/俄罗斯<nowiki/>(參考自中文維基百科))
lgik0n2wr1zkce4y03m338913y6gvu1
Rwanda
0
1213
103724
103723
2024-06-19T03:49:07Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */s
103724
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Rwanda.svg|thumb|Flag of Rwanda- Kwoci(盧安達國旗)|alt=The flag of Rwanda: blue, yellow and green stripes with a yellow sun in top right corner|334x334px]]
= Rwanda(盧安達) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Rwanda.svg|thumb|File:Coat of arms of Rwanda.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Meycow ka [[Rwanda]], 2 00 S, 30 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 26,338 sq km(hangan na o Tg149)
(knlbanga dxgal o 24,668 sq km, knlbangan qsiya o 1,670 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 12,988,423 hiyi.
Gaga [[Kigali]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Rwanda ga wada sugan 74.50% ka dxgal qpahan, 18% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 7.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Paul Kagame, pnaah hngkawas2000 idas 4 jiyax 22pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Location Rwanda AU Africa.svg|thumb|File:Location Rwanda AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/卢旺达<nowiki/>(參考自中文維基百科))
kh8222ojr34eds57rqcwa2ep2owe1bm
Ryangseytang
0
1214
55969
39804
2021-03-22T06:42:59Z
Iyumu
191
/* Ryangseytang( 良顯堂 ) */
55969
wikitext
text/x-wiki
= Ryangseytang( 良顯堂 ) =
Ryangseytang ni Ringsyawteyn ga ida pnhyugan payi Holi—payi Cncow kana. Ananaq saw niqan bi hangan na ka Ringsyawteyn ni hbaraw bi ka sejiqan uri musa thmuku hiya o, ada ka gaga kska dgiyaq [[sapah thmkuan]], naqih hari ddaun ka elug hiya. Kiya ni phiyug kingal [[Fnyueyn Pulicn]] duri, saan thmuku snhii hyaan, kiya ka “Yuicingkung Ryangseytang” ksun. Miyah nanaq qmeepah Ryangseytang hiya ga ida hbaraw bi sejiqun, nasi saw dhuq smiyan do smalu ungac siyang ni wawa na idaw dhquy uxayuri o emu hlama, hnbangan dha o saun dha mgay sapah pyasan bqanun laqi meuyas pskbiyax meuyas patas, uxay uri o sdayaw dha mqrinuc na laqi meuyas patas.
[[Snakun:Truku]]
obtjeqe7ifppt02qx6ejoujm58kzp1n
Ryohen
0
1215
100850
94339
2023-10-06T00:35:17Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100850
wikitext
text/x-wiki
= Ryohen(流興社部落) =
Gaga mniq Yilan Nanawsyang ka [[alang]] Ryohen.
178 sapah ka kneegu na sapah, 569 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 534 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 35 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal90%, Amis1%, Truku1%, Bunun1%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
Tnhangan alang : alang 【Ryo-sin-se】
== Thuyang alang (部落特色) ==
Thuyang alang : Cin-yuey-cun o kndadax U-ta-se(Buta)ni Ri- yo-hen-se(Leyoxen)snpuan seejiq dha alang nii ka alang hini. thnganan alang Ru-pi ka sexual ha.
== Nniqan alang (所在位置) ==
Nniqan alang : I-ran-seyn nan-aw-syang cin-yuey-cun.
== Klbangan (範圍) ==
Klbangan : alang hini o nniq narac sipaw daya yayung ta-Nan-aw ni yayung Ru-pi wada saw niqan 1km hiya ka nniqan alang dha, msipaw dha alang Pi-hu-cun, mquri hraan hidaw msdhrus hari.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
Kndkilan lnglingay : msttu.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
Kklaan ppanan : rmriq rulu. Nan-aw>Su-hwa kung-ru>elu hqulan Ru-pi-san>elu s-cyu>alang Cin-yuey
== Mlutuc syusan teync (電子地圖連結) ==
Syusan teyn-c alang.
== Nniqan seejiq alang (部落所屬族群) ==
seejiq Tay-ya.
== Skari kari (使用語言) ==
Skari kari : kari Tay-ya、kari Tlu.
== Snhiyaan (宗教信仰) ==
Snhiyaan : Ci-tu-cyaw、Cn-yey-su-cyaw.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Pnyahan alang : Tqriyan tru dgiyaq ka Cin-yuey-cun, kingal o mquri gsilung, hbaraw ka seejiq Tay-ya, hbaraw ka qmpah qmpahan, ciway ka qmpah quri yun-su, malu qtaan ka lnglingay, mssug ka seejiq. snpuan thjil alang Cin-yuey-cun ka seejiq U-ta-se ( Buta )ni Ri-yo-hen-se( Leyoxen).
Sbiyaw o seejiq san-U-ta Ta-ra-han-se ka nniq Cin-yue-cun, ta-cn sac hngkawas, (si-yueyn hngkawas 1915), wada niqan saw 100 seejiq ka nadas Ha-yung. Nu-pan(Hayung-naban)musa hjil Ka-na-ran. Hmrinas knkkingal idas do, muda naqih narux, hbaraw seejiq ka wada midan, kiya ni hbaraw ka wada brinah nniqan dha nanaq duri, wana maxal kingal sapah ka yrangi Ka-na-ran. Maxal kingal sapah nii o niqan ka tkiisug naqih narux, musa nanaq thjil Ya-ha-ran( Yaxallan o tnghanan Kan-c-tu duri, hraan hidaw Pi-hu-cun sayan), empitu sapah ka wada thjil 1.6km hunac alang Ru-pi sayan, duma ka Ri-s-pa-pu-se(kba-bo uxay uri o tnghanan Ru-pi). Ta-cn maxal spac (si-yuen Hngkawas 1925) wada muda paru bgihur ni quyux ka alang hini, wada mapa ka maxal mataru sapah, kika ga mniq hini sayan, prajing kwan-fu, sklawa Pi-hu-cun ka Ru-pi.
ida nniq daya yayung Pu-syaw-wa ka Ri-yo-hn han, kndhyaqan dgiyaq Syang-kung-swo o wada saw 34 km. min- kwo hngkawas 45. Sliqan paru sbgirur fu-jwey-ta, mquri elug musa nganguc Nan-aw siida, niqan maspac ka hakaw, wada sliqan kana, paru ka sbgihur o maku msunu ka dgiyaq, naqih bi ka elug, miyah alang ni musa nganguc o asi ka muda kraw ni muda elug mkala ddgiyaq, nasi paru ka qsiya, uka ka ppanan rulu, maku smtama nganguc miyah muway uuqun ni jjilun, saw puka ka ngngalan, ini tduwa ttgsa ka lqlaqi, kana saw syang-kong-swo uka biyax dha muda smalu elug saw nii thjil ka qpahun, kika ini tduwa sklawa da.
== Kklaan rrigaw (旅遊觀光資訊) ==
Nniq pska hbaraw dgiyaq ka tglaq Cin-yuey, saw malu bi Qtaan, tapa dha ka tglaq, kndadax 10m mtucing dhuq truma, mlaq ssiyaw ka qsiya, kndadax saw nii qluli ssiyaw duri,burah ka qsiya ni maku tduwa qtaan ka truma qsiya, ini blyaqi phiyu ka sayan na, binaw uxay bi dhqun lnglung ka biyaw.
== Pnyahan bnatas (參考資料) ==
南澳鄉公所網站:<nowiki>http://www.nanao.e-land.gov.tw/</nowiki> <nowiki>http://www.wretch.cc/blog/pisuysilan&article_id=2277186&tpage=1</nowiki> 金岳社區發展協會
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
23xlfmqk1kz1guusxet40i24nveh5kn
Rʉhlʉcʉ/Haising
0
1216
100851
55967
2023-10-06T00:35:18Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100851
wikitext
text/x-wiki
= Rʉhlʉcʉ/Haising(高中部落) =
Gaga mniq Kawsyungsu Tawyuncyu ka [[alang]] Rʉhlʉcʉ/Haising.
169 sapah ka kneegu na sapah, 574 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 521 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 53 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun65%, Rukai1%, Cou5%, Paiwan 6%, Hla’alua 11%, Amis 2%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
e13oxumqxdzgmgxtponu2k9j9lzss6b
R’ra’
0
1217
100852
55966
2023-10-06T00:35:20Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100852
wikitext
text/x-wiki
= R’ra’(天湖部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka [[alang]] R’ra’.
67 sapah ka kneegu na sapah, 176 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 88% niqan 155 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 12% niqan 21 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 87%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
9k6x8p2doagzrdd1rqv3yqrsrxvbhch
R’uyan
0
1218
103091
100853
2024-05-01T10:57:22Z
Kari Seediq
1940
103091
wikitext
text/x-wiki
= R’uyan(白蘭部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka [[alang]] R’uyan.
92 sapah ka kneegu na sapah, 237 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 89% niqan 212 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 11% niqan 25 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal82%, Amis4%, Bunun2%, Saysiyat1%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
Hangan alang alang Pay-ran【R’uyan】
== Thuyang alang (部落特色) ==
Pnseanak alang: “ Ryaw-wu-yeyn” mririh saw egu qnpringan rqnux.
== Nniqan alang (所在位置) ==
Nniqan Sin-cu-seyn Wu-fung-syang Taw-san-cun.
== Klbangan (範圍) ==
Llbangan ga daya Cing-cyueyn, igi siyaw daya Sang-ping-si, Ga hraan hidaw Wu-cwey-san.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
Nniqan llingay Dxgal sttuan, knbaraw 1000-1500m.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
Pgkla ppanan rulu.
Mgriq rulu: Tduwa muda Seng-taw 122(Nan-cing kung-ru), paah Cu-tung mkala dgiyaq mtmay Wu-fung, muuda Maw-pu doniqan kingal wayay elug mquri elug ppanan pnegalang Pay-ran, mtmay do dhuq Pay-ran da. Ida tduwa mniq brah mmowsa alang Cing-cyueyn siida niqan tru elug wayay, mqurielug Pay-ran do dhuq da.
== Mlutuc syusan teync (電子地圖連結) ==
Mlutuc teyn-c ti-tu.
== Nniqan seejiq alang (部落所屬族群) ==
Klgan seejiq alang.
== Skari kari (使用言語) ==
Skari kari:[[kari Atayal]], [[kari Tlu]].
== Snhiyaan (宗教信仰) ==
Snhiyan cung-cyaw.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Pnyahan alang Kari Atayal ga Ryaw-Wu-yeyn ksun o “ Egu qnpringan rqnux”.Babaw klwaan Tanah Tunux do, keysacu Tanah Tunux ga, phiyug sapah ptasan ni ciway sapah pyasan kska alang, duri ni, thjilan kingal alang kana ka gisu kghak mniq kneinu na Atayal, saw nii pslian mrahul ga kari Atayal o “Tu-nan” ksun. Kiya ni manu ka Tanah Tunux o bqanan dha suyang bhangan “Pay-ran” da.Kiya ka kiya ni tnealang o bqanan dha hnang “Pas-qu-nan” (paskwalan), bukuy kwan-fu do djyan dhuq sayang ka Pay-ran ksun.
== Kklaan rrigaw (旅遊觀光資訊) ==
<nowiki>http://pailan.emmm.tw/</nowiki> pgkla rgrigan kwan-kwang.
== Pnyahan bnatas (參考資料) ==
<nowiki>http://pailan.emmm.tw/</nowiki> <nowiki>http://www.yamalin.com.tw/mumuyama/001-index.php</nowiki> Qtaan bnatas <nowiki>http://pailan.emmm.tw/</nowiki>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
sdc3ba4y8lysmj7vco6xg5kxdencrde
Sa'aniwan
0
1219
100854
55964
2023-10-06T00:35:23Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100854
wikitext
text/x-wiki
= Sa'aniwan(宜灣部落) =
Gaga mniq Taytung Cngkungcn ka [[alang]] Sa'aniwan.
153 sapah ka kneegu na sapah, 303 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 275 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 28 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis86%, ni rahuq na o4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
qgwmbyl1oh79bgs65s511rmzfenom50
Sabah Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah
0
1220
84753
84752
2021-12-27T10:39:06Z
Hongaaa
76
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
84753
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Sheikh Sabah IV.jpg|thumb|Sheikh Sabah IV-Sabah Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah|alt=Sheikh Sabah IV.jpg]]
= Sabah Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah =
Mntucing hngkawas 1929 idas 6 jiyax 6 ka Sabah Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Kuwait]] ta sayang o kiya ka Sabah Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah, pnaah hngkawas 2006 idas 1 jiyax 29 pnrajing kmlawa klwaan.
= Nawaf Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah(納瓦夫·艾哈邁德·賈比爾·薩巴赫) =
'''Nawaf Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah''' u Kuwait tu10 Amir Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah na tu6 laqi snaw, tu13 Amir Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah mi tu15 Amir Sabah Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah ini pntna bubu na swayi.
== Kndusan(生平) ==
'''Nawaf''' u mntuting kngkawas 1937, kngkawas 1978 dhuq 2006 ngalan Kuwait Neycng Tacn, kngkawas 2003 idas 7 diyax 13 cyeynjn Huku Sosyang, kiya mi kngkawas 2003 idas 10 diyax 16 cida wada phyuwan tu1 Huku Sosyang. Kngkawas 2006 idas 1 daw wada psdhuwan phyuwan Amirka Saad Al-Abdullah Al-Salim Al-Sabah, '''Nawaf''' ka ngalan rmirih Sosyang. Idas 1 diyax 29, ini pntna bubu na qbsuran Sabah Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah ka psdhuwan phiyu Amir, '''Nawaf''' u mniq idas 2 diyax 7 wada psdhuwan Wangcu, wada pstuq Kuwait Wangs mnuda 90 knkawas wana llutuc Al-Jaber mi Al-Sabah ka msriyux phyuwan ka pnsltudan. Kngkawas 2020 idas 9 diyax 29, wada mrdang ka Sabah Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah daw, Wangcu '''Nawaf Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah''' ka pusa kari psdhuwan phiyu Amir Kuwait.
== Tnsapah(家庭) ==
'''Nawaf Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah''' mniq kngkkawas 50 tuhuy ''Sharifa bint Sulaiman Al-Jasem'' msturung, wada msupu tmlaqi 4 laqi snaw mi 1 laqi qridin: Qbsuran balay laqi snaw ka Ahmad, mntuting kngkawas 1956, Kuwait Sinsi Tacn. Niqan 1 laqi nanaw mi 1 laqi qridin.
Tu2 laqi snaw ka Faisal, mntuting kngkawas 1957 idas 1, kngkawas 1984 mangal qridin, niqan taxa laqi qridin.
Tu3 laqi snaw ka 'Abdullah, kngkawas 1958 mntuting.
Tu4 laqi snaw ka Snlim, mntuting kngkawas 1960.
Qbsuran laqi qridin ka Shaikha, wada sediq tnsapah Al-Sabah na Al-Jaber Cinwang.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
oeig4s3moml4ulq58p31u5pre3qs6lg
Sadipongan
0
1221
100855
55963
2023-10-06T00:35:24Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100855
wikitext
text/x-wiki
= Sadipongan(三間屋部落) =
Gaga mniq Taytung Cangpinsyang ka [[alang]] Sadipongan.
114 sapah ka kneegu na sapah, 254 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 38% niqan 97 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 62% niqan 157 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis36%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
mq1tuca38d98ac9fisskuml7tuh9wa0
Sado
0
1222
100856
55962
2023-10-06T00:35:26Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100856
wikitext
text/x-wiki
= Sado(砂荖部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Kwangfusyang ka [[alang]] Sado.
98 sapah ka kneegu na sapah, 272 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 246 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 10% niqan 26 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis85%, Kebalan1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
gj1orj6xfia5xscryr1jzuh9m0s0dla
Sagaran
0
1223
100858
55961
2023-10-06T00:35:29Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100858
wikitext
text/x-wiki
= Sagaran(口社部落) =
Gaga mniq Pingtung Santimnsyang ka [[alang]] Sagaran.
195 sapah ka kneegu na sapah, 698 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 662 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 36 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan89%, Rukai2%, Bunun1%, Amis1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
4we8467zmshlym9jvcsdqzpxzb7c7xm
Saiku
0
1224
100859
55960
2023-10-06T00:35:30Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100859
wikitext
text/x-wiki
= Saiku(清水部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Cwosisyang ka [[alang]] Saiku.
128 sapah ka kneegu na sapah, 493 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 475 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 18 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun89%, Tayal1%, Truku1%, ni rahuq na o4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
qn7ujviztavi93n8qgjvkweszh0bs7z
Sakuhan
0
1225
100860
55959
2023-10-06T00:35:31Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100860
wikitext
text/x-wiki
= Sakuhan(細道邦部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Tayansyang ka [[alang]] Sakuhan.
119 sapah ka kneegu na sapah, 368 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 72% niqan 266 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 28% niqan 102 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 68%, Amis 1%, Bunun 2%, Truku 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
fg64xfvqcduucz8d5luv9nf72ov4bwh
Sakur
0
1226
100861
55958
2023-10-06T00:35:33Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100861
wikitext
text/x-wiki
= Sakur(撒固兒部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Hwareynsu ka [[alang]] Sakur.
616 sapah ka kneegu na sapah, 1,699 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 39% niqan 658 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 61% niqan 1,041 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 25%, Sakizaya 8%, Bunun 1%, Tayal 1%, Truku 3%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
85jqayigtv1rz35ai8qi1331nmlpxca
Salinliw
0
1227
100862
55957
2023-10-06T00:35:34Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100862
wikitext
text/x-wiki
= Salinliw(山領榴部落) =
Gaga mniq Taytung Ruyeysyang ka [[alang]] Salinliw.
162 sapah ka kneegu na sapah, 407 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 53% niqan 214 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 47% niqan 193 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis16%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
qnsa4ea3g7hq53clkp799v5doq4njvn
Salitung
0
1228
100863
55956
2023-10-06T00:35:36Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100863
wikitext
text/x-wiki
= Salitung(豐丘部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Sinyisyang ka [[alang]] Salitung.
268 sapah ka kneegu na sapah, 777 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 51% niqan 394 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 49% niqan 383 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 48%, Tayal 1%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
08ulcgurzx6mae9c0piatqh3bi6py2u
Salman of Saudi Arabia
0
1229
95230
85800
2023-02-10T22:52:32Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q367825]]
95230
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Salman 2017.jpg|thumb|Salman 2017-Salman of Saudi Arabia( 穆罕默德·本·沙爾曼 )|alt=Salman 2017.jpg]]
= Salman of Saudi Arabia( 穆罕默德·本·沙爾曼 ) =
Mntucing hngkawas 1935 idas 12 jiyax 31 ka Salman of Saudi Arabia ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Saudi arabia]] ta sayang o kiya ka Salman of Saudi Arabia, pnaah hngkawas 2015 idas 1 jiyax 23 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
gcurhvea9e9mnstgy1ar2rglt7wuf39
Salvador Sánchez Cerén
0
1230
95231
85896
2023-02-10T22:52:42Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q936831]]
95231
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Consejo de MInistros. (24650292373).jpg|thumb|Consejo de MInistros. (24650292373)- Salvador Sánchez Cerén( 薩爾瓦多·桑切斯·塞倫 )|alt=Consejo de MInistros. (24650292373).jpg]]
[[Patas bntasan:Salon Azul.jpg|縮圖|File:Salon Azul.jpg-薩爾瓦多共和國立法議會]]
[[Patas bntasan:Sesion Solemne de Legislatura 2015-2018 (17866066655).jpg|縮圖|File:Sesion Solemne de Legislatura 2015-2018-參觀薩爾瓦多共和國立法議會的軍校生]]
[[Patas bntasan:Nayib Bukele - 2019 (48342383356) (cropped).jpg|縮圖|File:Nayib Bukele - 2019 (48342383356) (cropped).jpg-現任薩爾瓦多總統納伊布·布格磊]]
= Salvador Sánchez Cerén( 薩爾瓦多·桑切斯·塞倫 ) =
Mntucing hngkawas 1944 idas 6 jiyax 18 ka Salvador Sánchez Cerén ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[El salvador]] ta sayang o kiya ka Salvador Sánchez Cerén, pnaah hngkawas 2014 idas 6 jiyax 1 pnrajing kmlawa klwaan.
= Salvador Sánchez Cerén( 薩爾瓦多·桑切斯·塞倫 ) =
'''Salvador Sánchez Cerén''' (kari Spain: '''Salvador Sánchez Cerén''', kngkawas 1944 idas 6 diyax 18-), Salvador Seyjicya mi brah mptusa, brah Soto Salvador.
Kngkawas 2009 tuhuy Mauricio Funes msupu tumal kngkawas 2009 Soto seyngkyo mi wada mbiyax mangal, '''Salvador Sánchez Cerén''' ka Huku Saoto. Mniq kcka kngkawas 2014 Soto seyngkyo, '''Salvador Sánchez Cerén''' u rmirih Tuiwil Pay Hwara Pnto Mati Minjoku Cyeyhwan Cnseyng mniq tumn2 meytaq hyo cida daw wada 50.11% hyo niya mi wada mbiyax tikuh mbiyax knbeyhing seyngkyo, wada mangal burah Soto, kngkawas 2014 idas 6 diyax 1 mndungus bay psdhuwan phiyu Soto, kngkawas 2019 ka mnhdu qpahun mi malax Soto.
=== Kndusan(生平) ===
'''Salvador Sánchez Cerén pa mntuting''' 1944 idas 6 diyax 18 mniq Salvador Quezaltepeque, tama niya ka Antonio Alfonso Sánchez ka taxa mpsalu qpahun qhuni, bubu niya ka Dolores Rodas u mpbari qqiya niya, ddha dha pa niqan 12 hiyi laqi, 3 ka wada mrdang laqi tiping cida, '''Sánchez''' ka pntbkuwan tu9 hiyi. Risaw cida ka '''Salvador Sánchez Cerén''' pa kiya ka prading dmayaw sapah qmpah sntuku pila, alaw hnyuwan mpqpah niya kiya ka wada mutaxa hantay mtrawah mawyi mi qnbliqan mnangal u psuwan dungan na seyjicya ka '''Salvador Sánchez Cerén.'''
'''Salvador Sánchez Cerén''' pa mniq Escuela de Varones Jose Dolores La Reynaga mnhdu muyas kyoiku pyasan tukcka. Bukuy daw mtmay Pyasan Tushwan Sweysyaw Arwito Masfelel. Mniq hiya prading seyji yis niya mi tumal seyji. Mnhdu muyas daw '''Salvador Sánchez Cerén''' u mniq Kongkong Secyu mi Sapah Pyasan Nongcwen tmsa patas mk10 knkawas.
Pusu lnglungan seyji '''Salvador Sánchez Cerén''' u snpeyyah kkluwanan pnsliyanmincu mi keming, wada dha pklaun mtmay Tongyi Jnmin Singtong Cnseyng (FUAR,Frente Unido de Accion Revolucionaria). Bukuy daw wada tumal PRAM (Partido Revolicionario Abril y Mayo) dungan, Tang dha kiya u Hantay Tucay, Dmudul Hantay Tikwo Cuyi. Kiya daw '''Salvador Sánchez Cerén''' u wada tumal Minjoku Mincu Ryeynmong (UDN, Union Democratica Nacionalista) mi Singtong Kesin Tang (Partido Accion Renovadora) dungan. Mniq kngkkawas 1970 cida, '''Salvador Sánchez Cerén''' pa ntumal 5 pnsliyan Tuiwil Palic uri na Fuerzas Populares de Liberación "Farabundo Martí" (FPL, Farabundo Martí Minjoku Cyeyhwang Cnseyng brah niya).
Kngkawas 1980 cida prading mccbu kcka qnlhangan dha ka Salvador, '''Salvador Sánchez Cerén''' u dmuwi rmirih hangan ‘Layangnel Kangsales’ mniq butay ngalan Cyuns Mpdudul Heytay ka hiya. Kngkawas 1984 cida, '''Salvador Sánchez Cerén''' u wada ngalan Farabundo Martí Minjoku Cyeyhwang Cnseyng na Cyuns Congchuykwan ka hiya, dhuq kngkawas 1992 cida muda pbatas patas Pnsdhuwan Caburtpek Msblayaq, Tiwil Pay Farabundo Martí Minjoku Cyeyhwang Cnseyng u wada mnmdungus waya na cngtang uri da.
Kngkawas 2000 cida, '''Salvador Sánchez Cerén''' u wada ngalan Salvador Rihwa Gikay giying ka hiya, kngkawas 2003 mi kngkawas 2006 u wada mangal giying dungan. <sup>[4]</sup> Kng kawas 2001 dhuq kngkawas 2004 iyax na niyi u, wada ngalan FMLN Congsyeytyawweyn ka hiya. Kngkawas 2006 cida, wada mrdang ka mpdudul Salvador Kyosangto mi Jnmin Mi Minjoku Cyeyhwang Cnseyng Chuykwa Schafik Handal, '''Salvador Sánchez Cerén''' ka lmutuc hnyuwan niya Schafik Handal. Kngkawas 2007 idas 4, '''Salvador Sánchez Cerén''' u wada wewan msupu seyngkyo Mauricio Funes ka hiya, tumal kngkawas 2009 na Soto seyngkyo. Kngkawas 2009 idas 3 diyax 15 cida, Mauricio Funes mi '''Salvador Sánchez Cerén''' u wada ini baka ka Minjoku Cuyi Knghe Ryeynmong, wada mbiyax mangal Soto mi Huku Soto. Idas 6 diyax 1, '''Salvador Sánchez Cerén''' u psdhu phyuwan Huku Soto.
Kngkawas 2014 idas 2 diyax 2 cida, muda Soto seyngkyo ka Salvador, '''Salvador Sánchez Cerén''' ka wada skulan Farabundo Martí Minjoku Cyeyhwang Cnseyng ngalan Soto hosweynjn, mniq idas 3 diyax 9 tumn2 meytaq hyo cida u wada mangal 50.11% hyo ka hiya mi wada mbiyax tikuh bay mi wada dha ini baka ka Minjoku Cuyi Konghe Ryeynmong hosweynjn Noman Cihano mi wada mangal Soto Salvador.
Kngkawas 2017 idas 4 cida, '''Salvador Sánchez Cerén''' pa dmudul Salvador, alaw muda qmlahang qnbliqan hiyi sediq qnlhangan mi lnlingay nniqan, kiya mi wada mwaya bay hmtur kmari king kwang na qnlhangan.
Kngkawas 2018 idas 8 diyax 21, Salvador wada pstuq pnluban twancyaw Cyoka Minkoku. Mntna diyax cida, Cyoka Jnmin Konghkwo Kwowu Weyweyn mi Waycyawbu Bucyo Wangyi mniq Peycing mtuhuy Salvador Waycang Karos Alfoledo Kastaneta psdhu pbatas “Cyoka Jnmin Konghkwo mi Salvador Konghkwo Quri Cyeyncyaw na Ryeynhe Kongpaw” Salvador mi Cyoka Jnmin Konghkwo ppsruwa mi pphiyu tasci pnluban dha waycyaw. Mntna kngkawas idas 10 diyax 31 dhuq idas 11 diyax 6, splawas Sicinping ka Salvador mi musa kwos homung Cyokoku, kiya mi tumal mwaya bay Cyokoku Kwoci Cinko Poranhuy kaymus.
{| class="wikitable"
|+節日
!日期
!節日名稱
!當地名
!備註
|-
|三月或四月
|四旬期聖週
|Semana Santa
|薩爾瓦多天主教徒的重要節慶,很多嘉年華式慶祝活都會舉行。
|-
|5月1日
|勞動節
|Día de los trabajadores
|即國際勞動節
|-
|5月10日
|母親節
|Día de la Madre
|
|-
|8月1日-8月7日
|聖薩爾瓦多節
|Fiestas de Agosto
|紀念薩爾瓦多的守護聖徒the El Salvador del Mundo
該節日亦稱作Ghetto Jesus Day
|-
|9月15日
|獨立日
|Día de la Independencia
|慶祝1821年自西班牙獨立
|-
|10月12日
|美洲發現日(哥倫布日)
|Día de la Raza
|紀念哥倫布發現美洲新大陸
|-
|11月2日
|追思節
|Día de los Difuntos
|
|-
|12月25日
|聖誕節
|Navidad
|}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* 白談翠屏
igx55b0f27d37rkunrpqpdhucxefh84
Sama balay
0
1231
55955
39943
2021-03-22T06:39:14Z
Iyumu
191
/* Sama bale/ Sama balay/ Sama balay(山萵苣) */
55955
wikitext
text/x-wiki
= Sama bale/ Sama balay/ Sama balay(山萵苣) =
Sama balay ga dmatun bi mkan nhapuy sejiqun [[alang]] seuxal, yaasa lxan bi qtaan ana inu ka sama balay nii. Kiya ni asi ksi “sama balay” rdrudan ka hangan na da.
Qmuru sama balay ga ungac hiyi ka kska na, sbiyuq tkuyun ka sama balay nii, embhgay ka biyuq na. Alang dgiyaq daya sbiyaw o ungac brigan ka uuqun, ungac bi brigan ka snalu uuqun tnbugan uri. Kiya ni sejiqun klealang o musa smqic lxan qtaan na sama balay stabug dha tnbugan sapah, kiya ni “sama bibi” ksun dha uri.
Ita Seejiq o wasaw na ka ktuyun ta, asi hpui qsiya, mahun ka bgu na, skanun mkan ka wasaw na. Rdrudan sbiyaw o gmaxun dha idaw rumu masu, uxay uri o idaw rumu basaw.
Nasi mnarux ni snawan ka hiyi o ida musa miing sama balay, hpuyun dha qsiya, mahun dha mtalux bgu. Iyux dha pdaun sminaw bgu sama balay ka iraq, stmring hiyi dha, skltu dara dha.
[[Snakun:Truku]]
a92iod6wbwl3p1sh5brnvns6yiair3a
Sama bale
0
1232
39947
39946
2021-03-18T15:22:03Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
39946
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Sama balay]]
[[Snakun:Truku]]
0z6fqhke6zh57yxdwn2dfb48tl1reui
Sama pakaw
0
1233
55954
39960
2021-03-22T06:38:53Z
Iyumu
191
/* Sama pako/ Sama pakaw/ Sama pakaw(青莧) */
55954
wikitext
text/x-wiki
= Sama pako/ Sama pakaw/ Sama pakaw(青莧) =
Knbrgan na ka sama pakaw, tarux na mangan hari bbanah, msdhriq bi niqan hari mhnuk uban, msupu mhru ka wasaw, wasaw na mtuyan bi mdoriq, niqan wasaw rijig, mqapang phpah, bbaraw lipaxan seysay, eugu mstrun mkug dudux tarux.
Msapuh alang [[seejiq]] sqita na ka sama pakaw nii, ssangan dha spawda smapux narux bi kbusan nhmuk, babaw sida na pakaw qraqil bi qluway uban yahan dha lumau malu bgihur utux.
Sama pakaw malu mangan tarux bi sawas snciyusan seuqun, nglan bi snpual jiyax euqun sama balay seejiq Taiwan. saw ni qqeuqun ngaran dha bi malu musa qnpah dgiyaq sunan, nasai saw muit daw kiya saw ksbiyax bi psklixi hii. manu ka rdurudan ta o snpual dha ngaran kklegan kbusan nhmuk qnepahan sida, pusan dha smiyang hiya, iyux lumau utux bgihur meukan hndayu, saw sqduriq naqih utux bhring bi mangan biyax kndusang.
[[Snakun:Truku]]
spn7er6jbo97mu00w5a68ujr65ic4tk
Sama pako
0
1234
39964
39963
2021-03-18T15:22:08Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
39963
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Sama pakaw]]
[[Snakun:Truku]]
fy28d3d9xmxa85wfh7a7u7jzg0seql4
Sama qudung
0
1235
85571
55953
2022-01-06T13:55:27Z
WikiEditor50
373
85571
wikitext
text/x-wiki
= Sama qudung (光果龍葵) =
[[Patas bntasan:Starr 010520-0074 Solanum americanum.jpg|thumb|File:Starr 010520-0074 Solanum americanum.jpg-Sama qudung (光果龍葵)]]
Uuqun sejiqun [[alang]] “sama qudung” ksun ga, ida mnhru nanaq, uxay pnhuma. Smkila ni qtaan ana inu ka sama qudung. Nspriq ka sama qudung, yabi hari 30~120 cm ka knparu hnygan na.
Rbagan do tmphpah embhgay ciway phpah, yabi 4~10 hari pphpah gaga mseupu, saw bi bubung qnpringan qtaan. Tmghiyi mpajiq mquru, mhada do mkliyuc ka rakaw na da. Smnru ka kari o ida tduwa uqun kana ka hiyi na ni wasaw na msa. Ita Seejiq o ida wana wasaw na ka sqtun ta, shapuy qsiya ni mahun ka bgu na, uqun ka wasaw na, ida ini kuxi mkan ka tnghiyi na.
Pnmaxan mhapuy idaw rumu masu ka sama qudung o, ida kuxul bi mkan sejiqun alang, msaas ni mpajiq qtaan, malu bi qtaan ka lhang na. Kingal uri o gmaxun dha mhapuy mdngu qsurux puyaw ka sama qudung, ida malu bi mahun ka bgu na, malu bi skanan ka wasaw sama na.
[[Snakun:Truku]]
sw4uvj3q1aerj9ha8heyn9avazhs6yv
Sama watan
0
1236
55952
39993
2021-03-22T06:37:53Z
Iyumu
191
/* Sama watan(昭和草) */
55952
wikitext
text/x-wiki
= Sama watan(昭和草) =
Alang dgiyaq ga ida niqan egu klgan spriq, tduwa dmatun nhapuy uqun. Kana dha ga, niqan kingal ka spriq “sama watan” ksun, yasa saw bi tunghaw sknxan mkan, kiya ni “tunghaw lmiqu” ksun sejiqun sayang, niqan kingal na ka hangan na “spriq Cawhe” ksun.
Seuxal rabu wasaw na ka dmatun ta idaw meekan. Yaasa ana saw siyaw leelug, qnpahan, ida qtaan gaga mhru nanaq hiya ka“sama watan”, kiya ni dmatun mkan nhapuy kdjiyax.
Tduwa uqun kana ka hniygan spriq nii, ini tmphpah na o ida malu bi skanan wah! Snqtan rabu wasaw, uxay uri o kana ka qmuru na, gmaxun anay qowsul cmsiyux, uxay uri o gmaxun siyang cmiyus, mtna bi tunghaw skanan.
Smnru ka rdrudan o niqan ka kingal [[seejiq]] Watan ka hangan na, hiya ka plealay bi smnlay sama nii, tduwa uuqun msa. [[Patas bntasan:Starr 020803-0125 Crassocephalum crepidioides.jpg|thumb|File:Starr 020803-0125 Crassocephalum crepidioides.jpg-Sama watan(昭和草)]]
[[Snakun:Truku]]
e44vlxycwelp731sltr1bihbkwx77j9
Samat ni Seejiq
0
1237
81564
55951
2021-11-14T12:42:54Z
WikiEditor50
373
81564
wikitext
text/x-wiki
== Samat ni Seejiq (人與獵物) ==
Sbiyaw balay o mttuku balay uqun dha samat ka [[Truku]], mnglung msa mkmkan ku samat ka seejiq do, asi knssayang “brut” msa dhuq ka samat, Niqan kingal jiyaxrmngaw ka kingal seejiq, mkmkan ku bi hiyi bowyak msa, ini qbsiyaq asi lu “brut” msa sriyu ka kingal bowyak da, hiya do smalak kingal ubal na, psaun na ruwan blehing ni gmukan, ini qbsiyaq do rwahan na ka bluhing ni asi htngay ska bluhing ka hiy bowyak. Babaw na nii, niqan kingal duri ka seejiq empeedawi, rmngaw msa mkmkan ku bi hiyi rqnux msa, ini qbsiyaq asi lu msa “brut” dhuq brah n aka rqnux, lmnglung ka seejiq empdawi nii, ma saw smtaga ni meekan knuwan kid aka jiyax smalak ubal ga!msa, kiya ni lungu na phqilun, qmita saw nii, msaang ni rmngaw ka rqnux “Bitaq saying mkmkan namu samayt o asimaku yahi hmadut sapah, rmngaww duri “Paah saying mha su mgsmay miying samat ni peekan ramus, aji su meangalana manu.”
== pnyahan kari ==
資料來源:口述耆老Jiru Haruq 2013
[[Snakun:Truku]]
4atm4vhlybr23w3rqtl0zp3nsz1d7pa
Samay
0
1238
40011
40010
2021-03-18T15:22:23Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
40010
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Camay]]
[[Snakun:Truku]]
3x9wwaydg2h93cznmkwkimndtzd9tnm
Samoa
0
1239
95232
85735
2023-02-10T22:52:53Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q683]]
95232
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Samoa.svg|thumb|Flag of Samoa-Kwoci Samoya(薩摩亞國旗)|alt=Flag of Samoa|461x461px]]
= Samoa(薩摩亞) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Samoa.svg|thumb|File:Coat of arms of Samoa.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Tayangcow ka [[Samoa]], 13 35 S, 172 20 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 2,831 sq km(hangan na o Tg178)
(knlbanga dxgal o 2,821 sq km, knlbangan qsiya o 10 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 198,926 hiyi.
Gaga [[Apia]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 6 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Samoa ga wada sugan 12.40% ka dxgal qpahan, 60.40% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 27.20% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Tufuga Efi, pnaah hngkawas2007 idas 5 jiyax 11pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Samoa on the globe (Polynesia centered).svg|thumb|File:Samoa on the globe (Polynesia centered).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Samoya(薩摩亞) =
Samoya turi-kwo, asi daha kesa Samoya, alang tncyusan rcilung ga meniq quri hunac Tayping-yang, ye bale ga ckceka cenga na Syaweyi daka Ntosiran, quri ggqiyan hido Samoya nDame, ckceka na Porinisiya-cintaw. Nn-turi knkawas 1962.
== Risu (歷史) ==
Berah na kong-ye 1000 knkawas, tena ga niqan seediq ka Samoya di. ye ba knkawas 1000, wada ngalan na Tuyi-tongcya tikwo ka Samoya. Knkawas 1250, tnsapah Maretoya ge wada na lwaqun ka seediq meya kmremux, kika alang qnlhangan cyo-cang turi-cungcu suti ka Samoya nii. bobo mhedu naq mccebu dualang daha ka knkawas 1900 de, wada mtdaha ka Samoya-cintaw nii di, dheran tncyusan rcilung quri hhreyan hido di ge, ga qlhangan Dame ka meysu-Samoya saya, dheran tncyusan rcilung quri ggqiyan hido di ge, cuming-ti nTokwo ka kiya. Hani prading tg1 suce-tacan, knkawas 1914 idas 8, Nyosiran ka wada mangan tosu-Samoya di, kndakar Tokwo ka ngalun na hay-cyun-citi na quri Tay-ing-yang.
Berah na kong-ye 1000 knkawas, tena ga niqan seediq ka Samoya di. ye ba knkawas 1000, wada ngalan na Tuyi-tongcya tikwo ka Samoya. Knkawas 1250, tnsapah Maretoya ge wada na lwaqun ka seediq meya kmremux, kika alang qnlhangan cyo-cang turi-cungcu suti ka Samoya nii. bobo mhedu naq mccebu dualang daha ka knkawas 1900 de, wada mtdaha ka Samoya-cintaw nii di, dheran tncyusan rcilung quri hhreyan hido di ge, ga qlhangan Dame ka meysu-Samoya saya, dheran tncyusan rcilung quri ggqiyan hido di ge, cuming-ti nTokwo ka kiya. Hani prading tg1 suce-tacan, knkawas 1914 idas 8, Nyosiran ka wada mangan tosu-Samoya di, kndakar Tokwo ka ngalun na hay-cyun-citi na quri Tay-ing-yang. Ini towsyang ka supi Tokwo ka mneniq hii ma, ini kciyuk duri. knkawas 1919, spooda daha Fnaarsay-tawye, wada na spqlahang Nyosiran ka si-Samoya nTokwo di.
Nyosiran de berah na han we, spooda na Kwoci-renmong ma, bukuy de spooda na Renho-kwo qmlahang si-Samoya, betaq ba knkawas 1963 idas 1 ali 1 phyegun daha kesun “Samoya turi-kwo” di. Kmciyuk kari ka Dame, so nii de pkllebu ngayan dheran quri hini mesa. si-Samoya nii ge, laalang quri Porinisiya-cintaw hii we, dhaya ka plaale ba turi 20 suci ciida.
Knkawas 2006 idas 3 ali 31, moda senci ka Samoya yihwe, wada mbeyax ka Jenceng-pawhu-tang dungan, dheya wada mangal 30 tloongan ckceka na 49 tloongan ka yi-hwe.
Kika kndudul eguw ka seediq daha mosa theruy Awco ma Nyosiran, Samoya nii de, knkawas 2009 idas 9 ali 7 di we, wada daha pryuxun moda iril ka ppgeriq daha rulu, bale ba we mnoda narac han, nii ge malu daha mgeriq cungko-co. keeman knkawas 2011 idas 12 ali 29, rmiyux pyawcun-sucen ka Samoya, wada pryuxun UTC+13(rbagan de pryuxan daha UTC+14 ka UTC-10) ka UTC-11, ado so mntena patis hido nAwtariya ma Nyosiran, ini sqeya ali daha mbbari qyqeya.
Knkawas 2017, pteetu patis “uxe mdoi ho-uci”. Knkawas 2017 idas 6, yi-hwe na we wada daha slmeun ka tg1 patis “Samoya senhwa”, ngalun daha kwo-cyaw ka Citu-cyaw.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Makeki fou - Apia market - Samoa 2009.jpg|縮圖|File:Makeki fou - Apia market - Samoa 2009.jpg]]
![[Patas bntasan:Samoa police brass band.jpg|縮圖|File:Samoa police brass band.jpg]]
![[Patas bntasan:Central Bank of Samoa (2009).jpg|縮圖|File:Central Bank of Samoa (2009).jpg]]
![[Patas bntasan:John LaFarge, Portrait of Faase the Taupo.jpg|縮圖|File:John LaFarge, Portrait of Faase the Taupo.jpg]]
|-
|Kwocay sucang
|Paw’an-twe nSamoya
|Cu-kwang-cang
|Yohwa knkawas 1881, matis yencuming nSamoya
|-
|果菜市場
|薩摩亞保安隊
|主廣場
|1881年的油畫,紀錄薩摩亞原住民
|}
== Cngc (政治) ==
Tgbaro ba fa-ri Samoya ka “sen-hwa Samoya”. Knkawas 1962, senhwa daha peeyah Nyosiran turi de dooyun daha di, muyu yihwe-mosu n-Ingkwo ma, spuun daha lmngelung ka gaya daha nanaq duri. Knkawas 1997 idas 7, slmeun daha ka sen-hwa, pryuxan daha mesa “Samoya turi-kwo” ka “si- Samoya turi-kwo”.
Snlmeyan daha knkawas 1960 ka sen-hwa daha ma, dooyun daha kndalax knkawas 1962 idas 1 ali 1, so nii ka pntasan senhwa daha: Tunux alang ge pnsgao Samoya yi-hwe, rima knkawas ka tloongan na; mnugaya ba yunux alang we congsung-cu. Kana tunux alang daha dehuk saya we, to pneeyah sepac alang mangal gaya daha naq cbeyo. Ani si uxe pntasan seshwa ka nii, bale ba we ani nuima ka mosa tloong hiya. Kika qtaan daha ga moda kongho-cu ka Samoya nii, uxe cincu-cu. Toma na tunux alang we niqan taypyaw-weyenhwe(Council of Deputies), weyen na ka fu-yenso, ini hrinas teru hei; oda na dheya we, netun so uka ka tunux alang ma, netun so mnrux uka na qqlhangan ka alang de, dheya mpsa rmirih denu. Tunux cunghu nSamoya we cong-ri Samoya, pooda yihwe-cu, congri we mheyan pnsdehu yihwe.
Samoya rifa-tahwe kesun ka yi-hwe, yiyen-cu. Klaali we 49 hei ka yi-yen na(knii we, ado ini baka ka yiyen mqedil ma, wada na prbangun kingal, kika 50 hei kana di), pnsgao na 49 hei klaalang daha. Meniq ka daha hei we, pnsnama na seediq uka lntudan dara Samoya(Oco-jen kesun daha). Bale ba pasghegan daha han we, pnsgao turi senci di ge, wano “Matayi” () niqan senci-cen ma pe-senci-cen, pryuxan na pusen ka knkawas 1991 idas 3, dehuk 21 knkawas seediq daha de niqan senci-cen kana di, gino naq ba “Matayi” niqan pe-senci-cen. Ttloongan na yiyen duri di we, kndalax 3 knkawas pryuxan 5 knkawas.
== Way-cyaw (外交) ==
Peeyah knkawas turi ciida, dehuk saya Samoya(berah na ka si-Samoya) nii we, 106 ka alang pnteetu patis cen-cyaw kong-paw dheya, ma, 104 alang ka niqan way-cyaw kwansi.
== Tiri (地理) ==
Alang so qpupu tncyusan rcilung paru ga quri tghunac na Tay-ping-yang ka Samoya nii, ga meniq cenga nSayweyi daka Nyosiran, quri ggqiyan hido nMeysu-Samoya. Knuglahang dheran na we 2,831km². kana alang na so mqpupu we, niqan lmiqu ma dgiyaq, eguw dgiyaq pceriq puniq, tgbbaro dgiyaq na qpupu Sawayi ka Sirisiri(Mauga Silisili) we 1858m. kkarac bbuyu qqyexan, peeyah idas 11 so saya betaq so kawas idas 4 we ali qyexan, qnyexan na kingal knkawas we hmrinas 2500mm. bgihur na we mqquri tghunac hhreyan hido, spuwan smepu de maha 29°C.
== Singceng-cihwa (行政區劃) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Samoa districts numbered2.png|縮圖|File:Samoa districts numbered2.png]]
!singcung-ci nSamoya
!薩摩亞行政區
|}
11 pnsuanak ka cungci(itūmālō) na Samoya. Tgberah na ini eyah dehuj hini ka seediq Oco han ge, tena naq bsiyaq 11 ka psuanak qlhangan daha di. Kiya ka: Tuamasacya(Tuamasaga), Ana(A'ana), Aycya-yi-ro-tay(Aiga-i-le-Tai), Atua(Atua), Waawfunoti(Va'a-o-Fonoti), Fasayrayrayacya(Fa'asaleleaga), Cyacyaaymawcya(Gaga'emauga), Cyakayfumawcya(Gaga'ifomauga), Wesicyano(Vaisigano), Satupqyitay’a(Satupa'itea), Pryori(Palauli).
== Cing-ci (經濟) ==
Nongye ka pndakar na bale, niqan yecu, koko, menpawkwo, sari, blebun. Kongye na we niqan syaw-sing cing-kongye ma, nongcan-pin cyakong-ye. Riyo-ye ka lekuh na ngngalan pila duri. swe-cu nSamoya nii we, mntena hari Taing-kwose, niqan way-hwe kwan-cu duri.
== Hei seediq 人口 ==
Maha 20 wan kana ka hei seediq na. 90% ka seediq Samoya, mskari Porinisiya; duma de seediq hun-se cu-cying, Oco-jen ma hwa-jen.
== Wun-hwa (文化) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Catholic church in Samoa-2.jpg|縮圖|File:Catholic church in Samoa-2.jpg]]
!Tencu-cyaw Samoya-Apiya cong-cyawci cucyaw cotang.
!天主教薩摩亞-阿皮亞總教區主教座堂
|}
== Ti-yi (體育) ==
Tiyi-yuntong na Samoya nii we Ing-su karancyo ma. Samoya pancyo. Ing-su karancyo we nirih so kwo-cyo nSamoya nii. Ryo-sing riyung ka renmong-su karancyo nSamoya. Knkawas 2000, suce-pe ka renmong-su karancyo we, betaq sufun cuyi cesay ka kwocya-twe nSamoya.
Quri so cenci, sway-cyaw ma, syang-pu we malu pnsseengan daha duri.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/萨摩亚<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*Hlidan na Dakis Pawan
qxajx64mp04yn4eztm8cw5dztjti4jt
Samuluh
0
1240
100864
55950
2023-10-06T00:35:39Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100864
wikitext
text/x-wiki
= Samuluh(新武部落) =
Gaga mniq Taytung Haytwansyang ka [[alang]] Samuluh.
56 sapah ka kneegu na sapah, 255 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 243 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 12 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun86%, Amis2%, Paiwan2%, Puyuma2%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
7da5qwhqgfijxoopg365hw8ptv82vrj
San Marino
0
1241
102928
102927
2024-02-02T05:18:23Z
Kwamikagami
944
/* Pusu sbatas:Ris Sngmarinwo */
102928
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of San Marino.svg|thumb|Kwoci Sngmarinwo(聖馬利諾國旗)|alt=Flag of San Marino]]
= San Marino(聖馬利諾) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of San Marino.svg|thumb|Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Owcow ka [[San marino]], 43 46 N, 12 25 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 61 sq km(hangan na o Tg229)
(knlbanga dxgal o 61 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 33,285 hiyi.
Gaga [[San Marino (city)]] ka pusu alang paru, jiyax 3 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal San marino ga wada sugan 16.70% ka dxgal qpahan, 0% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 83.30% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Marino Riccardi, pnaah hngkawas2016 idas 10 jiyax 1pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:San Marino in Europe.svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Sngmarinwo (聖馬利諾) =
Sngmarinwo Kunghekwo 〔1〕 ( kari Itaari:Repubblica di San Marino), 〔2〕〔3〕 thnganan Sngmarinwo('''<sup>i</sup>'''/sæn məˈriːnoʊ/;kari:[san maˈriːno]),ida thnganan “kngsngayan Sngmarinwo Kunghekwo” (kari Itari:Serenissima Repubblica di San Marino), gaga daya hraan hidaw Itari pantaw na ddgiyaq Yapingningsan, gisu saw lbuan ruwan Itari klwaan. Lnbagan dxgal Sngmarinwo ga niqan 61.2(23.6), sjiqan o 33,344 hiyi. Pusu alang klwaan o gaga Sngmarinwos, paru balay alang o gaga Twocyana na Serawaray. Kska Owcow rishwey o ida Sngmarinwo ka ciway balay seejiq klwaan.
Hangan klwaan Sngmarinwo ga pnaah Sngmarinwo(Sngmarinwos), kingal pnaah Raputaw(gaga Kerwoaysiya sayng) tnucing sruway Rwomatikwo cminti. Kungyuen hngkawas 257, smnalu kingal murux secyun Syowtawyueyn dgiyaq Titanwo ka Sngmarinwo. Kiya ni thnganan saw msbiyaw balay cucyueyn klwaan ni bsiyaq balay ris na riseync kunghekwo ka Sngmarinwo.
''Sngmarinwo'' o ida “Sngmarinwo seynfa” ka kmlawa, patas ''Seynfa'' nii o maapatas 16 sci, bnatas kari Rating, kana oniqan 6 patas, ska hiya o mdhug quri cngc ctu klwaan nii. ''Sngmarinwo'' o ida snhiyi bi saw niqan ririh na ni msbiyaw bi ka patas uxay uri o ''Seynfa'' nii.
Pusu balay stmaan ngalan hbangan klwaan ''Sngmarinwo'' o kika cinjungey, kungey, fuwuey ni ryuyowey. Mangal biyax bnarig seejiq ruwan klwaan ''Sngmarinwo,'' kana ka nngalan o ''Sngmarinwo'' uri ka sblayiq bi mangal egu knglangan, ida mtna knrana dha Owcow. ''Sngmarinwo'' o hniyan dha balay mdhug ka cingci ni llbu balay ungac qpahun mniq Owcow uri, klwaan nii ga ungac saking ban i ungac smngari ka pnsramal hbangan. 〔2〕 ida wana ''Sngmarinwo'' ka mabal egu ka rulu dh aka sjiqan klwaan. Manu ka waycya niya o ida smnegul Itari ka ''Sngmarinwo,'' msupu pprngan ni mtna lnglungan dha kana ka empteumal seejiq.
== Ris(歷史) ==
=== Pusu sbatas:Ris Sngmarinwo ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Marino als steinhauer.png|frameless]]
!Sassing Sngmarinwo(Sngmarinwos). Hiya o mririh empphiyug ni unhwa Sngmarinwo kunghekwo .
!聖瑪利諾(聖馬利諾斯)畫像。他是聖馬利諾共和國的創立者和文化象徵。
|}
Sngmarinwo(Sngmarinwos).ni bi dangi niya bsiyaq Yowriaw ga , ini eniq Raputaw na Kerwoaysiya sayang da, emptucing btunux mmowsa Riminu. Siida o bukuy na pnegarang kari Utux Baraw do, naqih utux na psruan Taykeriseyn na ni wada qdowriq kiyig na dgiyaq Titanwosan ksun. Mniq hiya siida ka ''Sngmarinwo'' o smalu ni phiyug kingan ciway na prhulan, nii o kika pneyahan ''Sngmarinwo Kunghekwo'' ni ''Sngmarinwos'' ksun. Sayang mnsuwil thnganun dha “Tita kunghekwo” ksun na. 〔7〕sayang do ''Sngmarinwo Kunghekwo'' ga ida dah psaan jiyax3 idas9 hngkawas 301 ka pnh y ugan klwaan nii.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:San Marino constitution 1600.jpg|frameless|upright]]
!Hngkawas ''Sngmarinwo Seynfa.''
!1600年《聖馬利諾憲法》
|}
Hngkawas 1631 siida, Rwoma Cyawting ga smhiyi niqan ka Sngmarinwo Kunghekwo ksun.
Hngkawas 1797 siida, miyah mrmux ka empsaping Naporun do, ida mskluuy hari empmurux ka Sngmarinwo Kunghekwu. Kiya ka kiya ni yasa smparu ni msdngian na mqpah Sngmarinwo Kunghekwo Ccngkwan na Antungriaw.awnwofuri ga Sngmarinwo qulung malax kniisug da.Yasa miyah mtumal ka Antungriaw, kiya ni matas patas ni bqanan na mqpah tnpusu ni empruway kesyuey Cyaspar.Mungje cngfu Fakwo kesyuey ni yisu kwanri. Mphdug hyaan uxay wana pkmurux Sngmarinwo Kunghekwu, ida tduwa mgay mneysa na ana inu na dxgal. Bnatas nan ii ga ida ini srwai Antungriaw, yasa miisug saw pkmiying 〔8〕〔9〕 kari pnluban quri klwaan hici.
Sci 19 siida, bukuy knlulug msupu ka Itari do, kiya ni Sngmarinwo ga maa hbaraw bi ka kmsupu ni saan dha tiling. Iyux tmdahu dhiya, manu ka Cusepey.Cyaripoti o smruwa bneysa na Sngmarinwo Kunghekwo, ini na psai qpruhan truma Itari da.
Sngmarinwo Kunghekwo ga ida na bnqanan hangan Jungyu kungmin ka Cungtung Amirika Yaporaha.Rinqen.Smniyuk ka Rinqen, Sngmarinwo Kunghekwo pnkla saw “phiyug babaw pusu kunghe na cngfu, ida tduwa saw nii kmlawa a, kika psbsiyaq msbalay ka klwaan”. 〔10〕〔11〕
Mspais Tg1 knglangan siida, jiyax 23 idas 5 hngkawas 1915 Itari ga tmraki Awsyungtikwo, Sngmarinwo pusa kari saw mtska ku ka yaku msa. Manu ka Itari ga ini qqaras saw mtsk ka Sngmarinwo, quri saw mtska ka Sngmarinwo o yabi pshiyug kingal bgurah na elug ungac qnawal mpprngaw ka ceyntey Awsyungtikwo. Kiya ni cngfu Itari ga tmlamay mniq Sngmarinwo, muriq phiyug kingal qrpuhan Seynping, ana ini qbahang dnudul Sngmarinwo ni tduwa pstuq kana ka ungac qnawai tungsyeyn. Siida o ida niqan dha ka qpruhan maxal mniyah nanaq teumal mpsaping Itari, pteumal spais Itari. Tg1 qpruhan o ida emppais seejiq, tgdha qpruhan o wada teumal Hungsc mlmiqu sapah spuhan. Yasa ida niqan ka sapah spuhan, manu ka Awsyungtikwo ga pkla saw mswayay dha ka Awsyungtikwo.
Hngkawas 1923 bitaq hngkawas 1943 siida, Awsyungtikwo kunghekwo.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:A soldier's grave in Monte Titano (September 1944).jpg|frameless]]
!Ppais ka ''Sngmarinwo'' siida, gaga Titanwosan ka empsaping Ingkwo( pnsingan idas 9 hngkawas 1944)
!聖馬利諾戰役期間,英軍在蒂塔諾山。(攝於1944年9月)
|}
Mspais Tg2 knglangan siida, ida mtska n aka Sngmarinwo kunghekwo. Kiya ka kiya o jiyax 17 idas 9 hngkawas 1940 siida kingal uxay dungus mnuda pneiyah 《Nyowyuey spaw》, wada tmraki Ingkwo ka Sngmarinwo msa. 〔13〕Bukuy do tbiyax miying cngfu Ingkwo ka Sngmarinw, o rmngaw saw ini ku traki sunan msa.
Wada mphing Itari ktru jiyax ka Peynitwo.Mosworini do, manu ka knlwaan Fasistang Sngmarinwo o wada snegul kghak ungac uri da, Sacwey Tekwo o mrmux kmblux ruwan klwaan mnsdangi sexual daya Itari, kmsiyuk dha gaga kmblux hunac Itari. Bgurah na cngfu Sngmarinwo o pgkla saw mtska ku yaku mniq gaga kmblux Tekwo ni pspisan Itari na knrudu hiya.
Jiyax 1 idas 4 hngkawas 1944 siida, manu ka dGasiscuyi ga nii miyah prajing kmlawa Sngmarinwo duri, ida pgkla sawmtska ku ka yaku na. ana nanaq saw kiya o manu ka Sngmarinwo o ida yahan stmaq catang Qungcyun Ingkwo Hwangcya na. kari dha o psaping Ingkwo ga snhiyi saw wada ngalan mnniq Itari na Tekwo ka Sngmarinwo da, kiya ni gisu hmaqun qyqaya uqun ni qyqaya spais ka Tecyun ksun. Manu ka cngfu Sngmarinwo o pgkla saw saw dxgal klwaan dha ungac ana kingal ka snalu cyuns pkpais, ida ungac ana kingal mppais ka klwaan ka wada srwaan mtmay klwaan msa. Wada qmangaw ayus pkhtur Kete siida ka Mungcyun do, manu ka Sngmarinwo o smruwa hbaraw dhuq hari kbuhug na knduriq sjiqan. Idas 9 hngkawas 1944 do wada tnais kbluxan ini baka kska pnspais Sngmarinwo siida ka Sngmarinwo.
Sngmarinwo ga wada mangal tgkingal mnuda mincu smgaaw ni mnhiyug cngfu Kungcancuti knglangan hangan, klwaan nii ga pnspuan Kungcatang Sngmarinwo ni Sehweytang Sngmarinwo ccngtang Reynmung ka msupu muda qqpahun klwaan Sngmarinwo. Reynmung nii ga qnpah hngkawas 1945 bitaq 1957 siida. Sngmarinwo o mniq kska knglangan o ida hiya ka ciway balay Kunghekwo ksun, ana nanaq saw ini srwani mnhiyug hngkawas 1968 na Nowru ka kari nii o, yasa uxay wana 21 km<sup>2</sup> dxgal dha, gaga na klwaan gsilung o ida dhuq 431000km<sup>2</sup> knlabang niya , kiya ni balay bi knlabang dxgal na o ida wada hmrinas Sngmarinwo egu balay. 〔18〕
Hngkawas 1988 do maa kingal Owcow rishwey ka Sngmarinwo; Hngkawas 1992 do maa hweyyueyn [[Reynhekwo]] uri da. Ana nanaq uxay klwaan Owmung, uxay nOwyueyncyu uri o, ida mangal ka djiyun dha Fating hwopi wah.
== Tiri(地理) ==
=== Pusu sbatas:Tiri ''Sngmarinwo.'' ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:San Marino CIA map-zh.gif|frameless]]
!Titu Sngmar2inwo
!聖馬利諾地圖
|-
|[[Patas bntasan:View of Mount Titano - San Marino.jpg|frameless]]
|Bbuyu Kwayita na Dgiyaq Titanwo
|蒂塔諾山的瓜伊塔森林
|}
Sngmarinwo Kunghekwo ga ida klwaan kska klwaan Itari, gaga mniq ayus Aymiriya-Rowmaseytacyu ni Maqaytacyu, yabi 10 km<sup>2</sup> hari ka dnhyaqan dha ka ayus gsilung Yateriyahay na Rimini. Kana kadxgal klwaan o msttu saw Cyowring, ungac ka breenux dxgal, nddgiyaq Yapingning.
Bowqax bi dxgal ''Sngmarinwo Kunghekwo'' o gaga bungbung dgiyaq Titanwo, knbaraw ''na haypa'' o 749 m.
Ruwan klwaan ''Sngmarinwo Kunghekwo'' ga ungac ana ciway qsiya.
''Sngmarinwo'' o tg3 ciway na klwaan Owcow, paru cikuh ka hiya dha ka ''Fantikang'' ni ''Morwoke''; Kiya ni ida hiya ka tg5 ciway bi klwaan knglangan uri. 〔19〕
== Karac(氣候) ==
Karac ''Sngmarinwo Kunghekwo'' ga yasa pnluban karac Talu ''Ticunghay cihow'', kika muxul ka rbagan, mltu ka misan, ida mnksa bi ruwan karac Itari ka karac.
{| class="wikitable"
| colspan="14" |'''Snpgan karac ''Sngmarinwo (''聖馬利諾氣候平均數據)'''
|-
|'''Idas(月份)'''
|'''1 idas'''
|'''2 idas'''
|'''3idas'''
|'''4 idas'''
|'''5 idas'''
|'''6idas'''
|'''7 idas'''
|'''8idas'''
|'''9idas'''
|'''10idas'''
|'''11 idas'''
|'''12 idas'''
|'''Hnkwasan(全年)'''
|-
|'''Baraw kntalux(平均高溫℃(℉))'''
|7
(45)
|9
(48)
|14
(57)
|17
(63)
|23
(73)
|28
(82)
|30
(86)
|30
(86)
|25
(77)
|20
(68)
|13
(55)
|8
(46)
|18.7
(65.5)
|-
|'''Kntalux kdjiyax(每日平均氣溫℃(℉))'''
|4
(39)
|5.5
(41.9)
|10
(50)
|13
(55)
|18.5
(65.3)
|23
(73)
|25
(77)
|25
(77)
|20.5
(68.9)
|16
(61)
|10
(50)
|5.5
(41.9)
|14.67
(58.33)
|-
|'''lbu kntalux(平均低溫℃(℉))'''
|1
(34)
|2
(36)
|6
(43)
|9
(48)
|14
(57)
|18
(64)
|20
(68)
|20
(68)
|16
(61)
|12
(54)
|7
(45)
|3
(37)
|10.7
(51.3)
|-
|'''Knllihqsiya(平均降水量㎜(英寸))'''
|34.0
(1.339)
|37.6
(1.48)
|34.2
(1.346)
|51.5
(2.028)
|41.6
(1.638)
|36.0
(1.417)
|34.5
(1.358)
|49.2
(1.937)
|85.6
(3.37)
|69.8
(2.748)
|59.2
(2.331)
|75.4
(2.969)
|608.6
(23.961)
|-
| colspan="14" |Pnyahan: Karac knglangan.(來源:世界氣象在線)
|}
== Cngc(政治) ==
=== Pusu sbatas:cngc sngmarinwo. ===
Qtai; waycyaw sngmarinwo, Seynfa sngmarinwo, pnhqilan sngmarinwo , hucaw sngmarinwo, dnuuy gaya sngmarinwo ni msgaaw phiyug sngmarinwo.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:San Marino wieza ratusza.jpg|frameless]]
!Kunghekung, gaga nniqan Cungyang cngfu Sngmarinwo Kunghekwo
!共和國宮,聖馬利諾共和國中央政府所在地
|-
![[Patas bntasan:Captains Regent Tomassoni, Rossi, Mancini and Selva.jpg|frameless]]
!Brah qmnpah seejiq: Miarke.Twomaswoni, Yarisanterwo.Rwosi, Yarisantworwo.Mancini, ni Arpeytwo.searwa(paah igi bitaq narac)
!四位前執政官:米爾科·托馬索尼、亞歷山德羅·羅西、亞歷山德羅·曼奇尼和阿爾貝托·塞爾瓦(從左至右)
|}
Sngmarinwo Kunghekwo gaga mduuy kingal paga yihwey tayyi mincu kunghec cngti: peuda qpahun o kika qbsuran klwaan, pusu tunux cngfu uri; Mduuy egu klgan na twotangcyueyn. '''Singcngc''' o ida cngfu ka pqpah; Rifacyueyn o ida msupu muda ka cngfu ni tayihwey; Sfacyueyn o murux mniq singcng ni nganguc phiyug qrpuhan.
Prajing balay ''Sngmarinwo'' ga ida pnspuan qbsuran tnsapah ka Arunke ksun ni muda kmlawa. Sci 13 do manu ka biyax tungc ga wada bqanan tayihwey da. hngkawas 1234 do tayihwey o mgay dha hangan peuda tg1 qmpah qpahun ''cngfu''. Bitaq hngkawas 2017 do saw nii mgay hangan o ida gisu jiyun na.
Qpruhan Rifa Sngmarinwo Kunghekwo ga kika tayihwey, ida qnpruhan 60 hiyi yiyueyno ka yueyc yihwey. Dyiyueyn nii ga kndadax 9 tasinhcngcyu, mk5 hngkawas ida muda mgaaw txal taypyaw piri. Snsugan singcyu nii ga ida mtna saw snsugan smdal na cyawcyu Sngmarinwo.
Dhuq 18 ka hngkwasan do ida tduwa Towpyaw ka Kungmin Sngmarinwo. Rahuq na Rifacyueyn o ida tduwa psruwa Yuswan ni mgaaw pqpah qpahun cngfu, kwowu hweyyi(qpruhan 10 hiyi mduuy 113 singcngcyueyn weyyueyn), 12 hiyi rishwey(qmpah tayihwey siida mqpah sfacyueynri cikwan), pslingan weyhwey ni cngfu kunghwey(Government Unions). Ida tduwa psruwa pshdug matas patas dha eseisil klwaan ka tayihwey. Truma klwan tayihwey ga niqan 5 ka pslingan weyyuynhwey, kngkingal weyyueynhwey o niqan 15 hiyi yiyueyn,muda snca, mgay prngagun ni pprngaw gisu btasan nii na bgurah gaya.
Mk6 idas o dida psgaaw dha bgurah na pqpah uda cngfu kika qbsuran klwaan ka tayihwey ksun. Dha pqpah uda cngfu nii ga ida pnaah ini ktna na Tangpay, kiya ni cyueynri ga mgtna ni mtqita endaan. Sqpah dha jiyax o6 idas. Jiyax 1 idas 4 ni jiyax 1 idas 10 o kika jiyax ssgaaw dha pqpah uda cngfu, nasi saw wad aka jiyax nii, ini gaaw bgurah na pqpah uda cngfu do, manu ka Kungmin ga niqan biyax dha saw 3 jiyax nii spuda susung ka pqpah uda cngfu. Nasi saw wada ngalan ka bneysa dha do, brah na pdau sfa tyawca da.
Sngmarinwo Kunghekwo ga mduuy dha secngkwan na dha tunux cngc ctu, saw ka kurwoma stay na Rwoma pqpah uda cngfu; Knteetu mgaaw pqpah o ida pneiyah Rwoma Kunghekwo siida ka gaya nii. Tayihwey ga mtna saw Rwoma yueynrawyueyn; manu ka pqpah uda cngfu o mtna saw Rwoma pqpah uda cngfu. Saw nii na ctu ga ida mnseejiq hiya nanaq, bukuy wada hhurah ka knlawa Rwoma do, pnhiyug nanaq na kingal pusu bi cngfu, pqlahang nanaq dhya, kiya ka uxay yahun kmlawa eseisil klwaan.
Ida egu tangc mincu Kunghekwo ka Sngmarinwo Kunghekwo ksun. Yasa gaya mgaaw hngkawas 2008 ga ptutuy ciway tangpay mtmay rhngun tayihwey, kiya ni bukuy do tayihwey ga 2 paru Cngtang reynmung ka pqlahang: Trak narac o “snSngmarinwo seyyi”reynmung, ida Sngmarinwo Teynskyo mincutang ka mdudul; Trak igi o “kayke ni cyow”reynmung, ida “Sehweycuyice ni mincujnstang” ka mdudul. Sehweycuyice ni mincujnstang ga ida snpuan Sngmarinwo Sehhweytang ni mincujnstang. Hngkawas 2008 muda mgaaw ka Sngmarinwo, “snSngmarinwo seyyi” mangal 35 tleengan, manu ka “kayke ni cyow”o mangal 25 tleengan kiya.
Jiyax 1 idas 10 hngkawas 2007 siida, Miarke.Twomaswoni ga wada mangal pqpah uda cngfu. Hiya ga kika tg1 klwaan dha pqpah uda cngfu na mqraqil seejiq.〔21〕
Sngmarinwo ga niqan egu bi qbsuran dqrijil klwaan. Bitaq idas 10 hgkawas 2014, ida niqan 10 qrijil ka mnangal hangan qbsuran klwaan; kska na hiya o niqan 3 ka mn2 qmnpah qbsuran klwaan.
== Sneayus singcng(行政區劃) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:San Marino.png|frameless]]
!'''Sneayus singcng ''Sngmarinwo'''''
!聖馬利諾行政區劃。
|}
Sngmarinwo Kunghekwo ga niqan 9 kasneayus pusu cngcyueyn cyu, dticyu nii ga tnealang hiya o thnganan dha“paw”ksun.
=== Pusu alang klwaan ka ''Sngmarinwo.'' ===
=== Rahuq na hiya o ida niqan 8 na ka paw ksun. ===
· Asiweywa(阿夸維瓦)
· Poarkemacyawrey(博爾戈馬焦雷)
· Ciyeysanwowa(基耶薩諾瓦)
· Feyawruntinwo(菲奧倫蒂諾)
· Mungtecyaartinwo(蒙特賈爾迪諾)
· Serawaray (塞拉瓦萊)
· Twomaniyanwo(多馬尼亞諾)
· Faaytanwo(法埃塔諾)
Paru bi nniqan Sngmarinwo o kika Twocyana, ida uxay murux ka paw nii, ida nSerawaray ka hiya.
Mtna dha Itari ka gaya kndusan dha, kngkingal ''paw'' ga niqan kingal ''pawc'' mniq hiya, thnganan dha “pusu ''cng''”
== Nniqan prhulan(教區) ==
=== Sngmarinwo Kunghekwo ga, ruwam klwaan o niqan 43 nniqan prhulan. 〔23〕 ===
{| class="wikitable"
|· Qapeyarrwoney卡貝爾洛內
·(Cà Chiavello)Qaciyaweyrwo-卡基亞韋洛
·(Cà GianninoQacianninwo -卡基安尼諾
·(Cà Melone)Qameyrwoney-卡梅洛內
·Qarani(Cà Ragni)-卡拉尼
·Qarike(Cà Rigo)-卡里戈
·Qayrunke-凱倫戈
·Qaratinwo- 卡拉迪諾(Caladino )
·Qaricyari - 卡利加里(Calligaria )
·Qaneypa- 卡內帕
·Qapanney-卡潘內(Capanne)
|·Qasworay-卡索萊
·Kwoeng(Castellaro)Qasterarwo-卡斯特拉羅
·Separa-塞巴拉
·Cinqaywey(Cinque Vie)-欽凱維
·Qungfeyney-孔菲內
·Qeriyaninwo-科里亞尼諾
·Qrwocyaray-克羅恰萊
·Twocyana-多加納
·Faarcyanwo-法爾恰諾
·Feyawrina-菲奧里納
·Cyarawotwo(Galavotto)-加拉沃托
|·Kwaarticyawrwo-瓜爾迪喬洛
·Rasera(La Serra)-拉塞拉
·Raysiniyanwo(Lesignano)-萊西尼亞
·Morarini(Molarini)-莫拉里尼
·(Montalbo)-蒙塔爾博
·Mungtepuritwo-蒙特普利托
·Murata-穆拉塔
·Piyanaci (Pianacci)-皮亞納奇
·Piantiwey(Piandivello)-皮安迪韋
·Pocyawqasarinwo-波焦卡薩利諾
·Pocyawcieysanwowa-波焦基耶薩諾瓦
|·(PonteMellini)Pngtaymeyrini-蓬泰梅利尼
·Rwoweyreyta -羅韋雷塔
·Sngcyawanniswotworaypngney -聖賈萬尼索托萊彭內
·Sngmustiawra-聖穆斯蒂奧拉
·(Spaccio Giannoni)-斯帕喬詹諾尼
·Tayryaw(Teglio)-泰廖
·Tworacya-托拉恰
·Waarterakeney-瓦爾德拉戈內
·Waarcuraqa-瓦爾朱拉卡
·Untwoswo-文托索
|}
== Biyax cyuns(軍事力量) ==
=== Pusu sbatas:cyuns Sngmarinwo. ===
Ida ciway bi mniq knglangan ka biyax cyuns Sngmarinwo Kunghekwo, Kwofang niya o ida qpruhan psaping Itari qmlawa. Ini ktna na nsugan ida ini ktna ka uuda dha. Kska niya o niqan muda saw gygaya, qmita ayus klwaan, qmlahan sapah paru cngfu ni dmayaw keysacu quri saw paru sings anceyn. Sqpah keysacu Sngmarinwo ga ida uxay ka biyax cyuns.
==== Nuping cyuntwan(弩兵軍團) ====
Ida mnpusu bi biyax cyuns Sngmarinwo Kunghekwo ka Nuping cyuntwan, kiya ka kiya ni sayang do wana kingal qnpruhan mniyah nanaq 80 hiyi yicangtwey da. paah hngkawas 1925 siida Nuping cyuntwan ka pqtaan smlug nuceyn smiyan paru. Lukus cyuntwan nii ga ida pneiyah cungsci. Ana nanaq saw sayang o Nuping cyuntwan nii ga ida nFating cyunstanwey.
==== Tasil weytwey(岩石衛隊) ====
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Guardia di Rocca al Palazzo Pubblico San Marino.jpg|frameless|upright]]
!Tasil ''weytwey''
!岩石衛隊
|}
Ida kingal brah bi putwey Sngmarinwo Kunghekwo ka Tasil weytwey ksun, pusu sqpah dha o kika smkaway ayus klwaan, musa syuns ni qmlahang ayus klwaan; Rahuq sqpah dha o kika weytwey da. Pusu sqpah dha o kika qmlahang gaga niqan Kunghekung ruwan Sngmarinwos cngfu Sngmarinwo. Uda dha nii ga kika klaun bi seejiq kana, ppriyux shiyug dha gaya o ida niqan nanaq gaya dha.
Rahuq na sqpah cyuns nii, qtaan ka faring hngkawas 1987 o, kana ka tweyyueyn Tasil weytwey ga ida singcing Sngmarinwo Kunghekwo, dmayaw keysacu Sngmarinwo tyawca paru qnquan muda seejiq. Lukus Tasil weytwey ga ida mbanah ni msama seci kinga nanaq qtaan.
==== Weytwey tayihwey(大議會衛隊) ====
Weytwey yihwey ga pnhiyug hngkawas 1740, ida mniyah nanaq ka qrpuhan riyi nii. Weytwey tayihwey ga thnganan “Weytwey yihwey “ uxay uri o “weytwey kweycu” tnpusu seejiq hiyi uri. Yasa teura qtaan rakaw mkarac, embhgay ni mcing o, ida klaan bi ana ima ka biyax cyuns Sngmarinwo, ida mneegu qtaan mingsin peyn Sngmarinwo Kunghekwo uri. Weytwey yihwey. Pusu balay qpahun Weytwey yihwey o ida qmlahang pqpah uda cngfu, mssli pprngaw siida qmlahang miyah teumal tayihwey. Kiya ni pqrasan smiyan klwaan uxay uri o smiyan cungcyaw siida, miyah qmlahang cngfu kwanyueyn na riyi pawpyaw.
==== ''Cyuncwang minpingreyn(''軍裝民兵連) ====
Sbiyaw han o, mniq klwaan Sngmarinwo ga kingal ruwan sapah o nasi niqan 2, uxay uri o hmrinas 2 hiyi ka snaw ga, asi ka niqan mdka hiyi ka mniq cyuncwang minpingreyn. Ida pusu bi cantowri Sngmarinwo biyax cyuns ka putwey nii, kiya ka kiya ni pusu dha qpahun o ida riyising. Hbaraw na seejiq Sngmarinwo ga bsraan dha balay ka musa cyuncwang minpingreyn, sayang o mnniq Sngmarinwo dhuq 6 hngkwasan kungmin o ida tduwa sncing kana.
Lukus cyuncwang minpingreyn o ida mskarac qtaan, kbunuh kingal niqan niqan mkarac ni embhgay na bunuh Kepi. Manu ka lukus balay cyuncwang minpingreyn o ida niqan embhgay na pkdhug(cross-strap), mkarac ni embhgay na habuk, embhgay ka skrayan hirang ni embhgay kiji usux.
==== Cyunyueytwey(軍樂隊) ====
Cyunyueytwey ga balay bi o rucyun nSngmarinwo, ida yicang yueytwey Sngmarinwo Kunghekwo. Yueytwey nii ga qnpruhan 50 hiyi empruway yiyuey, lukus dha o saw hari lukus Rucyun. Msbalay na uda klwaan o ida cyun yueytwey ka mlubu yiyuey.
==== '''Seynping('''憲兵) ====
Seynpingtwey Sngmarinwo ga mnhiyug hngkawas 1842, hiya ga cyuns cfa cikow.dhiya ga ida asi qpah hini, dhiya ka qmlahang hiyi kungmin ni qyqaya dha, ida qmlahang nniqan dha uri. Biyax cyuns Sngmarinwo o snpuan empsaping ni mniyah nanaq qmpuruh, dhiya nii ga Asi thngani “putwey cyueynping”.
== Cingci(經濟) ==
=== Pusu sbatas: Cingci ''Sngmarinwo, Owyueyn Sngmarinwo'' ni Yinghang ''Sngmarinwo.'' ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Via Basilicus din San Marino2.jpg|frameless]]
!''Ryuyoyey'' ni ''yinghangyey'' o kika pusu bi ngalan hbangan ''Sngmarinwo.''
!旅遊業和銀行業是聖馬利諾的主要收入來源。
|}
Ana nanaq uxay dOwmung klwaan ka Sngmarinwo Kunghekwo, ida snrwaan Owmungrishwey tduwa mduuy Owyueyn mririh hwopi klwaan dha. Kiya ni ida snrwaan mniq mduuy Yingpi Owyueyn klwaan, tduwa seci nanaq. Brah mduuy Owyueyn ka Fating hwopi siida, ida msdaung ka Sngmarinwo ni Itaririra ida tduwa msriyux. Yingpi Owyueyn Sngmarinwo ga ini ka kpiya, mtna saw Sngmarinworira, ida kuxul bi empruway smku pila ka pusu bi.
Sngmarinwo ga kingal hngkwasan o ngalan dha ga 55,449 meyyueyn, sbliqan dha kndusan o mtna hari dha Tanmay, pusu bi canyey ruwan klwaan o kika yinghangyey, teyncyey ni tawccanyey; Pusu bi pnegalang o sinew putaw ni nayrwo. Sngmarinwo ga ida pnaah Itari ka qyqaya dha.
''Yowpyaw'' ''Sngmarinwo'' ga ida djiyunklwaan dha nanaq, kiya ni snegaaw sbarig smkuxul msli ''yowpyaw'', ida nii ka pusu bi seangal hbangan ''Sngmarinwo. Sngmarinwo Kunghekwo'' o ida ciway klwaan ''Owcow yowcng hecwocuc'' ka dhiya.
== Sweysow cngce(稅收政策) ==
Mniq Sngmarinwo Kunghekwo ga ngalan swey ryu kungs o 13%; cpnsowyi sweyryu o 5%; asi ka knama mgay risi 13% ka.
Qtaan ka pnsdhgan msdangi patas ka Sngmarinwo Kunghekwo ni Itari hngkwas 1939 o, Sngmarinwo ga hngkaws 1972 siida ida pnaah Itari mangal ctu cngcswy. Rahuq na o Sngmarinwo ga ida kndadax tnmayan qyqaya mangal kwanswey. Ida uxay dungus klwaan Sngmarinwo ka cyu sweysow qyqaya nii. Bitaq hngkawas 1996 do, Sngmarinwo ga ida angal snalu klwaan nanaq uxay uri o brigan qyqaya na Ceynceyswey da. qtaan ka pnsdhgan Owmung kwanswey o, manu ka Sngmarinwo o ida peangal tnmayan kwanswey qyqaya saw na. kiya ni Sngmarinwo ga ida peangal saw swoteswey ni mririh swoteswey Itari.
== ''Ryuyow canyey(''旅遊產業) ==
=== Pusu sbatas: ''ryutowyey Sngmarinwo.'' ===
Ryuyowyey ga ida mdayaw bi kana ka kwomin sngcan hmrinas 2.2%. 〔23〕 hngkawas 2014 siida,yabi 200 khbug hiyi hari ka mniya rmiqaw hini.
== Pnsdhgan dha Itari(與義大利的協定) ==
Sngmarinwo ni Itari ga hngkawas 1862 o pnsdhug kingal patas, pnsdhgan nii ga ida dha djiyan dhuq sayang. 〔25〕Pnsdhgan Sngmarinwo ni Itari ga ida mnrngaw quri mniq cingci hwotung nniqan dha klwaan Sngmarinwo. Klwaan Sngmarinwo mdakar hmuma sudu puqan uxay uri o smalu saw qyqaya gaga stqan marig cngfu Itari. Sngmarinwo ga ida asi kdakar ptmay qyqaya, kana ka kndadax tg3 klwaan uxay uri o eseisil nniqan na snalu brigan uxay uri o qyqaya hnqulun Sngmarinwo o, asi ka pdaun Itari kika pdhuq Sngmarinwo. Ana nanaq saw tduwa yinswa yowpyaw nanaq ka Sngmarinwo o, ida ini srwai yinswa klabuy pila nanaq, tduwa mduuy krtan pila Itari. Tupo ga ida tduwa ddaun mniq ruwan Sngmarinwo, ida niqan nanaq gaya dha, brah hngkawas 2007 siida, ida ini psrwai pniqan Sngmarinwo ka tupo ksun, sayang do ida niqan kingal ka tdwaun saan tuoa da.
Iyux saw kpryuxun ka kndakar dnii, Itari ga asi ka bqanun mtna snalu hbangan ka Sngmarinwo, saw ka cimu gsilung(kingal hngkwasan o ini hrinas 250tun), spri puqan(40 tun) puqan (20tun) ni putung(ini kdkari kiya). 〔26〕
Mniq ayus Sngmarinwo ni Itari o, ida ungac ka haykwan saan smiling uuda. Emprigaw o ida tduwa musa saan smiling uda emprigaw Sngmarinwo, madas hucaw niya nanaq marig gaga lxanan snkrayan yowpyaw, skrayan bnatas.
== Sjiqan(人口) ==
=== Snpgan sjiqan(人口統計) ===
==== Pusu sbatas: snpgan sjiqan Sngmarinwo. ====
Sngmarinwo Kunghekwo ga niqan 33,000 hiyi, ida kndadax klwaan nganguc ka 4,800 hiyi, kska hiya o snegaaw seejiq Itari. Rahuq na hiya o niqan 12,000 hiyi Sngmarinwo o gaga mniq eseisil klwaan. Kska na 5,700 hiyi o gaga mniq; 3,000 hiyi o gaga mniq Amirika; 1,900 hiyi o gaga mniq Fakwo; 1,600 hiyi o gaga mniq Aknting.
Bukuy hngkawas 1976, 2010 siida mnuda tg1 puca sjiqan, yabi hngkawas 2011 do klaun da. Ida niqan 13% na tnsapah ini iyah mhaduc patas tyawca dha na. Pusu balay djiyan kari Sngmarinwo o kika kari Itari; Ida mduuy bi kari Rwoman uri. Ida hbaraw bi seejiq Sngmarinwo o pusu bi bbaraw 〔2〕knudus babaw dxgal.
== Klaan seejiq(知名人士) ==
Cyawwani.Patista.Peyrucu(hngkawas1506-hngkawas 1554(47-48hngkwasan)-ceycus Sngmarinwo.
Forangsiske.Mariya.Marini(hngkawas 1630-hngkawas1686(55-56 hngkwasan)—cyucwocya Sngmarinwo.
Passiray.Waruntini(hngkawas 1953(66-67hngkwasan))—cngccya Sngmarinwo.
== Cungcyaw cngpay(宗教宗派) ==
=== Pusu sbatas:cungcyaw Sngmarinwo. ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Cathedral San Marino - Exterior.jpg|frameless]]
!Sngmarinwo tacyawtang.
!聖馬利諾大教堂
|}
Sngmarinwo Kunghekwo ga ida Teyncucyaw ka gaga mdudug klwaan, 〔2〕kungmin klwaan nii ga niqan 97% ka snhiyi Rwoma teyncucyaw, ida uxay kwocyaw Sngmarinwo ka teyncucyaw. Yabi wada mdka hari teyncucyawtu o snhiyi Rwoma teyncucyaw. Ida ungac Cucyawcwo ka 〔27〕Sngmarinwo, ana nanaq ncyawcyu ka hangan klwaan. Ris ga, n2 cyawcyu ka Itari ka klgan tangcyu Sngmarinwo. Snegaaw Mungtefeyar Terwocyawcyu, rahuq na o nRiminicyawcyu. Hngkawas 1977, yasa mpriyux ka Mungtefeyar Terwocyawcyu ni Riminicyawcyu dha cyawcyu, kiya ni sayang do Sngmarinwo ga wada psaan Mungtefeyar Terwocyawcyu. Mungtefeyar Terwocyawcyu ni Mungtefeyar Terwocyawcyu o gaga mniq Itari Peysarwo ni Uarpinwosng na Pngnapiri.
Msa ka gaya kejnswotefa Sngmarinwo ga, seejiq naswey ga ida meysa bqanun teyncu cyawhwey uxay uri o rahuq na csancikow, kska nii o niqan Waretupay ni Yeyhehwacngjn.
Teyncucyaw Sngmarinwo ga Mungtefeyar terwo cyawcyu ga paah hngkawas 1977 dhuq sayang priyux hangan, plalay han o “Mungtefeyar terwo cyawcyu” ka hangan na, nRaweyna-ceyarweyya cnugcyawcyu. 〔28〕 Cyawcyu sayang ga ida gaga hiya kana ka tangcyu. Brah bi han o mnrngaw Mungtefeyar terwotiming o kika miniq Cariman siida kska unseyn pipingseyntu.
== Cyawtung(交通) ==
Ungac sngayan sapah skaya ka Sngmarinwo , asi ka kndadax Itari miyah Sngmarinwo Kunghekwo.
Yasa ciway balay ka dxgal Sngmarinwo, elug o wana Hwansingtaw ni Tansingtaw 2 klgan, tluus mgriq rulu o ungac brahan miyah da, kiya ni ini salu rdax embanah ni rdax msama.〔29〕
== Unhwa(文化) ==
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/圣马力<nowiki/>(參考自中文維基百科)
dba9zybbmwmj5nb1o9w4pzfxdbhigkw
Sandimen
0
1242
100865
55949
2023-10-06T00:35:41Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100865
wikitext
text/x-wiki
Sandimen(三地門鄉)
Nsgan Sandimen o gaga Nsgan [[Pingtung]], kmpraan kana dxgal o 185.9 km², (dxgal dgiyaq o 94.02 km², dxgal pmblxan o 85.25 km²). kmhbragan hiyi o 7,698, sapah o 2,296, seejiq tnpusu 7,320 hiyi, knhbragan hiyi o 95%(Paywang, Rukay). Paywang, Rukay ka hbaraw balay [[alang]] hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Sandimen o niqan 10 alang ni maxal 12.
12 o, Timur(三地部落), Tjavatjavang(達來部落), Valjulu(馬兒部落), Paridrayan(大社部落), Sagaran(口社部落), Talamakau(青葉部落), Cavak(青山部落), Djineljepan(安坡部落), Tjailjaking(賽嘉部落), Kingdalruwane(金大露安部落), Tjukuvulj(嘟估甫了部落), Tjusepayuan(北巴部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
hz87imcei288r45j5nuxqww4ztkvn1j
Sangas
0
1243
55947
55946
2021-03-22T06:36:35Z
Iyumu
191
/* Sangas(食茱萸) */
55947
wikitext
text/x-wiki
= Sangas(食茱萸) =
[[Patas bntasan:食茱萸.jpg|thumb|File:食茱萸.jpg-Sangas(食茱萸)]]
Niqan dha tnhnganan [[Tmukan]] ka sangas nii, tukingal u sangas mbanah, yasa mbanah ka rabu wasaw na, tudha u ini hayi qmqah qqbhni,yasa niqan pakaw kana pusu mi wasaw na ka sangas ,nasi ini qrahang ka sediq u pngalan na luqih da. Ngalan biyoq waru mkan traway ka wasaw na, phpah ciida na dmudul ttraway mi wewaru mi sqsaqic miyah hmuuc biyoq na; mtumun hari ka hiyi na, mhdadu ciida u niqan mqalux buuc ka ruwan na, uxay wana qqbhni ka mkan sangas nii, babaw pdngaan ciida u tduwa ngalan [[ucik]] makan da.
Saw balay kiya nanaq sknxan ka wasaw brayaw, cbiyaw bay ha u stmuwan mi prnaxal dha ccamac mi ssukay mkan ha, cndulay hari da u psqrung dha abura mi smuwan dha sinaw uri ka wamil mi pusu na, uxay uri u lmlamu ka pprmaxal dha mkan cndulay hari da , so prmaxldha tohu mi cnyusan dha balung mi prmaxal dha sunguc mi psqrung dha teypura...dnii, knmalu bey uqun mi hmici malu bey sknxan quwaq uri ka sangas nii.
[[Snakun:Truku]]
gjzj2pqsauq1o2u393mlr06cy4u79l5
Sangi
0
1244
97889
97888
2023-06-22T13:59:42Z
Awaychenaaa
82
/* Sangi (布農族神話故事-瓢瓜) */
97889
wikitext
text/x-wiki
== Sangi (瓢瓜) ==
== Sangi (布農族神話故事-瓢瓜) ==
Knxalan sbiyaw siida han o ida ungac masu, yaasa saw bi puwax mtna pusu uuqan dha ka sangi.
yaasa saw bi puwax mtna pusu uuqan dha ka sangi. Baki ni ina mseupu musa gmabal spriq qmpahan sangi, mbabaw sangi siida o, wada na gbalan duma ka suqi mkkiyux mndakil sangi. Lmaung sudu spriq siida, ga sqmaan kanna ka sangi uri da, yaa wada snegul qrngul mkala baraw karac ka ina na uri da.
Ini klai yasa kingal jiyax, niqan kingal cipiq sangi kndadax karac baraw megul lqling waray ssaan phrapas laqi, knttu qmraq sangi ka laqi, bitaq hici do ga. dsum baraw karac sangi ka laqi kida.
== Pnyahan ppatas (參考資料) ==
* 來源: 蒐集至那瑪夏文物館
* Bunun Tu Paliqabasan ( Takbanuaz Isbukun) 布農傳說故事 巒社群 / 郡社群 (1930年~1935年)
* 南投縣原住民部落大學 / 南投縣政府原住民行政局 出版
* 翻譯老師: Lubi pingaw 高玉美老師 / 編輯手: Uhay Ruji 張慧琳
2zog1otzz91fzvptd593pkyadsqunhc
Sansaru
0
1245
100866
90553
2023-10-06T00:35:43Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100866
wikitext
text/x-wiki
= Sansaru(三叉路部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka [[alang]] Sansaru.
45 sapah ka kneegu na sapah, 128 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 116 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 12 hiyi koia. \
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 85%, Saysiyat 3%, Amis 2%, Paiwan 1%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
Alang Sansaru.
== Tnteanak alang (部落特色) ==
Hangan alang Min-sen- nii o ida bukuy Kwang-fu do meuda qqpahun alang nii ka mnegay hangan.
== Nniqan (所在位置) ==
Sing-cu-seyn-u-fung-syang taw-san-cun.
== Klbangan (範圍) ==
Gaga mniq dgiyaq Ming-tu-yow- quri truma dgiyaq hraan hidaw hiya.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
sttu dxgal.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
== Mlutu syusan Teyn-c (電子地圖連結) ==
== Mniq alang seejiq (部落所屬族群) ==
Tay-ya-cu.
== Jilan kari (使用語言) ==
kari Tay-ya- kari Tlu.
== Snhiyaan utux (宗教信仰) ==
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Gaga mniq ska alang Cing-cuyn ni alang S-lu ka-Alang Ming-sng , bukuy Kwan fu-do phiyu smalu gasil xuluy mlutu dhuq Alang Tu-can.
== Kklaan rgrigan (旅遊觀光資訊) ==
== Qtaan bnatas patas (參考資料) ==
桃山泰雅教育網 <nowiki>http://www.yamalin.com.tw/mumuyama/001-index.php</nowiki>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
fw38iyyokgg73q6bp1excf48zwjthqt
Sapah Bbrigan
0
1246
55944
55943
2021-03-22T06:35:13Z
Iyumu
191
/* Sapah Bbrigan(雜貨店) */
55944
wikitext
text/x-wiki
= Sapah Bbrigan(雜貨店) =
Nii ka qntaan mu Patis pgkela seediq meniq [[alang]] breenux Hori.
Ga ptasan galiq tanah kluelu hiya, “ Ye niqan qyqeya ini su [[cikau]] desi kana, dyagun su mu gnbaruy, ya ani niqan seediq mkmaruy na. ” So ini cikau ma anaq so cnkau duri, iya ta asi laxi kana ka qyqeya mesa, niqan sapah bbrigan, mkela qmita mesa ye bgurah hari, ye cmucac hari. Klaun daha smmalu ma ppryuxun daha ka plpingan na ka Lawpan. So nii ka dnyagan ta bobo dheran(klangan) ma, dmayo dheran Taywan nii ma, dmayo ta tnsapah ta naq uri.
[[Snakun:Tgdaya]]
ahrhf9wgx2pk5sdoe7idducrtza87jo
Sapah Pyasan Mu Dgiyaq
0
1247
56019
55942
2021-03-22T07:04:36Z
Iyumu
191
/* Sapah Pyasan Mu Dgiyaq(我山上的學校) */
56019
wikitext
text/x-wiki
= Sapah Pyasan Mu Dgiyaq(我山上的學校) =
Sapah pyasan mu dgiyaq, malu bale qtaan ,malu bale saan muuyas duri, niqan mptgesa ma niqan laqi muuyas duri, msuupu muuyas ma mtheyaq sapah pyasan klaali, kiya ka smkuxun nami mosa sapah pyasan klaali.
Sapah pyasan mu dgiyaq ge, ga alang nami Seediq, yami llaqi muuyas we pneyah nami alang ma ssiyo neepah na hiya. Kika duma nami we mkkesa naq mosa sapah pyasan, duma nami we taapa nami rulu paru mosa sapah pyasan, uxe so kiya de tpaun nami rulu tama bubu miyan mosa sapah pyasan. Dehuk nami sapah pyasan de, tena ga mheyu rhengun sapah pyasan ka mptesa tmara yami meyah muuyas, msterung nami hiya kanna ka laqi muuyas duri di.
Kiya ka mqaras ku ba mosa sapah pyasan klaali.
Sapah pyasan mu, egu klegan ka qhuni ga kssiyo sapas pyasan mu hiya. So ka qhuni dara, dehuk pgmisan de knpriyux qtaan ka waso na denu, duma [[waso]] daha we, wada asi knpriyux so mceas qtaan. So ka qhuni snegin we, dehuk smrabo de mphepah kanna denu, so ba qsiya mtanah rcilung qtaan ma, so ba mbbhege rcilung qtaan.
Kika hbaro ba seediq meyah sapah pyasan mu, meyah psasing ma mkkesa, yaani wada malu ba qtaan ma, ye wada malu ba sknexun duri ka bgihur hiya. Ssiyo sapah pyasan mu we, egu ba klegan ka phepah ga hiya duri, theyaq yami smluhe. Niqan kingal glahang ba speriq mtbale ka ssaan nami theyaq ma msseli klaali.
Seediq pneyah [[alang]] icin ka meyah qmita sapah pyasan mu de, rmengo ba kanna “kedu ba knmalu qtaan ka sapah pyasan namu nii! sraun misu bale!” mesa tmdahu rmengo. Qrasun mu bale meyah ku muuyas sapah pyasan hini saya.
Meniq ka ptgesa yami laqi muuyas sapah pyasan hini we, hbaro ba ka Plmukan, niqan kingal ka Seediq ma kingal ka Paywan duri, dheya ga mdrumuc ba tmgesa yami, sbleqan nami daha bale duri. Sngayan ali sepac we, niqan kingal ka mptgesa meyah tmgesa yami kari Seediq, kingal ka mptgesa kari Tayan ma, kingal ka mptgesa kari Bunun duri. Ali nii, mprengo nami kari nami nanaq.
Pusu mdudul sapah pyasan mu ge, mbeyax ba dmudul psluhe kari Seediq quri yami laqi muuyas, kari [[Bunun]], kari [[Tayan]] ma kari Plmukan duri, heya ge Seediq bale duri, tdhurun na bale ka ndaan rudan cbeyo. Rmnengo “iya ba chngii ka ndaan rudan ta cbeyo, niqan ta Gaya malu ba ka ita seediq, asi ka ini kmhemuc, knbeyax muuyas ma qbhangi ba ka kari tama namu ma bubu namu”mesa。
Laqi muuyas sapah pyasan mu, niqan nami mmsepac kmxalan rima hei, mggaalu nami kanna ma, mddayo nami klaali duri, so nami kingal tnsapah, so nami mtswai. Muuyas nami sapah pyasan, egu ba klegan ka slhayun nami, so ka kari ta Seediq ma ndaan rudan ta cbeyo, so ka kari Amerika, muuyas uyas ma kmeeki duri, matis pptasun ma ani naq spatis hiya ka lnglungan ta nanaq duri.
Yaku, meyah ku muuyas sapah pyasan so nii, qrasun mu bale, sgaalu mu bale ka ga mu thiqan muuyas sapah pyasan mu. Tdhuun mu bale ka mptgesa sapah pyasan mu duri. Kika yaku ge, sgaalu mu, qrasun mu bale ma, tdhuun mu bale ka sapah pyasan mu.
[[Snakun:Tgdaya]]
d4jha9uux4zovdfw9uz8clwzur56f86
Sapah Skiya
0
1248
55940
40101
2021-03-22T05:57:30Z
Iyumu
191
/* Sapah Skiya (飛機) */
55940
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:B-52 & Tu-95.jpg|thumb|Sapah Skiya (飛機)]]
= Sapah Skiya (飛機) =
Uxe qmnita sapah skiya ka rudan miyan yami cbeyo, betaq yahan nami na qmlahang Tanah Tunux de, seediq mdudul [[alang]] ka, prading ba qmitq kesun sapah skiya nii.
Ndesan prigo qbsuran Tanah Tunux ka dheya nii, desan na prigo alang daha bukuy rcilung hii, mthbaro ka seediq mdudul alang ndesan na prigo hii ciida mesa, ani si gneegan qbsuran Tanah Tunux ma, tngiyo ba seediq mdudul alang ka gneegan na, mnosa ka mdudul alang miyan Mehebu hii ciida duri, Mona Rudo daka Mona Sine, dheya ka meyah smneeru ntaan daha di mesa kari rudan.
Mosa alang bukuy rcilung Tanah Tunux hii ka dheya nii si we, egu ba ka alang ndaan rmigo ma, rmabang ka ali saanan miyan na prigo sapah supi mesa, kiya si dungus na blbale ka Tanah Tunux ciida, irih na sniicu yami Seediq. Anu ka, tena niqan sapah skiya, niqan asu paru, halung paru ma halung tpetak ciida ka, sapah supi Tanah Tunux di, sklui qmita qyqeya supi so nii ka, kanna seediq mdudul alang mnosa rmigo hii ciida mesa. Sapah skiya ka srnuun daha riyung.
Sapah naq maanu ka, mosa skiya karac baro kii di mkkesa ka seediq ma, kndalax karac baro ptuting baudang de, ani knkana pnspreqan na tuting dheran, so ba smiicu mesa. Qmita sau supi paru duri we, kndalax rcilung pstalang halung na paru ma, pdngusan na bbuun na quri dheran alang, mlgelu kana dheran nniq1an miyan smdeho hii mesa, kedu bale ka nii di mesa seediq dungan, ma na maha asi tnnesi bale pspaux alang ta mesa.
Kiya, betaq kmciyuk mccebu daka Tanah Tunux ka, rudan nami meniq alang Paran hii ciida, meyah dehuk alang miyan Mehebu hii ka, sapah skiya supi Tanah Tunux, ye ado uxe mnita ani texan ka seediq alang nami, mbahang hrenang sapah skiya ka seediq alang de, meyah nganguc, meyah dmeeda sapah skiya. Inu dungan, ptuting bakudang ka sapah skiya, mita ka seediq alang de, “Ga tuting laqi na da!” mesa, inu ka “laqi” na kiya, dehuk dheran de, “pong!” si hmrenang paru ma, mlgelu kana dheran, asi lux mlhengo paru ka dheran, msbobo baro so snkyaan ka seediq bnuwan na, asi maku so tnteyan hei seediq mswaye tqada so uciicin.
Rmengac, lmingis qduriq ka, seediq malu utux ini nnteni rehaq bakudang kii, ake ba bale ka nii di mesa. Mccebu Tanah Tunux daka rudan nami ciida duri ge, gmneeluk halung tpetak supi Tanah Tunux ma, srriyux mosa dmoi ka rseno pnccebu supi Tanah Tunux, ini daha klai dmoi. Bsiyaq ba lmngelung ddoi halung tpetak ka rseno mneni hii, wada daha qlengun mkela di, ani si, prehan halung tpetak nii we, ini skkingal mosa bbali na, asi psnegul ma ini alix, wada daha naq qeun smeeli hii ka bbali na di, ssatang mcebu supi Tanah Tunux de, tena uka ka bbai na di. Wada daha hari idas ka pncbuwan nami ciida ma, moda rmehak patis mesa laxo ta mccebu ka Tanah Tunux, speeyah na sapah sliya baro rmehak patis kiya, so hari pila klabuy tanah ka, patis kii kndalax karac baro mtuting dheran, lmuwan seediq ma qtaun daha, le daha pila peni.
Saya de klaun nami mesa, egu klegan ka sapah skiya nii di, niqan naq sapah skiya so hari pdaus, niqan sapah skiya maapa seediq mosa alang niinu, niqan sapah skiya supi duri, ani maanu klaun daha smmalu ka, seediq bobo dheran nii saya di.
== Pteumal pptasun(資料來源) ==
* 郭明正. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Tgdaya]]
0a47i74qsp0tlyvcye4fq5kw2zu8edi
Sapah Truku
0
1249
55939
40105
2021-03-22T05:56:47Z
Iyumu
191
/* Sapah Truku (太魯閣族的家) */
55939
wikitext
text/x-wiki
== Sapah Truku (太魯閣族的家) ==
Ini hmut miying dxgal phiyug sapah ka rudan Truku sbiyaw, musa pbiyi qnita na dxgal ska rnaaw ni mkrabi yaa mk3 rabi tmaga suyang spi, nasi malu ka spi na do mlawa lutut na miyah dmayaw phiyug. Snalu sapah o saw nii ka qngqaya na, qrul, djima, qhuni, qwarux, kurut. Qrul o ngalan erut, djima o ngalan dmanux ni qnabil, qhuni o ngalan knruh ni bhang, kurut o sdamux uri, qwarux o pskrut mkuy. Ruwan sapah o rbqun paah babaw dxgal quri truma, Niqan srakaw bubu bukuy rhngun, srakaw tama brah rhngun,,kneiyax o mniq siyaw tunux srakaw tama ni bubu, nii o tqian laqi rbnaw. dengiyah o tqian risaw ni wauwa, ni mniyah lupung. Tru btunux rqda, kiya o tama, bubu ni laqi nii o kingal ruwan sapah ksun pusu na. niqan ka pmkayan mniq kska rowan sapah.,spah Truku ga rbagan o bi mtleetu ni misan o meuxul ka [[sapah Truku sbiyaw]], smkuxul bi mniq sapah ka laqi Truku sbiyaw, yasa meuxul bi ni mggealu balay ni mddayaw bi.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
f6ujifms89tyfxamlel84if7zpv8zoh
Sapah Truku sbiyaw
0
1250
55938
55937
2021-03-22T05:56:13Z
Iyumu
191
/* Sapah Truku sbiyaw (太魯閣族傳統家屋) */
55938
wikitext
text/x-wiki
== Sapah Truku sbiyaw (太魯閣族傳統家屋) ==
Qrul ka pusu bi erut djiyun smmalu sapah ka Truku sbiyaw, aji hmut knlala ka qrul hmnru kska dgiyaq, kiya do o smmmalu sapah ka rudan [[Truku]] sbiyaw o ngalun dha erut sapah ka qrul nii, yaasa qrul nii o ana 20 kngkawas ida ini ksburaw ka ghiyux niya. sbiyaw balay ka sapah Truku ga rbqan dha quri truma dxgal 1 公尺, ruwan sapah o niqan srakaw tama,bubu, kneiyax tqian laqi rbnaw, ni dngiyah saan meemur risaw ni [[wauwa]], aji uri o lupung mniyah. Qngqaya smluun sapah o dnamux ga kurut,tapaq btunux, ni djima; qnabil o gtuan dha qhuni, misan dga hmgluq paah hiya ka thuun dha malah ni malan dha miiluq qhuni ka baraw na duri.qwarux ka sbkuy pgdhug sapah
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
fnvd03ci8nfudr7zxc5ubuw3o4mhxdk
Sapah Ttgsaan kska alang
0
1251
55936
40114
2021-03-22T05:55:14Z
Iyumu
191
55936
wikitext
text/x-wiki
'''“Sapah Ttgsaan kska alang(部落教室)”'''
sun o slhayan knkla kndsan [[Truku]] ka pusu na. Yaasa nii ta mniq kska lala bi klgan knkla kndsan seejiq ni ungat ka rnisuh patas kari hciyan rudan ta sbiyaw uri. Aji ta sshungi o phiyug “Sapah Ttgsaan kska alang” slhayan knkla kndsan Truku o naa ta bi spruun lmnglung. Kiya do o stgsa “Sapah Ttgsaan kska alang” nii ga pusu na o knkla kndsan Truku, kiya o tminun ni smquri, uyas ni grig, tmsamat. Quri tminun o pnaah krig, tminun ta lala klgan qabang, lukus ,ni lubuy bilaq. Pnaah qwarux o tunun ta brunguy, pnaah uraw o tunun ta bluhing, gupuq. Quri smquri o pnaah qhuni smquri ta kayu, wihi, qaya cinun. Quri tmsamat o smluhay mgsbu buji, dmangar, dmhaw, qmlunug ni rahuq na hiya. Kana pseusa nii o tduwa sbrigun kkrana kndsan ta. Kiya do “Sapah Ttgsaan kska alang” nii ga aji wana smluhay ta knkla kndsan Truku o huya sun mkla dmuuy ka pusu na uri. Rhuq na nii ,“Sapah Ttgsaan kska alang” o kingal sun bgurah slhayan kska alang ni pseupu
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
r9recnnnjcefzw8erqp8alqf2nth1pn
Sapah pyasan mu dgiyaq(Truku)
0
1252
55935
40120
2021-03-22T05:54:50Z
Iyumu
191
/* Sapah pyasan mu dgiyaq(Truku我山上的學校) */
55935
wikitext
text/x-wiki
= Sapah pyasan mu dgiyaq(Truku我山上的學校) =
Sapah pyasan mu dgiyaq, malu balay qtaan ,malu balay saan meuyas
uri, niqan emptgsa ni niqan laqi meuyas , mseupu matas ni hmrapas mniq
sapah pyasan, kiya ni smkuxun nami balay musa sapah pyasan kdjiyax.
Sapah pyasan mu o dgiyaq gaga alang tnpusu seejiq, yami llaqi
meuyas o pnaah nami alang ni ssiyaw qnpahan. Kiya ni duma nami o
mksa nami nanaq musa sapah pyasan , duma nami o peapa nami paru rulu
musa sapah pyasan,uxay uri o pnapa nami rulu tama ni bubu musa sapah
pyasan. Dhuq nami sapah pyasan do tna niqan ka emptgsa gaga mhiyug
rhngun sapah pyasan tmaga tnan miyah meuyas, kiya ni wada mu qtaan nii
kngkingal miyah sapah pyasan ka laqi meuyas,kiya ni mqaras ku bi musa
sapah pyasan kdjiyax.
Sapah pyasan mu o niqan egu klgan qhuni gaga mtqri sapas pyasan
mu hiya, saw ka qhuni dara , nasi dhuq krpuhan do o priyuh qtaan ka
wasaw niya da, duma wasaw o wada asi knpriyux mgrhibung qtaan. Saw
ka qhuni snuwing nasi dhuq snrabaw do o tmphpah kana dni saw bi
embanah qsiya gsilung qtaan, saw bi embhgay qsiya gsilung qtaan.Kiya ni
hbaraw bi seejiq miyah ruwan sapah pyasan mu psasing ni mksa.Yasa
wada malu bi qtaan ni malu bi seknxan ka bgihur na;ssiyaw sapah pyasan
o egu bi klgan ka phpah uri tuhuy mnan smluhay. Duri niqan kingal
llabang bi spriq saan nami hmrapas ni tuumal kdjiyax .
Pnaah isil alang ka seejiq miyah qmita sapah pyasan mu o rmngaw bi
kana “tagay bi knmalu qtaan ka sapah pyasan namu nii! sraun mu balay!”
msa tmdahu balay. Sayang tduwa ku meuyas sapah pyasan hini o qrasun
mu balay.
Tmgsa mnan laqi meuyas ruwan sapah pyasan o hbaraw bi ka
klmukan, niqan kingal ka Seejiq ni kingal ka Paywan uri, dhiya ga
mdrumuc bi tmgsa mnan, sbliqun nami dha balay uri. Sngayan Tgspac
jiyax o Niqan kingal ka emptgsa miyah tmgsa mnan kari Seejiq , kingal ka
emptgsa kari Tayal ni kingal ka emptgsa kari Bunun uri.Jiyax nii o
emprngaw nami kari nami nanaq.
Pusu mdudul sapah pyasan mu o embiyax bi dmudug mnan laqi
meuyas quri kari Seejiq, kari Bunu, kari Ttayal ni kari klmukan uri, yasa
hiya o Seejiq balay uri, spruun na balay ka endaan rudan sbiyaw. Psdhug
bi kari “iya bi shngii ka endaan drudan ta sbiyaw, niqan malu bi gaya ta ka
ita Seejiq, ini tduwa nhmuc, kmbiyax matas ni qbhangi bi ka kari tama
namu ni bubu namu”msa。
Laqi meuyas sapah pyasan mu o niqan nami mspac kmxalan rima
hiyi,pggalu nami kana, pddayaw nami kdjiyax uri, saw nami balay kingal
tnsapah, saw nami balay mnswayi. Meuyas nami sapah pyasan egu bi
klgan ka slhayun nami, saw ka kari ta [[seejiq|Seejiq]] ni endaan rudan ta sbiyaw,
saw ka kari Ameyrika, muyas uyas ni rmgrig nami uri, matas patas ni
tduwa ptasun ka lnglungan ta nanaq uri.
Yaku o tduwa ku meuyas sapah pyasan saw nii, qrasun mu balay,
sgealu mu bi ka gaga mu thiyan meuyas sapah pyasan mu. Spruun mu bi
ka emptgsa sapah pyasan mu uri.kiya ni yaku ga, sgealu mu bi ni qrasun
mu bi tndhuun mu bi ka sapah pyasan mu.
[[Snakun:Truku]]
hul5mu3nfzqlrmxwu2qe39wg6505gh9
Sapah pyasan mu dwiyaq
0
1253
40128
40127
2021-03-18T15:22:58Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
40127
wikitext
text/x-wiki
= Sapah pyasan mu dwiyaq(我山上的小學) =
[[Sapah pyasan mu dgiyaq(Truku)|Sapah pyasan]] mu dwiyaq, malu balay qtaan ,malu bay san muyas uri, niqan
emptsa niqan laqi muyas uri msupu muyas mi ppulah sapah pyasan kddiyax, kiya
mi sapah pyasan kuxul nami bay sahan kddiyax.
Sapah pyasan mu dwiyaq way alang tnpusu sediq, yami llaqi muyas u
kndadah nami alang mi ssiyaw qnpahan. kiya kda hay duma nami mksa nanaq
musa sapah pyasan , duma nami kda hay papa nami rulu musa sapah pyasan, uxay
kiya kda hay hadun nami na tama,bubu musa sapah pyasan. dhuq nami sapah
pyasan dow tna niqan emptsa way mhiyu rhngung sapah pyasan tmawa yami
miyah meuyas.kiyai mqaras ku bay musa sapah pyasan kddiyax.
Sapah pyasan mu niqan ou kluwan qhuni way mtqri sapas pyasan mu hiya,
saw ka qhuni dara nasi dhuq krpuhan dow priyuh qtaan ka wasaw na da, duma
wasaw u wada asi knpriyux krhibung qtaan. kiya ka qhuni cnuing nasi dhuq
tnwasaw dow tmhpah kana dmi , saw bay embhway ucilung qtaan.Kiya mi
hbaraw bay sediq miyah mrmux sapah pyasan mu mangan sasing mi
mksa.yabay wada malu bay qtaan malu bay sknhan uri ka bwihur na; ssiyaw
pyasan u ou bay klwan phpah uri tuhuy mnan smluhay. Dungan niqan kingal
llabang bay spriq saan nami ppulah mi tumal kddiyax .
kndadah icil alang sediq miyah qmita sapah pyasan mu u rmngaw bay kana
“tagay bay knmalu qtaan ka sapah pyasan namu nii! tndahu misu balay!” emca
tmdahu bay.
Sayang makulux mqaras balay muyas sapah pyasan hini .
Tmtsa mnan laqi muyas ruman sapah pyasan u hbaraw bay ka tlmukan,
niqan kingal ka Sejiq mi kingal ka Paywan uri, dhiya way mdrumuc bay tmsa
mnan, sbliqun nami dha bay uri. Sngayan iyax diyax spac u Niqan kingal ka
emptsa miyah tmsa mnan kari Sediq , kingal ka emptsa kari tayal kingal ka
emptsa kari bunun uri.diyax nii emprngaw nami kari nami nanaq.
Pusu mdudul sapah pyasan mu u embiyax bay dmudug mnan laqi muyas
quri kari Sediq, kari Bunu, kari tayal ni kari klmukan uri, kiya hiya u Sejdiq
balay uri, tdhuun na bay ka endaan rudan cbiyaw. Mnrngaw “iya bay chngii
ka endaan drudan ta cbiyaw, niqan malu bay waya ta ka it sediq, ini tduwa
knhmuc, kmbiyax muyas mi qbhangi bay ka kari tama namu mi bubu
namu”emca.
Laqi muyas sapah pyasan mu,niqan nami mspac kmxalan rima
hiyi,emppwalu nami kana,mddayaw nami kddiyax uri, saw nami kingal
tnsapah, saw nami mswayi.
Muyas nami sapah pyasan ou bay klwan ka
slhayun nami, saw ka kari ta Sediq mi emdaan rudan ta cbiyaw, saw ka kari
Amirika, muyas uyas mi rmri uri, matas patas ni tduwa ptasun ka lnglungan ta
nanaq uri.
Yaku emduwa ku muyas saw nii sapah pyasan, qrasun mu bay, swalu mu
bay ka way mu thiqan muyas sapah pyasan mu.sprun mu bay ka emptsa sapah
pyasan mu uri.kiya mi yaku u, sprun mu mi qrasun mu baytdhuun mu bay ka
sapah pyasan mu.
[[Snakun:Toda]]
0zdjygdalz7ap89m2gj0bi2rf6lni1j
Sapat
0
1254
100867
55934
2023-10-06T00:35:45Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100867
wikitext
text/x-wiki
= Sapat(掃叭頂部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Jweysweysyang ka [[alang]] Sapat.
170 sapah ka kneegu na sapah, 366 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 30% niqan 109 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 70% niqan 257 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 20%, Bunun 7%, Tayal 1%, Puyuma 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
kvqi7idmdjjgd3s97n7xv4ds8aok3zj
Sapulju
0
1255
100868
55933
2023-10-06T00:35:46Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100868
wikitext
text/x-wiki
= Sapulju(撒布優部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka [[alang]] Sapulju.
43 sapah ka kneegu na sapah, 156 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 152 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 4 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
87l2dsno1h5qo7pnd6b1q1tutmu2v7e
Sarad
0
1256
100869
55932
2023-10-06T00:35:48Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100869
wikitext
text/x-wiki
= Sarad(撒樂部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka [[alang]] Sarad.
3,309 sapah ka kneegu na sapah, 8,721 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 608 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 8,113 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 5%, Truku 1%, Bunun 0.5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ngr10yk3t845gjjufwd9eq5jonwwbxv
Sari
0
1257
56021
55931
2021-03-22T07:05:24Z
Iyumu
191
56021
wikitext
text/x-wiki
= Sari(芋頭) =
Egu ba knklegan ka sari nii, wada ini klai kenu ka ngayan na pnugeela sphuma ppuqun di. Kii asi kesi sari ka mlawa kana di.
[[Patas bntasan:TaroAKL.jpg|thumb|File:TaroAKL.jpg-[[wasaw|Wasaw]] sari.(芋頭葉子)]]
Mtumun waso ma meniq tikuh so ngapih mlutuc qmuru na truma mgsama. Seedan pusu ka bugan na paru, nii ka ppuqun ta sari. Ini ba pntena daka brayo ini qnqui.
Mprbagan sphuma knbbawan [[bobo]] pnharac gntuwan dheran knburah. So ka qeting sliyan qsiya kuxul na niqul kdkilan. Misan ssaan kmari ka sari, mcheya mplhepuh knmalu ba ppuqun peni. So ka kawas na rbagan de, mnsngari guneegan gunbabo mhiti nii snbugal dungal. Ini pgsari ciida nana, pgrdingan ssaan mangal ka tarux di.
[[Patas bntasan:Colocasia esculenta dsc07801.jpg|thumb|File:Colocasia esculenta dsc07801.jpg-Hiyi sari.(芋頭)]]
Speeniq naq ka malu uwaso na hiya. Phpure tarux pgayun riyung rudan. Mqedil ini pnpahung, mleho ma mtluhe baga, kndalax musa kmari, smeqic hani snbugan bubu sari, betaq mhedu phpure; ndaan na asi nanaq bnrexan na ndaan nii, uxe pgkeraq gelu seediq mnekan tnsapah mesa ka mrengo rudan.
[[Snakun:Truku]]
0mxi7d8uykpcm9pwl5p9o9gsxtcslbu
Sari munang
0
1258
56020
55930
2021-03-22T07:04:54Z
Iyumu
191
/* Sari munang (台灣青芋) */
56020
wikitext
text/x-wiki
= Sari munang (台灣青芋) =
[[Patas bntasan:Colocasia formosana - 台灣青芋 by 石川 Shihchuan - 001.jpg|thumb|File:Colocasia formosana - 台灣青芋 by 石川 Shihchuan - 001.jpg-Sari munang (台灣青芋)]]
Wana klwaan [[Taywan]] niqan ka sari munang nii, mniq llbu mi ckcka knrbawan dwiyaq ka hiya, mhru tsasaw, sqsiya mi cclaq hari dxral, ini skuxul thdawan ka hiya. msama ka cida wasaw na, phpah na u mbhuway, niqan ubal ka brah [[wasaw]] na, sqyuxan qsiya da u niqan mtumun drmun, sediq mi ccamac u smkuxul mkan qmuru na, rhiq qmuru na u msadu hari, mbhuway ka hiyi na ruma, pkmalu bay hiyi sediq ka qmuru na.
Uka hari uqun cbiyaw han u, uqan bay sediq ka sari munang nii, asi ka bsiyaq hari hpuyan kiya ini kkrak uqun, nasi msmur hnpuyan sediq da u kiya mkrak uqun da; kika boyak dnii asi uda mulung, kmali mi qmeyruq mkan kiya; pdaan bey uyas sediq ka sari munang nii uri, kiya ni spruun bay qmita kndusan sediq cbiyaw.
[[Snakun:Truku]]
7d9mtchl3bosoqm3w1zsc5o90szx6ny
Sariwsiw
0
1259
100870
55929
2023-10-06T00:35:49Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100870
wikitext
text/x-wiki
= Sariwsiw(大榮部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Fungrincn ka [[alang]] Sariwsiw.
109 sapah ka kneegu na sapah, 286 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 53% niqan 152 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 47% niqan 134 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 45%, Truku 2%, Kebalan 4%, Bunun 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
l5hht9ksxgmau00w21gbbqbp0ja6b47
Saruc
0
1260
100871
55928
2023-10-06T00:35:51Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100871
wikitext
text/x-wiki
= Saruc(砂崙子部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Saruc.
44 sapah ka kneegu na sapah, 154 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 151 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 95%, Amis 1%, Bunun 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
dzhyob626npyjhkhnqnufea69l8550n
Sasaljak
0
1261
100872
55927
2023-10-06T00:35:52Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100872
wikitext
text/x-wiki
= Sasaljak(沙薩拉克部落) =
Gaga mniq Taytung Taymarisyang ka [[alang]] Sasaljak.
126 sapah ka kneegu na sapah, 282 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 72% niqan 204 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 28% niqan 78 hiyi koia.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
6nrmxyrmjj4exyz84949tb7y6xedy7m
Sasasezeman
0
1263
100873
55926
2023-10-06T00:35:53Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100873
wikitext
text/x-wiki
= Sasasezeman(東江新邨部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Nancawagsyang ka [[alang]] Sasasezeman.
74 sapah ka kneegu na sapah, 261 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 250 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 11 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 75%, Saysiyat 18%, Bunun 2%, Amis 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
aka1vrmnsac73xlxourdkyt2l9ss0c7
Sasaw samaw
0
1264
55925
40233
2021-03-22T05:51:14Z
Iyumu
191
/* Sasaw samaw(電視) */
55925
wikitext
text/x-wiki
= Sasaw samaw(電視) =
Sasaw samaw o ida kari [[seejiq]] hraan hidaw Kareynko ka nii, asi rngaw tribi msa ka nniqan ta hini. Sasaw samaw o spuan kari.
[[Snakun:Truku]]
53vyhioeid24xozbk1r8g6f9jkmm7j2
Satefo
0
1265
100875
55924
2023-10-06T00:35:56Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100875
wikitext
text/x-wiki
= Satefo(下德武部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka [[alang]] Satefo.
63 sapah ka kneegu na sapah, 148 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 136 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 12 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 81%, Bunun 1%, Sakizaya 1%, ni rahuq na o 8%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
1e0l7j7shqt7085w2z0otd2o6cq4p2m
Saudi Arabia
0
1266
86310
85972
2022-03-26T01:31:59Z
HuwacBasaw1234
49
/* Sfa ni jencyueyn(司法與人權) */
86310
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Saudi Arabia.svg|thumb|Flag of Saudi Arabia- Kwoci Saudi Arabia (沙烏地阿拉伯國旗) |alt=Flag of Saudi Arabia|419x419px]]
= Saudi Arabia (沙烏地阿拉伯) =
[[Patas bntasan:Emblem of Saudi Arabia.svg|thumb|File:Emblem of Saudi Arabia.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Yacow ka [[Saudi arabia]], 25 00 N, 45 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 2,149,690 sq km (hangan na o Tg13)
(knlbanga dxgal o 2,149,690 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 28,160,273 hiyi.
Gaga [[Riyadh]] ka pusu alang paru, jiyax 23 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Saudi arabia ga wada sugan 80.70% ka dxgal qpahan, 0.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 18.80% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Salman of Saudi Arabia, pnaah hngkawas2015 idas 1 jiyax 23pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Saudi Arabia in its region.svg|thumb|File:Saudi Arabia in its region.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置) ]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Sautialapo (沙烏地阿拉伯) =
Sautialapo (kari Alapo: العربية السعودية), uxay uri o rngagan dha Satalapo, Satialapo[5], tnhangan kana o Sautialapo wangkwo (kari Alapo: المملكة العربية السعودية,al-Mamlakah ʿArabīyah as-Saʿūdīyah) tnhangan Sauti, kika mniq kingal saw Siyaalapo pantaw nseejiq klwaan Alapo. Knlaban ka 2,149,690 pingfangkongri, nniq ska knlangan Alapo ida tgdha paru klwaan ka knlaban lnglingay dha, sngun Arciriya. Daya Sautialapo ni yueytan mquri Ilak, daya hraan hidaw nquri Kweyt, hraan hidaw ni Kata, Parin ni Alapo reyngh takongkwo mstrun, hunac hraan hidaw mquri Aman, hunac strun Yeymen, hiya ka wana kingal mntna niqan Honghay ni Poswan hayansyeyn klwaan, kkana dxgal dha ida snpuan kndadax ini tduwa nniqan ka hagay ni mqrinuc lqmiqu. Sautialapo sayan o kndadax ida nanaq spac ka alang - - snpuan Hanc, Neyc, duma hraan hidaw Alapo pantaw ni duma hunac Alapo pantaw[6].
Sautialapo wangkwo o pnhyugan kndadax hngkawas 1932 Ipensauti, hngkawas 1902 kndadax hiya ka prajil mluk Sauti wancaw dxgal Riyat, mntna dhiya ka mangal spac alang. Klwaan nii o kndadax kiya do ida dmuy pnaah uuda Israncui, muru pklawa cyuncu cwanc. Wahapipay nii gaga ngalan quri mssu pnrhulan klwaan Isran cyaw paypyey gaga ngalan hangan "pusu bi gaya Sauti" snegun pnuda saw gmhak kana knlangan[7][8]. Sautialapo o dha tnhangan "dxgal Ryansens", yasa kana kska Israncyaw knmalu bi dxgal o endhiya uri, Cings maycya ni Syeyncs Maytina. kika kingal uuda o ida dhiya ka mssu bi, dmuy murux uudaCencyaw hei[9], Sautiarapo o egu bi ka htran dha quri biyax dqrijil[10], sngun na bukuy bukun ka tluun tnlngan o ini pntna ka qnhlangan dha wada knhuway malu da, kiya ni ida ka dmuy empahun ni smisu ka uuda dha psru phuqin[11].
Sautiarapo hini o dhiya ka quri knlangan ida niqan paru bi ka ngngalan syo ni pusa klwaan nganguc ka klwaan dha, ida dhiya ka tgdha paru bi pqlahan cingcucan[12]. Yasa niqan sxwajanryaw ka dmayaw, Sautiarapo ka gaga ngalan niqan paru bi ngngalan dha, knkla seejiq o ida baraw bi[13], kiya ka kiya ni wana dhiya ka nniq kska klwaan Arapo empusal klwaan citwan[14][15]. binaw, mniq saw kska Haywan klwaan Arapo hcwo weyyueynxuey o wana dhiya ka niqa ngngalan[16]. Kwofangkayc Sautiarapo o nniq knlangan o ida tgspac kiya[17][18], nniq hngkawas 2010 dhuq hngkawas 2014 Stkrmo kwoci hping yeyncyoswo saw knlangan ida dhiya ka tgdha niqan ngngalan qyqaya mspais[19]. Knttu dha sqita Tiyutakwo ni congtngcyangkwo[20]. Uxay ka klwaan HaywangArapo hcwoweyyueynxwy, ida hiya ka cngyueyn Isran hcwo cuc ni Syosucu snpuan klwaan[21].
== Ris (歷史) ==
Hngkawas 1750 prajingnniqan Sautiarapo ka kska alang Arapo pantaw, kika bukun alang Muhanmot ni Isran kaykcya Muhanmot. Aputuliwahapu dnii ka mnseupu pniqan burah uuda. bukuy kska hngkawas 150 sngari, mnsui malu mnsui naqih ka biyax tnsapah Sautialapo, yasa iyux dha lqun ka Pantaw ni ini pstuq qnaqih Ayci (nii o ida neetumantikwo ka duma), ptjiyan ka Etumantikwo, kika mndha ungac ka biyax dha. sayan Sautialapo ga kndadax Aputul.Acic. pn.Aputul.Rahman.Alsauti bukun nii ka pnhiyu. hngkawas 1902 Aputul.Acic snkagun hbaraw sejiqan kndadax tnliyan alang Kweyt musa, kndadax baga mspis tnsapah Rasit wada dha ngalan Riyat. Nniq hngkawas 1913 dhuq kska hngkawas 1926, mntna ngalan Aputul.Acic ka duma dha dxgal Neyc (Nacit) ni Hanc (Sicyac). jiyax maspac idas kingal hngkawas 1926, Aputil.Acic hiya ka bukun kmlawa dxgal hini. jiyax empusal idas rima hngkawas 1927 ka pnpatas patas "nkari Cita" kika wada sdhiyaq Ingkwo ni murux ka Sautiarapo. Jiyax 22 idas 9 Hngkawas 1932, piyah nkari mseupu ka Sautiarapo. jiyax 3 idas 3 hngkawas 1938 nniq truma dxgal Sautiarapo gaga snjiyan syo ni wada asi priyux ka kndusan dha.
== Cngc (政治) ==
Sautiarapo o kika cncyawhi ncyuncucwanc ka klwaan dha. ida dhiya ka niqan cyuncuctu kska klwaan sayan o ana ini kpiya ka bukung ida niqan ka mnduwa bi biyax dha, hngkawas 1992 prajing puda "ckwocipnfa", Sautiarapo o kika kndadax lutuc Aputur-Acic. Sauti pqlahan klwaan cyuncuc, binaw paru bi "seynfa" ka klwaan (kurancing). Pnaah Sariyafa muuda ka klwaan dha. Sartiarapo o gaga sun saw cyoccya kika ida "ini bi cyo" ka klwaan dha uri (7 fen, ida truma bi) [22]. Uka malu bi cntan ruwan kaklwaan Sautiarapo, dhuq sayan wana nniq hngkawas 2005 ka mnda emkingal pgaaw ka alang dha, wana snaw ka tduwa pgaaw patas [23]. Saw uuda o, gaga pskritun Israncyawfa ni kana gaya Sauti ka biyax bukun. muudaparu bi ddaun siida o asi ka muda wanscnyueyn, tunux pnrhulan Urima ni kana seejiq Sauti dhiya ka au lnglungan. Sunnipay Wahapipay o ida klwaan dha ka muru lnglungan kwanfan. Ida wada psrwaun saw kana alang phiyu Cincns ni sapah pyasan miyah rmngaw slhayan dha nanaq ka Israncyawpay. Kndadax siida dhuq sayan, Sautiarapo o ida uka ka saw klwaan syan niqan nanaq ka Neyk, sosyan ni pgaaw.
=== Ritay bukung Sauti ni plutuc tnlngan bukung(歷代沙烏地國王和王位繼承 ) ===
Plutuc tnlngan bukun ka Sautialapo o asi ka muru gaya Syongcongtici saw plutuc ka laqi kaykwo cyuncu Ipnsauti. jiyax kingal idas maspac hngkawas 2005,bukung Sautialapo Faht nniq spuhan pusu paru alang Riyat, dhuq paru hngkawas 84 meydan do, kika ini pntna bubu ka swayi snaw,yueynwangcu Aputura cingwang ni mntna tama bubu swayi snaw, ida ntgdha fusosyan Surtancingwang dhiya ka jiyagan sejiq ruwan plutuc burah bukun ni pqpah Wangcu. sayan do, gisu rudan bi ka laqi Ipnsauti, ciban ciway laqi na Mukringcingwang ida mataru kmxalan ka hngkawas na.hngkawas 2006 pnuda ka “ syawcong weyyueynxwefa”, kndadax kana laqi bukung Sauti ni duma dntlutuc seejiq snpuwan dhiya ka syawcong weyyueynxey dhiya ka pqpah pgaaw ptlutuc seejiq ni snkaway qpahan bukung ni ptlutuc phiyu Wacu.Hngkawas 2011, wada meydan ka Wancu Surtancingwang. bukuy idas maspac idas mataru hngkawas 2012, wada meydan ka mnlutuc wangcu Naifu cingwang. Mntna idas,empitu kmxalan epitu paru hngkawas na ka Salmancingwan hiya ka dmutuc qpahun wangcu, idas kingal hngkawas 2015, Salmancingwang ka mlutuc, tgempitu bukung Sautiarapo ka hiya.empitu kmxalan hngkawas na ka swayi snaw bukun o hiya ka pqpah wangcu.jiyax 29 idas 4, Mukring cingwan o hiya ka tgkingal wada plaxan qnpah dmayaw qbsuran, ida tgkingal plaxan bukun Salman. Kiya do, laqi laqi Ipnsauti, laqi Naifu cingwan, laqai qbsuran na fuwangcu Muhanmot.Pn.Naifu ka pnlutucwangcu, ida sun saw kndadax tgdha pnlutuc dhuq tgtru tlngan bukun ka Sauti.. Hngkawas 2017, wada plaxan ka bukun Slman duri, phiyu nanaq laqi na Muhangmot. Pn. Salman. Pn. Aaputur-Acic. Arsauti ka wangcu. ya musa blaiq dhuq tgtru plutuc tnlngan bukun Sauti,ida ini klai ka pnuda na saw mhuqin ka rudan do laqi ka plutuc pqpah. Pnshiyun ka musa dha plkun ka qphun nii, ida ini stuq ka naqih uuda ruwan hihi, ida musa kndadax tgdha pnlutuc bukuy do prajing mrudu.
=== Sfa ni jencyueyn(司法與人權) ===
Btasan patas ka quri jencyueyn ni farin Sautiarapo, qmita jencyueyn, snpuan kwocitse ni reynghkwo jencyueyn weyyueynxey dnii ka spuan pslingan, saw quri uuda biyax qrijil[24,, saw Sautiarapo o ini tduwa mriq rulu ka qrijil alanga dha[25], rmngaw ka kwangfang dha o yasa qrijil psaw “mntna bi balun qhlangan”.Kndadax Idas 6 hngkawas 2018 wada psrwaun Sautiarapo cnfu tduwa mriq rulu, kika saw nii ka uuda o ida psmyahun dha musa malu ka klwaan, kiya ni ida mrana ka ngngalan[26].Mntna na hngkawas idas 2 ni idas 1,wada psrwaun musa pqita pspun bowru ni qrijil o ana ini siling snaw dadan ida yduwa phiyu qpahan nanaq ka qrijil Suti[27].Jiyax2idas 8hngkawas 2019, piyah kkingal kkari faring dqrijil ka Sautialapo, kkana uuwa wada psrwaun ana ini siling snaw ida tduwa mangan hucaw ni rmigaw, tduwa musa pbatas jiyax pncingan rabu ka qrijil,ida tduwa pqlahan ciway laqi, qrijil o tduwa nanaq pbatas musa snaw ni malax snaw, mangan pnpatas patas ssapah, wada mrana ka qpahun qrijil[28] bukuy duri o ida tduwa madas pnpatas hangan dha musa murux mniq sapah ssaan mimah sinaw ka qrijil[[29].Sautiarapo cnfu ospowxun dha rmngaw ka naqih uda ni pgarang kari, uxay uri o kika au ka uuda Sariya fakwey.
Hngkawas 2000, gaga psrwaun rifa idas maxal ka Sauti cnfu, rmngaw puda saw pnagan duma ini tduwa psru ka reynhkwo[30]. cipnfa tgrima patas pnatas tg26 pntasan : “muru Sariya fakwey pqlahan seejiq ka klwaan” [31] hngkawas 2002,ini psruwa psru ka Reynhkwo weyyueynxwey smhangan Sautialrapo puda psru snbuc ni smalak hiyi. snpuan ririh Sautiarapo ida kndadax gaya Israngcyaw, ini sruwa seejiq nganguc miyah snqaya gaya dha[11].
Muda psiling uda wangle ka klwaan Sautiarao cnfu(gmau) [32]. kingal ppatas seejiq Fouad al-Farhan Sautiarapo yasa smhangan cnc Sautiarapo,ngngalan ni seejiq meyti, kndadax ids 12 hngkawas 2007 wada hmkun[33]. pmpah singwen ni iijens Cyamayr.Kasuci gaga bqilan Sauti cnfu uri.
== Tiri(地理) ==
[[Patas bntasan:Saudi Arabia Topography.png|縮圖|File:Saudi Arabia Topography.png]]
Niqan 80% dxgal Arapo pantaw ka Sautiarapo. Alang nii o dha Arapo reynh takongkwo, Amang ni yeymen mlutuc o uka ka mnduwa bi ayus alang dha, kika ini klai ka knlaban Sauti. snpgan knlaban Sautiarapo o kika 2,217,949 pingfankongri, binaw tduwa ka 213 kbuhug 9 maxal kbkuy 7 kbkuy pingfankongri dhuq 224 kbuhug pingfankongri kska hini. kana klwaan o wana 1% ka tduwa dha qpahun.
=== Hnigan dxgal(地形) ===
Kkana dxgal Sauti o gisu saw alang baraw, kndadax gqiyan hidaw saw mshrus mtudu ni mquri hraan hidaw ka hnigan dxgal dha, wana gqiyan hidaw honghay yeynan niqan dgring brenux kika brnux alang baraw kana da, babaw 3000 mi ka haypa hunac gqiyan hidaw Sicyacsanmay, egu pniq dgiyaq, ska o Nacitekawyueyn, niqan breenux ka hraan hidaw, niqan sanhucyaw ka hraan hidaw yeynhaywan.
Kana knlaban klwaan o wada niqan mdka ka samwo, daya o Neyfute samwo, egu kkatur, blin qsiya, Ryucow, hunac Rupuhari samwo o egu kkhiya sacyo.
=== Karac(氣候) ===
Karac ticonghay ka gqiyan hidaw Sauti kawyueyn. Karac jetaysamwo ka duma llaban alang, ini pntna ka karac jiyan, wana alang yeynhay ka niqan msmur, kana do mcilux ni mddngu. qnyuxanquyux daya o niqan 100 – 200 hawmi, 100 hawmi ka hunac.
{| class="wikitable"
!地圖
! colspan="2" |省份
!省府
!人口 <small>(2017)</small>
!面積 <small>(km)</small>
|-
| rowspan="14" |
|-
|1
|利雅德省 (<small>ar-Riyad</small>)
|利雅德
|8,216,284
|404,240
|-
|2
|麥加省 (<small>Mekka</small>)
|麥加
|8,557,766
|153,148
|-
|3
|麥地那省 (<small>Medina</small>)
|麥地那
|2,132,679
|151,990
|-
|4
|東部省 (<small>asch-Scharqiyya</small>)
|達曼
|4,900,325
|672,522
|-
|5
|蓋西姆省 (<small>al-Qasim</small>)
|布賴代
|1,215,858
|58,046
|-
|6
|哈伊勒省 (<small>Ha'il</small>)
|哈伊勒
|699,774
|103,887
|-
|7
|塔布克省 (<small>Tabuk</small>)
|塔布克
|910,030
|146,072
|-
|8
|北部邊疆省 (<small>al-Hudud</small>)
|阿爾阿爾
|375,310
|111,797
|-
|9
|吉贊省 (<small>Dschāzān</small>)
|吉贊
|1,567,547
|11,671
|-
|10
|奈季蘭省 (<small>Nadschran</small>)
|奈季蘭
|505,652
|149,511
|-
|11
|巴哈省 (<small>al-Baha</small>)
|巴哈
|476,172
|9,921
|-
|12
|焦夫省 (<small>al-Dschauf</small>)
|塞卡凱
|508,475
|100,212
|-
|13
|阿西爾省 (<small>Asir</small>)
|艾卜哈
|2,211,875
|76,693
|}
== Singcng cyuhwa(行政區劃) ==
snakan gneayus 13 sen ka Kana klwaan Sautiarapo(mintaqah,fusu:mintaqat)
• Riyatesen
• Maycyasen
• Matinasen
• Tongpusen
• Kaysimusen
• Hairesen
• Tapukesen
• daya Pyensen
• Cicansen
• Nayciransen
• Pahasen
• cyawfusen
• Asiarsen
=== Pusu breenux(主要城市) ===
{| class="wikitable"
!'''人口最多的十大城市'''<small>(2007)</small>
!<small>百萬人</small>
! rowspan="4" |
! rowspan="4" |
! rowspan="4" |
|-
|'''利雅德'''
|6.7
|-
|'''吉達'''
|3.6
|-
|'''麥加'''
|1.7
|-
|'''麥地那'''
|1.3
|利雅德
|吉達
|麥加
|-
|'''達曼'''
|1.3
| rowspan="5" |
| rowspan="5" |
| rowspan="5" |
|-
|'''塔伊夫'''
|0.7
|-
|'''布賴代'''
|0.6
|-
|'''塔布克'''
|0.5
|-
|'''艾卜哈'''
|0.4
|-
|'''海米斯穆謝特'''
|0.4
|麥地那
|達曼
|艾卜哈
|}
== Cingci(經濟) ==
Kndadaxsyo ka pusu stmun ngngalan Sautiarapo, pusu ddaun klwaan o cenfu ka ppuda. Babaw dxgal o dmutuc bukuy Cyanata Sautiarapo ida dhiya ka tgdha mkla niqan syo ka cupeykwo (kana alang o 24% ka kana knegu klaan dha syo ). Kana alang o dhiya ka paru bi niqan brigan nganguc, pusu bi spuan ngngalang syoklwaan nganguc cenyueynkwo. ngngalan syocayey kana klwaan o saw hari wada niqan 75%, 40% GDP, 90% ka ngngala brigan nganguc. saw 40% GDP o kndadax syocingci hari. Hngkawas 1999 OPEC niduma ngngalan syo klwaan wada mrana siida, Sautiarapo ka pusu bi pnuda, saw nii siida wada psrwaun ka cenyueyn GDP o lihun dhan ni prbangan paru ka brigan dha.
Binaw kndadax hngkawas 2014 wada asi truma ka brigan pila syo, wana sayang ka saw nii mlih ka ngngalang Sautiarapo, mdungus ka Sakwo hngkawas 2018 pyahun dha ka ida malu bi brigan ka kwoing syo kongs.Idas spac hngkawas 2016, kika fuwancu Muhanmote.Pn.Salman.Aputure,Ajis.Arsauti nniq Sauti yueyncing 2030 prngaw piyah ttgsa, pqtaan narux ni ngngalang nanaq dnii, tbiyax prana puda ryuyoyey ni prana uuda yulejanyey, ska nii o quri ppanan o kika kana 755 ka ddaun, saw psaun dha ka nniq senti Maycya ni tgdha paru senti Maytina ska hini ka pslun dha teyru ni cicang.[34] ida kmiyah kana ka bnbari nganguc yasa Sauti cenfu sayan ini pstuq ka tbbiyax puuda prana syocingci. Sautiarapo o iyux dha ini hari stmai ka ngngalang syo klwaan o, hngkawas 2030 o stangan dha 10% ka pusu deynki kisa musa stmaun dha duri, kndadax ska hngkawas 2004 dhuq hngkawas 2014, mrana maxal kbuhug ka qpahan,binaw dmuy hbaraw sejjiqan nganguc miyah qnpah kisa mhnuk ka ngngalang dha qnpahan pila. [35] jjiyun dha ka qsiya ni ini biyaw mrana ka sejiqan yabi musa dha htrun hari ka puuda qpahun dxgal nii ka pusu dha.
Sautiarapo o ida hbaraw bi ka kndadax ising alang sejiqan miyah mniq alang hini. snpuan kana pnaah Feyryuping cengfu, hbaraw bi ka sejiqan hayway Feyryuping pusu bi qpahan dha ka Sautiarapo.
=== Ryuyoye(旅遊業) ===
Llaban bi ka samo Sautiarapo, mppajiq ka dgiyaq ni haydan sbiyaw, thngayan bi gaya ni endaan sbiyaw, niqan rima ka hnciyan knlangan klwaan hini, yasa mssu bi ka klwaan Murings,kika quri hbaraw bi ka miyah rmigaw o ida htrun dha. iyux ini stama syo dha, puda egu qpahan ida mrana ka ngngalang dha, Sautiarapo o paru bi ka ckau dha pila pkmalu dha ka nniqan ni yahan rmigaw.
Jiyax 27 idas 9 hngkawas 2019j, rmngaw ka Sautiarapo pqpahun dha ka ryuyoyey, niqan 49 klwaan ka prajil dha ppatas patas rgayan. qrijil klwaan nganguc o tduwa murux miyah alang dha, kiya ni ana ini klukus mqalux bbaraw lukus,rmigaw seejiq o tduwa nniq Sautiarapo kwanwan sencing teyncjeyncen, ana ini usa pbatas ringskwan. binaw rmigaw sejiq asi ka klukus sdrux ni ini imah sinaw. uxay uri, dmuy pnatas teync ka rmigaw sejiq ini tduwa musa ruwan alang Naycya ni Maytina. [36][37]
== Ssjiqan(人口) ==
Dhqan jiyax ka dhuq hngkawas 2012, ssjiqan Sautiarapo o 28,287,855[38], duma kska nahiya 640 kbuhug kasejiq klwaan nganguc mniq hini. dhuq 1960 neyntay, kkana ssjiqan klwaan kana o ssjiqan yomu ni mdka yomu,binaw snegun wada ini biyaw mkala ka cingci ni ini biyaw mkala ka brnux alang, wada hmrinas 95% ka ssjiqan gisu mniq hini. duma breenux ni ska Ryuco knhbaraw ssjiqan kana pingfan kongri o hmrinas 1000. nniq brah hngkawas 1990,ida wada kghak ka ssjiqan Sautiarapo, hraan hidaw gqiyan hidaw kgsilung ni ruwan alang ryuco tgutu ka ssjiqan, kiya ni uka seejiq nniq ka ruwan alang knlaban samo.
ska kongmin Sautiarapo, cyocen ka sejiq Arapo, duma do gaga nniq siyaw Feyi ni yadayi thjil hini. [39] kndadax alang honghay yeynan miyah thjil hini ka dhiya, dhiya ka pqpah qpahun Sautiarapo. niqan nanaq ka ssjiqan kndadax Yadayi,kndadax pusu Ingtu,Pacistan, Mongcyara Ingtunusiya ni Fetryupina. Uxay wana nii, ruwan hini o niqan ka ini dhuq 10 kbuhug seejiq gqiyan hidaw.
=== Niqan hangan seejiq(名人) ===
·Warite. Pen. Tarale. Alesauti, Warite wangc, ciyeycye, “ Woruen. Pafeyte” ciyeycya
[[Patas bntasan:Internet users in saudi arabia.gif|縮圖|File:Internet users in saudi arabia.gif]]
== Gaya(文化) ==
Kana na klwaan Sauti dhuq sayan uka ana kingal ka qtaan teyningyueyn ( teyningyueyn Sautiamey kongs ni teyningyueyn bukun Aputura paru pyasan keci, wana dha nii ka teyningyueyn Sauti[40] ). tgkingal qtaan teyningyueyn Sautiarapo hini o tawyeyn qrijil Hayfa. Mansuer ( Haifaa Al Mansour ) hngkawas 2012 ka qduwan na smaiu “ pspun ddeynsya” [41] tgdha qtaan teyningyueyn Sautiarapo o kika Maymusapo ( Mah Sabbagh ) hiya nanaq ka snalu “ Paraga smkuxun Paraga” ( Barakah Meets Barakah ) [42]. nniq jiyax 11 idas 12 hngkawas 2017 gaga psrwaun Sautiarapo ka htran hngkawas 35 ini tduwa pqtaun nganguc ka teyingyueyn, kndadax hngkawas 2018 prajing pqita teyningyueyn da[43]
== Pnrhulan(宗教) ==
Pnagan gaya dha asi ka seejiq Musring. [44] saw 85 – 90% Syunnipay ka seejiq Sauti, kiya ni saw 10 – 15% ka seejiq Syeypay Musring. kwanfa ni tlngan cancutaw nniq Sautiarapo ka Syunnipay Musring kiya ka tnhangan dha Wahapi cyawpay, ncintay Israncyaw fukucui paypey, nniq 18 sci Muhanmote. Apoture. Wahapi dhiya ka pnhiyu, ttu dha sqita saw Isran yueyncyawcui “jingcawtus”,“ putuh lnglungan” uxay uri o “ mssu bi”. kika dmayaw seejiq o ida pgurah ksun, kana uuda dha ini puru 7 sci Israncyaw seync Muhanmote ni cyawyi tnhiyan dha. wada niqan ciway ka Syeypay gisu ciyaxan ka qqpahan ni uuda pnrhulan.
Cencyawhi ka klwaan Sautiarapo. ruwan Israncyaw mssu bi ka Wahapipay ngalan dha kwocyaw, waycyaw cenje Sautiarapo muru nniq kgknlangan gmaran shlayan Wahapi nii ka pusu dha. [45]
Sauti ka qnlahan sprun bi Israncyaw ka dha snit : tgkingal snit o aycya ni tgdha snit Maytina. siida tunux qmlahan Sauti ka ryansenti ceynhujen.
[[Patas bntasan:Saudi security forces on parade - Flickr - Al Jazeera English (8).jpg|縮圖|File:Saudi security forces on parade - Flickr - Al Jazeera English (8).jpg]]
== Cuns(軍事) ==
Pnhyugan hngkawas 1964 ka psaping ucwan Sautiarapo, paru bi kwofanhweyi ka paru bi kwofanhweyi cyueyjecikwan. Paru dongsway psaping ucwan ka bukun, psaping ucwan congjanmo ka Muhanmote.Sahe. Hamati sangcyan. Psaping o sugan cnkwycyun ni kwoming putwey. Cnkweycyun o muda cyueynpingic, psbu siida o muda iupingic, kdha hngkawas ka qpahun psaping, tesupingcong o tru hngkawas.
Niqan saw 10.6 kbuhug seejiq ka congpingri psaping ucuan, niqan saw 7.3 kbuhug seejiq ka kska rucyun, snkagun tru ka cuancyaryu, kingal ka goncyangryu, kingal ka pupinryu, kingal ka wangs cingweytuang, empusal tru ka pawpinging, niqan saw 1.1 kbuhug seejiq ka psaping gsilung,spuan do kika dha ceyntuey honghay ni poswan, niqan saw 1.8 kbuhug seejiq ka psaping skaya, snkagun kongcici congtuey, ceycicicongtuey dnii. uxay uri niqan kwoming cingueytuey uri, pyeyngfang putuey, teconganjyueyn putuey ni cingueytuey gsilung dnii.
[[Patas bntasan:Saudi Arabia 2003 CIA map.jpg|縮圖|File:Saudi Arabia 2003 CIA map.jpg]]
== Cyawtung(交通) ==
Knbragan elu Sautiarapo o 221.372 kongri, binaw wana 47.529 kongri ka endaan pusan poyoru, duma kawsukongru knbragan na o ida wana 3.891 kongri duma[46]. kkana kawsukonglu kndadax pusu alang Sautiarapo Riyate mquri nganguc, yasa mcilux ka nniqan dha alang, kika elu dha o asi ka tduwa mhtur kncilux, asi ka tduwa ini snbuc dowriq mriq rulu ka rdax uri.
Yasa Sautiarapo amari sntama bi ppanan dxgal ni ppanan skaya, ini dha jiyagi hri ka quri deylu. niqan kingal ka ceyyunsidong nniq Maycya, kingal ka niqan saw 18 kongri ka jingguey, kndadax hngkawas 2010 ka prajing ppanan [47]. dhuq hngkawas 2014, kana knrbagan deylu Sautiarapo o 1.378 kongli, kika kana o 1.435 kongc dungus bi kueycyu, knbragan deylu o tg81 ka nniq babaw dxgal[46].
Nniq Sautiarapo ka kanggo o ppanan syojangbing ka pusu dha, kika Sautiarapo kangucyu ka pqpah hayyunyeyu[48]. pusu kanggo o gaga Taman Poswan , Cita honghay, kska, paru bi kanggo klwaan ka Cita, kkhngkwasan niqan 4.010.448 ka knegu hwokuey.
Quri ppanan skaya Sautiarapo, dhuq hngkawas 2013, kana o niqan 214 ka cijang, duma ka 82 cijang gisu qduun smalu ka elu sapah skaya, niqan 132 ka ini sluy na[46]. duri, muway csenci sncyan dingcicyan, nii 214 cijang o wana maxal ka niqan[46]
{| class="wikitable"
!稱呼
!生平
!統治始
!統治終
!注釋
!王朝
!肖像
|-
|'''阿卜杜勒-阿齊茲'''
* <small>本·沙烏地</small>
* عبد العزيز
|1876年11月26日–1953年11月9日(76歲)
|1932年9月22日
|1953年11月9日
|
|沙烏地
|[[Patas bntasan:Ibn Saud.jpg|縮圖|143x143像素|File:Ibn Saud.jpg-()]]
|-
|'''沙烏地'''
* سعود
|1902年1月12日–1969年2月23日(67歲)
|1953年11月9日
|1964年11月2日
<small>(被廢黜)</small>
|本·沙烏地與瓦德哈赫·本·穆罕默德·本·阿卡布之子
|沙烏地
|[[Patas bntasan:Saud of Saudi Arabia.jpg|縮圖|131x131像素|File:Saud of Saudi Arabia.jpg]]
|-
|'''費薩爾'''
* فيصل
|1906年4月–1975年3月25日(68歲)
|1964年11月2日
|1975年3月25日
<small>(被刺殺)</small>
|本·沙烏地與塔爾法·本·阿卜杜拉·本·阿卜杜勒耶夫·阿勒希赫之子
|沙烏地
|[[Patas bntasan:King Faisal of Saudi Arabia on on arrival ceremony welcoming 05-27-1971.jpg|縮圖|185x185像素|File:King Faisal of Saudi Arabia on on arrival ceremony]]
|-
|'''哈立德'''
* خالد
|1913年2月13日–1982年6月13日(69歲)
|1975年3月25日
|1982年6月13日
|本·沙烏地與阿勒·賈哈拉·本·阿卜杜勒-阿齊茲·本·穆賽義德·本·吉魯維之子
|沙烏地
|[[Patas bntasan:King Khalid bin Abdulaziz 1.jpg|縮圖|92x92像素|File:King Khalid bin Abdulaziz 1.jpg]]
|-
|'''法赫德'''
* فهد
|1921年3月16日–2005年8月1日(84歲)
|1982年6月13日
|2005年8月1日
|本·沙烏地與胡薩·本·艾哈邁德·阿勒蘇戴里之子
|沙烏地
|[[Patas bntasan:Fahd bin Abdul Aziz.jpg|縮圖|99x99像素|File:Fahd bin Abdul Aziz.jpg]]
|-
|'''阿卜杜拉'''
* عبد الله
|1924年8月1日–2015年1月23日(90歲)
|2005年8月1日
|2015年1月23日
|本·沙烏地與法赫達·本·法拉赫·本·蘇丹·阿勒希塔拉因之子
|沙烏地
|[[Patas bntasan:King Abdullah bin Abdul al-Saud January 2007.jpg|縮圖|139x139像素|File:King Abdullah bin Abdul al-Saud January 2007.jpg]]
|-
|'''薩勒曼'''
* سلمان
|1935年12月31日(85歲)
|2015年1月23日
|現任
|本·沙烏地與胡薩·本·艾哈邁德·阿勒蘇戴里之子
|沙烏地
|[[Patas bntasan:Salman bin Abdull aziz December 9, 2013.jpg|縮圖|112x112像素|File:Salman bin Abdull aziz December 9, 2013.jpg]]
|}
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/沙特阿拉伯<nowiki/>(參考自中文維基百科)
9878pu5kgqqr2yag82ntfl0z2gme9al
Sauli Niinistö
0
1267
83464
83463
2021-12-11T05:40:08Z
HongZongYi
54
/* Kndusan niya nanaq(個人生活) */
83464
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Sauli Niinistö Senate of Poland 2015.JPG|thumb|Sauli Niinistö Senate of Poland 2015- Sauli Niinistö( 紹利·倪尼斯托 )|alt=Sauli Niinistö Senate of Poland 2015.JPG]]
= Sauli Niinistö( 紹利·倪尼斯托 ) =
Mntucing hngkawas 1948 idas 8 jiyax 24 ka Sauli Niinistö ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Finland]] ta sayang o kiya ka Sauli Niinistö, pnaah hngkawas 2012 idas 3 jiyax 1 pnrajing kmlawa klwaan.
= Sauli Väinämö Niinistö(紹利·倪尼斯托) =
'''Sauli Väinämö Niinistö''' (kari Finland:Sauli Väinämö Niinistö, phnang kari Finland:kngkawas 1948 idas8 diyax 24-),Finland Seyji jnwu, Finland Minjoku Ryeynhe Tangci, Soto Finland saya. Kngkawas 2012 idas 3 psdhuwan phiyu Soto. Kiya ka snpeyyah kngkawas 1956 dhuq saya mwaya bay Tunarac Palic Soto. Mniq kngkawas 2018 idas 1 diyax 28 cida muda Soto seyngkyo,'''Sauli Väinämö Niinistö''' pa wada mangal 62.7% hyo ryu mbiyax mangal seyngkyo mi lmutuc qpahun Sotodungan.
== Kndusan niya seyji(政治生涯) ==
[[Patas bntasan:President of the United States Donald Trump & President of Finland Sauli Niinistö, August 28, 2017 (01).jpg|縮圖|Kngkawas 2017 idas 8 diyax 28 cida '''Sauli Väinämö Niinistö''' u tuhuy Amirika Soto Danaid Trump mtqita dqras. ]]
Kngkawas 1987 cida '''Sauli Väinämö Niinistö''' pa wada wewan ngalan rmirihTuiwil hunac Finland Cyu na Finland Kwohuy giying, kngkawas 1994 dhuq kngkawas 2001u ngalan Finland Minjoku Ryeynhe Tangcusi.
'''Sauli Väinämö Niinistö''' pa mntaxa ryus, snpeyyah kngkawas1996 dhuq kngkawas 2003 cida '''Sauli Väinämö Niinistö''' u ngalan Caycngbu Bucyo, kiya u mniq kngkawas 2006 Soto seyngkyo cida u rmirih Ryeynhe Tang tumal seyngkyo. Kngkawas 2007 dhuq kngkawas 2011 cida u ngalan Gikay Gicyo.Snpeyyah kngkawas 2002 prading '''Sauli Väinämö Niinistö''' u nngalan Oco Jnmin Tang Jongyu Cusi uri.'''Sauli Väinämö Niinistö''' u nngalan Finland Mtur Boru Syeyhuy Cusi uri.
'''Sauli Väinämö Niinistö''' pa mniq kngkawas 2012 idas1 diyax 22 na tumn1 Soto seyngkyo cida, '''Sauli Väinämö Niinistö''' mniq 8 hiyi hosweynjn u wada mangal37.0% hyo ryu mi tu1 ka hiya, bukuy daw mtuhuy mnangal hyo tu2 niya (18.8%) snpeyyah Tuiwil Palic Msama Ryeynmong na Peka Hawisto mtmay idas 2 diyax 5 ka tumn2 meytaq hyo muda pnsung, kiya u wada 62.6% mi 37.4% ka hiti balay mi wada mbiyax ka hiya. '''Sauli Väinämö Niinistö''' pa mniq kngkawas 2012 idas 3 diyax 1mndungus bay psdhu phyuwan Soto Finland. '''Sauli Väinämö Niinistö''' pa wada knkana Finland mk56 knkawas dhuq saya u mwaya balay taxa Tunarac Palic na Soto, kiya uri mi Soto mi Congri u mntna Tunarac Palic cngtang kana.
== Qnita niya quri seyji ( 政治觀點) ==
[[Patas bntasan:Jim Mattis with Sauli Niinistö - 171106-D-GY869-069 (37501656824).jpg|縮圖|Kngkawas 2017 idas 11 diyax 6 cida '''Sauli Väinämö Niinistö''' mniq Helsinki tuhuy Amirika Kwohwangbu Bucyo James Mattis mtqita dqras. ]]
'''Sauli Väinämö Niinistö''' u spuda niya “Ccan Cyeyci” rmngaw ka mnqnita niya seyji (kari Finland: porvari) dmuwi kari niyi muda pkla kari. Mniq kngkawas 2005 muda psiling kari cida muda pkla kari niyi mi pspuwan niya Seyji Turanac Palic mi msdurux lnglungan mi ini sliq sediq na Kejn Cuyi spltudan niya kana.
Mniq kngkawas 2012 kcka Soto seyngkyo ka '''Sauli Väinämö Niinistö''' pa muda pklakari hiya u iyux muda palix biyax Soto muda psruwa cumi qnnaqah sediq.Mniq iyax qmpah Soto cida u muru quri kari niyi ka hiya uri, mniq tu1 knkawas qpahun niya Soto cida pa wana taxa ka wada niya srwanan cumi. '''Sauli Väinämö Niinistö''' u muda pkla kari hiya u dmkuh dmuwi 2 kari tmsa sapah pyasan (mniq Finland, kari Finland mi kari Sweden u mntna kari ddiyun seyhu kana, pyasan tukcka mi pyasan tutiping pa kasi ka muda smluhay pusu kari nanaq minjoku mi kasi ka muda smluhay kari 1 ddiyun seyhu uri). '''Sauli Väinämö Niinistö''' u hantay Tongsing Msturung, ana so hiya u kmkuh biyax Tongsing Panryu u dmuwi mtna hangan mi dmanga laqi. Hiya u dmkuh Anles, binaw kasi ka niqan mdhu bay pnwaya horicu.
Quri so uuda Finland tumal Tudaya Pnsdhuwan ka '''Sauli Väinämö Niinistö''' u mniq kngkawas 2012 cida muda seyngkyo cida rmngaw qnita niya hiya u ini dhuq ka diyax nina. Qnita '''Sauli Väinämö Niinistö''' pa Finland u kasi ka mniq kcka snrwanan niya nniqan Tudaya Pnsdhuwan pttuku biyax qmlahang Oco msupu qmpah . Ya mptumal Tudaya Pnsdhuwan u kasi ka spuda Cweynmin Kongto meytaq hyo muda keytey niya. Mangal Soto daw uxay mpniq iyax qpahun niya Soto muda pprngaw quri uuda mptumal Tudaya Pnsdhuwan,kiya mi dmkuh Omong msupu qmlahang
cngce ka pkrana dungan.
Mniq quri kcka keyjay cngce pa '''Sauli Väinämö Niinistö u dmudul''' mlu, qmpah mi snburah qqpahan. Qnita '''Sauli Väinämö Niinistö''' pa malan ka kngkawas qpahun u, malu mray so plihun ka diyax ppyasan payan tubeyhing mi malu dmuwi dmka diyax qmpah ka wada taygo na sediq muda psbalay. Mniq kngkawas 2012 kcka seyngkyo cida pa hiya u muda meysa pchdil pcahu quri ini puru waya psangay qpahun, binaw niyi u wada hantay ka konghuy.
== Kndusan niya nanaq(個人生活) ==
[[Patas bntasan:Soome ja Eesti riigipead Soome 100 kontserdil.jpg|縮圖]]
'''Sauli Väinämö Niinistö''' pa tuhuy Tu1 qridin niya Marja-Leena Niinistö (Marja-Leena Niinistö , pusu hangan tama bubu niya ka Alanko) mniq kngkawas 1974 msturung,dhiya u niqan 2 laqi snaw: Nuutti (mntuting kngkawas 1975) mi Matias (mntuting kngkawas 1980). Marja -Leena u mniq kngkawas 1995 idas cida wada mnrdang pnstatuk rulu.
Mniq ngalan Bucyo iyax cida, murux snaw cida ka hiya, '''Sauli Väinämö Niinistö''' u mntuhuy snpeyyah Tukcka Tang na Kwohuy qridin giying Tanja Karpela (kngkawas 2003 dhuq kngkawas 2007 ngalan 2007 ngalan Bucyo) niqan kancyo dha. Mniq so kcka biyax nripan nganguc daw, ddha dha u mnniq kngkawas 2003 teykong , binaw mniq kngkawas 2004 ptalax dungan.
Kngkawas 2009 idas1 cida '''Sauli Väinämö Niinistö''' pa tuhuy Yeni.
'''Sauli Väinämö Niinistö''' ka 2004 Ucilung India Beyhing Runu na Mnngari Mudus. Cida u wisu mniq Thailand Khaolak tuhuy laqi niya snaw Matias msupu mdakil pusu uruc deyngki qduriq mmeyras ucilung.
== Pnyahan bnatas(資料來源) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
j2wvcv3agnxvq4i68ht32yftq8ghh61
Saviki
0
1268
100876
55923
2023-10-06T00:35:59Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100876
wikitext
text/x-wiki
= Saviki(山美部落) =
Gaga mniq Cyaiseyn Arisansyang ka [[alang]] Saviki.
191 sapah ka kneegu na sapah, 577 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 568 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 9 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Cou 95%, Bunun 1%, Tayal 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
7ppa4808qcl78rmpjazauoft6szo8yp
Sawanengan
0
1269
100877
55922
2023-10-06T00:36:00Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100877
wikitext
text/x-wiki
= Sawanengan(共和部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sowfungsyang ka [[alang]] Sawanengan.
262 sapah ka kneegu na sapah, 687 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 26% niqan 180 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 74% niqan 507 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 24%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
qty58upo1vj9q87wbk3vmq1xc823gu0
Sawi
0
1270
100878
55921
2023-10-06T00:36:01Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100878
wikitext
text/x-wiki
= Sawi(百壽部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Sutansyang ka [[alang]] Sawi.
156 sapah ka kneegu na sapah, 387 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 32% niqan 123 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 68% niqan 264 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Saysiyat 31%, Tayal 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
my26p0c2ky5v7bon735qshqzuygm1rw
Sayie
0
1271
100879
55920
2023-10-06T00:36:02Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100879
wikitext
text/x-wiki
= Sayie(下大隘部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka [[alang]] Sayie.
27 sapah ka kneegu na sapah, 70 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 67 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Saysiyat 74%, Tayal 16%, Amis 1%, Paiwan 4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
i3sj3vnabgjgzar4isg82wymbse5kq5
Sbeyuk
0
1272
40307
40306
2021-03-18T15:23:48Z
Martin Urbanec
1
已匯入 12 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
40306
wikitext
text/x-wiki
= Sbeyuk/ Sbiyuk/ Sbiyuk(臺灣赤楊木) =
Sbeyuk de, ngalan daha psbleyaq dheran neepah daha. Anu dheran pnhumaan sbeyuk se, malu riyung kana ka pnhumaan daha any maanu si, kiya ka ado so muku gnburah dheran de, skadi dheran pnhumaan qhuni sbeyuk ka malu na mesa, anu paru ka kndkilan na ka hei na macu mesa.
[[Patas bntasan:Tree shape.jpg|thumb|File:Tree shape.jpg-Sbeyuk/ Sbiyuk/ Sbiyuk(臺灣赤楊木)]]
Cbeyo de hmdun gunbrah neepah de, blequn daha hmarac ka btunux ma qhuni paru de blequn daha mtbeku paga ka neepah hiya, slliyung daha ptuhuun misan ma ppuraun daha ppqun so sapah duri.
Qhuni sbeyuk nii msderux riyung. malu cyexan ma sqama riyung malu pthuun, ini beyo mrana ka puniq na, ki qhuni ngalan daha ptahu duri.
[[Snakun:Truku]]
dj7l6j0trfj5eaug7uxr6m51a61veia
Sbiki
0
1273
94622
55919
2022-12-31T04:57:54Z
Shidailun73
1337
Spacing.
94622
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Binlang.JPG|thumb|Sbiki(檳榔)]]
Sbiki(檳榔) Seejiq Tnpusu smkuxul bi mqan sbiki mhuma ka [[seejiq]] tnpusu,sapah bukuy dha mhuma lala bi sbiki. Musa qmpaah dxgal asi ka madas sbiki. Saw mniq psnawal o, smparu bi sbiki kika gaya dha asi ka niqan sbiki. Mstrung dha o asi ka mgay sbiki uri. Saw sayang do mkan sbiki o, lala bi sqma quwaq ,mnarux ka quwaq uri da.mkan ta uri o naqih hiyi. Mduwa uqun ka powri sbiki mhapuy ta bgu uri. Powri sbiki aji saw pajiq mhiyi ska sbiki mdka lxi ka hangan na. Ini duwa mkan sbiki ka sayang. Niqan lala mnarux ini psiya keudus ta babaw dxgal. Asi ta knmalu hiyi ta nanak.
== 參考文獻 ==
* 鍾王秀娟. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
8q1opnusonwx1yx5w7g1hh68dofdfv0
Sbiyuk
0
1274
40313
40312
2021-03-18T15:23:52Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
40312
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Sbeyuk]]
[[Snakun:Truku]]
21rlm2i5xv5a4o00cv7ij6hs8g2wd0r
Sblaiq
0
1275
80177
55918
2021-10-28T15:03:24Z
WikiEditor50
373
80177
wikitext
text/x-wiki
= Sblaiq (和諧) =
Sblaiq mu.
Dhuq sngayan jiyax ka [[sayang]], mqaras bi ka lnglungan mu,
yasa tduwa pqita ku laqi [[laqi]],
mseupu nami mhrapas ni mhulis.
Yaku o mdrumuc bi qmeepah kdjiyax.
Dhuq sngayan jiyax do musa ku tuhuy laqi ni laqi laqi,
malu bi ka jiyax saw nii sblaiq balay wah.
[[Snakun:Truku]]
468420jg7qrieyj0rqyd7jamg2k2c1i
Sbunaw
0
1276
100880
55916
2023-10-06T00:36:04Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100880
wikitext
text/x-wiki
= Sbunaw(雪霧鬧部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Sbunaw.
48 sapah ka kneegu na sapah, 179 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 174 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 87%, Amis 1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 1%, ni rahuq na o 9%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
82573dvcy8gtcuermhvgxf2tex4uniw
Sedang
0
1277
40333
40332
2021-03-18T15:23:58Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
40332
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Seydang]]
[[Snakun:Truku]]
j3d7iix9nsrglkojpz5x8amd841vav5
Sedeng
0
1278
100881
55915
2023-10-06T00:36:06Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100881
wikitext
text/x-wiki
= Sedeng(瑟冷部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka [[alang]] Sedeng.
225 sapah ka kneegu na sapah, 639 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 33% niqan 214 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 67% niqan 425 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 28%, Bunun 3%, Sakizaya 1%, Puyuma 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
iy3hzqhhmusa227xyx7svpjbh74xffc
Seediq
0
1279
103000
102999
2024-03-14T12:04:48Z
Quinlan83
771
回退[[Special:Contributions/2A00:A041:14E1:2200:85BB:D3FE:3615:FFF0|2A00:A041:14E1:2200:85BB:D3FE:3615:FFF0]]([[User talk:2A00:A041:14E1:2200:85BB:D3FE:3615:FFF0|留言]])的編輯,改回[[User:Varlaam|Varlaam]]的先前版本
97897
wikitext
text/x-wiki
== Tgdaya ==
Seediq (賽德克族) Seediq bale kesun ga [[Seejiq tnpusu (takasagu)|seediq tnpusu]] [[Taywang]] duri, ga meniq tgdaya nklaan hido Nantowseyn ma tgdaya tgtruma [[Hwareynseyn]]. Mnoda bsiyaq so mlgeluw pheyuw ngayan nii qulung wada phyegan ngayan knkawas 2008 idas 4 ali 23 di, mgseediq tnpusu [[Taywang]].<ref name="Unnamed-20230316163413">台灣原住民族資訊資源網-認識原住民族群介紹:賽德克族</ref><ref name="Unnamed_2-20230316163413">"賽德克族"行政院原住民族委員會,2016年05月14日查閱</ref> Ye Seediq ma Truku kesun ga mntena ka pusu daha ma knkela daha kndesan, ye nanaq ga meniq ini pntena ka nniqan de, wada mtswai di. Dehuk knkawas 2016 idas 4 de, kana ka hei Seediq ga ''yabi'' niqan hari 9509 spegan. Nniqan alang Seediq ma Knkela kndesan ga, ye sparu so qmita “[[gaya]]”. Ye alang ma tnsapah dSeediq ga tama ka pusu de, bubu ge mdayo kiya. Nasi so mqriqu na qqpahun ma oda quri so mosa lmiqu ge ida dseno ka moda qmeepah dnii, maanu ka tminun pala ma qaliq ge mqedil ka moda qpahun kiya.
== Truku ==
Seejiq (賽德克族) Seejiq balay ksun ga [[Seejiq tnpusu (takasagu)|seejiq tnpusu]] [[Taywang]] uri, gaga mniq tgdaya nklaan hidaw Nantowseyn ni tgdaya tgtruma Hwareynseyn. Mnuda bsiyaq bi mlglug phiyug hangan ni qulung wada phyugan hangan hngkawas 2008 idas 4 jiyax 23 da, maa seejiq tnpusu [[Taywang]]<ref name="Unnamed-20230316163413"/><ref name="Unnamed_2-20230316163413"/> Seejiq ni Truku ksun ga ida mntna ka pusu dha ni knkla dha kndsan, yaana nanaq gaga mniq ini pntna ka nniqan do, wada mswayay da.<ref>王擎天. 賽德斯巴萊:史實全紀錄. 台灣: 典藏閣. 2011-07-27 [2011-09-03]. ISBN 9789868744301(中文(台灣))</ref> Dhuq hngkawas 2016 idas 4 do,kana ka hiyi Seejiq ga yabi niqan hari 9,505 spgan. Nniqan [[alang]] Seejiq ni knkla kndsan ga, ida sparu bi qmita “[[gaya]]”. [[Alang]] ni tnsapah dSeejiq ga ida tama ka pusu bi, bubu o mdayaw kiya. Nasi saw mqriqu na qqpahun ni euda quri saw tmsamac o ida dsnaw ka muda qmpah dnii, manu ka tminun pala ni qaliq o sqrijil ka muda qpahun kiya.
== Toda ==
== References ==
<references/>
== Pteumal pptasun(資料來源) ==
* 原住民賽德克族正名 爭取第十三族 2004年7月22日。自由電子報
pao5ujx4n35rdt9nv5wumgp99e6uocw
Seediq Bale
0
1280
94625
69145
2022-12-31T11:45:10Z
Shidailun73
1337
Space.
94625
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Seediq Bale pronounced.ogg|thumb|Seediq Bale (唸法)]]
== Seediq Bale (賽德克族) ==
Seediq bale ge daha kari ha, “seediq daka bale”, ma daha dungus na ka “seediq” duri, kingal ge tnngayan naq nngayan miyan yami Seediq, meniq ka kingal ge, seediq naq so rrngagun ta klaali. Kika netun mesa “Seediq ku ka yaku” we, seediq tnkari nii ge tnseediq nami yami ka kiya, ani so nii we, uka ka knesa miyan uxe seediq ka kanna seediq ga meniq bobo dheran nii, niqan naq tnyanan miyan duma ka quri dheya, asi ka seediq uxe qtaan rudan nami cbeyo we, uka nami naq ngngalan ngayan. Bale ge, bale ba bale ka dungus na kiya,
Smkuxun mesa “Seediq ku bale”, “Seediq miyan bale” ka seediq miyan yami, mpneyah kari nii ka mesa “Seediq Bale” nii, yaani niqan tikuh ka sntdahu na quri yami Seediq ka kari nii, niqan so pkuuro ma smparu peni. Ani si niqan kari nami mesa “sama bale”, “qcurux bale” ma “huling bale” duri, netun kingal bale ka “sama bale” de, ye sama mberiq ka duma sama di? So kia ka “qcurux bale” ma “huling bale” duri, ye maha niqan ka qcurux mberiq daka huling mberiq duri denu? Speeyah ta pusu kari kesun “bale” nii lmngelung de, uxe ba puso kiya ka, dnngusan na mnugaya kari so nii.
Bale ba naq cbeyo duri, ini kela mhuma sama ka rudan miyan cbeyo, asi naq tikuh skadi sama hmneru so bbsuring ma llmiqu. Kesun “sama bale” nii ge, sama leexan skdiyun ma, kuxun riyuna meka seeidq nami yami, so kiya ka “qcurux bale” nii duri, asi eniq so yyayung ma rruru kssiyo [[alang]] nami, ini baka mosa tmremux seediq alang, mnngihun hari mahun ka begu na, kuxun riyung mimah seediq nami. Meniq ka “huling bale” ge, huling mtduwa ma mkela riyung mhero camac, heya ka lekuh rudan nami mosa lmiqu cbeyo, uka huling de yaani maha rriqu gmcamac ka rudan nami cbeyo, kiya kesun daha “huling bale” ka huling mkela mhero camac, irih so snpruwan qmita dnyagan na yami seediq. Huling ka ini riyung osa phlingun we, ini huwa de qmlahang tikuh sapah, ani si, ini nami kesi “huling mberiq”.
Hdure nii de, ga daha hii ngalan muwa ngayan ega ka “Seediq Bale” nii di, riso Plmukan kesun We-tosung ka pnsuega na, dungus na ge, ga pseega ndaan na rudan miyan cbeyo, kika ndaan daha kmciyuk Tanah Tunux peni. Ndaan ga na srunuun pseega nii ge, bnhangan na kari daha, uxe de qntaan patis ma, heya naq mnatis ka kari wada na spooda ega nii di. Egu riyung ka seediq mnosa dmayo pseega heya, niqan hay-yu Tay-wang nii, niqan hay-yu Tanah Tunux, hay-yu Plmukan ma, hay-yu pnslhayan na yami Seediq, hbaro ka meyah tnnais so pseega hiya duri. So ka dmnayo ooda qqpahun ega nii duri we, niqan mneyah Tanah Tunux, niqan mneyah Co-sen, Tay-riku ma mneyah naq ita Tay-wang hini. Ado ka kari nami Seediq ka ga srengo na ega nii, kika yaku ka splawa na mosa mbahang kari daha pseega, ani hay-yu hay-yu Tanah Tunux, hay-yu Plmukan ma, hay-yu ta ita Seediq Tay-wang hini, asi ka tgsaun kari miyan Seediq kanna daha, wada ini pttuku knkela daha duma, ado uxe tnkari kari nami yami ka dheya kiya. Ciida we nyahan qmlahang [[Tanah Tunux]] ka, alang ta Tay-wang nii han, ye wada ini pgkela Gaya ma, scuqi psqrinuc quri yami Seediq ka Tanah Tunux nii, mseyang bino rudan miyan Seediq ma, mtutuy ka riso nami mmteru alang, wada daha spooda Gaya lmaqi ka Tanah Tunux. Mkdaha idas pncbuwan daha alang nami qrquri Paran hii, inu dungan, wada mdaadis hei pnrungan kanna daha ma, mtngari teru kbekuy ba ka, seediq mmteru alang nami knciyuk Tanah Tunux di. Niqan niqan sapah skiya, niqan halung paru, niqan halung tpetak ma supi uka qqlengan smepu ka Tanah Tunux, kika wada miyan na ini baka mccebu. Mhedu mccebu de, ye wada mkrima hari idas ka, psliyan na qmlahang alang Drodux ma, alang sipo Suku hii ka rudan nami, ma stheruy na alang Gluban di, Kawa-naka-zima mesa ka kari Tanah Tunux.
Niqan kingal qbsuran alang nami Seediq Mehebu hii ciida, Mona Rudo ka ngayan na, heya srengo riyung na Tanah Tunux, Mona nii ka pnstotuy pncbuwan nii mesa ma, ga daha asi pskngali quri Mona nii ka pusu pncbuwan nii duri. Bale ba we, nniqan naq qbsuran daha ka, alang miyan mmteru knciyuk Tanah Tunux nii ciida, bobo mnccebu de, ga asi pskingal Mona Rudo ka kari daha di ma, ini rrngagi ka duma qbsuran wada kndaadis hei daha mccebu di, irih so uka ngngayan di peni. Kanna ka nnqbsuran alang mmteru knciyuk Tanah Tunux nii duri we, egu ba ltlutuc daha ma so ddadan daha, ga meniq alang miyan Gluban hii saya nana, kika lnglungun ta de, netun so mskingal ba Mona Rudo ka, srengo daha ndaan kmciyuk Tanah Tunux rudan miyan de, maha mesa ma ini pnstaani qmita ka duma daha denu. Kesun “Seediq Bale” nii ge, seediq mbeyax kmdakan alang ma, dmoi Gaya nami yami Seediq, ptbale ndaan alang ma, gmaalu seediq alang, ini sneeru oda naqah ma mbeyax dmudul seeddiq alang, iya ba tgqui mngeung ka kesun nami “Seediq Bale” nii. Kika ga na spooda ega We-tosung nii we, ye mpkesa kiya bale ka, rudan miyan saya yami Seediq di we, maha traun kari daha de qmnita ega kii bobo na di. Ani si, malu spooda ega ka ndaan rudan nami mesa ku naq lmngelung ka yaku, niqan so ga na qnquun we, maha ta spuun lmngelung ka kiya denu.
== Pnyahan pnatas (參考文獻) ==
* 郭明正. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Tgdaya]]
74krmnzqaej8kdmhc0own8tnn3pcdey
Seediq Tgdaya
0
1281
55913
55912
2021-03-22T05:45:27Z
Iyumu
191
/* Alang Kiyokay */
55913
wikitext
text/x-wiki
= Seediq Tgdaya(德固達雅群) =
== Alang ''Kiyokay'' ==
Alang ''Kiyokay'' de [[alang]] Seediq Tgdaya. ngayan na seediq de “Loyan” kesun daha. Ani si ngayan dheran kiya, uxe ngayan alang. Alang ''kiyokay'' nii ga tloung kesun ''Jinaysiyan'' ''Nanfuncun'' hini, kndalax ''Tay'' 19 ''sien'' hiya mosa ''Jinaysiyan'' de tgkingal alang Seediq ma daling bale ''Hori'' hiya. Bale ba pnheyu yaani knkawas 1956 ciida, menaq kesun ''Ka sinhu'' meyax gmarang kari ''kiristo'' hini, heya ka snalu ''kiyokay'' nii. Kiya ka skkingal theruy hini duma ka seediq pneyah alang Sipo ma alang Tongan hiya di, ki kesun daha “ alang ''kiyokay''” ka alang nii di.
[[Snakun:Tgdaya]]
1qbag63gk5erydq75feca5yxzodmi09
Seediq Uka Mu Ba Chngiyan
0
1282
55911
40367
2021-03-22T05:43:34Z
Iyumu
191
/* Seediq Uka Mu Ba Chngiyan */
55911
wikitext
text/x-wiki
= Seediq Uka Mu Ba Chngiyan =
Seediq uka mu bale chngiyan bobo dheran nii we tama mu rudan. Anu ka sgaalu ku na riyung ka tama mu rudan, ani maanu ka klaun na duri, irih so heya ka mptgesa mu mnugaya bale.
Wada mbhege bale ka snuunux na tama mu rudan di, so ba huda mtaso qtaan. Bbaro ba ka uban na doriq tama mu rudan, mtumun ma lmedax qtaan ka gagi na dowriq duri, mdrumuc ba qmeepah ma mosa lmiqu duri, rseno ba bale ka heya. Paru ba hnyegan na tama mu rudan, ani naq wada mmsepac kmxalan ka knkawas na di we, mbeyax bale ka hei na dungan. Rmengo yaku ka tama mu texal “ mosa supi ciida ka tama su rudan we, mnosa mccebu pncbuwan kesun „mmsepac daha teru‟ wa, kika mkrkere ba hei na betaq saya dungan ”. Dehuk saya, tama mu rudan mgrbu bale mtutuy klaali, mapa tokan ma smiruy slmadac hginuk na, mosa rmigo neepah, qmita sama pnhuma na, cwaqan na qsiya ma blebil speriq hmneru ssiyo sama, eyux pkdakil sama pnhuma na, ado so egu hari ka pnryuxan na pila, ddanga na yami laqi ye mesa lmngelung peni.
Mesa ka tama mu rudan,“hani pnhuma ka sama nii we, asi ka so dmanga laqi rabu qmlahang mesa, kika maha malu ka kndkilan na denu. Paru de brigun ma pryuxun egu pila spuuyas mu yamu, eyux maku pgkela so patis ka bobo na. So kiya de maha nami mqaras bale ka yami rdrudan duri denu .”So nii gnaalu na tnsapah ka tama mu rudan, heya ka pusu nami ba rudan, heya ka tdhegan nami ba smluhe ndaan rudan cbeyo duri.
Niqan kingal ali, mgrebu ku bale tutuy duri, smnegul ku bukuy na tama mu rudan, mosa neepah ga na phmaan macu dgiyaq baro. Dehuk nami tnkuyan na macu de, pkriyak ka hido meyah smterung yami duri di. [[Ciida]], asi ku osa cceka macu ma bbilun mu ka negul llawa puruc, “karah! karah ”mesa mhrenang, wada asi skiya kanna ka puruc cceka tnkuyan macu hiya, qrasun mu bale ka ali nii.
Ma mosa ku mqiri qapi qolic pnaha na tama mu rudan, ini qbsiyaq, “tama rudan~ tama rudan~, gaga tdiyan da qolic nii, nhari hari”, mesa ku lmawa, mqaras ku ba tmara tama mu rudan .“akedu! keyan bale knparu ”mesa ka tama mu rudan. Ciida, tmgesa yaku ka tama mu rudan“Pihu, pgeeguy kesun daha ka qolic meniq neepah ma tbleyaq mekan pnhmaan, heya ka pqhedu mekan pnhmaan seediq, kika qpiyun daha. Laqi rseno Seediq we, asi ka mkela posa qapi, kiya ka uxe pkuure tnsapah denu”. Tgsaan ku na huwa mesa qmapi qolic ka tama mu rudan ma, tgsaan ku na smalu behing duri, yahun msange meyah neepah.
So nii ka tama mu rudan, tdhuun mu bale, uxe mu ba chngiyun ani betaq knuwan.
[[Snakun:Tgdaya]]
s7cdu6avnfckg683tz23it7ozzaracg
Seejiq
0
1283
86982
70260
2022-04-25T16:33:33Z
Sdf
1025
頁面已重新導向至[[Seediq]]
86982
wikitext
text/x-wiki
#重定向[[Seediq]]
1lgt3f9deu0rygui8vtim3ghnd5wp59
Seejiq empgdadak
0
1284
55909
40398
2021-03-22T05:41:51Z
Iyumu
191
/* Seejiq empgdadak (隘勇) */
55909
wikitext
text/x-wiki
== Seejiq empgdadak (隘勇) ==
Kmaji, kaji qnawal mayus aji o gaya kmaji mayus o pnaah hngkawas 189o kmlawa Taywang ka Niung siida pnegaya na hhtur seejiq tnpusu tgdaya quri Taywang. Pgkla: murug saw knlwaan Mansyu siida speayus na gnutu dxgal, phiyug biyi peeniq empgdadak kmlawa, kiya ni spleexan mayus ka nniqan seejiq tnpusu aji uri o dgiyaq aji o breenux. Sduuy qnawal, qmabil erut, biyi pgdakan aji uri o pnerana hi ka ayus gdakan o ki ka sun kaji qnawal pnteyusan. Quri saw pnlawa thowlang paru sduun kmlawa ayus ka seejiq o empgdadak kaji qnawal sun, quri hmut seejiq aji uri o sduun thowlang paru kmlawa ayus ka [[seejiq]] o seejiq empklawa ayus sun. kana nii o asaw pkbalay pkrana mangal qhuni dgiyaq aji o mangal bbrih paah sakus, aji na kkeekan seejiq tnpusu.
== Gga niqan kaji qnawal pnteayus ==
{| class="wikitable"
!Hangan kaji qnawal pnteayus
!klwaan
!Knlala kaji qnawal pnteayus
|-
|kaji qnawal pnteayus Cing- wi
|Qpahan knsat Nyusan Taypey
|60
|-
|kaji qnawal pnteayus San-cyaw-yung
|Qpahan knsat San cyaw yung Nyusan Taypey
|220
|-
|kaji qnawal pnteayus Sin -cu
|Qpahan knsat Nyusan Sin cu
|330
|-
|kaji qnawal pnteayus Tay_cyu
|Qpahan knsat tay-cyu
|350
|-
|kaji qnawal pnteayus Tay-cyu
|Qpahan knsat tay-cyu
|420
|-
|kaji qnawal pnteayus Nan-tu
|Qpahan knsat tay-cyu
|29
|-
|kaji qnawal pnteayus Gi-rang
|Qpahan knsat Gi-rang
|140
|-
|kaji qnawal pnteayus Ra-tu
|Qpahan knsat Gi-rang
|90
|}
== 參考文獻 ==
* 吉洛哈簍克. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
lp5626jeso0hvikfvy4guin8awgkqgn
Seejiq knsrabang
0
1285
55908
40402
2021-03-22T05:41:16Z
Iyumu
191
/* Seejiq knsrabang */
55908
wikitext
text/x-wiki
= Seejiq knsrabang =
Sbiyaw seuxal ka ita [[seejiq]] Truku o malu bi pnegluban kana karat ni
dgiyaq. Siida o ini usa dmaduk dgiyaq ka ita Truku uri, yasa paru bi lupung
seejiq ka dmsamat hki. Nasi kmkan hiyi bowyak ka ita seejiq o tduwa ta
mniq kiyig truma dgiyaq ni mlawa, “ Lupung mu bowyak, kmkan ku bi hiyi
btriq su ur! ” msa do ini qbsiyaq, tmabuy paah dgiyaq hiya ka bowyak.
Mhulis ni wada muda brah seejiq nii ni rmngaw, “ Ana bi rabang wah!
tduwa ku mgay uqun munan. ” msa.
Babaw mnhdu rmngaw malu bi kari nii ka bowyak nii da o mhulis ni
tgseesu tmaga. Siida, seejiq nii do mangal pucing ni knhuway bi mangal
bilaq hiyi btriq. Ana yaa sdara ka btriq bowyak o ini ksa akay ni malu nanak
duri. Babaw do mhulis rmngaw duri ka bowyak, “ tay saw mha namu
mqaras ni mttuku bi mkan 1 ruwan sapah namu, swayay ta da.” msa. Mnhdu
rmngaw kari do madas emttuku ni mqqaras lnglungan wada dgiyaq duri.
Mangal bilaq hiyi btriq bowyak ka seejiq nii da o niqan balay
lnglungan na ni thmuku mqaras hyaan, Kiya ni tmalang wada sapah na
nanak. Dhuq sapah do jima gaga mnhdu psramal rqda ni kana djiun ka
kuyuh tmpusu sapah nii da. Kiya ni lwanan na kana seejiq ruwan sapah ka
tmpusu sapah nii ni plealay mgay qnaras Utux, duri ni mhkun na 1 hpuyan
nabi ka bilaq hiyi btriq bowyak. Babaw 1 tuki sngari do asi lu thngay 1 nabi
ka hiyi btriq bowyak. Ana saw ni skliyun bi lmnglung ka uuda nii o ida dha
klaun paah gnaalu utux ka nii.
Ungat ixan ka malu jiyax o asaw knsrabang lnglungan seejiq ni ida
aguh musa. Siida o niqan ka pusu bi mdawi ni ungat qpahan ka 1 risaw. Yaa
mqsuqi hrpasan ni mnmahan na da o kmkan bi samat. Kiya ni ida murug
uuda rudan ni wada kiyig truma dgiyaq ni mlawa, “ wi! Lupung mu pada,
kmkan ku bi hiyi papaq su ur. ” msa. Ini qbsiyaq do gaga sriyu brah na hika
pada. Rmngaw hyaan ka pada, “ Ana bi rabang tduwa ku pkan munan. ” msa.
Kiya ni gaga mhulis tmaga siida ka pada nii da o jima wada thngayan
“ knsrabang ” ka lnglungan na da, yaasa saw rmanang hari qtaan ka pada nii.
Kiya ni siida do mangal pucing ni asi na slapi ka bukuy narat papak na.
“ Akay wah! Akay wah! Saw nii mjiras lmingis mlawa ka pada nii. ” Mlatat
ni ini rngaw ana manu kari ka pada nii ni asi lu dhuq ququy dgiyaq. Mjiras
msaang rmngaw, “ Yamu seejiq ni yami dmsamat o paah seuxal bitaq sayang
o pgealuk bi ni pddayaw bi uri, hmuya su ka isu, ma su ini pdhuq pgleelug
uuda rudan su hug? Paah sayang yamu seejiq o, asi ka mnda brax namu ni
knkla namu ni rbuk namu ni knuudus namu do kika tduwa namu mangal ni
mkan samat. ”
Asaw knsrabang lnglungan pusu empdawi risaw nii, bitaq saw nii ka
kndsan knkla tmsamat ita Truku sayang. Ana saw kiya o iya ta bi shngii ka
uuda seuxal ni gaya ta Truku.
[[Snakun:Truku]]
cj88i90n3cuc86p6gt3g1ig0cp65e6t
Seejiq tnpusu (takasagu)
0
1286
55907
55906
2021-03-22T05:40:59Z
Iyumu
191
/* Kari pnrana */
55907
wikitext
text/x-wiki
Takasagu kari nii o pntngahan Nihung quri Taywang sbiyaw, pnyahan kari nii o noqan pnegluban [[Takaw]]. Pnyahan kari, patas Takasagu nii o pnaah Takasagun patas nii, patas Nihung sbiyaw o dmuuy patas Takasagu nii uri. hangan Takasago o niqan kingal ka kari duri o pnaah hangan alang klgan seejiq Pipuwa—Takaw. Kingal duri ka pnyahan kari nii o Takawswa, dha pnyahan kari nii o niqan pnegluban na alang Takaw. Murug rnngaw Bukung paru ptasan Teykuk Taypey o saw nii ka kari na hangan Takasagu nii o pnaah alang Takaw, alang Takaw o gisu mniq quri siyaw pnglaq truma ryaxan hidaw Taywang. Manu saw kiya ni Takasagu o gisu tmiyu quri siyaw pnglaq truma ryaxan hidaw Taywang, babaw na do gisu tmiyu hangan Taywang.
== Takasagu ==
Hngkawas 1615 patas Nihung niqan saw nii ka patas na Takasagu o gisu tmiyu hangan [[Taywang]].
== Kari pnrana ==
Babaw rmningat Taywang ka Nihung o lmutut ida saw endaan klwaan Mansyu siida, ngalan dha “seejiq mngraq” qmita, Taysyu12(maxal dha) hngkawas miyah tghuy Taywang ka laqi thowlang, ngalan “seejiq mngraq” ka [[seejiq]] tmpusu o niqan imi na pseanak qmita seejiq, powsa kari ka hiya o pthngani klgan seejiq Takasagu.
== 參考文獻 ==
* 吉洛哈簍克. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
5emjq2nw79fm0lbb597kcj07ygs139h
Sekuy
0
1287
55904
55903
2021-03-22T05:39:59Z
Iyumu
191
/* Sekuy/ Skuy/ Skuy(玉山箭竹) */
55904
wikitext
text/x-wiki
= Sekuy/ Skuy/ Skuy(玉山箭竹) =
[[Patas bntasan:Yushania niitakayamensis in Hehuanshan 07-03-2008.JPG|thumb|File:Yushania niitakayamensis in Hehuanshan 07-03-2008.JPG-Sekuy/ Skuy/ Skuy(玉山箭竹).]]
Sekuy, meniq lmiqu dgiyaq brbaro hari so knbgurah snapo seedan dheran, murux knkingal hmmeru ka gamil tnpupu mdaqil ka pusu na. Kbrawan na so pnkcaan kingal baga musa betaq dehuk rima qnnango ka knbrawan hnyegan na duri. Mkere ba kndkilan muudus. Tnpupu hmeru qmuru ccida na ka lqeling uwaso. Mhungun qnedis niqal so rupun keruc ka siyo na; lbuwan tikuh tuwax ma niqal uban runge. Mphepah mgceyas, mgdoriq tnttanah ka hei na. Mpgimax qhuni meniq lmiqu mquri hido ma so ssbhuran. Bobo hnduran puniq ka lmiqu, saya ba snugamil mpsnapo kngheti ka hnreyan na peni.
Puqun ka lexi sekuy. Ngalan ssalu puqan, qlangan, stinun rawa, ma slmeun budi, sdurang musa lmiqu duri ka sekuy nii.
Ngalan speexal halung, siiyuk budi stheyaq rrngayan lqlaq nii ge, sqitun kingal ka btakan sekuy, snqitan ka pungu na, spuyan knbaka naq knpruwan cenga sekuy ka hei qhuni, ma so hnriqan tikuh ka klabuy duri, irih na bbali peni. Mangal snqriyan qreti prmuxun sekuy truma. Scikul ka icil na, psdaling mguicil na de, dehuk [[betaq]] [[teru]] qango ka cnbuwan na ka bbali. Pssengal knthyaan, ma psdurik mccebu. Ki nii ka kesun pssengal laqi rseno ka “ halung klabuy ”nii.
[[Snakun:Truku]]
jh3ur6jcar51jsfokshmri8esa7hlqk
Seljupetje
0
1288
100882
55902
2023-10-06T00:36:08Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100882
wikitext
text/x-wiki
= Seljupetje(南田部落) =
Gaga mniq Taytung Tajnsyang ka [[alang]] Seljupetje.
30 sapah ka kneegu na sapah, 59 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 64% niqan 38 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 36% niqan 21 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan59%, Amis3%, Puyuma2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
k8xguppu1seaodq2mcc3u72vxvszi8z
Sena'
0
1289
100883
55901
2023-10-06T00:36:09Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100883
wikitext
text/x-wiki
= Sena'(順那部落) =
Gaga mniq Taytung Tunghesyang ka [[alang]] Sena'.
140 sapah ka kneegu na sapah, 335 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 45% niqan 150 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 55% niqan 185 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis44%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
rg0a3jj9pzzli1icn38r7pfazqdugby
Senegal
0
1290
103007
80648
2024-04-04T13:26:18Z
Inertia6084
2043
([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Senagal-kaart.png]] → [[File:Senegal-kaart.png]] Criterion 3
103007
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Senegal.svg|thumb|Flag of Senegal- Kwoci (塞內加爾國旗) |alt=Flag of Senegal|338x338px]]
= Senegal (塞內加爾) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Senegal.svg|thumb|File:Coat of arms of Senegal.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Meycow ka [[Senegal]], 14 00 N, 14 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 196,722 sq km (hangan na o Tg88)
(knlbanga dxgal o 192,530 sq km, knlbangan qsiya o 4,192 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 14,320,055 hiyi.
Gaga [[Dakar]] ka pusu alang paru, jiyax 4 idas 4 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Senegal ga wada sugan 46.80% ka dxgal qpahan, 43.80% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 9.40% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Macky Sall, pnaah hngkawas2012 idas 4 jiyax 2pnrajing kmlawa klwaan. Meniq sipo yayung Sayneciyaar thunac,
[[Patas bntasan:Location Senegal AU Africa.svg|thumb|File:Location Senegal AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置) ]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
Sayneciyaar Konghokuo (Kari Fajuo, '''La République du Sénégal'''), tnngayun Sayneciyaar, knlangan Sife. Taka ka knlangan na alang paru. Tguiril ge Tasiyang, Mawritaniya ka tgdaya, Mari ka tgnarac, Cineya daka Cineyapisuo ka tghunac. Tlbuwan Sayneciyaar ka Kanpiya, mtheya kyyayung 560 km ka Wetociyaw ciyungtaw.
== Tnheruy ==
Tnlaman kawkuseciya, uka patis ciida niqul seediq ka Sayneciyaar di. Isuranciyaw ka Mdudul Sayneciyaar. 10 suci ka pnrdingal pnugeela yahan daha pgkela kari, 95% ka seediq snhei Musuring. 13 – 14 suci, dheran quri tgnarac beyax na nMantingko (Mandingo) qbsuran knlangan, ma mstena niqal Corofu (Jolof) qbsuran knlangan ka hiya duri.
Pkceka 15 suci yahan kmremux na seediq Putawya, dehuk Sayneciyaar. Knkawas 1659, meyah knbgrah pheyu Sungruyisukang ka Fakuo. Knkawas 1864 wada knbgrahan nFakuo ka dheran. Knkawas 1909 pspuwan Sifecow nFakuo, betaq snkyakan na ka dheran.
Knkawas 1959 idas 1, Sayneciyaar daka dheran knbgurah na Fakuo Fasusutan msuupu pggaluk Marirenpang. knkawas 1960 idas 4 ali 4, msuupu di Fakuo matis patis mhedu kari mege kenri, ma knkawas 1960 idas 6 ali 20 pheyu pnkburux. Anu rriqu ba seji knlangn truma, idas 8 ali 20 mhurah ka Renpang. Sayneciyaar daka Sutan (pnkriyux ngayan Marikonghokuo) msaanak pgkela mtburux. Knkawas 1960 idas 8, Riawpoto· Saytaar· Sangkoar mangal pnsgao mgeela tg1 Congtong na Sayneciyaar.
Bobo mtgarang Marirenpang, Congtong Sangkoar daka Congri Mamatu· tiya (Mamadou Dia) msuupu qmlahang. Knkawas 1962 idas 12, mtutuy pkriyux mqlahang, ani si wada ini dehuk. Qrapan ka Tiya leban sapah kuung, ma spooda bgurah senfa ka Sayneciyaarp pgkere tnloongan na Congtong. Knkawas 1980, malix Congtong ka Sankoar, splutuc pnsgao na seediq Aput· Tiuwfu (Abdou Diouf). Knkawas 1998, 2 idas 1 ali, Sayneciyaar daka Kanpiya mpluwan pngalan kesun Saynekanpiya Repang. Ani si, Knkawas 1989, wada mtgarang. Kndalax Knkawas 1982, Kasamangsu (Casamance) mdeka beyax ma ini setuq beyax supi mqqhun.
Aputu· Tiuwfu kndalax knkawas 1981 betaq 2000, dmoi oda Congtong. Psmeyah pgglahang ptuuman mpqlahang seediq, peelih sqlahang na sehu, pkrana ddaun pggaluk di ptuting knlaang pntraguh, pkmalu oda mingcu daka beyax seediq-jencen. Mn 4 pnryuxan dmoi oda Congtong ka Tiufuw. Knkawas 2000 senkiyo congtong ciida, wada ini baka na mdudul Fantuwetang Aputulaye· Wato. Mhedu moda mn 2 ptbale pntheruy mpriyux ddooyan keri ka Sayneciyaar, ma mnnexan nii kkingal contang mpriyux oda ka kenri. knkawas 2004 idas 12 ali 30, pgkela kari ka Wato Congtong, sehu Sayneciyaar daka beyax pnckaan, matis patis ptbale Kasamangsu, pgkela malix mccebu pgckaan beyax ka Kasamangsu. Knkawas 2012 idas 3 ali 25, moda mn 2 psgao Congtong ka Mayci· Saro, mangal pnsgao ka mhiti, wada na ini baka mkmplutuc ka Aputukaye· Wato, 65.80% ka bntaqanpnsgao, dehuk mangal bggurah Congtong.
== Kdkilan ==
Meniq tgiril Feco ka Sayneciyaar, dheran breenux hari ka kana. Tgnarac daka tghunac kkubu. Kyrcilung meebun ma mkkubu ka bbnaquy.
Ayus tgdaya ka yayung Sayneciyaar (the Senegal River), 850 km ka qndisan knlangan truma. Niqal yayung Kanpiya ma Kasamangsu ka Sayneciyaar. Alang tparu ka Taka, meniq Yatociyawpantaw (the Cap-Vert Peninsula), ga dheran tu iril ka deriq hiya.
Dndilan Bgihur Yyahan Sayneciyaar, karac Jotaymangyeciho, qyexan ka rbagan ma mnddengu ka misan. Ckceka daka tgnarac mdeka dhera naro. Knkkawas 600mm ka qnyexan, kndalax tdaya quri thunac mpkrana. Idas 6-10 ka ali qqyexan karac. Knbrawan kntlexan spuwan smepu idas ge 27°C, kntruma na knuxun spuwan idas smepu ge 17°C, kndalax dheran kntruma quri kyrcilung ka meelih.
== Gnyusa sqlahang ==
[[Patas bntasan:Senegal-kaart.png|縮圖|Dheran Sayneciyaar]]
Dheran gnyusan sqlahang Sayneciyaar ge 14 kana, sugan 45sung, 103 sen. 11 pnsugan knkingal knklega ci ka Sayneciyaar:
* Takaci
* Ciyoarpeloci
* Fatikoci
* kawlakoci
* Koartaci
* Ruciyaci
* Matamuci
* sungruyici
* tanpakuntaci
* Cesuci
* Cicingsawarci
Knkawas 2008 idas 9 ali 10, teru ka knbgrahan, kafuringci, Kaytukuci, Sayciyici.
== Pnqlhangan (Cungcu) ==
Congtongcu Konghokuo ka Sayneciyaar, ima knkawas ali pqpahun na ka Congtong (Berih knkawas 2007 ge mpitu knkawas). Congtong saya ge Mayci· Saar, knkawas 2012 idas 4 prading ddooyan na beyax pqlahang. Kuohuwe na Sayneciyaar ge Iyencu, 150 kana ka tloongan prngagan, spaanak ka ali senkiyo, rima knkawas ka ali sqeepah daha. Knkawas 2019 idas 5 ali 4, spooda Kuohuwe pryuxan ka Senfa Sayneciyaar, lixan ini yuxi ka tloongan congri. Beyax sqlahang spooda Congtong.
== Ppyahan ==
Oda ppyahan sphuma na Sayneciyaar (trabus, wata, pae), pnkdiyan qcurux, kowangye (Ringkuwang) mgeela, bbaro kongyehua na daka knlangan Sife. Psliyam gingko knlangan Sife ge, alang paru Takoar. Knkawas 1994 idas 1, sdayo Luwan Kuociyencu, pooda kingal oda pkriyux ppyahan ka Sayneciyaar. Pnkriyux nii pglayun ka hbangan knlangan (Hbangan Feco, pnspuwan hbangan di Fuwakuo, saya pgeegul di Owyen) hridan kndalax 50%. Ma kndudung lixan ka sqlahang sdayo hbangan na sehu di.
Sqita hnridan 2.1% knkawas 1993 knlangan, kingal oda knpryuxan paru ndaan na Sayneciyaar. Ndaan knpriyux nii, kndalax knkawas 90-01, knkkawas pnkrana snepu GDP mstena hari 5%. Knkkawas pnkrana sprana hbangan meelih betaq 1%, ani si dehuk knkawas 2001, snpegan mrana dehuk 3.3% dungal. Snbrexan msbarux sspegan GDP kndalax knkawas 93, 13.8% pnkrana musa 16.5% ka knkawas 97.
Sqita pndaan nii irih pnrdingan tnnais ba ka pnkrana ppyahan knlangan klangan ka Sayneciyaar nii duri peni. Ngalan oda kongye knlangan, kana pkunaun ge, ppuqun, knriyan kuwangcan, pyahan semento, huafe, stinun, speeyah suyotiren, ma oda sprigo. Sposa alang icil dungal kana so qqcurux, huwaseping, wata, pala, rohuwasung ma ringsuwankay. Pbrigan knlangan icil ge Ingtu, dehuk pnsaan 26.7% (Knkawas 1998). Niqal ka alang icil dungal we, di Meykuo, Itari, ma Ingkuo.
Kingal pngeegul ppyahan knlangan Sife spuwan speeyah, kndrumuc ba pooda pskingal gnyusan ma pskingal nngalan kuwansuwe ka Sayneciyaar. Ma knlangan pskingal kongsangye Feco ka Sayneciya duri.
Knkawas 1996, qtaan kana pnslutuc wangciwangcan ka Sayneciyaar, pnkldaxan pnkbgurah ka oda Sinsi cisu. Pnyahan naq seediq daha GDP ge 82%. Ma quri oda pnkhenuk, so ka qnbsyaqan uka qqpahun meniq alang ppngeran, ini pstena ka ppyahan daha, kana maangal qnquwan oda lqlaqi rsriso.
== Hei Knlangan ==
Knkawas 2017, hei knlangan Sayneciyaar ge 1585 wan, luwan seediq Worofucu 40% mgeela kneegu, ma Poarcu, Serearcu ka mhiti. Kana hei knlangan nii, 90% ka snhei Isuranciyaw, 5% ka snhei Payuwciyaw, 5% ka snhei Romatencuciyaw.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/塞内加尔<nowiki/> (參考自中文維基百科)
[[Snakun:Truku]]
bqhe4w1d9ygt803dqe6f3xois4g0tek
Sengan
0
1291
100884
93617
2023-10-06T00:36:14Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100884
wikitext
text/x-wiki
= Sengan(牛鬥部落) =
Gaga mniq Yilan Tatungsyang ka [[alang]] Sengan.
30 sapah ka kneegu na sapah, 93 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 85 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 8 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal86%, Amis1%, ni rahuq na o4%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
Alang nyo-tu.
== Thuyang alang (部落特色) ==
Smdhaan Tanah Tunux siida.
== Nniqan alang (所在位置) ==
I-ran-seyn Ta-tung-syang Fu-sin-cun.
== Klbangan (範圍) ==
Mniq narac yayug Ran-yang, quri hunac hragan hidaw yaa bi 300 ni 400km.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
hdrus.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
Mgriq rulu. Tg1 elug Rwo-tung-cn>tay 7 ping>hakaw cing-siwi.
== Mlutuc syusan teync (電子地圖連結) ==
== Nniqan seejiq alang (部落所屬族群) ==
== Skari kari (使用言語) ==
== Snhiyaan (宗教信仰) ==
== Pnyahan alang (部落由來) ==
== Kklaan rrigaw (旅遊觀光資訊) ==
== Pnyahan bnatas (參考資料) ==
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ashwhg8abt8tn6vpjq7m549kzgmv14k
Seqalapit
0
1292
100885
55899
2023-10-06T00:36:15Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100885
wikitext
text/x-wiki
= Seqalapit(斯卡拉比部落) =
Gaga mniq Taytung Tausyang ka [[alang]] Seqalapit.
58 sapah ka kneegu na sapah, 151 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 141 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan90%, Amis3%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
isvtlcd2o154s3aaab8ii5r1rxolx13
Seqeciin
0
1293
100886
55898
2023-10-06T00:36:16Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100886
wikitext
text/x-wiki
= Seqeciin(加津林部落) =
Gaga mniq Taytung Tausyang ka [[alang]] Seqeciin.
93 sapah ka kneegu na sapah, 229 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 221 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 8 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan93%, Amis3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
iefmr2yyfk1xn9255vyfe8lccemzlwt
Serbia
0
1294
104847
102860
2024-08-13T18:47:35Z
Boja02
2077
/* Serbia(塞爾維亞) */
104847
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Serbia.svg|thumb|Flag of Serbia-Kwoci Sayrweyya(塞爾維亞國旗)|alt=Flag of Serbia|351x351px]]
= Serbia(塞爾維亞) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Serbia.svg|thumb|File:Coat of arms of Serbia.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Owcow ka [[Serbia]], 44 00 N, 21 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 77,474 sq km(hangan na o Tg117)
(knlbanga dxgal o 77,474 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 7,143,921 hiyi.
Gaga [[Belgrade]] ka pusu alang paru, jiyax 15 idas 2 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Serbia ga wada sugan 57.90% ka dxgal qpahan, 31.60% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 10.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Tomislav Nikolić, pnaah hngkawas2012 idas 5 jiyax 31pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan: Location of Serbia (map).svg|thumb|File: Location of Serbia (map).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Sayrweyya(塞爾維亞) =
Sayrweyya-knghkwo ( kari Sayrweyya : Република Србија/Republika Srbija ), tnhangal Sayrweyya kana ( kari Sayrweyya : Србија/Srbija ), kika kingal klwaan Prkang-pangtaw, gaga nniq hraan hidaw Ocow, parkan-pangtaw ska na neylu klwaan, Mongtneyklwo, posniya ni hsaykweyna, klwoaysiya, syongyali, lwomaniya, pawcyaliya, peymacitwen duri ni arpaniya pslutuc uri.
== Ris(歷史) ==
=== Pusu nkari :Endaan Sayrweyya ===
Tna gaga nniq brah hngkawas maspac rima kbkuy ,pusu alang sayrweyya ka peyrkle( mnsuwy tnhangan Prklayt ) tna niqan ka burah qyyqaya ni gaya sbiyaw,dha jiyax knbaraw sayan nii hngkawas mataru kmxalan kbkuy,tna niqan ka breenux alang nii siida paru bi alang Ocow kiya.kongyueynmataru~epitu sci, Nansla fujen na kingal sejiq Sayrweyya nniq Parkan – pantaw-sawa gsilugtruma na hunac dhuq Yatli gsilug hhiya.
Slafu seejiq nii kongyueyn maspac sci siida miyax Sayrweyya sayan, duri nii Paycanti klwaan siida priyux Toncen pnrhulan ka shlayan dha, nii Pcngtin na Takon. mngari sci congyey Pawcyaliya-tgkingal klwaan mrmux alang Sayrweyya, hngkawas mngri kbkuy empusal empitu Sayrweyya nii psdyyagan Paycantin sdhiyaq Pawcyaliya kika Paycantin pqlahan, brah bi niqan hangan klwaan“ Sayrweyya”ka maxal sci Conyey kika Caslafu.kalwonimilwoweyci ( kari sayrweyya : Кнез Часлав Клонимировић, Lahwa : Ča丁slav Klonimirović ) pnhiyu.
Hngkawas maxal kingal mataru kmxalan mngari Stfan.nimanya mangan, hngkawas maxal kingal kbkuy mngari kmxalan murux ka Paycantin, hngkawas maxal dha kbkuy maxal empitu tnbukun, hngkawas maxal tru kbkuy mtrun Stfan. wlwosrs ini dha baka ka Bawcyaliya-tirtikwo ni ngalan dha quli. maxal spac sci Cngyey na Sahwanstfan. tusan( hngkawas maxal tru kbkuy mtrul kingal ~ maxal tru kbkuy mrimal rima ) siida nii dna psaun baraw bi ni pslaban ddaun ka Sayrweyya klwaan mangan ( Stfan.tusanfatyeyn ).
Euman-tikwo nii maxal spac sci bukuy prajin na qhlangun ka Prkan-Pngtaw, kika hngkawas maxal tru kbkuy maspac kmxalanmngari nii Kswowo psbu siida ini baka ka sejiq Sayrweyya (gisu mrudu ka psbu sayan ), dhuq maxal rima scimo,Etuman-tikwo o gisu dha ini baka ka Sayrweyya da. prajin klwaan dhuq rima sci.
Hngkawas maxal mngari kbkuy maxal spac jiyax empusal maspc idas mataru, Sayrweyya qmlahan bi alang na risaw Cyafulijwo. Pulingsipu nniq nganguc Saylayyefu dmuyi Polangning M1900 puniq cjyuku smbu empitu puniq, gaga dha buun ka gisu psilin Saylayyefu ka Awsyonti bukun Folangc. feytinan ni qrijil na Swofey. Jiyax empusal maspac idas empitu, yasa saw nii ka neuda dha psbu ka dha Sayrweyya, kiya ka kiya ni tgkingal psbu paru ka babaw dxgan. hngkawas maxal mngari kbkuy maxal spac ini na baka ka mntru miyah krmux Sayrweyya ka Awsyonti klwaan, hngkawas maxal mngari kbkuy maxal rima, Tongmong klwaan ( kana Awsyong klwaan,
Hngkawas maxal mngari kbkuy maxal maspac. Ini baka ka Tongmong klwaan, tduwa miyah ka Sayrweyya. Ida nanaq idas maxal dha, Sayrweyya, siyaw alang Montneyklwo ni ida nanaq Awsyong klwaan ka kmlahan Slwoweyniya, Klwoaysiya, Posniya, foifotina mseupu phiyu sejiq Sayrweyya, sejiq Klwoaysiya ni sejiq Slwoweyniya alang bukun, Nanslafu alang bukun uri.
[[Patas bntasan:Novi Sad Petroleum Refinery Serbia 1999 Kosovo War.jpg|thumb|File:Novi Sad Petroleum Refinery Serbia 1999 Kosovo War.jpg-Nniqan Asoring Sayrweyya .塞爾維亞的戰備儲油基地]]
Sayrweyya nii hngkawas maxal mspac kbkuy spac nihngkawas maxal maspc kbkuy maxal rima kska siida mangan mkala bi ka qmlahan nanaq. Hngkawas maxal maspac kbkuy empitu kmxalan maspac, Sayrweyya jiyagan Ekwo siida gisu mangan murux da, hngkawas maxal maspc kbkuy maspac kbkuy dha phiyu alang bukun, duma alangkika ska Sayrweyya sayan. hngkawas maxal mngari kbkuy maxal brah tgkingal Parkan psbu ni tgdha Parkan psbu siida, alang Srweyya mquri hunac pslaban, klwaan dha ka breenux Kswowo, saw breenux Macitwen-konghkwo sayan uri, kiya ka kiya ni daya breenux Foifotina siida qhlangan Awsyongtikwo, ini nniq ruwan alang Sayrweyya klwaan.
[[Patas bntasan:SerbiaPoliticalDivision.png|thumb|File:SerbiaPoliticalDivision.png-Singcng- cyuhwa Sayrweyya (塞爾維亞行政區劃)]]
[[Patas bntasan:Serbia relations.PNG|thumb|File:Serbia relations.PNG-Mniq saw kana klwaan knlangan ka Kesorwo o,(mqalux ) Sayrweyya. 科索沃的國際地位(黑色)塞爾維亞(藍色)認為科索沃是塞爾維亞一部分的國家和地區(紅色)承認科索沃為獨立的國家和地區]]
[[Patas bntasan:UuB Philosophy 01.jpg|thumb|File:UuB Philosophy 01.jpg-Paru sapah pyasan Peyrkele.(貝爾格勒大學)]]
[[Patas bntasan:M-84AS1 01.jpg|thumb|File:M-84AS1 01.jpg-M-84-Rulu empsaping M-84.(軍戰車M-84)]]
[[Patas bntasan:Дом Народне Скупштине Србије.jpg|thumb|File:Дом Народне Скупштине Србије.jpg-Kmlawa qmpah klwaan sapah Sayrweyya (塞爾維亞國會大廈)]]
{| class="wikitable"
|+
Tgparu bi alang Sayrweyya(塞爾維亞最大城市排名)
|-
|[[Patas bntasan:NoviBG Nov30 2005.jpg|thumb|File:NoviBG Nov30 2005.jpg]]
|Beyrkele
|貝爾格勒
|-
|[[Patas bntasan:Novi Sad City Hall.jpg|thumb|File:Novi Sad City Hall.jpg]]
|Sinsade
|新沙德
|-
|[[Patas bntasan:Ниш 32.JPG|thumb|File:Ниш 32.JPG]]
|Nis
|尼什
|-
|[[Patas bntasan:Night-view-on-city-hall1.jpg|thumb|File:Night-view-on-city-hall1.jpg]]
|Kelakuyeywac
|克拉古耶瓦茨
|}
[[Patas bntasan:Serbian alphabets.png|thumb|File:Serbian 塞爾維亞語拉丁字母表(上)和塞爾維亞西里爾字母表(下)]]
Tgdha psbu paru babaw dxgal siida, mtru yahan mspis ka Nangslafu, kana ssiyaw klwaan Sila o mseupu cosin klwaan.
Hngkawas maxan mngari kbkuy mspatul rima, Sulyeyn-hongcyun.
Musa ruwan Nanslafu, titwo dmayaw sida ni dhiya ka paru bi empqlahan kleaan, phiyu Koncan-cui klwaan Nslafu-sehwey cui lyeyn pang-konhkwo (Nan lyeyn pan ), ana kiya hngkawas maxal mngari kbkuy masptul maspac pnaqih ka Nanlyeyn pan ni sulyeyn. hngkawasmaxal mngri kbkuy mataru kmxalan kingal Titwo ni bukun Ayci Nihlu msupu phiyu Pucyeymonyun yunton. Nanslafu sehwey cui lyeynpan konhkwo ni titwo pdudu siida, puda Sehey cui ngalan hbangan, psparu qmita mseupu asi smkingan lnglungan klwaan alang. Saw nii sida Tonow koncan cui kwo o Nanslafu klwaan ka thngayan bi hbangan.
Bukuy hngkaws maxal mngari kbkuy mspac kmxalan meydan ka Ttwo, prajil mrudu ka seejiq, dhuq hici hngkawas maxan mngari kbkuy mngari kmxalan mkgayaw ka Nanslafu. mataru ka cyamon konhkwo Nanslafu o niqan spac ka wada murux. Bukuy hngkawas maxal mngari kbkuy mngari dha, tengari Sayrweyya ni Montneyklwo dha klwaan, prajil phiyu Nanslafu leynmon konghkwo ( Nanleynmon ). prajil phiyu Nanslafu leynmon konghkwo ( Nanleynmon ). hngkawas maxal mngari kbkuy mngari kmxalan mngri, Sayrweyya konghkwo nneyq ska Kswowo psbu siida gisu buun Peyyuey, psbu o gqiyan hidaw hiya ka embiyax ni dhiya ka pklawa Kswowo.
hngkawas empusal kbkuy empitu jiyax maxal kingal idas kingal. Sayrweyya konhkwo muda murux do prajil Ihwey pgaaw. Sayrweyya cicintang nneyq dha kbkuy mrimal lngan siida mangan maspac kmxalan kingal lngan, Mincutan mataru kmxalan spac,Sayrweyya mincutan-sin Sayrweyya tan lyeynmon mspatul empitu lngan, Sayrweyya minjen tan maxal mngari lngan,Sayrweyya sehwey tan maxal mataru lngan, Sayrweyya cyo mincutan ka pusu pgaaw lyeynmon maxal rima lngan, duri maspac isi kika rima hgalan sejiq centan ni pgaaw lyeynmon pseasug.
duri Sayrweyya konghkwo hunac Kswowo ni Meytwosiya ccsen kndadax hngkawas maxal mngari kbkuy mngari kmxalan mngari mhdu ka psbu Kswowo, kika ini klwayiSayrweyya konghkwo da, kiya ka kiya ni lyeynhkwo ka sblaiq qmlahan dxgal hiya, Lyeynhkwo Kswowo tnais pqpah tancyu tpaytwan tnais pqlahan. hngkawas empusal kbkuy mataru jiyax empusl idas dha, psilin niqan ini aaw ka Kswowo. hngkawas empusal kbkuy maspac jiyax maxal empitu idas dha, rmngaw nanaq murux ka Kswowo ida Kswowo konghkwo.
== 地理 ==
=== nniqan lnglingay ===
Nniq alang Prkan pantaw ka Sayrweya han, sngun Nanslafu ga hngkawas maxal mngari kbkuy mngari kmxalan cyeyti ni hngkawas empusal kbkuy mataru Montneyklwo ni hngkawas empusal kbkuy maspac kswowo murux priyux Neylu kwo.
Egu ka ttudu dgiyaq Sayrweyya. hraanhidaw, gqiyan hidaw psnakan Stala dgiyaq ni tinala dgiyaq plutuc, pspuwan Twonawhe beenux ka gqiyan hidaw Fiftina breenux, thngayan yayung, malu dxgal, hunac egu dgiyaq,ttudug pspuwan Kswowo penti ni meytwosiya penti. nniqan baraw bi Sayrweyya ka Arpaniya ni Kswowo siyaw Cyalaweyca dgiyaq, haypa empusal mataru kbkuy mrimal tru mi.
Mstrun yayung Sawa, yayung Tisa ka yayung Twonaw do, mquri siyaw hraan hidaw qluli, kika qluli dhuq yayung Lwomaniya, kingal uri o qluli hunac yayung Tamwolawa. Egu ka meuxul karac alang Sayrweyya, mskuy misan mcilux rbagan, bncingan quyux qsiya rima kbkuy mrimal ~ empitu kmxalan mrimal hawmi. Knrbagan: 88361 pingfan konli ( kana Kswowo )
== Uuda mklawa (行政區劃) ==
Sayrweyya konhkwo Kswowo,foifotina dha ccsen, quri falyu o Kswowo o yasa Sayrweyya konghkwo duma kiya, bukuy psbu ida Lyeynhkwo ka pklawa Kswowo,kiya ni hngkawas empusal kbkuy maspac jiyax maxal empitu idas dha rmngaw kari murux nanaq ka dhiya, duma alang Sayrweyya konhkwo tnhangan “congSayrweyya”ana saw kiya ka alang ini pntna ka uuda.
Sayrweyya konhkwo sugan empusal mngari co ni kingal csyas, ruwan na hiya rima cow Kswowo (gisu murux ), Fuyfotina empitu cow ( mklawa nanaq ), Cong Sayrweyya maxal empitu coe, wana pusu alang Peyyrkle ka csyas. Sugan duri ka cowsya, kana klwaas niqan kingal kbkuy maspac, duma Kswowo niqan mtrul alang,Fuifotina niqan mrimal spac alang.
Sayrweyya kndadax congSayrweyya, Kswowo ni fuifotina sgan kana empsal mngari cow, csyas Prkle dhiya ka pnsli, duma na hiya cong Sayrweyya tduwa qmita alang sugan Sumatiya ni gqiyan hidaw Sayrweyya ni hraan hidaw Sayrweyya dha alang, Cow ni Csyas tduwa sugan kingal kbkuy mrimal syeyn ni empusal spac alanf. Ana saw rmngaw ka Sayrweyya gisu nnia ruwan alang dh aka kswowo konghkwo, yasa kndadax hngkawas maxal mngri kbkuy mngari kmxalan mngari gisu ini pklawa Sayrweyya ka alang Lswowo da, kiya ka kiya ni hngkawas empusal kbkuy maspac ida murux nanaq ka alang dha.
== Waycyaw (外交) ==
=== pnegluban Congkwo ===
Sayrweyya brah hang o Nangslafu srwaun phiyu Conghwa jenmin konghkwo, kika bukuy qnaqih ka Sunang do, mquri Sulyeyn ka Conghwa jenming konghkwo, ida tkiisu ka pnegluban dha klwaan nii. Hngkawas maxal mngari mrimal rima jiyax sha idas kingal ana mseupu ka dha klwaan nii, ida psltu bi ka pnegluban dha, kiya ni hngkawas maxal mngari kbkuy mrimal maspac yasa Nanslafu prtun na ka Sulyeyn kiya ka mangan bi brah ka Kwoci kongcan cui yunton endaan nii ga pqnaqih duri, dhuq bi hngkawas maxal mngari kbkuy empitu kmxalan empitu Nangslafu bukun Titwo miyah conghwa bukuy do malu ka pnegluban dha da. Congkwo nii o gaga Peyrkle hiya niqan paru sapah, kika smalu kingal qpahun sapah saw Pulistina. Sayrweyya o niqan paru bi sapah daw Peycin, kiya ka kiya ni Sanhay hiya smalu kingal Conlin skwan. Conghwa jenmin kanghkwo nii Kswowo psbu siida dmayaw Nangslafu lyeynmon konghkwo, mhtur Peyyuey psbu Nangslafu[7][8], ida msaan bi ka quri Meycyun snub Congkwo cu Nang lyeynmong taskwan [9] Congkwo mhtur Peyyuey muuda ddaun Kswowo, lnglungun dha o iyux pgayaw ka Sicang ni Singcyang[10]
=== pnegluban Owmong ===
sayan, Sayrweyya gisu mbbiyax muuda mseupu Owcow leyngmong, ysa quri Owmong ktaan dha ka Sayrweyya egu bi ka pnqtaan uuda, ska na hini pusu ddaun Sayrweyya asi ka psrwaun murux ka Kswowo, uxay kiya uri o dha Kswowo pkmalu ka pnegluban dha. sayan Sayrweyya ini sruwa psaw nii, kika ini lnglung hari mseupu leyngmong. Ana saw kiya prajil hngkawas empusal kbkuy maxal spac, Sayrweyya qulun bi sruwa pkmalu ka pnegluban Kswowo da, wada brah hari ka quri mseupu Leyngmong, kiya ka kiya ni Sayrweyya psmiyah bi saw brah hngkawas empusal kbkuy empusal tduwa mseupu Owmong, kika Owmong uri o “ ini saw uxay bi psruwa uri.
=== pnegluban Kswowo ===
hngkawas empusal kmxalan maspac idas maxal empitu idas dha, kndadax Sayrweyya ka muruxo ida Kswowo nanaq ka rnngaw, phiyu Kswowo konghkwo. Sayrweyya konghkwo, Elwos, Elwos, conghwa jengmin konghkwo, Ar ni liya, Mwolwok, Sila, Mwosik, Yueynan,Lwomaniya, Uklang, Sipanya, Ingtu, Psi, Nayciliya, Nanfey, Akntin, Payelwos, Palestan, Poliweyya klwaan nii o ida ini psruwa murux ka Kswowo. Sayrweyya nii o ida gisu mhtur Kswowo msupu hbaraw Kwocicuc. Kswowo konghkwo sayan o uxay uxay Leynhkwo cnyueynkwo. Sayan niqan kingal kbkuy ka Lhkwo cnyueynkwo, Martaciskwo, Taywan [11], Nyoayci niKukcuyntaw o sruwa pmurux ka Kswowo. Ana saw kiya , yasa kndadax pixan paru bi kndadax Elwos ni conghwa jnmin konghkwo, ida pncikuh lnglungun mseupu Leynhkwo cnyueyn kwo ka Kswowo. [12]
Sayrweyya hini o yasa ppsruwa pmurux nanaq Kswowo ka klwaan o muda saw pbnahun ka Tas ppuda ka dhiya. Kiya ka klwaan nii ga kana Meyykwo, Rrpaniya, Pawcyaliya, Macitwen konghkwo, Klwenpiya, Klwoaysiya, fakwo, tkwo, siyonyali, Turci, Slwoweyniya ni Inkwo.
== Kmlawa(政治) ==
=== Ihwey(議會) ===
Muda iyueync
=== Bukun ni Conli (總統及總理) ===
Bukun kndadax sejiq asi pgau bukung, pqpah rima hnkawas, tduwa dmutuc qmpah enkingal, ciway ka jiyun na qqpahun, pgau conli asi ka hbaraw Kwoxwey dmayaw, kika conton pqlahan, niqan paru bi djiyun na qqhlangun.
== Uuda psaping(軍事) ==
Hngkawas maxal mngari kbkuy mngari kmxalan mngari Sayrweyya kongh cyun ga kska Kswowo siida wada buun bali Peyyuey, psbu siida gqiyan hidaw mbbiyax nii hici pqlahan Kswowo.
== Ssjiqan ni shlayang(人口和宗教) ==
Kana ssjiqan klwaan empitu kbuhug ( hngkawas empusal kbkuy maxal mngari ) gaga ini biyaw mlih ka ssjiqan Sayrweyya, yasa sncikuh tnquli lqlaqi ni thjing ising alang ka ssjiqan kiya ka pusu bi. kika kska tnpusu seejiq Sayrweyya ka sejiqan Sayrweyya, duma hgalan seejiq ka sejiq Arpaniya, sejiq Syonyali, sejiq Posniak, ( seejiq Muslin ), seejiq Lwomu, sejiq Klwoaysiya, seejiq Slwofak, seejiq Pawcyaliya, seejiq Lwomaniya, seejiq Turci dnii. Kska na hiya, Kswowo ka pusu nniqan seejiq Arpaniya ( kndadax hngkawas empusal kbkuy maspac ida pmurux nanaq ), Foifutina ccseng ka pusu nniqan seejiq Syonyali, kiya ka kiya ni hbaraw ka ini nniq hini. hbaraw ka Sayrweyya shlayan dha o pnrhulan Toncyaw, duma seejiq ini kpiya shlayan dha ka pnrhulan Islang, pnrhulan Teyncu.
== Kari(語言) ==
Quri skari Sayrweyya o kari Sayrweyya, kiya ka tnkari Srweyya - Klwoaysiya, maspac kmxalan maspac tnegkmbkiyan ssjiqan Sayrweyya skari dnii. Kana klwaan Owcow o ida Sayrweyya ka gisu skari dha kari nii, btasan Silir ni btasan Latin tduwa dha djiyun. Kari Sayrweyya ni patas Silir ka djiyun klwaan dha.
Ini kpiya skari dha kari kika kari Syonyali, kari Slwofak, kari Arpaniya, kari Lwomaniya, Pawcyaliya ni kari Lusenniya, kana kari Sayrweyya – kari Klwoaysiya: Kari Posniya ni kari Klwoaysiya. Kana mtna ciway ssjiqan mhrinas alang maxal rima tnegkmbkiyan, dnii ka tnkari dha.
== Cingci(經濟) ==
=== Pusu ptasan : Hbangan Sayrweyya ===
Hbangan Sayrweyya konghkwo pusu qpahun dha ka fuuyey.
Hngkawas empusal kbkuy maspac ngngalan dha kana mataru kmxalan mataru, ssmalu qpahun ni qpahun dxgal mangan 24.2 tnegkmbkiyan ni 12.3 tnegkmbkiyan. Ida saw sayan hbangan Sayrweyya dha Consio ni duma Parkanpan taw ( saw Klwoaysiya, Lwomaniya, Slwoweyniya ) o naqih kiya, kiya ka kiya ida malu ka Arpanuya ni Mortwowa.
== Tiyu (體育) ==
hngkawas dnii o malu bi ensaan dha pspun wancya ka Sayrweyya konghkwo, kana kingal snaw murux pspun hiya ka mangan tgkingal knlangan Nwowak,tyueykweyci, kingal uri o qrijil musa murux pspun mangan tgkingan knlangan Angna.Iwangnwoweyci, brah o qrijil mangan tgkingal knlangan Yeylayna.Yankweyci, Yank.Tipusaleyweyci, meseupu pspun dha snaw mangan tgkingan knlangan Neynat.
Cimwonici dnii. Sayrweyya o boru ka spuan dha bi sspun, snparu bi qmita Owcow ka quri boru Sayrweyya klwaan, nian bi hangan pspun boru kika mnangan brah Incawpanpa Manlyeyn o weytici, sayan embiyax muda Manlyeyn na Mati, embiyax muda Icyacinlyu kwoci Milan ka Stankweyci ni Feyneypacyey na Klasici, embbiyax muuda brah cyeyrsi na Iwangnwoweyci dnii. quri paycyo Sayrweyya qrijil hngkawas empsal kbkuy maxal maspac mangan tgkingal scingsay, hngkawas empusal kbkuy maxal mataru Liyueyjejeneylu yunton hwey yacyun ni hngkawas empusal kbkuy maxal rima qrijil mangan scyey pey yacyun, sayan o tgtru hangan knlangan. ciban niqan mrireyh hangan knlangan ka Pwoskweyci, Mihailwoweyci, Lsici ni Awcyeynyeynnwoweyci.
== Nkari pnegluban(相關條目) ==
• Nangslafu
• Paru Sayrweyya
== Pnyahan bnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
# [http://www.cia.gov/ CIA]
# [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
# [[:en:List_of_current_heads_of_state_and_government|List of current heads of state and government]]
#https://zh.wikipedia.org/wiki/塞尔维亚<nowiki/>(參考自中文維基百科)
#'''^''' 存檔副本[2015-03-03]
#'''^''' The Worl<nowiki/>d Factbook: Serbia中情局[2<nowiki/>014-12-18]
#'''^''' Official population projection <nowiki/>for Serbia (2016)[2016-01-07]原始內容
#^ 移至:'''<sup>4.0</sup>''' '''<sup>4.1</sup>''' '''<sup>4.2</sup>''' '''<sup>4.3</sup>''' SerbiaInterna<nowiki/>tional Monetary Fund[2016-06-10]
#'''^''' Country Comparison :: Distribut<nowiki/>ion of Family Income – Gini Index[2014-08-30]
#'''^''' Human Development Report 2019
#<nowiki/> '''^''' Warren I. Cohen. ''America's resp''<nowiki/>''onse to China: a history of Sino-American relations''. 5th edition. New York, New York, USA; West Sussex, England, UK: Columbia University Press, 2010. Pp. 261.
#'''^''' Suisheng Zhao. ''Chinese foreign p''<nowiki/>''olicy: pragmatism and strategic behavior''. New York, New York, USA: M. E. Sharpe, Inc., 2004. Pp. 60.
#'''^''' Warren I. Cohen. ''America's resp''<nowiki/>''onse to China: a history of Sino-American relations''. 5th edition. New York, New York, USA; West Sussex, England, UK: Columbia University Press, 2010. Pp. 261.
#'''^''' Suisheng Zhao. ''Chinese foreign'' <nowiki/>''policy: pragmatism and strategic behavior''. New York, New York, USA: M. E. Sharpe, Inc., 2004. Pp. 60.
#'''^''' 中華民國外交部-國家與地區
#'''^''' Rift Emerg<nowiki/>es at the United Nati<nowiki/>ons Over Kosovo
#'''^''' PROTEST CONVEYED TO FRANCE, BRI<nowiki/>TAIN, COSTA RICA, AUSTRALIA, ALBANIA,存檔於網際網路檔案館(存檔 index
#'''^''' I Kinezi napuštaju Srbiju 6.'''^'''<nowiki/> 存檔副本[2016-12-17]
#'''^''' Bosnian, Croatian, Serbian, a <nowiki/>Grammar: With Sociolinguistic CommentaryISBN 978-0-299-21193-6
#'''^''' Application of the Charter in <nowiki/>Serbia
#
4txj8opb7u1r1hc1k0cbl9lqlj8imw8
Sergio Mattarella
0
1295
87408
85939
2022-05-14T12:28:58Z
Scip.
1068
+
87408
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Sergio Mattarella Presidente della Repubblica Italiana.jpg|thumb|Presidente Sergio Mattarella-Sergio Mattarella( 塞爾焦·馬達雷拉 )|alt=Presidente Sergio Mattarella.jpg]]
[[Patas bntasan:Colosseum in Rome-April 2007-1- copie 2B.jpg|縮圖|File:Colosseum in Rome-April 2007-1- copie 2B.jpg-羅馬競技場可說是羅馬最著名的象徵]]
[[Patas bntasan:Iron Crown.JPG|縮圖|File:Iron Crown.JPG-倫巴第鐵王冠,第一頂義大利王冠]]
= Sergio Mattarella( 塞爾焦·馬達雷拉 ) =
Mntucing hngkawas 1941 idas 7 jiyax 23 ka Sergio Mattarella ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Italy]] ta sayang o kiya ka Sergio Mattarella, pnaah hngkawas 2015 idas 2 jiyax 3 pnrajing kmlawa klwaan.
= Sergio Mattarella( 塞爾焦·馬達雷拉 ) =
'''Sergio Mattarella''' (kari Italy: Sergio Mattarella, phnang kari Italy: [ˈsɛrdʒo mattaˈrɛlla], kngkawas 1941 idas 7 diyax 23-), Italy mtseyji, kngkawas 2015 idas 2 diyax 3 psdhuwan phiyu tu12 Soto Italy. '''Sergio Mattarella''' u kngkawas 1983 dhuq kngkawas 2008 ka ngalan giying, kngkawas 1989 dhuq kngkawas 1990 mnngalan Kyoikubu Bucyo, kngkawas 1999 dhuq kngkawas 2001 ngalan Kwohwangbu Bucyo. Kngkawas 2011 ngalan Italy Keyngpo Hoying Knbeyhing Hwakwan.
== Kndusan(生平) ==
'''Sergio Mattarella''' pa mntuting Palermo kingal niqan bay hnhangan msllutuc tnsapah Sicily. Niqan bay hnhangan Teynskyo mtseyji ka tama niya Bernardo, kiya ka pnhiyu Italy Teyngskyo Mincu Tang uri, mnngalan Gasperi Neyke na Bucyo. Qbsuran snaw na Piersanti Mattarella u kngkawas 1978 cida nngalan Sicily Cusi, kngkawas 1980 cida wada phqilun Sicily Mqalux Bawa Tang. Cyawhu niya ka dangi tama na Salvatore Aldisio. Salvatore Aldisio u mn Italy Jnmin Tang (Italian Popular Party) na Huku Tang Cusi, mniq brah bay kngkawas cida mnuda pqraqil biyax seyhu Fascism; babaw Tumn2 Mccbu Knbeyhing Qnlangan daw, Salvatore Aldisio u wada mnsnburah phiyu Pnwaya Italy Mincu pusu balay mpdudul niya.
== Kndusan seyji(政治生涯) ==
=== '''Kngkkawas 1980 1980年代''' ===
Kndusan quri seyji '''Sergio Mattarella''' pa kndadax kngkawas 1983 prading, cida '''Sergio Mattarella''' u dkuhan Italy Teyngskyo Mincu Tang wada mangal Italy Cong Giying Giying. So kawas daw, '''Sergio Mattarella''' cida u sdurun Tyeynmin Tang (Italy Teyngskyo Mincu Tang) Misucang Siriaco De Mita, muda “Pssinaw” kcka Tang Cida Sicily Tang dha, kiya ka muda ptalax dndulan Mqalux Bawa Tang. Psdhuwan phiyu Congri cida ka Tyeynmin Tang (Italy Teyngskyo Mincu Tang) Giovanni Golia wada ngalan Gikay Swubu Bucyo ka '''Sergio Mattarella''', '''Sergio Mattarella''' mniq kngkawas 1989 wada ngalan tu6 Giulio Andreotti pnhyuwan na Kyoibu Bucyo.
Kngkawas 1990 cida, spuda Italy Kwohuy wada puda “Cayhu Hwaan”, hwaan niyi u wada ptrawah qqpahan meyti Italy, '''Sergio Mattarella''' mi duma Bucyo u wada msupu malax qpahun dha, ini sruwa ka dhiya mi qnita dha quri niyi u meyti taheng Berlusconi na 1 kluwanan seyji twosyey ka niyi.
== Diyax iyax mnSoto(總統任期) ==
=== '''Mangal Soto當選總統''' ===
Kngkawas 2015 idas 1 diyax 31, '''Sergio Mattarella''' u mniq kcka tumn4 meytaq hyo pa 1009 hyo ka hyo sediq mpbeytaq Kwohuy u, wada mangal 665 hyo mi mbiyax mangal burah Italy Konghkwo Soto. Mntxan seyngkyo niyi pa wada mangal dnkuhan snpeyyah Mincu Tang, Burah Tukcka Narac Palic Tang, Unau Kongmin Tang, Congyang Ryeynmong mi Tuiwil Palic Kndkilan Mtrawah uri.
Kngkawas 2015 idas 5 diyax 6, '''Sergio Mattarella''' u wada psdhu matas wada splawa Italicum na Burah Italy Pnwaya Seyngkyo, pnwaya kiya u wada pwaya 1 quri Mn2 Seyngkyo na Pnwaya Hangan Piri Mpririh, kiya uri u Pnway Quri Knou Hyo Nseyngkyo mi 3% na sbrahun hqngawan; hosweynjn u malu mniq 100 niqan pkla hangan na hbaraw hiyi sediq muda seyngkyo, binaw txtaxa cngtang mnuda unau tu1 mangal na hosweynjn u ini spuwi kiya.
Kngkawas 2016 idas 12 diyax 4, Italy u muda Keyngpo Kongto. Pusa hangan kongto ka: Ya smruwa knpriyux keyngpo Italy Keyngpo, kiya ka muda snburah knpriyux Italy Kwohuy na biyax mi pnssliyan, kiya mi qnlhangan, nniqan mi duma kcka singcng sti psasu biyax.
=== '''Kngkawas 2018 Kwohuy Seyngkyo Mi Pssli Phiyu Seyhu. 2018年國會選舉和政府組建''' ===
'''Qnlqilan Seyhi kngkawas 2019'''
=== '''2019年政治危機''' ===
Kngkawas 2019 idas, Huku Congri Matteo Salvini pusa kari snquri Giuseppe Conte ini snhiyi tonggi, knrinah mumal tnbrah niya hbaraw bnbur uuda kcka Tang. Hbaraw balay mpspu seyji niyas qmita, pusa kari quri ini snhiyi tonggi ka alaw smatang pknama seyngkyo, kiya ka muda pkmalu Tukcka Narac Palic Ryeynmong hnyuwan niya mniq kcka gikay, muda sndhu mpmusa Congri babaw niya ka Matteo Salvini.
Idas 8 diyax 20, mniq kcka Gikay pnsung kari cida, Giuseppe Conte u wada mchdil bay kari rmngaw Matteo Salvini ka 1 seyji cihuy cuyi niya, ‘Hiya u wana nanaq bbrihan niya mi dmudul seyji mqraqil’, kiya daw wada snquri '''Sergio Mattarella''' malax qpahun niya. '''Sergio Mattarella''' u prading muda mpprngaw txtaxa pnssliyan Gikay. Mniq iyax '''Sergio Mattarella''' tuhuy Gikay mpprngaw cida, 5 Pngerah Undo mi Mincu Tang ddha dha u ya bay wada pcriyu knou bay snhiyi hyo. Idas 8 diyax 28 cida, mpdudul niya Mincu Tang Nicola Zingaretti pkla kari hiya u musa dmkuh Giuseppe Conte lmutuc burah pusu tunux mpdudul seyhu.
So kusun, '''Sergio Mattarella''' pa splawa niya pprngaw kari ka Giuseppe Conte, hmuruc hiya mi spuda hiya muda lmutuc dmudul burah Neyke. Idas 9 diyax 4, Giuseppe Conte u pkla kari pnsliyan na burah Neyke, kiya mi mniq so kusun daw mniq Quirinale Kong psdhu phiyu. Kngkawas 2019 idas 9 diyax 9, Italy Conggiying pa 343 hyo ka smruwa, 263 hyo ka ini sruwa, 3 hyo ka malix niyax, wada muda snquri dha snhiyi seyhu. Kngkawas 2019 idas 9 diyax 10, mniq kcka Sanggiying tumn2 meytaq hyo snhiyi cida, 169 hiyi giying ka meytaq hyo smruwa burah seyhu, 133 hiyi giying ka meytaq ini sruwan hyo.
'''Iyax dndulan narux Narux Brah Cyokoku Uhan cida.'''
=== '''中國武漢肺炎(COVID-19新冠肺炎) Covid-19流行期間''' ===
Mniq iyax ngalan Soto ka '''Sergio Mattarella''' cida, Italy u wada muda pspuruq hidoyi bay Narux Brah Cyokoku Uhan (COVID-19). Kngkawas 2020 idas 2, Italy pa wada ruwan Narux Brah Cyokuko Uhan knhbaraw bay qnlhangan uri. Dhuq kngkawas 2020 idas 12, wada balay bay klaun u hmrinas 1,800,000 hiyi sediq ka ruwan Narux Brah Uhan (COVID-19) mi 66,000 hiyi sediq ka wada mrdang dsan narux niyi, pusu balay ulan Narux Brah Uhan (COVID-19) ka alang mkbrnux u Lombardia, Emilia, Romagna, Veneto mi Piedmont uri dtudaya Tacyu.
Idas 2 diyax 22, Giuseppe Conte Neyke muda pkla kari 1 hhtur quri dndulan Narux Brah Cyokoku Uhan (COVID-19) na ang, snpeyyah Italy tudaya 11 ini pntna alang mkbrnux u 5 knbkiyan hiyi sediq ka psthyaqan psanak. Kiya mi wada so mkpiya diyax daw shmuk ka knkana qnlhangan sapah pyasan mi pyasan tubeyhing. Kngkawas 2020 idas 3 diyax 8, seyhu Italy u wada pkrnaun knkana alang mkbrnux Lombardia mi kana 14 tudaya niya Snghun uri ka psthyaqan psanak, wada shmuk ka hmrinas 1/4 hiyi sediq qnlhangan. So kusun daw, wada pqriyun seyhu knkana qnlhangan ka uuda psthiyaq psanak. Mniq cida u wada ngalan rikisi ssdiq knbeyhing bay uuda pphmuk. Idas 5 diyax 18, wada mhdu ka pphmuk, wada srwanan seyhu ka mmahan sinaw, sanan mkan uqun, sanan psaqic snunux mi sanan pskbiyax hiyi u wada snburah prading qmpah dungan. Idas 6 diyax 3 muda snrahun duma ka duma nniqqan mi muda pprngaw quri ya malu ka quri mppriwaw ka knkingal alang.
Kngkawas 2021 idas 1 diyax 13, alaw Pnspuwan Seyhu snquri tqlahang Narux Brah Cyokoku Uhan (COVID-19) mi pnwaya pstutuy qnlhangan keykaku bnatas ang u mtdha mcida ka qnita dha, kiya daw Matteo Renzi u pusa kari mtalax ccng ryeynmong ka Italy Hwori Tang, kiya ka seyhu Giuseppe Conte u wada uka knhbaraw dha mniq kcka Italy Sanggiying. Idas 1 diyax 18, 19, seyhu Giuseppe Conte mniq Italy Conggiying mi Italy Sanggiying u wana mbiyax tikuh balay muda meytaq hyo snhiyi. Binaw alaw seyhu '''Sergio Mattarella''' pa wada uka knhbrawan nniqan dha mniq Italy Sanggiying, nasi ini dkuhi knhbrawan hiyi Sanggiying daw, knou cngce u musa uka brahan ouda kana uri da. Idas 1 diyax 26, Giuseppe Conte u snquri '''Sergio Mattarella''' pusa patas malax qpahun niya.
Idas 2 diyax 3, '''Sergio Mattarella''' psdhu biyax brah Italy Congyang Ginghang mi brah Oco Congyang Ginhang Congcay Mario Draghi (kari Italy: Mario Draghi) muda snburah phiyu 1 seyhu Neyke.
=== Kndusan niya個人生活 ===
'''Sergio Mattarella u msupu''' Marisa Chiazzese msturung, Chiazzese msturung u mptusa Waya Romaswey, Pyasan Tubeyhing Yingcyo Lauro Chiazzese na wouwa niya qridin. Wada mrdang kngkawas 2012 ka qridin niya Marisa. Niqan 3 ka laqi niya, kiya ka: Laura ( Mniq tama niya ngalands Soto cida muda dmaya Tu1 hujn qridin Soto quri uuda qqpahun waya) Francisco mi Bernardo II.
== Ndanan seyngkyo(選舉歷史) ==
=== '''Kwohuy giying seyngkyo國會議員選舉''' ===
=== '''Soto seyngkyo總統選舉''' ===
{| class="wikitable"
| colspan="4" |'''2015年義大利總統選舉(第四輪投票)'''
|-
|'''Hosweynjn候選人'''
|'''Quri cngtang'''
'''所屬政黨'''
|'''Mnangal hyo'''
'''得票數'''
|'''%'''
|-
|'''Sergio Mattarella'''
'''塞爾焦馬達雷拉'''
|Tukcka Iwil Palic Ryeynmong
中左翼聯盟
|665
|65.9
|-
|Ferdinand Inbusimadu
費爾迪南德 因普西馬杜
|5 Pngerah Undo
五星運動
|127
|12.6
|-
| colspan="2" |Duma niya/ Uka Biyax Hyo mi Hyo Nlihan
其他 / 無效及棄權票
|217
|21.5
|-
| colspan="2" |Knkana hyo總票數
|'''1,009'''
|'''100.0'''
|}
{| class="wikitable sortable"
!地圖
!大區
!首府
!面積 (km²)
!面積 (sq mi)
!人口
|-
| rowspan="20" |普利亞
巴西利卡塔
卡拉布里亞
西西里
莫利塞
坎帕尼亞
阿布魯佐
拉吉歐
溫布利亞
馬凱
托斯卡尼
薩丁尼亞
艾米利亞-羅馬涅
利古里亞
皮埃蒙特
佛里烏利
威尼斯朱利亞
瓦萊達
奧斯塔
南提洛
特倫托
威尼托
倫巴底
亞得里亞海
愛奧尼亞海
地中海
第勒尼安海
利古里亞海
|阿布魯佐<small>(Abruzzo)</small>
|拉奎拉
|10,763
|4,156
|1,331,574
|-
|瓦萊達奧斯塔<small>(Vallée d'Aoste)</small>
|奧斯塔
|3,263
|1,260
|128,298
|-
|普利亞<small>(Puglia)</small>
|巴里
|19,358
|7,474
|4,090,105
|-
|巴西利卡塔<small>(Basilicata)</small>
|波坦察
|9,995
|3,859
|576,619
|-
|卡拉布里亞<small>(Calabria)</small>
|卡坦扎羅
|15,080
|5,822
|1,976,631
|-
|坎帕尼亞<small>(Campania)</small>
|拿坡里
|13,590
|5,247
|5,861,529
|-
|艾米利亞-羅馬涅<small>(Emilia-Romagna)</small>
|波隆那
|22,446
|8,666
|4,450,508
|-
|佛里烏利-威尼斯朱利亞<small>(Friuli-Venezia Giulia)</small>
|的里雅斯特
|7,858
|3,034
|1,227,122
|-
|拉吉歐<small>(Lazio)</small>
|羅馬
|17,236
|6,655
|5,892,425
|-
|利古里亞<small>(Liguria)</small>
|熱那亞
|5,422
|2,093
|1,583,263
|-
|倫巴底<small>(Lombardia)</small>
|米蘭
|23,844
|9,206
|10,002,615
|-
|馬凱<small>(Marche)</small>
|安科納
|9,366
|3,616
|1,550,796
|-
|莫利塞<small>(Molise)</small>
|坎波巴索
|4,438
|1,713
|313,348
|-
|皮埃蒙特<small>(Piemonte)</small>
|杜林
|25,402
|9,808
|4,424,467
|-
|薩丁尼亞<small>(Sardegna)</small>
|卡利亞里
|24,090
|9,301
|1,663,286
|-
|西西里<small>(Sicilia)</small>
|巴勒摩
|25,711
|9,927
|5,092,080
|-
|托斯卡尼<small>(Toscana)</small>
|佛羅倫斯
|22,993
|8,878
|3,752,654
|-
|特倫提諾-上阿迪傑<small>(Trentino-Alto Adige)</small>
|特倫托
|13,607
|5,254
|1,055,934
|-
|溫布利亞<small>(Umbria)</small>
|佩魯賈
|8,456
|3,265
|894,762
|-
|威尼托<small>(Veneto)</small>
|威尼斯
|18,399
|7,104
|4,927,596
|}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* 詹素娥 校長
6qq2uimt4tlgup9blpghmohxz98pa7p
Sero
0
1296
55896
40921
2021-03-22T05:36:34Z
Iyumu
191
/* Ooda nsero(九芎的用途) */
55896
wikitext
text/x-wiki
= Sero (九芎) =
Sero nii ge qhuni mkere, mnhrehur waso na so mpmisan de mqrehaq ka rehaq qhuni na ma,kawas kawas na mqrehaq texal. Mheru so lmiqu llebu ka sero nii we ini kbbaro ma rqeling hari ka bubu na duri, netun hmeru so bbuyu paru dige bbaro ma qtehur ka bubu na denu.
== Ooda nsero(九芎的用途) ==
Ngalan mpskere rako ware ka waso sero nii. Cbeyo we asi ka tminun naq pala ka mqedil miyan yami [[seediq|Seediq]], uka kesun iyu mpsrako ware ka cbeyo ma, asi ka migin nanaq ka ppsrako daha ware, kika waso sero nii ge ngalan daha pskere rako ware. Mosa lmamu waso na ma stmaqun daha tmeetu, spuun daha rmebu waso na tnteyan ma beyuq waso na ka ware, ani naq teru hari patis hido rnbegan de phdagan daha di. Mdengu de pheun ma phdagan daha dungal, netun daha haun krebu yqeyaq mqalux ka ware pnheyan kii de, kiya ka ware daha qalux denu. Ado ka qhuni mkere ka sero nii, mosa lmiqu ka rseno miyan yami Seediq de, ngalan daha bheniq tlenga pada ma, ani naq bheniq tlenga miric ka sero nii. Ado mkere ka qhuni sero nii, ngalan daha qhuni mtahu ka sero nii de bsiyaq ka bagah na, kuxul lmungu pure ido yami Seediq.
== Pteumal pptasun(參考資料)==
Tado Walis、Pawan Nawi、Siyac Nabu ma Tiwas Pawan ka smneeru
steran Dakis Pawan
[[Snakun:Tgdaya]]
6pv9m89kjns1shf8oncjorjyj5wxok1
Serzh Azati Sargsyan
0
1297
102854
85134
2023-12-11T07:17:45Z
MasterRus21thCentury
1809
portrait
102854
wikitext
text/x-wiki
= Serzh Azati Sargsyan =
Mntucing hngkawas 1954 idas 6 jiyax 30 ka Serzh Azati Sargsyan ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Armenia]] ta sayang o kiya ka Serzh Azati Sargsyan, pnaah hngkawas 2008 idas 4 jiyax 9 pnrajing kmlawa klwaan.
= '''Soto Armenia (亞美尼亞總統)''' =
Niyi ka patas bnkuwan soto Armenia.
Qlahang: Bnkuwan patas hini ka kngkawas 1991 Armenia snpeyyah Suryeyn dukuricu daw hhangan txtaxa bukung qnlhangan.
{| class="wikitable"
|Bukuwan
|Hangan
姓名
|Sasing肖像
|Diyax pnsdhuwan phiyu
就職日期
|Diyax mlatac qpahun
去職日期
|Cngtang niya
所屬政黨
|-
|1
|Lexon Ter Petrossian列翁·特爾-彼得羅相
|[[Patas bntasan:Levon Ter Petrossian.jpg|縮圖]]
|Kngkawas
1991 idas
10 diyax 16
1991年10月16日
|Kngkawas1998 idas 2 diyax 3
1998年2月3日
|Hwan Armenia Minjoku Undo
泛亞美尼亞民族運動
|-
|2
|Robert Kocharyan羅伯特·科恰良
|[[Patas bntasan:Robert Kocharyan.jpg|縮圖]]
|Kngkawas1998 idas 2 diyax 3
1998年2月3日
|Kngkawas2008 idas 4 diyax 9
2008年4月9日
|Uka Tangpay無黨派
|-
|3
|Serzh Sargsyan謝爾日·薩爾基相
|[[Patas bntasan:Serzh Sargsyan official portrait.jpg|縮圖]]
|Kngkawas2008 idas 4 diyax 9
2008年4月9日
|Kngkawas2018 idas 4 diyax 9
2018年4月9日
|Armenia Kongho Tang
亞美尼亞共和黨
|-
|4
|Armen Sarkissian阿爾緬·薩爾基相
|[[Patas bntasan:Armen Sargsyan, November 2008.jpg|縮圖]]
|Kngkawas2018 idas 4 diyax 9
2018年4月9日
|Soto saya現任總統
|Uka Tangpay無黨派
|}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
0t7vii31yabge1caqf2y2f5a0sjljn9
Seveng
0
1298
100887
55895
2023-10-06T00:36:19Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100887
wikitext
text/x-wiki
= Seveng(士文部落) =
Gaga mniq Pingtung Cunjusyang ka [[alang|alang]] Seveng.
90 sapah ka kneegu na sapah, 401 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 395 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 6 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan97%, Bunun1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
edsy9eg6nofnm29fs25joldgfk7rl45
Seydang
0
1299
55894
40951
2021-03-22T05:34:41Z
Iyumu
191
/* Sedang/Seydang/Seydang(魚腥草) */
55894
wikitext
text/x-wiki
= Sedang/Seydang/Seydang(魚腥草) =
Spriq qtaan ka seydang ksun, niqan saw qqsurux sknxan, kiya ni spriq ssqsurux ksun [[kari|kari]] Tlu. Seydang ga smkila bi mhuriq dxgal, uxay uri o rrusaw. Ida gaga qtaan bi mhru mhuriq dxgal mmaku, ssiyaw kleelug, truma lhbung qhuni, mslutuc ni mseupu mhru hiya.
Rudan Seejiq sbiyaw o mkla saw ngalun mhapuy qsiya ni mahun bgu na ka seydang nii. Asi bbali kana ka gamil na ni asi dha hpui qsiya, uxay uri o hdagun dha ni sqyaan dha truma beybay sapah, kisa uxay pspungaw hici da.
Mnsa ka rdrudan sbiyaw “ Nasi meuwic balay ka qbubur, uxay uri o ungac biyax ka hiyi, mtalux ka hiyi do, angal hndagan seydang uxay uri o asi usa mabal spriq seydang, hpui qsiya, mahun ka bgu na do, tduwa mipix kntalux hiyi wah!” Mnsa uri ka rdrudan “hpuyun ka seydang nii do kla ini saw sqqsurux sknxan da, kla sklukah hiyi mahun ka bgu seydang nii.” seydang. [[Patas bntasan:Heartleaf Houttuynia.jpg|thumb|File:Heartleaf Houttuynia.jpg-Sedang/Seydang/Seydang(魚腥草)]]
[[Snakun:Truku]]
a28jyg3ymd9yop7endo5d9hiocpk00b
Shavkat Mirziyoyev
0
1300
79053
40960
2021-10-07T21:32:06Z
Kotkan lusija
726
File
79053
wikitext
text/x-wiki
[[File:Shavkat_Mirziyoyev_(cropped).jpg|thumb]]
= Shavkat Mirziyoyev =
Mntucing hngkawas 1957 idas 7 jiyax 24 ka Shavkat Mirziyoyev ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Uzbekistan]] ta sayang o kiya ka Shavkat Mirziyoyev, pnaah hngkawas 2016 idas 12 jiyax 14 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
nm1zkb28xggxqcnyjtx6uxikgmy2uzp
Shitan
0
1301
100888
70011
2023-10-06T00:36:21Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100888
wikitext
text/x-wiki
Shitan (獅潭鄉)
Nsgan Shitan o gaga Nsgan Miaoli, kmpraan kana dxgal o 79.39 km², (dxgal dgiyaq o 10.36 km², dxgal pmblxan o 2.57 km²). kmhbragan hiyi o 387, sapah o 156, [[seejiq|seejiq]] tnpusu 123 hiyi, knhbragan hiyi o 32%(Saysiyat). Saysiyat ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Shitan o niqan 7 alang ni maxal 1.
1 o, Sawi (百壽部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
d6cmr6o3k6xkcv59uo1jidyon7p4fms
Shiya uqun rudan Truku sbiyaw
0
1302
55892
40975
2021-03-22T05:33:13Z
Iyumu
191
/* emu blbul 香蕉飯 */
55892
wikitext
text/x-wiki
Shiya uqun rudan Truku sbiyaw 以前太魯閣族的美食
Pusu bi kndsan Truku o mqeepah dxgal,babaw mnhdu mtbiyax qmpah dxgal do kika musa tmsamat ka dsnaw da.
Pusu bi phmaun dha o masu, pgu, basaw,sari, bunga ni sqmu.
Masu nbaqu o pusu bi psnagun dha,kingal keelgan masu dhquy,kiya o ini tduwa phlmaun mkan.
== tutu hlama 竹筒飯 ==
Qulung niqan jiyax qrasan aji uri o muda psmiyan do ida mhapuy shiya bi uqun tutu hlama ni emu blbul ka kngkingal ruwan sapah Truku sbiyaw.saw nii ka muda pslamal mhapuy tutu hlama,
(1) rbgun qsiya ka payay dhquy yaa bi 7tuki aji uri o 8tuki.
(2) musa daya miying baka bi qthran aji uri o rqling ka djima.
(3) skkingal kulaw kmru ka djima.
(4) pdaun qsiya mtasaw snagun ka ruwan tutu djima.
(5) qgupun baga ka dhquy tqrun tutu ka rnbgan payay dhquy, bitaq tuma quwaq tutu ka qsiya ni buwax dhquy.
(6) paun ska kulu luan, psluun mhapuy yaa bi 2 iyax tuki do mhdada.
(7) ngalun ka tutu hlama ni pstahun ptleetu.
(8) nhdaan bi do sptatuk babaw btunux embgbaw ka tutu hlama, suyang bi sddjima ka knux ga lbuun lblak djima ka tutu hlama, shiya bi uqun.
== emu blbul 香蕉飯 ==
shiya bi uqun [[Truku|Truku]] sbiyaw o emu blbul, kari rudan Truku ga ini tdeuwa smluun emu blbul ka blbul balay qtaan ta sbrigan sayang.kiya o blbul tpaqan ka mtduwa smluun emu blbul.
Kari rudan ka smmalu emu blbul o saw nii,
(1) musa daya miying rnabaw blbul rungay. saw mha mhnuk ini kghgliq ga asi ka pdaun tahut pstalux,nii o mtduwa phuqil kuwi uri.
(2) rbgun qsiya yaa bi 6 tuki ajin uri o 7 tuki ka buwax payay dhquy aji uri o buwax brisan.
(3) pstmaqun ka mhada blbul ni pgmaxun powsa hiya ka buwax dhquy ajin uri o buwax brisan,
(4) lbuun rnabaw blbul rungay, maa hluyuq bkiyun gasil ka ssiyaw,psaun kulu luan hpuyun hiya yaa bi 2 tuki. Kika mhada da.
(5) niqan elug gay aka mkan ta emu blbul, dmuuy emu ka iril baga, hmrah gasil ni knhuway bi hmgliq rnabaw bubul narat baga. Mtqita ka emu do aji hmut knsuyang knux, shiya bi uqun ka mkam ta siida.
== sinaw masu ni sinaw pgu 小米酒和紅藜酒 ==
(1) masu dhquy nbaqu ka psnagun sinaw rudan Truku sbiyaw, masu dhquy nbaqu nii o ini dagun mkan.
(2) kingal duri ka psnagun bi rudan Truku sbiyaw o pgu.
(3) brusan nhuma rudan Truku sbiyaw hlmaun dha ni psnagundha uri. duri o smluun dha emu brisan.
== pnyahan kari ==
資料來源: 口述 耆老Iyuq Ciyang 2015
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
38lejvv2o2cn73kidhnjfla86aq8m98
Shizi
0
1303
100889
55891
2023-10-06T00:36:22Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100889
wikitext
text/x-wiki
Shizi(獅子鄉)
Nsgan Shizi o gaga Nsgan Pingtung, kmpraan kana dxgal o 313.35 km², (dxgal dgiyaq o 156.87 km², dxgal pmblxan o 140.63 km²). kmhbragan hiyi o 4,481, sapah o 1,421, [[seejiq|seejiq]] tnpusu 4,292 hiyi, knhbragan hiyi o 96%(Paywang). Paywang ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Shizi o niqan 7 alang ni maxal 14.
14 o, Lemiyau(伊屯部落), Kaidi(楓林部落), Nansiku(南世部落), Yungkilu(新路部落), Tjinavanavalj(橋東部落), Kuangka(橋西部落), Puljekuwan(下草埔部落), Tjisaulem(雙流部落), Tjacekes(上丹路部落), Pasumaq(下丹路部落), Tjuruguai(竹坑部落), Qaljecim(和平部落), Tjusinlung(中心崙部落), Kacedas(內獅部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
23j9umhbagyx3fhcsehikpfcp4kmukv
Siafulungay
0
1304
100890
55890
2023-10-06T00:36:24Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100890
wikitext
text/x-wiki
= Siafulungay(建農部落) =
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka [[alang|alang]] Siafulungay.
837 sapah ka kneegu na sapah, 2,321 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 39% niqan 915 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 61% niqan 1,406 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis17%, Paiwan5%, Bunun2%, Puyuma11%, ni rahuq na o6%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
55bqgxv6ix47k9ldcc12kfa00u5wsj3
Siapaluway
0
1305
100891
55889
2023-10-06T00:36:25Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100891
wikitext
text/x-wiki
= Siapaluway(月眉(中部落)) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sowfungsyang ka [[alang|alang]] Siapaluway.
191 sapah ka kneegu na sapah, 437 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 69% niqan 300 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 31% niqan 137 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 66%, Truku 1%, Tayal 3%, ni rahuq na o 4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
i1zo95p4efveqv26m8xv4e779314fyv
Sierra Leone
0
1306
95234
85734
2023-02-10T22:53:13Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 2 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q1044]]
95234
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Sierra Leone.svg|thumb|Flag of Sierra Leone-Kwoci S-c-san-kong-he-kwo(獅子山共和國國旗)|alt=Flag of Sierra Leone|328x328px]]
= Sierra Leone(獅子山共和國) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Sierra Leone.svg|thumb|File:Coat of arms of Sierra Leone.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Meycow ka [[Sierra leone]], 8 30 N, 11 30 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 71,740 sq km(hangan na o Tg119)
(knlbanga dxgal o 71,620 sq km, knlbangan qsiya o 120 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 6,018,888 hiyi.
Gaga [[Freetown]] ka pusu alang paru, jiyax 27 idas 4 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Sierra leone ga wada sugan 56.20% ka dxgal qpahan, 37.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 6.30% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Ernest Bai Koroma, pnaah hngkawas2007 idas 9 jiyax 17pnrajing kmlawa klwaan
[[Patas bntasan:Location Sierra Leone AU Africa.svg|thumb|File:Location Sierra Leone AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= S-c-san-kong-he-kwo (獅子山共和國) =
Scsan-konghkuo (Ingyu : Republic of Sierra Leone ), thnganan Scsan, nniq Sifey-tasiyang-an, gisu qriyan daya ni hraan hidaw Cineyya、mstrun ka hunac hraan hidaw ni Raypijweya, pusu paru alang Cyucn.
“Sierra Leone”kingal kari, nniq 1960 dhuq hngkawas 1974 lwanan dha “Say-ra-le-wo-ney” ka Cong-kuo-ta-lu brah ha, jiyax 1 idas 9 hngkawas 1974 do pryuxan dha “Saylariang”;ida thnganan “Say-la-ri-ang” ka alang Kangau. ida muru tnpusu thnganan kari Pu-taw-ya ka Tay-wan, kika thnganan “S-c-san”.
== Sing-cng cyu-hwa S-c-san (獅子山行政區劃) ==
Gnayus mklawa S-c-san kong-he-kwo ga dhuq hngkawas 2018 kana klwaan ga sugan spac ka sen(Province)ni kingal ka jyu-yu(Area).spac ka sen o phyugan maxal mataru ka jyu(District);kingal ka yu-jyu ga phyugan dha ka sing-cn -jyu(District).
== Seuxal (早期) ==
Pnaah kmuruy kaw-ku-syuey-cya S-c-san o niqan dha maxal kbkuy rima kbkuy hngkawas ida ini stuq nniqan seejiq. kndadax kgealang Fey-cow. 9 sci do prajing dmuwi xiluy , ya saw hngkawas kong yueyn 1000 nniq alang alang yeynhay ka seejiq prajing phmaan, kika niqan ka qpahan dxgal.
Sshuriq ni mtalux ka karac S-c-san, niqan rumun ni sqyuxan, mriqu bi ddaan. Kiya ka madas egu bi naqih narux ni rngji kiya nii ka snarux bi tunux seejiq Man-ting-ke, dapa ni oma. ida ini smai mhtur. ida ini hari kbiyax Ma-ri-ti-kwo pnrhulang I-s-ran nniqan dha hini. dhuq 18 sci seejiq bnbari Su-su-ti-kuo ni thjing seejiq kika wada mrana nniq hini ka pnrhulan I-s-lang.
== Dxgal kblux (殖民地) ==
Hngkawas 1462 knama miyah qnqah mniq hini ka dangseyn cya Pu-daw-ya, kiya ni thnganan “Serra de Leôa” ka ssiyaw mqddgiyaq C-yo-cn-kang-ko, sun saw “ dgiyaq Mu-s”. bukuy do nii ka thnganan klwaan dha. kiya do, alang hini ka ngngalan quli Ow-cow kdjiyax. hngkawas 1787, nniq pixan ka fey-nu-cui-ce siida, saw sayan pusu paru alang c-yo-cn-ceyn –s, kiya ka kndadax hiya ka dmayaw bnbari mquri Lun-tun qnpah ka kndusan quli.
Hngkawas 1808, kika kblux dxgal Ing-kwo ka S-c-san, dhuq ska 20 sci siida kana knlangan dhuq hini ka ssaan dha c-ming-hwa yun-tong.
== Murux (獨立) ==
Jiyax 27 idas 4 hngkawas 1961, piyah kari murux ka S-c-san, binaw ida kwocya yueynso ka Fong-Ing-nyu-hwang. plalay so-syan ka Mi-ar-tun Ma-ar-kay(Milton Margai)cyuey-s ka pqpah.
Jiyax 19 idas 4 hngkawas 1971, pdaan syoseyn kayc ka kong-h-kwo S-c-san, hngkawas 1978 sinseynfa, kika klwaan I-tang-c ka S-c-san, dhuq 1991 pspruq ka mspais ruwan alang. Fu-ti Sag-ke(Foday Sankoh)pdudug kming-reynh cnseyn(Revolutionary United Front)mspaux kmlawa sapah qhlangan, mspais ka S-c-san siida kbuhug ka spngan meydan seejiq ni wada hmrinas dha kbkuy kbuhug seejiq “spngan o hmrinas kingal tntru ka ssjiqan klwaan” ungac nniqan, wada ungac ka nniqan ssjiqan wadaw saw qndriqan ssiyaw alang. jiyax 25 idas 5 hngkawas 1997 nda priyux siida, Cong-tong siida, Ay-ha-may-te Tay-can Ka-pa psaping sawsyaw Yuey-han-ni Paw-lwo Ke-lwo-ma dnii ka mrih, binaw bukuy do Ka-pa-cong-tong ka qnpah duri.
Jiyax 11 idas 8 hngkawas 2007, pgaaw Cong-tong ni i-hwey. Ay-ney-s-te Pa-I K-lwo-ma ni Swo-lwo-mn Pey-ley-wa musa ygdha pgaaw patas Cong-tong. Jiyax 8 idas 9, tgdha pgaaw patas Cong-tong.
== Nniqan(地方) ==
==== Feyi cow(非洲) ====
● <u>Dgiyaq Sc ( kari Ing : Sierra Leone )</u>:nniq kingal alang klwaan Sifeyy.Hngkawas maxal spac kbkuy mataru kmxalan dha qmita smisu alang sejiq Putawya knama knqah alang hini, kiya ka kari Putawya tnhangan “Serra de Leão” kika btasan patas hini gisu tnhanga “ dgiyaq Sc”.
==== Syan kan(香港) ====
● Dgiyaq Sc ( Syan kan ):gaga kska kingal pongpong alang Syankan Cyolonghwantasyeyn ni sincyeysatyeyn.
● M<u>ong dgitaq Sc</u>:tgkingal ddaun mong Syankan.
● M<u>ong dgitaq Sc</u>:tgkingal ddaun mong Syankan.
● K<u>ongyueyn dgiyaq Sc</u>:gaga nniq alang Cyolonghwantasyeyn siyaw kingal kongyueyn Macaykn,tduwa muda brah kangyueyn mquri dgiyaq Sc ka swjiq hiya.
● <u>Ssaun rmigaw kongyueyn dgiyaq Sc</u>:hmrinas alang Syankan Cyolonhwantasyeyn ni alang Singcyeysatyeyn,sbrxan dxgal rima kbkuy mrimal empitu kongtuen. kana dgiyaq Sc gisu ruwan kongyueyn dnii.
==== Ruwan nniqan Congkwo(中國內地) ====
● A<u>lang dgitaq Sc</u>:gaga nniq kingal klwaan alang Anghwey sen Tonglins.
● <u>Tgaan rulu dgiyaq Sc</u>:gaga nniq Anghwey sen Tonglins kingal alang tgaan rulu puniq dhiyaq Sc.
● T<u>gaan rulu dgiyaq Sc ( centu )</u>: tgaan rulu puniq truma dxgal Centu.
● T<u>gaan rulu dgiyaq Sc( Sucow )</u>:tgaan ppanan rulu puniq Sucow.
● D<u>giyaq Sc ( Uhan )</u>:gaga nniq kingal dgiyaq alang Hpeysen Uhan alang dgiyaq.
● D<u>giyaq Sc ( Nancing )</u>:gaga nniq kingal dgiyaq Cyansusen Nancings, pusu tnhangal han o “dgiyaq Lulong”
● D<u>giyaq Sc (Syucow )</u>:gaga nniq kingal dgiyaq Cyansusen Syucows Toncyaw
● D<u>giyaq Sc ( Licyan )</u>:gaga nniq kingal dgiyaq Yunnansen Licyans
● D<u>gitaq Sc ( Utin )</u>:gaga nniq kingal dgiyaq Yunnansen Cusyoncow Utinsyeyn
● D<u>giyaq Sc ( Sling )</u>:gaga nniq kingal dgiyaq Yunnansen slin icu ccsyeyn
● E<u>lu dgiyaq Sc</u>
==== Owcow(歐洲 ) ====
● D<u>giyaq Sc ( Pulayenlale )</u>:gaga nniq kingal snalu sejiq dgiyaq Piliswalon –Pulapantsen Pulayenlale
== Hnigan dxgal(地形) ==
Kkana ruwan alang S-c-san o kika ddgiyaq、kaw-yueyn, daya ka hraan hidaw truma ka gqiyan hidaw ka hnigan dxgal, hay pa o 300 – 600 mi, pongpong bi ka mqddgiyaq lwo-ma(Loma Mt.)1947 mi ka haypa;egu yeynan truma ka dxgal、sa-cow ni sey-hu.
== Jen-ko (人口) ==
Niqan maxal maspac klgan seejiq ka kana klwaan S-c-san, kska hini ga egu bi ssjiqan ka seejiq Man-te(Mende)ni seejiq Dan-mu-en(Temne)wada niqan 60% ssjiqan ka kana klwaan dha klgan seejiq hini. pusu nniqan seejiq Man-te ka alang hunac, duri o tsli alang daya ka seejiq Dan-mu.
Wada niqan 60% I-s-lang-cyaw ka shlayan seejiq S-c-san, 30% ka shlayan dha ci-tu-cyaw, 10% ka shlayan dha jwan-dong-cong-cyaw uxay uri ka kingal nanaq ka shlayan dha. tduwa sblaiq ppqita ka pnrhulan S-c-san, ini saw ssiyaw klwan ida knttu saw ini au ka lnglungan pnrhulan dha.
== Karac(氣象) ==
Paru bgihur dgiyaq Sc :Syankan ka tnhangan kingal mcilux ni sbgihur alang nii.
Mtalux ka karac, egu bi qsiya sqyuxan quyux ka idas empitu、maspac, egu ka qyuxan quyux bruwa;1000 hawmi ka qnyuxan qsiya quyux hgnkawas Ney-lu hini, dhuq 3000 – 4000 hawmi ka yeynhay.
Mtalux ka karac, egu bi qsiya sqyuxan quyux ka idas empitu、maspac, egu ka qyuxan quyux bruwa;1000 hawmi ka qnyuxan qsiya quyux hgnkawas Ney-lu hini, dhuq 3000 – 4000 hawmi ka yeynhay.
== Qtaan tribi(影視) ==
Truma dgitaq Sc:Hngkawas maxal mngri kbkuyempitu kmxalandha Syankan tyeyntay smaiu qtaan tribi.
Truma dgiyaq Sc ( uuyas ):Qtaan tribi Syankan (truma alang dgiyaq Sc ) pudu uuyas, smalu uuyas Kucyahweyy, matas uuyas Hwancan, empuyas Lwowen.
== Cing-ci (經濟) ==
Mniq saw truma bi ka kndusan seejiq S-c-san, kana knlangan klwaan dha ka mqrinuc bi, kana saw embari、mbbiyax bbaraw kndusan uxay uri o ttgsa mniq bukuy bi ka kana knlangan, phyugan uri o ida bi ini tuku.
Yasa thngayan gwang-jang, gwang-yey ka pusu stmun hbangan S-c-san, ida kmari gwang-yey ka naban bi. kska ga seejiq babaw dxgal ida mkla kndadax S-c-san ka mkray bi brigan ka sey-cwan-s dha. nniq 1970 neyn-tay ni 1980 nayn-tay seuxan, yasa wada naqih ka gwang-yey-cong-sin jns ni squru bi ka cn-fu, ida knhuway mrana ka hbangan dha. dhuq 1990 neyn-tay, wada krinah naqih ka uuda hbangan, wada bukuy bi ka uuda saw ngngalan hbangan. nniq maxal ka hngkawas mspais ka ruwan alang wada naqih bi kkana ka ngngalan hbangan. nniq idas 1 hngkawas 2002 wada mhdu hari ka mspais da, hbaraw bi ka klwaan nganguc miyah mdayaw phiyu alang S-c-san. pusu bi ka iyux dha pkmalu ka ngngalan hbangan S-c-san ida puka sapah qhlangan ka squru. kiya ni hbaraw ka seejiq yasa kndadax pdudu mspais seejiq ka pniqan nii. ya musa tduwa qhlangun sapah qhlangan ka kwan-ri cwan-gwang cong-sin, sprun bi qtaan ka prana ngngalan hbangan hini.
== Ttgsa(教育) ==
Pyasan tgciway S-c-san ga kndadax kingal ka pyasan dhuq mataru ka pyasan ni tru pyasan ka pyasan tgska muru gaya faryu asi ka muda ttgsa iu [14], binaw yasa ini baka ka emptgsa klwaan kika ini tduwa muuda. niqan kingal tngtru ka uka tunux rudan klwaan hini. ada ka mspis ka ruwan S-c-san kika wada sliqan ka quri ttgsa hini, mspais siida ga kana o 1,270 ka pyasan tgciway wada sliqan. hngkawas 2001 67% ka lqlaqi ini puyas sapah pyasan. nniq hngkawas 2004 dhuq hngkawas 2005 siida, mhdu mspais do wada mrana ka pyasan tgciway S-c-san da, kika wada malu ka ttgsa hini.
Kana ga wana tru ka cikow pyasan tgparu S-c-san, kndadax hngkawas 1827 phiyu Fu-la-wan syuey-yueyn、hngkawas 2005 wada tduwa mangan pnatas pyasan paru En-cya-la ni hngkawas 2009 wada mangan pnatas patas pyasan paru Ma-ka-ni.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/塞拉利昂<nowiki/>(參考自中文維基百科)
6zmixvx5ajfg6f5drvsoff4uw4nwi9y
Sihodingan
0
1307
100892
55888
2023-10-06T00:36:28Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100892
wikitext
text/x-wiki
= Sihodingan(常德部落) =
Gaga mniq Taytung Taytungsu ka [[alang|alang]] Sihodingan.
5,577 sapah ka kneegu na sapah, 15,330 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 1,394 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 13,936 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis5%, Paiwan1%, Puyuma1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
4ew5bmh6twpesb0olsk4furzkgu3fju
Sikihiki
0
1308
100893
55887
2023-10-06T00:36:29Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100893
wikitext
text/x-wiki
= Sikihiki(石平部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Cwosisyang ka [[alang|alang]] Sikihiki.
56 sapah ka kneegu na sapah, 205 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 190 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 15 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun76%, Amis10%, Puyuma1%, ni rahuq na o4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
r1qelzm2vy1bkct8p8v2mbmzk007k33
Silangkong
0
1309
100894
55886
2023-10-06T00:36:30Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100894
wikitext
text/x-wiki
= Silangkong(喜瑯宮部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka [[alang|alang]] Silangkong.
290 sapah ka kneegu na sapah, 834 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 30% niqan 249 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 70% niqan 585 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis15%, Bunun2%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5t9u5s25bsuac0yhyx1m2pgwhnslz3h
Sililasay
0
1310
100895
80170
2023-10-06T00:36:32Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100895
wikitext
text/x-wiki
== Sililasay (月眉 (上部落)) ==
Gaga mniq Hwareyseyn Sowfungsyang ka [[alang|alang]] Sililasay.
179 sapah ka kneegu na sapah, 508 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 81% niqan 414 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 19% niqan 94 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 77%, Truku 1%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 2%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
8bb9xtp1r7msibmijhmcftlxv7wix9n
Siljevavav
0
1311
100896
55884
2023-10-06T00:36:33Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100896
wikitext
text/x-wiki
= Siljevavav(喜樂發發吾部落) =
Gaga mniq Pingtung Rayyisyang ka [[alang|alang]] Siljevavav.
100 sapah ka kneegu na sapah, 341 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 331 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan90%, Amis1%, Tayal1%, Bunun1%, Saysiyat1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ntvcrnb60lnlklyer2song8039onn0e
Silong
0
1312
100897
55883
2023-10-06T00:36:34Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100897
wikitext
text/x-wiki
= Silong(喜龍部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang|alang]] Silong.
11 sapah ka kneegu na sapah, 34 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 82% niqan 28 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 18% niqan 6 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal76%, Amis3%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
8w04cufmuole6cz5q7w1r032tgvsq9o
Silupatun
0
1313
100898
55882
2023-10-06T00:36:35Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100898
wikitext
text/x-wiki
= Silupatun(白端部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Cwosisyang ka [[alang|alang]] Silupatun.
61 sapah ka kneegu na sapah, 181 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 174 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 7 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun88%, Amis1%, Paiwan2%, Truku1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq1%, ni rahuq na o4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
qyyg1ij99ew3oharsglmw4pmyh5wq2l
Sima-un
0
1314
100899
55881
2023-10-06T00:36:37Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100899
wikitext
text/x-wiki
= Sima-un(萬豐部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka [[alang|alang]] Sima-un.
209 sapah ka kneegu na sapah, 817 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 770 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 47 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 88%, Tayal 3%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
eo6z05oh8m2tt1zmzw8fmdbqreq0dt8
Sinapalan
0
1315
100900
55880
2023-10-06T00:36:38Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100900
wikitext
text/x-wiki
= Sinapalan(希哪巴瀾部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Sinyisyang ka [[alang|alang]] Sinapalan.
187 sapah ka kneegu na sapah, 742 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 671 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 10% niqan 71 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 87%, Amis 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
8ws937gg4cef3pp71we6f35cylppsdc
Sinaw masu
0
1316
55879
41198
2021-03-22T05:25:03Z
Iyumu
191
55879
wikitext
text/x-wiki
Sinaw masu o kika mahun bi rudan ta sbiyaw. ida paah seuxal do nniqan da, [[Djiyun|djiyun]] quri msapuh siida o tai saw maha mghiyi bi ka pnhuma. Sinaw masu o skbiyax quri qbubur,yasa kndsan rudan ta sbiyaw o aji lala ka uqun siida,kiya do smmalu sinaw masu ni mimah sinaw masu. kika pusu mahun dha, ana yaa ungat ana manu ka sbiyaw o, paah mimah sinaw masu do, kika wada embbrax ka qbubur dha da. sinaw masu nii o nasi ta sblaqun mimah ga mtduwa pkbiyax nksaan dara ta ni mtduwa mrut brax dara uri, misan siida,emptaqi ta siida,mimah ta cicih sinaw masu do, asi keuxul ka baga ta ni qaqay ta.
== 參考文獻 ==
* 張素瑞. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
edag9gmf1b7vls3bwlg2msaux0q4rha
Sinevaudjan
0
1317
100901
55878
2023-10-06T00:36:39Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100901
wikitext
text/x-wiki
Sinevaudjan(牡丹部落)
Gaga mniq Pingtung Mutansyang ka [[alang|alang]] Sinevaudjan.
216 sapah ka kneegu na sapah, 602 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 585 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 17 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan94%, Amis1%, ni rahuq na o1%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
qn3fu8lvfvtueh9sihg84xpzrj5wb7h
Singapore
0
1318
69194
69193
2021-07-09T00:36:54Z
Hongaaa
76
/* Cuns(軍事) */
69194
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Singapore.svg|thumb|Flag of Singapore- Kwoci Sinciyapo Konghokuo(新加坡共和國國旗)|alt=Flag of Singapore|372x372px]]
= Singapore(新加坡) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Singapore.svg|thumb|File:Coat of arms of Singapore.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Yacow ka [[Singapore]], 1 22 N, 103 48 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 697 sq km(hangan na o Tg192)
(knlbanga dxgal o 687 sq km, knlbangan qsiya o 10 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 5,781,728 hiyi.
Gaga [[Singapore]] ka pusu alang paru, jiyax 9 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Singapore ga wada sugan 1% ka dxgal qpahan, 3.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 95.70% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Tony Tan, pnaah hngkawas2011 idas 9 jiyax 1pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Location Singapore ASEAN.svg|thumb|File:Location Singapore ASEAN.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Sinciyapo Konghokuo(新加坡共和國) =
Sinciyapo Konghokuo(Eygo. Republic of Singapore. Kari Maray. Republik Singapura. Kari Tanmir:சிங்கப்பூர் குடியரச), tnngayun Sinciyapo. Dheran gnyusan rcilung meniq Tongnanya, Knlangan alang. Knlangan meniq tghunac bale na Congnanpantaw. Steqan soosa icil thunac Mariyociya Haysiya. Thunac mssipo eluw rcilung Sinciyapo daka Ingni. Tdaya ge mssipo eluw rcilung Johuo daka Maraysiya, ma mslutuc qndisan tebo Johuo daka eluw ddaan tgdaha eruc hako pckaan Sinma. Dheran knlangan Sinciyapo, kana dheran bcbiciq mtlibu, Tokuwangtaw ka pparu na bale dheran mtheya knlangan Sinciyapo. Bobo mtburux Sinciyapo, knkana stngayan pdheran rcilung, mrana 23% ka dheran na Sinciyapo, irih 130km² ka pnkrana na knglhangan.
Knkawas 1819, dmoi qpahan Kosi Tong Ingtu Pureten Ingkuo ka Sutanfu· Rayfuosu sndehu matis Tiyawye daka Jofuosutan, srwaan pheyo luwan pryuxan ma pkknbgurah dheran daha. Kndrmatan na Rayhuosu, kndudun paru pnkrana ddaan stama asu. Anu malu nniqan, mccebu W.W.II kklangan hayan ge, dheran malu pcbuwan niqul Tongnanya na Taingtikuo. Knkawas 1942-1945, ptkaran na mkteru mceka hari knkawas Jupun ka Sinciyapo, bobo kbrihan na pqlahang Ingkuo, ma tbrexan kndalax dheran knbgrahan eluw rcilung. Knkawas 1959 pheyu Cucupang, knkawas 1963 spooda alang knbrexan remux Maraysiya, tnngayan Sinciyapoco(Splawa Singco ). Knkawas 1965 idas 8 ali 9, kuohuwe Maraysiya 126 matis smruwa, uka matis mcciyuk, lixan lwaqan Renpang ka Sinciyapo. Krabi so kusun, murux pheyu knlangan ka sinciyapo, mheyu ka knlangan Sinciyapo Konhukuo.
== Ngayan knlangan (國名) ==
Sinciyapo(sin-ka-pho) pnyahan pnkari Plmukan, snruwan na hengak Ingyi “Singapore”. Ngayan hengak pnkari na Ingun nii de, pneeyah pnkari na Maray “Singapura”. Bobo mslutuc pnyahan pnkari Fan “सिंहपुर “ (IAST: ''Siṃhapura''), druma na ''siṃha,'' rkelic ka dungus na, ''pura'' ge'', alang paru ka dungus na . Kiya tnngayun “alang Rkelic” ka Sinciyapo nii duri. Pkrayan knlangan Rkelic Ngungu Qcurux nii ka pnyahan na duri. “Sinciyapo” ngalan kndalax pnrdingan pdbrexan ka ngayan na nii.''
== Cngc (政治) ==
Spooda 《Knbgurah pusu pnugaya Sinciyapo》, pooda Iyenyihuwecu (Nekocu) ka sehu Sinciyapo. Brexan spooda Tayi Mingcucu, snaxan ooda nSimincu.
Psnaxal pheyu Sancenhunri ka oda Luwan Sehu. Nngalan bntaqan senkiyo ka Congtong, Qbsuran knlangan, mmteru knkawas ka ali sqeepah, ma malu malan texan ka ali sqeepah na duri. Giing na Sinciyapo duri pnyahan bntaqan senkiyo duri; rima knkawas ka ali sqeepah daha. Congri ge pnyahan mgrahur Kuohuwe tang truma, tdulun pdoi Sincungcen. Ma ngalan pntburux Kongkong fuuweyen huwe sqlahang komuing pnlawa daka spooda. Sinciyapo Congri de kndalax giing truma pngalan Nekopucang.
Bobo pnheyu knlangan, brexan naq sdoi kingal ba Jenming Singtongtang ka pqlahang(Knpruwan ba bnrexan pnqlhangan). Pnrngagan duri ini ttai meniq beyax ka pjciyuk mpqlahang sooda Fantuwe tang(Duma Fantuwe tang ge, pnlawa, icu pngalan kari 100% msnegul Jenming Sintong tang. Knkawas 1991, pryuxan spooda senkiyu, speeniq mngari ngayan ka Fantuwe tang). Saya de, Sinciyapo Kongjen tang ka paru mpgeela Caye tang. Knkawas 1991, knbgrahan naq sooda pnugyusan niqul(Psngalang gnyusan senkiyo, knkingal speeyah 4-6 ging). Ani saya paru ba beyax na ka Jenming Sintong tang, meniq rahur seediq Sinciyapo, kndalax na pnheyu knlangann, ini ba elih 60% nngalan kana bntaqan nsekiyo. Knii meelih hari, eguw knklengal ka dndilan pusu, so ka meelih qqpahan, ppyahan. Knkawas 2011 pndaan senkiyo ngngalan 60% bntaqan, Knkawas 2011 pndaan senkiyo ngngalan 60% bntaqan, knbrihan kntruma bale daka pnrdingan pnbrexan peni.
Niqal paru ba pnGaya Pusu seekan cntduwan. Madis spcudu knlangan, ma lmeing gnbaruy pcduwan, spqrnutun spgeriq hei. Knbgurah pnGaya patis 185 cang Sinciyapo《pnGaya knmhemuc mangal iyu》, ini srwai peeyan knlangan hmrinas 15 ko hayroing, anaq hmrinas 30 ko Mafe, kukocen, ma hmrinas 500 ko tama; kana ini srwai smmalu anaq knhenu hayroing, mafe, kukocen, pgyaun kana. Ngalan pgyaan pnhuqil kana. Rseno pgyaan(16-50 knkawas) spetan pqrnutun duri(Hniti pnqrinuc Ingkuo, ani si ini sbeti da spqrnutun pnhqilan) . Ini ba klai lmngelung seediq knlangan icil ka pnqrnutun so nii sbetan , ani si duma naq seediq Sinciyapo, pnugaya nii, niqal ba dungus na hmetur, ma smeeliq ndaan pnquuqu nii mesa.
== Singcng cyuhwa (行政區劃) ==
[[Patas bntasan:Map of the CDC Districts of Singapore.png|縮圖]]724.4 km² bale ka dheran na Sinciyapo, ngalan spooda Tusucihuwa, gyusan rima alang(sqlahang). Alang cceka(120 wan seediq), alang tongpe(130wan seediq), alang sipe(83wan seediq), alang tongnan(84wan seediq), alang sinan(83 wan seediq). Spooda naq Pkrana Alang Risuhuwe(Tnngayun Sorihuwe)mpqlahang. Spqlahang na Kuohuwe Iyen Sinciyapo pgqbsuran duri ka mgeela hayan. Knkawas 2002, qbsuran tnngayun Sucang ka mqeepah nii di. Kntnaan snaaxan Pucang. Meniq Sinciyapo, Sucang ge, Qbsuran mdudul pkrana alang Risuhuwe. Rima alang nii pgyusan ooda senkiyo.
== Tiri (地理) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Kallang River Mouth, Dec 05.JPG|縮圖|Berih na ttaan Yayung Ciyaring daka Yayung Ucawhocuwe]]
![[Patas bntasan:Map of the Strait of Malacca-de.jpg|縮圖|Dheran spatis ddaan ssiyo. Nanhay, Antamanhay , Mariyociya Haysiya, Sinta Haysiya. ]]
![[Patas bntasan:Satellite image of Singapore (Landsat 7) - 20000428.jpg|縮圖|Dheran gnyusan rcilung Sinciyapo(Sasing Wesing)]]
![[Patas bntasan:Singapore-Johor Causeway.jpg|縮圖|Tebo qndisan Sinjo, Jofuo Haysiya, Uran]]
![[Patas bntasan:The Singapore Flyer – Aerial view of Singapore.jpg|縮圖|Yayung Ciyaring ]]
![[Patas bntasan:Singapore River where it all begins.jpg|縮圖|Sdeeda yayung Sinciyapo, Rayfosufang
]]
|}
Niqal 63 kana dheran gnyusan rcilung ka Sinciyapo, leexal ka ddgiyax lmiqu. 90% ka dheran nSinciyapo. [[Tgdaya]] niqal eluw pnheyu qndisan tebo Sinjo, tuiril niqal tg 2 ddaan, mtdaha nii ka eluw sooda ssaan Sinciyapo daka Maraysiya Jofo. Bobo na knparu dheran ge, Yilangtaw, Tokuwangtaw, Umintaw, ma Sungtawsa. Knbrawan dheran haypa 163.63 m(537 incu) <sup> </sup>ga Ucicuma. Uka ali Siyasucu Sinciyapo, mangal snpegan ali UTC+8 , mgeela 1 patis hido daka niqul knlangan icil.
Mgeela tnheruy seediq Sinciyapo ge, msseli Congnanpu yayung Sinciyapo quri qlliyan rcilung hiya, dheran naq hari Jotayyiring, ma so phmaan ppyahan; tikuh bale ka dheran sqlhangan pkdkilan, irih so wada pnualang breenux kana.
Anu uka yayung paru kntruma, ki eguw pnhyegan sehu kntruma sliyan qsiya, ngngalan pusu qsiya qnyexan. Ani si knpruwan ba qnyexan, ini ptuku ka ngngaun qsiya Sinciyapo. Saya dehuk 40% mangal qsiya pneeyah knlangan icil. Kndrmutan ngngalan ppyahan qsiya na Sinciyapo, kana Tanhuwa Haysuwe, ma Caysungsuwe, pgeelih sgtange ngngalan knlangan qsiya icil .
== Unhuwa (文化) ==
=== <u>Jnko(人口)</u> ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Singapore Merlion-at-Marina-Bay-03.jpg|縮圖|Kongyen Yiwesu]]
|-
|[[Patas bntasan:EsplanadeAerial.JPG|縮圖|Hnyegan so riyoren Isucongsin mheyu psliyan berih Pinghay, pnssingan kndalax baro]]
|}
Kndlexan niqul hei seediq tg 3 knlangan ka Sinciyapo, mhiti bukuy Monako daka Awmun. Spooda snpegan sehu Sinciyapo knkawas 2011, dehuk 518 wan seediq meniq Sinciyapo, truma na 325 wan seediq(63%) ge, tnalang nanaq. Duma ka mnangan patis meeniq, ma lawkong knlangan icil. 23% ka uxe mntuting naq Sinciyapo, 50 wan ka seediq mnangan mmeeniq ani knuwan.
Hei seediq Sinciyapo pnckaan snpegan ge, Hei seediq Sinciyapo pnckaan snpegan ge, 37 Knkawas, knkingal tnsapah hei seediq ge, 3.5. Anu ini baka niqul dheran Sinciyapo, 5/4 suupu meniq sapah sapac knbrexan(sdayo sehu ka maruy sapah uxe egu pila) . Betaq knkawas 2010, niqal 4/3 seediq meniq sapah 4 hari tqiyan seediq, ma so niqal naq ka tnsapah. Snpegan niqal nanaq sapah daha dehuk 87.2%. Dmoi qnawan dsdesun snpegan ge,knkmaxal kbekuy seediq, ma 10/1 ka seediq tnalang niqal naq rulu.
Ango ka pnttingal laqi rabu, snpegan knkawas 2012, pnttingan laqi rabu ge, 0.78, biciq spryuxan hei seediq 2.1. Ki psmyahun spegan ndaan mpmaxal knkawas, snbeyax seediq knlangan icil meyah meniq Sinciyapo. Ma rahur pnheruy seediq duri, ini pkeelih niqul seediq ka Sinciyapo.
=== <u>Kari(語言)</u> ===
Egu kari srengo daha ka knlangan Sinciyapo, kana kari srengo knlangan ge, Ingyi, Huwayi, Marayyi, Tanmiaryi. Anu ndaan daha di [[Maraysiya]], 《Pusu pnuGaya Sinciyapo》qtaan pntasan, “Kari Marayyi ge, kari Sinciyapo.” Kndalax pntbrexan knlangan Sinciyapo, Ingyi ngalan sprengo pgkelan knkingal Luwan Seediq, ma ngalan kari stgesa spatis Sinciyapo duri. Ma ngalan “Pnuglaan pnkari”, kana spatis pusu pnuGaya daka Faryi. Meniq hoing truma duri, Ingyi ngalan kari srwanun sreeru kari nuicil; ani si, wano naq 3/1 ka seediq dmoi Ingyi, ma 3/1 ge dmoi Huwajen Sinciyapo, 4/1 ka seediq dmoi Maraysiyayi, ma 2/1 seediq Ingtu mangal pnkari Ingyi kari nbubu mesa, ma maha 5/1 hari ka seediq ini kkela kesun Ingyi.
=== <u>Cungcyaw(宗教)</u> ===
Sinciyapo ge, rahur Luwan seediq,ma rahur seediq tnheruy. Kiya ka knkana pnsliyan snhei klangan duri icil. Fociyaw ka mgeela knpruwan snhei. Spooda knhbrawan msnegul, snnaxan snhei dah age, Cituciyaw, Isuranciyaw, Juciyaw, Tawciyaw, ma Ingtuciyaw. Kndalax knkawas 2000 – 2010, Cituciyaw, uka snhiyan, ma Tawciyaw dehuk 3% ka pnkrana. Meelih hari ka Fociyaw. Duma naq snhiyan daha ge, ini nanaq klgelu. Maha kana so snhiyun daha, maha so srengo truma nii.
Spegan kana seediq knlangan ge, 33% ka Fociyaw, msnegul na ge, Huwajen. Cituciyaw(kana Citusinciyaw, Tencuciyaw, ma snhei icil ) maha 18.3% ngalan kana hei seediq knlangan. Kndalax maxal knkawas ka snhei msnegul ge, 36.4 wan seediq(mangal 14.6%), 266 kana ka sapah thmkuwan. Pnuglaan ba kiyokay ge, Sice(''Hill Street''), kiyokay Yameniya(''Armenian Church'')daka kiyokay eluw Sungantore . Isuranciyaw kana hei msnegul ge, 14.7%; niqal dara lutuc Maraysiya, ma Pacisutan seediq Musuring, niqal ka tikuh dara lutuc Ingtu Musuring. Kana knlangan truma Msuring maha hari 34.8 wan seediq, ma 80 kana pnheyu ka Cingcunsu. Paru ngayan ge, Huwatima Cingcusu daha ka Sutan Cingcunsu. Tawciyaw mangal kana seediq knlangan maha hari 10.9%, Huwajen naq hari ka kana. Ingtuciyaw mangal hei knlangan 5.1%, hmrinas 8 wan ka msnegul, lutuc naq hari Ingtu, pnhyegan sumiyaw maha hari 22 kana.
== Cingci(經濟) ==
[[Patas bntasan:Singapore Skyline at Dawn (8037966047).jpg|縮圖]]
Berih knkawas 1965 ini ptburux ciida, Sinciyapo ge, dheran knbgrahan Ingkuo Haysiya alang paru. Dungus hetay Hayciyunciti meniq Tongnayan na Ingkuo. Ma slmeyan asu siyo rcilung, knparu klangan na Hayciyunciti Sinciyapo. Snegul spooda knriyan yayung Suyisuyunho knkawas 1869, wada ini beyo madis pryuxan brigan Klangan, ma ngalan pgdungus pryuxan ppyahan klangan ka Sinciyapo. Sinciyapo duri ini ba pdmai kingal ddaan stamaan asu paru klangan duri .
Mnrengo berih mpatis sinbung ''Chin Kah Chongrong'' mesa, Meniq 20-60 suci, knkawas 60-70, ppyahan na Sinciyapo, sptuku ngngalan hetay musa mccebu Yenan na Meykuo, so stahu, pcbuwan hhalung, ma rulu pcbuwan. Malan ba ka pyahan stahu, maha 6 yi meyen pnyahan na Sinciyapo, knkingal idas, nungalan na hetay Mekuo, sdayo na spheyu pnrdingan ppyahan na Sinciyapo. “ Knkingal idas mege pyahan bnbrigan qyqeya 6 yi meyen ka Sinciyapo, pnlutuc ndaan nii msdaling 10 knkawas, kana sntkeyan bnbrigan dehuk 700 yi meyen.”
Egu klegan knmalu ppyahan na ka Sinciyapo, mangal tg 3 stkeyan pryuxan hbangan klangan icil, ma stkeyan pnryuxan hbangan icil na Yaco mangalan tg 1 brigan bakuci mangal tg 2 Tg 3 pryuxan brigan ma renyu brigan ma renyu. Slmeyan kriyan abura. Mangal tg 1 saan stmaan asu daka sslmeyan asu paur ka hini duri Ma ooda hhqulan ppryuxan kana qyqeya klangan duri
'''Speeniq stkeyan'''
Niqal daha sapah stkeyan Cukuo ka Sinciyapo. Kingal ge, Tanmasi Kongkuwan kongsu(Temasek Holdings''),'' ma kingal ge, Sinciyapo Cunghu TocuKongsu(''GIC)''
1.Tanmasi Kongku Kongsu pnheyu knkawas 1974, nkingal sehu Sinciyapo pdkaan sehu ini ngali nSujen Ciye Tocu kongsu Niqal sdoi Caycungpo sehu 100% kucen Sinciyapo. Betaq knkawas 2013, idas 3, ali 31, Caycung Nentu, nngalan sntkeyan knkawas ge, 106 yi poyen(83 yi meyen), pnkbrihan kutong 8.9%. Pnspuwan posa hbangan qyqeya maha 2,150 yi poyen(1.318wan yi kangyen(maha hari 1690 yi meyen.)
Kosi nii dmoi kana Tensin Sinciyapo, Hangkong Sinciyapo, Tyite Singciyapo, Kangko Singciyapo, Hayhuwang hangyun, Tenri Sinciyapo, Cipawcituwan, ma Fanten RayFuosu, irih kana pndngusan ooda Sinciyapo, Paru ba sntkeyan Ciye. Dnoi snpegan meti knlangan icil, Tanmasi ddooyan Kongku ssepu kupiyaw, kana brigan kupiyaw na 47% Sinciyapo, maha kesun dmoi kana ppyahan nSinciyapo.
* Gingko Censo- 6.15%, 132.07 yi H ku.
*Gingko Mingsung- 10%, bnaruy 4 yi meyan.
*Gingko Congkuo- 13.79%, spuwan104.8 yi ku, knkawas 2006 idas 2 ali 17, bnaruy 15.2 yi meyen.
*Gingko Cata- 19.11% , 3.695 yi ku.
*Gingko Pakoray- 2.1%.
*Cuyen Congsin- 11.47% spuwan6.94 yi ku.
*ICICI - 7.28%, Tg 2 paru Ingtu, Gingko Sangye.
*Kosi mqlahang Hutuncucing(''Fullerton Fund Management)''
*Fongsu Canye Sujen Yosen Kongsu
*Ingni ''Bank Danamon - 69·5% kufun.''
*Ingni kuoci inghang- 56·9% kufun.
*Cicunsu -25% kufun
*Ingni ''Permata'' Ingni ''Permata 64%'' Betaq knkawas 2011 idas 3, Cituwan Tocucuha maha hari 1930 yi sinyen.
Niqal kingal Luwan Stkeyan posaan hbangan Sinciyapo, pnhyegan knkawas 1981 idas. 5 ali 22, tnngayun GIC, knpruwan ba pstkeyan hbangan na Luwan Sinciyapo. Dmoi pqlahang kana hari pusaan knlangan icil sehu Sinciyapo. Rikuwangyaw ka pungeela pnheyu dmudul. Hucusi ka Ujuwecing. Ani si ida naq Rikuwangyaw ka Tongsucang. Congcay saya ka Riyiten, pnlawa daha Cusingcang Gingko Klangan Canmusu· Woarfunsun meyan pgKuun GIC.
== Cyawtung(交通) ==
Leexan ba ddaan rulu eluw Sinciyapo Pnyahan ndaan ooda eluw nangall stkeyan knlanga GDP ge,10% hari Snpegan knkawas 2010, pnklaan snpegan tunwe knchdilan, pnsaan pnyahan stmaan asu, knkkawas kulu ge, 2843 wan kana. Mgeela Hongkong, mhiti wano Sanghay, mangal tg 2 pntkuwan klangan.
'''Daan snkyaan'''
Rima kana ka Luwan kyaan hikokiSinciyapo. Lawan Cangyi daka Luwan Surita ge skyaanknlangan sseediq; ma Luwanskyaan Yeriho, Luwan skyaan Sanpawang, ma Luwan skyaan Tungciya tteru nii ge, skyaan hetay kongCiyun citi.
Luwan skyaan hikoki Cangyipskyaan Tongnanyama ini ba pgdmai pskiyan klangan icil duri, ma ddaan skiya psruun ba ddaan ckceka Awsing daka Ouco mquri eluw skyaan Taysuhangsen. Ini pgdmai 5 skyaan Luwan hikoki Yaco duri. Luwan skyaan Cangyi, tpaanan seediq hmrinas 3000 wan jencu. Anaq hmrinas knkawas 38 ka snkyaan, ani si malu ba ssaan knsselo ttpaan sseediq; niqal 4 sapah stmaan skiya, ma 2 elue ttlangun. Luwan skyaan Cangyi, soda sseediq mpqango 6670 wan kneegu ka sseediq.
'''Stmaan Asu'''
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Singapore port panorama.jpg|縮圖|Stmaan asuSinciyapo kangko, bukuy na ge Sungtawsa taw.]]
![[Patas bntasan:NSL Kawasaki C151b train approaching Yio Chu Kang 20200820 182128.jpg|縮圖|SMRT Stalang tite Sinciyapo ]]
![[Patas bntasan:Aerial view of Singapore Changi Airport and Changi Air Base - 20110523.jpg|縮圖|Sdeeda qtaan Luwan skyaan Cangyi ]]
![[Patas bntasan:SingaporePort1.JPG|縮圖|Shelah hnuqulan asu stmaan Sinciyapo kang]]
|}
'''Oda Sshaqun'''
'''Eluw rulu'''
Mtuku ba ka eluw rulu Sinciyapo, 10 kana ka tlangan kndalax tgdaya musa tghunac kawsukongru. Kawsukongru Sinciyapo niqal kawsukongru Fantaw, kawsukongru Congyang, kawsukongru Ucicuma, kawsukongru Surita, kawsukongru Panpingni,kawsukongru Korancu, kawsukongruCiyalung-Payeriho, KongyentatawTonghayan, kuwaysukongru Yayilajo, kuwaysukongru Pinghay, ma ini qhedu pnheyu kuwaysukongru Nanpe Ma eluw sooda hhqulan duri paru ba ka pnkrana, tite, staapa basu, ma takusi ka pglayan. Rima kana ka ddaan saya eluw tite, ma ga spheyu ka kingal dungal; eluw daan basu hmrinas kbekuy, sdudul daha tpaan kosi basu, ki kana ka sinceyun, ma SMART tite Yosenkongsu.
== Sapah niqun(住宅) ==
[[Patas bntasan:View of Toa Payoh 2009 LL.jpg|縮圖|Pnheyu sapah(keman) ga Tapayaw ]]
Quri sapah niqul ge, 84% niqul seediq Sinciyapo pnheyu sapah sehu (Pnkrana pnheyu sapah HDC), (kesun kongkong Cucay).Anu ngalan Niqal naq sapah ka Tnsapah”, ki seelih hbangan ka sapah pkbrexan, spdhekan knbarux knkingal seediq Sinciyapo peni. Sdayo hbangan sehu ka mbaruy sapah, pkmeniq sapah niqul kana ka seediq seediq Sinciyapo duri. Snaxan BOT ka sapah bgurah pgriqan sbaruy dungal ka sapah ''Resale''. Sapah bgurah BTO wano naq seediq Sinciapo sruwaan maruy. Mbaruy duri, asi ka dehuk ngungalan, so ka knkawas 35 ini dehuk brexan mbaruy, ma dehuk knkawas 35 duri, pbrigan wano naq 2 tqiyan BOT
== Stgesa(教育) ==
Spruun ba qmita Sinciyapo ka oda Stgesa. Ciyawyipu mhiti ba kuofangpo ssliqan lan hbangan Caycungpu. Pooda snbleqan kesun Cinging ciyawy ka Sinciyapo. Pnuyu Ingkuosucutu. Snaxan ka quri Yiunreko, kana stgesa spooda pskari lngyi tmgesa Pnuuyas 10-11 knkawas llaqi ma riso, bobo na ka mpgao pyasan Cuciseyen. Kawcong, ma so Rikongseyen, pnuuyas tddaha berih nii, mpdeka pddeka seediq musa muuyas Tase knlangan daha. 5 Rikongseyen, ma 3 pyasan Tacuwansehu Sinciyapo, truma na Sinciyapo Kuoritase daka Nanyang Rikongtase ge pyasan niqal ba paru ngayan Yaco. Anu spooda stgesa Ingkuosusitong, ki rahur ka seediq musa muuyas Ingkuo, ma Awco, pyasan daha duri, sdayo daha pooda UCAS ka mpuuyas musa ngkuo
Rahur knkkawas kuxul ssaan riyuse knlangan Telu, ma Maraysiya ka Sinciyapo. Irih ngalan ppyasan quri knlangan nii Yaco hini peni.
== Tiyu(體育) ==
[[Patas bntasan:Singapore Indoor Stadium, Dec 05.JPG|縮圖|Ciyalungci (''Kallang'') Sune Tiyikuwan Sinciyapo]]
Knkana pntuku ptlhayan hei ka Sinciyapo. Bbterun cubu, cuciyo kuxul ba rahur seediq, knkingal niqaul spsekiyo, niqal ptlhayan cuciyocang. Quri bbteran cubu nii, knkawas 1996 niqal pnheyu Cuyecuciyo Rensay ka Sinciyapo di. Ma mnteru mangal mgeela pnssengan Tongnanya Cuciyo Cinpiawsay ka knlangan, ma quri spseung knlangan cil duri,(So ka Ingcaw Rensay) ahur ba ka seediq mplekuh. Niqal dungal, kana ka cmucac ptlhayan Tiyicung Sinciyapo. Bgurah Tiyicang Sinciyapo, ga meniq Sinciyapo Ciyalung(''Kallang'')ka Sunetiyicang. Kndalax knkawas 2014 idas 4, pnrdingal pnooda. 55,000 jen dhekan prmuxan musa truma. Kii si pntbale ngngalan bgurah Cuciyocang na Sinciyapo. Knkawas 2019.
== Cuns(軍事) ==
[[Patas bntasan:RSAF at Mountain Home AFB.JPG|縮圖|F-15SG Egu spooda Cantoc]]
Ngaianl kesun mgeela Tongnayankoci hetay na ka Sinciyapo Kana Luwan Ruciyun, Luwan Hayciyun,Luwan Kongciyun Ma pgeeruc Ma pgeeruc ba pnubrexan knlangan kahetay duri Pingyicu ka Luwan na kesacu duri.
Hetay Sinciyapo daka hetay Conghuwa Mingkuo meniq pnddayo daha, so ka pheyuhetay Sinciyapo knkana ba ka pnddayo ppyahan, rahur ba ka mnudul qbsuran hetay malix qnpahan na de, musa mgqbsuran dmudul hetay na Sinciyapo. Kndalax ddooyan kenri na Ciyangcingkuo daka Rikuwangyaw, pyahan ptlhayan Taywang ka hetay nSinciyapo. Anu meeyux ka dheran nSinciyapo, ini hadi ptlhayan knlangan putting na Maraysiya, icu pgkela seediq oda hetay, ki hadun Taywang ptlhayan. Msdang pngklaan daha Ciyang Ri, ma mkmalu knlangan Sinciyapo daka Taywan, ki pyahan ptluhe Taywan kesun Sinkuwang Putuwe. Niqul daha waga Taywang Huko Siyang Singcusen, Toriyosu Yunringsen, ma Hongcuncun Pingtongsen.
== Ppuqan(飲食) ==
Anu malu ba sqlhangan pcbuwan ka niqaul dheran na Singciyapo, sdamac ppuqan daha pnGaya Sinciyapo, pnyahan pnspuwan knklegan rahur Luwan Sseediq, ma knbbekuy seeniq
Ppuqan dndilan tndheran Maraysiya, tuuman pnyahan Telu, Ingni, Ingtu, seediqn pusu Telu,npusu Telu, tnheruy 19 suci Ingkuo(kana ka dndilan Ingyi, Putawya, tnngayun Cisu ) ka pnddilan na pntheruy. Ma ppuqun naq nniqal dahanpusu duri mntena, so ka Suriranka, Taykuo, Feriping, ma pnyahan quri Congtong.
Brigan so sbaruy eluw Sinciyapo, so phpure na pneeyah Telu ddilan pnGaya Ingtu, pntalang na knklegan pkcheya pnyahan ppuqun, so ka rowangcu, ciyanghuwang, ma suyo phpure na Ingtu duri, meege damac tnsyusan ware, ma duma naq phpure na Ingtu, ini bege hei babuy daka hei dapa. Dndulan pneeyah knkingal knlangan, mtuku bale kesun pnyahan kingal kesun Sinkuwang hhnguc ppuqun na ka Sinciyapo. Ware bolung, resa, ido rodux Sanan, jokuca, tnsyusan kueya, sate, karang mngihur, nduhan tusu kaye, kafe, mifun karang, kana jojomen.
== Kari Qqhirun(爭議事件) ==
Riso Yipongsan,16 knkawas ka heya. Knkawas 2015, pooda kari ''[[Youtube]]'' mrengo wada gedang Rikuwangyaw. Qbsuran ”Murux dmoi kenri”, ma “Mberiq kndesan seediq Yesu”,pgleban sapah kuung 3 knkawas sehu Sincipo psqrnutun qnquwan na ge, “Smeeliq Snhei Seediq, ma so pnkleho Luwan Seediq”, “ Masu qyqeya uxe pnGaya” ma, “Mmhemuc ini pGaya”; saan snberih wangru bubu na ka ndaan bobo na. Saya ga pgdkaran quri Meykuo ka Yipongsan
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Tgdaya]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/新加坡<nowiki/>(參考自中文維基百科)
f8x11t8ifddalmt78dnu4gm2gp3ykk2
Singaw
0
1319
100902
55875
2023-10-06T00:36:42Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100902
wikitext
text/x-wiki
= Singaw(茅圃部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka [[alang|alang]] Singaw.
119 sapah ka kneegu na sapah, 315 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 295 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 20 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 85%, Saysiyat 7%, Truku 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
1lt09y0b3tvft4v0nehbi9r68ix1uvu
Singrings
0
1320
55874
41417
2021-03-22T05:09:24Z
Iyumu
191
/* Singrings */
55874
wikitext
text/x-wiki
= Singrings =
Singrings nii ga pnhiyugan Minkwo hngkawas 38, saan thmuku Kwanti, Ryucuseyn ni Cawcyun dhiya. Niqan egu bi hncian qyqaya sbiyaw ka ruwan Singrings, gaga spatas qnqrian btunux hiya ka endaan dha gnbgurah hori, gaga skuan Unukwan ka pnatas ni sassing hori sbiyaw uri. Truma rhngun o niqan dha snalu btunux rklic kusuy, ida qyqaya phiyug Tapucng siida na [[Cingcaw|Cingcaw]] cungping Ukwangryang ka kiya, wada hmrinas hari 120 hngkwasan da. Ana nanaq mnuda paru runu ni knpriyux ka sejiqun o ida gaga mhiyug hiya na bitaq sayang, hiya o “Cnpaw” ksun sejiqun hori. Singrings nii ga ida mnspais hini ka hici bi endaan 228 na “Unyaowrancyi”, hini ga tduwa lnglungun bi ka sejiqan msspais Singrings.
[[Snakun:Truku]]
kv1gqrxasuna3k2cbx09d4gvfzzp37j
Singsiya
0
1321
100903
55873
2023-10-06T00:36:43Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100903
wikitext
text/x-wiki
= Singsiya(新夏部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Hwareynsu ka [[alang|alang]] Singsiya.
725 sapah ka kneegu na sapah, 2,092 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 16% niqan 345 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 84% niqan 1,747 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 13%, Tayal 1%, Truku 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
qks2k479zbtuxgj60yf6pkd2d7jdzy4
Sinka
0
1322
100904
69038
2023-10-06T00:36:45Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100904
wikitext
text/x-wiki
= Sinka (新化部落) =
Gaga mniq Taytung Tajnsyang ka [[alang|alang]] Sinka.
18 sapah ka kneegu na sapah, 42 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 41 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 1 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan 88%, ni rahuq na o 10%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
t046pgwprucxyos29vx7kbfhgmey1fc
Sinkam
0
1323
100905
55871
2023-10-06T00:36:46Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100905
wikitext
text/x-wiki
= Sinkam(中正部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Cwosisyang ka [[alang|alang]] Sinkam.
126 sapah ka kneegu na sapah, 431 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 88% niqan 379 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 12% niqan 52 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun80%, Amis4%, Puyuma0.5%, Saysiyat0.5%, Truku0.5%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
riliunv1fpf6ufru2gh4fwnbggotgzu
Sinpitu
0
1324
100906
55870
2023-10-06T00:36:48Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100906
wikitext
text/x-wiki
= Sinpitu(鹿湖部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Nancawagsyang ka [[alang|alang]] Sinpitu.
15 sapah ka kneegu na sapah, 35 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 100% niqan 35 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 0% niqan hiyi koia.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
f36scaqizbhr2t1xdckfzg6uqzhfqi1
Sinvi
0
1325
100907
55869
2023-10-06T00:36:49Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100907
wikitext
text/x-wiki
= Sinvi(新美部落) =
Gaga mniq Cyaiseyn Arisansyang ka alang Sinvi.
128 sapah ka kneegu na sapah, 375 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu [[seejiq|seejiq]] o mangal 93% niqan 350 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 25 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Cou 89%, Bunun 3%, Tayal 1%, Amis 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
nignsfb7mi39smv91b0vny9de79kqou
Sipazi’
0
1326
106309
100908
2025-01-18T03:29:24Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
106309
wikitext
text/x-wiki
= Sipazi’(十八兒部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka alang Sipazi’.
126 sapah ka kneegu na sapah, 377 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu [[seejiq|seejiq]] o mangal 93% niqan 349 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 28 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 71%, Saysiyat 19%, Amis 1%, Bunun 1%.
== Tnhangan alang(部落名稱) ==
Alang S-pa-er【Sipazi’】
== Thiyan alang(部落特色) ==
Alang Sipazi ida skgulun dhuq sayang phiyug wada niqan hmrinas dha kbkuy hnkwasan ri-s.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Sin-cu-seyn wu-hown-syang ta-yi cun.
== Klbangan(範圍) ==
Mtmay dgiyaq wu-hown kdadak keyn-sa na tgdaya gqian hidaw, mniq igi sibaw san-ping yayung, hraan hidaw U-ce-san na dxgal pdaka.
== Kndkilan lnglingay(地理環境) ==
Spac kbkuy tnxalun sngari knbragan qsiya gsilung na dxgal pdaka.
== Kklaan ppanan(交通資訊) ==
== Mlutuc syusan Teyn-c(電子地圖連結) ==
== Nniqan seejiq alang(部落所屬族群) ==
Seejiq Atayal.
== Skari kari(使用語言) ==
Kari Atayal, kari Tlu.
== Snhiyaan(宗教信仰) ==
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Tnpusu alang S-pa-r sbiyaw ida alang SaySayit, mniq brah yaa piya kbkuy hnkwasan, niqan duma seejiq Atyayal tmhjil miyah hini, tjiyal dha seejiq SaySayit, dhuq bukuy do tmalu da dhiya. Mseupu mniq, tbukuy do ida paah ayug Ta-ang wng-suey-cung na cikuh tnsapah seejiq Atayal tmhjil mniq, Brah hnkwasan kbukuy niqan cikuh tnsapah alang Suyo-rwang seejiq Tay-kang miyah tmhjil hini. Bitaq klwaan Ni-hon siida, Key-sa-cu Ni-hon yaa iyux spuwan sslian, kiya ka rima tnsapah seejiq thjilang na dhuq alang Wu-hwon sayang da, kiya ka Pnrjingan thjil mniq hini, bukuy Kwang-fu do, niqan duma seejiq o thjil sdalih Wu-hwon Siyang-Kong-suwo. Ida hbaraw ka hangan Lin, kiya ka tmngahan Lin-cya-cwan, ana bukuy na laqi laqi niqan ka mniq alang S-Pa-R uri. S-Pa-R hangan nii ga qnbhangan o paah patas Sing-Cu-Seyn rmngaw niqan kingal Yueyn-cu-ming msdungus mntucing maxal mspac lqlaqi, kiya ka tmhangan S-Pa-R, uxay uri o yabi knkiyux dha prana rmngaw, niqan duma rmngaw uri o rsrisaw Atayal miyah alang S-Pa-R siida, pelalay muda psisil han, yaasa dungus balay malu ka brah elelug, kido murus sinaw psiyus utux rudan, kiya ka smiyan utux rudan hini o, S-pa-ci ksun, yasa bukuy duri o miyah ka klmukan kika tmhangan S-Pa-R.
== Kklaan rrigan(觀光資訊) ==
《Gaya na Atayal :Tmhjil ni pkrana》
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* https://web.archive.org/web/20221227062121/https://tnews.cc/035/newscon1.asp?number=6028
[[Snakun:Truku]]
bqi4uzng5jz4lp8fkq98kt66jtr4qhf
Sirakesay
0
1327
100909
73135
2023-10-06T00:36:55Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100909
wikitext
text/x-wiki
= Sirakesay (永安部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka alang Sirakesay.
1,845 sapah ka kneegu na sapah, 4,720 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu [[seejiq|seejiq]] o mangal 10% niqan 486 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 4,234 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 8%, Truku 1%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
gjsvbm9o4hprnj3yjml7gevxojkmaxd
Sisil
0
1329
106676
55865
2025-03-12T11:10:14Z
Nicole1301
651
/* Sisil (靈鳥) */
106676
wikitext
text/x-wiki
= Sisil (靈鳥) =
[[Patas bntasan:Alcippe morrisonia.jpg|thumb|234x234px|File:Alcippe morrisonia.jpg-Sisil (靈鳥)]]
Sisil ga ida spruun bi qmita drudan [[seejiq|Seejiq]] sbiyaw, mmowsa lmiqu tmsamac siida ka dsnaw alang o, ida hngak sisil ka qbhangun dha balay, ida sisil ka sqita dha balay kata mmowsa inu? Y asa ririh utux ka sisil ksun.
Sbiyaw balay han o ida llbu balay ka karac, sdalih balay dxgal ka hidaw ni mcilux balay ka karac. Qduriq ni mliing ruwan lhngaw ni kska bling katu ka sejiqun. Siida seejiq ni qduda o ida msdangi balay, tduwa mpprngaw kari. Niqan kingal jiyax, seejiq ksun ga wada asi uqi kntlxan karac, kiya ni musa miing qduda. Tai saw tduwa na hqulun baraw hari ka karac, tai saw uxay ktalux ka karac, uxay ptliing kska mnsmug mliing ka seejiq, qduda o tduwa mskaya karac uri. Embahang kari seejiq ka qduda do lmnglung balay, “ida mriqu balay ka saw nii, uxay ta bi dhqun muda ur”.
Phlisan bi dciyaqung ka seejiq, wada mshungi gisu ta msdalih balay hidaw ka ita sayang. Siida wada asi uqi kntalux hidaw ka dciyaqung, kiya ni kasi qqarux qtaan ka ubal dha, ana dhuq sayang mqarux qtaan ka ubal cyaqung, paah hiya siida naqih bi qtaan seejiq ka dcyaqung. Siida niqan ka ksun“sisil”na qduda o kasi skingal bi dmayaw sejiqun, mskaya wada karac baraw mquri nniqan hidaw, mskaya ni wada pkla lnglungan sejiqun brah Utux, ini kiisug kntalux hidaw. Qmita pahung sisil ka Utux do wada asi khnuk ka lnglungan na, kiya ni skgulun na “Usa baraw hari ka karac”. Paah hiya siida, wada ngalan mnkla kari Utux ka sisil, hiya ka pusu balay mnkla euda sejiqun hici da.
Pxal, egu qduda ga mseupu kana mssli kana, pspung biyax dha kata ima ka niqan paru bi biyax? Kiya ka pspung smikul paru tasil, kata ima ka tduwa ptrutu paru tasil? Plealay smikul ka tkurih, qmita paru balay tasil gaga, klaun na nanaq yasa uxay na bi smayun smikul do wada asi alax da. Kiya ni egu balay ka qduda o miyah pstalang smikul ni ptrutu paru tasil nii kana, ida ini dhuq kana ka biyax dha.
Duri ni kingal ka rhu miyah smikul iyux bi ptrutu tasil paru uri, cipiq bi ka gnlgan na. Hici do miyah smriyux bukuy ka sisil, ida dha phlisan balay,yasa cipiq bi ka hnyigan na, ida kmsikul balay paru tasil nii. Sisil o paru bi pahung na ini na bhangi ka hulis dha ni paah baraw mskaya, mndha rmngac ka sisil do wada mquri tasil paru hiya, wada na dtugun smikul ka paru tasil da. Kiya ni wada asi sklui qmita ka trutu tasil nii. Paah siida snhiyun dha balay ka knkla sisil nii, paah siida wada dha snhiyun balay bi niqan ka biyax ka sisil nii.
= '''Sisil (靈鳥)''' =
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
詹素娥 Lituk Teymu
[[Snakun:Truku]]
kygrmogc8b4iio0t8f0shz3aip0sxr2
Sita Duku
0
1330
55864
41519
2021-03-22T05:05:37Z
Iyumu
191
55864
wikitext
text/x-wiki
'''Sita Duku (希大督固)'''
Niqan 1 wauwa Truku [[alang|alang]] ebung daya seuxal, Sita Duku ka hangan na. Kiya ni niqan kingal risaw hmut smkuxul hyaan, Wilang Kurul ka hangan na. Kiya ni “Wada mu ngalun ka Sita Duku da” msa hmut smalu kari ka Wilang Kurul nii. Embahang ka Sita Duku siida, “Ima bi kida, ungat bi saw nii ka yaku” msa ni naqih balay kuxul na ka Sita Duku. Kiya do pgaya ka Sita Duku ni pshada peekan na kana seejiq alang. Kiya ni psteutux kingal rabi, malu pnsttuxan na ka Sita Duku ni smbeytaq pucing mtutuy mha mdkrang ka hiya. “Nasi balay bi wada ku mnaqih ka yaku o aji ku empdhuq embrinah sapah” msa hmici kari. Dhuq balay alang pais keeman na siida , sriyu paah sapah mlatat ngangut ka 1 seejiq ni musa phrinas. Siida, hmgluq puciing ka Sita Duku ni “tak” slapan na waru ka seejiq nii, “pais, pais” msa ka seejiq tnealang ni qduriq ka Sita Duku ni musa sqapah knuruh sapah. Mhraw ka duma ni mhiyug ngangut kana keeman siida, “pais, pais” msa empprngaw ka dhiya. Mhhiru wada mhraw ka seejiq siida do dmuuy pucing ida ki dara ka Sita Duku ni ptbukuy smnegul dhyaan. Mnda tjiyal guyuq ka hiya ni mtki mksa. Emptaril yayung ka Sita Duku o spwaela na qmada sipaw yayung ka pucing na thiyan dara ni mtaril yayung ka hiya. Kiya o pgkla na sjiqun balay bi gmnaliq pais. Jiyax saw saman jiyun na ka pucing na ni, “Wuy! Wuy!, Tai! Tai! yaku, mnsa ku gmaliq pais!” msa mkeelug muyas muda alang ka Sita Duku. Embahang kana ka seejiq siida, “ma balay , ma balay ka Sita Duku”. Kiya do saan dha smtrung, saan dhapsping ka Sita Duku. Siida ka pnspingan Sita Duku o rmabang balay knsyangan taan. Embahang saw nii ka Wilang Kurul, aji hmut siqa na ka hiya. Yasa wada hmut mqbling marah smalu kari ka Wilang Kurul nii hki.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
i1galhc3eg3hfp78jn5bp0fwwzj6mvh
Siulang
0
1331
100910
55863
2023-10-06T00:36:56Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100910
wikitext
text/x-wiki
= Siulang(秀巒部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Cwosisyang ka alang Siulang.
29 sapah ka kneegu na sapah, 113 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu [[seejiq|seejiq]] o mangal 96% niqan 108 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun91%, Paiwan1%, ni rahuq na o4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
dwu0dwbqj4r4xx8gbx9eujvk7ddqhci
Siyat Teymu
0
1332
55862
41537
2021-03-22T05:04:31Z
Iyumu
191
/* Elug sapah Siyat Teymu */
55862
wikitext
text/x-wiki
Siyat Teymu
1931 hngkawas 7 idas 17 jiyax Mabuci empatas patas dhuq alang Tbula.<ref>廖守臣 著 ,〈泰雅族東賽德克群的部落遷徙與分佈(上)(下)〉, 《中研院民族學研究所集刊》, 1977, 台北市: 中央研究院民族學研究所</ref>
== hangan sapah Siyat Teymu ==
Kagi o ini klai ka hangan kuyuh na, laqi na ka Umaw Kagi. <ref>Wilang Nawi口述資料</ref>
== Elug sapah Siyat Teymu ==
mhuqil [[Alang|alang]] Sipaw ka tama Umaw Kagi n ii. mhuqil alang Sipaw ka Umaw Kagi, niqan 4 laqi ka hncian na
== pnyahan kari ==
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
rupv5m43c5icdvpbyd3bys8ebj15awq
Si’ung
0
1333
100911
92092
2023-10-06T00:36:57Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100911
wikitext
text/x-wiki
== Si’ung (喜翁部落) ==
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka alang Si’ung.
3 sapah ka kneegu na sapah, 35 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu [[seejiq|seejiq]] o mangal 77% niqan 27 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 23% niqan 8 hiyi koia.
== Hangan alang (部落名稱) ==
【Si’ung】alang Si-ung.
== Tnteanaq alang (部落特色) ==
Hangan alang Siwon o niq kari Tay-ya ga ini klayi ka dungus na, yabi hangan seejiq ka llungu dha.
== Nniqan (所在位置) ==
Sing-cu-seyn-u-fung-syang-cu-ling-cun.
== Klbangan (範圍) ==
Quri dxgal Sing-cu-seyn-u-fung-syang-cu-ling-cun 4 ling hini, Seejiq Tayal o dxgal nini o rngagun dha Siwon ka hini.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
Gaga mniq Lwo-san-cu-lwo quri hunac hunac gqian hidw yabi 3900m hiya, kika May-pa-lay-si- sipaw igi hiya.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
== Mlutuc syusan Tey-c (電子地圖連結) ==
== Mniq alang seejiq (部落所屬族群) ==
Tay-ya-cu.
== Jilan kari (使用言語) ==
Kari Tay-ya ,kari Tlu, kari Khilan.
== Snhiyaan utux (宗教信仰) ==
Ci-tu-cyaw, Teyn-cu-cyaw.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Alang nii ga quri Tay-ya cu Bgala cu (Tseole)Cung-mo-li-la(Mererax)truma na Cya-la-pay(Karapai)cyung.
Sprun bnnatas (gaya Tay-ya cu) ni (qqtaan patas Kaw-sa-cu)prajil mniq Myaw-li-seyn-tay-an-syang quri daya ayug Ta-hu hiya, kido yasa egu ka seejiq, iyux miing bgurah dxgal, kika mquri thjil mniq daya San-ping-si sipaw narac hiya, lwanun na May-pa-lay-tu, bukuy do mrana ka seejiq do duma seejiq wada thjil mniq quri San-ping-si-ciway yayung May-pa-lay-si sipaw narac hiya, ida bgurah hangan alang Si-wng-se(Si-ung),Minkwo hngkawas 52 (1963)yasa mnuda paru bgihur Ke-le-li, lama thjil tnais mniq alang Taw-san-cun-he-tow(Kawabata)ha, dhuq ,Minkwo hngkawas 80(1991)yasa snluan ka elug qpahan, seejiq do meiyah thjil mniq alang duri, sqapah msupu mniq Alang Cung-sing 【T’apan】
== Kklaan rgrigan (旅遊觀光資訊) ==
== Qtaan bnatas patas (參考資料) ==
Gaya Tay-ya cu: Tnhjilan ni skrana alang. Bnnatas Lyaw-so-cng. Knlangan Sing-ung-cwan-ke sapah paysan kuan-kuang-seyn-taw-ke. Hngkawas 1984 klabuy 150-152 klabuy 328. Hangan dxgal Taywan C-su-cuyn: Sing-cu-seyn. Bnnatas Lio-min-yi dnii. Taywan seng wun syeyn wey yueyn hwey. Hngkawas 2010 klabuy 588
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
h84are4scd78f0zuia7cbl7gl4gaf6y
Skangki
0
1334
100912
79395
2023-10-06T00:36:59Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100912
wikitext
text/x-wiki
Skangki (花蓮市)
Nsgan Skangki o gaga Nsgan Skangki, kmpraan kana dxgal o 29.31 km², (dxgal dgiyaq o 0 km², dxgal pmblxan o 0.22 km²). kmhbragan hiyi o 53,601, sapah o 21,389, seejiq tnpusu 13,788 hiyi, knhbragan hiyi o 26% (Sbnawan, Sakiraya). Nsgan alang o [[seejiq|seejiq]] klmukan ka pusu (hbaraw) balay.
==nyusan qpahan==
Nsgan Skangki o niqan 45 alang ni maxal 12.
12 o, Cibarbaran (主農部落), Cipawkan (德安部落), Cikep (幾可普部落), Tuwapun (華東部落), Singsiya (新夏部落), Kenuy (根努夷部落), Ciku (磯固部落), Sakur (撒固兒部落), Takubuwan (達固部灣部落), Lasutan (拉署旦部落), Kanian (嘎尼按部落), Tasutasunan (達蘇達蘇湳部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
l43jp9q7d1z8xf7e4z8zdhgb6dkgmpt
Skaru
0
1335
100913
92031
2023-10-06T00:37:00Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100913
wikitext
text/x-wiki
= Skaru(石鹿部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka alang Skaru.
78 sapah ka kneegu na sapah, 152 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu [[seejiq|seejiq]] o mangal 40% niqan 61 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 60% niqan 91 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 37%, Saysiyat 3%, Bunun 1%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
【Skaru】alang Skaru.
== Tnteanak alang (部落特色) ==
Hangan alang Kkaru nii o mniq kari Tayyal do 「U-sing-s-su」ka dungus na, yasa sbiyaw do egu bi U-sing-s-su ka dxgal hini.
== Nniqan (所在位置) ==
Sing-cu-seyn-u-fung-syang-taw-san-cun.
== Klbangan (範圍) ==
Quri dxgal Sing-cu-seyn-u-fung-syang-taw-san-cun 19 ling hini Kkaru ka dxgal hini msa ka seejiq Tayal, gaga mniq alang Cyng-ceyn hiya quri hunac daya yabi 4200m.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
[[Snakun:Truku]]
Mniq siyaw hraan hidaw hunac ka Men-two-yo-san Elug Cing-s o Hici bi kingal supu alang.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
== Mlutuc syusan Tey-c (電子地圖連結) ==
== Mniq alang seejiq (部落所屬族群) ==
Tay-ya-cu.
== Jilan kari (使用言語) ==
Kari Tay-ya kari Tlu kari Khilan.
== Snhiyaan utux (宗教信仰) ==
Ci-tu-cyaw.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Alang nii o quri Tay-ya-cu-Say-kaw-lye-cu-Ma-ka-na-ci-si-tung-ni s-cya-lu-Sijakaro uxay uri o sya-ke-lwo-cung msa.
Sprun bnatas﹤gaya Tay-ya-cu﹥ni﹤qqtaan patas Kaw-sa-cu﹥prajil o mniq Cen-si-paw bukuy do ini tuku ka qpahun qnpahan da, mnusa thjil mniq Cin-uey-san-lu ka seuxal han, bukuy do wada thjil mniq Syay-ke-lwo-si(sayang na alang '''Skaru'''), mnuda uuda Syay-ke-lwo-do, duma sejiq wada thjil Hey-ku, mniq alang Min-seng, hnici na seejiq do kika msupu alang Skaru kida.
== Kklaan rgrigan (旅遊觀光資訊) ==
== Qtaan bnatas patas (參考資料) ==
Gaya Tay-ya-cu: Tnhjilan ni skrana alang bnnatas Lyaw-so-cn. Knlangan Sing-ung-cwan-ke-sapah paysan Kuan-kuang-suey-taw-ke.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
s8yyq0stw0twgy0gjk1723abhnmvjju
Skesik
0
1337
41619
41618
2021-03-18T15:27:51Z
Martin Urbanec
1
已匯入 55 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
41618
wikitext
text/x-wiki
= Skesik/ Sksik/ Sksik(山棕) =
[[Patas bntasan:Arenga engleri at taiwan new taipei city.JPG|thumb|File:Arenga engleri at taiwan new taipei city.JPG-Skesik/ Sksik/ Sksik(山棕)]]Skesik ge, kingal ddooyan qyqeya smkesik smnetur. Qnburung pae ciida, asi ka pkrmanun smnetur ka rhengun hhdagan pae. Ssikan phdagan, kndxanan pntbeku ka waso skesik, kana ddheran, bbtunux, uka ini dai mangal. Qnkdhriqan ba ka ndaan snksikan na peni.
Musa mangal sslmeyan skesik, knbaka naq ka sqitan. Kana qmuru ma waso, hdagun pgdngeyan tikuh. Sskngalun pknedux ptbeku. Qwarux ge, pckaan ngalan smmalu stinun, so spesak qtaan ka pngkere. Bobo na pkcaan posa qhuni sneengan naq urac waso na qmuru truma. Nii ka pgkere ddooyan na pnkndexan ka bnkeyan na skesik nii, bobo na ka sqitun kagun pgtena ka ddooyan na putting. Ki nii ka ddooyan snmalu waso skesik nii di. Truma pusu na skesik nii, niqal mqalux so rudu kadi na kiya, slmeyan gsegus ssino, ma skesik uban rudu kadi, ma plkusan bungan qmuyux duri; ma sdamux behing ka waso na duri.
Rbagan ka mphepah mgceyas, malu ba sknexan peni; kuxul ba yahun skadi mekan na walu. Misan mhada mgtumun mtanah ka hei nadi, kuxul ba rriyung ppuqun na rqebux bgilaq peni.
[[Snakun:Truku]]
fy66tsrhjg9i3f7cefamxdo307069s1
Skesik brhengin
0
1338
55858
41630
2021-03-22T04:02:24Z
Iyumu
191
/* Skesik brhengin(棕葉蘆) */
55858
wikitext
text/x-wiki
= Skesik brhengin(棕葉蘆) =
Skesik brhengin ge speriq snkuxul meniq hhriqan kdkilan. Dheran mnsemun, qqahan btunux, ma ssbhuran; lmiqu ini kbbaro ma eebun hari, qqtaan meniq kdere ngahu, cenga bbtunux, ma mnsunu ssiyo ruru. Msuupu knkingal pupu mdakil.
Sduduy qmuru na quri dheran, puto glahang mgqumi ka waso na. Mphepah ludux mttanah hari. Malu ba saangal sphuma quri sqalang eluw rnecux ma qqbilan so ttaasil kdere peni.
Mhada bale ka phepah na de mbhege hari. Skngalun qnburung sslmeyan skesik brhengin. Sphelah baga putting ka phepah, pgkmaxal knkingal qene; maxal qene ka ptpanan sbekuy qwarux, stinun so qapan baga peni. Kiya ka bkeyan pgtumun ka qmuru na ma, mhedu de gqiyan qreti pgkere dungan ka cenga na qmuru truma. [[Sqitun|Sqitun]] pgtena ka ddooyan puting na pnskere ddooyan hiya. So nii ka snlmeyan kesun skesik brhengin nii, malu ba ssikan sapah truma peni.
[[Snakun:Truku]]
0mjsv8w6moolayw5jkfpfxur4cfthch
Sksik
0
1339
41634
41633
2021-03-18T15:27:56Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
41633
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Skesik]]
[[Snakun:Truku]]
cuxyjzfce9ylrxrn8pm9zm4uf4fbmbw
Skuy
0
1340
41638
41637
2021-03-18T15:28:01Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
41637
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Sekuy]]
[[Snakun:Truku]]
croaxfe70csfc6akbfmnkjt4h14c4en
Slamaw
0
1341
100915
55857
2023-10-06T00:37:04Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100915
wikitext
text/x-wiki
= Slamaw(佳陽部落) =
Gaga mniq Tayungsu Hpingcyu ka alang Slamaw.
148 sapah ka kneegu na sapah, 271 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu [[seejiq|seejiq]] o mangal 73% niqan 199 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 27% niqan 72 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 69%, Bunun 4%.
== Slamaw(梨山部落) ==
Gaga mniq Tayungsu Hpingcyu ka alang Slamaw.
287 sapah ka kneegu na sapah, 705 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 47% niqan 334 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 53% niqan 371 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 43%, Amis 3%, Bunun 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
8nox05kybltpay5u204lckzy3bs1i6b
Slhayan Smbu Hidaw
0
1342
55856
41661
2021-03-22T03:55:59Z
Iyumu
191
55856
wikitext
text/x-wiki
Slhayan Smbu Hidaw (射日)
Sbiyaw balay babaw dxgal o wana keeman nanak ni ungat jiyan. Kiya do kndsan [[seejiq|seejiq]] o mqraqil balay ni ini krana saw sgealu. Kiya do o musa pthriq harung ni kika sprdax dha mmkay sapah ni musa mmiyak. Niqan kingal jiyax, 2 hiyi snaw o musa qmpahan ni mhhiru, asi lu strung bgihur mtgnuwin ni wada pskyaun bgihur ka 2 hiyi nii ni sqapah karat do maa 2 hidaw, 2 hidaw nii o mssriyux mnkala ni priyax ryaxan hidaw, wada rmiyax ka kingal han o mnkala ka kingal duri.
Kiya do ungat keeman ni jiyan kdjiyax da. Saw nii thdagan 2 hidaw kdjiyax ka babaw dxgal do mdngu mhuqil kana ka uqun ni pnegalang pnhuma seejiq. Kiya do ungat uqun ka seejiq ni mrana mhuqil. Duri o yaasa ungat keeman ni ini tduwa msangay ka seejiq uri. Kiya do empprngaw kana ka seejiq alang ni ima ta ka mowsa smbu kingal hidaw gaga, mkksa. Mkmusa kana ka rudan, risaw ni mtrajing risaw, kiya do 2 rudan, 2 risaw ni 2 mtrajing risaw ka musa. Tqrian dha 2 tutu djima lqling ka buwax masu, spqaya dha birat ni madas mami daun dha mkan mkleelug, qnqan dha mami ka buut na o ciyan dha rmbung. Yaasa thiyaq ka pusu hidaw, rudan ini dhuq, risaw ni mtrajing risaw ka dhuq hiya. Kiya do dhiya nii ga, prajing psramal msbu hidaw, sgnama dha ka 1 hidaw siida,wada dha psaun ka buji dha o kmaxan dha, wada priyax ka kingal ni sgnama dha tmaga ka kingal duri, prajing sriyu ka 1 duri hidaw siida, asi dha psai ka buji, kiya do slgan dha smbu kska na ka hidaw ni msqugu quri karat ka qpuruh dara o maaidas, lupus na o maapngrah, mtucing ka qpuruh dara o maatasil, lupus na o maaqahur, saw nii ka idas, pngrah ni kana btunux o nirih dara Truku. Paah siida do kingal ka hidaw, kika niqan keeman ni jiyan. Kiya do tgblaiq meudus ka Truku uri da. Embrinah miyah do, nrisaw o ini dhuq sapah wada maarudan, mtrajing risaw ka dhuq sapah ni tqjiyan knrudan ni crowmaw qnita dha. Mami o mtqaraw ka knrudan. Qmita kana ka alang o yaa ima ka dhiya o ini dha klai da, rmngaw ka dhiya, yami ka mnsa smbu hidaw ni nii nami dhuq sayang da. Kiya do qrasan dha smtrung.
== pnyahan kari ==
太魯閣族語教材 秀林鄉公所2006
秀林鄉志2006
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
s8rkginpib59vqfjnov1xqdvs3xpk2c
Sliyan qsiya Wanta
0
1343
55855
55854
2021-03-22T03:55:21Z
Iyumu
191
/* Sliyan qsiya Wanta (萬大水庫) */
55855
wikitext
text/x-wiki
= Sliyan qsiya Wanta (萬大水庫) =
Sliyan qsiya Wanta nii o, [[gaga|gaga]] mseayus dha [[Alang|alang]] Paran ni alang Prngawan. Prajing balay han o elug endaan qsiya Mtudu ka hini. Hngkawas 1939 qnlhangan Tanah Tunux siida, smalu sslian qsiya Wanta nii, sli na qsiya pnaah kska ddgiyaq Cungyangsanmay. Kiya ni phiyug pslian qsiya Wanta. Smmalu Wanta sweypa thunac Paran 9 km ayug hiya, knbowqaxan na o niqan 114 m.
== Tmhangan sslian qsiya Wanta(萬大水庫命名) ==
Skbukung Cungtung Cangcyes syensng mudus siida han o, ida smkuxul bi sslian qsiya Wanta nii. Yasa mtasaw bi qtaan ka qsiya ni teura bi ddgiyaq thiqan qsiya, ida tduwa pkmalu kuxul, ini knteetu lmnglung alang na Tlu kjiyax da. Iya ni asi na thngani “Pihu” ka sslian qsiya Wanta nii da.
== Hyaun ka sslian qsiya Wanta(萬大水庫用途) ==
(1) Truma hunac balay o sslian qsiya Wanta ksun ga, niqan kingal sapah empsruway smalu deynki, Taywan teynrikungs Wanta fateyncang ka hiya. Pusu balay o ida smtama biyax kndadax baraw mtucing qsiya, muda pqriqi euda na elug ka qsiya, hici do wada priyux deynki da. Kiya ni sslian qsiya Wanta nii ga, pusu bi qpahun na o, kika empgay qsiya Wanta fateyncang ssalu dha deynki. Dnjilan qsiya nii ga, tleelug qsiya qluli duri ni wada mssli Ucyeypa duri, hici do muda snalu bling qsiya ni wada klaan bi ana ima na Swatan da.
(2) Tgdha o saan dha qmraq qqsurux ni qqbowlung ka sslian qsiya Wanta nii,
Wada nanaq phiyug qpringan qsurux ka sejiqun Paran hiya. Dhiya ga miyah pusa wawa qqsuru ni wawa qqbowlung, skdakil dha paru hari do saan dha qmraq duri. Dsun dha alang spkan dha tnsapah, uxay uri o sqdal dha kana ka sejiqun alang, ida saw nii ka Seejiq/Seediq/Sediq balay. Duma na o sbarig na gaga mhapuy uqun alang Paran hiya, yasa tnabug nanaq sslian qsiya Wanta hini, hana qnraq ni kingal nanaq uqun, kiya ni kuxul bi miing ni uqun pnaah eseisil seejiq.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
中文維基百科https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%9C%A7%E7%A4%BE%E6%B0%B4%E5%BA%AB
南投縣仁愛鄉綠活點
[[Snakun:Tgdaya]]
1asl7t638s99abv1rb4wcairwin6gjd
Slovakia
0
1344
85660
85659
2022-01-14T16:06:23Z
WikiEditor50
373
85660
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Slovakia.svg|thumb|Flag of Slovakia- Kwoci Slwofak (斯洛伐克國旗) |alt=Flag of Slovakia|316x316px]]
= Slovakia (斯洛伐克) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Slovakia.svg|thumb|File:Coat of arms of Slovakia.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Owcow ka [[Slovakia]], 48 40 N, 19 30 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 49,035 sq km (hangan na o Tg131)
(knlbanga dxgal o 48,105 sq km, knlbangan qsiya o 930 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 5,445,802 hiyi.
Gaga [[Bratislava]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Slovakia ga wada sugan 40.10% ka dxgal qpahan, 40.20% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 19.70% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Andrej Kiska, pnaah hngkawas2014 idas 6 jiyax 15pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:EU-Slovakia.svg|thumb|File:EU-Slovakia.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置) ) ]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Slwofak (斯洛伐克) =
Slwofake konghkwo (kari Slwofak: Slovenská republika), tduwa spuun tnhangan Slwofak (kari Slwofak: Slovensko), nii o Congow kingal klwaan Neylu kiya, knraban ma o spac. Mngari kbhug, wada saw niqan rima kbkuy mspatul kbuhug seejiq. Gqiyanhidaw daya ling Cyeyk, daya ling Polang, hragan hidaw ling Uklang, hunac ling Syyongyali, gqiyan hunac ling Awtili, Pulatislawa o paru bi breenux alang.
Slwofak nii o kingan ihweymingcu klwaan kiya, Slwofak ka kari dha. Nii hngkawas empusal kbkuy spac jiyax empusal mngari idas tru mseupu daya paru gqiyan hidaw gsilun kongyuey tsliyan, kndadax hngkawas empusal kbkuy spac jiyax kingal idas rima mseupu Owcow leyngmong. Nii hngkawas empusal kbkuy empitu jiyax empusal kingal idas maxal dha mseupu snkn kongyuey alang. Hngeawas empusal kbkuy mngari jiyax kingal idas kingal do mseupu Owyuey breenux.
Sayang Slwofak gaga psnakun Conow klwaan, nniqan dha bbaraw bi endaan jiyax o nniqan Tongow kiya.
== Ris (歷史) ==
Plealay sayan nniq Slwok hini o kiya ka sejiq Kayrt, brah rima sci do prajing wada sdhiyaqan seejiq Jrman, kndadax kingal sci dhuq rima sci Slwok sayan siyaw sjiq lwoma ni sjiq arman, Hini o neegu psbuc ssiyaw. Hngkawas rima kbhug siida nniyax hini ka rudan sbiyaw Sla rudan qrijil. Empitu sci siida Slwofak o ida pska Smwo alang bukun. mspac sci hini nii smriyu ka nitla kongkwo, hngkawas mspackbkuy mtrul tru nii pska Tamwola duma. Maxal dhuq maxal kingal sci gaga knhuway ne syongyali alang bukun duma.
Hngkawas maxal rima kbkuy empusal mataru msnegun Syonyali ni Awrili ka empklawa, nii o ida ne Awtili tikwo duma na, hngkawas maxal maspac kbkuy mataru kmxalan empitu o ida ne Awsyon tikwo duma na. maxalmataru babaw dxgal ni maxal empitu babaw dxgal o egu balay ka ruwan alang Tongnangow breenux gisu lkung Etumantikwo siida, duma enduwa tsliyan Syongyali klwaan o wana saw sayan na Sleofak.
Bukuy tgkingal psbu babaw dxgal, gaga ini baka ka Awsyon klwaan, hngkawas maxal mngari kbkuy maxal maspac Slwofak ni Cyeyk mseupu Cyeykslwofak ka dhiya, duma o kana saw sayan Syonyali uri, pusu tnalang breenux hini o kiya ka seejiq Syonyali kiya ni sayan na Syonyali ruwan breenux hini o duma na hiya skari Slwofak. Kiya ka kiya ni yasa quri hbangan ni kmlawa ini aug, kndadax hngkawas maxal mngari kbkuy empusal duma embbiyax hii ka Slwofak psmiyah kari ni iyux kndadax Cyeykslwofak psnanak musa nganguc, bukuy hngkawas maxal mngarikbkuy cingt eylah na qpahun Slwofak tgkingal pnhiyu, Naswey tkwo ka pdudu ni empqlahan, plealay tgkingal Weyyeyna ngalan na ka Slwofak hunac sbgay alang subway na Syonyali klwaan, Tkwo, polang ni syongyalikwa sugun Cyeykslwofak do kcyeynuklang ne syonwali.
Hngkawas maxal mngari kbkuy mspatul ni mseupu Cowsingkwo, hngkawas maxal mngari kbkuy mspatul kingal, Syongyali skaya psaping psnangi saw Sulyeyn skaya psaping ka gisu dha ini baka ka Slwofak do nii ka ngalan dha kari ni mseupu psbu Sut, Slwofak kmlawa psruwa nanaq smkagun psaping ni mseupu psbu Tsu. Hngkawas maxal mngari kbkuy mtrul rima jiyax spac idas spac, Slwofak o wada ngalung Tkwo na Sulyeyng psaping. ini baka psbu ka Tkwo, wada ngalung Sulyeyng ka Slwofak, Cyeyk Kongcantan ka pqlahan da. Slwofak tgkingal Konghkwo na bukun Yueysefu. Tiswo mnda psiling do wada bqilan da, siida hbaraw bi ka pdayaw konghkwo na sejiq gisu mtqraqil ssiyaw gsilung. Quri saw nii wana hngkawas mataru knudus Slwofk konghkwo, ini ktna sejiq qmita o ini pntna ka qqita dha: ngalang tnhangal “weycencyueyn” alang Sulyeyn. Ana saw nii o ida hbaraw bi ka seejiq Slwofa nii o aug nkari kmlawa kisa, Sulyeyng ka gaga smliq ksun.
Slwofak gaga pspun ciyek do, puda sehwey-cui puda, hmgkawas maxal kbkuy mspatul maspac Cyeykslwofak-kongcantan prajin pklawa. Kndadax hngkawas maxal mngarikbkuy mayaru kmxalan mngri. Slwofak nii mseupu Cyeykslwofak alang cui-konghkwo na kingal cyyamong-konghkwo. Hngkawas maxal mngari kbkuy mspatul mngari, gisu ttglug ka lnglungal sejiq Cyeykslwofak-teyngejonkming, puda egu klgan euda. Bukuy do, iyux kgayaw ka Slwofak nii ptura bi, hngkawas maxal mngri kbkuy mngari kmxalan dha wada psruwaan ka sejiq muda pgaaw, hngkawas maxal mngari kbkuy mngari kmxalan tru jiyax kingal idas kingal slwofak piyah kari ni yasa pgayaw Cyeykslwofak-konghkwo ka dhiya, kiya ka kiya ni murux nanaq ka klwaan dha, nii tnhangan “tyeynejong-pgayaw”. Hngkawas epusal kbkuy tru jiyax maxal empitu idas rima dhuq jiyax maxal maspac muda pgaaw ka sjiq Slwofak, 92.45 tngkmbkiyan psruwa msupu Ocow-lyeyngmong ka sejiq dha. spac kbkuy empusal kbuhug sejiq o wana 52.15 tngkmbkiyan kmiyah pgaaw. hngkawas empusal kbkuy spac jiyaxe mpusal mngri idas tru Slwofak mseupu Peyyuey, hngkawas empusal kbkuy spac jiyax kingal idas rima mseupu Owmong.
Hngkawas empusal kbkuy spac jiyax tru idas spac pgaaw congtong nniq Solwen siida,uka ana ima gisu truma 50 tngkmbkian ka pngaaw dha,kiya ni tgdha pgaaw do embiyax 60 tngkmbkiyan pngaaw patas ka Iwan.cyaspalwoweyci. Hngkawas empusal kbkuy spac nuuda Owcow-ihwey siida wana 16.66 tngkmbkiyan ka miyah pgaaw.
Hngkawas empusal kbkuy mataru jiyax maxal empitu idas mataru, burah na kwohwey pgaaw wada klaun, mangan 29.14 tngkmbkiyan pngaaw patas ka fangsyang tang, nii o kwohwey ruwan tgkingal paru tang kiya. Slwofak mingcu-citu pnrhulan msupu, mangan 18.35 tngkmbkiyan pngaaw patas, duri o Slwofak-mingcu-tang, mangan 11.73 tngkmbkiyan pngaaw patas. Jiyax spac idas empitu, Slwofak congtong Cyaspalwoweyci enduwa mangan qpahun Fngsyantan-cusi Lwopot.feycyaw tn burah pklawa na congli. Fangsyan-tang ni Slwofak mingcu-tang ni ppeysa mingcu Slwofak yuntong tsliyan msupu lyeynh-cenfu.
Hngkawas empusl kbkuy mngari jiyax empusal kingal ka pgau Cngtong, nii pgaaw Cngtong siida, ida dmutuc qnpah ka Cngtong o Iwan. cyaspalwoweyci nangan na pgaaw patas 46.7 tngkmbkiyan, kana pgaaw sejiq o hiya ka nniq brah, siida o uka ana kingal ka mangan ciway bi 50 tngkmbkiyan pgaaw patas, nii tgdhapgaaw siida Iwan.cyaspalwoweyci enbiyax 55.53 tngkmbkiyan ka pgaaw na patas, ini niya baka ka tnhiyan niya pgaaw Laticyawwa (ngalan na pgaaw pasas o 44.47 tngkmbkiyan) ni hiya ka pnkiutuc.
Hngkawas empusal kbkuy maxal mngari jiyax maxal mataru ids tru tgkingal pgaaw Cngtong siida, Cputwowa 40.57 tngkmbkiyan ka pgaaw patas niya,nii brah tgkingan. Yasa maxal tru ka pgaaw sjiq ini dhuq ska ka patas pngaaw dha, hiya do mntuhuy mangan hangan tgdha, nangan na pgaaw patas 18.66 tngkmbkiyan Lwomas.syeyfucyawweyci tgdha pgaaw duri. Hngkawas empusan kbkuy maxal mngari jiyax mtrulidas tru nii tgdha pgaaw siida ka Cngyong, Caputwowa 58.40 tngkmbkiyan ka ngalang niya pgaaw patas o hiya ka wada mangan qahun Slwofak-Cngtong, hiya ka quri qrijil plalay mangan qpahun Congtong. Hiya do nii jiyax maxal rima idas mataru empkpah.
== Pusu tmhangan (名稱由來) ==
Niqan ka pnqtaan ksun, saw Slwofak alang hini o nii maxal rima sci tnhangan, nii maxal mataru sci o “Slwofak” tnhangan kjiyax. Kiya ka rima sci gisu nniq Slafu sejiq o, kndadax mngri sci prajing tnhangan sjiq Slafu, kiya ka kiya ni “Slwofak” tnhangan nii o brah maxal rima sci tna dha jilung da.
== Cngc (政治) ==
Slwofak pnuda egu tang ihey-mingcuc. bukun klwaan ka Cngtong, kndadax sejiq alang ka asi pgaaw na qpahun na o hngkawas rima, tduwa dmutuc emdha. Congtong syan o kiya ka Ssanna.caputwowa.
Pqlahan rwan na hiya ka Congli, hiya ka niqan paru bi biyax na sklawa, nii hbaraw ka ruwan ihwey paru bi tang ni uxay kiya o paru bi tsliyan sklawa na tangkwey, ida Cngtong ka pqpah. Kana pqpah ruwan o ida Congli ka phiyu hangan, Congtong ka empqpah.
Lfak paru bi lifa cikwang o kiya ka kingal iyueyn na ihwe – Slwofak-konghkwo klwaan ihwey, kana niqan kingal kbkuy mrimal ka iyueyn,hngkawas spac qpahun, ida sejiq alang ka pruun dha pgaaw. Paru bi fayueyn Slwofak ka siyeynfa-fayueyn (''Ústavný súd'') ida puda tnkari syeynfa. Maxal tru ka tafakwang niya o niqan kingal ida Congtong ka kndadax ihwey phiyu hangan empqpah.
== Ssjiqan ni snlhayan (人口和宗教) ==
Slwofak hbragan bi sejiqan o ida Slafujen ne sejiq Slwofak, maban kana ssjiqan o maspac kmxalan rima. maspac tngkmbkiyan, naban ciway sjiqan ka Syonyali sejiq, niqan 9.7 tngkmbkiyan, pusu tsliyan gaga hunac ni hragan hidaw.
quri syeynfa Slwofak o niqan bi pnuda kndadax lnglungan dha nanaq ka shlayan, 69 tngkmbkiyan sjiqan sluhay Teyncucyaw, 9 tngkmbkiyan sluhay Singcyaw. Slwofak ne kwanfang kari o kiya ka kari Slwofak, kiya ka sejiq Slafu. Hunac Syonyaliyu hiya o jiyun dha kjiyax uri. sejiq Slwofak smkuxun bi phpah scu ni phpah meyikwey ka sejiq Slwofak, skita dha knmalu bi kndusan ka nii, kiya ka nhalan dha qmita saw “phpah klwaan”.
{| class="wikitable"
|+
|}
== Nniqan lnglingay (地理) ==
{| class="wikitable"
|-
|[[Patas bntasan:Bratislava Panorama R01.jpg|thumb|File:Bratislava Panorama R01.jpg]]
|Pulatislawa (布拉提斯拉瓦)
|-
|[[Patas bntasan:Slovakia topo.jpg|thumb|File:Slovakia topo.jpg]]
|Slwofak hnigan dxgal (斯洛伐克地形圖)
|-
|[[Patas bntasan:Jasná Ski Resort - gondola lift Kosodrevina - Chopok (4).jpg|thumb|File:Jasná Ski Resort - gondola lift Kosodrevina - Chopok (4).jpg]]
|High Tatras High Tatras dgiyaq ppanan rulu (High Tatras山渡假聖地纜車)
|-
|[[Patas bntasan:Hviezdoslavovo námestie (10266936594).jpg|thumb|File:Hviezdoslavovo námestie (10266936594).jpg]]
|Kwoli-cyyueyn (國立劇院)
|}
Ska ni daya Slwofak ne Krpacyeyn dgiyaq mtudu na Ttla dgiyaq, misan siida ida malu bi yahan hmrapas huda ka alang hini, dayu ni dkilan nkiya malu bi qtaan. Slwofak dudux baraw bi dgiyaq Krlahfong haypa empusal matru kbkuy mrimal rima mi, gisu hini uri.hunac niqan ciway breenux. muda qlul Slwofak ka paru bi yayun o kiya ka yayun Twonaw.
Meuxun karac alang Talu, bncungan qsiya knkawas rima kbkuy ~ empitu kkbkuy hawmi.
== Hbangan (經濟) ==
Slwofak o wada qulung bi mhdu euda kndadax euda hbangan dhuq cyo ngalan ngalan hbangan uuda. Culingt kmlawa nii kndadax hngkawas empusal kbkuy kingal sblaiq bi ka kana saw hbangan ni meuuda. Pusu bi ddaun gisu mnhdu, quri saw ngalan hbangan nganguc o gisu dha bliqan dmuy da, ngalan hbangan nganguc knttu mrana. Quri pusu ngngalan hbanganbukuy hngkawas empusal kbkuy siida ana gaga saw mlih ka brigan nganguc o, kiya ka kiya ni wada hmrinas ka hbangan Slwofak.
Hngkawas empusal kbkuy dha, Slwofak sejiq gisu dha mnkala ka ngngalan ruwan klwaan alang dha, htrun dha ka naqih enngalan nganguc, kiya ni kana hbangan dhuq kndadax hngkawas maxal mngari kbkuy mngari kmxalan maspac kiya ka nemkala baru bi (4.4 tngkmbkiyan). Hngkawas empusal kmxalan tru miyah ka brigan nganguc, gisu na sluun ka quri tkray brigan klwaan, kiya do mkala 4.2 tngkmbkiyan ka hbangan klwaan. hngkawas empusal kbkuy kingal uka qpahun dhuq 19.8 tngkmbkiyan, hngkawas empusal kbkuy dha siida Culingta cenfu knpah siida gaga dh ini kttu pnaqih ka qpahun, hngkawas empusal kbkuy spac idas mataru mlih 13.9 tngkmbkiyan. hngkawas empusal kbkuy ppanan qiyqaya ka 12.0 tngkmbkiyan, hngkawas empusal kbkuy dha mlih dhoq 3.3 tngkmbkiyan, hngkawas empusal kbkuy tru ni hngkawas empusal kbkuyspac niqan nanaq ka nkala dha dury.
Hngkawas empusal kbkuy mngari jiyax kingal idas kingal, enduwa bi mseupu Owyueyn breenux ka Slwofak, dhiya ka saw quri Owyueyn breenux ngalan tgmaxal mataru klwaan.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/斯洛伐克<nowiki/>(參考自中文維基百科)
[[Snakun:Truku]]
gz021xfh5kq4rf1ylh6b0u1lbgfg4qs
Empduuy:Uchastnik1
2
1345
82013
81929
2021-11-20T14:22:43Z
Uchastnik1
145
82013
wikitext
text/x-wiki
My main page [[:ru:Участник:Uchastnik1|Uchastnik1]].
[[shi:User:Uchastnik1]]
[[ami:User:Uchastnik1]]
[[dag:User:Uchastnik1]]
[[pwn:User:Uchastnik1]]
[[ru:User:Uchastnik1]]
[[en:User:Uchastnik1]]
[[ceb:User:Uchastnik1]]
[[sv:User:Uchastnik1]]
[[de:User:Uchastnik1]]
[[fr:User:Uchastnik1]]
[[nl:User:Uchastnik1]]
[[it:User:Uchastnik1]]
[[es:User:Uchastnik1]]
[[pl:User:Uchastnik1]]
[[arz:User:Uchastnik1]]
[[ja:User:Uchastnik1]]
[[war:User:Uchastnik1]]
[[vi:User:Uchastnik1]]
[[zh:User:Uchastnik1]]
[[ar:User:Uchastnik1]]
[[uk:User:Uchastnik1]]
[[pt:User:Uchastnik1]]
[[fa:User:Uchastnik1]]
[[ca:User:Uchastnik1]]
[[sr:User:Uchastnik1]]
[[id:User:Uchastnik1]]
[[no:User:Uchastnik1]]
[[ko:User:Uchastnik1]]
[[fi:User:Uchastnik1]]
[[hu:User:Uchastnik1]]
[[cs:User:Uchastnik1]]
[[sh:User:Uchastnik1]]
[[zh-min-nan:User:Uchastnik1]]
[[ro:User:Uchastnik1]]
[[tr:User:Uchastnik1]]
[[eu:User:Uchastnik1]]
[[ce:User:Uchastnik1]]
[[ms:User:Uchastnik1]]
[[eo:User:Uchastnik1]]
[[he:User:Uchastnik1]]
[[hy:User:Uchastnik1]]
[[bg:User:Uchastnik1]]
[[tt:User:Uchastnik1]]
[[da:User:Uchastnik1]]
[[azb:User:Uchastnik1]]
[[sk:User:Uchastnik1]]
[[kk:User:Uchastnik1]]
[[min:User:Uchastnik1]]
[[et:User:Uchastnik1]]
[[hr:User:Uchastnik1]]
[[be:User:Uchastnik1]]
[[lt:User:Uchastnik1]]
[[el:User:Uchastnik1]]
[[simple:User:Uchastnik1]]
[[az:User:Uchastnik1]]
[[gl:User:Uchastnik1]]
[[sl:User:Uchastnik1]]
[[ur:User:Uchastnik1]]
[[nn:User:Uchastnik1]]
[[ka:User:Uchastnik1]]
[[hi:User:Uchastnik1]]
[[uz:User:Uchastnik1]]
[[th:User:Uchastnik1]]
[[ta:User:Uchastnik1]]
[[la:User:Uchastnik1]]
[[cy:User:Uchastnik1]]
[[ast:User:Uchastnik1]]
[[vo:User:Uchastnik1]]
[[mk:User:Uchastnik1]]
[[zh-yue:User:Uchastnik1]]
[[lv:User:Uchastnik1]]
[[bn:User:Uchastnik1]]
[[tg:User:Uchastnik1]]
[[my:User:Uchastnik1]]
[[af:User:Uchastnik1]]
[[mg:User:Uchastnik1]]
[[oc:User:Uchastnik1]]
[[bs:User:Uchastnik1]]
[[sq:User:Uchastnik1]]
[[nds:User:Uchastnik1]]
[[ky:User:Uchastnik1]]
[[be-tarask:User:Uchastnik1]]
[[mr:User:Uchastnik1]]
[[ml:User:Uchastnik1]]
[[new:User:Uchastnik1]]
[[te:User:Uchastnik1]]
[[br:User:Uchastnik1]]
[[vec:User:Uchastnik1]]
[[pms:User:Uchastnik1]]
[[jv:User:Uchastnik1]]
[[pnb:User:Uchastnik1]]
[[ht:User:Uchastnik1]]
[[sw:User:Uchastnik1]]
[[su:User:Uchastnik1]]
[[lb:User:Uchastnik1]]
[[ba:User:Uchastnik1]]
[[ga:User:Uchastnik1]]
[[szl:User:Uchastnik1]]
[[is:User:Uchastnik1]]
[[tl:User:Uchastnik1]]
[[lmo:User:Uchastnik1]]
[[cv:User:Uchastnik1]]
[[fy:User:Uchastnik1]]
[[wuu:User:Uchastnik1]]
[[sco:User:Uchastnik1]]
[[an:User:Uchastnik1]]
[[diq:User:Uchastnik1]]
[[ku:User:Uchastnik1]]
[[pa:User:Uchastnik1]]
[[yo:User:Uchastnik1]]
[[ne:User:Uchastnik1]]
[[bar:User:Uchastnik1]]
[[ckb:User:Uchastnik1]]
[[io:User:Uchastnik1]]
[[gu:User:Uchastnik1]]
[[als:User:Uchastnik1]]
[[kn:User:Uchastnik1]]
[[scn:User:Uchastnik1]]
[[bpy:User:Uchastnik1]]
[[ia:User:Uchastnik1]]
[[qu:User:Uchastnik1]]
[[mn:User:Uchastnik1]]
[[si:User:Uchastnik1]]
[[bat-smg:User:Uchastnik1]]
[[nv:User:Uchastnik1]]
[[xmf:User:Uchastnik1]]
[[or:User:Uchastnik1]]
[[cdo:User:Uchastnik1]]
[[ilo:User:Uchastnik1]]
[[gd:User:Uchastnik1]]
[[yi:User:Uchastnik1]]
[[am:User:Uchastnik1]]
[[nap:User:Uchastnik1]]
[[sd:User:Uchastnik1]]
[[bug:User:Uchastnik1]]
[[avk:User:Uchastnik1]]
[[hsb:User:Uchastnik1]]
[[mai:User:Uchastnik1]]
[[fo:User:Uchastnik1]]
[[map-bms:User:Uchastnik1]]
[[os:User:Uchastnik1]]
[[mzn:User:Uchastnik1]]
[[li:User:Uchastnik1]]
[[sah:User:Uchastnik1]]
[[frr:User:Uchastnik1]]
[[eml:User:Uchastnik1]]
[[ps:User:Uchastnik1]]
[[ace:User:Uchastnik1]]
[[sa:User:Uchastnik1]]
[[gor:User:Uchastnik1]]
[[bcl:User:Uchastnik1]]
[[wa:User:Uchastnik1]]
[[zh-classical:User:Uchastnik1]]
[[lij:User:Uchastnik1]]
[[mrj:User:Uchastnik1]]
[[mhr:User:Uchastnik1]]
[[hif:User:Uchastnik1]]
[[hak:User:Uchastnik1]]
[[crh:User:Uchastnik1]]
[[roa-tara:User:Uchastnik1]]
[[pam:User:Uchastnik1]]
[[shn:User:Uchastnik1]]
[[hyw:User:Uchastnik1]]
[[ha:User:Uchastnik1]]
[[as:User:Uchastnik1]]
[[nso:User:Uchastnik1]]
[[km:User:Uchastnik1]]
[[rue:User:Uchastnik1]]
[[zu:User:Uchastnik1]]
[[se:User:Uchastnik1]]
[[bh:User:Uchastnik1]]
[[vls:User:Uchastnik1]]
[[ban:User:Uchastnik1]]
[[nds-nl:User:Uchastnik1]]
[[ie:User:Uchastnik1]]
[[mi:User:Uchastnik1]]
[[sc:User:Uchastnik1]]
[[nah:User:Uchastnik1]]
[[sn:User:Uchastnik1]]
[[vep:User:Uchastnik1]]
[[gan:User:Uchastnik1]]
[[myv:User:Uchastnik1]]
[[glk:User:Uchastnik1]]
[[kab:User:Uchastnik1]]
[[ab:User:Uchastnik1]]
[[sat:User:Uchastnik1]]
[[so:User:Uchastnik1]]
[[bo:User:Uchastnik1]]
[[tk:User:Uchastnik1]]
[[co:User:Uchastnik1]]
[[fiu-vro:User:Uchastnik1]]
[[kv:User:Uchastnik1]]
[[csb:User:Uchastnik1]]
[[pcd:User:Uchastnik1]]
[[ug:User:Uchastnik1]]
[[udm:User:Uchastnik1]]
[[gv:User:Uchastnik1]]
[[frp:User:Uchastnik1]]
[[ay:User:Uchastnik1]]
[[zea:User:Uchastnik1]]
[[nrm:User:Uchastnik1]]
[[kw:User:Uchastnik1]]
[[lez:User:Uchastnik1]]
[[gn:User:Uchastnik1]]
[[lfn:User:Uchastnik1]]
[[stq:User:Uchastnik1]]
[[mni:User:Uchastnik1]]
[[mt:User:Uchastnik1]]
[[mwl:User:Uchastnik1]]
[[ary:User:Uchastnik1]]
[[rm:User:Uchastnik1]]
[[lo:User:Uchastnik1]]
[[bjn:User:Uchastnik1]]
[[skr:User:Uchastnik1]]
[[lad:User:Uchastnik1]]
[[olo:User:Uchastnik1]]
[[gom:User:Uchastnik1]]
[[koi:User:Uchastnik1]]
[[fur:User:Uchastnik1]]
[[ang:User:Uchastnik1]]
[[dsb:User:Uchastnik1]]
[[dty:User:Uchastnik1]]
[[ext:User:Uchastnik1]]
[[ln:User:Uchastnik1]]
[[tyv:User:Uchastnik1]]
[[cbk-zam:User:Uchastnik1]]
[[dv:User:Uchastnik1]]
[[ksh:User:Uchastnik1]]
[[smn:User:Uchastnik1]]
[[gag:User:Uchastnik1]]
[[pfl:User:Uchastnik1]]
[[pag:User:Uchastnik1]]
[[pi:User:Uchastnik1]]
[[av:User:Uchastnik1]]
[[awa:User:Uchastnik1]]
[[tay:User:Uchastnik1]]
[[haw:User:Uchastnik1]]
[[bxr:User:Uchastnik1]]
[[pap:User:Uchastnik1]]
[[xal:User:Uchastnik1]]
[[ig:User:Uchastnik1]]
[[krc:User:Uchastnik1]]
[[rw:User:Uchastnik1]]
[[za:User:Uchastnik1]]
[[pdc:User:Uchastnik1]]
[[kaa:User:Uchastnik1]]
[[szy:User:Uchastnik1]]
[[arc:User:Uchastnik1]]
[[inh:User:Uchastnik1]]
[[to:User:Uchastnik1]]
[[nov:User:Uchastnik1]]
[[kbp:User:Uchastnik1]]
[[jam:User:Uchastnik1]]
[[tpi:User:Uchastnik1]]
[[wo:User:Uchastnik1]]
[[na:User:Uchastnik1]]
[[kbd:User:Uchastnik1]]
[[atj:User:Uchastnik1]]
[[ki:User:Uchastnik1]]
[[tet:User:Uchastnik1]]
[[tcy:User:Uchastnik1]]
[[ak:User:Uchastnik1]]
[[lld:User:Uchastnik1]]
[[lg:User:Uchastnik1]]
[[jbo:User:Uchastnik1]]
[[roa-rup:User:Uchastnik1]]
[[bi:User:Uchastnik1]]
[[lbe:User:Uchastnik1]]
[[kg:User:Uchastnik1]]
[[ty:User:Uchastnik1]]
[[mdf:User:Uchastnik1]]
[[xh:User:Uchastnik1]]
[[fj:User:Uchastnik1]]
[[srn:User:Uchastnik1]]
[[om:User:Uchastnik1]]
[[gcr:User:Uchastnik1]]
[[sm:User:Uchastnik1]]
[[ltg:User:Uchastnik1]]
[[nqo:User:Uchastnik1]]
[[chr:User:Uchastnik1]]
[[nia:User:Uchastnik1]]
[[mnw:User:Uchastnik1]]
[[pih:User:Uchastnik1]]
[[got:User:Uchastnik1]]
[[st:User:Uchastnik1]]
[[kl:User:Uchastnik1]]
[[mad:User:Uchastnik1]]
[[tw:User:Uchastnik1]]
[[cu:User:Uchastnik1]]
[[ny:User:Uchastnik1]]
[[tn:User:Uchastnik1]]
[[ts:User:Uchastnik1]]
[[bm:User:Uchastnik1]]
[[rmy:User:Uchastnik1]]
[[ve:User:Uchastnik1]]
[[chy:User:Uchastnik1]]
[[rn:User:Uchastnik1]]
[[tum:User:Uchastnik1]]
[[iu:User:Uchastnik1]]
[[ss:User:Uchastnik1]]
[[ch:User:Uchastnik1]]
[[ks:User:Uchastnik1]]
[[pnt:User:Uchastnik1]]
[[ady:User:Uchastnik1]]
[[alt:User:Uchastnik1]]
[[ee:User:Uchastnik1]]
[[ff:User:Uchastnik1]]
[[ik:User:Uchastnik1]]
[[sg:User:Uchastnik1]]
[[din:User:Uchastnik1]]
[[dz:User:Uchastnik1]]
[[ti:User:Uchastnik1]]
[[cr:User:Uchastnik1]]
dtxp7xq52xjwool0pqpe7f91aqc6uwe
Ruwahan patas
0
1346
91359
91287
2022-10-16T15:46:27Z
83.27.165.100
Katapulta
91359
wikitext
text/x-wiki
__NOTOC__
{{Ruwahan patas}}
kzn4s8y2pi1jreadf20x91uec9xujdb
Gambia
0
1347
103732
103731
2024-06-19T03:52:02Z
U. Boya
2117
/* pnyahan pnataas */s
103732
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of The Gambia.svg|thumb|Flag of The Gambia|alt=Flag of The Gambia]]
Gambia(甘比亞)
Gaga kska Meycow ka [[Gambia]], 13 28 N, 16 34 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 11,300 sq km(hangan na o Tg167)(knlbanga dxgal o 10,120 sq km, knlbangan qsiya o 1,180 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 2,009,648 hiyi.
Gaga [[Banjul]] ka pusu alang paru, jiyax 18 idas 2 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Gambia ga wada sugan 56.10% ka dxgal qpahan, 43.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 0% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Adama Barrow, pnaah hngkawas2017 idas 1 jiyax 19pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== pnyahan pnataas ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
8cevoq2vvbaasbxuhlat59cpd69qhl1
North Korea
0
1349
104022
79667
2024-07-03T13:08:22Z
U. Boya
2117
/* Cngce nniqan sapah(住房政策) */
104022
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of North Korea.svg|thumb|Flag of North Korea- Kwoci Pey-han(北韓國旗)|alt=Flag of North Korea|490x490px]]
= North Korea(北韓) =
Gaga kska Yacow ka [[Korea, north]], 40 00 N, 127 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 120,538 sq km(hangan na o Tg99)(knlbanga dxgal o 120,408 sq km, knlbangan qsiya o 130 sq km).
[[Patas bntasan:Emblem of North Korea.svg|thumb|File:Emblem of North Korea.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Kana ka sejiqun o niqan 25,115,311 hiyi.
Gaga [[Pyongyang]] ka pusu alang paru, jiyax 15 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Korea, north ga wada sugan 21.80% ka dxgal qpahan, 46% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 32.20% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Kim Jong-un, pnaah hngkawas2016 idas 5 jiyax 9pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:LocationNorthKorea.svg|thumb|File:LocationNorthKorea.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Pey-han(北韓) =
Coseyng mincu cuyi jnmin konghe kwo (Kari Hnnkoku:조선민주주의인민공화국/''<sup>Chosŏn Minjujuŭi Inmin Konghwaguk</sup>'' <sup>'''?'''</sup>), slxan bay tmhangan ka Coseyng (조선), Taiwan, Tahan Minkwo mi Syangkang pa ngalan dha Peyhan mnchaya tmhangan, kiya ka wa mniq tuhranan hidaw Asia Coseyng pantaw tudmka daya na qnlhangan sehuy cuyi, pnhiyu kngkawas 1948 idas 9 diyax 9. Balay bay qlhangan dha tndxral pa ya bay 12 knbkiyan pinghwangkongri (ya bay knkanaknlbangan 55% Coseyng pantaw), hwating sotu mi knbeyhing bay alang mkbrnux ka Pingjang. Qnlhangan hiyi mi Tahan Minkwo pa dmuwi 38 seyng (uxay nniqan cyunscyu ddha Han) ptuayus. Tnuayus tudaya ka Yaryucyang, Tomancyang (Tumencyang) ka ayus, mslutuc Cyokoku mi Orosiya.
== Hangan qnlhangan(國名) ==
Hangan kana hanji qnlhangan niyi ka “Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo”, slxan bay tmhangan ka Coseyng. Qnlhangan Coseyng mniq kcka qnlhangan dha pa dmuwi slxan hangan “Coseyng”, “Konghekwo” uxay daw “Tudaya dmka konghekwo”.
Cyoka jnmin konghekwo u mniq kngkawas 1992 msupu Hangkoku cyeyncyaw brah cida han pa, ida dha ngalan murux mndungu bay seyhu ka Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo, ini sruwa Tahan minkwo cngcweyn, spuda nniqan lnlingay pa dmuwi 38 seyng tudaya ka “Tudaya Coseyng”, tuhunac ka “Tuhunac Coseyng”; dhuq kngkawas 1992 cida Cyokoku mi Hankoku ddha qnlhangan ka wada cyeyncyaw daw, ini puru Coseyng pquri pnlawa dha Hankoku lmawa da, kiya mi ini duwi nniqan lnlingay lmawa ddha qnlhangan niyi, kiya ka Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo u lixan ka jiyi “tudaya” mi splawa “Coseyng”, Tahan Minkwo ka splawa “Hankoku”.
== Ri-s(歷史) ==
=== Pusu tyawmu: Rikisi Coseyng mi rikisi Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo. ===
=== Phiyu qnlhangan(建國) ===
<gallery widths="160" heights="180">
File:Kim Il Sung Portrait-2.jpg|Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo ticawce Cinjcng.
</gallery>Kngkawas 1945 idas 8 diyax 15, wada tosyang ka Tanah Tunux, mnhdu ka Tumndha mccbu jeynseykay. Spuda bnkuwan Yaarta kaygi, sdurun pqlahang Amirika mi Orosiya ka Coseyng pantaw, kiya mi 38 seyng ka pntyusan qmlahang. Mntna kngkawas idas 8 diyax 26 cida, tudaya u phiyu “Pingan nantaw jnmin seyji ingkay” ka ngalan rinji singcng ciko. Idas 10 diyax 10 cida, phyuwan ka Coseyng kyosanto tudaya Coseyng bunkyoku, idas 11 diyax 18 cida wada knpriyux tmhangan “Tudaya Coseyng kyosanto”, Cinjcng ka wada dha wewan Tukingal Suki.
=== Cinjcng cucng jiday(金日成執政時期) ===
==== Mcbu tuhunac(進攻南部) ====
Pusu tyawmu: Hancan<gallery widths="180" heights="200">
File:Korean war 1950-1953.gif|Kngkawas 1950 dhuq kngkawas 1953 juga mccbu na Hancan.
</gallery>Phiyu qnlhangan ka Coseyng daw, Cinjcng u smatang dmuwi wuri tongyi Coseyng pantaw, wada dyawan Suryeyn, jnmincyun Coseyng pa mniq kngkawas 1950 idas 6 diyax 25 cida wada hmrinas 38 seyng, rmading mcbu Hankoku, prading mccbu ka Hancan, binaw quri so sklwiyan ndan Coseyng niyi pa ini srwani Cyokoku, qnita Mawcetong pa, dmudul Cyokoku jnmin cyeyhwancyu knrmux ucilung Taiwan mi, mcbu Taiwan, kiya ka splayun kiya, dmayaw uuda Coseyng pantaw tongyi pa, pprngaun Cyokoku mi Coseyng hiti kiya da.
==== Lngcan sci(冷戰時期) ====
[[Patas bntasan:Dprk pyongyang tchholima 05.jpg|thumb|Cyeynrima undo]]
Mnhdu ka Hancan daw, Coseyng Rawtongtang cngcweyn smatang knbiyax mangal biyax mpqlahang, kingal u mbiyax bay dmudul umarang quri qmriqu Amirika, kiya mi pkla kari u Amirika ka muda smrading Hancan, alaw ka iyux miyah qmrqun Coseyng. Kingal uri pa, eyhu Coseyng pa prana quri tndahu Cinjucng, pusu knklanan niya pa mniq kngkawas 1950 ccida kndudul msnanaq mrana.
[[Patas bntasan:Pyongyang metro station 2.jpg|thumb|Hwangkongtong u wada brahun smmalu Tityey Pingjang.]]
Kngkkawas 1970 cida, kndudul pkmalu ka pnluban Cyokoku mi Amirika, kiya mi pkmaluka pnluban Tanah Tunux mi Amirika, kiya mi wada mlih hari ka rngcan uri, wada pkmalu hari ka pnluban quri Coseyng pantaw uri da. Kngkawas 1971 Hangkoku tanah jyujika huy mquri Coseyng tanah jyujika huy pusa kari muda mtqita pprngaw, kiya ka prngaw smatang ppstrngun ka mnrdang pntalax tnsapah, kiya mi wada dhuq cmiyuk kari ka Coseyng.
=== Qlhangan Cinjucng ccida(金正日執政時期) ===
Coseyng Rawtongtang congsuki, cusi qnlhangan Cinjucng mniq qmlahang dalih dmka seyki daw, kngkawas 1994 idas 7 diyax 8 mniq sapah nniqan na mrdang, 82 kngkawas ka kndusan na. Kngkawas 1997 (Coseyng cutiri kngkawas 89) idas 10, tudha nngalan kari laqi Cinjucng kiya ka Cincngju ka mangal Coseyng Rawtong tang congsuki, phyuwan lmutuc qmlahang.
=== Mqraqil pcaping(苦難行軍) ===
<gallery widths="180" heights="200" perrow="2">
File:Baekryong location 2.svg|Kngkawas 2010 idas 11 diyax 23 cida, Coseyng jnmincyun pa pquri Hangkoku Yeynping taw cnbu bakudang, jikeyng niyi u wada pqnaqah pnluban Coseyng pantaw dungan.
File:North Korean Unha-3 rocket at launch pad.jpg|Coseyng pkrana inhe 2haw Yuco hwocyeyn.
</gallery>Alaw ka kngkawas 1991 cida wada pktalax ka Suryeyn daw, uka ka dnyawan dha Coseyng da, Coseyng mi burah pnhiyu ka Orosu ryeynpang ddha qnlhangan na mawyi u, wana msngari 5.5% ncuxan bay da. Kiya mi Cyokoku mniq kngkawas 1922 idas 8 diyax 24 mtuhuy Tahanminkwo cyeyncyaw, kiya daw, wada uka ka pusu bay dangi dha seyji mi mpdayaw, kiya u alaw ka quri uuda waycyaw, kiya mi wada pqnaqah niqan pnluban dha keyjay ka Cyokoku, prading mniq kwoci syakay so bay sqrbuq mi wada so prmuxun mi so bay wa sqada icil. Mniq kcka u mqraqil bay ka quri uuqun cngce mi uka ka waycyaw mpdayaw, Coseyng u mniq kngkawas 1994 cida smturung knbeyhing bay mqrinuc uqan uray, dhuq kngkawas 1998 u hana so msbalay hari cida, hnqilan kana qnlhangan u muda smpu ka nganguc u 25 knbkiyan hiyi sediq dhuq 350 knbkiyan hiyi sediq, binaw uka ka mndungus bay kari.
Wada ka mqrinuc uqan uray daw, wada mtudha bukung Coseyng ka Cijucng u pusa kari wad aka mqraqil bay diyax, balay bay mprading mtmay “qnlhangan beyhing mi mbiyax” na jitay. Quri so taxa niya pa, Hankoku soto Cintacong mniq kngkawas 1988 mtmay Cingwatay daw, knbiyax bay knpriyux mi pnluban dha Cyokoku mi Tanah Tunux mi dssiyaw qnlhangan. Kngkawas 2000 cida, Cintacong u dmudul “Rdax hidaw cngce”, smatang malu spuda psblayaq pprngaw muda psbalay uuda mtdha ka Coseyng pantaw.
=== Pkrana hecu uci(發展核武) ===
Hankoku u dmayaw quri keyjay Coseng, Coseng u wada mangal hbangan pkranan hewu, kiya mi wada pkla wisu muda pkranan knbeyhing bay quri ddiyun mccbu. Iyux dmudul Coseng palix pkranan hewu, Amirika pa mniq kngkawas 2003 u msupu Cyokoku, Tanah Tunux, Hangkoku mi Orosiya tuhuy Coseng muda mmturu qnlhangan pprngaw.
[[Patas bntasan:Palais des congrès Pyongyang.jpg|thumb|Coseng rawtongtang mpitu beyhing muda mssli pprngaw umaw mniq Pingjang na 4.25 bungka huykwan.]]
=== Cincngen qmlahang ccida(金正恩執政時期) ===
Kngkawas 2011 idas 12 diyax 19 cida wada mrdang ka tudha bukung nngalan kari Cincngju, kndusan na u 69 kngkawas, swayi bay laqi niya Cincngen ka lmutuc bukung bay nngalan kari. Kiya mi, quri so uuda hectan pa mniq Coseng pataw u ida ini psblani niya na, kngkawas 2013 idas 2 diyax 12 cida u muda tumn3 hesu. Mntna kngkawas idas3 diyax 5 cida muda pkla kari sliqun dh aka “Pnsdhuwan patas msangay mccbu ka Coseng” mi sqtan dha uri ka Coseng pantaw huycyunsucyu panmntyeyn pnwaluk mnsupu heytay Amirika, snrading mutung bburah pqraqil Coseng pantaw.
=== Smdhu cngcweyn(鞏固政權) ===
Kngkawas 2013 cida ka kngkawas Cincngen muda psbalay lnglungan niya, idas 6 u wada sbrahun mkala kengpo ka Rawtongtang cangcng “Sndhu tang pskingal lnglungan tisi mk10 bnkuwan”, plaxan ka quri sobntasan “kongcan cuyi” mi “ucan cyeyci cwancng”, pryuxan “cuti keming” kiya mi pkla balay Coseng pa “Daran Payto” ka muda smlutuc bukung nngalan kari. Mqaras smsung pnhyuwan qnlhangan mi smsung pnhyuwan tu68 kngkawas ka Coseng Rawtongtang, muda pkla sinbung seyhu “Rawtong sibung” ka Rwatongtang, pkla kari pnway ryenpang ka kiya sa pkrdax mi snbeyhing bay msupu pskingal tongyi ka kiya.
=== Weyyeyncang Cincngen(外交破冰) ===
Kngkawas 2018 idas 6 diyax 12 cida, Amirika mi Coseng pa wada so rikisi mpuruq ka huda ddha qnlhangan niyi, soto Amirika Tangna Cwanou msupu Coseng Rawtongtang weyyeyncang Cincngen mniq Sicyapo muda pprngawan bukung, kiya ka babaw mnhdu ndanan Mccbu Hangkoku pa tumntxan mtqita ka bukung bay ddha qnlhangan niyi, kiya mu muda msupu psdhu matas Ryeynhe Kongpaw. Kngkawas 2019 idas2 diyax 27 dhuq diyax 28 cida bukung nngalan kari ddha qnlhangan niyi pa mniq Yeynan Heney muda tumndha Coseng mi Amirika bukung mtqitaq dqras pprngaw, muda pprngaw quri Coseng Pantaw uuda pkngatun ka hecubakudang, kiya mi alaw ini dhuq ppsruwa kari quri malix pnsruwan, hiti bay daw wada ini pndungus ka pnrngawan. Mntna kngkawas idas 6 diyax 30, wisu mniq Hangkoku homung ka soto Amirika Cwanpu dhuq dha Han uxay cyusucyu Panmntyeyn, msupu bukung bay Coseng Cincngen mtqita dqras. Pduwi bawa Cincngen ka Cwanpu, kiya daw hmqangaw pnswayan ayus cyunsu dha Han, kiya mi mhiyu quri Coseng msupu passing, muwaya bay taxa mndungus soto Amirika qmqah dxral qnlhangan Coseng.
== Ti-ri(地理) ==
[[Patas bntasan:Chilbo-san North Korea.jpg|thumb|Juga hnyuwan lnlingay Coseng.]]
=== Tndxral Qnlhangan(疆域) ===
Wa mniq tuhranan hidaw daya Asia na tudaya Coseng Pantaw, peywey 37° dhuq 43°, tongcing 124° dhuq 131°, knrbangan niya pa 120,540 pinghwang km, kiya ka knkana knrbangan 55% Coseng Pantaw. Qnlhangan niyi pa tturu dqras u mkeucilung: tuuqiyan hidaw u niqan Ucilung Mcays mi Cosengwan, tuhranan hidaw u msdalih Ucilung Tanah Tunux, tudaya u msdalih Cyokajnminkonghekwo, tuhunac u mslutuc Tahanminkwo mi Ucilung Hranan Hidaw. Tuhranan hidaw day aka Rosyeyn tuhuy Cyokoku mi Orosiya nniqan mknghu ucilung tmuayus Tumncyang (Coseng pa splawa dha “Tomancyang” tmhangan) mtqita.
=== Lipax lnlingay(地貌) ===
Coseng pa ou dwiyaq mi tikuh ka rnux, hmrinas 80%
[[Patas bntasan:Taedong Bridge 01.jpg|thumb|Mnuda qluluy Pingjang sotu Coseng ka Tatongcyang.]]
tndxral u to bay dwiyaq kana, duma dwiyaq u to bay hmrinas haypa 2000 m, pdkanan paypa 440 m.
Knkana qnlhangan Coseng pa niqan 138 ka yayung hmrinas 40 km knbbaraw dha, pusu na bay yayung u kiya ka knkana yayung tnuayus Cyokoku Yaryucyang mi Tumncyang. Kcka na hini pa, Yaryucyang ka knbbaraw bay yayung knkana qnlhangan, knbbaraw niya u 790 km.
=== Kkarac(氣候) ===
Kkarac knkana Coseng Pantaw pa mnwentay cihong, tura bay ka srwasaw mi rbawan mi krpuhan mi misan, srwasaw u idas 3 dhuq idas 5, rbawan u mniq idas 6 dhuq idas 8, krpuhan u mniq idas 9 dhuq idas 11, misan daw mniq idas 12 dhuq idas 2. Pdkanan kntlxan pa 8° dhuq 12°, qnyuxan kngkawas pa 1000 hawmi dhuq 1200 hawmi, diyax qmuyux u mniq idas 7 dhuq idas 8 rbawancida, kkarac kndnguwan u mniq idas 4 dhuq idas 5. Alaw ka tudaya yayung Coseng pa muda qluluy dwiyaq, mumal dungan ka smliq waya mpowi smipaq qhuni, kiya ka wada kndudul mkala ka qsiya yayung. So kiya qulung snturung knbeyhing quyux cida, mtbiyax bay ka qsiya yayung, slxan bay muda mkrngecux. Kiya uri u, nniqan mkngahu u cilung u danan bay miyuk knbeyhing bwihur uri.
[[Patas bntasan:Population pyramid of North Korea 2015.png|thumb|Knhbrawan hiyi sediq cincuta mniq kngkawas 2015 ka Coseng.]]
=== Knhbrawanhiyi sediq(人口) ===
Knhbrawan hiyi sediq Coseng pa ya bay 2400 knbkiyan knhbrawanhiyi, snaw mi qridin u mntna hari knhbrawan. Quri so kngkawas pa 0-14 kngkawas u 16.1%, 15-64 u 68.2%, hmrinas 65 kngkawas u 15.7%. Spuda Ryeynhekwo quri so knrudan hiyi sediq pa hmrinas 65 kngkawas ka pndkanan knkana 7% knhbrawan hiyi sediq, hmrinas 60 kngkawas ka pndkanan knkana 10% knhbrawan hiyi sediq ka kiya, Coseyng u kingal knrudan kngkawas syakay. Kiya uri u, Coseyng pa kiya ka knkana jeynseykay quri minjoku slxan bay qnlhangan, Coseng pa to bay so Coseyng minjoku, ini khbaraw ka Hwajn mi sediq Tanah Tunux.
== Cng-c(政治) ==
=== Pusu tyawmu: Seyhu Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo mi seyji Coseyng mincu cuyijnmin konghekwo. ===
=== Singcng cyuhwa(行政區劃) ===
{| class="wikitable"
|+
! colspan="7" |[[Patas bntasan:Chonsǒn Minjujuǔi In'min Konghwaguk.png|thumb|center]]
|-
|'''Bnkuwan'''
|'''Hangan'''
|'''Hangan jiyi Coseyng'''
|'''Sohu'''
|'''Knrbangan'''
|'''Knhbrawan'''
|'''Pnsltudan nniqan (Coseyng pataw)'''
|-
|1
|Pijangsu
|평양직할시
|
|3,194
|3,255,388
|Pingan
|-
|2
|Rosyeyn tepyeysu
|라선특별시
|
|746
|205,000
|Syeyncing
|-
|3
|Nanpu teoyeysu
|남포특별시
|
|829
|455,000
|Pingan
|-
|4
|Kaycng tepyeysu
|개성특별시
|
|179
|308,440
|Cingci
|-
|5
|Cucyangtaw
|자강도
|Cyangcyeysu
|16,613
|1,147,946
|Pingan
|-
|6
|Pingan peytaw
|평안북도
|Sinyicosu
|12,191
|2,450,110
|Pingan
|-
|7
|Pingan nantaw
|평안남도
|Pingcngsu
|12,330
|3,597,557
|Pingan
|-
|8
|Ucilung Mcays nantaw
|황해남도
|Haycosu
|8,450
|2,310,485
|Ucilung Mcays
|-
|9
|Ucilung Mcays peytaw
|황해북도
|Sariyeynsu
|8,157
|2,113,672
|Ucilung Mcays
|-
|10
|Cyangyeyn taw
|강원도
|Yeynsansu
|11,091
|1,477,582
|Cyangyeyn
|-
|11
|Syeyncing nantaw
|함경남도
|Syeynsingsu
|18,534
|3,050,000
|Syeyncing
|-
|12
|Syeyncing peytaw
|함경북도
|Cingcinsu
|15,980
|2,327,000
|Syeyncing
|-
|13
|Ryangcyangtaw
|량강도
|Huysansu
|13,880
|660,000
|Syeyncing
|}
{| class="wikitable"
|+
!閱‧論‧編
! colspan="5" |Pntbkuwan knbeyhing alang mkbrnux Coseyng
<small>Jnko puca kngkawas 2008</small>
|-
| rowspan="6" |[[Patas bntasan:Pyongyang aerial view (15124608601).jpg|thumb|Pingjangsu]]
|Bnkuwan
|Hangan alang mkbrnux
|Singcng cyuhwa
|Knhbrawan
| rowspan="6" |[[Patas bntasan:Chongjin.jpg|thumb|Cingcinsu]]
|-
|1
|Pingjangsu
|Pingjang cusyasu
|3,255,288
|-
|2
|Syeynsingsu
|Syeyncing nantaw
|768,551
|-
|3
|Cingcinsu
|Syeyncingpeytaw
|667,929
|-
|4
|Napu teoyeysu
|Ucilung Mcays peytaw
|366,815
|-
|5
|Yeynsansu
|Cyangyeyn taw
|363,127
|-
| rowspan="5" |[[Patas bntasan:Hamhung view.jpg|thumb|Syeynsingsu]]
|6
|Sinyisu
|Pingan peytaw
|359,341
| rowspan="5" |[[Patas bntasan:Nampocity 2.JPG|thumb|Nanpu tepyeysu]]
|-
|7
|Twancwansu
|Syeyncing nantaw
|345,875
|-
|8
|Cyeycwansu
|Pingan nantaw
|319,554
|-
|9
|Kaycng tecisu
|Mcays peytaw
|308,440
|-
|10
|Sariyeynsu
|Mcays peytaw
|307,764
|}
=== Quri tnklanan(意識形態) ===
=== Qtayi: Cinjucng Cincngju cuyi. ===
{| class="wikitable"
|+
!<big>Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo</big>[[Patas bntasan:Emblem of North Korea (1948–1993).svg|center|frameless]]Seyhu mi seyji Coseyng
Siryey tyawmu
|-
|Coseyng Rawtongtang
|-
| '''Seyji'''
Syeyncng ticu qnlhangan
Biyax cikwan qnlhangan
Singcng cukwan qnlhangan
Suhwa cikwan qnlhangan
|-
| '''Seyji'''
Pskingal cansyeyn mi daya hunac cngce
Kwaohwang mi waycyaw
|-
|Juga lnlingay
Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo mi pusu balay konghekwo.
|-
|●閱●論●編
|}
Coseyng pa spuda pusu lnglungan, syeyncyu lnglungan, sehuy cuyi qmlahang qnlhangan. Kndadax kngkawas 1948 mnhdu phiyu qnlhangan ka Cincyeyncng daw, qnlhanga n niyi pa spuda Coseyng Ratongtang muda kingal tang cwancng, msngari ka duma cngtang (mray so Coseyng sehuy mincutang mi Tyeyntawkyo cingyotang) pa dmuwi hnyuwan cancngtang dmayaw Rawtongtang qmlahang qnlhangan. Kiya uri u, knbeyhing bay bukung mpqlahang u ida nanaq dtnslutuc Cinjucng, Cincngju mi Cincngen ka tnpusu, tuturu hiyi niyi u mnuda qpahun Rawtongtang congsuki mi weyyeyncang. So kiya, spoda Cingci sweyjn csyunse mniq kngkawas 2008 muda pkla cida ka kcka mincu csu pa, bsiyaq bay puting hiti ka Coseyng.
[[Patas bntasan:Mansudae-Monument-Bow-2014.jpg|thumb|Mrdang ka Cinjucng mi Cincngju daw ida dha spruwan bay qmita konghekwo cusi ana dhuq knuwan mi congsuki Rawtongtang ana dhuq knuwan.]]
=== Knbeyhing bay bukung(最高領導) ===
=== Pusu tyawmu: Bnkuwan bukung Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo. ===
Muwaya bay bukung Coseyng ka Cinjucng, mniq Tanah Tunux qmlahang cida pa kmciyuk Tanah Tunux undo uri ka hiya, mniq mcbu Putyeynpaw sawcan u kiya ka wada niqan hhangan, kiya daw wada phyuwan Suryeyn ngalan bukung Coseyng Rawtongtang. Kngkawas 1948 cida phiyu qnlhangan ka Coseyng daw, balay bay psdhuwan Coseyng Rawtongtang weyyeyncang mi neyke sosyang ka Cinjucng. Babaw niya daw, wada niya skkingal pkngatun ka tudaya Coseyng Pantaw pnssliyan rmirih kyosangcuyi Syeyncyunhe mi rmirih Minjokucuyi Cawwancu daw, kiya da u alaw “Amirika cyeyntyey” ka qnquwan dha mi wada niya pqilun ka bukung Coseyng Rawtongtang Pusyeynyong mi tnhiqan na.
[[Patas bntasan:Mansudae-Kongressalle.JPG|thumb|Wansotay yisutang]]
=== Seyhu cyeyko(政府結構) ===
Coseyng pa rihwa ciko ka knbaraw jnmin kaygi, kiya ka pnsdhuwan keyngpo knbaraw baybuyax cikwan qnlhangan. Mk5 kngkawas mntxan seyngkyo, kngkawas u mn2 bnkuwan kaygi, kiya mi knbaraw jnmin kaygi cangjn weyyeynhuy ka muda lmawa kaygi. Kbaraw jnmin kaygi na biyax u kiya knkana snbburah keyngpo, horicu mi psdhu qnlhangan pquri kcka mi nganguc cngce na kana snrdingan; ddaun dha qmpah pa kiya ka knkana seyngkyo; mray so kwowu weyyeynhuy weyyeyncang, knbaraw jnmin kaygi cangjn weyyeynhuy weyyeyncang mi neyke congri mi bukung qnlhangan, snyi mi yosang keyjay qnlhangan, smruwa pnklanan kari qnpah congyang seyhu mi neyke. Alaw muda sndhu knbaraw jnmin kaygi muda qmpah qpahun knkana niyi, jnmin kaygi u phiyu horicu, yosang weyyeynhuy ka truma dungan.
Saya, knbaraw jnmin kaygi pa niqan 687 hiyi sediq, cangjn weyyeyncang ka Cweyronghay, kiya ka pquri nganguc na yeynso qnlhangan uri. Kiya mi, quri so congyang u phiyu jnmin kaygi uri mi, taw, su mi cyun u niqan nanaq tnualang jnmin kaygi uri, taygiying u mn4 kngkawas mntxan ka diyax sqpah dha.
=== Keyngpo(憲法) ===
Pusu tyawmu: Keyngpo Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo.
“Keyngpo Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo” pa mnniq kngkawas 1948 ka mnwaya bay wada muda phiyu, psdhu cyako seyhu, pnluban uuda seyhu mi qpahun cucngtang Coseyng Rawtongtang. Keyngpo ka psbalay kongmin u niqan biyax mtrawah rmngaw kari, biyax seyngkyo, mangal mdhu bay biyax pcahu, biyax mtrawah snhiyan mi biyax kongmin mi biyax seyji.
[[Patas bntasan:Legal system in north korea.png|thumb|Pnwaya na suhwa Coseyng]]
=== Suhwa(司法) ===
Hoeyng mi Keynsaeyng Coseyng ka cikwan pcahu mi keynsa qnlhangan Coseyng, kiya mi kasi ka muru bay dndulan Coseyng Rawtongtang, quri so pnwaya pcahu u spuda keyngpo, hoeyng kocnghwa mi singsu susonghwa ka pnspuwan niya.
=== Seyngkyo(選舉) ===
Pusu tyawmu: Seyngkyo Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo.
Kndadax kngkawas 1948 prading, mk5 kngkawas mntxan muda knkana qnlhangan seyngkyo ka Coseyng, muda umaw mi pttuku knhbrawan hiyi knbaraw jnmin kaygi. Kiya mi, ana so wada ana so wada puwaya kana 17 kngkawas kongmin u niqan biyax muda seyngky o mi malu danan phiyu uri, binaw balay bay pa kana hangan mpseyngkyo u tna mnhdu Coseyng Rawtongtang da.
== Cing-ci(經濟) ==
=== Pusu tyawmu: Keyjay Coseyng. ===
<gallery widths="180" heights="200">
File:Kore DR Export Treemap.jpg|Spoda 28 rakaw psanak quri canpin cuko na Coseyng, kingal rakaw u ririh sa kingalkluwanan canpin.
File:Ryomyong Street.png|Pnhiyu kngkawas 2017 ka Riming kongyu.
</gallery>Mnhdu phiyu qnlhangan ka Coseyng daw, sntama qqpahun ppnwalang mi kongyey ka kndusan dha. Kknkawas 1950 mi kknkawas 1960, mdhu ka seyji Coseyng, quri waycyaw pa ppwaluk Suryeyn mi Cyoka jnmin konghekwo mi qnlhangan sehuy cuyi, ini biyaw pkranan ka keyjay. Binaw, alaw quri uuda cyeykosing nanaq keyjay Coseyng, so kiya kknkawas 1980 ccida daw wada kndudul mstabuy ka keyjay dha. Hiti bay daw kknkawas 1990 ccida wada plhla h ka Suryeyn daw wada kasi elih ka dnyawan nganguc mi so bay uxay mpdhuq kana ka keyjay dha.
[[Patas bntasan:1820 - Nordkorea 2015 - Bahnfahrt von Pjöngjang nach China (22790804130).jpg|thumb|Qnpahan ppnwalang Coseyng.]]
=== Qqpahun ppnwalang(農業) ===
Pusu tyawmu: Qqpahun ppnwalang mi qnlqilan ppcaping Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo. Coseyng pa knkana jeynseykay murux bay taxa wisu muda mssupu qqpahun ppnwalang mi dmuwi so niyi ka tnpusu na qnlhangan. Kndadax kngkawas 1948 mnhdu phiyu qnlhangan daw, kiya mi muru Suryeyn dmuwi mssupu qmpah, kndadax qnlhangan mangal rhak, qqiya ddiyun qmpah, hiriyo mi kikay pnsuwan qnlhangan, spuda tmnsa seyhu phuma qnpahan.
Saya pa, nongcanpin Coseyng u niqan payay, lhngay, bunga tumun, sukay snpruwan, ssukay; dapa, babuy mi balung rodux.
[[Patas bntasan:Fabrica de cristal duro Huichon4.jpg|thumb|Cuci kojyo na Sicwan. ]]
=== Kong-yey(工業) ===
Coseyng u mniq quri kongyey pa mntna muda curing keyjay, seyhu u muda muway janryaw mi jayryaw kojyo, kojyo u muda muru tmnsa seyhu smmalu ssmlun qqiya mi knou niya. Mniq kngkkawas 1950 ccida, wada ini biyaw pkranan niya ka kongyey Coseyng, knkana hnranan smnalu kongyey mniq iyax kngkawas 1953 dhuq kngkkawas 1960 pa wada mrana 39%, kiya u wada ini baka kana ka knkana jeyngseykay. Kiya uri ka cida pa, Coseyng u thiti Tanah Tunux tudha knbeyhing qnlhangan kongyey tuhranan hidaw Asia. Kiya mi, alaw wada plhlah ka Suryeyn, wada uka pusu bay dangi dha ka Coseyng , knbeyhing bay mlih ka pnyahan nengyeyn, kasi mntxan msbukuy bay ka kongyey, mniq kngkawas 2002 cida, knkana qnlhangan pa niqan 3/4 kojyo ka wada mluk, krinah bay mqriqu ka keyjay na Coseyng.
[[Patas bntasan:Taedongmun.jpg|thumb|Rhngun Tatong nniqan sanan rmiwaw Coseyng.]]
=== Sang-yey(商業) ===
Coseyng pa muda cihwa keyjay, kiya uri u ini sruwa cupncuyi. So kiya, wana kndadax Suryeyn mi Cyoka jnmin konghekwo mari uuqun, hiryo mi janryaw, ini hari psupu qnlhangan icil muda mawyi. Kiya uri pa, Mniq mbukung cida ka Cinjucng u muda mbiyax bay so smksik quri uuda tnsediq mtrawah muda mbbari, kcka qnlhangan mbbari mi sangyey u maku bay so quli qlhangan qnhlangan.
[[Patas bntasan:Korean Peninsula at night from space.jpg|thumb|Juga niyi u snbrahan kndadax kngkawas 2016 Qnlhangan Amirika Hangkong mi Taykong Congsu speyyah cka baraw karac passing smmalu juga hranan rdax kman ka jeynseykay. Muda pnsung ssiyaw qnlhangan niya ka Coseyng pa mchdil bay ini ttuku Rdax mi deyngki ka Coseyng, mniq kcka juga Coseyng niyi pa knbeyhing hari rdax ka sotu na Pingjangsu.]]
=== Neng-yey(能源) ===
Babaw pnhiyu qnlhangan ka Coseng pa, kiya ka speyyah Suryeyn mi Cyoka jnmin konghekwo dmuwi mhnuk bay hbangan mari nengyeyn. So kiya, mniq iyax kngkkawas 1940 dhuq kngkkawas 1980 ccida, mdhu hari ka ddiyun nengyey. Binaw, alaw wada ini pndungus ka keyjay Suryeyn, meysa Coseyng kasi ka dmuwi mndungus bay hbangan muda mari janryaw, kiya ka prading ini knbaka ka ddiyun nengyeyn Coseyng.
=== Ppanan rulu(交通) ===
Pusu tyawmu: Ppanan rulu Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo.
Ppanan rulu sitong Coseyng hukay panan rulu, panan kisya, panan asu mi panan skoki. Kcka na hiya, knbbaraw bay knkana panan rulu Coseyng oa 31,200 km, kiya mi 682 km ka kawsukongru, binaw niqan 96.6% (29,203 km) na elu rulu pa ini spawi bnaqi mi tipiq btunux mi ini hdani elu krotang uri.
[[Patas bntasan:DPRK M62 Naeyeon 706.jpg|thumb|Kisya Coseyng]]
=== Panan kisya(鐵路) ===
Mnhdu phiyu qnlhangan ka Coseyng daw, kiya ka mbiyax bay pkranan ppanan kisya. Panan kisya Coseng pa niqan 11 ka panan kcka qnlhangan, kiya mi lmutucdhuq knkana pusu bay alang mkbrnux, knbrawan niya pa 5224 km. Kiya mi, 80% kisya u wada tyeyncihwa. Alaw ka llabang bay ka qnpuran, kiya mi mhnuk panan uri, kisya ka pusu bay panan mquri thiyaq ssanan, panan kisya ka 80% knkana panan sediq qnlhangan.
=== Panan asu(水路) ===
Panan asu pa mniq Coseyng u mclokah hari kiya, wana 2% ka qpahun niya mapa qqqiya mi ssediq. Saya pa, pusu bay tdrunan asu u wa mniq Nanpu , Rocin, Yeynsan mi Syeynsing; Pusu bay yayung panan asu ka wa mniq yayungYaryu mi yuyung Tatong, knbrawan knkana kcka qnlhangan ka kcka yayung panan asu pa 2250 km.
[[Patas bntasan:86bu - Air Koryo Ilyushin 62M; P-618@ZRH;28.02.2000 (5588363584).jpg|thumb|Skoki Kawri hangkong]]
=== Panan skoki(航空) ===
Kndadax kngkawas 1946 kaminhang na Coseyng, cida u Suryeyn mi Coseyng pa wada msupu psumu hbangan phiyu hangkong kojyo. Kngkawas 1954 cida, wada mangal biyax mqlahang hangkong kojyo ka Coseyng, kiya mi sbuway Coseyng jnmincyun ka mqlahang. Kngkawas 1993 cidaw daw wada knpriyux Kawri hangkong ka hangan na, kiya mi ddha ka mquri kcka qnlhangan Coseyng skaya na hangkong kojyo (kingal uri ka Cyokoku kwoci hangkong). Dduwi Peycing mi Haysnwey smquri skaya Pingjang Swenan kwoci cicang na kwoci hangseyn.
=== Qqpahun mpriwaw(旅遊業) ===
Pusu tyawmu: Qqpahun mpriwaw Coseyng.
Alaw iyux muda pkrana wayhuy, mniq kngkkawas 1990 cida thiti prading knbiyax bay pkrana qpahun mpriwaw. Mniq kngkawas 1998 cida, Coseyng mi Hangkoku syeyntay citwan pkrana nniqan kwankwang dwiyaq Cinkang. Dhuq kngkawas 2007 cida, knkana u niqan 170 knbkiyan hiyi sediq mnusa tnualang hiya, kiya mi wada dhuq kingal oku ka sntkuwan hbangan cida. Uxay wana Dwiyaq Cinkang uri, Pingjang mi Panmntyeyn ka sanan balay nniqan sediq mpriwaw uri, sdmhaw quri qmita rmweri Arirang ka qtaun balay uri, kiya uri pa tnninun lnnihu qumi Coseyng congsin mi cinyeynpin canso congsin.
=== Qqpahun inhang(銀行業) ===
Congyang inhang Coseyng ka Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo congyang inhang, seykining hwasing Coseyngyeyng mi seykining muda kwoci mawyi suwu. Kiya mi Coseyng pa niqan cawsang inhang, Cyokoku qqpahun ppnwalang inhang mi Cocu inhang.
[[Patas bntasan:Nkmissile.jpg|thumb|Knklanan Coseyng bkudang skaya pusu kayryey, Inhesiryey mhaqun hwocyeyn pusu tudaya so kari dha pa ngengalun dha quri keswey, binaw malu sbrahun tantaw huytan uri.]]
== Kwao-hwang(國防) ==
Pusu tyawmu: Coseng jnmincyun.
Coseyng ucwangriryang ka Coseng jnmincyun, pcnakan rucyun, haycyun, kongcyun, caryeycyun, tecongcwocancyun mi tecongputuy mmturu kluwanan hheytay.
=== Hecu uci(核子武器) ===
Qtayi: Coseyng hesuyeyn ryeypyaw. Coseyng pa mnniq kngkawas 1956 phiyu hecu wuri yeyncyoso, kngkawas 1962 cidaumniq msthiyaq Pingjang tudaya 90 km na nniqan Ningpyeyn smmalu hwaningru. Kngkawa 1978 cida, wada kmari kari bay yo ka Coseyng. Babaw na iyax 30 kngkawas cida, wada skkingal phiyu 6 he yeyncyo congsin ka Coseyng, dha mi 1 ka hetyeyn syeyntuy.
=== Mquri nganguc pbari ppuniq(對外軍售) ===
Wada pkranan tantaw tawtan ka Coseng, kiya mi mquri nganguc pbari ppuniq. Kngkawas 2009 idas 4 cida, Ryeynhekwo anrihuy pa wada dha ngalan pusu bay pusu mbari ppuniq mi pusu tantaw tawtan cukoce Coseyng ka Coseyng kwangyey pkranan mawyi kongsu (thnganan KOMID uri). Spuda kari Ryeynhekwa pa, wa mniq Pingjangsu congsin ka KOMIN congpu. Wa mniq Peycing mi jeynseykay knkingal nniqan pa niqan pnhiyu dha pankongsu ka KOMIN uri, kiya mi muda pbari ppuniq mi dmudul mpbari mari ppun iq Coseyng.
[[Patas bntasan:Vladimir Putin with Kim Jong-Il-2.jpg|thumb|Coseyng Rawtongtang congsuki Cincngju pa mtqita dqras soto Orosiya Pucing (kngkawas 2000).]]
== Way-cyaw(外交) ==
Pusu tyawmu: Bnkuwan Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo waycyaw mi Coseyng cyeyncyaw.
Pusu tyawmu: Bnkuwan mnniq Coseyng waycyaw ciko mi bnkuwan Coseyng cuway ciko.
[[Patas bntasan:Cho Myong-nok and Bill Clinton.jpg|thumb|Kngkawas 2000 idas 10, sota Amirika Kerintun mniq Hwasngtun Paykong mtqita dqras Coseyng kwohwang weyyeynhuy tukingal huweyyeyncang Cawmingru cusway.]]
Coseng pa mniq kngkawas 1975 idas 5, wada mndungus bay tumal “77 qnlhangan citwan” pnsliyan qnlhangan, mntna kngkawas cida idas 8 balay bay tumal Pucyeymong undo. Kngkawas 1991 idas 9 diyax 17 cida msupu Hangkoku tumal Ryeynhekwo. Kngkawas 2000 idas 7, mtmay pprngawan nniqan Tongsyey (ARF). Msupu kana 163 qnlhangan (knkana Omong ) psdhu pnruban waycyaw.
Kiya uri u, alaw ka Coseyng qmita Amirika, Nihong mi Tahanminkoku ka “pspayi cngcweyn”, so kiya ida ini tuhuy tuturu qnlhangan niyi muda knbalay bay pnluban quri waycyaw. Coseyng uri ka murux bay ini psdhu cyeyncyaw Nihong na mntmay kcka qnlhangan Ryeynhekwo.
== Se-hwey(社會) ==
=== Cyey-ci(階級) ===
Alaw pkbiyax qnhlangan dha, bukung pnhiyu qnlhangan Cinjucng pa mniq kngkkawas 1950 tbukuy pa, spuda hnyuwan txtaxa sediq psnakan na turu kluwanan, kcka na hiya u kiya ka psdalih suri, congri suri mi pspayis suri. Cinjicng u mniq kngkawas 1970 kcka knbaraw jnmin kaygi muda snbarah snmalu waya, psnakan dha “tnpusu kluwanan” , “mkllu kluwanan” mi “pspayis kluwanan” tuturu kluwanan, psnakan 51 cida kluwanan Dungan, sduwi dha beytaq saya. Spuda snpuwan dha pa, knhbrawan tuturu kluwanan niyi u ya bay 20%, 50% mi 20%.
=== Biyax sediq(人權) ===
Qnnaqah bay ka ndanan quri biyax sediq Coseyng. Kongmin qnlhangan dha u uka mtrawah seyji, alaw qnlhangan dha pa ini sruwa kongmin knhmuc muda pkla lnglungan dha nanaq; ana so murux bay ka pradiyo, ptreybi mi tongsyunse, wada spuda horicu psdhu qlhangun seyhu qnlhangan kana kiya; naqah spuda nanaq lnglungan rmngaw kari ka sediq qnlhangan mi naqah tuhuy ana imi sediq qnlhangan icil-ana sediq mniq tecweyn alang mkbrnux Pingjang cusyasu uri, musa nganguc ka dhiya pa kasi ka muda sinsey, naqah mtrawah mlatac Pingjangsu musa alang mkbrnux icil mi alang mpqpah uri.
=== Cu-an(治安) ===
Seyhu Coseyng pa uka bntasan dha smpu hwancweyryu, binaw spuda bnsiyaq bay mnniq qnlhangan hiya ka sediq qnlhangan icil ka pkla kari pa, knmalu hari ka cuan dha hiya, ana so mqrinuc u ini owi uri. Kcka hiya, ancyeyn quri mtdiyal kcka elu ka knttu bay kiya, knkingal knbeyhing alang mkbrnux u niqan pangpay pnsliyan rrisaw kana: mtdiyal ka dhiya mi, mpowi uri.
=== Mey-ti(媒體) ===
{| class="wikitable"
|+
! colspan="2" |'''Bnkuwan kngkawas sinbung mtrawah cusu Coseyng'''
|-
|'''Kngkawas'''
|'''Bnkuwan'''
|-
|Kngkawas 2002
|139/139
|-
|Kngkawas 2003
|166/166
|-
|Kngkawas 2004
|167/167
|-
|Kngkawas 2005
|167/167
|-
|Kngkawas 2006
|168/168
|-
|Kngkawas 2007
|168/168
|-
|Kngkawas 2008
|168/169
|-
|Kngkawas 2009
|172/173
|-
|Kngkawas 2010
|177/178
|-
|Kngkawas 2012
|178/179
|-
|Kngkawas 2013
|178/179
|-
|Kngkawas 2014
|179/180
|-
|Kngkawas 2015
|179/180
|-
|Kngkawas 2016
|179/180
|-
|Kngkawas 2017
|180/180
|-
|Kngkawas 2018
|180/180
|-
|Kngkawas 2019
|179/180
|-
| colspan="2" |Patas pnyahan:
Ukwocyey cice u ini eniq kngkawas 2011 pkla kari bntasan .
|}
Keyngpo Coseyng pa pndungus sediq qnlhangan niqan mtrawah rmngaw kari mi mtrawah singbung, kiya mi balay na bay u, knkana meyti qlhangan Coseyng pa na qnlhangan kana, kiya mi ngalan qqiya dmayaw umarang Rawtongtang mi Cinsu, ana ima pusa kari pqnqah ddha hiyi niyi daw pchuwan musa cicongying mi pkdira phuqil. So kiya, ukwocyey cice mniq kngkawas 2016 cida muda pkla kcka cusu mtrawah singbung pa, pputing hiti tudha kana jeyngseykay ka bnkuwan na Coseyng.
[[Patas bntasan:Pyongyang TV Tower 01.JPG|thumb|Treybita na Pingjang]]
=== Treybi (電視) ===
Coseyng pa phiyu 5 na qnlhangan treybi pingtaw, kiya ka knkana Coseyng congyang treybitay, Wanso treybitay, Rongnansan treybitay, Coseyng tiyu treybitay, mi kingal ka piru treybi pingtaw.
Kiya uri pa, so ndanan mruhu qnlhangan cngce, wada dha stqan kana ka pnluban qnlhangan kcka mi qnlhangan nganguc na weysing kwangpo syunhaw, knrinah bay qndahang quri treybi syunhaw Nihong mi Hankoku. Srhawan bay ka kwangkaw msobay uri.
=== Pradiyo(電台) ===
Coseyng pa niqan 6 knkana pradiyo na qnlhangan; Kngkawas 1945 cida, phiyu pradiyo Pingjang, kiya ka muwaya bay pradiyo. Bukuy tturu kngkawas daw, wada knpriyux Coseyng congyang pradiyo ka Pingjang pradiyo, ana beytaq saya dmuwi niya na.
=== Patas Singbu(報章) ===
<gallery widths="200" heights="180">
File:로동신문 1950.06.27.jpg|“Rawtong singbu” na kngkawas 1950 idas 6 diya 27.
</gallery>
=== Qnawal(電話) ===
Kingal qnawal mniq Coseyng pa knkrayan balay, knkrayan niya u ya bay so 20 kngkawas sntkuwan hbangan mpqpah sediq. So kiya mniq qnlhangan dha pa srhawan bay, mniq Coseyng u kcka mk100 sediq pa wana bay 5.2 bay ka qnawal, kcka niyi pa, ya bay wana 20% ka ddiyun nanaq txtaxa sediq kiya.
=== Qnawal ddilun(手機) ===
Qnawal ddilun mi cuhuysing qnawal ddilun ka kngkawas duray bburah qqiya ka kngkawas duray bburah qqiya tongsyun. Kngkawas 2002 idas 11, Coseyng pa mntuhuy Taykwo ciyey msupu dmudul GSM quri dmuwi qnawal ddilun, bnaw mnniq kngkawas 2004 cida hmtur ssediq qnlhangan dmuwi qnawal ddilun.
=== Wangru(網路) ===
Pusu tyawmu: Coseyng wangci wangru.
Iyux qndahang qnlhangan sediq kndadax wangci wangru ppwaluk quri cusyun nganguc; so muda smliq qnqlhangan dha Coseyng, seyhu qnlhangan u dmuudl “Kwangming wang” ka neyryeyn wang sitong cwoyey.
Kiya uri u, quri so sediq mpriwaw qnlhangan icil u, mniq pusu bay kwoci ryokang, mray so Yangcyawtaw beyhing ryokang, niqan quri ddiyun wangru kana, binaw mkray bay hbangan ddiyun, spuda so dnuwi kngkawas 2010 cida, mk100kb u 2 Oyeyn.
[[Patas bntasan:PYONGYANG CITY DPRK NORTH KOREA OCT 2012 (8647588769).jpg|thumb|Pingjang jnmin cyucang]]
=== Pndkanan Kndusan(生活水準) ===
Ana so niqan duma sediq ka spuda mawyi stuku ou bay hbangan, binaw hbaraw bay sediq pa ida wana nanaq muda pktngi nanaq mudus kddiyax, niqan snpngan ka pndkanan kndusan, Sucyey inghang u wada dha sbku quri “qnlhangan tikuh sntkuwan ” ka Coseyng uri. Mndan tyawca u, mpqpah sediq tnqlhangan hiya pa pdkanan idas ka sntkuwan dha hbangan saya u 5000 (ya bay 5.56 pila Amirika), spuda tongcang ka pcriyu mi ini thiyi ka waya psasu dha, dmuwi 80% dhuq 90% hbangan sntkuwan dha mari uuqun, ana so ini ka kkuray, binaw knhbaraw bay u wana dmuwi mugi cyaw ka pusu bay uqun sktngi dha, mncun ka mkan buwah payay, mi quri hiyi tnqsiya, kiya uri u, sapah nniqun pa spuda pnwaya dha psasu, quri so tnsapah u ana ini buway hbangan taykang.
=== Qqita dha hnyuwan snaw mi qridin(兩性地位) ===
Keyngpo Coseyng bnkuwan pnwaya tu77 pa, qridin u dmuwi mntna snaw ka hnyuwan sehuy mi biyax, binaw syakay u dsnaw ka pusu dmudul, hnyuwan dqridin u ini bay spruwi qmita. Mnhdu muyas ka qridin daw, musa qmpah so kkngkawas han mi musa msediq da, uxay uri pa kasi eniq sapah musa snaw mi qmlahang llaqi, uxay uri u qmpah tikuh qqpahun.
=== Cusyun singsa(資訊審查) ===
Wada so mrana ka mniq tnuayus mbbari qqiya mi mqnaqah ka qmlahang tnuayus uri, hbaraw bay geyki treybi Cyokoku mi geyki treybi Hangkoku; kiya uri ka eyga Hawraywu Amirika, eyga Hangkoku, manga Nihong uri pa wada dha lingun madas Coseyng uri. Kana qqiya niyi pa wada sanan umarang Coseyng, kiya mi qrasun bay kana sediq, wada dhuq bay mkla ka sediq dha u balay bay mndungus jeynseykay mi unarang kari seyhu pa ini balay pntna.
=== Tqlahang quri secing(色情管制) ===
Kana so quri qqiya mnsecing pa mniq pnwaya Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo u ngalan beyhing qnnaqah kana. Iyux dha shtur ka quri so “pncahu mcays”, niqan ou kluwanan ka uuda hmtur, mray so wana malu qmita kikay DVD smnalu Coseyng, kiya u wada dha pryuxun mntna smnalu Coseyng ka cipan kikay qqtaun DVD smnalu qnlhangan icil; kasi pstqi ka deyngki, knkingal sapah tuci keyngsa pnsanan kcka kikay qqtaun DVD (binaw duma sediq Coseyng pa dmuwi niqan nanaq deyki ka qqtaun DVD; kiya mi qqdriqan dha ka muda keyngsa); tuci qmraq mi mchdil bay ka baysyo mi kana pnbari DVD na uri.
[[Patas bntasan:North Korea-Pyongyang Maternity Hospital-04.jpg|thumb|Kingal byoing wa mniq Pingjang]]
=== Weysng pqita narux(醫療衛生) ===
Ini ngali pila kana ka pqita narux sediq qnlhangan Coseyng. Nasi knpqita narux ka ssediq pa, kasi ka musa sanan pqita narux tnualang han, nasi so beyhing hari narux u kiya ka hadun byoing tnualang, beyhing bay narux daw kiya ka shaduc Taw mi byoing Pingjang. Ini ktakur ka keyjay Coseyng ha pa, spruwan bay qmita seyhu ka quri qqita narux, iyax kngkawas 1955 dhuq kngkawas 1986 cida, byoing dha qnlhangan pa kndadax 285 mkala dhuq 2401 ka byoing, sanan pqita naru tnualang uri u kndadax 1020 mrana dhuq 5644. Knudus txtaxa sediq u kndadax qnlhangan Nihong na 38 kngkawas dhuq kngkawas 1986 cida daw 70 kngkawas da, hhuqilryu u kndadax 20.8% mlih dhuq 9.8%.
=== Cngce nniqan sapah(住房政策) ===
<gallery widths="200" heights="180">
North Korea-Pyongyang-Buildings and passengers-01.jpg|Wa mniq Pingjang ka kongyu niyi.
Chongsan-ri Farm3.jpg|Murux sapah niyi pa wa mniq alang nongcun.
</gallery>Mniq kngkawas 2002 cida, seyhu Coseyng u muway sapah ini ngali pila. Hana msturung ka msdungus pa qulung muda singsey seyhu daw, kiya ka dhuq mangal 50 pinghwanh m dhuq 200 pihwang m knlbangan na sapah, kiya mi dhuq mangal tansu mi ckuwi mi wakac uri.
== Wun-hwa(文化) ==
=== Pusu tyawmu: Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo. ===
Bungka Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo pa lmutuc bungka Coseyng cbiyaw na tukubeycu kiya mi sdan knou hari rakaw bungka Cyoka, mnhdu mccbu Han daw; mniq quri seyji thmuku tnsapah Cinsu, binaw quri so niyi u pnsltudan Coseyng pantaw pnwaya rikisi hwancweyn u ini so knbeyhing bay pnspngan kiya ka wada mblayaq muda, binaw qnbsyaqan mqrinuc keyjay mi shmuk ka kwoci; kiya ka niqan msngari biyax muda uuda bungka mi smmalu, knou so ka mndungus na qqiya smnalu bungka pa sntama hbangan seyhu mnhdu smmalu.
[[Patas bntasan:Koryo Songgyungwan University.jpg|thumb|Kawri Cngcyukwan tubeyhing sapah pyasan. ]]
=== Kyoiku(教育) ===
=== Pusu tyawmu: Kyoiku Coseyng mincu cuyi konghekwo. ===
Coseyng pa kndadax kngkawas 1975 prading daw pnwaya knkana qnlhangan sediq muda 12 kngkawas yiwu kyoiku. Kiya uri u, seyhu u ini angal pila masu patas pyasun mi lubuy tqriyan patas, nasi ini srwani rudan ppuyas ka laqi daw danun pcahu. So kiya, dhuq kngkawas 1989 cida, kana rudan u mnhdu muyas kcka pyasan kyoiku. Sediq ini kla mita jiyi pa kndadax 75% mlih dhuq mkla mita jiyi kana ka saya mi dhuq mnuyas kcka kyoiku kana; laqi ttiping mnuyas u kndadax ini kndhuq 35% mkala dhuq 100%. Saya pa, pnwaya quri ppyasan Coseyng u 2 kngkawas ka sweycyeyn kyoiku, 5 kngkawas ka tiping pyasan kyoiku mi 6 kngkawas ka kcka ppyasan kyoiku.
[[Patas bntasan:Pohyon Temple, Mount Myohyang (5063239771).jpg|thumb|Wa mniq Syangsancyun ka Pusyeynsu Sucyata. ]]
=== Snhiyan(宗教) ===
[[Patas bntasan:Myogilsang-naegeumgang.jpg|thumb|Wa mniq Myawsyangsan ka knbeyhing bay tukung sasing Ho. ]]
=== Pusu tyawmu: Snhiyan Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo. ===
Alaw knbsiyaq bay ndanan mniq Coseyng pataw ka bukyo mi juswey, ddha niyi u wada mubungka Coseyng uri da. Mniq kngkawas 2005 cida, seyhu u muda smmalu sapah hosu snliqan mccbu Hancan cida, binaw kwancace qmita pa niyi u alaw spuda bungka hniti pnsltudan cbiyaw qmita, uxay quri uuda snhiyan.
Ndanan rikisi pa, Kiristokyo mi Teysukyio u mnuda beyhing bay pnqrqilan dha, kngkawas 1949 cida, 166 hiyi syosu mi sujyo Pingjang u wada sqra pkrmux ciconging, Teysukyo Pingjang cyawcyu cucyaw Hongronghaw u wada muda pnqrqilan uri. Cida pa, knkana qnlhangan pnrhulan u wada pkngatun kana. Kwoci huyingri cucu Open Doors tmiyu Coseyng ka kndadax cbiyaw knbeyhing bay pnqrqilan dha quri snhiyan Kiristo na qnlhangan, dhuq saya, niqan knkana 5 knbkiyan dhuq 7 knbkiyan kuriscyang ka wada dha sqraq mi shmuk ciconging.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Toda]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* https://zh.wikipedia.org/wiki/朝鲜民主主义人民共和国<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug
prgqcruulqwezw6zjpjobw97ysmae5q
Slovenia
0
1350
102881
102879
2024-02-01T17:10:26Z
Kwamikagami
944
102881
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Slovenia.svg|thumb|Kwoci Suruoweniya (斯洛維尼亞國旗)|alt=Flag of Slovenia]]
= Slovenia(斯洛維尼亞) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Slovenia.svg|thumb|upright|Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Owcow ka [[Slovenia]], 46 07 N, 14 49 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 20,273 sq km(hangan na o Tg155)
(knlbanga dxgal o 20,151 sq km, knlbangan qsiya o 122 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 1,978,029 hiyi.
Gaga [[Ljubljana]] ka pusu alang paru, jiyax 25 idas 6 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Slovenia ga wada sugan 22.80% ka dxgal qpahan, 62.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 14.90% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Borut Pahor, pnaah hngkawas2012 idas 12 jiyax 22pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:EU-Slovenia.svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Suruoweniya(斯洛維尼亞) =
Suruoweniya Konghokuo(Kari Suruoweniya. ''Republika Slovenija''), splawa daha Suruoweniya. Kingal meniq Congo, knlangan biciq msputing Arpesusan. Itari ka puting na tgiril. Mooda tghuna tgiril musa rcilung Yatoriya. Slabu Koroaysiya ka tgnarac daka tghunac. Tgdaya daka tgnarac ge, Siyongyari, mslutuc Awtiri ka tgdaya. 20,273km² ka dheran na knlangan Suruoweniya, maha hari 205wan ka seediq[2]. Hmrinas mdeka ka seediq snhei Ruoma Tencuciyaw. Rupianna ka mgeela knpruwan alang ka knlangan [8]. Anaq kesun knlangan Congo, pddilan Nano Itari, Koruoaysiya daka Sayarweya ka rekisi ma pnGaya daha. Knkawas 1991 idas 6 ali 25 berih na ini ptburux hayan ge, pnugeegul berih Nansulafu, nSohuwecuyi Renpang konghokuo (Suruoweniya Sohuwecuyi Konghokuo). Saya de, qnbsiyaq niqul na knlangan Nansulafu, knbrawan nngalan snpegan GDP knlangan.
== Ris(歷史) ==
Pndaan tnlaman patis na ncbeyo, mputing Pingho sutay ciida, niqal seediq Niantota pslutuc ka knlangan nii di.
Dmoi tecu ciida, seediq ncbeyo Kayarto ma seediq ncbeyo Iririya ka tnalang Weruoniya, Daha kbekuy hari knkawas pnqhequr Romatikuo daka seediq tnalang, kingal suci de, sprdingan spqlhangan, ma kana ba ka pnheyu tnalang breenux paru.
Kndalax 6 suci, rdrudan Luwan na Nansulafu gndudun ptloung niqul daha ka hini di.
7 suci, mtutuy kingal knlangan Suruoweniya, kiya ka Kalataniya Kongkuo. Knkawas 745, srequn knlangan Farankotikuo, kndalax ciida ka rahur seediq Sulafu snhei Tencuciyaw di.
Yaani knkawas maxal kbekuy hari, pntasan《pnatis na Furaysin》ka pnugeela patis snkuwan kari na Suruoweniya, ma pnugeela bale pnatis Latingcumu pnkari Surlafu. 14 suci hayan, kana hari ddheran na Suruoweniya nngalan na Hapusupaw Uwangcaw, pnheyu nAwsiyongtikuo. Qnlhangan na Naporun ciida, Suroweniya nngalan texan Iririya Singsung nFakuo texan.
Knkawas 1848, kana ba ka lnlungan Luwan tnalang ka seediq Awsiyongtikuo, bhangan mpheyu naq knlangan mtburux ka Suruoweniya duri.
Knkawas 1918, wada ini baka pncbuwan na WW1 ka Awsiyongtikuo, ma mspaux di. Seediq Suruoweniya wada mgseediq Sayarweniya, seediq Kuoroaysiya, ma seediq Suruoweniya knlangan daha tikuh. Knkawas 1929, pryuxan ngayan Nansulafu Wangkuo. Mccebu WW2 ciida, krmuxan knlangan beyax icil ka Nansulafu, dheran ckceka, tgiril ma tgnarac, ngalan pnkyapan na Nacuwe Tuokuo, knlangan Itari, ma Siyongyari. Ma pnugeela alang paru Rupianna daka quri tgiril pnkyapan nItari, pndheran na kingal Itari. Bobo pncbuwan dungal, ptuuman pgeegul Konghukuo, ma pngalan naq nNansulafu dungal.
nNansulafu ciida ka Suruoweniya, rmabang ba mgeela kntngiyan mmteru knlangan Konghokuo. Knkawas 1980, mgedang ka Mdudur daha Tituo, sehu Suruoweniya, prading spooda knkkingal pnqlhangan, pkriyux ppyahan, ma spooda knkawas 1989 idas 9 ka snlmeyan ddaan, pgkela pnrngagan so maalix beyax pnskegan ka Suruoweniya.
Knkawas 1990 idas 12 ali 23, pngalan kari kana ka seediq knlangan Suruoweniya, 88% snegul mpkburux. Knkawas 1991 idas 6 ali 25, pgkela mpburux Sueuoweniya. Asi pskagul supi pkremux Suruoweniya ka Nansulafu, ani si mkmaxal ba ali, pkberih knciyuk Suruoweniya ka Nansulafu, mddaha naq uka hari ka mangal luqah, ki kesun mkmaxal ali pncbuwan.
Knkawas 1992, pnugaluk pskingal nOwco, srwaan pkburux knlangan Suruoweniya, ma srwaan mremux [[Renhokuo]] ka seediq Suruoweniya. knkawas ciida, bnbrexan ba ka Suruoweniya.
Bobo pnbrexan, mquri tgiril sqita na ka Suruoweniya. Knkawas 2004 idas 3, remux Peyecucu ka Suruoweniya, idas 5 ali 1, remux Owmong. Knkawas 2007 idas 1, prading dmoi Ow yen. Knkawas 2007 idas 12 ali 21, knlangan Kongye Huweyen kuo nSnkun.
== Mqlahang ==
Pnuoda sbetaq senkiyo ka Congtong na Suruoweniya. Mkrima knkawas ka sqeepah na, malu de pqdisun pgtexan ka ali sqeepah na dungal denu. [9] Sincungcen na sheu, Congri daka Neko ka Mdudul. Pndaan senkiyo Ihuwe ka neko daha. Congri ka mdudul Cucungtang.
Ihuwe na Suruoweniya psnaxan Riyangyen. Kuoming Ihuwe na Suruoweniya (mntena hari siyaiyen) ge, 90 seediq ka pngalan kari. ''Državni svet'' (Kuoming tahuwe na Suruoweniya mntena hari Sangiyen) niqal 40 seediq ka pngalan kari. Beyax spkingal Kuoming Ihuwe. Mksepac knkawas de senkiyo texan.
== Singcng cyuhwa(行政區劃) ==
Sugan maxal daha snpegan kana ka dheran nSuruoweniya, 212 kana ka sucun, ma 11 ka su ga truma na.
== Pkdkilan ==
=== Dungus snnaaxan. Pkdkilan Suruoweniya ===
Torikolafu - knbrawan bale dgiyaq na ka Suruoweniya
Meniq ayus sepac pkdkilan Owco ka Suruoweniya. Ddgiyaq Arpesu, ddgiyaq Tinala, pcceka breenux yayung Tuonawho, ma kyrcilung Ticonghay. Pstnaan knbgrawan na knlangan Suruoweniya ge, haypa 557 m, ma mgeela knbrawan ge, dgiyaq Torikofu, haypa 2864 m. Maha mpceka hari dheran(10124 km² ) bungan llmiqu. Bnubung na lmiqu dheran knlangan nii duri, tgteru mgeela pntbkuwan na meniq knklangan owco, mhiti bukuy na Funran daka Juweteng. Niqal llmiqu bbuyu ka knlangan na truma nana. Ma niqal snapo breenux ssperiq 5593 km² ka knlangan truma. 363 km² ka qnlangan hei qhuni, ma 216 km² qnlangan bduduy.
Karac nTiconghay ka kyrucing Suruoweniya. Ceka mtruma na ge, nUntay karac Tayriku. Pspuwan pgtena ngalan knuuxun na knkingal idas ge, -2°C, idas 7 ge, 21 °C.
== Ppyahan ==
Pnkryuxan ppyahan knlangan na Tongo, mangal ngayan berih tg 1 GDP ka Suruowenoya. Ma knlangan nii duri, mtuuman pnheyu knlangan Sucemawyicucu. Knkawas 2004 idas 5 ali 1, tnuman Owmong. Ma idas 6 ali 28, remux ppryuxan Huweri Tuwehuwancicu(''Exchange Rate Mechanism II、ERM II''). Knkawas 2007 idas 1 ali 1, prading tuuman hbangan Oyenci, spooda ''1 EUR:239.640 SIT'' pgkere pryuxan gnbbaruy.
== Hei seediq daka snhei ==
Dungus snnaaxan. Hei seediq Suruoweniya daka snhei nSuruoweniya
Hei seediq Suruoweniya 88% nSuruoweniyacu, 3% ka seediq Koroaysuya, 2% ka seediq sayarweya, 1% ka seediq Posuniyako, ma 0.4% ka seediq Siyongyari. Pntuting knkawas 2013 seediq ge, spegan knuudus maha hari 79.6 ka knuudus knkawas. 70.8% knrahur ka snhei Tencuciyaw, 1% ka snhei Sinciyaw Ruto, 1% ka snhei Isuranciyaw, ma 4.3% ka seediq uka snhiyan.
Kglexan niqul seediq Suruoweniya ge, 95 /km². mghiqul meniq knlangan Owco. Niqal hari 50% seediq ge, meniq alang breenux paru; mnsngari na ka meeniq alang.
Kari Suruoweniya ka pnrngagan kari knlangan, kari nNansulafu. Niqal ka kari nSiyongyari ma kari nItari, ngalan srengo kari bukung quri dderiq pngayus peni.
== Pnalang ==
Spooda kari uxe pnrngagan, niqal 65% - 79%[10] seediq spegan kana meeniq alang breenux paru knlangan. Rupianna ge, alang mgeela knpruwan knlangan na Sruoweniya. Ma niqal ka pparu na hari ka alang breenux so Maripoar, Cayre, Kolani[11]. Sqita kana alang na Suruoweniya ge, 11 ka kesun alang snaaxan knklegan.
[[Patas bntasan:Triglav.jpg|縮圖|Torikolafu - Mgeela knprawan dgiyaq Suruoweniya.]]
[[Patas bntasan:EUCOM Slovenian Armed Forces F2000S.jpg|縮圖|Dmoi F2000 hetay ruciyun na Suruoweniya]]
== PnGaya(文化) ==
Pnklaan ngayan paru seediq nSuruoweniya, kana ka so Mpuuyas patis Foranco. Puresojun, Uriseciya Yesofu. Sutofan, ma mtluhe kari pprngagan Foranko. Mikorosici, kana ka Mbarah ptutuy Gaya spatis Unyifusin Yakopusu. Ciyarusu, ma smmalu uyas stubu hndure Sulafuko. Afusayniko, Luwan mtubu uyas hndure Raypaholo.
[[Patas bntasan:Maribor Lent.jpg|縮圖|Sqita kyyayung Maripoar]]
Dmatun damac na Suruoweniya, eguw ka mntena hari di msputing Awtiri, Siyongyari, Itari. Quri niqul dheran truma ge, mangal hari siyang sdamac, so iraq truma cqiyan ppuqun ma tnqerun teerang babuy ka sdamac; kyrcilung ge, mangal ppuqun pnyahan rcilung. Niqal ka snlmeyan gmaxan ppuqun pnosa, qlmuqun bteriq Purosiyoto, ma Sarami eguw knklegan. Mmahun ge, niqal qrari mtanah Pnglawa, sino mgtanah bduduy daka sino mbhege bduduy. Niqal snlmeyan beyuq pingkuo ma kana hei qhuni aring siimah mmahan hei qhuni, spkulu slmeyan payranti. Mllamu kana ka hlama nSuruoweniya, so hlama emu, nngalan snlmeyan ware ciyawmay. apgimax snmalu udongko, siyawmayfun malun hei sinjun, hotaw, nduhan potica ''Potica, ma gnmaxan Purekumuarsuka - cipaca(Prekmurska gibanica)knklegan ppuqun.''
[[Patas bntasan:Ribnisko jezero.jpg|縮圖|Lnguwan Ripunica]]
[[Patas bntasan:Presernov trg.JPG|縮圖|Kingan sqita Rupianna]]
[[Patas bntasan:Bled island July 2005.jpg|縮圖|Lnguwan Purayto ]]
[[Patas bntasan:Ljubljana z gradu proti Viču.jpg|縮圖|Sndeeda Rupianna ]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/斯洛文尼亚<nowiki/>(參考自中文維基百科)
94fywuedwomv4hbktmj1qzhgif8roei
Smangus
0
1351
106907
100916
2025-03-27T14:20:58Z
46.211.65.138
106907
wikitext
text/x-wiki
= Smangus(司馬庫斯部落) =
[[File:Smangus.jpg|thumb|Alang Smangus]]
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka alang Smangus.
38 sapah ka kneegu na sapah, 176 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 173 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal85%, Amis1%, Paiwan2%, Bunun1%, ni rahuq na o10%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
Alang Smangus.
== Tnteanak alang (部落特色) ==
Taywan-o yabi Smangus ka gaga Mniq ruwan bi ddgiyaq na Pusu alang seejiq.
== Nniqan (所在位置) ==
== Sing-cu-seyn-ceyn-s-syang-yu-fung-cun. ==
== Klbangan (範圍) ==
hraan hidaw ddgiyaq Sing-kuan, dgiyaq Tay-s-sng lutuc gqian hidaw dgiyaq stabuy dxgal, knbokax na o yabi kingal maxal kbkuy rima kbkuy m ka stabuy dxhal.
== Kndkilan lngligay (地理環境) ==
kbowqax dxgal.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
Mgriq rulu: kndadx Pey-er-kaw- alax cu-ling-cyaw-lyuo-taw, kiya ni muda elu 120 Sng-taw kndadax Ney-wan- muda ruwan Cyng-s-syang do mquri Cu-60-seyn-taw muda paru hakaw Ceyng-s- eelug do muda Na-lwo, Yu-law, Tyen-pu Syo-jwan, Tay-kan, hici do muda elug qqpahan S-ma-keu-s do kika dhuq da. (stutu ni naqih ka mquri elug S-ma-keu-s asi ka bowqax ka ti-pang rulu o ida tduwa musa)
<nowiki>http://www.smangus.org/smangusmap.html</nowiki> <nowiki>http://www.smangus.org/smangusmap.html</nowiki>
== Mlutuc Syusan Teyn-c (電子地圖連結) ==
Syusan Teyn-c alang.
== Mniq alang seejiq (部落所屬族群) ==
Tay-ya-cu.
== Jilan kari (使用語言) ==
Kari Tay ya kari Tlu.
== Snhiyan utux (宗教信仰) ==
Ci-tu-cyaw.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
gal S-ma-keu-s rmngaw ka rudan alang msa iyux dha Ci-neng- kingal rudan hangan na o Mangus ida hangan rudan nii ka Smangu. Seejiq Tay-ya-cu nii o quri paah egu bi klgal snalu kari nii o kndadax mniyah quri Nan-tow-seyn ni Ta-pa-ceyn san hiya ka kkana dha seejiq S-ma-keu-S o quri Tay-ya-cu kiya,rmngaw ka rudan sbiyaw o mkla nanaq mniyah Nan-tow-seyn-jeng-ay-syang na Pinsbkan(alang Juey yeng sayang)mtgsak quri sqabu mniq ssiyaw Ta-pa-ceng-san hiya (sayang na mtghak seejiq Tay-ya-cu- dxgal huni S-ueyn-ya-kow msa),hini ka bowkax balay daya Tay-wan, paah daya qmita o tduwa qmita kklgan ini ktna na Lyow-u- tnalang seejiq do kika mkghak mniq daya hraan hudaw ni ini ktna na nniqan tnhjilan, kingal o dhuq sayang na Ta-ke-cing-si gaga quri sipaw igi ka Cn-si-paw ni Sing-kwan kiya do mdudul muda skrana daya U-fung Na-lwo- ka sayang kika niqan Mrqwang cu. Kiyaka kiya ni S-ma-keu-s ni Mrqwang U-fung- Na-lwo- dnii sdalih ka dxngal dha, kingal yayung ka ska na quri alang Sing-kwan Knaji dhiyaq hari ka pnlupan na, klwaan Tangh tunux siida Knaji ni Mrqwang enda brbuan ppais ka dhiya,
mniq Tay-wan o yabi S-ma-keu-s ka mniq gaga suqi ruwan dgiyaq na pusu alang sjiqan, hngkawas 1979 do prajil niqan deynki djilun ka hini, elug mquri nganguc o hngkawas 1995 ka niqan elug da, ungac elug ka mquri nganguc siida, seejiq alang o asi ka egu hari patas hidaw mkksa muda kagaw ayug do kika dhuq alang Sing-kwan da, kiya do niqan elug nii do tduwa pkkla rmngaw seejiq nganguc ida niqan ka uuqun ni djiiun qyqaya, bukuy do ida klaun ka Seng-mu ni elug do, ini lnglungi ka quri elug da, kika niqan rrigaw ka prajil meiyah hini alang saying do ini pntna seuxan da
== Kklaan rgrigan (旅遊觀光資訊) ==
Koraw Seng-tay-kun-ueyn, tglaq S-li-fu, Sng-mi-ku.
Sing-cu--seyn-ceyn-s-syang-tay-ya-r-s-ma-keu-s-skrana alang cey-hwey.
Sing-cu-seyn-cyen-s-syang u-fung-cun-14-ling-s-ma-keu-s-21-c-1-haw.
rgrirga nniqn S-ma-keu-s-seng-mu-cung.
Cyng-s-syang o alang S-ma-keu-s ka dhiyaq bi nniqan, kana Taywan nniqan qpuring Seng-mu o balay bi niqan hangan na seuhal k abbuyu qulic nii, kana krbangan na o 50km kika yabi spngung do niqan empusal hngkwasan ka pusu qhuni hmrinas hngkawas kingal maxal kbkuy na Seng-mu, saw nii malu bi qtaan ka qpuring Sng-mu ni ida qrasun ni psparu Cyng-s-syang uri (Cyng-s-fung-cyng-hwa-)2003 mniyah Sing-cu-syen-cyng-s-syang-kwn-swo.
Uuqun, sapah tqiyang.
<nowiki>http://www.smangus.org/smangusmap.html</nowiki>
<nowiki>http://www.smangus.org/smangusmap.html</nowiki>
== qtaan bnatas patas (參考資料) ==
<nowiki>http://www.smangus.org/《尖石風情畫》2003,新竹縣尖石鄉公所出版</nowiki>
= '''Alang Smangus (司馬庫斯部落)''' =
Ngayan alang: Alang Smangus
== Pgkela alang (部落特色) ==
Dungus na ngayan alang 「Smangus」 ge pneyah kingal qhuni mntena raus ( Fagaceae), ngayan na Telu de hengac alang ka kiya.
== Nniqan (所在位置) ==
Singcusen Censusyan Syorancun
== Knmlangan (範圍) ==
Quri Singcunsen Censusyan Syorancun 8 ring dheran hiya.
== Kndkilan Tiri (地理環境) ==
Meniq baro dheran yayun brenux ma irin daya na Taykansi, dgiyaq daya hreyan hido Yanrawsan, maxal mmteru kbekuy betaq maxal mpitu kbekuy Kongcu ka knbrawan na.
== Knlklaan Jyawton (交通資訊) ==
== Mggaluk na Tencititu(電子地圖連結) ==
== Luwan na seediq alang (部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Pskari (使用語言) ==
Kari Tayal. Kari Telu. Kari Khilang.
== Snhiyan/ Snhii Conjyaw (宗教信仰) ==
Citujyaw. Tengcujyaw.
== Mpneyah na alang / Alang tndheran (部落由來) ==
Alang nii ge pneyah cida luwan na Taiyacu Sqore Makanaji.
Spooda pnklaan mnatis《Gaya na Tayalcu》, mneniq dheran quri putin na Tapacensan, bobo na de wada qmita palu breenux dheran ka daya dgiyaq, malu qsiya ma mtbeno ka sudu, kii desun na mquri daya theruy ka alang seediq, bukuy na de wada theruy meniq quri dheran Cunsipaw, ani si meniq dgiyaq baro ka hiya, maapun ka dheran, ini kmalu phmaan, mnoda mgnetun krayan, mntexal wada mcherus theruy Matay, kii ka yaani meniq minkwo kawas mriman rima, niqal hari maxal sapah qbberah meyah meniq hii. Alang nii ge mneyah pnsnakun alang na Cunsipaw, daka Cunsipaw kesun daha 「alang palu Cunsipaw」 (Cinsibu Klahu).
== Knklaan Riyokwankawang (旅遊觀光資訊) ==
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Matis alang Smangus nii we, hlidan na Walis Pawan (郭明吉) daka Bakan Temu (梁秀珍).
[[Snakun:Truku]]
6tonk68rsl8mvijk0uafcwrmj64y8xk
Smapuh utux stmaan rudan
0
1352
46458
46457
2021-03-20T23:18:47Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
46457
wikitext
text/x-wiki
== Smapuh utux stmaan rudan (祖靈祭) ==
Smapuh Utux rudan sbiyaw ka seejiq Truku o babaw mnangal uqun, mnhdu mangal uqun ka kana alang do , musa tmsamat kana ka dsnaw. Mnsa bbuyu dhuq sapah ka dhiya do o mangal rnabaw qhuni tamul ni _ rbuun dha kkska hika hlama masu, buut samat ni sinaw, spqaya dha sida qhuni llingay sapah. Mangal _ cicih hlama masu ni sbgay na utux rudan rmngaw:“Kana ana manu hmnru ni mneudus nii o qrasun nami sunan, qrasi nami haya ka bnegay nami nii, duri o kana spat papak mkkarang ni qqbhni skaya o nenisu kana. Nii hini kana ka djiyun nami bbuyu musa powsa gasil.Pkngahun su kana ka samat ni qbhni ni mhnuk nksa nami, psshjil napa nami miyah sapah. Saw nii tblaiq nami niqan damat. Mhuway su balay utux bari. Sus Bari!
== 參考文獻 ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
cwep7h7evabm8dqp5qvx71ov0gu4dir
Smddug kingal lubuy bunga duri, brah niya o smmung kingal laqi duri.
0
1353
46460
46459
2021-03-20T23:18:48Z
Martin Urbanec
1
已匯入 1 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
46459
wikitext
text/x-wiki
Sbiyaw o saw nii ka rudan qrijil,
musa qpahan ka kingal qrijil,
miyah alang gbiyan do,
mapa bunga ka bukuy na,
smddug kingal lubuy bunga duri,
brah niya o smmung kingal laqi duri.
勤奮又刻苦的女人
一個女人去山上工作,晚上回來時,
後面揹著一袋地瓜,之後又加了一袋地瓜,
她的前面也包著一個小嬰兒
0zjh9lr74k3dbel2ekzhiq1kryoye4j
Smebuc
0
1354
46467
46466
2021-03-20T23:18:49Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
46466
wikitext
text/x-wiki
= Smebuc(打) =
Smebuc ku pako qwarux, yasa sluun ku toka rawa.
[[Snakun:Tgdaya]]
68b3uyrbf0dcufi82s1hetjlz952ssc
Smiyan Truku mquri brah
0
1356
46508
46507
2021-03-20T23:18:52Z
Martin Urbanec
1
已匯入 35 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
46507
wikitext
text/x-wiki
Smiyan Truku mquri brah (太魯閣族祭儀演進)
Truku mkBaraw o muda “SmiyanTmukuy masu、Smiyan Knciyan(7 idas~8 idas)ni smapuh utux rudan”.(2)Truku mkSiyaw o muda "Smiyan Tmukuy Masu、Smiyan Knciyan(10 idas ~ 11idas)"Mgay Bari" ni Phadur".
Truku ka mniq nniqan pnyahan dxgal Truwan sbiyaw siida, yaasa niqan ka paru hari dxgal breenux, kiya do Smiyan Knciyan(Mgay Bari)o mseupu mqaras kana ka klgan Truku. Kiya ka kiya ni yaa bi 250~400 hngkawas brah na siida mnkala “Dgiyaq Klbiyun (奇萊山)” tbarah miyah quri nklaan hidaw mkgarang mniq kska Dgiyaq Paru, kiya do ungat paru dxgal breenux ni muda nanak kngkingal alang dha nanak da. 20 iyax 1 idas 2006hngkawas babaw kndeaxan o mlawa kana Bukung alang, seejiq prngagan, emptgsa ni seejiq niqan bi knkla na,miyah mssli empprngaw saw manu ngalun ta hangan “Smiyan(祭儀)”, siida ka pnrngagan o wada mssruwa kana ni ngalaw ta "Mgay Bari" msa kana.Smiyan "Mgay Bari" sun o kiya ka suyang tgsaan lqlaqi ta bnbarah sayng ni niqan bi brihan kkndsan dha, miyah mqaras teumal Smiyan "Mgay Bari" ka dhiya uri. “Mgay Bari (感恩祭) ”ka pusu na o saw nii, “Mgay”o Mqaras quri utux tmninun mngay kana ana manu uqun,kana ana manu nii ta djiyun. "Bari" o utux tmninun,hiya o smnalu kana ana manu ni pgblaiq kana ana manu pnhuma, samat ni kana uqun nii ta djiyun, pbliqun ta na lala bi nngalan ta uqun.
==== Pusu bi psmiyan Mgay Bari o saw nii 感恩祭的意義 ====
(1) mnlngu bi ttgsaan laqi Truku knxalan saying.
(2) brinah ta lmnglung kntmaan Truku sbiyaw,pgblaiq, kmlawa ni mqaras utux tmninun. Duri ni meysa pgblaiq lala nngalan ni msmsamat hkawas duri.
(3) pusu bi o kkla malu bi knkla kndsan ni ttgsaan aji uri o kkla bi smku.
==== Ga seerngaw Mgay Bari 感恩祭的目的 ====
(1) Kntmaan quri utux rudan ni utux tmninun Truku sbiyaw.
(2) quri mqaras utux rudan ni utux tmninun Truku sbiyaw.
(3) quri kntmaan huya ksun mqaras utux rudan ni utux tmninun
== pnyahan kari ==
口述:耆老 Iyang Taying, Yudaw Pisaw 2006
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
cjy6r9sw8067toy5q093mkiy480z6rp
Smli
0
1357
46510
46509
2021-03-20T23:18:54Z
Martin Urbanec
1
已匯入 1 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
46509
wikitext
text/x-wiki
Ida mmlih ka dnuuy mnangal qmblingan, ini sangaay smli na uqulung mpkrana.
Lnglungun ta ka kari, smli nii , spoda knkla mukla uuda. Asi ka mdrumuc mbiyax ta nanaq qmpah u, kiya pniqan ka dnuuy ta wah! Mnangal qnblingan sediq u, ini krana ka dnuuy uri.
Niqan ka taxa sediq , sprun bay qmita sediq alang . Yasa mssu balay ka hiya, mdrumuc mi mbiyax uri.
Musa qmpah ciida, ini kla msangay. Mduru kana ka sediq u, wada nanaq knttu stuku pila ka hiya, sntkuwan na hbangan u sliyun na mi bliqun na smku. Kiya, mrana ka dnuuy na. Qtaan so saya daw, malu kana kndusan na da, kiya so kiya ka kndrmtan na u. Winu mpqrinuc ka so nii hu.
由於他先前認真的典範,怎麼會有貧窮可言呢!
不勞而得之財,必然消耗,勤勞積蓄的,必見增加讓我們來省思積蓄的意義。透過智慧來解釋。 我們要努力工作、勤勞積蓄,才能累積所得。不勞而獲之財、不會增加而會消耗。有一個人、部落的人很重視他,他是一位很忠厚老實又認真的人, 別人休息他日夜工作不休息,也不喊累。有了錢就存起來,累積起來就增加了,他的生活過得很好了,
f801ko1xwtqe4lzymg6tcn1645vbyop
Smmalu qngqaya
0
1358
46514
46513
2021-03-20T23:18:55Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
46513
wikitext
text/x-wiki
== Smmalu qngqaya (織布的步驟) ==
tminun msa ka kari Truku o quri saw snalu tnguraw, djima, qwarux,
# brunguy runguy owana kuyuh dmuuy, pusu bi qngqaya djiyun dha musa qmpahan, gbiyan miyah sapah do o mapa qhuni thuun mhapuy uqun, mapa bunga uqun dha, aji uri o mapa snwasan sqmu, kmtuy masu o mapa masu miyah sapah.
# rawa Rawa nii snalu qwarux, nii o wana snaw ka mduuy apa dha samat nsaan dha bbuyu. Kingal mneudus ka merit o mtduwa rmuxun rowan rawa nii, aji uri o yaa piya mneudus pada ka prmuxun rowan rawa nii.
# gupuq Gupuq o pusu bi djiyun snaw musa qmpahan ni musa bbuyu, gupuq o psaan uqun dsun snaw dha musa qmpahan aji uri o musa bbuyu ka kuyuh dha. Gupuq o tninun uraw snaw Truku, kngkingal snaw Truku o niqan nanak gupuq, yaasa hmdayu dmuuy guouq
# bluhing Bluhing o pusu bi ddjiyun kndsan Truku sbiyaw. Wana uraw ka mtduwa tunun bluhing, kiya do o mkmtminun bluhing ka rudan Truku sbiyaw o musa kska dgiyaq miying uraw, yaasa uraw nii o mnegskuy hari dxgal dgiyaq mhru ni mdakil hiya. Bluhing nii o djiyun tmbus tnkanan masu, brisan, sqmu, pgu, basaw, lhngay. Duri o psaan hlama, aji uri o gtuan pnengalan.
== 參考文獻 ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
cajai28o6pu9zfx948q9nzmp4njsfys
Smraki
0
1359
46525
46524
2021-03-20T23:18:57Z
Martin Urbanec
1
已匯入 10 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
46524
wikitext
text/x-wiki
= Smarki(引誘) =
== Pnyahan pnatas(資料來源) ==
Pnyahan muyas uyas ta rudan sbiyaw.(來自傳統古謠)
[[Snakun:Truku]]
aukorwjca5q2o7ia9mnq2yauldfvv0a
Snazi
0
1360
100917
91168
2023-10-06T00:37:13Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100917
wikitext
text/x-wiki
= Snazi(竹頭角部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka [[alang]] Snazi.
99 sapah ka kneegu na sapah, 303 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 82% niqan 249 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 18% niqan 54 hiyi koia.
Kana ka kleegan [[seejiq]] ga, Tayal80%, Amis1%, Bunun1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
akr41mdkwf2kiowl309y64osi3v4coq
Snegin
0
1361
105715
46542
2024-09-29T15:14:14Z
臺灣語言繼承者
2095
105715
wikitext
text/x-wiki
= Snegin(山櫻花) =
[[File:Cerisier_du_Japon_Prunus_serrulata.jpg|thumb|Snegin]]
Yaani kkkingal knkawas ma idas 3 ciida, qmuyux kesun daha [[quyux]] snegin. Anu [[Phpah|mphepah]] snegin de qmuyux bsiyaq ma ini kparu, kiya kesun daha qyuxu snegin. Ciida de mmaha psrading tmukuy macu mnuhity. Smnegun hari qmita quyux mosa phuma puqun ka
Anu quyux so nii ka pdhedu pshuriq dheran, knbaka na naq ka pkheru ani mmaanu. Ciida duri moda blebing sudu girin tnkuyan daha macu mulaale duri, ki kesun daha moda psgirin.
Niqan hei qhuni na ka sneqin nii. Slaqi miyan ciida, mosa nami mdakil qhuni snegin mangan hei na qhuni, psaun nami cuqi btakan ma, mangal nami atak snalu cida qreti. Melux nami kesun cux ! cux! cux ! ka metaq cuqi, ngalan nami atak na ma hgetun miyan ka beyoq hei seedan atak na, mtbasi, mpmepan hari ma, niqan ka msibus tikuh na duri. Malu puqun wa.
[[Snakun:Truku]]
[[Snakun:Phpah]]
bwgvnck7c5onjnh7xvbqfkjzlnj22co
Sngayan nyowrisucun
0
1362
46549
46548
2021-03-20T23:19:01Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
46548
wikitext
text/x-wiki
= Sngayan nyowrisucun =
Sngayan hini msama kana ka sspriq, ana kneinu ida tduwa qtaan ka qnrqian bbtunux rudan Rinyueyn ksun. ida na nkiya, saw bi smhulis qtaan, snluan kari, kingal nanaq kari, prnaan kari, hlisun bi qmita ana ima sejiqun. Yabi idas spac ni rima do emprajing trawah ka pphpah qhuni yowtung da, siida ksaw smpi gaga mtucing hhuda qtaan kungyueyn ka hini.Mniq sapah uqan nhapuy o malu bi qtaan ka kneinu, ida tduwa dhuq 270 knllabang qtaan. Hini ga tduwa mkan mnhru nanaq ssiyaw dxgal hiya ssama, ida pnhiyug “nyowr SPA kwan” ksun uri, saan trbu qsiya, ida tduwa saan mssangay, ptbalay hyhiyi, psdhriq dqras, pttalang hiyi ni skbiyax hiyi.
[[Snakun:Truku]]
h6kcn8qtrq2ytcfaoa8maudut2d714h
Snpuan qtahi
0
1363
46582
46581
2021-03-20T23:19:03Z
Martin Urbanec
1
已匯入 32 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
46581
wikitext
text/x-wiki
Snpuan qtahi(團結的螞蟻)
Niqan kingal jiyax qmita qtahi ka kumay, rmngaw ka kumay“kana babaw dxgal hini o isu ka cipiq bi, nasi ta mkeekan o kasi misu si ,ciq, mrut kukuh pstmaq” sun na. Embahang ka qtahi do naqih bi kuxul na ni rngagan n aka kumay“Ma su mangal bilaq knan, duma ga, paru qbubur ni ungat biyax, bilaq qbubur ni paru biyax o klaun su hug?” sun na. Kumay o msaang bi ni lngu na pstmaqun qmlqah ka qtahi. Yahan ha! msa ka qtahi“Mgrbu mkaxa pstrung ta yayung hiya.” sun n aka kumay. “Yaa su balay bi meiyah!” msa ka kumay, wada emppsdhug ni mswayay da. Kiya do qtahi ga, asi usa rmngaw kana kleegan qtahi ni srngaw n aka saw nkari kumay, asi endka embngbing msang ka qtahi ni “Lita kana”mkksa. Saw mgrbu mkaxa tmaga siyaw yayung ka kumay “Inu da qtahi nini, aji peutux hug?” msa. Ini lawa bsiyaq qtahi o mdka hnang yayung paru hmbragan asi iyaqh tmbnu qmapur mkan kumay, bitaq muhing ni birat spiyan qtahi. Tnlingis rmngaw ka kumay “Srwai ku hug! Wada ku mqnuqu da” sun n aka qtahi. Paah hiya siida do ini traqil tgbilaq ka kumay da.
== pnyahan kari ==
Yudaw Dangaw,2013.08,口述。
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
ir8cegyuct7jslelyttdymz5n6kxjp5
Somalia
0
1364
102884
89127
2024-02-01T17:18:13Z
Kwamikagami
944
102884
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Somalia.svg|thumb|Kwoci Suomariya(索馬利亞國旗)|alt=Flag of Somalia]]
[[Patas bntasan:Coat of arms of Somalia.svg|thumb|Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Meycow ka [[Somalia]], 10 00 N, 49 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 637,657 sq km(hangan na o Tg44)
(knlbanga dxgal o 627,337 sq km, knlbangan qsiya o 10,320 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 10,817,354 hiyi.
Gaga [[Mogadishu]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Somalia ga wada sugan 70.30% ka dxgal qpahan, 10.60% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 19.10% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Borut Pahor, pnaah hngkawas2012 idas 12 jiyax 22pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Somalia (orthographic projection) highlighted.svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Suomariya(索馬利亞) ==
Suomariya Konghokuo, splawa Suomariya(''Soomaaliya;''الصومال'',aṣ-Ṣūmāl,/s ˈmɑːliə/,so-MAH-lee-ə;Somalia). Kingal knlangan Tongfe, knlangan uka pnkrana. Meniq bobo Suomariyapantaw, kyurcilung Ingtuyang ka quri tnarac, dehuk Yatingwan ka tgdaya, tguiril ge, msputing di Isuopiya, Kunya, Ciputi.。''
== Ris(歷史) ==
=== Ncbeyo Bale(古代) ===
Nniqul Suomariya ge, ngalan ngayan meniq muxi na Fecow, kesun dheran Pangto na Ayci kncbeyo bale. Berih knkawas Kongyen 2350, kncbeyo seediq Ayci ciida, pnheyu bbrigan pryuxan di Pngto [8]。Kongyen 1 suci, stmaan asu kyurcilung mbbaruy di seediq Sira, bob na de, mppriyux mbbaruy daha ka seediq gnbaruy Roma [9].。
== Kndalax Pnqlhangan Betaq Mtburux(從殖民到獨立) ==
Sqlhangan daha ka dheran di mesa. Knkawas 1840, kmremux tgdaya na ka Ingkuo; knkawas 1887 pgkela mesa dhhran nii ge, sqlhangan daha di mesa. Knkawas 1889, meyah kmremux deran ceka ka Itari, betaq knkawas 1925 kana dheran ckceka, ma tghunac ngalan sqlhangan na Itari.
Mccebu WW2 ciida, sqlhangan Itar Suomariya ge, dheran nItari quri Tong Fe ka kiya. Knkawas 1941, pncbuwan di Tong Fe, glekan Ingkuo ka dheran nItari ka Suomariya. Knkawas 1949, mhedu pnrngagan na [[Renhokuo]], dheran snkayak naq Itari spqlahang naq Itari.
Knkawas 1960, pnqlhangan dheran na nIngkuo daka pnqlhangan na nItari, mslutuc pnkburux. Knkawas ciida idas 7 ali 1, mstena “pgSuomariya Konghokuo”.
Knkawas 1969, Mohame· Siyato· Pare ptotuy hetay pkriyux beyax sqlahang. Bobo gneeluk pnqlahang, idas 10 ali 21, ryuxan naq ngayan knlangan kesun “ Suomariya Mingcu Konghokuo” [10]。
== Mseeliq daka pncbuwan truma(內戰與分裂) ==
[[Patas bntasan:Mogadishu technical.jpg|左|縮圖|Knkawas 1993 eluw maci Mociyatisiyo. 1993年的摩加迪休街頭]]
=== Eluw Maci Mociyatisiyo Knkawas 1993( 1993年的摩加迪休街頭) ===
Knkawas 1991 idas 1, Dndulan na Muhanmoto· Falaho· Aytito Suomariya Renhotahuwetang spooda hetay pciyuk Congtong Mohame· Siyato· Pre, knkawas naq ciida idas 2, pryuxan naq ka ngayan knlangan “Suomariya Konghokuo”. Bobo na de, remux uka sehu mqlahang ka knlangan nii. Knkawas ciida, idas 5 ali 18, Suomariran plaxanan mtburux Suomariran Konghokuo. Knkawas 1993, tnnais tuuman oda Suomariya ka Renhokuo, anu wada pnhuqil supi Dame, ma stulus eluw paru sntyaxan, spqita terebi, kika kbberih malix.
Knkaws 2000 idas 8, kana Cenkuo Hohuwe Suomariya msseli Cipu, spooda Kuotu Sencang, sbetaq mangal mgeela Ihuwe daka Congtong, pheyu Kuotu Cunghu, ani si, spuwan shetur na knkingal Luwan hetay dmoi halung.
Knkawas 2004 idas 1 ali 29, knkingal pngalan kari matis Kuotu Renpang Sencang. Idas 8 ali 22, Spheyu pnrngagan Nayruopi ka Kuotu Ihuwe Suonariya[11]. Idas 12, pnheyu Kunya Kuotu Cunghu ka Suomariya [12]。Knkawas 2005 idas 6, theruy knlangan ka Kuotu Cunghu, ani si, uka ka beyax bbale, wano naq musa pankong alang tghunac Paytuoa.
Knkawas 2006 idas 6 ali 5, hetay na Suomariya Luwan Snhei, mbeyax pnccebu na di Ciyunfa Remong, ma sqlahang na ka Mociyatisiyo[13]。Idas 12 ali 24, mrengo pgkela mesa tnuuman knremux Suomariya ka hetay na Isuopiya [14]。Idas 12 ali 28, hetay Kuotu Cungfu Suomariya mbeyax lmiwaq hetay Luwan snhei, remux meniq Mociyatisiyo [15]。Knkawas 2007 idas 1 ali 23, Isuopiya prading kndalax Suomariya malix kbberih ka hetay na Isuopiya[16]。Idas 2 ali 20, spooda pnrngagan tg 1744 haw, sbege hetay ga qmlahang Suomariya Fecow Remong Wehoputuwe, pgkere oda tndheran [17]。Idas 3 ali 12, srwaan Kuotu Ihuwe na Suomariya ka Kuotu Cungfu, kndalax Paytuoa mtheruy alang paru Mociyatisiyo[18]。
== Renpang Konghokuo Pnkriyux bobo pncbuwan(戰息後轉為聯邦共和國) ==
=== Knkawas 2012 Butay eluw Weho nSuomariya(2012年索馬利亞街頭的維和部隊) ===
Knkawas 2008 idas 12, mhurah ka Kuotu Cungfu na Suomariya. Knkawas 2009 idas 1 ali 31, knciyuk Suomariya Mdudul Seho Serifu· Seho· Ayhamayto, pheyu Luwan “Suomariya Caycefang Remong” Ciputi, senkiyo mangan bntaqan ka Congtong Suomariya[19]. Idas 2 ali 14, peeyah kari sehu Suomariya qpahan tloonganna Renhokuo, Kuohuwe Suomariya, 414 daka 9 bntaqan senkiyo, pgkere mangal Congtong Ayhamayto smkagun laqi na Aputilasito· Ari· Somako[ 2], pdooyan niqal knknlangan Ciyanata, daka Suomariya ka Aawmaar· Samako(''Omar Abdirashid Ali Sharmarke), knbgurah Cungri , ma idas 2 ali 20 prading ooda pnqeepah[20].''
Knkawas 2012 idas 7 ali 1, pgkela kari ka Congtong Suomariya Ayhamayto mesa “Pgdngusun beyax seji knkingal Luwan knlangan, pkdakan ddheran nSumariya”, pryuxan Renpangcu ka knlangan. Knkawas naq ciida, idas 8 ali 2, pkryuxan ka ngayan knlangan kesun “Suomariya Renpang Konghokuo”[21]。 Idas 8 ali 20, pheyu Renpang Cungfu ka Suomariya, ani si, ini kbberih snegul Renpang Cungfu ka Suomariran quri tdaya Sipefang.
Knkawas 2013, idas 9 ali 16, spooda daha ka pnrngagan 《Suomariya Ciye》''(The Somali Compact)''[22], “Suomariya Singcung” , pnrngagan daha Prusayar.
Knkawas 2014, Renpang Cungfu smmalu 「Pusu myahun knkawas 2016」spoda Sintong Kuwangciya(''Vision 2016: Framework for Action'')[23].
Knkawas 2020 idas 2, yahun smeeliq kui utur ka Suomariya, ma pgkela “Ptyexan Oda Knlangan”, ndaan knii knkawan 25, knpruwan ba ka snliqan. Quri knlangan msputing Kunya duri, mnnexan ba sqita knkawas 70. Luwan ppuqun daka pnhmaan peeyah kari ka Renhokuo, mmaha betaq idas 6, mpkrana rima kbekuy ka yyahun na ka utur nana mesa [24].
== Tiri(地理) ==
Suomariya meniq kesun “Urung na Feco” Suomariya Pangtaw. Gnyusan dheran rcilung nii, mhungun mgsankaku quri tongpeciyaw. Tgnarac kyurcilung Intuyang, tgdaya dehuk Yatingwan, muxi na bbaro ge, Kuwatafuiciyaw; msterung ayus YaFe pstrengan daha. Ddaan eluw rcilung Ticonghay daka Ingtuyang. Hnyegan na dheran ge, mkobu, breenux, ma mkobu. Llebu leexan mbutur, kndalax tgdaya quri tghunac mglebu hnyegan na ka dheran.
{| class="wikitable"
|+
|[[Patas bntasan:Lamadayawaterfalls6.jpg|左|縮圖|Tgelaq Matuosanmay. 馬多山脈的瀑布]]
|-
|[[Patas bntasan:Burao countryside.jpg|置中|縮圖|Snapo Ango ssudu Pulaaw. 布拉奧的稀樹草原]]
|-
|[[Patas bntasan:Somaliland (6936771853) (2).jpg|縮圖|Bnaquy rcilung Popela stmaan asu Tgdaya. 北部港口城市柏培拉的沙灘]]
|}
Dheran mnddengu ka cceka mquri tongpe ka Suomariya. Ma mdeka dnngeyan ka quri sipe daka tghunac, ma 1.64% ka dheran malu sqeepah phmaan.
== Karac(氣候) ==
Maha naq karac hari Naro mttilux dnngeyan, tghuna quri gqiyan hido ge, nkarac kntlexan breenux snapo, knkkawas kntlexan mddengu ini qyexi. Seengan qnyexan knkkawas, kndalax tgdayaa mquri tghunac, qnyexan kndalax 500~600 haumi, pneelih dehuk 100 hami. Kyrcilung tgdaya hreyan hido mncugil sbhuran tikuh bgihur paru mpgeriq pnyahan tddaya Intuyang. Knkkawas mquri naq karac mttilux, shido diyan pntnaun spegan 30~40°C ka knbrawan.
{| class="wikitable"
|+
|[[Patas bntasan:Somalia Topography en.png|左|縮圖|Sqita hnyegan dheran. 地形圖]]
|}
=== Pnyahan naq kndkilan(自然資源) ===
Kana naq hari ka pnyahan, so ka yo, te, si, sukaw, ryuitu, tong, cen, me. Ma niqal ka suyo ma tenjanci. Tnugoo na ini pkrnai kana nana. Stenge ba ppyahan kana qqcurux. Bungan llmiqu ge, dehuk 13% snpegan.
== Jnko (人口) ==
Pnkuuruy snepu Knkawas 2018 ge, niqal 1518 wan ka hei seediq. Seediq naq hari
Suomariya, sugan Samaraycu daha ka Sapucu daha Luwan. Ma Samaraycu dehuk
8o% ka hei knlangan. Niqal Taruto, Hawena, Isako ma Tiar sepac knklegan Luwan.
Sapucu niqal Ticiar ma Lahanun daha Luwan. Isurancuyaw ka snhei na knlangan,
seediq Musuring mangal 99% seediq knlangan。
== Kari(語言) ==
Kari Suomariya nSancu kari Kusito, srengo na knlangan Suomariya. Kari srengo na nii, kana Isuopiya, Sutan ma Knniya ka dmoi kari nii.
== Singcng cyuhwa(行政區劃) ==
=== Gnayus Berih Pncbuwan (內戰前區劃) ===
Sugan 18 co kana ka knlangan, nii ge, Awtaro, Sipe, Tuokotauar, Sanako, Suoro, Pari, Nuciyaar, Mutuko, Ciyaarkututo, Siran, Congseperi, Penatiar, Pakoro, Pay, Siyaseperi, Kaytuo, Congcupa, Siyacipa. Knkingal Cosugan klegan dheran nana.
{| class="wikitable"
|+
|[[Patas bntasan:Somalia Numbered Regions.png|左|縮圖|(Gnyusan berih naq pncbuwan)索馬利亞內戰前區劃]]
|}
Snpegan Pgdngusan Knkingal Co
① Siyacupaco
② Congcupaco
② Kaytuoco
③ Payco
④ Pakoroco
⑤ Siyaseperico
⑥ Panatiarco
⑦ Congseperico
⑧ Siranco
⑨ Ciyarokututoco
⑪ Mutukoco
⑫ Nciyaarco
⑬ Parico
⑭ Suoroco
⑮ Sanakoco
⑯ Tuokotayarco
⑰ Wokoiciyalopetoco
⑱ Awtaloco
== Speeyah Pnyahan(產業經濟) ==
[[Patas bntasan:Somali sheep.jpg|左|縮圖|(Miric Suomariya)索馬利亞羊]]Knlangan Suomariya maha 80% kari ka seediq tmabu tnbugan, ma mddeka ka tmabu tnbugan daka tmabu tnbugan, ma mhuma ppyahun. Kana pnyahan tnnabu musa hmrinas mdeka pnyahan na kana knlangan. Miric, dapa, ma dapa mbutun bukuy , mangal mgeela tnabu klangan ka kiya. Pnyahan pnhuma ge, kana blebun, sibus, wata, kawriyang, ma srqemu. Msaanaq naq pnyahan ge, zusiyang, Alaposuciyaw daka moyaw. Pnyahan snlmeyan ge, knciya, ware tngiya, ppuqun, ma tmaku pnugeriq. Knriyan qrari mgsama, sukaw, niqal kana te, yo, mong, ma ni. Spoosa knlangal icil ge, tnbugan stabu, ma pnyahan na,(Hmrinas 60% pnyahan spoosa knlangan icil.),
blebun, zusiyang, moyaw; kikay speeyah knlangan icil, ppuqun, ngalan sseeliq, kana ka pthuwan.
=== Paru Pnyahan Tgkingal(第一產業) ===
Paru ba pnyahab Suomariya ge, pnhmaan. Dntilan na putting knlanan, pntlhayan na sphuma Suomariya, kndalax hniti rudan, mquri pntlhayan hndure. Pnooda pusu ginko na Suomariya, dehuk 80% ka mddeka tmabu tnbugan, daka mdeka mphuma ma mtabu tnbugan ka seediq. Tmabu miric lmiqu, meric ngalan uban, dapa mbutun bukuy, ma dapa. Dheya duri, smeli beyuq qhuni, ma geluq qhuni pkrana ppyahan daha[27]. Ngalan daha spriyux bbrigan knlangal icil ka blebub, qcurux, bagah;knciya, kawriyang, ma srqemu ge, pstalang daha naq bbrigan knlangan truma ka nii [29].
==== Paru Pnyahan Tgdaha (第二產業) ====
[[Patas bntasan:Laasqoray30.jpg|左|縮圖|(「Las Qoray」 Ppuqan kanzume(''Las Qoray''))鮪魚罐頭]]Pnhuma ka pusu sslmeyan pnyahan na Suomariya, ngalan pnyahan kana knlangan ka 10%. Ani si, anu eguw ba ka mkela meyah posa hbangan mpstuku pila ka seediq Suomariya, meniq knlangan icil tnlangan, kana koba biciq, ma koba knbgurah tkriyak.
[[Patas bntasan:MogadishuCoke.jpg|置中|縮圖|(Kingal sapah mtquri Kokokro Mociyatisiyo)一家位於摩加迪休的可口可樂新裝]]
===== Paru Pnyahan Tgteru(第三產業) =====
[[Patas bntasan:Air Somalia Tupolev Tu-154.jpg|縮圖|(“Oda Sapah skiya Suomariya” (''Air Somalia'')「索馬利亞航空」(Air Somalia)]]
Mmtrru kmxalan kingal kana paru, mabiciq ka Luwan sapah skiya, kana hari ka prperih, uka kana snapo ka tlangan na duri. Niqal Luwan knlangan sapah skiya ka Mociyatisiyo daka Popela. Berih pncbuwan naq knlangan daha hayan, wano nanaq kingal Luwan sapah skiya ka knlangan Suomariya( Luwan sapah skiya Suomariya) ka skiya mmahaqun.
== Tensin daka Oda Meyti(電信與媒體) ==
Niqal saya duma ooda knbgurah, ma niqal psseengan hhbangan qpahun tensin daka sqeepah wangci wangru ka Suomariya [33]. Prading mccebu naq ka knlangan daha, eguw klegan ka kosi bgurah tensin. Kana so ini ptuku qyqeya na duri, wada naq dmudun smkela ka nngalan. Pnyahan naq pila nii ge, Ciyeciya nanaq knlangan daha, ma pntlhayan daha gizicu, pusu na pneeyah kana ka Congkuo, Nanhan, ma Owco. Meniq ka Feco dheran truma, mtutuy ka bgurah kosi tensin, pneeyah Suomariya, rahur knlangan ka uka beyax maapa so sbege daha. Seediq mbaruy, spooda daha qnawan dsdesun, ma pooda tencucingzong pryuxan hbangan sbege gingko, ma kana wangciwangru[34] leexan ngngalan. Moto bale ka bobo mddoi suupu ka so di kosi Sprint Nextel, kosi ITT, ma kosi Telenor, qmango knlangan ka kosi daha mpsllutuc. Tensin kosi Saya na Suomariya, niqal beyax daha mbege mhenuk bbrigun, ma mtaso ba bhangan ka pprngagan duri di[28].
== Eluw Hqulan(交通運輸) ==
[[Patas bntasan:Erigavo2.jpg|縮圖|(''Pathway in old Erigavo.'')]]
Mihiti ba tgbukuy blbale ka oda ssahaqul, eluw basu ka sahaqul na oda dheran baro. kingal ba ka ooda eluw rulu puniq ka knlangan; dnyagan snlmeyan knkawas mpitu knxalan na Conghuwa Jenming Konghokuo. [35]
Ddaan babale eluw basu ge, 15215 km ka qndsaan, 2880 km ka eluw qnpahan poyo, wano naq eluw Suomariran truma, kana wada qnbsyaqan ba ini slmei ka eluw. Eluw Quri mtruma, rulu daha ka dapa mbutur ka ngngalan sshaqul.
Oda saaqul ge, mooda rcilung ka spurun daha bele qmita. Ngalan ba stmaan asu ge, niqal tghunac Mociyatisiyo daha ka Cisumayo. Tgdaya ge, Posasuo Mariya. Anu mncugil so mccebu ka tghunac, kiya stmaan asu ka tgdaya, ini bale pdmai mmahaqul sooda rcilung nii. Knkawas 1997, peeyah hbangan quri Posasuo Owmong, pkriyux spooda tikuh knmalu so hndure ka snlmeyan.
== Oda Sqlhangan(政治) ==
Bobo pncbuwan daha naq Suomariya, sdkaan naq dmoi niqal qyqeya pcbuwan ka knlangan. Snpusan pprngagan psbale nqbsuran knklangan. Knkawas 2004 pheyu Kuotu Cunghu qqlahang. Knkawas 2012 lixan ka Kuotu Cunghu, pheyu kingal blbale nanaq Cunghu daha ka bobo pncbuwan mpusan kingal knkawas di. Tnburux nanaq pnklaan ka Suomariran, ma kana naq ka mgeegul alang Topangran, mtburux naq ka kana kiya duri. [36]
== Knlmeyan Knklangan Icil( 對外關係) ==
Bobo pntburux knkawas 1960, anu pnugnusan “Tasuomariya”, qnbsyaqan ba ka so pnqnaqah na di Isuopiya. Pnqlqilan ciida mnoda ini sqqita ma ptaalix ddaka Sutong, pncbuwan daha naq ciida ge, uka ka Cunghu mpqlahang. Knkawas 2008 bobo pnheyu Kuotu Cunghu, spruun smmalu ka ptbale quri di knlangan icil, psruun ka psbale
pkkmalu di. Mekuo, Cuwongkuo( Cuwongkuo di Suomariya), Tuarci, ma knlangan
naq ncbeyo so Alapo, Luwan naq knlangan Alapo.
== Faryu(法律) ==
Teru ka eruc eluw pnugaya Suomariya, Mingfa, Congciyawfa, ma pntlhayan ncbeyo.
== Mingfa(民法) ==
Meniq Suomariya, pusu eluw pnugyaan smnegul bobo mhurah qnlhangan na Mohame· Siyato· Pare, ngalan spheyu dungal. Ma spqlhangan naq di Pangtoran, ma Suomariran pnqnlhangan. Quri sehu Kuotu Renpang (''TFG''), kingal bgurah pneruc, spheyu pnrngagan knklegan knlangan.
== PnGaya Isuranciyaw(伊斯蘭教法) ==
Ndaan nrudan, paru ba pnngalan soda knlangan Suomariya ka Pnugyaan na Isuranciyaw. Pnrngagan knkingal Senfa na Suomariya, pusu ba na knlangan. Ani si, wano naq stiyu ndaan so mmaangal msterung, lmutuc ma so kana soda Putongmingsu tnsapah. Ndaan so nii, kndudun knpriyux naq kndalax pncbuwan daha, ki ka ciida ka meniq so Sinciyawfa, sqita kana alang quri knlangan. [37]
Sinciyawfating nii, teru klegan ka spooda,
Psetuq kari quri Singsu daka Mingsu;
Pnluwan sqerac seediq mangal qnquwan;
Qmlahang wada ngalan qnquwan.
Kana Ciyawfa Fating, anaq leexan ttaan ka pneeruc spseli, ani si, skngalan knkingal
naq qtaan ka knkkingal psnluwan. So ka Mdudul, mdayo pndudul, ma sepac fakuwan.
Kingal Cingcaciko, mhaduc pgkela fayen, ma ddaan psetuq kari na di fakuwan, ma
pdayu pkseesu qnqihan niqul, ma pqerac seediq mangal qnuquwan. Duma dungal,
mpqlahang seediq ga seeluk fating truma hiya. Kingal pntburux Caycungweyen,
pngalan maangal jeking, ma mqlahang oda nngngalan jeking, kana msepu nngalan
jeking, spooda beyax naq tnaalang sugan naq seediq tnaalang gnbbaruy. [37]
Knkawas 2009 idas 3, pnheyu bgurah Suomariya Renho Cunghu pgkela Ciyawfa nii
ka spooda ba bale eluw Sufasitong na knlangan.[38]
== Sqlahang Pnsgao na Suomariya(索馬利亞判官政治) ==
Qnbsyaqan spooda pntlhayan kingal kesun “Sqlhangan Pnsgao na Suomariya”. Pnqlhangan Pnsgao(''Xeer'')ge, kingal eguw pnckaan knklegan eluw pnugyaan. Truma na uka kingal pnngalan psetuq soda kesun mpsetuq pgkela pnugaya, ma mhuwa pkesa prngagun ka pnugyaun.
== Nddaan Mangal Gnlekan Rcilung (海盜行為) ==
Anu knkkawas mccebu naq ka knlangan Suomariya, nniqul pkdkilan daha kingal naq nniqul(Meniq eluw rcilung mplutuc Owya Suisuyunho ka Yatingwan), ki ngalan ba snayuk pglekan mpgeeguy rcilung. Ado mhurah ka pnGaya na knlangan, yahun pkayak mangal qcurux asu knlangan icil klaali ka rcilung na Suomariya nii.
Kiya ngalan maangal qcurux, seediq dnbaruy, ma hetay mkela mesa spooda mpgeeluk mangal ge, eguw ka nngalan ppyahan. Kana so gnlekan mnangal daha, uka hari ka seediq so mangal luqah, ma pnhqilan, pryuxan paru ba hbangan pani. Luwan mpkaya mangal mpgeeluk nii, pntlhayan naq supi hari ka kana, malu kana ka ddooyan daha mkayak gmeeluk. Kiya asi maku smkagul butay rcilung musa gnbaan ka knklangan sehu; rmaban ba ka quri siyo muxi Hafong hiya uka ba so pnugdmaan peni.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/索马里<nowiki/>(參考自中文維基百科)
hqipfngp7cilkjwl2m9wx6s313h9ae6
South Africa
0
1365
84942
76576
2021-12-29T10:39:18Z
HongZongYi
54
/* Alang Mkbrnux(城市) */
84942
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of South Africa.svg|thumb|Flag of South Africa- Kwoci Tuhunac Afrika(南非國旗)|alt=Flag of South Africa|286x286px]]
= South Africa(南非) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of South Africa (heraldic).svg|thumb|File:South Africa Coat Of Arms.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Meycow ka [[South africa]], 29 00 S, 24 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 1,219,090 sq km(hangan na o Tg25)
(knlbanga dxgal o 1,214,470 sq km, knlbangan qsiya o 4,620 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 54,300,704 hiyi.
Gaga [[Pretoria]] ka pusu alang paru, jiyax 27 idas 4 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal South africa ga wada sugan 79.40% ka dxgal qpahan, 7.60% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 13% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Jacob Zuma, pnaah hngkawas2009 idas 5 jiyax 9pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Location South Africa AU Africa.svg|thumb|File:Location South Africa AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Tuhunac Afrika(南非) =
'''Tuhunac Afrika Konghkwo''' (Kari Tuhunac Afrika: Republiek van Suid-Afrika [rɛpɵˈblik fan səitˈafrikɑː], kari Ingkoku: Republic of South Africa),splawa dha Tuhunac Afrika (kari Tuhunac Afrika: Suid-Afrika [səitˈafrikɑː], kari Ingkoku: South Africa), wa mniq Afrika tuhunac balay, tuhunac u pnstrngan Tasiyang mi tuhunac Ucilung India na konghkwo. Knbeyhing tndxral Tuhunac Afrika pa hmrinas 122 knbkiyan pinghwang km,knbeyhing dxral mi knhbrawan hiyi sediq u tnbkuwan tu24 knkana qnlangan, quri so ‘Qnlhangan Kcka Qnlhangan’ Lesotho (1,106km knbbaraw ka ayus) mniq kcka dxral Tuhunac Afrika daw wada mkingal Kcka Mskaya Dxral.
== Ri-s(歷史) ==
=== Pusu tyawmu: Rikisi Tuhunac Afrika. ===
[[Patas bntasan:South Africa - population migrations.svg|縮圖|File:South Africa - population migrations.svg-各族群的人口在不同時期陸續遷移到南非,形成了現今的「彩虹之國」。]]
==== Mcbiyaw balay sucyeyn kawkuswey(史前考古學) ====
[[Patas bntasan:MapungubweHill.jpg|縮圖|File:MapungubweHill.jpg-馬蓬古布韋山,馬蓬古布韋王國前首都的遺址。]]
[[Patas bntasan:F. Benda-The planting of cross by Bartholomew Dias in 1488-0681 (cropped).jpg|縮圖|File:F. Benda-The planting of cross by Bartholomew Dias in 1488-0681 (cropped).jpg-葡萄牙探險家巴爾托洛梅烏·迪亞士是首位成功繞過好望角海峽的人,並在開普角種下十字架。]]
[[Patas bntasan:Charles Bell - Jan van Riebeeck se aankoms aan die Kaap.jpg|縮圖|File:Charles Bell - Jan van Riebeeck se aankoms aan die Kaap.jpg-查爾斯·戴維森·貝爾在19世紀的油畫。畫中描繪揚·范里貝克於1652年抵達桌灣,並建立了歐洲人在南非的首個定居點。]]
Tuhunac Afrika u niqan duma qnlangan babaw dxral knrudan balay kawku mi hwasu ssdiq hniti tuqar cbiyaw balay. Kawku sweycya u wada kndadax Hawtng Sng kcka knkingal bling sndiyal smku knou bay hwasu mi buc ssdiq cbiyaw. Pnsliyan Cyawkwen UN u wada dha ngalan Jaysang Hniti Qnlangan Tuhunac Afrika uri, splawa ‘Pusu Pnyahan Ssediq’. Kngkawas 1924, Raymond Dart u mniq Tuiwil Daya Sng kingal alang Taung sndiyal tu1 hwasu ssediq- Laqi Taung. Ya bay kndadax brah kongweyn 500 kngkawas cida, sediq San mniq Afrika tuhunac phiyu knkana umaduk lmamu mi spuda qqpahan tmabu tnbuwan ka pusu uuda keyjay. Dsediq San niyi so ka sediq mptabu tnbuwan niya pa splawa dha ‘Sediq Khoikhoi’ (Dungus niya u ‘Ssediq’), kiya u kcka tnpusu mniq tndxral hiya u splawa dha ‘Sediq Bushmen’ (Dungus niya ka ‘Sediq Lmiqu’). Spuda qnbsyaqan bay msturung mi pnspuwan dara daw, ddha minjoku niyi u wada msediq Khoisan.
[[Patas bntasan:ApartheidSignEnglishAfrikaans.jpg|縮圖|File:ApartheidSignEnglishAfrikaans.jpg-「供白人使用」——以英語及南非語寫上的種族隔離標誌。]]
=== Konghkwo(共和國) ===
Kngkkawas 1960 prading, duma qnlhangan u prading tbrinah ini sruwa pnwaya psanak minjoku Tuhunac Afrika, binaw alaw muda pnwaya psanak mnjoku ka Tuhunac Afrika, kiya ka mnuda ‘Snklwiyan Pnskraya Keyjay’. Kiya u mniq kngkkawas 1960 dhuq kngkkawas 1970 jiday, malu muda pnsung qnlangan cida wada ini biyaw mrana na Nihong, wada dha splawa sa ‘Knbeyhing Sediq Keyjay Afrika’. Dhuq kngkkawas 1980 jiday, knbeyhing balay hmtur uuda u beytaq pkrana dhiq Pchuwan Kwoci mi wada malax tocu ka qnlhangan icil, kiya ka wada dndulan ka keyjay Tuhunac Afrika.
Mangosuthu Gatsha Buthelezi mi Hari Schwarz mniq kngkawas 1974 pbatas pnsdhuwan “Pnkla Kari Snhiyan Mahrabatini”, snbeyhing quri psblayaq rinji muda biyax mi mntna kana ka txtaxa sediq ka pusu niya, kiya Tuhunac Afrika mpdudul dha qalux sediq mi bhuway sediq muwaya bay tumn1 wada mnhdu pbatas quri pnsdhuwan niyi.
Kngkawas 1989 cida Frederik Willem de Klerk ka psdhuwan phiyu soto qnlhangan, wada plaxan ka pnwaya psanak minjoku kiya mi pdudul dukurici ka Tuiwil hunac Afrika. Kngkawas 1990 idas 2 diyax 9, Namibia u wada pbatas psdhu keyngpo dha mi snpeyyah qnlhangan Tuhunac Afrika dukuricu. Mntna kngkawas cida, wada pkla kari ka Tuhunac Afrika sliqun dha ka howuku dha, kiya mi tumal “Patas PnsdhuwanUxay Pkrana Howuci”.
Kngkawas 1994 idas 3 diyax 1, Tuhunac Afrika u wada dha subway Namibia ka Ppanan Asu Walvis mi Penguin Cyuntaw. Idas 4, Tuhunac Afrika u muwaya bay mntxan muda Ini psanak minjoku seyngkyo, uxay wana niyi, Tuhunac Afrika u wada snburah tumal Ta Ing kwoswey Dungan, kiya mi wada mtumal mnTuhunac Afrika Pkrana Kongtongti.
[[Patas bntasan:South Africa - Drakensberg (16261357780).jpg|縮圖|File:South Africa - Drakensberg (16261357780).jpg-德拉肯斯堡是大陡崖的東部與最高部分,環繞著非洲南部中央高原的東、南及西部邊界。]]
== Ti-ri(地理) ==
=== Pusu tyawmu: Lnlingay dxral Tuhunac Afrika. ===
Juga dxral u pntura Tuhunac Afrika pusu balay nniqan lnlingay dxral dha. Mqalux kndux seyng ka kndadax pnspuwan Tubeyhing Doras tukcka tubaraw brnux tnayus, Tubeyhing Doras tubaraw dudux balay u dhuq hmrinas 3,000m. Tunarac mbanah seyng ka Tudu Dwiyaq Drakensberg,tudu dwiyaq niyi u kiya ka wada mtnayus Kwa Zulu-Natal Sng mi Lesotho. Uxay wana katu doras mi tudu ddwiyaq ka wada ptura bay tnayus, msngari mlngu bnatas ka dxral pa uka mndungus bay pnsnakan ayus. Kcka duma klaun dxral u niqan rncuhan rakaw, duma dxral u wana spuda hangan dha muda pkla.
Tuhunac Afrika u wa mniq tuhunac hungun balay Afrika, mkngahu ucilung seyng u muru tuhunac Tasiyang mi tuhunac Ucilung India lmutuc hmrinas 2,500km, kiya mi dxral qnlhangan u dhuq 1,219,912 pinghwang km. Spuda “Patas Kngkawas Knhbrawan Hiyi Sediq UN”, tnbkuwan qnlangan tu24 knbeyhing qnlhangan ka Tuhunac Afrika.
== Kngkarac(氣候) ==
Tuhunac Afrika u Mtilux Sspriq Brnux Kngkarac ka pusu. Tasiyang mi Ucilung India psanak kndadax tunarac, tuhunac, tuiwil tu3 pnyahan mtqiri Tuhunac Afrika, hniqan dxral u tudaya ka baraw mi tuhunac ka truma, kngkarac u kndadax tuiwil daya ka Nanobi Bnaqi Bbuyu, tuhunac ka Mtilux Balay Kndnguwan Dmka Kndnguwan Kngkarac dhuq tunarac ka Mtilux Hari Kngkarac. Misan u mniq kawas kawas idas 6 dhuq idas 8.
[[Patas bntasan:Die Transvaler Referendum.JPG|縮圖|File:Die Transvaler Referendum.JPG-1960年10月5日《川斯瓦人報》(Die Transvaler)的頭版,宣告共和制以70,000票之差勝出。]]
=== Sngwu Twoyangsing.(生物多樣性) ===
Tuhunac Afrika mniq kngkawas 1994 idas 6 diyax 4 pbatas pnsdhuwan “Pnsdhuwan Sngwu twoyangsing”, wada pwaya mndungus patas pnsdhuwan Qnlhangan Sngwu Twoyangsing Canrwey mi Singtong Keykaku. Mniq qnlangan u 17 ka kcka Cawci Sngwu Twoyangsing Qnlhangan Tongmong, tnbkuwan tu6 ka Tuhunac Afrika.
=== Ccamac(動物) ===
Kiya ka knkana rayung Transva, lqlic Afrika, lqlic Tuhunac Afrika, bhuway sinyo tuhunac, dapa dmay tukarac urung, miric nyeyncyaw, miric heypan, huling bbuyu, homa, kiya mi bbaraw waru rqnux Tuhunac Afrika uri mi ou bay punuh ccamac u malu qtan mniq kcka kwanmucong spriq. Kiya mi Tuhunac Afrika u niqan ou bay tukubeycu kluwan ccamac lmiqu, kcka u kiya ka knkana mniq nniqan Karoo uxay biyaw mpuka ka osagey Tuhunac Afrika.
=== Cyunrey(菌類) ===
Dhuq kngkawas 1945, Tuhunac Afrika u wada hmrinas 4,900 kluwan bntasan ka cncyun (kiya ka knkana wada mnLukus Dxral na kluwan uri). Kngkawas 2006 cida, Tuhunac Afrika u ya bay niqan 20 knbkiyan cncyun (ini spuwi ka mnsdan mudus kuwi niya); spuda snpuwan dha matas, knou cncyun Tuhunac Afrika u rmabang knou qqhuni mi pphpah.
[[Patas bntasan:Nelson Mandela-2008 (edit).jpg|縮圖|File:Nelson Mandela-2008 (edit).jpg-納爾遜·曼德拉,是南非歷史上首位黑人總統。]]
=== Qqhuni mi pphpah(植物) ===
Qqhuni mi pphpah twoyangsing Tuhunac Afrika u kari bay mi mndungus balay, niqan hmrinas 22,000 kluwanan ini pntna kawtng qqhuni mi pphpah, kiya ka kana qnlangan knklan kluwanan qqhuni mi pphpah ya bay 9%. Qtan bay sngwu cyunrwo ka sspriq brnux, kcka hini pusu bay u niqan rcya king hohwan mi qhuni paycu.
=== Quri so pawyu(保育問題) ===
Mniq cuxal 40 kngkawas, wada uka ka knbeyhing bay dxral cisi ida nkiya Tuhunac Afrika, pusu balay ka 19 th cida scuqi hbaraw ka sediq, mrana ka alang mkbrnux mi kmuruc qhuni lmiqu. Kiya uri u niqan ou bay ka kluwanan pneyyah qnlhangan icil (Mray so qhuni qalux cing, maingta kiya mi phpah tukarac ing) quri so tndxral sngwu twoyangsing u wada knbeyhing bay snrdingan niya.
[[Patas bntasan:Uniegebou.jpg|縮圖|File:Uniegebou.jpg-位於普勒托利亞的聯合大廈——行政所在地。]]
== Cng-c mi Cng-fu(政治與政府) ==
Pusu tyawmu: Seyhu Tuhunac Afrika, seyji Tuhunac Afrika, horicu Tuhunac Afrika mi biyax sediq Thunac Afrika.
=== Pnsliyan Seyhu(政府結構) ===
Tuhunac Afrika ka Gikay Konghkwo, binaw tuhuy quri so konghkwo niyi u ini pntna, soto ka qnlhangan weynso mi pusu tunux mpdudul seyhu uri. Diyax iyax qpahun soto u 5 kngkawas, malu mn2 mangal qpahun soto. Soto u malu dmurun phiyu huku soto mi knkingal bu bbucyo, kiya mi bucyo mi knkingal dnudul niya pumn ka muda pssli Neyko. Kokomin Gikay u malu muda ini snhiyi tongyi muda tanho soto mi neyko. Singcng, phiyu waya mi suhwa u to bay sqlhangan mdakar keyngpo kana, nasi smliq waya keyngpo, sangci hoing u niqan biyax hmtur singcng cikwan mi ndan gikay.
=== Horicu(法律) ===
Soweto u pskoraw kngkawas 2012 tumal na sediq u kangyi smquri ptuluk qridin tongsingryeynco. Tuhunac Afrika u niqan mdhu bay qmlahang waya biyax sediq, binaw ida niqan duma cyunti ka thqilan dha mita. Tuhunac Afrika ka Afrika tu1 smruwa tongsing msturung niya qnlhangan.
“Keyngpo Tuhunac Afrika” ka Tuhunac Afrika tubaraw bay horicu, waya niyi ka nniqan konghkwo pndungus lxanan horicu, pwaya biyax mi qpahun kongmin, kiya mi muda mku psanak ddaun seyhu.
=== Pnluban waycyaw(外交關係) ===
Kngkawas 1948 dhuq kngkawas 1990 jiday prading, bhuway seyhu Tuhunac Afrika u muda pnwaya psanak minjoku, so kiya wada danan hmtur mi sthiyaq balay syakay qnlangan. Cida, wada balay so tnqliyan murux nanaq ka hnyuwan niya qnlangan, wana duma dxral qnlhangan tudaya bhuway seduq cngcweyn ka niqan pnluban dha.
Kngkawas 1998 idas 1 diyax 1, Tuhunac Afrika u wada pstuq pnluban waycyaw Cyoka Minkoku, kiya mi mndungus bay phiyu pnluban waycyaw Cyoka Jnmin Konghkwo, kiya ka thiti bay tuhuy Cyoka Monkoku pstuq waycyaw na pusu pangcyaw qnlhangan. Ana so kiya,Tuhunac Afrika u ida mniq Taiwan phiyu dayhyocu, kiya ka ini khbaraw tuhuy Cyoka Minkoku pwaluk malu pnluban uxay seyhu wacyaw pnluban na qnlhangan Afrika uri.
=== Singcng cyuhwa(行政區劃) ===
{| class="wikitable"
| rowspan="3" |
| colspan="8" |
|-
|'''Pnsuwan dxral Pnsltudan 傳統地域劃分'''
|'''Hangan 名稱'''
|'''Kari Tuhunac Afrika南非語'''
|'''Sohu首府'''
|'''Knhbrawan hiyi sediq (Kngkawas 2016)人口(2016年)'''
|'''Knbeyhing dxral (km<sup>2</sup>)面積(平方公里/km<sup>2</sup>)'''
|'''2 Ci Cngcyu二級政區'''
|'''Tuhaw圖號'''
|-
|Transva Sng 川斯瓦省
|Gauteng Sng豪登省
|Gauteng
|Johannesburg 約翰尼斯堡
|13,399,724
|18,178
|5Cyu
5區
|7
|}
{| class="wikitable"
| rowspan="5" |
|Natal Sng納塔爾省
|Kwa Zulu-Natal Sng夸祖魯-納塔爾省
|KwaZulu-Natal
|Pietermaritzburg彼得馬里茨堡
|
|
|Limpopo Sng 林波波省
|Limpopo
|Polokwane波羅克瓦尼
|5,799,090
|125,754
|5Cyu
5區
|9
|-
| rowspan="3" |Kaap Sng 開普省
|Tunarac Kaap Sng東開普省
|Oos-Kaap
|Peso比索
|6,996,976
|168,966
|Mpumalanga Sng 普馬蘭加省
|Mpumalanga
|Mbombela姆邦貝拉
|4,335,964
|76,495
|3Cyu
3區
|8
|-
|Tuiwil Kaap Sng 西開普省
|Wes-Kaap
|Cape Town開普敦
|6,279,730
|129,462
|Tuiwil Daya Sng西北省
|Noordwes
|Mahikeng梅富根
|3,748,435
|104,882
|4Cyu
4區
|6
|-
|Tudaya Kaap Sng 北開普省
|Noord-Kaap
|Kimberley金伯利
|1,193,780
|372,889
|5Cyu
5區
|2
| colspan="5" |
|-
|Orange Mtrawah Pang Sng奧蘭治自由邦省
|Mtrawah Pang Sng 自由邦省
|Vrystaat
|Bloemfontein.布隆泉
|2,834,714
|129,825
|5Cyu
5區
|5
| colspan="5" |
|}
[[Patas bntasan:Annual per capita personal income by race group in South Africa relative to white levels.svg|縮圖|File:Annual per capita personal income by race group in South Africa relative to white levels.svg-南非各種族群體的年均個人所得,相對於白人的水準。]]
== Cing-ci(經濟) ==
=== Pusu tyawmu: Keyjay Tuhunac Afrika. ===
Tuhunac Afrika u muda prrimax keyjay, kiya ka psnul Nigeria na tu2 keyjayti Afrika, binaw balay bay pa quri so smnalu dha lxanan u knmalu balay pnkrana niya. Pspun pnsung qnlhangan icil, Tuhunac Afrika jncyun kcka qnlhangan sngcan mawo u tubaraw bay uri, binaw knbeyhing bay snthyaqan uri ka sediq snblayaq mi sediq mqraqil. Ana so wada mnhdu ka pnwaya pnsanak minjoku, binaw Tuhunac Afrika saya u ida snturung tubaraw bay mqrinuc ryu mi uka qpahun ryu.
[[Patas bntasan:Night in Joburg.jpg|縮圖|File:Night in Joburg.jpg-納爾遜·曼德拉大橋連接約翰尼斯堡的兩個主要商業區——布拉姆方丹與新城,並在一定程度上實現了內城的現代化。]]
=== Quri Keyjay dha. (經濟結構) ===
Ini pntna qnlangan kayhwacong qnlhangan mi hbaraw bay qnlhangan Afrika ka Tuhunac Afrika, ini so kkrana ka uxay so mndungus bay keyjay ka Tuhunac Afrika.Kngkawas 1994, burah seyhu Tuhunac Afrika u mbiyax bay phlih tonghwo pongcang, sndhu kongkong caycng, kiya mi mhuc duma waycu, binaw knkrana keyjay u ida ini pndungus. Kndadax kngkawas 2004 prading, wada ptura bay mrana ka keyjay niya Tuhunac Afrika, kiya uri pa Tuhunac Afrika u kuxul balay yahan sdhmaun rmiwaw. Knkana nngalan dha pila u mabang ou bay ka pneyyah qqpahan rmiwaw, so kawas ka Tuhunac Afrika knrana ryu GDP ka 5.1%, kngkawas 2006 daw 5.0%.
Tuhunac Afrika pa mnkcka baraw nngalan niya Kayhwacong Qnlhangan, kiya ka duma qnlhangan Afrika, pusu balay kwoci mawyi tumudaci dha pa Doicu, Amirika, Cyoka Jnmin Konghkwo, Nihong, Ingkoku mi Spain. Pnwaya dha ddiyun pila ka pila Tuhunac Afrika.
Kngkawas 2013 idas 8, “fDi Cacu” u spuda Tuhunac Afrika mkbiyax keyjay, nniqan lnlingay mpqpah, ssliqun mi nngalan, lxanan smmlun, ddangi pluban qmpah mi waysang msdyrux tocu, kiya ka wada dha srngaw mndungus bay qnlhangan Afrika ka Tuhunac Afrika. Cinjong pawmi cusu u wada ptbkuwan knkana qnlangan tu50 knanjey bay qdriqan jeyking tnlangan baraw.
[[Patas bntasan:Farm in Mpumalanga.jpg|縮圖|File:Farm in Mpumalanga.jpg-工人在普馬蘭加省中部地區的一個農場種植。]]
=== Tu1 qqpahan pnyahan(第一產業) ===
Mniq 18 th cida, Tuhunac Afrika u wada madas kluwanan Mirino na miric rudu ubal, kiya ka prading knou bay hnranan dha ubal miric. 20 th brah cida, keyjay Tuhunac Afrika u mnsntama balay qqpahan tmabu tnbuwan ka pusu balay han, pusu balay ka tmabu miric. Ubal miric cukocu Tuhunac Afrika u tu2, tnhiti quri king kwang. Alaw rngedi cucu ka miyah smliq, ini kou ka tmabu dapa, kiya uri u, pusu balay pnyahan nasi ro uri ka Tuhunac Afrika.
[[Patas bntasan:Flickr - plushev - Geneva2010 473.jpg|縮圖|File:Flickr - plushev - Geneva2010 473.jpg-焦耳是開普敦最佳能源公司開發的一款電動汽車,但已於2012年4月停產。]]
=== Tu2 qqpahan pnyahan(第二產業) ===
Qqpahan xxiluy ka rulu, kikay uri mchdil kongyey na lxanan niya.
Mchdil kongyey Tuhunac Afrika ka smmalu kikay, tunux kisya, kikay nojyo, asu kiya mi ssalu rulu ka pusu niya.
Tuhunac Afrika ka murux bay Afrika sntama biyax honeng phdeyngki na qnlhangan, wa mniq CapeTown phiyu Afrika Talu murux bay hotyeyncan.
[[Patas bntasan:Nedbank regional office in Cape Town, South Africa.jpg|縮圖|File:Nedbank regional office in Cape Town, South Africa.jpg-萊利銀行是南非四間大型銀行之一。]]
=== Tu3 qqpahan pnyahan(第三產業) ===
Mniq quri qqpahan pnyahan, kndadax 1990 kngkawas pnrdingan, pusu balay dndulan mrana keyjay Tuhunac Afrika ka tu3 qqpahan pnyahan, tukubeycu niya u kiya ka qqpahan ginghang, qqpahan cingjong, qqpahan rrmiwaw mi qqpahan ppanan skoki, smquri so GDP u niqan knbeyhing bay qnepah niya, kcka na u, qqpahan huwu ka pusu tu3 qqpahan pnyahan Tuhunac Afrika, kiya ka knkana hmrinas Tuhunac Afrika GDP 67%.
[[Patas bntasan:N1roadsouthboundatmidrand.jpg|縮圖|File:N1roadsouthboundatmidrand.jpg-約翰尼斯堡與普勒托利亞之間的1號國道是賓·舒曼高速公路的一部分。]]
=== Lxanan smluwan mi ppanan sediq mi qqiya(基建與交通) ===
Mniq Tuhunac Afrika pa, ppanan sediq mi qqiya u kiya ka ddaun planun balay muda kiya, kiya ka muda pkrana MyCiTi niya pusu uri. MyCiTi ka 1 basu cyeyyun sitong, spuda smruwa mi ptrawah knslxan bay ppanan sitong miyah dmayaw uuda ppanan rulu Cape Town.
Mniq kngkawas 2014, knkana qnlhangan Tuhunac Afrika knkingal sediq pnpanan skoki u hmrinas mn3,500 knbkiyan hiyi sediq, tnbkuwan mtbiyax bay ppanan skoki u Oliver Tambo Kwoci Ppanan Skoki, Cape Town Kwoci Ppanan Skoki, King Shaka Kwoci Ppanan Skoki, Elizabeth Trduwan Asu Ppanan Skoki mi Tuhnranan Didaw London Ppanan Skoki.
[[Patas bntasan:Graaff Fruit-Ceres packing.jpg|縮圖|File:Graaff Fruit-Ceres packing.jpg-南非水果產業的工人在塞雷斯山谷包裝出口的梨。]]
=== Biyax rawtong sucang. (勞動力市場) ===
Tuhunac Afrika na Dmayaw Qalux Sediq Cngco mi Mdhu Bay Muda Cngco u wada pkrana keyjay qnbliqan qalux sediq, kiya mi niqan ka kcka tnbarah qalux sediq congcan cyeyci uri. Kiya u knkana biyax dnuwi qnlhangan mi pddayak, quri so pnwaya mdakar rawkong u kiya ka wada krinah mrana ka uuda uka qpahun.
[[Patas bntasan:MTN Mobile south africa shop.jpg|縮圖|File:MTN Mobile south africa shop.jpg-南非的太陽能的行動電話使用站。]]
=== Snburah Koyeyn. (創新科研) ===
Duma pusu balay koswey mi cisu pkrana u snpeyyah Tuhunac Afrika kana: Kngkawas 1967 idas 12 diyax 3, spuda Grotschul byoing sinjyo wayko ising Christiaan Banard pa wada pndungus bay muda knkana qnlangan muwaya balay Muda Pkuruc Thdil Sinjyo; Max Theiler ka snmalu 1 Iyu Mdakar Mcayis Mitilux Narux; Allan Macleod Cormack ka snmalu X Seseyng Smpuci Twancng Sawmyaw; Aaron Klug ka snmalu Cintiswey Tyeyncu Syeynweycing cisu. Wana Banard ising ka uka, kana hangan baraw niyi pa mnangal Snadu Nobel kana, kiya ka wada pkrana knou bay mnangal Snadu Nobel na qnlhangan Afrika. Kngkawas 2002, Sydney Brenner pa alaw mniq quri so snmalu qpahun huncu sngwuswey kiya ka wada mangal Snadu Nobel.
[[Patas bntasan:Johhanesburg Water-Midrand Tower-002.jpg|縮圖|File:Johhanesburg Water-Midrand Tower-002.jpg-在約翰尼斯堡米德蘭的水塔。]]
=== Pndungus qsiya mi weysng(供水與衛生) ===
Tuhunac Afrika Quri Qsiya Pumn na 2 ptura tukubeycu ka mtrawah lxanan dmuwi qsiya cngco mi uri Qsiya Yingkay ka pniqan dha. Kngkawas 2014 idas 5, Delban u alaw ‘Pyeynksing mi Pawjongsing Hoho’ wada mangal Snadu Stockholm Kongyey Qsiya, kiya ka splawa dha ‘Knkana Qnlangan Knklaman Bay Kongyong Qqpahan Uri’ ka pumn niyi, kiya ka muwaya bay pquri sediq mqrinuc pndungus ini angal pila ddiyun lxanan qsiya niya Cucu Su.
== Jen-ko(人口) ==
=== Pusu tyawmu: Knhbrawan hiyi sediq Tuhunac Afrika. ===
=== Knhbrawan mi Bnkuwan(數量與結構) ===
{| class="wikitable"
| colspan="3" |'''Kngkawas Ndan Smpu Knhbrawan Hiyi Sediq Tuhunac Afrika. 歷年南非人口普查'''
|-
|'''Kngkawas年份'''
|'''Knhbrawan hiyi kana sediq總人口'''
|'''±%'''
|-
|'''1904'''
|5,175,824
|—
|-
|'''1911'''
|5,973,394
|<nowiki>+15.4%</nowiki>
|-
|'''1921'''
|6,928,580
|<nowiki>+16.0%</nowiki>
|-
|'''1936'''
|9,598,898
|<nowiki>+38.5%</nowiki>
|-
|'''1951'''
|12,671,452
|<nowiki>+32.0%</nowiki>
|-
|'''1960'''
|16,002,797
|<nowiki>+26.3%</nowiki>
|-
|'''1970'''
|21,794,328
|<nowiki>+36.2%</nowiki>
|-
|'''1980'''
|25,016,525
|<nowiki>+14.8%</nowiki>
|-
|'''1991'''
|30,986,920
|<nowiki>+23.9%</nowiki>
|-
|'''1996'''
|40,583,573
|<nowiki>+31.0%</nowiki>
|-
|'''2001'''
|44,819,778
|<nowiki>+10.4%</nowiki>
|-
|'''2011'''
|51,770,560
|<nowiki>+15.5%</nowiki>
|-
| colspan="3" |1. Kngkawas 1904 dhuq kngkawas 1991 Kiya ka knkana knhbrawan hiyi sediq Walvisbaai. 1904年-1991年間包括華維斯灣的人口
2. Kngkawas 1980 dhuq kngkawas 1991 Ini dani smpu ka knhbrawan hiyi sediq Bantustan. 1980年-1991年不包括班圖斯坦的人口
Pnyahan: Tuhunac Afrika Tongcucyu. 來源:南非統計局
|}
{| class="wikitable"
| colspan="3" |'''Pnpuwan Minjoku Tuhunac Afrika (Kngkawas 2020) 南非種族組成(2020年)'''
|-
|Kluwanan Minjoku 種族
|
|Percentage百分率
|-
|Sediq Bantu (Qalux sediq) 班圖人(黑人)
|
|80.8%
|-
|Niqan rakaw sediq有色人
|
|8.8%
|-
|Bhuway sediq 白人
|
|7.8%
|-
|Llutuc Asia亞裔
|
|2.6%
|}
Tuhunac Afrika ka 1 niqan ya bay 5,962 knbkiyan (Kngkawas 2020) snpeyyah ini pntna pnyahan, bungka, kari mi snlhayan snhiyan knhbrawan hiyi sediq na qnlhangan. Kndadax qnhduwan pnwaya psanak minjoku ka Tuhunac Afrika daw, duma bhuway sediq pa kndudul mlatac Tuhunac Afrika, kngkawas 1980 daw wada mlih dhuq 16%.
== Kari(語言) ==
{| class="wikitable"
! colspan="10" |
* <abbr>閱</abbr>
* <abbr>論</abbr>
* <abbr>編</abbr>南非最大城市排名
<small>2016年社區調查、世界城市化前景:2018年修訂版</small>
|-
!
!排名
!城市名稱
!省
!人口
!
|-
| rowspan="10" |約翰尼斯堡
開普敦
|1
|'''約翰尼斯堡'''
|豪登省
|9,167,045
| rowspan="10" |德爾班
普勒托利亞
|-
|2
|'''開普敦'''
|西開普省
|4,004,793
|-
|3
|'''德爾班'''
|夸祖魯-納塔爾省
|3,661,911
|-
|4
|'''普勒托利亞'''
|豪登省
|2,437,000
|-
|5
|'''伊莉莎白港'''
|東開普省
|1,263,051
|-
|6
|'''弗里尼欣'''
|豪登省
|957,528
|-
|7
|'''索肖古維'''
|豪登省
|841,000
|-
|8
|'''東倫敦'''
|東開普省
|810,528
|-
|9
|'''布隆泉'''
|自由邦省
|759,693
|-
|10
|'''彼得馬里茨堡'''
|林波波省
|679,766
|}
Tuhunac Afrika u niqan 11 kluwanan kari ddiyun seyhu. Spuda kngkawas 2011 snpuwan knhbrawan hiyi sediq, srngaw dha balay tu1 kari ka kari Zulu (22.7%), sprun bay snrnu pa kari Ingkoku u wana balay tnbkuwan tu4, binaw kari Ingkoku ka pusu balay kari srngaw dha quri mniq seyji, mniq mbbari mi cwanmey.
Knou balay bhuway sediq Tuhunac Afrika u rmngaw kari O Co, kiya ka kari Budoya, kari Doicu mi kari Hellas, niqan duma llutuc Asia sediq Tuhunac Afrika u rmngaw kari Asia uri. Quri so mniq Tuhunac Afrika na Afrika France Cweyn Qnlhangan sediq tnhdilan pa rmngaw kari Afrika France kiya.
=== Alang Mkbrnux(城市) ===
Ini knbaka ka nniqan sapah mi ini ttuku kalxanan smnalu ka dxral nniqan alang mkbrnux pusu niya uuda uri. So kiya, alang mkbrnux ssiyaw dxral nniqan tukubeycu niya ka uxay mndungus bay smnalu ssapah, mray so beywi, nniqan mqrinuc sediq uri.
Nniqan hbaraw qalux sediq na Alang Mkbrnux Hwa cincng mniq 21 th pnrdingan lmutuc, smatang knhbrawan sediq nongcwen u musa mlih 5% dhuq 10%.
{| class="wikitable"
| colspan="10" |· 閱
· 論
· 編
'''Tnbkuwan knbeyhing alang mkbrnux Tuhunac Afrika. 南非最大城市排名'''
Kngkawas 2016 socyu tyawca, smatang qnlangan alang mkbrnux hwa: Snbrahan pan kngkawas 2018. 2016年社區調查、世界城市化前景:2018年修訂版
|-
|
|Tnbkuwan'''排名'''
|'''Hanga alang mkbrnux 城市名稱'''
|Sng'''省'''
|Knhbrawan hiyi sediq '''人口'''
|
|
|
|
|
|-
| rowspan="10" |Johannesburg約翰尼斯堡
Cape Town開普敦
|1
|Johannesburg 約翰尼斯堡
|Howden Sng 豪登省
|9,167,045
| rowspan="10" |Delban 德爾班
Pretoria 普勒托利亞
|
|
|
|
|-
|2
|Cape Town 開普敦
|Tuiwil Cape Town西開普省
|4,004,793
|
|
|
|
|-
|3
|Delban 德爾班
|Kwa Zulu-Natal夸祖魯-納塔爾省
|3,661,911
|
|
|
|
|-
|4
|Pretoria 普勒托利亞
|Howden Sng 豪登省
|2,437,000
|
|
|
|
|-
|5
|Elizabeth Ppanan Asu
伊莉莎白港
|Tunarac Cape Town 東開普省
|1,263,051
|
|
|
|
|-
|6
|Vereeniging弗里尼欣
|Howden Sng 豪登省
|957,528
|
|
|
|
|-
|7
|Soshanguve索肖古維
|Howden Sng 豪登省
|841,000
|
|
|
|
|-
|8
|Tunarac London 東倫敦
|Tunarac Cape Town 東開普省
|810,528
|
|
|
|
|-
|9
|Bloemfontein布隆泉
|Mtrawah Pang Sng 自由邦省
|759,693
|
|
|
|
|-
|10
|Pietermaritzburg 彼得馬里茨堡
|Limpopo Sng林波波省
|679,766
|
|
|
|
|}
[[Patas bntasan:Wolmaransstad-NG Kerk-001.jpg|縮圖|File:Wolmaransstad-NG Kerk-001.jpg-荷蘭歸正教位於沃爾馬朗斯塔德的教堂。]]
=== Snlhayan s(宗教) ===
{| class="wikitable"
| colspan="3" |'''Snlhayan snhiyan pnsuwan Tuhunac Afrika (Kngkawas 2020) 南非宗教分布(2010年)'''
|-
|Snlhayan snhiyan 宗教
|
|Paseynto百分率
|-
|Burah Kiristo kyo新教
|
|73.2%
|-
|Uka snlhayan無宗教
|
|14.9%
|-
|Teyns kyo天主教
|
|7.4%
|-
|Islam kyo 伊斯蘭教
|
|1.7%
|-
|Idia kyo印度教
|
|1.1%
|-
|Snhiyan icil 其他信仰
|
|1.7%
|}
Spuda kngkawas 2001 snpuwan knhbrawan Tuhunac Afrika, snlhayan Kiristo kyo ka knhbrawan hoyi sediq 79% Tuhunac Afrika, kcka niya u to bay snluhay Burah Kiristo kyo, ini khbaraw ka Teyns kyo mi duma kyokay.
== Bungka(文化) ==
[[Patas bntasan:SouthAfricaDecoratedHouses.jpg|縮圖|File:SouthAfricaDecoratedHouses.jpg-德拉肯斯堡的裝飾房屋。]]
Pusu tyawmu: Bungka Tuhunac Afrika.
Tuhunac Afrika qalux sediq pa to bay mpqpah pnwalang ka hbaraw bay, kiya mi ida wisu msmay bay mniq kcka mqrinuc alang mpqpah pnwalang, binaw nniqan dha hiya u kiya ka hmuruc mndungus bay pnsltudan bungka Tuhunac Afrika. Binaw, wada hbaraw bay qalux sediq u prading Alang Mkbrnux Hwa mi Tumuqi Hidaw Hwa, pnsltudan bungka niyi u wisu kndudul uka. Tuhunac Afrika Tongcyun ka Tuhunac Afrika muwaya bay pnquri knkana qnlhangan kana kluwan joku mbbiyax mi rudan sediq ptrawah 1 pssliyan mbbiyax uri.
[[Patas bntasan:San Painting, Ukalamba Drakensberge 1.JPG|縮圖|File:San Painting, Ukalamba Drakensberge 1.JPG-在德拉肯斯堡山脈中描繪伊蘭羚羊的石洞壁畫。]]
[[Patas bntasan:Olive Schreiner.jpg|縮圖|File:Olive Schreiner.jpg-奧利維·施賴納。]]
=== Yisu(藝術) ===
Tuhunac Afrika na yisupin pa kiya ka knkanna duma kncka qnlangan kncbiyaw bayyisupin, mniq brah kongweyn 10000 kngkawas, miyah thdil Tuhunac Afrika ka Sediq Khoi San u prading ndhiya nanaq tukubeycu bungka mi yisu- Juga Qnabil Bling Btasil.
[[Patas bntasan:SouthAfricanBroadcastingCorporationHQ.jpg|縮圖|File:SouthAfricanBroadcastingCorporationHQ.jpg-位於約翰尼斯堡的南非廣播公司總部。]]
=== Meyti mi ryosing bungka. (媒體與流行文化) ===
Tuhunac Afrika u niqan knbeyhing bay qqpahun cwanmey, kiya ka Afrika pusu balay cwanmey congsin uri. Pusu balay srngaw dha kari ka kari Ingkoku.
[[Patas bntasan:Quarter Mutton Bunny Chow.jpg|縮圖|File:Quarter Mutton Bunny Chow.jpg-德爾班的特色菜餚——南非三明治,這道菜起源於當地的印度裔社區。]]
=== Mmahan mu uuqan ===
Damac mi mmahan mi uuqan bungka Tuhunac Afrika u to bay quri hiyi ka lxanan, sediq tndxral u splawa dha ‘Braai (Dungus niya nduhan hiyi uxay daw muduh). Saya, kiya uri u Tuhunac Afrika saya u wada mkrana dhuq pusu balay pnyahan sinaw lipas qnlhangan uri, kiya mi niqan balay hnhangan knkana qnlangan.
[[Patas bntasan:Springbok parade.jpg|縮圖|File:Springbok parade.jpg-在贏得2007年世界盃橄欖球賽後,跳羚隊參加巴士巡遊。]]
=== Tiyu(體育) ===
Wa mbiyax Kngkawas 2007 Qnlhangan Pey Pnsung Boru Kandang daw, Miric Storing Tuy u tumal basu mraka rmiwaw.
Kuxul balay mi sdhmaun balay tiyu undo Tuhunac Afrika ka mtur boru, boru kandang mi pancyo.
Mnuda cupan mi wada mbiyax Ici bang Kngkawas 1995 Qnlangan Pey Pnsung Boru Kandang, kiya mi mniq France mbiyax Kngkawas 2007 Qnlangan Pey Pnsung Boru Kandang. So kawas u wada cupan Qnlhangan Afrika Pey, kiya mi qnlhangan tuy u wada mbiyax Dungan.
Tuhunac Afrika mniq pnsung beyhing kwoci undokay dha na tnbkuwan:
· Rbawan Olympic Undokay: 26King 31Ging 29Dong 86 ka snadu ( Tuhunac Afrika tu2, qnlangan tu32).
· Misan Olympic Undokay: 0King 0Ging 0Dong 0 ka snadu ( Uka hnhangan).
· Qnlangan Undokay: 6King 11Ging 18Dong 35 ka snadu ( Tuhunac Afrika tu2, qnlangan tu35.
· Rbawan Tubeyhing Undokay: 27King 21Ging 28Dong 76 ka snadu ( Tuhunac Afrika tu1, qnlangan tu27).
· Misan Tubeyhing Undokay: 0King 0Ging 0Dong 0 ka snadu ( Uka hnhangan).
· Qnlangan Upo Undokay: 2King 1Ging 8Dong 11 ka snadu ( Tuhunac Afrika tu2, qnlangan tu26).
· Rbawan Mbbiyax Olympic Undokay: 6King 5Ging 4Dong 15 ka snadu ( Tuhunac Afrika tu4, qnlangan tu27).
· Misan Mbbiyax Olympic Undokay: 0King 0Ging 0Dong 0 ka snadu ( Uka hnhangan).
[[Patas bntasan:Podocarpus latifolius 2c.JPG|縮圖|File:Podocarpus latifolius 2c.JPG-黃木,南非國樹]]
[[Patas bntasan:Blue Crane.jpg|縮圖|File:Blue Crane.jpg-藍鶴,南非國鳥]]
[[Patas bntasan:Springbok etosha.jpg|縮圖|File:Springbok etosha.jpg-跳羚,南非的象徵動物]]
[[Patas bntasan:Dichistius capensis.JPG|縮圖|File:Dichistius capensis.JPG-安哥拉雙帆魚,南非國魚]]
=== Pnskraya Qnlhangan(國家象徵) ===
[[Patas bntasan:Protea P1010883.JPG|縮圖|File:Protea P1010883.JPG-帝王花,南非國花]]
=== Diyax smsung sngayan節日 ===
Tuburah balay smsung sngayan mi diyax kineyng knkana qnlhanga Tuhunac Afrika
=== ka trahuc niyi: 最新的南非全國年節及紀念日假期如下: ===
{| class="wikitable"
|'''Diyax日期'''
|'''Hangan smsung sngayan mi diyax kineyng 年節及紀念日名稱'''
|'''Kngkawas pnsdhuwan制定年份'''
|'''Nmalan kari註釋'''
|-
|Idas 1 diyax 1 1月1日
|Diyax Smsung Burah Kngkawas元旦
|Kngkawas 1910 1910年
|Tui diyax burah kngkawas 新的一年的第一日。
|-
|Idas 3 diyax 21 3月21日
|Diyax Biyax Sediq Qnlangan 國際人權日
|Kngkawas 1990 1990年
|
|-
|-
|Diyax Kineyng Qlqilan Yesu 耶穌受難節
|Kngkawas 1910 1910年
|Brah smsung tntuyan hnqilan Yesu tu5 diyax iyax sngayan. 復活節前的星期五。
|-
|-
|Diyax Tnsapah 家庭日
|Kngkawas 1980 1980年
|Babaw tntuyan hnqilan Yesu na tu1 diyax iyax sngayan. 復活節後的星期一。
|-
|Idas 4 diyax 27 4月27日
|Diyax mtrawah 自由日
|Kngkawas 1994 1994年
|Kineyng Tuhunac Afrika kngkawas 1994 muwaya bay muda mincu seyngkyo. 紀念南非1994年首次民主選舉。
|-
|Idas 5 diyax 1 5月1日
|Smsung Rawtong Qnlhangan 國際勞動節
|Kngkawas 1995 1995年
|
|-
|Idas 6 diyax 16 6月16日
|Diyax Smsung Mbbiyax青年節
|Kngkawas 1995 1995年
|Diyax kngkawas 1976 Soweto knciyuk. 1976年索維托起義的日子。
|-
|Idas 8 diyax 9 8月9日
|Diyax Smsung Qridin全國婦女節
|Kngkawas 1995 1995年
|
|-
|Idas 9 diyax 24 9月24日
|Diyax Jaysang Hniti遺產日
|Kngkawas 1995 1995年
|
|-
|Idas 12 diyax 16 12月16日
|Diyax Mddahur 和解日
|Kngkawas 1995 1995年
|Pusu balay pkdudul Tuhunac Afrika minjoku mddahur mi pskingal lnglungan. 旨在促進南非的種族和解與團結。
|-
|Idas 12 diyax 25 12月25日
|Diyax Smsung Mqaras Pntingan Yesu.聖誕節
|Kngkawas 1910 1910年
|Diyax Smsung Mqaras Pntingan Yesu.耶穌誕生日。
|-
|Idas 12 diyax 26 12月26日
|Diyax Sngsdwang聖斯德望日
|Kngkawas 1910 1910年
|Babaw diyax Smsung Mqaras Pntingan Yesu tu2 diyax. 聖誕節後的第二日。
|}
[[Patas bntasan:Mitchells-plain-schoolkids.jpg|縮圖|File:Mitchells-plain-schoolkids.jpg-米切爾平原的學童。]]
== Kyoiku(教育) ==
Pusu tyawmu: Kyoiku Tuhunac Afrika.
Tuhunac Afrika pa alaw mnqnlhangan Ingkoku, kiya ka mniq lxanan kyoiku ka Ingsu Kyoiku, kiya mi ririh sa mntna balay Ingkoku. Alaw Tuhunac Afrika u mnmuda pnwaya psanak minjoku cngco, cuxal balay ka qalux sediq pa uka brahan mangal biyax muda kyoiku, pyasan tubeyhing u to bay bhuway sediq kana ka pnhiyu niya, dhuq malax pnwaya psanak minjoku daw, qalux sediq u hana niqan pnsdkanan biyax muda kyoiku.
== Pqita narux weysng.(醫療衛生) ==
Pusu tyawmu: Pqita narux weysng mi Pqita narux qmlahang hiyi.
Spuda bnatas smpu Tuhunac Afrika Pnluban Minjoku Keykyoso, kngkawas 2009 bhuway sediq yuci knudus ka 71 kngkawas, kiya miqalux sediq ka 48 kngkawas. Wana 16% sediq Tuhunac Afrika ka ndwanan qmlahang Keykaku Pqita Narux, quri so msngari kana sediq daw kasi ka dmuwi pila dha nanaq uxay daw spuda byoing dmuwi pila keykaku muway. Tuhunac Afrika ka nniqan qnlangan tu3 knbeyhing byoing Chris Hani Baragwanath Byoing.
[[Patas bntasan:Life expectancy in select Southern African countries 1960-2012 de.svg|縮圖|File:Life expectancy in select Southern African countries 1960-2012.svg-愛滋病影響壽命下降。]]
=== Ssediq (人類免疫缺乏病毒/愛滋病) ===
Tuhunac Afrika ka knkana qnlangan knou bay sediq runan Narux Aycu na qnlhangan. Spuda pnkla kari UN Narux Aycu Ryeynho Kuyhwasu, Tuhunac Afrika pa ya bay niqan 700 knbkiyan hiyi sediq runan Narux Aycu. Uuda Narux Aycu Tuhunac Afrika u hidoyi balay, mniq kngkawas 2013 cida u ya bay niqan 560 knbkiyan hiyi sediq (Hmrinas knkana hiyi sediq 10% Tuhunac Afrika) wada runan Narux Aycu.
Brah soto Thabo Mvuyelwa Mbeki mi ngalan weysng bucyo ka Manto Tshabalala-Msimang ka bsiyaq balay hmtur kari uuda quri monday Tuhunac Afrika Narux Aycu, dhiya u mdhu bay kari dha pusu hnqilan dha u alaw ini pndungus eyyo mi mqrinuc ka kiya. Mniq babaw kngkawas 2009 tubeyhing seyngkyo daw, seyhu u prading pkrana pila pkrbangan nniqan muda pkmalu naru aycu. Dhuq kngkawas 2015 cida, seyhu u pndungus mhnuk thiyi iyu, kiya ka wada kndadax 52.1 kngkawas ka yuci knudus pkranan dhuq 62.5 kngkawas.
[[Patas bntasan:South African Giraffes, fighting.jpg|縮圖|File:South African Giraffes, fighting.jpg-在克留格爾國家公園的南非長頸鹿。]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
*https://zh.wikipedia.org/wiki/南非<nowiki/>(參考自中文維基百科)
717n7g2wly6uut8ueop6n4poiz1pf39
Cyusing dxgal quri tgtruma
0
1366
103679
103678
2024-06-18T19:52:48Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas (參考資料) */s
103679
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of South Korea.svg|thumb|Kwoci Tahanminkoku (南韓國旗) ]]
= South Korea (南韓) =
Gaga kska Yacow ka [[Korea, south]], 37 00 N, 127 30 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 99,720 sq km (hangan na o Tg109) (knlbanga dxgal o 96,920 sq km, knlbangan qsiya o 2,800 sq km).
[[Patas bntasan:Emblem of South Korea.svg|thumb|Kwohwey. (國徽)]]
Kana ka sejiqun o niqan 50,924,172 hiyi.
Gaga [[Seoul]] ka pusu alang paru, jiyax 15 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Korea, south ga wada sugan 18.10% ka dxgal qpahan, 63.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 18% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Hwang Kyo-ahn, pnaah hngkawas2016 idas 12 jiyax 9pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:LocationSouthKorea.svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay. (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Hankoku (韓國) =
== Hangan qnlhangan (國名) ==
=== Pusu tyawmu: Han (splawa) ===
Tahanminkoku ka pusa kari u dhiya ka murux muru way mndungus bay cngcweyn, dyiya nanaq tmhangan dhiya pa “Hankoku” (한국), mnangal hangan ncbiyaw Sanhan, ngalan dha “Peyhan” ka Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo (북한); Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo uri pa pusa kari u dhiya ka murux muru way mndungus bay cngcweyn, dyiya nanaq tmhangan dhiya pa “Coseyng” (조선), kiya mi splawa dha “Tuhunac Coseyng” ka Tahanminkwo, (남조선).
Cyoka jnmin konghekwo ka mniq kngkawas 1992 tuhuy Hankoku cyeyncyaw brah han pa, ida dha ngalan Coseyng mincu cuyi jnmin konghekwo ka murux muru way mndungus bay cngcweyn, ini dha srwani murux mndungus qnlhangan ka Tahan Minkwo, splawa dha “Tuhunac Coseyng”; beytaq kngkawas 1992 cida wada cyeyncyaw ka ddha qnlhangan niyi daw, kiya hana dmuwi “Hankoku” lmawa.
== Rikisi (歷史) ==
=== Pusu tyawmu: Rikisi Coseyng pantaw mi rikisi Tahanminkoku. ===
[[Patas bntasan:Seoul Gyeongbokgung Throne.jpg|thumb|Juga Yucwo (wakac bukung) mi Hidaw idas rrima dwiyaq Cincngtyeyn Cinghukon Hankokug.]]
==== Psanak qmlahang brah cida ka Tuhunac Hankoku mi Tudaya Coseyng (南北韓分治前) ====
Spuda kawku mkla, mniq cbiyaw bay cida pa tna niqan sediq mniq Coseyng pantaw. Heyori Syangyeyncyun Pingjang, Congcingnantaw kongco Scwangri mi hniti nniqan Mayeynri, Congcinpeytaw Sangsri lmutuc sndiyal ptura Smudal btasil jiday Coseyng pantaw tuhunac mi tudaya pa to bay niqan sediq mniq kana. Rikisi Coseyng pantaw pa pnrdingan bay qnlhangan pnwaya pquli ka Cbiyaw bay Coseyng.
[[Patas bntasan:Lopez scaling seawall.jpg|thumb|Kngkawas 1950 idas 9 cida, Rucantuy Amirika u mtmay Jncwan, wada mangal nniqan kana Coseyng.]]
Kngkawas 1932 cida, cyangkun Kawri Ricngkuy ka pspaux Kawri cngcweyn knpriyux Yeyn phiyu qnlhangan, hangan rikisi u “Coseyng wangcaw”. Muru snhiyan Jucyaw qmlangan qnlhangan ka Coseyng wangcaw, Jucya ssyang ka rmirih Bukyo sndhu qqlahang dha qnkhangan. Scong tawang ccida, keyjay wangcaw, bungka, cyunsu, keci mi knkana uuda u wada kndudul mrana kana. Yeynwenw ka bnrnahan dha pa kiya ka wada psbalay bay bungka knkana dsediq qnlhangan uri.
Babaw psnakan qmlahang ka Tuhunac Hankoku mi Tudaya Coseyng daw, wada muda snpusal mincu mi tucay qmlahang ka Hangkoku. Tukingal konghekwo u mniq Ricngwan tucay qmlahang kiya, dhuq kngkawas 1960 cida wada pspuruq ka 419 keming, kiya ka phiyu mincu ka Tudha konghekwo.
== Nniqan lnlingay (地理) ==
[[Patas bntasan:South Korea Topography.png|thumb|Lnlingay Hankoku]]
=== Pusu tyawmu: Lnlingay Hankoku. ===
Hangkoku pa wa mniq tunarac daya Asia na tuhunac Coseyng pantaw, mkngahu ucilung ka turu lingay tndxral dha, tudaya u mslutuc tndxral Coseyng, tuiril u niqan Ucilung Mcayis mi mksipaw dha Cyokoku, tunarac mi tunarac hunac pa niqan Ucilung Tunarac mi msdalih Tanah Tunux, kana bay knrbangan tndxral u 10 knbkiyan pinghwang kongri, ya bay 45% knkana knlbangan pantaw.
==== Lipax lnlingay (地貌) ====
Nniqan lnlingay Hankoku pa tudaya u baraw mi tuhunac u ruma, tunarac u baraw mi tuiril u ruma, kcka na hiya pa 2/3 ka lmiqu. Kndadax tudaya prading dwiyaq Hwangrong msdurux tunarac mkngahu ucilung na dwiyaq tudu Taypay ka knbbaraw bay dwiyaq tudu Hankoku, knbrawan niya pa 500km, pndkanan ka knbaraw dwiyaq u 1000m, kiya ka wada sndhu Han pantaw tuhunac na tudu. Alaw buwan mneyras ucilung tunarac, dwiyaq tudu Taypay tunarac u ddoras katu mi bbtasil tiping taw, uka hari ddoran mi kkatu ka tuiril mi tuhunac, niqan mbbrnux mi ou msdalih ucilung tawyu mi tiping kangwan. Wa mniq tudaya tudu ddwiyaq Taypay ka dwiyaq Sweyyey ka tubaraw bay tuhranan hidaw lmiqu Hankoku, knbaraw niya u 1708 m, alaw dudux dwiyaq pa kngkawas u 5~6 idas ka bungan huda kiya ka niqan bay hhangan niya. Kcka Tudu ddwiyaq Tapay pa mhiyu 5 mntna kvbaraw ddwiyaq wada splawa Utaysan, knbaraw na bay ddwiyaq ka Huyruhong haypa 1563 m.<gallery widths="180" heights="200">
File:Korean.Seoraksan-Ulsanbawi-01.jpg|Ddwiyaq Sweyyey kongyeyn pnhiyu qnhlangan Hankoku.
File:Seomjingang MS3672.JPG|Cancincyang
</gallery>Alaw lipax lnlingay Hankoku, yayung Hankoku pa to bay kndadax tudaya mquri tuhunac mi uxay daw kndadax tuhranan hidaw mquri tupryaxan hidaw qluhuy quri ucilung. Rotongcyang ka knbeyhing bay yayung Kankoku, speyyah tudaya tudu ddwiyaq Taypay mquri Tacyo dhuq tuhunac Husan mquri ucilung Tahan, knbbaraw u 525 km. Knbbaraw Hancyang u 514 km ka tudha knbeyhing yayung Hankoku. Mmuda sotu Hankoku Soar ka Hancyang u kndadax cbiyaw pa kiya ka pkrana knudus dha kndusanseyng sediq Hankoku.
==== Kkarac (氣候) ====
Hankoku pa kkarac mnwentay tarusing hhuriq mi hujetay hhuriq. Tnkawas pa tura bay ka srwasaw, rbawan, krpuhan, misan, llbu ka diyax ssrwasaw mi kkrpuhan; rrbawan u mtilux bay mi hhriqan; mmisan u mskuy mi kndnguwan. Rrbawan ka Hankoku u to bay hmrinas 30℃ ka kntlxan karac kana nniqan. Mskuy ka karac mmisan. Tukcka nniqan kskuy bay karac u kndhuq -20℃ knskuy niya. Soar u pnsdkanan niya idas kingal knskuy ka kngkawas karac pa 7℃ dhuq 1℃. Soar u idas 8 cida pnsdkanan na kntlxan karac u 22℃ dhuq 30℃. Nniqan tuhunac mkngahu ucilung na kntlxan mmisan u mtilux hari kiya, kiya u nniqan tukcka lmiqu u mskuy bay ka karac.
==== Cuyeyn ida nkiya (自然資源) ====
Kari bay kluwanan kwangcan cuyeyn niya ka Hankoku, binaw niqan bnrihan na kmari ka kwangwu pa tikuh bay. Pusu bay kongyey yeynryaw u sntama cinko, pnyahan dha nanaq ka 10% balay. Alaw ini ttuku ka babaw congsngtay haysyang cnci, beytaq say aka Hankoku pa ini sdiyal qnpahan gasoring. Pusu bay nengyeyn kwangcan ka mey uka qrngun, binaw tikuh ka snkuwan dha. Pusu balay knou snkuwan dha ka Hankoku pa king, giying, tong, mu, cyeyn, sin, mey, wu, ti, si. Snkuwan dha uxay xxiluy kluwanan kwangwu Hankoku pa mndungus balay. Btunux congcing, yunmu, btunux yun mi dxral kawring ka ou bay snkuwan dha.
== Horicu (法律) ==
[[Patas bntasan:South Korean Constitutional Court building.jpg|thumb|Hoing keyngpo Hankoku.]]
=== Pusu tyawmu: Keyngpo Hankoku mi Hoing keyngpo Hankoku. ===
==== Keyngpo (憲法) ====
Kngkawas 1948 cida, wada pkla tukingal keyngpo kiya mi muru pnwaya keyngpo muda phiyu qnlhangan. Babaw pnhiyu qnlhangan iyax kcka mkmaxal kngkawas, mnuda mn9 snbarah smmalu ka keyngpo Hankoku. Knburah bay keyngpo snbrahan pa mniq kngkawas 1987 na tu6 konghekwo. “Keyngpo Hankoku” pa kiya ka knkana kari pnrdingan, 130 qnay tyawkwan mi 6 ka nmalan pnwaya, pnsnakan ka congkang, biyax mi qqpahun kongmin, kwohuy, seyhu, hoing, hoing keyngpo, qmlahang seyngkyo, qmlahang nanaq tnualang, keyjay mi snburah smmalu keyngpo 10 spuwan, pusu, pusu bay u niqan “pusu biyax sediq qnlhangan”, muru muda “ 3 biyax psnakan” mi “ pnwaya soto congsin”, malan ka biyax mincu sediq qnlhangan, mi muru muda sinsa smliq waya keyngpo pnwaya quri 4 pusu bay bntasan. Kiya mi lxan sngtangan ddaun pa kiya ka knkana pusu biyax sediq qnlhangan, sancweyn hunri, smatang snblayaq mincu tongyi ka tuhunac mi tudaya, smatang snblayaw ka kwoci mi msupu ppwaluk, muru waya qmlahang qnlhangan mi qnlhangan ka seykining pkmalu ddaun qnlhangan mi kndusan sediq qnlhangan.
==== Pnwaya suhwa (司法制度) ====
Pnwaya suhwa Hankoku pa pnspuwan knbaraw hoing, beyhing hoing, keyngpo hoing, kawtng hoing, nniqan hoing mi quri so tukubeycu hoing, kiya u pnwaya mn3 pcahu ka mnhdu pcahu.
== Seyji (政治) ==
[[Patas bntasan:ROK election system and separation of powers (zh-hant).svg|thumb|Juga pnkla smmalu waya, singcng, suhwa ka 3 biyax psnakan mi pnwaya seyngkyo.]]
=== Pusu tyawmu: Seyji Hankoku. ===
Cngti Hankoku u pnsliyan singcng, smmalu waya mi suhwa 3 biyax. Kndadax 20 seyki kngkkawas 60 dhuq saya, wada mndungus bay pkranan mtrawah pnwaya mincu ka Hankoku. Kngkawas 1987 cida, muwaya bay
mntxan muda pnstna trawah seyngkyo soto ka Hankoku, wada mqnlhangan tu3 mincuhwa tuhranan hidaw Asia uri. “Cngti curyawci” mi ncupan Amirika Congyang Cingpawcyu na “Mtqiri klwanan kaykwang” pa wada dha ngalan qnlhangan mincu ka Hankoku.
=== Pusu tyawmu: Soto Hankoku, kwowu congri Hankoku mi congyang singcng cikwan Hankoku. ===
==== Singcng Ciko (行政機構) ====
Singcng pumn muru muda pnwaya soto ka Hankoku, kiya ka pusu bay ticu 3 biyax pnsnakan na Hankoku. Soto Hankoku pa pnhyuwan spuda kana sediq qnlhangan muda sdurux seyngkyo, 5 kngkawas ka diyax snpngan. Alaw muda qndahang ana ima txtaxa qnbsyaqan dmuwi biyax qnlhangan, “keyngpo Hankoku” pa muda smmalu waya naqah muda mndha ka soto. Soto Hankoku u spuda 15 dhuq 30 hiyi sediq pssli kwowu huyyi muda singcngcweyn.
Hankoku saya pa congyang singcng cikwan u kiya ka knkana 17 pu, 3 cu, 17 ting, 2 ing, 5 su, 6 ingkay; kana bay u 50 ka ciko. Kngkawas 1988 cida, Hankoku u wada dha sbrahan smmalu ka “waya qqmlahang nanaq ka tunniqan tnualang”; kngkawas 1991 ka mnuda seyngkyo tunniqan gikay; kngkawas 1995 ka mnuda seyngkyo taw cusu mi sucang.
=== Pusu tyawmu: Kwohuy Hankoku. ===
[[Patas bntasan:Vladimir Putin in South Korea 26-28 February 2001-10.jpg|thumb|Kngkawas 2001 idas 2 diyax 28 ka mniq kwohuy Hankoku.]]
==== Smmalu waya Ciko (立法機構) ====
Kwohuy Hankoku ka pnwaya kingal yeyn cikwan smmalu waya Hankoku, muru muda pnwaya horicu kasi ka niqan hmrinas 200 hiyi giying ka mssli, mntxan snpngan diyax u 4 kngkawas, kcka hmrinas 80% hiyi giying pa spuda sediq qnlhangan ka muda seyngkyo phiyu, msngari hmrinas 5% hiyi ka giying u spuda pnwaya piri rmirih pnhiyu.
Kwohuy ciko Hankoku pa kiya ka taxa hiyi gicyo, 2 hiyi huku gicyo mi lhayan eyngkay. Kwohuy gicyo Hankoku mi huku gicyo pa spuda giying ini pkla hangan muda seyngkyo phiyu, seykining dmudul kaygi kwohuy. Naqah hmrinas 2 kngkawas ka snpngan diyax gicyo. Gicyo mi huku gicyo pa qpahun dha u dukuricu ntumal na cngtang, kiya mi ana uxay kwanyeyn seyhu.
=== Pusu tyawmu: Beyhing hoing Hankoku. ===
==== Suhwa Ciko (司法機構) ====
Suhwa ciko Hankoku pa dukuricu quri ciko singcng mi smmalu wayaHankoku. Hoing Hankoku u psnakan Beyhing hoing, knbaraw hoing mi knkana llhayan cwanri hoing, tnsapah hoing mi quri kcka singcng hoing na tnualang hoing tu3 kluwanan.
=== Pusu tyawmu: Cngtang Hankoku mi seyngkyo Hankoku. ===
==== Cngtang mi seyngkyo (政黨與選舉) ====
Muru muda pnwaya knou tang ka Hankoku. Pusu bay cngtang saya pa niqan Nxan tonghetang, Kupu mincutang. Nxan tonghetang mi Kupu mincutang ka ddha knbeyhing bay cngtang Hankoku, dmudul kana seyji Hankoku.
=== Pusu tyawmu: Singcng cyuhwa Hankoku. ===
==== Singcng cyuhwa (行政區劃) ====
Quri so rikisi, jnwen mi lnlingay pa, Hankoku u luhay psnakan nniqan Kwantong, Sotu cweyn, Tatyeyn cweyn, nniqan Hunan, nniqan Ringnan mi nniqan Cico 6 knbeyhing nniqan. Nniqan Kwantong ka tuhranan hidaw Hankoku nniqan tuhranan hidaw nniqan Takwanring, kiya ka lwanan dha Hankoku Cyangyeyntaw. Nniqan Hunan ka tuhunac Cincyang na lwanan Cweyro nantaw mi Cweyro peytaw. Nniqan Ringnan ka tudu ddwiyaq tiping bhuway na nniqan tuhunac Curing mi Nyawring, kiya ka Cingsang nantaw mi Cingsang peytaw. Tatyeyn cweyn pa kiya ka Congcing nantaw mi Congcin g peytaw. Sotucweyn mi nniqan Cico u psnakan tmiyu Cingcitaw mi Cicotaw. Kana dniyi dnuwi hmrinas 1000 kngkawas ka srngaw nniqan mi tnuayus singcng cyuhwa pa uxay so mntnna balay.
Kana qnlhangan Hankoku saya pa psnakan kingal tuku beycu su (특별시), kingal tuku beycu qmlahang nanaq su (특별자치시), 6 ka kwangyu su (광역시), tubaraw 8 niyi u spuda congyang sdurux qmlahang na cusyasu, 8 ka taw (도) mi kingal tuku beycu qmlahang nanaq taw (특별자치도); tubaraw niyi pa ici singcngcyu ka “Kwangyu qmlahang nanaq pnsliyan”, kana bay u niqan 17. Kwangyu qmlahang nanaq pnsliyan trahuc na tudha bnkuwan singcngcyu u lwanan “Mkrdingan qmlahang nanaq pnsliyan” (기초자치단체), knkana bay qnlhangan u niqan 73 ka Qmlahang nanaq su (자치시), 86 ka Cyun (군), 69 ka Nniqan qmlahang nanaq (자치구). Trahuc Mkrdingan qmlahang nanaq pnsliyan pa psnakan Myeyn, Yi, Tong; kiya mi psnakan Ri, Dong mi kntruma na bay ka Pan.
=== Pusu tyawmu: Keyjay Hankoku mi Pnskraya sklwiun Hancyang. ===
[[Patas bntasan:Korea Export Treemap.jpg|thumb|Juga pnkla cuko 28 kluwanan canpin Hankoku.]]
==== Keyjay (經濟) ====
[[Patas bntasan:Samsung headquarters.jpg|thumb|Soar Sansingcng.]]
Hankoku ka ntumal 20 qnlhangan uri na mtqiri klwanan pusu cingciti, kiya ka niqan mndungus bay pnwaya sucang cingci na cinghe cucu qnlhangan ikayhwa. Quri so sncan congcu kcka qnlhangan spuda kwoci huyryu smpu pa mniq tu11 bnkuwan mtqiri klwanan, spuda syangtuy biyax mbari cupyaw smpu u tu13 bnkuwan mtqiri klwanan. 4 syawrong Asia uri ka Hankoku, kiya ka kcka nxan 11 qnlhangan murux bay taxa qnlhangan ikayhwa. Kwoci mawyi mniq Hakoku GDP u niqan knbeyhing bay dndulan niya, kiya ka kana nmtqiri klwanan tu7 knbeyhing cuko qnlhangan mi tu7 knbeyhing cinko qnlhangan. Kndadax kngkawas 2002 idas 10 cida tuhuy Curi ppatas pnsdhuwan tukingal mtrawah mawyi syeyting daw, saya u wada lmutuc tuhuy Amirika (Han Mey mtrawah mawyi syeyting), Omong (Han O mtrawah mawyi syeyting), Kanada (Han Ka mtrawah mawyi syeyting), Cyokoku (Cyo Han mtrawah mawyi syeyting) pusu bay qnlhangan mi cingciti ppatas pnsdhuwan mtrawah mawyi syeyting.
Keyjay Hankoku ka so snkaya mrana pa lwanan dha “Hancyang pnskraya sklwiun”. Kngkawas 1953 cida, jncyun GNP sediq Hankoku pa wana bay 67 pila Amirika, dhuq kngkawas 2007 daw dhuq 20045 pila Amirika; kiya ka wada muqnlhangan ikayhwa, wada mrana 298 pey. Mniq quri pkranan keyjay na Hankoku pa ini bay qndhqi lmngelung ka mnhdu mccbu Hancan cida. Mkrdingan ssmluwan dha Hankoku pa wada sliqun kcka mccbu Hancan da, hmrinas mk10 kbkuy knbkiyan sediq qnlhangan Hankoku ccida u mniq kcka mqrinuc mi uka qpahun tnbyakan. Kngkawas 1963 cida, Pucngsi ka dmuwi biyax daw, ngalan niya knbeyhing bay ddaun ka pkranan keyjay, spuda kwocing Hankoku prading muda keyjay Hankoku ptrawah 5 kngkawas keykaku.
== Cinjong (金融) ==
=== Qntan: Hankoku inhang. ===
Cinjongyey Hankoku pa pnspuwan congyang inhang mi inhang mi uxay inhang cinjongyey na Hankoku. Hankoku inhang ka ngalan congyang inhang seykining muda kbangan cngce Hankoku, kiya mi muda smmalu pila mi pstalang hbangan pila Hankoku. Uxay wana Hankoku inhang nanaq, Hankoku u niqan ou cngcesing inhang, mray so canyey inhang, congsyaw ciyey inhang, sweycan syeyhuy inhang uri na. Pusu bay knkana qnlhangan sangyey inhang Hankoku pa kiya ka knkana Hanya inhang, Kwomin inhang, Yori inhang, Sinhan inhang uri. Kcka niyi u pnhiyu kngkawas 1897 cida ka Sinhan inhang, kiya ka rikisi Hankoku mwaya bay sangyey inhang, kiya mi knbeyhing bay inhang Hankoku saya ka Kwomin inhang.
Pnhiyu kngkawas 1897 cida ka Sinhan inhang, kiya ka rikisi Hankoku mwaya bay mincyeyn inhang, wa mniq Soar Hankoku ssiyaw tuhunac beyhing rhngun ka congpu niya.
Hankoku cyawyiso (lxan kari u KRX) ka murux bay cngcweyn cyawyiso Hankoku, wa phyuwan Husan Kwangyu su Hankoku ka congpu niya, kngkawas 2005 idas 1 cida pnneyyah pnspuwan phiyu Hankoku cngcweyn cyawyiso (KSE), Hankoku cihwo cyawyiso (KOFEX) mi Hankoku cwangyeypan sucang (KOSDAQ), kiya mi pusu cusu ka Hankoku conghe kucya cusu.
[[Patas bntasan:Korail KTX-2.jpg|thumb|Hankoku Syeyntay Rotem ka smnalu ka KTX-II kawtyey knspidaw na u kingal jikang dhuq 350 km/jikang. ]]
== Ppanan rulu (交通) ==
=== Pusu tyawmu: Ppanan rulu Hankoku. ===
Hankoku pa kndadax kngkawas 1967 prading muda smmalu kawsu kongru, lmutuc Soar mi Jncwan mi Cingjn na Husan, Cing Hu kawsu kongru ka ptmay Hankoku “jidayi kawsu kongru”. Pnuda rmrinas mk10 kngkawas ka smmalu, Hankoku saya pa wada smluwan msdurux mquri hunac mi daya; msdurux mquri iril mi narac knkana qnlhangan na kawsu kongru wangru “kingal diyax kndusan cweyn”. Sediq qnlhangan Hakoku pa malu spuda kawsu kongru mniq kingal diyax dhuq knkingal alang mkbrnux Hangkoku. Hankoku saya pa niqan 32 ka kawsu kongru, knkana knbrawan niya u 4044 km, 51 ka elu qnlhangan, knkana knbbaraw niya u 13432 km.
Dhuq kngkawas 2012 idas 9 mnhdu, elu kisya sitong Hankoku pa knkana bay u niqan 90 ka elu kisya, knkana knbrawan niya u 3569.5 km, kcka hiya huseyng u 1904.4 km, deyngkihwa elu kisya u 2385.2 km.
Pusu bay sanan trdu asu Hankoku pa trdunan asu Husan, trdunan asu Jncwan, trdunan asu Cyunsan, trdunan asu Masan, trdunan asu Mupu, trdunan asu Putting, trdunan asu Tonghay, trdunan asu Weysan, trdunan asu Riswey mi trdunan asu Cico.
=== Pusu tyawmu: Heneng Hankoku. ===
==== Nengyeyn (能源) ====
Knbeyhing bay qnlhangan dmuwi nengyeyn ka Hankoku, kiya knkana mtqiri klwanan dmuwi nengyeyn 2.1%, mniq tu8. 95% deyngki Hankoku pa to bay pneyyah Hankoku tyeynri kongse ka bnuway, pusu bay ka puniq psdeyngki mi hetyeyn. Kngkawas 2012 cida kcka dnuwi nengyeyn Hankoku pa meytan ka 28%, yeynyo u 41%, gasu u 17%, heneng u 12%, malu caysng nengyeyn u 1%. Alaw ka ini ttuku ka nengyeyn cuyeyn, 97% na ddiyun nengyeyn Hankoku pa sntama cinko. Hankoku ka mtqiri klwanan tu2 knbeyhing yihwa tyeynjanci qnlhangan cinko mi tu2 meytan knbeyhing qnlhangan ciko. Dduwi gasoring Hankoku u tu7 bnkuwan mtqiri klwanan. Kngkawas 2007 cida ddiyun txtaxa sediq kmgkawas pa 16 tong, tu5 bnkuwan mtqiri klwanan. Hankoku u niqan knbeyhing bay yeynyo cyakong kongyey, binaw kana yeynyo pa kasi ka cinko kana, alaw kcka qnlhangan Hankoku pa beytaq saya u ini sdiyan qnpahan gasoring niya na, kiya ka tu4 bnkuwan gasoring qnlhangan cinko ka Hankoku.
Snparu bay qmita pnkranan heneng ka Hankoku, kiya ka kana mtqiri klwanan tu5 knbeyhing qnlhangan smmalu hetyeyn. Hankoku saya pa niqan 23 ka hehwanyingru, knkana bay u 10 oku wa deyngki kongryu na cwangci jongryang. Niyi ka knkana qnlhangan Hankoku deyngki cwangci jongryang na 22%. Seyhu Hankoku keykaku dhuq kngkawas 2035 cida hetyeyn u pkrnaun cwangci jongryang dhuq knkana qnlhangan cwangci jongryang na 29%.
[[Patas bntasan:Galaxy Fold - 1.jpg|thumb|Trahuc na Sansing citwan na Sansing tyeyncu ka knbeyhing bay sinsi cisu kojyo knkana mtqiri klwanan.]]
==== Tongsin (通信) ====
Rikisi Hankoku pa, muwaya bay tongsyun sesu u kngkawas 1885 idas 9 diyax 28 cida, wada tumal ddiyun lmutuc Soar mi Jncwan na kingal 30 km knbbaraw wasil tyeynpaw ka Hankoku. Kngkawas 1896 cida, Coseyng wangkong muda pusa muwaya bay qqnawal. Qnawal ddiyun ssediq qnlhangan u kngkawas 1902 ka prading mtmay Hankoku. Kngkawas 1924 cida, Soar mi Cyokoku Snyang ka ptrawah kwoci qnawal thiyaq.
[[Patas bntasan:Hyundai kona front-side.jpg|thumb|Smnalu rulu Syeyntay ka SUV Hyundai Kona.]]
== Qqpahun mpsalu (製造業) ==
=== Qntan: Rulu kongyey Hankoku. ===
Qqpahun mpsalu Hankoku ka pusu mpdudul canyey keyjay Hankoku, mnuda kngkawas 1961–1971 ka rawtong micising canyey, kngkawas 1972–1981 ka cupn micising conghwa kongyey, kngkawas 1982–1991 ka cisu micising canyey mi knkla micising canyey say aka knpriyux mi pkrana cyeyko. Hankoku pa mniq xiruy kang, smmalu asu, rulu, pantawti mi suma canpin uri ka qqpahun mpsalu uniqan mbiyax bay biyax dha pnsung kwoci, ou bay canpin u niqan tnpusu nanaq pinpay dha, mniq kcka kwoci canyey ka hnyuwan dha pa ini sangay mdakil.
Pusu bay xihuy kang mbari msalu u Pusyang xiluy kang, Syeyntay xiluy kang, Tongkwo mpsalu kang uri, kcka Pusyang xiluy kang ka knkana mtqiri klwanan knbeyhing bay xiluy kang ciyey uri, kiya ka niqan bay biyax pnsung knkana mtqiri klwanan na mbbari qqpahun mpsalu xiluy kang uri.
Hankoku ka qnlhangan mbiyax bay smmalu asu, knbsiyaq bay diyax tu1 knbeyhing bay knkana jeynmtqiri klwanan qnlhangan smmalu asu uri. Knkana mtqiri klwanan tu10 tubrah koba mpsalu asu pa niqan 7 ka na Hankoku, 6 ka bnkuwan tu1 dhuq tu6, kcka na hiya u Syeyntay congkong, Sansing congkong, Tayu msalu asu hayyang cusu huyse mi STX msalu asu hayyang ka knkana mtqiri klwanan sspac knbeyhing bay koba msalu asu. Hankoku pa mniq quri msalu knmalu bay asu u niqan bay biyax dha. Yihwa ida nkiya gasu asu mhaqun qqiya ka knklanan dha bay Syeyntay congkongyey; quri so asu hayyang kantan u, Sansing congkongyey ka mbiyax balay, nhiya kana ka 60% qpahun mtqiri klwanan; Tayu msalu asu hayyang cusu huyse ka mtqiri klwanan knbeyhing bay asu abura pusu bay mbbari msalu, ya bay niqan 10% knkana mtqiri klwanan na knbeyhing asu abura pa smnalu Tayu kojyo.
=== Pusu tyawmu: Qqpahun ppnwalang Hankoku. ===
[[Patas bntasan:Korea-Gyeongju-Rice paddy field-01.jpg|thumb|Qnpahan ppwalang Cingco.]]
==== Qqpahun ppnwalang (農業) ====
Qqpahun ppnwalang Hankoku pa uka hari cuyeyn, dxral knlbangan ddiyun dha qmpah pa 1835.6 lituk (18.4% ka dxral pphmaun pnwalang), kiya ka knkana mtqiri klwanan txtaxa sediq tikuh bay knrbangan dxral qnlhangan uri. So kiya knou bay pnyahan pnhuma pnwalang Hakoku pa sntama qnlhangan icil cinko. Wana buwax mi bbunga qmuru ka kntuku nanaq, kiya mi quri so duma uqun 85% u kasi ka ciko. Kiya uri u Hankoku pa hmrinas 60% hiyi dapa, qqcurux mi pnyahan ucilung, 20% hiyi pnwalang, hiyi rrodux mi qququq mi miruku pa kasi ka sntama qnlhangan icil cinko, wana sato mi balung ka mndungus bay mttuku.
=== Pusu tyawmu: Keci Hankoku. ===
==== Keci (科技) ====
[[Patas bntasan:Samsung DDR2 RAM.jpg|thumb|Sansing tyeyncu Hankoku ka mtqiri klwanan knbeyhing bay cusu pantawti pnbari pnyahan.]]
Kcka 20 seyki, alaw qnlhangan Nihong mi mccbu Hankoku, keci Hankoku u kiya bay so uka blbalay. Mtmay kngkkawas 60 ccida, prading dmudul “keci phiyu qnlhangan” ka Hankoku, kngkawas 1966 cida wada phiyu muwaya bay conghesing heyeyn ciko Hankoku heswey cisu keyngkyoing. Spoda quri psdhu mi pstutuy keci qnlhangan dha nanaq, 20 seyki kngkkawas 80 ccida, wada balay bay dhuq kndadax madas cisu dhuq hmqangaw snbburuh cisu.
[[Patas bntasan:2010 G-20 Seoul summit.jpg|thumb|Kngkawas 2010 cida 20 qnlhangan citwan mniq Soar honghuy msupu passing.]]
== Waycyaw (外交) ==
=== Pusu tyawmu: Waycyaw Hankoku. ===
Hangkoku pa kngkawas 2013 cida wada msupu mtqiri klwanan 192 qnlhangan psdhu pnluban waycyaw, kiya ka Ryeynhekwo, Sumaw cucu, Cinghecucu, Tongsyey 10 malan 3, 20 qnlhangan citwan na qnlhangan cngyeyn, kiya uri u Pnsliyan Yatay cinghe mi qnlhangan pnrdingan Tuhranan hidaw Asia honghuy uri, mbiyax bay dmudul mniq ddaun kwoci wutay. Hankoku ka kngkawas 1996–1997, kngkawas 2013–2014 Ryeynhekwo anrihuy huycangjn risukwo, kngkawas 2001 tu56 [[Reynhekwo]] taykay cusikwo. Wada mndungus bay muda kngkawas 2000 tu3 Ya O kaygi, kngkawas 2005 APEC kaygi, kiya mi kngkawas 2010 na 20 qnlhanagn citwan tu5 honghuy.
== Cyunsu (軍事) ==
=== Pusu tyawmu: Cyunsu Hankoku. ===
Hankoku haycyun Sucong tawangci cyucucyeyn.
Alaw quri kcka rikisi Hankoku pa mnuda balayqnrqilan mccbu mi Han pantaw na ptqraqil ka tuhunac mi tudaya, Hankoku GDP na 2.6% mi ddiyun seyhu na 15% u wada sduwi kwohwang cyeynse kana. Niqan tu6 mtqiri klwanan knbeyhing knhbrawan wisu heytay say aka Hankoku mi tu2 knbeyhing yupeyyi tuywu. Hankoku saya pa niqan 63 knbkiyan knhbrawas hiyi ka wasu hitay saya mi niqan 297 knbkiyan hiyi ka yupeyyi butay, pspuwan smpu knkana 5000 knbkiyan hiyi sediq ka Hankoku pa ririh sa knbeyhing bay spuwan ka niyi.
== Knhbrawan hiyi sediq (人口) ==
=== Pusu tyawmu: Knhbrawan hiyi sediq Hankoku. ===
Hankoku pa qnlhangan murux bay minjoku, kngkawas 2015 muda smpu knhbrawan hiyi sediq u 5106.9 knbkiyan hiyi sediq. Hankoku ka qnlhangan tubaraw bay jnko miti, kngkawas 2015 jnko mitu u ya bay mkpinghwang km 509 hiyi sediq, kiya ka kana myqiri klwanan qnlhangan knbeyhing bay jnko mitu uri. Ini pndungus ka pnsasu nniqan sediq ka Hankoku, to bay mniq alang mkbrnux ka sediq, cngsuhwaryu pa 82.5%. Kngkawas 2015 cida, kiya ka knkana Soar, Jncwan mi Cingcitaw ka knhbrawan hiyi sediq sotucweyn pa knkana bay u 2527.4 knbkiyan hiyi sediq, kiya ka knkana hiyi sediq na 49.5%.
=== Maci (都市) ===
Knkana hiyi sediq Hankoku wa mniq maci pa 91%, knbeyhing bay alang mkbrnux ka dlih 1,000 knbkiyan hiyi sediq, bnkuwan matas hunac niyi ka pusu bay alang mkbrnux kcka Hankoku:
{| class="wikitable"
|+
!
* <abbr>閱</abbr>
* <abbr>論</abbr>
* <abbr>編</abbr>
! colspan="9" |Bnkuwan knbeyhing alang mkbrnux Hankoku.
<small>Kngkawas 2016 idas 1 singcng qmlahang nanaq pu tyawca.</small>
|-
| rowspan="11" |<gallery perrow="1">
File:Seoul 2006.JPG|Soar
File:Haeundae 2008.png|Husan
</gallery>
|Bnkuwan
|Hangan alang mkbrnux
|Singcng cyuhwa
|Knhbrawan hiyi sediq
|Bnkuwan
|Hangan alang mkbrnu
|Singcng cyuhwa
|Knhbrawan hiyi sediq
| rowspan="11" |<gallery perrow="1">
File:Songdo city.jpg|Jncwan
File:Daegu from Migliore.jpg|Tacyo
</gallery>
|-
|1
|Soar
|Soar
tukubeycu su
|10,018,537
|11
|Rongjn
|Cingcitaw
|975,968
|-
|2
|Husan
|Kwangcng
su
|3,513,361
|12
|Cngnan
|Cingcitaw
|973,744
|-
|3
|Jncwan
|Jncwan Kwacngyu su
|2,927,195
|13
|Hucwan
|Cingcitaw
|849,064
|-
|4
|Tacyo
|Tatyeyn Kwangyu su
|2,487,823
|14
|Cingco
|Congcing Peytaw
|832,234
|-
|5
|Tatyeyn
|Tatyeyn Kwangyu su
|1,518,024
|15
|Ansan
|Cingcitaw
|696,934
|-
|6
|Kwangco
|Kwangco Kwangyu su
|1,472,802
|16
|Nanyangco
|Cingcitaw
|655,512
|-
|7
|Sweyyeyn
|Cingcitaw
|1,185,196
|17
|Cweynco
|Cweynro Peytaw
|652,858
|-
|8
|Weysan
|Weysan Kwangyu su
|1,173,568
|18
|Tyeynan
|Congcing Nantaw
|606,019
|-
|9
|Cangyey
|Cingsang Nantaw
|1,069,697
|19
|Anyang
|Cingcitaw
|597,805
|-
|10
|Kawyang
|Cingcitaw
|1,028,237
|20
|Puting
|Cingsang Peytaw
|519,244
|}
[[Patas bntasan:Koreandialect.png|thumb|Pnsasu kari na Coseyng Pantaw (Mbanah seyng ka seyng pnsnakan ayus cyunsu, tubaraw ka Coseyng, tuhunac ka Hankoku):1. Kari tuiril daya
2. Kari tuhranan daya
3. Kari tukcka
4. Kari tupryahan hidaw hunac
5. Kari Cingsang
6. Kari Cico]]
== Kari (語言) ==
=== Pusu tyawmu: Kari Hankoku. ===
Ddiyun kari qnlhangan seyhu Hankoku ka kari Hankoku mi kari tnbbawa Hankoku. Kiya ka knkana mnniq Coseyng Pataw, kana mtqiri klwanan dmuwi kari Hankoku pa ya bay 7560 knbkiyan hiyi sediq. Dndulan Hankoku quri kwoci syakay seyji, hnyuwan keyjay hnyuwan keyjay ka ini sangay mkala, smluhay kari Hankoku ka sediq u ini sangay mrana uri. Hbaraw bay qnlhangan saya mniq pyasan tubeyhing mi pyasan tubaraw pa niqan tmsa kari Hankoku kana. Mniq qnlhangan Amirika, Nihong, Awco, malu ngalan skeyng mtmay pyasan tubeyhing na kingal kari qnlhangan kari qnlhangan Hankoku.
[[Patas bntasan:Cheondogyo Jungang Daegyodang.jpg|thumb|Tyeyntawkyo Congyang Tacyawtang.]]
=== Snhiyan (宗教) ===
Pusu tyawmu: Snhiyan Hankoku.
Tnpusu snhiyan tndxral Hankoku ka Samankyo.
Kiristokyo ka knbeyhing bay snhiyan Hankoku, ya bay niqan knkana sediq qnlhanganna 27.6%, yabay niqan 1356 knbkiyan hiyi sediq, kiya ka knkana 970 knbkiyan hiyi snhiyan Kiristo burahkyo mi 390 knbkiyan hiyui sediq Teynsukyo. Kngkawas 2015 beytaq saya, Kiristo burahkyo na sinjya u wisu kndudul rana, kiya mi sinjya Teynsukyo u kndudul mlih. Pnrhulan Cyoro ka knbeyhing bay Kiristokyo Hankoku, ya bay niqan 900 knbkiyan hiyi sediq sinjya mi 100 sngari kluwanan ka pnrhulan, kiya mi knbeyhing na pnrhulan u kiya ka knkana “Tahan Yesukyo Cyorokay (Hetong)”, “Tahan Yesukyo Cyorokay (Tonghe)”, “Tahan Yesukyo Cyorokay (Kawsn)”.
Tyeyntawkyo na brah ka kcka 19 seyki siswey mquri tuhranan hidaw ccida mtmay Coseyng Pataw na Tosweykyo, kngkawas 1906 spuda Tongswey tu3 hiyi cyawcu Sunpingsi ka wada pryuxan cintay snhiyan.
== Syakay (社會) ==
[[Patas bntasan:Kyung Hee Univ. Central Library and Museum.JPG|thumb|Pyasan tubeyhing Cingsi]]
=== Kyoiku (教育) ===
Pusu tyawmu: Kyoiku Hankoku.
Kyoiku mniq Hankoku pa ngalan dha pkranan keyjay tu2 keyjay. 20 seyki tu60 kngkawas beytaq saya, keyjay syakay Hankoku pa so bay snkaya ini biyaq pnkranan ka keyjay Hankoku mi smlanan “Pnsklwiyan Hancyang”, mniq bukuy pndungus Hankoku pa, “Kyoiku phiyu qnlhangan” canrwey ka pusu bay dungus niya uri.
“Keyngpo Hankoku” pa ptura bay pkla kana qnlhangan sediq u niqan pnsdkanan mangal biyax kyoiku. 20 seyki na tu80 kngkawas ccida, kyoiku kana kndusan u wada malan kcka “keyngpo Hankoku”. Iyux qmlahang biyax kyoiku qnlhangan sediq, wada smmalu mndungus bay horicu kyoiku ka Hankoku, kiya ka knkana “Snrdingan waya kyoiku”, “Waya kyoiku llaqi tiring”, “Waya kyoiku tutiping, tukcka”, “Waya kyoiku tubaraw” mi “Waya kyoiku kana kndusan”, so malu spuda pnwaya muda kyoiku kana kndusan ka txtaxa sediq.
[[Patas bntasan:MBC headquarter buld.jpg|thumb|Wa mniq Soar Juyitaw ka MBC congpu taro.]]
=== Cwanmey (傳媒) ===
Patas singbung Hankoku pa niqan hmrunas 100 kngkawas ka rikisi niya. Kngkawas 1896 cida, Syutaypi ka pnhiyu smmalu na “Dukuricu singbung” ka Hankoku kngkawas cnduray tu1 mining singbung jiyi Hankoku . Pusu bay tu3 knbeyhing singbung pnsltudan meyti Hankoku saya pa (“Coseyng jupaw”, “Congyang jupaw”, “Tuhranan hidaw Asia jupaw”) mi Hanryeynse. “Coseyng jupaw” mi “Tuhranan hidaw Asia jupaw” pa pnhiyu smmalu babaw na 31 dukuricu undo kngkawas 1920, kiya ka knbsyaqan bay rikisi ddha singbung Hankoku. Hanryeynse u pnhiyu mniq kngkawas 1981 cida, kiya ka tongsyunse qnlhangan Hankoku.
Muwaya bay ptreybi Hankoku ka pnhiyu kngkawas 1956 na kingal Soar nsediq nanaq mbbari ptreybi. Pusu bay ptreybi kana qnlhangan Hankokusaya pa kiya ka knkana Hankoku hwangsong kongse (KBS), Bungka pradiyo kojyo (MBC), SBS kuhun yosyeyn kojyo (SBS) mi Kyoiku hwangsong kongpawse (EBS).
=== Syakay Qqlhangun (社會保障) ===
Hankoku pa kndadax kngkkawas 1960 dhuq saya pa pllutuc pnwaya quri syakay qqlhangun. Mniq Cweyntohwan dmuwi biyax qmlahang ccida han pa, “Qnlhangan huri” na knklanan u mnduwa bay pprngawan. Pquri so duma qnlhangan ikayhwa pdkanun pnsung pa, mscuqi hari pnwaya syakay qqlhangun dha ka Hankoku, tmawa pdungus pkmalu dungan, binaw dmuwi llbu bay diyax dha muda pndungus pphiyu qnlhangan huri ka Hankoku. Syakay qqlhangun tisi Hankoku pa kiya ka knkana syakay pawsyeyn, kongkong cyoci mi syakay qqlhangun ka tu3 sqpah niya.
Qpahun syakay qqlhangun pusu bay u syakayhwa na rdrudan, lqlaqi, qqridin mi sediq qrinuc huri ka pusu niya, liya ka knkana ssalu dha ngali pila ka sbuway kongkong hbangan hmrinas 65 kngkawas rdrudan, phiyu nniqan ssiling kari niqan lqlaqi, smmalu ddiyun lqlaqi tiring, smmalu sqlahang bubu mi lqlaqi, phiyu dmudul qqridin miying qqpahun, pnsliyan qqridin uri.
== Bungka (文化) ==
Pusu tyawmu: Pnsltudan bungka Hankoku, bungka Hankoku, Hanryo mi Hankoku using bungka yican.
Bungka Hankoku pa pneyyah pnsltudan bungka Hankoku. Babaw mccbu Hankoku daw, mpspayis ka tuhunac mi tudaya Coseyng pa wada ini pntna ka bungka saya tuhunac mi tudaya da, binaw bungka dha pnsltudan pa ida mntna mi psltudan dha bay lmutuc.
[[Patas bntasan:Korea-Gyeongju-Bulguksa-32.jpg|thumb|Mtqiri klwanan bungka hniti pnsltudan Hankoku-Hokwosu.]]
=== Pnhiyu Smnluwan (建築) ===
Pnhiyu smnluwan pnsltudan Hankoku pa niqan ou bay mntna bay pnhiyu smnluwan pnsltudan Cyokoku mi Nihong, wada runan ingyang, tukarac mi dxral wusing, bwihur qsiya, Bukyo, Tawkyo mi Jukyo. Ida nkiya ka pusu bay dungus niya pnhiyu smnluwan Hankoku. Pnhiyu smnluwan Hankoku pa ini hraw knbeyhing mi knpruwan, kiya mi quri snpruwan qmita ida nkiya ka dungus dha pnhiyu smnluwan, psbalay ida nkiya. Pnhiyu smnluwan pnsltudan Hankoku pa ini hari qtayi mniq knbeyhing mi kdari muda pskuraw pqita. Nniqan tqiyan u tiping hari kiya, slxan bay uri ka pncpingan. Spuda so qnita, tqiyan sediq niqan knkla mi mndungus bay qcahur sediq pa, pusu bay nniqan muyas mi pprngawan quri kari knkla, ini so ptura quri pncpingan.
Babaw mnhdu mccbu Hancan daw, pnhiyu smnluwan Hankoku pa mtmay kingal knburah bay ratuc pnkranan. Ddha hiyi kndadax qnlhangan icil mnhdu muyas brinah Hankoku ka mphiyu smnluwan mniq iyax niyi dmudul pnhiyu smnluwan Hankoku dhuq sklwiun bay mi mndungus bay. Taxa u kndadax Hwaransi mnhdu muyas brinah Hankoku ka Cincongyey, taxa u kndadax Nihong mnhdu muyas brunah ka Cinsokn.
=== Wenswey (文學) ===
Pusu tyawmu: Han wenswey mi Hankoku wenswey.
Patas bnatas cbiyaw bay wenswey Hankoku pa to bay wada psqmaun mccbu kana da, ini kou ka msngari mniq. Mnrading bay ncbiyaw uuyas ka wa spatas “Qnlhangan tu3 yisu” na “Huycke”, knnama bay Hansu ka “Uyas mcays qduda”.
=== Tawcu (陶瓷) ===
Pusu tyawmu: Tawcu Coseyng.
Cingcu Kawri na syangkan cingcu.
Mniq xxiluy jitayi ka Hankoku pa kiya ka malu dmuwi rongyaw smmalu knmalu bay tawci. Qnlhangan tu3 ccida, wada mquri Nihong ka tawci Hankoku, kiya ka Nihong habung cbiyaw jitayi na syuhuyci. T9 seyki tnhiti, Tongyi sinrwo ka kndadax Cyokoku madas knkla smmalu weyc, wada knnama bay qnlhangan dmuwi knkla weyc uri.
[[Patas bntasan:Busan Cinema Center, Busan, South Korea.jpg|thumb|Kngkawas 2011 cida tu16 Husan smsung eyga pusu nniqan: Eyga tyeyntang.]]
=== Eyga (電影) ===
Pusu tyawmu: Eyga Hankoku mi bnkuwan eyga Hankoku.
Kndadax tu19 seyki thiti cida, mwaya bay mtmay Hankoku dhuq saya, eyga Hankoku pa niqan hmrinas 100 kngkawas rikisi da.
=== Geyki treybi (電視劇) ===
Pusu tyawmu: Geyki treybi Hankoku mi bnkuwan geyki treybi Hankoku.
Hancyu mniq kngkkawas 1980 muru dndulan mrakaw treybi ka mtutuy.
[[Patas bntasan:KOCIS London Korea Classic JoSumi 01 (7696506078).jpg|thumb|Qridin pnbaraw hnang mpuyas Cawsyomey mniq Ingkoku Runtun muyas cida.]]
=== Inggaku (音樂) ===
Pusu tyawmu: Pnsltudan inggaku Hankoku mi ryosing inggaku Hankoku.
Tangtay inggaku Hankoku pa psnakan inggaku pnsltudan mi inggaku siyang. Inggaku pnsltudan pa ngalan dha “Kwoyey” uri, pusu bay u geyki muyas, pancang mi inggaku
minus.
=== Pplahan wangru (網路遊戲) ===
Pusu tyawmu: Pplahan tyeyncu Hankoku.
Qqpahun pplahan wangru mniq Hankoku ka qqpahun ini biyaw pnkranan niya, iyax kngkawas 1998–2008 cida, kngkawas u hmrinas 20% ka knranaryu, canyey kuymo mniq 10 kngkawas iyax cida mrana mk8.
[[Patas bntasan:Korean cuisine-Bibimbap-08.jpg|thumb|Prmaxan idaw dongburi btunux.]]
=== Bungka mmahan mi uuqan (飲食文化) ===
Pusu tyawmu: Hankoku ryawri.
Hankoku ryawri pa uuqun niya u cingtan ka pusu. Idaw payay ka pusu bay uuqun sediq Hankoku. Prmaxan idaw dongburi btunux, idaw lnbuwan sama mtlawa, tayang moci cnyusan Hansu, idaw cnyusan pawcay, nduhan Hankoku ka pusu bay uuqun kddiyax Hankoku ryawri. Mniq Hankoku pa, hiyi dapa ka knkrayan bay hiyi, kiya mi siyang babuy mi hiyi rodux pa mhnuk briwan kiya. Tndxral nanaq Hankoku na hiyi dapa pa plwanan dha “dapa Han”. “Dapa Han” pa spuda ndwanan tmabu mi chiya bay uqun ka hiyi na, mniq Hankoku u mkray bay briwan ka hiyi dapa, kiya mi ngalan mndungus bay subway sediq uri.
[[Patas bntasan:Korean cuisine-Bulgogi-Nakji bokkeum.jpg|thumb|Hankoku ryawri mi sinaw Hankoku]]
=== Bungka sinew Hankoku (韓國酒文化) ===
Pusu tyawmu: Bungka sinew Hankoku.
Hankoku ka knbeyhing bay qnlhangan mbari sinaw mmahan, knou na nmahan txtaxa sediq pa mniq tubrah knkana mtqiri klwanan. Sinaw mtilux Hankoku ka qnlhangan kcka ou bay sinew mmahan bnriwan dha, kiya ka briwan bay sinaw kana mtqiri klwanan uri, kcka na Hankoku mniqan bay hangan ka sinew mtilux ka Cnru; kiya ka tubrah bay bnriwan sinaw knana mtqiri klwanan. Sinaw mtilux Hankoku pa so bburah bay mmahan, ini so kndux bay ka sinaw na, mhnuk briyan, mniq Oco mi Amirika u sinaw mbhuway sqrasun dha bay. Kngkawas 2008 cida, niqan bay hhangan ka Weyposte jiteyng Amirika pa wada dha spatas kcka ka sinaw mtilux Hankoku “Soju”. Uxay wana sinaw mtilux, sinaw qtan bay mniq Hankoku u niqan cingcyo, cwocyo, sinaw phpah, sinaw iyu. Biru mniq Hankoku u krinah sqrasan dha uri da. Hayte biru ka knbeyhing bay pnyahan mbbari biru Hankoku. Kngkawas 2005 cida, Hayte biru mi Cnru pa wada msupu dmi kiya ka Hayte Cnru citwan da.
[[Patas bntasan:Korean tea and yugwa-01.jpg|thumb|Qqsiya cngkwo mi hhlama Han.]]
=== Bungka ociya Hankoku (韓國茶文化) ===
Pusu tyawmu: Bungka ociya Hankoku.
Muwaya bay ociya Hankoku pa mniq Coseyng qnlhangan tu3 ccida nadas dha kndadax Cyokoku, mimah bay ociya ka rikisi dha sediq cbiyaw. Coseyng wangcaw tukcka bukuy ociya u prading mlih mniq Coseyng, binaw kngdadax 1980 dhuq saya, prading mtutuy mniq Hankoku Dungan ka ociya. Omiyagey ociya Hankoku ka ngalan waya ociya Hankoku pa niqan hmrinas 10 kbkuy kngkawas rikisi da.
[[Patas bntasan:Exhibicion dollyo chagui con apoyo.jpg|thumb|Taycweytaw]]
=== Tiyu (體育) ===
Pusu tyawmu: Tiyu Hankoku.
Seyhu Hankoku pa snbeyhing bay qmita tiyu qnlhangan sediq, dmudul bay pnkranan quri qqpahun tiyu, pstutuy knsdhu smmalu smnluwan tiyu, kndudul pkrana biyax qnlhangan pquri nganguc pnsung. Wada mndungus muda kngkawas 1988 rbawan Orinpiko undokay, kngkawas 2002 mtqiri klwanan pey pnsung mtur boru, kngkawas 2003 rbawan mtqiri klwanan pyasan tubeyhing undokay, kngkawas 2011 mtqiri klwanan tyeyncing cinpyawsay, kngkawas 2018 misan Orinpiko undokay uri mtqiri klwanan pnsung tiyu mi mnou bay muda Asia undokay, kiya mi wada mangal knmalu bay snadu uri.
Pangcyo undo pnsung psboru mniq Hankoku ka sqrasun bay kana sediq. Hankoku pa kndadax kngkawas 1982 prading pssli cuyey pangcyotuy, niqan LG Swangc, NC Kongrong, Hanhwa Qdiraw, Kiya Tora, Sansing Rayung, Rote Beyhing sediq, Tosan Kumay, SK Huyrong, KT Wusu, Nayksn Ingsyong mk10 cuyey pangcyotuy. Kngkawas 2008 rbawan Orinpiko undokay, wada mangal pnsung pangcyo kwancyun ka Hankoku.
=== Diyax smsung (節假日) ===
Pusu tyawmu: Diyax smsung Hankoku.
Diyax smsung Hankoku pa psnakan “Smsung sqrasun qnlhangan”, “Diyax splaws qnlhangan pqita hidaw” mi “Diyax sngayan kana” tu3. Smsung 31 (Idas 3 diyax 1), Smsung pnwaya keyngpo (Idas 7 diyax 17), Smsung kwanghu (Idas 8 diyax 15), Smsung mtrawah karac (Idas 10 diyax 3) mi Diyax yeynwen (Idas 10 diyax 9) ka rrima “Smsung sqrasun qnlhangan”. “Smsung sqrasun qnlhangan” mniq Hankoku pa knkana qnlhangan sediq u kasi ka spruwan msupu mqaras kana ka diyax smsung niyi, Ini pntna smsung qnlhangan Cyokoku. Spuda pnwaya qnlhangan splawa Hankoku, knkingal sapah Hankoku mi mssipaw klelu dmudul kana sediq mniq “Smsung sqrasun qnlhangan”, Diyax Syeyncong (pkcka splawa) mi Diyax heytay qnlhangan pa pqqiya splawa Hankoku kana.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Toda]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/大韩<nowiki/> (參考自中文維基百科)
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro (瓦旦 吉洛) mtabug
938k2wzyedokqyy4hdlwnktbb58ds0h
South Sudan
0
1367
102971
96059
2024-02-04T03:43:47Z
Kwamikagami
944
102971
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of South Sudan.svg|thumb|Kwoci (南蘇丹國旗)|upright=1.25]]
= South Sudan (南蘇丹) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of South Sudan.svg|thumb|Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Meycow ka [[South Sudan]], 8 00 N, 30 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 644,329 sq km (hangan na o Tg42)
Kana ka sejiqun o niqan 12,530,717 hiyi.
Gaga [[Juba]] ka pusu alang paru, jiyax 9 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Salva Kiir Mayardit, pnaah hngkawas2011 idas 7 jiyax 9pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:South Sudan hd (orthographic projection).svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay, (自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Tuhunac Sudan (南蘇丹) ==
'''Tuhunac Sudan Konghkwo''' (Kari Ingkoku: Republic of South Sudan), splawa dha Tuhunac Sudan (Kari Ingkoku: South Sudan), kiya ka wa mniq tunarac daya Afrika 1 qnlhangan kcka dxral, kngkawas 2011 snpeyyah Sudan dukuricu. Sotu saya ka tu1 knbeyhing bay alang mkbrnux Juba, niqan ka keykaku dha u mpthdil wa mniq tukcka nniqan niya ka Ramsell. Babaw Tumn1 Mccbu Kcka Sudan daw, tuhunac Sudan u mniq kngkawas 1972 dhuq kngkawas 1983 mangal Cucu (dhiya nanaq qmlahang dhiya nanaq). Tumn2 Mccbu Kcka Sudan u mniq kngkawas 1983 pspuruq, dhuq kngkawas 2005 muda psdhu ppatas “Pnsdhuwan Knkana Msblayaq”, phiyu Tuhunac Sudan Cucu Seyhu. Kngkawas 2011 idas 7 diyax 14 Tuhunac Sudan Konghkwo balay bay tumal UN mi wada mqnlhangan kayying UN. Saya u qnlhangan kayying Afrika Ryeynmong, Tunarac Afrika Kongtongti uri. Kngkawas 2012 idas 7, wada pbatas Geneva Kongwey. Babaw dukuricu ka Tuhunac Sudan daw, ida niqan mchdil bay tnlayan kcka dha nanaq, kngkawas 2014 daw mniq mowic balay qnlhangan cusu (brah niya ha u ini baka qnlhangan cusu) na teyngsu u ida nanaq knbaraw bay knkana qnlhangan.
== Ri-s(歷史) ==
=== Pusu tyawmu: [[:zh:南苏丹历史|Rikisi Tuhunac Sudan.]] ===
[[Patas bntasan:John Garang.jpg|縮圖|Tama Qnlhangan Tuhunac Sudan John Galang dmudul Sudan Jnmin Ptrawah Heytay dhuq kngkawas 2005 wada mrdang ka hiya. ]]
Kngkkawas 1820 Micrayim prading qmlahang Tudaya Sudan kiya mi pkrana dhuq Tuhunac Sudan, mniq niyi cida han u rikisi Tuhunac Sudan u ini balay btasi, kongweyn 10 th brah u thdil miyah ka sediq Niro, wada mknama balay sediq mniyah mniq hini.
19 th puting hiti Ingkoku ka miyah qmlahang Tuhunac Sudan, kngkawas 1899 Ingkoku mi Miciayim msupu qmlahang Tuhunac Sudan. Alaw kluwanan minjoku, snlhayan snhiyan, bungka ka ini pntna, Ingkoku u ida balay smatang pspun dha ka Tunarac Sudan mi Uganda , binaw kngkawas 1947 Juba kaygi wada mnhdu pprngaw pspun ka Tuhunac Sudan mi Tudaya Sudan.
Kngkawas 1955 u wada mtdiyal ka Tuhunac mi Tudaya Sudan, Tumn1 Mccbu Kcka Sudan u wada pspuruq. Kngkawas 1972 mniq Addisababa pbatas “Addisababa Pnsdhuwan Seyting” subway nniqan Tuhunac Sudan u niqan knbaka biyax cucu, wada mnhdu ka mccbu kcka dha.
[[Patas bntasan:A South Sudanese girl at independence festivities (5926735716).jpg|縮圖|Kngkawas 2012 idas 7 diyax 9, laqi tiping Tuhunac Sudan u phiyu splawa qnlhangan ka bawa dha mqaras smsung dukuricu 1 kngkawas qnlhangan.]]
Kngkawas 1983 soto Sudan Nimeri pkla kari knkana qnlhangan u muda Pnwaya Islam, wada ini qqaras tuhunac, tuhunac hantay heytay Sudan Jnmin Ptrawah Heytay u muda knciyuk seyhu, Tumn2 Mccbu Kcka Sudan pspuruq. Kngkawas 2005 idas 1 diyax 9,tuhunac tudaya ddha dha u pbatas “Pnsdhuwan Knkana Msblayaq” (Comprehensive Peace Agreement), mnhdu 12 kngkawas qnbsyaqan mccbu kcka dha nanaq, pnsdhuwan dha pprngaw u subway biyax cucu ka Tuhunac Sudan, kiya mi kngkawas 2011 idas 1 diyax 9 ka muda sediq qnlhangan meytaq hyo ya mpsruwa dukuricu, mntna kngkawas idas 7 diyax 9 soto Sudan pkla kari smruwa Tuhunac Sudan Konghkwo, wada mtu54 qnlhangan Agrika ka Tuhunac Sudan.
Kngkawas 1983 soto Sudan Nimeri pkla kari knkana qnlhangan u muda Pnwaya Islam, wada ini qqaras tuhunac, tuhunac hantay heytay Sudan Jnmin Ptrawah Heytay u muda knciyuk seyhu, Tumn2 Mccbu Kcka Sudan pspuruq. Kngkawas 2005 idas 1 diyax 9,tuhunac tudaya ddha dha u pbatas “Pnsdhuwan Knkana Msblayaq” (Comprehensive Peace Agreement), mnhdu 12 kngkawas qnbsyaqan mccbu kcka dha nanaq, pnsdhuwan dha pprngaw u subway biyax cucu ka Tuhunac Sudan, kiya mi kngkawas 2011 idas 1 diyax 9 ka muda sediq qnlhangan meytaq hyo ya mpsruwa dukuricu, mntna kngkawas idas 7 diyax 9 soto Sudan pkla kari smruwa Tuhunac Sudan Konghkwo, wada mtu54 qnlhangan Agrika ka Tuhunac Sudan. Kngkawas 2013 idas 12 diyax 14, Tuhunac Sudan Konghkwo na Sudan Jnmin Ptrawah Heytay 1 pnsliyan pay u smatang muda cngpyeyn. Sarwa Kir Mayardito soto u so kusun pkla kari wada mndungus balay mipix cngpyeyn, binaw kcka mccbu u prading muda Dungan, ida dhuq saya niyi. Kngkawas 2014 idas 6, Amirika “Waycyaw Cngco” patas keyngkyo ciko ‘Qnlangan hwa Cusu’ pkla kngkawas 2013 qnlangan ‘Ini Baka Qnlhangan Cusu’ (Fragile States Index) tbnkuwan, Tuhunac Sudan u wada mangal 112.9 teyngsu mi wada tu1 bnkuwan.
== Ti-ri (地理) ==
[[Patas bntasan:South Sudan sat.jpg|縮圖|Sasing wesing na Tuhunac Sudan.]]
Dxral Tuhunac Sudan u to bay wa mniq peywey 10˚ na weysyeyn tuhunac (Sotu Juba u wa mniq peywey 10˚), knbeyhing dxral u msdalih 62 pinghwang km, hniwan lnlingay u mtilux qyuxan qqhuni, sspriq brunux mi rucaw dxral rumu ka pusu.
Qnyuxan tnkawas u snpeyyah 600 dhuq 2,000 kongri, tnkawas idas 5 dhuq idas 10 ka qqyuxan, snpeyyah Uganda mi Ethiopia ddha qsiya rngecux u muda nniqan hini, wada knbeyhing mrucaw- Rucaw Sud. Niro joku sediq qalux tndxral (Nilotic people) dmka phuma pnwalang mi dmka tmabu, qqpahan pnwalang u bunga qhuni, trabus, bunga, brisan, Cuma, lhngay, payay, sukay, ssukay mi ssama ka pusu, qqpahan tmabu pa dapa ka pusu balay, alaw nniqan hini u tikuh nina ka qqhuni, kiya u niqan dmka kngkawas ka kndnguwan, ida ini pndungus mniq hini tblayaq mkrana mdakil hini ka rngedi caycay. Rucaw Sud ka pusu bay mhuriq dxral Afrika uri, qqmuyux cida, knpruwan rucaw niyi u dhuq hmrinas 51,800 pinghwang km, ssiyaw alang hiya u dmuwi umiya tminun hutaw, tnayi mniq babaw hutaw tnqcurux, wada muda sunca hutongsu nniqan tnqcurux. Kiya uri u, kawas kawas Yayung Bhuway Niro ka wada phrinas, quri so alang mkngahu phrinas tmabu ddapa pndungus sspriq bbhngil u pusu balay niya uri. Kcka dxral tndxral u niqan Tuhunac Qnlhangan Kongweyn, Badingiro Qnlhangan Kongweyn, Poma Qnlhangan Kongweyn.
=== Kngkkarac (氣候) ===
Kngkkarac dha u mtilux kndnuwan kngkkarac ka pusu niya, tnkawas knpriyux srwasaw mi rbawan mi krpuhan mi misan pa ini ptura balay. Kngkawas idas 5 dhuq idas 10 ka kngkkarac qqyuxan.
[[Patas bntasan:Salva Kiir Mayardit.jpg|縮圖|Tu1 soto Tuhunac Sudan Sarwa Kir Mayardito. ]]
== Ceng-c(政治) ==
=== Pusu tyawmu: [[:zh:南蘇丹人權|Biyax sediq Tuhunac Sudan.]] ===
[[Patas bntasan:South Sudan - Location Map (2012) - SSD - UNOCHA.svg|縮圖|Seyji Pantu Tuhunac Sudan. ]]
Kngkawas 2011 idas 7 diyax 7, puda rinji keyngpo, sndhu pnwaya soto seyhu. Saya (Tu1) soto ka Sarwa Kir Mayardito, mniq kngkawas 2011 idas 7 diyax 9 psdhu phiyu, iyax diyax qpahun u 5 kngkawas. Tuhunac Sudan u muda turu biyax pnsnakan mi 2 pnwaya ying, singcng, ripoing mi suhwa dukuricu. Tuhunac Sudan Kwohuy (Tubaraw Giying mi Tuhunac Giying) ka Qnlhangan Phiyu Waya Ciko.
Spuda “Pnsdhuwan Knkana Msblayaq”, Suhwa Ciko ka Knbaraw Hoying, Sangsu Hoying, Tubaraw Hoying mi duma hoying pnssliyan. Knbaraw Hoying u yingcyo, huku yingcyo mi 5 hwakwan ka pnssli, kana dha u pnusa hangan soto kana.
[[Patas bntasan:South Sudan location green map.svg|縮圖|Spuda kngkawas kngkawas 2011 sediq qnlhangan muda meytaq hyo wada dukuricu ka Tuhunac Sudan.]]
Spuda “Keyngpo Tuhunac Sudan Konghkwo”, soto ka qnlhangan weynso, huku soto ka qnlhangan yobi weynso mi huku weynso, kngkawas 2020 idas 2 phiyu ryeynho seyhu knkana 5 hiyi huku soto. Wada dukuricu ka Tuhunac Sudan daw, Macar ka phyuwan tu1 huku soto, dhuq kngkawas 2013 idas 7 cida wada plixan soto Kir. Mniq Tuhunac Sudan Konghkwo psbalay pnstocu syeynting (ARCSS) u mniq kngkawas 2015 idas 8 mnhdu pbatas daw, ryeynpang seyhu ka wada phiyu ‘Tuhunac Sudan tu1 huku soto’ na burah qqpahun.
Hiya u mniq kngkawas 2013 idas 12 dmudul cyunsu cngpyeyn, smatang pspaux Tuhunac Sudan soto Saewa Kir Mayardito ka pusu niya seyhu. Lmutuc mccbu kcka ka ddha dha, dhuq kngkawas 2014 cida u wada hmrinas knhbrawan hiyi sediq ka wada mrdang.
Kngkawas 2016, Macar u brinah qnlhangan muru “Pnsdhuwan Tuhunac Sudan Msblayaq”, kngkawas 2016 idas 4 pndhu phyuwan ‘Tuhunac Sudan Minjoku Dantay Kwotu Seyhu’ tu1 huku soto, kndadax phyuwan prading muda ka diyax qpahun. Kngkawas 2016 idas 7, dmkuh Macar na heytay mi dmkuh Kir na heytay u mniq Sotu Juba muda mccbu, ya bay niqan 300 hiyi sediq ka wada mrdang. Babaw niya daw ini balay tbrinah Juba ka Macar, idas 7 diyax 25 Kir u wada pkla kari soto ring, pkla kari ptalax qpahun tu1 huku soto ka Macar.
Kngkawas 2018 idas 9, Macar mi Kir u mntxal pbatas Psblayaq Pnsdhuwan Dungan. Kngkawas 2018 idas 10 diyax 31, Macar u mlatac Juba 2 kngkawas pa mn1 tbrinah miyah Juba, miyah tumal soto dmudul kingal pnsdhuwan. Hiti balay mniq 1 kngkawas daw wada mn1 phyuwan huku soto dungan.
=== Cngtang (政黨) ===
Saya u niqan 10 cngtang ka Tuhunac Sudan, psnakan niqan Sudan Jnmin Ptrawah Undo (SPLM), Cweynkwo Tahuy Tang (NCP), Sudan Afrika Ryeynmong (SANU), Twancyey Mincu Cnsyeyn (UDF), Sudan Afrika Tang Tu1 Ryeynmong (USAP 1), Sudan Afrika Tang Tu2 Ryeynmong (USAP 2), Twancyey Mincu Cngcyo Cnsyeyn (UDSF), Tuhunac Sudan Mincu Rwentan (SSDF), Sudan Jnmin Ptrawah Undo Mincu Pyeynko Pay (SPLM-DC), Tuhunac Sudan Kyosanto (CPSS).
Sudan Jnmin Ptrawah Undo (SPLM) ka cucngtang.
Tuhunac Sudan Ptrawah Undo (SSLA) ka kcka qnhlangan knbeyhing bay hantay paypyey.
=== Kwohuy (國會) ===
Tuhunac Sudan kwohuy ka Tuhunac Sudan qnlhangan smmalu waya cikwan. Tuhunac Sudan kwohuy u muda pnwaya 2 ying, spuda co iyingkay mi kokomin gikay pnsliyan niya. Gikay saya u kokomin gikay mi co yingkay u mnniq kngkawas 2011 idas 8 pnhiyu. Kokomin gikay knkana u 332 hiyi giying, iyax diyax qpahun u 4 kngkawas, gicyo saya ka Manas Maykuko Rundiayr. Co yingkay knkana u 50 hiyi giying, iyax diyax qpahun u 4 kngkawas, gicyo saya ka Yoseyhu Por Cyeyn.
== Cyun-su (軍事) ==
=== Pusu tyawmu: [[:zh:苏丹人民解放运动|Tuhunac Sudan Jnmin Ptrawah Heytay]] mi [[:zh:南苏丹武装力量|Tuhunac Sudan Biyax Ucwang.]] ===
Sudan Jinmin Ptrawah Heytay- Tuhunac Sudan Kwohwang Heytay u Tuhunac Sudan Konghkwo na Biyax Ucwang; spuda pnsliyan Heytay Ucilung, Heytay Dxral, Heytay Karac Baraw. Knhbrawan hiyi heytay saya u 210,000. Snpeyyah kngkawas 2017 snpeyyah Sudan Jnmin Ptrawah Heytay muda snbarah mku Dungan. Saya u wisu snturung mccbu ka kcka dha nanaq, tuhuy Tuhunac Sudan huku soto brah Riko Macar dmudul ka Sudan Jnmin Ptrawah Heytay hantay pay tuhuy Tuhunac Sudan Ptrawah Undo nniqan dha nanaq muda mccbu.
== Sing-ceng cyu-hwa (行政區劃) ==
<gallery mode="nolines" caption="Spuda Ingkoku Mc Sudan 3 rikisi bnkuwan Sng (Tuhunac Sudan na Tacyu saya) stnayus dha Tuhunac Sudan kinkingal singcng cyuhwa. ">
Patas bntasan:SouthSudanStatesandAdministrativeAreas.svg|Tacyu Yayung Cyacaro / Tacyu Cutaw / Tacyu Tasangniro
</gallery>
=== Pusu tyawmu: [[:zh:南苏丹行政区划|Tuhunac Sudan sngcng cyuhwa.]] ===
Tuhunac Sudan Konghkwo hana rading balay u snpeyyah pnsliyan 10 Co (state). Kngkawas 2015 idas 12 diyax 24, Tuhunac Sudan soto Kir ka pkla kari knkana qnlhangan knpriyux pntyusan 28 Co. Kngkawas 2017 idas 1 diyax 14, soto Kir pkla kari pkranan 32 ka Co. Kngkawas 2020 idas 2 diyax 22, spuda qnhduwan mccbu kcka Tuhunac Sudan nanaq na Pnrngawan Patas Msblayaq Pnsdhuwan wada tbrnahan hana pnrdingan cida ka 10 Co, malan ka Pipor singcngcyu, Ruwong sngcngcyu kiya mi niqan tukubeycu na ka dxran nniqan Abuyeyi.
{| class="wikitable"
|+
!'''Splawa'''
!'''Co/Singcngcyu '''
!'''Sohu'''
!'''Singcng cangkwan '''
!'''Knhbrawan hiyi sediq'''
'''(Kngkawas 2010) 2010年)'''
!'''Knbeyhing dxral'''
'''(km²)'''
!'''Miti knhbrawan hiyi sediq'''
'''(/km²)'''
!'''Tacyu '''
|-
|[[Patas bntasan:Flag of Western Equatoria.png|無框]]
|Tuiwil cutaw Co
|Yeynbiaw
|Alfred Futiyu
|658,863
|79,342.66
|8.30
|Cutaw Tacyu
|-
|[[Patas bntasan:Flag of Western Bahr el Ghazal.png|無框]]
|Tiwil Yayung Cyacaro Co
|Wau
|Sarah Cleto Rial
|358,692
|91,075.95
|3.94
|CyacaroYayung Tacyu
|-
|[[Patas bntasan:Flag of Warrap State.png|無框]]
|Warabu Co
|Kwacyok
|Bona Panek Biar
|1,044,217
|45,567.24
|22.92
|CyacaroYayung Tacyu
|-
|[[Patas bntasan:Flag of Upper Nile State.png|無框]]
|SangnuroCo
|Malakaro
|
|1,013,629
|77,283.42
|13.12
|Tubeyhing Baraw Niro Tacyu
|-
|[[Patas bntasan:Flag of Unity State.png|無框]]
|TwancyeyCo
|Pantiu
|Joseph Monytuil
|399,105
|Ini psdhuwina
|Ini psdhuwi na
|Tubeyhing Baraw Niro Tacyu
|-
|[[Patas bntasan:Flag of Ruweng.png|無框]]
|Ruwong singcngcyu
|Pariyang
|William Chol Awolich
|246,360
|Ini psdhuwi na
|Ini psdhuwi na
|Tubeyhing Baraw Niro Tacyu
|-
|[[Patas bntasan:Flag of Northern Bahr el Ghazal.png|無框]]
|Tudaya Yayung Cyacaro Co
|Awir
|Tong Aken Ngor
|820,834
|30,543.30
|26.87
|CyacaroYayung Tacyu
|-
|[[Patas bntasan:Flag of Lakes State.png|無框]]
|Langu Qsiya Co
|Runbek
|Makur Kulang
|782,504
|43,595.08
|17.95
|CyacaroYayung Tacyu
|-
|[[Patas bntasan:Flag of Jonglei.png|無框]]
|CyongrayCo
|Por
|Denay Jock Chagor
|1,228,824
|80,926.00
|Ini psdhuwi na
|Tubeyhing Baraw Niro Tacyu
|-
|[[Patas bntasan:Flag of Eastern Equatoria.png|無框]]
|Tunarac Cutaw Co
|Torit
|Louis Lobong Lojore
|962,719
|73,472.01
|13.10
|Cutaw Tacyu
|-
|[[Patas bntasan:Flag of Central Equatoria.png|無框]]
|Tukcka Cutaw Co
|Juba
|Emmanuel Adil Anthony
|1,193,130
|43,033.00
|27.73
|Cutaw Tacyu
|-
|[[Patas bntasan:Emblem of the Abyei Area.png|無框]]
|Dxral Nniqan Abuyeyi
|Abuyeyi
|Kuol Deim Kuol
|124,390
|10,546.00
|Ini psdhuwi na
|CyacaroYayung Tacyu
|-
|[[Patas bntasan:A blank flag.png|無框]]
|Pipo Singcngcyu
|Pipor
|Joshua Konyi
|214,676
|41,962.00
|Ini psdhuwi na
|Tubeyhing Baraw Niro Tacyu
|}
=== Sotu (首都) ===
Alaw sotu Juba saya u ini ttuku ka lxanan ssmluwan mi, seyhu u mniq kngkawas 2011 idas 2 spuda pnrngawan kari, smatang mniq quri lxanan ssmluwan niqan mndungus bay ka burah alang mkbrnux, kiya ka ngalun burah sotu. Mprngaw kari seyhu u mniq kngkawas 2011 idas 7 pkla wisu lmlung ya musa mndungus ngalan sotu ka Lansier, alaw Lansier u wa mniq Langu Sng, msdalih ayus Tukcka Cutaw Sng mi Tunarac Cutaw Sng mi Cyongray Sng, mniq quri nniqan lnlingay u msdalih tukcka nniqan tukcka qnlhangan.
=== Pusu alang mkbrnux (主要城鎮) ===
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%97%E8%8B%8F%E4%B8%B9%E5%9F%8E%E5%B8%82%E5%88%97%E8%A1%A8 Tuhunac Sudan alang mkbrnux ryeypyaw.]
[[Patas bntasan:Cities of South Sudan mk.svg|置中|無框|Tuhunac Sudan pusu alang mkbrnux pnsnakan juga bnatas.]]
# Juba- 372,410
# Yeyi-185,000
# Wau-151,320
# Malakar-139,450
# Nimuray-45,000
# Kokoriyaro-44,600
# Yeynpio-40,400
# Runbek-32,100
# Runk-26,850
# Por-26,800
== Way-cyaw (外交) ==
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%97%E8%98%87%E4%B8%B9%E5%BB%BA%E4%BA%A4%E5%88%97%E8%A1%A8 Tuhunac Sudan bnkuwan ndanan cyeyncyaw.]
[[Patas bntasan:CountriesRecognizingSouthSudan.svg|縮圖|Smruwa Tuhunac Sudan ka dukuricu qnlhangan saya.(黃)Tuhunac Sudan (綠)Smruwa Tuhunac Sudan na qnlhangan]]
Phiyu qnlhangan ka Tuhunac Suda daw, wada ini biyaw smruwa Tuhunac Sudan kana ka qnlhangan qnlangan. Afrika Ryeynmong uri u smruwa tu54 qnlhangan cngweynkwo ka Tuhunac Sudan.
* [[Patas bntasan:Location South Sudan AU Africa.svg|縮圖|'''Nniqan Tuhunac Sudan mniq Afrika Ryeynmong ri.''']] Amirika, Cyoka Jnmin Konghkwo, Ijiputo, Nihong, Hangkoku, Ingkoku, France mi Russia skkingal smruwa dukuricu qnlhangan ka Tuhunac Sudan. Kcka niya Cyoka Jnmin Konghkwo u spuda treybi qnlhangan (Kiya ka Cyokoku Congyang Treybiday) spuda knkana qnlhangan pqqita qnlhangan dha smsung psdhu phiyu qnlhangan, kiya mi smkaul weyho butay musa qnlhangan dha dmayaw qnlhangan qpahun qmlahang.
* Sudan u wada pkla kari smruwa Tuhunac Sudan ka dukuricu qnlhangan, binaw saya u ida niqan pprngawan dha quri uuda gasoring ka Tuhunac Sudan, binaw snbalay gasoring mi cuko qqpahun u pusu balay u spuda Sudan tudaya ka seykining, so kiya gasoring cuweyn mi muda psasu qqpahun ka pusu balay pprngaun ddha qnlhangan niyi.
* Cyoka Jnmin Konghkwo mi Amirika u kndadax kngkawas 2011 prading, snquri Tuhunac Sudan muda dmayaw smmalu lxanan smlun mi kyoiku sdayaw cngco.
Tuhunac Sudan saya ka UN, Afrika Ryeynmong mi Tunarac mi Tuhunac Afrika Kongtong Sucang cngweyn uri, kiya mi smatang tumal Ta Ingkwosyey, Tunarac Afrika Kongtongti, Pnsliyan Kwoci Hwopi Cicin mi Qnlangan Ginghang Citwan. Mniq kngkawas 2011 idas 11 diyax 25, Tuhunac Sudan u tumal Tunarac Afrika Seyhu quri pkrana pnsliyan.
== Cing-ci (經濟) ==
[[Patas bntasan:Sudan Map Oelgas.png|縮圖|Pnsnakan Gasoring Tuhunac Sudan.]]
Gasoring knriyan Tuhunac Sudan u ini pkdaha cida ka Sudan na knkana pniyah gasoring na 85%, gasoring ka Tuhunac Sudan pusu balay pnyahan keyjay dha. Ssalu lxanan smluwan Tuhunac Sudan u mowic balay, kiya ka mqrinuc bay qnlhangan knkana qnlangan uri.
== Syakay (社會) ==
[[Patas bntasan:Village in South Sudan.jpg|縮圖|Pnsltudan alang Tuhunac Sudan.]]
=== Knhbrawan hiyi sediq (人口) ===
Tuhunac Sudan Konghkwo pa sediq qarux ka pusu balay, snhiyan dha u Hwanringrun ka hbaraw niya, ini khbaraw ka smluhay Kiristo burah kyokay, Teyskyo, Koputo kyopay mi Islam kyo, ini pntna pusu snlhayan dha ka Sudan Konghkwo. Kluwanan minjoku mi ini pntna slhayan snhiyan ka pusu balay wada mkdha ka Sudan. Minjoku u sediq Tingka ka hbaraw balay, kiya mi thiti knhbrawan hiyi ka sediq Nur.
== Kari (語言) ==
Cbiyaw han u dxral qnlhangan Ingkoku han, alaw wada dndulan Ingkoku, dmuwi balay kari Ingkoku, kiya ka kari sduwi kari seyhu Tuhunac Sudan uri. Kari Arabia mi kari knkingal minjoku u srngaw dha balay uri.
== Snlhayan snhiyan (宗教) ==
=== Pusu tyawmu: [[:zh:南蘇丹伊斯蘭教|Tuhunac Sudan Islam kyo]] mi [[:zh:基督教|Kiristo kyo.]] ===
Tuhunac Sudan pusu balay snlhayan dha snhiyan ka Kiristo kyo mi Hwanringrun, ini pntna pusu snlhayan snhiyan dha Sudan ka Islam kyo.
Kngkawas 1956 ka brah muda smpu knhbrawan hiyi sediq cida, Sudan hbaraw bay snlhayan dha ka Kiristo kyo mi Islam kyo, kiya u thiti niya ka Tuhunac Sudan na snlhayan snhiyan u kiya ka knkana pnsltudan snhiyan Sediq Tnpusu dha, kcka niya u to bay muru pnsltudan snhiyan cbiyaw. Tuhunac Sudan u to bay muru nanaq snhiyan pnsltudan Sediq Tnpusu Hwanringrun (Splawa dha Niqn utux ka Kana Ana Manu Run). Spuda patas “Qnlangan Kiristo Kyo Payko Cweynsu”, kndadax kngkawas 1995 prading Teyngskyo ka Sudan knbeyhing bay kiristo kyo, pusu bay wisu mniq Tuhunac Sudan ka 270 knbkiyan hiyi sinjya.
Sinjya Roma Teyngskyo ka soto Tuhunac Sudan Kir, hiya u mniq Juba pkla kari dukuricu rmngaw, Tuhunac Sudan u snbeyhing qmita mtrawah snhiyan niya qnlhangan.
== Ttgsa(教育) ==
Thunac Sudan saya u muda ‘8+4+4’ pnwaya yiwu kyoiku, kiya ka 8 kngkawas ka pyasan tutiping, 4 kngkawas ka pyasan tukcka mi 4 kngkawas ka pyasan tubeyhing kyoiku. Kari kyoiku pa ini pntna dmuwi kari Arabia ka Sudan, Tuhunac Sudan u skari kari Ingkoku ka pusu. So kiya u, Tuhunac Sudan saya snturung mptusa kari Ingkoku mi ngalun pusu kari ka kari Ingkoku seymung cisu mptusa u ini balay mttuku.
== Ppanan rulu (交通) ==
=== Qmnita: [[:zh:南蘇丹鐵路運輸|Ppanan mi mphaqun kisya Tuhunac Sudan.]] ===
[[Patas bntasan:Train Sudan towards Wau.jpg|縮圖|Kisya wisu mquri musa Wau.]]
Juba Ppanan Skoki ka kcka qnlhangan mtbiyax bay qqpahun mi mndungus bay ppanan skoki, kiya mi niqan ou mdhu bay skyanan dha kwoci hangsyeyn lmutuc Kanpala, Nayrobi, Kayro, Yadsyabeba mi Kotumu.
Elu dha pa alaw mccbu kcka dha nanaq kiya ka wada hidoyi balay mnaqah. Quri so ppanan kisya, kcka qnlhangan u niqan 248km ka durin elu kisya snpeyyah Sudan tuhunac tnayus lmutuc dhuq Tuhunac Sudan tu2 knbeyhing alang mkbrnux Wau. Quri so pkranan hiti, Tuhunac Sudan u wisu smatang pltudun dhuq sotu Juba mi ssiyaw qnlhangan Uganda mi Kenya ka ppanan kisya na ami kisya.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/南蘇丹 (參考自中文維基百科)]
dtyiw5eivb7z2wvc5nfxu0e7d1lvze0
Spain
0
1368
73425
73424
2021-08-12T02:08:46Z
Pitayhuwac88
84
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
73425
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Spain.svg|thumb|Flag of Spain- Kwoci Si-pan-ya(西班牙國旗)|alt=Flag of Spain|374x374px]]
= Spain(西班牙) =
[[Patas bntasan:Escudo de España (mazonado).svg|thumb|File:Escudo de España (mazonado).svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Owcow ka [[Spain]], 40 00 N, 4 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 505,370 sq km(hangan na o Tg52)
knlbanga dxgal o 498,980 sq km.
Kana ka sejiqun o niqan 48,563,476 hiyi.
Gaga [[Madrid]] ka pusu alang paru, jiyax 12 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Spain ga wada sugan 54.10% ka dxgal qpahan, 36.80% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 9.10% na
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Felipe VI, pnaah hngkawas2014 idas 6 jiyax 19pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:EU-Spain.svg|thumb|File:EU-Spain.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Ri-s(歷史) ==
Ri-s Si-pan-ya ga, kndadax brah ri-s Yi-pi-ri siida na, siida mnuda ti-kwo knglangan──knrana ni lnlihan ti-kwo Si-pn-ya, saying do murux ni niqan nanaq biyax dha cyun-cu phiyug seyn-fa-c klwaan, maa cng-yueyn-kwo.
Hngkawas kung-yueyn 711 siida, cyun-twey na o niqan Po-po-ar ni seejiq A-ra-po ga musa mrmux (seejiq Si-pan-ya ga thnganan na seejiq Mo-ar ka dhiya), dungan o wada dha ngalan kana ka Yi-pi-ri-pan-taw. Mlutuc na 750 hngkawas do, sneegul bukuy mhiyug ka murux klwaan Mu-s-rin ga, qnlahang Mu-s-rin cyu-yu ga thnganan dha A-ar- an-ta-ru-s. Siida, gaga daya na kklwaan Ci-tucyaw ga mniq lnkuhan biyax Teyn-cu cyaw ni ini alax ngalun mu bi ka pan-taw ana bitaq knuwan msa dha A-ar- an-ta-ru-s. Siida, gaga daya na kklwaan Ci-tucyaw ga mniq lnkuhan biyax Teyn-cu cyaw ni ini alax ngalun mu bi ka pan-taw ana bitaq knuwan msa kalnglungan dha, thnganan dha tbrih mangal nnaku nanaq dxgal yun-tung msa. Sneegul bukuy wada ungac hngkawas 1492 ka Ke-ra-na-ta do, yun-tung nii ga wada ungac uri da.
Bukuy tnbrih mangal nnaku nanaq dxgal yun-tung do, Yi-pi-ri-pan-taw ga maa nklwaan ci-tu-cyaw da, pusa na o Qa-s-ti-ar wang-kwo, Ya-ra-kang-wang-kwo, Na-wa-ar wang-kwo, Pu-taw-ya wang-kwo. Rahuq na do niqan ka Qa-s-ti-ar wang-kwo ga ida kmlawa Rey-ang wang-kwo, Cya-ri-si-ya wang-kwo, Two-rey-two wang-kwo, Mo-si-ya wang-kwo, Ke-two hwa wang-kwo, Ha-en wang-kwo, Say-wey-ya wang-kwo, Ke-ra-na-ta wang-kwo,A-stu-ri-ya-s-cin wang-kwo, A-ra-wa-how kwo,Pi-s-qay cwan-yueyn, Mo-ri-na cwang-yueyn( dnii ga msupu dha ka Qa-s-ti-ar maa Qa-s-ti-ar reyn-he-kwo; Ya-ra-kang-wang-kwo o kmlawa Pa-se-rung-na-po kwo, Wa-run-si-ya wang-kwo, Ma-ryuey-qa wang-kwo( dnii ga msupu dha ka Ya-ra-kang-wang-kwo, maa Ya-ra-kang reyn-he-kwo kida).
Prajing S-ci 20 siida, ida krinah bi ka bnrbuan Si-pan-ya, hngkawas 931, lxanan ka cyun-cu-c ksun. Se-hwey cu-yi ce phiyug Si-pan-ya kung-he-kwo, bukuy na hngkawas 1936 do mpruq ni mspais sdara ka ruwan klwaan. Bukuy mspais ka ruwan klwaan do manu ka pndudug Fu-rang-si-sqe.Fu-rang ke na min-cu cu-yi tu-cay ga, hiya ka mtutuy dmudug da, lxanan ka Si-pan-ya kung-he-kwo da, hiya ka mduuy cng-cyueyn Si-pan-ya bitaq hngkawas 1975.
Si-pan-ya ga mniq mn2 ppais siida o cung-ri-kwo han, ida hbaraw bi mnsruwa nanaq seejiq Si-pan-ya o mnsriyu kska dha ruwan ppais. Bukuy pnspais do ida msdhug ka Si-pan-ya ga mniq mn2 ppais siida o cung-ri-kwo han, ida hbaraw bi mnsruwa nanaq seejiq Si-pan-ya o mnsriyu kska dha ruwan ppais. Bukuy pnspais do ida msdhug ka meydang ka Fo-rang-ke, mndudug Hu-an.Qa-rwo-s wang-c na Po-pang wang-s ka tbrih miyah klwaan da.
Ana nanaq saw mskluuy na ka klwaan(saw ka tnhjilan nniqan Mu-s-rin ni Pa-s-qe), kiya ka kiya ni brah saw mniq ka Hu-an.Qa-rwo-s siida, mnuda kmpruyux min-cu ni mkknxalan sayang, ida tnbiyax mkala sblayiq kdusan Ow-cow tnegkingal ka hiya. Sayang do Si-pan-ya ga ida tnegkingal cng-yueyn-kwo Ow-mung uri da, ida pusu bi muda hngkawas 1982 knglangan FIFA ni hngkawas 1992 Aw-yun-hwey rbagan. Idas 8 hngkawas 2020 siida Hu-an.Qa-rwo-s Yi-s mnneguy mangal hbangan klwaan ni qduriq klwaan da, kiya ni mtutuy ni msaang balay kana ka sjiqan maku musa kleelug meysa lxanun ka cyun-cu-c<sup>[11]</sup>msa.
Gaga mniq Yi-pi-ri pan-taw ka Si-pan-ya, ida ddgiyaq ka dxgal dha, Mey-se-ta kaw-yueyn ka pusu bi pkmaakaw-yueyn ni kneegu na ddgiyaq, Bowqax bi dgiyaq Si-pan-ya o kika Tay-te-fung, hay-pa 3,718m. Daya o niqan dgiyaq Pi-ri-nyow-s-san mseayus dha Fa-ke-wo.Hraan hidaw o niqan Ti-cung-hay. Daya o niqan Ta-si-yang na Pi-s-qay-wan. MsTi-cung-hay ka karac, tuku bi ka hidaw, qmuyux bi ka srnabaw ni kepuhan, qnuyux na qsiya o 500-1500ml kakingal hngkwasan. Karac Si-pan-ya ga niqan spac kleegan:
Si-pan-ya ga mniq babaw knglangan o ida ntrawah kung-yey-kwo ka hiya, brah na musa gmbarah hraan hidaw siida, ida tna mnusa gmbarah kska Ow-mung mqrinuc na klwaan da. Kiya ka kiya ni dha ka hraan hidaw Ow-cow na bgurah cng-yueyn Ow-mung, saw ka Syung-ya-ri, Po-ran, Rwo-ma-ni-ya dnii, rahuq na Tanah tunux, Syang-kang, Sin-cya-po, Taywan dnii ga, egu klwaan Ya-cow ni ti-cu o ida mabang msblayiq ka Si-pan-ya, ya bi mtna hari dh aka Nan-han. Hngkawas 2018 kana ka mnangal seejiq ruwan klwaan o gaga mniq 30,697 mey-yueyn, mniq babaw knglangan o ida hmrinas knrana na Ow-cow syeyn-cin kung-yey kwo.
== Cng-c(政治) ==
Si-pan-ya ga phiyug syeyn-cng ti-c, ida niqan knlutuc dha cyun-cu ni dha ka yueyn. Kwo-wang o kika qbsuran klwaan ni tru cyun tung-sway, empdudug cung-cyaw. Cang-yi-yueyn ni cung-yi-yueyn dha yueyn ka mduuy biyaxri-fa-cyueyn. Mndudug Sow-syang(dungus na hangan o cu-si cng-fu) na cng-fu ka muda sing-cng cyuey. Ida mnegay kwo-wang ka hangan, kwo-wang ka smkagul.
Gaga daun Si-pan-ya saying o ida pnhiyug dha hngkawas 1978 na Syeyn-fa Si-pan-ya, ida tgkingan na min-cu Syeyn-fa Si-pan-ya。Ida bnatas yi-cang siida Rang-te-ri- now.Ra-wey-ray A-si-na dnii empruway fa-ri dnii ka kiya. Prajing muda hngkawas 1978 siida, mhdu ka nduuy 40 hngkawas na Fo-rang-ke tu-cay siida, nii ga kika Si-pan-ya mquri kmpriyux min-cu ti-c ka nii.
Syeyn-fa nii ga mnsdhug pusu klwaan Si-pan-ya o nkana ka seejiq Si-pan-ya, cng-ti o yi-hwey-c cyun-cu ri-seyn- c, cyun-cu Si-pan-ya o uxay dungus Yueyn-sow, mririh klwaan cyun-cu o ida ungac biyaxdha muda, biyax sing- cng o sow-syang ka mduuy biyax, biyax ri-fa o ida kwo-hwey can, cung yi-yueyn ka mduuy biyax. Kiya ni Seyn-fa Si-pan-ya ga djiyun balay do ida mqriqu. Saw ka bukuy bi S-ci 20 na Pa-s-qe cu-yi mswayay, bnsiyaq ri-s na Cya-tay-rung-ni-ya cu-yi mswayay mskluuy ka syeyn-cng, tg55 bkug(Seyn-fa Si-pan-ya) ida dha qtaan balay.
Kana ka klwaan Si-pan-ya ga sugan 17 c-c-cyu ni 2 c-c-s, truma na o pniqan 50 sng.
An-ta-ru-si-ya
Ya-ra-kang c-c-cyu
A-s-tu-ri-ya-s
Pa-ri-ya-ri-cyun-taw
Pa-s-qe-c--cyu
Cya-na-ri-cyun-taw
Qan-ta-pu-ri-ya
Qa-sti-ya.Ra-man-ca
Qa-s-ti-ya.Rey-ang
Cya-tay-rung-ni-ya
Ay-s-te-rey-ma-tu-ra
Cya-ri-si-ya c-c-cyu
Ma-te-ri c-c-cyu
Mo-si-ya c-c-cyu
Na-wa-ra
Ra-ri-aw-ha
Wa-run-si-ya c-c-cyu
Syo-ta c-c-cyu
Mey-ri-ri-ya c-c-cyu
== Jen-ko(人口) ==
Bitaq idas 7 hngkawas 2016 sayang, hiyi seejiq Si-pan- ya o 46,468,102; Patas snpngan idas 7 hngkawas 2015, niqan hangan klwaan Si-pan-ya o niqan 41,996,253 hiyi seejiq. Bsiyaq mniq Si-pan-ya seejiq klwaan isil (seejiq tnhjil ni seejiq qnrinuc) o ya bi 4,426, 811 hiyi seejiq,mniq kana ka hiyi seejiq na 9.54%.
== Ttgsa(教育) ==
Ttgsa Si-pan-ya ga mnegrimayu kntnaan qmita kana. Si- pan-ya ga ida snpuan 17 c-c-cyu na wang-kwo, kngkingal c-c-cyu ga murux nanaq, kiya ni ini ktna kana ka ci-hwa ni ta-kang kleegan syuey-qe ksun, tdwaun qmita o kika cng-fu Si-pan-ya ga p nsdhug patas hidaw stgsa.
Emptgsa Si-pan-ya ga niqan brax dha qmita sapah pyasan, knklaan empeuyas patas, tnteanaq tndxgal, tduwa psdhug stgsa na patas ni djiyun na tmgsa. Saw nii ini pktnai ka ta-kang stgsa, wana psdhug patas hidaw, ida mnegsdhug stgsa kleegan patas hidaw, ida pneegay ssalu dha tmgsa kleegan slhayan uri.
Hngkawas 1992 siida ida pnegkla sndhug dha, sapah pyasan ga pnegdhug mniq yi-wu ttgsa o, kngkingal ruwan pyasan ga iya balay hrnasi 25 hiyi seejiq ka empeuyas patas, kingal iyax sngayan o kana ka sslhayan meuyas patas ga 25 patas hidaw, kska na hiya o skbiyax hiyi o asi ka niqan 3 patas hidaw.
Sapah pyasan Sipan-ya ga kingal jiyax iyax sngayan o 3 patas hidaw ka slhayan skbiyax hiyi, ida qtaan ka lnglingay nniqan sapah pyasan uri, ida niqan lmnamu ka stgsa dha, saw ka grgrig, boru qqahan, boru rawa, boru sqada, yi-su ti-caw, ti-caw, teyn-cin, ttapaq qsiya, cyueyn-su, jow-taw ida gaga ruwan hiya kana.
Sp-pan-ya ga, kndadax hmrinas kbkuy kbuhug hiyi seejiqalang paru bitaq wana knkuy hiyi seejiq na ciway alang, ida qulung niqan mkknxalan na stgsa kbiyax hiyi qyqaya, sapah saan smluhay ti-caw, sapah skbiyax hiyi dnii, ana saw alang paru uxay uri o alang ciway ida niqan kana ka sapah pyasan.
Rahuq na dungus bi slhayan ti-yu do, sapah pyasan Si- pan-ya ga kska na slhayan uxay ka dungus na slhayan o, manu ka empeuyas patas ga kngkingal syuey-ci o tduwa mgaaw kingal klgan yun-tung slhayun dha. 4 hngkwasan do, empeuyas patas ga tduwa smluhan 8 klgan yun-tung da.
Lqlaqi ga paah 10 kngkwasan do, tduwa mtmay kuxul niya nanaq klgan yun-tung da, mataru iyax jiyax sngayan do tduwa musa teumal pspung knklaan na gaga nniqan sapah pyasan. Pspngan dnii ga ida wana mataru jiyax iyax sngayan ka muda papung, bsiyaq ka pspngan dha, kana ka kingal syuey-neyn o ida pniqan kana.
Niqan bakay hangan na sapah pyasan prparu ga, niqan sapah pyasan paru ri-kung M a-te, sapah pyasan paru Ma-te-ri qang-pu-tun-s, sapah pyasan paru ri-kung Cya- tay-rung-ni-ya, sapah pyasan paru c-c Pa-say-rung-na, sapah pyasan paru Pang-pey-fa-pu-ra, sang-syuey-yueyn ESADE, sang-syuey-yueyn IE, sang-syuey-yueyn IESE.
== Wun-hwa(文化) ==
Rahuq saw paru bi bnegay(grig fu-ra-min- ke ni ci-ta) na knglangan yin-yuey, klealang Si-pan-ya ga niqan lnmanu na unhwa psqita, saw ka Se-ar-te seuxal ni klaan ana ima na hnpuyan ni pnhiyug sapah. Snkxulan dha balay mtjiyan ddapa ni gisu dha snruun balay saying da. Si-pan-ya o sjiqan dha ga ida mlhaw balay. Jiyax 3 idas 7 hngkawas 2005 siida, Si-pan-ya o maa tg3 pusa gaya mstrung mntna sing na babaw knglangan.
== Rruxa yun-tung(獨立運動) ==
Ida nruwan klwaan Si-pan-ya rruya yun-tung ka Cya-tay-rung-ni-ya rruxan yun-tung ksun, pusu dha o iyux psmaa niqan nanaq brax klwaan ka Cya-tay-rung-ni-ya, kika skruxun da paah Si-pan-ya. Qtaan sayang ka duma ti-cyu na Si-pan-ya, manu ka knrana unhwa Cya-tay-rung-ni-yaga mabang niqan nanaq endhyaan. Ngalan tgkingal kari tnealang na kari Cya-tay-rung-ni-ya ga, ida ktnaan dha kari Si-pan-ya mduuy ririh saw kari klwaan kana, dha nii ga ana nanaq mtna kari Yin-ow na kari Ra-ting o ida ini bi ktna ka kari dha. Cya-tay-rung-ni-ya ga mniq kska Si- pan-ya o ida mrana hari ka cin-ci, mnurux lnglungan o ida teura hari uri, hbaraw sjiqan ga siihan dhagaga mduuy knbraxan dha cin-ci kana ka rahuq na ti-cyu. Jiyax 11 idas 9 hngkwas 2014 siida, hmrinas maxal kbuhug sjiqan o mssli ni mkksa pusu alang Cya-tay-rung-ni-ya c-c-cyu Pa-say-rung-na, meysa peuda pemurux nanaq kung-tow msa.
Jiyax 9 idas 11 hngkawas 2014 Cya-tay-rung-ni-ya muda ungac brax fa-ryu na pemurux nanaq kung-two, siida niqan 220kbuhug ka mnusa kleelug mitaq pyaw, (bnitaq pyaw ga ya bi 40% snpngan). Kska na hiya o 80.7% snpngan kasmruwa malax mniq Si-pan-ya na pkmurux nanaq, 11.1% o smruwa seupu Si-pan-ya phiyug reyn-pang ksun, 4.6 % snpngan o nkiya msupu na. Msa ka cng-fu Si-pan-ya, uxay dungus ka kun-tow nii. Msa jiyax 29 idas 9 ka Syeyn-fa fa-yueyn, Syeyn-fa fa-yueyn ga pksn-ca ya mdungus ka kung-tow nii, uda nii ga mtna saw gaga hmtur ni mnangi hmiric uda ci-hwa kung-tow ana bitaq knuwa. [12]
Jiyax 27 idas 10 hngkawas 2017 siida, mnuda pssli pprngaw ka tnealang Cya-tay-rung-ni-ya, hici do 70 pyaw ka smruwa, 10 pyaw ka ini sruwa, 2pyaw ka malix, manu ka Cya-tay-rung-ni-ya ga pgkla saw paah nami Si-pan-ya pkmurux name nanaq da msa. Cu-si Kiya ni paah siida phiyug “Cya-tay-rung-ni-ya kung-he-kwo” da.
Kiya ka kiya ni ini ka srwai knglangan ni se-hwey na. Wada srwaan ini kpiya patas hidaw na ka pnegarang kari Cya-tay-rung-ni-ya pkmurux siida, manu ka can-yi- yueyn Sipan-ya o mangal egu pyaw mipix rmawah lmglug Syeyn-fa 155 bkug mpprngaw, muriq mangal Cya-tayrung-ni-ya ti-cyu ni muriq kghaqan ka tnealang yi-hwey Cya-tay-rung-ni-ya. [13] Mnuda dha meysapkmurux nii ga ida wada lmglug Syeyn-cng wey-ci Sipan-yani lmglug cng-c bitaq saying.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/西班牙<nowiki/>(參考自中文維基百科)
tmhe2gvkppylao6xgcru1sqtqxtxgnk
Sprui qmita ka drudan ta
0
1369
47585
47583
2021-03-20T23:22:44Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
47583
wikitext
text/x-wiki
= Sprui qmita ka drudan ta =
Seejiq Truku o ida smparu bi qmita drudan paah sexual, ini bi hmut
qmangaw kari rudan uri. Sbliqun na ka rudan ni spruun na uri. Quri sun
ka dnurun kari rudan o, ana saw msriqu bi ni mqraqil bi o ida na dhqun bi
muda, ini bi hmtan malax. Manu saw kiya do dhuq mangal mnsnhiyi ni
qmbliqan rudan ka seejiq o asi ka smparu qmita drudan na ni kika
mttuku bi kndsan na meeniq babaw dxgal hini.
Nasi ini smparu qmita drudan na ni smparu qmita hiya nanak ni
bitaq wada qmada rudan dha ka seejiq o aji sbliqun drudan dha. Aji uri o
mha rndah rbagun drudan dha ni bitaq lqlaqi dha.
Pklug bi wauwa ka Agil o wada sjiqun snaw ni mtucing 5 laqi.
Snaw na o asaw mpdanga kingal ruwan sapah ni ungat na bi klaan asi ka
musa alang paru miing qpahun, kiya ni ini hari eniq sapah ka hiya. Manu
saw kiya do Agil ka tmpusu sapah ni naa hiya ka kmlawa laqi na ni
qmlahang qmita drudan na sapah hki. Kiya ni Agil nii o psparu balay.
Wana hiya nanak ka klaun na ni ini na sprui qmita ka rudan na ni kana
ddaun sapah. Mahu lukus ni mhapuy uqun laqi o sqliyun na rudan na
kana. Asaw mqsuqi tnbyaxan na qmpah ka rudan na do ini qbsiyaq wada
mnarux da. Agil o ida nkiya na ni ana mnarux ka rudan na o ini na mdwai
kmlawa uri. Kana euda Agil nii o qtaan laqi niya ni pskuan dha lnglungan
kana.
Ini qbsiyaq, payi Agil ni snaw na o yasa mshjil mnarux bsiyaq do
wada msnegul msangay da. Laqi Agil o mdakil ni paru kana da ni Agil o
wada rudan uri da. Mdka hyaan seuxal ka laqi niya, ini smparu qmita
rudan dha ni ini klawa rudan dha uri. Kana qngqaya sapah ni dxgal sapah
o wada brigan laqi na kana, bitaq dhuq malax Agil kana ka lqian niya.
Thici da o sngari Agil nanak ka sgealu bi meeniq sapah hiya.
Kiya ni kska alang hiya uri o ana ima mkla Peydang, hiya o smparu
bi qmita drudan niya ni ana knhbragan laqi ka dngaun na o ini bi alax
rudan na. Dwaun na bi kmlawa ni murug balay tnegsa rudan na. Mgrbu
kdjiyax o mtqnay dha kuyuh na ni peapa tdruy kacing ni knhuway bi
musa qpahan dha. Ana khnu kntlxan ka hidaw rbagan o ida mtbiyax bi
mhuma bunga ni sqmu ni trabus ni kana ana manu pnegalang. Mtbiyax
qmpah ni mskeeman balay musa sapah ka Peydang nii. Ini ksa “ wix ”
meuwit ni rinah mqaras bi mdrumut qmpah. Yasa mkla ka Peydang, “ nii
ta smparu qmita rudan ta ni mlkuh ruwan sapah o nirih ta stgsa laqi ta
nanak uri.”
Knkla kndsan na babaw dxgal hini ka drudan o aji ta dhuq
sngqlingun rmngaw. Ida ta asi ka embahang ni sprui qmita ka rudan ta,
kika tduwa dmudul mnan muda elug rmdax. Glui ka rudan ta ni kika mha
paru bi qmbliqan ta.
[[Snakun:Truku]]
1qhpdu8u1d4osfbxlisvbqkx63fxz0w
Spwan
0
1370
103087
100919
2024-05-01T10:55:31Z
Kari Seediq
1940
103087
wikitext
text/x-wiki
= Spwan(司普萬部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka alang Spwan.
18 sapah ka kneegu na sapah, 57 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 100% niqan 57 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 0% niqan hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 95%, Amis 2%, ni rahuq na o 3%.
= '''Alang Supuwan【Spwan】(司普萬部落)''' =
Ngayan alang : Alang Supuwan【Spwan】
== Pgkela tnalang (部落特色) ==
Tnmngayan alang kesun「Spwan」pskari Atayal ge ini klai ka pdungusan na. Pskari Telu ka bobo mnpccebu.
== Nniqal alang (所在位置) ==
Mehuacun Ciansusiang Singcuseng
== Knuglahang (範圍) ==
Nniqal mpitu ring Mehuacun Ciansusiang Singcusien, kesun daha 「Spwan」ka seediq Atayal.
Meniq mquri qqiyan hido alang Metapay hiya.
Cu mmteru kmxalan Siang taw mquri 2.3 Kongri eluw Ufongsiang hiya.
== Dheran pkdkilan (地理環境) ==
Meeniq coan Cingpingsi, sipo tghunac ckceka lmiqu Nehenpingsan. Haypa mpitu kbekuy ma mpitu kbekuy mriman kongcu cceka hari.
== Pgkela ptpaan (交通資訊) ==
== Tencu patis dheran pnsltulun (電子地圖連結) ==
== Luwan tnalang (部落所屬族群) ==
Luwan Atayal
== Pskari(使用語言) ==
[[Kari Atayal]]. [[Kari plmukan]]. [[Kari Khilang]].
== Snhiyan(宗教信仰) ==
Cituciyaw. Tencuciyaw.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Tnalang nAtayal Ceawreyacu Ciarapaicin(Karapai), tnmngayan Mekarancin ka knxalan Cingcaw.
Spooda patis hntiyan 《Kawsacutiawcasu》, mneniq tghunac hrayan hido Sumasensiensanton. 【Meniq Taiansiang Miawriseng】.
Ado mbsuring ka dheran, knkawas uka nngalan, kika psrnuwan luwan Saisiyacu di, mtheruy meniq Sangpincinsan hiya【meniq Singcusen Ufongsiang Huayencun】.
Bobo na, ado dgehing bale ka dheran, kii wada mquri tgdaya mtheruy bobo yayung coan Yorosi, kii meeniq Nehenpingsan Nanru hiya.
Spooda《Patis ngayan dheran Taywan》gmuuruy.
Tnalang daka Metapay Meayotake Supuwan Merukuhu Metui kana Nualang naq Mekaran (Mekarang kesun daha Mehuacun) pskingal sbciqun alang tnalang.
== Pgklaan sprigo (旅遊觀光資訊) ==
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Aking Puhuk (桂素芳)
[[Snakun:Truku]]
gqcxwrkupxkhtrgirokiftcu3bdi91s
Sqbwh
0
1371
100920
47635
2023-10-06T00:37:21Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100920
wikitext
text/x-wiki
= Sqbwh(長嶺部落) =
Gaga mniq Yilan Tatungsyang ka alang Sqbwh.
11 sapah ka kneegu na sapah, 30 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 28 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal80%, ni rahuq na o13%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
7qyspeyrcvd56kmqv5ij9r79wdc3z65
Sqiy
0
1372
100921
47659
2023-10-06T00:37:23Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100921
wikitext
text/x-wiki
= Sqiy(志繼部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang Sqiy.
33 sapah ka kneegu na sapah, 120 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 113 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 7 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 88%, Amis1%, ni rahuq na o 5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
kkxgxnbgvkxcyy1po0h0b81jrdfhq47
Sqoyaw
0
1373
100922
47689
2023-10-06T00:37:24Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100922
wikitext
text/x-wiki
= Sqoyaw(環山部落) =
Gaga mniq Tayungsu Hpingcyu ka alang Sqoyaw.
233 sapah ka kneegu na sapah, 699 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 80% niqan 557 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 20% niqan 142 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 73%, Amis 1%, Bunun 1%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
87qw203k9vizovm0vdp8d5rwulb4295
Sri Lanka
0
1374
84944
77101
2021-12-29T10:43:07Z
HongZongYi
54
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
84944
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Sri Lanka.svg|thumb|Flag of Sri Lanka-Kwoci Srilanka(斯里蘭卡國旗)|alt=Flag of Sri Lanka|474x474px]]
= Sri Lanka(斯里蘭卡) =
[[Patas bntasan:Emblem of Sri Lanka.svg|thumb|File:Emblem of Sri Lanka.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Yacow ka [[Sri lanka]], 7 00 N, 81 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 65,610 sq km(hangan na o Tg122)
(knlbanga dxgal o 64,630 sq km, knlbangan qsiya o 980 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 22.235 million hiyi.
Gaga [[Colombo]] ka pusu alang paru, jiyax 4 idas 2 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Sri lanka ga wada sugan 43.50% ka dxgal qpahan, 29.40% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 27.10% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Maithripala Sirisena, pnaah hngkawas2015 idas 1 jiyax 9pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Sri Lanka (orthographic projection).svg|thumb|File:Sri Lanka (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Sri Lanka(斯里蘭卡) =
Srilanka Mincu Syakay Cuyi Konghkwo (Kari Sngkaro: ශ්රී ලංකා ප්රජාතාන්ත්රික සමාජවාදී ජනරජය; kari Tanmiar: இலங்கை சனநாயக சோஷலிசக் குடியரசு; kari Ingkoku: Democratic Socialist Republic of Sri Lanka), splawa dha Srilanka (Kari Sngkaro: ශ්රී ලංකාව; kari Tanmiar: இலங்கை; kari Ingkoku: Sri Lanka). Srilanka u pnwaya murux 1 konghkwo, quri so seyji sotu u wa mniq Sricyayawatnaburakoto (slxan splawa ‘Koto’), kiya mi keyjay sotu u wa mniq Korungpo.
== Hangan(名稱) ==
* Hangan kari Hwan cbiyaw Srilanka ka Simhalauipa, dungus niya u ‘Sediq Mptusa Rayung’, dhuq saya kari Cyokoku Telu lmawa Srilanka pa pusu balay ka ‘Sediq Sngkaro’, kari dha ka splawa dha ‘Kari Sngkaro’.
*Kari rudan cbiyaw Arapo u Sirandib, Songtay sbrahan hnang niya u ‘Silan細蘭’ Mingtay u splawa dha ‘Silan錫蘭’.
*Mniq kcka prpatas Bukyo pa, cbiyaw u splawa dha ‘Tanah dong sara’ ka Srilanka
* Kngkawas 1815 prading ngalan dxral qlhangan hwangcya mi Ingkoku ka qmlahang, mndungus bay hangan u splawa ‘Ceylon’, brahan kari Cyokoku Telu daw ‘Silan.
*Kngkawas 1972 cida malix pnwaya bukung ka Silan, knpriyux hangan ‘Srilanka Konghkwo’.
*Kngkawas 2011 cida seyhu Srilanka u pkla kari ‘Silan錫蘭’ ka pryuxun dha tmhangan ‘Srilanka’.
== Ri-s(歷史) ==
Hayi qmita rikisi Srilanka.
=== Kutyeyn, rikiri cong th. ===
* Brah kongweyn 5 th cida, sediq Sngkaro u kndadax India thdil dhuq Srilanka.
*Brah kongweyn kngkawas 247 cida, Idia Kongcwey Wangcaw na bukung Ayu smkaul laqi niya miyax taw hini, snpeyyah hiya cidasediq Sngkaro u malix Poromnkyo mi knpriyux smluhay Bukyo da.
*Kndadax kongweyn 5 th dhuq 16 th, Sngkaro wangkwo mi Tanmiar wangkwo ddha dha u ini sangay mccbu, dhuq kngkawas 1521 Budoya asutuy mniq quri msdalih Korungpo mtmay hiya.
=== Qnhangan qnlhangan icil cida (殖民時期) ===
* Kngkawas 1656 idas 5 diyax 12, heytay Netherlands u kmrmux cnbu mangal Korungpo.
*Kngkawas 1796 idas 2 diyax 15, heytay Ingkoku u kmrmux mangal Korungpo, mnhdu ka qnlhangan sediq Netherlands.
*Kngkawas 1802, Ingkoku mi Fransi ddha qnlhangan niyi pa muda psdhu pbatas Patas Pnsdhuwan Yamyeyn, wada mndungus bay ngalan dxral qnlhangan Ingkoku ka Srilanka.
==== Msdalih jidayi saya近現代 ====
* Kngkawas 1948 idas 2 diyax 4, wada pusa kari ka Srilanka balay bay snpeyyah Ingkoku dukuricu, wada mnniqan dxral dhiya qmlahang dhiya nanaq Ta Ingkwosyey, smdhu hangan Silan錫蘭.
*Kngkawas 1972 idas 5 diyax 22, knpriyux hangan qnlhangan Srilanka Konghkwo
*Kngkawas 1978 idas 8 diyax 16, smdhu pkla burah keyngpo, knpriyux hangan qnlhangan Srilanka Mincu Syakay Cuyi Konghkwo.
===== Mnccbu kcka qnlhangan ka Srilanka斯里蘭卡內戰 =====
Pusu tyawmu: Mnccbu kcka qnlhangan ka Srilanka
Kngkawas 1983, spuda sediq Tanmiar mssli ka Pnsliyan Pahung Tora smatang dukuricu phiyu qnlhangan dha nanaq, mniq dndulan Burapakalan mcbu heytay seyhu, pspuruq mccbu kcka qnlhangan ka Srilanka, India u smkaul heytay dmayaw seyhu dha mdakar Pnsliyan Pahung Tora mi cnbu dhiya, kiya mi pkixun psdhu ppatas mnhdu mccbu. Kiya mi wada mlatac kngkawas 1990 ka heytay India daw, smrading mtutuy mcbu Dungan ka Pnssliyan Tanah Tora, mniq Cyahuna Pantaw phiyu ‘Tanmiar Cngcweyn’.
Mniq kngkawas 2002 idas 2, ddha dha u mniq Stkearmo psdhu mddahur pbatas kingal mnhdu ana dhuq knuwan mnhdu mccbu, kiya u ddha dha mniq mnhdu niyi u 6 kngkawas mnuda 8 pprngaw kari, ida ini dhuq ppangal kari, hiti balay daw Patas Pnsdhuwan Mnhdu Mccbu Ana Knuwan pa mntna so niqan ka hangan mi mnhuqil ka bnatas.
Kngkawas 2006 idas 7 prading, seyhu Srilanka u prading mquri dxral qnlhangan Pnsliyan Pahung Tora muda knbeyhing bay mccbu, kngkawas 2009 idas 1, dxral pusu nniqan Pnsliyan Pahung Tora Cilinoci u wada dha ngalan. Idas 5 daw wada smruwa ini baka ka Pnsliyan Pahung Tora, wada buwan puniq mhuqil ka Burapakalan, mnhdu ka mccbu kcka Srilanka.
== Ti-ri(地理) ==
Hniwan Srilanka taw u mntna bay nasi, mntna bay biyuq doriq uri, so kiya u niqan ‘Biyuq Doriq Ucilung India’ sunca dha lmawa uri. Wa mniq kcka ucilung India ka knkana tawyu niyi, tunarac daya ka Mongcyarawan; tukcka mi tuhunac ka tubaraw brnux, ou bay lmiqu, tudaya mi mkngahu ucilung ka brnux dxral; niqan dudux dwiyaq Adam.
Tudaya Srilanka pa mnmtilux sspriq brnux knkkarac, tuhunac umnmtilux qyuxan qqhuni Knkkarac, tnkawas u kntlxan balay; tuiwil tnkawas qnyuxan qsiya u [tel:2000-3000 2000-3000] hawmi,
tunarac daya u kndnguwan balay, tnkawas qnyuxan qsiya u ya bay 1000 hawmi.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Sri Lanka-CIA WFB Map-zh.png|置中|縮圖|File:Sri Lanka-CIA WFB Map-zh.png-(Juga Srilanka斯里蘭卡地圖)]]
![[Patas bntasan:Sri Lanka provinces lez.png|縮圖]]
![[Patas bntasan:Sri Lanka Districts.png|縮圖|File:Sri Lanka Districts.png]]
|-
|Juga Srilanka(斯里蘭卡地圖)
|Juga pnsnakan sng Srilanka.(斯里蘭卡省分圖)
|Juga pnsnakan nniqan Srilanka.(斯里蘭卡分區圖)
|}
== Ceng-c(政治) ==
=== 5,444Qtayi: Seyji Srilanka. ===
Weynso qnlhangan ka soto Srilanka Kngkawas 2015 idas 4 diyax 28, wada muda snbarah keyngpo tu19 ang Srilanka, pnwaya diyax iyax qpahan soto u 5 kngkawas, malu mn2 lmutuc phyuwan soto.
Babaw dukuricu ka Srilanka daw ida kiya mtumal kcka Ta Ingkwosyey.
== Sing-ceng-cyu(行政區) ==
=== Qmnita: Singcng cyuhwa Srilanka. ===
Psnakan 9 sng mi 25 singcngcyu ka Srilanka:
{| class="wikitable"
|+
!'''Sng'''
'''Cyu'''
'''Hangan'''
!'''COK'''
!'''Knhbrawan hiyi sediq'''
!'''Knrbangan dxra'''
!'''Snghuy mi pusu alang mkbrnux'''
!'''Knhbrawan hiyi sediq'''
|-
|Tuiwil sn
|1
|5,361,185
|3,684
|Korungpo
|
|-
|Korungpo
|11
|2,234,289
|699
|Korungpo
Mangt Lawiniya
Moratuwa
Kote
|642,163
209,787
177,190
115,826
|-
|Gamupaha cyu
|12
|2,066,096
|1,387
|Gamupaha
Nigambo
|9,438
121,933
|-
|Kalutara cyu
|13
|1,060,800
|1,598
|Kalutara
|37,081
|-
|Congyangsng
|2
|2,414,973
|5,674
|Kandy
|
|-
|Kandy cyu
|21
|1,272,463
|1,940
|Kandy
|110,049
|-
|Matalay cyu
|22
|442,427
|1,993
|Matalay
|36,352
|-
|Nuwara Ayliya cyu
|23
|700,083
|1,741
|Nuwara Ayliya
|25,049
|-
|Tuhunac sng
|3
|2,277,145
|5,444
|Gale
|
|-
|Gale cyu
|31
|990,539
|1,652
|Gale
|90,934
|-
|Matara cyu
|32
|761,236
|1,283
|Matara
|42,756
|-
|Hanbantota cyu
|33
|525,370
|2,609
|Hambantot
|11,213
|-
|Tudaya sng
|4
|2,277,145
|5,444
|Cyahuna
|
|-
|Cyahuna cyu
|41
|490,621
|1,025
|Cyahuna
|118,224
|-
|Kilinoci cyu
|42
|127,263
|1,279
|Kilinoci
|
|-
|Manaar cyu
|43
|151,577
|1,996
|Manaar
|
|-
|Wauniya cyu
|44
|149,835
|1,967
|Wauniya
|''53,237''
|-
|Muraytiu cyu
|45
|121,667
|2,617
|Muraytiu
|
|-
|Tunarac sng
|5
|1,415,949
|10,472
|Baytikolo
|
|-
|Baytikolo cyu
|51
|486,447
|2,854
|Baytikkolo
|78,480
|-
|Anparay cyu
|52
|589,344
|4,415
|Ampara
|17,965
|-
|Tinkomari cyu
|53
|340,158
|2,727
|Tinkomali
|44,313
|-
|Tuiwil daya sng
|6
|2,157,711
|7,888
|Kuruneygal
|
|-
|Kuruneygala cyu
|61
|1,452,369
|4,816
|Kuruneygal
|28,337
|-
|Putalamu cyu
|62
|705,342
|3,072
|Putalamu
|40,967
|-
|Tudaya kcka sng
|7
|1,415,949
|10,472
|Anuradpura
|
|-
|Anuradpura cyu
|71
|746,466
|7,179
|Anuradpura
|56,632
|-
|Polonnaruwa cyu
|72
|359,197
|3,293
|Polonnaruw
|
|-
|Uwa sng
|8
|1,170,728
|8,500
|Badula
|
|-
|Badula cyu
|81
|774,555
|2,861
|Badula
|40,920
|-
|Monaragala cyu
|82
|396,173
|5,639
|Monaragala
|
|-
|Sabaragamuwa sng
|9
|1,787,938
|4,968
|Ratnapura
|
|-
|Ratnapura cyu
|91
|1,008,164
|3,275
|Ratnapura
|46,309
|-
|Kegale cyu
|92
|779,774
|1,693
|Kegale
|17,430
|}
== Cing-ci(經濟) ==
=== Qmnita: Keyjay Srilanka. ===
Pusu bay stmanan nngalan keyjay Srilanka ka cuko btunux mqliyang mi pnhuma pnwalang, pusu bay cuko phmanan pnwalang u mray so payay, syangcyaw, hiyi beyhing sbiki, kahuy mi knou bay nniqan mtilux rrmirihkeyjay ppnwalang; kiya mi qnlhangan dha pusu bay cuko pnwalang ka Silan tanah ociya, Srilanka u knkana qnlangan tu3 knbeyhing pnyahan ociya qnlhangan uri, so kiya kcka qnlhangan u dndulan bay quri hnranan ociya. Quri so ssdhmaun rmiwaw nniqan dha pa mndungus balay uri, binaw kndadax kngkawas 2004 ucilung India beyhing runu cida wada danan mapa mneyras qsiya ucilung ka Srilanka, babaw na hiya daw wada knbeyhing bay snliqan niya kana ka mkngahu ucilung, qqpahan ssdhmaun rmiwaw u wada dndulan mlih uri da.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Petah2.jpg|縮圖|File:Petah2.jpg]]
![[Patas bntasan:LTTE Sea Tigers attack vessel by sunken SL freighter.JPG|縮圖|Pnsliyan Pahung Tora Ucilung Tora butayi mriq asu cyeynwey wawi ting, mcbu mnuda Muraytiwu tudaya ucilung na asu mhaqun qqiya Srilanka. ]]
![[Patas bntasan:Wtccolombo.jpg|縮圖]]
![[Patas bntasan:Deep Ocean Tsunami Waves off the Sri Lankan Coast.jpg|縮圖]]
|-
!Sotu sngyeycyu(首都商業區)
!
!Srilanka mawyi knbeyhing sapah(斯里蘭卡貿易大樓)
!Kngkawas 2004 ucilung India beyhing runu cida wada danan mapa mneyras qsiya ucilung ka Srilanka. (2004年印度洋大地震產生的海嘯巨浪襲向斯里蘭卡)
|}
== Knhbrawan hiyi sediq mi snlhayan(人口及宗教) ==
Qmnita: Knhbrawan hiyi sediq Srilanka mi snlhayan srilanka.
Spuda snpuwan kngkawas 1981, knhbrawan hiyi sediq Srilanka pa ya bay 14,850,001 hiyi, pndkanan knpinghwan km u niqan 226.3 hiyi sediq, pusu bay minjoku u knkana Sngkaro joku u ya bay 73.8%, Tanmiar joku ka 18% (Kcka u tnhdilan sediq India ka 5.1%) mi sediq Moar ka 8.3%. 77% ka mnsinjya Sangcwobu Bu kyo, 15% ka mnsinjya India kyo, 7.5% ka mnsinjya Musrim mi Kuriscyang.
{| class="wikitable"
!Bu kyo
!India kyo
!Isram kyo
!Kiristo kyo
|-
|[[Patas bntasan:Sri Lanka Buddhism.svg|置中|縮圖|327x327像素|File:Sri Lanka Buddhism.svg]]
|[[Patas bntasan:Sri Lanka Hinduism.svg|置中|縮圖|File:Sri Lanka Hinduism.svg]]
|[[Patas bntasan:Sri Lanka Islam.svg|縮圖|File:Sri Lanka Islam.svg]]
|[[Patas bntasan:Sri Lanka Christians.svg|縮圖|File:Sri Lanka Christians.svg]]
|-
| colspan="4" |Pusu snlhayan snhiyan. Rncuhan ipang jiyi na paseynto u snpeyyah kngkawas 2010 jnko puca; rncuhan jiyi mridil paseynto u snpeyyah kngkawas 1981 jnko puca, duma nniqan niyi pa mniq babaw kngkawas 1981 daw wada thdil kana ka sediq mi uka brahan pndungus bay smpu.
|}
{| class="wikitable"
!Sngkaro joku
!Sediq Tnpusu Tanmiar
!Sediq Moar Srilanka
!Sediq tnhdilan India Tanmiar
|-
|[[Patas bntasan:Sri Lanka Sinhalese.svg|縮圖|File:Sri Lanka Sinhalese.svg]]
|[[Patas bntasan:Sri Lanka Native Tamil.svg|縮圖|File:Sri Lanka Native Tamil.svg]]
|[[Patas bntasan:Sri Lanka Moor.svg|縮圖|File:Sri Lanka Moor.svg]]
|[[Patas bntasan:Sri Lanka Indian Tamil.svg|縮圖|File:Sri Lanka Indian Tamil.svg]]
|-
| colspan="4" |Pusu balay pnspuwan minjoku Srilanka. Pnyahan paseynto u snpeyyah kngkawas 2010
Uxay daw kngkawas 1981 (mridil jiyi) jnko puca.
|}
== Wun-hwa(文化) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Buda de Avukana - 01.jpg|縮圖|左|File:Buda de Avukana - 01.jpg-(Tu5 th cida teykung hniwan Bu. 5世紀時的佛像)]]
![[Patas bntasan:Sigiriya 0211.jpg|縮圖|左|File:Sigiriya.jpg-(Siciriyey hnniti jaysang qnlangan. 錫吉里耶世界遺產)]]
![[Patas bntasan:Nelum Pokuna (Lotus Pond) Mahinda Rajapaksa Theatre.JPG|縮圖|左|File:Nelum Pokuna (Lotus Pond) Mahinda Rajapaksa Theatre.JPG-(Langu phpah ryeyn Masinta Racyapaksa cyuweyn. 蓮花池馬欣達·拉賈帕克薩劇院)]]
![[Patas bntasan:Sri Lanka - 029 - Kandy Temple of the Tooth.jpg|縮圖|左|File:Sri Lanka - 029 - Kandy Temple of the Tooth.jpg-(Kandy康提)]]
|}
=== Hniti jaysang qnlangan: ===
· Anuradpura sngcng.
· Gale alang cbiyaw mi qnalang pawrey niya.
· Tanbura king byo.
· Sngcng Kandy.
· Alang cbiyaw Polonnaruwa.
· Alang cbiyaw Siciriyey.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
*https://zh.wikipedia.org/wiki/斯里蘭卡<nowiki/>(參考自中文維基百科)
3xqkvyww0q7hxhjia4rov7t0trskl38
Sru
0
1375
94616
94612
2022-12-31T04:13:07Z
Shidailun73
1337
Typo.
94616
wikitext
text/x-wiki
Sru (杵) ni duhung o embbais. Nasi ungat ka duhung ni wana sru nanak ka niqan do o ini tduwa maabuwax nanak psaun ruwan na hiya ka payay, [[masu]], sqmu, brisan, pgu ni basaw, pusu na ka sru nii o djiyun tmikan payay, masu, sqmu, brisan, pgu ni basaw gaga pasun nruwan duhung, tnkanan do kika teeangal ka rhiq uqun gaga psaun ruwan duhung ni maabuwax da, kika hana mtduwa hpuyun ni uqun kingal ruwan sapah hiya.
Manu saw kiya do o nasi mkmkan idaw payay, idaw masu, ni sqmu ka rudan Truku sbiyaw o psaun dha ska duhung ni dmuuy sru tmikan payay, sqmu, ni [[masu]]. Tmikan o taxa hiyi, aji uri o dha hiyi mssriyux tmikan, mqrhiq ka payay, sqmu, ni masu, psaun dha ska bluhing ni tbsun kykuyuh, wada tbsun skiya ka tnabuy na ni mkngari ska bluhing ka buwax nanak da, kiya ka mtduwa dagun uqun da.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
6wcqdlk0al8spjtkv2cf1g7bwf4hh95
Sruhing
0
1376
94617
47772
2022-12-31T04:15:38Z
Shidailun73
1337
Typo.
94617
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Asplenium antiquum - Botanischer Garten Freiburg - DSC06284.jpg|thumb|Sruhing (山蘇)]]
Sruhing o hmut hmru bbuyu ni mhru babaw qhuni, sbiyaw balay ka Truku ngalaun dha suyang balay damat uqun, niqan uyas rudan Truku sbiyaw kuxul bi piyasan rudan sayang ni ana laqi sayang piyasun dha balay uri, pusu hangan na ka uyas nii o (Biyi Brayaw 山蘇寮歌) saw nii kia uyas nii. (Biyi brayaw, biyi brayaw,rjingay ku namu srowbun maku da. Biyi brayaw, biyi brayaw,cicis.cicis cicis cicis,saun mu bi tsasaw ha). Sayang ka sruhing do aji wana ngalun damat, kingal pusu bi piyahan dnuuy pila mumal suyang kndsan kingal ruwan sapah Truku. Pusu thowlang klwaan ka Mklawa Mqeepah dxgal o muda psbiyax dmudug mqeepah dxgal pphuma dha sruhing, yaasa smluun dha qsiya rnabaw sruhing, sinaw sruhing, ni uqun skbiyax hiyi sapuh.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
kwz1nr1o4j7l9axo35d0oqdnh4lzlgb
Ssama
0
1377
47802
47800
2021-03-20T23:23:01Z
Martin Urbanec
1
已匯入 14 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
47800
wikitext
text/x-wiki
= Ssama(青菜) =
Smkuxul ku bi mkan sama yaku.
Ssiyaw sapah mu o egu bi ka ssama yasa nniqan mu o gaga ruwan dgiyaq.
[[Snakun:Truku]]
3zwmgzsz5ntmfvmms5ro7y13u6qrah6
Stapuy
0
1378
47823
47821
2021-03-20T23:23:03Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
47821
wikitext
text/x-wiki
= Stapuy(下坡) =
Muda elug stapuy siyaw hiya, kika ini saw meuwic hiyi.
[[Snakun:Truku]]
202rhmfclqiu91isxth2jjzhn248usz
Su'aci
0
1379
100924
50481
2023-10-06T00:37:31Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100924
wikitext
text/x-wiki
= Su'aci(美蘭部落) =
Gaga mniq Kawsyungsu Tawyuncyu ka alang Su'aci.
22 sapah ka kneegu na sapah, 84 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 88% niqan 74 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 12% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 30%, Rukai 7%, Cou 19%, Hla’alua 30%, Amis 2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
0zxf8oncdg3b4imyhvby7opssgjpyjj
Su nun sung
0
1380
100925
50488
2023-10-06T00:37:34Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100925
wikitext
text/x-wiki
= Su nun sung(蘇儂頌部落) =
Gaga mniq Taytung Yeynpingsyang ka alang Su nun sung.
114 sapah ka kneegu na sapah, 359 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 341 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 18 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun85%, Amis7%, Puyuma1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
belhjx70xdpe5qprmhvkvi9gzaunqdv
Sudadatan
0
1381
100926
68722
2023-10-06T00:37:35Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100926
wikitext
text/x-wiki
= Sudadatan (新城部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sincungsyang ka alang Sudadatan.
573 sapah ka kneegu na sapah, 1,495 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 20% niqan 296 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 80% niqan 1,199 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 10%, Amis 8%, Tayal 1%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5mtho5hp3k24zyj3ktuaa6g2kwrd2tb
Sudan
0
1382
95236
94730
2023-02-10T22:53:33Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q1049]]
95236
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Sudan.svg|thumb|Flag of Sudan- Kwoci Sudan(蘇丹國旗)|alt=Flag of Sudan|362x362px]]
= Sudan(蘇丹) =
[[Patas bntasan:Emblem of Sudan.svg|thumb|File:Emblem of Sudan.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Meycow ka [[Sudan]], 15 00 N, 30 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 1,861,484 sq km(hangan na o Tg16)
Kana ka sejiqun o niqan 36,729,501 hiyi.
Gaga [[Khartoum]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 1 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Sudan ga wada sugan 100% ka dxgal qpahan, 0% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 0% na.
[[Patas bntasan:Sudan (orthographic projection) highlighted.svg|thumb|File:Sudan (orthographic projection) highlighted.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Omar al-Bashir, pnaah hngkawas1993 idas 10 jiyax 16pnrajing kmlawa klwaan.
= Sudan(蘇丹) =
Sudan kunghe kwo (Kari Arapo : (待補) Kari Arimika : Republic of the sudan, tmhangan dha Sudan, bukuy mnburux ka klwaan NanSudan do tmhangan dha beysudan uri da, mniq daya hraan hidaw Feycow, kiyig siyaw silung Hunghay, dudux bi hraan hidaw Saharasamo.
Pnyahan hangan klwaan dha o kari Arapo, dxgal o 1886068km2, tgtru paru dxgal klwaan mniq Feycow, mniq saw dxgal knlangan o tgmaxal mataru paru.
Pusu paru alang o Ketumu. Sjiqan dha o pusu bi Arapomusrin. Rngagun dha naqih bi klwaan o,「mniq kana knlangan klwaan o ini bi kmalu klwaan msa」,yasa pusu kndadax kmlawa quri kika seyhu Cuncngfu mniq tnjiyal Dafu. Mntna siida, Nansudan o mniq hngkwasan 2011 idas 1 jiyax 9 muda meytaq gipu kana ka sjiqan klwaan dha, niqan 98.83% seejiq srwayi burux. Hngkwasa 2011 idas 7 jiyax 9, balay bi mnbrux ka klwaan Nansudan kunghekwo.
== Ri-s(歷史) ==
=== Pusu karu :Ris Sudan ===
Hangan sdiyaw o tmhangan dha Nubiya, mhiq kari sbiyaw Ayci o mrdax bi ksun, hini o paah brah hngkwasan 2000 do pnhyugan ka klwaan da.Saw mnrmuxan klwaan Ayci o snliqan paru bi mniq tndxgal dha.
Brah kungyuan 8 Sci, snpru paru bi smiyuq tnjiyal ka seejiq Sudan, qduriq kana ka seejiq Ayci, pnhiyug Kuswangkwo.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Meroe n26.jpg|左|縮圖|File:Meroe n26.jpg-(Cincta Mayrwoay)麥羅塔金字塔]]
|}
== Cng-c(政治) ==
Klwaan kmlawa cngc dha o pusu bi cungtungc, Reyeynbanc na kunghekwo, kndadax hngkwasan 1989 idas 6 jiyax 30 dhuq hngkwasan 2019 idas 4 jiyax 11, Awmaer. Basier ka cungtung dha Sudan. Basier o supu kana Dan klwaan dha mniq hngkwasan 1989 idas 6 jiyax 30 mdudul paru bi tnjiyal Cuns, spaux cngfu na sayang, kika tluung Sudan dhuq hngkwasan 2019 idas 4 jiyax 11 mnuda cuns siida kika mnhtu.
Vxay wana Cungtung balay, niqan dha Fucungtung ka Sudan uri, tmhangan dha tgkingal Fucungtung n tgdha Fucungtung. Paah hngkwasan 2019 idas 8 jiyax 20 siida, mnuda kmlawa qprahan Cuns klwaan do kika priyux qpuruh pusu bi kmlawa, pusu kmlawa qpruhan nii o man snlian kana Cungtung klwaan.
Cngti Sudan o pusu mnuda Sancyuanfrnri, tgbaraw bi Fayuan Sudan kunghekwo o tmhangan dha kingal nanaq eudq Keming fating ksun, bukung keming fating o bukung sfa klwaan dha.
Biyax qpruhan nniqan Dafu, hngkwasan 2007-hngkwasa 2016
Biyax qpruhan nniqan Dafu o kika daya nniqan sudan Dafu na kinal pusu bi Cngc klwaan, pnyahan kari rngangu dha o hngkwasa 2006 na patas kmalu Heping nii, hngkwasa 2007 ida 4 siida Dafu o man kinal mneuda bbiyax bi qpruhan ka pnhyugan dha nii. Biyax bi qpruhan siida pusu snegul kika hngkwasan 2011 idas 7 jiyax 14 bntasan dha patas bgurah na bi Dafu patas kmalu Heping (Biyax bi qpruhan nii o kana pusa bi niqan tduwa muda Singcug kiwaan dha ni muda Rifu klwaan) kndadax saw priyux qpuruh siida bini. Bukuy pnruuxan ka qpruhan siida do kndadax hngkwasan 2011 idas 9 jiyax 20 prjingan, asi priyux tleengan qmpah ka Teyeycyani. Saysay ka burah bi bukung biyax qpruhan dha.
mnhtu saw hngkwasan 2012 idas 2 jiyax 8 ka biyax ruwax qpruhan nii. Sapah biyax qpruhan nii o mniq daya Dofuco na Fasier. Mniq hngkwasan 2016 idas 4 siida bukuy mnuda dha beytaq gibu siida do o, gaga talax hngkwasan 2016 idas 7 ka nniqan Dafu qpuruhan biyax. Kana snkuan dha pila o wada bnqanan sudan Cungtung kana duri da , muda kika <Dafu patas kmalu Heping> pgkla dha Cungtung.
=== Feycwo Reyeynmong(非洲聯盟) ===
Hngkwasan 2019 dhuq sayang yasa kmlglug bi ka Cngu ni smiyuk bi Cngfu ka sjiqan klwaan dha do ungac da .
== Ti-ri(地理) ==
{| class="wikitable"
|+
|[[Patas bntasan:Whiteandblueniles.jpg|左|縮圖|File:Whiteandblueniles.jpg-(Yayung Baynirwohe Sudandwan)白尼羅河蘇丹段]]
|}
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Political Regions of Sudan, July 2010.svg|縮圖]]
|}Tgtru paru dxgal klwaan ka Sudan, tgkingal o Aerciriya ni Kangkwo-mincu-kunghekwo, hngkwasan 2011 siida mniq brah burux klwaan ka Nansudan, tgkingal paru bi dxgal klwaan ka Sudan mniq Feyco. Siyaw klwaan o niqan Nansudan, Ayci, Ribiya, Cade, Cungfey-kunghekwo, Iswobiya ni Ericweyya.
Kska dxgal klwaan o kiki breenux tqiri ddgiyaq ruwan Sudan, asi mnuda bi kska dxgal klwaan ka yayung Nirwohe, strngan dxgal yayung Cingnirwohe ni Baynirwohe o malu bi ka dxgal hiya, gqiyan hidaw ni hraan hidaw o hruan spriq breenux kana, kingal hngkwasan o mtalux balay ka karac Sudan, pusu bi mtalux karac ni mdngu dxgal kana, qnmuyux o kndasax daya 20mm dhuq hunac krana quyux 1000mm sngari, daya o pusu bi mdngu dxgal kana, hunac o pusu bi hruan spriq nniqan, rnaaw ni slaq, snkuan egu bi xiluy, mong, tong, cin, asorin. ni yunmu.
Uxay uri o , mniq siyaw Hunghay hraan hidaw Sudan ni Aayci o niqan bi ppangan skrayan dxgal klwaan.
=== Daya Sudan(北部蘇丹) ===
Pusu niqan 1/2 dxgal Sudan kunghekwo ka hini, qmuyux kingal hngkwasan o wana bi 50~100mm, pusu bi Samuo kana, gqiyan hidaw Nirwohe o bbaraw Ribiya Samuo, dxgal o pusu bi btunux Sari ka breenux, niqan hagay Nubian btunux maa ka dgiyaq, psgihur bi kjiyax, hraan hidaw yayung Ni-rwo-he o tmhangan dha Nu-pi-ya-samo(Nubian desert), ungac bi ka rnaaw hiya, wana bi siyaw gsilung Hung-hay hiyi ka niqan, kika niqan cikuh qsiya ni spriq, tduwa knudus kndsan seejiq A-ra-po sjiqan yo-mu, ini tduwa asi nniqan hiya bsiyaq balay.
=== Hunac Sudan(南蘇丹) ===
Brah mniq saw burux ka hunac Sudan siida ka hini o, hangan na seuxal han o ska Sudan. Hini o mniq kska Pey-wey 10° dhuq 16°, malu bi ka karac hini, egu bi qmuyux, tmhangan dha dxgal ska ni hunac egu bi qmuyux nniqan dxgal(Central Rainland). Gqian bi hidaw o hruan spriq Ta-fwo, knjisan o 700-1000 hari, sbiyaw bi ka tasil. Babaw na o niqan snslian spruq dgiyaq Jung-yeyn, pusu bi tasil siyeyn-wu-yeyn, spruq dgiyaq nii o dgiyaq Ma-ra-san, knjisan na o 3350mm. Yasa takar bi ka hnigan dxgal na, egu bi quyux, tduwa qnyuxan quyux 750ml. Hraan spriq dxgal o pusu bi hruan qqhuni paru ni qqhuni llbu, kika niqan putuh bi patas hidaw ni tnais bi hruan ka yayung hiya, kiya ni niqan bi egu alang ka mniq babaw hruan spriq Ta-er-fu-er, pnhmaan dha masu, sqmu, c-ma dnii...... niqan cikuh phuma hiyi qhuni Manko, Mudu ni blbul.
=== Ta-fu(達佛) ===
Niqan Ta-fu uxay uri o asi tmhangan Ta-fu(kari A-ra-po o kingal tnsapah Fu-er), mniq gqian hidaw klwaan Sudan Fey-cwo, supu mlutuc klwaan Cung-fey-kung-he-kwo, Ri-pi-ya, Ca-te ni Nan-Sudan. Mniq babaw Ti-ri o, tmhangan dha gqian hidaw Sudan. Mniq babaw sing-cng-cyu-hwa o, kana seasug niqan rima sng, niqan saw hunac Ta-fu, ska Ta-fu, hraan hidaw Ta-fu, gqian hidaw Ta-fu, daya Ta-fu, yasa egu bi ka klegan sjiqun mniq hini, kiya ni knteetu ppangal ni tnjiyal. Quri daya hraan hidaw hruan spriq Ta-er-fu-er ni gqian hidaw ke-tu-mu, wana bi hiya ka smka mdngu dxgal hruan spriq, wana bi 100-200ml ka kingal hngkwas quyux hini, pusu bi qmuyux o mniq rbagan, pusu bi asi mniq hiya ka sjiqun Yo-mu dha, pusu lnmuan A-ra-po-cyaw, kika sndha qmpah dha.
== Sing-cng-cyu-hwa(行政區劃) ==
=== Pusu pntasan: Sing-cng-cyu-hwa Sudan. ===
Reyeyn-pan-c klwaan ka klwaan Sudan, kana niqan maxal mspac sing-cng-hwa-fen ka reyeyn-pan-cwo dha.
=== Pusu bi paru alang: ===
Mniq brah maxal paru alang hbaraw bi seejiq niqan:
{| class="wikitable"
|'''人口最多的十大城市'''
'''(2015)'''
| '''百萬人'''
| rowspan="4" |[[Patas bntasan:Almohandseen Street.JPG|縮圖|File:Almohandseen Street.JPG]]
| rowspan="4" |[[Patas bntasan:Jami el kebir,Khartum.jpg|縮圖|File:Jami el kebir,Khartum.jpg]]
| rowspan="4" |[[Patas bntasan:Derby Cinema, Scotland Road.jpg|縮圖|File:Cinema street2.jpg]]
|-
|'''恩圖曼'''
|1.8
|-
|'''喀土穆'''
|1.4
|-
|'''北喀土穆'''
|1.1
|-
|'''尼亞拉'''
|0.49
|恩圖曼
|喀土穆
|尼亞拉
|-
|'''蘇丹港'''
|0.39
| rowspan="5" |[[Patas bntasan:PortSudan center harbour.jpg|縮圖|File:PortSudan center harbour.jpg]]
| rowspan="5" |[[Patas bntasan:كاتدرائية الأبيض.gif|縮圖|File:كاتدرائية الأبيض.gif]]
| rowspan="5" |[[Patas bntasan:Wad Medani Blue Nile.jpg|縮圖|File:Wad Medani Blue Nile.jpg]]
|-
|'''歐拜伊德'''
|0.34
|-
|'''卡薩拉'''
|0.29
|-
|'''瓦德邁達尼'''
|0.28
|-
|'''加達里夫'''
|0.26
|-
|'''法希爾'''
|0.21
|蘇丹港
|歐拜伊德
|瓦德邁達尼
|}
=== Ppangal bi pprngaw tndxgal(領土爭議) ===
· Ha-ra-yi-bu san-cyaw-cyu o kika kska Sudan ni Ay-ci niqan bi pangal pprngaw bi dxgal nniqan. Sayang o kmlawa klwaan Ay-ci.
· Niqan A-pu-yey-yi o kika kska Sudan ni hunac Sudan niqan bi pangal pprngaw bi dxgal. Sayang o kmlawa klwaan Sudan.
Gaga nniqan Ka-fey-ya · Cin-ni (Kafia Kingi) na Ra-dwo-mu kwo-cya-kung-yueyn, mniq hngkawas 1956 idas 1 jiyax1 burux ka Sudan siida kika balay bi mtmay ruwan klwaan hunac Sudan da.
== Cing-ci(經濟) ==
=== Pusu pnatas: Cing-ci Sudan. ===
Pusu bi stmaan yo-mu ka Sudan, pusu bi ruwan klwaan dha o Nung-yey cyu o lutuc kika bhgay ni mgkarac yayung ni-rwo-he 「pan-taw」(Gezira)cyu o kika ke-tu-mu. Kana klwaan hrinas kska seejiq ni qmpahan dxgal 80%, gaga mniq hini kana. Pusu bi mniq hunac klwaan ka mu-yey dapa dha. Sjiqan Sudan o pusu bi lnmuan kika a-ra-po-cyaw. Hngkawas kjiyax o kndadax Sudan kang musa esisil alang, a-ra-po-cyaw dha nii ga mniq kana knglangal o niqan 4/3.
Ssiyaw hung-hay o niqan hruan cikuh cin-kwan, meng ni xiluy, gqian hidaw dgiyaq Ma-ra-san cyu o niqan Tung-kwan kiya.
Kung-yey dha sayang Sudan o niqan tnminun tapang, Arungko, snluan sato, spriq pukan, jwo-ke, nniqan smipaq samac, sluan abura dnii……Pusu bi cya-kung-yey, ni qyqaya smuuy dseejiq jiyax, cung-kung-yey o ciway hari kida.
== Se-hwey(社會) ==
=== Cyaw-tung(交通) ===
==== Teyey-ru(鐵路) ====
Pnrjingan phiyug ka elug rulu qrngul dha klwaan o mniq bukuy bi 19 s-ci, phiyug seejiq Ying-kwo mniq hngkawas 1987 siida, bukuy mniq hngkawas 1905 do ungac da, mniq hngkawas 1890 do seejiq Ying-kwo o kndadax wa-ti-ha-re-fa hiya phiyug kingal bgurah elug rulu qrngul dungan, asi lutuc dhuq ke-tu-mu ka elug rulu qrngul nii, mniq kska hngkawas 1904 dhuq hngkawas 1906, seejiq Ying-kwo o mniq A-te-pa-ra ni Hung-hay na kska Sudan hiya phiyug kingal elug rulu qrngul, mtna hngkawas siida, mnhtu phiyug ka kndadax Ke-tu-mu dhaq Sen-na-er na elug rulu qrngul, elug rulu qrngul nii o kndadax Sen-na-er lutuc dhuq Ow-pay-yi-te.
==== Ppanun gsilung(海運) ====
Niqan kinal sngayan asug Sudan kang, kika ida nkiya sngayan asug. Kiya ni hraan hidaw dalih bi hung-hay ni ya-ting-wan, kiya ni malu bi ka sngayan asug nii.
==== Kung-ru(公路) ====
Pusu bi elug ida nkiya dxgal, wana bi paru alang dha Ke-tu-mu o niqan elug pwo-yo.
==== Sapah skaya(空運) ====
Wana bi kingal nii ka sngayan sapah skaya ke-tu-mu-kwo-ci-ci-cang, lutuc kika siyaw klwaan Ow-cwo.
==== Biyax samac(獸力) ====
Biyax samac o pusu bi ppanu klwaan dha, pusu bi o niqan Jojo, Rwo-two, Ryu-c.
== Ciyaw-yu(教育) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Khartoum Teaching Hospital 002.jpg|縮圖|File:Khartoum Teaching Hospital 002.jpg]]
!Sapah pyasan slhayun emsapuh Sudan
!( 蘇丹教學醫院)
|}
Idas 6 hngkawas 1988, klwaan kmlawa ttgsa Sudan kung-he-kwo o hntur iya biqan pila ka kska sapah pyasan ni paru sapah pyasan, ciway sapah pyasan o ida ini biqun pila na. Ini bi pntna krana ka anan ini ttgsa dha, daya hari o ini biyaw krana bi ka ttgsa. Kana sjiqan klwaan o niqan 64% ini kla qmita ji(字), 25% llaqi tduwa musa sapah pyasan o ini usa sapah pyasan na. Hngkawas 2003 o kana klwaan niqan 13559 ciway ni kska sapah pyasan, paru sapah pyasan o niqan rima, cwan-ke na pyasan o niqan 11, kana gaga meuyas laqi empuyas o niqan 497 kpuruh seejiq, kska laqi empuyas paru sapah pyasan o niqan 24 kpuruh seejiq, emptgsa o niqan 13 kpuruh.
Pnhyugan hngkawas 1902 ka paru sapah pyasan Ke-s-mu, plealay bi pnhyugan mniq Sudan ka pyasan nii,. Paru sapah pyasan En-tu-man-is-ran o pnhiyug hngkawas 1912 kiya.
== Min-su(民俗) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Rashaida family.png|縮圖|File:Rashaida family.png]]
!Sjiqan A-ra-po na Sudan.
!(蘇丹的非裔阿拉伯人)
|}
Pntasan bi dqras ka dhiya, dnsaw o mniq hngkawas 4-5, dqrijil o mniq hari kngkawas 10 do asi ka ptasan dqras, kika qntaun quri snhiyan dha ni sjiqan nealang, niqan cikuh seejiq o rmisuh tru wasil 豎道ka dqras dha(seejiq Tung-ku-ra), duma seejiq o rmisuh tru wasil 橫道, niqan ka rmisuh tru 豎道 ni kingal 橫道 uri, niqan duma alang o pntasan brah babaw pngrux. Luhay dha dmuuy baga mka idaw ka dhiya, ini kbunuh hmkan dqras ka dqrijil dha.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/苏丹<nowiki/>(參考自中文維基百科)
qnv2nhdnvkwv67h10p2fubj09lkbrsb
Sudu gamil
0
1383
50520
50519
2021-03-20T23:36:59Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
50519
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Cudu gamil]]
[[Snakun:Truku]]
jq01fmj5fxu9ehshdnsuz0fvhc4deyf
Sudu rbu
0
1384
50524
50523
2021-03-20T23:37:00Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
50523
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Cudu rebu]]
[[Snakun:Truku]]
8cdj14l7rd8ga55fh96pb94xuiyt5ga
Sulai-iaz
0
1385
100927
50531
2023-10-06T00:37:37Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100927
wikitext
text/x-wiki
= Sulai-iaz(初來部落) =
Gaga mniq Taytung Haytwansyang ka alang Sulai-iaz.
111 sapah ka kneegu na sapah, 491 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 474 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 17 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun85%, Amis1%, Paiwan3%, Puyuma1%, Rukai1%, ni rahuq na o5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
9dpaijeajt95r4334dhkikxx3g1xhnc
Sunguc
0
1386
50546
50545
2021-03-20T23:37:06Z
Martin Urbanec
1
已匯入 14 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
50545
wikitext
text/x-wiki
= Sunguc/ Sunguc/ Sunguc(樹豆) =
[[Patas bntasan:Cajanus cajan.jpg|thumb|File:Cajanus cajan.jpg-Sunguc/ Sunguc/ Sunguc(樹豆).]]
Kari ncbeyo ncbeyo riyung ka nii. Mesa ka rudan cbeyo‘‘niqan kesun daha ka seediq biciq hnyegan na. Anu snkuxul riyung menaq ssiyo qhuni sunguc. Mosa milo qhuni baro ma mdaking theyaq qhuni snguc hiya mesa, kiya kesun daha seediq Snsunguc. ’’ Ya ani wada so scuqi bsiyaq ka kari nii di, kiya ka wada daha so chungiyun hari ka kari nii di.
Kesun sunguc nii, kuxul bale puqun seediq ma pkumalu riyung hei seediq duri mesa. So cbeyo de, sunguc nii ka pgmaxun pure begu camac ma sangas, mhada ka hnpure de, ngalun daha baro ka hei camac ma stmuun daha psaun ssiyo hini, kiya ka niqan kingal begu ma kingal sara hei camac ka dumatun daha ido. Cbeyo duri ani naq gino bale begu sunguc ka dmatun ido de, cheya bale daha uqun duri ka rudan cubeyo.
[[Snakun:Truku]]
mnu6w8ckb9epn31m37fa64jwbdaxmhc
Sungut
0
1387
94828
94827
2023-01-02T16:43:36Z
HuwacBasaw1234
49
/* Pnyahan kari(參考資料) */
94828
wikitext
text/x-wiki
== Sungut(樹豆) ==
Lala balay pnhuma dha sungut ka Truku sbiyaw, pusu bi damat mahan bgu ni uqan hiyi na, rmbang balay malu bi mahan bgu ka gmaxan ta hiyi samat mhapuy, dnengaan ka buwax sungut nii o rmabang bi ni suyang knux na ni shiya bi uqun uri, knux niya o saw bi msagi seejiq miya mseupu mkan gaga mhapuy sungut sapah. sungut o kingal hngkawas pxalo ka hgtun ta hiyi niya.12 idas ka emphpah ni yaa bi 3 aji uri o 4 idas ka saan hmgut hiyi niya ni phdagan pdngu. mdngu balay do kiya malu balay gikan qaqay ska bluhing, asi iyah kana ka buwax sungut nii.qhuni sungut nii o llbu balay, tai emphpah do bi mrhibung ka lhang niya malu bi qtaan. Sungut o kuxul bi uqun seejiq Amis, ungat sungut ka dhjya, kiya ka kiya ni lala balay buwax payay ka dhiya. Truku o ungat buwax payay, kiya do o madas sungut musa priyux buwax payay Amis ka Truku. 1 brhuwa sungut o 1 brhuwa buwax payay uri.
== Pnyahan kari(參考資料) ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
penbs808abzmm66ycvewdhln8066a6g
Suqu
0
1388
50554
50553
2021-03-20T23:37:10Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
50553
wikitext
text/x-wiki
sbiyaw balay ka Truku mniq dgiyaq siida, kingal pusu bi qngqaya qmpah dxgal seejiq ka suqu nii, musa kmburah dxgal ka seejiq o daan dha tmatak rmqraq ka prparu qhuni ni sqtun dha sowki ka sida na, Suqu nii o kingal pusu balay qngqaya djiyun qmpah qmpahan dgiyaq, dmuuy suqu pshnuk kdxgal phmaan dha pnegalang , tkuyun dha masu. Kiya ka kiya ni ini duuy suqu ka qmpah qmpahan sayang da, yaasa lala balay klgan snalu xiluy ka qngqaya djiyun qmpah dxgal. rudan sbiyaw o musa dgiyaq miing mkray bi qhuni smluun dha suqu.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
3lm05k7tnvukis57mfahorsmhz3nmyw
Suriname
0
1389
79722
79721
2021-10-22T05:23:47Z
Nicole1301
651
/* Surinan (蘇利南) */
79722
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Suriname.svg|thumb|Flag of Suriname-Kwo-ci Surinan.(蘇利南國旗)|alt=Flag of Suriname|466x466px]]
= Suriname(蘇利南) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Suriname.svg|thumb|File:Coat of arms of Suriname.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Suriname]], 4 00 N, 56 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 163,820 sq km(hangan na o Tg92)
(knlbanga dxgal o 156,000 sq km, knlbangan qsiya o 7,820 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 585,824 hiyi.
Gaga [[Paramaribo]] ka pusu alang paru, jiyax 25 idas 11 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Suriname ga wada sugan 0.50% ka dxgal qpahan, 94.60% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 4.90% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Dési Bouterse, pnaah hngkawas2010 idas 8 jiyax 12pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Suriname (orthographic projection).svg|thumb|File:Suriname (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Surinan (蘇利南) =
Surinan konghokwo(kari Horan: Republiek Suriname), Surinan kesun daha klaali(kari Horan: Suriname), hnlidan kari Telu cbeyo we Sinnan, alang ga meniq daya na Nanmeco, Tasiyan ka quri daya na, Pasi ka hunac na, quri hhreyan na hido we ''Hwasu-Kweyana'', quri ggqiyan na hido we Kayyana, Nanmeco kwocya renmong ka dheya duri. Hosu-Kweyana na ngayan na cbeyo ka alang nii, cuming yici na Horan so Nanmeco, knkawas 1954 de cucu-sung na Horan ga meniq bukuy rcilung, knkawas 1975 ka turi di. Surinan nii we, ani naq dheran daha, ani naq hei seediq daha we, tgbiciq ba quri alang Nanmeco, quri mddeka quri ggqiyan hido ticyo nii, uxe alang pnsliyan Horan wangkwo nii we, wano alang nii ka ngalan daha kwan-hwang ka kari Horan quri Nanmeco hiya. sang-kang nSurinan nii ka rhengun yayung Surinan ga tunux alang daha Paramaripo hiya. Surinan nii we, klegan seediq, kari, ma sniyan daha we eguw ba kklegan daha, seediq Musuring we niqan 13% ga meniq hiya, dheya ka tgueguw ba quri alang Meyco.
== Ri-su (歷史) ==
=== Dungus spatis: risu na Surinan. ===
Siyen-cen 3,000 knkawas ciida de, tena ga niqan seediq ka quri Surinan nii di, yecuming ka mneniq hini we, ming-cu mdooda tmabu miric ka seediq Arawako ma, sbukuy na ming-cu meyah hini ka seediq ptaapa asu kesun daha Cyaropi. Mingcu daha nii, niqan ka pu-cu tikuh ka ga meniq bbuyu truma duri. betaq ba knkawas 1650 ciida de, prading meyah hii ka tgberah ba kingal qpuruh Oco-jen──ciida we dndulan na Papito congtu Weropi cesu(Lord Willoughby) ka Ingko yiming, plaale meyah cu-ming Surinan hini. Ini qbsiyaq, cuming-ti nIngkwo nii we, yahan kmremux Horan cuming putwe dnulan Yaporahan‧Koransung(Abraham Crijnsen), pncbuwan nii de, betaq ba knkawas 1667 ka mndaha mccebu Ingko daka Horan(kndalax knkawas 1665 betaq knkawas 1667) di we, wada mpprengo ciida ma. pteetu Pureta-tyawye ka Ingko daka Horan, mangal yawsay cumingti na Manhatun kesun sin-Amusutotang(kika Nyoye-su saya) ka Horan pryuxan na Surinan nIngko, ma, pryuxan na ngayan mesa Hosu-Kaynaya.
== Cung-cu (政治) ==
Spooda sin-senfa ka prading dooyun daha knkawas 1987 idas 10: congtong ge tunux alang, tunux cunghu, cong-suring na supi ma, cusi na kwo’u-weyen. Dmoi cungcen, moda senci, rima knkawas ka tloongan daha. Pucang hweyi(neko) we, tgbaro ba singcung cikwan, cunghu daha we niqan congtong, hu-congtong ma, neko pucang, hu-congtong congri. Qbahang na congtong ka heya. Kwo’u-weyehwe ka dmudul ooda alang, qmlahang cunghu moda qqpahan bniqan kwoming-yihwe. Yiyen-cu ka kwoming-yihwe, tgbaro ba mdoi beyax, niqan psmalu hwari. Yihwe we qmeepah ddaun senci congtong, hu-congtong ma smmalu hwari.
== Ti-ri (地理) ==
=== Patis dheran nSurinan. ===
=== Ddeheran (地形) ===
Teru ka psnakan na dheran, kndalax daya mquri hunac we, dheran llebu ka kssiyo rcing paru rcruco na ma, breenux na, hini si nniqun seediq ma, ga hini ka tunux alang daha duri; cyoring-ti dheran ckceka na, quri ka Mtaayus daka Pasi we kawyen.
Cyoring-ti ma kawyen llbu hari kana dheran na, dheran kssiyo Tasiyang we rcruco ma llebu, bbaro hari ka mqquri hunac na, hunac na de kawyen di.
== Gaya (Wun-hwa) (文化) ==
=== Kmlutuc naq eguw cuming risu nHoran, eguw ba kklegan ka wunhwa nSurinan. ===
=== Cucin-piri nSurinan (蘇利南族群比例) ===
{| class="wikitable"
|+
Ingtu-sutan 印度斯坦
!Payfunpi
百分比
! colspan="2" |Cucin
族群
|-
|27.4%
|ka
|pneyah ''Hweco''
|-
|21.7%
|ka
|Koriawar-jen
|-
|15.7%
|ka
|Cawa-jen
|-
|14%
|ka
|seediq mtgimax dara daha
|-
|13.4%
|ka
|Hwa-jen
|-
|7.3%
|ka
|Yecuming
|-
|3.8%
|ka
|we 10.7% Horan
|-
|1%
|ka
|duma
|}
=== 2012 ka congcyaw na Surinan (2012年蘇利南宗教) ===
{| class="wikitable"
|+
!Cong-cyaw
宗教
! colspan="2" |Payfunpi
百分比
|-
|Citu-cyaw
|we
|48.4%
|-
|Intu-cyaw
|we
|22.3%
|-
|Hwe-cyaw
|we
|13.9%
|-
|Duma
|we
|4.7%
|-
|Uka snhiyan
|we
|10.7%
|}
== Sing-cung ci-hwa (行政區劃) ==
=== Dungus spatis: singcung hwaci na Surinan. ===
10 pntyusan nniqan(Districten) kana alang nSurinan, kingal we suci. Singcung cihwa nSurinan saya we, psnakan knkawas1980 ka mhiti ba pnsnakan daha. Kika:
{| class="wikitable"
|+
! colspan="2" |10 pntyusan nniqan
|-
|布羅科蓬多區
|Nniqan Purokopongto
|-
|科默韋訥區
|Nniqan Komowena
|-
|科羅尼區
|Nniqan Koroni
|-
|馬羅韋納區
|Nniqan Marowena
|-
|尼克里區
|Nniqan Nikori
|-
|帕拉區
|Nniqan Para
|-
|巴拉馬利波區
|Nniqan Paramaripo
|-
|薩拉馬卡區
|Nniqan Saramaka
|-
|西帕利維尼區
|Nniqan Sipariweni
|-
|瓦尼卡區
|Nniqan Wanika
|}
== Cyaw-tong (交通) ==
=== Dunguas spatis: Cyaw-tong nSurinan. ===
=== Ru-ru (陸路) ===
Kongru: Ani naq cumingti nHoran ka Surinan ini turi han we, ppgeriq daha rulu moda elu we ini ba pntena, moda narac ka Horan ma, moda iril ka Surinan. Ani kesun cumingti nHoran ka Surinan nii qtaan risu na we, qnlhangan Ingko duri, qlhangan Ingko ciida we moda quri iril ka rulu, huwa pryuxi nHoran duri we rriqu daha ssneeru, kika saya de knduwa naq moda quri iril ka rulu daha.
=== Rulu puniq (鐵路) ===
225km ka elu rulu puniq na Surinan saya, qyqeya ka hqulun na.
=== Swe-ru (水路) ===
Hokang cungsu ka Paramaripo ga tgnunac na yayung Surinan, hini ka tunux alang daha ma, tgparu ba alang daha pngerah, moda hini kana bale ka qyqeya daha.
Duma so yayung Maroni, Kprantayin we, malu paan qyqeya duri.
=== Kong-yun (空運) ===
Pnhyegan knkawas 1955 ka Surinan hangkong, hang-kong kong-su nSurinan. Cong-pu na we ga meniq tunux alang daha Paramaripo, Yehan Ataw’u Uukoar(Johan Adolf Pengel) ka pusu na. ado ka ini riyung pgrawiq ka riyo-ye na, kika ini pgduwa bale ka kongyun na nana, kwoci hang-ten na saya we, alang daling siyo na Kuraso(Curaçao), Cyawcutun(Georgetown), Arupa(Aruba) ma, May-ami nDame, ma, Amusutotan nHoran dnii.
== Way-cyaw (外交) ==
=== Dungua spatis: Way-cyaw nSurinan. ===
=== Pnugluban na daka Horan(與荷蘭的關係) ===
=== Pnugluban na daka kwoci-cucu(與國際組織的關係) ===
Knkawas 1975 idas 12 ka mosa tuumal Renhokwo ka Surinan, kiya duri we, saya we hweyen-kwo na Cyaropi kongtong-ti, kay-hwa ing-hang na Cyaropi, kwo-cya ren-mong na Nanweyco, Isuran-hweyi-cucu ma Meyco kay-hwa ing-hang ka dheya duri.
=== Prngagan uyuayus dheran (邊界糾紛) ===
Ga suupu Kaynaya ka tgdaya na yayung Korantay-in dheran sin-sancyawco, maha 1700km² sngari ka knglhangan na, ga pgeeluk pptaayus daha.
Duma ayus rcilung daha ka Kaynaya we, niqan gaga ha spgeeluk, knkawas 2007 idas 9 ali 20, ga daha spooda daha Renhokwo hayyang-hwa kongye paha kari, paha kari ka kwoci hayyang-hwating we, pooda ckceka ka ayus namu rcilung mesa hii.
== Cing-ci (經濟) ==
Ga slbiyan ritu kwangye ka cingci nSurinan, hmrinas 15% ka GDP na pneeyah hini, hmrinas 70% ka nngalan na cu-ko. Duma cu-ko can-pin na we niqan paye, blebun, ma bolung. Hndure hari de, ga prading kmari su-yo na ma, hwang-cin na. maha sepac psnakan kingal ka qmeepah nong-ye ka seediq na. Tkdakar riyung maw-yi daha ka cingci nSurinan nii.
Kndalax knkawas mpmisan 1996 dmoi cung-cen ka Wetun-Posu cunghu de, lixan na ka noda cunghu berah ka cingci-ceko tawcung-cihwa, ini ptbale seediq so mqrinuc mesa. Ado ka wada meelih ka swe-cong dnoi daha ma, wada naqah ka sin-swecong na bgurah, kika wada meelih ka swe-so ma cunghu. Dehuk mhiti knkawas 1997, wada naqah ka pnugluban na Surinan cunghu daka Horan, hteran na ka pila sin-Horan hwacan-cicin. Smnegul kbbreih ka kwangcan-te, cecu-ye ma kongkong suye-pumun, knkawas 1999 de, wada meelih ka cingci cungcang daha. Sgcuqi eguw ka snliqan cunghu, tikuh ba ka sweso na, eguw bale ka kongkong hu’u na, ma, knkawas 1999 duri we uka riyung ka dnyagan laalang icil, kika ini baka ka pila cunghu, spegun we yaani pdehuk 11% na GDP daha. Kika cunghu daha de, pkuegu pnyahan pila ssbale na cay-cung yiswan, mumal pkpre bbrigan ma, tonghwo pungcang di.
GDP(sntagan spepu knkawas 2006):211 wan meyyen
GDP(2006年預計):211百萬美元
Bale ba knrana GDP we(sntagan spepu knkawas 2006):5.8%
實際GDP年度增長為(2006年預計): 5.8%
GDP na knkingal seediq(sntagan spepu knkawas 2006):4,000 meyyen
人均GDP(2006年預計):4,000美元
Tong-ho pong-cang na(sntagan spepu knkawas 2006):5.6%
通貨膨脹(2006年):5.6%
=== Tenjan cuyen (天然資源) ===
Ritu-kwang, hwang-cin, suyo, tekwang ma, duma so kwang-can, bbuyu, qsiya.
=== Nong-ye (農業) ===
Paye, blebun, syand-cyaw, hei qhuni so kan-ci.
== Jen-ko (Hei seediq) (人口) ==
Hei seediq nSurinan we 557,469(snpegan knkawas 2017), tnlbuwan eguw klegan ming-cu, Seediq Intu ga mangal ngayan Horan ka hbaro ba, maha 37%. Dheya we, ltlutuc nIntu ka peeyah 19 suci de ngalan quri nHoran. Seediq pneeyah daya Intu ksuays na daka Nipoar ma, quri daya na Pehwang-pang. Cawwa-jen(ltlutuc na qnuri Horan ka tong-Intu Cawwa-taw), dehuk 15% ka hei seediq daha(uxe beyo 90,000 hei ka seediq daha).
He-nu knduriq Surinan(he-nu lmiqu kesun daha duri, kika ltlutuc na quli qnduriq Sefe), 10% ka seediq ndheya ma, rima cu-cyucin: eediq Aucan、seediq Kwinti、seediq Matawai、seediq Saramaccanma, seediq Paramaccan.
Seediq Marong nSurinan we, seediq mqalux ka pneeyah ckceka ''Hweco'' ma, ggqiyan ''Hweco'', niqan naq gaya daha ma patis daha, he-nu ka qnduriq qnlhangan Sipanya ma, ltlutuc daha, wada mosa Hosu-Surunan ka duma, turi ka Surinan de, dheya ka mgrahur bale. Yencuming Meyco we maha 3%, niqan seediq Akuriyo、seediq Carib/Kaliña、seediq Tríoma, seediq Wayana.
Kihilang(hwajen), 19 suci siida we, pneeyah Kwang-tong nCongkwo ka Hwe-yang, Tongwan ma Paw’an(Suncyun-su saya), ltlutuc na quli pqeepah ka dheya, saya de hmrinas 10.000 jen, Kwang-yitang we tgparu ba hwa-cyaw-cucu Surinan hiya. Puar-jen(pneeyah kari kesun “boer”, dungus kari Horan di we, “nong-hu mesa”), 19 su-ci ka ltlutuc snong-hu tnheruy na Horan, eguw bale ka wada mlatac bobo tu-ri ka Surinan. Totay-jen, kana Sayfa Totay-jen ma, Asukunnacu Totay-jen.
Alang Surinan nii we, uka ka cong-cyaw niqan beyax dmudul. Citu-cyzw, kana Roma Tencu-cyaw ma sin-cyaw, pusu snhiyan Koriawar-jen daka he-nu meyah qduriq Surinan hini. Seediq Intu ka ga mangal ngayan Horan we, snhei naq Intu-cyaw ka dheya, ckceka na we, ani si niqan tikuh ka ga snhei Isuran-cyaw ma Citu-cyaw duri. Seediq Cawwa we shei Isuran-cyaw ma Citu-cyaw. Musuring ka 20 % seediq Surinan, dheya we tghbaro ba alang niqan Musuring si-pancyo. Netun ini rngagi ka snhiyan daha we, seediq ga tnlibu Surinan nii we, mntena ba alang siyo na ka Kayyana, ani si uka seediq lutuc Ingni ka dheya.
Kana hari seediq nSurinan nii we, ga meniq tunux alang daha Paramaripo ma ssiyo dheran rcilung. Kiya duri we, eguw ba seediq Surinan ga meniq Horam. Knkawas 2005 ciida, maha 328,300 ka seediq Suriana ga meniq Horan, maha ba 2% seediq nHoran.
Kana cu-cyucin daha nii we, so nii klegan daha:
{| class="wikitable"
|+
! colspan="2" |Klegan
種類
! colspan="2" |Payfun-pi
百分比
|-
| colspan="2" |Seediq mgqalux hari
(hun-se, Intu-jen na Horan ma, Cawwa-jen)
|na
|49.5%
|-
| colspan="2" |He-jen
(ne-nu meyah qduriq Surinan, ltlutuc nSurinan ma duma He-jen)
|na
|35.6%
|-
| colspan="2" |Hwang-cong-jen (Hwa-jen)
|na
|2%
|-
| colspan="2" |Pay-jen (Oco-jen, Congtong daka Yotay-jen)
|na
|2%
|-
| colspan="2" |Hong-cong-jen (yencuming Meyco / Surinan yecuming)
|na
|11%
|}
Kana klegan seediq nii we, ini pntena rako na ga spkraya kwo-ci daha cbeyo.
== Kari (語言) ==
Eguw klegan ka kari ga dooyan Surinan. Kingal ba kari Horan ka kwan-hwang yiyen daha, dooyun kana sapah pyasan, cunghu, mgbbari ma mey-ti. Knkawas 2004 de tgteru alang Horanyi-renmong ka Surinan. Kari Horan nii we, ngalan daha tnkari seediq Surinan, tg2 uxe de tg3 kari ddooyan duma seediq hiya. Seediq ga meniq alang daha tunux ka Paramaripo, teru pnsnakan daha ka dmoi kari Horan, wano ba seediq ga meniq so drderiq ma llmiqu we, ini riyung doi kari Horan. Kari ka Surinan Tangcay-yi we, kari na seediq tndheran ka Surinan Koriawar- jen, sptena na kari Horan ka mpriyux dmoi pnsliyan niqan oda, 2% ka Hwa-jen ga Surinan. Niqan naq cu-cu daha kesun Kwang-yitang ka Hwa-jen, ma congwun-paw.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/蘇利南<nowiki/>(參考自中文維基百科)
qiose97p1vw36ryx90p6jfu5pelqtrh
Suru
0
1390
100928
50579
2023-10-06T00:37:40Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100928
wikitext
text/x-wiki
= Suru(蘇魯部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Tayansyang ka alang Suru.
95 sapah ka kneegu na sapah, 292 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 279 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 13 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 94%, Amis 1%, Rukai 0.5%, ni rahuq na o 0.5%.
= Pnyahan pnatas(參考資料)=
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
9lego1qb2lchrhnukhvpa6qug4udh8l
Surung
0
1391
50583
50582
2021-03-20T23:37:16Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
50582
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Curung]]
[[Snakun:Truku]]
ini2nsxe3gcxh6s6bhcc6a4tiauesj7
Swasal
0
1392
100929
50591
2023-10-06T00:37:41Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100929
wikitext
text/x-wiki
= Swasal(古村部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Cwosisyang ka alang Swasal.
161 sapah ka kneegu na sapah, 509 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 494 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 15 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku74%, Bunun7%, Tayal6%, Amis2%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq1%, ni rahuq na o7%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
l5f281i5byy8voa28a1uh19kh0l8be1
Swasiq
0
1393
100930
50601
2023-10-06T00:37:42Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100930
wikitext
text/x-wiki
= Swasiq(斯瓦細格部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Tayansyang ka alang Swasiq.
92 sapah ka kneegu na sapah, 340 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 85% niqan 290 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 15% niqan 50 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 80%, Paiwan 2%, Bunun 1%, Saysiyat 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
95nb9d3bjqx1pkwapkcb7y38ldkp5px
Swaziland
0
1394
103698
94729
2024-06-18T20:08:22Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas (參考資料) */s
103698
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Eswatini.svg|thumb|Flag of Eswatini-Kwoci Suwatini<br />(來自史瓦帝尼的國旗旗)|alt=Flag of Eswatini|250x250px]]
[[Patas bntasan:Coat of arms of Eswatini.svg|thumb|250px|Coat of arms of Eswatini (國徽)]]
[[Patas bntasan:LocationEswatini.svg|noframe|thumb|250px|Location Eswatini (自然地理位置)]]
[[Patas bntasan:Eswatini Regions map.png|thumb|250px|Universal map of Eswatini<br />(埃斯瓦蒂尼的通用地圖)]]
= Suwatini (史瓦帝尼) =
Suwatini wangkwo (kari Swatini: Umbuso weSwatini; Ingyi: Kingdom of Eswatini), Suwatini wangkwo kesun daha klaali(kari Suwatini: eSwatini; Ingti: Eswatini; ngayan na cbeyo: Swaziland), alang ga meniq tghunac dheran Hweco. Dheran alang na quri daya, quri ggqiyan hido ma, quri tghunac na we, so hari ga lbuwan na Nanhwe, ado ka ga mtuayus, quri so tgdaya na hhreyan hido we, ga msuayus Mosanpiko. Ngan na kwan-hwang Ingyi cbeyo we “Swaziland”, mntena hari ppatis nJwesu (Switzerland) Oco hii, anu mntena alang ini ptaayus rcilung paru, kika kesun daha “Hweco syaw-Jwesu”. Ani si, ado ka mntena bale ka ngayan daha ptasun ma, wada pryuxun knkawas 2018 idas 4 ali 19 ka ngayan daha di.
Gaga kska Meycow ka Suwatini, 26 30 S, 31 30 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 17,364 sq km (hangan na o Tg159)
(knlbanga dxgal o 17,204 sq km, knlbangan qsiya o 160 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 1,451,428 hiyi.
Gaga [[Mbabane]] ka pusu alang paru, jiyax 6 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Swaziland ga wada sugan 68.30% ka dxgal qpahan, 31.70% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 0% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Mswati III, pnaah hngkawas1986 idas 4 jiyax 25pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Ngayan (名稱) ==
Knkawas 2018 idas 4 ali 19, paha kari ka kwowang Unsuwati-sansu, ngayan alang daha ingyi we, pryuxun “Kingdom of Eswatini” ka “Kingdom of Swaziland”; ckceka na “Eswatini” we, kari naq ba nSuwati ka kiya, dungus na we, dheran nSuwati mesa. Quri so pnhlidan na kari Telu di ge, Conghwa mingkwo cunghu we qmita cungco na Suwati ma, kika speeyah na “Suwaciran” pryuxun na “Suwatini”; meniq ka Congkwo taru we, ini riyux ka dheya ma, “Suwesuran” kesun na.
== Ri-su (歷史) ==
=== Dungus spatis (主條目:史瓦帝尼歷史) ===
== Rrcilung (湖泊區) ==
Seediq pnswayan kingal Pantucu ka Swati nii, 16 suci di ge kndalax ckceka nHweco mosa theruy quri tghunac na. ckceka na 18 suci, mswaye Panrucu ka Suwatiran ma turi nanaq di, qbsuran na ciida we Unsuwaci, bobo na dseediq nii de mangal “Suwati” ka ngayan daha di. ckceka na 19 suci, prading meyah hiya ja beyax na Oco di.
[[Patas bntasan:Mlilwane.jpg|縮圖]]
Knkawas 1902 ka bobo mndaha pncbuwan Puar de, pawhu-kwo na Ingkeo ka Suwatiran nii. Knkawas 1968 idas 9 ali 6 de turi di. Knkawas 1973 idas 4, Sopuca-arsu laxun na ka senhwa ma, plaxun n aka yihwe, hterun na ka ceng-tang ho-tong. Knkawas 1978 de smmalu senhwa bgurah, ani si ini na pklai seediq alang na, betaq knkawas 2005 de pooda senhwa bgurah. Knkawas 1986 idas 4 ali 25, kwang daha say aka Unsuwati ka tloong tloongan kowang.
== Singcun hwaci (行政區劃) ==
=== Dungus spatis: singcung hwaci nSuwatini (主條目:史瓦帝尼行政區劃) ===
[[Patas bntasan:Eswatini, administrative divisions - Nmbrs - colored.svg|thumb|150px|縮圖]]
{| class="wikitable"
|+
!Tnbkeyan
序號
!Singcung-ci
行政區
!Tunux alang
首府
!Knuglahang
面積(km²)
!Hei seediq
人口
|-
|1
|Hwohwo
|Mopapun
|3,569
|270,000 hei
|-
|2
|Mancini-ci
|Mancini
|5,068
|319,530 hei
|-
|3
|Sisayruweni
|Unhorancyano
|3,790
|217,000 hei
|-
|4
|Rupangpo
|Sitayci
|5,947
|202,000 hei
|}
== Cung-cu (政治) ==
=== Kwohwe(國會) ===
[[Patas bntasan:Taiwanese Embassy in Mbabane.JPG|縮圖]]
Kwohwe na we ryang-yen-cu, can-yiyen ma cong-yiyen. Can-yiyen we 30 hei ka yiyen na; cong-yiyen we 65 hei ka yiyen na. Dkwohwe-yiyen nii we, rima knkawas ttloongan daha hiya, peeyah hwa’an kana daha.
=== Neko (內閣) ===
Congri ka tunux na singcung pumun, toma na we 18 moda mqeepah.
=== Congri (總理) ===
Tunpa‧Masuku.
=== Suhwa cikwan (司法機關) ===
Teru pntnunan ka suhwa nSuwatini, an-cen so ddaun gaya daha ka snterun daha, meniq ka so seediq meeyah theruy ma, maha theruy we tnnanak hwating ka mooda kiya.
=== Tunux aklang (元首) ===
Unsuwati-sansu(Mswati III) ka kowang daha saya, knkawas 2008 ka pnseengan Hupisu we, tg15 niqan dnooyan cen-cyo ka heya, maha 2 ti-meyyen hari ka ga na dooyan.
=== Cungti (政體) ===
Cyuncu cwan-cu.
=== Cungcu daha (政治情勢) ===
Kana hari seediq Suwatini nii we, lmekuh wang-su, ado ka so hari ga riqan sihwang kwo-cya ma, ga ddilan alang siyo daha Nanhwe ka mingcu kwan-nen daha, ga mtutuy ka cucu-yisu na ka duma qpuruh seediq daha, ga mesa kayhwang kayko. Kika knkawas 1995 de, cukong renmong nSuwatini nii we, tmretun ta-pakong kana alang daha. Mkdaha ali gdregan ka ta-pakong ma, ani knkana ka snliqan na quri alang Suwatini nii. Pa-kong daha nii de wada dehuk cung-cu su-cen di, kong-jen daha di ge peeyah kari mesa ce-cu tang-cing, kwo-wang si-we ma, dai smalu ka senhwa dungan mesa. Knkawas 2005 idas 7 ali 26 ka Suawatini nii we, ani naq niqan ka sen-hwa daha bgurah ge, moda naq cyun-cen bale dungan. Uka ho-hwa ceng-tang ka alang daha. Sen-hwa daha bgurah ge, mndaha moda kwohwe tasen ka knkawas 2005 ma knkawas 2013, ani si ce-cu tang-cing nii we, prngan daha ba tasen, ming-sung wun-ti ka lnglungun ba kana seediq.
== Way-cyaw 外交 ==
[[Patas bntasan:Swaziland - Traditional homes.jpg|縮圖]]
Mnosa kawhong-hweyi na pu-semong yung-tong kwocya ka Suwatini, tqene si-hwang ka way-cayaw cung-co daha, dmoi cong-ri rusen ka dheya, ga thteran Nanhwe ma Mosanpiko ka Suwatini, kika asi ka sblequn ba ka pnugluban na daka Nanhwe.
Knkawas 1968, turi cenkwo ka Suwatini nii de, cen-cyaw daka Conghwa mingkwo di ma, betaq saya, knkawas 2018 wada msetuq pang-cyaw na Pucinafaso daka Conghwa mingkwo de, kingal ba Suwatini nii ka pangcyaw-kwo naga Hweco ka Conghwa mingkwo di, ga Mopapun ka tasu-kwan na.
== Cyun-su (軍事) ==
=== Dungus spatis: Cyun-su na Suwatini (主條目:史瓦帝尼軍事) ===
Uka hay-cyun, wano supi rucyun-pupin 4000 hei, mpitu ka cwang-cyaco na. Niqan tikuh ming-hang-ci ka nirih na kong-cyun.
== Cing-ci (經濟) ==
[[Patas bntasan:Swaziland treemap.png|縮圖]]
=== Dungus spatis: cingci na Suwatini (主條目:史瓦帝尼經濟) ===
Kndalax knkawas 1986 dmudul Suwatini ka Unsuwati-sansu betaq saya, to naq seediq ndheya kana alang daah. Malu bale cing-maw kwansi na daka Nanhwe, Nanhwe nii ka bbrigun na ani maanu, kana bbrigan na Suwatini nii duri we, mah mddeka hari sbari na Nanhwe. Ncugin ini baka ka ppuqun daha duri.
Way-hwe cun-ti na knkawas 2006 we, 2 yi 2800 wan meyen, way-cay na we, 4 yi 1700 wan meyen.
=== Dngusan na mbaruy: ===
Sato、cu-cyang、qhuni、lklukus、lam-ci kwan-cwang swekwo ma hei dapa.
=== Dngusan na maruy ===
Ci-yo、ci-ci ma、cyaw-tong cicay、glgaliq、paye、qperas、hawse-pin、sucyaw-pin、 hiryo、 ttbugun tnbugan.
=== Alang sbaruy na ===
Nanhwe、Nayciriya、Mosanbpiko、Kunya、Ingkwo、Tasangniya、Dame、Owmong、Namipiya.
=== Alang bbrigun na ===
Nanhwe、Conghwa jenming kohokwo、Intu、Sincyapo、Conghwa mingkwo、Dame、Itari.
[[File:Eswatini-population-pyramid-2020.jpg|thumb|300px|Eswatini population pyramid 2020]]
== Jen-ko (Hei seediq) (人口) ==
Knkwas 2021 ciida, 1,172,000 hei kana seediq na.
== Cong-cyaw (宗教) ==
Citu-tu(82.70%) kana hari ka seediq Suwatinu. Maha 40% ka sincyaw-sintu. Toma na de cyocyaw-sintu(Roma Tencu-cyaw), maha 20% hari, duma de citu-congcyaw ma, so snhei utux ucicil, so ka “Hweco yotay hwukwo”. Niqan tikuh ka uxe Citu-tu duri, so ka Isurancyaw(0.95%),Pahay-cyaw(0.5%), Intucyaw(1.15%).
== Cyaw-tong (交通) ==
=== Dungus spatis: cyawtong nSuwatini (主條目:史瓦帝尼交通) ===
== We-sung (衛生) ==
=== Quri so AIDS (AIDS問題) ===
==== Dungus spatis: AIDS nSuwatini (主條目:史瓦帝尼愛滋病) ====
Sqita snpegan daha we, maha 40% hari ka seediq mnangal AIDS, 32 knkawas de spuwan smepu; pnsnakan sepac seediq we, kingal ba muudus betaq 40 knkawas. Seediq na 19 knkawas betaq 49 knkawas we, hmrinas sepac pnsnakan kingal ka madis HIV, alang tgueguw ba AIDS cen-cyo ka alang na dheya. Seediq ka ga mangal AIDS daha we, niqan narux baraq duri. 18% ka hhqilan na narux baraq nii. Knkawas 2015 ciida de, ye bam aha dehuk 58.9 ka knkawas seediq daha.
== Quri me-ti daha (主要媒體) ==
{| class="wikitable"
|+
! colspan="2" |Nangan
|-
|民營日報(The Times of Swaziland)
|Ming-ing jupaw
|-
|觀察報(Eswatini Observer)
|Kwan-ca paw
|-
|史瓦濟國家電視台(Eswatini TV)
|Kwocya tensu-tay nSuwaciran
|-
|Service國營廣播電台(Eswatini Broadcasting and Information Services)
|Service kwoing kwang-po tetay
|}
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://www.gov.sz/ The Government of The Kingdom of Eswatini] (官方政府,英語)
* [https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/eswatini/ Eswatini – CIA World Factbook] (英語)
* [https://www.mofa.gov.tw/CountryInfo.aspx?CASN=2&n=163&sms=33&s=90 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government#E List of current heads of state and government, Eswatini], english Wikipedia
* https://zh.wikipedia.org/wiki/史瓦帝尼<nowiki/>(參考自中文維基百科)
[[Snakun:Truku]]
asafbvs2sz1yox0p6cdz2i3ilnf12fr
Sweden
0
1395
103722
103721
2024-06-19T03:48:23Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */s
103722
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Sweden.svg|thumb|Flag of Sweden-Kwoci(瑞典國旗)|alt=Flag of Sweden|306x306px]]
= Sweden(瑞典) =
[[Patas bntasan:Great coat of arms of Sweden.svg|thumb|File:Great coat of arms of Sweden.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Owcow ka [[Sweden]], 62 00 N, 15 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 450,295 sq km(hangan na o Tg56)
(knlbanga dxgal o 410,335 sq km, knlbangan qsiya o 39,960 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 9,880,604 hiyi.
Gaga [[Stockholm]] ka pusu alang paru, jiyax 6 idas 6 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Sweden ga wada sugan 7.50% ka dxgal qpahan, 68.70% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 23.80% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Carl XVI Gustaf, pnaah hngkawas1973 idas 9 jiyax 15pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:EU-Sweden.svg|thumb|File:EU-Sweden.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/瑞典<nowiki/>(參考自中文維基百科)
a1kjlewhuelyng0r3bxf9oc25mx1iot
Switzerland
0
1396
107657
107656
2025-05-28T19:05:26Z
Ziv
2535
/* Kari (語言) */ + 1
107657
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Switzerland (Pantone).svg|thumb|Flag of Switzerland- Kwoci Jwesu(瑞士國旗)|alt=Flag of Switzerland|284x284px]]
= Switzerland(瑞士) =
[[Patas bntasan:Coat of Arms of Switzerland (Pantone).svg|thumb|File:Coat of Arms of Switzerland (Pantone).svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Owcow ka [[Switzerland]], 47 00 N, 8 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 41,277 sq km(hangan na o Tg136)
(knlbanga dxgal o 39,997 sq km, knlbangan qsiya o 1,280 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 8,179,294 hiyi.
Gaga [[Bern]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Switzerland ga wada sugan 38.70% ka dxgal qpahan, 31.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 29.80% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Didier Burkhalter, pnaah hngkawas2012 idas 1 jiyax 1pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Europe-Switzerland.svg|thumb|File:Europe-Switzerland.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Switzerland(瑞士) =
Jwesu renpang(kari Tokwo: Schweizerische Eidgenossenschaft; kari Fakwo: Confédération suisse;kari Itari:Confederazione Svizzera;kari Romansu:Confederaziun svizra;tmngayan bale we Rating-yi:Confœderatio Helvetica,kika ISO 3166 na Jwesu we daha patis Rating snkraya alang CH), Jwesu kesun daha klaali(kari Tokwo:Schweiz;kari Fakwo:Suisse;kari Itari:Svizzera;kari Romansu:Svizra), ngalan daha mesa “suce kong-ten”, uxe de “suce hwa-yen” tmnayan, alang Cong-o uxe de alang Si-o, 26 cow kana alang daha.
== Pnyahan ngayan (名稱來源) ==
=== Hlidan patis Telu (中文譯名) ===
Ga spatis patis Inghwan-cure we, Jwesu kesun na, niqan ka ga daha spatis mesa Jwecu, Susolung, Swesaran, Suyisa, Hearwesiya dnii duri.
[[Patas bntasan:Bundesbrief.jpg|縮圖|File:Bundesbrief.jpg-1291年的《永久同盟誓約》]]
“Jwesu“ knesa na Aw-yi, Minnan-yi ka kari quri Telu we, mntena hari kari Tokwo mesa “ Schweiz “ ma Fayi mesa “ Schweiz “.
[[Patas bntasan:Acte de Médiation mg 0643.jpg|縮圖|File:Acte de Médiation mg 0643.jpg-調停法案為拿破崙妥協舊制度與共和制度的產物。]]
[[Patas bntasan:Bern, Federal Palace, 1857.jpg|縮圖|File:Bern, Federal Palace, 1857.jpg-未改建前的聯邦宮(1857年),伯恩為主持聯邦代表會議(Tagsatzung,為早期的立法及行政議會)的州之一,由於伯恩為德語區進入法語區的要道,而於1848年成為聯邦首都。]]
[[Patas bntasan:Ulrich Wille.jpg|縮圖|File:Ulrich Wille.jpg-烏爾里希·威勒(Ulrich Wille)為瑞士於第一次世界大戰的戰時總司令。]]
== Ri-s (歷史) ==
[[Patas bntasan:Theater Kaiseraugst.jpg|縮圖|File:Theater Kaiseraugst.jpg-建立於西元前44年的奧古斯塔勞里卡為羅馬人於萊茵河畔最早的定居點,也是現今瑞士最重要的遺址。]]
Dungus spatis: risi na Jwesu
Renpang cunghu na Jwesu saya we, pndaan peeyah knkawas 1848 ka sehwa snlmean daha, pusu na han we, pntteyan pawhu cemong ka knkawas 1291, wad eguw kbekuy knkawas ka ini pgdehu pnuggaluk daha.
[[Patas bntasan:Switzerland relief location map.jpg|縮圖|File:Switzerland relief location map.jpg-瑞士地形圖]]
[[Patas bntasan:Hauteroute.jpg|縮圖|File:Hauteroute.jpg-阿爾卑斯山區馬特洪峰、薩內奇地區及瑞士高原的琉森湖,顯示出地貌的差異。]]
[[Patas bntasan:Sanetsch.jpg|縮圖|File:Sanetsch.jpg-阿爾卑斯山區馬特洪峰、薩內奇地區及瑞士高原的琉森湖,顯示出地貌的差異。]]
[[Patas bntasan:Central Switzerland.jpg|縮圖|File:Central Switzerland.jpg-阿爾卑斯山區馬特洪峰、薩內奇地區及瑞士高原的琉森湖,顯示出地貌的差異。]]
== Ti-ri (地理) ==
[[Patas bntasan:Old Swiss Confederation.jpg|縮圖|File:Old Swiss Confederation.jpg-瑞士邦聯變遷,由1291年(深灰色)至16世紀(淺灰色)。]]
Dungus spatis: tiri na Jwesu
Jwesu nii we, ga mtaayus dTokwo, Itari, Awtiri, Recutungsutung dnii, dheran alang na we ga tlbuwan dgiyaq Aarpes sanmay,tnugiyo dgiyaq ma rcilung dgiyaq, ddheran na ma karac na we ini bale pntena, knuglahang dheran alang nJwesu we 41,285km²(15,940mile² ), hei seediq na we, maha 790 wan,kndexan seediq na we, knkingal pinghwang kori we 190 seediq. Ga dgiyaq Aarpes sanmay ka knuglahang ba Korawpingtun-co daha, kndexan seediq na we, knkingal pinghwang kori ge 27 seediq.
=== Karac (氣候) ===
Ayu rbeyuk nJwesu we muuxun, qgiyaq baro de mdekuy, so muuxun hari ka karac na, ani si dheran ini pntena de,ini naq ba pntena ka karac na. niqan so paru pnryuxan ka karac nJwesu nii, dheran na quri so ggqitan hido ka hay-yang-sing ci-ho we,knpriyux so karac dheran na hhreyan hido ka taru-sing ci-ho.
[[Patas bntasan:Bern 104.jpg|縮圖|File:Bern 104.jpg-聯邦宮為瑞士聯邦議會及聯邦委員會所在地。]]
== Cng-c(政治) ==
Dungus spatis: cungcu nJwesu
Jwesu Renpang sen-fa we slmeyan daha knwas 1848, kiya pusu fa-ri na ren-pang-cu daha saya ka Jwesu, sen-fa daha nii we,sen-fa ncbeyo bale bobo dheran nii duri. Sen-fa ga dooyung saya nJwesu we, pnoda kong-ming to-pya knkawas 1999, ma,knkawas 2000 idas 1 ali 1 ka pooda senfa daha nii. Ga spooda senfa daha nii ka smmalu Jwesu Ren-pang, kong-ming cen-ri ma yi’u,renpang ti-cu ma coci cutu ,ma, kwoco dnii.Uka phuqil seediq mnoda naqah ndaan ka Jwesu Senfa. Dmoi San-cen fun-ri ka Jwesu Renpang cunghu, kika ryang-cu ka yi-hwe daha, Jwesu Renpang Weyen-hwe ma, chew-kaw fayen nJwesu.
[[Patas bntasan:Landsgemeinde Glarus 2006.jpg|縮圖|File:Landsgemeinde Glarus 2006.jpg-州民大會為古老的直接民主形式,僅有兩個州保留此項傳統。]]
=== Cuce-mingcu (直接民主) ===
Dungus spatis: Jwesu cungcu ma cuce-mingcu
Cungcu ceko nJwesu we, niqan socin-ci, co ma renpang teru tnunan.
Knkawas 1848 de, psdehu cuce-ming cutu di, meniq ka tnunan renpang we, niqna beyax dnoi daha smmalu ma kmpriyux senfa,spooda daha kongming topyaw, ma, niqan beyax dnoi daha ini pooda ce-yi na yi-hwe ma, peeyah sin-senfa.
=== Singcung cihwa (行政區劃) ===
{| class="wikitable"
! colspan="2" |州
!首府
! colspan="2" |州
!首府
|-
|
|阿爾高州
|阿勞
|
|*下瓦爾登州
|施坦斯
|-
|
|*外亞本塞州
|黑里紹
|
|*上瓦爾登州
|薩爾嫩
|-
|
|*內亞本塞州
|亞本塞
|
|沙夫豪森州
|沙夫豪森
|-
|
|*巴塞爾鄉村州
|利斯塔爾
|
|舒維茲州
|舒維茲
|-
|
|*巴塞爾城市州
|巴塞爾
|
|索洛圖恩州
|索洛圖恩
|-
|
|伯恩州
|伯恩
|
|聖加侖州
|聖加侖
|-
|
|佛立堡州
|佛立堡
|
|圖爾高州
|弗勞恩費爾德
|-
|
|日內瓦州
|日內瓦
|
|提契諾州
|貝林佐納
|-
|
|格拉魯斯州
|格拉魯斯
|
|烏里州
|阿爾特多夫
|-
|
|格勞賓登州
|庫爾
|
|瓦萊州
|錫永
|-
|
|侏羅州
|德萊蒙
|
|沃州
|洛桑
|-
|
|琉森州
|琉森
|
|楚格州
|楚格
|-
|
|紐沙特州
|紐沙特
|
|蘇黎世州
|蘇黎世
|}
[[Patas bntasan:Switzerland, administrative divisions - it - colored.svg|縮圖|File:Switzerland administrative divisions - colored-瑞士行政區劃地圖]]
Spatis: Singcung cihwa nJwesu
Niqan pnsdhegan na ani betaq knuwan ka knkingal co nJwesu, sqita duma alang di we, niqan turi-sing ma cucu-sing ka knkingal co nJwesu,ini psaanak qmita knkingal co daha ka renpang cen-fa daha, ma, niqan naq senfa, yi-hwe, cung-hu ma fa-yen ka knkingl co daha. Knkingl co daha we,hei seediq ma knuglhangan dheran daha ka ini pentena, tghbaro seediq ka Surisu-co we 1,253,500 ka hei seediq na, tikuh ba hei seediq ka Neya-pungsay-co we 15,000 ba ka hei seediq daha;glahang ba dheran na we Koraw-pingteng-co(7,105km²), tikuh ba dheran na we Pasayar-cengsu-co(37km²), alang pngerah toma co we 2,596 kana. Daha dheran ga Jwesu nii ka Nefeti-pusingkun ma Kanpone we, dheran nTokwo ma Itari.
Jwesu Renpang we niqan 26 co(6 co we mddeka co bale):
{| class="wikitable"
|瓦萊
提契諾
格勞賓登
日內瓦
佛德
紐沙特
侏羅
伯恩
圖爾高
蘇黎世
阿爾高
盧塞恩
索洛圖恩
巴塞爾鄉村
沙夫豪森
烏里
舒維茲
格拉魯斯
聖加侖
內亞本塞
外亞本塞
上瓦爾登
下瓦爾登
楚格
佛立堡
巴塞爾城市
法國
義大利
列支
敦士登
奧地利
德國
|}
== Way-cyaw ma cyun-su (外交及軍事) ==
=== '''外交及國際機構''' ===
=== Waycyaw ma kwoci-ciko ===
Dungus spatis: waycyaw nJwesu
Peeyah knkawas 1515 ka pnrnna dheran alang na Jwesu nii de, ini riyung osa suupu tuumal so cyun-su, cung-cu ma cingci reng-mong di.cong-ri ceng-co nJwesu nii we, pnoda daha Weyena-hweyi ka knkawas 1815 pgkela kana laalang bobo dheran nii. Jwesu nii we,knkawas 2002 mosa tuumal Reng-hokwo ka Jwesu nii, dheya ka plaale ba spooda na kong-ming to-pyaw mosa tuumal Reng-hokwo. Niqan waycyaw kwansi daka kana hari alang ka Jwesu nii, niqan ka ndaan na psbale dualang duri.Uxe hweye-kwo na Oco-renmong ka Jwesu, kndalax knkawas 1990, msnpusal pooda kong-ming to-pyaw mmaha tuumal Oco-renmong ma, ini oda ka ndaan na.
[[Patas bntasan:Axalp FA-18C 5.jpg|縮圖|File:Axalp FA-18C 5.jpg-瑞士空軍F/A-18黃蜂式戰鬥攻擊機飛越阿爾卑斯山]]
=== Cyun-su (軍事) ===
Dungus spatis: cyun nJwesu
Supi nJwesu we niqan ru-cyun ma kong-cyun. Jwesu we ga moda yi’u mingping-cu kesun ka “supi kana ka seediq daha”,ani si 5% ba ka supi na bale, dehuk 20 knkawas betaq 34 knkawas ka rseno daha de, asi ka mosa supi, ani naq mosa cuyen fu-pingyi ka mqedil duri.Ado ka ini ptaayus rcilung paru ka alang daha, kika ini pheyu hay-ctun, meniq ka rcilung ga mtaaayus daka alang ssiyo na we, niqan asu daha mprigo hiya.wano ba Jwesu cinwe-twe nFantikan di we, ini pposa dmayo mccebu alang nuinu ka supi nJwesu.
[[Patas bntasan:Aerial view of Zurich.JPG|縮圖|File:Aerial view of Zurich.JPG-大蘇黎世地區為世界上最重要的經濟中心之一,居住人口達150萬人且有15萬家企業。]]
== Cing-ci (經濟) ==
[[Patas bntasan:Vintage Omega Speedmaster 145.012-67.jpg|縮圖|File:Vintage Omega Speedmaster 145.012-67.jpg-阿波羅登月計畫於月球上所配戴的「歐米茄超霸專業版」計時器。就產值而言,瑞士鐘錶約佔世界一半的生產量。]]
Dungus spatis: cingci nJwesu
Seediq ka taapa Aporo mnosa skiya mkaro betaq idas we, patis hido sseung daha ali ge “Omika tnaanak smmalu”.Spengun bnrigan we, maha naq mddeka ka patis hido snlmean nJwesu.
Jwesu nii we, msbale ka cingci sucang na ma, malu riyung koci na, knkawas 2011, netun spegun sntkeyan knkingal seediq di we,seediq Jwesu nii ka mtengi bale(spegun kana cin-jong ma uxe cin-jong). Spooda kwoci-hweri smepu de,tg19 knparu ka cingci-ti daha bobo dheran nii; netuin spegun beyax daha mbaruuy de, tg39 knparu ka cingci-ti daha bobo dheran nii;tg20 ma tg18 ka bnaruy daha ma bnrigan daha.
=== Koci ma sesu (科技及學術) ===
[[Patas bntasan:Swiss scientists.jpg|縮圖|File:Swiss scientists.jpg-瑞士學界重要科學家及其學科(依順時針順序): 萊昂哈德·歐拉(數學) 路易士·阿格西(冰川學) 奧古斯特·皮卡爾德(航空工程) 阿爾伯特·愛因斯坦(物理學)]]
Tgparu ba kose cya nJwesu (snegul qumi patis hido qmita):
Rayanhato‧Ora (suse)
Ruis‧Akosi (pincwan-se)
awkusuto‧Pikaarto (hangkong kongcung)
aarpoto‧Ay’unsutang (uri)
=== Nung-yen ('''能源''') ===
Maha 56% ka sweri hwaten daha, 39% ka yencunung hwaten, tenri sungcan nJwesu nii we, tikuh bale ka aryang-hwatan.Knkawas 2003 iads 5 ali 18, llixun na daha honun hwaten daha ma, wada ini srwai.So nii ka ndaan na: Iya pheyu honung hwaten-cang bgurah di (41.6% ka smruwa, 58.4% ka ini sruwa) ma,lixun ka honung hwaten (33.7% ka smruwa, 66.3% ka ini sruwa).
[[Patas bntasan:Lötschberg Tunnel.jpg|縮圖|File:Lötschberg Tunnel.jpg-勒奇山隧道入口,該隧道為世界第三長的鐵路隧道,建於舊有的勒奇山鐵路之下,為阿爾卑斯樞紐計畫(AlpTransit)的一部份。]]
=== Cyaw-tung (交通) ===
Dungus spatis: cyawtong nJwesu
Eluw rulu puniq qndisan nJwesu we 5,063km, npaan na seediq kingal knkawas ge 3.5 ti,eluw rulu puniq nJwesu nii ka mknedux ba Oco. Knkawas 2010 we,spuun smepa kana ttaapa daha rulu puniq ka knkingal seediq Jwesu de, maha 2,258km, ygueguw ba bobo dheran nii (ani si snpengan nii we,ini spegi ka tite, kika snpengan nii ge, ririh so wada rkawan ka duma alang eguw tite). Kongru nJwesu dige 71,454km ka qndisan na,ckceka na we 1,790km ka kawsu kongru. Tgparu ba kwoci cicang ka Surisu cicang daha, knkawas 2011 ka seediq tnaapa sapah skiya we 2,400 wan seediq.
== Jen-ko (人口) ==
Dungus spatis: hei seediq Jwesu ma seediq Jwesu
800 wan ka hei seediq nJwesu, seediq juarman ka eguw bale, niqan seediq Faransisu ma seediq Itari duri.Maha naq 22% hei seediq Jwesu nii ka seediq daha ga meniq alang icil, ckceka na we, maha 60% ka pneeyah O-mong ma,alang Oco cuyo-mawyi renmong; seediq daha ga meniq naq Jwesu we, seediq mneeyah Itari ka eguw bale, maha 17.3% hari seediq daha,bobo na de seediq Toyicu ka bobo na(13.2%), seediq tnheruy peeyah Koroaysiya ma Mongtonekoro(11.5%), ma seediq Putawya(11.3%).Ado ka dmoi baga seediq qnduriq kndalax Surirangka ka Jwesu, seediq Taymiar hari kana, kika lutuc nTaymiar eguw bale seediq pneeyah Yaco ka Jwesu.
[[Patas bntasan:Sion Valere Castle 20070730.jpg|縮圖|File:Sion Valere Castle 20070730.jpg-位於錫永的瓦萊教堂(Basilique de Valère)]]
=== Cung-cyaw (宗教) ===
Dungus spatis: congcyaw nJwesu
knkawas 2019, ssnhiyan nJwesu.
Congcyaw: knkawas riso Jwesu ka kmkawas kndalax 15 betaq knkawas 25.
Citu-cyaw(71%)
Isuran-cyaw(5%)
duna na(5%)
Seediq uka snhiyan(ini kulu sintu ma, seediq ini snhei Utux Baro) (19%)
{| class="wikitable"
| colspan="3" |'''2019年瑞士宗教分布統計(2015~2017)'''
Knkawas 2019, snpegan congcyaw nJwesu(knkawas 2015 betaq knkawas 2017)
|-
|'''宗教 congcyaw'''
| colspan="2" |'''%'''
|-
|'''基督教 Citu-cyaw'''
|'''66.9'''
|
|-
|''天主教'' Tencu-cyaw
|'''36.5'''
|
|-
|''新教'' Sin-cyaw
|'''24.4'''
|
|-
|''福音教派'' Fuing-cyawpay
|'''0.6'''
|
|-
|''五旬節運動相關教派'' cyawpay niqan pnugluban Usyunce yuntong
|'''0.4'''
|
|-
|''末世教派'' Mosu-cyawpay
|'''0.4'''
|
|-
|''使徒教會'' Sutu-cyawpay
|'''0.3'''
|
|-
|''其他改革派'' duma ka kayko-pay
|'''1.2'''
|
|}
{| class="wikitable"
|''其他教派'' dumd cyawpay
|'''0.7'''
|-
|'''非基督教 uxe Citu-cyaw'''
|'''6.9'''
|-
|''東正教派'' Tongcung-cyawpay
|'''2.4'''
|-
|''猶太教'' Yotay-cyaw
|'''0.3'''
|-
|''伊斯蘭教'' Isuran-cyaw
|'''5.2'''
|-
|''佛教'' Fo-cyaw
|'''0.5'''
|-
|''印度教'' Intu- cyaw
|'''0.6'''
|-
|''其他宗教'' duma cyaw
|'''0.3'''
|-
|'''無宗教''', '''無神論''', '''不可知論'''
'''Ini snhei niqan Utux Baro'''
|'''25.0'''
|-
|'''未知 ini klai na'''
|'''1.3'''
|-
|'''完全 uka ba mmaanu'''
|'''100.1'''
|}
[[Patas bntasan:Map Languages CH zh.png|縮圖|File:Map Languages CH zh.png-瑞士官方語言 (佔總人口比例;加上外國居民後比例)]]
=== Kari ('''語言''') ===
Dungus spatis: kari Jwesu
Kari dooyun na pqlahang Jwesu(spuun kana hei seediq: tuumal hei seediq tnheruy)
Kari Tokwo ka Jwesu(62.7%;72.5%)
Kari Fakwo(20.4%;21.0%)
Kari Itari(6.5%;4.3%)
[[Patas bntasan:Eidgenössische Technische Hochschule (ETH), main building Zürich, 2006.jpg|縮圖|File:Eidgenössische Technische Hochschule (ETH), main building Zürich, 2006.jpg-蘇黎世聯邦理工學院校園,為歐洲大陸最頂尖的教育機構之一。]]
=== Cyawyi ('''教育''') ===
Dungus spatis: cyawyi nJwesu
Senfa nJwesu renpang we, ga na sbege naq ooda cyawyi kana co na, kika lmlamu naq ka cyawyi tisi nJwesu nii.Nqan sapah pysan pnhyengan cunghu ma, seediq daha naq pnheyu, kana ka pnheyu naq seediq daha kwoci sesyaw. Kana syawse cyawyi na we,kndalax mmteru knkaws mosa muuyas ka laqi daha, ani si plaale mosa slluhe de sepac knkawas betaq rima knkawas. Ini hari pntena ka secu daha,maha sepac knkawas betaq mmteru knkawas. Kana we tgkingal ttgesa daha kari ge, uxe kari pqlahang daha,ani si kndalax knkawas 2000 di we, niqan ka ngalan daha tgkingal sslhayan ka Ingyi.
12 kana ka tase nJwesu, 10 we cori-tase, uxe cisu-sing seko ka ttgsun na.
=== Yryaw wesung ('''醫療衛生''') ===
Kong-ming nJwesu we, asi ka mari cen-kang pawsen na su-jen pawsen kongsu, sneengan pawsen kndusan rseno we 79 knkawas, mqedik we 84 knkawas,tgqnedis ba sneengan pawsen kndusan seediq klaalang bobo dheran nii.
[[Patas bntasan:Sion de la Bisse de Clavau.jpg|縮圖|File:Sion de la Bisse de Clavau.jpg-隆河河谷地區都市化 (錫永郊區)]]
=== Alang pngerah ('''都市''') ===
Dungus spatis: snpegan alang pngerah nJwesu
Seediq teru tnsnakan kingal betaq sepac tnsnakan kingal we, ga neniq alang daha ppngerah.Wada mquri lmiqu bbaro nJwesu smmalu alang pngerah saya ka seediq daha, Curo ma quri nklaan dgiyaq Aarpesu duri we so kiya duri,kika ga lmnglung hawa kesun ka dheran quri hini. Prdingan 21 suci nii, rmabang eguw seediq ga meniq alang pngerah daka ga meniq so lmiqu hari.
{| class="wikitable"
! colspan="10" |
* <abbr>閱</abbr>
* <abbr>論</abbr>
* <abbr>編</abbr>瑞士最大城市排名
<small>瑞士城市列表</small>
|-
!
!排名
!城市名稱
!州
!人口
!排名
!城市名稱
!州
!人口
!
|-
| rowspan="10" |蘇黎世
日內瓦
|1
|'''蘇黎世'''
|蘇黎世州
|384,786
|11
|'''圖恩'''
|伯恩州
|42,623
| rowspan="10" |巴塞爾
洛桑
|-
|2
|'''日內瓦'''
|日內瓦州
|187,470
|12
|'''克尼茨'''
|伯恩州
|38,823
|-
|3
|'''巴塞爾'''
|巴塞爾城市州
|163,216
|13
|'''拉紹德封'''
|紐沙特州
|37,504
|-
|4
|'''洛桑'''
|沃州
|127,821
|14
|'''沙夫豪森'''
|沙夫豪森州
|34,943
|-
|5
|'''伯恩'''
|伯恩州
|124,381
|15
|'''佛立堡'''
|佛立堡州
|34,897
|-
|6
|'''溫特圖爾'''
|蘇黎世州
|101,308
|16
|'''庫爾'''
|格勞賓登州
|33,756
|-
|7
|'''琉森'''
|琉森州
|77,491
|17
|'''紐沙特'''
|紐沙特州
|33,054
|-
|8
|'''聖加侖'''
|聖加侖州
|72,959
|18
|'''韋爾涅'''
|日內瓦州
|32,844
|-
|9
|'''盧加諾'''
|提契諾州
|54,667
|19
|'''烏斯特市'''
|蘇黎世州
|32,265
|-
|10
|'''比爾'''
|伯恩州
|51,203
|20
|'''錫永'''
|瓦萊州
|30,363
|}
[[Patas bntasan:Vals06.JPG|縮圖|File:Vals06.JPG-瓦爾斯的阿爾卑斯長號表演]]
== Wun-hwa (文化) ==
Dmoi sepac klegan kari qqlhangan ka Jwesu, lmlamu ba ka ggaya daha,qtaan quri so gaya pnsltudan daha. Laalang Jwesu nii daka ssiyo alang ka mntena kari we, mggaaluk ka gaya daha.Ririh so ga dmoi Si-ow wunhwa ka Jwesu nii.
[[Patas bntasan:Rousseau Geneve.JPG|縮圖|File:Rousseau Geneve.JPG-讓-雅克·盧梭為作家及18世紀具影響力的哲學家 (日內瓦的盧梭雕像)]]
=== Wunse ('''文學''') ===
Hani pheyu Jwesu ren-pang ciida we, dmoi kari Tokwo ka seediq quri hini, kika wunse daha cuuxan we pntasan kari Tokwo.Betaq 18 suci, dmudul mskari kari Fakwo ka Poun ma duma alang di, kika mqpupu naq kingal snpuwan ka mskari Fakwo di ma, qtaan daha bale.
[[Patas bntasan:Alphorn player in Wallis.jpg|縮圖|File:Alphorn player in Wallis.jpg-一位正在演奏阿爾卑斯長號的瑞士人]]
[[Patas bntasan:NZZ Erstausgabe Titelseite.jpg|縮圖|File:NZZ Erstausgabe Titelseite.jpg-《新蘇黎世報》第一期的頭版,1780年]]
=== Yisu ('''藝術''') ===
Cwan-tong inye nJwesu we uyas Yetoar ma, iyuk qnedis Aarpesu.
=== Mey-ti ('''媒體''') ===
Ini hetur mpatis maanu ka sin-wun daha ma, mprengo maanu ka seediq daha Sen-fa nJwesu ren-pang. Spooda na kari Toko,kari kari Fako ma kari Itari ka Jwesu tongsin-so klaali, pgkela so ndaan cungcu, cingci,sohwe ma, kana sin-wun ani maanu, Jwesu tongsin-so ka paha kari pklaun na meti Jwesu ma, kana koway meti.
[[Patas bntasan:Federer Cincinnati (2007).jpg|縮圖|File:Federer Cincinnati (2007).jpg-羅傑·費德勒目前拿下20座大滿貫,為史上最成功的網球選手之一。]]
=== Tiyi ('''體育''') ===
Tdheriq huda, tdheriq qtinuh huda ma, mkaro ddgiyaq ka kuxul bat yun-tong na seediq Jwesu, malu naq ba ddaun yun-tong so nii ka alang Jwesu duri.
=== Ppuqun ('''飲食''') ===
Eguw ba kklegan ka ppuqun seediq Jwesu, so ka cisu-hoko, rakoreto-cisu ma, tnqrelan daha cen-ping ka bunga tumun(Rösti) ge,kuxul kana seediq Jwesu, ma, quri so ini pntena alang daha ma, so ini pntena kari daha dseediq Jwesu we, ini naq pntena ka ssalu daha duri.
[[Patas bntasan:Swiss fondue 2.jpg|縮圖|File:Swiss fondue 2.jpg-瑞士起司火鍋]]
=== Ali smseman, ali gdregan ('''節慶、假日''') ===
Kkingal co nJwesu we, dheya naq psdehu ali smseman daha, so ka Yen-tan, Yesu sung-ten-ce, ko-cing nJwesu ma, Sungtan-ce we nqan kana ka ali nii.
{| class="wikitable"
|'''日期'''
'''Ali'''
|'''中文名'''
'''Ngyan kari Telu'''
|'''英文名'''
'''Ngyan kari dame'''
|'''備註'''
'''Kari pncapang'''
|-
|1月1日
idas 1 ali 1
|元旦
Yen-tan
|New Year's Day
|
|-
|3月或4月
idas 3 ka idas 4
|基督受難日
ali psqrutan Citu
|Good Friday
|復活節前的周五
Berah Fuho-ce ka tg5 ali gndregan
|-
|3月或4月
idas 3 ka idas 4
|復活節
Fuho-ce
|Easter
|基督受難日後3天
Bobo ali tg3 ka qnsrutan Citu
|-
|5月1日idas 5 ali 1
|國際勞動節
Koci rawtong-ce
|International Labor Day(May Day)
|
|-
|6月
idas 6
|逾越節
Yiye-ce
|Passover
|與復活節同期舉行
Suupu Fuho-ce smmedung
|-
|8月1日
idas 8 ali 1
|瑞士國慶節
Kocing-ce nJwesu
|National Day
|
|-
|10月14日
idas 10 ali 14
|栗子節
Smseman mghei bngebubg
|Chestnut Festival
|
|-
|12月25日
idas 12 ali 25
|聖誕節
Sungtan-ce
|Christmas
|
|-
|12月26日
idas 12 ali 26
|聖誕節翌日,聖史蒂芬日
So kusen nsungtan-ce, ali Sung-Sutifun
|Stephan's Day
|
|}
[[Patas bntasan:Bundesrat der Schweiz 2012.jpg|縮圖|File:Bundesrat der Schweiz 2012.jpg-2012年瑞士聯邦委員會成員,艾維琳·威德默-施倫普夫為該年的總統(中央者)。]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/瑞士<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*Hlidan na Dakis Pawan
f7oapym7ymnm2h6yfopwh231wk3a9cs
Syangsanri
0
1397
50665
50664
2021-03-20T23:37:30Z
Martin Urbanec
1
已匯入 9 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
50664
wikitext
text/x-wiki
= ''Syangsanri''(向善里) =
[[Patas bntasan:Wild rice stems.jpg|thumb|lexi qsiya]]
== ''Syangsanri'' lexi qsiya ''cuwanyeci''(向善里筊白筍專業區)==
Seung naq malu qsiya ma malu karac ka alang Hori nii. Ali idas 3 dehuq idas 10 kmetuy lexi qsiya. Kingal knkawas nngalan daha lexi qsiya kneegu na hmrinas ''90%'' alang ucicin, kiya asi daha tnyanan “alang lexi qsiya” ''Taywan'' ka Hori nii. Seediq ''Cunkantan'' ga menaq ''Syansanri'' tnyanan daha “tama gnkela lexi qsiya Hori” ka ngayan na, rireh so heya gaga tmgesa ma dmudul mhuma lexi qsiya. Berah wada empusan knkawas heya wada smdiyan kingal klegan bgurah lexi qsiya nii, kiya ka wada na daan gnbgurah phumaan ka lexi qsiya nii. Wada kndudun malu mahaun ma egu hei humeru, chheya bale puqun ka pnhumaan na lexi qsiya nii duri. Asi daha tnyani kesun ''“kantancong”'' ka ngayan na.
[[Snakun:Tgdaya]]
b07hyj3zbou3o4xrfh2tzfslj6l3310
Syanox
0
1398
100931
94144
2023-10-06T00:37:46Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100931
wikitext
text/x-wiki
= Syanox(松羅部落) =
Gaga mniq Yilan Tatungsyang ka alang Syanox.
158 sapah ka kneegu na sapah, 543 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 489 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 10% niqan 54 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal83%, Amis1%, Paiwan1%, Bunun1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員9會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Syanox'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Qnlhangan Taiwan pa mwaya balay phuma ociya na alang Sediq Tnpusu.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nyusan Girang Tatong go Syanox cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Alang Syanox pa wa mniq mkngahu Yayung Syanox cida Yayung Ranyang, kiya ka knkana turu alang, kiya u alang Syanox mi alang Bngwan mi alang Tamalan.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Ya bay haypa 170 m.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Kndadax Girang muru 7 haw elu beyhing musa, muda Weynsan mi Tatong pa ya bay 22.2 km daw dhuq alang Tamalan da.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Tayal joku.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Kari Tayal, kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Snhiyan rudan cbiyaw, Kiristokyo.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Llutuc rudan cbiyaw Sediq Syanox pa mnepswayan Malepa Squliq Tayal joku, ida bay mneniq tudaya ratuc Yayung Tacya, alaw umaduk mi kasi ka knttu priyax nniqan ddwiyaq Nanhu, so kiya ka mniq tudaya cida Yayung Heping na Yayung Pusyawwan phiyu burah alang, kiya ka thnganan “Haka Palisi”.
Jiday Tanah Tunux cida, alaw smpusal umalak tunux, kiya ka pkixan thdilan Tanah Tunux ka knkingal alang, mniq kngkawas 1913 cida u niqan 10 sapah mi 45 hiyi sediq ka krkiyan Keysacu Tanah Tunux, wada thdilan alang Syanox, duma u wada musa dhuq alang Taweyn msdalih hiya.
== Qntan patas(參考資料) ==
Syanox secyu wangcan <nowiki>http://www.songlou.org.tw</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
afy2i1iy6d1v3y1c105o5xsnmu0ssdw
Syiaping ric
0
1399
50682
50681
2021-03-20T23:37:34Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
50681
wikitext
text/x-wiki
= Syiaping ric(下坪荔枝) =
Mniq Syapin trahuc siyaw elu pa ,niqan kingal rudah qhuni ric mnudus kbkuy kngkawas sngari ,ana dhuq saya u ida kari bay knranan ka cida mi wasaw na ,kiya mdhu bay ka kndkilan na.
Qbhangan kari pa ,qhuni kiya u pusu bay pnyahan mqalux wasaw qhuni ric tnualang hiya.So kiya , thnganan dha bubu rudan ric uri .Bubu rudan ric pa ,rbawan kngkawas u ida muru bnkuwan diyax mhuru chiya bay unhiyan na ka ric spkan na sediq ,tlung trahuc qhuni wakac btasil mi handay.
Msupu sunan kingal mtblayaq bay diyax sngayan nbabaw cka hidaw ka bubu rudan ric.
[[Snakun:Toda]]
h69bscc5yocvouck6gzvymsmx5sjkjx
Syria
0
1400
107378
106661
2025-04-23T20:46:53Z
CommonsDelinker
52
Replacing Coat_of_arms_of_Syria_(2024–present)_variation_goldenrod.svg with [[File:Emblem_of_the_Prime_Minister_of_Syria_(2024–2025).svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: This is more of an emblem that
107378
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of the Syrian revolution.svg|thumb|Flag of Syria-Kwoci Siriya(敘利亞國旗)|alt=Flag of Syria|300x300px]]
= Syria(敘利亞) =
[[Patas bntasan:Emblem of the Prime Minister of Syria (2024–2025).svg|thumb|Coat of arms of Syria(國徽)]]
Gaga kska Yacow ka [[Syria]], 35 00 N, 38 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 185,180 sq km(hangan na o Tg89)
(knlbanga dxgal o 183,630 sq km, knlbangan qsiya o 1,550 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 17,185,170 hiyi.
Gaga [[Damascus]] ka pusu alang paru, jiyax 17 idas 4 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Syria ga wada sugan 75.80% ka dxgal qpahan, 2.70% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 21.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Bashar al-Assad, pnaah hngkawas2000 idas 7 jiyax 17pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Syria (orthographic projection).svg|thumb|File:Syria (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Siriya (敘利亞) =
Weki payko, patko censu nkiya naq.
ali 1, Siriya Arapo konghokwo(kari Arapo: الجمهوريّة العربيّة السّوريّة,patis Roma: ''al-Jumhūrīyah al-ʻArabīyah as-Sūrīyah''), Siriya kesun daha klaali(kari Arapo: سوري,patis Roma: ''Sūriyā''), ga meniq quri Siya, hhreyan hido Ticong-hay, alang quri Congtong Arapo, tunux alang na we Tamasuko. Daya nan a we ga msuayus Tuarci, quri hhreyan hido we ga mtaayus Irako, hunac na we msayus daka Yetan, quri tghunac ggqiyan hido we, mtaayus Ripanun daka Isore, quri ggqiyan hido we Ticong-hay. knkawas 1946 idas 4 ali 7, ngalan alang turi nRenhokwo ma, kana laalang suce nii, congtong na saya we, Sapaar‧Asayto. Ado ini alix mccebu alang daha naq, wada mtgarang eguw cung-cen ma, rahur niqan halung, ga biqan ngayan kwoci we, Siriya cunghu, Fantwe-pay nSiriya ma, pe-Siriya mingcu renpang dnii.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Syrian Civil War map (November 24, 2023).svg|縮圖|File:Syrian Civil War map.svg]]
!Rmabang tuura qtaun patis dheran na we, qita paris pncbuwan naq na Siriya.
Pncbuwan alang daha naq saya: tanah we Siriya cunghu, myeas we pe-Siriya mingcu renpang(beyax mingcu na Siriya), mbbhege we Isuran-cyaw, bhege we Samu cefan-cucu, msama we Fantwe-pay Siriya,
!'''目前內戰局勢:''' ''紅色'':敘利亞政府,''黃色'':北敘利亞民主聯邦(敘利亞民主力量),''灰色'':伊斯蘭國,''白色'':沙姆解放組織,''綠色'':敘利亞反對派
更詳細的地圖見敘利亞內戰詳細地圖。
|}
== Pnyahan kari daha(語源) ==
Pusu kari kesun Sriya(kari Arapo:سوريا,patis Roma:''Sūriyā'') nii we, pneeyah kong-ye 8 suci ka kari Annatoriya kari Ruwe ka ''Sura/i'',daka kari ncbeyo ka Sira ''Σύριοι,'' Sýrioi, uxe deΣύροι, Sýroi,daka kari nii we, nkndalax ''Aššūrāyu''(Assyria,Yasu). Ani si, kndalax Sayryoku ti-kwo(kndalax 323 betaq 150 BC) ciida, ptyuwan daha dheran quri Rihwanto duri. peeyah ciida de, ini ptnaki nSira ka seediq Yasu ga meniq Mesoputamiya ma, seediq ga meniq Rihwanto Yaran-jen, asi na gxali qmita mesa seediq Siriya.
== Ri-s(歷史) ==
=== Dungus spatis: risu na Siriya. ===
Siriya nii we, kingal pusu pnyahan ku-raw wun-ming suce nii duri, ngngalan Roma tikwo han we, mnoda Fecini, Sitay, Mitanni-wangkwo, Yasu, ku-Papirung, ku-Ayci, Posu-tikwo, Macitun-tikwo ma, bobo na ka Sayryo-kutikwo dtikwo nii ciida.
Knkawas 2015 idas 5, Isuran-kwo-cucu we, spooda na mccebu naq Siriya siida, ddulun na mosa gmeeluk mangal ka dheran nSiriya, saya de uka beyax daha meniq Siriya ka Isuran-kwo di, ani si ga naq pkkulu qqlhangan daha ka ttunux supi alang daha ani betaq saya dungan. Wada ddulun mangal supi Siriya, seediq niqan halung kmciyuk cugnhu ma, seediq Kuarto ka dheran gnlekan Isuran-kwo di. Ga naq ini alix mccebu ka seediq naq Siriya ma, mccebu daka Isuran-kwo duri, asi lux 20 wan sngali ka seediq wada mhuqil, maha naq 800 wan ka seediq ga mdooda uka niqun, hmrinas 500 wan ka seediq ga mgnan-ming wada qduri kwo-way, nii ka nan-ming-caw tgparu ba bobo tg2 suce-tacan.
== Sing-cung hwa-ci(行政區劃) ==
=== Dungus spatis: singcung cihwa nSiriya. ===
Ga ptyusan 14 yici-singcung-ci kana alang Siriya, kika 13 sung(Muhafazat) ma, Tamasuko;
1. 德拉,1967年阿以戰爭後部分地區以色列占領 Tora, knkawas 1967, bobo mnccebu ka Arapo daka Isore de, wada ngalan Isore ka dumu dheran daha.
2. 代爾祖爾 Tayarcuar
3. 大馬士革 Tamasuko
4. 阿勒坡 Aropo
5. 哈馬 Hama
6. 哈塞克 Hasayko
7. 霍姆斯,1961年分阿勒坡省置 sungcu nHomusu knkawas 1961
8. 伊德利卜 Itoripu
9. 拉塔基亞 Rataciya
10. 庫奈特拉,1967年分大馬士革省置,1967年阿以戰爭後以色列占領部分地區Kunattora, sungcu nTamasuko knkawas 1967, 1967, bobo mnccebu ka Arapo daka Isore de, wada ngalan Isore ka dumu dheran daha.
11. 拉卡 Raka
12. 蘇韋達 Suweta
13. 塔爾圖斯,1972年分拉塔基亞省置 Taartusu, sungcu nTaartusu knkawas 1972.
14. 大馬士革市 Tamasuko-su
== Alang daha pngerah(主要城市) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Sy-map.png|縮圖|File:Sy-map.png]]
!Patis alang pngerah pparu nSiriya.
!敘利亞大城市分布地圖
|}
=== Dungus spatis: patis tnbkeyan laalang pngerah Siriya. ===
Patis ga spatis toma nii we, alang tghbaro ba 13 sunghwe-ci nSiriya.
{| class="wikitable"
|'''城市'''
'''Alang'''
|'''阿拉伯文'''
'''Patis Arapo'''
|'''省份'''
'''Sung-fun'''
|'''人口'''
'''Hei seediq'''
|-
|塔爾圖斯
Taartusu
|طرطوس
|塔爾圖斯省
Yaartusu-sung
|93,054
93,054
|-
|拉塔基亞
Rataciya
|اللاذقية
|拉塔基亞省
Rataciya-sung
|554,000
554,000
|-
|大馬士革
Tamasuko
|دمشق
|大馬士革省
tamasuko-sung
|1,600,000
1,600,000
|-
|阿勒坡
Aropo
|حلب
|阿勒坡省
Aropo-sung
|1,700,000
1,700,000
|-
|霍姆斯
Homusu
|حمص
|霍姆斯省
Homusu-sung
|1,033,000
1,033,000
|-
|哈馬
Hama
|حماة
|哈馬省
Hama-sung
|410,000
410,000
|-
|伊德利卜
Itoripu
|ادلب
|伊德利卜省
Itoripu-sung
|55,000
55,000
|-
|蘇韋達
Suweta
|السويداء
|蘇韋達省suweta-sung
|87,000
87,000
|-
|德拉
Tora
|درعا
|德拉省
Tora-sung
|75,000
75,000
|-
|庫奈特拉
Kunaytora
|القنيطرة
|庫奈特拉省
Kunaytora-sung
|37,000
37,000
|-
|代爾祖爾
Tayarcuar
|دير الزور
|代爾祖爾省
Taarcuar-sung
|133,000
133,000
|-
|哈塞克
Hasayko
|الحسكة
|哈塞克省
Hasayko-sung
|82,000
82,000
|-
|拉卡
Raka
|الرقة
|拉卡省
Raka-sung
|188,000
188,000
|}
== Ti-ri(地理) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:SatSyria.jpg|縮圖|File:SatSyria.jpg]]
!Wesing-cawpen nSiriya. Pntasan nab obo ka ayu alang.
!敘利亞的衛星照片。國界是後來加上的。
|}
Kana knclhangan dheran na Siriya we 185,180km²(kana wada ngalun nIsore ka Koran-kawti), ga meniq ggqiyan hido Yaco-taru, maayus Tuarci ka daya na, maayus Irako ka hhreyan na hido, hunac na we mtaayus Yetan, tghunac ggqiyan na hido we msaayus Ripanun ma Parosutan, Quri ggqiyan na hido we, ga mssipo Ticong-hay. Kana dheran na we, ga peeyah quri daya ggqiyab hido, so msbaang quri tghanu hhreyan hido.
==== Kana alang na we, maha sepac pntyusan: ====
1. Lmiqu quri ggqiqyan hido ma, rbeyuk na cenga daha dgiyaq, ga hiya ka 2841m knbrawan dgiyaq na tgbbaro ba, ga so Sehong-san tghunac ggqiyan hido daha.
2. Breenux ka tgdaya ssiyo Ticong-hay, qndisan na ssiyo n rcilung we 183km, hini niqan tikuh llmiqu ma bsuring:
3. Kaw-yen ka quri hhreyan daha hido;
4. Nrao nSiriya ka quri tghunac hhreyan daha hido.
== Jen-ko(人口) ==
=== Dungus spatis: hei seediq nSiriya. ===
2660.1 wan hei seediq daha(snpegan knkawas 2019), wada mgseediq Arapo ka seediq Siriya we 90%, duma di ge seediq Kuto, seediq Yasu(niqan ltlutuc na Arami-fen), seediq Yameniya ma seediq Tuarci; ssnhiyan daha we Isuran-cyaw ma Musuring, mpdehuk hari 90%, nduma de Citu-cyaw di; kwan-hwang-yiyen daha we kari Arapo, dooyun daha riyung ka Fa-yi ma Ing-yi duri. Duma kari mingcu daha de, niqankari Kuarto, kari Yameniya, kari Arami ma, kari Tuarci.
== Cung-cyaw (宗教) ==
=== Dungus spatis: congcyaw na Siriya. ===
{| class="wikitable"
|+
Kingal cingcun-su ga Siriya(敘利亞的一座清真寺)
![[Patas bntasan:BibiRuqayya03.JPG|縮圖|File:BibiRuqayya03.JPG]]
|}
Isuran-cyaw ka snhiyan seediq Siriya saya, maha naq 90% hei seediq na ka Musuring, Sunni-pay ka 70%, kana Suye-pay na we dehuk hari 20%. Niqan pnswayan Arawe-pay, suar-Imamu-pay ma, Isumayi-pay ka Suye-pay nii.
Dungan we, niqan duma seediq ka snhei Yacuti, Torucu ma, tikuh ba Yotay-jen.
{| class="wikitable"
| colspan="3" |'''敘利亞宗教'''
'''Congcyaw nSiriya'''
|-
|'''教派 ssnhian'''
|
|'''百分比kneeguw na'''
|-
|伊斯蘭教遜尼派
Sunni-pay nIsurancyaw
|
|70%
70%
|-
|伊斯蘭教阿拉維派
Arawe-pay na isurancyaw
|
|12%
12%
|-
|基督教
Citu-cyaw
|
|10%
10%
|-
|德魯茲教torocu-cyaw
|
|4%
4%
|-
|其他/無宗教
Uka sniyan
|
|4%
4%
|}
== Cyun-su(軍事) ==
=== Dungus spatis: cyun-su nSiriya. ===
U-ci: tan-kosnmalu na cen-Suren ciida, cuco-paw, femaw-twe fetan, miko-23(knkawas 2002, wada pttingun 22 cunca-ci nIsore ka miko-20 nSiriya).
Betaq knkawas 2015 ka pncbuwan daha nanaq dheya ka cunghu-cyun nSiriya nii we, kndalax 30 wan ka supi na bale ma, wad meelih betaq 15 wan di.
Orosu ka alang tgparu ba mbaruy u-ci Siriya nii, Siriya nii duri we, kinal ba dangi paru ba meniq alang Cong-tong nOrosu.
== Wun-hwa(文化) ==
Ado ka dheya naq mccebu, ye ba maha 18 ka pi-hwa wada daha gguyun mneniq quri tgdaya hhreyan hido alang nSiriya. Pi-hwa nii we, gam myaw-hwe ku-Sira Homa-susu ka “Awto-say”, uka sskdiyan saya di. kika duri we, ga cckeka alang daha poukwan na Hama-sung,wada gguyan hii ka tucin-cintong tyaw-syang daha. Mesa ka wunhwa-pucang nSiriya ka Rupana‧Musawe, maah 10,000 hari ka kawku-iyci ga alang daha Siriya, nasi huwa kesi qmlahang kana yici ka nii mccebu ka alang nami, uka ba hhwaun.
== Cing-ci(經濟) ==
{| class="wikitable"
|+
Renyo-cang daha ga Amusu.(荷姆斯煉油廠)
![[Patas bntasan:Oil refinery in Homs, 2010.jpg|縮圖|File:Oil refinery in Homs, 2010.jpg]]
|}
=== Dungus spatis: cingci nSiriya . ===
Knbaka naq ngngalan daha hbangan ka Siriya, nong-ye, suyo, cyawkong-ye ma riyo-ye ka ppyahan daha pila. Ga knpriyux ooda daha cingci ka Arapo fusing-sohwe-tang daha: paha kari, tenjan-cuyen we na alang ka kiya, meniq ka ta-ciye ma, kong-ye we niqan kwoyo-hwa, kana so inghang, pawsen-kongsu we, qlhangun hari, pgklaun ka nngalan seediq pqeepah kwoing-suye, pooda tuti-kayko.
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:Truck line in Lebanon 2005.jpg|縮圖|File:Truck line in Lebanon 2005.jpg]]
|Eluw mmaha Ripanun
|通往黎巴嫩的產業通道
|-
|[[Patas bntasan:Al-Hamidiyah Souq 02.jpg|縮圖|File:Al-Hamidiyah Souq 02.jpg]]
|Kwang-cang daha ga Al-Hamidiyah
|Al-Hamidiyah廣場
|-
|[[Patas bntasan:Serjilla 06 - Press-house.jpg|縮圖|File:Serjilla 06 - Press-house.jpg]]
|Snpahang ga Serjilla
|Serjilla遺跡
|-
|[[Patas bntasan:Apamea 01.jpg|縮圖|File:Apamea 01.jpg]]
|Kucung na Apamiya
|阿帕米亞古城
|-
|[[Patas bntasan:Al-Dablan Street.jpg|縮圖|File:Al-Dablan Street.jpg]]
|Homusu-su
|霍姆斯市
|-
|[[Patas bntasan:Construction vehicles in Damascus, Syria.JPG|縮圖|File:Construction vehicles in Damascus, Syria.JPG]]
|Swe-ri kongcung na Tamasuko
|大馬士革的水利工程
|-
|[[Patas bntasan:Early Suzuki Carry ST20 truck in Aleppo (Spielvogel).jpg|縮圖|File:Early Suzuki Carry ST20 truck in Aleppo (Spielvogel).jpg]]
|Eguw ba rulu ga na brigun Siriya ka Tanah Tunux
|日本汽車在敘利亞有不小的市占率
|}
== Way-cyaw(外交) ==
=== Dungus spatis: tnbkeyan matis patis cen-cyaw ma, way-cyaw nSiriya. ===
==== Asayto-cunghu nSiriya('''敘利亞阿塞德政府)''' ====
Cunghu na Siriya Arapo kongho-kwo saya we, hweyen-kwo na Renho-kwo ma, cungyen-kwo na Isuran-hoco-cucu. Betaq saya we, 80 alang ka wada cen-cyaw daka Siriya nii. Knkawas 2018, alang Apuhacu daka alang Nan’aw-saycu ka wada cen-cyaw hndure hari.
==== Cenkwo renmong('''全國聯盟政府)''' ====
Knkwas 2012 idas 11 ali 12, haywan Arapo kwo-cya hoco-weyen-hwe(Sautiarapo, Kata, Paring, Arapo ren-ho ta-kongkwo, Koweto, Aman) we paha kari, kingal ba Cenkwo-renmong si bale ba ririh cunghu nSiriya, wada dah aka cunghu na Psaar‧Asayto. Bobo na de, meniq ka Arapo kwocya renmong(ini spegi Aarciriya, Irako ma Ripanun) duri we, Cenkwo-renmong si bale ba ririh cunghu nSiriya mesa.
Peye kwocya ka Tuarci, Dame, Ingkwo ma Fakwo duri we, lmekuh Cenkwo-renmong duri. Knkawas 2012 idas 11 ali 11, cunghu nDame we, pooda sin-wun paha kari, qrasun daha bale ka pheyu Cenkwo-renmong mesa, mesa ka sinwun daha, “So nii de, maha uka ka se-sing tong-cu nSiriya Psaar‧Asayto cunghu denu, prading mtbale, msderux ma smtangan mingcu.” Sin-wun daha duri we, psdehu mesa jentaw cuyi ma, mpdato mesa, tmdahu Kata ka niqan ba dnayo na msseli mpprengo.
Idas 11 ali 13, Fakwo congtong ka Forangsowa‧Awrangto we, pooda kari cicohwe mesa, “Kingal ba Cenkwo-renmong si bale ba ririh cunghu nSiriya” ma, “Ring-su cunghu na mingcu siriay”, ma, naka so nii kana ka Oco kwocya mesa, Fakwo nii we, tg1 mesa kingal ba Cenkwo-renmong si bale ba ririh cunghu nSiriya ka Oco kwocya.
Idas 11 ali 20 ciida, way-cyaw ta-cung ka Heko na Ingkwo, paha kari Ingkwo cunghu, mesa, “Cenkwo-renmong si bale ba ririh cunghu nSiriya” mesa.
Knkawas 2013 idas 3ali 6, wacang-hweyi na Arapo kwocya-renmong meniq Kayro hiya we, wada daha ngalan bale ba ririh cunghu nSiriya ka Cenkwo-renmong. Idas 3 ali 6, niqan lutuc dara Dame ka Cyanirong‧Sito we, wada mangal cong-ri na Cenkwo-renmong ring-su cunghu. Ini qbsiya, mesa ka cu-si na Cenkwo-renmong ka Muwacu‧Hatipu, Cenkwo-renmong nii ka mpriyux Pasaar cunghu meniq Renhokwo hiya, ani si ini sruwa ka Orosu.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/叙利亚<nowiki/>(參考自中文維基百科)
*Hlidan na Dakis Pawan
p2st43zxzsj3c2zgb07xn6rb11yzphr
São Tomé and Príncipe
0
1401
95239
93705
2023-02-10T22:54:03Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q1039]]
95239
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of São Tomé and Príncipe.svg|thumb|Flag of São Tomé and Príncipe-Kwoci Sngtwomeypurinsipi(聖多美與普林西比國旗)|alt=Flag of São Tomé and Príncipe|332x332px]]
[[Patas bntasan:Coat of arms of São Tomé and Príncipe.svg|thumb|File:Coat of arms of São Tomé and Príncipe.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Meycow ka '''Sao tome and principe''', 1 00 N, 7 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 964 sq km(hangan na o Tg185)
(knlbanga dxgal o 964 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 197,541 hiyi.
Gaga [[Sao Tome]] ka pusu alang paru, jiyax 12 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Sao tome and principe ga wada sugan 50.70% ka dxgal qpahan, 28.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 21.20% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Evaristo Carvalho, pnaah hngkawas2016 idas 9 jiyax 3pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Location São Tomé and Príncipe AU Africa.svg|thumb|File:Location São Tomé and Príncipe AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Sngtwomeypurinsipi(聖多美普林西比 ) ==
''Sngtwomeypurinsipi'' ''mincukunghekwo''(kari Putawya: República Democrática de São Tomé e Príncipe), Cungkwo Tlu thnganan dha “''Sngpu''” gaga gqian hidaw ''Cungfey'' na ''Cineyya'', ida snpuan ''Sngtwomeytaw'', ''purinsipitaw'' ni kiyig duma ''cyaw'', ''yu''. Knlabang dxgal o 1001km<sup>2</sup>. Yabi 90% ka sjiqan gaga mniq ''Sngtwomeytaw''. Pusu mniq sjiqan o seejiq ''Patu, ida niqan ka seejiq Muratwo ni Yintu, djiyun klwaan o ida kari Putawya, Ida nCminti Putaw ka Sngtwomeypurinsipi. Ida mnhiyug jiyax 12 ida 7 hngkawas1975 micu kunghekwo ka Sngtwomeypurinsip ksun, Sngpu ga ida llbu bi knrana na klwaan Sngpu.''
== Ris(歷史) ==
=== Pusu sbatas :ris na ''Sngtwomey Purinsipi'' ===
Hngkawas 1469 bitaq hngkawas 1472 siida ga ida seejiq ''Putawya'' ka smnlay ''Sngtwomeypurinsipi'' wah! Awamiruqani(Alvaro Caminha) ga hngkawas 1493 siida, ngalang na ''cminti'' ka ''Sngtwomeytaw. Sndhuan na mangal ka dxgal nii. Ncmin hngkawas 1500 siida ka Purinsipitaw o ida mtna saw nii pnrajing uri. Mncmin siida ka Putawya o snqrntan na bi ka empqrinuc ni mniq kska sci 16 o pnmaa na pusu bi pusa sato eseisil klwaan ka Purinsipi. Manu ka Sngtwomey o paah hngkawas 1522 do asi sruwa klwaun Wangkwo Putawya, Purinsipitaw o paah hngkawas1573 siida prajing sruwa klwaun Wangkwo Putawya kiya.''
Pukuy na kingal kbkuy do manu ka ''Canyey Sato'' ga mphing da. Dhuq kska sci 17 siida do Sngmeytwo ga wana nanaq saan msangay asu ni mangal qyqaya da. plealay Sci19 siida, kntmay 2 klgan psgalang cingci, kiya ka ''kafey'' ni ''keke''. Dxgal ranaq dgiyaq ga ida sklaan bi dsaw gurah bpnegalang cinci nii, kiya ni niqan hbaraw bi tnqlangan(roça)ka hini. Kungs Putawya uxay uri o ini eniq hini na tndxgal o ida dhiya kana ka gaga kmbrux malu dxgal hini. Dhuq hngkawas 1908 do, manu ka ''Sngtwomey'' o omaa pusu bi hmaan ''keke'' knglangan da, ''keke'' sayang ga ida pusu bi pnegalang klwaan hini.
== Tiri(地理) ==
[[Patas bntasan:Gulf of Guinea (English).jpg|左|縮圖|File:Golf von Guinea.jpg-(titu na ''Sngtwomey Purinsipi'')]]
Sngtwomey ni Purinsipi o gaga mniq Cineyyawan na Feycow. Sngtwomeytaw ga msdhiyaq 255 km ka dha sipaw Feycow, Purinsipitaw o msdhiyaq 220 km ka dha sipaw Feycow, 2 taw nii ga msdhiyaq 146 km ka dhiya, mniq Feycow o ida tg2 knciway klwaan(paru cikuh ka hiya dha ka Sesiar), 2 taw ga ida ranaq dgiyaq taw kana knlabang na o 1001km<sup>2.</sup>
Ida rnaaw bbuyu ni qsiya ayug ka hiya, niqan egu bi bowqax dgiyaq, pusu na balay dgiyaq o saw ka dgiyaq Sngtwomey(Pico de São Tomé)niqan 2024m, Pinheiro niqan1613m, Calvário niqan 1600m, Cabumbé niqan 1403m, dgiyaq purinsipi niqan Pico do Príncipe niqan 948m ni Pico Papagaio o niqan 680m dnii. Rahuq na dgiyaq Takow hunac o (Pico Cão Grande)663m knbowqax na kiya, ida smkraya nniqan Caué ka hiya.
Rahuq kiyig na mndhiya na tawyu o paah daya dhuq hungac, ida niqan Pedras Tinhosas、Boné de Jóquei、Cabras
Isles ni mrinas chtaw na Rolas Isles dnii. [[Patas bntasan:Sao Tome-et-Principe carte.png|左|縮圖|File:Tp-map.png-()]]
Karac mtalux smquyux, ida mtalux ni egu quyux hngkwasan. qnuyux na hngkwasan o niqan 1000~3000 ml, hunac gqian hidaw 2 taw nii ga ida mstrung 5,000 ml bgihur. By
Rahuq na Sngtwomeys do, duma na gagamniq Sngtwomeytaw ga pusu na alang o niqan Neves、Guadalupe、Trindade、 Santana ni São João dos Angolares, ida gaga Purinsipi taw ka Santo António.
== Gneasug ''singcng(行政區劃)'' ==
=== Pusu sbatas: Gneasug Singcng Sngtwomey Purinsipi ===
Kan ka klwaan Sngtwomey Purinsipi ga ida snakan 2 Sng: Sngtwomey kingal Sng o niqan 6 Seyn, Purinsipitaw o murux kingal Sng o niqan kingalSeyn kiya. Paah jiyax 29 idas 4 hngkawas 1995 do Sng Purinsipi ga niqan cccngfu.
== Cingci(經濟) ==
=== Pusu sbatas: Cingci Sngtwomey Purinsipi ===
Nungyey ka pusu, pusu na pnegalang o keke, tg2 do kafey, yeyc. Kungyey o ssluan Feycaw, skrtanqqhuni dnii. 2 taw ga pusu bi snalu dha qyqaya 95% o psaun eseisil klwaan. Pusu pdsun eseisilklwaan o keke(yabi kana ka nngalan 3/4 hari), qyqaya kafey, yeyc, daru qhuni cung. Ida rngaganReynhekwo saw ini bi knara klwaan uri ka klwaannii.
== Ttgsa(教育) ==
4 hngkwasan ka yiwu ttgsa Sngtwomey Purinsipi. Quri saw ttgsa dha o ungac saan matas, ini dhqi tmgsa ka emptgsa uri, ini tuku ka patas slhayun, inipkmalu lmnglung ni kmlawa uri ka stgsa, ini spuika nniqan alang ni sklawa sapah pyasan. Situng nasapah pyasan klwaan o ini tuku ka hbangan, kiya nisuqi smtama jungc eseisil klwaan.
== Cngc(政治) ==
Yihwey kingal Yueync ga mniq Sngtwomey Purinsipi o ida niqan 55 si, sqpah na o 4 hngkwasan, snduray na kinal pnsnegaaw kwohwey o kik idas 4 hngkawas 2014 siida, yican sayang o Jwoce.Tiawke. pnsgaagan ngtaw sic o saw bukuy nii: 12 si ka MDFM, 11si ka PCD、20 si ka MLSTP, 11 si ka ADI,1si Navo Rumo. Ida Cungtung ka mgay pqpah neyke mqpah.
== Snslian sasing(照片集) ==
[[Patas bntasan:2011-SaoTome-35 (8084201052).jpg|縮圖|File:2011-SaoTome-35 (8084201052).jpg-(tpaqan qsiya gsilung ''Sngtwomey'')|置中]]
[[Patas bntasan:2011-SaoTome-36 (8084198701).jpg|置中|縮圖|241x241像素|File:2011-SaoTome-36 (8084198701).jpg-()]]
[[Patas bntasan:Airside View of the Terminal Building - São Tomé International Airport.JPG|縮圖|File:Airside View of the Terminal Building - São Tomé International Airport.JPG-(sngayan(tpaan) sapah skaya knklwaan)|置中]]
[[Patas bntasan:Sao tome mercado.jpg|置中|縮圖|File:Sao tome mercado.jpg-(pusa alang brigaan qyqaya tndxgal)]]
[[Patas bntasan:Resort in Ilheu das Rolas.jpg|置中|縮圖|File:Resort in Ilheu das Rolas.jpg-(''fanteyn'' rrigan ''Rworas'')]]
[[Patas bntasan:Rolas Furnas Geysir Sao Tome e Principe.jpg|置中|縮圖|File:Rolas Furnas Geysir Sao Tome e Principe.jpg-(mtalux qhjing)]]
[[Patas bntasan:In the city center, the new marketplace bustles with activity..jpg|置中|縮圖|File:In the city center, the new marketplace bustles with activity..jpg-(pslian bbarig sama ni hiyi qhuni)]]
[[Patas bntasan:Sao tome fort.jpg|置中|縮圖|File:Sao tome fort.jpg-(tyawpaw Sngtwomey)]]
[[Patas bntasan:Lagoa Azul Lighthouse, São Tomé and Príncipe - 20070804 (cropped).jpg|置中|縮圖|File:Lagoa Azul Lighthouse, São Tomé and Príncipe - 20070804 (cropped).jpg-(Lagoa Azul paga rdax hidaw)]]
[[Patas bntasan:Cidade de São Tomé (4238867188).jpg|置中|縮圖|File:Cidade de São Tomé (4238867188).jpg-(risaw seejiq ''Pantu'' gaga ''wanga'')]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
== [http://www.cia.gov/ CIA] ==
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [[:en:List_of_current_heads_of_state_and_government|List of current heads of state and government]]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/聖多美和普林西比<nowiki/>(參考自中文維基百科)
oja6438fyyupv9nmbrguq1coo9vuo4q
Sʉhlʉnganʉ/Sulungan
0
1402
100932
50725
2023-10-06T00:37:49Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100932
wikitext
text/x-wiki
= Sʉhlʉnganʉ/Sulungan(草水部落) =
Gaga mniq Kawsyungsu Tawyuncyu ka alang Sʉhlʉnganʉ/Sulungan.
41 sapah ka kneegu na sapah, 108 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 88% niqan 95 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 12% niqan 13 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 69%, Rukai 3%, Cou 7%, Paiwan 1%, Hla’alua 6%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
rdf8oxal2z01yk11kdyaworzddy1cff
S’yux
0
1403
100933
50733
2023-10-06T00:37:50Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100933
wikitext
text/x-wiki
= S’yux(三叉坑部落) =
Gaga mniq Tayungsu Hpingcyu ka alang S’yux.
99 sapah ka kneegu na sapah, 280 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 73% niqan 204 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 27% niqan 76 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 69%, Amis 1%, Bunun 3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
6k8by0zun6kg9w6butfdxzle168dfrx
Tabaré Vázquez
0
1404
50743
50742
2021-03-20T23:37:43Z
Martin Urbanec
1
已匯入 9 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
50742
wikitext
text/x-wiki
= Tabaré Vázquez =
Mntucing hngkawas 1940 idas 1 jiyax 17 ka Tabaré Vázquez ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Uruguay]] ta sayang o kiya ka Tabaré Vázquez, pnaah hngkawas 2015 idas 3 jiyax 1 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
ngh9yl10w9t6yhkhkbw3aliwkl0zba0
Tabilas
0
1405
100934
50752
2023-10-06T00:37:52Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100934
wikitext
text/x-wiki
= Tabilas(圓墩部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Tayansyang ka alang Tabilas.
115 sapah ka kneegu na sapah, 361 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 81% niqan 292 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 19% niqan 69 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 75%, Amis 1%, Saysiyat 1%, Bunun 2%, Paiwan 2%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
0sbau7x6gy97o5kb4paio78turadrcv
Tabuk
0
1406
100935
50760
2023-10-06T00:37:53Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100935
wikitext
text/x-wiki
= Tabuk(松茂部落) =
Gaga mniq Tayungsu Hpingcyu ka alang Tabuk.
114 sapah ka kneegu na sapah, 245 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 72% niqan 177 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 28% niqan 68 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 65%, Bunun 4%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
6h0o59jqq1ivx08a2n8s9octzlm95dc
Tafalong
0
1407
100936
50768
2023-10-06T00:37:55Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100936
wikitext
text/x-wiki
= Tafalong(太巴塱部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Kwangfusyang ka alang Tafalong.
1,007 sapah ka kneegu na sapah, 2,958 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 88% niqan 2,609 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 12% niqan 349 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis83%, ni rahuq na o4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5smuz3c71j2r2ona97ff15ck4vik63l
Tafugan
0
1408
100937
50777
2023-10-06T00:37:56Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100937
wikitext
text/x-wiki
= Tafugan(三富橋部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Fungpinsyang ka alang Tafugan.
33 sapah ka kneegu na sapah, 69 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 78% niqan 54 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 22% niqan 15 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis78%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
bbxo8wx6mvmdu3ktdw3a37k4c13j8bz
Taimali
0
1409
100938
89035
2023-10-06T00:37:57Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100938
wikitext
text/x-wiki
= Taimali (太麻里鄉) =
Nsgan Taimali o gaga Nsgan Taitung, kmpraan kana dxgal o 102.29 km², (dxgal dgiyaq o 4.53 km², dxgal pmblxan o 57.38 km²). kmhbragan hiyi o 7,128, sapah o 2,979, seejiq tnpusu 4,782 hiyi, knhbragan hiyi o 67% (Paywang, Sbnawan). Paywang, Sbnawan ka hbaraw balay alang hini.
==Nyusan qpahan==
Nsgan Taimali o niqan 9 alang ni maxal 13.
13 o, Lupakatj (魯巴卡茲部落), [[Tjavualji]] (大麻里部落), Kiring (給陵部落), Tjatjigel (喳其格勒部落), Anasolay (荒野部落), Davugele (大武窟部落), Takidis (德其里部落), Padrangigrang (溫泉部落), Calavi (查拉密部落), Kanadun (金崙部落), Sasaljak (沙薩拉克部落), Lalauran (拉勞蘭部落), Cilalongay (吉拉龍噯部落).
== Pusu pnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
dta65mmzttp6mmnj0jic4aj6y7j29ov
Taitung
0
1410
100939
89039
2023-10-06T00:39:21Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100939
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:台東縣台東市 台9線 - panoramio.jpg|縮圖|Taitung]]
Taitung(臺東市)
Nsgan Taitung o gaga Nsgan Taitung, kmpraan kana dxgal o 111.48 km², (dxgal dgiyaq o 0.47 km², dxgal pmblxan o 1.09 km²). kmhbragan hiyi o 10,692, sapah o 3,655, seejiq tnpusu 6,817 hiyi, knhbragan hiyi o 64%(Sbnawan, Puyuma, Paywang). Sbnawan, Puyuma, Paywang ka hbaraw balay alang hini.<ref>https://web.archive.org/web/20170503080130/http://tth.taitung.gov.tw/files/11-1000-275.php</ref>
==nyusan qpahan==
Nsgan Taitung o niqan 46 alang ni maxal 20.
20 o, Apapuro(高坡部落), [[Pasawali]](巴沙哇力部落), Ining(伊濘部落), Falangaw(馬蘭部落), Asiroay(阿西路愛部落), Pusong(布頌部落), Alapanay(阿拉巴奈部落), Karoroan(加路蘭部落), Matang(馬當部落), Katatipul(卡地布部落), Kasavakan(射馬干部落), Puyuma(普悠瑪部落), Papulu(巴布麓部落), Kalaluran(卡拉魯然部落), Fukid(新馬蘭部落), Pongodan(大橋部落), Sihodingan(常德部落), Kakawasan(石山部落), Siafulungay(建農部落), Pakurung(巴古崙部落).
== nniqan lnglingay ==
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
l41c0avx9lcamtjrj53ahh67vhojxs8
Taywang
0
1411
91682
86980
2022-10-22T11:53:52Z
Heeheemalu
1026
/* Nniqan knkingal minjoku(族群分布) */
91682
wikitext
text/x-wiki
Rmirih cngcweyn Cyokoku mniq Taiwan u qnlhangan pnwaya mincu kongho, wa mniq tunarac Asia. Kndadax 1912 pnhiyu mi dhuq kngkawas 1971 cida ka wada malix ryeynhoko iyax niyi pa, ngalan koci; saya u alaw balay bay tnqhlangan tndxral mi quri uuda seyji, hbaraw bay qnhlangan icil mniq koci saya pa splawa dha Taiwan ka ngalan dha hangan qnhlangan lmawa. Saya u balay bay wisu na qlhangan ka knlbangan tndxral pa 36,197 pinghwang kongri, kiya knkana ka Taiwan pntaw mi knkana msdalih tawyu, Ponghu cyutaw, duma tawyu mkngahu ucilung Hucyeyn mi duma Nanhay cutaw, Taipe ka soto, knbeyhing bay mi knhbaraw bay sediq pa Sinpeysu. Mndungus bay knhbrawan hiyi kana qnhlangan u 2,360 knbkiyan hiyi sediq, pusu bay u pnspuwan Han joku (sediq Holo mi sediq Hakka) mi Sediq Tnpusu Taiwan geynjumin joku. Kari qnhlangan wa kiya ka kari ida nkiya knkana txtaxa minjoku mi pnbawa tnkari Taiwan, dmuwi mndungus bay kari Telu mi kari Holo (kari Minnanyu Taysu),matas u dmuwi Han jiyi.
Gaga kska Yacow ka [[Taywan]], 23 30 N, 121 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 35,980 sq km(hangan na o Tg139)
(knlbanga dxgal o 32,260 sq km, knlbangan qsiya o 3,720 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 23,464,787 hiyi.
Gaga [[Taypey]] ka pusu alang paru, jiyax 10 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Taiwan ga wada sugan 22.70% ka dxgal qpahan, rahuq dxgal do niqan 77.30% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Cayingun, pnaah hngkawas2016 idas 5 jiyax 20pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Locator map of the ROC Taiwan.svg|thumb|File:Locator map of the ROC Taiwan.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)|222x222px]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
[[Patas bntasan:Miaoli-County Taiwan Quanhua-Temple-03.jpg|縮圖|sapah teykung Taywan.]]
=== Pusu tyawmu: Splawa dha Cyokaminkoku Taiwan ===
Kngkawas 1905 (Cingkwangsyu kngkawas 31), Cyokoku tongmonghuy u pnhiyu mniq Nihong Tokyo, cida u pusa kari ka pnhiyu na, kari niyi u “Tbrinah Conghwa, phiyu Minkoku”. Kawas daw, Swen wen mniq pnsliyan dha pprngaw cida u pskingal Cyokaminkoku ka hangan qnhlangan, snbeyhing qmita phiyu minkoku u sediq ka pusu bay sndhuwan na.
Babaw pnhiyu ka Cyokaminkoku daw, splawa dha mi lxan bayhangan u “Cyokoku”, “Hwa”; ana so kngkawas 1949 cida alaw Kokominto mi Kyosanto ka mccbu, wada ini baka Kyosanto ka Kokominto kiya mi wada qduriq miyah Taipe Taiwan ka tukcka seyhu, beytaq soto Cyang cingko mrdang cida u, seyhu Cyokaminkoku u ida tmhangan dhiya nanaq sa Cyokoku, kiya mi ini dha srwani muru waya qmita ka Cyoka jnmin konghoko, kiya mi bukuy na u knlwanan dha tndxral ka nniqan Taru, Taru rwensyeyncyu. Seyhu Cyokaminkoku pkla dhiya nanaq pa balay bay knlwanan dha tndxral ka nniqan Taymin, nniqan Taiwan, Taymin, nniqan Taiwan,
[[Patas bntasan:Flag of the Republic of China.svg|thumb|Flag of Taiwan- Kwoci Taywan|alt=A red flag, with a small blue rectangle in the top left hand corner on which sits a white sun composed of a circle surrounded by 12 rays.|200x200px]]
== Rikisi(歷史) ==
{| class="wikitable"
|+
|[[Patas bntasan:李鐵夫孫中山12345.jpg|thumb]]
|}
=== Pusu tyawmu: Rikisi Cyokaminkoku, rikisi Cyokoku mi rikisi Taiwan Cyokoku tayriku cida. ===
{| class="wikitable"
|[[Patas bntasan:Flag of the Republic of China (3).JPG|thumb|Yupan bwihur ka splawa Cyokaminkoku, nganlan dha tumkarac karac bhuway hidaw mbanah dxral splawa, ririh sa mtrawah, pstnaun, unaluka dungus na.]]
|[[Patas bntasan:KMTretreat.svg|thumb|Tumndha mccbu ka Kokominto mi Kyosangto, elu qndriqan Kokominto seyhu. ]]
|[[Patas bntasan:History of Taiwan zh-hant.png|thumb|Rikisi Taiwan, Bnkuwan kngkawas rikisi Taiwan. ]]
|[[Patas bntasan:Hualinsi 2.jpg|thumb|Rikisi Hucyeyn siryey tyawmu]]
|}
=== Pusu tyawmu: Cyokaminkoku tayriku cida, Peyyang seyhu, Kokomin seyhu. ===
Kndadax kngkawas 1840 ini baka mccbu tumntxan mccbu yapyeyn daw, wada pkixan ptrawah haycin mi ppwaluk quri qnlhangan nganguc. Snturung quri so tuiril qnlhangan kongyeyhwa knbeyhing pkranan mi ini qdhuq mi knttu ini baka mccbu ka pnqsiqa qnhlangan, psburah knpriyux ka lnglungan syakay mi Holo joku dukuricu ka sntangan dha u kndudul mrana. Puting hiti 19 seyki dhuq pnrdingan 20 seyki, quri so nniqan tuhunac Cyangsu, Cocyang, Hunan, Kwangco mi hayway duma qnhlangan u prading tutuy ka pnuda Hayway Hwacyaw, Huytang, Sincyun, Laqi muyas ka muda mssli, dmudul pspawx Cingcaw tongcu phiyu burah qnlhangan ka qnpringan keming. Kndadax kngkawas 1895 Kwangco ciyi prading, spuda Sunwen ka pusu mpdudul knkingal nniqan sediq Kemingtang; peyyah prading dhuq bukuy pa snpusal muda ucwang ciyi, binaw alaw wada yahun hmtur mirik Cingting kiya ka ini pndungus. Kngkawas 1908 idas 11, mpdudul Cingting Cusi tayho mi Kwangsyu hwangti u wada lmutuc mrdang, rmnririh dmuwi biyax dmpdudul pa uka biyax qmlahang mi ini dha snhiyi uri. Kngkawas 1911 idas 9 cida, alaw Sucwan Pawru undo, Cing seyhu snkaun heytay Hupey musa mirik. Idas 10 diyax 10, Kongcinhuy mi Wensweyso rmading Ucang ciyi, diya 11 ka phiyu Cyokaminkoku seyhu heytay, knkeidas u hbaraw bay txtaxa sng ka kndudul cmiyuk mtutuy, kiya ka Sinhay koming, Waymongku u wada pkla nanaq Dukuricu. Miyah qduriq thdil Taiwan ka seyhu kokominto.
Pusu tyawmu: Miyah qduriq thdil Taiwan ka seyhu Cyokaminkoku mi Cyokaminkoku Taiwan jiday Peyyah kngkawas 1948 idas 8 prading, Cyokaminkoku qnduriq seyhu pa lmutuc pssli butay, qqiya bungka, wayhuy mi sediq Cyokoku qduriq miyah thdil Taiwan. Kngkawas 1947 idas 2 diyax 28 cida, wada muda knbeyhing bay qnrqilan Nini Haci jikeyng ka Taiwan, kiya mi kngkawas 1949 idas 1 cida dungan pa, snturung sqrbuq Taypingrun jikeyng, idas 5 cida, pusa kari Taiwan cyeyyeyn ka Cngcng, idas 10 diyax 1, Cyokoku kyosangto u mniq Peyping muda phiyu Cyoka jnmin konghoko congyang jnmin seyhu, kiya mi wada pryuxun Peycing tmhangan ka Peyping. Butay Kokominto pa wada mbiyax mccbu Kingmun Kuningto. Idas 12 diyax 7 cida, Cyokaminkoku congyang kndadax Nancing Cyokoku qduriq miyah thdil Tahoku Taiwan, mntna idas cida, wada ulkan Kyosangto Cyokoku ka Kwangsi, Sucwan. Kngkawas 1950 rmading ka Mccbu Cawseyng, snkaun t7 cyeyntuy kmlawa uucilung Taiwan ka Turumun, qnburang Cyokoku jnmin cyeyhwang heytay miyah knrmux cnbu Taiwan. Cuxan pa Ryeynhoko mi knhbaraw bay qnhlangan Tuiril pa alaw runan rngcan cyusu; kiya mi ngalan dha balay bay seyhu Cyokoku ka Cyokaminkoku ka cida. Jiday saya dpa hay mniq koci syakay ka hnyuwan dha u, kiya ka balay bay muru pnwaya rmirih seyhu Cyokoku, srwanan mniq Ryeynhoko uri.
Kngkawas 2016 mi kngkawas 2020 cida, Micu cinputang hosweynjn Cayingwen ka wada mangal mi phyuwan muwaya bay qridin soto, kiya mi mniq Ripoing uri pa wada mangal hmrinas dmka knhbrawan hiyi ing, dmudul Mincu cinputang mntxan mndungus bay cucng, kiya mi mniq kngkawas 2020 soto sengkyo pa wada mangal 817 knbkiyan 231 ka hyo (wada mangal 57.13% ka hyo niya) mndungus lmutuc soto dungan, kndadax kngkawas 1996 minsweyn soto dhuq kngkawas 2020 pa knou bay hyo bntaqan na soto hosweynjn Cyokaminkoku. Alaw dmudul knpriyux Nyeyncin kayke mi quri so cnhdilan knpriyux, kiya ka wada ini baka kngkawas 2018 Cyokaminkoku tihwang kongcu jnyeyn seyngkyo mi wada mlih knhbrawan ka mnangal keyngcyo mi sukyo. Kngkawas 2019 idas 5 cida, msupu kngkawas 2017 Suhwaing sucu tu748 go cyeysu mi mnuda kngkawas 2018 Cyokaminkoku cweyngkosing kongmin meytaq hyo tu10, 12 ang cida kiya ka muda smalu waya seyhu ka “Suhwaing sucu tu748 go cyeysu susinghwa” hwacuhwa Taiwan tongsing hwenin, kiya ka wada tu1 qnhlangan smruwa tongsing hwenin muru pnwaya, mntxan dungan sndhu Cyokaminkoku syeyncng, hwacu mi mincweyn.
== Nniqan Lnlingay (地理) ==
=== Pusu tyawmu: Taiwan mi nniqan lnlingay Taiwan. ===
=== '''Ticu cyeyko ('''地質結構) ===
==== Pusu tyawmu: Cyokaminkoku nniqan lnlingay cityeyn mi Taiwan ticu. ====
[[Patas bntasan:Taiwan NASA Terra MODIS 23791.jpg|thumb|File:Taiwan NASA Terra MODIS 23791.jpg(Satellite photo of Taiwan. Description by NASA: "The island of Taiwan sits off of the coast of southern China between the East China Sea, the South China Sea, southwestern Japan's Nansei-shoto Islands, and the Pacific Ocean. The island is mostly mountainous in the east, but gradually transitions to gently sloping plains in the west. At the northern tip of the island is Taiwan's capital city, Taipei, which appears as a large grayish patch surrounded by dark green. In this image, most of Taiwan's eastern coast is dotted with low clouds, with low and high clouds off the coast in the Pacific Ocean. MODIS also detected three fires, which are marked in red. This true-color Terra MODIS was acquired December 15, 2002.")]]
Balay bay tndxral Cyokaminkoku saya pa 99% ka wa mniq msthiyaq Cyokoku tayriku 180 kongri na Taiwan taw, 1% ka duma ttiping tawyu, kana bay knlbangan tndxral pa 36,197 pinghwang kongri. Tuiril Taiwan taw ka uucilung Taiwan, tudaya ka Tonghay, tunarac u msdalih uucilung Huyriping dhuq Taypingyang, tuhunac ka Ryusong haysya, tuiril hunac ka Nanhay. Knbbaraw tuhunac dhuq tudaya tawyu pa ya bay 400 kongri, knlbangan bay tunarac dhuq tuiril pa dhuq 145 kongri.
Uxay wana Taiwan mi ssiyaw tawyu, niqan tuiril daya Ponghu cyuntaw, kiya mi msdalih mkngahu ucilung Cyokoku tayriku ka Kingmung cyuntaw, Ucyo ryeyyu mi Macu ryeytaw. Wa kcka Nanhay pa niqan Tongsa cyuntaw, Congsa cyuntaw, Nansa cyuntaw, binaw uka ka tnpusu mniq hiya ana knuwan ka sediq. Ssiyaw Taiwan pa niqan Ranyu, Ryutaw, Kweysan taw, Kirong yu, Myeynhwa yu, Pongcya yu, Hwaping yu, Tyawyutay ryeyyu na Hwosan taw uri na, kiya mi wa mniq tuhunac ka Ryocyo yu, Cisingyeyn na sanhucyaw taw.
=== '''Tising Sweywen ('''地形水文 ) ===
==== Pusu tyawmu: Cyokaminkoku tawyu ryeypyaw ====
[[Patas bntasan:烏山頭水庫內深處二.jpg|thumb|File:烏山頭水庫內深處二.jpg(臺南中部的烏山頭水庫,由日本技師八田與一設計,作為整個嘉南大圳工程的一部分,對嘉南平原的灌溉有很深遠的影響。)]]
Lipax hnyuwan Taiwan pntaw pa mntnna bay bunga, niqan dwiyaq, cyorin, mkrbuq dxral, bbrnux, tayti ka lnlingay niya, nniqan knlbangan lmiqu tunarac u ya bay niqan tndxral 50%. Uuda tudu dwiyaq mi ddxral u mntna hari kana, tudaya u mquri tunarac daya dhuq tiiril hunac, tuhunac u mquri tudaya daya dhuq tuhunac hunac, kndadax tunarac dhuq tuiril pa niqan ddwiyaq mkngahu ucilung, tkcka tudu dwiyaq, Sweysan tudu dwiyaq, Yusan tudu dwiyaq, Kayjwey tudu dwiyaq mi Arisan tudu dwiyaq. Taiwan ka tu4 tubbaraw bay dudux dwiyaq tawyu, tududux bay dwiyaq ka Yusan pa niqan 3,952 meyta, niqan 200 sngari dudux dwiyaq ka hmrinas 3,000 meyta. Tuiril mquri baraw twancng lmiqu tuiril ka so tnblayan na lmiqu cyorin mi tayti, tayti oa to bay so toke sancng risucng mi pnspuwan scuqi snbrahan suhong kuring, niqan Rinko tayti, Toyeyng tayti, Tatu tayti, Pakwa tayti…, cyoring pa to bay tayti ka wada kyapan qsiya yayung kiya ka so kiya da.
=== '''Kndkilan kkarac('''氣候生態) ===
==== Pusu tyawmu: Kkarac Taiwan ====
[[Patas bntasan:Jiankang Road, Taipei City 20010917.jpg|thumb|File:Jiankang Road, Taipei City 20010917.jpg(2001年中度颱風納莉過境後臺北市健康路的沒頂車輛)]]
Hucyeyn sng Macu ryeytaw pa wa mniq tnuayus Cecyang sng mi Hucyeyn sng, Huco su na Mincyangko ini sthiyaq, kiya ka Tunarac ucilung spruwan bay cyuntaw uri, mksipaw ucilung ka Cecyang sng Tacntaw mi Icyangsan taw, niqan balay ririh niya keyngkyo kndkilan kkarac mi uucilung. Ryeytaw niyi pa quri so hujetay cihong kkarac cyu, wa mniq balay bay wisu qlhangan Cyokaminkoku tudaya balay, mkmuhul ka misan mi mhhuriq, mncun mskuy hari, kiya mi ini hari quyux mi kndnguwan hari ka srwasaw mi krpuhan, kari bay quyux ka rrbawan, mntna hari kkarac mkngahu ucilung Hucyeyn sng na nniqan Cyokoku Tariku. Kari bay qduda ucilung, niqan in ow sintyeynwong, congtoow…yahan msangay mi pkrana tnwawa. Kcka taw niyi pa alaw ka btasil Hwakangyeyn, kiya ka ini kndungus ka cupey, so kiya sspriq ka pusu na bay.
Taiwan pntaw pa wa mniq babaw peyhuy kweysyeyn, kkarac niya pa wa mniq iyax Hayyangsing jetay mi Yajetay ka kkarac; tbkuwan ka knkana bay kkarac pa bbaraw ka rrbawan mi mhhuriq, llbu ka diyax misan mi muxul. Pntkanan kntlxan misan u iyax 15°C dhuq 20°C, rrbawan u hmrinas 28°C. Tudaya pa alaw ka sbhuran tunarac daya mniq idas 1 dhuq idas 3 mtmay diyax qqyuxan, nniqan tukcka mi tuhunac pa ini nanaq huya kiya. Idas 5 ka mtmay iyax qyuxan bngerux, idas 6 dhuq idas 9 pa mtilux mi mhhuriq, qyuxan ka tuhunac u mnou quri tudaya. Beyhing ssbwihur ka mniq idas 7 dhuq idas 10 miyah knrmux Taiwan, madas balay knbeyhing quyux kiya ka dndulan qnrqilan rngecux, idas 11 dhuq idas 12 cida daw iyax kndnguwan kiya. Pndkanan quri qqyuxn Taiwan pa 2,600 rimi, kiya ka mkm3 qqyuxan jeynseykay, kiya ka knou bay quyux tawyu uri, kiya ka knkana mhhuriq bay yuci Asia uri; kcka niyi pa nniqan tuhunac pa niqan 90% ka mniq
== Singcng cyuhwa(行政區劃) ==
=== '''Balay bay nniqan qnlhangan('''實際統治區域) ===
==== Pusu tyawmu: Cyokaminkoku singcng cyuhwa mi Taiwan singcng cyuhwa ====
{| class="wikitable"
|+
|Tayhoku (臺北市)
|-
|Sinpey su (新北市)
|-
|Kirong su (基隆市)
|-
|Toeyng su (桃園市)
|-
|Sinciku keyng (新竹縣)
|-
|Sinciku su (新竹市)
|-
|Byoricu keyng (苗栗縣)
|-
|Taycyu su (臺中市)
|-
|Syoka keyng (彰化縣)
|-
|Ponghu keyng (澎湖縣)
|-
|Nanto keyng (南投縣)
|-
|Yunrin keyng (雲林縣)
|-
|Kagi keyng (嘉義縣)
|-
|Kagi su (嘉義市)
|-
|Taynang su (臺南市)
|-
|Takaw su (高雄市)
|-
|Heyto keyng (屏東縣)
|-
|Girang keyng (宜蘭縣)
|-
|Kareyngko keyng (花蓮縣)
|-
|Tayto keyng (臺東縣)
|-
|Taiwan (臺灣)
|-
|Kingmong keyng (金門縣)
|-
|Ryeyncyang keyng (連江縣)
|-
|Hucyeyn sng (福建省)
|-
|Ucyo yu (烏坵嶼)
|-
|Tongsa cyuntaw (東沙群島)
|-
|Nansa Taypingtaw mi Congcocyaw (南沙太平島與中洲礁)
|}
Kngkawas 1955 Tcntaw ini baka qduriq brinah Taiwan daw, balay bay qnlhangan niya Cyokaminkoku pa wana Taiwan pntaw mi Husu tawyu (Kana tndxral pa na Taiwan kana), Ponghu cyuntaw (Kana tndxral pa na Taiwan kana), Kingmong cyuntaw (Kana tndxral pa na Hucyeyn sng Kingmong keyng), Macu ryeytaw (MnHucyeyn sng Cangre keyng, Royeyn keyng, Ryeyncyng keyng, kngkawas 1956 daw sbuway quri Ryeyncyang keyng qmlahang ka kana tndxral), Ucyoyu (NmnHucyeyn sng Hutyeyn kng, kngkawas 1954 daw sbuway Kingmong ka rmirih qmlahang), kiya mi Tongsa cyuntaw mi Nansa cyuntaw na Tayping taw, Congco cyaw (MnnHaynan tepyey singcngcyu, kngkawas 1990 daw, wada sbuway Takaw Cicincyun ka rmirih qmlahang dhuq saya) mi kana tawyu.
Miyah thdil Taiwan ka seyhu niyi daw, alaw muda snkila uuda kcka qnlhangan mi nganguc qnlhangan, snpusal muda knpriyux singcng cyuhwa Taiwan, Ponghu, Kingmong, Macu. Hucyeyn sng mi Taiwan sng u mniq kngkawas 1956 mi kngkawas 1998 cida wada clkuhan ka biyax mi qpahun niya sngci seyhu, wada pqriyun congyang seyhu kana ka qpahun sngci seyhu da, wana qpahun slxan ka rngiyan. Kiya mi kngkawas 1967 mi kngkawas 1979 cida, Tayhoku mi Takaw pa kndadax Taiwan sng sngsyasu mkala psdhun cusyasu. Kngkawas 2010 cida, wada psdhun cusyasu seyhu uri ka mntna hicyo ka Tayhoku keyng, Taycyu su, Taynang su, kiya mi wada pryuxan Burah Tayhoku tmhangan ka Tayhoku keyng, kiya mi Tacyu su mi Taycyu keyng, Taynang su mi Taynang keyng u wada pspun ka keyng su mi psdhun mkala cusyasu. Kngkawas 2014 cida, wada psdhun mkala cusyasu ka Toeyng keyng mi pryuxun tmhangan Toeyng su.
=== '''Hwari cyangyu('''法理疆域) ===
==== Qtayi: Cyokaminkoku cyangyu, nkiya Cyokaminkoku kongkaw cyangyu singcng cyuhwa, pnluban Cyokaminkoku mi qnlhangan Mongku mi nniqan Taiwan ====
Cyokaminkoku mniq Tayriku cida ka kana knlbangan tndxral u 11,418,194 pinghwa kongri, kiya ka kana jeynseykay tu2 knbeyhing tndxral qnlhangan, cyangyu tudaya u dhuq Tangnuwuryanghay na Sayeynring, Tunarac dhuq u Heyrongcyang mi Usuricyang pnstrngan yayung, tuhunac u dhuq Nansa cyuntaw na Cngmuansa, Ritiansa hayyu, tuiril pa dhuq Pamiar kawyeyn na Pncuhe. Peyyang seyhu mniq kngkawas 1913 pkla hwayiring, psdhu sng, taw, keyng sanci singcngcyu cutu, so kawas daw phiyu 35 sngci singcngcyu. Kngkawas 1921 cida pa muda psanak “tepyeysu” mi “putongsu” dungan, phiyu Cingtu, Cinku, Songhu, Cingtaw, Haarpin, Hanko 6 ka tepyeysu. Kokomin seyhu u kngkawas 1927 mniq Nancing phiyu da u, plihan ka taw mi phiyu Singcng tucacyu. Kngkawas 1947 panpu tndxral pa kiya knkana 35 snghwen, 12 cusyasu, 1 tepyey singcngcyu mi Sicang tihwang.
=== '''Psdhu Sotu('''首都定位) ===
==== Pusu tyawmu: Sotu Cyokaminkoku ====
[[Patas bntasan:President house tp2.JPG|thumb|File:President house tp2.JPG(中華民國總統府 )]]
Kngkawas 1912 idas 3, Cyokaminkoku rinji sanggiing seyngkyo Yeynsukay ka tu2 rinji beyhing soto da u, Cyokaminkoku rinji seyhu pa kndadax Nancingsu mquru tudaya thdil Cingcaw sotu Peycingsu. Babaw da u rinji seyhu dhuq peyyang seyhu, to so dmuwi Peycing ka ngalan sotu Cyokaminkoku. Kngkawas 1928 kokomin seyhu pa wada mnhdu kokomin kemingcyun peyhwa daw thdil mniq Nancinsu ka sotu, kiya mi kngkawas 1931 ka muda pnwaya “Cyokaminkoku syuncng suci yeyhwa” kcka tu5 tyaw ptura bay matas kwotu ka phyuwan Nancingsu, psdhu hniwan sotu ka Nancingsu. Binaw mniq kngkawas 1937 cida Cyokoku knciyuk Tanah Tunux mccbu da u, alaw wada yahan lmiwaq Tanah Tunux mi Kokomin seyhu u mntna knwas cida idas 11 diyax 21 pa, pkla kari kana congyang seyhu ciko pa pkixan kndadax Nancingsu thdil Congcingsu.
== Seyji(政治) ==
=== '''Seyhu cyeyko(政府結構)''' ===
==== Pusu tyawmu: Cyokaminkoku seyji, Cyokaminkoku mi Taiwan Seyngkyo. ====
<gallery widths="140" heights="160" perrow="2" caption="Soto ka Cay ingwen, huku soto ka Ray cingte Cyokaminkoku saya.">
File:蔡英文官方元首肖像照 (cropped).png
File:副總統賴清德官方肖像.jpg
</gallery>Tukingal qnlhangan konghecu Asiaco ka Cyokaminkoku. Kiya mi uxay qnlhangan pnhiyu nanaq mndungus bay dsediq Taiwan ka Cyokaminkoku, Seyhu Cyokaminkoku u spuda “keyngpo Cyokaminkoku” mi sanmincuyi pnhiyu, brah u pdungus qnlhangan ka “minyo, mincu,minsyang ka mincu konghekwo”, bukuy u snrnu quri txtaxa minjoku u msbalay mincu cuyi, kongmin keynri dmuwi mincweyn cuyi, dmayaw ssediq ka minsng cuyi. Wada smlun ka keyngpo daw muda pnwaya ddha socangcu (dmka sotocu), Cyokaminkoku soto ka yeynso qnhlangan mi Cyokaminkoku sancyun tongsway, kiya mi spuda pnhiyu Swenwen ka 5 biyax keyngpo cyako kiya mi psuwan Singcngyeyng, Ripoing, Suhwayeyn, Kawsuyeyn, Cyeyncayeyn rrima ciko. Kngkawas 1994 tumn3 snbarah smmalu ka keyngpo daw, pskingal kari spuda kongmin ka msdurux seyngkyo phiyu soto, mntxan ratuc u 4 kngkawas mi malu mntxan lmutuc mangal dungan. Soto pa niqan biyax mpprngaw Singcngyeyng, Ripoing, Suhwanyeyng, Skeynging mi Cyeyncayeyng suwu, kiya mi psdhu snkaul Singcng ingcyo, pssli neyke.
Singcngyeyng pa, dmudul mku qmlahang qpahun qnlhangan, spuda waya pnssliyan pnwaya mi muru biyax qpahun muda, Singcng ingcyo ka pudu dmudul kekwey, soto ka psdhu phiyu, ana ini spuda kokoingkay smruwa. Trahuc daw phiyu pu, ingkay dcikwan muda qmpah qqpahun, kiya mi niqan 7 dhuq 9 ka cngwuing.
Ripoing pa, kiya ka knbaraw bay smmalu waya ciko, kingal ingcu na kokoingkay, Ripoing ingcyo pa kndadax nanaq ripoing muda umaw; 113 hiyi ka Ripoing u spuda tan 1 sweyncyu 2 pyawcu seyngkyo muda phiyu, mntxan ratuc u 4 kngkawas. Binaw alaw Singcngyeyng ingcyo ka spuda soto psdhu phiyu, ini spuda Ripoing psruwa, mnhdu pnrngawan Ripoing pa ana ini spuda Singcngyeyng mi soto smruwa uri, kiya ka niqan so ini pntna kari ka Singcng mi Rihwa cikwan daw mncun uka brahan ppsruwa mi psbalay.
Suhwayeyng pa, kiya ka Cyokaminkoku knbaraw bay suhwa cikwan, pusu bay u snri minsu, singsu, singcng susong, pcahu komuing. Suhwayeyng ingcyo, huku ingcyo mi 13 hiyi beyhing hwakwan pssli beyhing hwakwan kaygi, beyhing hwakwan mntxan ratuc qpahun pa 8 kngkawas, spuda soto ka pusa hangan, kiya mi spuda Ripoing ka smruwa daw psdhu phiyu, dmudul pskingal kari keyngpo, horicu uxay daw pnwaya, kiya mi dmudul keyngpo hwating snri soto, hukusoto na tanhean, kiya mi wada smliq waya keyngpo ka cngtang mi pplixun.
Skeynging, dmudul komuing cuke umaw, pskeyng seyhu kwanyeyn, sndhu umaw, kawhe ka qqpahun. Kiya ka knkana Skeynging ingcyo huku ingcyo pa, kana bay u 7 dhuq 9 hiyi ka Skeynging, mntxan ratuc qpahun u 4 kngkawas, spuda soto ka pusa hangan, kiya mi spuda Ripoing ka muda smruwa mi psdhu phiyu, kngkawas 2008 cida pa kana bay u niqan 338,305 hiyi komuing ka wada psdhuwan qpahun.
Cyeyncaing ka tqlahang qnpah seyhu na cangse tyawca ciko, trahuc knkingal ingkay u malu pquri singcng cikwan muda singcng tyawca, knkana cyeyncaingcyo, hukuingcyo mniq kcka, kana cyeynca ing u pnsliyan 29 hiyi sediq, mntxan diyax snpngan u 6 kngkawas, soto ka muda pusa hangan mi, spuda ripoing ka smruwa mi psdhuwan phiyu.
=== '''Horicu Pnwaya(法律制度)''' ===
[[Patas bntasan:Taipei Taiwan Judicial-Yuan-01.jpg|thumb|Seykining mku qmlahang keci hoing ka Suhwaing.]]
==== Pusu tyawmu: Keyngpo Cyokaminkoku mi Horicu Cyokaminkoku. ====
“Keyngpo Cyokaminkoku” mi “Keyngpo cngsyo tyawwen” ka pusu bay waya pnwaya Cyokaminkoku, kcka hiya u sndhu pusu biyax qnlhangan pa nkana ssediq qnlhangan kana, qmlahang txtaxa ssediq u niqan qbubur, kari, knkla, thdil nniqan, mssli pnsliyan mi knkingal kluwanan biyax mtrawah pa ini krmxi smliq; ssediq u ini psnaki ka snaw mi qridin (singcingsyang), snhiyan, minjoku, knpruwan hnyuwan, tangpay pa pntnaun qmlahang kana, kiya mi phiyu smalu biyax singcng, biyax smmalu waya (ripoing), biyax suhwa, biyax sskeyng, biyax keyngsa rrima biyax ka dmudul tnpusu seyhu, spuda biyax pnsdkanan pnwaya qmlahang nanaq dhiya ka seyhu tnualang, kiya mi sndhu quri so snrdingan bay ddaun qnlhangan mi tnqlahang biyax qqlahang qqridin, llaqi, ppqita narux, syakay pawsyeyn, ini khbaraw hiyi minjoku, sediq tnpusu. Tu1 qnlhangan muda pnwaya tongsing msturung kana Asiaco ka Cyokaminkoku. Ana so ini pntna ka qqita syakay quri smruwa pnwaya tongsing msturung pa, binaw suhwaing tahwakwan u spuda waya muda psdhu, pkla kari ini qqlhangi ka tongsing meturung daw smliq mtrawah msturung, biyax pnsdkanan, snpung diyax dmurun ripoing ka muda smalu waya qqlahang tongsing msturung. Kngkawas 2019 idas 5 diyax 17 cida, ripoing u muda cmiyuk pnklanan kari suhwaing tahwakwan, wada pdaun ka tongsing u malu spuda hucng cikwan pusa hangan msturung.
=== '''Qqita quri Seyji(政治立場)''' ===
[[Patas bntasan:臺灣人認同趨勢分佈(1992年06月~2014年06月).jpg|thumb|Kndadax iyax kngkawas 1922 dhuq kngkawas 2014, ssediq Taiwan pa qmita quri so dhiya nanaq “sediq Taiwan” mi “sediq Cyokoku” na knpriyux pklanan. ]]
==== Pusu tyawmu: Taiwan tongtu yiti, Cyokaminkoku cngtang, Taiwan citising, Taiwandukuricu undo, knkingal nniqn knkingal qnlhangan, 92kongsu mi pskingal Cyokoku. ====
Kndadax iyax kngkawas 1922 dhuq kngkawas 2014, ssediq Taiwan pa qmita quri so dhiya nanaq “sediq Taiwan” mi “sediq Cyokoku” na knpriyux pklanan.
Kndadax ptrawah tangcin daw, cngtang Cyokaminkoku u kawas kawas kndudul mrana ka knou niya, mniq kngkawas 2015 cida pa knkana na bay cngtang pa niqan 286 knou. dCyokoku kokominto u mquri tongyi niya pa ngalan dha Ttmukarac, mmquri dukuricu niya ka Mincu Cinputang, Taiwan Twancyey Ryeynmong, Sutayriryang, Taiwancicin pa ngalan dha Mkmsama kiya. Ddha dha pa qqita dha quri qnlhangan, pnklanan Cyoka mi pnklanan Taiwan, pnluban quri ddha mksipaw uclung, Hnyuwan seyji Taiwan, mnquri pusu biyax, ini pntna ka qqita dha “Cyokoku”, Ttmukarac pa qnita dha u “nCyokoku” ka Taiwan, kiyami Cyokaminkoku ka muru pnwaya mndungus bay qnhlangan, dmkuh mquri pskingal qmlahang ka Cyokoku, Mmsama pa qnita dha pa “Cyokaminkoku” ka hangan qnlhangan Taiwan kiya ka dmuwi pusu biyax qnlhangan dukuricu, ini sruwa Taiwan ka “nCyokoku”, kiya mi miying bay snrwanan waycyaw uxay daw dukuricu phiyu qnlhangan. Quri so waycyaw cngce pa, ddha niyi u mbiyax bay dmudul tumal pnssliyan kwoci kana, kiya mi qnita dha pa spuda sediq qnlhangan ka muda smruwa pkrana pusu biyax. Kiya u uxay Ttmukarac mi uxy Mkmsama uri ka Cinmintang, Mikwotang, Micongtang pa wada ngalan Mkmudu kiya.
=== '''Quri so pprngawan hnyuwan(地位爭議)''' ===
Hnyuwan seyji Cyokaminkoku saya mi ya niqan pprngawan pa, mnqnlhangan ini srwani qmita hbaraw kwoci, pusu bay mongday niya pa pneyyah Cyokajnminkonghekwo na “dungus quri kingal Cyokoku”. Cyokoku Kokominto mi Cyokoku Kyosanto na mccbu Kwo Kong, wada ini baka ka Cyokoku Kokominto, Cyokaminkoku qnduriq seyhu daw kiya ka miyax thdil Taiwan hini, hana prading cida pa spuda “Keyngpo Cyokaminkoku” pusa kari dhiya ka rmirih Cyokoku na murux bay taxa muru pnwaya pnhiya na seyhu, kiya u knttu sndhu pusa kari “tbrinah mcbu Cyokoku Tayriku” dungan mi “Sanmincuyi pskingal qmlahang Cyokoku”; binaw ddha pnusa kari niyi pa peyyah kngkawas 1990 daw wada kndudul ini dayi rmngaw da, qqita quri so niyi ka seyhu pa to bay so snrwanan dndulan ccngtang.
== Waycyaw(外交) ==
=== Pusu tyawmu: Waycyaw Cyokaminkoku mi rikisi waycyaw Cyokaminkoku. ===
[[Patas bntasan:Countries recognizing the Republic of China (Taiwan).svg|thumb|Pnluban quri nganguc Cyokaminkoku:]]
=== Pnluban Kwoci(國際關係) ===
[[Patas bntasan:REPUBLIC OF CHINA (TAIWAN) PASSPORT 2020.png|thumb|Kngkawas 2020 nhwasing seyhu Cayingwen ka bburah passport Cyokaminkoku, tukubeycu niya pa snbeyhing spatas “TAIWAN” ka rhiq niya. ]]
Hana pnhiyu ka Cyokaminkoku pa, alaw iyux spuda waycyaw srwananuu kiya mi lmutucdmuwi kari pnsdhuwan Cingcaw, babaw na hiti Peyyang seyhu mi Kokomin seyhu ka dmuwi kari pnsdhuwan ini pndungus muda ptrawah pprngaw. Kngkawas 1945 cida, tumal msupu phiyu Ryeynhekwo ka Cyokaminkoku, kiya wada mangal qpahun Qnlhangan Cangjn Riji Ryeynhekwo Anjeyng Rijikay. Qnlhangan tuirl pa ana so wada qduriq miyah Taiwan ka Cyokaminkoku u ida ini pstuq pnluban waycyaw, binaw Cyokajnminkonghekwo u mniq kngkawas 1971 cida wada pdanan “Ryeynhekwo taykay 2758 go cweyyi” wada mangal biyax rmirih “Cyokoku”; iyux meysa “ddha ka biyax rmirih” mi ini srwani, wada malax Ryeynhekwo ka Cyokaminkoku, wada ddulan mipix waycyaw, hbaraw bay qnlhanga ka mniq kknkawas 1970 smruwa Cyokajnminkonghekwo, kiya mi alaw quri “kingal Cyokoku” ida pnwaya kiya mi wada pstuq pnluban wayaw Cyokaminkoku. Alaw wada uka ka biyax mi hnhangan mniq Ryeynhekwo, ini knbaka ka knhbaraw snrwanan wayacyaw, kiya u ida niqan bay pprngawan na ka hnyuwan na seuji mi horicu ka Cyokaminkoku.
=== '''Pnluban ddha qnlhangan(兩國關係)''' ===
==== Pusu tyawmu: Pnluban ucilung ddha qnlhangan, quri mqriqu Taiwan, pnluban Cyokoku mi Taiwan saya. ====
[[Patas bntasan:2015 Ma–Xi Meeting 07.jpg|thumb|Kngkawas 2015 cida, Maingcyo mi Sicinping pa mniq Sincyapo muda mnwaya bay ptqita dqras ka ddha bukung qnlhangan.]]
Cyokaminkoku qnduriq seyhu miyah thdil Taiwan daw wada muda cyeyyeyn, ini ddha mtutuy ka knmalu mi qnnaqah mi tuturu ini sruwa cngce, hmtur ana manu muda pprngaw kari Cyokoku, pnluban Taiwan mi Cyokoku u wada so msqrbuq uka bay bbrahan, ssediq ddha qnlhanga pa wada so dalih mk50 kngkawas ini ppwaluk. Iyax Seyhu Cyangcingkwo ccida, pusa kari quri “Sanmincuyi pskingal qmlahang Cyokoku”. Iyax na cida u wada nuda snpusal Ucilung Taiwan weyci. Kngkawas 1996 cida pa alaw ka muda tumtxan knkana ssediq qnlhangan meytaq sota ka Cyokaminkoku; kiya ka nuda Ucilung Taiwan huytan weyci. Kngkawas 2020 cida pa krinah bay miyax pssicu Taiwan ka skoki kyosanto Cyokoku dungal.
== Cyunsu(軍事) ==
Pusu tyawmu: Butay qnlhangan Cyokaminkoku mi Cyunsu Cyokaminkoku.<gallery widths="140" heights="140" perrow="3">
File:Taiwan F-16 Debate - Flickr - Al Jazeera English (3).jpg|Kingal F-16 Block 20 skoki tlayan; hana kndadax citi Kagi skaya, hiti daw kiya ka muru Ucilung Taiwan kcka seyng muda qnburang qmlahang.
File:ROCAF C-130H 1307 Taxiing at Songshan Air Force Base 20160924.jpg|Mniq Songsan Kongcyun citi ka C-130H risu skoki hhaqun qqiya.
File:IDF F-CK-1A Single Front View.jpg|Pnuda Taiwan Kongcyun hangkong kongyey pkrana congsin u mnuda smnalu ka F-CK-1 Cingkwohawskoki tlayan (Cingcyeynkang citi).
</gallery>Cyokaminkoku pa ida so knbeyring mi mkla bay knkla ka cyunsu butay, psnakan Rucyun, Haycyun mi Kongcyun, soto Cyokaminkoku ka mpdudul kana butay. Dhuq kngkawas 1970 ccida, pusu bay qqpahun butay u ulkun dungan ka Cyokoku tayriku wisu qlhangan Kyosangto Cyokajnminkonghekwo, saya daw wada knpriyux qqlahang so uxay yahun mcbu ngalun pskingal qmlahang Cyokajnminkonghekwo. Pusu pnkranan butay pa kndadax Rucyun mi wada pquri Kongcyun mi Haycyun uri, biyax qqlahang u wada sbuway wencu seyhu qmlahang uri da. Kiya mi kwohwangpu Cyokaminkoku pa pusa kari “Sndhu qmlahang, ppchdil psicu” ka quri so uuda tnlayan, keykaku ita nanaq ka muda tqlahang krmxun mi hmkun ka heytay jnmincyeyhwang Cyokoku, kiya mi knrmun beytaq cnyukan cyunsu Amirika. Cyokaminkoku mi Amirika pa mnniq kngkawas 1954 cida mnuda ppatas pnsdhuwan “Cong Mey kongtong hwangyu tyawyey”, wada phiyu heytay Amirika syeyhwang Taiwan sringpu (USTDC), mi phiyu Tnpusu mniq Taiwan heytay Amirika komongtwan (MAAG), ya bay niqan 30,000 hiyi heytay Amirika tnpusu dmayaw qmlahang Taiwan, dhuq kngkawas 1979 pa wada tuhuy Cyokajnminkohekwo cyeyncyaw ka Amirika, kiya mi wada ptalax Cokaminkoku ka Amirika daw, tnpusu mniq Taiwan ka heytay Amirika u wada mlatac Taiwan uri da. Kngkawas 2018 prading dhuq saya pa, wada kndudul mkala ka knmalu pnluban Taiwan mi Amirika, mnsnpusal keykaku cyusu cawcyeyn pusu miyax Asia Taypingyang ka heytay Amirika, so niyi u kiya ka pkmalu pquri cyunsu Taiwan mi kwohwang.
== Keyjay(經濟) ==
[[Patas bntasan:1 taipei sunrise panorama dxr edit pangen 141215 1.jpg|thumb|Mpcriyu cida ka hidaw mniq singyicyu Taihoku, kcka tnpusu mhiyu ka smnluwan sspah knbeyhing pa kiya ka Tayhoku 101.]]
=== '''Pnklanan niya(發展情況)''' ===
==== Pusu tyawmu: Keyjay Taiwan, rikisi keyjay Taiwan, so snklwiun ka Taiwan. ====
Seyhu qnduriq Cyokaminkoku pa kndadax kngkawas 1949 daw pnusa ou kluwanan keykaku keyjay, kiya mi 1960 ccida u pnkrana cuko tawsyang keyjay.
Kngdadax kngkawas 1990 prading, wada kntikuh ka qqlahang seyhu quri keyjay tocu mi mtrawah mawyi, duma ginghang nqnlhangan mi nciyey qnlhangan ka kndudul suyohwa, kiya mi qnlhangan pa wada pusa kari pquri Cyokoku tayriku mi qnlhangan dtunarac hunac Asia ka cyeyci yongjn mi mquri tuhunac cngce. Babaw niya daw slhbun scuqi msdalih pnluban ka uucilung ddha qnlhangan niyi, kiya mi soto brah Apeyn (Cnsweypyeyn) mniq kngkawas 2006 cida u pusa kari “ndwanun bnkuwan qmlahang, niqan ririh ptrawah”, pkmlih scuqi sntmanan quri keyjay Cyokokuh.
=== Ppanan rulu(交通運輸) ===
[[Patas bntasan:TRA R189 across Shuangxi Station.jpg|thumb|Taytyey R190 sing kisya Caytyeynci muda eyki Swangsi.]]
==== Pusu tyawmu: Ppanan rulu Taiwan. ====
Pusu qmlahang dmudul cyawtong wangrwo na tawey ka Cyawtongpu Cyokaminkoku, kiya mi ttrahuc niya pa pnhiyu Cyawtongpu yunsu keyngkyoso ka muda psbalay mkkiyux ka rrulu. Cyokaminkoku kongru pa spuda pnwaya u psnakan kwotaw, sngtaw, staw, syeyntaw, cyutaw mi syangtaw, niqan spuda ddiyun kkluwanan na seymong kongru. Knbbaraw kcka Taiwan taw na kongru mi hhakaw pa ya bay niqan 47,000 kongri, to bay wa tqapur so tnkranan quri nniqan tuiril. Knbbaraw bay ddha bnkuwan elu beyhing pa to bay lmutuc tudaya dhuq tuhunac Taiwan kana, kingal ka kngkawas 1978 prading muda, knbbaraw u 373 kongri ka Congsan kawsukongru (kwotaw 1 haw), 1997 prading muda, kana bay knbbaraw u 432 kongri ka Formo kawsukongru (kwotaw 3 haw). Niqan uri ka tunarac nniqan tnkranan pa smnlanan Kwaysu tawru lmutuc, Tayhoku su dhuq Girang keyng pa niqan knkana Bnlingan Sweysa ka Cyangweysuy kawsu kongru (kwotaw 5 haw).
=== Kongyong suyey(公用事業) ===
[[Patas bntasan:Taipei Taiwan Beimen-Post-Office-01.jpg|thumb|Yobing Tayhoku.]]
==== Pusu tyawmu: Cyokaminkoku kongying suyey. ====
Pktrawah Cyokaminkoku bnkuwan bbuway deyngki, yunsu, psuwan smmalu na qqpahun u pusu bay ka bnuway speyyah Taiwan deyngki kojyo, dhiya nanaq u wisu qmlahang 78 ka hacideynsyo, niqan 27 ka Biyax puniq hacideynsyo, 3 ka Heneng hacideysyo, 11 ka Biyax bwuhur hacideynsyo, 39 ka Biyax qsiya hacideynsyo, 10 ka Rdax deyngki hidaw hacideynsyo, kiya mi 1 ka Cawsi hacideynsyo, kiya u smatang mniq iyax 4 kngkawas muda phiyu smmalu 2 Kntilux dxral hacideynsyo mi Hayyang wenca hacideynsyo, niqan uri ka Taiwan deyngki kojyo pa muda mari ddeyngki nngyeyn quri minying ciyey. Quri so pndungus pnyahan qsiya pa pnsnakan qmlahang nniqan Tayhoku ka Suyeycu pnyahan qsiya Tayhoku, kiya mi muda qmlahang quri nniqan icil ka Kojyo pnyahan qsiya Taiwan, niqan 31 ka koba pnyahan qsiya mi 47 ka Langu psliyan qsiya. Qqpahun quri yobing pa kndadax kngkawas 2003 ka Kojyo Cyoka Yobing muda, kiya mi brah niya u trahuc Cyawtongpu Cyokaminkoku na Yobing Congcyu Cyawtongpu. Kiya u Cyoka Yobing saya u Cyawtongpu Cyokaminkoku ka knkana dmuwi biyax na kojyo qnlhangan, kiya mi mniq knkingal nniqan phiyu 20 ka qmlahang congsincyu, 3 ka muda yocyeyn curi congsin mi 1,322 ka Yobing.
Cyokaminkoku u dhuq kngkawas 1996 brah cida han pa wana Cyoka tyeynsin ka muruxbay tyeynsin huwu niqan ka mincyeyn ciyey tumal yeynsin huwu sucang, Cyoka tyeynsin saya knbeyhing bay pnsung dhiya pa, niqan Yeyncwan tyeynsin mi Taiwan Taketa, bukuy daw Taiwan cusing (Weypaw tyeynsin) mi Yatay tyeynsin u skkingal phiyu uri.
=== Keswey cisu(科學技術) ===
[[Patas bntasan:Mainboard asus pbh 67-v IMGP9326 wp.jpg|thumb|Spuda kojyo Hwaswo kanpyutar smnalu ka ATX kuyke cucipan kanpyutar. ]]
==== Pusu tyawmu: Cyokaminkoku keci. ====
Cyokaminkoku mnniq Cyokoku Tayriku ccida, spuda rnduwan minkoku cyunhwa, qnlhangan icil ka tumal mi dndulan mccbu ka knkingal nniqan, kiya ka wada sccuqi thuway ka pkranan keci. Kiya mi kndadax qnduriq thdil miyah Taiwan ka seyhu daw, mntna madas pneyyah Cyokoku Tairiku na sweysu jncay mi keswey cisu, kiya ka ngalan snrdingan pkranan keswey cisu hiti. Kcka niyi u mnuda kawas kawas pkrana, bnkuwan keci Taiwan pa ya bay malu psnakan mquri qqpahun pphpah, quri so rang tlaway ka rmirih keci qqpahun ppwalang, mquri qqpahun pnsltudan smmalu cisu, quri so hwangcu ka rmirih smmalu knpriyux keci, kiya uri mi alaw ita nanaq pa mbiyax bay pkrana pantawti qqpahun kawkeci, quri ddiyun knkana kanpyutar, kwangtyey keci, qqpahun tongsyun pa mniq jeynseykay keyjay u nniqan bay hhangan ka qqpahun kawkeci Taiwan.
== Knhbrawan hiyi sediq(人口) ==
=== Pusu tyawmu: Knhbrawan hiyi sediq Taiwan mi kokomin Cyokaminkoku. ===
==== '''Nniqan knkingal minjoku(族群分布)''' ====
Pusu tyawmu: sediq Taiwan, minjoku Taiwan, Sediq Tnpusu Taiwan mi bnkuwan Cyokaminkoku nniqan Taiwan syang cn su cyu.
Wa mniq qnlhangan Cyokaminkoku ka sediq Taiwan saya pa niqan 23,590,744 hiyi sediq knhbrawan, kcka na hini pa 59.92% ka wa mssli mniq csyasu; jnko mitu knkingal pinghwang kongri u 650 hiyi sediq, kana jeyngseykay pa qnlhangan hmrinas 10 kbkuy hiyi sediq u msnul Mongcyara mi tu2 bnkuwan ka Taiwan. Pusu bay nniqan sediq ka tndxral Taiwan pntaw, kiya mi nniqan tuiril Taiwan tubrnux ka knhbaraw bay; duicil wa mniq Ponghutaw ka 103,410 hiyi sediq, wa mniq Kingmung cyutaw ka 135,816, wa mniq Macu reytaw ka 12,727 hiyi sediq, niqan uri ka knhbrawan knbkiyan hiyi sediq pa uka hangan dha meybu qnhlangan, smruwa sndha hangan qnlhangan ka Cyokaminkoku, niqan meybu qnlhangan niya pa kiya ka kokomin Cyokaminkoku kana. Kiya mi quri so pnspuwan mijoku pa, 95% ka Hanjoku (Hoio, Hakka mi Telu), niqan uri ka Nantaw Yusi Sediq Tnpusu Taiwan pa ya bay 2.5% kiya. Mnpusa kari “tuspac knbeyhing minkoku” ka Mincu Cinpu tang muda psbalay pnluban minjoku mi qnlhangan, hmrinas 90% ka minjoku u alaw ka mnsupu mnuda quri seyji mi kndudul pkranan “sediq Taiwan” ka knklanan, binaw ka ini dhuq 10% ka sediq qnlhangan pa qmita dhiya nanaq u “sediq Cyokoku” mnchaya mi ini pklanan “sediq Taiwan” ka qnita dha.
Kiya mi kcka niya pa niqan 84% ka Hanjoku pa llutuc tnhdilan 17 seyki dhuq brah kngkawas 1945 kndadax Cyokoku Tayriku miyah Taiwan, ddhiya niyi wa mniq nniqan Taiwan u wada dha ngalan “sediq pnsng”. “Sediq pnsng” u to bay kndadax Cyokoku Tayriku nniqan tunarac hunac, kiya ka knkana kndadax tmhdilan Hucyeyn sng tuhunac mkngahu ucilung, knkana knhbrawan hiyi sediq u 70% ka llutuc sediq Holo Taiwan, kiya mi kndadax Kwangtong sng ssiyaw thdil, knkana knhbrawan u 13.5% ka llutuc Hakka sediq Taiwan. Duma ka qnita dha pa Hanjoku Plmukan mi Hakka sediq pnsng pa to bay niqan daran Sediq Tnpusu Pingpu joku ka dhiya, binaw niqan ka sweyce u ini hari sruwa so niyi kari. Niqan uri ka 14% hiyi sediq ka kngkawas 1945 hiti kndadax Cyokoku Tayriku knkingal sng, msnul seyhu qnduriq Cyokaminkoku miyah thdil nniqan Taiwan ka “sediq Cyokoku”, kcka niyi u niqan 2% ka pusu bay wa mniq Macu ryeytaw na Hucominsi.
Sediq Tnpusu Taiwan u hmrinas 400 kbkuy kngkawas; hmrinas mk10 kbkuy kngkawas mi hmrinas knbkiyan kngkawas brah cida da u tna tnpusu mnniqTaiwan ka Nataw Minjoku, cbiyaw han pa plwanan “ sediq Formosa”; kana knhbrawan hiyi sediq u 571,427 hiyi sediq (kngkawas 2019 idas 12 mnhdu), knkana u 2.42%, beytaq saya pa psnakan seyhu 16 pusu minjoku dungan. Kcka niya pa ma mniq quri nniqan tunarac tuiril bbrnux, kiya ka Sediq/Seejiq/Seediq minjoku, Tayal joku, Truku joku, Bunun joku, Saisyat joku, Cho joku, Raaruwa joku, Kanakanav joku, Pangcah/Amis joku, Paiwan joku, Pinuyumayan joku, Drekay joku, Kavaran joku, Sakizaya joku mi Thau joku; Tau joku pa wa mniq Ranyu taw kiya, niqan uri ka hbaraw bay Pingpu joku pa ini qhdu snhdu phiyu hangan niya na, mray so Siraya joku, Pazeh joku, Kahabu joku, Tawkas joku, Kaytakran joku, Papura joku. Niqan uri ka alaw dndulan pnkranan kwocihwa, niqan knou bay knbkiyan hiyi ka qridin Cyokoku Tayriku miyah sediq Taiwan, mk10 knbkiyan hiyi ka qridin gaykoku miyah sediq Taiwan mi 30 knbkiyan sngari hiyi ka kndadax qnlhangan icil mpqpah rawkong, pspuwan kana ka kndadax qnlhangan icil bsiyaq miyah mniq Taiwan pa ya bay niqan 56.2 knbkiyan hiyi sediq. Kana kcka Taiwan sincumin pa quri so pneyyah Yeynag, Indunisiya, Taykwo , Huyryupin na qnlhangan tunarac hunac Asia ka 43.4 knbkiyan hiyi sediq, niqan uri ka 8.9 knbkiyanhiyi sediq u kndadax nniqan Cyokoku Tayriku, Hong kong mi Awmn.
Beytaq kongyeyn kngkawas 2016 cida pa, knkana qnhbrawan hiyi sediq Nataw minjoku/Nataw yucu pa 3 oku 86kbkuy knbkiyan sngari hiyi sediq, kiyami Taiwan ka pusu bay pnrdingan pnyahan mi bubu qnlhangan Nataw minjoku/Nataw yujoku, so kiya, hbaraw bay mstlutuc Nataw minjoku/yu joku pa kngkawan cnduray daw, snpusal bay miyah Taiwan miying pusu wamil dha mi muda ppwaluk bungka. Spuda klelu tnhdilan pa, Nantaw minjoku/yucu u pneyyah tuiril daya bay Taiwan thduil mquri Huyripin, Marian cyutaw, Pwoswoco, Sincineyya, Sumntara, Cwawa, Cyarorin cyutaw, Selomoh cyutaw, Wannase, Skeritwoniya, Huyci, Tongcya, Masawar cyuntaw, Hawaii, Sehuy cyutaw, tunarac bay ka Rapa Nui/Easter Island (Huhwotaw), Kuke cyuntaw, kiya mi tuhunac bay ka Aotearoa/New Zealand na Maori joku mi tuiril bay Madakasikara.
{| class="wikitable"
|+
! colspan="10" |'''Bnkuwan knbeyhing bay alang mkbrnux Taiwan'''
<small>kngkawas 2020 idas 7 hiti bay huku knhbrawan sediq.</small>
|-
!
!'''Bnkuwan'''
!'''Hangan alang mkbrnux'''
!Singcngcyu
!Knhbrawan hiyi
!'''Bkuwan'''
!'''Alang mkbrnux'''
!Sngcyu
!Knhbrawan hi
!
|-
| rowspan="10" |[[Patas bntasan:New_Taipei_Skyline_2018.jpg|thumb|Sinpey su]][[Patas bntasan:20211126 Taichung Skyline.jpg|thumb|Taycyu su]]
|1
|Sinpey su
|Sinpey su
|4,027,481
|11
|Heyto su
|Pingtong
|198,359
| rowspan="10" |[[Patas bntasan:Kaohsiung_skyline_2020_May.jpg|thumb|Takaw su]][[Patas bntasan:Taipei_Skyline_2022.06.29.jpg|thumb|Tayhoku su]]
|-
|2
|Tayc yu su
|Taycyu su
|2,816,792
|12
|Cupey su
|Sincu keyng
|198,122
|-
|3
|Takaw su
|Takaw su
|2,770,654
|13
|Yeyrin su
|Syokakeyng
|125,137
|-
|4
|Tayhoku su
|Tayhoku su
|2,620,037
|14
|Toryo su
|Yunrinseyn
|108,692
|-
|5
|Toeyng su
|Toeyng su
|2,260,043
|15
|Tayto su
|Tayto keyng
|104,904
|-
|6
|
|
|1,877,294
|16
|Tohun su
|Byoricu keyng
|103,993
|-
|7
|Sincikusu
|Sinciku su
|450,113
|17
|Kareyngko su
|Kareyngko keyng
|102,76
|-
|8
|Kirongsu
|Kirong su
|368,372
|18
|Nanto su
|Nanto keyng
|99,210
|-
|9
|Kagisu
|Kagisu
|266,833
|19
|Cawtwen cn
|Nantokeyng
|97,474
|-
|10
|Syokasu
|Syoka keyng
|231,876
|20
|Cutong cn
|Sincukeyng
|96,036
|}
=== Kari jiyi(語言文字) ===
==== Pusu tyawmu: Bnkuwan kari Telu mi kari tnpusu Taiwan. ====
[[Patas bntasan:Proportion of Taiwanese Language Used in House.svg|thumb|Iyax kngkawas 1945 dhuq kngkawas 2010, nniqan Taiwan llaqi 6 kngkawas mniq sapah dduwi kari niya mi knpriyux, psnakan kari hwayu Cyokaminkoku (rakaw tmkarac), kari Holo Taiwan (rakaw msama), kari Hakka Taiwan (rakaw mbbanah) mi kari Nantaw Taiwan (rakaw mdamay) ]]
Kari Telu ka ddiyun kari seyhu. Cyokaminkoku u pnhiyu kngkawas 1912 mniq Cyokoku Tayriku daw kiya ka muda dmudul kwoyu undo, Cyokaminkoku Cyawyupu ka muda phiyu Cyawyupu kwoyu tweysing weyyeynhuy pskingan psdhu. Cida seyhu u dmudul balay mndungus bay hnang kari sndhu, dmuwi hhnang kari dduwi seyhu Peycing ka Cyokaminkoku mdhu hhnang, kiyami smmalu cuin huhaw ka psdkanan. Kngkkawas 1920 ccida mangal dndulan sinwenswey undo, beytaq kngkawas 1940 mnhdu ka dmudul kari hwayu Cyokoku Tayriku. Kokomin seyhu u kngkawas 1949 qnduriq miyah nniqan Taiwan daw, bsiyaq balay mniq sapah pyasan tmsa kari hwayu ka pusu bay dduwi kari Telu, kiya mi dmudul cngti kari Cyokoku ka bbtasun patas, snrdingan kyoiku u karikwoyu ka knou bay diyax slhayan pyasan, binaw hhiti daw prading smluhay kari Holo, kari Hakka mi smluhay kari Sediq Tnpusu Taiwan mi kari Huco (kasi ka nniqan Macu kiya) mi kari Telu ka ngalan kari pnsdkanan.
Ana so kari Telu (Hwayu) ka pnspuwan bay dmuwi kari, niqan nanaq lhayan dmuwi kari knkingal minjoku txtaxa minjoku Taiwan uri, quri so hbaraw sediq u sediq Holo pa, dmuwi kari Holoka ngalan dha kari tnpusu kiya; Hakka minjoku uri pa dmuwi bay kari Hakka Taiwan pprngaw uri. Ana so dmuwi kari Telu pprngaw ka sediq Cyokoku mnniyah thdil Taiwan ak dhiya, hbaraw ssediq Ryencyang keyng mi Ucyo syang u ngalan dha pusu tnkari ka kari Huco mi kari Husyeyn. Niqan uri ka Sediq Tnpusu Taiwan dduwi dha kari pa kiya ka balay bay mndungus pusu pnyahan kari Nantaw minjoku/Nantaw yusi, binaw wada kndudul mlih ka mkla rmngaw kari Sediq Tnpusu Taiwan, dmuwi kari Telu ka wada mrana. Niqan 16 minjoku mi 42 kluwanan ka kari nngari saya pa, niqan 5 kluwanan ka kari ya bay mmusa pkngatun da.
Binaw dmudul kari Telu u, so dmuwi bay kari Sediq Tnpusu Taiwan ka txtaxa minkoku mi wada luhay dmuwi kari Tanah Tunux ka Sediq Tnpusu Taiwan mi kana ssediq Taiwan Holo mi Hakka uri pa snburah prading smluhay kari Telu dungan, kiya mi alaw so niyi wada kndudul mowic ka kari tnpusu txtaxa minjoku Taiwan. Spuda kngkawas 2010 jnko puca cida, hmrinas 6 kngkawas mniq sapah dmuwi kari Telu u 83.6% mi dmuwi kari Holo u 81.9%, dmuwi kari Hakka u 6.6% mi dmuwi kari Sediq Tnpusu Taiwan u 1.4% balay kiya, binaw skari Holo, skari Hakka mi skari Sediq Tnpusu Taiwan pa alaw kngkawas u kndudul mlih uri ka skari kngkawas. Mniq syakay u knpstutuy ka Taiwan kari jiyi undo, hbaraw keyng su u dmudul smluhay kari tnousu, malix hmtur stusa kari ka seyhu daw, Kwoyu tweysing ingkay uri u psbalay quri dduwi kari tnpusu kari mi dduwi jiyi, kiya mi prading muda smluhay kari Holo mi kari Hakka mi kari Sediq Tnpusu Taiwan. Mray so alaw qqlahang dmuwi kari Huco, kiya ka knkana llaqi muyas sapah oyasan tiping Macu ryeytaw pa muda nanaq smluhay kari tnpusu dha nanaq.
== '''Snlhayan snhiyan('''宗教信仰) ==
=== Pusu tyawmu: Snhiyan Taiwan mi snhiyan nniqan Taiwan. ===
{| class="wikitable"
|[[Patas bntasan:Taipei Taiwan Mengjia-Longshan-Temple-00.jpg|thumb|Wa mniq Tayhoku su ka Bangka Rongsansu. ]]
|}
“Keyngpo Cyokaminkoku” u qqlahang ssediq malu niqan mtrawah snhiyan mi muda biyax waya pnsdhuwan, kiya mi psdkanan qmita kana ka knkingal snhiyan. Spuda dndulan sediq tnhdilan Taiwan, wada mdhu mi bsiyaq pklanan ka sediq tnhdilan Holo joku pnsltudan snhiyan dha Bukyo mi Dokyo, kiya mi mniq tuiril qnlhangan qqtan bay Kiristo burah kyo, Teysukyo mi Isrankyo ka snhiyan u niqan hbaraw bay sinjya uri, spuda kngkawas 2005 ka jnko puca pa, niqan 18,718,600v hiyi sediq ka niqan snlhayan snhiyan (81.3%), niqan uri ka 14% dhuq 18% hiyi sediq pa uka snhlayan snhiyan dha. Kiya mi ndanan bnkuwan klwanan tyawca seyhu ka 26 snlhayan snhiyan pa, mnkuwan bbrah 5 ka Bukyo (8,086,000 hiyi sediq, 35.1%), Dokyo (7,600,000 hiyi sediq, 33%) Ikwando(810,000 hiyi sediq, 3.5%), Kiristo burah kyo(605,000 hiyi sediq, 2.6% ) mi Teyngskyo(298,000 hiyi sediq, 1.3%). Amirika congyang cingpawcyu na “Scey kaykwang” pa tmiyu hmrinas 93% hiyi sediq ka wada msupu Cyokoku snhlayan, Tasng Bukyo, Jukyo, thmuku utux rudanmi Dokyo na knou Utux snlhayan niya, niqan 4.5% hiyi sediq hiyi sediq ka smluhay Kiristo burah kyo mi Teynsukyo na kuriscyang, niqan uri ka ini khrinas 2.5% ka sinjya Isrankyo snhiyan.
=== '''Huri cyocu''' ===
{| class="wikitable"
|[[Patas bntasan:ROC-MOHW Building 20160723c.jpg|thumb|Seykining qmlahang kokong weysng, pqita narux huwu mi syakay huri ka Cyokaminkoku weysng huripu. ]]
|}
Taiwan kokong weysng, pqita narux huwu mi syakay huri pa peyyah kngkawas 2013 idas 7 daw wada mkala Cyokaminkoku Weysnghuripu ka seykining, kiya mi kngkawas 1995 cida ka muda Cweynmin cyeynkang pawsyeyn pa spuda Weysnghuripu congyang cyeyngkang pawsyeynsu qnlahang. Cweynmin cyeynkang pawsyeyn ka kingal kluwanan syakay pawsyeyn, spuda dmudul kongmin pqita narux pawsyeyn cihwa, dmayaw knou bay pqita narux huwu mi tqlahang mnarux na qqpahun. 99.5% kongminsaya pa wada tumal cweymin cyenkang pawseyn, Cweymin cyeynkang pawsyeyn u wada dmaya quri sediq ttikuh nngalan hbangan, ntaygo heytay, ini khrinas 3 kngkawas ka llaqi, uka qqpahun sediq, mqraqil sediq, rrudan sediq, uxay daw qqrinuc sediq u ddyawan kana ka hbangan pqita mnarux. Cweynmin cyeynkang pawsyeyn pa kiya ka nngalan qnhlangan knkana 5.44%, kiya u quri so txtaxa kluwanan ssediq pa niqan ka dnlulan dha smpu bbuway hbangan cyeynpaw, quri so bbuway hbangan pa txtaxa hiyi sediq u malu umaw tnpusu qqpahun uxay uri u ita nanaq ka muway bbiqun hbangan.
=== '''Weysng pqita narux''' ===
{| class="wikitable"
|[[Patas bntasan:Taipei Taiwan National-Taiwan-University-Hospital-03.jpg|thumb|Kwori Taiwan sapah pyasan knbeyhing yisweyyeyn huse byoing. ]]
|}
Mniq syakay Taiwan saya pa, pdkanan t1 knbkiyan hiyi sediq daw qmniqan 20.2 hiyi ising, 5.31 hiyi ka ising rupun mi 69.01 ka tqiyan mnarux so niyi ka pnqita narux huwu. Dhuq kngkawas 2012 cida, niqan 502 ka byoing mi 20,935 ka sapah sanan pqita narux Taiwan, kcka hini u kiya ka knkana 82 ka byoing qnlhangan mi 447 ka sapah sanan pqita narux. Kiya mi kngkawas 2009 cida muda mhmuc umaw 3.360 hiyi mnarux sediq muda ppkla ya malu ka ndanan qmpah pqitanarux byoing daw, niqan 75.1% hiyi sediq ka “mqaras balay” qmnpah byoing, niqan 20% hiyi sediq ka “malu” qmnpah byoing mnca haya, wana 4.4% hiyi sediq mnarux ka quri so qmnpah byoing uxay uri u qnlhangan dha pa “ini qqaras” mi “ini bay qqaras”. Kngkawas 2000 cida, pnsdkanan dduwi hbangan knkana weysng ka sediq Taiwan pa ya bay 752 pila Amirika; kngkawas 2001 cida, dduwi hbangan weysng pa kiya ka nngalan qnlhangan knkana u 5.8%, kcka niyi u 64.% dduwi hbangan u wada spuda hbangan seyhu ka muway. Tqlahang mnarux congsin knkana qnlhangan Taiwan ka Cyokaminkoku Weysn huripu cipin kwancsu, pusu bay seykining tqlahang narux, tyawca narux, umarang yicing mi tqlahang narux ka qqpahun dha, kiya mi snpusal pquri ceyhe, tngkeje, cangpingtu, mchdil bay cising husitaw cnghocyun (SARS), cyasing ryokan pingtu H7N9 yasing mi yicing pawhwa muda kndahang. Niqan uri ka pquri pnhiyu iyu spin anheyng ka Weysng huripu uuqun iyu kwanrisu, seykining tqlahang iyu, yimyaw, qqiya ddiyun mnarux, uuqun, hucu uuqun mi pcpingan krimu na pincu anjeyng mi bbrihan niya.
=== '''Kyoiku tisi''' ===
==== Pusu tyawmu: Kyoiku Taiwan mi rikisi kyoiku Taiwan. ====
{| class="wikitable"
|[[Patas bntasan:Taipei Taiwan University-of-Taipei-05.jpg|thumb|apah pyasan tubeyhing pnhiyu Tayhoku su. ]]
|}
Pnwaya kyoiku Cyokaminkoku prmaxan Cyokoku mi Amirika kyoiku tisi tukubeycu niyapnhiyu, kiya mi mniq kngkawas 1945 cida spuda pusu bay biyax qmnlahang Taiwan ka Amirika pa dmurun Cyokaminkoku ka qmlahang Taiwan, kiya ka prading mniq Taiwan muda, spuda Cyokaminkoku Cyawyupu ka seykining.So hiti daw muda pnwaya “Waya kokomin kyoiku” kiya u malu mngari kngkawas kokomin yiwu kyoiku ka qnlhangan sediq, so bukuy dungan u wada pkranan mngari kngkawas msltudan slhayan, mniq kngkawas 2012 cida u niqan 99.15% ka laqi muya lmutuc muyas pyasan tubaraw mi pyasan cisusing tubaraw. Kyoiku sitong saya pa 6 kngkawas ka pyasan tutiping kyoiku, 3 kngkawas ka pyasan tukcka kyoiku, 3 kngkawas ka pyasan tubaraw kyoiku mu 4 kngkawas pyasan tubeyhing kyoiku. Saya pa knkana u 158 pyas tubeyhing kyoiku, kiya mi psnakan putong kyoiku (pyasan tubeyhing, dukuricu sweyyeyn) mi cicu cyawyu (koci pyasan tubeyhing, cisu sweying) ddha beyhing tisi, niqan bay hnhangan na pyasan beyhing u niqan pnhiyu qnlhangan Taiwan pyasan tubeyhing, pnhiyu qnlhangan Taiwan keci pyasan tubeyhing, pnhiyu qnlhangan Cyawtong pyasan tubeyhing, pnhiyu qnlhangan Cngkong pyasan tubeyhing, pnhiyu qnlhangan Congyang pyasan tubeyhing, pnhiyu qnlhangan Cinghwa pyasan tubeyhing, pnhiyu qnlhangan Cngkong pyasan tubeyhing, pnhiyu qnlhangan Congsan pyasan tubeyhing, pnhiyu qnlhangan Cngcu pyasan tubeyhing.
Cyokaminkoku Cyawyupu u mniq kngkawas 2007 pusa kari mprading dmudul Mk12 kngkawas kokomin snrdingan kyoiku, binaw alaw uuda yosang mi ini sruwa ka rrudan laqi mi wada thtur, kiya mi so mniq cngce peytaw u niqan so pnsblayan ka qnita.
=== '''Cwanpwo meyti''' ===
==== Pusu tyawmu: So lnlamu tunanaq ka Cyokaminkoku meyti mi Taiwan meyti ====
Kngkawas 1999 cida, quri so singbung mtrawah pa wada lixan ka quri hhtran, kiya ka wada kasi so qnpuran miyah ka lnlamu kluwanan cwanpwo meyti, binaw knou ka pprngawan mquri lnlamu tunanaq meyti uri. Kngkawas 2008 cida u niqan 1,300 sngari singbung ciko, to bay so tutipiq sying ciyey. Kcka knbeyhing bayqnlhangan tongsyunse ka Congyang tongsyunse pnhiyu kngkawas 1924, duma cnhdilan bay singbung ciko pa niqan so cingci mi cinjong pusu niya ka Cyokoku cingci tongsyunse.
== Bungka(文化) ==
==== Pusu tyawmu: Bungka Cyokaminkoku mniq Cyokoku Tayriku ccida, bungka Taiwan, rikisi bungkaTaiwan mi bnkuwan ddiyax smsung Cyokaminkoku. ====
=== '''Bungka mmahun mi uuqun''' ===
{| class="wikitable"
|[[Patas bntasan:Taichung 2013 nightmarket 2 amk.jpg|thumb|Taycyu su kingal bbriwan sanan rmiwaw kman kan wisu mbari ruwey. ]]
|}
==== Pusu tyawmu: Mmahun mi uuqun Taiwan, damac Taiwan, uuqun Taiwan, bungka ociya Taiwan mi sanan rmiwaw kman Taiwan. ====
Bungka mmhun mi uuqun Taiwan pa pusu bay ka damac Taiwan, mmalan hongke knkingal bungka mmahan mi uuqun, pusu bay u niqan damac Holo Taiwan, damac Hakka Taiwan kiya mi quri so ddamac waysng (syangcay, rucay, weycay). Alaw hbaraw bay llutuc sediq Taiwan pa kndadax Cyokoku Tayriku Hanjoku kana, so kiya ddamac u pneyyah damac Cyokoku, kiya mi wada malan hongke knkingal nniqan Cyokoku. Alaw qpuran ucilung ka Taiwan, heycaw yangryo ka muda mi knskuy hngak misan ka mquri tuhunac, kiya ka wada mdungus bay ka kana lnlingay haycan cuyeyn, sediq Taiwan pa mkan bay quri qqcurux, peyrey, cyakerey mi mundus kcka ucilung. Alaw tmabu nanaq ou kluwan uuqun tnbuwan ka Taiwan, quri so hiyi rodux, siyang babuy, hiyi dapa mi hiyi miric pa niqan briyan mi kmkan u niqan uqun uri. Ana so uxay knbeyhing bay ka dxral qqpahun phuma pnwalang, binaw mndungus bay ka kluwanan pnhuma pnwalang, sediq Taiwan pa buwax payay ka pusu bay uuqun (cbiyaw bay han pa macu, bunga mi sari ka pusu bay uuqun).
[[Snakun:Toda]]
Niqan ka mniq kcka elu pa niqan bay hhangan ka bungka“syawcu”, mnhdu phapuy ka uuqun pa psnakun pusa sara tiping. Knkingal cyawtanhwan pa mssli mukingal sanan rmiwaw kman da, qrasun bay mi niqan bay hhangan ka sanan rmiwaw kman pa niqan Ryohe yeysu, Surin yeysu, Rwotong yeysu, Hwayeyn yeysu, Hongcya yeysu, Hori kwankwang yeysu, Hwaryey Tongtamn yeysu. Kiya mi wada mchdil bay bungka rmirih kndusan. Uuqun bay ka syawcu pa Owaceyn, Syangcipay, Cotohu, Syeynsuci, Sngcyeyn Manto, Misyeykaw, Owamiswa, Rujohwan, Bacang, Bawan, Tancaymyeyn, Gubami, Syawrongpaw, Teynpura, Pitan Tohu, Yonghe Tocyang.
=== '''Yiwen Hwotong''' ===
==== Pusu tyawmu: Taiwan yisu, Taiwan wenswey mi Taiwan inggaku. ====
{| class="wikitable"
|[[Patas bntasan:Taiwanese opera2.JPG|thumb|Kocaysi ka mnkuxul bay sediq Taiwan pnsltudan sicyu uri, kiya ka rmirih pnsltudan pyawyeyn yisu uri. ]]
|}
Wada dndulan kngkawas 1919 burah bungka undo, pkranan kklanan tuiril bungka mi konghecu ka qqnita. Ndanan Taiwan pa pnuda lntudan umarang kari mi bntasan ppatas, quri so jucya mi bungka Holo ka pusu, binaw niqan ka ini pntna qqita dha pusu pnyahan mi kiya ka wada ppkhruy; alaw ka Taiwan u ndanan ou ini pntna qnlhangan mi minjoku qmlahang, kiya a syakay saya daw wada kndudul pkranan so Taiwan ka kklanan mi knou bay kluwanan bungka, binaw uuda Taiwan uri ka pprngawan bay mniq kcka qnlhangan uri. Kcka niyi pa quri so msupu pnsltudan mi bungka jitay saya mi, wada mrimax Hanjoku Jucya bungka mi bungka Sediq Tnpusu Taiwan ini pntna bungka; say aka muda pkngalan pnsltudan bungka ka knkana Sediq Tnpusu Taiwan (Taiwan geynjuminjoku) waya mi bungka; kiya ka Hanjoku na ssaqic patas, patas trasi abura, patas tngrong, snqriyan qhuni mi cusyo ciyi ka pusu mincyeyn yisu, kiya ka knkana alaw haytaw bungka mi kndudul wada so smsung Cwencyey, smsung Yeynsyaw, Cingmingcey, smsung Ilisin pangcah, smsung Kurusmasu mpduwi bawa Yesu Kiristo.
=== '''Ingsu Yure''' ===
==== Pusu tyawmu: Eyga Taiwan mi ppsasing Taiwan. ====
{| class="wikitable"
|[[Patas bntasan:Taipei Golden Horse Film Festival in Ximending 20171111.jpg|thumb|Cinmacyang ka knkana jeyngseykay tu1 snadu eyga kari Telu, kiya mi Cincyucyang kari Sediq Tnpusu Taiwan mi kari Holo mi kari Hakka mi kari Telu, kiya mi Cincongcyang snadu Taiwan cwanpwo meyti; pspuwan “Turu King” sunca haya. ]]
|}
==== ====
Taiwan saya pa ingsu yure huwu yangmaw u wada knpriyux balay, wada dmuwi uka seyng wangru, niqan seyng waru, wangci wangru meyti mi suwey keci ka snrdingan pkranan dhuq bungka Tacong cwanpwo. Quri so qqtan treybi Taiwan pa wada sqrasun bay qmita knkingal klealang mi qblhangan icil, wada qtaun mniq qnlhangan Sincyapo, Maraysiya mi duma qnlhangan Asia co. Ou bay kojyo treybi u wada muda smmalu qqtaun ryeynsyucyu treybi, alaw ka kasi ka muda muru skxlun sediq Taiwan mi wada prmuxun psnakan ka kluwannan Taiwan treybucyu, mray so “Ecwocyu cuwen”, “Hwayang sawneyn sawnyu”, “Mingcong cutting kuxun misu”, “Wada smkuxun cyawkeri”, “Picu ingsyong” so kuxul dha mi mndungus wada spqita qnlhangan icil Asia co. Niqan uri ka alaw syakay saya pa kari bay kluwanan ka bungka, mtrawah mi mndungus bay biyax smnalu, kiya mi pndungus knmalu bay nniqan pkranan mpqpah eyga mi treybi.
=== '''Mpriwaw kwankwang''' ===
==== Pusu tyawmu: Kwankwang Taiwan ====
{| class="wikitable"
|[[Patas bntasan:Taipei Taiwan National-Palace-Museum-02.jpg|thumb|Wa mniq Tayhoku ka pnhiyu qnlhangan Kukong pwowuyeyn. ]]
|}
Mquri Taiwan rmiwaw kwankwang ka knhbrawan sediq mpriwaw pa kawas kawas kndudul mrana, spuda snpuwan Cyawtongou kwankwangcyu pa, mniq kngkawas 2015 cida u niqan 10,439,785 hiyi sediq mpriwaw ka mniyah Taiwan, mrabang 5.34% kngkawas 2014 mntna diyax cida; kwankwang mpriwaw sediq pa to bay kndadax Asia co ka hbaraw, bnkuwan ka qnlhangan u Cyokoku, Tanah Tunux mi nniqan Hongkong Awmn, kndadax Asia co icil niya ka sediq mpriwaw u pusu bay niya u kndadax Amirika mi Awco. Kiya mi kngkawas 2014 cida, Taiwan mniq Wanstaka jeynseykay ryoko alang mkbrnux pnkla kari kcka hiya u bnkuwan tu15. Kcka hicyo na bay ssanan rmiwaw u kiya ka knkana konhyeyn qnlhangan, hongcing tetingcyu qnlhangan mi kwankwang yocicyu, niqan uri ka Taiwan syosyeyn nongcang mi ssanan mlanguy qhdil pa kuxul bay hbaraw sediq mpriwaw uri. Seyhu saya pa wisu prading muda pkranan mpriwaw pqita narux uri, kiya mi keykaku mpsmalu alang bbyoing muda mpqpah sediq mpriwaw pqita narux. Taiwan pa wa mniq alang mkbrnux pusu bay qqtanan pa niqan Tayhoku 101, mniq kngkawas 2004 dhuq kngkawas 2010 iyax na niyi pa knbbaraw bay knbeyhing sapah knkana jeynseykay, kiya ka knkana Mtrawah kwangcang, Cawutaw, kkluwanan kineyng kongyeyn mi knkingal sanan rmiwaw kman. Kiya mi Taiwan saya pa niqan tqapur bay 24 diyax sanan mari qqiya, niqan bbriwan uuqun mi ppwaluk mnsupu cinjong ciko mi seyhu uri, so kiya mi malu muway pila tnrdu rulu, pila qsiya, pila baking mnriq rulu, bbuway pila singyongka mi malu ppadas padas dnurun mi ppadas qqiya uri.
=== '''Pnsung Tiyu''' ===
==== Pusu tyawmu: Taiwan tiyu ====
{| class="wikitable"
|[[Patas bntasan:Flag of Chinese Taipei for Olympic games.svg|thumb|Pquri nganguc pnsung tiyu ka Taiwan pa pusu bay u dmuwi splawa ricah. ]]
|}
Pusu bau undo Taiwan pa niqan pangcyo, rancyo mi reycyo, knkingal nniqan u phiyu cingci undokwan, kokomin undu congsin, undo kongyeyn, ou kluwanan sanan undo, langu tmapaq, pangcyo cang, kawarhu cyocang, elu ddeynsya. Wada ngalan undo sediq qnlhangan ka pangcyo u kuxul bay knkana sediq, Cyokaminkoku Pangcyo syeyhuy pa kngkawas 1989 cida ppsli phiyu Cyoka Cyeypangcyo Tareynmong, kiya mi kngkawas 2003 wada msupu Taiwan Cpang Tareynmong. Taiwan Cpang Tareynmong saya pa niqan 4 dha ka mpnsung boru niya. Pndkanan muda qmita pnsung boru pa niqan 6,079 mhiyi sediq. Taiwan pa mnuda pnsung boru kngkawas 2001 mi kngkawas 2007 Asiaco pangcyo cinpyawsay, kngkawas 2007 Sucyeypey pangcyosay mi kngkawas 2013 Sucey pangcyo cingteynsay, kiya mi kngkawas 1982 mi kngkawas 1992 Orinpike undokay pa wada mbiyax mangal Dongpay mi Ginpay, niqan uri ka so Wangceynmin, Cnweyin, Cawcinhuy, Kwohongcu, Nihute, Hucinrong ka mbiyax bay mpsboru niya ka txtaxa niyi pa wada tumal cnbu boru Amirika cpang Tareynmong.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [[:en:List_of_current_heads_of_state_and_government|List of current heads of state and government]]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
*https://zh.wikipedia.org/wiki/中華民國<nowiki/>(參考自中文維基百科)
ta83knurjh9vv0tzhq1dgn5tu1ru6ca
Taiwu
0
1412
100940
73138
2023-10-06T00:39:22Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100940
wikitext
text/x-wiki
= Taiwu (泰武鄉) =
Nsgan Taiwu o gaga Nsgan Pingtung, kmpraan kana dxgal o 124.11 km², (dxgal dgiyaq o 62.71 km², dxgal pmblxan o 55.5 km²). kmhbragan hiyi o 5,057, sapah o 1,288, seejiq tnpusu 4,921 hiyi, knhbragan hiyi o 97% (Paywang). Paywang ka hbaraw balay alang hini.
==Nyusan qpahan==
Nsgan Taiwu o niqan 6 alang ni maxal 9.
9 o, Qapedang (武潭部落), Kaviyangan (佳平部落), Ulaljuc (泰武 (吾拉魯滋) 部落), Masisi (馬仕部落), Piyuma (平和部落), Ludja (安平部落), Tjaialev (達里部落), Puljetji (佳興部落), Tjaranauma (萬安部落).
== Pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
drtrfwohcmk0yt71r1hvf7n68dkbz8i
Tai’an
0
1413
100941
70008
2023-10-06T00:39:24Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100941
wikitext
text/x-wiki
Tai’an (泰安鄉)
Nsgan Tai’an o gaga Nsgan Miaoli, kmpraan kana dxgal o 602.88 km², (dxgal dgiyaq o 524.2 km², dxgal pmblxan o 59.69 km²). kmhbragan hiyi o 4,814, sapah o 1,508, seejiq tnpusu 3,986 hiyi, knhbragan hiyi o 83% (Embgala). Embgala ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Tai’an o niqan 8 alang ni maxal 16.
16 o, B’anux (天狗部落), Maylubung (梅園部落), Mepuwal (象鼻部落), Mabanan (永安部落), Malabang (馬那邦部落), Suru (蘇魯部落), Pakwari (八卦力部落), Gali-hwan (南灣部落), Matabalay (榮安部落), Mabatuan (大坪部落), Tabilas (圓墩部落), Maibagah (司馬限部落), Sakuhan (細道邦部落), Swasiq (斯瓦細格部落), Maytayax (大安部落), Quwis awi’ (砂埔鹿部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
Shitan (獅潭鄉)
tr3kp5xffjwi0wmqbqfjwciznbtrlwd
Tajikistan
0
1414
71009
71008
2021-07-21T14:39:51Z
HuwacBasaw1234
49
/* Tajikistan(塔吉克) */
71009
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Tajikistan.svg|thumb|Flag of Tajikistan- Kwoci Tajikistan(塔吉克國旗)|alt=Flag of Tajikistan|330x330px]]
= Tajikistan(塔吉克) =
[[Patas bntasan:Emblem of Tajikistan.svg|thumb|File:Emblem of Tajikistan.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Yacow ka [[Tajikistan]], 39 00 N, 71 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 144,100 sq km(hangan na o Tg96)
(knlbanga dxgal o 141,510 sq km, knlbangan qsiya o 2,590 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 8,330,946 hiyi.
Gaga [[Dushanbe]] ka pusu alang paru, jiyax 9 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Tajikistan ga wada sugan 34.70% ka dxgal qpahan, 2.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 62.40% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Emomali Rahmon, pnaah hngkawas1994 idas 11 jiyax 16pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Tajikistan (orthographic projection).svg|thumb|
* File:Tajikistan (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)
]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Tajikistan(塔吉克) =
Dacik konghkuo ( kari Dacik : Ҷумҳурии Тоҷикистон;Eyu : Республика Таджикистан ), thnganan Dacik, alang congya uri, nniq Afuhan、Ucpeyk、Citcis ni pska Conghua jnming konghkuo, nniq alang Congya ni congkuo ida ciway bi knlaban dxgal dha.
== Ris(歷史) ==
==== Pusu pntasan : endaan Dacil ====
Kingal sjiqan sbiyaw ka Seejiq Dacik.
· Brah kongyueyn 6 sci dhuq brah 4 sci, nAjimeynittikuo;
· Brah kongyueyn 3 sci dhuq brah 2 sci, nYarisanta silatikuo – Paktriya wangkuo ni Badiyatikuo;
· Kongyueyn 1 – 4 sci, nIsuan wangjaw;
· Kongyueyn 4 – 6 sci, nYeyntatikuo;
· Kongyueyn 224 – hngkawas 651, nBossasan wangjaw
· Kongyueyn 661 – hngkawas 750, nUmay wangcaw
· Koyueyn 750 – hngkawas 1258, nApas wangjaw ;
· 9 sci dhuq 11 sci, nDasir wangjaw ni Saman wangjaw, kika pnsupu alang Dacik.
· 13asci, gaga qhlangan sejiq Tadan Mongkutikuo;
· 14 sci dhuq 15 sci, n Deymurtikuo ka pqlahan;
· Kndadax 16 sci, msupu Puhalahankuo;
· Kndadax hngkawas 1868, thiyan daya ka Ekuo;
· Bukuy 19 sci, hunac hraan ni Jongring ( Cccow ka sayang ) mnduwa ka dxgal jingjaw han, gaga sblxan Eluostikuo. Hngkawas 1912, conghuamingkuo peyyancnfu o hraan hidaw “bnjh” Bamirkawyueyn ngalan dha gqiyan hidaw bi congkuo;
· Hngkawas 1919, phiyu pklawa alang Suweyay kana ka alang. jiyax 14 idas 10 hngkawas 1924, pnhiyu Daciksuweyay shueycui cckonghkuo, nUcpeyk. Idas 10 hngkawas 1929, pnhiyu Daciksuweyay shueycui konghkuo, msupu Sureyn;
· Hngkawas1990, prngaw kari patas pnatas. jiyax 9 idas 9 hngkawas 1991, rmngaw enpurux nanaq, tnghangan Dacik konghkuo, jiyax 21 idas 12 mntna hngkawas msupu trikuosey;
· Idas 5 hngkawas1992 mrudu ka ruwan alang, idas 6 hngkawas 1997 ppatas nkari thturaka psbu.
== Lnglingay(地理) ==
[[Patas bntasan:Tajikistan satellite photo.jpg|縮圖|File:Tajikistan satellite photo.jpg-衛星所拍攝的塔吉克地形圖]]
Gaga nniq hunac hraan hidaw Congya ka klwaan dha, knlaban ka 143100 bingfangkongri. “ santickuo” ka thnganan dha, wada niqan 93% knlaban ka dgiyaq. msngri Mdka alang o 3000 mi ka knboeqah,wana 7% ka ini tuku dun qpah. Ismeyr.Suomonifong Bamirkawyueyn ga kika bowqah bi kana klwaan, 7495 mi ka knboqah. Kana huda dgiyaq wada msqsiya siida, kika knkingal knkingal wada psaw yayung ini thtur.
[[Patas bntasan:Dushanbe Airport (DYU).jpg|縮圖|File:Dushanbe Airport (DYU).jpg-塔吉克機場]]
[[Patas bntasan:Kurgonteppa Terminal.jpg|縮圖|File:Kurgonteppa Terminal.jpg-首都車站]]
Muxun ka karac Talu, paru ka ini pntna;pnyuxan quyux kingal hngkwasan o 150〜700 hawmi.
=== Pkkan quwaq sndxgal('''領土爭議''') ===
==== Pqtaan : Bamirkawyueyn ====
Nniq jingjaw jyueynsn siida, jingjaw ka kmlawa kana alang Bamirkawyueyn, hngkawas 1890 siida, ppatas Ingeseyting ka EIng dha klwaan hini, kika Ingkuo ka mangan Wahanbamir, Ekuo ka mangan daya. sayang o wana hraan hidaw sdhrus o Congkuotalu ka qmlahan, kkana ka nDacik, wana Wahanbamir ka nAfuhan. Gaga pnhiyu ka Conghuamingkuo do,yasa psbu mrudu siida, Bamirkawyueyn o dhuq hici ida ini pqhlangi. Binaw Conghuamingkuo cnfu dhuq hici bnjh gqiyan hidaw Bmirkawyueyn o sqita gqiyan hidaw bi Congkuo.
Nniq 1960 neyntay jngming konghkuo ni Afuhanh ppatas patas gayus, wada sruwa malax Wahangbamir. 1990 neyntay kurux ka Dacik, nniq pnatas patas siida wada malax alang daya Bamir uri, Congkuo cisiteyn mquri hraan hidaw dhuq sayan ka nniqan dha.
Congkuo ni Dacik nniq jiyax 27 idas 4 hngkawas 2010 pnpatas “Conghua jnming konghkuo ni Dacik konghkuo cnfu pnpatas saw kgayus dha alang dha” Dafan ka wada kmlawa 1158 bingfangkongri kgayus ska. idas 1 hngkawas 2011, iyux pkmalu dha Conghua jnming konghkuo quri pkgluk dxgal,pgaaw patas ka Dacikihuey dmayaw Conghua jnmingkonghkuo maxal kbkuy bingfangkori dxgal, wana mangan niqan cikuh 3% knlaban cikuh ka dxgal.
Dacik waycyaw pucan Carifey o saw dxgal nii bqanan tnhangan Dacik ka kingal saw embiyax ka waycyaw, yasa brah suxan ka Congkuo rmngaw saw 2 kbuhug 8 maxal kbkuy bingfang kongri o dmuy pusu biyax dxgal ka Dacik.binaw, ini au lnglungan ka seejiq pdudu niqan ini au ka sqita na, uuda saw nii so ini au seynfa kisa, ida Dacik nanaq ka pklawa dxgal hini uri.
Jiyax 20 idas 9 hngkawas 2011, Conghua jnming konghkuo ni Dacik konghkuo peynfanputuey ririh nniq Bamir kawyueyn congfang tg75 ka ceyjyuenju muda congdasing puuda gaya tgayus klwaan.
== Singcng cyuhwa(行政區劃) ==
[[Patas bntasan:Tajikistan provinces.png|縮圖|File:Tajikistan provinces.png-1為索格特區、2為國家直轄區、3為哈特隆區、4為戈爾諾-巴達赫尚自治州。]]
==== Pusu pntasan : gneayus mklawa Dacik ====
Kana klwaan ga sugan tru cow、kingal jyu、kingal csyas. kana cow ni congyang csyajyu o sugan 62 jyu (raions)、14 jyucis ni dha ka hukumat.
=== Pusu brnux paru alang duma('''其他重要城市''') ===
· Hatlongcow
o Aywac(Айвадз)
o Пянй Пянй
o Wahan
o Suknang
o Farhuo
o Шаартуз Шаартуз
§ Ноҳияҳои тобеи Ҷумҳурии Ноҳияҳои тобеи Ҷумҳурии
§ Вилояти Суғд Вилояти Суғд
§ Вилояти Хатлон Вилояти Хатлон
· Гарм Гарм
[[Patas bntasan:Young Tajikistani dry fruit seller.jpg|縮圖|File:Young Tajikistani dry fruit seller.jpg-首都農業市場]]
[[Patas bntasan:Cotton fields Tajikistan.jpg|縮圖|File:Cotton fields Tajikistan.jpg-南方棉花田]]
ПархарПархар
== Cingci(經濟) ==
==== Pusu pntasan: ====
Kana Sureyn stay Tongo ni Congya kana cyamongkuo kika mqrinuc bi ka klwaan Dacik. dhuq sayang Dacik o saw Congya tijyu ida mqrinuc bi ka Dacik uri. kana ngngalan ruwan klwaan Dacik ( bnbrigan ) hngkawas 2006 wana saw wada niqan 80% ka hngkawas 1990. pusu ngngalan o nongyey ni syumuyey, lalih hngkwasan o lyuyoyey ka wada mrana.
== Cngc(政治) ==
=== Dic('''體制''') ===
Jiyax 6 idas 11 hngkawas 1994, Dacik ga mnda jyueynmin kocyuey o wada srwaun murux do kika nii ka tgkingal syenfa dha, kndadax brah nii pryuxan Congdongc ka panCongdongc,sdngusun o phiyu mingcu、fac、ssu klwaan. qbsuran klwaan ka Congdong、cnfu sonaw ni dongsuway psaping klwaan, kndadax kana seejiq ka pgaaw,knkawas 7 ka qpahun dha. ana saw nii, mingcuctu Dacik ga yasa cnfu dha o snqaya cnc ini tduwa kiya, murux dhuq sayan ka Dacik bsiyaq bi ka knkawas kika mingcu csu krinah mlih saw 2.0, kika ntujay cndi.
=== Seynfa('''憲法''') ===
Jiyax 26 idas 9 hngkawas 1999, mnda jyueynming kongcyuey wada srwaun singseynfa, idas 11 hngkawas 1994 wada priyuxan ka seynfa. gaya singseynfa : nniq Da phiyu ssu、mingcu、fackuocya;puda Congdongc;kuocya yueynso ka Congdong、cnfu sonaw ni dongsuay, kndadax kana seejiq ka asi pgaaw, epitu knkawas ka qpahun dha, tduwa plutuc mnkingal.
Paru bi ihuey ka “Macirisi. Auri”, kika ryanyueync kuocyaihuey, kika paru bi klwaan ririh cikuan ni rifacikuan. Sangyueyn ka “mingcuyueyn”, syayueyn ka “ Macirisi. Namoyantakong” ( ririh hueyi ).
Sangyueyn o niqan 33 seejiq ka iyueyn, kska o kndadax Suoktcow ( Ningnapatcow ka brah han )、Hatlongcow、Krnuo-Pathsancccow、Congyancsujyu ni Sangpeys hini ga kgalang o pgaaw rima seejiq,sngari maspac seejiq Congdong ka asi snkagun, rima kngkawas ka pqpah. Dakuo Congdong ka sangyueyn iyueyn dhuq biyaw. pusu qpahun iyueyn o :dungus、priyux、malax gneayus mklawa klwaan ;pnaah tnkari Congdong kika pgaaw ni laxan ka sieynfa fayueyn ueyncang、fuyueyncang、paru bi fayueyn yueyncang、fuyueyncang、congceynjacang、fucongceynjacang dnii.
Phyugan 63 isi ka syayueyn, kska na o 41 ka pgaaw kntaxa alang o kndadax syueynming ka pgaaw,22 o kndadax tangbay pgaawhmrinas 5% ka pngaaw patas o kika dhiya ka pgaaw, rima kngkawas ka qpahun. Pusu qpahun syayueyn ga : spuun phiyu ka pgaaw ni jyueynming kongcyuey ueyyueynhuey ;kika faryujawan ka piyah jyueynming ;srwaun ka ngngalang hbangan klwaan ni smulu knlaban sehuey;srwaun ka mangan ni tduwa knbarux pila klwaan;srwaun ka Congdongring dnii.
=== Smalu patas sapah qhlangan('''政府''') ===
Jiyax 30 idas 11 hngkawas 2006,, pnpatas nkari ka Lahmongcongdong, kndadax 27 ka puwey snpuan sapah qhlangan o wada lihun 17, phiyu nanaq kingal 13 ka sapah qhlangan csucikow.
=== Sfacikow smalu patas('''司法機構''') ===
Kkana seynfa、paru bi fayueyn、paru bi cingcifayueyn、cyusfayueyn、congceynjayueyn、cyunsceynjayueyn ni kgfayueyn alang ni ceynjayueyn.
=== Cntang smalu patas('''政黨''') ===
Prajing idas 8 hngkawas 1999 ini qbsiyaq kgayaw ucuan ka Dacik reynhfantueybay, quri saw ini psrwai puuda uuda ka fantueybay cntang ga wada srwaun Daciksfapu,jiyax 26 idas 9 Dacik ga spuda na jyueynming kongcyuey wada srwaun priyux ka uuda seynfa siida kkana srwaun phiyu cocyaw singc uuda cntang. Pusu sayan niqan maspac ka cntang :pnlalay tnhangan jnmingtang ka jnming mingcutang, idas 6 hngkawas 1997 pryuxan tnghangan jnming mingcutang.
Dacik kongjantang : pnhyugan hngkawas 1924, kika pusu o : puda msupu pshuya mkala ka sehuey, puda saw kkray kuoyo ni kongyoc kana ckayk, phiyu quri saw sehuey ·, sblaiq kndusan seejiq, dungus dmuy biyax ka seejiq、cyo ni kana saw knlaban.
Israngcyaw fusingtang : pnhyugan idas 10 hngkawas 1990. pusu pnuda phiyu ka cncyawhi klwaan Israngcyaw, mntna hiya puda muru kana gaya kuodi kika sun saw ssuc sensing kuocya seyngfa. pusu sehuey kaytang nniq nongjyuen. psbu ka Dacik do,· kika ucuan reynh fangtueybay hsing ka kaytang, gaga qrapan idas 6 hngkawas 1993. idas 8 hngkawas 1999 nniq fangtueybay soring Nuri rmngaw malax ucuang do, wada srwaun ka uuda kaytang. Wada saw niqan 2.5 kbuhug ka tangyueyn sayan. cusi ka Myo.Ci. Gapiri.
Idas 6 hngkawas 1996 ka sehueytang. puda sehuey bingtn, pawcan jngjyueyn, kingal nanaq ka pnuda congsyajn lawtongce.cusi brah Sa.Gncyayeyfu ( yueynihueyfac ni jnjyueyn weyyueynhuey cusi ) nniq idas 8 hngkawas 1999 wada midan btaqan, Se.Gncyayeyfu ka mrih cusi. Idas 8 hngkawas 2004, kaytang wada kghak kika “Narciyeyfubay” ni “Cyafaruofubay”, phili bi ini au uuda ka dha bay nii. “ cyafaruofubay” sehueytang nniq sfapu wada srwaun ppatas. Wada niqan 5 maxal kbkuy ka tangyueyn sayan.
Pnhyugan idas 3 hngkawas 1998 ka sehuey mingcu tang. puda saw iyux mntna ka sehuey, saw ini smriq、sparu mita seejiq ni qmlahan seejiq, klaban lnglungan sehueymungcu, Fac kuocya ni tuotangc. Cusi a. Cuoiruofu (Р.Зоиров). wada saw niqan 5 maxal kbkuy tangyueyn ka syan.
Idas 9 hngkawas 2005 cingcikayktang nniq Tusanpey ka pnhyugan, jiyax 28 idas 10 hngkawas siida nniq Dasfapu pnpatas hfacntang. ppkala qqpahan sapah qhlangan kaytang, iyux prana tnkari congsyawjiyey;ini tduwa puda dutisyohua, muda nanaq kndadax klwaan ka muda cyueyn dxgal.
Nniq idas 8 hngkawas 1990 pnhyugan ka mingcutang. kika congc o iyux phiyu damingcu sehuey, pawcan kongming cyo ni cnccingci jyueynri. prajing Mrudu ka ruwan do rmngaw sa ini au ka uuda.idas 9 Hngkawas 1994 kghak ka dmayaw cnfu “Tlangbay” ni iniau sapah qhlangan “ Alamudu bay”. cusi Isgantaluofu idas 10 hngkawas 2005 paru bi fayueyn ga muda smiisug uuda dnii musa phmuk kngkawas 23.· Idas 4 hngkawas 2006 mingcutang neypu phyugan ka Matsu. Suopiluofu ka pdudun、jingseyn cnjyueyn ka “ Cukuo” tangduan. Sfapu o prajil ppatas ni srwaun ka kaytang hfa cusi.
Jiyax 1 idas 10 hngkawas 2005 nniq Tusanpey phyugan ka nongyeytang, jiyax 15 idas 11 hngkawas siida nniq Dasfapu ppatas patas hfacntang.
=== Pnegluban kuoci smmalu patas('''國際關係''') ===
Msdangi hari Ekuo ka Dacik, binaw yasa dha Ucpeyk ni Eluos niqan ka snayus dxgal kika ini dha hari tduwa qmita ka.kika sblaiq bi ka pnegluban dha Ilang ni Congkuo. Yasa bsiyaq ka qhlangan Sureyn, nniq sehuey sida skari kari ni matas ida skari Ekuo ka pusu dha, Sureyn ceydi do kari Dacik prajing dha skari ni sprun dha qmita.
malu bi ka pnegluban dha Ilang sayan, dmayaw Ilang msupu sanghay hcuocuc.
seejiq Dacik nniq Ucpeyk Samarhan ni Puhala o wada naban ka ssjiqan dha, binaw wada biqan Ucpeyk Sureyn, kiya ka kiyani seejiq Dacik knttu knparu rmngaw ngalung dha ka snit ni dxgal dha sbiyaw.
Dacik ga nniq Amuh cryo Wahsh (Vakhsh River)phiyu sliyan qsiya pniqan deynki, kika wada snqaya jjiyan qsiya qnpahan Ucpeyk, kika wada lihun ka kndadax Ucpeyk piyah jjilun deynki ka Dacik <sup>.</sup>
== Jnko(人口) ==
Hngkawas 2000 ssjiqan Dacik ga kana o niqan 612.7 kbuhug seejiq, niqan 86 ka mingcu, Dacikcu (80%), Ucpeykcu (15.3%)、Bamircu、Circiscu、Eluoscu、Tadancu、Uklangcu、Ticcu dnii ka hbaraw hari ka ciway mingcu.
Dacik o tgkingal mnusa Eluoshua Congyakuocya Congya uri.
== Cungyaw(宗教) ==
==== Pusu pnatas: ====
Pusu pnrhulan Dacik Israngcyaw.
== Jnjyueyn smmalu patas(人權) ==
=== Singyuencyo smmalu patas('''新聞自由''') ===
Kndadax hngkawas 1990 dhuq hngkawas 2001 ka Dcik mnda egu ka paqan cice uxay uri o wada midan, wada malu hari ka can Dacik sayan, binaw gisu prtun bi ka siyuencyo na.
=== Meydi smmalu patas('''媒體''') ===
Kndadax hngkawas 2003 Dacik prajing mhtur sapah qhlangan sriyueynsu klwaan wangciwanglu scyawwancan.
'''Youtube'''[編輯] '''Youtube''' smmalu patas
Idas 7 hngkawas 2012, Dacikcyunfang ni yocituey nniq Huoluoks wada ini au, YouTube ga prajing ini tduwa ssaan smiling. . Kndadax hngkawas 2014 wada bi hmkun kana ka wangcan Youtube.
'''Facebook'''[編輯] '''Facebook''' smmalu patas
Ldas 11 hngkawas 2012, syukan ka Aymomari. Lahmong Congdong ni kana nkari kuanyueyn, hmkan Dacik ka Facebook.
=== Ceyj smmalu patas('''節日''') ===
Gaga htran cnfu psqaras sntancey Dcik ka sjiqan.
Gaya sntrngan cyo ni nyujyueyn smmalu patas('''婚姻自由與女權''')
Mssu uuda na ka Dacik, ida niqan saw mstrun brah siida asi ka ini khmuc saw nii ka gaya, mstrun brah siida ka qrijil ga asi ka musa kuanfancikow pqita hiyi ya ini knhmuc hug.Hngkawas 2017 kingal 24 kngkawas snaw Dacik rmngaw sa pstrngun na ka 18 kngkawas qrijil o yasa wada ruciq ka hiyi na da, ana mntru mnsa pqita hiyi na ka qrijil ada ka ini knhmuc o binaw ida plaxan snaw ni mangan taxa qrijil duri, yasa shngayan dha ka qrijil do kika musa nanaq pstuq hngak<sup>.</sup>
Dnbari ssjiqan smmalu patas('''人口販賣''')
Pnaah feykuangfang ka snpu, sayang niqan llih maxal kbkuy ka qrijil Circis gaga ssaan bnbari sbuking alang Congtong, Circis o ida bnbari qrijil Dacik ni Ucpeyk dsun klwaan nganguc ida alang dha ka pusu bi. Skrtan ka alang sehueycingci、wada puuka ka qpahun、ungac brahan ni musa knpah ising klwaan kika niqan saw nii bnbari hiyi qrijil ssjiqan pusu na ka Circis.
== Cyawtung(交通) ==
Yasa ini bi dungus ka nniqan Dacik kika naqih bi ppanan dha, alang dgiyaq Bamirkawyueyn o krinah ini tduwa mrana ka ppanan ni ddaun kgelu.
=== Pas smmalu patas('''巴士''') ===
=== Ukueyteynje smmalu patas('''無軌電車''') ===
Nniq pusu paru alang Tusag niqan kingal ka ukueyteynje sidong.
=== Ppanan sapah skaya smmalu patas('''航空''') ===
Niqan kingal ka ppanan hanggongkongs Dacik, pusu ka kuocihangseyn.
[[Patas bntasan:Celebrating Eid in Tajikistan 10-13-2007.jpg|縮圖|File:Celebrating Eid in Tajikistan 10-13-2007.jpg-塔吉克家庭]]
[[Patas bntasan:Face shovel excavator in Tajikistan.jpg|縮圖|File:Face shovel excavator in Tajikistan.jpg-銀礦場]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/塔吉克斯坦<nowiki/>(參考自中文維基百科)
3gidmi3cf4p32uvsa5b324gc9bxg8u6
Takamimura
0
1415
100942
51823
2023-10-06T00:39:27Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100942
wikitext
text/x-wiki
= Takamimura(高見部落) =
Gaga mniq Pingtung Rayyisyang ka alang Takamimura.
233 sapah ka kneegu na sapah, 778 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 757 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 21 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan94%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
a57xrrguimq4k6kvj7k8a83j6thodxu
Takanua /Takanua
0
1416
100943
51831
2023-10-06T00:39:36Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100943
wikitext
text/x-wiki
= Takanua /Takanua(達卡努瓦部落) =
Gaga mniq Kawsyungsu Namasyacyu ka alang Takanua /Takanua.
243 sapah ka kneegu na sapah, 998 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 958 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 40 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 65%, Cou 16%, Kanakanavu 12%, Paiwan 1%, Tayal 1%, Amis 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
dt0vr8kqm2zftf4hn218py604vkzp6o
Takay
0
1417
100944
51839
2023-10-06T00:39:42Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100944
wikitext
text/x-wiki
= Takay(達蓋部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka alang Takay.
162 sapah ka kneegu na sapah, 391 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 20% niqan 79 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 80% niqan 312 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis16%, Bunun2%, Tayal2%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
7o7ltqdxg2jm4a89sgkhs4l8iye6w5x
Takidis
0
1418
100945
51848
2023-10-06T00:39:44Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100945
wikitext
text/x-wiki
= Takidis(德其里部落) =
Gaga mniq Taytung Taymarisyang ka alang Takidis.
157 sapah ka kneegu na sapah, 371 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 57% niqan 212 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 43% niqan 159 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
93ywcm1skbgbkecockxwni4ra4f2an2
Takimi
0
1419
100946
51856
2023-10-06T00:39:45Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100946
wikitext
text/x-wiki
= Takimi(龍泉部落) =
Gaga mniq Taytung Haytwansyang ka alang Takimi.
87 sapah ka kneegu na sapah, 327 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 87% niqan 286 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 13% niqan 41 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun78%, Amis4%, Paiwan2%, Tayal1%, Cou1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
cb7u4edbofw9dkszcx0tm3bl1c9l8ku
Takinusta
0
1420
100947
51866
2023-10-06T00:39:47Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100947
wikitext
text/x-wiki
= Takinusta(瀧下部落) =
Gaga mniq Taytung Haytwansyang ka alang Takinusta.
30 sapah ka kneegu na sapah, 113 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 108 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun79%, Amis9%, Paiwan2%, Tayal1%, ni rahuq na o5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
9bpqj1avwfvkuvsv2evbad88k6lvm1a
Takofan
0
1421
100948
51875
2023-10-06T00:39:48Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100948
wikitext
text/x-wiki
= Takofan(德高部落) =
Gaga mniq Taytung Kwansancn ka alang Takofan.
359 sapah ka kneegu na sapah, 1,048 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 55% niqan 578 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 45% niqan 470 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis52%, Saysiyat1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
68eswk1n2369325cd31m2ifi8o0zk5u
Takubuwan
0
1422
100949
51885
2023-10-06T00:39:50Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100949
wikitext
text/x-wiki
= Takubuwan(達固部灣部落) =
[[Snakun:Truku]]
Gaga mniq Hwareyseyn Hwareynsu ka alang Takubuwan.
451 sapah ka kneegu na sapah, 1,209 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 17% niqan 211 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 83% niqan 998 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 13%, Sakizaya 3%, Truku 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
s11isew8rhmm443cqw1dsubm9moi0tr
Takunan
0
1423
100950
51894
2023-10-06T00:39:52Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100950
wikitext
text/x-wiki
= Takunan(羅山部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka alang Takunan.
94 sapah ka kneegu na sapah, 248 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 235 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 13 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 90%, Saysiyat 1%, Amis 2%, Truku 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
j8w3b8ag791o22zcrjeghkyv820qrro
Talamakau
0
1424
100951
51902
2023-10-06T00:39:59Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100951
wikitext
text/x-wiki
= Talamakau(青葉部落) =
Gaga mniq Pingtung Santimnsyang ka alang Talamakau.
229 sapah ka kneegu na sapah, 757 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 718 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 39 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Rukai85%, Paiwan5%, Bunun1%, Amis2%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
fdhy0mm55o3rr8qcg5umalri8phi4de
Talampo
0
1425
100952
51910
2023-10-06T00:40:05Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100952
wikitext
text/x-wiki
= Talampo(達蘭埠部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Furisyang ka alang Talampo.
71 sapah ka kneegu na sapah, 127 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 124 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis91%, Paiwan2%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq2%, ni rahuq na o4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
0v9u5xq3fdu03vjjaku85ig91ct1lew
Taluk
0
1426
100953
51919
2023-10-06T00:40:11Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100953
wikitext
text/x-wiki
= Taluk(卓樂部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Cwosisyang ka alang Taluk.
169 sapah ka kneegu na sapah, 629 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 583 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 46 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun83%, Amis2%, Tayal1%, Truku2%, ni rahuq na o4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
h6o1w190ap11ewffu1zp3o34kqc5q3b
Talunas
0
1427
100954
51927
2023-10-06T00:40:13Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100954
wikitext
text/x-wiki
= Talunas(達魯那斯部落) =
Gaga mniq Taytung Yeynpingsyang ka alang Talunas.
88 sapah ka kneegu na sapah, 327 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 83% niqan 273 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 17% niqan 54 hiyi koia.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
eosj28ifeu2goj9kchrmyowvv14ndf3
Tama mu rudan(baki mu)
0
1428
51931
51930
2021-03-20T23:40:11Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
51930
wikitext
text/x-wiki
= Tama mu rudan(baki mu) =
Embahang ku hnang yupan bgihur ka rhngun siida o
mtna(mdka) saw tama mu rudan(baki mu)gaga mtmay ruwan
sapah. Paru bi ka hiyi na ni mlukus pala ni pswiwil pala
embanah bitaq pungun ni mapa towkan ni hmabuk pucing ka
hginuk na ni ptasan ka dqras na uri.
Murug saw knsaan na ka tama mu rudan (baki mu) ni
hnang tntukan lubuy tbaku ni pucing na o mtna(mdka) saw
hnang uyas malu bi bhangan. Paah bi kska lnglungan mu mqaras
ku balay. Ana musa ana inu ka tama mu rudan(baki mu) o
smkuxul ku bi smnegul hyaan. Ana musa yayung ni dgiyaq, ana
musa qmpah, kuxul ku na bi madas knan kdjiyax uri.
Ini qpah ni msangay siida ka tama mu rudan(baki mu) o
tluung plahan hiya ni mangal dnngaan tbaku ni pgriqun na ni
tkmuun na ka tbaku ni prmuxun na ruwan puqan na ni ptungan
na ni tqrngul. Mkan tbaku ni poq! poq! msa hnang na mkan
tbaku da. Qrngul tbaku niya o mtna(mdka) saw qurug mqurug
knhuway skiya musa baraw ni baga na o ini bi pstuq smuyuk
gasil babaw btriq na.
[[Snakun:Truku]]
9sp7wy7kji9gatyal0xc2j3bcmp69vu
Tamahu
0
1429
100955
51938
2023-10-06T00:40:15Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100955
wikitext
text/x-wiki
= Tamahu(建山部落) =
Gaga mniq Kawsyungsu Tawyuncyu ka alang Tamahu.
218 sapah ka kneegu na sapah, 771 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 708 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 63 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 83%, Rukai 2%, Cou 1%, Paiwan 4%, Tayal 1%, Amis 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
9pdml0ywif6up1kp6sn4k22bkqghyim
Tamalakaw
0
1430
100956
51946
2023-10-06T00:40:17Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100956
wikitext
text/x-wiki
= Tamalakaw(大巴六九部落) =
Gaga mniq Taytung Peynansyang ka alang Tamalakaw.
53 sapah ka kneegu na sapah, 1,352 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 51% niqan 689 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 49% niqan 663 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Puyuma36%, Amis7%, Bunun3%, Paiwan2%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
r5leq8lthxurb72v50ybvunewpmgxlf
Tamalon
0
1431
100957
51954
2023-10-06T00:40:21Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100957
wikitext
text/x-wiki
= Tamalon(玉蘭部落) =
Gaga mniq Yilan Tatungsyang ka alang Tamalon.
90 sapah ka kneegu na sapah, 277 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 13% niqan 37 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 87% niqan 240 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal11%, Amis1%, Rukai1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
7ivac71u9fcp1e95s8hctt6frhmq4cd
Tamasatu
0
1432
100958
51956
2023-10-06T00:40:23Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100958
wikitext
text/x-wiki
Tamasatu(玉里鎮)
Nsgan Tamasatu o gaga Nsgan Skangki, kmpraan kana dxgal o 210.89 km², (dxgal dgiyaq o 62.21 km², dxgal pmblxan o 14.21 km²). kmhbragan hiyi o 12,299, sapah o 4,458, seejiq tnpusu 6,346 hiyi, knhbragan hiyi o 52%(Sbnawan). Nsgan alang o seejiq klmukan ka pusu(hbaraw) balay.
==nyusan qpahan==
Nsgan Tamasatu o niqan 15 alang ni maxal 20.
20 o, Angcoh(安通部落), Afih(阿飛赫部落), Harawan(哈拉灣部落), Lingacay(苓雅仔部落), Ceroh(春日部落), Patawlinan(巴島力安部落), Makotaay(瑪谷達璦部落), Sedeng(瑟冷部落), Tokar(都旮薾部落), Lohok(洛合谷部落), Posko(璞石閣部落), Silangkong(喜瑯宮部落), Cihakay(吉哈蓋部落), Cilakesay(吉拉格賽部落), Cinemnemay(吉能能麥部落), Takay(達蓋部落), Satefo(下德武部落), Namisan(拿彌散部落), Matadim(馬太林部落), Mangcelan(滿自然部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
8w4ue4ca2fl4c6aausaanh06pfjjqpb
Tamayo’an
0
1433
100959
51965
2023-10-06T00:40:24Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100959
wikitext
text/x-wiki
= tamayo’an(大湳部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Nancawagsyang ka alang tamayo’an.
22 sapah ka kneegu na sapah, 84 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 77 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 7 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Saysiyat 76%, Tayal 11%, Bunun 4%, Amis 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
t5nepvy5q1tdmfxcgiy55grq64cku5w
Tamazuan
0
1434
100960
51973
2023-10-06T00:40:26Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100960
wikitext
text/x-wiki
= Tamazuan(達瑪巒部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Sinyisyang ka alang Tamazuan.
322 sapah ka kneegu na sapah, 1,109 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 1,027 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 82 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 90%, Tayal 2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
86xepebpmgdaz9ilpchqqlsqp875z1o
Tamim bin Hamad Al Thani
0
1435
106656
106655
2025-02-27T14:06:52Z
58.143.46.93
106656
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Emir of Qatar, Feb. 19, 2025 (cropped).jpg|thumb|Emir of Qatar, Feb. 19, 2025 (cropped)-Tamim bin Hamad Al Thani( 塔米姆·本·哈邁德·阿勒薩尼 )|alt=Emir of Qatar, Feb. 19, 2025 (cropped).jpg]]
= Tamim bin Hamad Al Thani( 塔米姆·本·哈邁德·阿勒薩尼 ) =
Mntucing hngkawas 1980 idas 6 jiyax 3 ka Tamim bin Hamad Al Thani ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Qatar]] ta sayang o kiya ka Tamim bin Hamad Al Thani, pnaah hngkawas 2013 idas 6 jiyax 25 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
01c137tz81vsqz6tv73wmlbxi0wcgd4
Tampya
0
1436
100961
51988
2023-10-06T00:40:28Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100961
wikitext
text/x-wiki
Tampya(忠治/桶壁部落)
Gaga mniq Sinpeysu Uraycyu ka alang Tampya.
528 sapah ka kneegu na sapah, 1,835 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 42% niqan 775 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 58% niqan 1,060 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal37%, Amis2%, Bunun1%, Truku1%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:truku]]
s73o8d859s0wzpx1ovf0o6fif10bzvq
Tangahang
0
1437
100962
51996
2023-10-06T00:40:30Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100962
wikitext
text/x-wiki
= Tangahang(長橋部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Fungrincn ka alang Tangahang.
53 sapah ka kneegu na sapah, 145 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 42% niqan 61 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 58% niqan 84 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis27%, Truku9%, Bunun3%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
2a0yrxba3fzpvt9gqlbs93avafv9v5b
Tanguhla/Dinkam
0
1438
100963
52004
2023-10-06T00:40:32Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100963
wikitext
text/x-wiki
= Tanguhla/Dinkam(四社部落) =
Gaga mniq Kawsyungsu Tawyuncyu ka alang Tanguhla/Dinkam.
42 sapah ka kneegu na sapah, 147 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 145 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 82%, Rukai 1%, Tayal 1%, Cou 9%, Hla’alua 4%, Amis 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
2vl5m5e5vzabs425d69p1o0w72362en
Tanzania
0
1439
95240
85736
2023-02-10T22:54:13Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q924]]
95240
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Tanzania.svg|thumb|Flag of Tanzania- Kwoci Dang-sang-niya(坦尚尼亞國旗)|alt=Flag of Tanzania|425x425px]]
= Tanzania(坦尚尼亞) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Tanzania.svg|thumb|File:Coat of arms of Tanzania.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Meycow ka [[Tanzania]], 6 00 S, 35 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 947,300 sq km(hangan na o Tg31)
(knlbanga dxgal o 885,800 sq km, knlbangan qsiya o 61,500 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 52,482,726 hiyi.
Gaga [[Dodoma]] ka pusu alang paru, jiyax 26 idas 4 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Tanzania ga wada sugan 43.70% ka dxgal qpahan, 37.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 19% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka John Magufuli, pnaah hngkawas2015 idas 11 jiyax 5pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Tanzania (orthographic projection).svg|thumb|
* File:Tanzania (orthographic projection).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)
]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Dang-sang-niya(坦尚尼亞) ==
Dansangniya reynhkuo-konghkuo ( kari Swasiri : Jamhuri ya Muungano wa Tanzania ) thnganan Dansangniya,kika nniq Jtaw mquri hunac klwaan Tongfey, gaga kska Weytuoriya-hu ni Ingtuyang ka dxgal hini, msdalih daya ka Ukanta ni Gnya,gqiyan hidaw o mstrun Kangkuo-mingcu-konghkuo、Luata ni Bulongti, mtuluc ka hunac Malawey ni Mosanpike, mquri hunac gqiyan hidaw ka Sangpiya. jiyax 26 idas 4 hngkawas 1964,msuupu ka Dangkanicya ni Sangcipa, pnhiyu Dansangniya-reynh-konghkuo, pusu paru alang ka Tutuma. Hngkawas 1996 suxan nniq Salangkang ka smudan pusu paru alang,ida ka pusu bnbari alang Dansangniya ni nniqan kkana cnfucikuan Sanlangkang o ida pusu bi kanggo Dansangniya.
== Ri-s(歷史) ==
Pusu pntasan : endaan
Pnlalay nniqan seejiqan ka Dansangniya, nniq brah kongyueyn do tna msupu Alapo-pantaw、Bos、Ingtu bnbari ka dalang nii.nniq 8 sci ni 9 sci siida ka Islangcyaw mrana dhuq yeynhay-tijyu Dansangniya. seejiq Alapo o nniq 10 sci-mo pnhiyu Islang-wangkuo,seejiq Bos o nniq hraan hidaw yeynhay-tijyuTalu ni Sangcipa pnhiyu klwaan Cirwasutan. nniq 19 sci-congji, prajing miyah hini ka Owcow. Hngkawas 1848,seejiq Tkuo Johannes Rebmann kika tgkingal qnita seejiq Owcow Cirimacaluosan. 1880 neyntay dhuq hngkawas 1919 ida ka Tsutongfey, mhdu ka tgkingal paru psbu do,hngkawas 1920 kika nIngkuo “weyjn-dongcti” ka Dan. Hngkawas 1946 eada srwaun ka pnrngaw reynhkuo-tahuey, wada pryuxuan “duokanti” ka Dan.Jiyax 9 idas 12 hngkawas 1961 rmngaw murux ka Dankanicya, jiyax 10 idas 12 hngkawas1963 rmngaw murux ka Sangcipa,kika kndadax Sutan –dongc klwaan cyuncuriseync. Jiyax 12 idas 1 hngkawas 1964, phiyu Sangcipa-jngming-konghkuo. Jiyax 26 idas 4 hngkawas 1964 spuun “Dansangniya-renh-konghkuo” ka Dankangicya ni Sangcipa.
== Ti-ri(地理) ==
[[Patas bntasan:Kibo summit of Mt Kilimanjaro 001.JPG|縮圖|File:Kibo summit of Mt Kilimanjaro 001.JPG-非洲最高峰吉力馬札羅山]]
[[Patas bntasan:Beach-Zanzibar.jpg|縮圖|File:Beach-Zanzibar.jpg-尚吉巴的海灘]]
=== Pusu pntasan : lnglingay Dansangniya ===
nniq hraan hidaw Feycow、mquri hunac Jtaw ka Dansangniya. Mstrun Gnya ni Ukanta ka daya, pslutuc Sangpiya、Malawey、Mosanpig ka hunac, mssiyaw Luanta、Bulongti ni Mingcukankuo ka gqiyan hidaw, ngungu Ingtuyan ka hraan hidaw. 840 km ka knbragan Talu hayanseyn. Hraan hidaw yeynhay-tijyu ni Neylu karacdha o jtay-jawyueyn duma,gqiyan hidaw Neylu-kawyueyn o kika jtay kawti ka karac hiya. wada saw 21 – 25 tusi ka kkana karac. 20 sngari ka dxgal babaw gsilung Sangcipa o jtay-hayyansing ka karac hini, msmun ni mtalux ka knkwasan, wada saw 26 tusi ka karac hini.
nniq daya hraan hidaw Dansangniya ka dgiyaq Cirimacaluo, knbowqah na o 5,895 m, kiya ka bowkax bi quri Feycow. langu Dansangniya o niqan langu Dankanicya、langu Weytuoriya ni langu Malawey.
=== Mneudus bbuyu ni dmpgxiyux('''野生動物和保育''') ===
Kana klwaan Dansangniya o wada niqan 38% ka dxgal gisu gnayus sun saw dmpgxiyux jyu. kana klwaan o niqan 16 ka kuocya-kongyueyn.
nniq idas 11 dhuq idas 3 tnbru ka mneundus bbuyu, nhana tnbru dapa ni miric kana ka babaw spriq ni lqmiqu.saw nii siida asi qtai niqan pangma ni tnring dnii mneudus ka Dansangniya、idas 5 do, mquri daya ka quyux, prajing mhraw quyux thjing nniqan ka mneudus bbuyu. Kbuhug maxal kbukuy ka mneudus bbuyu ida mquri daya,kika qtaan hbaraw bi ka gisu tqapur tmalan ka mneudus bbuyu.
== Cyu-hwa (區劃) ==
[[Patas bntasan:Tz-map-zh-cn.png|縮圖|File:Tz-map-zh-cn.png-坦尚尼亞地圖]]
=== Pusu pntasan : gneayus mklawa Dansangniya ni smiyan alang Dansangniya ===
· Arusha Region Alusa-jyu
· Dar es Salam Region Taleyssalamu-jyu
· Dodoma Region Tutuma-jyu
· Iringa Region Irincya-jyu
· Kagera Region Gakayla-jyu
· North Benba Region Pnpa-peyjyu
· Sangcipa-peyjyu
· South Benba Region Pnpa-nanjyu
· Sangcipa-nanjyu
· Kigoma Region Cikma-jyu
· Kilimajiaro Region Jirimacaluo-jyu
· Lindi Region Rinti-jyu
· Manyara Region Manyala-jyu
· Mara Region Mala-jyu
· Mbeya Region Mupeyya-jyu
· Sangcipa-sijyu
· Morogoro Region Moluokluo-jyu
· Mtwara Region Mudwala-jyu
· Mwanza Region Muwanca-jyu
· Pinghay-jyu
· Rukwa Region Lugwa-jyu
· Kiruva Region Luuma-jyu
· Shinyanga Region Sinyeyncya-jyu
· Singita Region Sincita-jyu
· Tabora Region Dabola-jyu
· Tanga Region Dake-jyu
(bnrahan pnhyugan idas 3 hngkawas 2012 ka truma hini)
· (Geita Region) Kayda-jyu
· (Katavi Region) Gadawey-jyu
· (Njombe Region) Enjyongpey-jyu
· (Simiyu Region) Simiyo-jyu
· (Songwe Region) Songwey-jyu
{| class="wikitable"
! colspan="10" |
* <abbr>閱</abbr>
* <abbr>論</abbr>
* <abbr>編</abbr>坦尚尼亞最大城市排名
<small>2012 Census General Report, March 2013 Combined Final for Printing</small>
|-
!
!排名
!城市名稱
!區
!人口
!
|-
| rowspan="10" |達累斯薩拉姆市
姆萬紮
|1
|'''達累斯薩拉姆市'''
|達累斯薩拉姆區
|4,364,541
| rowspan="10" |阿魯沙
杜篤瑪
|-
|2
|'''姆萬紮'''
|姆萬紮區
|706,543
|-
|3
|'''阿魯沙'''
|阿魯沙區
|416,442
|-
|4
|'''杜篤瑪'''
|杜篤瑪區
|410,956
|-
|5
|'''姆貝亞'''
|姆貝亞區
|385,279
|-
|6
|'''莫羅戈羅'''
|莫羅戈羅區
|315,866
|-
|7
|'''坦噶'''
|坦噶區
|273,332
|-
|8
|'''卡哈馬'''
|欣延加區
|242,208
|-
|9
|'''塔波拉'''
|塔波拉區
|242,208
|-
|10
|'''尚吉巴市'''
|尚吉巴西區
|223,033
|}
== Cng-c(政治) ==
=== Pusu pntasan : kmlawa Dansangniya ===
=== Cng-fu('''政府''') ===
Snpuan dha klgan ka Dansangniya-rifaciko : congdong ni kuomin-taypiyaw-tahuey. <sup>:§ 62(1)</sup> congdong ni fucongdong ga asi ka uxay jnyueyn kuomin-taypiyaw-tahuey. <sup>:§ 66(2) congdong ka asi iing kingal congri kika pdudu cnfu. :§§ 51(1), 52(2) neyk-jnyueyn o congdong ka kndadax ruwan kuomin-taypiyaw-tahuey pgaawuri :§ 55</sup>
Dansangniya cndan sayang kika itangtuta, kmingtang ka dmuy qpahan. Nniq hngkawas 2015 ka pgaaw congdong ni kuomin-taypiyaw-tahuey snduray.nniq kuomin-taypiyaw-tahuey siida ka kmingtang ga wada niqan 7 jn ka tlngan dha.
=== Way-cyaw('''外交''') ===
Dhuq idas9 hngkawas 2019, gisu niqan 127 klwaan ka pnegluban waycyaw Dansangniya.
hngkawas 1961 msdangi ka Dansangniya ni Amrika, ida malu bi ka pnegluban dha. pusu bi doc ni pdayaw klwaan Dan ka Amrika, kika wada plaxan ka bbiqan dha klwaan hini. hngkawas 2015 kana jiyagan pila Amrika ka Dansangniya o niqan 12 hpucing pila Amrika. Ida sbliq bi ka pnegluban Dansangniya ni Ingkuo uri, kndadax Ing ka stmaun bi hbangan Dan、pusu bi spuan dha bnbari ni pdayaw klwaan dha, kana jiyagan dha o 8000 kbuhug pila Amrika. Rmngaw kari ka Ing wada plaxan ka bbiqun Dan, jiyagan dha bi ka kuoci-huopi-cicing-cuc ni shang dnii wada lihan ka bbiqan hbangan kuoci-cingjong-ciko uri. ida malu bi pnegluban Gnya、Ukanta、Isuopiya dnii ka Dansangniya ida malu bi ka pnegluban ssiyaw klwaan uri, mbbiyax bi dmayaw pgaaw Gnya、pgaaw Singpawey, piyah paru bi biyax (cing)、saw snarux tunux Matacyascya, qtaan dha bi ka uuda Suomariya, pshlayun ka psaping Feymong Suomariyawey, ida musa pkmalu snarux tunux hunac Sutan ni snarux tunux Bulongti, musa msupu reynhkuo nniq Sutantafu、kangkuo ( cing )、Syangya hayan ni hunac Sutan dnii. duri Dannsangniya ga sprun dha bi qmita ka pnegluban Congkuo 、Ingtu、Tanah tunux dnii.
jnyueyn Tongfey-kongdongdi ka Dansangniya, hngkawas 2015 pnniyah kari msupu reynpan kuocya. reypan nii ga kika musa niqan mntna ka seynfa、congdong、ihuey ni huopi. binaw dhuq hngkawas 2014, ana rima klwaan ka dmayaw spuun ka Tongfey-reynpan, binaw snkulan qqpahan kmlawa ni uuda kingal jiyax ida knttu pprngaw na.
=== Cun-s('''軍事''') ===
Wada niqan 3 kbuhug seejiq ka psaping Dansangniya, spngan 4 maxal kbubuy kbuhug sngari seejiq nniq Feyco o ida ciway, binaw dha Conghua-jnmin-konghkuo ga niqan malu bi ka puuda psaping, mquri muyas ceyyfancyun ka taryan bukung psaping, gaga thnganan psaping “ Feyco-jnming-ceyfancyun”, hngkawas 1979 psbu Udan siida ida nniq truma ka psaping Dan bukuy do mangan Congkuo-jnming-ceyfancyun na kuyuen mimicyueyn, knama prngaw ka cnc-seynsan-hueyi-reynhe kana mhtur yocituey Aming, hici do 10,000 sngari ka psaping Dan nniq 59 sdanke ni ceyn-6、ceyn-7B cantoci dmayaw siida ka psaping Ripiya, musa mrmux pusu paru alang wada iniabaka ka cnjyueyn Aming.
jjiyan psaping sayang pusu jjiyun ka Cong-E-si, hngkawas 2011 yueping o prajing miyah ka pryuxan snalu Congfan ka 59 danke wada sluan saw ini bi pntna qtaan da, mntna hari 96 scucan-danke, kika kana knlangan snalu E ka wda niqan pari bi ka pryuxan snalu dha.
[[Patas bntasan:The Rock Restaurant (8669812917).jpg|縮圖|File:The Rock Restaurant (8669812917).jpg-旅遊名勝礁岩餐廳]]
[[Patas bntasan:Masai women.jpg|縮圖|File:Masai women.jpg-馬賽族部落的茅屋]]
[[Patas bntasan:Tailors in Tanzania.jpg|縮圖|File:Tailors in Tanzania.jpg-家庭紡織]]
[[Patas bntasan:Kanga and kitenge in Tengeru Market, Arusha, Tanzania.jpg|縮圖|File:Kanga and kitenge in Tengeru Market, Arusha, Tanzania.jpg-民族編織工藝品出口]]
[[Patas bntasan:Htl moessingerstrasse tansania computerraum.jpg|縮圖|File:Htl moessingerstrasse tansania computerraum.jpg-學童使用捐贈的電腦上課]]
[[Patas bntasan:Teafactory Rungwe.JPG|縮圖|File:Teafactory Rungwe.JPG-園藝草皮製造業]]
[[Patas bntasan:Williamson Diamond Mine, Mwazui, Tanzania.JPG|縮圖|File:Williamson Diamond Mine, Mwazui, Tanzania.JPG-威廉姆森金剛石礦]]
[[Patas bntasan:Building blocks of success (10692932653).jpg|縮圖|File:Building blocks of success (10692932653).jpg-建材輕工業]]
[[Patas bntasan:Tanzania phone.png|縮圖|File:Tanzania phone.png-手機持有率快速增長,幾乎每家庭有一部手機]]
== Cing-ci(經濟) ==
[[Patas bntasan:Making dough from flour (10692692875).jpg|縮圖|File:Making dough from flour (10692692875).jpg-咖啡豆產業]]
=== Pusu pntasan ===
Kana knlangan o ida ciway bi ka rgaan Dansangniya, kndadax qnpah dxgal ka ngngalan dha hbangan. wada psaan brigan nganguc ka qnpahan dxgal ga niqan 85%、mdka ka dha ngngalan ruwan klwaan dha, qpahun ssjiqan alang hini ga 90% kana ka qnpah dxgal. binaw, yasa hnigan dxgal ni karac, tduwa qpahun ka dxgal ga wana 4% kana. kongyey o wana saw jingkongyey syawfeybing ni dmayaw ngngalan qnpahan dxgal. sceyinghan ni kuoci-huopicicing ida nuway hbangan jiyagan dha knttu mlih ka hbangan Dansangniya. hngkawas 2015 ngngalan kana klwaan Dansangniya (GDP)kika 443 hpucing pila Amrika, wada mrana 6.6% ka ngngalan ruwan klwaan, ngngalan kana seejiq klwaan ga wana 828 pila Amrika<sup>.</sup>
fuuyey Dansangniya ga ngngalan kana klwaan wada ni qan 49.9%, kska hiya ga mawi ni weysyo wada niqan 14.8%, wada niqan 5.1% ka ppanan qpahan, wada niqan 3.9% ka dongsyunyey, wada niqan 2.2% brigan sinaw ni uqan nhapuy, wada niqan 24% ka fuuyey duma ( kana cingjong-congcey、kongkong-kuanri、fangtijan、ttgsa、weysns ni shuey duma ni fuuyey taxa seejiq ) egu bi ka yahan rmigaw Dansangniya, egu bi ka idankiya、qtaan gaya. Hngkawas 2015 miyah rmigaw Dan ka seejiq niqan saw 120 kbuhug seejiq, ngngalan dha yahan rmigaw seejiq ga dhuq 21.96 hpucing pila Amrika.
niqan egu bi ka deynjang-cyueyn Dansangniya, kana huancing, nniq Dulawaga(Tulawaka)hmrinas 500,000 kus ka cingguan. ini uuda kuocya-kongyueyn ka alang hini. nniq 1991 dhuq hngkawas 1999, wada mrana ka ngngalan kongyey ni guanu ( huangcing ka pusu ) wada madas mnkala ka ngngalan hbangan klwaan hini. nniq hngkawas 2004, uuda brigan deyjanji nniq yayung Lufeyci siyaw Sancyawco Ingtuyan hini prajing, muda uda dyenjanji o muda mquri Sanlankang, jjiyun dha prdax deynki kkana.
21 sci bsiyaq bika mddngu ni wada uka bi ka jjiyun deynki ka qsiya Dansangniya ( saw 60% biyax dha deynki nii ka stmaun bi klwaan hini )
kana o 87581 km ka knbragan konglu Dansangniya, kana knbragan deylu ka 3667 km, pusu niqan Dangcan-deylu、Congyan-deylu ni Tongfey-deylu. kska Dangcan-deylu ka dmutuc pusu paru alang Dansangniya ni Kanggo-cns Sanglankang ni ska alang Sangpiya kingal deylu Gabirimuposi, pnhyugan hngkawas 1970 dhuq hngkawas 1975. Deylu ga kndadax Conghua-jnming-konghkuo-cnfu ka dmayaw phiyu, kiyani dmayaw pusa Dongguan ni gisu nniq Neylu ddaun bbrigan nganguc Sangpiya ana ini uda Luotsiya ( Singpawey sayan )、Mosanpik ni Nanfey、Ankla. Dhuq sayan stmaun bi Conghua-jnming-konghkuo ka Dancan-deylu uri. Dansangniya-yeynhay o niqan Sanlankang、Mudwala、Dank ni Sangcipa spac paru kanggo, kskapusu ddaun brigan nganguc ka Leyssalamukan. Sayan o niqan 46 ka cijan Dansangniya, kska ka Sanlankan、Cirimacaluo ni Sangcipa ka kuoci-cijan;uxay uri niqan 22 cuo ka cijan jjiyun bbrigan klwaan, 21 cuo ka ceyni-bawtaw-cijan.
== Wun-hwa(文化) ==
Pusu gaya Dansangniya ga niqan kuocya-poukuan (National-Museum, Dar es Salaam )、kuocya-dusukuan (National Library)、Sangcipa ni hbingpoukuan (Zanzibar Peace Museum). Dansngniya mutyaw-isu bsiyaq bi endaan, mkla bi smalu.
== Jen-ko(人口) ==
=== Pusu pntasan : ssjiqan Dansangniya ===
{| class="wikitable"
| colspan="3" |'''歷回坦尚尼亞人口普查'''
|-
|'''年份'''
|'''人口'''
|'''±%'''
|-
|'''1967'''
|12,313,469
|—
|-
|'''1978'''
|17,512,611
|<nowiki>+42.2%</nowiki>
|-
|'''1988'''
|23,126,310
|<nowiki>+32.1%</nowiki>
|-
|'''2002'''
|34,443,603
|<nowiki>+48.9%</nowiki>
|-
|'''2012'''
|44,928,923
|<nowiki>+30.4%</nowiki>
|-
| colspan="3" |來源:坦尚尼亞國立統計局
|}
Hngkawas 2012 niqan 4493 kbuhug kana ka ssjiqan klwaan, dhuq hngkawas 2015 mrana 5350 kbuhug ka ssjiqan. truma 15 hngkawas ka piri ssjiqan ka 44.1%. niqan 126 ssjiqan ka Dansangniya, hmrinas 100 kbuhug ka ssjiqan ga niqan Suguma、Niyamuweyji、Jacya、Hehe、Magangti ni Hayacu. duma ka sejiq Alapo、sejjiq Ingpa ni lutuc sejiq owcow. kari klwaan ka Swasiri, dha Ingyu mntna skari nii. tnlaqi ka Dansangniya o kika 5.01 ( snpgan hngkawas 2013 ), tg18 ka kana knlangan.
== Ttgsa(教育) ==
Ka mkla mita bntasan rudan, kkika mniq truma bi ka yuenmanri kingal klwaan Feycow. niqan kingal ka spuan paru pyasan Dansangniya ( pary pyasan Sanlankang ), duma o niqan 10 sngari ka tacuan-yueyn-syaw、20 sngari ka sfanyueyn-syaw.
== Cung-cyaw(宗教) ==
Nniq ruwan Dankanicya ( Talu ) 61% deyncucyaw ni citucyaw ka shlayan dha, 35% Islancyaw ka shlayan dha, sngari bukuy do yueynspayucyaw ka shlayan dha;99% Islancyaw ka shlayan sejiq Sangcipa.
== Pnyahan bnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/坦桑尼亚<nowiki/>(參考自中文維基百科)
mts1rej479w4iul33374iel5qajx7ct
Taoyuan
0
1440
100964
79674
2023-10-06T00:40:34Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100964
wikitext
text/x-wiki
Taoyuan (桃源區)
Nsgan Taoyuan o gaga Nsgan Kaohsiung, kmpraan kana dxgal o 969.43 km², (dxgal dgiyaq o 871.9 km², dxgal pmblxan o 86.77 km²). kmhbragan hiyi o 4,172, sapah o 1,320, seejiq tnpusu 3,872 hiyi, knhbragan hiyi o 93% (Bunung, Raarua). Bunung, Raarua ka hbaraw balay alang hini.
== nyusan qpahan ==
Nsgan Taoyuan o niqan 8 alang ni maxal 14.
14 o, Ciusinlun(寶山部落), Husida(藤枝部落), Tamahu(建山部落), Sʉhlʉnganʉ/Sulungan(草水部落), Rʉhlʉcʉ/Haising(高中部落), Su'aci(美蘭部落), Kalʉvʉnga/Ngani(桃源部落), Tanguhla/Dinkam(四社部落), Mizuhu(勤和部落), Ua-asik(復興部落), Lavulan(拉芙蘭部落), Dakus(樟山部落), Masuhuaz(梅山部落), Dai-ni(二集團部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
k3ffac198fntlf724sxep7dzsub15nh
Tapangʉ
0
1441
106904
100965
2025-03-27T13:38:46Z
94.153.15.161
106904
wikitext
text/x-wiki
= Tapangʉ(達邦部落) =
Gaga mniq Cyaiseyn Arisansyang ka alang Tapangʉ.
227 sapah ka kneegu na sapah, 642 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 88% niqan 565 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 12% niqan 77 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Cou 83%, Amis 1%, Tayal 1%, Bunun 1%, Saysiyat 1%,ni rahuq na o 1%.
[[Patas bntasan:Tsou youth of Taiwan (pre-1945).jpg|縮圖|218x218像素]]
= Tnhangan : alang Tapang(達邦部落) =
== Thyang alang(部落特色) ==
Klwaan nniqan A-ri-san syan ka [[alang]] Tapang, dha kska paru bi alang ni egu bi nniqan sjiqan Cow.
※Pndaan naqih sbgihur Mo-ra-ke nii ngalan naqi nniqan kdusan alang : Tqiyan emptgsa, qpahun klwaan alang(sluun knburah : Hunac sapah pyasan ciway, kingal isil ddriq latuc, rima latuc isil hraan hidaw)(hngkawas 98 ngalan utux bgihur rsux Mo-ra-ke sluun knburah ni syukun puuda kkmalu ddaan pptasan).<ref>[https://okgo.tw/butyview.html?id=3359 玩全台灣]。</ref>
== Nniqan alang(所在位置) : ==
Cya-i-seyn A –ri san syang Ta-pang-cun.
== Klbangan (範圍): ==
== Kndkilan lnglingay(地理環境) : ==
Bowqax dgiyaq, hngligan 800~1,000 km
== Kklaan ppanan (交通資訊): ==
◎Mgriq rulu: Jiyax tuki gmriq rulu.
# Kndadax kwo-taw tgtru kaw-su-kong-lu stabuy truma elug Con g-pu, kleelug seng-taw tgmaxal maspac pnglxan“A-ri-san” yaa bi mksa kingal tuki pdhuq S-cwo da, paah S-cwo mquri narac pgriq do kmdudul musa kika pdhuq alang Ta-pang da.
#Paah cung-san-kaw Cya-yi cyaw-ryow-taw niqan pnlxan ka kleelug mquri seusa Tay18 haw seng-taw, kleelug pnglxan“A-ri-san”musa do yaa bi kingal tiki do dhuq S-cwo, paah S-cwo mquri narac pgriq do kmdudul musa kika pdhuq alang Ta-pang da.
== Mlutuc teyn-c pneyusan(電子地圖連結) ==
Teyn-c pneyusan alang.
== Tnealang seejiq (部落所屬族群) ==
Cuo.
== Skari(使用語言) : ==
Kari Cuo, kari Tlu, kari Klmukan.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) : ==
Snhiyan kleegan seejiq sbiyaw, Ci-tu-cyaw.
== Mniyah alang(部落由來) ==
Niqan ka snalu kari o, Utux baraw seejiq Cuw-cu Hamo, Psaw seejiq, ramang dowriq, mlukus qraqil kumay uxay uri o embanah lkusan, dhuq kxil ka knbragan na. mtuci Yu-san ka Utux baraw, sllbi ka dara qhuni, psalu rdrudan sbiyaw Cow, knhuway mrana pniqan knklgan mlutuc seejiq ni alang. Bukuy do, miyah ka paru qsiya, wada saw gsilung paru dxgal, wada tbbiyax qduriq dhuq Yu-san ka sjiqun.
Mlih ka paru qsiya da, Utux baraw o niqan dha qnqahan dapi ka ruwan ddgiya, kiya ka nniqan sjiqun, kika alang Ta-pan o tg2 nniqan dapil Utux baraw Hamo, kghak nniq Ri-cya, San-mey, sing-mey, ca-san, le-yey ni Lay-ci Syaw-se dnii.
Ta-pan o cng-c ni wen-hwa cong-sing A-ri-san Cuw-cu. Tgkingal dhuq tgempitu ssiyaw alang Ta-pan sayan ka alang Ta-pan. Ida nniq hunac hraan hidaw ka sejiqun Te-fu-yey, yasa tnsamac siida nadas dha ka huling lmiqu nniq Ta-pan ta-se tnwawa kingal ciway huling, ana wada dsan ka huling, ida miyah mkksa Ta-pan ka huling lmiqu, kika prajil niqan seejiq miyah thjil nniqan Ta-pan, kiya ka kiya ni wada phiyug kingal syaw-se ka Ta-pan da.
Ddhuq bukuy do gaga miyah mtuma spac lutuc dara seejiq, bukuy na duri o mangal kingal putuh ruuc mqri qhuni ni qihur phiyug kingal saan mseupu prhulan, kiya ni slutuc dhuq sayang.
== Rrigaw kklaan(旅遊觀光資訊) ==
Pusu tatac pnglxan:
Seejiq Cuw-cu c-yueyn-cung-sin
I-s-ci-an-na(Iskiana)kndkilan ddupan
Kndkilan kantin (langu utux)
Tnglaq Hakaw utux, tnglaq ta-te-an
Bling klaway, btunux hay-rwo
Saan mseupu prhulan snaw- “qu-pa”
http://www.dmtip.gov.tw/haploid/haploid.asp?Kind=10&Lb1=5&Lb2=0&PageCode=5
http://www.dmtip.gov.tw/haploid/haploid.asp?Kind=10&Lb1=5&Lb2=0&PageCode=5
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
lk33th2lsriy7bdypyys7fto206r19m
Tapowaray
0
1442
100966
52044
2023-10-06T00:40:44Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100966
wikitext
text/x-wiki
= Tapowaray, Saranawan(大俱來部落) =
Gaga mniq Taytung Cangpinsyang ka alang Tapowaray或Saranawan.
124 sapah ka kneegu na sapah, 347 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 323 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 24 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis89%, ni rahuq na o4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ns45i37inta9qcciidlgsjlmdw8m768
Taracan
0
1443
100967
52054
2023-10-06T00:40:45Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100967
wikitext
text/x-wiki
= Taracan(達拉贊部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka alang Taracan.
292 sapah ka kneegu na sapah, 737 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 36% niqan 269 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 64% niqan 468 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 34%, Bunun 1%, ni rahuq na o 1%.
[[Snakun:Truku]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
1lpsgmrffcq8esp8it33c3ln5xgw2hq
Taromak
0
1444
100968
52063
2023-10-06T00:40:47Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100968
wikitext
text/x-wiki
= Taromak(達魯瑪克部落) =
Gaga mniq Taytung Peynansyang ka alang Taromak.
493 sapah ka kneegu na sapah, 1,388 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 89% niqan 1,235 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 11% niqan 153 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Rukai74%, Paiwan4%, Amis3%, Bunun1%, Puyuma3%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
nqlu5zkqrfgpcjwgnkbjvob0gt8swrn
Tasutasunan
0
1445
100969
52071
2023-10-06T00:40:49Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100969
wikitext
text/x-wiki
= Tasutasunan(達蘇達蘇湳部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Hwareynsu ka alang Tasutasunan.
3,465 sapah ka kneegu na sapah, 7,402 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 53% niqan 3,908 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 47% niqan 3,494 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 37%, Bunun 2%, Tayal 2%, Paiwan 1%, Truku 6%,
Sakizaya 3%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
lthgfv4j7215tduf4ha4lmtp29f8gs0
Tatoba’
0
1446
100970
52080
2023-10-06T00:40:50Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100970
wikitext
text/x-wiki
= Tatoba’(五峰部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka alang Tatoba’.
159 sapah ka kneegu na sapah, 407 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 88% niqan 360 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 12% niqan 47 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 60%, Saysiyat 27%, Amis 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
cmtkbosgurjwwy6495p1g773m6bwnk2
Taukak
0
1447
100971
52088
2023-10-06T00:40:52Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100971
wikitext
text/x-wiki
= Taukak(樹湖部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Sowfungsyang ka alang Taukak.
157 sapah ka kneegu na sapah, 394 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 14% niqan 54 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 86% niqan 340 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 9%, Truku 2%, Tayal 2%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
38ehcxjaz1px5hodwc8nqgcph6c6ud0
Taur Matan Ruak
0
1448
88071
52099
2022-06-04T20:05:41Z
CommonsDelinker
52
Removing [[:c:File:President_Taur_Matan_Ruak.jpg|President_Taur_Matan_Ruak.jpg]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Yann|Yann]] because: Media missing permission.
88071
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:President Taur Matan Ruak.jpg|thumb|President Taur Matan Ruak- Taur Matan Ruak( 陶爾·馬坦·魯阿克 )|alt=]
= Taur Matan Ruak( 陶爾·馬坦·魯阿克 ) =
Mntucing hngkawas 1956 idas 10 jiyax 10 ka Taur Matan Ruak ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Timor-leste]] ta sayang o kiya ka Taur Matan Ruak, pnaah hngkawas 2012 idas 5 jiyax 19 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
cop7hswczpd05uv3jv6w9b2mzp1j92u
Tausa
0
1449
100972
94122
2023-10-06T00:40:54Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100972
wikitext
text/x-wiki
== Tausa (山里部落) ==
Gaga mniq Hwareyseyn Cwosisyang ka alang Tausa.
12 sapah ka kneegu na sapah, 592 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 578 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 14 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 73%, Tayal 10%, Amis 2%, Bunun 2%, Paiwan 1%, Truku 6%, ni rahuq na o 5%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Tawsay'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Kiya Sediq minjoku mniq nniqan Skangki tuhunac na alang, tuhunaq bay alng Sediq pa wa mniq alang Pingting kiya.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nyusan Skangki Cwosi syang Risan cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Wa mniq ssiyaw Yayung Hongping mkngahu tuhunac babaw msttu hiya, hnruwan hidaw pa msdalih alang Kuhong, tudaya u msyayung mksipaw alang Hunac.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Dxral msttu dwiyaq. ‘Patas Lntudan Marah Matas Nyusan Skangki’ – Patas Bnkuwan Kluwanan Sediq.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
●Mriq rulu: Muda Tay 9 seyng hmrinas Wuhe mquri tuhunac, mniq hmrinas hakaw Sanri daw mriqi narac elu syangtaw msdurux dhuq alang Tawsay (alang Yamasato).
Ppwaluk tyeyn-cu
== patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyncu patas pkla nniqan alang
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Sediq Tuda.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Kari Sediq, kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Snhiyan rudan cbiyaw, Tawsay Kiristo Cyoro Kyokay, Singyasu kyokay.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Alang Tawsay (alang Yamasato) pa ida balay mnniq cida Yayung Ruwu tudaya ratuc Yayung Tawsay na tudaya mi tuhunac alang Meyweyn, mneSediq Toda tnhdilan hnruwan hidaw, ya bay 200 brah kngkawas cida ka tnhdilan dha, dxral nniqan rudan cbiyaw wa mniq siyaw Yayung Tawsay saya pa, wada ka seyhu Tanah Tunux daw, seejiq Truku ka miyah thdil mniq hiya da.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
Cwosi gokosyo- Rmiwaw mi kndusan cusyun.
== Qntan patas(參考資料) ==
‘Patas Lntudan Marah Matas Nyusan Skangki’ – Patas Bnkuwan Kluwanan Sediq.
Wowaya na Tayal-Tnhdilan alang mi pnkrana.
[[Snakun:Truku]]
kuw0shmj0wrllmys2h3yflnlhd79p34
Tavila
0
1450
100973
52114
2023-10-06T00:40:55Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100973
wikitext
text/x-wiki
= Tavila(太平部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Cwosisyang ka alang Tavila.
103 sapah ka kneegu na sapah, 408 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 402 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 6 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun91%, Tayal1%, Truku1%, Paiwan1%, ni rahuq na o4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ieidek0t9a66t8g1zu0ymmty8js4nur
Tayax
0
1451
100974
52124
2023-10-06T00:40:57Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100974
wikitext
text/x-wiki
= Tayax(抬耀部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka alang Tayax.
38 sapah ka kneegu na sapah, 142 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan141 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 1 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 94%, Amis 1%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
2214i2repzlwz4wwrwkpsck3il94z3v
Ta´man
0
1452
100975
52132
2023-10-06T00:41:00Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100975
wikitext
text/x-wiki
= Ta´man(膽曼部落) =
Gaga mniq Taytung Cangpinsyang ka alang Ta´man.
101 sapah ka kneegu na sapah, 279 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 252 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 10% niqan 27 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis88%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
b7hxpd2cq2l5dx8ar4ofbmekdo351xs
Tbula Inago
0
1453
52139
52138
2021-03-20T23:40:56Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52138
wikitext
text/x-wiki
= Tbula Inago(伊娜谷香糯米) =
Tbula Inago.(伊娜谷香糯米)
[[Snakun:Truku]]
avbusnxypd8ao8yowwh32dzt83m3wwy
Tbula Inagu
0
1454
52145
52144
2021-03-20T23:40:59Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52144
wikitext
text/x-wiki
= Tbula Inagu =
Tbula Inagu nii ga niqan bi hangan na quri saw kana ka dpayay slaq, gaga bqanan pusu pnegalang Nantowseyn Jenaysyang alang Pulan ka hiya da, yasa niqan balay malu sknxan ka hngak niya ni malu bi ka kndkilan na. Qnbhang ka kari o qlhangan Tanah Tunux siida ka Taiwang o, manu ka Seejiq Truku alang Pulan ga, ida pnaah alang Truku (Brayaw, Busig Daya, Busig Ska, Sadu ni Truwan) kana miyah thjil hini. Siida iyux bi pseanaq seejiq Plngawan Tayal ni seejiq Takitudu Bunun ka Tanah Tunux, kiya ka thjilan alang Pulan. Siida mnadis ghak tbula ka Tanah Tunux yahan na tmgsa hmuma seejiq alang Pulan hini. Mnhuma dha Tbula ga sbgay dha Kmlawa Tanah Tunux ni bukung dha paru. Manu ka payay slaq nii ga pnaah bi inu hug? Niqan dha ka kari dha.
Kingal kari o Tanah Tunux ka mnadas msa, ensaan dha mgaaw kneinu na smkila alang hini na ghak, wada mgimax kana da. Kingal kari duri o Tanah Tunux ga, bqanan dhaphuma Seejiq Truku alang Pulan ka mngaaw dha ghak Tbula. Yasa alang ga niqan yayung slaq(mtudu) ka muda qluli ssiyaw alang, ana ka ndaan psnga elug qsiya yayung, , wada mdudul llaban ka elug qsiya yayung lmlamu balay ka siida qsiyau ayug mnssli na. Duri ni jiyan o butuh bi ka hraan hidaw, paru bi ka hidaw jiyan, kiya ni manu ka keeman ni jiyan ga ini bi ktna ka knskuy dha, kiya ka sknxan Tbula nii ga yasa mskuy ni ini pyahi nganguc mssli nanaq ruwan hiyi payay dhmi. Kiya ni yasa malu balay sknxan ni malu balay uqun ka Tbula hini, wada ngalan bbgay euqun tennoheka Tanah Tunux, kiya ka thnganan dha “Tbula Inago” da. Inago nii ga kari Tanah Tunux, payay ka dungus bi kari han. Tbula Inago o ida pniyah kari Tanah Tunux kiya, ririh na knmumun mhiyi na bubu payay.
Klwaan Tanah Tunux Siida, kndadax alang Truku(Brayaw, Busig Daya, Busig ska, Sadu ni Truwan) miyah thjil alang Pulan ka Seejiq Truku. Siida prajing hmuma payay slaq ka Seejiq Truku alang Pulan hiya, ida tngsaan Tanah Tunux ka euda nii. Mnsa ka qnbhangan kari, “Mnangal dha alang eseisil ka ghak dhquy nii, hmaan dha Inago siya(kiya ka alang Pulan) do wada mabang malu bi sknxan ni malu bi skanan uqun uri ka dhquy ksun nii. Yasa hiyi payay dhquy nii ga niqan ubal ka dudux na. Tmukuy payay dhquy siida ida qulung tmlung ubal na, maku mkrak ka hiyi tnlungan na, kiya ni manu ka seejiq alang Pulan do Tbula ksun dha ka payay dhquy nii da.
Manu ka seejiq tnealang hiya dga, ngalan dha gaya snkraya alang ka Tbula nii da, tduwa sluun pringan idaw, hlama tnkanan, tayamoci ni mririh saw knmalu bi uqun kealang tnpusu seejiq “idaw Tbula beuluh” ksun dha. Kiya do saw ka mssung ni mimah pntrai dha ga, uxay kiya o nasi niqan ka pnaah eseisil alang dadan ni dangi o ida malu bi sbgay dhyaan ka “Tbula Inago” nii.
Nasi saw kndusan knkla klwaan Cungkwo ka idaw payay dga, manu ka pnegalang Tbula Taywan ksun do ida mnhici rudan tnpusu seejiq Nantowseyn Jnaysyang ka knmalu bi Tbula nii. Nantowseyn Nunghwey sayang ga iyux pgalang quri saw knmalu na pnegalang Tbula Taywan kiya ni jiyax 20 idas 11 hngkawas 2002 siida thnganan dha “Tbula Inagu” ka pnegalang nii da.
[[Snakun:Truku]]
kac6kt2qiu0kqpsfl16mg62qxq1smnh
Tbulan
0
1455
100976
52153
2023-10-06T00:41:03Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100976
wikitext
text/x-wiki
= Tbulan(松鶴部落) =
Gaga mniq Tayungsu Hpingcyu ka alang Tbulan.
291 sapah ka kneegu na sapah, 693 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 52% niqan 358 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 48% niqan 335 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 44%, Amis 4%, Paiwan 1%, Bunun 1%, Cou 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
s3xxtar2fy4qici82v16bzygup6igbd
Tdiyuc
0
1457
52159
52158
2021-03-20T23:41:03Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52158
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Kliyuc]]
[[Snakun:Truku]]
mcspsrl8ai48llw528nxc95qkcecfzj
Tdlu
0
1458
100977
52167
2023-10-06T00:41:04Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100977
wikitext
text/x-wiki
= Tdlu(豐裡部落) =
[[Snakun:Truku]]
Gaga mniq Hwareyseyn Sowfungsyang ka alang Tdlu.
583 sapah ka kneegu na sapah, 1,631 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 17% niqan 284 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 83% niqan 1,347 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 16%, Truku 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
8kc5dxdzpurmqvk7r7idcwp0xtd34s7
Teldreka
0
1459
100978
52174
2023-10-06T00:41:06Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100978
wikitext
text/x-wiki
= Teldreka(茂林部落) =
Gaga mniq Kawsyungsu Mawrincyu ka alang Teldreka.
262 sapah ka kneegu na sapah, 876 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 815 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 61 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Rukai 76%, Paiwan 7%, Bunun 6%, Amis 2%, Cou 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ipfyp6o7ox2czjit9figgwcagmpp897
Telu´
0
1460
100979
52184
2023-10-06T00:41:07Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100979
wikitext
text/x-wiki
= Telu´(豐坪部落) =
[[Snakun:Truku]]
Gaga mniq Hwareyseyn Sowfungsyang ka alang Telu´.
373 sapah ka kneegu na sapah, 1,045 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 25% niqan 266 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 75% niqan 779 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 24%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
9icjt2k1mj1zna76nroz5r5o4968ds0
Teodoro Obiang Nguema Mbasogo
0
1461
81479
81478
2021-11-13T11:13:35Z
廖家琪
110
/* Teodoro Obiang Nguema Mbasogo (特奧多羅·奧比昂·恩圭馬·姆巴索戈) */
81479
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Teodoro Obiang Nguema Mbasogo at the White House in 2014.jpg|thumb|Teodoro Obiang Nguema Mbasogo at the White House in 2014- Teodoro Obiang Nguema Mbasogo (特奧多羅·奧比昂·恩圭馬·姆巴索戈) |alt=Teodoro Obiang Nguema Mbasogo at the White House in 2014.jpg]]
== Teodoro Obiang Nguema Mbasogo (特奧多羅·奧比昂·恩圭馬·姆巴索戈) ==
Mntucing hngkawas 1942 idas 6 jiyax 5 ka Teodoro Obiang Nguema Mbasogo ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Equatorial Guinea]] ta sayang o kiya ka Teodoro Obiang Nguema Mbasogo, pnaah hngkawas 1979 idas 8 jiyax 3 pnrajing kmlawa klwaan.
= Teodoro Obiang Nguema Mbasogo (特奧多羅·奧比昂·恩圭馬·姆巴索戈) =
Teodoro Obiang Nguema Mbasogo (Kari Spain: Teodoro Obiang Nguema Mbasogo, 1942年6月5日-), Ctaw Guinea Seyjicya, Tucyace, Ctaw Guinea Mincu Tang Tangso.
Teodoro Obiang Nguema Mbasogo kngkawas 1979 prading dhuq saya ngalan Soto Ctaw Guinea (tu2 jn). Laqi niya Teawtoro Enma Awpiyang Mange ka Ctaw Guinea tu2 Huku Soto, kngkawas 2016 daw wada mkala tu1 Huku Soto.
Teodoro Obiang Nguema Mbasogo pa mnmusa muyas Spain na sapah pyasan Skwan, tbrinah miyah qnlhangan daw wada pdngusun Tasyaw ka hniwan niya heytay. Teodoro Obiang Nguema Mbasogo u kngkawas 1979 idas 8, snrading dmudul knspaun seyhu, pspoxun niya ka qbsuran tama niya Fulangsiske Masiay Mukuyma na tucay biyax seyhu, hiya nanaq ja ngalan Keming Cyuns Pingyihuy Gicyo, bukuy daw ngalan Knbaraw Cyuns Pingyihuy Gicyo. Kngkawas 1982 idas 10 cida balay bay mndungus psdhuwan phiyu Soto, phiyu tucay tic niya nanaq. Kngkawas 1982 wada muda Mincng Yikwan na burah keyngpo, cida u nhana muda ini pndungus pspaux seyhu. Kngkawas 2011 dhuq kngkawas 2012, Teodoro Obiang Nguema Mbasogon u ngalan Afrika Ryeynmong Gicyo.
Kngkawas 2016 idas 11 diyax 2, Uxay Pnsliyan Seyhu ‘Uka Ayus Qnlhangan Kisya’ u wada dha pniqun ‘Mpluk Singbung Mtrawah Niya’ ka Teodoro Obiang Nguema Mbasogon.
Kngkawas 2021, wisu mrana bnbur muru qnlhangan babaw dxral ka Nrrux Brah Cyokoku Uhan (COVID-19), Teodoro Obiang Nguema Mbasogon u rmirih Ctaw Guinea mari Yimyaw Cyokoku Iyu Qnlhangan, Teodoro Obiang Nguema Mbasogon u tndahu Cyokoku ka niqan seykining uuda dha, rmngaw dungan Cyokoku ka dangi Ctaw Guinea, kiya u krinah mniq slingan kari sntur kari Sihwang u niqan yimyaw na qnlhangan u ini sruwa dmayaw Afrika, kiya u pssliyun dha nanaq ka yimyaw, Teodoro Obiang Nguema Mbasogon u hiya nanaq ka wada mnhdu meytaq yimyaw na Cyokoku yimyaw, dmudul kana sediq musa knllu musa pbeytaq yimyaw kana.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
[[Snakun:Truku]]
c6ywho55rrd7e65wlkp8lvv6cyqybfq
Terebi
0
1462
52203
52202
2021-03-20T23:41:10Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52202
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Nuvola devices tv.svg|thumb|Terebi (電視)]]
= Terebi(電視) =
Bale ba we, uka miyan kari kesun Terebi ka yami ma, kanna so qyqeya bnarah zi-dai hndure nii duri we, uka kari miyan yami Seediq duri, meniq ka kari nami mesa Terebi nii di we, kari Tanah Tunux ka kiya. Kndalax yahan nami na qmahang Tanah Tunux de, egu riyung kari miyan saya ka asi puuyu kari Tanah Tunux di, ani si, uxe wano kari Tanah Tunux pyuun, niqan kari Plmukan duri ma, yaani niqan ka kari Kahabu duri, ani si ,ga nami ini kela pusu na duma di. Ma bobo na wada ka Tanah Tunux de, Telu ka meyah smriyux kmlahang yami dungan, kika kari miyan saya de, ga mpgimax kari Telu duri di.
Yaani ba muuyas ku syo-cyu hari de, prading niqan ka seediq alang miyan Gluban maruy Terebi di, ani si ini kpiya sapah ma, kamoku Terebi ciida ge, kingal bale Tai-su, ma mgbhege qalux qtaan, uka rako. Ani naq so kiya we, kuxun riyung qmita seediq alang, so ka tnsapah ini dehuk maruy Terebi ge, mosa tsuusuy qmita sapah seediq niqan Terebi, mhuwe riyung ka seediq niqan Terebi duri, asi daha psai nganguc ka Terebi daha ma, msuupu qmita nganguc hii kanna seediq ma, madis naq gakac tlloongan daha. So smhulis ka qtaan Terebi de, mhulis naq seeediq qmita hii duri, lmingis na qtaan Terebi de, tsrusuq naq naq duma ka seediq qmita hii duri, bsiyaq qtaan daha Terebi hii de, slleung ka duma rudan di. Betaq ba mhedu kanna kamoku Terebi, qmita hii duma seediq, ani so kiya ge, ini kesa mmaanu ka seediq tnsapah niqan Terebi, malu mu bale lnglungun ani betaq saya ka, ndaan so kiya.
So ka sapah me yaku we, betaq ku meyah mgsense Hori de, snpuwan miyan maruy yami ka tama bubu mu ma, maruy nami ping-syang duri, ciida de tena hbaro bnaruy Terebi ka, seediq alang miyan di. Ma teru ka Terebi ko-si ciida di, niqan rako qtaan ka Terebi duri di. Ani si, ini keegu riyung ka, kamoku na dungan, mrengo sinbung ma ren-sici ka kuxun na qmita rudan, riso weewa ge smkuxun qmita muuyas ma sinbung, laqi ge smkuxun qmita ka-tong, ncugin theyaq qmita laqi duma ka rudan daha.
Saya dige, kndudul egu ka ko-su Terebi nii di, rmabang egu ka kamoku na duri di, asi lux ini pnklai qmita, tnkaxa ma sncaman niqan kamoku daha, ini ksange. Malu ka egu ma mnllamu kamoku Terebi, ani si niqan ka naqah qtaan laqi de, kiya si skdaka na se-hu daka tama bubu laqi, so ka smneeru ooda naqh peni. Niqan ega, niqan gnbaruy qyqeya, niqan ka weewa uka lukus duri. Kika nasi huwa kesi psaanak ka qqtaan rudan, qqtaan riso ma qqtaan laqi ge, naka bleyaq rmengo ka se-hu ma, smnegul ka ko-si Terebi, meniq ka ini thei na we, naka spooda ho-ricu mseru.
Ani maanu ka ha-tacu saya di, ani alang bukuy rcilung ge, so hari ga asi eniq uyung sapah ma, ani kari mmaanu ka, slhayn klaun daha laqi saya, qrasun ta ka so kiya. Ani si, ado ta ini khbaro ka ita Seediq, kika ani laqi ta naq ita Seediq de, uka riyung mkela rmengo ka laqi ta di, nii si naka ta psaun kcahun ta ma, pspuun ta lmngelugn.
== Pnyahan pnatas(參考文獻) ==
* 郭明正. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Tgdaya]]
5tusm0ve94joppcrzisri2v44utk5yk
Teynckung
0
1463
52209
52208
2021-03-20T23:41:13Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52208
wikitext
text/x-wiki
= Teynckung =
Teynckung ksun o gaga Puricn Pipari na Awtowsan, niqan 2 ha knlabng na ka dxgal hiya. Ana dhiyaq ida tduwa qtaan kana, thmuku Innasan na Cankweycus ka hiya. Cankweycus nii ga pnaah Fuceynsng Innasan, hiya ka Utux qmlahang bi sejiqun pnrajing miyah bgurah qpahun Nantowseyn sexual, wana bi hiya ka ini ktna utux thmkuan sejiqun. Teynckung hini ga yahun dha thmuku Cankweycus, yahun dha thmuku Pawsngtati ni Kwansngticyun uri.
[[Snakun:Truku]]
51u9fvxi2wvbcxak0ggit2a9etnfbyv
Teynyey syowseyn nungcang
0
1464
52218
52217
2021-03-20T23:41:14Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52217
wikitext
text/x-wiki
= Teynyey syowseyn nungcang (天野休閒農場) =
Mswayay elug Cusan cyawrywotaw do mquri alang paru Cusan, siyaw bi Tay 3 seyn hiya niqan kingal snpuan mhuma nkiya mgpajiq spriq, kska saan embbarig iyug spriq ni sapah uqan smalu psbiyax hiyi na msupu saan hmrapas msangay nungcang. Qnalang dxgal o niqan 1 , suyang bi nniqan, wada hari 200 klgan ka hnmaan iyug sspriq, 1200 klgan ka spriq, ida asi klai snaqun qmita , malu bi slhayun ni qtaan uri ka hmrapas msangay hini.
[[Snakun:Truku]]
brzird5733a18ean9dd49nsk19nywp7
Tfuya
0
1465
100980
52225
2023-10-06T00:41:10Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100980
wikitext
text/x-wiki
= Tfuya(特富野部落) =
Gaga mniq Cyaiseyn Arisansyang ka alang Tfuya.
122 sapah ka kneegu na sapah, 389 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 374 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 15 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Cou 90%, Bunun 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
19ewxzkpv2xx1n45izydfdkyaytjc8p
Tgbin
0
1466
100981
52232
2023-10-06T00:41:11Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100981
wikitext
text/x-wiki
= Tgbin(桃山部落) =
Gaga mniq Tayungsu Hpingcyu ka alang Tgbin.
135 sapah ka kneegu na sapah, 424 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 72% niqan 306 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 28% niqan 118 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 69%, Paiwan 1%, Bunun 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
cmoeposnaj9yedox85l9r8bn3ul4lzx
Tgebin
0
1467
52242
52241
2021-03-20T23:41:19Z
Martin Urbanec
1
已匯入 9 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52241
wikitext
text/x-wiki
= Tgebin/ Tubin/ Tuwbin(台灣櫸木) =
Qhuni tgebin nii, egu riyung ka mhei ssiyo paran hini, ririyh so qhuni tnpusu hini ka heya.
Saadux qhuni tgebin nii, Malu bale phumaan ssiyo neepah ma, hmetun dheran ini ksunu ma ini pqluri dheran, ki mita tgebin de ini daha paqi pniqun daha naq hiya. Kndudun paru ka tgebin nii de, menaq yxeyux denu, ki malu pniqun siyo elu ma ssiyo neepah. Qhuni ini qnaqah ma mdakin bbaro knkawas na duri.
Anu qhuni saadux ka tgebing nii, kiya ka malu ngalan smalu eruc sapah, duma naq seediq ngalan daha smalu bgiya tunun mgedin duri, anu saadux ma chedin doun, ton!ton!ton! si paru ka hrenang na, kuxun daha dmoi mqedin mesa.
Slmeun daha duhung tkanun macu ma hlama duri. Malu bale slmeun qyuqeya sapah. Ghuni malu ka tgebin nii.
[[Snakun:Truku]]
htjd1i7gsh2jeqavkh1mcagyutq7s4i
Tgleq
0
1468
100982
95524
2023-10-06T00:41:13Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100982
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:鐵立庫部落.jpg|縮圖|鐵立庫部落]]
= Tgleq(鐵立庫部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang Tgleq.
25 sapah ka kneegu na sapah, 99 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 92 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 7 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 90%, Amis 1%, Truku 1%, ni rahuq na o 1%.
= '''Alang Teliku 【Tgleq】(鐵立庫部落)''' =
Alang Teliku 【Tgleq】
== Nniqan (所在位置) ==
Tawyensu Fusingci Sankuwangri.
Meeniq Saruncu cunan 1 Kongri, tgiril ruru Taiyaw, kriiril sipo na ruru Taiyawke Ciyensusiyang.
== Kndkilan Tiri (地理環境) ==
Dheran Heciye, 800 dehuk hari 820 Kongcu ka Haypa na.
== Kluwan Yencuming (部落所屬族群) ==
Taiyacu
== Pskari (使用語言) ==
Kari Tayal. Kari Plmukan.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Tieliku dungus na we 「Tgelaq」.
Nseediq Tayal Saikawrekeyacu na luwan kokan ka seediq tnalang.
Kesun daha Taiyacu nii we Tawyensiyen Fusing we peeyah Paring gmarang dehuk ruru Tahan Congyu Kawyi. Mnkndalax Nantosiyen Renaisiyang Risingcun nrudan daha cbeyo ka luwan Malipa.
Anu mtheruy Sankuwancun ciida ka cbeyo, ado rahur bale ccamac, egu bale ka nngalan daha ccamac klaali.
Niqan kesun daha Cingqogan ka qnsingan stmuwun macu duri, sbege daha knheya nii ka meyah mtheyaq dadal, kii kesun daha Qogan.
== Pgkela saan rmigo (旅遊觀光資訊) ==
=== Saan spmigo (觀光景點) ===
==== Tgelaq Yoring (幽靈瀑布) ====
Daha pnsugan ka Tgelaq Yoring, msngari bale ka qsiya, mtaso asi qtai truma ka qsiya, ado ini klai seediq hini, uka hari seediq mprigo meyah, kii kesun daha Tgelaq Yoring.
==== Kaydang yqeyaq Yeheng (爺亨梯田) ====
Sntheya qmita kaydang yqeyaq, leexan bale qtaan, kksaan hini, mrriyung mkmeyah meeniq hini ka seediq alang pngerah.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Aking Puhuk (桂素芳)
[[Snakun:Truku]]
0qkb6ap3lazrgbsp39d2ef34j81fxmp
Tgsa
0
1469
52256
52255
2021-03-20T23:41:22Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52255
wikitext
text/x-wiki
= Tgsa(教) =
Gaga ku sapah pyasan tmgsa laqi meuyas ka yaku.
[[Snakun:Truku]]
1l8k9t89y3o38kqzzwt5dhffabwl33g
Thailand
0
1470
107603
103010
2025-05-14T21:18:38Z
Mrmw
2528
([[c:GR|GR]]) [[File:OIC Logo since 2011.jpg]] → [[File:OIC Logo since 2011.svg]] vva
107603
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Thailand.svg|thumb|Kwoci Taykwo(泰國國旗)|alt=Flag of Thailand.svg]]
[[Patas bntasan:Hat Yai, Hat Yai District, Songkhla 90110, Thailand - panoramio (15).jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Sukhothai.jpg|縮圖|Sapah tikung Mahatay, hwosyang ga Sukotay risu kongyen ]]
[[Patas bntasan:Jean-Leon Gerome 001.JPG|縮圖|Knkawas 1864, Naporung-sansu saan na ptqita Hongtan-payru kong ka mptkari Senro. ]]
[[Patas bntasan:Prime Minister of Thailand (8182792228).jpg|縮圖|Yingra‧Cinnawa we, mqedil tgplaale ba ptloongan congri nTaykwo.]]
[[Patas bntasan:พี่ด้วนเขาใหญ่2.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:01-พระที่นั่งคูหาคฤหาสน์.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:The sculptures of two mythical giant demons, Thotsakan and Sahatsadecha, guarding the eastern gate of the main chapel of Wat Arun, Bangkok.jpg|縮圖|Yifo-su]]
[[Patas bntasan:วัดยานนาวา เขตสาทร กรุงเทพมหานคร (28).jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:วัดพระศรีรัตนศาสดาราม5.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Phra That Doi Suthep 01.jpg|縮圖|Swang-rong-su]]
[[Patas bntasan:Giant oceanic manta ray.jpg|縮圖|Rrnguwan seediq prigo, rcilung paru Antaman ]]
[[Patas bntasan:Waikru.jpg|縮圖|Riso weewa hari nTaykwo we, ga gmhuwe rrdan ma mptgea ]]
[[Patas bntasan:Thanon Liang Mueang Nonthaburi.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Thailand (272021437).jpg|縮圖|Laqi mqedil alang lmiqu daya hhreyan hido na Taykwo.]]
[[Patas bntasan:Novice meditating in forest.jpg|縮圖|Laqi hani smtama Focyaw ]]
[[Patas bntasan:Ceremonia de los himnos de facultad.jpg|縮圖|Laqi muuyas kingal tase ]]
[[Patas bntasan:Dance of the Ramayana.jpg|縮圖|keeki Kongci ]]
[[Patas bntasan:Khon Mask Tosakan.JPG|縮圖]]
[[Patas bntasan:Tonyjaa.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:20190106 (NEWSEN) 블랙핑크(BLACKPINK), 수줍은 많은 소녀지만 돋보이는 아름다운 미모 (Golden Disc Awards 2019) (8).jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Thurian long laplae.JPG|縮圖]]
[[Patas bntasan:Pad thai mound.jpg|縮圖|Tay-su caw-cinpen-fun ]]
[[Patas bntasan:TOMYUM.jpg|縮圖|Tay-su swanra-tang ]]
[[Patas bntasan:Gai Pad Grapow with rice - Ghin Khao AUD10.90 (3973729228).jpg|縮圖|Tapaw-cujo pan-cawhwan ]]
[[Patas bntasan:Tom yam noodles - Bangkok - 2017-07-20 (001).jpg|縮圖|Tay-su swanra-tang ware ]]
[[Patas bntasan:Buakaw Por. Pramuk 1.jpg|縮圖|Niqan ba ngayan na kwoci ka ]]
[[Patas bntasan:Loi-Krathong-09852 (22889354194).jpg|縮圖|Ali paha camo qaiya ]]
[[Patas bntasan:Loi-Krathong-09631 (23513660545).jpg|縮圖|Ali paha camo qaiya ]]
[[Patas bntasan:2012 Songkran 068 (7135726751) (2).jpg|縮圖|Ali mccuwaq qsiya ]]
[[Patas bntasan:Le hoi songkran, silom road, Silom, Bang Rak, Bangkok, Thái Lan - panoramio.jpg|縮圖|Ali mccuwaq qsiya ]]
[[Patas bntasan:MAP-IOR-ARC.png|縮圖]]
[[Patas bntasan:WTO members.svg|縮圖]]
[[Patas bntasan:OIC Logo since 2011.svg|縮圖]]
= Thailand(泰國) =
[[Patas bntasan:Thailandabteilung in Ethnological Museum Berlin 02.JPG|縮圖]]
[[Patas bntasan:WatSuvandaramMural.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:AMH-5626-NA Bird's eye view of the city of Judja.jpg|縮圖|'''Hwehwa na Tacunghu coping na Yehannisu‧Wunpang knkawas 1665''' ]]
[[Patas bntasan:Narai observatory.jpg|縮圖|Knkawas 1685, qmita bungan hido ka idas Naray-wang daka Fakwo Yesu hwesu so Hwahuri. ]]
[[Patas bntasan:French depiction of King Narai.jpg|縮圖|Hwehwa na Fakwo ka Naray-wang ]]
[[Patas bntasan:Temple of the Emerald of buddha or Wat Phra Kaew (cropped).jpg|縮圖|Yifosu pnheyu na knxelan Ratanakosin ]]
[[Patas bntasan:King of Siam in Russia 1897.jpg|縮圖|Knkawas 1897, suupu pasing Ayar‧Aykosaykong ka Rama-tg5 daka Orosu Nikura-tg2 ]]
[[Patas bntasan:Flag of Siam (1855).svg|縮圖|Kndalax knkawas 1855 betaq knkawas 1916 “Paysyang-ci” na Taykwo kwoci. ]]
[[Patas bntasan:Vladimir Putin at APEC Summit in Thailand 19-21 October 2003-8.jpg|縮圖|Knkawas 2003, msterung APEC ka congtong na Orosu Foramiar‧Pucing daka Taylwo congri Tasin‧Cinnawa. ]]
[[Patas bntasan:แสงยามเช้าที่กิ่วลม อุทยานแห่งชาติห้วยน้ำดัง.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Koh Ngai 07.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่4.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Bhumibol Adulyadej and Sirikit at Nakhon Si Thammarat (15).jpg|縮圖|Pumepong ka cyosu-wan nTaykwo ka wada mgedang, kuxul ba seediq alang daha ]]
[[Patas bntasan:Sappaya-Sapasathan 2019-07-25.jpg|縮圖|Kwo-hwe na Taykwo ]]
[[Patas bntasan:Royal crematorium of King Rama IX at night.jpg|縮圖|Sslmaqan hei tnsapah hwang-cya na kwo-wang Rana-tg9.]]
[[Patas bntasan:Steadywhenwalking.jpg|縮圖|Taykwo nii we, tg1 eguw riyung gnbrigan na paye bobo dheran nii. ]]
[[Patas bntasan:BTS divergence route before the Central world. セントラルワールド前のBTS分岐路線 - panoramio.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:วัดอรุณราชวราราม-2.jpg|縮圖|Riming-su ka ga meniq ggqiyan hido yayung Cawpiye Manku hiya. ]]
[[Patas bntasan:Wat Phra Si Sanphet, Ayutthaya, Thailand - Asian Historical Architecture.jpg|縮圖|Risu cungsu na Ayitoye ]]
[[Patas bntasan:Bangkok Baiyoke 06.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Wat Klang Kret (I).jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:MRT Wat Mangkorn vending machines.jpg|縮圖]]
[[Patas bntasan:Camp dinner.jpg|縮圖|Ri-kari ]]
[[Patas bntasan:Phanaeng mu.jpg|縮圖|Panan-ci kari ]]
[[Patas bntasan:SomTam Larb StickyRice.JPG|縮圖|Cing mukwa sara ]]
[[Patas bntasan:Muay Thai Fight Us Vs Burma (80668055).jpeg|縮圖|Pnseegan Taycen Manku]]
[[Patas bntasan:Thailand provinces zh-cn.svg|縮圖| '''fufun nTaykwo''' ]]
[[Patas bntasan:NAM Members.svg|縮圖]]
Gaga kska Yacow ka [[Thailand]], 15 00 N, 100 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 513,120 sq km(hangan na o Tg51)
(knlbanga dxgal o 510,890 sq km, knlbangan qsiya o 2,230 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 68,200,824 hiyi.
Gaga [[Bangkok]] ka pusu alang paru, jiyax 5 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Thailand ga wada sugan 41.20% ka dxgal qpahan, 37.20% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 21.60% na.
[[Patas bntasan:Emblem of Thailand.svg|thumb|Kwohwey.(國徽)]]
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Vajiralongkorn, pnaah hngkawas2016 idas 10 jiyax 13pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Location Thailand ASEAN.svg|thumb|Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
Taywang-kwo(kari Taykwo:ราชอาณาจักรไทย,kari Lating hnlidan hwangcya:Ratcha-anachak Thai) we, alang syuncu-risen quri Tongnanya, Manku ka tunux alang daha ma, alang tgparu bale. Quri hhreyan hido dheran nTaykwo we, Ryawkwo ma Cenpucay, quri hunac na we Senrowan ma Maraysiya, quri ggqiyan na hido we, Menten ma rcilung paru Anta, alang kingal mnugaya ba pheyu Tongnanya kwocya sehwwe ka dheya.
== Ri-su(歷史) ==
Alang Taykwo nii ge, ye ba kndalax prading cyosuci sutay betaq knxalan ckceka na (kndlaxun saya smepu de wada 50 wannen ka 100 wannen di) de, tena niqan seediq meniq hiya di. msrapiq baka kutay-wunming nTaykwo nii. ye ba berah na 5000 knkawas saya, quri daya nTaykwo ka Pancing() hiya we tena mremux Cingtongci sutay di.
=== Sukotay wangkwo ===
Alang Sukotay nii we qlhangan seediq Ciwa(seediq Kawwmen) han, cbeyo cbeyo ka uka ppatis han we, so hari mesa sunghwa ingsyong daha Paman-wang(''King Phra Ruang'') ka pnheyu Sukwotay nii, laqi na Cyana nisun daka laqi na kingal kwowang ka heya, niqan ba knklaan na ma ssapuh na, kuxul bale kana seediq. Knkawas 1208 ka mgKwowang ka heya, prading ka Sukwotay cungcen di, ani si kari na dmtpatis we mesa hii, knkawas 1238, daha mdudul supi ka kn-Pangkorantaw ma kn-Pomong, wada mbeyax turi, pheyu Sukotay wangkwo, ngalan daha suriing-Torohan ka Pangkorantaw(''King Sri Intratit''), heya ka plaale ba tloong tloongan Taywang.
=== Ayitoye wangkwo ===
Pncbuwan cenga alang Narisen daka Mingcisuwa pncbuwan Senro(knkawas 1584 betaq knkawas 1593)
Ayitoye wangkwo nii ge, pnhyegan Ramateputi(Ramathibodi) knkawas 1351. Ngayan na bale Ramateputi nii we Utong(U Thong). Ayitoye wangkwo nii de, kmulu supi na Taycu, Mongcu ma singcung na Kawmen, kana sangye na Hwajen.
=== Naray-wang qmlahang ciida ka Ayitoye-wangkwo ===
17 suci betaq 18 suci we, alang mbeyax Tongnaya ka Ayitoye-wangkwo nii, mbbari qyqeya daka laalang Owco. Naray-wang ciida, mqrepiq bale ka waycyaw na Ayitoye-wangcaw. Ciida we smparu qmita mbbaruy ka Ingkwo ma Fakwo duri. Knteetu mosa rmigo Senro ka seediq Ingkwo. Smruwa cuyo mawyi ka Naray-wang.
Kingal duri we, ssalu na hwangcya-cwantwe ka dheya, mbbari qyqeya daka Yaco. Ciida, Roma cyawhwang ma kwowang nFako ka Ruisu-14, smkagul mpgarang kari nIngkwo mosa qmita hiya. So ka dmpgarang kari nii we, paru ba dnyagan na quri ttgesa ma qqita mnarux Ayitoye-wangcaw.
Menten Kongpan-wangcaw.
=== Tun’uri wangkwo ===
Knkawas 1767, kmremux Senro ka Menten Kongpan-wangcaw, wada na poxun pkuuka ka Ayitoye-wangkwo. Tasin we kmulu kingal supi so ssiyo rcilugn Tongnan, kmciyuk qnlhangan Menten. Ini qbsiyaq, mccebu ka Cingcaw daka Menten, supi Menten ka mneniq Ayitoye hiya de, kbberih alang daha mosa ppuurung supi Cingcaw, ciida dige knbukuy mosa kmremux mangal Ayitoye ka Cungcaw. Ani si ado ka mnccebu, so hari hnrahan ka Ayitoye ma uka ani maanu, kika ini eniq hiya ka Tasin, mosa pheyu alang Tun’uri.
Tloong tloongan kwowang ciida ka Yasin we, wada skngalan mangal ka laalang tnaanak ma, wada ini baka ka nyahan kmremux dungan ka Menten, ngalan n aka dheran quri Cingmay. Wada na hii ngalan kana ka Naran, Wansyang, Rangporapang, Canpasay ma, pgeeluk Cenpucay daka Juwancu na Taye.
=== Ratanakosin wangkwo ===
Bobo na de, Rama-yisu ka wada mangal cungcen, phyegan na Manku ka alang pqlahang, Cariko-wangcaw kesun daha(Manku-wangcaw). Splawa na ka ltlutu na Ayitoye-wangcaw, psliyun na patis ramacen wada mgedang nyahan kmremux Menten. Pheyu sapah tikung Yifosu ma, kana sapah ssaun daha pstikung.
Manku-wangcaw na Rama tg4 kwowang(peeyah knkawas 1851 betaq knkawas 1868), prading kwo-cya kay-fang cung-co, betaq Curasyangkong tg5 kowang(Rama tg5 kwo-wang kesun daha duri, peeyah knkawas 1868 betaq knkawas 1910) muyu ndaan sifang kwocya, moda knpriyux eguw ba ooda Manku-wangcaw, smbale kaalang meyah qmlahang dheya. Wada na laxun ka dmanga krinuc, knbgurah smmalu ulueluw, pheyu sapah pyasan bnarah ma, psaun na muuyas Oco ka laqi daha muuyas.
Betaq ba pqhedu 19 suci, Ingkwo daka Fakwo we mangal smmalu cuming-ti Senro hiya, meniq quri hhreyan hido hii ka Ingsu Ingtu cuming-ti na Ingkwo, meniq quri ggqiyan hido hii ka Intu-cuna cuming-ti nFakwo. Knkawas 1896, pteetu patis kesun “Kari quri ddheran nSenro”, Senro nii ka dheran ckceka na daha cuming-ti; bobo na ka knkawas 1904 dige, ptuayus qqlhangan daha ka Ingkwo ma Fakwo: quri hhreyan na tayung Cawpiye we, qqlhangun na Ingkwo ma, quri ggqiyan hido we, qqlhangan na Fakwo. Ani naq uxe cuming-ti na dheya ka Senro we, niqan ka nriqan na dhyaan duri.
=== 21 suci ===
Knkawas 2011 idas 7 ali 3, Wetaytang lnekuh Takosin ka wada mangal senci, dheya ka dmudul alang dungan. knkawas 2014 idas 5 ali 7, congri nTaykwo ka Yingra‧Cinnawa we, ado wada smeeliq gaya daha ppaha misucang daha kwocya nacen weyen-hwe misu-cang ma, wada spooda Taykwo senfa malix tloongan na congri.
Knkawas 2013 idas 10 ali 30, cayye-tang na Taykwo ka Mingcu-tang(Democrat Party) kmciyuk cunghu, ali 31 de tmutuy fan-toso-an ma, msseli Sansun(Sam Sen) teru Manku hiya. Mesa ka dheya nii, toso-an na Takosin‧Cingnawa ka gmnruus mangal pila we, pkuuka qnquwan na, pqdeun na ka mdooda alang ucuicl ma meeyah kbberih Taykwo. Idas 11 ali 11, canyi-yen daha we ini sruwa pooda toso-an nii, ani si ini keelih ka seediq meyah su-we kang-yi hiya dungan.. Knkawas naq ciida ka idas 12 ali 9, cong-ri daha Yingra‧Cinnawa we, wada na spaalix ka kwohwe, kraman pooda ta-sen knkawas 20014 idas 2 ali 2, ani si ini sruwa ka fantwe-pay, su-we kang-yi naq hiya dungan, eyux daha malix ka Yingra‧Cinnawa, smalu jenming-yihwe.
Knkawas 2014 idas 5 ali 20, paha oda ceyen-fa. Ru-cyun cong-suring Taykwo ka Parayi dmoi cung-cen, suupu qbsuran supi ka Parayi nii spooda na trebi paha kari mdoi cungcen, ma, rmengo mesa ptblayun miyan ka kndrudu alang, peeyah knkawas 1932 ge, maha 12 ka so nii cung-pen supi Taykwo nii di.
Knkawas 2020 idas 2 ali, senfa-fayen nTaykwo nii we, wada daha ptlaxan ka Weray-cencin-tang, pstotuy su-we paru. Idas 10 ali 15 de, paha kari mesa cinci-cwangtay ka cung-hu Taykwo.
== Ti-ri (地理) ==
=== Dngusan matis: tiri na Taykwo ===
Kana dhera na Taykwo nii we, so bbreenux ma kaw-yen. Niqan breenux, bbungu ma ddgiyaq ka dheran nTaykwo, psnakun qmita de ini pntena ka quri ggqiyan hido na, ckceka na, hhreyan hido na ma quri hunac na. quri so ggqiyan na hido we llmiqu, ddgiyaq ka kndalax Simaraya mquri Tanentawong, peeyah daya mquri hunac. Dgiyaq ka Inta-nwan(2,576m ka knbrawan na) ga Cingmay-hu daha we, dgiyaq tgbbaro ba nTaykwo nii.
Quri tgdaya na hhreyan hido we kawyen Kori, rbagan de mddengu riyung ma, qmuyux de syqeyaq riyung, uka qqpahan.
Ckceka na we breenux hgalang na yayung Cawpiye. Peeyah Manku mqrei daya, kndudul bbaro, dheran malu kana ka ssiyo yayung Cawpiye. Dheran nii ka pusu ngngalang daah pnhgalang. Quri tghunac na Manku we bsuring niqan qsiya kesun Senrowan, mkkelu qsiya han we bungan qsiya han, meelih qsiya di we bsuring niqan qsiya denu.
Ddgiyaq quri hunac Ntaykwo we, dgiyaq snltudan ddgiyaq na pneeyah ggqiyan hido, mquri tghunac ka dgiyaq na de, Maray-pantaw ka kiya di, rbeyuk nKora ka eyux na bale.
== Karac ('''氣候)''' ==
Kana ddheran nTaykwo we, kkarac so madis bgih ur mttilux. Ini elih 18c° ka kntlexan na, spuun smepu ka qnyesan na we maha 1000mm. Idas 11 betaq idas 2 we, ado dndilan sekuy na tongpe-ciho ma, mddengu hari, idas 3 betaq idas 5 de mttilux, dehuk 40c° ma 42c°, idas 7 betaq idas 9 de dndilan sinsn-ciho di ma, qmuyux ciida. Idas 10 betaq idas 12 de, ncigin niqan cisen ka kndalax Nanhay ma, moda Congnan-pantaw, sbgihur quri hhreyan hido nTaykwo, ani si jotay-cisen ka snttowan naq Cenrowan we, ini keeguw ma ini kbeyax.
== Cung-cu(政治) ==
Spooda sen-hwa nTaykwo ka knkawas 1997 we, kwo-wang nTaykwo daka tnsapah na we uka bale ka beyaxdnoi daha, kesun kwo-wang we ngayan nnanaq ma, nirih so pnskraya ngayan alang. Pumepong ka cyosu-wan nTaykwo ka wada mgedang, kuxul ba seediq alang daha, heya ka meyah psbale cung-weci daha klaali. Ani si spruun ba qmia seediq daha ka mangal ngayan kwocya-yeso nii, netun rmengo kari so naqan nKwo-wang ma tssapah na, ani naq so paha kari so tmsiyax, rmeno de, mangal qnaqah ini sparu qmita dheya denu, so kiya de, qrapun na ma, seeluk na teru knkawas betaq maxal knkawas, qnnaqah daha so nii we uka hhridan, netun so ini snhei kesun “ini sparu qmita” nii di ge, ani naq mesa sgcuqi ka so kiya duri we, mangal ini sparu qmita duri denu. Anu ka ta-su na Dame qneepah Taykwo hii ka Taywesu(Glyn T. Davies) we, rmnengo kari mesa qnquwan “ini sparu qmita” nii ge, ye maha malu mosa “peeluk bsiyaq” mesa. Rmengo ka junsa na Tay-kwo, kari so nii na Taywesu nii we, maha niqan qnquwan “ini sparu qmita” duri mesa, kika ga daha giman pusu kari ciida duri.
Tunux cung-hu we cong-ri(“sosi kwo’u tacung” ka bale ba), pnckulan renho- cunghu na cong-yiye ma, kwowang ka psgao na.
== Sing-cung hwa-ci (行政區劃) ==
Dngusan matis: sing-cung hwa-ci nTaykwo ma, kngeti na Taykwo-hu 77 kana ka yici-singcung-ci na Taykwo, ckceka na we 76 ka “fu”(จังหวัด,changwat) na ma, cusya-su tunux na alang ka Manku. Ckceka na 77 singcung-ci nii we, ga na ptyusan 5 dheran, kika pe-pu, tongpe-pu, tong-pu, cong-pu ma nan-pu, knkingal fu(จังหวัด,changwat) na we, ga saangal ngayan tunux daha alang ka ngayan na.
== Cing-ci (經濟) ==
=== Dungus spatis: cingci nTaykwo ma koci nTaykwo ===
Qtaun daha ka cingci-ti nTaykwo nii we, sinsin-sucang ma sinsin-kongye-hwa kwocya ka dheya, sqita daha PPP daha knkawas 2016 ge, dehuk 6,730 yi meyyen ka GDP daha, meniq Tongnan-ya Taykwo nn we, rtg2 knparu cingci-ti ka dheya, Ingni ka tgparu ba bale. GDP ka nngalan knkingal seediq we, tg4 laalang Tongnan-ya ka dheya, Sincyapo, Wunray ma Maraysiya ka berah na.
So alang ssiyo nTaykwo nii ka Ryawkwo, Menten ma Cenpucay we, Taykwo nii ka cingci-congsin na quri hini, sqita kwoya cingci ma, sohwe hwacan weyehwe dige, knkawas 2014 ciida ka tisan-ci na we, 0.84% ka suye-ri nTaykwo nii.
== Nong-ye('''農業)''' ==
=== Dungus spatis: Taykwo nongye ===
Ado ka pusu alang gmbari paye ka Taykwo nii, so kiya de paye ka pphmaan daha bale, duma ka pnhgalang daha dungan we, niqan bunga qhuni, syang-cyaw, srqemu ma knciya. Cyakong su-pin daha we niqan cincyang-yi kwan-to, poro ma, bolung pnshuda duri we, ga kndudul mkala ka bnrigan daha. Niqan he-syangya kahwe ka quri dheran alang daha daya.
== Kong-ye ma cu-caw-ye ('''工業和製造業)''' ==
BTS we, ga psaan berah na Cong-yan suce ka lueluw na.
Knkawas 2007, nngalan kongye daha we, 43.9% GDP daha, 14% bale ka rawtong jenko daha. Cenga na knkawas 1995 betaq 2005 we, mdakil 3.4% knkingal knkawas ka kongye daha. Cucaw-ye ka paru ba quri kongye daha, knkawas 2004 we, 34.5% GDP daha.
== Ri-yo-ye ('''旅遊業)''' ==
Tguura ba qtaan ka dnyagan na riyo-ye nii ka quri Taykwo, wada malu seelih hari ka pila Taykwo ma, mtbale ka alang daha, knkawas 2001 we, 1,090 wan kana ka seediq mneyah rmigo Taykwo hini, wada mrana 7.3% seediq na daha knkawas 2001.
Niqan ngayan ka ssaan rmigo
· Manku
o fosyang ka sepac dqeras
· Samosongkan-fu
o sucang ka ga bobo qsiya Tannunsato
o sucang Mekong-tetaw
· quri dheran huna ka satang tucya-ci
o Nawtapaw
o Pataya
o Hwasin
o Pucitaw
·
o Sumetaw
o Sametaw
o Paantaw
· cong-pepu tici
o Cingmay
o Cingray──Cingsancyaw tici
=== Suce yican ===
=== Rima ka suce yican na Taykwo, teru ka wunhwa yican ma, dah aka cujan tican ===
Sukotay risu cungcun ma, qpuruh risu cungxun(wunhwa yican, knkawas 1991)
Ayitoye risu cungsu(wunhwa yican, knkawas 1991)
Tong’ay─Nniqan camac Hwekakun ini sai mgcubu(cujan yican, knkawas 1991)
Kawku titen Pancing(wunhwa yican, knkawas 1992)
Tpayesun─aykaw sunring congho-ti(cujan yican, knkawas 2005)
Kingal dungan we, ayus nTaykwo daka Cenpucay ka Powesya-su, suce yican duri, ga pgeeluk tndheran dungan.
== hei seediq (人口) ==
=== Dungus pptasun: hei seediq nTaykwo ===
20 sngali klegan ka mingcu nTaykwo, pdehuk 7000 wan hari ka hei seediq daha, Taycu ka pusu mingcu daha, ye ba maha 75% hari. llutuc Telu ka 14%, ckceka na we pneeyah alang Telu ka llmiqu Kwangtong Cawcu. Maray-cu ka kingal sawsu mingcu daha(2.3%), duma sawsu mingcu daha we, Kawmen ma Mongcu. Kiya duri we, niqan ka Cing-cu duri ma, duma ka ga meniq alang llmiqu, so ka Patong-cu, Kaxyang-cu(seediq bboro nduyung), Raku-cu, Myaw-cu, yaw-cu dnii, quri lmiqu Menten we niqan tikuh seediq Can-cu, hei seediq nDheya nii we 788,024.
== alang pndngusan ('''主要城市''') ==
=== Dungus ppatis: patis laalang na Taykwo ===
==== sawsu mingcu ====
Eguw ba klegan ka sawsu mingcu nTaykwo, ga tggarang meniq dheran Taykwo, niqan naq alang daha kana ka mingcu daha, quri dheran na daya we, ga niqun seediq bbaro nduyung, niqan naq dheran kkdusan daha gheran quri Taype. Ini sai smqeya cunghu nTaykwo ma, ptbeun daha qmita. Ini na pntena seediq bbaro nduyung nii ge, nirih daha lukus we, qriyun daha nduyung ka qnawan xiluy tnumun, eguw naq qniri daha si we kiya ka malu qtaan mesa. Wano mqedil ka qmiri nduyung, ini ka rseno, dehuk mspatun ka mriman knkawas daha de, prading qmiri nduyung di, ani betaq mhuqil we qriyan daha na nduyung daha.
== kari ('''語言''' ) ==
Kari naq Taykwo ka kwanhwang-yiyen daha, dmoi naq patis Taykwo, yaani maha 5000 wan hari seediq daha mrengo kari so nii.
== congcyaw ('''宗教)''' ==
=== Dungus pptasun: congcyaw na Taykwo ===
Klaun bale seediq bobo dheran nii ka snhei Focyaw ka Taykwo, snhei Focyaw hari kana ka seediq Taykwo, hmrinas 95% ka seediq Taykwo. Ani si ini ptasi senhwa daha mesa kwocyaw dah aka Focyaw, qtaun naq seediq Taykwo ka snhei Focyaw. Ani si cincu na Taykwo we, asi ka Focyaw-tu.
== Taykwo Hwajun ('''泰國華人''') ==
=== Dungus pptasun: hwajun nTaykwo ===
Peeyah naq Cingcaw na Telu ciida de, tena niqan hwajen meyah qmeepah quri Taykwo hini di, ma, kndudul msuupu seediq hiya di. pnheyu Tun-uri wangkwo risu nTaykwo ka Cungcaw we, niqan lutuc dara nCawsan. Ani saya we, ga smseman na seediq Taykwo ka sassing na. Hwajen ga mgsobay Taykwo hii we, mnkdalax Kwangtong quri Cawsan nTelu. Lekuh ba cingci na Taykwo nii ge, ga dooyan na Hwajen, so ka mgsobay paru Taykwo hii we, tnugiyo hari Hwajen pnheyu. Psseengun ka pgsobay daha de, rmabang malu ka Hwajen daka tencuming na Tay-cu hiya. Anu Fo-cyaw kwo-cya ka Tay-kwo, mseesu seediq daha, uka riyung ka smraqil Hwajen.
== cyawyi(教育) ==
Dungus pptasun: cyawyi na Taykwo
Cyawyi-pu nTaykwo ka ga qmlahang cyawyi daha. Asi ka mosa muuyas ka dehuk knkawas dlaqi daha, betaq ba mhedu muuyas teru knkawas kwocong daha, dlaqi nii we, ani naq mosa muuyas sapah pyasan pnheyu cunghu, ani naq mosa muuyas sapah pyasan pnheyu seediq daha naq, ppyasan daha we, mmteru knkawas ka cutung cyawyi na syawse ma, mmteru knkawas ka cong-tung cyaw-yi daha duri. so ka alang ga theya llmiqu de, mmteru knkawas ka ppyasan syawse ma, teru knkawas ka congse.
Sqita snpegan daah knkawas 2014 we, kana ka seediq daha mkela qmita patis ge, maha 93.5%.
== wunhwa (文化) ==
=== Dungus pptasun: gaya nTaykwo ===
== yisu ('''表演藝術''') ==
=== Keeki ma sici ===
Kongci(kari Taycu: โขน) we, ririh keeki pnsltudan Taykwo. Cbeyo bale
han we, gino ba rseno ka kmeeki Kongci, ma, asi ka meniq wangkong kmeeki Kongci nii. kana ka pkeeki we asi ka paha ubung dqeras mdheriq tqwilaq, smnegul seediq mkela smneeru rmengo kmeeki, so ba quyu ubung spgeriq. Saya de niqan mqedil mdudul Kongci nii duri di, keeki so nii de, “Kongci mqedil”(โขนผู้หญิง) kesun daha.
Kari truma nii we, seediq mpkeeki nii ge, niqan sepac klegan: seediq, mqedil utux malu, utux naqah, mpsqeya na ma, runge.
== ppuqun ==
Tnnanak na ddamac Taykwo we, mtbasi, mngihun, mremun, msibus, ma mngihur, rima smhema nii ka pntbale ddamac daha, klaali we mremun, mtbasi, mngihun ma, msdis tikuh mnsibus ma, bukuy na de so mngihur hari. seediq mnugaya mekan damac Taykwo nii we, maha mesa ini ba pntena puqun, ado rima pnhema nan nii we, suupu meyah phema, ma, eguw bale ka snugimax na phema tnnanak nTong-nan-ya.
== tiyi (體育) ==
Kwoci nTaykwo ka Taycen, tgkuxul ba yungtong na seediq Taykwo
Ga spatis toma nii ka nngalan daha kktasing kwoci congho yuntong-hwe:
·
· Awyunhwe rbagan: 7 cin 6 in 11 tong 24 kana(tg8 Yaco, berah tg50 suce)
·
· Yaco yuntonghwe: 109 cin 148 in 209 tong 463 kana(tg7)
·
· Saci yunhwe rbagan: 21 cin 11 in 30 tong 62 kana(tg6 Yaco, tg26 suce)
·
· Suce yuntonghwe: 1 cin 2in 2 tong 5 kana(tg8 Yaco, berah tg60 suce)
·
· Yaco sune yuntonghwe: 58 cin 66 in 89 tong 213 kana(tg2)
·
· Saci cing’awhwe: 4 cin 3 in 7 tong 7 kana(Yaco tg4, suce tg14)
· Suce upo yuntonghwe: 4 cin 3 in 2 tong 9 kana(Yaco tg3, suce tg7)
·
· Yaco satan yuntonghwe: 37 cin 36 in 28 tong 103 kana(tg1)
·
· Yaco uyi yuntonghwe: 21 cin 17 in 16 tong 54 kana(tg1)
·
· Yaco cingnen yuntonghwe: 11 cin 7 in 2 tong 20 kana(tg3)
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [[Patas bntasan:Manachai yokkao.jpg|縮圖|Gaya mpTaycen]][http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*https://zh.wikipedia.org/wiki/泰国<nowiki/>(參考自中文維基百科)
21vuzijvrzakwe9kl39uaggcbagcfst
Thgahan
0
1471
100983
94028
2023-10-06T00:41:16Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100983
wikitext
text/x-wiki
= Thgahan(大加汗部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Wanjungsyang ka alang Thgahan.
49 sapah ka kneegu na sapah, 117 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 114 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 59%, Amis 1%, Tayal 12%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 14%, ni rahuq na o 12%.
[[Snakun:Truku]]
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang9部落名稱) ==
'''Aloang Thgahan'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Alang Tngahan pa, kiya ka wa nniqan singcng cikwan Mingri cwen, splawa dha Alang Daya Mingri uri.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nyusan Skangki Murisaka go Mingri cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Wa mniq mquri tuhunac Murisaka cwen 1 km.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Brnux
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Mriq rulu:
Malu muda Tay 9 seyng mi babaw muda hmrinas eyki kisya Murisaka daw, muru qtan pntiyu mquri Sapah Pyasan Tutiping Mingri, kiya ka dhuq alang da.
Tapa basu:
Malu tapa basu Skangki keyun tuhunac seyng ppanan basu mquri Kwanghu, mniq eyki Mingri mtuting basu daw dhuq da.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Seediq Tgdaya.
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Seediq Tgdaya.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Kari Seediq, kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Kiristokyo.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Alang Tngahan pa pnspuwan Alang Daya Mingri, alaw ka wada ka seyhu Tanah Tunux mi, hana miyah qduriq Taiwan ka seyhu Kokominto cida, wada so ini ttuku ka ddiyun qsiya mi ini ttuku ka dxral qnpahan uri, so kiya daw wada hbaraw bay Sediq Tgdaya mi Seejiq Truku ka wada mquri nganguc thdil, kiya u duma Seediq mi Seejiq Truku ka miyah thdil tuhunac alang Matangki, phiyu alang Mingri, kiya mi alang Tngahan pa wa mniq babaw 7 ring kiya, kiya ka alang daya Mingri saya.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
Murisaka go kwankwang tawran
<nowiki>http://www.wanrung.gov.tw/web/wanrong/index.asp</nowiki>
== Qntan patas(參考資料) ==
‘Patas Lntudan Marah Matas Nyusan Skangki’ – Patas Bnkuwan Kluwanan Sediq.
‘Ndanan Sediq Tnpusu Taiwan’ – Patas Bnkuwan Ndanan Tayal.
7izxive1ezfsqk3cmvhvqcn72s3k1d9
Thuda ciida mosa nami tmlenga
0
1472
52284
52283
2021-03-20T23:41:26Z
Martin Urbanec
1
已匯入 1 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52283
wikitext
text/x-wiki
Kari nii, pneyah na tama mu. Kari so tmgesa ncubeyo ka so nudaan daha mosa tmlenga, So mpqudi hari ka kari nii, ya ani so smraki laqi mosa tmlenga ma pgukela so laqi peni.
Msekuy riyung bale ciida, smnegun ku tama mu egu nami hari seediq suupu mosa dgiyaq. Bsiyaq nami mkkesa, paru bale ka huda ma sbgihur duri, ini kugah kana doriq nami mkkesa ma, uka brahan qmango paru kana ka papak nami, so miyan tnpupu mkkesa, tgkingan ku tguhuda ma, sbgihur paru meniq dgiyaq hiya. So kingan nanaq lmngelun ka ndaan ciida.
Ciida, ani miyan nanaq bsiyaq mkkesa, ani kkingan uka bale ka mnangan nami. Lmngelung ku naq duri, yaani maha uka ngalan ta saya mesa ku. Kiya hari de, qnbahan miyan gaga lmawa mesa “uwo~ uwo” ka seediq gaga berah miyan. Wa Niqan da ! mesa ku lmngelung. Tmalang miyan mosa berah hiya, ga tmgutu berah hiya kana ka seediq. Mosa ku kmuuro qmita hiya, ketu bale knparu urung na “maanu kiya,” mesa ku. Kelaq naq urung rqenux paru gaga tdoruy hiya, muqaras kana seediq qmita rqenux kiya.
Dmudun qpahun ka tgkingan seediq mnita rqenux kiya. Osa mtahu han kesun n aka duma, sapo kapa duma mesa, ima ka osa skadi tikuh qhuni pthuun mesa ma, bubun ka duma mesa. Kika sqeya daha urung na paru hiya ka qyuqeya nudoi daha baga, niqan so puqan ma, lubuy ma, tokan bale ma, pala ma, hlmadac biciq duri…
Ini bale kupiya ka patis hido! Paru bale ka puniq snqama daha puniq, asi texan so muuxun bale kana ka hei. Kiya ka asi stxan bale, asi spilo ka rqenux kiya ma wada mesa “kiring kryang ! kiring kryang!” smnegun rqenux kiya ka qyuqeya daha. Ani naq mesa puqan mu! Pala mu! Iya desi mesa, uka brahan da, wada desun kana di. Kiya dehuk hini ka kari na tama mu di.
88mk2sjs96tcd6uxphfnt07mqfjg98g
Thyakan
0
1473
100984
95759
2023-10-06T00:41:18Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100984
wikitext
text/x-wiki
= Thyakan(泰崗部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka alang [[Thyakan]].
113 sapah ka kneegu na sapah, 409 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 387 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 22 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 89%, Amis 2%, Rukai 1%, ni rahuq na o 2%.
= '''Alang Taykang【Thyakan】(泰崗部落)''' =
Ngayan alang : Alang Taykang【Thyakan 】
== Snnaaxan alang (部落特色) ==
Tnngayan Tauyekan, Tayakan, Tayekan ka Taykang duri.
== Niqun alang (所在位置) ==
Siyorancun Censusiyang Sincunsen; meniq tnarac tghunac na Tgiyaq Fangkaw alang Siyoran.
== Kklaan ssaan (交通資訊) ==
=== Mgeriq rulu (開車) : ===
Anaq mquri Sincu Newan, priyux 60 Sentaw remux Censu, kleelu moda alang Naro, Yuilaw, Tenpu, ma Siyoran. Bobo mtarin hako Siyoran, moda eluw Taykang dehuk.
== Luwan tnalang (部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Srengo kari (使用語言) ==
Pskari Tayal, kari Plmukan.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Bale ba alang Taykang, niqal Taykang, Suru, Tayyaho teru nii hayan. Sqlhangan Nihong ciida, pspuun Taykang ka Taykang daha ka Suru. Bobo na mnegu pntheruy na ka duma seediq alang, nniqal saya maha naq hari lutuc na luwan.
== Kklaan sprigo (旅遊觀光資訊) ==
=== Ssaan rmigo (觀光景點) ===
==== Qheding ruru Taykang (泰崗野溪溫泉) ====
Qheding ruru Taykang, uka rako ma sknexan qheding Tansuwan. Sosu 45 Tu hari ka knlexan qsiya. Tkriyaq cenga tasil ngahu qnabil ka pusu na qheding. Mprigo qheding ruru Taykang ka seediq, asi ka musa mangal patis Ciyacong spooda lmiqu. Kndalax moda pqita Kensateng Siyorancun, kika snrwanan musa (《Cense Fongcinghuwa》2003, patis pnyahan Censu Siyang Kong Suwo Sincusen.).
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Aking Nawi(黃美玉).
[[Snakun:Truku]]
slyzowwgngur205qifdg36mxe26qg61
Tida'an
0
1474
100985
52302
2023-10-06T00:41:19Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100985
wikitext
text/x-wiki
= Tida'an(石梯坪部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Fungpinsyang ka alang Tida'an.
104 sapah ka kneegu na sapah, 245 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 65% niqan 159 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 35% niqan 86 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 59%, Kebalan 1%, ni rahuq na o 5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
i3hugngio9yt7iwnvd35dcufjup9zn4
Timor-Leste
0
1475
87541
84946
2022-05-19T16:52:20Z
J. Patrick Fischer
1074
/* Singcng cyuhwa (行政區劃) */ since 2022
87541
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of East Timor.svg|thumb|Flag of East Timor-Kwoci (東帝汶國旗)|alt=Flag of East Timor|338x338px]]
= Timor-Leste(東帝汶) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of East Timor.svg|thumb|File:Coat of arms of East Timor.svg-Kwohwey(國徽)]]
Gaga kska Yacow ka [[Timor-leste]], 8 50 S, 125 55 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 14,874 sq km(hangan na o Tg160)
(knlbanga dxgal o 14,874 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 1,261,072 hiyi.
Gaga [[Dili]] ka pusu alang paru, jiyax 20 idas 5 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Timor-leste ga wada sugan 25.10% ka dxgal qpahan, 49.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 25.80% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Taur Matan Ruak, pnaah hngkawas2012 idas 5 jiyax 19pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:LocationEastTimorNamed.svg|thumb|File:LocationEastTimor.svg-Ida nkiya lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Tunarac Timor (東帝汶) ==
Tunarac Timor Konghkwo (Kari Tetun: Repúblika Demokrátika Timor-Leste; kari Boduya: República Democrática de Timor-Leste), splawa dha Tunarac Timor (Kari Tetun: Timor Lorosa'e; kari Budoya: Timor-Leste), wa mniq nniqan dxral Tunarac hunac Asia Timor taw putting hiti tunarac na qnlhangan, mnqlhangan Budoya qnthyaqan bay tunarac u wana balay 2 dxral qnlhangan uri (kingal ka Macao). Kngkawas 1999 idas 8 hiti spuda quri so nniqan Australia ka dmkuh spuda kongto wada pskingal dukuricu, kngkawas 2002 idas 5 diyax 20 cka rabi 0 ji ka wada dukuricu, kngkawas 2002 idas 9 diyax 27 ka mndungus bay tumal UN, wada mtu191 UN qnlhangan kaying.
[[Patas bntasan:East Timor Demo.jpg|縮圖|Mniq Australia ka muda dmkuh dukuricu Tunarac Timor.]]
== Rikisi (歷史) ==
Budoya mniq 16 th brah cida u prading tuhuy Timor taw muda mpbari qqiya, kiya mi bukuy daw muda balay bay qmlahang, dhuq 20 th kcka cida. Kngkawas 1859 u alaw tuhuy Netherlands mtdiyal mi wada ppatas patas pnsdhuwan, Budoya u wada dha sbuway Netherlands ka duma dxral tawyu tuiwil (Tuiwil Timor). Tumn2 Knbeyhing Mccbu iyax cida, Nihong u mniq babaw Mccbu Timor daw kngkawas 1942-1945 knrmux mangal mnBudoya Timor, binaw wada ini baka ka Nihong daw Budoya ka qmlahang dungan.
Seyhu Budoya u mniq kngkawas 1974 prading muda uxay cminhwa, malix qnlhangan icil cminti, kiya ka qnlangan babaw dxral knhbaraw bay mnBudoya cminti u skkingal mlatac qnlhangan Budoya dukuricu kana. Tunarac Timor u mniq kngkawas 1975 idas 11 diyax 28 u snpeyyah Budoya dukuricu, phiyu Tunarac Timor Mincu Konghkwo, binaw mniq tu9 diyax daw wada kasi yahi knrmux mangal Indonesia, kngkawas 1976 idas 7 u wada mnIndonesia na Tunarac Timor sng (Timor Timur). Babaw na 20 kngkawas u, ini sangay muda knciyuk undo, wada bnbur 20 kngkawas sngari ka mccbu dukuricu, wada balay 10-25 knbkiyan hiyi sediq ka wada mhuqil.
[[Patas bntasan:Maubisse clouds.jpg|縮圖|Tudu dwiyaq Tatamayraw kcka ayu dwiyaq na mmsrulung.]]
== Lnlingay nniqan (地理) ==
[[Patas bntasan:Bob's Rock coast, 2018 (02).jpg|縮圖|Mkngahu ucilung nniqan tunarac.]]
Wa mniq Tunarac hunac Asia co ka Tunarac Timor, wa mniq Indonesia cyuntaw tunarac na syawcwanta cyuntaw, tunarac hunac u mquri Oco. Tndxral dha u kiya ka knkana tunarac Timor taw mi tuiwil daya mkngahu ucilung wada danan mtqiri Indonesia wa murux na Fuytiokusi cyu, kiya mi msdalih hiya ka Atoro taw uri. Tuiwil u mslutuc Inonesia Tuiwil Timor.
Kcka qnlhangan u ou bay dwiyaq, brnux, dxral ayu, mnkngkkarac mtilux sspriq brnux, tnkawas mtilux balay, tura bay ka kndnguwan mi hnrqiyan; duma dxral nniqan u kngkkarac mtilux qyuxan lmiqu, tnkawas mtilux qmuyux. Qtan bay ka ida nkiya mqraqil qsiya rngecux mi dwiyaq msunu, kiya mi niqan runu, mneyras ucilung mi sbwihur mtilux.
Ida nkiya cuweyn u niqan king, gasoring, ida nkiya gasu, mong, btasil tari.
Alaw ka qqpahan pnwalang u ida dmuwi knou bay yayu tmatak mi puniq psqama, so kiya u wada paqan ka qhuni lmiqu mi qluluy ka qqsiya mi dxral.
== Singcng cyuhwa (行政區劃) ==
Tunarac Timor pa niqan 14 Cyu:
# Okusi Cyu
# Rikisa Cyu
# Tiri Cyu
# Manatuto Cyu
# Pawkaw cyu
# Rawtng Cyu
# Poponaro Cyu
# Ayrmeyra Cyu
# Ayiraywu Cyu
# Wikk Cyu
# Kowarima Cyu
# Ayinaro Cyu
# Manufasi Cyu
# Atauro Cyu
[[Patas bntasan:Gouverneurspalast klein 2002.jpg|縮圖|Beyhing sapah seyhu Tunarac Timor.]]
== Seyji (政治) ==
Kngkawas 2002 idas 3 diyax 22, Tunarac Timor cseyng kaygi na 88 hiyi giying, wada muda kaygi cida tu1 Tunarac Timor na tu1 keyngpo.
Kngkawas 2009 knpriyux brah cida han, Tunarac Timor na shwatisi u dmuwi na Indonesia ka lxanan niya, kngkawas 2009 gikay u wada muda mi wada pkla dmuwi Budoya horicu tisi ka lxanan na pnwaya burah minsu horicu, kngkawas 2011 daw muru burah minhwatyeyn.
Tunarac Timor kongmin u 17 kngkawas da niqan biyax muda seyngkyo meytaq hyo.
Soto u spuda sediq qnlhangal muda umau, mntxan diyax qpahun u 5 kngkawas, malu muda mntxan lmutuc qmpah dungal. Soto Tunarac Timo u syuwey weynso, binaw malu ini sruwa giang, ptalax kwohuy mi dmudul snrading seyngkyo. Mnuda seyngkyo msdalih hari ka soto seyngkyo u wada mnuda kngkawas 2012 idas 3 muda. Wada mangal ka soto daw muou cngtang uxay daw bukung na ou tang ryeynmong, kiya u muda psdhu phiyu congri. Congri ka pusu tunux seyhu; neyko ka bucyo kaygi.
[[Patas bntasan:Dili warehouse.jpg|縮圖|Buwax haykyo]]
== Keyjay (經濟) ==
Kngkawas 1999 hiti balay, Tunarac Timor u ya bay niqan 70% keyjay lxayan ka wada sliqan dmuwi hantay dukuricu heytay sediq mi heytay Indonesia. 30 knbkiyan hiyi sediq ka wada qduriq Tuiwil Timor mi wada mmqraqil sediq. Babaw bukuy niya iyax 3 kngkawas, 5,000 hiyi weyho butayi mi 1,300 hiyi keysacu ka dmayaw quri alang mkbrnux mi nniqan alang muda snburah smmalu. Dhuq kngkawas 2005 hiti mqraqil sediq u wada tbrinah miyah Tunarac Timor uxay daw wa tnpusu mniq Indonesia da.
Ana so snturung knbeyhing bay pnssngan dha keyjay ka Tunarac Timor, kiya ka knkana snbarah smmalu lxanan smluwan, snbeyhing qmlahang komuing, kaykeycu quri qqpahun hbaraw mbbiyax. Kmari gasoring gasu ida nkiya msdalih ucilung u wada pttuku nngalan seyhu. Gasu ida nkiya u spuda bling knriyan pqriyun dhuq Oco.
Kngkawas 2005 idas 6, kwohuy u wada smruwa 1 gasoring cicin, ngalun
Skun nngalan knkana gasoring, kiya u qqlahang dha qnbliqan gasoring hiti ka
lqlaqi dha Tunaran Timor. Dhuq kngkawas 2010 idaqs 10, cicin kiya u niqan 6.6 oku pila Amirika ka snkuwan da. Qnlhangan dha u uka sediq mkla bay qmlahang pila, so kiya umau tocu tqlahang bay Amirika Kwocay, wada dha qdriqan ka kngkawas 2007 dhuq kngkawas 2008 mqraqil hwancyo cinjong,
wada mniq knkawas cida knmalu bay pusu biyax cicin. Keyjay cyeyko Tunarac Timor (kngkawas 2001) qqpahan huwu ka knkana 57%, qqpahan pnwalang ka 25%, kongyey ka 17%, kiya mi niqan gasoring mi gasu ida nkiya cuweyn, binaw 2 cuweyn niyi u wada qmlahang dmuwi Australia. Kngkawas 2001 cinkoc dhuq 2 oku 3,700 knbkiyan pila Amirika; cukoc 800 knbkiyan pila Amirika. Pusu balay cinko dha ka hahuy, nori gomu, qhuni mtlawa tan, ida abura gasoring, gasu ida nkiya.
Tunarac Timor u knkana qnlangan mqrinuc mi mtbukuy qnbliqan qnlhangan uri, ou bay qqiya u kasi ka sntama dnyawan qnlhangan nganguc kana, ana so
wisu mtbiyax snluhay pkrana nanaq keyjay dha uri, binaw keyjay saya u uxay so malu balay.
[[Patas bntasan:Klein-g20-V1 Ermera.jpg|縮圖|Sediq Tnpusu Tunarac Timor]]
== Knhbrawan hiyi sediq mi snlhayan snhiyan (人口與宗教) ==
Kngkawas 2011 idas 7 u niqan 117 knbkiyan hiyi knhbrawan. Sotu Dili ka pusu balay alang mkbrnux, ya bay 16 knbkiyan hiyi sediq. Kcka Sediq Tnpusu Tunarac Timor (sediq Papua mi Malay joku uxay daw Polynesia na aynoko) knkana u 78%, sediq Indonesia ka 20%, niqan 2% ka Hwajn. Ya bay 91.4% ka
Roma Teynskyo sinjya, Kiristo kyo burah pnrhulan ka knkana sediq qnlhangan na 2.6%, 1.7% ka Muslim, 0.3% ka India kyo sinjya, 0.1% ka Bu kyo sijya.
Kngkawas 1975 dukuricu cida ka Tunarac Timor, dmuwi kari Budoya ka ngalan dha kari dduwi seyhu, knrmux mangal Tunarac Timor ka Indonesia daw, hmtur kari mi patas Budoya. Kngkawas 2002 dukuricu phiyu qnlhangan cida, psdhu kari Budoya mi kari Tetum ka kari sduwi seyhu, kiya mi niqan 16 kluwan kari ka srngaw dha balay kddiyax, sediq qnlhangan u kddiyax dmuwi 10 sngari kluwanan pprngaw. Kiya uri, skari Indonesia mi eygo uri ka srngaw dha balay. Alaw ka wa mniq nniqan cutaw ka dxral dha, kngkarac u mtilux balay mi shhuriq balay, kiya ka hmuru ou narux. Pusu balay rarux mpuru u niqan snbuyas, A narux rumul, sanghan, cikongknya mtilux, tngkjo mi ameyba.
== Ppanan rulu (交通) ==
Ini psbalay knmalu ka elu Tunaran Timor, alaw cbiyaw u niqan snliqan mccbu, ou bay elu beyhing u wada laxan da, uxay daw qnbsyaqan ini smluwi, ini balay anjeyng uri. Knkana qnlhangan u uka kawsu kongru, uka kisya uri. Kndadax sotu Dili mmusa ana inu qnlhangan u ini balay pndungus, uka mndungus balay ppanan rulu sitong.
== Bungka (文化) ==
Tunarac Timor u sryuxan knrmux mangal Budoya, Netherlands, Nihong mi Indonesia, qmlahang Tunarac Timor ka knkingal qnlhangan u wada mrimax kcka ka bukung dha , wada msupu Sediq Tnpusu ka bungka dha uri. Niqan tukubeycu nanaq qqiya smnalu dha tndxral mi rweri. Alaw ini pndungus ka keyjay mi mtbukuy ka kyoiku uri, kngkawas 2010 snpuwan mkla mita patas ryu ka sediq qnlhangan u knkana 58.3%.
== Mtur boru (足球) ==
Tunarac Timor Mtur Boru Syeyhuy u pnhyuwan mniq kngkawas 2001, mniq kngkawas 2002 tumal Asia Curyeyn. Kngkawas 2005, Tunarac Timor u 198:1 wada mbiyax, wada mangal mi wada muda meytaq hyo muda tumal Kwoci Cucong, balay bay tumal Kwoci Curyeyn.
== Diyax bnkuwan sngayan (公眾假期) ==
Tunarac Timor na kongcong diyax sngayan pa kiya ka knkana ndanan mbiyax mangal dukuricu mnccbu rikisi mi duma Teyskyo mi Islam diyax smsung.
{| class="wikitable"
!Diyax
!Smsung mi diyax sngayan
!Nmalan
|-
|Idas 1 diyax 1
|Smsung Burah kngkawas
|
|-
|Ini pntna knttu ka knkawas
|Smsung Kurpang
|Diyax u muru bnkuwan diyax Islam.
|-
|Idas 3- idas 4
|Diyax qnrqilan Yesu Kiristo
|
|-
|Idas 5 diyax 1
|Diyax Sngayan Mpqpah
|
|-
|Idas 5 diyax 20
|Diyax Mndungus Dukuricu
|Kngkawas 2002 UN pndungus pusu biyax dhuq rinji seyhu mttuku kngkawas kinneyng
|-
|Idas 5 – idas 6
|Diyax Smsung Qbubur Kiristo
|
|-
|Idas 8 diyax 30
|Diyax Pprngawan Kari Kana Sediq
|Kngkawas 1999 Diyax Pprngawan Kari Kana Sediq Mttuku Knkawas
|-
|Idas 11 diyax 1
|Diyax Knmalu Kana
|
|-
|Idas 11 diyax 2
|Smsung Mttuku Bwihur Utux
|
|-
|Idas 11 diyax 12
|Diyax Smsung Dmbbiyax Qnlhangan
|
|-
|Idas 11 diyax 28
|Diyax Pnkla Kari Dukuricu
|1975
|-
|Ini pntna knttu ka knkawas
|Diyax Smsung Kaycay ( Diyax Smsung Jocu)
|Diyax niyi muru diyax bnkuwan idas Islam San Waru tu1 diyax
|-
|Idas 12 diyax 7
|Diyax Sediq Blbalay
Qnlhangan
|Kngkawas 1975 Indonesia knrmux Tunarac Timor kineyng
knkawas
|-
|Idas 12 diyax 8
|Diyax Uka Qnquwan Ka bubu Knmalu
|
|-
|Idas 12 diyax 25
|Diyax Smsung Pntingan Yesu
|
|}
Kiya u seyhu Tunarac Timor u wada psdhu diyax kineyng qnlhangan uri. Ana so uxay diyax sngayan, binaw ana ini usa qmpah uri.
{| class="wikitable"
!Diyax
!Diyax Kineyng
|-
|Idas 2- idas 3
|Tukingal diyax Tacay
|-
|Idas 3 – idas 4
|Diyax Smsung Trima Qaqay
|-
|Idas 5 – idas 6
|Diyax uusa tnlangan baraw Kiristo
|-
|Idas 6 diyax 1
|Diyax Smsung Knkana Qnlangan Lqlaqi
|-
|Idas 8 diyax 20
|Diyax Pnsbalay Kana Ucwang Butay Tunarac Timor (FALINTIL)
|-
|Idas 11 diyax 3
|Diyax Qridin Qnlhangan
|-
|Idas 12 diyax 10
|Diyax Biyax Sediq
|}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
*https://zh.wikipedia.org/wiki/东帝汶<nowiki/>(參考自中文維基百科)
atrf08cnjqsf528ou1kedrs4d1ghwj2
Timur
0
1476
100986
52328
2023-10-06T00:41:21Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100986
wikitext
text/x-wiki
= Timur(三地部落) =
Gaga mniq Pingtung Santimnsyang ka alang Timur.
498 sapah ka kneegu na sapah, 1,728 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 1,640 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 88 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan80%, Rukai9%, Tayal1%, ni rahuq na o4%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
10rt1uedd5wyzmmmydx5w7xcx39nd47
Tingalaw
0
1477
100987
68716
2023-10-06T00:41:22Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100987
wikitext
text/x-wiki
== Tingalaw (豐富部落) ==
[[Snakun:Truku]]
Gaga mniq Hwareyseyn Fungpinsyang ka alang Tingalaw.
150 sapah ka kneegu na sapah, 398 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 367 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 31 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 88%, ni rahuq na o 5%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
8ppde4e0fexqetixf6cwxzzgkxrf93k
Tisilan
0
1478
100988
69135
2023-10-06T00:41:24Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100988
wikitext
text/x-wiki
== Tisilan (靜安部落) ==
Gaga mniq Hwareyseyn Fungpinsyang ka alang Tisilan.
87 sapah ka kneegu na sapah, 239 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 79% niqan 190 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 21% niqan 49 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 75%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 2%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
prkhlkxbm2hy0msrh2cd7ii5wue72mj
Tjacekes
0
1479
100989
52354
2023-10-06T00:41:25Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100989
wikitext
text/x-wiki
= Tjacekes(上丹路部落) =
Gaga mniq Pingtung Sucusyang ka alang Tjacekes.
83 sapah ka kneegu na sapah, 278 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 273 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan95%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
71mvcbroywsyjhags3dkm2u05xtki0f
Tjacupu
0
1480
100990
52361
2023-10-06T00:41:26Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100990
wikitext
text/x-wiki
= Tjacupu(大竹,工作地部落) =
Gaga mniq Taytung Tausyang ka alang Tjacupu.
48 sapah ka kneegu na sapah, 116 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 104 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 10% niqan 12 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan87%, Amis1%, Bunun2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5ixnsuf1nem3vipgmrbmr1nm2lfo4w8
Tjadukudukung
0
1481
100991
52369
2023-10-06T00:41:28Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100991
wikitext
text/x-wiki
= Tjadukudukung(長樂部落) =
Gaga mniq Pingtung Mancowsyang ka alang Tjadukudukung.
235 sapah ka kneegu na sapah, 663 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 62% niqan 413 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 38% niqan 250 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan59%, Amis2%, Rukai1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
dnbr39ssqvyi8d0nn87jkxdo4686c04
Tjaialev
0
1482
100992
79669
2023-10-06T00:41:29Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100992
wikitext
text/x-wiki
== Tjaialev (達里部落) ==
Gaga mniq Pingtung Taywusyang ka alang Tjaialev.
27 sapah ka kneegu na sapah, 97 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 94 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan 93%, Amis 2%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
kllriqc6teedurgq5yavcbqodprnrcd
Tjailjaking
0
1483
100993
52385
2023-10-06T00:41:30Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100993
wikitext
text/x-wiki
= Tjailjaking(賽嘉部落) =
Gaga mniq Pingtung Santimnsyang ka alang Tjailjaking.
240 sapah ka kneegu na sapah, 875 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 820 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 55 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan84%, Rukai2%, Bunun1%, Puyuma1%, ni rahuq na o5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
2xjbwfxoh3iyzwspuggamxujyj6ii79
Tjalja’avus
0
1484
100994
52393
2023-10-06T00:41:32Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100994
wikitext
text/x-wiki
= Tjalja’avus(來義部落) =
Gaga mniq Pingtung Rayyisyang ka alang Tjalja’avus.
341 sapah ka kneegu na sapah, 1,122 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 1,092 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 30 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan93%, Amis1%, Rukai1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
mlvdtagy9wom83eza4de9tqosj3qyna
Tjanavakung
0
1485
100995
52400
2023-10-06T00:41:33Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100995
wikitext
text/x-wiki
= Tjanavakung(達那瓦功部落) =
Gaga mniq Pingtung Macyasyang ka alang Tjanavakung.
44 sapah ka kneegu na sapah, 116 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 114 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan91%, Rukai3%, Tayal1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
e6en91yto7sk449l0mfpucs35p9h9sq
Tjana’asiya
0
1486
100996
52408
2023-10-06T00:41:34Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100996
wikitext
text/x-wiki
= Tjana’asiya(義林部落) =
Gaga mniq Pingtung Rayyisyang ka alang Tjana’asiya.
124 sapah ka kneegu na sapah, 427 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 413 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 14 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan91%, Bunun1%, Cou1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
j0fo90vgudpnjj1ahzstrnhccloskvf
Tjaranauma
0
1487
100997
52416
2023-10-06T00:41:35Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100997
wikitext
text/x-wiki
= Tjaranauma(萬安部落) =
Gaga mniq Pingtung Taywusyang ka alang Tjaranauma.
125 sapah ka kneegu na sapah, 543 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 538 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan94%, Amis2%, Bunun1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
l0fvqw69eugqgw0g5ey59pal4dviiqg
Tjatjigel
0
1488
100998
52424
2023-10-06T00:41:37Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100998
wikitext
text/x-wiki
= Tjatjigel(喳其格勒部落) =
Gaga mniq Taytung Taymarisyang ka alang Tjatjigel.
354 sapah ka kneegu na sapah, 780 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 79% niqan 616 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 21% niqan 164 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis11%, Paiwan66%, Puyuma1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
3vfzxagzyipltdalbkgwabtcrjcdmtg
Tjavatjavang
0
1489
100999
52432
2023-10-06T00:41:38Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100999
wikitext
text/x-wiki
= Tjavatjavang(達來部落) =
Gaga mniq Pingtung Santimnsyang ka alang Tjavatjavang.
132 sapah ka kneegu na sapah, 404 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 393 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 11 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan88%, Rukai3%, Bunun1%, Tayal1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
h04rhovo0rm5yaoxougav2tlyt7met6
Tjaviljaul
0
1490
101000
52440
2023-10-06T00:41:39Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101000
wikitext
text/x-wiki
= Tjaviljaul(叉飛勞巫勒部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka alang Tjaviljaul.
36 sapah ka kneegu na sapah, 133 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 129 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 4 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ekbg05mx4s8bp3rcfs9g44t29l6oc3m
Tjavualji
0
1491
101001
52448
2023-10-06T00:41:41Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101001
wikitext
text/x-wiki
= Tjavualji(大麻里部落) =
Gaga mniq Taytung Taymarisyang ka alang Tjavualji.
884 sapah ka kneegu na sapah, 2,112 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 41% niqan 863 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 59% niqan 1,249 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan34%, Amis4%, Rukai1%, Puyuma1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
aq22k79jr7gj5atg2x2er2o79awqhmk
Tjinavanavalj
0
1492
101002
52456
2023-10-06T00:41:43Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101002
wikitext
text/x-wiki
= Tjinavanavalj(橋東部落) =
Gaga mniq Pingtung Sucusyang ka alang Tjinavanavalj.
62 sapah ka kneegu na sapah, 195 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 191 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 4 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan89%, Amis2%, Rukai1%, ni rahuq na o7%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
3y9okoti7jjo54f41utkeyamhngq63g
Tjisaulem
0
1493
101003
52463
2023-10-06T00:41:44Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101003
wikitext
text/x-wiki
= Tjisaulem(雙流部落) =
Gaga mniq Pingtung Sucusyang ka alang Tjisaulem.
59 sapah ka kneegu na sapah, 166 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 157 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 9 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan84%, Bunun1%, Amis1%, ni rahuq na o9%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
fsz3lft7bx7aye97yf8o6n54lauohwp
Tjuabal
0
1494
101004
52471
2023-10-06T00:41:45Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101004
wikitext
text/x-wiki
= Tjuabal(土坂部落) =
Gaga mniq Taytung Tajnsyang ka alang Tjuabal.
302 sapah ka kneegu na sapah, 879 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 861 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 18 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan93%, Amis1%, Bunun1%, Rukai1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
d8f0oxm93owr7t5uz7esq036etyf88p
Tjuamanges
0
1495
101005
92106
2023-10-06T00:41:47Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101005
wikitext
text/x-wiki
= Tjuamanges(加滿額斯部落) =
Gaga mniq [[Taitung]] Tajnsyang ka alang Tjuamanges.
42 sapah ka kneegu na sapah, 96 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 94 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu [[seejiq]] o mangal 2% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan96%, Bunun2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
82cvt35hp493e8n6b2w544nc87thygy
Tjuaqau
0
1496
101006
52487
2023-10-06T00:41:48Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101006
wikitext
text/x-wiki
= Tjuaqau(台坂部落) =
Gaga mniq Taytung Tajnsyang ka alang Tjuaqau.
67 sapah ka kneegu na sapah, 185 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 178 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 7 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan95%, Amis1%, Bunun1%, Puyuma1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
buuns0n0u77u1wwmqiv07h1810uj43e
Tjuavanaq
0
1497
101007
52495
2023-10-06T00:41:49Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101007
wikitext
text/x-wiki
= Tjuavanaq(嘉發那部落) =
Gaga mniq Taytung Tajnsyang ka alang Tjuavanaq.
39 sapah ka kneegu na sapah, 89 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 88 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 1 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan98%, Puyuma1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
tufdkacz99bprsse65ll14amxlrvka5
Tjudjaas
0
1498
101008
52503
2023-10-06T00:41:51Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101008
wikitext
text/x-wiki
= Tjudjaas(都達卡斯部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka alang Tjudjaas.
40 sapah ka kneegu na sapah, 119 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 112 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 7 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
2esa5vg60c8v3n004hvn2z5om2g8e71
Tjukuvulj
0
1499
101009
52513
2023-10-06T00:41:52Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101009
wikitext
text/x-wiki
== Tjukuvulj(愛國蒲部落) ==
Gaga mniq Taytung Tausyang ka alang Tjukuvulj.
71 sapah ka kneegu na sapah, 170 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 160 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan91%, Amis1%, Tayal1%, Puyuma1%.
== Tjukuvulj(讀古物部落) ==
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka alang Tjukuvulj.
34 sapah ka kneegu na sapah, 116 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 114 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Tjukuvulj(嘟估甫了部落) ==
Gaga mniq Pingtung Santimnsyang ka alang Tjukuvulj.
40 sapah ka kneegu na sapah, 115 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 113 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan76%, Rukai12%, Amis2%, ni rahuq na o9%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
mkkgdximaewrn867jopnwcazl55wh3f
Tjukuvulj-viri
0
1500
101010
52521
2023-10-06T00:41:53Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101010
wikitext
text/x-wiki
= Tjukuvulj-viri(肚久武部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka alang Tjukuvulj-viri.
22 sapah ka kneegu na sapah, 57 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 100% niqan 57 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 0% niqan hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
7ip2ptrniaf7cw05veef8rcy7fi9sna
Tjuletevetevek
0
1501
101011
52529
2023-10-06T00:41:55Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101011
wikitext
text/x-wiki
= Tjuletevetevek(督魯得福得福閣部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka alang Tjuletevetevek.
90 sapah ka kneegu na sapah, 268 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 258 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
eiawnxid0u2rhesn7v275z56dxppk7s
Tjulitjulik
0
1502
101012
52537
2023-10-06T00:41:56Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101012
wikitext
text/x-wiki
= Tjulitjulik(斗里斗里部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka alang Tjulitjulik.
62 sapah ka kneegu na sapah, 203 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 198 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
pyzbt5d4jqpdozrnsu41urqlbrmol5z
Tjuluuai
0
1503
101013
52546
2023-10-06T00:41:57Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101013
wikitext
text/x-wiki
= Tjuluuai(都魯烏外部落) =
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka alang Tjuluuai.
32 sapah ka kneegu na sapah, 124 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 119 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
36pcsq1fv69pqxciy8gvehjycfllhmt
Tjuruguai
0
1504
101014
52554
2023-10-06T00:41:59Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101014
wikitext
text/x-wiki
= Tjuruguai(竹坑部落) =
Gaga mniq Pingtung Sucusyang ka alang Tjuruguai.
104 sapah ka kneegu na sapah, 319 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 297 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 22 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan89%, Bunun1%, Amis1%, Tayal1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
qvqrdq1bf5xolkuitcfx66a5yl5xuv4
Tjusepayuan
0
1505
101015
52562
2023-10-06T00:42:00Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101015
wikitext
text/x-wiki
= Tjusepayuan(北巴部落) =
Gaga mniq Pingtung Santimnsyang ka alang Tjusepayuan.
148 sapah ka kneegu na sapah, 504 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 498 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 6 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan83%, Rukai10%, Bunun1%, ni rahuq na o5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
pr2mes32muw2jnhmzblqjxvjblcy1as
Tjusinlung
0
1506
101016
52569
2023-10-06T00:42:02Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101016
wikitext
text/x-wiki
= Tjusinlung(中心崙部落) =
Gaga mniq Pingtung Sucusyang ka alang Tjusinlung.
89 sapah ka kneegu na sapah, 264 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 259 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan92%, Bunun2%, Amis2%, Tayal1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
n97qdfzc177mvyva6i1teyr2l8f6frf
Tjuvecekadan
0
1507
101017
52578
2023-10-06T00:42:03Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101017
wikitext
text/x-wiki
== Tjuvecekadan(七佳部落) ==
Gaga mniq Pingtung Cunjusyang ka alang Tjuvecekadan.
304 sapah ka kneegu na sapah, 1,097 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 1,051 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 46 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan94%, Bunun1%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
2ekl38xkoogi8hqnbdlg1l7zzyv9y7d
Tjuwaqau
0
1508
101018
52585
2023-10-06T00:42:06Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101018
wikitext
text/x-wiki
= Tjuwaqau(大後部落) =
Gaga mniq Pingtung Rayyisyang ka alang Tjuwaqau.
72 sapah ka kneegu na sapah, 265 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 262 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan91%, Amis2%, Tayal2%, Rukai1%, ni rahuq na o3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
aqltymugvffwy0r31xrhtddc98wiijo
Tkasan
0
1509
101019
85507
2023-10-06T00:42:08Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101019
wikitext
text/x-wiki
= Tkasan(下蘇樂部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang Tkasan.
19 sapah ka kneegu na sapah, 57 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 54 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 95%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
bshm9i6f9qqki9n3bl0ho9q4j07tqpz
Tkijig
0
1510
101020
92943
2023-10-06T00:42:10Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101020
wikitext
text/x-wiki
= Tkijig(得吉利部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Syorinsyang ka alang Tkijig.
219 sapah ka kneegu na sapah, 684 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 60% niqan 410 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 40% niqan 274 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 50%, Amis 4%, Tayal 3%, Bunun 1%, Saysiyat 1%, ni rahuq na o 2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Tkijig'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Tkijig sunca pa kiya ka kari balay qcurux ka dungus niya; dungus na u qqahan daw mdhu mtkray bay mi nniqan uka lnluwan.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nyusan Kareyngko Bsuring go Congte cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Hnruwan hidaw pa msdalih Taypingyang, tudaya u lmutuc alang Hejn, dqras tuhunac u msdalih Yayung Riwu, wa mniq Sapah btasan Congte dqras hnruwan hidaw ya bay 200 mi 300 m.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Mbrnux
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
◎Mriq nanaq rulu: Tay 9 seyng Congte twan 179k.
◎Tapa kisya: Hnruwan hidaw seyng eyki Congte.
◎ Tapa Basu: Tapa Hwaryeyn kyun, eyki Kareyngko-Congte, kiya ka dhuq alang Tkijig.
<nowiki>http://www.hl.gov.tw/bus/</nowiki>
<nowiki>http://www.hl.gov.tw/bus/</nowiki>
== Ppwaluk tyeyncu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyncu patas pkla nniqan alang.
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Seejiq Truku.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Skari kari Seejiq Truku, skari kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Kiristokyo: Kumu Kineyng Kiristo Cyoro Kyokay.
Teyngskyo, SingYasu kyokay.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Alang Tkiji niyi pa pnrdingan bay cbiyaw han pa, mnneniq Sapah pyasan Tkijig pryaxan hidaw nbuyas ddwiyaq baraw alang Tkijig, pnhyuwan ya bay 190 kngkawas brah na cida. Kngkawas 1926 cida, spuda pngalan kari alang dmudul thdil dhuq tuhunac sapah pyasan ya bay 300m mi 400m.
Nhana miyah qduriq Taiwan hini ka Kokominto seyhu pa, alaw ini ttuku ka ddiyun qsiya, hbaraw balay ka wada thdil dhuq msdalih Congte kwancucan muda phiyu alang, hangan alang u kiya ka Tkijig. Mniq kngkawas 1951 na bwihur beyhing ka miyah smliq, wada sliqan ka alang mi, spuda seyhu ka muda dmudul, musa thdil hnruwan hidaw sapah btasan Dungan mi, dmuwi smudal hangan.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu tmiyu nniqan:
◎ Qlhangan kongweyn Truku, Ddoras Cingswey, Bnaqi Ucilung Tkijig, Ksanan elu Tkijig.
◎ Pnhuyu nyusan Sapah Pyasan Tiping Congte. (038)621222 (038)621220
Nyusan Kareyngko Bsuring go Congte cwen 72 haw.
◎ Congte Weysngsu(038)621053 (038)621053
Nyusan Kareyngko Bsuring go Congte cwen 148-1 haw.
◎ Nyusan Kareyngko Keysacu Kyoku Sujyo Bungkyoku Tkijig Yukang Cucayswo. 03-8621227
03-8621227
Nyusan Kareyngko Bsuring go Congte cwen 20 haw.
◎ Sapah btasan Tkijig038-621043 038-621043
Nyusan Kareyngko Bsuring go Congte cwen 82 haw.
◎ Yusan Sanghaw 03-862124 03-8621245
Nyusan Kareyngko Bsuring go Haypin 53 haw.
◎ 03-8621065
Nyusan Kareyngko Bsuring go Haypin 53 haw.
◎ 03-8621068
Nyusan Kareyngko Bsuring go Haypin 53 haw Qnpringan Tkijig Bungka Knkla Msusa (Sapah Alang Tkijig)
◎Nyusan Kareyngko Bsuring go Congte cwen 96 haw.
03-8621033 03-8621033
Tqiyan mi Sanan Mkan:
◎ Kareyngko Rmiwaw Cusyunwang-Quri ttqiyan cusyun Bsuring.
◎Uuqan Cinrong 03-8621277
Nyusan Kareyngko Bsuring go Congte cwen 11 haw.
◎ Congte Tongyu Hwohaysyeyn 03-8621325
03-8621325
Nyusan Kareyngko Bsuring go Congte cwen 52 haw.
◎ Sanan Mkan Sediq Tnpusu Truku03-8621600, 0921975827
== Qntan patas(參考資料) ==
Lmutuc Smmalu Patas Kareyngko-Bnkuwan Minjoku (2005)
Bsuring go qqtan hangan burah mi cbiyaw <nowiki>http://content.edu.tw/local/hwalein/guofong/hlc/11.htm</nowiki>
Qlhangan Kongweyn Truku-Curyawku Alang https://web.archive.org/web/20090205211037/http://km.taroko.gov.tw/tribe_index.asp.
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Tkijig'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Tkijig sunca pa kiya ka kari balay qcurux ka dungus niya; dungus na u qqahan daw mdhu mtkray bay mi nniqan uka lnluwan.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nyusan Kareyngko Bsuring go Congte cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Hnruwan hidaw pa msdalih Taypingyang, tudaya u lmutuc alang Hejn, dqras tuhunac u msdalih Yayung Riwu, wa mniq Sapah btasan Congte dqras hnruwan hidaw ya bay 200 mi 300 m.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Mbrnux
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
◎Mriq nanaq rulu: Tay 9 seyng Congte twan 179k.
◎Tapa kisya: Hnruwan hidaw seyng eyki Congte.
◎ Tapa Basu: Tapa Hwaryeyn kyun, eyki Kareyngko-Congte, kiya ka dhuq alang Tkijig.
<nowiki>http://www.hl.gov.tw/bus/</nowiki>
<nowiki>http://www.hl.gov.tw/bus/</nowiki>
== Ppwaluk tyeyncu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyncu patas pkla nniqan alang.
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Seejiq Truku.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Skari kari Seejiq Truku, skari kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Kiristokyo: Kumu Kineyng Kiristo Cyoro Kyokay.
Teyngskyo, SingYasu kyokay.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Alang Tkiji niyi pa pnrdingan bay cbiyaw han pa, mnneniq Sapah pyasan Tkijig pryaxan hidaw nbuyas ddwiyaq baraw alang Tkijig, pnhyuwan ya bay 190 kngkawas brah na cida. Kngkawas 1926 cida, spuda pngalan kari alang dmudul thdil dhuq tuhunac sapah pyasan ya bay 300m mi 400m.
Nhana miyah qduriq Taiwan hini ka Kokominto seyhu pa, alaw ini ttuku ka ddiyun qsiya, hbaraw balay ka wada thdil dhuq msdalih Congte kwancucan muda phiyu alang, hangan alang u kiya ka Tkijig. Mniq kngkawas 1951 na bwihur beyhing ka miyah smliq, wada sliqan ka alang mi, spuda seyhu ka muda dmudul, musa thdil hnruwan hidaw sapah btasan Dungan mi, dmuwi smudal hangan.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu tmiyu nniqan:
◎ Qlhangan kongweyn Truku, Ddoras Cingswey, Bnaqi Ucilung Tkijig, Ksanan elu Tkijig.
◎ Pnhuyu nyusan Sapah Pyasan Tiping Congte. (038)621220
Nyusan Kareyngko Bsuring go Congte cwen 72 haw.
◎ Congte Weysngsu(038)621053
Nyusan Kareyngko Bsuring go Congte cwen 148-1 haw.
◎ Nyusan Kareyngko Keysacu Kyoku Sujyo Bungkyoku Tkijig Yukang Cucayswo. 03-8621227
03-8621227
Nyusan Kareyngko Bsuring go Congte cwen 20 haw.
◎ Sapah btasan Tkijig038-621043
Nyusan Kareyngko Bsuring go Congte cwen 82 haw.
◎ Yusan Sanghaw 03-8621245
Nyusan Kareyngko Bsuring go Haypin 53 haw.
Nyusan Kareyngko Bsuring go Haypin 53 haw.
Nyusan Kareyngko Bsuring go Haypin 53 haw Qnpringan Tkijig Bungka Knkla Msusa (Sapah Alang Tkijig)
◎Nyusan Kareyngko Bsuring go Congte cwen 96 haw.
03-8621033
Tqiyan mi Sanan Mkan:
◎ Kareyngko Rmiwaw Cusyunwang-Quri ttqiyan cusyun Bsuring.
◎Uuqan Cinrong 03-8621277
Nyusan Kareyngko Bsuring go Congte cwen 11 haw.
◎ Congte Tongyu Hwohaysyeyn 03-8621325
Nyusan Kareyngko Bsuring go Congte cwen 52 haw.
◎ Sanan Mkan Sediq Tnpusu Truku03-8621600, 0921975827
== Qntan patas(參考資料) ==
Lmutuc Smmalu Patas Kareyngko-Bnkuwan Minjoku (2005)
Bsuring go qqtan hangan burah mi cbiyaw <nowiki>http://content.edu.tw/local/hwalein/guofong/hlc/11.htm</nowiki>
Qlhangan Kongweyn Truku-Curyawku Alang <nowiki>http://km.taroko.gov.tw/tribe_index.asp</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
3cryardw8bp40r45gjrsvdoztbjxqdx
Tlahi
0
1511
95705
74513
2023-04-03T16:48:27Z
WikiBayer
38
95705
wikitext
text/x-wiki
=Tlahi(柚子)=
[[Patas bntasan:Pomelo fruit.jpg|縮圖|File:Pomelo fruit.jpg]]
Tlahi nii, ini ba kpparu riyung ka qhuni na. phepah na de mgbhege malu bale qtaan. Paru mntena boru hari ka knpruwan na ka hei qhuni na, skkingal qapan ka truma na mntena mudu.
Cbeyo de ini hari phuma qhuni puqun hei ka seediq, anu bqerus daha de nii psaan daha so meepah ppqun bale ka beyax daha. Yaani so kiya ka ini slngelung mesa phuma ngalan hei qhuni ka seediq ciida. Tnugo so lmamu naq mneheru naq lmiqu hiya ka ngalang daha. Duma seediq de tikuh male ka pnuhuma daha so blebun, mudu ma tlaxi bale ka qtaun phuma kingal daha ka seediq alang.
Cbeyo se ini telung tlahi ka seediq maha lmiqu si, anu paru sknexun ka tlahi nii, ani bsiyaq nana seedan nana baga mesa, ki ini daha kuxi tmelung. Anu ado so mosa lmiqu dise smkenux ka boyak de, asi daha klai denu mesa, kiya ka ini eyah siyo tlenga denu, qdriq icin denu mesa, maha ini angan ka seediq mosa lmiqu denu, ki bala bala ini telun tlahi ka seediq mosa dgiyaq.
[[Snakun:Truku]]
1lskz6an0c9jkszg1x1wr6eqltoegqk
Tmgjiyal mrata Nihung
0
1513
52639
52638
2021-03-20T23:42:25Z
Martin Urbanec
1
已匯入 20 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52637
wikitext
text/x-wiki
Tmgjiyal mrata Nihung (抗日戰爭)
Paah 1914 hngkawas 6 idas bitaq 8 idas 23 jiyax kmrmux mtgjiyal dxgal Truku mkBaraw, niqan 4 tgjiyan paru bi tnjiyalan dha, kiya o
== Tmjiyal dxgal Skahing 沙卡亨之役 ==
1914 hngkawas,6 idas,6-8 jiyax Mtgjiyal dxgal Skahing, mdudul na o Sibal Watan bukung Skahing. mseupu embbiyax Btulan, Mhiyang, Bsawan, ni Quluh pais 20-30 hiyi mstrung mkan mrata Nihung.
== Tmgjiyal Slagu qhuni 溪老卡候尼之役 ==
1914 hngkawas,6 idas, 2-13jiyax mtgjiyal alang Slagu qhuni, mdudul na o Wacih Habik bukung Slagu qhuni, mseupu embbiyaxTpuqu dnudul Watan Lawa ni dalih alang hiya ka embbiyax o 60-70 hiyi mstrung mkan mrata Nihung.
== Tmgjiyal Dxgal Btunux 巴托諾夫之役 ==
1914 hngkawas, 6 idas,13-14 jiyax mtgjiyal alang Btunux, mdudul na o 2 mswayi Lowsing ni Umin ni embbiyax dalih alang hiya.
==Tmgjiyal dxgal Tnqian 桐給楊之役 (Siyat Teymu 所領導的決戰戰役) ==
1914 hngkawas, 6 idas,14-24 jiyax mtgjiyal alang Tnqian, mudul na o Siyat Teymu bukung Tbula,tmgjiyal dxgal Tnqian nii o paru bi tngjyalan mrata Nihung ni nhdaan bi tmgjiyal mrata Nihung.
1914 hngkawas,6 idas,14 jiyax babaw wada ngalan ka alang Btunux do embrinah ka embbiyax dhuq alang Dowras miyah teumal mseupu embbiyax ga ddulun Siyat Teymu bukung Tbula, duma o pnaah alang Tbula, alang Btunux, alang Dowras ni alang Tpdu 5 alang nii ka embbiyax miyah teumal o spuun kana o 400 hiyi, smtrung tmgjiyal 6,500 hiyi mrata Nihung.
19 jiyax wada mangal alang Dowras ka mrata Nihung, mmiyah kmrmux ALANG Tpdu ka mrta Nihung do powsa kari ka Siyat Teymu smtrung mkan pnlealay miyah ka mrata Nihung ga wada dha gliqun kana.saw nii wada dha stgiyal pbrinah ka mrata Nihung, saw saman 20 jiyax miyah kmrmux duri ka mrata Nihung, wada dha mnpusal stgiyal ka mrata Nihung, saw nii mk4 jiyax bitaq mk5 jiyax paru bi tnjyalan dha ka siida.yaasa wada dha bitaq bi qhduun dmuuy ka kana bali puniq do hmici malax puniq ni wada mkkbuyu quriq kana ka dhiya. Saw nkari rudan ka bhangan o hmut htngayan bqrus mnhuqiln kana ka dxgal tnjyalan dha Tnqian.
== pnyahan kari ==
資料來源: 廖守臣 泰雅族 東賽德克群的部落遷徙與分布1977.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
dnjug36nc8c3mvore91grfom08ck6m1
Tminun
0
1514
94734
52642
2023-01-01T10:45:12Z
Shidailun73
1337
Cleaning the page up, link to "weaving" etc.
94734
wikitext
text/x-wiki
Kska klgan seejiq tnpusu Taiwan o niqan kana ka tminun, pgkla klgan kndsan alang dha kana ka tninun dha. Ska tnlhayan alang Truku o qnqaya cinun ni knkla o mggaluk kari rudan ka tninun dha.Tminun ksun ka kari Truku o pusu bi qpahun kykuyuh, qnqaya cinun o ubung ksun. Mecinun ta o paah smkri, qmnuqih, dmgiya, dmaus, dmgsay. Nhdu do o prajing tminun da.
Ska tminun o asi ka muda drumut ni knkla lnlungan, ki ka suyang bi kana ka lnamu dowriq ayus tninun su, ngalan qabang hilaw ni hnaluy qrung hiyi. Pusu balay o pgkla drumut kykuyuh ni elug bubu, duri o pgkla knsuyang hangan kikuyuh.
Tnlhayan tminun ksun Truku o niqan kari rudan, mkla balay tminun o mkla tminun pnniri, kika tduwa muda mnkala hakaw utux musa tuxan rudan. Laqi kuyuh o asi ka mkla tminun kika tduwa musa sjiqun, tminun kana jiyun sapah payi niya ni lqlaqi niya. Lala tninun o mblaiq, mkla tminun ka kikuyuh o tduwa lmquh sapah, mkla tminun o kika tduwa btasan dqras. Mkla tminun o kika balay bi kuyuh ksun, tninun na o pqduriq utux ruciq, mangal smbliqan snlhayan rudan. Kika bhragun kana qpahun kykuyuh Truku.
== 參考文獻 ==
* 藍月梅. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
ieo8smgnu6d99rjhlcwfu7zgo81eph1
Tmsamat
0
1515
52649
52648
2021-03-20T23:42:28Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52648
wikitext
text/x-wiki
Tmsamat (狩獵)
Rudan Truku sbiyaw ana yaa pusu bi kndsan dha ka tmsamat, kiya ka kiya ni mkla bi lmnglung huya ta msa mseupu meudus ka seejiq ni hmnru ida nkiya babaw dxgal nii.Babaw na do maameeqpah dxgal ka pusu bi kndsan dha da. Seejiq Tnpusu Taywang tmsamat o ngalan dha pusu pyahan uqan hiyi, tnlangan Truku ka snaw o musa tmsamat, kuyuh o mmkay sapah kiya.Truku o niqan pusu bi qaya ka musa tmsamat, kingal hngkawas o misan ni(mi) krpuhan yaa bi paah 9 idas bitaq prajing 3 idas hkawas ka mtduwa musa tmsamat,srnabaw yaa bi paah 3 idas bitaq 5 idas o ini tduwa tmsamat kiya,yasa gaga niqan wawa nbuyas ni mtucing wawa ni mdakil.rbagan paah 6 idas bitaq 8 idas o ini tduwa tmsamat, yasa naqih ka elug, niqan quyu ni empsburaw ka samat mtalux karat.Qngqaya djiyun tmsamat o buji, puniq, pucing,xiluy sqslan,smbrngan ni gasil.mseupu musa tmsamat ni taxa bi hiyi ka musa tmsamat, yasa nii o pusu bi kndsan Truku.
Musa tmsamat o musa rmuyuk, maduk, qmburang, powsa xiluy sqslan ni powsa gasil, powsa libaw, tbabaw, qlubung, during, dahaw, gayuq rbuq, danger, danger kumay.
== Gaya tmsamat o saw nii ==
1.qngqaya djiyun tmsamat o ini bi tduwa tlngun kuyuho.
2. nasi niqan mhuqil, mdurug ni mangal kuyuh ka alang o ini tduwa musan tmsamat.
3.nasi niqan mnarux elug mmowsa tmsamat siida asi brinah miyah sapah.
4. mmha brah na o asi ka psdaran, qmita spi ni qmita sisil.
5. malu qntaan na spi niqan rudan mgay, suyang bi seejiq, musa tmsamat o mha niqan nangal na.Nasi qmita naqih spi, kiya o quyu, ciyaqung, mqalux ngiyaw,rngsux paru,sqama ka rnaaw ni sapah ni wada geeguyun ka pusu bi dnuuy o ini tduwa musa tmsamt, ana musa o ungat ana kingal ngalun na.
6. smtrung sisil ka mkleelug musa tmsamat siida,nasi meuyas mniq narat ni mniq iril han dalih ka emptsamat do skiya ni musa ttama narat ni meuyas hiya, malu ka nii mtduwa musa tmsamat.
7. nasi mniq narat han dalih ka emptsamat do skiya musa ttama iril meuyas hiya da, saw nii o ini tduwa musa tmsamat ki da.
8. nasi mniq iril meuyas o ini tduwa musa tmsamat.
9.nasi mtbbrih brah emptsamat muyas o ini tduwa musa tmsamat.
== 參考文獻 ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
7ktfzwjski85hi5oncr20t92ruepvui
Tmukuy
0
1516
77794
52656
2021-09-20T17:28:47Z
WikiEditor50
373
77794
wikitext
text/x-wiki
= Tmukuy (播種) =
Suxal o dhuq rima idas do prajiing tmukuy masu, kiya ni muda
smapuh hmuma.
Jiyax siida asi ka mgrbu balay tutuy ni phlama hlama ssapuh dha,
pusu ranaq tahuc/t sapah o ini tduwa phngun. Smapuh siida, pusu ranaq nii
o sranaq tahuc/t, dsun ka pnlhmaan masu. Sinaw ni payay ni parih uri,
dsun dha empsapuh kana ka nii ni dsun dha qnpahan.
Plalay musa qnpahan kingal empsapuh, mangal parih sqbuq na dxgal,
smapuh pnhuma. Kiya ni meysa snbliqan utux ni tay saw emphru kana ka
pnhuma. Nhdu smapuh do, hmliq cikuh hlama masu ni spowsa na ska
spuhan, hmrig cikuh sinaw. Mnsngari hlama masu ni sinaw o sugun dha
uqun empsapuh. Kiya ni wada qnpahan ka kingal empsapuh duri, wada
muda saw uuda spuhan, kika nii o smapuh hmuma sun.
[[Snakun:Truku]]
hhd0ima4fxx1wv3zhka3p3wvjqfel7o
Tmukuy masu
0
1517
94847
94735
2023-01-06T10:38:42Z
Shidailun73
1337
Punctuation.
94847
wikitext
text/x-wiki
Seejiq sun, niqan egu bi malu endaan rudan sbiyaw, saw ka pstrung ka risaw ni uuwa, psalu kingal bgurah sapah, saw ka phuma masu -- asi ka "smgasuc" meysa utux rudan, pkeiyah egu hiyi masu.
Sbiyaw balay 5 idas do prajing hmuma ni tmukuy masu da, kiya ni muda smapuh hmuma, jiyax siida asi ka mrbu balay tutuy ni phlama hlama masu ssapuh dha, pusu ranaq tahuc sapah o ini tduwa phing, smapuh siida, pusu ranaq nii o sranaq tahuc, dsun ka pnhlman masu ni sinaw ni payay ni parih, dsun dha empsapuh kana ka nii ni dsun dha qnpahan.
Plalay musa qnpahan kingal empsapuh, mangan parih sqbuh na dhgal, smapuh pnhuma, kiya ni meysa snbliqan utux ni taysaw emphru kana ka pnhuma, nhdu smapuh do, hmliq cipiq hlama masu ni spawsa na ska spuhan, hmrig cikux sinaw , mnsngari hlama masu ni sinaw o sugun mkan dha empsapuh. Kiya ni wada musa qnpahan kingal empsapuh duri, wada muda saw uuda spuhax, kika nii o smapuh hmuma sun.
Empitu idas -- prajing tmatak, maxal idas -- mhada ka masu do miing kingal jiyax muda qnburung, knkingal sapah o prajing musa qnpahan kmtuy bnkiyal masu dsun sapah, kingal bnkiyan o qyanun sida qhuni, kingal bnkiyan o phmaun qnpahan, nhdu qnburun do, mangal kingal bnkiyan duri sqaya damux rpun. mrbu jiyax spuhan, seejiq alang o miing dha seejiq lmawa utux, meysa smbliqan, nhdu kana ka smapuh do, smwayay kana ka sejiq, ini tduwa embrinah qmita, manu ka saw nii o kika smapuh kmtuy.
Saw nii kingal hnkawas empxal muda ka smapuh o sprun dha balay, nasi niqan ka smliq gaya ssapuh o, ini sbliqi utux ruda ka pnegalang dni naqih kana ka pnhuma, kiya ni lmawa empsapuh taysaw miyah dmayaw ksblaiq rmngaw utux rudan, seejiq smliq gaya nii o asaw ka psruwa ruciq brah utux rudan, taysaw ssruwa ruciq.
Egu balay ka gaya seejiq wada muungac da, wana ta embahang smmnru rudan tada, tlami lmlung binaw, ita seejiq o asaw ta ka smparu gaya, prtuday ta muda ka gaya ta, tay saw pniqun ta ka rmun rudan, dhuq sayang ana bitaq knuwan.
== 參考文獻 ==
* 詹素娥. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
5w58h54d49kc62fcyy2fj8chdssrmtz
Tmunan
0
1518
101021
93681
2023-10-06T00:42:14Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101021
wikitext
text/x-wiki
= Tmunan(文蘭部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Syorinsyang ka alang Tmunan.
217 sapah ka kneegu na sapah, 758 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 707 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 51 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 83%, Amis 3%, Tayal 3%, Bunun 1%, ni rahuq na o 3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Tmunang'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Kngkawas dniyi pa, malan Mukumuwi Ryuyo Huwu Congsin ka mbiyax bay umarang pkla, kiya ka knbeyhing bay nniqan hangan
tnualang hini ka wowaya puting.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nyusan Skangki Bsuring go Wenran cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Wa mniq putting bay tuhunac Bsuring go, mssiyaw bay Sohong go, tudaya u msqapah Domung cwen, pryaxan hidaw hunac pa msqapah Sohong go Cunan cwen.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Brnux dxral snbrxan ucilung.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Mriq rulu:
Malu snpeyyah Tay 9 seyng mniq alang mkbrnux Skangki uxay daw Sohong gokosyo, kndadax alang mkbrnux Skangki mriqi Tay 9 ping seyhing mquri Langu Riyu, qmita sapah pyasan tutiping Tongran daw, kiya ka dhuq alang hini da.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyn-cu patas pkla nniqan alang.
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Seejiq Truku.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Kari Seejiq Truku, kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Tmunang Kiristo Cyoro Kyokay, Tmunang Teyngs Kyokay.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Saya pa niqan ddha pusu kari, tukingal u: “Tmunang” u kari Pangcah joku, dungus na u uciq hnriqan rhiq, tudha pa: Kiya ka mccbu cida ka Sediq cbiyaw u niqan taxa mbiyax bay sediq pa, hangan niya u Mona, kiya ka pneyyah hini ka dungus na hangan alang Tmunang. Kngkawas 1914 cida Tanah Tunux ka muda phiyu sapah btasan Tmunang, kiya ka pusa kari pkiyux pthdil sediq alang Btulan, kiya ka phiyu burah alang, kiya ka tmhangan hangan “Tmunang”, brahan hnang alang tmhangan “Tmunang”.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
== Qntan patas(參考資料) ==
‘Patas Lntudan Marah Matas Nyusan Skangki’ – Patas Bnkuwan Kluwanan Sediq.
‘Ndanan Sediq Tnpusu Taiwan’ – Patas Bnkuwan Ndanan Tayal.
Cyeynswo sitong hangan dxral <nowiki>http://gis210.sinica.edu.tw/placename/</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
rgipougeqmscsp16z9uhozxkly5jxjy
Tngahan
0
1519
52673
52672
2021-03-20T23:42:33Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52672
wikitext
text/x-wiki
Tngahan (大加汗/明利村)
Tngahan ksun o hangan 1 alang Truku. Alang Tngahan o gaga mniq Nyusan Maribasi Nsyusan Karingku Klwaan Taywang. Seejiq Tkdaya ni Truku ka pusu balay.
Kiya ni alang hiya o niqan 3 alang bilaq, Rihwa(Tngahan truma) ni Mataangki(Tngahan tgska) ni Tngahan baraw. Kiya ni Tngahan baraw o hbaraw ka seejiq Tkdaya, rahuq 2 alang bilaq do khbaraw hari ka seejiq Truku da.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
[[Snakun:Alang]]
1bymf8of5d7uvp2tvvicojf5gktlkjz
Tnheri ndaan Seediq Truku
0
1520
52678
52677
2021-03-20T23:42:34Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52677
wikitext
text/x-wiki
= Tnheri ndaan Seediq Truku =
Pneeyah inu ka rudan ta cbeyo? yaani bale pneeyah kesun
Hlawan Lukus, nii ge pnkela Kahabu, “naqah tunux rudan namu
cbeyo, snkuxul ba musa tmlenga.” mesa. Wada daha pryuxun
sino ma beras ka dheran daha, brigun Khabu kana ka dheran
daha mesa ka Khabu.
Kiya nii, bale ba rudan ta cbeyo, ini skuxul qmeepah,
snkuxul bale musa tmlenga; musa dehuk alang Toda ma alang
Truku, duma musa dehuk alang Brayo, kiya asi tnpusu meniq
hiya di.
Saya di ge, dheran Hlawan Lukus gaga, niqan Khabu di.
Rmengo ka rudan Seediq gaga meniq Truku “wada mrana bale
di. Kndalax hiya wada mswae di ma, wada quri Bukuy Dgiyaq
hiya duma duri, kiya ka kesun alang Karenko saya.”
Seediq mnosa tmlenga Bukuy Dgiyaq hiya, qmita malu ba
ka dheran hiya, snkuxul meniq hiya, ma wada asi alix alang
daha ma, musa therui Bukuy Dgiyaq, kiya dheya ge lutuc Seediq
Truku kana duri.
Nasi ba niqan tunux ka rudan ta cbeyo, maka ta meniq
alang Hlawan Lukus hini ka ita di.
[[Snakun:Tgdaya]]
qtdd0yafw3exga12m77v1dgob34k52e
Tnhjilan seejiq Truku
0
1521
52687
52686
2021-03-20T23:42:36Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52686
wikitext
text/x-wiki
= Tnhjilan seejiq Truku(德路固群的遷移) =
Rudan ta sbiyaw o pnaah inu hug? yasa pnyahan balay seejiq o
pnaah Hdagan lukus, pnkla saw nii ka seejiq Qhabu.
Rmngaw, ini tuku knkla ka rudan namu sbiyaw, sngkuxul balay
tnsamac(t).
Wada dha priyuxun sinaw ni buwax ka dxgal, brigun dha seejiq
Qhabu kana, kiya ni rmngaw ka seejiq Qhabu, nami kana ka dxgal nii
da.
Kiya ni balay bi ka rudan ta sbiyaw o ini skuxul qmpah, smkuxul
balay tnsamac(t), dhuq alang Toda ni alang Truku, duma o dhuq alang
brayaw, kiya ni asi tpusu mniq hiya da.
Sayang do dxgal Hdagan lukus o gaga niqan seejiq Qhabu kana
da, rmngaw ka rudan: seejiq gaga mniq alang Truku o wada mrana
balay da, paah hiya ni wada mswayay da, duma o wada quri bukuy
dgiyaq (kika alang Karingko sayang), seejiq wada tnsamac(t) bukuy
dgiyaq o qmita malu bi dxgal, smkuxul balay mniq hiya, wada asi
alax alang dha nanaq ni thjil bukuy dgiyaq, kiya ni dhiya o ida lutuc(t)
seejiq Truku kana.
Nasi niqan knkla ka rudan ta o naa ta mniq alang Hdangan lukus.
[[Snakun:Truku]]
2xz39o7p7lstujby3qlj7xz8rq7g6em
Tnpusu seejiq Taywan
0
1522
52719
52718
2021-03-20T23:42:38Z
Martin Urbanec
1
已匯入 31 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52718
wikitext
text/x-wiki
= Tnpusu seejiq Taywan (台灣原住民族) =
[[Patas bntasan:Rukai chief.jpg|thumb|File:Rukai chief.jpg-Rukai Chief visiting Department of Anthropology in Tokyo Imperial University during the Japanese rule.]]
'''Tnpusu seejiq Taywan''' ga kiya ka pnlealay bi mnniq [[Taywan]] hini na seejiq, hiya o nNantaw micu uri. Tnpusu seejiq Taywan ga uxay wana kingal bi klgan seejiq, sayang do niqan maxal mataru klgan ka gaga phyugan hangan sejiqun. Dhuq sayang hngkawas 2016 idas 4 dga, wada mrana dhuq 54wan 8,548hiyi ka hnbragan tnpusu seejiq da, wada dhuq 2.33% kasnpgan sejiqun Taywan sayang.
Mniq Taywan hini sayang ga msblaiq bi, saw bi srnabaw kdjiyax ka mniq Taywan, niqan bi hangan na babaw dxgal, klaun bi seejiq deseisil klwaan kana ka Taywan hini. Yasa gaga kska bi paru gsilung ka hiya, niqan egu(lala) dgiyaq, niqan egu(lala) qsiya ayug ni yayung, niqan egu(lala) bi klgan seejiq uri, gaga mseupu mniq Taywan hini kana. Kiya ni bqanan dha kingal “ Furmosa ” ka hangan na.
Manu ka seejiq tnpusu ga kiya ka plealay mniq Taywan na sejiqun, seuxal han o wana mngari klgan ka seejiq tnpusu Taywan han, maka ka bukuy do wada mlutuc mhiyug ka hangan empitu klgan seejiq tnpusu Taywan duri. Saw ka Itasaw, [[Kavalan]], [[Truku]] ni [[Sakizaya]], dhuq hngkawas empusal kbkuy maspac(2008) do wada qulung mhiyug ka hangan ta Seejiq Balay uri da. Hici bi pnhyugan o kiya ka Kanakanav ni Saaruwa dha klgan seejiq tnpusu Taywan, sayang do wada mrana dhuq maxal mataru klgan ka seejiq tnpusu Taywan da. Sayang dga niqan egu(lala) klgan ka seejiq gaga mniq Taywan hini, niqan ksun Klmukan, Khilang ni Tlu uri, ita tnpusu Taywan o ksun ta dha “ Yencumincu ”.
Sayang ga seejiq tnpusu Taywan ga niqan ka gaga mniq kska ni ssiyaw gsilung, mkan nanaq(k) mnhru ni mndakil kska gsilung ka dhiya. Saw ka Amis, Yami(Tau), duma Paiwan ni Truku sayang. Niqan ka gaga mniq alang dgiyaq(daya) uri, saw ka Tayal, SaiSiyat, Thao, Tsou, Bunun, Rukai, Seejiq, Paiwan ni Truku. Niqan ka gaga mgimax seejiq Klmukan ni Khilang uri da. Saw ka Puyuma, Kavalan, Sakizaya ni duma Amis, sayang do wada hbaraw bi ka thjil alang brnux paru uri da. Saw nii ka nniqan seejiq tnpusu Taywan sayang.
Sayang dga seejiq tnpusu Taywan o niqan bi ririh na ka gygaya kngkingal klgan seejiq ksun. Kiya ni mklawa baraw ga bqanan na kingal jiyax “ smiyan ” ka kngkingal klgan seejiq. Pusu na o iyux pkla lqlaqi hici, pkla pnaah eseisil alang seejiq quri saw endaan ni knkla rdrudan sbiyaw. Smiyan Seejiq ksun o mngaaw jiyax mtrul kingal(31) idas maxal dha(12) kngkingal hngkawas, jiyax nii mtduwa msangay kana ka dSeejiq, musa teumal mtmay mqaras euda dSeejiq alang. Uxay uri o musa alang na nanaq, qmita tama rudan ni bubu ruda, smiling quri gygaya Seejiq nanaq.
Sayang dga musa sapah pyasan o tduwa smluhay kari rudan nanaq uri, malu bi qbhangan ka hnici hnang kari rdrudan sbiyaw. Tduwa paah hini mkla endaan rdrudan sbiyaw, tduwa paah hini smluhay knkla rdrudan sbiyaw. Qrasun bi niqan emptgsa tmgsa smluhay kari, meuyas uyas ni rmgrig grig rudan sbiyaw.
Msuwil pkla quri euda laqi dqrijl “ tminun, ” msuwil pkla quri euda dsnaw “ pusa gasil, dmangaw ” dnii…. Paah hini wada egu(lala) bi ka klaun gygaya rdrudan sbiyaw, qrasun bi “ Tnpusu ku Taywan ka yaku, Seejiq ku balay kaya ku. ”
== Pteumal pptasun(參考資料)==
*詹素娥Lituk Teymu
[[Snakun:Truku]]
n02fx44grnip3t2q5f8dcw2ayqxobko
Tnsapah mu
0
1523
52728
52727
2021-03-20T23:42:40Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52727
wikitext
text/x-wiki
= Tnsapah mu(我的家) =
Ruwan sapah mu o niqan nami mspac hiyi.
Niqan tama rudan mi bubu rudan,tama mi bubu, dha qbsuran mu sana mi kingal swayi qrijil tgska ka raku.
Msuupu nami kjiyax emblaiq mami balay.
[[Snakun:Truku]]
p8rk4u7pmns2ncv6wcnxz0p922uw8vg
Togo
0
1524
105277
90838
2024-08-27T21:08:56Z
CommonsDelinker
52
Replacing Flag_of_Togo.svg with [[File:Flag_of_Togo_(3-2).svg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: 3-2 aspect ratio is more accurate than "golden ratio". See [[:c::en:Talk:Flag of Togo#Truly_golden?|]] for more information.).
105277
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Togo (3-2).svg|thumb|Flag of Togo-Kwoci Togo Konghkwo(多哥國旗)|alt=Flag of Togo|425x425px]]
= Togo(多哥) =
[[Patas bntasan:Armoiries du Togo.svg|thumb|File:Armoiries du Togo.svg-Kwohwey.(國徽)]]
Gaga kska Meycow ka [[Togo]], 8 00 N, 1 10 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 56,785 sq km(hangan na o Tg126)
(knlbanga dxgal o 54,385 sq km, knlbangan qsiya o 2,400 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 7,756,937 hiyi.
Gaga [[Lome]] ka pusu alang paru, jiyax 27 idas 4 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Togo ga wada sugan 67.40% ka dxgal qpahan, 4.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 27.70% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Faure Gnassingbé, pnaah hngkawas2005 idas 5 jiyax 4pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Location Togo AU Africa.svg|thumb|File:Location Togo AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Togo(多哥) =
Togo Konghkwo (Kari France: République Togolaise), splawa dha Togo (Kari France: Togo), kiya ka Tuiwil Afrika uri. Tunarac Togo u msqapah Benin, tudaya u mslutuc Burkina Faso, tuiwil u lmutuc Ghana. Tuhunac u niqan butun bay ratuc ka mkngahu ucilung smquri Cineyawan. Sotu Togo mi knbeyhing bay alang mkbrnux ka Lome.
== Ri-s(歷史) ==
Kndadax 15 th prading, Cuminco Budoya, Ingkoku, France u knrmux mkngahu ucilung pbari quli, splawa dha ‘Mkngahu Ucilung Quli’. Kngkawas 1856 cida biyax Doicu ka knrmux, kngkawas 1884 daw wada mPawhukwo (Dxral qmlahang) Doicu, splawa ‘Togoland’, ida lmutuc dhuq kngkawas 1918. Babaw Tumn1 Mccbu Knbeyhing Qnlangan daw, tunarac, tuiwil ddha dxral u wada psnakan Ingkoku mi France na dxral spqlahang; Babaw Tumn2 Mccbu Knbeyhing Qnlangan daw wada mdxra dnurun qmlahang, France u spuda snrwanan biyax UN smquri knkana dxral Ghana mi nFrance Togoland muda dmurun qmlahang, kngkawas 1957 cida u wada pspuwan Ghana ka tuiwil Togo, kngkawas 1960 idas 4 diyax 27 u dhuq ka diyax dnurun qmlahang tunarac Togo, wada dukuricu mi phiyu Togo Konghkwo Kngkawas 2005 idas 4 diyax 24, muda soto seyngkyo ka Togo. Idas 4 diyax 26, dukuricu seyngkyo ingkay ka pkla kari Togo Jnmin ryeynmong hosweynjn Hure Nasinbe ka wada mbiyax. Idas 6 diyax 20, spuda congri Aydmu Kocyo pssli ka seyhu. Kngkawas 2006 idas 9 diyax 20, pssli spuda congri Apoipo ka pusu na seyhu.
== Ti-ri(地理) ==
[[Patas bntasan:Duoge-ditu-zh-tw.png|縮圖|Juga Togo]]
Togo u wa mniq Tuiwil Afrika, tuhunac u msdalih Benanwan, tuiwil u mslutuc Ghana, tunarac u msqapah Benin, tudaya u mssiyaw Burkina Faso; tndxral qnlhangan u mbbaraw mquri tuhunac mi tudaya. Kcka dxral u ou llbu dwiyaq mi dxral tubaraw, haypa 200-500m; Baumann peak u haypa 986m, kiya ka knbaraw bay dudux dxral qnlhangan; mkngahu ucilung u niqan dxral rucaw, langu qsiya mi bbnaqi dxral. Mniq tudaya u niqan 1 so kobu mbukaw ka mtilux sspriq brnux, tukcka u niqan ddwiyaq; tuhunac u niqan 1 tubaraw brnux mquri qpuran langu cyaw mi dxral rucaw na brnux msdalih ucilung.
Togo u mtilux sspriq brnux mi mtilux qyuxan knkkarac, pntingan qsiya quyux kawas u 800-1800 hwami.
== Jen-ko(人口) ==
Knhbrawan hiyi sediq knkana qnlhangan Togo kngkawas 1998 pa ya bay 433 knbkiyan hiyi, Knhbrawan hiyi sediq knkana qnlhangan Togo kngkawas 2007 u dhuq 571 knbkiyan hiyi, knkawas knrana hiyi sediq ryu u ya bay 2.7%, kiya ka knkana qnlangan knrana hiyi sediq ryu knbaraw bay qnlhangna uri. Pndkanan knudus snaw u 60.4 knkawas, pndkanan knudus qridin u 63.9 knkawas.
== Cung-cyaw(宗教) ==
Ya bay 51% sediq u smluhay snhiyan ida nanaq tndxral hiya (Utu kyo), niqan 29% ka Kiristo kyo, 20% sediq ka smluhay Muslim (Islam kyo). Kiya uri u, ya bay niqan 2000 hiyi sediq smluhay Bu kyo pnsliyan-SGI Cwangcya Swayhuy,phiyu Togo msblayaq huykwan.
== Cing-ci(經濟) ==
Ttiring Ya Sahara keyjayti sqcuqi stman sangyey mi ini kou msrangi na qqpahan pnwalang, kiya ka knkan qnlhangan 65% biyax mpqpah. Koko , kahuy mi wata msupu smmalu ya bay 30% nngalan hbangan cuko. So mndungus ka mehu cida, Togo u malu pndungus diya nanaq mttuku ddiyun dhiya nanaq ka lxayan uuqun, mncuwil niqan ka taxa nniqan alang mqriqu pndungus na uri. Mniq kcka kongyey pa, ana so wada mlih ka neydang rinswanyeyn knkana qnlangan, kiya mi hbaraw ka ppnsung qnlangan, kmari rinswanyeyn kwang dhuq saya u ida kiya ddaun spruwan bay qmita. Togo u nniqan cyuyusing sangyey mi mawyi congsin. Seyhu u mniq qnlangan ginghang mi pssliyan qnlangan pila cicin ka dmkuh balay, spuda knbyaxan mk10 kngkawas, muda pkmalu uuda keyjay, dmudul qnlhangan icil tocu, so nndungus sliqan ka pnkrana nngalan.
== Ceng-c(政治) ==
Wada mstuq ka kkrana mincu Togo. Pnwaya quri mincu dha u ida so rabu hana mntuting mi ini ptkray nina. Mniq kngkawas 2005 idas 2 diyax 5 wada mrdang ka Ayyadma soto, mniq 37 kngkawas ka kcka kndusan dmuwi biyax niya 1tangcu qmlahang Togo dalih 25 kngkawas. Spuda keyngpo, kokoingkay gicyo Fanbar Owatra Nacaba u naka lmutuc phiyun soto, tmawa burah mntxan seyngkyo. Kiya u butayi ka pusa kari laqi Ayyadma soto, tongsinbu bucyo Fure Ayyadma ka mplutuc phiyun soto, kari rnengaw dha u alaw wa mniq qnlhangan icil ka Nacaba. Seyhu u pusa ang plixun qpahan na gicyo ka Nacaba, kiya u subway Ayyamad ka lmutuc mangal qpahun. Fure Ayyadma u, splawa Fure Nasinbe uri, spuda pnkari kana qnlangan, mniq kngkawas 2005 idas 2 diyax psdhuwan phyuwan.
== Sing-cng cyu-hwa(行政區劃) ==
Togo u psnakan 5 beyhing keyjay cyu (Kari France: régions) mi 30 ka sng (préfectures).
{| class="wikitable"
|+
!Tkcka Cyu
|-
|Kara Cyu
|-
|Msdalih icilung Cyu
|-
|Tubaraw brnux Cyu
|-
|Sspriq brnux Cyu
|}
Sng
{| class="wikitable"
|+
!Bulita Sng
|-
|Sotouboua Sng
|-
|Camba Sng
|-
|Caujo Sng
|-
|Asli Sng
|-
|Basar Sng
|-
|Binah Sng
|-
|Dankpen Sng
|-
|Doufelgou Sng
|-
|Keran Sng
|-
|Kojah Sng
|-
|Awe Sng
|-
|Haywan Sng
|-
|Langu Qsiya Sng
|-
|Wo Sng
|-
|Yoto Sng
|-
|Cio Sng
|-
|Agou Sng
|-
|Amou Sng
|-
|Danyi Sng
|-
|Tunarac Mono
|-
|Haho Sng
|-
|Kloto Sng
|-
|Tukcka Mono Sng
|-
|Ogou Sng Sng
|-
|Wawa Sng
|-
|Kpenjal Sng
|-
|Oti Sng
|-
|Tanjouare Sng
|-
|Tone Sng
|}
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Togo Taberma house 02.jpg|縮圖|Sapah pnsltudan Togo]]
![[Patas bntasan:Duoge-zhengqu-tw.png|縮圖|Togo cngcyu]]
![[Patas bntasan:Imagelomé20.jpg|縮圖|Sotu Lome]]
|-
|[[Patas bntasan:Togo school furniture.jpg|縮圖|Slhayan muyas tndxral dha]]
|[[Patas bntasan:Niamtougou4.jpg|縮圖|Bbriyan sama sucang]]
![[Patas bntasan:Voodo-fetischmarkt-Lomé.jpg|縮圖|Lome na Utu thmuku sucang]]
|}
== Tong-sin(通信) ==
Togo tyeynsin kolyo ka seyhu Togo tmiyu qpahan huwu qmlahang mi pprngaw tongsyun na kojyo stkuwan qnlhangan.
Kngkawas 2008 pusa qnawal ini ddili u hmrinas 7 knbkiyan day. Malu mubung knkana qnlhangan 16 alang mkbrnux mi 60 sngari nniqan alang go cn. Dhuq puting hiyi kngkawas 2009, wada pusa qnawal ini ddili u niqan 28.6 knbkiyan day, mumal dmuwi niya u niqan 17.8 knbkiyan day. Knkana qnlhangan niqan qnawal ddilun sapah u 161 knbkiyan sapah. Ddilun tongsinwang mubung knkana knhbrawan na 85%. Togo u niqan 2 qnawal ddilun tyeynsin yuning kojyo, kiya ka Togo qnawal ddilun tyeynsin kojyo, dmuwi sapah u dhuq 120 knbkiyan, Moov qnawalddilun tyeynsin kojyo, dmuwi niya u 60 knbkiyan sapah.
Togo tyeynsin mi CAFÉ sinsi mi tyeynsin kojyo muda qmlahang qpahun wangci wangru. Pnsnakan quri uuda sangwang u niqan ADSL sangwang mi uka wasil sangwang 2 kluwanan.
== Cyun-su(軍事) ==
Heytay Togo u muda heytay yiwu, heytay smruwa nanaq 2 kluwanan pnwaya. Heytay yiwu u 2 kngkawas diyax niya.18-25 kngkawas niya u malu musa pusa hangan kana.
== Kyoiku(教育) ==
Seyhu u kawas kawas pila kyoiku u ya bay pndkanan knkana yosang ddiyun 25%. Seyhu u snbeyhing bay qmita snburah pkrana tubaraw kyoiku, Togo u niqan 2 pyasan tubeyhing- Pyasan tubeyhing Lome (Cbiyaw han u splawa Pyasan tubeyhingBenin ha) mi Pyasan tubeyhing Kara.
Pnwaya kyoiku u psnakan 1ci kyoiku (Pyasan tutiping), 2 ci kyoiku (Pyasan tukcka), 3 ci kyoiku (Pyasan tubaraw) mi 4 ci kyoiku (Pyasan tubeyhing).
== Ti-yu(體育) ==
Togo mtur boru tuy umniq kngkawas 2005 idas 10 diyax 8 spuda 3-2 wada dha ini baka ka Kangkwo Mincu Konghkwo daw, mniq Qnlangan Pey Afrika cyu nganguc say kcka tu1 qnpringan u wada dha ini baka 23 boru ka Saynekar, rikisising wada cnbu kngkawas 2006 mniq Doicu pnsung Qnlangan Pey. Spuda mniq kngkawas 2005 idas 12 diyax 9 muda mnhdu kujubiki daw, wada psuwan
G kumi ka Togo, mntna kumi dha u niqan France, Switzerland mi Hankoku. Mnuda mn3 psasu kumi pnsung, ini usa ana 1 boru ka Togo mi wada ini baka
da. Kcka dha tunux mpbtur boru hayo ka wa dmayaw Inggran Cawci Ryeynsay cyotuy Totonamujoc tuy na Adbayo.
Kngkawas 2010 idas 1 diyax 9 Togo qnlhangan mtur boru tuy mniq Angora mmusa Afrika Qnlhangan Pey kcka elu u snturung cbuwan kongpu huncu kiya mi 3 hiyi ka mnhuqil mi 8 hiyi ka mangal luqah. Babaw niya daw tndxral Pnsliyan Kapinda Ptrawah pkla kari muda seykining cnbuwan dha. Afrika Pey kwanweyn u mniq mtbiyax pprngaw kari daw hiti balay pkla kari ida muru diyax pnrngawan pnsung boru. Ana hmuya mniq ndan niyi ini qbsiyaq lmawa qnlhangan tuy tbrinah miyah alang ka seyhu Togo, mpsboru tuyyeyn u ida nanaq tumal pnsung boru ‘Muda kining mniq ntxan cnbuwan niya wada muda qnlqilan niya’. Bukuy daw Togo tuy u muru pnosa kari seyhu tbrinah miyah qnlhangan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
*https://zh.wikipedia.org/wiki/多哥<nowiki/>(參考自中文維基百科)
3ie2chrbml3xuf8beea4k2q0rhvfy49
Tokar
0
1525
101023
52749
2023-10-06T00:42:18Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101023
wikitext
text/x-wiki
= Tokar(都旮薾部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Yurisyang ka alang Tokar.
137 sapah ka kneegu na sapah, 355 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 332 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 23 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 88%, Bunun 1%, Tayal 1%, ni rahuq na o 5%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
lqj4vhn2p1qhbc6grdmezmxj9vrh7b2
Tomislav Nikolić
0
1526
85802
85801
2022-01-26T15:07:44Z
Stang
735
Undid edits by [[Special:Contribs/Emaus|Emaus]] ([[User talk:Emaus|talk]]) to last version by Martin Urbanec: use wikidata
85802
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Tomislav Nikolić, official portrait.jpg|thumb|Tomislav Nikolić, official portrait-Tomislav Nikolić|alt=Tomislav Nikolić, official portrait.jpg]]
= Tomislav Nikolić =
Mntucing hngkawas 1952 idas 2 jiyax 15 ka Tomislav Nikolić ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Serbia]] ta sayang o kiya ka Tomislav Nikolić, pnaah hngkawas 2012 idas 5 jiyax 31 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
38x0m0juta3oby9avq9rw43n9qukl5v
Tomiyac
0
1527
101024
52766
2023-10-06T00:42:20Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101024
wikitext
text/x-wiki
= Tomiyac(重安部落) =
Gaga mniq Taytung Cngkungcn ka alang Tomiyac.
168 sapah ka kneegu na sapah, 404 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 88% niqan 354 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 12% niqan 50 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis81%, ni rahuq na o7%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ila7erkjp5slzpcwozawjdxqorvmd8z
Tommy Remengesau
0
1528
52773
52772
2021-03-20T23:42:47Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52772
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Tommy Remengesau.jpg|thumb|Tommy Remengesau|alt=Tommy Remengesau.jpg]]
= Tommy Remengesau =
Mntucing hngkawas 1956 idas 2 jiyax 29 ka Tommy Remengesau ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Palau]] ta sayang o kiya ka Tommy Remengesau, pnaah hngkawas 2013 idas 1 jiyax 17 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
qc99umhyenx7gps5e6bp28q4oxl8sc2
Tony Tan
0
1529
95241
85746
2023-02-10T22:54:22Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q38987]]
95241
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Tony Tan Keng Yam cropp.jpg|thumb|Tony Tan Keng Yam cropp|alt=Tony Tan Keng Yam cropp.jpg]]
= Tony Tan =
Mntucing hngkawas 1940 idas 2 jiyax 7 ka Tony Tan ga, empklawa ka hiya.
Bukung klwaan [[Singapore]] ta sayang o kiya ka Tony Tan, pnaah hngkawas 2011 idas 9 jiyax 1 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
d86one46lcf8cfqubnub3sghx8vmcp3
Torik
0
1530
101026
68724
2023-10-06T00:42:24Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101026
wikitext
text/x-wiki
== Torik (都歷部落) ==
Gaga mniq Taytung Cngkungcn ka alang Torik.
397 sapah ka kneegu na sapah, 1,060 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 83% niqan 882 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 17% niqan 178 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 76%, ni rahuq na o 6%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
84gty4eaqjqlnyjm4g313j3t2rophp7
Toruy
0
1531
101027
68945
2023-10-06T00:42:26Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101027
wikitext
text/x-wiki
== Toruy (東壘部落) ==
Gaga mniq Yilan Tatungsyang ka alang Toruy.
53 sapah ka kneegu na sapah, 169 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 163 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 6 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 84%, Amis1%, Paiwan2%, ni rahuq na o9%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
rx5jhd99hkg6qk9z0l4e0rd1bwrrju4
Tosansu
0
1532
52794
52793
2021-03-20T23:42:53Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52792
wikitext
text/x-wiki
= Tosansu 德山寺 =
Prading pheyu kawas telu cenrong(乾隆) ciida, cbeyo de tnngayun cotecuyen(車店子嚴) hayan, kawas telu toncu(同治) de knpriyux ngayan kesun tosanyen(德山岩), kawas telu kwansyeu(光緒) ciida moda gnbgurah dungan ma pryuxun ngayan kesun Tosansu(德山寺) di. Nniqan na blbale de toma conhori hosicukan(中和里和溪厝崁) hiya. Niqan ka gnarang daha kari ciida, niqan ka tqwilaq kndalax karac wada uka qtaan dehuk pnuheyu na saya mesa. Kiya ka kawas telu taukwan(道光)13, smnegun lnlungan seediq tnalang hiya ka qbsuran rincipuciye (林圯埔街)Cuncawsiyang(陳朝祥), moda psseli hbangan kiya ka ciida ka pheyu nnigan na saya. Kawas mingko(民國) ciida, mnegu ka moda psmalu dungan, kiya ka so mpgimax hari snalu hini ma snalu pneyah dame qtaan, bale ba so heya ka prading ma kngheti snalu na ka fociyaw suyen(佛教寺院) meniq cusan(竹山) hini.
原建於乾隆年間,古稱車店子嚴,同治年間改稱德山岩、光緒年間重修改建易名德山寺。原址在中和里和溪厝崁下,傳說靈光騰空逝於現址,道光13年,林圯埔街總理陳朝祥順應民意,募款遷建現址。民國年間歷經數次整修,外觀呈中西合璧的特色,是竹山地區開發最早、佔地最廣的佛教寺院。
b0gnwt6uiicu6adut50qmy8yyz00hdx
Tpdu
0
1533
52797
52796
2021-03-20T23:42:54Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52796
wikitext
text/x-wiki
Tpdu
Tpdu o niqan balay hangan na mtqiri klwaan babaw dxgal
3weqe2br1cz9l9zg7dljar5m85e6plu
Tpihan
0
1534
101028
93361
2023-10-06T00:42:28Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101028
wikitext
text/x-wiki
= Tpihan(塔壁罕部落) =
Gaga mniq Yilan Nanawsyang ka alang Tpihan.
75 sapah ka kneegu na sapah, 256 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 239 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 17 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal88%, Amis2%, Bunun1%, Truku1%, ni rahuq na o1%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
Tnhangan alang : alang Ta-pi-han【Tpihan】
== Thuyang alang (部落特色) ==
Thuyan alang : gaga ruwan alang I-ran-seyn ka Tong-aw, nSu-aw-cn ni Nan-aw syang ka kmlawa, hini o niqan malu bi ka qsiya ni dgiyaq. Tnhangan alang Tong-yuey ka sayan.
== Nniqan alang (所在位置) ==
Nniqan alang : I-ran-seyn Nan-aw-syang Tong-yuey-cun.
== Klbangan (範圍) ==
Klbangan : kndadax Su-aw mquri karinko o wada saw 16 km, niqa kingal hakaw Tong-aw, hmrinas hakaw do kika Tong-aw, pska ka Su-hwa-kong-ru ni kika kingal psnanak dha, siyaw gsilung o nSu-aw cn siyaw dgiyaq Tong-aw-ri o nNan-aw- Syang Tong-yue-cun, kika tsliyan ssjiqan Tay-ya ka alang hini.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
kndkilan lnglingay : breenux.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
kklaan ppanan : peapa rulu puniq. dhqan sngayan rulu qrngun Tong-aw Ka hini. rmriq nanaq rulu.
Su-aw > Su-hwa-kong-ru > muda Nan-fang-aw > Su-hwa- kong-ru > hakaw Tong-aw > alang Tong-aw
== Mlutuc syusan teync (電子地圖連結) ==
Syusan teyn-c alang.
== Nniqan seejiq alang (部落所屬族群) ==
Nniqan seejiq alang : seejiq Tay-ya.
== Skari kari (使用言語) ==
Skari kari : kari Tay-ya、kari tlu.
== Snhiyaan (宗教信仰) ==
snhiyaan.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Pnyahan alang : Tong-yuey, tnhangan Tong-aw ka brah han, Tnhangan I-yaw(lyo)duri ;yasa niqa knmalu bi iyu spriq ka dgiyaq Tong-aw lyo (cin-reyn-seyn) nii ka pniqan bi hangan alang dha. niqa dgiyaq ni gsilung ka ssiyaw Tong- yuey, wana hini ka niqan lnglingay ida nkiya, sdowriq bi qtaan ka ssiyaw alang Tong-aw-wan, saw nii mkarac bi ka gsilung kika smura bi ka kana sjiqan, kika malu bi ssaan muduh wawa ni trmaan ka yayung hini.
== Kklaan rrigaw (旅遊觀光資訊) ==
kklaan rrigan : pusu tatac kksaan klwaan Caw-yang kksaan klwaan Caw-yang o kika snpuan pnhiyu seejiq Caw-yang ni Su-aw-cn, mquri kingal murux pusu dgiyaq ka kksaan o kika Hwa-tong-hay-an ka pnhiyu, kiya ni nkndkilang dgiyaq rrigan alang, mksa saw niqan dgiyaq niqan qsiya, Kgelu o tduwa qtaan ka llaban lnglingay gsilung, tduwa qtaan ka kklgan nudus, rngac kuwi rngac qduda ni smriyu hidaw, Ida malu bi kksaan ka elu nii.
Nyaw-s-pi hay-an. Nyaw-s-pi ga kika malu bi qtaan quri Su-hwa-kong-lu hini, Dhuq 3300m hay-pa, mquri ruwan gsilung, saw tunux kuluk, saw smiisug ka dxgal. yasa daun sbgihur daya hraan hidaw ka Nyaw-s-pi, thngayan qsiya quyux kdjiyax ka hngkwasan, kika gmukan empajiq ddgiyaq kana ka nniqan dha;kndux qtaan ka dgiyaq, nii mudus ruwan ka drungay ni nudus dgiyaq, nii ngalan qlhangan ka ida nkiya sayang.
== Pnyahan bnatas (參考資料) ==
OTOP地方特色網:<nowiki>http://otop.moeasmea.gov.tw/v4/details.php?cid=7&id=0_otopadmin_20071111200547</nowiki>
東岳部落部落格 <nowiki>http://blog.ilc.edu.tw/blog/blog/3249</nowiki>
多必優原住民永續發展協會 <nowiki>http://www.dobiyo.org.tw/</nowiki>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
m9zqnwfis71z8j7ke1r6gm5k707akrf
Tpuqu
0
1535
101029
93323
2023-10-06T00:42:31Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101029
wikitext
text/x-wiki
= Tpuqu(陶樸閣部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Syorinsyang ka alang Tpuqu.
155 sapah ka kneegu na sapah, 543 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 521 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 22 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 83%, Tayal 4%, Amis 2%, ni rahuq na o 6%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Tpuqu'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
“Tpuqu” pa dungus na u “Ida nanaq thtur mniq hiya” quri so tlung mi uxay daw tmawa.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nyusan Skangki Bsuring go Bsuring cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Pryaxan hidaw pa msdalih mkngahu ucilung 400 m, pryaxan hidaw u lmutuc alang Mqri, tuhunac u msdalih Sujyo cwen, tudaya pa msdalih ya bay 1 km rhngun Yayung Riwu, pryaxan hidaw tuhunac u mtuiyax Sujyo go Sujyo cwen mi Sinsing cwen mi Bsuring cwen alang Kulu mi, msdalih 2 km ini pslutuc ka alang Sediq Tnpusu.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Seejiq Truku.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Kari Seejiq Truku, kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Kiristo Cyoro Kyokay, Teyngs kyokay.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
“Tpuqu” pa dungus na u “Ida nanaq thtur mniq hiya” quri so tlung mi uxay daw tmawa.
Ya bay 300 kngkawas brah cida u mwaya bay qnpringan kluwanan Sediq pa hmtaril tudaya dudux Dwiyaq Kiray; miyah dhuq tndxral hini cida u, niqan duma qnpringan Sediq ka mnniq hini qnburang balay ccamac kiya sunca haya tmhangan ka alang niyi.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
== Qntan patas(參考資料) ==
‘Patas Lntudan Marah Matas Nyusan Skangki’ – Patas Bnkuwan Kluwanan Sediq.
Kongweyn Qnlhangan Truku-Alang Curyawku <nowiki>http://km.taroko.gov.tw/tribe_index.asp</nowiki>
Cyeynswo sitong hangan dxral <nowiki>http://gis210.sinica.edu.tw/placename/</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
7fhdypr4hpv0oqf69uh8s62e74xqq6c
Tqwiy
0
1536
101030
52818
2023-10-06T00:42:32Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101030
wikitext
text/x-wiki
= Tqwiy(哈嘎灣部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang Tqwiy.
59 sapah ka kneegu na sapah, 184 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 91% niqan 167 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 9% niqan 17 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 88%, Amis 2%, Cou 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
f8kgkmv193u611iht7gpo1isno70vq7
Tranan
0
1537
101031
52830
2023-10-06T00:42:33Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101031
wikitext
text/x-wiki
= Tranan(福山部落) =
Gaga mniq Sinpeysu Uraycyu ka alang Tranan.
201 sapah ka kneegu na sapah, 757 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 82% niqan 622 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 18% niqan 135 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal78%, Amis3%, Bunun1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
sz05vl9zkik924fbpq2wcdqstexfl1c
Trayan
0
1538
103106
101032
2024-05-01T11:06:07Z
Kari Seediq
1940
103106
wikitext
text/x-wiki
= Trayan(松本部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka alang Trayan.
17 sapah ka kneegu na sapah, 72 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 42% niqan 30 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 58% niqan 42 hiyi koia.
== Hangan alang (部落名稱) ==
Alang Trayan.
== Thuyan alang (部落特色) ==
Hangan alang Trayan ni dungus kari Tay- ya do saw bi sluun na kingal kingal qnqahan ka pusu qhuni. Hangan Tlu do thngnan na Tanah Tunux c-min-cen-fu sbiyaw na nniqan sapah keysacu Sun-pn ka hngan na.
== Nniqan alang (所在位置) ==
Sing-cu-seyn-u-fng-syang-taw-san cun.
== klbangan (範圍) ==
Sing-cu-seyn-u-fng-syang-taw-san-cun nniqan quri 19 ling Sjiqun, seejiq Tay ya o dxgal hini o Tlayan ksun, Gaga mniq hraan hidaw hunac ka Alang cing-cuyn yabi 3500 m hiya.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
Mniq meyn-two-yu-san-siyaw hunac, elug btunux ni Strung elug sung-pn qpahan hiya.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
== Mlutuc teyn-c-snqrayan (電子地圖連結) ==
== Tnealang seejiq (部落所屬群組) ==
Tay-ya-cu.
== Srngaw kari (使用語言) ==
[[Kari Tayal]], [[kari Tlu]], [[kari khilang]].
== Snhiyaan (宗教信仰) ==
ci-tu-cyaw.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Pruun gaya Tay-ya-cu ni snslingan patas kaw-sa-cu na bnnatas Prajing mniq may-pa-lay-se sayang na sing-cu-syen-u-fun- cyang-cu ling-cun buku do ida ini tuku ka qnpahang iyux miing bgurah na dxgal thjil mniq dxgal hini
== kklaan rrigan (旅遊觀光資訊) ==
== Pnyahan bnatas (參考資料) ==
Gaya Tay-ya-cu: thjil alang ni skrana. Bnatas Lyaw-sow-cng. Knlngan sing-ung-cwan-ke-sapah paysan Kwang-kwan seyn- tawke. Hngkawas 1984 klabuy 152,319,323 hanhan Yay-wan-ppatas 14: Sing-cu-seyn bnatas Lyow-min- yi dnii. Tay-wan- seng-wun syeyn wey yueyn-hwey hngkawas 2010 klabuy 602. snslingan patas kaw-sa- cu Fan-se-kay-kwan. bnatas Lii- fan-ke- Pusu kmlawa Tay-wan nniqan sapah kesacu, cun-yan-yeyn-cyo-uyen-min-cu-suye sluan bnatas yeyn-cyo-swo, nniqan sjiqun cun-yeyn-yeyn. Hngkawas 2011 klabuy 82-84.
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
9aja3vdfzpyuwlb8fnesh1a9n3wl0t4
Triqan
0
1539
101033
52845
2023-10-06T00:42:36Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101033
wikitext
text/x-wiki
= Triqan(大利幹部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang Triqan.
18 sapah ka kneegu na sapah, 46 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 43 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 93%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
mxobc8irir9fbxmxfxv1iun6xsm6hry
Truku
0
1540
94618
52849
2022-12-31T04:25:28Z
Shidailun73
1337
Correcting puncutation.
94618
wikitext
text/x-wiki
12 idas 2006 hngkawas ka Truku o 13,000 quri baraw ka knhbragan seejiq, yaa bi 3-400 brah na siida paah Nantu mnkala dgiyaq paru muda dgiyaq Klbiyun, miyah tbrah mniq Yayung tudu nklaan hidaw, mnstrung tmgjiyal mrata Nihung bsiyaq balay psbgurah phiyug nanak kndsan dha hici (1896-1914.8). 2004 hngkawas 1 idas 14 jiyax wada mangal tg12 hangan Seejiq Tnpusu Taywang ka Truku, mkla bi tmsamat ni tminun, tmucing pucing ni msapuh ka sayang na, muda psmiyan Mgay Bari ka kngkingal hngkawas 10 idas 15 jiyax, mqaras utux mnegay kana uqun o niqan bi brihan lnglungan kana Truku.duri ni Rmigaw Qmita Klwaan nTrukun o niqan bi ngahan kana mtqiri knlangan. Truku o gaga mniq ssiyaw dgiyaq tgdaya paah Yayung Knlibu bitaq tgtruma Ihunang ni Yayung Tabira. Kiya o Nsgan Bsuring, Nsgan Mribasi, Swasal,Rupusang ni Towsay Nsgan Banita.
== Peniyahan Truku ==
=== paah beenux thjil musa dgiyaq ===
Saw nii kari na ka pusu rudan ni empatas patas seejiq Nihung.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
h3y73z7y578tvysfpq6c0zmnplnv4p4
Truwan
0
1541
52851
52850
2021-03-20T23:43:06Z
Martin Urbanec
1
已匯入 1 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52850
wikitext
text/x-wiki
== Truwan (德魯灣) ==
Sejiq Truku o, Sun dha Truku Truwan pthangan ka pusu pniyahan daha.
Truwan sun haya o, Pusu alang sbiyaw pnyahan kana alang Ddsejiq.
Kiya ka kiya ni, Sbiyaw o, Sejiq ksun niqan tru klgan, Kiya ka sun daha Truwan tmhangan ka pusu alang nniqan ddrudan sbiyaw.
Smnru ni rmngaw ka drudan, Suxal o, Mniq Nan-to Keng Jing-ay go quri alang Truwan hiya o, Niqan kingal ka paru balay lhngaw, Pniyah kska lhngaw nii ka rudan ta sbiyaw ni mksa paah ruwan ni miyah nganguc, Paah hiya sida , Wada mrana mrana ka lqlaqi ni , Ki ka tmprqan puga rudan taka truwan .
Truwan ksun o, Ruwan ka pusu elu kari niya, Keni niqan daha duri ka ini entna ka imi naka ruwan nii.
Tg 1、Ddgiyaq ksun kingal, Tg 2、Gaga kska ruwan lhngaw ksun daha kingan.
Gaga matas duma ka patas ni smnru ka tdrudan quri alang o, Tmpusu hraan alang sejiq ka Truwan, Paah truwan kika wada mrana ka alang Ddsejiq, 也就是從各部落衍生分出各支部的起源部落。
Truwan sun haya o, Gaga mniq quri Nan-to keng jing-ay go, Paran, Tuda, Truku, Tru klgan nii o, sun daha sejiq tmhangan ni, Tru alang nii uri o , Sun daha Truwan tmhangan kana, Tgdaya truwan, Truku truwan, Tuda truwan.
Sejiq truku hraan hidaw sayang uri o, Ida dha klaun, Pniyah gqiyan hidaw Truku truwan ka rudan daha sbiyaw, Kika rajing balay alang Truku.
== 參考文獻 ==
* 徐文仁. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
n87kguscpa02vu20ym3wnv6taskqbwn
Truwan na Seejiq
0
1542
52855
52854
2021-03-20T23:43:07Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52854
wikitext
text/x-wiki
= Truwan na Seejiq =
Ita Seejiq sun, sbiyaw balay o kingal ta rudan, niqan ta tru mswayi, niqan ta
tru alang Truwan uri, saw ka alang Toda, alang Truku ni alang Tgdaya.
Yasa uka patas ka bnatas quri ita Seejiq, kiya ka wada msrahuq duma ka kari
ni endaan rudan ta sbiyaw. Yasa wada bsiyaq balay ka pnswayay ta nniqan ta
sbiyaw da, wada niqan cicih ini pggaaluk ka hngak kari ta da, niqan ka kari ini
pntna balay uri. Ananaq saw kiya ga, nasi ta spaah hangan alang ta ita nSeejiq ni
lnglungun ta o, slayun ta cicih ka knkla ta pusu endaan rudan ta, saw alang
Truwan, alang Ruku ni alang Rukdadaya.
Dha ka alang ksun Truwan ga mniq alang ta ita Seejiq, kingal o ga alang
nTruku, Truku Truwan ksun dha, kingal o ga alang nTgdaya, Truwan Tgdaya ksun
dha. Barah uka alang ksun Truwan ka nToda hug ? Gisu ta ini klayi ka kiya da, ana
nanaq niqan kari dha msa alang Bngbung o, ririh dha alang Truwan ka nToda o ,
ini pndungus mskingal ka kari dha.
Niqan ka “Alang Truwan” srngaw mu hini
sayang o, quri saw alang “Truwan Tgdaya”. Mnsa ka kari tnegsaan rdrudan ta
Tgdaya sbiyaw, “mneniq ta alang Truwan kana ka ita ksun Seejiq sbiyaw”mnsa,
pusu ta balay rudan ita Seejiq ga, pnspruq ta “Pusu Qhuni, wada knttu mrana ka
knhbragan seejiq do, thjil thjil ni miyah dhuq Truwan da” mnsa.
Rmngaw ka rdrudan sbiyaw Truwan Tgdaya ga, niqan mngari alang nniqan
rudan ta sbiyaw, yabi wada niqan na, ga dha ini klayi duma da” mnsa. Snpgan dha
o, niqan alang ksun Truwan, alang Knuguh, Ruku, Rukudaya, Skikun, Tasaw,
Brenux, Sipaw ni alang Ayug. Ya alang Truwan ka pusu balay pnlayan dha
tnlangan, kika asi dha gxali mnsa Truwan ka dxgal quri hiya da. Ana bitaq sayang,
saw smneru ndaan rudan ta sbiyaw ka rdrudan ta Tgdaya ga, spiyah dha Truwan
hini ka pusu kari ndaan rudan ta sbiyaw ni kari ksun dha “Psahu” ka srngaw
dha balay.
Ya ima ka mniyah Psahu alang Truwan hiya siida, yabi klmukan mnsa
duma, yabi klug mnsa ka duma dha, ini snleesi mkla. Saun dha gmqi xiluy
ka pusu qsiya mmahun seejiq Truwan hiya, sgragan ka xiluy kiya do,
mnarux kana ka seejiq mnimah qsiya sngragan kiya mnsa, mllabu embuyas
ni tbrihun dha ka nuqan dha idaw, ana spuhun empsapuh o ini bi kmalu.
Kiya siida, wada tggarang ka rudan ta mnniq Truwan hiya duri. Saw nii ka
kari snnruwan dha.
Yabi qndadax hiya siida musa tmalang alang Gungu, alang Qacuq,
Suku, Paran, Tganan, Tongan, Sipaw, Drowdux, Mhbu ni alang
Buwarung …. Gaga hiya ka alang Pradu ni alang Bkasan uri, wada seupu
musa mniq Buwarung ka dhiya da. Balay bi o, seejiq nToda ka dhiya, nii
miyah tuumal Gaya ta ita seejiq Tgdaya da. kika yahan ta na qmlahang
Tanah Tunux do, maxal dha alang ka snpgan dha alang Seejiq Tgdaya.
Duri Niqan kingal kari sneru dha, quri ksun “Damay Dowriq”, duma
rudan mnsa “mniyah dhuk alang Truwan ka dha Damay Dowriq sbiyaw” ,ni
duma o“kingal bi ka mniyah” mnsa. Miyah gmarang kari Utux Baraw ka
Damay Dowriq ni tmgsa hmanguc qbulic ni smalu puniq uri msa.Siida
kuxul balay saan sluhay rsnaw ka hmanguc qbulic ni smalu puniq, qrijil ni
llaqi o musa emsuwil embahang kari Utux Baraw. Bitaq sayang wada ta
qbhangan ni qtaan hbaraw bi niqan bi gealu dha ka “Damay
Dowriq”sun.Dhiya ni tadhuun balay seejiq babaw dxgal sayang.
[[Snakun:Truku]]
ga6vhwt3xf3y3dy1nki3qyyhdalei47
Trần Đại Quang
0
1543
78802
52860
2021-10-01T19:25:04Z
Kotkan lusija
726
File
78802
wikitext
text/x-wiki
[[File:Tran_Dai_Quang_2016_(cropped).jpg|thumb|Trần Đại Quang (2016)]]
= Trần Đại Quang =
Mntucing hngkawas 1956 idas 10 jiyax 12 ka Trần Đại Quang ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Vietnam]] ta sayang o kiya ka Trần Đại Quang, pnaah hngkawas 2016 idas 4 jiyax 2 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
f8fekhdez0z4rb9b5j2bag0bflu9mkr
Tsakhiagiin Elbegdorj
0
1544
102848
52864
2023-11-15T06:04:04Z
MasterRus21thCentury
1809
portrait photo
102848
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Цахиагийн Элбэгдорж.jpg|thumb|Tsakhiagiin Elbegdorj 2009|alt=Цахиагийн Элбэгдорж.jpg]]
Tsakhiagiin Elbegdorj
Mntucing hngkawas 1963 idas 3 jiyax 8 ka Tsakhiagiin Elbegdorj ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Mongolia]] ta sayang o kiya ka Tsakhiagiin Elbegdorj, pnaah hngkawas 2009 idas 6 jiyax 18 pnrajing kmlawa klwaan.
== pnyahan pnataas ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
tqe2vzc3t9qzkhrpljsoeqrvge6h88d
Ttgsa kingal ruwan sapah
0
1545
52867
52866
2021-03-20T23:43:11Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52866
wikitext
text/x-wiki
Sapah ksun o pusu nniqun ni pusu bi kdkilan ta seejiq paah laqi.
Nasi ungat sapah do ungac/ungat bi sbliqan ta muudus babaw dxgal da.
Kiya ni txtaxa ta hiyi o spruun ta qmita ni muda qmlahang ka kingal ruwan
sapah ta.
Ttgsa kingal ruwan sapah o niqan mataru klgan ka pusu ttgsa na.
Tg1 o qpahun ttgsa tama ni bubu, saw mha mdrumuc/ mdrumut bi qmpah,
dmanga ni qmlahang bi dmudul laqi. Embbiyax ni msblaiq bi ka sapah dha.
Tg2 o qpahun ttgsa laqi. Maa kingal laqi o snparu bi rudan, mdrumuc/
mdrumut bi smluhay matas ni pmpas, saw sqrasun bi rudan ka kana euda
dha. Tg3 o qpahun ttgsa snaw ni qrijil/kuyuh. Snaw ni qrijil/kuyuh o
pdkaun ta qmita ni spruun bi kana, psbalay ni psblaiq bi mseupu. Ini tduwa
pptraqil.
Tg4 o qpahun ttgsa mstrung. Snaw ni qrijil/kuyuh o mnduwa bi
muda gaya pstrung ni saw sblaiq bi ka kndsan kingal msdungus. Smemalu
sblaiq bi kingal ruwan sapah bitaq mhuqil ini bi knpriyux.
Tg5 o qpahun ttgsa pnluban knsjiqan ta.txtaxa ta hiyi o enduwa ta bi
emppgealu ni mdddayaw, ppsblaiq bi kana ka kingal ruwan sapah, tama ni
bubu ni mnswai. Kana lplupung/ddangi, mdudul…saw mha malu ni
msblaiq ta bi kana. Tg6 o qpahun ttgsa qmlahang dnuwi. Saw mrana bi
dnuuy, qaya ni snku ka kingal ruwan sapah, qqblaiq knudus babaw dxgal.
Nasi mnduwa murug muda ka ttgsa kingal ruwan sapah ka seejiq o
mha paru bi knsyangan ni niqan bi pusu ka kndsan na.
[[Snakun:Truku]]
lodvp8axjj6izfliyoocn6kcten90tw
Ttsa kingal ruma sapah
0
1546
52870
52869
2021-03-20T23:43:12Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52869
wikitext
text/x-wiki
Sapah ksun o pusu nniqun mi pusu bi kdkilan ta sejiq/sediq paah laqi.
Nasi ungat/uka sapah do, ungat/uka bi sbliqan ta muudus babaw dxral kida.
Kiya ni txtaxa ta hiyi o spruun ta qmita ni muda qmlahang ka kingal ruma
sapah ta. Ttsa kingal ruma sapah o pusu ttsa ni unalu. Niqan saw truma ni
ka pusu na.
Qpahun ttsa tama mi bubu. Saw mha mdrumuc bi qmpah, dmanga
mi qmlahang bi dmudul laqi. Embbiyax mi msblayiq bi ka sapah dha.
Qpahun ttsa laqi, maakingal laqi o snparu bi rudan, mdrumuc bi smluhay
matas mi qmpah, saw qrasun bi rudan ka kana euda dha. Qpahun ttsa snaw
mi qrijil. Snaw mi qrijil o pdkaun ta qmita mi snbeyhin/snparu bi kana.
Psbalay mi psblaiq bi msupu, ini tduwa pptraqil.
Qpahun ttsa mstrung. Snaw mi qrijil o mnduwa bi muda waya pstrung
mi saw sblaiq bi ka kndsan kingal msdungus. Smmalu sblaiq bi kingal
ruma sapah bitaq mhuqil ini bi knpriyux.
Qpahun ttsa qmlahang dnuuy. Saw mrana bi dnuuy, qeyya/qqiya mi snku
ka kingal ruma sapah. Qqblaiq knudus babaw dxral. Nasi mnduwa muru
muda ka ttsa kingal ruma sapah ka sejiq/sediq o mha beyhin/paru bi
knmalu mi niqan bi pusu ka kndsan na.
[[Snakun:Truku]]
ea2he02cthotxt2kiq5d4i4bqhyzzo7
Tuapuu
0
1547
101034
52873
2023-10-06T00:42:39Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101034
wikitext
text/x-wiki
Tuapuu(大埔部落)
Gaga mniq Taytung Haytwansyang ka alang Tuapuu.
60 sapah ka kneegu na sapah, 232 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 223 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 9 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun88%, Amis2%, ni rahuq na o6%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
011gnzeu44tjw8friiss0stj69aani6
Tuba
0
1548
101035
52878
2023-10-06T00:42:40Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101035
wikitext
text/x-wiki
Tuba(大窩部落)
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang Tuba.
55 sapah ka kneegu na sapah, 163 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 10 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 153 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal6%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
dg08b6nmmqm1x31l462hzflir4wwc33
Tubin
0
1549
52882
52881
2021-03-20T23:43:15Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52881
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Tgebin]]
[[Snakun:Truku]]
i48idrn1cneldlicx4xsyweiqogen5o
Tudrivuan
0
1550
101036
52886
2023-10-06T00:42:41Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101036
wikitext
text/x-wiki
Tudrivuan(篤立富安部落)
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka alang Tudrivuan.
29 sapah ka kneegu na sapah, 83 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 81 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
hoxoavnjibzyq7kcax70883g1m5kuh5
Tufuga Efi
0
1551
52891
52890
2021-03-20T23:43:17Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52890
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Tupua Tamasese Tupuola Tufuga Efi 00.jpg|thumb|Tupua Tamasese Tupuola Tufuga Efi 00|alt=Tupua Tamasese Tupuola Tufuga Efi 00.jpg]]
Tufuga Efi
Mntucing hngkawas 1938 idas 3 jiyax 1 ka Tufuga Efi ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Samoa]] ta sayang o kiya ka Tufuga Efi, pnaah hngkawas 2007 idas 5 jiyax 11 pnrajing kmlawa klwaan.
== pnyahan pnataas ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
9c6bkq5lga76xw0ibf156mfnxubscae
Tumay
0
1552
101037
52895
2023-10-06T00:42:43Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101037
wikitext
text/x-wiki
Tumay(鹽寮部落)
Gaga mniq Hwareyseyn Sowfungsyang ka alang Tumay.
243 sapah ka kneegu na sapah, 518 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 43% niqan 222 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 57% niqan 296 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 36%, Truku 3%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 3%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
fkksqbdf5masqlqx25m9u1b2beradv3
Tumizatu
0
1553
101038
70253
2023-10-06T00:42:44Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101038
wikitext
text/x-wiki
Tumizatu (富里鄉)
Nsgan Tumizatu o gaga Nsgan Skangki, kmpraan kana dxgal o 172.01 km², (dxgal dgiyaq o 67.31 km², dxgal pmblxan o 1.93 km²). kmhbragan hiyi o 2,030, sapah o 783, seejiq tnpusu 1,086 hiyi, knhbragan hiyi o 53% (Sbnawan). Nsgan alang o seejiq klmukan ka pusu (hbaraw) balay.
==nyusan qpahan==
Nsgan Tumizatu o niqan 13 alang ni maxal 9.
9 o, Cilamitay (吉拉米代部落), Talampo (達蘭埠部落), Monating (姆拉丁部落), Cirakesay (基拉歌賽), Pacuya (巴族耶部落), Ancoh (安住部落), Maliwang (馬里旺部落), Lupo (露埔部落), Cihalaay (黑暗部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
i50d60h2m61hu0ju0htd6qxglzleh6i
Tungpu daigaz
0
1554
101039
52902
2023-10-06T00:42:46Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101039
wikitext
text/x-wiki
Tungpu daigaz(東埔部落)
Gaga mniq Nantowseyn Sinyisyang ka alang Tungpu daigaz.
98 sapah ka kneegu na sapah, 395 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 362 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 33 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun87%, Truku 1%, Amis 1%, Cou1%, Paiwan 2%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 1%, ni rahuq na o 1%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
jagjjv6ptnkoo6z4rhqqatv89n3vuzq
Tunisia
0
1555
95242
85740
2023-02-10T22:54:33Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q948]]
95242
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Tunisia.svg|thumb|Flag of Tunisia-Kwo-ci Tunisia Konghkwo. (突尼西亞)|alt=Flag of Tunisia|397x397像素]]
= Tunisia(突尼西亞) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Tunisia.svg|縮圖|File:Coat of arms of Tunisia.svg-Kwo-hwey(國徽)]]
Gaga kska Meycow ka [[Tunisia]], 34 00 N, 9 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 163,610 sq km(hangan na o Tg93)
(knlbanga dxgal o 155,360 sq km, knlbangan qsiya o 8,250 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 11,134,588 hiyi.
Gaga [[Tunis]] ka pusu alang paru, jiyax 20 idas 3 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Tunisia ga wada sugan 64.80% ka dxgal qpahan, 6.60% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 28.60% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Beji Caid Essebsi, pnaah hngkawas2014 idas 12 jiyax 31pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Location Tunisia AU Africa.svg|縮圖|File:Location Tunisia AU Africa.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Tunisia(突尼西亞) =
Tunisia Konghkwo (Kari Arapo: الجمهورية التونسية), splawa dha Tunisia, wa mniq Tudaya Afrika, mnniqan Maghreb, tunarac daya u msdalih bay Ucilung Kcka Dxral. Tunisia pa niqan ddha ssiyaw qnlhangan, wa mniq tuiwil ka Algeria (Knbbaraw ayus pnspuwan qqnlhangan ka 965km) mi wa mniq tunarac hunac ka Libya (Knbbaraw ayus pnspuwan qqnlhangan ka 460km), tudaya ini sthiyaq ka Italy. Alaw ka hangan sotu niya wa mniq tudaya Tunis su kiya u mangal hangan.
[[Patas bntasan:Amphithéâtre d'El Jem - Rouargue.jpg|縮圖|File:Amphithéâtre d'El Jem - Rouargue.jpg-羅馬圓形劇場]]
== Ri-s(歷史) ==
Tunisia mnpusu pnyahan Cyatayki mi pusu tudu qnlhangan. Niyi mniq tudaya Afrika qnlhangan niyi pa qmnlahang Spain, Tudaya Afrika, Ucilung Kcka Dxral mi duma nniqan, wada mnbiyax bay qnlhangan Ucilung Kcka Dxral cida, so kiya ka wada balay bay mbiyax payis Roma, Cyatayki niqan bay hhangan bukung heytay Hanniba u mntxan mcbuc Roma soto. Bukuy daw tudaya Afrika tumn3 mccbu Punica daw, Cyatayki u wada ini baka mi mnRoma Konghkwo na Afrika singsng. Bukuy dungan u wada psskingal yahan qmlahang Wangtar Wangkwo, Paycanting Tikwo, Arapo Tikwo. Tunisia u bsyaqan balay yahan qmlahang Otuman Tikwo uri (Iyax diyax niyi pa splawa dha Tunisia Socng jiday). Mniq kngkawas 1881 cida, wada mquri ptrawah dxral qnlhangan, kiya wada mnpawhukwo France, kiya ka mnFrance Tunisia.
Tumn2 Mccbu Knbeyhing Qnlangan jiday, kngkawas 1940 wada ini baka ka France mi tosyang, Wesi France ka lmutuc qmlahang Tunisia, kngkawas 1942 Wesi cngcweyn u wada yahan knrmux mangal Doicu, heytay Italy ka wada knrmux mangal Tunisia mi tuhunac France, phiyu llbu bay diyax mnItaly Tunisia. Kngkawas 1943 Doicu mi Italy mnsupu mongcyun u wada pspuruq Mccbu Tunisiya. Babaw Tumn2 Mccbu Knbeyhing Qnlangan, wada tbrnahan mangal France ka Tunisia dungan.
Kngkawas 1956 idas 3 diyax 20, mniq dxral qnlhangan skkingal dukuricu cida, wada mbiyax dukuricu ka Tunusia, balay bay knpriyux hangan Tunisia Wangkwo. Rors Peyi ka wada phiyun muwaya bay mpqlahang niya, wada dhuq mangal hangan bukung qnlhangan mi knbaraw bay uka mklan biyax bukung. Kngkawas 1957 idas 7 diyax 25, wada pkla kari phiyu konghkwo, bukung mincu cuyi Hapibu Purciba ka phiyun muwaya soto, hiya u wada dmudul Tunisia Konghkwo mtmay syeyntayhwa. Kiya u 30 kngkawas ka ndanan qmlahang u kiya ka snbari lnglungan sediq na cngco, kiya uri ka Islam undo ka mtutuy maku niya, lmutuc soto ka Cain Apiting Pn Ali u wada niya plixan da, binaw wada lmutuc Purciba cuyi syeyntayhwa mupyaw, kiya u keyjay jiyuhwa.
Pn Ali mniq kcka qnlhangan muda dmudul snburah keyjay, hmuc qnlhangan icil miyah tocu. Sediq Tunisia jncyun kcka qnlhangan knkana nngalan sngcan (Tyawcng dhuq neydang saya) kndadax kngkawas 1986 na 1201 pila Amirika mkala dhuq kngkawas 2008 na 3876 pila Amirika. Kndadax kngkawas 1987 ya bay iyax 20 kngkawas, kcka qnlhangan knkana sngcan nngalan pndkanan kngkawas spuda msdalih 5% na tbyaxan niya mrana.
Iyax diyax niyi pa, wada dha splawa ‘Pnskraya Snklwiyan Tunisia’ ka mndungus bay mrana ka keyjay dha Tunisia. Kngkkawa 2009-2010 keyjay qnlangan biyax pnsung pprngawan patas knkawas ka ptura pkla, mniq biyax pnsung keyjay, snturung qnlqilan cinjong, quri so tongsin mi sinsi cisu pkdakil mi pkmalu kndusan, mniq bnkuwan kcka 133 qnlhangan u, tu1 bnkuwan ka mniq Afrika, tu40 bnkuwan ka mniq knkana qnlangan. Mniq brah Morihwa koming han pa, ana so knsdurux lnglungan ndanan seyhu (Toming kwoci kngkawas 2010 tbkuwan, tu59 bnkuwan ka Tunisia), an so spuda nniqan kndusan mita u, ida so spqita qnlhangan mtrawah kcka ka Tunisia.
Ana so kngkawas 2008 snturung qnlangan cinjong meyras beyhing u, ida ini dayi ptura bay snliqan niya quri keyjay cangyey cyeyko ka Tunisia, binaw wada smliq qqpahan mpriwaw Tunisia, maku so smriq balay sndaring qlqilan ka sntama qqpahan mpriwaw mi knkana sediq ssiyaw txtaxa niqan pnluban niya, so kiya ka wada mquri seyhu ka smriqan dha uri da. Kngkawas 2011, 1 qridin komuing seyhu Tunisia u wada hmrinas ndanan niya snbuc dqras taxa hiyi snaw mbbari niya, so niyi ka mnuda mniq kcka bungka Arapo smquri snaw u knbeyhing bay cnyaxan na. So kiya taxa snaw mbbari kiya u wada sbtan dqras babaw ici jikang daw mniq brah beyhing sapah seyhu psqama nanaq qbubur niya jisacu da. Seyhu dha cida qmita quri uuda niyi u stkuhun dha qmita muda, wana nanaq muda thdil qpahun na ka komuing qridin kiya, ini balay qqaras kana ka knhbrawan balay sediq. Mumal pkrana lmlamu sntur kari ka socyaw wangru tnualang hiya, so kiya daw pspuruq knbeyhing balay knciyuk hantay seyhu, meysa soto Cain Apiting Pn Ali muda seykinig uuda niyi, ini baka tnbyaxan kari knhbrawan sediq ka Cain Apiting Pn Ali u wada pkla kari ptalax kokomin taykay muda snbarah knbeyhing seyngkyo dungan. Binaw cida knciyuk seyhu u wada hidoyi balay, niqan ou balay nniqan ka mtdiyal kddiyax, kcka qnlhangan u wada balay so mpktakur ka cuan, uka brahan muda ka mntxan knbeyhing seyngkyo. Cain Apiting Pn Ali pa wada pkixan palax biyax sbuway congri Muhanmoto Kanusi ka rmirih, wada mlatac Tunisia, hiti balay daw qduriq Sauti Arapo da.
Binaw kngkawas 2011 idas 1 diyax 15 keyngpo ing cusi Tunisia ka pkla kari, spuda keyngpo Tunisia pnwaya tu57, hiti balay daw wada subway kokomin gikay gicyo Fuad Maybaca kndadax bawa Muhanmoto Kanusi mangal rinji rmirih soto muda biyax qpahun.
Kngkawas 2011 idas 1 diyax 17 Tunisia burah pnspuwan seyhu ka pkla kari: Kasi ka psnakan ka qnlhangan mi cngtang.
Kngkawas 2011 idas 12 diyax 12, Tunisia smalu keyngpo gikay meytaq hyo seyngkyo qndahang kongho taykay tang cusi Mongsayhu Macuki ka mburah soto.
Kngkawas 2014 idas 11 diyax 23, spuda burah keyngpo tumn1 mndungus bay waya soto seyngkyo muda, Tunisia Husngtang mpseyngkyo Peyci Kaid Aysobusi ka wada mangal. Mntxan knbeyhing seyngkyo meytaq hyo ryu u dhuq 64.6%, meytaq hyo cida uri u mndungus balay uri, seyji qnrriqu Tunisia u wada dhuq putting hiti da.
Kngkawas 2019 idas 9 diyax 19, waycyawbu Tunisia u wada so pnskluwi pkla kari, wada smdhu kari madas qnquwan qduriq ka Pn Ali u, wada mniq diyax cida mnrdang Sauti Arapo, kngkawas na cida u 83 kngkawas.
[[Patas bntasan:Tunisia-CIA WFB Map.png|縮圖|File:Tunisia-CIA WFB Map.png-突尼西亞地圖]]
== Ti-ri(地理) ==
Knbeyhing bay tndxral Tunisia 40% ka dxral Bbnaqi Bbuyu Sahara kiya, msngari 60% u kiya ka knmalu bay dxral, tna mniq kyapan Roma Tikwo brah na brah kongweyn 3th daw kiya ka wada mnpnyahan Cyatayki wenming. Tudaya ka tubaraw dwiyaq mi dxral dwiyaq llbu, pusu niya ka dwiyaq tudu Yatoras tunarac na lntlutuc niya; tukcka ka so dxral qlqahan, snpeyyah tuiwil mquri tnarac mridil mtqraq, tuhunac dxral qlqahan u to bay cicyeysing timu rucaw; tunarac ka bbaraw na brnux mkngahu ucilung; tuhunac u kiya ka Bbnaqi Bbuyu Sahara.
=== Kngkkarac(氣候) ===
Tudaya Tunisia mnrbawan kndnguwan misan qyuxan na Dxral Kcka Ucilung Sing knkkarac, tukcka ka Mtilux Sspriq Brnux knkkarac, tuhunac u Mtilux Bbnaqi Bbuyu kngkkarac.
== Cyunsu(軍事) ==
Tunisia u mniq kngkawas 2008 cida niqan 27,000 hiyi sediq ka Rucyun, cwangpey u niqan 84 ka pusu mccbu Tangku mi 48 ka mclukah Tangku. 4,800 hiyi sediq ka Haycyun, niqan 25 ka asu syunroting. Kongcyun I niqan 4,000 hiyi sediq mi 100 sngari ka skoki.
Kokomin weytuy u niqan 12,000 hiyi sediq. Kngkawas 2006 wada sliqan kwohwang kawas cida GDP niya ka 1.6%.
[[Patas bntasan:NorthernTunisia.jpg|縮圖|File:NorthernTunisia.jpg-突尼西亞北區沒有沙漠]]
[[Patas bntasan:Governorates of Tunisia.svg|縮圖|File:Governorates of Tunisia.svg-突尼西亞各省]]
== Singcng cyuhwa(行政區劃) ==
{| class="wikitable"
|1
|Ayryane Sng
艾爾亞內省
|-
|2
|Pacey Sng巴傑省
|-
|3
|Pnarus Sng
本阿魯斯省
|-
|4
|Pisayta Sng
比塞大省
|-
|5
|Kapeys Sng
加貝斯省
|-
|6
|Kahusa Sng
加夫薩省
|-
|7
|Cyeyntupay Sng堅杜拜省
|-
|8
|Kayruwan Sng
凱魯萬省
|-
|9
|Kasayrin Sng
卡塞林省
|-
|10
|Cibili Sng
吉比利省
|-
|11
|Kahu Sng卡夫省
|-
|12
|Mahotiye Sng
馬赫迪耶省
|-
|13
|Manupa Sng
馬努巴省
|-
|14
|Medning Sng
梅德寧省
|-
|15
|Monastir Sng
莫納斯提爾省
|-
|16
|Naburo Sng
納布勒省
|-
|17
|Shwaks Sng
斯法克斯省
|-
|18
|Sitipucid Sng
西迪布濟德省
|-
|19
|Siroyanay Sng
錫勒亞奈省
|-
|20
|Susay Sng蘇塞省
|-
|21
|Taytawen Sng
泰塔溫省
|-
|22
|Tocor Sng
托澤爾省
|-
|23
|Tunis Sng
突尼斯省
|-
|24
|Caykwan Sng
宰格萬省
|}
[[Patas bntasan:CathédraleSaintVincentdePaulEtIbnKhaldoun.JPG|縮圖|File:CathédraleSaintVincentdePaulEtIbnKhaldoun.JPG-天主教聖文森特德保祿主教座堂]]
== Knhbrawan hiyi sediq(人口) ==
Mniq kngkawas 2001 ka Tunisia u niqan 9,700,000 hiyi sediq, hmrinas 90% ka Arapo-sediq Ppo. Kngkawas 2008 cida udhuq 10,380,000 hiyi sediq.
Seyhu Tunisia u dmudul keykaku tmlaqi, so knrana hiyi sediq ryu u mlih so kawas u ini qdhuq 1%.
=== Kari(語言) ===
Kari ddiyun seyhu ka kari Arapo, binaw kari France mi kari Ingkoku u ddiyu balay uri.
=== Slhayan snhiyan(宗教) ===
Keyngpo u pkla kari Islam ka slhayan snhiyan qnlhangan. Uxay wana soto, sediq Tunisia u mtblayaq bay dmuwi biyax mtrawah snhiyan, keyngpo u qmlahang mtrawah snlhayan snhiyan ka sediq qnlhangan. Knhbrawan hiyi Tunisia u to bay (Ya bay 98%) ka Muslim, kiya mi ya bay 1% ka Kuriscyang, msngari 1% ka pskingal Yodaya kyo mi snlhayan icil.
[[Patas bntasan:Tunisia Export Treemap.png|縮圖|File:Tunisia Export Treemap.png-突尼西亞出口的產品在28個顏色編碼的類別的圖形化描述。]]
== Keyjay(經濟) ==
Tunisia ka Afrika pkrana balay tubaraw qnlhangan uri, quri so jnrey pkrana cusu u hmrinas 0.7, kiya mi jncyun nngalan niya u wa mniq tubrah quri Afrika. Tunisia u mttuku bay abura curung, hnran niya ka tu4 tnbkuwan knkana qnlangan, wada splawa ‘Qnlangan Abura Ccurung’, ‘Curung cu Pang’. Quri wana so cuko tnninun mi abura curung, qpahan sdhmawan rmiwaw uri ka pusu balay ungalan pila dha uri.
== Ppanan rulu(交通) ==
Elu beyhing Tunisia pa knbbaraw niya ka 19,232 km. A1 elu beyhing (Tunisia-Msaken), P1 elu beyhing (Tunisia-Libya) mi P7 elu beyhing (Tunisia-Algeria) to bay pusu elu beyhing.
Tunisia u niqan 30 ka ppanan skoki, Tunis-Cyatayki kwoci ppanan skoki mi Monastirhapibu Purciba kwoci ppanan skoki u to bay so pusu bey ppanan skoki. Niqan 4 kojyo ppanan skoki ka Tunisia: Tunisia Ppanan Skoki, Cyatayki Ppanan Skoki, Nuwer Ppanan Skoki mi 7 Ppanan Skoki.
Ppanan kisya wangru Tunisia u snpeyyah SNCFT qmlahang, knbbaraw elu kisya u 2135km. Mniq kcka Tunisia rulu deyngki ka snpeyyah Leger ppanan kisya dxrak truma (Metro Leger) ka qmlahang.
== Waycyaw(外交) ==
Tunisia u mnniq kngkawas 1964 idas 1 tuhuy Cyoka Jnmin Konghkwo pwaluk phiyu wacyaw dhuq saya, ini tuhuy Cyoka Minkoku pwaluk cyeyncyaw.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
gb9n7mwg0l2dhd9bmjemuzrehrbt3ni
Turkey
0
1556
106067
103741
2024-11-26T22:59:14Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q43]]
106067
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Turkey.svg|thumb|Flag of Turkey|alt=Flag of Turkey]]
Turkey (土耳其)
Gaga kska Yacow ma Owcow ka [[Turkey]], 39 00 N, 35 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 783,562 sq km (hangan na o Tg37)
(knlbanga dxgal o 769,632 sq km, knlbangan qsiya o 13,930 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 80,274,604 hiyi.
Gaga [[Ankara]] ka pusu alang paru, jiyax 29 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Turkey ga wada sugan 49.70% ka dxgal qpahan, 14.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 35.40% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Recep Tayyip Erdoğan, pnaah hngkawas 2014 idas 8 jiyax 28pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Turkey (土耳其) ==
Turkey Kohkwo (Kari Turkey: '''Türkiye Cumhuriyeti''') splawa dha Turkey (Kari Turkey: '''Türkiye'''), qnlhangan hmqangaw Oco mi Asia ddha Co, tndxral dha u kiya ka knkana Tuiwil Asia Anadolia Pantaw, kiya mi Balkan Pantaw na nniqan Tunarac Thrace. Tudaya u msdalih Qalux Ucilung, Tuhunac u msdalih Ucilung Kcka Dxral, tunarac hunac u tuhuy mslutuc dxral Syria mi Iraq, tuiwil u msdalih Ucilung Aegean, kiya u mslutuc dxral Hellas mi Bulgaria, tunarac u mslutuc dxral Georgia, Armenia, Azerbaijan, Iran. Mniq iyax Anadolia Pantaw mi nniqan Tunarac Thrace niya, kiya ka Ucilung Bosporus, Ucilung Marmara mi Ucilung Dardanelle, mnuUcilung Qalux, splawa dha Ucilung Turkey uri, kiya ka murux bay 1 uuda uusa Ucilung Qalux mi Ucilung Kcka Dxral. Ana so knbeyhing bay alang mkbrnux ka Istanbul, binaw sotu niya u wa mniq tukcka balay tubaraw brnux Anadolia ka Ankara. Hangan qnlhangan Turkey u snpeyah Otuman Tikwo putting hiti u Turkic minjoku ka pnkla dhiya nanaq, alaw mnskari Turkic minjoku kiya ka dmuwi dungus sediq Turkic ka ‘Turkey’ ka ngalan hangan qnlhangan dha. Snpeyyah kngkawas 1980 ka Turkey daw kiya ka mbiyax bay tumal Omong, binaw Omong u alaw pphuqil Tudaya Kibris, Armenia joku, smquri mipix Kurds joku, biyax sediq mi mtrawah sinbung mi snhiyan Islam kyo ka pusu na syakay dmonday, kiya ka mdakar Turkey tumal Omong. Turkey u mniq kngkawas 2009 prading ka Turkic Gikay na mnqnlhangan. Knkkarac niya u mnMuxul Ucilung Kcka Dxral Knkkarac, tuhunac mi tuiwil knkkarac u muxul, rbawan u kndnguwan mtilux, misan u ou quyux; mkngahu Ucilung Qalux u, mtltu mhuriq; kcka dxral, tunarac daya, tunarac hunac u mskuy misan, rbawan u kndnguwan mtilux.
[[Patas bntasan:Loewentor-Hattusa.jpg|縮圖|Hittite Tikwo sotu Bnaqi Hatu na Rhngun Rayung. Rikisi alang Mkbrnux niyi u malu bhraun dhuq brah kongweyn kngkawas 6 th.]]
== Rikisi (歷史) ==
Anadolia Pantaw ka kana qnlangan knama balay ida nniqan mnniq sediq uri, kiya ka knkana nniqan Turkey saya. Sediq Anadolia cbiyaw snpeyyah Burah Bbtunux jidayi daw mnniq kndusan dha hini, dhuq Bukung Alexander ka miyah bnrmux mangal dxral hini. Minjoku niyi u to bay dmuwi kari Anadolia (In O yusi ni 1 cida). Kari Hittite mi kari Luvian u bsiyaq balay rikisi, qusi so duma niqan knklanan sediq qnita dha u Anadolia u ya bay pusu balay nniqan pnyahan knou kari In O yusi. Turkey nniqan na Oco u splawa dha Tunarac Thrace, hmrinas 4 knbkiyan kngkawas tna niqan sediq mniq da, kiya mi ya bay BC. kngkawas 6000 cida daw kiya ka wada mtmay Burah Btunux jidayi, sediq mnniq hiya u prading muda phuma pnwalang uri da.
[[Patas bntasan:Ataturk Janissary.jpg|縮圖|Turkey Konghkwo tama Qnlhangan Kaymor]]
=== Turkey Konghkwo (土耳其共和國) ===
Bukuy syeyweykwo mquri Cyunsu Tantingpaw mi Sumaynna ka knrmux mangal kiya ka mbbur muda Turkey Kokomin Undo. Mniq kcka Mccbu Gallipoli u phiyu hangan ka bukung heytay Mustahwa Kaymor hini, dmudul Mccbu Dukuricu Turkey, smatang muda pnsung tyawkwan kcka “Pnsdhu Sofoar”.
Kngkawas 1922 idas 9 diyax 18, wada psltadan lmiwaq ka heytay mnnangal, mnniq Ankara na Turkey cngcweyn (Kngkawas 1920 idas 4 u dhiya nanaq rmngaw mndungus waya seyhu) prading spuda horicu wada dha sbrahan kongho ticu ka smudal Otuman ticu. Kngkawas 1922 dhuq idas 7 diyax 24 “Pnsdhuwan Rosang” Kngkawas 1922 idas 11 diyax 1, phiyu burah pnsdhuwan gikay kiya ka balay bay plixan ka qnlhanga Sudan, wada pqhduwan ka 623 knkawas qlhangan Otuman cyuncu tongcu. Kngkawas 1923 idas 7 diyax 24 muda pbatas patas “Pnsdhuwan Rosang”, pnhiyu na burah ‘Turkey Konghkwo’ u wada srwanan qnlangan lmutuc qnlhangan muru waya rmirih Otumman Tikwo, konghkwo u mniq kngkawas 1923 idas 10 diyax 29 mniq sotu Ankara mndungus balay pkla kari phiyu. “Pnsdhuwan Rosang” u wada pnwaya sediq Hellas mi Turkey u muda ppriyux, 110 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq Hellas u mlatac Turkey mmusa Hellas, kiya mi 380,000 hiyi Muslim u snpeyyah Hellas miyah Turkey.
[[Patas bntasan:Turkish Air Force Lockheed Martin F-16D Fighting Falcon at Konya.jpg|縮圖|Turkey F-16 C/D.]]
== Cyunsu (軍事) ==
Turkey ucwang butay u spuda pnssliyan Heytay Tuelu mi Heytay Tukarac. Keynpey mi Keynweytuy mkngahu ucilung u sqlahang Neywubu kddiyax, binaw mccbu daw muru dndulan Heytay Tuelu mi Heytay Tukarac, mniq diyax iyax cida, niqan knkla dha kcka heytay hoting mi uuda cyunsu.
Turkey ucwang butayi ka Tudaya Wey tu2 knbeyhing ida kiya butayi, muthiti heytay Amirika, spuda Tudaya Wey mniq snpuwan kngkawas 2011, Turkey u niqan 495,000 hiyi malu skulan biyax ucwang. Turkey u wada ngalan nniqan tukcka narac quri so Israel dungan mbiyax balay dmuwi biyax cyunsu.
== Singcng cyuhwa (行政區劃) ==
Turkey singcng cyuhwa dha u psnakan tngci sng, keyng, go, song. Knkana qnlhangan u niqan 81 sng.
== Knhbrawan hiyi sediq (人口) ==
=== Snlhayan snhiyan (宗教) ===
Turkey pa uka snhiyan pnsdhuwan qnlhangan na qnlhangan ida mbabaw dxral, keyngpo Turkey u pndungus sediq qnlhangan u niqan biyax mtrawah smluhay snhiyan dha nanaq. Binaw alaw ka to bay smluhay snhiyan Islam kyo na Muslim, niqan knbeyhing bay dndulan niya syakay ka snhiyan dha.
Spuda snpeyyah burah bay patas Isobu pkla, kngkawas 2016 u, Islam kyo ka pusu bay slhayan snhiyan Turkey, kiya ka knkana knhbrawan hiyi sediq 83%, thiti na u niqan 13% ka sediq ini sluhay niya, Kiristo kyo ka 2%.
=== '''Minjoku (民族)''' ===
Kcka sediq Turkey pa, ya bay knkana sediq 70%-75% ka sediq Turkey, sediq Kurds ka 18%, duma so ini khbaraw minjoku u ya bay 7%-12% kiya.
==== Sediq Turkey (土耳其人) ====
Sediq Turkey ka pusu bay minjoku Turkey Konghkwo saya, to bay snpeyyah babaw 11 th daw kndadax Tukcka Asia thdil miyah tiping Asia na sediq Ukus, 96.8% ka Muslim, kcka niya u to bay Syunnipay, msngari 2% daw pusu niya ka Kiristo kyo mi Yodaya kyo.
[[Patas bntasan:Turkey topo.jpg|縮圖|Juga hniwan lnlingay Turkey, knkana tndxral u to bay dxral tubaraw brnux.]]
== Lnlingay nniqan (地理) ==
Turkey pa wa mniq hicyo bay dxral nniqan ayus pnltudan Oco mi Asia, knkana knbeyhing tndxral dha u 780,576 pinhwang km, kntiping hari Pakistan. Tudaya u msdalih Ucilung Qarux, mksipaw tqita Romania, Ukraine mi Russia; tuhunac u mslutuc Ucilung Kcka Dxral, msthiyaq ptqita Kibris, Micrayim mi Israel; dqras tunarac u tuhuy mslutuc qnlhangan Georgia, Armenia, Azerbaijan, Iran, Iraq mi Syria knou bay qnlhangan psllutuc; tuiwil u msdalih Ucilung Aegean, kiya mi mniq tuiwil daya u tuhuy psllutuc dxral Hellas mi Bulgaria.
[[Patas bntasan:Alanyafromcastle.JPG|縮圖|Qqpahan mpriwaw mkngahu ucilung Arania.]]
== Keyjay (經濟) ==
Turkey u kiya ka knkana qnlangan tu13 bnkuwan kcka qnlhangan sngcan congcu (biyax mbari pingcya) na cingciti, mniq jncyun kcka qnlhangan sngcan congcu tu45 bnkuwan. Turkey ka Pnsliyan Keyjay Hocwo Mi Pkrana (OECD) na qnlhangan pnrdingan, kiya ka wa tumal 20 Qnlhangan Citwan (G20) uri; kngkawas 1995 idas 12 diyax 31 Turkey u wada mtumal Omong haykwan tongmong uri. Kiya ka taxa Omong qnlhangan kaying hoseyngkwo uri.
== Canyey (產業) ==
[[Patas bntasan:Kızılay Square in Ankara, Turkey.JPG|縮圖|Sotu Ankara]]
=== '''Qqpahan Smmalu Sapah (建築業)''' ===
[[Patas bntasan:Sogutozu Ankara Turkey.jpg|縮圖|Sotu Cinjongcyu]]
Spuda patas bnkuwan Turkey kongcng konghuy, kngkawas 2012, Turkey u niqan 33 kojyo mpqpah u wada spatas kwoci cyeyncuyey cokan kongcng burah bntasan (Engineering News Record) spatas bnkuwan kcka kwoci brah tu225 kongcng kojyo, Turkey u tu2 bnkuwan, snul bukuy Cyokoku.
=== '''Qqpahan mpriwaw (旅遊業)''' ===
Qqpahan sdmhaw rmiwaw pusu balay Turkey u kawku mi qmiri rikisi hniti tuqar cbiyaw, kiya uri ka Ucilung Aegean mi mkngahu Ucilung Kcka Dxral na ssiyaw ucilung pplahan sngayan ka pusu niya. Kawas nduray niyi, Turkey u wada yahan balay qmiri quri bungka uri, hiyi mi qcahur anmo mi pkmalu hiyi rrmiwaw uri. Spuda mnatas tongcicyu Turkey ka pkla, kngkawas 2002 dhuq kngkawas 2005 mnusa Turkey ka mpriwaw sediq qnlhangan icil u wada mrana balay, snpeyyah 1,280 knbkiyan hiyi knhbrawan sediq wada mrana dhuq 2,120 knbkiyan hiyi knbrawan sediq, Turkey u wada tubrah 10 knbeyhing qnlangan ssanan rriyawan ka Turkey. Kngkawas 2011 cida mnusa sdmhaw rmiwaw Turkey ka sediq u 3,615 knbkiyan hiyi knhbrawan sediq, pndkanan smliq pila taxa hiyi sediq u ya bay 637 pila Amirika, kawas cida u wada dhuq sntuku pila 230 oku pila Amirika. Kngkawas 2012 cida mniyah rmiwaw Turkey ka sediq u wada mrana dhuq 3,677 knbkiyan hiyi knhbrawan sediq. Nasi so spuwan ka cuxal mniyah ka sediq qnlhangan icil mniyah rmiwaw u, Doicu ka hbaraw balay, kngkawas 2012 cida u niqan 503 knbkiyan hiyi, thiti niya ka kndadax Russia u 360 knbkiya hiyi knhbrawan sediq, kiya mi Ingkoku ka 246 knbkiyan hiyi knhbrawan sediq, snpeyyah qnlhangan congtong sediq mpriwaw Turkey ka kawas nduray niyi u ida wisu mhraw bukuy uri, kngkawas 2011 snpeyyah Iran ka mpriwaw miyah Turkey u 188 knbkiyan hiyi knhbrawan sediq tu4 bnkuwan, kiya mi kngkawas 2012 daw Bulgaria ka 149 knbkiyan hiyi knhbrawan sediq rmirih. Sediq mpriwaw u uxay wana miyah sdmhaw rikis hniti tuqar Turkey, kiya mi tukcka u niqan tukubeycu bbtunux mi mndungus qtan ka nniqan hiya uri ka sanun dha sdmhaw, kingal ka yahan dha balay qmita u kiya ka tuhunac Turkey mkngahu Ucilung Aegean mi Ucilung Kcka Dxral na sngayan mduru.
=== '''Qqpahan kanpyutar (電腦產業)''' ===
Turkey kcka cusyun kcicanyey u, quri so mpsalu kanpyuta ka pusu balay uri; kanpyuta sbari dha knkawas u dhuq 350 knbkiyan day.
=== '''Qqpahan syawhuy tyeyncu (消費電子業)''' ===
Turkey na syawhuy tyeyncu canyey pusu balay u syawhuy tyeyncu mi teyncu tongsyun ka pusu niya. Kcka niya syawhuy tyeyncu canyey pusu smluwan niya ka treybi. Mpbari niya u smatang mari yicing treybi, so kiya u kasi ka musa mquri mkala burah knkla smalu ka smnalu dha quri treybi ka Turkey. Treybi smnalu Treybi mniq Oco pa qnita dha mpbari u, wada niqan ririh niya quri knkrayan mi mndungus smnalu niyi ddha knbalay niya.
=== '''Qqpahan bhuway ddiyun qqiya deyngki sapah (白色家電業)''' ===
Didiyun qqiya deynki tnsapah Turkey u mniq kngkawas 1950 daw kndadax pnrdingan smmalu dhuq pkrana smalu. Mwaya balay smnalu dha qqiya u mnoq kngkawas 1955 wada mnhdu smalu, hana balay prading smnalu dha pingsyang u smnalu ARCHELIK, kiya u mniq kngkawas 1960 ka prading psbari dha. Ddiyun qqiya deyngki tnsapah Turkey hana bay rading cida u spuda mangal hangan biyax smmalu, bukuy daw wada dhuq mangal knkla mpsalu daw, saya da u malu nanaq muda smmalu mi dhiya nanaq ka pkrana knkla smmalu, kiya ka wada sbari knkana qnlangan uri da. Saya u ddiyun qqiya deyngki tnsapah ka mndungus balay qqpahan quri Turkey.
=== '''Qqpahan rulu haya (汽車工業)''' ===
Qqpahan rulu haya Turkey hana pnrdingan niya u snpeyyah kngkkawas 1950 tukcka, dhuq kngkkawas 1960 tubrah cida daw prading kndudul ini biyaw mrana, kiya mi hmuc hbaraw balay Oco, Amirika mi Nihong qnlhangan icil miyah psdhuq mpsalu niya koba. Saya daw wada knbeyhing balay mpsalu basu Omong mi tu3 mpsalu clokah rulu ddiyun msobay na qnlhangan.
=== '''Qqpahan tminun (紡織業)''' ===
Turkey ka tnpusu balay mpsalu lukus tnninun, kiya ka Omong tu2 pnyahan lukus tnninun qnlhangan. Lukus tninun qumi u ya bay knkana qnlangan na 4.3%, knkana qnlhangan na u tu4 knbeyhing bnkuwan. Lukus pingcu cuko sucang canyoryu u 2.9%, knkana qnlangan na tu8 knbeyhing bnkuwan. Turkey qqpahan tminun ka tu10 brah qnlhangan uri.
=== '''Qqpahan xxiluy (鋼鐵業)''' ===
Qqpahan xxihuy u pusu bay qqpahan Turkey uri, pusu bay cuko xxiluy Turkey ka Congtong, pusu balay tu3 cuko sucang ka Sauti Arapo, Iraq mi Arapo Ryeynh Takongkwo. Kngkawas 2012 knkana qnlangan kndux xxiluy (crude steel) canryang ka 15 oku kngtun, pdkanun kngkawas 2011 na kndakil ryu u 6.8%, kngkawas 2012 na knrana kndux xxiluy u wada mlih 5%, pusu balay pnyahan kndux xxiluy u Nihong, Doicu, Ukraine, Brazil mniq kngkawas 2012 u wada mlih kana uri, kiya mi mniq kngkawas 2012 ka Turkey u ida mdhu bay mdakil 5.2%, pnyahan dha u dhuq 3,590 knbkiyan kongtun.
=== '''Qqpahan pnwalang (農業)''' ===
Knbeyhing tndxral Turkey u ya bay 7,800 knbkiyan lituk, ddiyun qqpahan pnwalang u yabay 3,900 knbkiyan lituk, malu dan tmabun phuma pnwalang u ya bay 2,400 knbkiyan lituk, llmiqu u ya bay 2,100 knbkiyan lituk. Quri so ddxral qqpahan pnwalang u, kiya ka kbeyhing bay knkana qnlangan na qnlhangan uri, kiya ka knkana qnlangan ini khbaraw qnlhangan ini stama cinko mi malu pttuku ddiyun dha nanaq, kiya mi niqan msngari malu waysyaw qnlhangan icil ka pnwalang pnhuma dha. Quri so pkrana keyjay ka qqpahan pnwalang Turkey u ida stmaun dha balay uri, Turkey ka knkana qnlangan knbeyhing bya hiyi pnwalang cnkwo, uhwakwo, singjn, singtaw, pndnguwan lipas na pnyahan qnlhangan, kiya mi tu4 knbeyhing bnkuwan ssama mi hiyi pnwalang, tu6 knbeyhing bnkuwan wasaw puqan, tu8 knbeyhing bnkuwan quri bbuwax mi mmugi, kiya mi tu10 knbeyhing bnkuwan pnyahan wata qnlhangan, kawas kawas pnyahan ssama mi hiyi pnwalang u dhuq 4,000 knbkiyan kongtun, cuko pnhuma pnwalang u kiya knkana bbuwax mi mugi, ssukay, sato, cyeynkwo, dnnguwan hiyi pnwalang, abura kandang, pusu balay sbari cuko sucang ka Omong, Amirika mi qnlhangan Congtong.
=== Qqpahan Kwan (礦業) ===
Pusu balay kwangcan u kiya ka knkana: Mey, pusu gasoring, xiluy, pong, ro mi dong. Qnlhangan Turkey pong kwang cangryang u kiya ka knkana qnlangan na 2/3, kiya ka knkana qnlangan na 5 knbeyhing pnyahan ro pndungus qnlhangan uri, ro kwancanryang u knkana qnlangan na 70%, kiya ka tu1 knkana qnlangan, qqiya dha u pusu balay waysyaw dha sbari Cyoka Jnmin Konghkwo.
=== '''Cuwey (資源)''' ===
Turkey u wa mniq Ucilung Qalux ka kari bay mttuku ida nkiya qnpahan.
== Kyoiku (教育) ==
Turkey u pndungus 6-14 kngkawas na yiwu kyoiku, knkana balay u ya bay niqan 820 kiya uri ka pyasan tubeyhing uri ka kkluwanan kyoiku ciko, ya bay niqan 100 knbkiyan knhbrawan hiyi ka laqi muyas. 15 ka pusu balay sapah pnhyuwan pyasan tubeyhing u wa mniq Istanpaw mi Ankara. Uxay yiwu kyoiku pusu bay u spuda kawtng kyoiku ingkay ka muda seykining, kiya ka snpeyyah pila bnuway jeyking sediq qnlhangan ka dmayaw muway. Pyasan tubeyhing u kndadax kngkawas 1998 prading daw wada mangal knbeyhing bay biyax dhiya nanaq ka qmlahang dhiya nanaq, kiya mi mbiyax bay msupu knkingal qqpahan msobay niya pkrana ddiyun dha mi nngalan dha.
== Tiyu (體育) ==
Ana so to bay mniq Asia co ka tndxral dha, binaw Turkey saya u Oco Olimpiko Ingkay mi tumal Oco Mtur Boru Syeyhuy Ryeynmong. Kcka qnlhangan Turkey pnsung mtur boru ryeynsay ka Turkey Cawci Mtur Boru Ryeynsay, kcka duma mpmtur boru mray so Karata Sarey, Fene Paci mi Pesik Tas u knttu musa pnsung Okwan Ryeynsay mi Oroba Ryeynsay. Turkey u niqan nanaq Turkey Rancyo Ryeynsay, mntumal Oco Rncyo Syeyhuy.
== Tuci (圖集) ==
<gallery perrow="6">
Aya sofya.jpg|Wa mniq Istanpaw .
Kocatepe Mosque Ankara.jpg|Wa mniq sotu Ankra ka Kocadpe cingcnsu
State Painting and Sculpture Museum of Ankara.jpg|Turkey Qnlhangan
DolmabahceMainGate.JPG|Tormabahoce Hwangkong.
İzmir Clock Tower.jpg|Icmir Congro
Pamukkale00.JPG|Turkey nniqan bay hhangan na ssanan rmiwaw Wata Paw.
Eskişehir-Aycan.jpg|Wa mniq tuiwil daya ka alang mkbrnux Ayskisyesir.
Antalya falezler.jpg|Antaria, Ucilung Kcka Dxral ssanan rmiwaw.
Alanya.jpg|Mkngahu Ucilung Kcka Dxral na kingal dungan ssanan rmiwaw alang mkbrnux Arania.
Bluemosquefront.jpg|Alaw ka tukarac rakaw ka dduwi dha kcka reyngga, kiya ka splawa dha ‘Tukarac Rakaw Cingcnsu’ sunca dha ka Sudan Ayhamayd Cingcnsu.
Diyarbakir P1050751 20080427135832.JPG|Tiyabakr beyhing Cingcnsu.
</gallery>
== Pnyahan pnataas (參考資料) ==
{{commons|Turkey}}
* [http://www.cia.gov/ CIA]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
[[Snakun:Turkey| ]]
kf98h0rhl46i6lzt700dvvvrrf4lnbo
Turkmenistan
0
1557
95243
85739
2023-02-10T22:54:43Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q874]]
95243
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Turkmenistan.svg|thumb|Flag of Turkmenistan-Kwo-ci Turkmenistan (土庫曼國旗)|alt=Flag of Turkmenistan|360x360像素]]
= Turkmenistan(土庫曼) =
[[Patas bntasan:Emblem of Turkmenistan.svg|縮圖|Kwo-hwey.(國徽)]]
Gaga kska Yacow ka [[Turkmenistan]], 40 00 N, 60 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 488,100 sq km(hangan na o Tg53)
(knlbanga dxgal o 469,930 sq km, knlbangan qsiya o 18,170 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 5,291,317 hiyi.
Gaga [[Ashgabat]] ka pusu alang paru, jiyax 27 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Turkmenistan ga wada sugan 72% ka dxgal qpahan, 8.80% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 19.20% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Gurbanguly Berdimuhamedow, pnaah hngkawas2006 idas 12 jiyax 21pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Turkmenistan on the globe (Eurasia centered).svg|縮圖|File:Turkmenistan on the globe (Eurasia centered).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Turkmenistan(土庫曼) =
Turkmenistan (Kari Turkmenistan: Türkmenistan/Түркменистан/تۆركمنيستآن) ka kingal Tukcka Asia tuiwil hunac na qlhangan kcka dxral, tuiwil u msdalih Ucilung Li, tudaya mi tunarac mi tuhunac u pskingal psqapah Kazakhstan, Ocbek, Afghani mi Iran, knlbangan tndxral dha u 49 knbkiyan pinghwang km, mthiti bukuy Kazakhstan na Tukcka Asia tu2 knbeyhing dxral qnlhangan, ya bay 80% qlhangan u wada bungan Karakumu bbnaqi bbuyu. Kngkawas 1991 pkla kari snpeyyah Suryey dukuricu, Turkmenistan uri ka knkana Asia murux bay Ana Dhuq Knuwan Qnlhangan Congri, gasoring mi gasu ida nkiya cuweyn u mttuku balay.
== Ri-s(歷史) ==
Brah kongweyn kngkawas 3000, kcka tndxral qlhangan Turkmenistan u mnniqan cyeyci syakay. Ya bay brah kongweyn kngkawas 600 daw, snkkingal
Pssryuxan yahan knrmux qmlahang Acimeynid Wangcaw, Sayryoku Tikwo, Tasya. Bukuy daw wada dan knrmux qmlahang Ansi Tikwo na Arsak Wangcaw (Brah kongweyn kngkawas 247- Brah kongweyn kngkawas 224), iyax niyi u wada da knrmux Kuyswang Tikwo dungan.
7 th, sediq Arapo u wada dha ngalan ka Turkmenistan daw, sediq tndxral hiya u kndudul knpriyux snluhay Islam kyo. Sediq Ukus mniq 8-9 seyki cida ka miyah hidu.
== Cng-c(政治) ==
Tubrah niya Turkmenistan u mnSryeyn na 1 nniqan tukcka Asia tumal konghkwo, mniq kngkawas 1991 mkrhak ka Suryeyn daw, wada mdukuricu qnlhangan, muda pnwaya cotocu. Kndadax kngkawas 1985 tumal konghkwo ccida na Turkmenistan kyosangto congyang tu1 suki ka Saparmurat Atayewiki Niyacohu, mniq kngkawas 1991 babaw mkrhak ka Suryeyn daw, wada mdukuricu qnlhangan, muda pnwaya cotocu. Kndadax kngkawas 1985 tumal konghkwo ccida kiya ka Turkmenistan kyosangto congyang tu1 suki ka Saparmurat Atayewiki Niyacohu, mniq kngkawas 1991 idas 12 lmutuc phyuwan soto, kiya mi dmnkuh hiya mangal biyax qmlahang ka Turkmenistan kyosangto pa wada knpriyux hangan Turkmenistan mincu tang, muru dndulan tang msupu seyhu Turkmenistan muda qmpah qmlahang mi hniwan seyji. Babaw dukuricu ka Turkmenistan u ana mntna Porotihay ttu3 qnlhangan ini tumal dukuricu qnlhangan kwosyey, kiya mi dmuwi hniwan ryeynsi qnlhangan tumal quri so pnssliyan dha, kiya u so quri hnyuwan dha dhuq saya u ida ini balay bay mangal snrwanan syeyncang nina.
[[Patas bntasan:Jack-up-rig-in-the-caspian-sea 1.JPG|縮圖|File:Jack-up-rig-in-the-caspian-sea 1.JPG-油田是土國一大經濟來源]]
[[Patas bntasan:TurkmenistanNumbered.png|縮圖|File:TurkmenistanNumbered.png-土庫曼行政區劃]]
== Sing-cng cyu-hwa(行政區劃) ==
Turkmenistan singcng cyuhwa kiya ka knkan 5 co mi 1 cusyasu, trahuc 5 co u niqan 16 su mi 46 ka cyu. Trahuc niyi ka knkingal co mi cusyasu (kcka kwahaw ka sohu):
Asohapat (Cusyasu)
1 Ahar co (Annau)
2 Parkan co (Parkan Napat)
3 Tasakuc co (Tasakuc)
4 Ryeypapu co (Turkmenistan Napat)
5 Mari co (Mari)
Turkmenistan u wa mniq tudaya Iran, dqras tunarac hunac u tuhuy Afghani msqapah, dqras tunarac daya u tuhuy Ocbekstan msdalih, dqras tuiwil daya ka msdalih Kazakhstan, tuiwil u mssiyaw mrmul langu qsiya Lihay, kiya ka kingal mndungus bay kcka dxral qnlhangan. Knlbangan tndxral dha u 49.12 knbkiyan pihwang km, mthiti bukuy Kazakhstan na Tukcka Asia tu2 knbeyhing dxral qnlhangan; mniq qnlangan u tu51 bnkuwan, tiping hari Spain ka dhiya.
[[Patas bntasan:Turkmenistan satellite photo.jpg|縮圖|File:Turkmenistan satellite photo.jpg-土庫曼的衛星地形圖]]
[[Patas bntasan:Turkmenistan - Location Map (2013) - TKM - UNOCHA.svg|縮圖|File:Turkmenistan - Location Map (2013) - TKM - UNOCHA.svg-土庫曼主要城市]]
== Jn-ko(人口) ==
Knhbrawan hiyi sediq dha u 603 knbkiyan hiyi (Kngkawas 2002), kcka u to bay Turkmenistan joku ka 77%, thiti daw Ocbek joku ka 9.2%, Russia joku ka 6.7%, Kazakhstan ka 2%, duma so ini khbaraw hiyi minjoku u kiya ka knkana sediq Yameniya, Yasaypayjan joku, sediq Tatan. Ini balay pnsdkanan ka pnsnakan sediq dha, knhbrawan bay sediq u to bay wa mniq alang mkbrnux mi Ryuco, kcka hiya u hbaraw bay uxay sediq Turkmenistan joku ka wa mniq alang mkbrnux, dhiya u Suryeyn jidayi miyah thdil Turkmenistan na llutuc dsediq mpsalu niya mi sediq mpqpah niya. Kiya u msdalih 2/3 na sediq Turkmenistan joku pa to bay wa mniq alang dha nanaq cbiyaw.
[[Patas bntasan:500 Manat TM 1999.png|縮圖|File:500 Manat TM 1999.png-]]
== Cing-ci(經濟) ==
Kcka qnlhangan sngcan congcu (Kngkawas 2004): 988 knbkiyan oku manat (Ya bay 190 oku pila Amirika). Jncyun kcka qnlhangan sngcan congcu (Kngkawas 2004): 156 knbkiyan Manat. (3000 pila Amirika) Kcaka qnlhangan sngcang congcu mnrana ryu (Kngkawas 2004): 21.4%.
Hangan pila: Manat.
Huyryu: 1 pila Amirika= 23,700 Manat (Kngkawas 2006 heysu huyryu, seyhu huyryu ka 1:5200).
=== Rrmiwaw(旅遊) ===
Qqpahan rnyawan Turkmenistan, quri so pqita narux sdmhaw rmiwaw, mniq Turkmenistan u wada dmudul pkrana Lihay na Avaza snanan rmiwaw. Txtaxa mpmusa Turkmenistan na sediq mpriwaw u kasi ka dhuq mangal snrwanan cyeycng han, kiya mi hbaraw bay sediq mpriwaw qnlhangan u kasi ka spuda tndxral ryusingso mangal snrwanan cyeyncng. Bnkuwan rnyawan Turkmenistan pa kiya ka knkana rmiwaw Tasakuc, Kuniyaurknci, Nisa, Merhu, Mari, Avaza na bbnaqi mkngahu ucilung, kiya mi tumal diyax smsung mnniq Mollakara, Yylly suw,Archman.
[[Patas bntasan:Darvasa gas crater panorama crop.jpg|縮圖|File:Darvasa gas crater panorama.jpg-燃燒中的地獄之門氣坑全景圖]]
[[Patas bntasan:Ashgabat museum 8.jpg|縮圖|File:Ashgabat museum 8.jpg-阿什哈巴特博物館]]
== Bungka(文化) ==
Mniq 18 th brah han, dxral nniqan Turkmenistan u wada dndulan bungka Islam. 18 th u yaha knrmux mangal Sao ka Tukcka Asia, kiya mi smkaul sediq Russia miyah Tukcka Asia tmabun pkrana, bungka Russia u kndudul miyah mrwarang uri da. Binaw kndadax wada mkrhak ka Suryeyn, wada mdukuricu qnlhangan ka Turkmenistan daw, alaw ka wada kndudul mlih ka dndulan niya Russia, kiya mi qnlhangan dha u mbiyax bay dmudul bungka Islam, kiya ka wada mlih ka taxa mi mrana ka taxa da.
=== Minjoku(民族) ===
Kwocing weyping
Turkmnistan joku 85%, Ocbek joku 5%, Russia joku 4%.
[[Patas bntasan:Tolkuchka Bazaar - Flickr - Kerri-Jo (3).jpg|縮圖|File:Tolkuchka Bazaar - Flickr - Kerri-Jo (3).jpg-土庫曼市場上販賣的高麗胡蘿蔔菜]]
[[Patas bntasan:Independence Day Parade - Flickr - Kerri-Jo (105).jpg|縮圖|File:Independence Day Parade - Flickr - Kerri-Jo (105).jpg-國慶閱兵]]
=== Snhiyan(宗教) ===
Islam kyo ka pusu balay slhayan dha snhiyan, kiya ka knkana knhbrawan hiyi
Sediq na 89%, pusu bay ka Syunnipay Muslim. Kiya uri u 9% ka Tongkyo na
Kuriscyang. Binaw mniq qmlahang cyangcweyn soto Saparmurat Atayewiki
Niyacohu, mbiyax bay dmudul bungka Islam, so snluhay Tongkyo na ini
khbaraw sediq Russia u kndudul mlatac Turkmenistan mi thdil icil, so kiya daw
wada mlih dndulan niya mniq Turkmenistan ka Tongcngkyo uri da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [[Patas bntasan:Turkman girl in national dress.jpg|縮圖|File:Turkman girl in national dress.jpg-身穿民族服飾的土庫曼少女]][http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
qktvfslth3273qa5foc01i2unidz5da
Tutu hlama
0
1558
94619
52922
2022-12-31T04:28:09Z
Shidailun73
1337
Removed the title, which is the same as the title of the article.
94619
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:雲仙樂園竹筒飯 20080414.jpg|thumb|Tutu hlama (竹筒飯)]]Smluun tutu hlama ka djima o asi ka kingal hngkawas hnraan na, kika malu balay smluun ni suyang bi knux na uri. Djima smluun tutu hlama o ini tduwa ka rudan bi ni qthur balay uri, nasi rudan bi ka djima ga ini khada buwax dhquy mniq kska tutu djima hida. Smmalu tutu hlama o musa dgiyaq miing bbaraw kulaw ka djima,dhuq sapah do o skngalun kulaw kmrut ni snagun ni tqrian buwax dhquy rmbgan yaa 2 tuki, hpuyun yaa bi 2 iyax tuki do o mhada, ngalun ni pstluun, tleetu ka tutu hlama nii o kika malu bi suyang bi knux na uqun , mkan o asi tcingun mksaax ka djima, kiya ka ngalun ka hlama gaga lbuun lhpis bi mdka lblak mniq ska djima.suyang bi knux na ana ima seejiq smkuxul mkan.
== Pnyahan kari(參考資料) ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
mi2zduzg3m4maqclauk7vr9peingip0
Tuvalu
0
1560
84951
77629
2021-12-29T10:50:45Z
HongZongYi
54
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
84951
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Tuvalu.svg|thumb|Flag of Tuvalu-Kwo-ci Tuvalu.(吐瓦魯國旗)|alt=Flag of Tuvalu|424x424像素]]
= Tuvalu(吐瓦魯) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Tuvalu.svg|縮圖|File:Coat of arms of Tuvalu.svg-Kwo-hwey.(國徽)]]
Gaga kska Tayangcow ka [[Tuvalu]], 8 00 S, 178 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 26 sq km(hangan na o Tg238)
(knlbanga dxgal o 26 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 10,959 hiyi.
Gaga [[Funafuti]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Tuvalu ga wada sugan 60% ka dxgal qpahan, 33.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 6.70% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Elizabeth II, pnaah hngkawas1952 idas 2 jiyax 6pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Tuvalu on the globe (small islands magnified) (Polynesia centered).svg|縮圖|File:Tuvalu on the globe (small islands magnified) (Polynesia centered).svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Tuvalu(吐瓦魯) =
Tuvalu (Kari Ingkoku: '''Tuvalu''') ka 1 snpuda 9 mtqiri hnyuwan sanhutaw pnssliyan na tawkwo, wa mniq tuhunac Ucilung Tayping, mnTayang Co. Alaw mtruma bay ka dxral nniqan, knbaraw bay dudux u haypa 4m balay, so kiya wensu syawing ka wada mkala baraw ka mbabaw ucilung u pquri pqriqu balay Tuvalu, kiya ka knkana qnlangan muda pqraqil mkala baraw babaw ucilung knbeyhing bay sntrngan na qnlhangan. Tuvalu ka knkana qnlangan kntikuh bay pkrana qnlhangan uri. Tiping balay ka knlbangan dxral Tuvalu, wana balay 26 pinghwang km ka tndxral qnlhangan dha, tbkuwan knkana kcka pusu biyax qnlhangan pa spuda bukuy smpu u tu4 kntiping ka tndxral dha, wana rmabang knbeyhing tndxral qnlhangan Noru, Monaco, mi Vatican. Alaw dxral nniqan dha u duriq mi ini ttuku rriyanan cuweyn, Tuvalu ka knkana qnlangan kntikuh bay sediq mpriwaw na qnlhangan.
== Ri-s(歷史) ==
Tuvalu cyuntaw mniq tubrah kongweyn tu1 th daw niqan ka sediq miyah tnpusu mniq hini. Snpeyyah Spain na Oco tansyeyncya muwaya bay sndiyan dxral hini ka kngkawas 1568, binaw wana mpbari quli niya mi mpqraq Cing niya ka mncuwil miyah dxral hini daw, sediq Oco u uka sntangal dha mpniq dxral hini qmlahang. Kngkawas 1892 knkana Gilbet cyuntaw u wada mqnlhangan dxral Ingkoku ‘Gilbert mi Ellice Cyuntaw’ (Gilbert and Ellice Islands). Kngkawas 1915 u wada mdxral qnlhangan Ingkoku. Kngkawas 1974, smquri mtdiyal kluwanan minjoku, mnsediq Porinisiya na Ellice cyuntaw u meysa mpbeytaq kipu, ppsanak ptalax ka dhiya mi sediq Mikroniya pusu ka Gilbert cyuntaw (Gilbert Islands).
== Ti-ri(地理) ==
Kngkkarac Tuvalu u mnKngkkarac Mtilux Ucilungsing, knbaraw bay kntlxal karac u dhuq sosu 40˚, kntltu bay karac pa ya bay sosu 22˚, pndkana karac u ya bay mniq iyax sosu 26˚ dhuq 32˚. Knkana kawas qsiya qnyuxan u mniq iyax 3,000 dhuq 3,500 kongri. Idas 11 dhuq idas 3 ka knou bay qsiya qnyuxan, kingal idas qsiya qnyuxan daw dhuq hmrinas 300mm.
== Ceng-c(政治) ==
Tuvalu ka Ta Ingkwosyey na tukubeycu ctumal qnlhangan (Ini tumal Ta Ingwosyey pusu tunux kaygi seyhu), msupu kana 15 Ta Ingkwosyey Wangkwo tuhuy thmuku bukung Ingkoku ka weynso qnlhangan na bukung phiyu keyngpo qnlhangan, spuda bukung qridin psdhu Tuvalu congtu rmirih qpahun niya. Congtu u seykining rmirih bukung qridin psdhu congri tacn mi knkingal qnpringan tacn, kiya u kasi qulung quri sa kongmin Tuvalu. Spuda bukung qridin Tuvalu muru congri smkaul psdhu congtu. Congtu saya ka Yiakoba Itareyri.
== Sing-ceng cyu-hwa(行政區劃) ==
Spuda 9 cyuntaw pnssliyan, kcka 6 ka mtqiri hniwan sanhu taw (Atoll) mi 3 ka Knmurux 1 tawyu pnspuwan Nyorakita, Nyotaw, Nanumangataw, Funafuti, wa mniq kcka ka seyhu, baraw taw Fongafaray na alang Vaiaku song, knhbrawan hiyi u ya bay 4900 hiyi, knlbangan tndxral u 2.79 pinghwang km. Nanumea ka wa mniq tuiwil daya bay Tuvalu na mtqiri cyaw.
== Cing-ci(經濟) ==
Tuvalu u ririh sa uka ida nkiya cuweyn, pusu balay pnyahan nngalan dha u snpeyyah dnyawan qnlhangan icl. Kngkawas 1999 nyosang ddiyun seyhu u 1390 knbkiyan pila Awweyn. Pusu balay qqpahan ka qpahan tnqcurux mi qpahan rmriwaw, binaw alaw dxral nniqan dha u mthiyaq balay, so kiya knkawas u ini khbaraw sediq ka musa rmiwaw hiya. Kiya uri u pbari kipu yobing ka Tuvalu kiya ka ngalan pnyahan pila dha dha uri. Tuvalu kokomin ginghang u pnhiyu kngkawas 1980. Kngkawas 1993 nngalan knkana knrana ryu huwuyey sngcan u 9.4%. Nngakan knkana kcka qnlhangan : 1665 knbkiyan pila Awweyn (Kngkawas 1995), 1220 knbkiyan pila Amirika (kngkawas 2000), jncyun nngakan knkana kcka qnlhangan (kngkawas 2000) : 1100 pila Amirika.
== Cyaw-tung(交通) ==
Tnualang hiya pa rulu dha smquri tuiwil mriq rulu. Tucka dxral ppanan rulu udmuwi otobay mi rulurulu ka pusu, kawas cnduray niyi u niqan tiping basu minying ka prading tmarang.
Wa mniq thiyaq balay ka lnlingay nniqan Tuvalu, tiping balay ka tndxral dha, kiya mi uka mndungus bay rrbuq qsiya trduwan asu, so kiya u mqriqu bay ka ppanan asu mapa sediq mi mhaqun qqiya. Funafuti trduwan skuki uwana balay skoki ppanan 50 hiyi sediq na tiping skoki ka malu tmrdu, saya u wana Fiji hangkong kojyo ka 1 iyax sngayan mn3 dmuwi 44 hiyi sediq ATR 42-500 na skoki skaya, kiya ka knkana qnlangan niqan trduwan skoki na kcka qnlhangan u, tikuh balay ppanan skoki na qnlhangan.
== Ttgsa(教育) ==
Pkrana pyasan laqi tutiping kyoiku. Knkana qnlhangan u niqan 11 ka sapah pyasan tutiping, 72 hiyi ka mptusa, laqi wisu muyas saya u 1,485 hiyi; 1 ka pyasan tukcka, niqan 31 hiyi mptusa, niqan 345 hiyi ka laqi mpuyas saya. Niqan 1 ka pyasan psluhay tnpucilung uri, 52 hiyi ka mpuyas niya saya. Kngkawas 1991 ka muda snburah kyoiku, wada prnaun kndadax 6 kngkawas dhuq 8 kngkawas ka slhayan pyasan tukcka mi pyasan tutiping, kiya mi muda pyasan tutiping mi 2 kngkawas ka pyasan tukcka yiwu kyoiku, hmkan ka ini pndungus na socyu peysyun congsin, pkrana ucilung cuyey peysyun pyasan tubaraw; phiyu quri slhayan mpqpah, knkla smmalu mi sangyey, kngkawas 1990 kana wada ddiyun kyoiku ka knkana dnuwi pdkanan yosang ka 16.2%.
== Sinbung Cupan(新聞出版) ==
•Tuvalu (Pradiyo) Pradiyo deyntay u ndeyntay seyhu, kngkawas 1975 ka
pnhiyu, dmuwi kari Tuvalu mi kari Ingkoku ka pradiyo.
吐瓦魯(廣播)電臺為官方電臺,1975年成立,用吐瓦魯語和英語播音。
• “Tuwa cusng” : Swangcokan, niqan ka spatas eygo mi spatas kari Tuvalu; 400 bung patas ka kana balay smnalu.
《圖瓦之聲》:雙週刊,有英文版和吐瓦魯文版;共發行400份。
• “Ti Rama” : 1 idas mntxan smalu patas, patas quri snlhayan snhiyan. 1,000 bung patas ka kana balay smnalu.
《蒂·拉瑪》:月刊,宗教刊物。發行量1,000份。
== Jen-ko(人口) ==
Knkana knhbrawan hiyi sediq qnlhangan u ya bay 10,000 hiyi, 1/3 ka mniq Funafuti taw. Sediq Tuvalu u mnPorinisiya joku, tuhuy Tongka mi Samoya u mntna 1 joku. Mniq tndxral hiya u pusu bay srngaw kari ka kari Tuvalu, kari eygo ka kari ddiyun seyhu. Mniq tnpusu mniq tudaya Nui taw na sediq u skari kari Cilipas.
== Cyun-su(軍事) ==
Uka butayi, wana 38 hiyi ka keysacu.
== Way-cyaw(外交) ==
Tuvalu mtltu mccbu cida u muru hantay kyosangto cuyi, saya u wada srawah duma ka uuda dha. Tuvalu u tuhuy Ingkoku, New Zealand, Australia u bsiyaq balay pnluban dha kiya. Malu balay pnluban dha Fiji, mniq Fiji phiyu kawci cwanweynsu, mniq Cyoka Minkoku, New Zealand, Belgium mi Amirika u phiyu tasukwan. Saya u Cyoka Minkoku u mniq Tuvalu phiyu tasukwan, mniq Australia u phiyu kawci cwanweyn kongsu, msngari txtaxa qnlhangan u ini eniq qlhangan Tuvalu phiyu tasukwan, kiya mi spuda msdalih qnlhangan na tasu ka dmayaw cyeynsu Tuvalu. Tuvalu tuhuy mntumal Ta Ingkwosyey niya qnlhangan mi Belgium, Chile, Netherlands, France, Doicu, Nihong, Hankoku, Cyoka Minkoku na qnlhangan u wada mndungus bay phiyu pnluban cyeyncyaw. Tuvalu ntumal dha pnssliyan qnlangan u niqan Yataycing Syakay, Pnprngawan ucilung Tayping Tawkwo, Ucilung Tayping Kongtongti, Wankwo Yobing Ryeynmong, Asia Co Pkrana Ginghang mi Pnsliyan UN Cyawkowen.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Nui atoll.jpg|縮圖|File:Nui atoll.jpg]]
![[Patas bntasan:Tuvalu Funafuti atoll beach.jpg|縮圖|File:Tuvalu Funafuti atoll beach.jpg]]
|-
|Inu mtqiri cyaw.
|Funafuti mtqiri cyaw na kingal nniqan bbnaqi ucilung.
|-
|努伊環礁
|富納富提環礁的一處海灘
|}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
btcsmlydm1sl15r0s75f7vm4z4g0bpc
Tuwapun
0
1561
101040
52935
2023-10-06T00:42:50Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101040
wikitext
text/x-wiki
Tuwapun(華東部落)
Gaga mniq Hwareyseyn Hwareynsu ka alang Tuwapun.
1,682 sapah ka kneegu na sapah, 4,170 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 20% niqan 816 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 80% niqan 3,354 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis 13%, Truku 2%, Bunun 2%, Tayal 1%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
krm16vnf5i2tt9mz0ilwyy4h2mfi1pi
Tuwbin
0
1562
52939
52938
2021-03-20T23:43:30Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
52938
wikitext
text/x-wiki
#redirect[[Tgebin]]
[[Snakun:Truku]]
i48idrn1cneldlicx4xsyweiqogen5o
Tuyan
0
1563
94621
94620
2022-12-31T04:53:48Z
Shidailun73
1337
Typo.
94621
wikitext
text/x-wiki
Tuyan (提水用弧瓜) o jiyun bi kndsan Truku sbiyaw, nniqan rudan Truku sbiyaw o kika gaga ngalan tgkingal niqan bi hangan Rmigaw Qmita Kluwaan nTruku sayang, sexual o asi ka musa bubul hru qsiya, bubul qsiya o asi ka dmuuy tuyan bubul qsiya dhuq sapah, tuyan nii o nangal paah rudan hiyi sangi ni smluun dha tuyan. Duri o phiyug sapah ka rudan Truku o ini phiyug daan sunu, rngsux. Dha klgan ka qngqaya djiyun musa bubul qsiya kiya o tutut btakan ni tuyan.
== Pnyahan kari(參考資料) ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
0bdzx90qjfzkwwru13isndhq0i4ykyf
Tuyuhama
0
1564
101041
52949
2023-10-06T00:42:51Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101041
wikitext
text/x-wiki
Tuyuhama(豐濱鄉)
Nsgan Tuyuhama o gaga Nsgan Skangki, kmpraan kana dxgal o 157.26 km², (dxgal dgiyaq o 61.89 km², dxgal pmblxan o 12.67 km²). kmhbragan hiyi o 4,464, sapah o 1,704, seejiq tnpusu 3,695 hiyi, knhbragan hiyi o 83%(Sbnawan, Kebalan, Sakiraya, Bunung). Sbnawan, Kebalan, Sakiraya, Bunung ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Tuyuhama o niqan 5 alang ni maxal 15.
15 o, Laeno(大港口部落), Makotaay(港口部落), Tida'an(石梯坪部落), Kodic(立德部落), Fakong(豐濱部落), Haciliwan(八里灣部落), Tingalaw(豐富部落), Tisilan(靜安部落), Tafugan(三富橋部落), Cawi(靜浦部落), Malaloong(東興部落), Dipit(復興部落), Paterungan(新社部落), Kaluluwan(磯崎部落), Culiu(高山部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
s6b4mhlwellunryuneuqm9zj3siw0ll
Twan nokan
0
1565
101042
52954
2023-10-06T00:42:53Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101042
wikitext
text/x-wiki
Twan nokan(武道能敢部落)
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang Twan nokan.
88 sapah ka kneegu na sapah, 286 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 262 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 24 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 85%, Amis 3%, Bunun 2%, ni rahuq na o 1%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
epi97sjak5ovfbwtok318r2n2759d9p
T’apan
0
1566
101043
52959
2023-10-06T00:42:54Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101043
wikitext
text/x-wiki
T’apan(忠興部落)
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka alang T’apan.
30 sapah ka kneegu na sapah, 38 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 79% niqan 30 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 21% niqan 8 hiyi koia.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
t32e47j7a1z7m97tfd2ulnqobpe4hrq
Ua-asik
0
1567
101044
52963
2023-10-06T00:42:55Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101044
wikitext
text/x-wiki
Ua-asik(復興部落)
Gaga mniq Kawsyungsu Tawyuncyu ka alang Ua-asik.
112 sapah ka kneegu na sapah, 347 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 333 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 14 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 89%, Amis 1%, Cou 1%, Paiwan 4%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
h2v4szubdola6tjspqb8ea1m0tiurga
Ubung
0
1568
79668
52977
2021-10-20T14:40:19Z
WikiEditor50
373
79668
wikitext
text/x-wiki
ubung (織布)
rmabang knkla Truku ka tgmalu bi tnunan waray nuqih ka lukus, kiya uri o pusu bi pnskraya niqan bi ngahan pnseusa.
ubung o pusu bi djiyun kndsan kuyuh Truku.<ref>http://210.240.125.35/citing/citing_content.asp?id=2149&keyword=織布</ref>
qngqaya Cinun o niqan Ubung, qataq, kusut, sntruma, bgiya, kikut, gikus, wahug, jisayan, cyadan, surul, bluhing, gluq walu, dowsan.<ref>http://210.240.125.35/citing/citing_content.asp?id=1687&keyword=織布</ref>
niqan ka lukus hmuril, nii o wana snaw mdudul dmpgrig ka mtduwa mlukus, lukus nii o embanah ni geulan pshnang bilaq kangkang.
== pnyahan kari ==
[[Snakun:Truku]]
7idkolx3j3rtt4yxk304i426ltyexh8
Uganda
0
1569
95244
85738
2023-02-10T22:54:53Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q1036]]
95244
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Uganda.svg|thumb|Flag of Uganda-Kwo-ci Uganda Konghkwo.(烏干達共和國國旗)|alt=Flag of Uganda|335x335像素]]
= Uganda(烏干達) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Uganda.svg|縮圖|File:Coat of arms of Uganda.svg-Kwo-hwey.(國徽)]]
Gaga kska Meycow ka [[Uganda]], 1 00 N, 32 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 241,038 sq km(hangan na o Tg81)
(knlbanga dxgal o 197,100 sq km, knlbangan qsiya o 43,938 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 38,319,241 hiyi.
Gaga [[Kampala]] ka pusu alang paru, jiyax 9 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Uganda ga wada sugan 71.20% ka dxgal qpahan, 14.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 14.30% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Yoweri Museveni, pnaah hngkawas1986 idas 1 jiyax 29pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Location Uganda AU Africa.svg|縮圖|File:Location Uganda AU Africa.svg-Ida nkiya lnglingay nniqan.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Uganda(烏干達) =
'''Uganda Konghkwo''' (Kari Swasiri: '''Jamhuri ya Uganda, kari Ingkoku: Republic of Uganda''') splawa dha Uganda, kiya ka wa mniq Tunarac Afrika na qnlhangan kcka dxral, ntumal Pnsliyan Islam Kaygi.
== Ri-s(歷史) ==
Ana so ssediq mnniq Uganda hniti tuqar u malu bhraun dhuq brah kongweyn kngkawas 1000, binaw quri so sediq co icil mntmay dxral hini brah bntasan niya pa, ssediq saya mkla niya u ini khbaraw. Sediq Uganda dhuq brah 1700-2300 kngkawas cida, ida kiya ppsli mumaduk niya. Babaw niya daw ya bay snpeyyah Tukcka Afrika skari Batu bujoku, miyah dhuq tuhunac qnlhangan hini tnpusu mniq, madas kkla smmalu xxiluy mi burah syakay mi pnwaya seyji, kiya u phiyu qnlhangan Kitara.
== Ceng-c(政治) ==
Soto saya pa weynso qnlhangan mi pusu tunux mpdudul seyhu uri; soto ka smkaul taxa congri dmayaw hyanan qmpah. Mpsalu waya qnlhangan ka kokomin taykay, niqan 445 hiyi, iyax mntxan diyax qpahun u 5 kngkawas, hbaraw hiyi ka spuda seyngkyo knbeyhing umau, niqan duma hiyi u spuda heytay mi duma pnsliyan pusa hangan.
=== Qnnaqah(腐敗) ===
Seyhu Uganda pa wada srngaw Toming Kwoci u qnnaqah bay seyhu knkana qnlangan ka seyhu Uganda uri, 10 teyngsu ka mttuku niya u wana balay 2.4 teyngsu ka nanga dha teyngsu.
=== Singcng cyuhwa(行政區劃) ===
Knkana qnlhangan Uganda u psnakan 112 ka Cyu, kana Cyu niyi u pspuwan 4
Lnlingay Cyu, trahuc Cyu u phiyu Keyng. To bay psnakan pusu sangyey uxay
daw alang mkbrnux singcng ka tmhangan.
[[Patas bntasan:Centrum kampala.jpg|縮圖|File:Centrum kampala.jpg-眺望首都坎帕拉]]
[[Patas bntasan:US ARMY AFRICA 0003.jpg|縮圖|File:US ARMY AFRICA 0003.jpg-美軍直升機和烏干達傳統服飾男子]]
== Ti-ri(地理) ==
Ugan da ka qnlhangan kcka dxral, msdalih ou langu qsiya, mray so Langu Wetoriya, Langu Apot, Langu Aydhwa mi Langu Kiyaka. Knkana qnlhangan u wa mniq babaw tubaraw brnux, pndkanan haypa 900m; dxral nniqan dha u to bay knkkarac mtilux. Pusu bay alang mkbrnux u to bay wa mniq ssiyaw Langu Wetoriya, kiya ka knkana soto Kanpala uri.
=== Dxral nniqan(位置) ===
Uganda u wa mniq tukcka Tunarac Afrika, lmihu hmrinas Cutaw, tudaya u msqapah Tuhunac Sudan, tuiwil u tuhuy Congo Mincu Konghkwo mslutuc, tuhunac ka mtayus Tanzania mi Luanda, tunarac ka mslutuc Kenya, kiya ka kingal uka pqriyan ucilung na qnlhangan. Knkana knbeyhing dxral qnlhangan u 241,038 pinghwang km, tuhunac daya knbaraw u 644 km, tunarac iwil knlbangan u 563 km, mntna bay lktu qtan ka hnyuwan niya.
=== Hnyuwan lnlingay(地形) ===
Alaw wa mniq Tunarac Afrika nniqan dxral unbuhan, so kiya kcka tndxral u tubaraw ka dwiyaq mi rrbuq bay ka ayu, tunarac mi tuiwil ddha nniqan u niqan tubaraw bay dwiyaq , tuiril u niqan tubaraw dwiyaq dhuq 5120m, tnkawas mhuda ka dudux dwiyaq, ayus tuiwil ka dwiyaq Lubuncojuy u knllabang 96km, haypa 4519m. Ayus tunarac ka dudux dwiyaq Okonghong u haypa 4322m, tunarac na Kongweyn Qnlhangan mi psrmalan ssanan umaduk, knbeyhing dxral u dhuq 9526 pinghwang km. Dxral nniqan tuhunac u to bay haypa 1524m balay kiya; haypa tudaya u wana balay 610m.
=== Quri qqsiya(水系) ===
Kcka tndxral Uganda u niqan ou bay yayung, Yayung Katunca u mquri Langu Wetoriya qluluy. Langu Wetoriya u mquri tudaya qluluy, mquri kcka Langu Kiyaka qluluy. Langu Kiyaka u mquri tuiwil Langu Apot dungan. Tuhunac bay Langu Apot pa niqan Yayung Kahu, tudaya balay u niqan Yayung Wetoriya. Langu Apot u niqan Yayung Apot Niro, mquri ayus qnlhangan Tuhunac Sudan qluluy. Ayus tuhunac Langu Apot ka Langu Aydhwa; mniq tuiwil tndxral qnlhangan u, niqan Langu Cyoc nina.
=== Knkkarac(氣候) ===
Afrika Telu pa ida nanaq kiya mndungus bay qtan ka lnlingay dha, Uganda u krinah bay mndungus knmalu qtan. Alaw ka kcka tndxral iiyax dwiyaq mi qsiya, so kiya knkkarac dha u ini so ktilux balay, pndkanan ka kntlxan knkkarac u ya bay sosu 15.6˚ dhuq 26.7˚ (Hwasu 60˚ dhuq 80˚) ka iyax niya, kiya mi mttuku bay qnyuxan quyux uri, knkawas knkkarac nniqan u to bay so snbliqan nniqan rbawan O Co, ana so htngayan kntlxan hidaw, binaw niqan kntltu bwihur mi tnayis quyux; pndkanan qnyuxan quyux kcka qnlhangan pa mniq hmrinas 1000 kongri. Binaw kcka tndxral qnlhangan u niqan kari bay quyu niqan doku pddayak, sediq mi tnbuwan u yahan balay pqraqil knttu, so kiya u pkhtur bay ddaun qpahun pkrana knkana qnlhangan.
[[Patas bntasan:Uganda - ad on van in Kampala.jpg|縮圖|File:Uganda - ad on van in Kampala.jpg-國營入股的行動電話公司車輛]]
[[Patas bntasan:Lira Uganda 2010 01 04.JPG|縮圖|File:Lira Uganda 2010 01 04.JPG-利拉市]]
[[Patas bntasan:Uganda students.jpg|縮圖|中學]]
== Cing-ci(經濟) ==
Knmalu balay ka dxral Uganda, kwangcan u niqan dong, ku uri. Qqpahan pnwalang ka pusu balay bumun keyjay, niqan 80% biyax mpqpah ka qmpah pkrana qpahan pnwalang. Alaw spuda dndulan sntamasu na dxral qmlahang ka keyjay, kiya ka pnhuma sngcan kahuy ka knou bay nngalan pila ka cuko.
=== Qqpahan Pnwalang(農業) ===
Mttuku balay ka qsiya Uganda, knmalu balay ka dxral, binaw uuda dha qmpah qnpahan u ida muru uuda cbiyaw, kcka qnlhangan u 82% sediq ka kasi stama mi psptama quri qqpahan pnwalang mudus (Kngkawas 1999), knlbangan dxral ndanan tmabun u niqan 42514 pinghwang km, kcka qnlhangan nngalan knkana sngcan u niqan 22.5% ka snpeyyah pnhuma pnwalang. Qpahan pnwalang u spuda pnwaya tiping mpqpah pnwalang, qpahun qnpahan u spuda qridin ka muda, pusu balay pnhuma qnpahan pa niqan kahuy, wata, wasaw puqan, ociya, sibus, qhuni nori mi kri tuiwil sar. Kiya uri u, Uganda pa phuma quri trabus, kawryang, abura pima, blbun urung miric, macu, bunga qhuni, bunga mi ssukay. Macu ka pusu bay uuqun pnsltudan sediq Uganda, nniqan knmalu dxral niya u blbun urung miric ka pusu balay uuqun, uuqun mi pphmaun u malu mn2 mehu ka 1 knkawas, qtan ka so niyi pa, quri so uuqun u uka ka ini ttuku ka kcka qnlhangan.
=== Qqpahan tmabu(畜牧業) ===
Qqpahan tmabu Uganda u mrana balay uri, duma dwiyaq kcka qnlhangan u kiya ka nniqan dxral buwan, knkana qnlhangan u niqan dapa, miric, babuy. Ubal qraqil ka pusu balay sbari nganguc uri, binaw hhiyi mi miruku dapa u ini ttuku ddiyun qnlhangan dha nanaq.
=== Qqpahan tnqcurux(漁業) ===
Qqpahan tnqcurux u mndungus balay uri, Langu qsiya mi yayung kcka qnlhangan u niqan qqcurux ka kcka qqsiya uri, to bay wa mniq Langu Wetoriya mi Langu Apot hiya ka pnyahan qqcurux, kcka qnlhangan pa niqan ya bay 5000 ka tbuwan qqcurux.
=== Qqpahan kwang(礦業) ===
Mndungus bay ka kwang cang Uganda, binaw nou bay ka ini kri nina, pusu bay kwang cang u niqan wu, si, dong, seykay, timu, msama btunux yu, btunux
rinhuy, jong, cyeyn, king, pi, ging, po, sin, dan mi rinswanyeyn.
=== Kongyey(工業) ===
Kongyey Uganda u wada mrana balay uri, wata, kahuy, mpsalu sato mi kmuruc qhuni, kongyey u wisu kndudul syeyntayhwa. Spuda biyax qsiya peyyah deyngki, koba smeynto, xxiluy, qqiya sapah mi qmpi sinaw knkana kongyey u wisu mrana kana. Qqsiya mi deyngki ka lxanan bay pkrana kongyey Uganda.
[[Patas bntasan:Fort Portal - Flickr - Dave Proffer (4).jpg|縮圖|File:Fort Portal - Flickr - Dave Proffer (4).jpg-福德波特鎮]]
== Cyaw-tung(交通) ==
Ppanan rulu Uganda u mndungus sunca uri, ppanan basu mi ppanan kisya u ida so sotu Kanpala ka pusu balay mi smquri nganguc pkrana. Ppanan rulu u ida ppanan basu mi hayya ka pusu balay, knbbaraw kana elu beyhung u 70,746 km, niqan 16,272 km ka elu beyhing hndan krotan, kcka niya u niqan 915 km ka
Elu beyhing hndan dha seyng, 4828km ka elu beyhing cweyntyeynho, kiya mi 13000km sngari ka tu2 malu elu beyhing. Knkana knbbaraw elu kisya ka 1244km. Ana so uka trduwan asu ka Uganda, binaw mndungus balay ka ppana asu kcka dxral, asu Langu Wetoriya u malu ppwaluk qnlhangan Kenya mi Tanzania, Langu Apot u malu lmutuc musa Kango, Langu Kiyaka mi mmusa Langu Apot ka Yayung Niro u to bay niqan ppanan asu kana, asu panan sediq mi asu mhaqun qqiya u tqapur balay qtan.
[[Patas bntasan:Kampala - Flickr - Dave Proffer (14).jpg|縮圖|File:Kampala - Flickr - Dave Proffer (14).jpg-香蕉產業]]
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Kngkkawas 1860, Kiristo kyo mi Islam kyo u swarang dhuq Uganda. Spuda kngkawas 2002 mnhdu smpu knhbrawan hiyi sediq, niqan 85% knhbrawan hiyi sediq ka Kuriscyang. Quri so sinjya pa, Roma Teyns Kyo ka 41.9% hiyi sediq, hiti daw Burah Kyo ka 35.9%, tikuh balay sinjya ka Tongcng Kyo, 12.1% knhbrawan hiyi sinjya ka Muslim.
Uganda ka knkana kcka qnlhangan qnlangan tu2 tikuh bay kngkawas weysu qnlhangan, kngkawas 2014 u wana balay 15.5 kngkawas.
[[Patas bntasan:Matugga.jpg|縮圖|File:Matugga.jpg-馬土加鎮]]
== Kari(語言) ==
Ou bay joku ka Uganda, kcka u uka ka mabang bay hbaraw joku. So kiya ana eygo ka kari ddiyun seyhu, binaw ou balay kluwan ka kari. Uxay wana kari Ingkoku, kari Oluganda na Bantu joku u srngaw dha balay uri, kiya u niqan sapah pyasan ka dmuwi ka dmuwi kari niyi tmsa.
== Bungka(文化) ==
Bungka joku u ou kluwanan, Amin ka dmuwi biyax qmlahang cida u mnbiyax
bay lmiwaq sediq Asia (Pusu balay ka sediq India), saya dungan u hbaraw balay
sediq ka tbrinah miyah Uganda Dungan.
== Ttgesa(教育) ==
Pyasan Kanpala Makayrere ka pusu balay pyasan Uganda uri.
== Ccamac (野生動物) ==
Mndungus balay knou bay kluwanan ccamac ka Uganda, muru tunarac mkngahu Langu Aydhwa mi ssiyaw tuieil daya Langu Cyoc, kiya ka knbeyhing 1800 pinghwang km sngari na Elisabet kongweyn; kcka u niqan ou bay tqapur qalux singsing, rungay bering mi beyhing biyaq. Bbuyu congsin u niqan beyhing dapa ngucun, dapa lmiqu, rayung, lqlic mi miric ring. Mkngahu Langu ka pssliyan mniq homa mi eyu, niqan qalux sinyo, bhuway sinyo mi rqbux bbaraw waru mi kari bay lmlamu ccamac uri na, kiya mi mqliyang rakaw ubal niya ka qduda lalay, ingwu mqbulic mi cing tunux kwan mi ou kluwanan qqduda.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
1jss91w4tt6y31in02f2pb4wfxtawq9
Uhuru Kenyatta
0
1570
81858
81825
2021-11-17T11:11:43Z
HuwacBasaw1234
49
/* Uhuru Kenyatta(烏胡魯甘耶達) */
81858
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Uhuru Kenyatta.jpg|thumb|Uhuru Kenyatta|alt=Uhuru Kenyatta.jpg]]
Uhuru Kenyatta
Mntucing hngkawas 1961 idas 10 jiyax 26 ka Uhuru Kenyatta ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Kenya]] ta sayang o kiya ka Uhuru Kenyatta, pnaah hngkawas 2013 idas 4 jiyax 9 pnrajing kmlawa klwaan.
= Uhuru Kenyatta(烏胡魯甘耶達) =
== Kndusan(生平) ==
'''Uhuru Kenyatta '''ka laqi na Kenya muwaya balay tu1 pnrdingan phiyu qnlhangan soto Jomo Kenyatta. Hangan niya Uhuru mniq kcka kari Kiswahili dungus niya ka ‘Mtrawah’, smatang spuda hiya madas rdax mtrawah hiti quri qnlhangan. '''Uhuru Kenyatta''' mnniq Nairobi na Pyasan Tukcka Saint Mary muya, lngkawas 1979 dhuq kngkawas 1980 mniq qmpah Kenya Sangyey Ginghang. Snpeyyah mnhdu muyas pyasan tukcka daw, wada mquri Amirika Pyasan Tubeyhing Amherst College muyas smluhay keyjay, seyji mi seyhu swey. Snpeyyah mnhdu muyas pyasan Tubeyhing Amherst College tbrinah miyah Kenya, wada phiyu cuko pnyahan pnwalang na kojyo Wilham Kenya Limited.
Kngkawas 2002 cida, rmirih ccngtang Kenya Afrika Minjoku Ryeynmong muda seyngkyo soto mi wada ini baka, mhdu Kenya Afrika Minjoku Ryeynmong qnbsyaqan 40 knkawas qmlahang qnlhangan.
Kngkawas 2005 prading, ngalan Kenya Afrika Minjoku Ryeynmong cusi.
'''Uhuru Kenyatta''' u wada hliyan mniq iyax kngkawas 2007 seyngkyo soto cida, dmudul kngkawas 2007-2008 Kenya Qnrqilan, qnrqilan niyi u ya bay 1300 hiyi sediq ka wada mhuqil, beytaq so ini pndungus psbalay ka qcahur minjoku Kenya.
Kngkawas 2014das 12, Kwoci Sings Hoying u wada malax pquri '''Uhuru Kenyatta ''' Kngkawas 2014 idas 12, Kwoci Sings Hoying u wada malax pquri '''Uhuru Kenyatta''' na hmili Cumi Tbrinah Ssediq. Kwoci Sings Hoying keynsakwan Fatubensoda mniq kcka 1patas rmngaw, seyhu Kenya ini sruwa psupu qmpah wada madas ‘Krinah Mqriqu’ ka uuda niyi. Pkla kari ka hiya, nasi niqan knou cngcyu ka pcriyu pa, rngiyun niya ka biyax muda mntxan tmiyu kokoso dungan.
Kngkawas 2013 idas 3 cida, '''Uhuru Kenyatta''' u wada mbiyax mangal 50.07% hyo niya mi wada na ini baka ka pnsung hiya Raila Odingga, wada mntu4 soto Kenya ka '''Uhuru Kenyatta.'''
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
428cdmbpnuwv40yl54gy6fl2q2ckj73
Ukang
0
1571
101045
52990
2023-10-06T00:45:41Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101045
wikitext
text/x-wiki
Ukang(烏槓部落)
[[Snakun:Truku]]
Gaga mniq Hwareyseyn Jweysweysyang ka alang Ukang.
288 sapah ka kneegu na sapah, 700 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 13% niqan 89 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 87% niqan 611 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis35%, Paiwan1%, Truku4%, Tayal1%, Bunun2%, ni rahuq na o1%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
0xbh90agc2ejpb44vcnleveecefnq5q
Ukraine
0
1572
104962
85960
2024-08-16T09:51:08Z
185.204.69.97
104962
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Ukraine.svg|thumb|Flag of Ukraine-Kwo-ci Ukraine (烏克蘭國旗)неофашистко-бендеровская страна|alt=Flag of Ukraine|415x415像素]]
= Ukraine(烏克蘭) =
Gaga kska Owcow ka [[Ukraine]], 49 00 N, 32 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 603,550 sq km(hangan na o Tg46)
(knlbanga dxgal o 579,330 sq km, knlbangan qsiya o 24,220 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 44,209,733 hiyi.
Gaga [[Kyiv]] ka pusu alang paru, jiyax 24 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Ukraine ga wada sugan 71.20% ka dxgal qpahan, 16.80% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 12% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Volodymyr Zelensky, pnaah hngkawas2019 idas 5 jiyax 20pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Lesser Coat of Arms of Ukraine.svg|縮圖|File:Lesser Coat of Arms of Ukraine.svg-Kwo-hwey(國徽)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Ukraine (烏克蘭) =
[[Patas bntasan:Europe-Ukraine (disputed territory).svg|縮圖|File:Europe-Ukraine (и не контролируемые).png-Ida nkiya lnglingay nniqan(自然地理位置)]]
Ukraine (Kari Ukraine: Україна, Roma hwa: ''Ukrayina; phnang kari Ukraine:'' [ukrɑˈjinɑ])) Wa mniq Tunarac Oco na Konghkwo, tuhunac u lmutuc Ucilung Qalux, tunarac u lmutuc Russia, tudaya u msdalih Belarus, tuiwil u tuhuy mllutuc Poland, Slovakia, Hungary, Romania mi Moldova knou bay qnlhangan mllutuc. Ukraine ka Oco tu2 knbeyhing dxral qnlhangan, msnul Russia, knhbrawan hiyi sediq u 4220 knbkiyan hiyi (Ini spuwi ka wada pdyakan mangal Russia ka Crimea mi Sevastopol, kngkawas 2015 idas 9 diyax 8). Lnlingay nniqan u wa mniq tnayus Oco ryeynmong mi Dukuricu Kwosyey, kiya ka tuiwil qnlangan mi Russia nniqan seyji pnstrngan, kiya ka Teynskyo wenmin mi Tongcng kyo wenmin na nniqan pnstrngan uri.
Mniq 9 th cida, dmuwi Ukraine sotu Kiev ka ngalan tukcka pusu, cbiyaw balay Tunarac sediq Slavic wada phiyu tukingal minjoku qnlhangan Kiev Rus, mnuda mbiyax balay uri han, dhuq 12 th ka wada mkrhak. Kndadax 14 th tukcka prading, Ukraineu wada yahan qmlahang Kingcang Horde, Poland wangkwo mi Lithuania Takongkwo ka skkingal qmlahang. Mniq Beyhing Tudaya Mccbu (Kngkawas 1700-1721) daw, Ukraine u wada yahan yahan ppluk kyapan biyax icil Dungan. 19 th cida, ou bay dxral Ukraine u wada mnRussia Tikwo, msngari niya daw dxral qlhangan Austro Tikwo. Mniq Tumn1 Qnlangan Beyhing Mccbu mi Russia Koming mrrudu cida, Ukraine u mnniq kngkawas 1917 dhuq kngkawas 1921 mllbu bay dukuricu. Mniq babaw mccbu kcka dha nanaq daw, Ukraine Suweyay Syakay Cuyi Konghkwo mniq kngkawas 1922 u wada mtumal Suryeyn pusu bay pnhiyun na Cyamong Konghkwo uri. Bukuy daw dhuq babaw Tumn2 Qnlangan Beyhing Mccbu mnhdu daw, ida na qlhangan Poland ka tuiwil Ukraine u wada kyapan ngalan Suweyay Ukraine. Mniq kngkawas 1945, Ukraine u mnUN pnrdingan balay pnhiyu qnlhangan uri.
== Ri-s(歷史) ==
Spuda patas ndanan kawku, Ukraine u niqan snkuwan dha nCbiyaw Btasil Jiday mi nBurah Btasil Jiday na turak Cbiyaw Balay Sediq. Kcka tndxral Ukraine quri so mchdil balay Cbiyaw Btasil Jiday spuwan snthiyaq diyax saya daw niqan 2 knbkiyan kngkawas brah cida dhuq 3 knbkiyan kngkawas brah cida na thiti hari rncuhan matas nCbiyaw Btasil Jiday.
Rikisi Ukraine ka sediq Vikings mniq kongweyn 9 th phiyu qnlhangan Kiev Rus na pusu balay nniqa, kiya ka kkawas hari niyi Russia Cpncuyi pkrana knnama balay nniqan uri. 10 th brah mi bukuy, Tunarac sediq Slavic knkingal alang mniq nniqan Ukraine saya mnsupu wada mnCbiyaw Ros bujoku, kiya ka phiyu qnlhangan Kiev Rus. Spuda qnita dha knkla rikisi, wada dha ngalan Kiev Rus ka 3 saya Tunarac sediq Slavic (Belarus, Russia mi Ukraine) na brah niya. Furadimir 1th Sweyyatosrawiki mi laqi niya Cucoyarosrahu qmlahang cida, wada ngalan kiya ka Kiev na mbiyax balay cida. Cida ka dhiya u wada smluhay Tongcng kyo, wada smmalu Ros hwatyeyn uri. 12 th dhuq 14 th, Kurosu seyji, keyjay, bungka congsin u snpeyyah Kiev mquri tunarac daya na Furadimir knpriyux, mtmay rikisi Ros u yahan kmuyak txtatx ka cida, Kuros bujoku u wada kndudul pkrhak sediq Russia (sediq Beyhing Russia), sediq Ukraine (Tiping sediq Russia) mi Belarus tu3 cusi. Kiev Rus u mniq 13 th wada yahan knrmux kyapan Mongolia Tikwo.
Spuda kngkawas 1187 Kiev tuhunac mquri llmiqu nniqan na qringan Pereyasrahu kongkwo na qmlahang Furadimir Korepowiki ka wada mrdang, Ipacyeyehu ka mnku patas matas ‘Ukraine u alaw hiya muda muyas’ (ѡ нем же оукраина много постона,o nem že ukraina mnogo postona). Babaw niya mkpiya 10 kngkawas mi kcka th kari niyi u wada ngalan tmiyu Kayjwesia Worinia, Puskhu, Ryangcan quri icil Rus ini pntna na ayus nniqan. Snpeyyah niyi u hangan Ukraine prading pcriyu da.
== Ceng-c(政治) ==
=== Pnwaya seyji (政治制度) ===
Ukraine u muru muda 3 biyax psanak phiyu na uuda seyji, kiya ka qnlhangan na Phiyu waya, Sndhu waya mi Muru Qmpah Biyax, to bay muru pnwaya keyngpo ayus mi muda nanaq pndungus niya biyax. Keyngpo u psdhuq Ukraine pusu biyax, dukuricu, mincu na hwacu qnlhangan. Soto ka rmirih qnlhangan na knbeyhing weynso; knbeyhing bay rata ka pnwaya cikwan; neyko ka singcng cikwan, psquri soto seykining. Ukraine Gikay u muda pnwaya 1 yingkay, Gikay ka Knbeyhing bay Rata, kiya ka qnlhangan knbeyhing bay pnwaya cikwan, Knbeyhing Rata knhbrawan hiyi u 450 sediq giying. Knbeyhing Rata na giying U ida spuda sediq msdurux seyngkyo pnhiyu, iyax diyax qpahun u 4 kngkawas.
Soto seyngkyo u dmuwi ini pusa hangan msdurux spuda sediq seyngkyo, iyax diyax qpahun u 5 kngkawas, mntna taxa hiyi qpahun soto u naqah mslutuc mn2 mangal qpahun (10 kngkawas). Kiya mi congri seyhu u spuda soto pusa hangan mi smruwa ka gikay daw kiya ka malu psdhuwan phiyu.
=== Cngtang (政黨) ===
Ukraine u muda pnwaya knou tang, dhuq kngkawas 2020 idas 1, knkana cngtang wa mniq Ukraine Shwabu pusa hang na u niqan 349 cngtang.
Nniqan bay hangan niya u:
* Petros Porosnko citwan ‘Dantay’
* Knkana Ukraine Ryeynmong ‘Cukwo’
* Knkana Ukraine Ryeynmong ‘Mtrawah’
* Yoriya Timosnko Ryeynmong
* Ritwen Ryeynmong
* ‘Nita Ukraine’ Jnmin Ryeynmong
* Ticyu Tang
* Jnmin Tang
* Quli Jnmin Tang
* Jnmin Mincu Tang
* Jnmin Cwey Tang
* Ukraine Cinpu Syakay Tang
* Ukraine Syakay Mincu Tang
* Knpriyux mi Bnkuwan Tang
* Ukraine Jnmin Undo
* Kiristo Kyo Mincu Ryeynmong
* Ukraine Msama Tang
* Ukraine Syakay Tang
* Ukraine
* Ukraine Jnmin Tang
=== 2004-2005 Rakaw Mnmudu Komin. ( 2004-2005年橙色革命) ===
Kndadax Ceorgia muda Phpah Pakaw Meykuy Koming daw, Ukraine u wada muda Mnmudu Koming (splawa dha Riku Koming uri). Mincupay, Nita Ukraine’ Jnmin Ryeynmong na Yosnko wa pusa kari tumn2 meytaq hyo seyngkyo mqbling cida, mniq tumn3 meytaq hyo mbiyax mi wada mndungus mangal soto. Babaw Mnmudu Koming daw, Yosnko na Ukraine seyhu smdhu bay mincwey cuyi, wada niya spasu sediq qnlhangan ka keyjay yosang 80%, so niyi ka ndanan u wada mchdil bay tonghwo pongcang, qnbliqan kdusan sediq u wada kasi elih balay. Uxay wana so niyi, hana mntutuy ka msdalih Tuiwil na seyhu u ini sangay mtdiyal kddiyax, Yosnko cucngtang ‘Nita Ukraine’ Jnmin Ryeynmong tuhuy hnyuwan muda dmudul gikay na Yoriya Timosnko Ryeynmong u mtdiyal, congri Timosnko u wada plixan qpahun, kngkawas 2006 na kcka seyngkyo kwohuy u msdalih Tuiwil seyhu ka mtuting, msdalih Russia niya na Anukowiki ka wada lmutuc mangal qpahun congri Dungan, tumn2 mtutuy mangal biyax qmlahang. Kngkawas 2007 Yosnko u wada knama ptalax kwohuy, muda burah seyngkyo kwohuy, msdalih Tuiwil Timosnko Ryeynmong mi Nita Ukraine Jnmin Ryeynmong ka wada mangal hmrinas dmka knhbrawan giying, Timosnko Dungan ka wada phyuwan congri.
Kngkawas 2010 Ukraine soto seyngkyo, msdalih Russia na Anukowiki brah congri mniq tumn2 meytaq hyo wada mangal 48.95% hyo mbiyax, mntxan mtutuy mangal biyax qmlahang.
=== 2013 msdalih Omong knciyuk pkla kari undo. (2013年親歐盟示威運動) ===
Kngkawas 2013 puting hiti, msdalih Russia na Ukraine soto Anukowiki seyhu u wada smhdu tuhuy Oco Ryeynmong psdhu matas seyji mi mtrawah mawyi syeyi, iyux pskbiyax pnluban dha Russia, kiya daw wada mniq Kiev knciyuk seyhu pkla kari ka Ukraine msdalih Oco pay, sediq kangyi niya u meysa seyhu tuhuy Omong ppatas pnsdhuwan syeyyi, ptingun dha ka Anukowiki, knama muda seyngkyo.
Kngkawas 2014 idas 2 diyax 22, Anukowiki u alaw wada qnuqu mnuda niya
quri uuda kcka qnlhangan knbeyhing bay knciyuk pkla kari ka hiya, hbaraw bay
sediq kangyi u wada phqilun heytay mi keysacu, wada spuda gikay pamweyn
plixan qpahun na soto, kiya mi pkla kari knama mniq kawas cida idas 5 diyax
25 muda soto seyngkyo. Anukowiki u wada qduriq Russia saya, miying
seyji qqlhangun Russia.
=== Kngkawas 2014 Krimia qnlqilan mi tuhuy msdalih Russia mccbu. (2014年克里米亞危機與親俄武裝衝突) ===
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/wiki/2014%E5%B9%B4%E5%85%8B%E9%87%8C%E7%B1%B3%E4%BA%9E%E5%8D%B1%E6%A9%9F Kngkawas 2014 Krimia qnlqilan] mi [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%A1%BF%E5%B7%B4%E6%96%AF%E6%88%98%E4%BA%89 Tubas Mccbu.]
Krimia u alaw hbaraw ka llutuc sediq Russia, nniqanm nmsdalih Russia, gikay dha u ini sruwa msdalih Omong sediq knciyuk niya uxay daw Ukraine rinji seyhu, qnita dha u gikay pamyeyn palax brah soto Anukowiki uuda niyi u ini puru waya. Mniq nganguc Maytan na rakaw koming cuciso jikeyng, kiya mi kcka Audsa Canan sediq Russia ka wada phqilun jikeyng (Jikeyng niyi u wada sqama puniq ka beyhing sapah konghuy mi wada phqilun ka sediq Russia) mnhdu daw, alaw qdriqun ka narac nniqan mi pnsliyan mscuqi hwannacwey na msdara canan mdudul dhuq Krimia, kiya ka niqan lnglungan dha smatang kasi dukuricu uxay daw tumal Russia. Ana so mbiyax bay hmtur ka seyhu Ukraine, Russia u mniq idas 3 diyax 2 pkla kari alaw qmlahang sediq qnlhangan dha, pkrana snkaul heytay mniq Krimia, kiya ka wada muda Krimia qnlqilan. Kongto tumal Russia daw, qnita quri so Tuiwil mi Amirika u ‘Uuda kongto kiya u ini puru waya’ ini sruwa ndanan kiya, Russia u krinah snkaul hbaraw heytay mtblayaq knrmux mangal kiya ma wada sqrasun bay sediq tndxral hiya, kngkawas 2014 thiti dmka kngkawas phiyu dukuricu butay, pndungus S-400 qmlahang tnkarac huytan mi Skay 30 skoki mccbu mi ppuniq. Spuda Krimia Konghkwo gicyo, congri mi Sevastopol su sucang mi Puting psdhu ppatas Krimia Tumal Russia Tyawwey, kiya mi wada muda pnrngawan Russia Qnlhangan Tuma mi Ryeynpang Yingkay uri, Puting u mniq idas 3 diyax 21 psdhu matas patas waya smruwa Krimia mi Sevastopol tumal Russia, Krimia mi Sevastopol kndadax cida daw wada mnRussia Ryeynpang tnpusu uri da, wada tumal Russia ka Krimia u mniq tunarac Ukraine u wada muda lmutuc uuda so niyi uri. Idas 4 prading Karkohu, Tunneck, Audsa, Rukansk u mslutuc muda msdalih Russia knciyuk mi beytaq mccbu, bukuy daw Tunneck, Rukansk ddha dxral niyi ka wada pkla kari dukuricu, psanak phiyu Tunneck Jnmin Konghkwo mi Rukansk Jnmin Konghkwo, kiya dmudul psrading Burah Russia Ryeynpang, tuhuy seyhu Ukraine knciyuk mccbu.
== Way-cyaw (外交) ==
Dhuq kngkawas 2019 cida, Ukraine u wada tuhuy 187 qnlhangan muda cyeyncyaw, kiya mi niqan 185 ka ida niqan tasuci pnluban dha pwaluk waycyaw.
== Cyun-su (軍事) ==
<gallery>
Patas bntasan:ГВКГ.jpg|Kwori Rucyun Byoing.
Patas bntasan:Гармата на Хрещатику під час тренувального маршу 22 серпня 2014 IMG 7651.JPG|Pawping Heytay Ukraine.
Patas bntasan:AT-105 Saxon Ukrainian Armed Forces.jpg|Ingkoku pbari smudan niya Saksyun Tangku quri Ukraine mi tumal mccbu.
Patas bntasan:Ukrainian BM-21 Grad Bastion-02 in Kyiv, Ukraine on 22 of August, 2014 IMG 7655 05.jpg|BM21 Ou Bali Puniq Hwocyeyn.
Patas bntasan:Tochka-U, Kyiv 2018, 01.jpg|OTR-21 Cansu Huytan.
Patas bntasan:Ukrainian Ground Forces paratroopers assigned to the 95th Separate Airborne Brigade descend over the International Peacekeeping and Security Center in Yavoriv, Ukraine, July 9, 2013, as part of Rapid Trident 130709-O-ZZ999-003-UA.jpg|Heytay Ukraine T95 Rakasang Su.
Patas bntasan:Belgian Air Force Days 2018 (44602666791).jpg|Skoki Su-27 Ukraine.
Patas bntasan:BM Oplot, Kyiv 2018, 02.jpg|T-84 ‘Pawrey’ Pusu Mccbu Tangku.
Patas bntasan:BTR-4, Kyiv 2021, 13.jpg|BTR-4E.
Patas bntasan:Kozak-2, Kyiv 2021, 10.jpg|Kozak-2.
Patas bntasan:Kraz 6322.jpg|KRAZ-6322.
Patas bntasan:Novator, Kyiv 2021, 10.jpg|Novator.
</gallery>
[[Patas bntasan:Ukmapzhs.png|縮圖|Juga Tndxral Ukraine]]
[[Patas bntasan:Ukraine topo en.jpg|縮圖| Juga Lnlingay Tndxral Ukraine]]
== Sing-ceng cyu-hwa (行政區劃) ==
[[Patas bntasan:Ukraine Base Map.png|縮圖|Juga Tndxral Ukraine|置中]]
Singcng cyuhwa Ukraine knkana u psnakan 3ci, kcka 1ci singcngcyu u knkana 24 Sing Co, 1 Cucu Konghkwo, 2 Cusyasu, knkana 27 singcng cyuhwa. Wa truma bntasan niyi kana:
* Kiev Co
* Mannica Co
* Nepocng Co
* Tunceck Co (Duma dxral u balay bay wa qlhangan Tuneck Jnmin Konghkwo)
* Jutomir Co
* Waykrpacyen Co
* Caporocyey Co
* Ivano-Hwarankohusk Co
* Kirowokoro Co
* Rukanks Co (Duma dxral u wada qnhangan Rukanks Jnmin Konghkwo)
* Liwehu Co
* Nikurayehu Co
* Audsa Co
* Potawa Co
* Rohuno Co
* Sume Co
* Cyernopor Co
* Karkhu Co
* Horsong Co
* Homerinicki Co
* Cerkaso Co
* Conihuci Co
* Cirnikohu Co
[[Patas bntasan:Скелі Демерджі.jpg|縮圖|Knmalu bay qtan ka mkngahu ucilung Krimia Pantaw. ]]
== Ti-ri (地理) ==
[[Patas bntasan:Києво-Печерська лавра (2).jpg|縮圖|Muda sotu Kiev ka Yayung Nepo]]
Ukraine wa mniq tunarac Oco, knbeyhing dxral u 60.37 pinghwang km (ya bay knbeyhing dxral ida mnSuryeyn 5.3%), tunarac tuiwil knbbaraw 1300km, tuhunac tudaya 900km. Tuhunac msdalih Ucilung Yasu mi Ucilung Qalux, dxral tunarac daya u lmutuc Russia, tudaya msdalih Belarus, tuiwil u lmutuc Poland, Slovakia mi Hungary, tuhunac u lmutuc Moldova mi Romania. Ukraine u to bay nniqan mntunarac Oco brnux, knbeyhing bay dudux dwiyaq ka wa tuiwil Tudu dwiyaq Korpacyen na dwiyaq Kowirra (Haypa 2061m). Kngkkarac mnmuxul telusing kngkkarac, tuhunac mkngahu ucilung Krimia Pantaw ka kngkkarac yajotay.
[[Patas bntasan:20 hryvnia 2018 front.jpg|縮圖|Klabuy pila Ukraine 20 korihuna brah]]
== Cing-ci (經濟) ==
[[Patas bntasan:FANUC R2000iB AtWork.jpg|縮圖|ZAZ Rulu kojyo congcwang koba]]
Ukraine u qnlhangan qqpahan kong nong ka mrana. Congkongyey mniq kcka kongyey pusu na balay, quri so meytan, kmari king, smmalu kikay mi hwaswey kongyey kiya ka wada msyeyntayhwa keyjay na pusu buc dmkuh. Dxral Ukraine u mndungus balay, pnhuma pnwalang u uuqun bbuwax mi mmugi, chiya sama, syangjukuy, lipas, bbaraw cyeynwey yama ka pusu.
== Knhbrawan hiyi sediq mi snlhayan snhiyan (人口與宗教) ==
Knhbrawan hiyi sediq Ukraine bsiyaq kawas u ida kiya msbukuy mrana, kngkawas 2006 knhbrawa u 4688.64 knbkiyan. Kiya u mniq kngkawas 2004 idas 6 diyax 1, knhbrawan hiyi Ukraine u 4746 hiyi, kcka niya sediq alang mkbrnux u 3210 knbkiyan hiyi, knhbrawan hiyi sediq alang nongcwen u 1540 knbkiyan hiyi. Knkana qnlhangan pndkanan knhbrawan mitu knpinghwang km u 85 hiyi sediq.
Knhbrawan hiyi mitu balay nniqan u Tunneck Co, Co hini knhbrawan hiyi sediq u dhuq 470 knbkiyan hiyi sediq, kcka niya wa mniq alang mkbrnux ka hbaraw balay, kiya ka 420 knbkiyan hiyi sediq, knhbrawan hiyi nongcwen u wana balay 46 knbkiyan hiyi sediq. Thiti daw Nepo alang mkbrnux Petros Rohu Co (350 knbkiyan hiyi), Karkhu Co (286 knbkiyan hiyi), Liwehu Co (260 knbkiyan hiyi), Rukanks Co (245 knbkiyan hiyi). Knhbrawan hiyi sediq Kiev Su u 260 knbkiyan hiyi. Knhbrawan hiyi sediq Audsa Co u 242 knbkiyan hiyi, Krimia Cucu Konhkwo u 200 knbkiyan knhbrwan hiyi sediq, Caporocyey Co u 189 knhbrawan hiyi sediq, Kiev Co u 179 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq, Mannica Co u 173 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq, Potawa Co u 158 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq, Homerinicki Co mi Ivano-Hwarankohusk Co u pn140 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq, Cerkaso Co u niqan 137 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq, Jutomir Co u 135 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq, Sume Co mi
Waykrpacyen Co u pn125 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq, Nikurayehu Co u 124 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq, Cirnikohu Co u 120 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq, Rowen Co u 116 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq, Horsong Co u 115 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq, Cyernopor Co u 112 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq, Kirowokoro Co u 110 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq, Worun Co u 104 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq. Ini hari khbaraw hiyi sediq u Conihuci Co-91.3 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq. Saywastopor Su u niqan 37,8 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq ka mniq hiya.
== Wun-hwa (文化) ==
[[Patas bntasan:80-391-0151 Kyiv St.Sophia's Cathedral RB 18 2.jpg|縮圖|Wa mniq Kiev ka Sng Sohuyya Beyhing Pnrhulan.]]
Bungka Ukraine u mndungus balay, juga dha sabura, parey, rmweri mi inggaku u mniq kwoci pa niqan malu balay hangan niya. Russia wenswey na tama Kwokori u snpeyyah Ukraine mquri qnlangan, Ukraine u kiya ka Torstay niqan bay hangan “Mudus Dungan” rikisi rriyan utay uri; wada dndulan ka mkpiya mtlutuc sediq Cyokoku ka niqan bay hangan bntasan patas “Hmnuya Smnmalu Ka Xxiluy”, kiya mi mnnatas niya u kiya ka sediq Ukraine Austorohuski. Ukraine u niqan qnlangan niqan bay hhangan na rikisi bungka alang mkbrnux Kiev, wada dha splawa ‘Bubu Knkana Alang Mkbrnux Russia’, niqan uri ka 950 kngkawas rikisi ka Sng Sohuyya Beyhing Pnrhulan.
== Ttgsa(教育) ==
Ukraine na kyoiku u mrrana balay, niqan mndungus bay kyoiku tisi, hiya u wada lmutuc ida na ticu Suryeyn cbiyaw, kiya ka knkana pyasan laqi tiring, putong kyoiku, cuyey cisu kyoiku, tukcka cwanyey kyoiku, tubaraw kyoiku.
Ukraine u niqan knkana 979 pyasan tubaraw . Spuda knkingal pyasan tubaraw ini pntna hniwan mi pnyasan ratuc kiya ka phiyu 4 ini pntna pnsnakan ratuc. Saya u niqan tu1 ci, tu2 ci pyasan u niqan 664 sapah pyasan, tu3 ci, tu4 ci pyasan u niqan 315 sapah pyasan. Niqan bay hnhangan na pyasan tubeyhing pa niqan: Pyasan Tubeyhing Kiev (Kana bay hangan niya u Pyasan Tubeyhing Kiev Taras Sohucinko, quri so uuda singcng pa kocyo u msdurux pquri soto seykining), Pyasan Tubeyhing Ukraine Pnhiyu Qnlhangan Cisu (Pyasan Rikong Kiev), Pyasan Tubeyhing Pnhiyu Qnlhangan Mawyi Keyjay Kiev, Pyasan Tubeyhing Pnhiyu Qnlhangan Hangkong Ukraine, Pyasan Tubeyhing Pnhiyu Qnlhangan Karkohu, Pyasan Tubeyhing Pnhiyu Qnlhangan Riwihu, Pyasan Sweyweyn Inggaku Audsa, Pyasan Sweyweyn Inggaku Caykohuski uri.
== Ti-yu (體育) ==
Mtur boru ka tu1 undo Ukraine, tna mniq Suryeyn cida daw kiya ka Suryeyn Qnlhangan Mtur Boru Tuy pa wada phiyu hbaraw bay niqan beyhing hangan na mpsboru niya, kiya mi wada dukuricu daw niqan mtutuy uri ka mpsboru niqan bay hnhangan qnlhangan niya mray so Andryey Sohucinko. Kiev Tinamo tuy ka kcka qnlhangan sqrasun balay dha mpsboru. Kiya uri u Ukraine pa quri so storing qsiya, mptalang tyeyncing, ticaw, jotaw kluwanan undo u mbiyax balay uri.
== Mey-ti (媒體) ==
Ukra sinbung ciko mqlahang pumn ka Ukraine Qnlhangan Pradiyo Treybi Sinsi Cngco Yingkay, brah niya han pa Ukraine Sinsi Cngcobu, mnUkraine neyko, pusu na seykining u mptusa Ukraine sinbung ciko cngco, qmlahang uuda mi pprngaw pkmalu uuda.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
8qn9qoma9dv6579rnxmshmi4ssk62b5
Ulaljuc
0
1573
101046
52998
2023-10-06T00:45:43Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101046
wikitext
text/x-wiki
Ulaljuc(泰武/吾拉魯滋部落)
Gaga mniq Pingtung Taywusyang ka alang Ulaljuc.
225 sapah ka kneegu na sapah, 915 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 896 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 19 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan95%, Bunun1%, ni rahuq na o2%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
4l32wht88k3m8ku9z9115879qja1irw
Ulay
0
1574
103099
101047
2024-05-01T11:00:47Z
Kari Seediq
1940
103099
wikitext
text/x-wiki
== Ulay(烏來部落) ==
Gaga mniq Sinpeysu Uraycyu ka alang Ulay.
871 sapah ka kneegu na sapah, 2,734 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 41% niqan 1,130 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 59% niqan 1,604 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 37%, Amis 2%, Bunun 1%, Paiwan 1%.
== Ulay(清泉部落) ==
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka alang Ulay.
189 sapah ka kneegu na sapah, 511 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 92% niqan 468 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 8% niqan 43 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 86%, Saysiyat 3%, ni rahuq na o 2%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
Hangan alang Alang Cing-cyueyn【Ulay】
== Thuyang alang (部落特色) ==
Pnseanak alang Paru bi brnuxan ayug yayung ni alang.
== Nniqan alang (所在位置) ==
Sin-cu-seyn Wu-fung-syang Taw-san-cun.
== Klbangan (範圍) ==
Llbangan Gaga meigi ni daya qsiya ayug Sang-ping-si.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
Llingay nniqan brnuxan.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
Pgkla ppanan rulu kung-ru:Paah wayay elug pstlaway Sin-cu, mquri seyn-taw 122 rmgriq rulu, muda Cu-tung, Wu-fung mnuda elug bling Taw-san do uxay biyaw dhuq da.
◎Duma:Kndadax Sin-cu-s teapa Sin-cu Qe-yun mquri Cu- tung, kiya ni kndadaxCu-tung priyux rulu teapa Sin-cu qe-yunmquri Cing-cyueyn do kika pdhuq da.
== Mlutuc syusan teync (電子地圖連結) ==
Mlutuc teyn-c ti-tu.teyn-c ti-tu alang.
== Nniqan seejiq alang (部落所屬族群) ==
Klgan seejiq alang Atayal.
== Skari kari (使用言語) ==
Skari kari [[kari Atayal]], [[kari Tlu]].
== Snhiyaan (宗教信仰) ==
Snhiyan cung-cyaw Teyn-cu-cyaw.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Pnyahan alang Kla knbrxan alang Pay-ran Saysyac ka dxgal, yaa bi brah 120 hngkawas siida, yaasa mrana ka seejiq Pa-lay-se, ini tuku mduuy ka dxgal da. Kika mquri seejiq Pay-ran- se kmbarux dxgal, niqan 12 tnsapah 63 hiyi thjil Cing-cyueyn phiyug kingal bgurah se.
== Kklaan rrigaw (旅遊觀光資訊) ==
Pgkla rgrigan kwan-kwang pusu sqyanan dxgal:◎qhjing Cing-cyueyn, tglaq Tu-cang, Sing-cu Wu-fung Syuey-pa dxgalan msangay qtaan kwan-kwang.
◎ qhjing Cing-cyueyn Snlayan hngkawas 2, klwaan Tanah Tunux siida ida “qhjing Cing-sang” ka hangan na han, ida kuxul bi niqan hangan Tanah Tunux. Saw ka Cin-tay-sklaun bi ana ima na Cang-saw-sway Syuey-rang, wun-syuey cwo-cya San-maw dnii ga ida mnsblayiq trbu suyang balay qhjing jwo-cin-sing tan-swan hinikana. Meiyah mniq dgiyaq hini msangay o ida pnseanak bi nniqan. Qmita phpah snegil ka srnabaw, qmbahang uyas kjiyac ka rbagan, qmita wasaw dara ka krbuhan, qmita huda ka misan, knsuyang kingal hngkwasan o tduwa trbu qhjing nganguc ni qtaan kana, tduwa ksun“ knsuyang nniqan” ka hini.
== Pnyahan bnatas (參考資料) ==
<nowiki>http://trail.forest.gov.tw/NationalTrailSystem/TR_</nowiki> 泰雅族的文化-部落遷徙與拓展 桃山泰雅教育網 <nowiki>http://www.yamalin.com.tw/mumuyama/001-index.php</nowiki>
'''Qtaan bnatas''' '''<nowiki>http://trail.forest.gov.tw/NationalTrailSystem/TR_</nowiki>'''
Kndusan Atayal-Tnhjilan ni knrana alang Kaji ttgsa Atayal Taw-san(桃山泰雅教育網) <nowiki>http://www.yamalin.com.tw/mumuyama/001-index.php</nowiki>
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
fdtants75ifyi7xcdovlz4qzdhxenca
Ulivelivek
0
1575
101048
53013
2023-10-06T00:45:46Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101048
wikitext
text/x-wiki
Ulivelivek(初鹿部落)
Gaga mniq Taytung Peynansyang ka alang Ulivelivek.
97 sapah ka kneegu na sapah, 302 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 67% niqan 202 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 33% niqan 100 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Puyuma62%, Amis2%, Bunun1%, ni rahuq na o1%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
qk6g0jlhl8dg7yfu57omiuj9gv36zop
Ungat bi Shnhiyan Kingal Ndaan
0
1576
53016
53015
2021-03-20T23:43:46Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53015
wikitext
text/x-wiki
Ungat bi Shnhiyan Kingal ndaan(我最難忘的一件事)
Snhiyun mu bi balay,ida niqan kingal dngsun ta ka ita kugkingal seejiq,kaya ka kiya ni,asi ka msuupu mddnyaw,kika dhgun ta ptuura dngsan ta,Paah bulay bitaq saying.
Ka snlhayan mu o,niqan kingal seejiq Tgdaya,hangan o”Mowna Rudnw” ,ida bitaq saying , ungano mu shnqiyan ka seejiq nii,Hiya o pklu bi mnudu kska klwaan.
Truku.
Nihung siida,wada bi kana lnglungan na ni brax naka qmlahang dseejiq dha nanak,Yaku sayang o,pkla munan ka kingal ungat mu bi shngiyan kingal ndaan Muna Rudaw.
kika mnspi ku kingal saw smisug spi, niqan kingal kman Qmita ku kingal “sasaw samaw mlglug”,hangan na o “Iya bi snghak” Babaw qmnita ku da o,hmut tkkran ka iisur mu.
lnglungan mu da,bitaq aji hmut ngungu mu musa saan ngangut,plwanun ka Bubu Tama mu ni tayl angungu mu wah,rbangay ta qtai msa ku lmrglung。
Kiya ni mtaqi ku sku rabi siida luhmuya spii mu kana dutux qtaan mu kana kida,Tqhnga ku skluwi ni ini pstuq sryu ka mtltu mring asi sgskluwi mtutuy,tayal ngnngu mu nilingis mu。Wah…
Paah hiya siida,“sasaw samaw mlglug” utux da,wah….kiya ha, Ungat bi shngiyun ka ndaan mu Kingal Ndaan nii.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
qhvfgtzo5iza2ch86ixtperujlwi0wj
United Arab Emirates
0
1577
95245
85737
2023-02-10T22:55:03Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q878]]
95245
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of the United Arab Emirates.svg|thumb|Flag of United Arab Emirates|alt=Flag of United Arab Emirates]]
United Arab Emirates(阿拉伯聯合大公國)
Gaga kska Yacow ka [[United arab emirates]], 24 00 N, 54 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 83,600 sq km(hangan na o Tg115)
(knlbanga dxgal o 83,600 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 5,927,482 hiyi.
Gaga [[Abu Dhabi]] ka pusu alang paru, jiyax 2 idas 12 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal United arab emirates ga wada sugan 4.60% ka dxgal qpahan, 0.038 ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 91.60% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Khalifa bin Zayed Al Nahyan, pnaah hngkawas2004 idas 11 jiyax 3pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
== Arabia Ryeynho Takongkwo (阿拉伯聯合大公國) ==
Arabia Ryeynho Takongkwo (Kari Arabia: الإمارات العربية المتحدة), splawa dha Aryeyn uxay daw Aryeyncyo (الإمارات), kiya ka spuda Abu Dhabi, Syarka, Dubai, Ajiman, Fujairah, Omruwen, Ras Al Khaimah pnspuwan 7 Takongkwo na pnwaya ryeynpang. Wa mniq tuiwil hunac Asia Arabia Pantaw tunarac hunac, mtuhuy Oman mi Saudi Arabia mslutuc ka dxral dha. Sotu Abu Dhabi, kiya ka knkana tndxral dha knbeyhing balay bu joku na dxral Takongkwo. Aryeyn u dmuwi lxanan matas UAE.
== Rikisi (歷史) ==
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E6%8B%89%E4%BC%AF%E8%81%94%E5%90%88%E9%85%8B%E9%95%BF%E5%9B%BD%E5%8E%86%E5%8F%B2 Rikisi Arabia Ryeynho Takongkwo.]
Kongweyn 7 th mn[https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E6%8B%89%E4%BC%AF%E5%B8%9D%E5%9B%BD Arabia Tikwo.]
=== '''Budoya qmlahang cida (葡萄牙統治時期)''' ===
16 th, Budoya mntxan knrmux dxral hiya, babaw daw wada lwaqan Oman. Netherlands, Franse cmin cuyice u skkingal knrmux uri.
=== Ingkoku, Otuman Tikwo qmlahang cida ('''英國、鄂圖曼帝國統治時期)''' ===
Kngkawas 1819, Ingkoku Tunarac India Kojyo snkaul mccbu asu cnbu Ras Al Khaimah, Syarka, Dubai pusu mkngahu ucilung mi wada dha sliqan, kiya ka thdiq mtrawah ka uusa India dhuq
Micrayim. Ssiyaw Posuwan na alang u tuhuy Ingkoku ppatas patas pnsdhuwan, so dhiyaq ka qmlahang qnlahang mi uuda waycyaw. Kngkawas 1820 wada mTa Ing Tikwo Pawhukwo.
=== '''Dukuricu (獨立)''' ===
Kngkawas 1971, Ingkoku u pusa kari mnhdu pnsdhuwan patas qmlahang. Kngkawas 1971 idas 12 diyax 2, Abu Dhabi, Syarka, Dubai, Ajiman, Fujairah, Omruwen 6 Takongkwo pkla kari dukuricu, phiyu rinji keyngpo, pssli Arabia Ryeynho Takongkwo. Kngkawas 1972 idas 2, Ras Al Khaimah takongkwo u tumal uri.
== Lnlingay nniqan (地理) ==
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E6%8B%89%E4%BC%AF%E8%81%94%E5%90%88%E9%85%8B%E9%95%BF%E5%9B%BD%E5%9C%B0%E7%90%86 Lnlingay dxral Arabia Ryeynho Takongkwo.]
Aryeyn u wa mniq tuiwil hunac Asia, msdalih Omanwan mi Posuwan, tuhuy dxral Oman mi Saudi Arabia mllutuc. Brnux mkngahu u so bay mbbuyu mtltu na bbnaqi mbbuyu, ida mquri tmuruma mksa daw muda mkobu bnaqi, mquri tunarac u to bay dxral dwiyaq. Tudaya niya u kiya ka Ucilung Hormuc, kiya ka Posuwan mquri nganguc murux bay elu uuda ucilung, niqan knbeyhing bay quri dungus niya mccbu. Kndadax iyax kngkawas 1974 dhuq kngkawas 1977, Aryeyn mi Saudi Arabia ddha qnlhangan quri so uuda dha pnayus u ida dha ini pquri nganguc pkla, so kiya u tnayus qnlhangan dha u wana nanaq seyhu dha ka mkla.
== Seyji (政治) ==
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E6%8B%89%E4%BC%AF%E8%81%AF%E5%90%88%E5%A4%A7%E5%85%AC%E5%9C%8B%E4%BA%BA%E6%AC%8A Biyax sediq Arabia Ryeynho Takongkwo.]
Aryeyn u spuda pnwaya ryeynpang. Aryeyn knbeyhing bay ingkay 7 Takongkwo na Takong pnsliyan, seyngkyo muda phiyu soto, hukusoto, neyko mi gikay miyah qmlahang qnlhangan. Niqan 40 hiyi snpeyyah knkingal alang pssli ryeynpang qnlhangan kaygi husn quri so pnyahan ang pprngaw hwaan. Niqan kingal ryeynpang hwating sitong ka Aryeyn, 5 takongkwo ka tumal (Dubai, Ras Al Khaimah ini tumal kiya). Kana Takongkwo alang u niqan nanaq mbabaw dxral mi waya Islam kyo, dduwi minus, singsu mi tubaraw hoing. Ryeynpang tubaraw ing u snpeyyah kcka ingkay muda umau ryeynpang soto mi huku soto, diyax iyax qpahun u 5 kngkawas. Soto u cyeynjn ucwang butay congsring. Quri so waycyaw mi kwohwang u mntna kana kiya, txtaxa Takongkwo u dmuwi nanaq dukuricu sing mi dduwi pusu biyax dha. Pila ryeynpang lxanan u snpeyyah Abu Dhabi mi Dubai ddha Takongkwo muda pttuku.
Soto Aryeyn saya u mpqlhang Abu Dhabi Harihwa Pn Cayed Aronahayang, kngkawas 2004 ka psdhuwan; huku soto mi congri saya ka mpqlahang Dubai Muhanmoto Pn Rasid Aromaktumu.
[[Patas bntasan:Dunebashing group Dubai.jpg|縮圖|Ssiyaw bnaqi bbuyu Dubai. ]]
== Keyjay (經濟) ==
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E6%8B%89%E4%BC%AF%E8%81%AF%E5%90%88%E9%85%8B%E9%95%B7%E5%9C%8B%E7%B6%93%E6%BF%9F Keyjay Arabia Ryeynho Takongkwo.]
Cncu (Qqpahan lmamu cncu) ka mnpusu bay stmanan qqpahan Aryeyn, so niyi dhuq kngkawas 1960. Kndadax 1966 sndiyal gasoring ka Aryeyn, ida bay so mbbuyu na bbnaqi bbuyu u kasi mntxan knpriyux mttuku bay qnpahan abura da, wada knbeyhing bay knpriyux ka keyjay qnlhangan niyi.
Knkana snliyan gasoring Aryeyn u, Abu Dhabi Takongkwo u kiya ka hmrinas 90% (Knbeyhing tndxral dha u ya bay knkana tndxral Aryeyn na 85%), kiya mi snliyan gasoring Dubai ka tiping balay. So kiya, Abu Dhabi ka balay bay pusu sliyan gasoring. Kiya mi qnbliqan Dubai u uxay alaw gasoring uri. Dubai u alaw snhiyi ‘Mtu2 u mpkuray mphuqil’, tna prading tocu suyey, 10 kngkawas GDP knkana kndakil u 230%, kcka niya u, nngalan gasoring u wana 6% balay kiya, kiya u kngkawas 2010 daw ya bay qduwan da. Pnkrana smnalu dha u ana manu twoweynhwa. Kngkkawas 70 smalu yayung elu asu, kngkkawas 80 muda qmpah mawyi, kngkkawas 90 pkrana qqpahan sdmhaw rmiwaw, dhuq 21 th, hini u saya daw dxral nniqan Congtong cwanyun congsin da, sdmhaw rmiwaw bbriwan qqiya alang mkbrnux, koci wangrucng. Mpriwaw keyjay u wada pusu balay pnyahan keyjay Dubai uri.
Kiya mi, qqpahan mpriwaw Abu Dhabi u mrana balay uri, kawas pndkanan knrana ryu u 15% dhuq 20%. Niqan sangwu ka pusu niya balay sediq mpriwaw quri so ryokang Abu Dhabi u ida stmanan balay. Mniq duma so knbeyki uuda kaygi mi mawyi poranhuy cida, ttqiyan ryokang ryu u malu dhuq 100%. Kawas niyi u, bnkuwan jncyun GDP u tubrah 20. 21 th prading, Arabia Ryeynho Takongkwo wada pkrana qqpahan ppanan skoki, mray so Abu Dhabi tnslutuc bukung tocu Etihad Ppanan Skoki (الإتّحاد,Etihad) tuhuy Dubai tnslutuc bukung tocu Aryeyn Ppanan Skoki (طَيَران الإمارات,Emirates), mniq llbu bay diyax daw wada kari ini biyaw mrana, kana balay u niqan hmrinas 100 ka ppanan skoki sediq, kiya u pkrana quri Abu Dhabi mi Dubai ka pusu balay knkana qnlangan ppanan skoki cwanyun wangru, sucanryu mniq Congtong u ida so wa tubrah balay ka hnyuwan dha.
Aryeyn u dmuwi hbaraw bay mpqpah pneyyah qnlhangan icil. Spuda snpuwan seyhu Philippine u, mniq kcka qnlhangan icil ka sediq Philippine pa, mnniq Aryeyn qmpah ka sediq Philippine u knhbrawan sediq u tu3 bnkuwan. Kiya mi niqan knhbrawan ka qnlhangan icil (mray so India, Pakistan, Bengal, Srilanka) sediq mpqpah.
Kngkawas 2013 idas 3 tukcka, wada smliq 6 oku, knkana qnlangan knbeyhing bay cicongsu sntama rdax hidaw phdeyngki can- ‘Hidaw 1’ (Shams 1) mniq Abu Dhabi tuiwil hunac ya bay 150km ka Cayed alang mkbrnux sthiyaq maci nniqan bbnaqi bbuyu smsung phiyu, dmuwi dxral 2.5 pinhwang km, biyax na phdeyngki u dhuq 100co wa, malu pndungus ddiyun deyngki 2 knbkiyan sapah.
[[Patas bntasan:UAE en-map.png|縮圖|Aryeyn Singcng cyuhwa.]]
== Singcng cyuhwa (行政區劃) ==
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E6%8B%89%E4%BC%AF%E8%81%94%E5%90%88%E9%85%8B%E9%95%BF%E5%9B%BD%E8%A1%8C%E6%94%BF%E5%8C%BA%E5%88%92 Singcng cyuhwa Arabia Ryeynho Takongkwo.]
<big>Aryeyn u kiya ka knkana 7 Takongkwo (spuda nniqan dha muda mku):</big>
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E5%B8%83%E6%89%8E%E6%AF%94_(%E9%85%8B%E9%95%BF%E5%9B%BD) Abu Dhabi], dxral dha u dxral knkana qnlhangan na 85%.
*[https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%9D%9C%E6%8B%9C Dubai.]
*[https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%A4%8F%E5%B0%94%E8%BF%A6 Syarka.]
*[https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E5%90%89%E6%9B%BC Ajiman. ]
*[https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%AC%A7%E5%A7%86%E5%8F%A4%E6%B8%A9 Omruwen.]
*[https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%8B%89%E6%96%AF%E6%B5%B7%E7%8E%9B Ras Al Khaimah.]
*[https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%AF%8C%E5%90%89%E6%8B%89 Fujairah. ]
Txtaxa Takongkwo u niqan nanaq pusu biyax qqlahang dha dhiya nanaq, uka ka quri so qqpahun yobing, qpahun yobing o wada pskngalan kingal kngkawas 1972.
== Knhbrawan hiyi sediq mi snlhayan snhiyan (人口和宗教) ==
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E8%81%AF%E9%85%8B%E5%AE%97%E6%95%99 Snlhayan Aryeyn.]
Aryeyn u ya bay 900 knbkiyan hiyi knhbrawan sediq kcka pa,
qnlhangan icil u niqan 760 knbkiyan hiyi sediq, kcka 50% hiyi sediq
ka sediq Tuhunac Asia Co (sediq India, sediq Pakistan, sediq Bengal), uxay sediq Arabia, niqan hbaraw knama bay sediq mniyah thdil hini na Tuhunac Asia mslutuc dha u mniq nniqan alang tiping kana. To bay smluhay snhiyan Islam kyo ka sediq Arabia tndxral hiya; sediq qnlhangan icil u niqan ka smluhay snhiyan Islam kyo, niqan ka ini khbaraw ka smluhay snhiyan Kiristo kyo, India kyo, Siko kyo mi Uka snhiyan dha. Knkana qnlhangan 80% hiyi sediq u nkla smpu patas mi matas. Alaw hbaraw hiyi sediq ka qnlhangan icil, kari ddiyun seyhu u uxay wana kari Arabia, skari eygo uri ka srngaw dha balay.
== Bungka (文化) ==
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=%E9%98%BF%E6%8B%89%E4%BC%AF%E8%81%AF%E5%90%88%E9%85%8B%E9%95%B7%E5%9C%8B%E6%96%87%E5%8C%96&action=edit&redlink=1 Bungka Arabia Ryeynho Takongkwo] mi [https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=%E9%98%BF%E6%8B%89%E4%BC%AF%E8%81%AF%E5%90%88%E9%85%8B%E9%95%B7%E5%9C%8B%E9%9F%B3%E4%B9%90&action=edit&redlink=1 inggaku Arabia Ryeynho Takongkwo.]
Aryeyn u dmuwi bungka Islam ka pusu balay, tuhuy qnlhangan Arabia u malu balay pnluban dha. Mbiyax balay qmlahang pnsltudan yisu mi bungka ka seyhu, msupu Abu Dhabi bungka cicinhuy qmpah psbalay niyi. Kiya ka qnlhangan Islam kyo, kndusan syakay tuhuy kwoci pwaluk. Qnlhangan Aryeyn u mwaya balay snbeyhing mi qmlahang balay qridin, kiya uri u pwaluk kwoci bungka psbalay balay kana. Tuiwil lnlamu kluwanan tiyu undo u qrasun dha kana, mniq Aryeyn u malu dhuq mita pnsung 1ci hwangcngsu pnsung rulu mi pnsung tmalang bukaw dapa.
=== '''Diyan smusung sngayan (節假日)''' ===
Diyax smsung sngayan Aryeyn u to bay diyax smsung sngayan Islam kyo kana.
{| class="wikitable"
|+
!'''Diyax'''
!Hangan Cyokoku
!Hahan Arabia
|-
|Bnkuwan diyax Isllam idas 1 diyax 1
|Smsung Burah Kngkawas Islam.
|رأس السنة الهجرية
|-
|Bnkuwan diyax Isllam idas 3 diyax 12
|Diyax Smsung Pntingan Mpwela kari Muhanmoto.
|المولد النبوي
|-
|Bnkuwan diyax Isllam idas 7 diyax 27
|Tngsyaw Kman.
|ليلة الإسراء والمعراج
|-
|Bnkuwan diyax Isllam idas 10 diyax 1- idas 10 diyax 3
|Diyax Smsung Kaycay.
|عيد الفطر
|-
|Bnkuwan diyax Isllam idas 12 diyax 9
|Diyax Cu Arahwa.
|الوقف بالعرفة
|-
|Bnkuwan diyax Isllam idas 12 diyax 10- idas 12 diyax 13
|Smsung Smipaq Tnbuwan.
|عيد الاضحى
|-
|Kongweyn idas 1 diyax 1
|Diyax Smsung Burah Kngkawas.
|رأس السنة الميلادية
|-
|Kongweyn idas 11 diyax 2
|Diyax Hnqilan SyeyhoCayid.
|ذكرى وفاة الشيخ الزايد
|-
|Kongweyn idas 12 diyax 2
|Diyax Smsung Pnhiyu Qnlhangan.
|العيد الوطني
|}
== Ppanan rulu (交通) ==
Txtaxa Takongkwo u niqan syeyntayhwa kawsu kongru psllutu; tndxral qnlhangan u niqan 1 kisya ppanan qqiya (Habusan-Lweys), knkana bay knbbaraw niya pa 266 km. Elu knbaraw elu knbeyhing 4080km, elu knmalu smnalu dha pa wa mniq tubrah bnkuwan seykay wa mniq tubrah.
Knkana qnlhangan u niqan 12 pusu trduwan asu, Knkana qnlhangan u niqan 12 pusu bay Ucilung Trduwan asu, kawas npanan qqiya u dhuq 10540 knbkiyan tun. Biyax hwokuy twentu u kawas qlngun pttuku dhqun 2650 knbkiyan kulu. Abu Dhabi na Harihwa ptrduwan asu ka nniqan Congtong ctonghwa balay na trduwan asu, kiya mi pphyun knkana qnlangan knbeyhing bay canyey cicyuncyu. Dubai Cyeyro Ali trduwan asu ka knkana qnlangan knbeyhing bay trduwan asu mi ppanan asu smnalu bawa sediq mi Congtong knbeyhing bay trduwan asu mi ppanan asu.
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%9D%9C%E6%8B%9C%E5%9C%B0%E9%90%B5 Kisya Truma Dubai]
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%9D%9C%E6%8B%9C%E9%9B%BB%E8%BB%8A Kisya Deyngki Dubai]
* [https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=%E9%98%BF%E6%8F%90%E5%93%88%E5%BE%B7%E9%90%B5&action=edit&redlink=1 Kisya Atihad]
* [https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=%E9%98%BF%E5%B8%83%E6%89%8E%E6%AF%94%E5%9C%B0%E9%90%B5&action=edit&redlink=1 Kisya Truma Abu Dhabi]
* [https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=%E5%9C%A8%E9%98%BF%E8%81%AF%E9%85%8B%E9%90%B5%E8%B7%AF%E9%81%8B%E8%BC%B8&action=edit&redlink=1 Ppanan Kisya mniq Aryeyn]
* [https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=%E8%BF%AA%E6%8B%9C%E9%81%93%E8%B7%AF%E9%81%8B%E8%BC%B8%E5%B1%80&action=edit&redlink=1 ubai Elu Beyhing Yunsucyu]
* [https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=%E8%BF%AA%E6%8B%9C%E6%89%8B%E6%8E%A8%E8%BB%8A&action=edit&redlink=1 Rulu Ckulan Qqiya Dubai]
*[https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%9C%B1%E7%BE%8E%E6%8B%89%E6%A3%95%E6%AB%9A%E5%B3%B6%E5%96%AE%E8%BB%8C%E9%90%B5%E8%B7%AF Murux Elu Kisya Cumeyra Sksik taw]
=== '''Ppanan skoki (航空)''' ===
Knkana kcka tndxral Aryeyn u niqan 39 ppanan skoki, kcka niya u kiya ka knkana Abu Dhabi, Dubai kana 7 ka kwoci ppanan skoki. Mniq pnsung bnkuwan knkana qnlangan kojyo ppanan skoki u, Aryeyn Ppanan Skoki Kojyo ka tu1 bnkuwan qnlhangan Arabia, Aryeyn u wada msupu knkana 156 qnlhangan kiya ka Cyokoku uri psdhu ppatas mkddha patas pnsdhuwan pnpanan skoki, knkana qnlangan u niqan 110 qnlhangan ppanan skoki ka niqan bnkuwan mquri knkingal ppanan skoki.
Dubai mi Abu Dhabi ka nniqan Congtong pusu balay dmudul ppanan skoki, ou balay mqquri Asia, Afrika mi Oco ka skoki pa qulung balay muda msangay hini.
Nihong Cucong Kongwucan ka Abu Dhabi Kwoci Ppanan Skoki smmalu 3 kayknmaku bay pslmayan ppanan skoki, kiya mi tuhuy Dubai u niqan msdurux lmutuc ka basu.
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%B2%99%E8%BF%A6%E5%9C%8B%E9%9A%9B%E6%A9%9F%E5%A0%B4 Sharjah Kwoci Ppanan Skoki](Kari Ingkoku:Sharjah International Airport)
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%9D%9C%E6%8B%9C%E5%9C%8B%E9%9A%9B%E6%A9%9F%E5%A0%B4 Dubai Kwoci Ppanan Skoki](Kari Ingkoku:International Airport)
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E5%8B%92%E9%A6%AC%E5%85%8B%E5%9C%96%E5%A7%86%E5%9C%8B%E9%9A%9B%E6%A9%9F%E5%A0%B4 Al Maktoum Kwoci Ppanan Skoki](Kari Ingkoku:Al Maktoum International Airport)
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E5%B8%83%E9%81%94%E6%AF%94%E5%9C%8B%E9%9A%9B%E6%A9%9F%E5%A0%B4 Abu Dhabi Kwoci Ppanan Skoki](Kari Ingkoku:Abu Dhabi International Airport)
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%89%BE%E5%9B%A0%E5%9C%8B%E9%9A%9B%E6%A9%9F%E5%A0%B4 Al Ain Kwoci Ppanan Skoki](Kari Ingkoku:Al Ain International Airport)Kiya ka wa mniq tuiwil daya tuiwil daya 8 hayri (15km; ) Al Ain, Arabia Ryeynho Takongkwo. Hiya u mniq kngkawas 1994 idas 3 diyax 31 ka prading ptrawah ptmay sediq. Kingal iyax sngayan u niqan mn14 ppanan ka soki mi 4,000 hiyi ka sediq mptapa skoki mtnuda ppanan skoki. Hiya ka Arabia Ryeynho Takongkwo tu5 mtbiyax bay ppanan skoki.
* [https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=Al_Bateen%E8%A1%8C%E6%94%BF%E6%A9%9F%E5%A0%B4&action=edit&redlink=1 Al Bateen Singcng Ppanan Skoki] (Kari Ingkoku:Al Bateen Executive Airport) kiya ka wa mniq Arabia Ryeynho Takongkwo Abu Dhabi tunarac hunac 6.5 hayri (12.0km, 7.5 ingri) na seymong sangwu pnci ppanan skoki. Duma mpkbarux niya u kiya kana ka Aryeyn seyhu hangkong cucan.
* [https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=%E9%81%94%E7%88%BE%E9%A6%AC%E6%A9%9F%E5%A0%B4&action=edit&redlink=1 Dalma Ppanan Skoki] (Kari Ingkoku:Dalma Airport) kiya ka mpqpah Arabia Ryeynho Takongkwo Dalma taw na tiping ppanan skoki. Malu niya smayun pskaya ka kcka tiping skoki, ou balay skoki u kasi hrinas tawyu skaya mquri musa icil alang mkbrnux, miyah hini u sediq mpqpah niya mi sediq mpriwaw.
* [https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=%E5%AF%8C%E6%9F%A5%E4%BC%8A%E6%8B%89%E5%9C%8B%E9%9A%9B%E6%A9%9F%E5%A0%B4&action=edit&redlink=1 Fujairah Kwoci Ppanan Skoki] (Kari Ingkoku: Fujairah International Airport) Wa mniq Arabia Ryeynho Takongkwo Fujairah tuhunac 1 hayri (1.9km, 1.2 ingri).
* [https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=%E5%93%88%E4%BC%8A%E9%A6%AC%E8%A7%92%E5%9C%8B%E9%9A%9B%E6%A9%9F%E5%A0%B4&action=edit&redlink=1 Ras Al Khaimah Kwoci Ppanan Skoki] (Kari Ingkoku: Ras Al Khaimah International Airport) Wa mniq Arabia Ryeynho Takongkwo Ras Al Khaimah na Posuwan Takongkwo 11 hayri (20km; 13 ingri) mniq mntna hangan alang mkbrnux tuhunac. Ppanan skoki u niqan 2 sapah beyhing ppanan basu, kiya mi qqiya, skoki smlun mi qqiya psluhay mpweriq skoki.
* [https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=%E8%B2%9D%E5%B0%BC%E4%BA%9E%E6%96%AF%E6%A9%9F%E5%A0%B4&action=edit&redlink=1 Sir Bani Yas Ppanan Skoki] (Kari Ingkoku: Sir Bani Yas Airport) Wa mniq Arabia Ryeynho Takongkwo qmpah mniq ppanan skoki Baniyas taw.
== Pnyahan pnataas (參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
pmrb1r8osrnxfbh5sfbnwkb4eu5gp0x
Igiris
0
1578
91995
91329
2022-10-30T15:18:43Z
CommonsDelinker
52
Replacing Heathrow_T5.jpg with [[File:Terminal_5_at_London_Heathrow_Airport,_2008.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name)).
91995
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of the United Kingdom.svg|thumb|Flag of United Kingdom-Kwo-ci Ingkoku(英國國旗)|alt=A flag featuring both cross and saltire in red, white and blue|404x404像素]]
= United Kingdom(英國) =
Gaga kska Owcow ka [[United kingdom]], 54 00 N, 2 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 243,610 sq km(hangan na o Tg80)
(knlbanga dxgal o 241,930 sq km, knlbangan qsiya o 1,680 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 64,430,428 hiyi.
Gaga [[London]] ka pusu alang paru, jiyax 0 idas 0 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal United kingdom ga wada sugan 71% ka dxgal qpahan, 11.90% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 17.10% na.
[[Patas bntasan:UK Royal Coat of Arms.svg|替代文字|縮圖|File:Royal Coat of Arms of the United Kingdom.svg]]
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Charles III
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Ingkoku (英國) =
[[Patas bntasan:Europe-UK (orthographic projection).svg|替代文字|縮圖|File:Europe-UK (orthographic projection).svg]]
Tndxran Ingkoku mi miyah kingal murux bay tnayus dxral qnlhangan ka Tudaya Ireland, msdalih qnlhangan Ireland Konghkwo. Ingkoku u qriyan Tasiyang, tunarac ka Tudaya Ucilung, tuhunac ka Ucilung English, tuiwil hunac mquri hunac ka Ucilung Kyalt, tuhuy Ireland mkspaw Ucilung Ireland. Knkana knbeyhing dxral qnlhangan Ingkoku u 243,610 pinghwang km (94,060 pinghwang ingri), kiya tu80 knbuwan knbeyhing dxral knkana pusu biyax qnlangan mi tu11 bnkuwan knbeyhing dxral Oco na pusu biyax qnlhangan, ya bay 6636 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq, knkana qnlangan tu21 bnkuwan mi tu3 bnkuwan Oco.
== Ri-s (歷史) ==
=== Pusu tyawmu: Ryeynho Wangkwo Rikisi, Puryeytyeyn Cyuntaw Rikisi, Ta Ingtikwomi Ta Ingkwosyey. ===
Sani mita: Ingkoku Cyunwang, Splawa Ingkoku Wangsu, Ndanan Mccbu Ingkoku, Ndanan England, Ndanan Wales, Ndanan Scotland mi Ndanan Ireland.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:British Empire.svg|縮圖|File:British Empire.svg]]
!Ndanan tndxral Ta Ing Tikwo.
!歷史上的大英帝國領土。
|}
Mniq kcka dxral Ingkoku saya, ssediq mnniq hini mncbiyaw balay u malu dhqun mhraw ya bay 78 knbkiyan kngkawas na England, mniq England sndiyal qnbsyaqan bay buc sediq u malu bhraun dhuq 50 knbkiyan kngkawas brah. Jiday sediq saya mniq Smudal Btunux Jiday thiti mnniq hhiya, kiya mi tnpusu mniq hiya u 6000 kngkawas balay ka pnhyuwan dha. Tuhunac Puryeytyeyn saya, kiya ka knkana England mi Wales, mnRoma Tikwo 1 Singsng uri han.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Commonwealth of Nations.svg|縮圖|File:Commonwealth of Nations.svg]]
!Ta Ing Kwosyey na pantu.
!大英國協的版圖
|}
Kngkawas 2019 idas 12 diyax 20, giying u 358 hyo mi 234 hyo wada muda, kndadax kngkawas 2020 idas 1 diyax 31 prading mlatac Omong.
== Ti-ri(地理) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Uk topo en.jpg|縮圖|File:Uk topo en.jpg]]
!Juga lnlingay hnyuwan Ingkoku.
!英國地形圖
|}
=== Pusu tyawmu: Lnlingay dxral Ingkoku. ===
Knkana balay knbeyhing dxral Ingkoku pa ya bay 243,610 km (94,060 pinghwang ingri). Kiya kana ka nniqan Puryeytyeyn Cyuntaw, kcka niya u kiya ka knkana Turyeyntyeyn Taw, tunarac daya Ireland Taw (knbeyhing dxral Ireland Taw 1/6) mi duma mtqiri Puryeytyeyn Cyuntaw na tiping tawyu. Wa mniq iyax tudaya Tasiyang mi Ucilung Tudaya ka Ingkoku, tunarac hunac mkngahu ucilung u mquri France, msdalih tudaya mkngahu France 35km (22 ingri), kcka u wada psnakan Ucilung English, kiya u niqan 14 dxral ka wa mniq nganguc icil qnlangan ini pntna nniqan. Spuda ndanan smpu kngkawas 1993, 10% dxral qnlhangan Ingkoku u lmiqu, kcka niya u 46% ka ngalan tmabu tnbuwan, kiya mi niqan 25% ka ngalan qqpahan pnwalang. London Greenwich Tyeynwentay ka Pncu Cuwuseyng na pnrdingan.
== Karc(氣候) ==
Ingkoku u wa mniq congwey, tnkawas dndulan bwihur tuiwil, muda hini ka muxul bwihur tudaya Tasiyang, tnkawas muxul mi ou quyux, kiya ka Muxul Ucilung Sing Kngkawas. Tnkawas knskuy karac u uka hari ka -11C°, uka hari ka kntlxan hmrinas 35C° uri. Idas 7 pndkanan kntlxan karac u 13℃-17℃. To bay snpeyyah tuiwil daya miyuk ka bwihur, madas knhuriq karac Tasiyang, tunarac u wa mniq tuiwil bwihur na nniqan msbukuy bwihur, so kiya tunarac nniqan u rmabang kndnguwan nniqan tuiwil. Rbawan cida knmuxul niya balay u wa mniq tuhunac England, alaw hiya u truma hari weytu niya mi mbiyax ka Mtilux Taw Alang Mkbrnux Syawing, kiya mi knskuy niya nniqan u kiya ka tubaraw weytu ka tudaya Scotland. Misan mi hana srwasaw dxral tubaraw u to bay beyhing huda.
== Ceng-c(政治) ==
=== Pusu tyawmu: Seyji Ingkoku. ===
Sani mita: Tangpay Ingkoku, Seyhu Ingkoku mi Neyko Ingkoku.
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:Elizabeth II greets NASA GSFC employees, May 8, 2007 edit.jpg|縮圖|File:Elizabeth II greets NASA GSFC employees, May 8, 2007 edit.jpg]]
|Saya bukung qridin Ingkoku mi bukung Ta Ingkwosyey Elizabeth 2su.
|現今英國女王及大英國協領袖伊莉莎白二世
|-
|[[Patas bntasan:Boris Johnson official portrait (cropped).jpg|縮圖|File:Yukiya Amano with Boris Johnson in London - 2018 (41099455635) (cropped).jpg]]
|Ingkoku sosyang saya Alexander Boris de Pfeffel Johnson.
|現任英國首相亞歷山大 鮑里斯 德菲弗爾·強森
|}
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:Hdr parliament.jpg|縮圖|File:Hdr parliament.jpg]]
|Nniqan Ingkoku Kwohuy, wa mniq London mkngahu Yayung Thames Siminkong.
| 英國國會所在地,位於倫敦泰晤士河畔的西敏宮
|}
Ingkoku u dmuwi Pnwaya Bukung Phiyu Keyngpo ka waya muda qmlahang qnlhangan, bukung qridin Elizabeth 2su ka Ingkoku mi15 Ta Ingkwosyey ntumal niya qnlhangan na weynso qnlhangan, mquri Jersey Taw, Man Taw mi Guernsey Taw na dxral bukung u niqan biyax qmlahang, mniq hangan pa, ddxral bukung niyi u uxay na Ryeynho Wangkwo kiya, binaw spuda seyhu Ryeyho Wangkwo qmlahang mi knkana kwohwang mi uuda waycyaw uri, kiya ka spuda Ryeynho Wangkwo Gikay ka muda psdhu waya kana ddxral bukung niyi.
== Horicu(法律) ==
=== Pusu tyawmu: Keyngpo Ingkoku. ===
Ingkoku ka knkana qnlangan 4 uka mndungus bay keyngpu na qnlhangan uri, keyngpo Ingkoku sunca pa, kiya ka kingal knkana lxanan waya mi seyji ticu na waya cngwen, waya lhayan mi kwanri na pnspuwan lmngaw. Balay bay keyngpo Ingkoku u kiya ka snquri balay bay psbalay syakay seyji knkana Ingkoku, kiya ka ndanan knpriyux uuda seyji ou kbkuy Ingkoku, uxay nsaya pnhiyu patas horicu. So kiya Keyngpo Ingkoku mi Talu hwasi u ini pntna. Ingkoku saya u snturung quri uuda snburah knpriyux keyngpo. Ingkoku u muda putong waya.
== Sing-cng Cyu-hwa(行政區劃) ==
=== Pusu tyawmu: Ingkoku Sngcng Cyuhwa. ===
England英格蘭
Scotland 蘇格蘭
Wales威爾斯
Tudaya Ireland北愛爾蘭
Ryeynho Wangkwo knkingal pnspuwan qnlhangan u niqan nanaq, snpeyyah ini pspuwan Ryeynho Wangkwo brah cida ka pnwaya qqlahang dha, singcng cyuhwa. So kiya Ingkoku u uka ‘Knkana Qnlhangan Singcng Sitong’. Dhuq 19 th, singcng sitong u kiya hana niqan tikuh knpriyux. Binaw, knpriyux niyi pa ini uda knpriyux qmlahang sitong Scotland mi Wales mi England, ana so hiti uri u, qqlahang sitong u uka brahan pskngalan uri.
{| class="wikitable"
|+
!'''Pnspuwan Qnlhangan'''
!'''Sohu'''
!'''Knbeyhing dxral'''
!'''Knhbrawan hiyi sediq'''
|-
|England
|London Su
|130,420
|53,012,456
|-
|Scotland
|Edinburgh Su
|77,933
|5,313,600
|-
|Wales
|Cardiff Su
|20,779
|3,063,456
|-
|Tudaya Ireland
|Belfast Su
|14,130
|1,810,863
|}
{| class="wikitable sortable mw-collapsible"
|+
! colspan="10" |'''Ingkoku Singcng Cyuhwa'''
|-
|'''Qnlhangan Pusu Biyax'''
| colspan="9" |Ingkoku (Ta Puryeytyeyn mi Tudaya Ireland Ryeynho Wangkwo)
|-
|'''Biyax Qmlahang Horicu'''
| colspan="6" |England mi Wales (Pnwaya Horicu England)
| Pnwaya Horicu Tudaya Ireland
| colspan="2" |Pnwaya Horicu Scotland
|-
|'''Pnsliyan Qnlhangan'''
| colspan="2" |England (Singcng cyuhwa)
| colspan="4" |Wales (Singcng cyuhwa)
| rowspan="2" |Wales (Singcng cyuhwa)
| rowspan="2" |Tudaya Ireland (Singcng cyuhwa)
| rowspan="2" |Scotland (Singcng cyuhwa)
|-
|'''Ta Cyu'''
|<nowiki>Beyhing London | Tongci Cyuyu</nowiki>
| colspan="5" |Tongci Cyuyu
|-
|'''Tubaraw'''
| rowspan="2" |London Cng
| rowspan="2" { |London Cyun
| rowspan="2" |Tuhuy Cyun
| rowspan="2" |Uxay Tuhuy Cyun
| rowspan="2" |Pskingal Qmlahang Cyu ‘Uxay Tuhuy Cyun Cyu’
| rowspan="2" |Tukubeycu qnlhangan
Sili Cyuntaw
| rowspan="2" |‘Pusu nniqan’ pskingal hwa
| rowspan="2" |‘Singcngcyu’Pskingal hwa
| rowspan="2" |‘Giyikay Cyu’Pskingal hwa
|-
|'''Turahuc'''
|-
|'''Cyaw Cyu'''
| colspan="4" |Fang
| colspan="2" |Mingcng Cyaw Cyu
|Mincng Cyaw Cyu ‘Socyu
|Mincng Cyaw Cyu
|Mincng Cya Cyu ‘Socyu’
|-
|'''Congwey Cyu(Uxay singcng Cyu'''
| colspan="6" |Mingyu Cyun
|Rnngiyan Cyun
|Cyun+2Cyun Cucu Su Cn
|Congwey Cyu
|+
|}
== Waycyaw(外交) ==
=== Pusu tyawmu: Waycyaw Ingkoku. ===
Waycyaw mi Kwosyey Suwupu ka Ingkoku waycyaw cukwan pumn. Mniq 19th dhuq 20th prading Ta Ing Tikwo cida, Ingkoku mnniqan bay biyax dndulan niya qnlhangan. Saya pa ida kiya mniq UN Anrihuy 5 Cangjn Riji Qnlhangan uri ka Ingkoku, kiya wada tumal G7, G8, G20, NATO, OECD, WTO pssliyan kwoci, kiya mi mniq kcka Ta Ing Kwosyey u wada niqan balay biyax dndulan niya.
== Cyun-su(軍事) ==
=== Pusu tyawmu: Heytay Ingkoku. ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:HMS Queen Elizabeth.jpg|縮圖|File:HMS Queen Elizabeth.jpg]]
!Ingkoku Hwancya Heytay Ucilung Elizabeth Bukung Qridin Ci na Elizabeth Bukung Qridin Haw, kiya ka burah bay hangkong mucyeyn heytay Ingkoku.
!英國皇家海軍伊麗莎白女王級的伊麗莎白女王號,是英軍最新的的航空母艦。
|}
Ingkoku u pnsltudan cyusu knbeyhing qnlhangan. Knbeyhing bay tongsway heytay Ingkoku ka Bukung Ingkoku; tongring Tudxral, Tucilung, Tukarac tu3 butay. Ingkoku Tudxral, Tucilung, Tukarac tu3 butay, spuda Ingkoku Kwohwangpu kwohwang weyyeynhuy (Defence Council of the United Kingdom) qmlahang.
== Cing-ci(經濟) ==
=== Pusu tyawmu: Keyjay Ingkoku. ===
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:City of London skyline from London City Hall - Oct 2008 - Aligned.jpg|縮圖|File:The City London.jpg]]
|London ka knkana qnlangan 3 knbeyhing cinjong congsin uri.
|倫敦是全世界三大金融中心之一。
|-
|[[Patas bntasan:London.bankofengland.arp.jpg|縮圖|File:London.bankofengland.arp.jpg]]
|Ginhang Englang.
|英格蘭銀行
|}
== Congsu(綜述) ==
Ingkoku ka pusu balay mawyi suti, beyhing qnlhangan keyjay mi cinjong congsin, kiya ka knkana qnlangan tu5 knbeyhing cingcitisi, kiya ka knkana qnlangan qnbliqan mi keyjay mrana balay knbaraw bay mndungus kndusan na qnlhangan uri. Mniq cbiyaw iyax 30 kngkawas, seyhu u wada knou bay lihan dha cucan na qnlhangan, kiya mi muda mlih syakay snbliqan keykaku pkrana. 18th cida pneyyah tndxral tiping mugi prading ini baka Tudaya Mey Co knhnuk ka tiping mugi, malax knou bay pnhuma dha beyhing mugi, knou bay snpeyyah Mey Co cinko pnhuma pnwalang, kndudul mquri qqpahan tnbuwan ddapa mi mmiric ka pusu balay, kiya mi mssupu balay, knbaraw balay kikayhwa, mndungus balay: 1% rawtong jnko malu pttuku ya bay 60% ddiyun uuqun.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Oil platform in the North SeaPros.jpg|縮圖|File:Oil platform in the North SeaPros.jpg]]
!Ucilung Tudaya qpahan gasoring.
!北海油田
|}
== Ppanan sediq mi hmaqun qqiya(運輸) ==
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:Terminal 5 at London Heathrow Airport, 2008.jpg|縮圖|File:Terminal 5 at London Heathrow Airport, 2008.jpg]]
|London Ppanan Skoki Heathrow tu5 hangsya. Kiya ka knkana qnlangan mtbiyax balay ka ppanan skoki
niyi.
|倫敦希斯洛機場第5航廈。該機場是世界上最繁忙、運量名列前茅的機場之一。
|-
|[[Patas bntasan:Routemaster Bus, Piccadilly Circus.jpg|縮圖|File:Routemaster Bus, Piccadilly Circus.jpg]]
|Mbanah basu London.
|倫敦紅色巴士
|}
=== Pusu tyawmu: Ppanan rulu Ingkoku. ===
Cyawtong wang Ingkoku pa kiya pnspuwan ppanan rulu, ppanan skoki, ppanan kisya mi ppanan asu, mslxan bay ka ppanan rulu pa kiya madas pkrana keyjay na lxanan. Ana so iyax Ingkoku knkingal alang mkbrnux, kcka alang mkbrnux, kiya uri u tuhuy Oco Talu mi duma nniqan qnlangan u, niqan ppanan tucilung mi ppanan tudxral mi ppanan tukarac ou kluwanan pnwaluk kana.
== Quri Pila(貨幣) ==
Pusu tyawmu: Ingpang
Ingpang (pnskraya: £) ka hangan pila ddiyun qnlhangan Ingkoku.
== Knhbrawan hiyi sediq(人口) ==
=== Pusu tyawmu: Knhbrawan hiyi sediq. ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Population density UK 2011 census.png|縮圖|File:Population density UK 2011 census.png]]
!Mitu knhbrawan hiyi sediq Ingkoku (Ndan smpu kngkawas 2011).
!英國人口密度 (2011年普查)
|}
Jnko Cincuta (Ndan smpu kngkawas 2011).
{| class="wikitable"
|+
!'''Snaw '''
! '''Kngkawas '''
! '''Qridin '''
|-
|2,075
|'''100+'''
|10,193
|-
|19,756
|'''95-99'''
|73,195
|-
|104,072
|'''90-94'''
|264,353
|-
|324,063
|'''85-89'''
|594,280
|-
|615,163
|'''80-84'''
|883,733
|-
|903,433
|'''75-79'''
|1,102,586
|-
|1,162,621
|'''70-74'''
|1,300,124
|-
|1,463,355
|'''65-69'''
|1,554,125
|-
|1,868,912
|'''60-64'''
|1,939,062
|-
|1,785,598
|'''55-59'''
|1,828,480
|-
|2,028,748
|'''50-54'''
|2,065,706
|-
|2,293,572
|'''45-49'''
|2,349,528
|-
|2,283,902
|'''40-44'''
|2,341,733
|-
|2,082,310
|'''35-39'''
|2,112,167
|-
|2,059,312
|'''30-34'''
|2,066,137
|-
|2,145,054
|'''25-29'''
|2,161,286
|-
|2,164,141
|'''20-24'''
|2,133,057
|-
|2,040,725
|'''15-19'''
|1,955,727
|-
|1,878,838
|'''10-14'''
|1,790,488
|-
|1,799,999
|'''5-9'''
|1,716,616
|-
|2,002,494
|'''0-4'''
|1,911,459
|}
Spuda knburah balay smnpu, knhbrawan hiyi sediq Ingkoku u dhuq 6513 knbkiyan, kcka niya u 1/3 ka mnniq tunarac hunac pu England (sotu London daw niqan 860 knbkiyan). Spuda nniqan muda psanak pa, kcka sediq Englad u 83.9%; sediq Scotland 8.4%; kiya mi niqan sediq Wales 4.8% nina mi sediq Tudaya Ireland ka 2.9%.
Dhuq kngkawas 2019, knhbrawan hiyi sediq Ingkoku u niqan 66,959,016 hiyi sediq, kngkawas u ini khrinas 1% ka knrana niya.
== Kari(語言) ==
Pusu tyawmu: Skari Ingkoku mi Ingsu kari Ingkoku.
Ingkoku hangan u uka ddiyun kari seyhu, balay bay u dmuwi kari eygo ka pusu balay srngaw dha kari. Spuda snpuwan dha pa, 95% sediq Ingkoku u skari eygo ka srngaw dha kari kddiyax.
Mniq England pa, laqi muyas u kasi ka muda smluhay tu2 kari, dhuq 14 kngkawas. Kari France mi kari Doicu ka stusa balay tu2 kari England mi Scotland. Kana laqi muyas Wales u malu smruwa tmsa kari Wales ka ngalan tu2 kari na kyoiku.
== Alang mkbrnux(城市) ==
=== Pusu tyawmu: Bnkuwan patas alang mkbrnux Ingkoku mi bnkuwan knhbrawan hiyisediq alang mkbrnux Ingkoku. ===
{| class="wikitable"
|+
! colspan="10" |Tnbkuwan knbeyhing alang mkbrnux Ingkoku
Ndan smpu knhbrawan hiyi sediq kngkawas 2011.
|-
|
|Bnkuwan
|Hangan alang mkbrnux
|Tuhuy Cyu
|Knhbrawan hiyi sediq
|Tnbkuwan
|Hangan alang mkbrnux
|Tuhuy Cyu
|Knhbrawan hiyi sediq
|
|-
| rowspan="2" |[[Patas bntasan:London from a hot air balloon.jpg|縮圖|File:London from a hot air balloon.jpg]]London
|1
|London
|BeyhingLondon
|8,416,535
|11
|Bristol
|Bristol Tuhuy Cyu
|551,066
| rowspan="2" |[[Patas bntasan:Manchester from the Sky, 2008.jpg|縮圖|File:Manchester from the Sky, 2008.jpg]]Manchester
|-
|2
|Birmingham
|Tuiwil Midlands Tuhuy Cyu
|2,284,093
|12
|Brighton
|Brighton/ Worthing/ Little
|461,181
|-
| rowspan="8" |[[Patas bntasan:Birmingham Skyline from Bartley Green.jpg|縮圖|File:Birmingham Skyline from Bartley Green.jpg]]Birmingham
|3
|Manchester
|BeyhingManchester
|2,240,230
|13
|Portsmouth
|Portsmouth Tuhuy Cyu
|442,252
|Ritz[[Patas bntasan:Leedsnight.jpg|縮圖|File:Leedsnight.jpg]]
|-
|4
|Ritz
|Tuiwil Yorkshire
Tuhuy Cyu
|1,499,465
|14
|Leiceste Tuhuy Cyu
|Leiceste Tuhuy Cyu
|441,213
|
|-
|5
|Glasgow
|Taglasgow
|1,199,629
|15
|Edinburgh
|Edinburgh
|420,893
|
|-
|6
|BurahCastle
|Tyneside
|879,996
|16
|Duo Shi Tuhuy Cyu
|Duo Shi Tuhuy Cyu
|383,713
|
|-
|7
|Liverpool
|Liverpool Thuycyu
|816,216
|17
|Redding/Wokingham Tuhuy Cyu
|Redding/ Wokingham Tuhuy Cyu
|369,804
|
|-
|8
|Nottingham
|Nottingham Tuhuy Cyu
|666,358
|18
|Teesside
|Teesside
|365,323
|
|-
|9
|Sheffield
|Sheffield Tuhuy Cyu
|640,720
|19
|Pottery Tuhuy Cyu
|Pottery Tuhuy Cyu
|362,403
|
|-
|10
|Belfast
|Belfast Tuhuy Cyu
|579,554
|20
|Cardiff Tuhuy Cyu
|Cardiff Tuhuy Cyu
|340,214
|
|}
== Slhayan snhiyan(宗教) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Westminster Abbey - West Door.jpg|縮圖|File:Westminster Abbey - West Door.jpg]]
!Knkana Bukung Ingkoku to bay mniq Siminster muda psdhu phiyu.
!歷任英國君主皆於西敏加冕。
|}
=== Pusu tyawmu: Slhayan snhiyan Ingkoku mi Slhayan qnlhangan Ingkoku. ===
Kngkawas 2016 Muslim u ya bay knkana knhbrawan hiyi sediq Ingkoku na 6.3%, sediq mnthdil kcka Ingkoku mi Muslim knbaraw mtuting laqi ryu u kiya ka dmudul pkrana knhbrawan hiyi sediq Muslim.
== Ttgsa(教育) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:KingsCollegeChapelWest.jpg|縮圖|File:KingsCollegeChapelWest.jpg]]
!Pyasan sweyweyn Kwowang, mnPyasan Tubeyhing Cambridge uri, pnhiyu kngkawas
1209.
!國王學院,劍橋大學的一部分,於1209年成立
|}
=== Pusu tuawmu: Kyoiku Ingkoku, Pyasan tubeyhing Ingkoku mi Bnkuwan patas pyasan tubeyhing Ingkoku. ===
Kyoiku Ingkoku u sbuway dha truma ka biyax. Quri so kcka qnlhangan pnspuwan Ryeynho Wangkwo, ini pntna kana ka kyoiku sitong, ini pntna seyhu ka qmlahang uri: Seyhu Ingkoku seykining nniqan kyoiku England, seyhu Wales ka seykining kyoiku nniqan Wales, seyhu Scotland u seykinin kyoiku nniqan Scotland, Singcngcyu Tudaya Ireland (Northern Ireland Executive) ka seykining kyoiku nniqan Tudaya Ireland. Ana so wada dha subway trahuc ka biyax, binaw knkingal pnsliyan qnlhangan na kyoiku sitong u ida niqan ou bay pntna niya; laqi tiring Ingkoku u 5 kngkawas daw prading muyas da, 16 kngkawas tumal putong cngtu patas pnsdhuwan skeyng (GCSE) uxay daw Scotland mndungus cngci patas pnsdhuwan skeyng, 18 tumal tubaraw ci cngtu patas pnsdhuwan skeyng (GCE A-level) uxay daw Scotland cincyey patas pnsdhuwan skeyng. Dhiya u to bay dhuq pyasan tubeyhing uxay daw pyasan tubraw kyoiku sweyweyn lmutuc muyas dungan.
== Pqita narux(醫療) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Royal Aberdeen Children's Hospital.jpg|縮圖|File:Royal Aberdeen Children's Hospital.jpg]]
!Scotland Hwangcya Aberdeen byoing laqi tiping.
!蘇格蘭皇家亞伯丁兒童醫院
|}
Ingkoku u niqan knbeyhing bay mndungus pqita narux, snpeyyah kngkawas 1981 prading, sediq Ingkoku yuci knudus u kawas kawas kndudul mrana, kngkawas 2017 dhuq kngkawas 2019, yuci knudus snaw ka 79.4 kngkawas, qridin ka 83.1 kngkawas.
== Bungka(文化) ==
=== Pusu tyawmu: Bungka Ingkoku. ===
Bungka Ingkoku u wada dndulan Mtrawah Mincu, Tawkwo, Beyhing Qnlhangan mi Snlhayan Snhiyan. Ingkoku u spuda England, Wales, Scotland, Ireland 4 nniqan pnspuwan, 4 nniqa u to bay niqan nanaq tukubeycu luhay dha mi pnskraya dha nanaq uri. Quri so pnsltudan Ingkoku pa uxay mnO Co, binaw wada dndulan balay bungka Oco ka Ingkoku, 2 niyi pspuwan pkrana daw wada mbungka Quri Tuiwil.
== Wen-swey(文學) ==
=== Pusu tyawmu: Wenswey Ingkoku. ===
Weyswey Ingkoku uxay daw Puryeytyeyn Wenswey (British literature) ka quri so bnatas weyswey Ingkoku. Pnkrana weyswey u lmutuc cbiyaw Scotland mi England pnsltudan wenswey, kiya ka knkana mncbiyaw Kari Celtic, Anglo Saxon wenswey. Quri so rikisi, Ingkoku mniq ini pntna jiday u kiya ka knkana Englangd, Scotland, Wales, Tudaya Ireland, Man Taw mi Haysya Cyutaw ddxral niyi, so kiya Ingkoku weyswey u uxay wada kari Ingkoku, niqan ou kluwan kari wenswey uri.
=== Wensweycya(文學家) ===
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:Shakespeare.jpg|縮圖|File:Shakespeare.jpg]]
|Alaw smnku niya u tu1 Chandos kongcwey, kiya ka wada dha ngalan ‘Juga Dqras Chandos’ ka Juga Dqras Willliam Shakespeare, wada mnngalan murux bay juga dqras mundus cida ka Willliam Shakespeare, saya u wa skuwan kcka Qnlhangan Syawsyangkwan.
|因為收藏者是第一任錢多斯公爵,而被稱為「錢多斯畫像」的威廉·莎士比亞畫像,曾一度被認為是唯一一幅莎士比亞還在世時就繪製的肖像畫,現收藏於國家肖像館中。
|-
|[[Patas bntasan:Elgin Marbles British Museum.jpg|縮圖|File:Elgin Marbles British Museum.jpg]]
|Ta Ing Powukwan.
| 大英博物館
|}
Ingkoku u niqan ou bay niqan hnhangan niya wensweycya, brah balay rmirih cwocya u niqan Joeso, Willliam Shakespeare mi John Milton. 18th cbiyaw Ingkoku wenswey u splawa dha Augustus wenswey. Cida u bbatas uyas u mkbalay balay (Mray so Alexander Pope). Ingkoku Syawswo u prading ryosing uri da, mtutuy ka Daniel Defoe na “Robinson Crusoe”, Henry Fielding na “Tom Jones”, kiya mi Samuel Richardson na “Pamela”.
== Ti-yu(體育) ==
=== Pusu tyawmu: Tiyu Ingkoku. ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Wembley Stadium, illuminated.jpg|縮圖|File:Wembley Stadium, illuminated.jpg]]
!London Wembley Ssanan Cnbu Boru, kiya ka rikisi knkrayan bay smnluwan tiyu cangkwan uri.
!倫敦的溫布利球場,是有史以來造價最昂貴的體育場館之一。
|}
Lngkoku ka tiyu beyhing qnlhangan, mtur boru, boru dapa dmay, Ingsu tmana boru, pancyo, ubal boru, pingpong undo u snpeyyah Ingkoku kana. Kcka niya mtur boru ka tu1 undo Ingkoku, quri so mniq England, Scotlangd mi Tudaya Ireland u kiya ka undo skxlun dha balay, qnlhangan mtur boru dayhyo tuy ida so spruwan bay mita mi dkuhun dha bay sediq qnlhangan. Uxay wana sediq qnlhangan ka snkuxul mtur boru, seyhu mi dhuq Wangsu u ngalan dha pskingal tiyu undo uri, krinah balay ngalan dha knkana qnlhangan, minjoku na pnskrana bungka uri.
London ka Rbawan Olympic Undokay mnou bay yahan muda na alang mkbrnux, kngkawas 1908 mi kngkawas 1948, London u mniq kngkawas 2012 mn3 mangal biyax muda Olympic Undokay.
Ingkoku mniq beyhing kwoci congho undokay na cngci:
Rbawan Olympic Undokay: 263King 295Ging 289Dong 847 ka snadu (O Co tu1, qnlangan tu3).
Misan Olympic Undokay: 10King 4Ging 12Dong 26 ka snadu ( O Co tu14, qnlangan tu19).
Rbawan Beyhing Undokay: 62King 95Ging 101Dong 258 ka snadu (O Co tu10, qnlangan tu15).
Undokay: 47King 49Ging 66Dong 162 ka snadu (O Co tu5, qnlangan tu6).
Misan Beyhing Undokay: 3King 6Ging 3Dong 12 ka snadu (O Co tu21, qnlangan tu28).
Rbawan Mbbiyax Olympic Undokay: 3King 1Ging 5Dong 9 ka snadu (O Co tu9, qnlangan tu17).
Qnlangan Upwo Undokay: 1King 3Ging 4 ka snadu (O Co tu15, qnlangan tu24).
Misan Mbbiyax Olympic Undokay: 1Ging 1 ka snadu (O Co tu17, qnlangan tu24).
== Coswey Ssyang(哲學思想) ==
=== Ssyangcya(思想家) ===
* John Locke, kawas niyi u pusa kari 3 biyax psnakan seyji cosweycya.
* Thoms More, kongsyang syakay cuyi na dayhyo sediq.
* Robert Owen, kongsyang syakay cuyi na dayhyo sediq.
*Bernard Bosanquet, Ingkoku Weysin Cuyi na dayhyo sediq.
*Francis Bacon, sanwen cwocya, coswecya, seyjicya, kiya ka kutyeyn cingyeyn na pusu balay sediq.
*David Hume, cosweycya, keyjay sweycya, rikisi sweycya.
*Adam Smith, keyjay sweycya, cosweycya, dayhyo sunca “Kwofurwen”.<br />
== Mey-ti(媒體) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Bbc broadcasting house front.jpg|縮圖|File:Bbc broadcasting house front.jpg]]
!Wa mniq London ka BBC Pradiyo Beyhing Sapah (Broadcasting House), kiya ka Ingkoku Pradiyo Kojyo Congpu.
! 位於倫敦的BBC廣播大樓(Broadcasting House),是英國廣播公司總部。
|}
Ingkoku Pradiyo Kojyo, pnhiyu kngkawas 1922, kiya ka Ingkoku kongkong pradiyo ciko, kiya ka knkana qnlangan rikisi qnbsiyaq mi knbeyhing bay congho qpahan mpradiyo niya, pndungus deyntay, treybi mi uuda wangci wangru.
Ingkoku Dukuricu Treybitay, pnhiyu kngkawas 1955, kiya ka Ingkoku tu2 knbeyhing useyng treybi cingingsang.
Ingkoku T4tay, pnhiyu kngkawas 1982, kiya ka Ingkoku tu4 treybitay.
Uxay wana niyi, niqan Ingkoku Tu5tay, Ingkoku Karac Baraw Pradiyo mi UKTV ptreybi cyeymu.
== Inggaku(音樂) ==
Pusu tyawmu: Inggaku Ingkoku.
Jiday saya Ingkoku u niqan ou balay kluwanan inggaku bungka. Kutetn Inggaku, pneyyah Ingkoku niqan hnhangan na cyawsyang weytwan u kiya ka BBC Cyawsyang Weytwan, Hwangcya Aywey Weytwan, Aywey Weytwan, London Cyawsyang Weytwan, kiya mi London Aywey Weytwan uri. Nniqan bay hnhangan mpsalu uyas niya u niqan Purcell, Elgar, Holst, Vaughan Williams mi Andrew Lloyd Webber uri.
== Mmahun mi uuqun(飲食) ==
Pusu tyawmu: Mmahun mi uuqun.
Mmahun mi uuqun Ingkoku u ana so pdkanan duma qnlhangan O Co u mslxan ka Ingkoku, binaw uqan mrbu Ingsu mi duma qnlhangan O Co psdkanun qmita pa mndungus balay kiya. Ingkoku ryawri pnsltudan snbeyhing mita knux nanaq uuqun. Kiya u klaun balay qnlangan ka mmahun mi uuqun Ingkoku u kiya ka Uqun Mrbu Ingsu mi Uqan Kman Kurusmasu. Sediq Tnpusu Celtic minjoku u kiya ka niqan nanaq ddiyun dha balay kddiyax uuqun pnhuma mi ccamac qqpahan pnwalang, kiya mi Norman ka wada qmlahang England daw wada madas ou balay kluwan kndadax icil. Ta Ing Tikwo na nuda qmlahang u wada madas mbiyax bay knux malu sknxan mi iyu spriq ka sama India u dsanan dha Ingkoku uri.
== Jaysang hniti qnlangan(世界遺產) ==
(補照片)
* Kalenavon kongyeycyu cingkwan.
* Blenheim Kong
* Canterbury
* Gwynedd
* Bath
*Cornwall mi Tuiwil German kwangcyu cingkwan
*Ayu Yayung Derwent kongyeycyu.
*Dorset mi Mkngahu Ucilung Tunarac German
*Durham
*Dweriq Roman Tikwo
*Giant Titaw
*Burah Btunux Jiday Orkney na congsin
*Ayu Xiluy Hakaw
*Liverpool
*Burah Lanark
*Ddaun Qsiya Pantcysyllte
*St Kilda Taw
*Saltaire
*Stonehenge, Avebury mi Ssiyaw Hniti Ratuc Beyhing Btasil
*Stasley Hwangcya Kongweyn
*London
*Hakaw Forth
*Langu Cyu
*Mkngahu Yayung Zorrel Tyeynwentay
Hniti jaysang qnlangan tndxral Ingkoku: Mbanah ka hniti jaysang bungka, msama ka jaysang hniti ida nkiya, tmkarac ka jaysang hniti huho (St Kilda Taw). Duma hangan lihan mnlngu juga. London u kiya ka knkanna nniqan mkngahu ucilung Greenwich, London Kew Hwangcya Qqhuni Weyn mi Londonta, Siminster Kongtyeyn mi Pnrhulan mi Pnrhulan St Margaret.
Dhuq kngkawas 2020, tndxral Ingkoku mi dxral nganguc icil pa kana balay u 32 ka ida nkiya uxay daw hniti tuqar u wada tbkuwan pniq “Bntasan Patas Jaysang Hniti Qnlangan”, kcka niya u England ka 18, Scotland ka 5, Wells ka 3, Tudaya Ireland ka 1, kiya u niqan 1 ka pnspuwan England mi Scotland kiya, dxral wa mniq nganguc icil ka Bermuda, Gibraltar, Pitcairn Cyuntaw mi St. Helena pn1 nniqan. Ingkoku mwaya bay jaysang hniti qnlangan u kiya ka knkana ‘Elu Beyhing Sediq’ mi mkngahu ucilung niya, Knbeyhing Pnrhulan Durham mi Cngpaw, Hakaw XiluyGeorge Cyu, Stadley Hwangcya Kongweyn mi Hniti Tuqar Fountains Abbey, Stonehenge, Avebury mi Ssiyaw niya hniti tuqar Beyhing Btasil, kiya mi Castles mi Town Walls Bukung Edward Gwynedd, to bay mniq kngkawas wada mangal. Mthiti mangal niya ka England Jodrell Mkngahu Yayung Tyeynwentay, mniq kngkawas 2019 idas 7 cida ka wada malan pusa hangan.
== Diyax Smsung mi Sngayan.(節日假期) ==
{| class="wikitable"
|+
! colspan="4" |'''Diyax sngayan'''
|-
|'''Diyax'''
|Hangan telu
|'''Hangan Tndxlan'''
|'''Nmalan kari'''
|-
|Idas 1 diyax1
|Diyax smsung burah kngkawas
|New Year's Day
|
|-
|Diyax 1 diyax 2
|Tu2 diyax smsung burah kngkawas
|The Day following New Year's Day
|Wada ddiyun mniq Scotland.
|-
|Idas 3 diyax 17
|Diyax smsung Sng Paycweyk
|St. Patrick's Day
|Diyax Smsung Teys kyo, wada ddiyun mniq Tudaya Lreland.
|-
|Ini pskingal diyax
|Diyax qnlqilan Yesu
|Good Friday
|Diyax Smsung Tntuyan Yesu brah na tu5 diyax iyax sngayan
|-
|Ini pskingal diyax
|Diyax Smsung Tntuyan Hnqilan Yesu Tu1 diyax sngayan
|Easter Monday
|Babaw Srwasaw tu1 mttuku idas tu1 diyax iyax sngayan, ini dungus ddiyun nniqan Scotland.
|-
|Ini pskingal diyax
|Diyax Idas 5 Sngayan
|Early May Bank Holiday
|Diyax Smsung idas 5 tu1 diyax iyax sngayan.
|-
|Ini pskingal diyax
|Diyax Smsung Sngayan Srwasaw
|Spring Bank Holiday
|Diyax Smsung idas 5 tu1 diyax iyax sngayan hiti balay
|-
|Idas 7 diyax 12
|Diyax Smsung Orange
|Orangemen's Day(Battle of the Boyne's Day)
|Wana nanaq dungus ddiyun Tudaya Ireland.
|-
|Ini pskingal diyax
|Diyax Smsung SngayanRbawan
|Summer Bank Holiday
|Idas 8 hiti balay tu1 diyaxiyax sngayan.
|-
|Idas 11 diyax 5
|Bonfire Kman
|Guy Fawkes Night
|Uxay bnkuwan diyax sngayan seyhu.
|-
|Idas 12 diyax 25
|Diyax Smsung Mqaras Pntingan Yesu
|Christmas Day
|
|-
|Idas 12
|Diyax Smsung Rmawah
|Boxing Day
|
|-
|Idas 12 diyax 26
|Omiyagey.
|
|
|}
=== Nmalan kara ===
# Quri so nmalan kari (qtayi nmalan kari 1 bnkuwan) pa, tubaraw niya diyax sngayan u ddiyun quri nniqan dxral England, Wells, Scotland mi Tudaya Ireland.
# Dyax sngayan u spuda Tudaya Ireland Ddaun Uuda Tacng ('''Secretary of State for Northern Ireland''') ka muda pkla ka mndungus na balay.
== Pnyahan pnatas(資料來源) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
6u67fsru9oxzi7uxtgaawlqwh9na3u9
Amirika
0
1579
103700
103699
2024-06-18T20:09:12Z
U. Boya
2117
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */s
103700
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of the United States.svg|thumb|Flag of the United States.Kwo-ci Amirika(美國國旗)|alt=Flag of the United States|569x569px]]
= United States(美國) =
Gaga kska Daya Meycow ka [[United states]], 38 00 N, 97 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 9,833,517 sq km(hangan na o Tg3)
(knlbanga dxgal o 9,147,593 sq km, knlbangan qsiya o 685,924 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 323,995,528 hiyi.
Gaga [[Washington, DC]] ka pusu alang paru, jiyax 4 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal United states ga wada sugan 44.50% ka dxgal qpahan, 33.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 22.20% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Donald John Trump, pnaah hngkawas2017 idas 1 jiyax 20pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Greater coat of arms of the United States (monochrome).svg|縮圖|Patas bntasan:Greater coat of arms of the United States.svg]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Amirika(美國) =
[[Patas bntasan:USA orthographic.svg|縮圖|Patas bntasan:USA orthographic.svg]]
'''Meyricyeyn Hocongkwo''' (Kari Ingkoku: United States of America, lxanan matas ka USA, splawa dha United States (U.S. uxay daw US), kiya uri u America), kari Telu ka 美國, kiya mi pspuwan 50 Co, Hwasngtun Korunpiya DC, 5 Cucu dxral mi Waytaw pnsliyan Ryeynpang Konghkwo. Pusu tndxral Amirika ka 48 Co mi ryeynpang tocyu wa mniq tukcka Tudaya Mey Co, tunarac u msdalih Tasiyang, tudaya ka Kanada, tuhunac u mslutuc dxral Mexico mi Mexico Wan, tndxral nniqan dha u wa mniq muxul tay, mtilux hari nniqan. Arasuka Co u wa mniq tuiwil daya Tudaya Mey Co Talu, tunarac ka Kanada, tuiwil u mkUcilung Payring mi mtsipaw mtqita Russia; Hawaii Co u wa mniq tukcka Tayang Co Taypingyang na Cyuntaw.
= Ri-s(歷史) =
=== Pusu tyawmu: Rikisi Amirika. ===
{| class="wikitable"
|+'''Sediq Tnpusu mi Oco mpqlahang niya. (原住民與歐洲殖民者)'''
'''Dukuricu mu pkrana(獨立與擴張)'''
![[Patas bntasan:Columbus Taking Possession.jpg|縮圖|Patas bntasan:Columbus Taking Possession.jpg]]
!Spain tansyeyncya Korunbus mi tnhiqan niya tapa asu pa, ngalan dha wisu dhuq India ka dhiya cida, binaw ini dha klayi wisu dhuq Mey Co ka dhiya da.
! 西班牙探險家哥倫布和他的船員認為扺達印度時的情景,但他們卻不知道身在美洲
|-
![[Patas bntasan:Mayflower in Plymouth Harbor, by William Halsall.jpg|縮圖|Patas bntasan:Mayflower in Plymouth Harbor, by William Halsall.jpg]]
!Kngkawas 1620, 100 sngari hiyi Ingkoku singjya Cingkyo (Kiristo kyo uri) tapa asu 5 Idas Phpah Go miyah dhuq burah talu. Juga niyi u spuda Oco hwacya William Harsor mniq kngkawas 1882 cida mnjuga niya.
!1620年,100餘名英國清教徒 (基督教教派之一)乘五月花號來到新大陸。這幅圖畫是由歐洲畫家威廉·哈爾索爾於1882年所畫的作品
|}
{| class="wikitable"
|+Sani mita: Brah Korunbus cida, Dwiyaq lmiqu tici mi Misisipi bungka.
'''Dukuricu mu pkrana(獨立與擴張)'''
![[Patas bntasan:Declaration of Independence (1819), by John Trumbull.jpg|縮圖|Patas bntasan:Declaration of Independence (1819), by John Trumbull.jpg]]
!Knkingal dxral qnlhangan na dayhyo muda pbatas “Pnsdhuwan Dukuricu” ccida.
! 各殖民地的代表簽訂《獨立宣言》時的場景
|}
=== Pusu tyawmu: Mccbu Dukuricu Amirika, Amirika Koming, Pnkranan Tndxral Amirika mi Tnhdilan Tndxral Amirika. ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Gilbert Stuart Williamstown Portrait of George Washington.jpg|縮圖|File:Gilbert Stuart Williamstown Portrait of George Washington.jpg]]
!Tu1 soto Amirika George Washington
!美國第一任總統 喬治·華盛頓
|-
|'''Pnwaya qulu, Mccbu kcka dha nanaq mi Kongyey alang mkbrnuxhwa '''
|'''奴隸制、內戰和工業城市化'''
|
|-
|[[Patas bntasan:Battle of Gettysburg, by Currier and Ives.png|縮圖|File:Battle of Gettysburg, by Currier and Ives.png]]
|Mccbu Kaycpaw ka Mccbu kcka dha nanaq Amirika pusu balay knpryuxan uri.
| 蓋茨堡之役是美國內戰的主要轉折點之一。
|}
=== Pusu tawmu: Mccbu kcka dha nanaq Amirika mi Snburah smmalu Dungan ka Amirika cida. ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Ellis island 1902.jpg|縮圖|File:Ellis island 1902.jpg]]
!Kngkawas 1902 Tunarac mkngalu ucilung Amirika na sediq tnhdilan mniq New York Ellis Taw phiyu koba, ppanan kisya mi nojyo.
Sediq qalux Amirika biyax sediq undo mpdudul niya Martin Luther King mtabu.
!1902年美國東岸的移民在紐約埃利斯島創辦工廠,鐵路和農場。美國黑人民權運動的領導人馬丁·路德·金牧師
|-
|[[Patas bntasan:Buzz salutes the U.S. Flag.jpg|縮圖|File:Buzz salutes the U.S. Flag.jpg]]
|Kngkawas 1969, Amirika taykongjn Pac Ordrin mniq Idas baraw phiyu splawa qnlhangan Amirika
|1969年,美國太空人巴茲·奧爾德林在月球上豎起美國國旗
|}
== Jidayi cida(當代) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:UA Flight 175 hits WTC south tower 9-11 edit.jpeg|縮圖|File:UA Flight 175 hits WTC south tower 9-11 edit.jpeg]]
!Kngkawas 2001 idas 9 diyax 11, 911 jikeyng mniq New York Qnlangan Mawyi Congsin pspuruq.
!2001年9月11日,九一一事件在紐約世界貿易中心爆發
|}
=== Sani mita: Mccbu tbrinah sntali. ===
Kndadax kngkawas 2008 hiti, keyjay Amirika u snturung cutay weyci, keyjay dha u mntxan snturung mqraqil, saya daw wada mtmay mtutuy dungan, uka qpahun ryu u snpeyyah dudux 10% prading mlih. Binaw, kana cutay weyci mquri hniwan qnlhangan Amirika mbiyax bay kana qnlangan dhuq saya u ida ini balay llwani. Kngkawas 2009 idas 1 diyax 20, rikisi Amirika tu1 llutuc Afrika sediq Amirika soto Parak Hosayen Opama psdhuwan phiyu, kngkawas 2017 idas 1 ka malix qpahun. Kngkawas 2017 idas 1 diyax 20, Amirika knrudah bay kngkawas soto Tangna Cwanpu ka psdhuwan phiyu. Kngkawas 2020 doku punu Cyokoku Uhan narux brah (Sinkwan duku) cida u wada snturung knbeyhing bay mqraqil, rikisi knrudah bay soto u wada mntxan hrnasan dungan, kngkawas 2021 idas diyax 20, Cyo Paytong ka psdhuwan pihiyu soto.
== Ti-ri(地理) ==
=== Pusu tyawmu: Lnlingay dxral Amirika. ===
Llabang bay ka dxral Amirika, pusu tndxral u 3 dqras snturung qsiya, mndungus kakarac, mttuku bay cuweyn uri, hnyuwan lnlingay dxral u truma ka tunarac mi mkala tubaraw ka tuiwil tubaraw dxral.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:MountMcKinley BA.jpg|縮圖|File:MountMcKinley BA.jpg]]
!Araska Co dwiyaq Tinari ka tubaraw bay tudu dwiyaq Tudaya Mey Co.
! 阿拉斯加州的迪納利山是北美洲最高的山脈。
|}
=== Lnlingay dxral(地形) ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:USA topo en.jpg|縮圖|File:USA topo en.jpg]]
!Juga hnyuwan lnlingay dxral Amirika.
!美國地形圖
|}
Hnyuwan lnlingay dxral Amirika knpriyux balay, krinah bay ka tuiwil. Nniqan mkngahu ucilung tunarac pa niqan mkngahu ucilung brnux, mniq tuhunac u llabang balay kiya, mniq tudaya u duril hari kiya, mkngahu ucilung brnux mniq Nyocsi Co tudaya u uka kiya, binaw mniq Cangtaw u niqan duma hhuda ka ntuwan brnux. Mniq mkngahu ucilung brnux bukuy u niqan bungu na nniqan ddwiyaq, lmutuc dhuq wa mniq Peykarolayna Co mi Sinhanbusya Co, tubaraw 1830m na tudu dwiyaq Abaracia ka mnhdu. Mniq tudu dwiyaq Abaracia tuiwil ka nniqan Amirika tukcka iwil na kcka brnux, hini u mbrnux balay kiya, 5 beyhing langu mi Yayung Misisipi- Yayung Misuri- Qnlangan tu4 knbeyhing bay yayung wa mniq hini uri. Mniq Yayung Misisipi tuiwil, dxral kcka brnux u prading mkala baraw, hiti balay daw mtmay Amirika tukcka llabang bay dxral mi tukubeycu knyuwan lnlingay dxra Beyhing Brnux.
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:Basin New.png|縮圖|File:Basin New.png]]
|Nniqan niya Beyhing Dxral Rbuq Brnux- rakaw mnmudu.
|大盆地的位置-橙色部分
|-
|[[Patas bntasan:Colorado Plateaus map.png|縮圖|File:Colorado Plateaus map.png]]
|Kororato Tubaraw Brnux hmrinas tuhunac 4 Co.
|科羅拉多高原跨越南部四州
|}
Araska Co u niqan ou bay tudu dwiyaq uri, kiya ka knkana Tudaya Mey Co tubaraw bay 6194m ka dwiyaq Tinali, Arasuka Talu tuiwil mi tuhunac ka Aryosn Cyuntaw u niqan ou bay puniq dwiyaq uri. Hawaii Cyuntaw u kiya ka mtilux nniqan Puniq Dwiyaq Taw cyun, pnsuwan niya knbeyhing dxral u hmrinas 2400km, kndadax 6 beyhing taw mi duma tiping taw pnspuwan.
=== Kngkkarac(氣候) ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Climatemapusa2.PNG|縮圖|File:Climatemapusa2.PNG]]
!Pusu tyawmu: Kngkkarac Amirika.
!美國氣候帶地圖
|}
=== Alaw llabang balay mi ou bay kluwanan ini pntna ka hnyuwan lnlingay dxral, so bay niqan knkana kluwanan qnlangan ka Amirika: ===
· Tunarac daya mkngahu ucilung mi 5 beyhing langu cyu mnKopn kngkkarac kluwanan pnsnakan ‘Talusing Wentay Beyhung Wasaw Qqhuni Kngkkarac’ uxay daw Co sucn pnsnakan kluwanan na Wentay Talusing Mhuriq Kngkkarac: Spuda Raburado Mskuy Bwihur mi dndulan tuhunac mskuy hngak, mskuy ka misan, muxul ka rbawan, ou quyux mi huda, qnyuxan tnkawas u ya bay 1000 hwami;
· Tunarac hunac mi Mexico Wan mkngahu ucilung u ‘MnMtilux Hari Lmiqu Kngkkarac’ uxay daw Co sucn kngkkarac pnsnakan kluwanan na Huku Mtilux Mhuriq Kngkkarac: Dndulan Mexico Wan Muxul Bwihur, muxul mi mhuriq, qnyuxan tnkawas u hmrinas 2000 hawmi;
· Tukcka brnux: Mskuy mi muxul bwihur u malu msdurux musa kcka kana, rbawan u mtilux, misan u mskuy mi ou huda;
· Tuiwil Kcka Dxral Tubaraw Brnux: Misan u kndnguwan mi mskuy, rbawan u kndnguwan mtilux, qnyuxan tnkawas u ini khrinas 500 hawmi;
· Tuiwil Taypingyang mkngahu ucilung: Tuhunac u ‘MnMtilux hari Ucilung Kcka Dxral Kngkkarac’, tudaya u ‘MnHayyangsing Muxultay Beyhing Wasaw Qqhuni Kngkkarac’ uxay daw Co sucn pnsnakan kngkkarac kluwanan na Wentay Hayyangsing Kngkkarac.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Average precipitation in the lower 48 states of the USA.png|縮圖|File:Average precipitation in the lower 48 states of the USA.png]]
!Juga pndkanan qnyuxan knkingal dxral Amirika.
!美國各地平均降雨圖
|}
=== Qqsiya mi tudu dwiyaq(水文與山脈) ===
==== Pnsnakan nniqan dxral(地區劃分) ====
===== Pusu tyawmu: Nniqan dxral Amirika. =====
Knhbrawan hiyi sediq Amirika Tyawcacyu u psnakan dha 4 beyhing dxral nniqan ka Amirika, kiya mi ndwanan psanak 9 pnsuwan Cyu dungan:
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:US 9 regions.svg|縮圖|File:US 9 regions.svg]]
!Knhbrawan hiyi sediq Amirika Tyawcacyu juga psuwan Cyu: 4 kluwanan rakaw u ririh 4 beyhing dxral nniqan.
!美國人口調查局分區圖:四種顏色代表四大地區
|-
|[[Patas bntasan:US Census geographical region map.png|縮圖|File:US Census geographical region map.png]]
|Pnsuwan 9 Cyu
|九個分區
|}
· Tu1 Cyu (Tunarac daya)
o Tu1 Pnsuwan Cyu (Burah England Cyu)
o Tu2 Pnsuwan Cyu (Tukcka Tasiyang Cyu)
· Tu2 Cyu (Tukcka iwil)
o Tu3 Pnsuwan Cyu (Tukcka bu Tunarac daya Cyu)
o Tu4 Pnsuwan Cyu (Tukcka bu Tuiwil daya Cyu)
· Tu3 Cyu (Tuhunac)
o Tu5 Pnsuwan Cyu (Tuhunac Tasiyang Cyu)
o Tu6 Pnsuwan Cyu (Tukcka bu Tunarac hunac Cyu)
o Tu7 Pnsuwan Cyu (Tukcka bu Tuiwil hunac Cyu)
· Tu4 Cyu (Tuiwil)
o Tu8 Pnsuwan Cyu (Ddwiyaq Cyu)
o Tu9 Pnsuwan Cyu (Taypingyang Cyu)
=== Qnlhangan Kongweyn(國家公園) ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Yellowstone Castle Geysir Edit.jpg|縮圖|File:Yellowstone Castle Geysir 2.jpg]]
!Kcka Hwangsu Qnlhangan Kongweyn wisu pspuruq ka cngpaw pspuruq qsiya.
! 黃石國家公園內正在噴發的城堡噴泉
|}
==== Pusu tyawmu: Bnkuwan patas Amirika Qnlhangan Kongweyn. ====
Amirika saya kana balay u niqan 58 qnlhangan kongweyn, kcka niya 14 u wada pniqan Hniti Jaysang Qnlangan. Pnspuwan u niqan 27 Co ka niqan qnlhangan kongweyn, kiya ka knkana MnAmirika Samoya mi MnAmirika Wiking Cyuntaw. Arasuka Co mi Cyarihunia Co u pn8 qnlhangan kongweyn, kiya knou balay kiya. Phiyu qnlhangan kongweyn pa kasi ka spuda Amirika kwohuy smruwa muda quri hwaan muda psdhu pkla kari.
== Fa-ryu ni ceng-c(法律與政治) ==
=== Pusu tyawmu: Seyji Amirika. ===
==== Horicu. (法律) ====
==== Pusu tyawmu: Horicu Amirika. ====
Horicu Amirika u lmutuc Ingkoku na Panrihwa pnsltudan, hoying Amirika u tmuru ‘Ndanan Brah’ uuda, mnIngkoku Amirika France Si (Hayyang Waya Si) na pusu balay pnsliyan niya. 19 th kcka brah, brah balay Amirika ancyeyn u ida knttu dmuwi ncida ndanan Ingkoku miyah psdkanun dmuwi, bukuy daw wada kndudul nanaq pkrana pnwaya horicu dha ka Amirika, dhuq saya daw Amirika suhwa u to bay dmuwi nanaq kcka qnlhangan angri.
=== Ceng-c(政治) ===
==== Pusu tyawmu: Amirika Ryeynpang Seyhu mi Bnkuwan Amirika Ryeynpang Ciko. ====
{| class="wikitable"
|+Soto Amirika saya Cyo Paytong, Huku soto Hocinri. ( 現任美國總統喬·拜登、副總統賀錦麗)
![[Patas bntasan:Joe Biden presidential portrait.jpg|縮圖|File:Joe Biden presidential portrait.jpg]]
![[Patas bntasan:Kamala Harris Vice Presidential Portrait (cropped).jpg|縮圖|File:Kamala Harris Vice Presidential Portrait.jpg]]
|}
=== Biyax Ciko Ryeynpang nanaq u niqan 3 pncida, kiya mi ppqlahang mi ppsbalay (3 biyax psnakan): ===
· Pnwaya Cikwan: Kiya ka kwohuy, spuda Sanggiying mi Conggiying ddha niyi pnsliyan. Dmuwi Ryeynpang biyax phiyu waya, biyax pkla mpccbu, biyax smruwa pnsdhuwan, biyax mbbari seyhu mi biyax malax qpahun mpqpah seyhu;
· Singcng cikwan: Kiya ka soto, soto, huku soto mi spuda soto pusa hangan sanggiying ka smruwa na neyko kwanweyn mi deysi niya, seykining dmuwi pndungus ryeynpang horicu biyax qmlahang;
· Shwa cikwan: Kiya ka tubaraw balay hoying mi syaci niya ryeynpang hoying, hwakwan u spuda soto pusa hangan mi pnuda sanggiying smruwa; dmuwi biyax pkla horicu mi pspaux smliq waya na biyax.
== Sing-cng cyu-hwa(行政區劃) ==
[[Patas bntasan:US Census geographical region map.png|縮圖|340x340像素|File:US Census geographical region map.png]]
=== Pusu tyawmu: Amirika Co hun, Amirika singcng cyuhwa mi bnkuwan Amirika knkingal Co sohu. ===
Washington華盛頓
Orokang奧勒岡
Karifunia加利福尼亞
Aytaho愛達荷
Neyhwata內華達
Yota猶他
Arisangna亞利桑那
Mongtana蒙大拿
Hwayoming懷俄明
Korotato科羅拉多
Burah Mexico 新墨西哥
Tudaya Takoda北達科他
Tuhunac Takoda南達科他
Neyburasuka內布拉斯加
Kansas堪薩斯
Okrahoma俄克拉何馬
Diqsas德克薩斯
Mingnisuda明尼蘇達
Ayhohwa愛荷華
Misuri密蘇里
Aknso阿肯色
Ruisanna路易斯安那
Wiskangsin威斯康辛
Irino伊利諾
Misikn密西根
Indian印第安納
Ohayo俄亥俄
Kntaki肯塔基
Tennasi田納西
Misisipi密西西比
Orapama阿拉巴馬
Myeynin緬因
Fymongto佛蒙特
Burah Hanbusya新罕布夏
Masacusay麻薩諸塞
Rodtaw羅德島
Kangnaydiq康乃狄克
New York紐約
Pinsifania賓夕法尼亞
New Jersey紐澤西
Washington華盛頓
DC特區
Maryland馬里蘭
Delaware德拉瓦
Tuiwil Virginia西維吉尼亞
Virginia維吉尼亞
Tudaya Karolina北卡羅來納
Tuhunac Karolina 南卡羅來納
Georgia喬治亞
Florida佛羅里達
Alaska阿拉斯加
Hawaii夏威夷
Lihan ka Hawaii pa, msngari 49 Co u wa mniq Mey Co Talu kana. Kcka niya lihan ka Alaska pa, msngari 48 Cohiya u kiya uri ka Washington DC u msllutuc kana, kiya ka splawa dha Tndxral Amirika. Duma sediq u ngalan dha ‘Tndxral’ Co uri ka Alaska Co, alaw ana hiya u tuhuy ‘Trahuc na 48 Co’ u wada psthiyaq Kanada, binaw mniq dxral lnlingay u ida Tudaya Mey Co Talu na dxral uri ka Alaska. Kana kari dduwi niya u kiya ka knkana Washington Kolombia DC. Tu50 Co Hawaii Co u pa wa mniq Taypingyang na kcka cyuntaw.
{| class="wikitable"
|+Juga tndxral Sediq Tnpusu (Idian) Amirika (mbhuway niya), duma cucucyu u beyhing bay ka biyax dha, ririh so Co, niqan dukuricu pusu biyax mi suhwa, kiya mi seyhu tnualang ka qmlahang. 美國原住民族(印地安)保留地(反白)地圖,有些自治地區的權利很大,相當於州、有獨立主權與司法,並由部落政府管理。
![[Patas bntasan:Indian reservations.gif|縮圖|File:Indian reservations.gif]]
|}
Hiti balay ka Amirika tukubeycu na Sediq Tnpusu (Indian) Nngari Fxral, alaw dxral nniqan hiya u ida wisu dmuwi pusu biya tnualang, mndungus qnlhangan niqan dnuwi dha pusu biyax nina, hnyuwan niya u mntna so knkingal Co Amirika uri, ana so balay bay u ida 1ci singcngcyu, binaw so niyi dukuricu seyji balay bay dxral dha u ida wa mniq knkingal kcka dxral Co, mnMeyricyeyn Hocongkwo alaw txtaxa minjoku tnualang psnakan ka kluwanan tukubeycu nniqan dxral.
=== Alang mkbrnux(城市) ===
{| class="wikitable"
|+Pusu tyawmu: Bnkuwan Alang Mkbrnux Amirika (Spuda knhbrawan hiyi sediq mku) mi bnkuwan knbeyhing bay alang mkbrnux knkingal Co Amirika.
![[Patas bntasan:Top of Rock Cropped.jpg|縮圖|File:Top of Rock Cropped.jpg]]
![[Patas bntasan:LA Skyline Mountains2.jpg|縮圖|File:LA Skyline Mountains2.jpg]]
!
* [[Patas bntasan:ChicagovanafSearsTower.jpg|縮圖|File:ChicagovanafSearsTower.jpg]]
![[Patas bntasan:Panoramic Houston skyline.jpg|縮圖|File:Panoramic Houston skyline.jpg]]
|-
|New York(紐約)
|Los Angeles(洛杉磯)
|Chicago(芝加哥)
|Houston(休士頓)
|}
Knkana Amirika saya u ya bay 77% knhbrawan sediq pa wa mniq nniqan alang mkbrnux, kcka u niqan hmrinas dmka uri ka mssli mniq 37 pusu beyhing alang mkbrnux. Dualang mkbrnux niyi u wada tmuru bungka Amirika, pnsltudan mi keyjay. Mniq kngkawas 2004, knkana Amirika u niqan 251 alang mkbrnux ka hmrinas 10 knbkiyan hiyi sediq, kiya uri u niqan 9 beyhing alang mkbrnux ka hmrinas 100 knbkiyan hiyi sediq, kiya ka knkana duma pusu balay qnlangan alang mkbrnux, mray so New York Su, Los Angeles mi Chicago. Kiya uri u, nasi pspuwan uri ka uxay pusu alang mkbrnux na alang mkbrnux pa, niqan 50 hmrinas 100 knbkiyan hiyi sediq alang mkbrnux ka Amirika. Kiya ka kawas kawas muda pnsung kcka Qnlangan mndungus bay nniqan alang mkbrnux u, knhbaraw bay kcka alang mkbrnux mniq brah na qnlhangan uri.
{| class="wikitable"
| rowspan="2" |'''Tbkuwan'''
'''排行'''
| rowspan="2" |'''Alang mkbrnux'''
'''都市'''
| rowspan="2" |'''Knhbrawan hiyi sediq/ wana kcka Su'''
'''人口/'''
'''僅限市內'''
| rowspan="2" |'''Mitu knhbrawan hiyi sediq/ Knpinghwang ingri 人口'''
'''密集度/'''
'''每平方英哩'''
| colspan="2" |'''Nniqan beyhing alang mkbrnux 大都會區域'''
| rowspan="2" |'''Nniqan地區'''
|-
|'''百萬'''
|'''排名'''
|-
|1
|New York紐約市
|'''8,363,710'''
|26,402.9
|19.0
|1
|東北部
|-
|2
|Los Angeles 洛杉磯
|'''3,833,995'''
|7,876.8
|12.8
|2
|西部
|-
|3
|Chicago 芝加哥
|'''2,853,114'''
|12,750.3
|9.5
|3
|中西部
|-
|4
|Houston 休士頓
|'''2,242,193'''
|3,371.7
|5.7
|6
|南部
|-
|5
|Phoenix city 鳳凰城
|'''1,567,924'''
|2,782.0
|4.2
|12
|西部
|-
|6
|Feycng 費城
|'''1,447,395'''
|11,233.6
|5.8
|5
|東北部
|-
|7
|San Antonio聖安東尼奧
|'''1,351,305'''
|2,808.5
|2.0
|28
|南部
|-
|8
|Dallas 達拉斯
|'''1,279,910'''
|3,469.9
|6.3
|4
|南部
|-
|9
|San Diego聖地牙哥
|'''1,279,329'''
|3,771.9
|3.0
|17
|西部
|-
|10
|San Jose聖荷西
|'''948,279'''
|5,117.9
|1.8
|31
|西部
|}
=== Pusu tyawmu: Keyjay Amirika ===
Keyjay Amirika u mtbiyax bay mrana, knbeyhing bay uuda sngcan dha, niqan bay knklanan dha sngcan cisu, pumn cyeyko mndyngus balay; nong kong yey u mrana mi mkla balay; keyjay kuymo knbsiyaq bay tu1 qnlangan, jncyu GDP u hmrinas 5 knbkiyan pila Amirika, tubrah bay bay hmrinas knhbrawan 5000 knbkiyan (knkana) hiyi sediq qnlhangan na tubrah balay, kiya ka knkana qnlangan pusu bay quri keyjayti, mniq kcka ssediq kndusan keyjay u pusu balay hnyuwan niya.
=== Ppanan rulu mi mhaqun(交通運輸) ===
{| class="wikitable"
|+Amirika na Coci Elu beyhing Sitong Wang, to bay mnkawsu kongru, knkana elu beyhing u qulung niqan 4 seyng elu ddaun rulu.
![[Patas bntasan:Map of current Interstates.svg|縮圖|File:Map of current Interstates.svg]]
|}
Alaw llabang balay ka tndxral Amirika, kiya mi 3 dqras u msdalih ucilung kiya ka mumal knkrana keyjay dha, kiya ka quri so knou kuwanan ppanan rulu mi ddaun mhaqun qqiya mi mkpiya mhaqun u ida balay tu1 qnlangan. Tqapur niya elu beyhing, ppanan kisya u ida kiya tu1 bkuwan qnlangan, ssalu kawsu kisya u alaw mrana mbiyax ka qqpahan quri ppanan skoki, so kiya daw wada ini ttkuku quri duma qnlhangan ka quri ssalu dha kawsu sisya. Knou ppanan skoki mi ppanan asu u ida mniq tubrah balay tnbkuwan qnlangan. Alaw niqan kndkanan niya ka sediq ppanan kisya, mniq Amirika pa quri so ppanan dha mquri thiyaq ssanun u mriq nanaq rulu mi tapa skoki ki ka pusu na balay.
=== Quri rrmiwaw(旅遊) ===
Ana so 200 sngari kngkawas bay ka rikisi Amirika, binaw knrana bay ka kokomin keyjay mi uka mklan ka syeyntay wenming mi mumal knmbtunux balay qtan ka ida nkiya sdhmaun qmita, so kiya ka wada mbiyax bay quri qnlhangan ssanan qmiwaw uri. Wada ngalan knkana qnlangan knbeyhing bay tu1 alang mkbrnux ka New York, cyeyntwan mi lnlamu smnluwan ssapah ka Chicago, niqan bay hnhangan quri rikisi bungka ka Cyocinsan (San Francisco), alang mkbrnux snkulan Utux Tmninun (Teynickay) ka Los Angeles, sotu Washington, alang mkbrnux bakuciku ka Las Vegas. Sdhmaun qmita ida nkiya ka Mcayis Btunux Kongweyn, Colorado Beyhing Ayu Doras, Alang Mkbrnux Langu Timu, Olympic Qnlhangan Kongweyn, Rima Knbeyhing Langu Sdhmaun Qmita Ida Nkiya, Hawaii Cyuntaw, so sklwiyan bay ka Alaska Co, kiya ka kndadax cbiyaw qnbsyaqan bay sanan rmiwaw mi ida balay kelih ka sediq mpriwaw. Kiya mi Disney land, Hwancyo Ingcng, Amirika Qnlhangan Hangkong mi Taykong Congsu, kiya ka niqan balay biyax hhuc niya sdhmaun smnluwan mi pkrana hbangan uri.
== Jen-ko(人口) ==
=== Pumu tyawmu: Knhbrawan hiyi sediq Amirika. ===
==== Quri Saya(現狀) ====
{| class="wikitable"
|+Pusu tyawmu: Bnkuwan patas knhbrawan hiyi sediq knkingal Co Amirika.
![[Patas bntasan:US population map.png|縮圖|File:US population map.png]]
!Kngkawas 2010 Juga Pnsnakan Mitu Knhbrawan Hiyi Sediq Amirika.
!2010年美國人口密集度分布圖
|}
Spuda Amirika Jnko Puca Cyu mniq putting hiti kngkawas 2017 patas snpuwan, knhbrawan hiyi sediq Amirika u 321,004,407 hiyi sediq, nasi wada nanaq umau murux taxa minjoku cida, bhuway sediq Amirika u knkana 73%, knhbrawan u 234,370,202 hiyi sediq, kcka u, uka daran Spain uxay daw uka llutuc Latin sediq Amirika na sediq bhuway u 61.5%, knhbrawan u 197,277,729 hiyi sediq, niqan daran Spain uxay daw niqan llutuc Latin sediq Amirika na sediq bhuway u 11.5%, knhbrawan u 37,092,473 hiyi sediq.
== Kari(語言) ==
=== Pusu tyawmu: Kari Eygo Amirika. ===
{| class="wikitable"
| colspan="3" |'''Amirika mnniq tnsapah pa hmrinas 100 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq dmuwi na kari 美國居家使用的超過100萬人口的語言'''
'''Kngkawas 2010 cida 2010年'''
|-
|'''Kari語言'''
|'''Knkana knhbrawan hiyi sediq na paseynto % 占人口百分比'''
|'''knhbrawan hiyi sediq 人數'''
|-
|Kari Eygo英語 (只講英語)
|80%
|233,780,338
|-
|''Quri so kluwanan kari icil 除英語外的其他語言''
|''20%''
|''57,048,617''
|-
|Kari Spain (Ini spuwai ka kari Puerto Rico mi kari Kerriol) 西班牙語
(不包括波多黎各和凱瑞奧爾語)
|12%
|35,437,985
|-
|Kari Telu (Kiya ka knkana skari mndungus bay kari Telu saya mi knkana kluwanan kari cida Cyokoku)漢語
(包括現代標準漢語和所有漢語方言)
|0.9%
|2,567,779
|-
|Kari Tagalog他加祿語
|0.5%
|1,542,118
|-
|Kari Vietnam越南語
|0.4%
|1,292,448
|-
|Kari France法語
|0.4%
|1,288,833
|-
|Kari Hankoku韓語
|0.4%
|1,108,408
|-
|Kari Doicu德語
|0.4%
|1,107,869
|}
Ana so uka pnsdhuwan kari dduwi seyhu ka Amirika, binaw balay bay kari eygo ka kari srngaw balay qnlhangan dha. Spuda snpuwan kngkawas 2008 cida, ya bay 3 oku 1480 knbkiyan (99.6%) hmrinas 5 kngkawas knhbrawan hiyi sediq mniq tnsapah u wana kari eygo ka srngaw dha. Kari eygo uri ka srngaw dha balay kari uri, skari kari eygo uri ka pusu balay speysa dha sediq thdil miyah qnlhangan dha hini uri.
=== Snlhayan snhiyan(宗教) ===
{| class="wikitable"
|+Sapah Thmkuwan wa mniq Tudaya Carolina Co na Pnrhulan Meynan Cinsinhuy. Tuhunac mniq Kari Utux Baraw na sinjya burah pnrhulan u hbaraw balay, kiya ka nniqan Amirika mdrumuc bay smluhay niya uri. (一座位於北卡羅來納州的美南浸信會教堂。南部聖經地帶的新教徒人口極多,是美國最為虔誠的地區之一。)
![[Patas bntasan:Pisgah.jpg|縮圖|File:Pisgah.jpg]]
|}
==== Pusu tyawmu: Snlhayan snhiyan Amirika. ====
Ini phiyu qnlhangan brah cida ka Amirika mi qlhangan Ingkoku cida han pa, uka mtrawah snhiyan dha, cida u mniq cnhdilan bay pnwaya snlhayan, so ini sluhay Kiristokyo ka sediq u stkuhun dha qmita mi thqilun dha uri, pusu balay u squri dha qmita ka sinjya Teynskyo (duma quri so ini thiyi biyax dndulan kyokay cuyi niya) kiya mi qlhangan Kiristokyo knkingal pay snlhayan niya u muda tmraqil qmita ini pntna kluwan pay na sinjya cngco uri.
===== Kngkawas 2007 snpuwan seyhu cida( 2007年的官方估計數字): =====
· Kiristo kyo基督新教——51.3%
· Teys kyo天主教——23.9%
· Momn kyo摩門教——1.7%
· Tongcng kyo東正教——1.6%
· Yadaya kyo猶太教——1.4%
· Bu kyo佛教——0.7%
· Islam kyo伊斯蘭教——0.6%
· Duma snhiyan uxay daw ini ptura snhiyan其他或沒有表明——2.5%
· Uka snlhayan snhiyan無宗教信仰——16.1%
=== Kyoiku(教育) ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Harvard Law School Library in Langdell Hall at night.jpg|縮圖|File:Harvard Law School Library in Langdell Hall at night.jpg]]
![[Patas bntasan:Wfm stata center.jpg|縮圖|File:Wfm stata center.jpg]]
|-
|Qtan bbiyan Ssanan Qmita Patas Hafo Fasweyweyn. ( 哈佛法學院圖書館傍晚景色)
|麻薩諸塞理工學院的電腦科學中心
|}
==== Pusu tyawmu: ====
Mniq Amirika, qmlahang kyoiku u Co uxay daw seyhu tnualang ka seykining, kiya u uxay seykining ryeynpang seyhu. Binaw, ryeynpang seyhu kyoikubu u malu spuda kyoiku cicin muda dmayaw mi qulung niqan ka dndulan niya. Laqi muyas u niqan qqpahun pnsdhuwan pnwaya mniq sapah pyasan pnhiyu qnlhangan snpeyyah pyasan tutiping dhuq 12 knkawas pyasan na kyoiku; kiya ka 5 knkawas pyasan tutiping, pyasan tukcka u turu knkawas, pyasan tubaraw u 4 knkawas, psnakan pnhiyu qnlhangan mi pnhiyu suri ddha kluwanan, hbaraw ka pyasan pnhiyu qnlhangan, muda ini angal pila muyas kana pnwaya yiwu kyoiku. Kiya uri u, pyasan tukcka mi pyasan tutiping u ini angal pila mkan cka hidaw uxay daw mangal dmka pila mkan cka hidaw, rulu sapah pyasan u mhaduc laqi muyas dhuq ppanan rulu. Quri so mndungus niya pa, 18 kngkawas ka malu mnhdu muyas, binaw ou Co u smruwa 16 kngkawas daw malu mlatac sapah pyasan.
==== Mmahan mi uuqun(飲食) ====
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Motherhood and apple pie.jpg|縮圖|File:Motherhood and apple pie.jpg]]
![[Patas bntasan:Roast turkey.jpg|縮圖|File:Roast turkey.jpg]]
|-
|Ringgo pay ka niqan bay hnhangan chiya uqun Amirika. 蘋果派為美國最著名的甜品
|Mniq Amirika, snturung Diyax Smsung Mqaras Utux Baraw, ssediq u mpkan scmeyncyo. 在美國,每逢感恩節,人們會吃火雞
|}
=== Pusu tyawmu: Pchdanan Amirika. ===
Mahan mi uuqun Amirika u wada mangal pnchdanan hhpuyan Sediq Tnpusu Amirika, mray so scmeyncyo, bunga tumun, lhngay, bawan, dniyi pa wada ini balay srhuqi bungka Amirika kana da. Kiya mi ringgo pay, pisa pang, hanpawpaw u ida balay pniyah Oco mi wada dha brnahan dungan, wada ngalan pnskrayan uqan slxan bungka Amirika saya da. Mexico cweyn mi nduhan lhngay (tacos) u snpeyyah Mexico kiya. Pniyah llutuc Afrika sediq Amirika mniq mquli cida kndadax Afrika madas dhuq Amirika ‘Uuqun Qcahur’ (Soul food) pa wada uqun bay tnsapah uri da. Psdkanun rmngaw u, alaw dmuwi knou bay mtilux uqun, mmahan mi uuqun Amirika u uxay so mndungus pkmalu hiyi, kcka qnlhangan dha u wada hbaraw bay scuqi qthur ka hidoyi bay pprngawan uri.
=== Diyax smsung mi sngayan. (節日) ===
==== Pusu tyawmu: Diyax smsung mi sngayan Amirika. ====
===== Pnwaya diyax sngayan ryeynpang u wa truma hiyi: =====
{| class="wikitable"
|'''Diyax 日期'''
|'''Hangan diyax smsung mi sngayan 節日名稱'''
|'''Nmalan akri註明'''
|-
|Idas 1 diyax 1 1月1日
|Smsung burah kngkawas. New Year
|Mqaras smsung snturung burah kngkawas. 慶祝新年的到來
|-
|Idas 1 tumn3 iyax sngayan tu1 diyax. 1月的第三個星期一
|Diyax kineyng Martin Luther King Jr 馬丁·路德·金紀念日
|Kineyng Mpdudul Mincweyn Undo Martin Luther King Jr mtabu pntingan na (Kngkawas 1929 idas 1 diyax 15), kngkawas 1986 prading muda. 紀念民權運動領袖馬丁·路德·金牧師的生日(1929年1月15日),1986年開始實施。
|-
|Idas 1 diyax 20. 1月20日
|Diyax pnsdhuwan phiyu. 就職日
|Diyax pnsdhuwan phiyu soto mi huku soto, kiya ka mk4 kngkawas mntxal, wana mpqpah Hwahu na ryeynpang seyhu, kiya mi Maryland Co mi Virginia Co na mpqpah seyhu ka malu msangay. 總統和副總統的就職日,每四年才有一次,只有華府的聯邦政府雇員,以及馬里蘭州和維吉尼亞州的政府雇員才可放假。
|-
|Idas 2 tu3 iyax sngayax tu1 diyax. 2月的第三個星期一
|Smsung Soto總統節
|Kineyng mwaya bay soto Amirika George Washington na pntingan (Kngkawas 1732 idas 2 diyax 22), kngkawas 1879 kwohuy ka muda psdhu. 紀念美國首任總統喬治華盛頓的生日(1732年2月22日),1879年國會確立。
|-
|Idas 5 dhdanana iyax sngayan tu1 diyax. 5月的最後一個星期一
|Diyax Kineyng Wada Mrdang Heytay 陣亡將士紀念日
|Ida balay kineyng mniq Tuhunac Tudaya Mccbu cida wada mrdang ka heytay, bukuy daw wada pkranan kineyng knkana alaw mccbu wada mrdang na heytay Amirika, knkana qnlhangan u dmuwi babaw cka hidaw 3 ji prading. To bay dmuwi idas 5 diyax 30, mniq tnualang u cida daw ririh sa pnrdinganrbawan. 原為紀念在南北戰爭中陣亡的士兵,後擴展到紀念所有因戰爭犧牲的美軍官兵,全國悼念時間於美東時間下午3時開始。一般為5月30日,在民間當天代表夏季正式開始。
|-
|Idas 7 diyax 4. 7月4日
|Diyax Dukuricu (Diyax Smsung Pnhiyu Pnsdhuwan Amirika)獨立日(美國國慶)
|Kineyng Amirika u mniq kngkawas 1776 idas 7diyax 4 pkla kari “Psdhu Pkla Kari Dukuricu” mi phiyu qnlhangan. 紀念美國於1776年7月4日發表《獨立宣言》和建立國家
|-
|Idas 9 tu1 iyax sngayan tu1 diyax. 9月的第一個星期一
|Diyax Smsung Rawkong 勞工節
|Pquri mpqpah niya thmuku, kineyng sediq mpqpah undo na pnsdhuwan. Knkana sediq qnhlangan u malu msangay mk3 diyax. 向工作者表達敬意,紀念工人運動的成就。全國民眾可以連續休息三天。
|-
|Idas 10 tu2 iyax sngayan tu1 diyax. 10月的第二個星期一
|Diyax Kolumbus 哥倫布日
|Kineyng Kristohu Kolumbus mniq kngkawas 1492 idas 10 diyax 12 kndadax Oco hmqangaw Tasiyang dhuq wada sndiyal Mey Co. 紀念克里斯多福·哥倫布於1492年10月12日由歐洲橫渡大西洋到達並發現美洲。
|-
|Idas 10 tu4 iyax sngayan tu1 diyax. 10月份的第四個星期一
|Diyax Smsung Taygo Heytay. 退伍軍人節
|Psquri taygo heytay snbeyhing thmuku, kineyng Tumn1 Qnlangan Beyhing Mccbu mniq kngkawas 1918 idas 11 diyax 11 mrbu 11:00 mndungus bay mnhdu mccbu. Kngkawas 1968, Amirika kwohuy u wada muda ‘Pnwaya Nicyobi Diyax Sngayan’, diyax taygo diyax smsung heytay u wada pryuxan knkawas idas 10 na tu4 iyax sngayan tu1 diyax, kiya ka malu muda mk3 diyax tu6 diyax. 向退伍軍人表達敬意,紀念第一次世界大戰於1918年11月11日上午11點正式停戰。1968年,美國國會通過了「星期日假日法」,將退伍軍人節改在每年10月的第四個星期一,以使人們可以度過三天周末
|-
|Idas 11 tu4 iyax sngayan tu4 diyax. 11月的第四個星期四
|Diyax Smsung Mqaras Utux Tmninun. 感恩節
|Mqaras smsung kntiyan krpuhan, mqarasunhuway Utux Tmninun, kiya mi mqaras mndungus balay dnyawan Sediq Tnpusu Amirika, cida u muda hmangu scmeyncyo ka ssediq muda psasu mkan. 慶祝秋季收穫,感謝上主的恩典,並決定為感謝美國原住民族的真誠幫助,民眾一般烹調火雞彼此分享。
|-
|Idas 12 diyax 25. 12月25日
|Diyax Smsung Mqaras Pntingan Yesy. 耶誕節
|Mqaras smsung diyax pntingan Yesu, spuda waya pnsltudan, mqaras smsung pntingan Yesu cida, qulung mhiyu trahuc syeycisng ka qridin pa, ana ima sediq pa malu musa tmunguh (kisu) hiyi. 慶祝耶穌誕生,全家共進豐盛的晚餐.按照傳統習俗,聖誕節時,凡是女子站在榭寄生下面,任何人都可以去親吻她.
|}
== Way-cyaw(外交) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:MerkelBushWashington1.jpg|縮圖|File:MerkelBushWashington1.jpg]]
!Congri Doicu Angela Merkel mi soto Amirika George Walker Bush.
! 德國總理安格拉·默克爾與美國總統喬治·沃克·布希
|-
|[[Patas bntasan:Secretary Pompeo and Malaysian Prime Minister Mahathir Mohamad (42910851015).jpg|縮圖|File:Secretary Pompeo and Malaysian Prime Minister Mahathir Mohamad (42910851015).jpg]]
|Kngkawas 2018 idas 8 diyax 3 Amirika kwowucing Pompeo mniq Bucng tuhuy sosyang Malaysia Mahathir bin Mohamad mtqita dqras.
|2018年8月3日美國國務卿龐培歐在布城與馬來西亞首相馬哈迪·莫哈末會面
|}
Sani qmita: Amirika Kwowuweyn, Amirika Waycyaw mi Bnkuwan Patas CyeyncyawAmirika.
=== Ndanan Waycyaw. (外交史) ===
Koming cida ka Amirika, Amirika mi duma qnlhangan Oco u wada phiyu mndungus bay pnluban waycyaw, wada smruwa ka Franse, Spain mi Netherlands dmayaw Amirika kndakar Ingkoku. Lmutuc muda tmabul mi tmatak kngkwasan cida, Amirika u ida mniq quri mpsdalih Franse mi mpsdalih Ingkoku so niyi mkdha woun dha mi ini pskingal msdhu ka lnglungan dha. Cida u ini sruwa mdakar uuda Oco ka Amirika, pskingal bay quri pkrana nanaq Tudaya Mey Co.
=== Nsaya(現狀) ===
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Diplomatic relations of the United States.svg|縮圖|File:Diplomatic relations of the United States.svg]]
!Juga waycyaw Amirika美國外交地圖
Amirika美國
Niqan pnluban cyeyncyaw qnlhangan邦交國
Uka pnluban pangcyaw qnlhangan非邦交國
Nniqan pprngawan爭議地區
|}
Amirika u niqan balay dndulan niya quri knkana qnlangan keyjay, seyji mi cyunsu, quri so waycyaw cngco niya u ida sqita balay mi prngawan balay kana qnlangan. Pnluban waycyaw quri Amirika u knbeyhing bay knkana qnlangan. Knkana qnlhangan u mniq Washington DC pa niqan pnhiyu dha tasukwan mi snkaul tasu. Qnlangan babaw dxral saya pa wana Cyoka Minkoku (mnuda pangcyaw han, kngkawas 1971 idas 1 diyax 1 daw wada pstuq pnluban pangcyaw dhuq saya, binaw niqan Amirika Mniq Taiwan Syeyhuy ka pwaluk mndungus bay pnluban seyhu), Coseyng Mincu Cuyi Jnmin Konghkwo, Iran Islam Konghkwo (mnuda pangcyaw mi, kngkawas 1980 idas 4 diyax 7 daw wada mnhdu pangcyaw dhuq saya), Arabia Suriya Konghkwo (mnuda pangcyaw ha mi, kngkawas 2012 mnhdu pangcyaw dhuq saya) mi Bhota anta Wangkwo tuhuy Amirika u ini uda mndungus bay pnluban waycyaw. Kngkawas 2015 cida soto Amirika Barack Hussein Obama II ka musa humung qmita Cuba daw, Cuba mi Amirika u wada prading pwaluk Dungan ka mnstuq hmrinas 50 kngkawas ka pnluban dha, kiya mi Amirika u mniq Trump Seyhu cida u tuhuy Tudaya Hankoku muda weynso waycyaw.
== Cyunsu(軍事) ==
Amirika Tucilung HeytayHwan Taypingyang yeynsi cida 3 hangmu cantocyun.
Amirika pa alaw niqan knkana qnlangan mbiyax bay Tucilung Heytay mi Tukarac Heytay, kiya ka mniq ticyo knkingal nniqan u niqan biyax niya qmlahang ucilung mi biyax niya qmlahang karac.
=== Pusu tyawmu: Heytay Amirika. ===
Heytay Amirika quri Tudxral Heytay mi Tucilung Heytay mi Tukarac Heytay u wa mniq tbkuwan tubrah balay knkana qlhangan, kiya mi so dduwi dha hbangan cyunsu u ya bay wada knkana qnlangan sliqan pila na 47%, kiya ka kana qnlangan knbeyhing bay mi mbiyax bay butay, dmuwi knkana qnlangan knbeyhing bay howu ciku, knmalu bay mi mndungus bay knkana qnlangan uci cwangpey, mniq jiday saya tnbkuwan niya knkana qnlangan u ida mniq tu1cibang.
== Bungka(文化) ==
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:Elvis Presley promoting Jailhouse Rock.jpg|縮圖|File:Elvis Presley promoting Jailhouse Rock.jpg]]
|‘Bukung Ngiyaw’ Elvis Aaron Presley ka qnlangan syeyntay yawkunwey tu1 wakac pnsdhuwan, ana dhuq saya, ‘Bukung Ngiyaw’ na yawkunwey u ida niqan balay dndulan niya syosing inggaku na pucyu.
|「貓王」埃爾維斯·普雷斯利是世界現代搖滾樂的第一把交椅。直到現在,「貓王」的搖滾樂都還影響著流行音樂的譜曲.
|-
|[[Patas bntasan:Marilyn Monroe at Ciro's.jpg|縮圖|File:Marilyn Monroe at Ciro's.jpg]]
|Amirika niqan bay hnhangan ka Marilyan Monroe mnniq 40 kngkkawas dhuq60 kngkkawas mbanah bay hnhangan knkana qnlangan, wada dha ngalan ptura mbtunux bay Amirika.
|美國著名女星瑪麗蓮·夢露曾於40年代至60年代紅遍全球,被喻為美國的性感象徵
|}
=== Pusu tyawmu: Bungka Amirika. ===
Bungka Amirika u pusu bay wamil dha u pnneyyah qnlhangan Ingkoku cida, alaw lnlingay nniqan dha mi wada kndudul pkrana dukuricu mi tukubeycu na bungka, kiya ka knkana Spain mi Mexico na nyocay bungka, tuhunac mi tudaya Mey Co na sediq Indian bungka Sediq Tnpusu mi mthiti miyah ka mnpiya miyah qmlahang ka sediq icil ka wada ddulan- kiya ka knkana O Co, Afrika Co mi Asia Co.
=== Inggaku(音樂) ===
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:Louis Armstrong restored.jpg|縮圖|File:Louis Armstrong restored.jpg]]
|Louis Armstrong ka Amirika cweyswey na rmirih sediq.
| 路易斯·阿姆斯壯是美國爵士樂的代表人物。
|}
==== Pusu tyawmu: Inggaku Amirika mi snadu Grammy. ====
Kluwanan mi hacong inggaku Amirika pa ou balay, kiya ka ptura bay bungka Amirikau tukubeycu bay sunca salad domburi.
== Wenswey(文學) ==
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:Mark Twain 1907.jpg|縮圖|File:MarkTwain.LOC.jpg]]
|Mark Twain, kngkawas 1907.
|馬克·吐溫,1907年。
|}
=== Pusu tyawmu: Wenswey Amirika. ===
Mntna so qnlhangan icil uri, wenswey Amirika u snpeyyah tukubeycu bay pnkranan rikisi dha ka pnspuwan niya. Mniq cbuyaw balay han, Amirika ka spuda tunarac mkngahu tobay so pnspuwan qnlhangan Ingkoku kana, so kiya wenswey Amirika na pnsltudan niya u msdalih hari wenswey Ingkoku. Binaw, spuda dndulan rikisi ka pkrana mi ini pstuq mthdil ka ssediq, wenswey Amirika na tukubeycu mi knlbangan niya u wada hmrinas knlbangan quri wenswey Ingkoku da.
== Eyga Treybi mi Geyki(影視與戲劇) ==
=== Pusu tyawmu: Eyga Amirika, Hollywood, Snadu Oscar, Snadu Emmy mi Snadu Tony. ===
Sani qmita: Bnkuwan patas eyga Amirika.
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:Hollywood Sign.jpg|縮圖|File:HollywoodSign.jpg]]
|Wa mniq Los Angeles ka maku quri Hollywood.
|位於洛杉磯的Hollywood標誌
|}
=== Pusu balay pnyahan eyga ka Amirika. ===
Pusu bay pnyahan eyga ka Amirika. Mntuting Ingkoku ka sediq mpsasing Amirika Eadweard James Muybridge ka wada pseyga ssediq tu1 eyga Tmalang Ka Dapa Dmay. Kndadax hiya prading daw, qpahan eyga Amirika pa prading ini biyaw mrana, California Co na Hallywood u wada sunca pusu bay nniqan pkrana eyga, kari bay quri cisu eyga mi snburah mi pkrana u pneyyah hini kana, eyga Hallywood u wada mpusu bay bungka Amirika uri.
== Undo(運動) ==
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:2006 Pro Bowl tackle.jpg|縮圖|File:2006 Pro Bowl tackle.jpg]]
|Mniq Amirika, Mtur Buru NuAmirika ka qrasun dha balay mi sdhmaun balay undo.
| 在美國,美式足球是最受歡迎的觀賞運動。
|}
=== Pusu tyawmu: Tiyu Amirika. ===
Undo ka Amirika knkana qnlhangan syosyeyn kwotong, quxul dha mi qrasun dha balay kiya mi uka balay mklanan. Cuyey undo mniq Amirika ka beyhing bay nngalan pila na uri, umau mcuyey undoying na sediq u mangal knou bay nngalan hbangan uri. Knkana qnlangan knou bay hbangan nngalan ka undotwan mi undoying pa to bay mniq Amirika kana. Wada ngalan ‘4 Beyhing Tunux’ ka undo u kiya ka Pangcyo, Mtur Boru Amirika, Huda Cyuhuncyo mi Rancyo. Duma qrasun bay undo u niqan Pnsung Mriq Rulu nina, kiya mi wada ngalan rudah bay undo Amirika, pneyyah Sediq Tnpusu Mey Co ka Taykuncyo uri.
== Ssanan Sdmhaw Rmiwaw(旅遊景點) ==
{| class="wikitable"
|+'''Jnwen Cingtyeyn(人文景觀)'''
![[Patas bntasan:ChryslerBuildingMidtownManhattanNewYorkCity.jpg|縮圖|File:ChryslerBuildingMidtownManhattanNewYorkCity.jpg]]
![[Patas bntasan:OneWorldTradeCenter.jpg|縮圖|File:OneWorldTradeCenter.jpg]]
![[Patas bntasan:Statue of Liberty from base.jpeg|縮圖|File:Statue of Liberty from base.jpeg]]
![[Patas bntasan:The United Nations Secretariat Building.jpg|縮圖|File:The United Nations Secretariat Building.jpg]]
![[Patas bntasan:1 times square night 2013.jpg|縮圖|File:1 times square night 2013.jpg]]
|-
|New York Su(紐約市)
|Wa mniq Manhattan truma cng qnlangan mawyi congsin 1 cigo beyhing sdapah.(位於曼哈頓下城的世界貿易中心一號大樓)
|Teykong Mtrawah Qridin. (自由女神像)
|Wa mniq Manhattan kcka cng na UN congpu beyhing sapah. (位於曼哈頓中城的聯合國總部大樓)
|Qtan kman Supaw Dxral Nganguc. (時報廣場夜景)
|-
|[[Patas bntasan:Unisfera Flushing.jpg|縮圖|File:Unisfera Flushing.jpg]]
|[[Patas bntasan:Lower Manhattan from Helicopter.jpg|縮圖|File:Lower Manhattan from Helicopter.jpg]]
|[[Patas bntasan:Chinatown manhattan 2009.JPG|縮圖|File:Chinatown manhattan 2009.JPG]]
|[[Patas bntasan:NYC - Washington Square Park - Arch.jpg|縮圖|File:NYC - Washington Square Park - Arch.jpg]]
|[[Patas bntasan:New York Public Library May 2011.JPG|縮圖|File:New York Public Library May 2011.JPG]]
|-
|Wa mniq New York Queen Cyu na beyhing bay ticyoyi. 位於(紐約皇后區的巨型地球儀)
|New York Manhattan.(紐約曼哈頓)
|New York Manhattan.(紐約曼哈頓華埠為美國最多華人居住的地方)
|Pyasan Tbeyhing New York Washinton Dxral Nganguc Kongweyn. ( 紐約大學華盛頓廣場公園)
|New York Kongkong Qtan Patas Kwan Congpu. (紐約公共圖書館總部)
|-
|[[Patas bntasan:New York City-Manhattan-Central Park (Gentry).jpg|縮圖|File:New York City-Manhattan-Central Park (Gentry).jpg]]
|[[Patas bntasan:MET entrance.jpg|縮圖|File:MET entrance.jpg]]
|[[Patas bntasan:St Bartholomews and The Waldorf Astoria Hotel.jpg|縮圖|File:St Bartholomews and The Waldorf Astoria Hotel.jpg]]
|[[Patas bntasan:Broadway Plaza41 jeh.JPG|縮圖|File:Broadway Plaza41 jeh.JPG]]
|[[Patas bntasan:Macys dep store.JPG|縮圖|File:Macys dep store.JPG]]
|-
|Qmiri Congyang Kongweyn. ( 俯瞰中央公園)
|New York Tatuhuy Yisu Powukwan. ( 紐約大都會藝術博物館)
|New York Hwatawhu-Astoriya Cyotyeyn. (紐約華道夫-阿斯多里亞酒店)
|Payrawhuy Dxral Nganguc. (百老匯廣場)
|New York na kingal Meysi Payhwo Kojyo. (紐約的一家梅西百貨公司)
|-
|[[Patas bntasan:Federal Hall NYC1.jpg|縮圖|File:Federal Hall NYC1.jpg]]
|[[Patas bntasan:Derek Jeter batting stance allison.jpg|縮圖|File:Derek Jeter batting stance allison.jpg]]
|[[Patas bntasan:Brooklin Bridge-Nueva York7083.JPG|縮圖|File:Brooklin Bridge-Nueva York7083.JPG]]
|[[Patas bntasan:Liberty Bell 2008.jpg|縮圖|File:Liberty Bell 2008.jpg]]
|[[Patas bntasan:Lincoln-Memorial WashingtonDC.jpg|縮圖|File:Lincoln-Memorial WashingtonDC.jpg]]
|-
|Wa mniq Wall Street ka Ryeynpang qnlhangan kineyngtang. 華(爾街上的聯邦國家紀念堂)
|Pangcyo New York Yankee tuy.( 棒球紐約洋基隊)
|New York Hakaw Brooklyn. (紐約布魯克林大橋)
|Hweycng Mtrawah Cong. (費城自由鐘)
|Lincoln (林肯紀念堂)
|-
|[[Patas bntasan:Washington Monument Dusk Jan 2006.jpg|縮圖|File:Washington Monument Dusk Jan 2006.jpg]]
|[[Patas bntasan:Golden Gate Bridge Yang Ming Line.jpg|縮圖|File:Golden gate2.jpg]]
|[[Patas bntasan:Hollywood boulevard from kodak theatre.jpg|縮圖|File:Hollywood boulevard from kodak theatre.jpg]]
|[[Patas bntasan:Hollywood Sign (Zuschnitt).jpg|縮圖|File:Hollywood Sign (Zuschnitt).jpg]]
|
|-
|Washington kineyng pey (華盛頓紀念碑)
|Beyhing Hakaw Kingmung. (金門大橋)
|Hollywood Tataw mi Singkwang Tataw. (好萊塢大道與星光大道)
|Hollywood. (好萊塢)
|
|}
== Qqtan Ida Nkiya (自然風光) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:DSCN4390 americanfalls e.jpg|縮圖|File:DSCN4390 americanfalls e.jpg]]
![[Patas bntasan:Everglades.jpg|縮圖|File:Everglades.jpg]]
![[Patas bntasan:Bison near a hot spring in Yellowstone-750px.JPG|縮圖|File:Bison near a hot spring in Yellowstone.JPG]]
![[Patas bntasan:Grandcanyon view5.jpg|縮圖|File:Grandcanyon view5.jpg]]
![[Patas bntasan:Redwoodfallentree.jpg|縮圖|File:Redwoodfallentree.jpg]]
|-
|New York Co Twelaq Yagara (Tubrah balay ka Tulaq Amirika, tunarac bukuy ka Tulaq Papak Dapa Dmay). (紐約州尼亞加拉瀑布(正前方為美國瀑布,右後方是馬蹄瀑布))
|Florida Co Beyhing Rucaw Dxral Qnlhangan Kongweyn. ( 佛羅里達州大沼澤地國家公園)
|Mcayis Btunux Qnlhangan Kongweyn. (黃石國家公園)
|Arizona Colorado Beyhing Dxral Ayu (歐亞利桑那州科羅拉多大峽谷)
|Mbanah Qnlhangan Kongweyn kcka Cya Co Mbanah Qhuni Lmiqu. (紅木國家公園裡的加州紅木林)
|-
|[[Patas bntasan:Olympic National Park coast.jpg|縮圖|File:Olympic National Park coast.jpg]]
|[[Patas bntasan:Great Smoky Mountains Overlook.JPG|縮圖|File:Great Smoky Mountains Overlook.JPG]]
|[[Patas bntasan:1 yosemite valley tunnel view 2010.JPG|縮圖|File:1 yosemite valley tunnel view 2010.JPG]]
|[[Patas bntasan:Carlsbad Interior Formations.jpg|縮圖|File:Carlsbad Interior Formations.jpg]]
|[[Patas bntasan:Reflection in Wonder Lake.jpg|縮圖|File:Reflection in Wonder Lake.jpg]]
|-
|Olympic Qnlhangan Kongweyn.( 奧林匹克國家公園)
|Dwiyaq Beyhing Qrngun Qnlhangan Kongweyn. (大煙山國家公園)
|Yosng Meyti Qnlhangan Kongweyn. (優勝美地國家公園)
|Bling Karsbad Qnlhangan Kongweyn. (卡爾斯巴德洞窟國家公園)
|Alaska Co Tinari Qnlhangan Kongweyn mi Dxral Rnngiyan Cyu. (阿拉斯加州迪納利國家公園和保留區)
|-
|[[Patas bntasan:Punaluu Beach Park, Big Island, Hawaii.jpg|縮圖|File:Punaluu Beach Park, Big Island, Hawaii.jpg]]
|
|
|
|
|-
|Bnaqi Uxilung Hawaii. (夏威夷海灘)
|
|
|
|
|}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://www.cia.gov/ CIA]
* [https://www.mofa.gov.tw/Default.aspx 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
*Epthjil kari: Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
crfi2b755d1kt3zf4u9nqc6cwgqfp9l
Uqan Pntriyan
0
1580
80151
53034
2021-10-27T16:15:56Z
WikiEditor50
373
80151
wikitext
text/x-wiki
Uqan Pntriyan 太魯閣族的婚宴
Uqan pntriyan (mkan rayi sun uri). Mstrung ka risaw ni wauwa o asi ka mkan pntriyan, uqan nii o pnegrayi sun uuda o saw nii:
1. Siida ga kmeeaguh kana lutut risaw ni wauwa mseupu kmrut babuy, babuy o 2 ka nrisaw ni hmlama ka kana lutut na. Wauwa o kingal ka babuy.
2. Siyang o sgun kngkingal lupung ni pnkingal pniqan kana, saw kika hlama uri.
3. Laqi snaw mnswayi wauwa empaarayi o rsuhan dgiyaq ni biqan pndagit, rrisuh dgiyaq o kingal sngqtlan siyang. pndagit o kingal pucing.
4. Jiyax siida o mseupu mqaras mkan ni mimah sinaw, rudan o mkkbaki ni mkkpayi, laqi snaw o mkkrayi, babaw na nii do dsun sapah risaw ka wauwa da.
Saw nii ka sun mkan pntriyan Truku sbiyaw.
[[Snakun:Truku]]
fnqiulp8ycwei6a7hz2neglyflrw24k
Uraw
0
1581
101049
95136
2023-10-06T00:45:49Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101049
wikitext
text/x-wiki
= '''Uraw''' (宇老部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka alang Uraw.
43 sapah ka kneegu na sapah, 181 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 171 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 91%, Amis 1%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 2%.
== ngayal Alang(部落名稱) ==
'''Alang Yuraw【''Uraw''】'''
== Nniqan(所在位置) ==
Sincusen Censusyan Yuhongcun; irin na ruru Marikwong, hunac gqiyan hido ma hunac ckceka dgiyaq na Ritonsan. Dheran mcherus nii.
== Luwan na alang seediq(部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Pskari(使用語言) ==
Kari Tayal, Kari Telu
== Mpneyah na alang(部落由來) ==
Seediq Alang Yuraw ge pnneyah theruy kndalax Nangtosen, wada hmrinas teru kbekuy kawas pntheyu na alang nii. Ado wada muman mrana ka hei seediq, klaan daha ini baka dheran phumaan, kii de wada ptheruy icin ka duma seediq di, wada Siraker, Mamey, Pasu ma Lipu.
== knklaan rmigo(旅遊觀光資訊) ==
Ssaan rmigo seediq
Ritonsan dheran nniqan ma sapah hniti ncbeyo
Hniti na dheran pncebu Censusyan seediq Tayalcu daka Tanah Tunux. Sapah hniti ncbeyo wada sliqan mnoda pccebu, ma huwa slmaqi kana, kii wada sliqan qnabil ma dnamux na. Sepac muxi ka Sapah hniti ncbeyo nii, berah mquri hunac ma mquri daya ka bukuy na, saya de wada kbrexun Cisyangcyu pheyu na Cisyangyiciswo. Mcherus ma kteetu eluw na mquri putin dgiyaq, qbhangun muuyas qbheni kleeluw, kii knmalu ba yahun daha rmigo mkkesa hini.
Yuraw paga pqtaan
Ga meniq payus dgiyaq berah daka bukuy na Censusyan, kii knmalu ba qtaan keeman ka hini, lnlamu bale niqal qqtaan plale ma qhuni hnneru meniq knprawan ckceka na dheran hini, ririh maha niqal pkrana psbeyax na kndkilan rmigo.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Walis Pawan(郭明吉) daka Bakan Temu(梁秀珍).
[[Snakun:Truku]]
7r4ps3ioaddjk3alh8itli8b1e5f0fx
Uruguay
0
1582
84956
72448
2021-12-29T10:53:13Z
HongZongYi
54
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
84956
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Uruguay.svg|thumb|Flag of Uruguay-Kwoci Uruguay Konghkwo(烏拉圭共和國國旗)|alt=Flag of Uruguay|410x410像素]]
= Uruguay(烏拉圭) =
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Uruguay]], 33 00 S, 56 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 176,215 sq km(hangan na o Tg91)
(knlbanga dxgal o 175,015 sq km, knlbangan qsiya o 1,200 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 3,351,016 hiyi.
Gaga [[Montevideo]] ka pusu alang paru, jiyax 25 idas 8 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Uruguay ga wada sugan 87.20% ka dxgal qpahan, 10.20% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 2.60% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Tabaré Vázquez, pnaah hngkawas2015 idas 3 jiyax 1pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Uruguay(烏拉圭) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Uruguay.svg|縮圖|File:Coat of arms of Uruguay.svg-Kwohwey.(國徽)]]
[[Patas bntasan:Korea (orthographic projection).svg|縮圖|File:Uruguay (orthographic projection).svg--Ida nkiya nniqan lnglingay (自然地理位置)]]
Uruguay Konghkwo (Kari Spain: República Oriental del Uruguay), splawa dha '''Uruguay''' (Uruguay, hnang kari Spain: qnlhangan Tuhunac Meyco tunarac hunac, tuiwil u msdalih Argentina, tunarac mi tudaya u msdalih Brazil, wa tuhunac niya ka yayung Raburata, tunarac hunac niya ka Tasiyang. 342 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq ka Uruguay, kcka niya u dalih 180 knbkiyan pa wa mniq sotu mi knbeyhing bay alang mkbrnux Mongtwido mi duma nniqan alang mkbrnux) Knrbangan tndxral Uruguay ka 176,000 pinghwang km (68,000 pinghwang ingri), kiya ka Tuhunac Meyco tu2 kntiping, wana hmrinas knbeyring tndxral Suriname.
== Hangan qnlhangan(國名) ==
Hangan niya Uruguay u snpeyyah yayung Uruguay, yayung niyi u kari Kwarani dmuwi hnang Spain ‘Uruguay’. Quri so niyi 1 hangan u ou ini pntna dungus niya, mray so ‘yayung qduda’ (Kari Caruya ‘yayung Ura’, kcka ‘urú’ u rodux skaya ka dungus niya). Hangan niyi pa ya bay snpeyyah tndxral hiya splawa dha ‘uruguá’ ka pngucun yayung.
Spain ka qmlahang cida mi babaw niya, Uruguay mi ssiyaw dxral nniqan niya u splawa dha ‘Neyburada’ (Cisplatina) mi ‘Tunarac Mkngahu Nniqan’ (Banda Oriental), bukuy u splawa dha ‘Tunarar Mkngahu Sng’, kiya mi babaw dukuricu daw wada splawa ‘Uruguay Tunarac Mkngahu Konghkwo’ (la República Oriental del Uruguay).
== Ris(歷史) ==
=== Pusu tyawmu: Rikisi Uruguay. ===
Cbiyaw cida tunarac mkngahu yayung Uruguay u mnniq hiya ka sediq Caruya.
=== Rikisi nyahan qmlhangan cbiyaw(早期殖民史) ===
Kngkawas 1516 pnrdingan kawas nniqan hini u sndalan Spain tanseyngcya Huan Tiyas Dsoris. Kndadax kngkawas 1680 daw ida yaha mppluk Spain mi Budoya ka hini. Hiti balay daw mniq kngkawas 1726 cida wada mbiyax ka sediq Spain, wada mdxral qhlangan Spain ka hini, phiyu Mongtwido cyunsu trduwan asu. Kngkawas 1776 cida Spain u wada dha pspuwan nniqan qmlahang Raburada ka hini, cida u splawa dha ‘Raburada nniqan yayung tunarac mkngahu’ (Banda Oriental).
==== Mccbu dukuricu(獨立鬥爭) ====
19 th pnrdingan, knkana knkingal nniqan dxral Rating Meyco u qlhangan Spain kana, mbbur pcriyu mccbu dukuricu. Kngkawas 1811 mincu ingsyong Hosi Huwasiaw Atikas rmading mccbu, mniq kngkawas 1815 wada qlhangan knkana ka qnlhangan. Kngkawas 1816 Budoya ka mntxan knrmux Dungan, kiya mi mniq kngkawas 1821 idas 7 wada ngalan Brazilkana ka knkana tndxral Uruguay, wada knpriyux hangan Neyburada sng. Kngkawas 1825 idas 8 diyax 25, spuda Huan Atongniaw Lawareyha ka pusu mi 33 hiyi sediq Tunarac Mkngahu snpeyyah Argentinatbrinah miyah qnlhangan, wada ngalan dungan ka Mongtwito alang mkbrmux, pkla kari wadadu kuricu ka Uruguay, kiya u wada dha ngalan diyax smsung pnhiyu qnlhangan ka idas 8 diyax 25. Kngkawas 1828 pnsdhuwan Mongtwito ka wada sndhu pusu biyax Uruguay.
===== Rikisi jidayi saya(現代歷史) =====
Babaw niya daw ini sangay yahan pddayak mccbu ssiyaw qnlhangan ka Uruguay, hbaraw balay ka sediq wada mangal luqah mi wada mrdang. Kiya uri u Uruguay pa snpeyyah Oco tmquli hbaraw bay sediq tnhdilan, kiya u spuda qqpahan phuma pnwalang cuko ka pusu bay stmaun keyjay Uruguay. Tumn2 knbeyhing mccbu brah cida Oco mi duma nniqan qnlangan icil u ini sangay muda mccbu uri, knou bay pnhuma pnwalang u snpeyyah Uruguay mquri nganguc, alaw sntama quri phuma pnwalang ka Uruguay mi wada kasi balay mtblayaq qnlhangan ka dhiya.
Babaw mnhdu tumn2 knbeyhing mccbu daw, alaw wada ini sangay mlih ka neydang pnhuma npnwalang kwoci, wada bsiyaq balay msbukuy ka qnrqilan keyjay quri Uruguay. Ini mtduwa ka keyjay Uruguay u wada mrrudu ka cngcyu dha uri, smpusal mnuda cyunsu cngpyeyn, so kiya u wada kndudul mthiti qnlhangan sunca ka keyjay dha.
Kngkawas 2004 cida, Dawarey Pasks ka wada mangal soto, kngkawas 2005 idas 3 diyax 1 mndungus bay psdhuwan phiyu soto Uruguay, kiya ka rikisi qnlhangan dha tu1 soto cwoyi. Spuda cwoyi cngtang ryeynmong Kwanghwan cngseyng ka muda cucng, thwayun dha muda ka knpriyux syakay keyjay, wada ini biyaw mtutuy ka keyjay Uruguay, mniq kngkawas 2004 dhuq kngkawas 2008, GDP dha u kawas kawas 6.7% tnbyaxan mdakil, qrinuc sediq u kndadax 33% wada mlih dhuq 21.7%, kngkawas 2011 cida daw krinah mlih dhuq 18.6%, kiya ka sunca Rating Meyco so sklwiyun balay. Mniq knkana qnlangan qnrqilan cinjong cida, knrana keyjay u shtranan uri, binaw seyhu pa spuda knkrayan bay kongkong sliqun pila mi tocu, wada mndungus bay smdhu keyjay so ini ptkimax, kiya ka kngkawas 2010 cida keyjay Uruguay u ida hmrinas 7% tnbyaxan mdakil ka keyjay dha.
Kngkawas 2013 cida, wada mangal Keyjay Sweyjn rmirih qnlhangan kngkawas ka Uruguay, pusu balay aangal dha snadu niyi pa alaw soto Uruguay Hosi Musika u niqan knmalu bay hniwan niya spkla knkana qnlangan. Uruguay uri u mniq kngkawas 2013 idas 4 u wada muda tongsing msturung hwaan, kngkawas 2013 idas 7 dungan uwada muda muknkana qnlangan muwaya bay qnlhangan srwanan dha pnwaya malu pbbari ka tama.
== Tiri(地理) ==
[[Patas bntasan:Uruguay T2.png|縮圖|Sasing pnsingan weysing ka Uruguay. ]]
Pusu tyawmu: Lnlingay Uruguay.
Tu2 kntiping qnlhangan Tuhunac Meyco ka Uruguay, hniwan dxral u mbbrnux ka pusu balay, knbaraw bay tudu dwiyaq pa ini khrinas 514m. Dxral mkngahu ucilung u, pusu bay u tmabu dapa, miric mi tnbuwan mucang. Niqan knou bay beyhing yayung ka Uruguay, kcka niya u knbeyhing bay yayung ka yayung Uruguay, kiya mi mkngahu yayung u niqan ou langu qsiya uri, kiya u tuiwil yayung Uruguay pa wada mtayus qnlhangan uri.
Knkkarac Uruguay pa mntuhunac dmka ticyo huku mntilux mhuriq knkkarac, ida
5 dhuq idas 8 ka misan, idas 12 dhuq idas 2 ka rbawan. Ana so dndulan tudu dwiyaq Antis kndnguwan na tuiril bwihur, binaw alaw msdalih ucilung, kiya mi niqan balay
Bazil danan muxul bwihur uri, kari balay hnbuy niya qsiya quyux.
== Cgnc(政治) ==
[[Patas bntasan:Palacio Legislativo.JPG|縮圖|Kwohuy Uruguay. ]]
Kngkawas 1830 idas 7 diyax 18 psdhu pkla tu1 keyngpo, bukuy daw wada mnou sbrahan. Kngkawas 1951 cida keyngpo u wada laxan ka pnwaya soto cu, phiyu pnwaya kwou kaygi cu (Knbaraw bay biyax tmalang ciko). Kngkawas 1966 snbarah keyngpo, tbrnahun muda Dungan ka soto cu. Kngkawas 1973 heytay cngpyeyn daw htranan muda ka keyngpo. Kngkawas 1985 minsweyn seyhu ka muda dmudul daw muru keyngpo Dungan. Muda pnwaya ka keyngpo Uruguay pa muru muda mincu konghecu, psnakan 3 biyax.
Soto ka weynso qnlhangan mi pusu dmudul seyhu, kiya ka dmuwi biyax ucwang knbeyhing bay bukung uri, huku soto ka ngalan sanggiying, phyuwan kwohuy cusi mi sanggicyo uri. Soto, hukusoto, kwohuy giying mi knkingal sng sngcang pa snpeyyah sediq qnlhangan msdurux seyngkyo pnsdhu pnhiyu kana, 5 kngkawas ka iyax diyax qpahan. Soto u naqah lmutuc mn2 muda, binaw malu ka mnsangay txan mi mtutuy dungan. Trahuc soto u phiyu 13 hiyi neyke bucyo, spuda soto ka psdhu smkaul, qmlahang knkingal singcng cikwan.
== Sing-cng cyu-hwa ''' ('''行政區劃) ==
[[Patas bntasan:Montevideo centro y puerto.jpg|縮圖|Kingal knmalu qtan sotu Mongtwito]]
[[Patas bntasan:Departments of Uruguay (map).png|縮圖|Juga singcng cyuhwa Uruguay. ]]
Pusu tyawmu: Singcng cyuhwa Uruguay.
Knkana qnlhangan u psnakan 19 sng.
* Artigas
* Canelones
* Cerro Largo
*Colonia
*Durazno
*Flores
*Florida
*Lavalleja
*Maldonado
*Mongtwito
*Paysandú
*Río Negro
*Rivera
*Rocha
*Salto
*San José
*Soriano
*Tacuarembó
*Treinta y Tres
== Cyun-s'''('''軍事) ==
Pusu tyawmu: Cyunsu Uruguay.
== Cingci(經濟) ==
[[Patas bntasan:Uruguay Export Treemap.png|縮圖|Qnlhangan dha cuko mniq bnkuwan 28 rakaw kluwanan juga muda pkla. ]]
Pusu tyawmu: Keyjay Uruguay.
Pusu balay keyjay Uruguay pa sntama cuko pnhuma pnwalang, brah mniq 20 th pnrdingan Oco pspuruq mccbu cida, tna knou bay cuko pnhuma pnwalang mquri knkingal aalang Oco ka Uruguay da, kiya ka wada mmblayaq bay qnlhangan Tuhunac Meyco ka Uruguay cida. Ana so uka brahan pnsung so 20 th pnrdingan cida qnblayaq ka keyjay Uruduay saya, binaw ida sntama bay dndulan cuko pnhuma pnwalang ka Uruguay. Kngkawas 2000 Tuhunac Meyco u pspuruq mqraqil keyjay, Bazil mi Argentina ka wada cnhdilan bay mqraqin keyjay, alaw Uruguay niqan dmka coko ka spquri Bazil mi Argentina, kiya ka wada dndulan mqraqil ka keyjay dha uri, wada mlih ka cuko, uka qpahun ryu u wada dhuq hmrinas 10% uri. Uruguay pa mniq nniqan Tuhunac Meyco kingal wada mqraqil keyjay na qnlhangan, binaw kndadax kngkawas 2004 prading, wada smnul Bazil mi Argentina prading mtutuy ka keyjay Uruguay, mniq so ndanan mqraqil keyjay so niyi pa, ida wada mrana ka keyjay Uruguay, psdkanun ka Argentina mi Paraguay mi Bazil pa wada ini bay pntna. Kngkawas 2011 jncyun kcka qnlhangan knkana bay u 15,469 pila Amirika, mniq Tuhunac Meyco u murux bay qnbliqan dha mniq brah. Kiya Dungan u, ini balay pntna duma qnlhangan Rating Meyco pa, sisu mniq Rating Meyco ka Uruguay u tiping balay kiya (0.446).
== Knhbrawan hiyi sediq mi minjoku(人口和民族) ==
{| class="wikitable"
|+'''Snhiyan Uruguay kngkawas 2008'''
!'''Snhiyan'''
!'''Paseynto'''
|-
|Roma Teyskyo
|45.7%
|-
|Uxay Snhiyan Teyskyo Kiristoky
|9.0%
|-
|Uka tnpusu snlhayan sinjya
|30.1%
|-
|Uka snhiyan
Utux Baraw
|12.0%
|-
|Ini klayi
|2.0%
|-
|Duma niya
|1.2%
|}
Pusu tyawmu: Knhbrawan hiyi sediq Uruguay.
328.63 knbkiyan (Kngkawas 2011, smpucyu qnlhangan Uruguay), kcka knhbrawan bhuway sediq ka 90.8%, sediq Idia Oco aynoko ka 5%. Ddiyun kari seyhu ka kari Spain. To bay smluhay snhiyan Teyskyo ka sediq hiya. Pusu bay pnspuwan sediq qnlhangan Uruguay u sediq tnhdilan snpeyyah Oco. Sediq Tnpusu ka sediq Caruya pa, mniq mkkbkuy kngkawas miyah thdil Uryguay ka sediq Oco cida u knhbrawan balay ka wada dha phqilan. Sediq tnhdilan Oco niyi u to bay snpeyyah Spain mi Itali, so kiya sediq Uruguay u pusu bay skari Spain.
== Bungka(文化 ) ==
Pusu tyawmu: Bungka Uruguay.
* Eduardo Galeano,writer and social commentator renowned throughout Latin America
*Hawarhe Mahehut, sediq mptpatas Uruguay.
*Circe Maia
*Mario Levrero
*List of Uruguayans
*Music of Uruguay
*Mariaw Beyneytdi, niqan bay hnhangan sediq mptpatas Uruguay.
Natariya Awreyro, hayo mpuyas, sediq mpeyga mi susang secisu Uruguay.
== Tiyu(體育) ==
[[Patas bntasan:Estadio centenario 2.JPG|縮圖|Th cyocang]]
Mtur boru ka kuxul bay pskbiyax hiyi sediq Uruguay. Pskbiyax mtur boru pa mnpkrdax bay mniq rikisi qnlangan pnsung mtur boru, Uruguay uri ka mniq kngkawas 1924 mi kngkawas 1928 mn2 Orimpiko undokay mnangal kingpay pnsung mtur boru. So kiya wada mangal tu1 Qnlanganpey Pnsung Mtur Boru cupan qnlhangan, kiya mi mniq muwaya bay pnsung mtur boru kngkawas 1930 mi kngkawas 1950 mn2 mangal ici bang. Kiya uri u, kngkawas 1970 mi kngkawas 2010 u mn2 mangal tu4 snadu.
Pnsung cnbu boru rancyo mi kandang boru pa niqan bay hnhangan qnlangan uri ka Uruguay.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
1rk3zz2l8f7nmccm3ao8s7q30iym3iz
Uruw
0
1583
101050
53050
2023-10-06T00:45:51Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101050
wikitext
text/x-wiki
Uruw(中高義部落)
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang Uruw.
51 sapah ka kneegu na sapah, 182 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 172 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 10 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 91%, Amis 2%, ni rahuq na o 2%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
oz0d9jdfwhchf2r6ol2ax62rkgwn31g
Utux
0
1584
95760
53053
2023-04-08T12:19:16Z
Udawbbil
91
95760
wikitext
text/x-wiki
Utux:
Utux ksun o niqan malu utux ni naqih utux,
[[Snakun:Truku]]
m3xgkesou5r5bl7tepgaavaa8estthb
Utux Karang
0
1585
53075
53074
2021-03-20T23:43:56Z
Martin Urbanec
1
已匯入 21 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53074
wikitext
text/x-wiki
= Utux Karang (螃蟹靈) =
Utux Karang daha ka Hako Utux mrrerun hari ka kari rudan nii. Utux Karang nii aliali na meniq Hako Utux hiya, tmara seediq hani mgedang ppooda Hako Utux hiya, maha quri thulang sapah rudan. Moda hi ka seediq de, Utux karang nii ka qmita baga seediq, teta niqan tanah ka baga daha. Niqan de pdaun na mkkala Hako Utux mosa dehuk sapah rudan denu; uka tanah baga na seediq de qrapun na qataq na baga, qdaanun na toma Hako truma, uka braxan mosa sapah nrudan daha ka so kiya. Ki ka yaani niqan so kari hntriyan psgao nseediq ka Utux Karang nii.
Utux karang ga meniq Hako Utux hiya si ka kari rudan. Hmuwa kesun niqan so psgao nseediq ka Utux Karang nii. Anu heya ka niqan beyax moda qmita baga seediq ye niqan tanah mesa. Tanah nii de rireh so ga snuruun ndaan daha bobo dheran, ye mbeyax tminun mqedin, ye ini qbserux smalu lukus, ye ini pkberas hei tnsapah, mege so muuxun ma tdhriq tnsapah daha; so rseno de smneru mesa ye ini kbserux mosa lmiqu, ye mbeyax ka qmlahan alang, ye ini pkuure qmlahan niqan ppqun ka tnsapah na. Kiya ka mqedin mdrumuc tminun ma rseno mbeyax mosa migin ppuqun de niqan tanah baga daha mesa.
Kiya ka ssaan na gmao ka Utux Karang nii, malu naq ndaan na bobo dheran nii, qulun dehuk alang rudan mesa, naqah naq ndaan na de qtapun Utux Karang qdanun na toma Hako Utux hiya, uka na brahan mosa suupu rdan daha mesa.
Kari Utux Karang daha ka Hako Utux nii. Kari bale rudan cubeyo ka nii. Slaqi ku ciida egu hari rudan smneru kari nii nana. Duma rudan rmengo mesa: “Iya tiyu Hako Utux gaga, maha ciwin baga namu denu mesa.” Smukagun ku kingal rudan duri, “Hako Utux de ki ka qntaan ta ka gaga ssiyo karac kiya?” mesa cmiyuk ka rudan kiya: “ado so kiya de, ma ta ini qtai ka Seediq gaga mkukesa hiya di?” Mbahan ta kari daha rudan nii, asi ta klai niqan so ga mslutuc kari ncubeyo ka lnlungan daha.
Tgkingan rudan ga de, wada na pdaun so kntaan ta ka hako utux ga ssiyo karc hika rmengo kiya, kika rmengo laqi, iya tiyu kiya, muwa de so mseyan Utux mesa, maha ciwin baga tnniyu su dhenu mesa. Tgdaha rudan kiya de ini pdai qntaan ta, poda so rriqu hari so ka kari na, kibale ga mesa uxwe ta ntaan ka Hako Utux nii. Ani si Hako Utux nii de gaga naq so dheran uka ta qtaan dungus na. Mntena ka so tmgesa niqan ka Hako Utux, ma Utux karang, gino bale snneru daha ini pntena hari.
== Pnyahan pnataas(資料來源) ==
台灣原住民族歷史語言文化大辭典 http://210.240.125.35/citing/citing_content.asp?id=3726&keyword=%BF%C0%C3%C9%C6F
曾瑞琳,1994,《賽德克族神話故事》,南投:南投縣天主教山地服務研究社。
許端容,2007,《台灣花蓮賽德克族民間故事》,臺北:中國口傳文學學會。
[[Snakun:Tgdaya]]
ej0d3jribjmmr9x4qzre16ky76j0q23
Uxay mu bay chngiyun sediq
0
1586
53081
53080
2021-03-20T23:43:57Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53080
wikitext
text/x-wiki
= Uxay mu bay chngiyun sediq(我不會忘記賽德克族) =
Uxay mu bay chngiyun ka sejiq babaw dxral u kiya ka tama mu rudan ,
yabay mwalu bay knan ka tama mu rudan, mkla bay ana manu ka Tama mu
rudan uri, kiya mi hiya ka plalay tmsa knan.
Tama mu rudan wada tuqudas bay ka snunux na da, saw bay huda mtasaw
qtaan.Tama mu rudan niqan bbaraw bay ubal dowriq na, mtumun mi rmdax
qtaan ka quru dowriq na uri, mdrumuc bay qmpah mi muwsa bbuyu
uri,msnaw bay balay qtaan ka hiya.Tama mu rudan beyhing bay hnyuwan na,
ana nanaq wada mspac kmxalan ka knkawas kida hay, embiyax bay ka hiyi
ninna.Pxal rmngaw knan ka tama mu :pcaping ciida ka tama su rudan u
mnusa qmada bbali bakudang “mspac dha turu”cida mccbu , kiya ka mkkray
bay hiyi niya dhuq sayang. T
ama mu rudan mt rbu balay mtutuy kdjiyax,
mapa towkan mi qmiri puting hwinuk musa kksa qnpahan, qmita hnuma na
sama,cyuqun na qsiya mi balun na ka mhru ssiyaw sama hiya ka sspriq, iyuh
na pkmalu dakil ka nhuma na sama,malu spriyuh ou hari pila sdanga na knan
mi spuyas na knan .
emca ka tama mu rudan:“hana nhuma ka sama nii asi ka saw dmanga laqi
sbliquq bay qmlahang kiya ka musa malu ka kndkilal dha. beyhing da u malu
briyun mi pryuhun ou pila spuyas yami, iyuh namu pklan ou sokkla quri uda
babaw dxran. kiya dow musa nami mqaras balay ka yami rdrudan uri
da .”emca. saw nii pwalu bay tnsapah ka tama mu rudan ,hiya ka pusu
nami bay rudan , hiya ka qrasun nami bay smluhay endaan rrudan
cbiyaw uri.
niqan kingal diyax , mrbu ku balay mtutuy , smnun ku bukuy tama
mu rudan musa qnpahan nhmaan na macu way dwiyaq.dhuq nami
tnkuyan masu da u pklu cmriyu ka hidaw uri da, miyah smtrung mnan.
Cida u asi ku usa cka macu mi bbilun mu ka wasil lmiwaq puruc “klax!
klax”mhnang.wada asi skaya kana ka puruc mhiq kcka tnkuyan macu
hiya,kuya qrasun mu bay ka diyax nii.
Dungan, musa ku miing pnsaan dangar qowlic Tama mu rudan ,ini
qbsiyaq lmawa ku“Tama rudan, Tama rudan way tdiyan da qowric da,
hari nhari ”,mqaras ku bay tmawa Tama mu rudan .“wa! tagay balay
knbeyhing ”emca ka Tama mu rudan cida “Pihu, qowlic beyhing sun
haya ka ni mniq qnpahan tblayiq mkan pnwalang beyhing qowlic ni,
hiya ka empqhdu mkan hnuma sediq, kiya ka sdangar mu hini, laqi
snaw sun Sediq u, asi ka mkla pusa dangar, kiya ka uxay pkuray ka
tnsapah da ”, Tama rudan tsaan ku na emchuya pusa dangar qowlic ,
tsaan ku na smalu beywi uri , yahan so msangay qmpah qnpahan.
Saw nii ka Tama mu rudan, qrasun mu balay, uxay mu bay chngiyun
uri, ana dhuq knuwan.
[[Snakun:Toda]]
7ee9l5p1bu0ihl2jhxsy3p63oihcytw
Uxay mu bi shngiyun seejiq
0
1587
53089
53088
2021-03-20T23:43:58Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53088
wikitext
text/x-wiki
= Uxay mu bi shngiyun seejiq(我絕不會忘記的人) =
Uxay mu bi shngiyun seejiq babaw dxgal o kiya ka tama mu rudan, yasa gmalu bi knan ka tama mu rudan, mkla bi ana manu ka Tama mu rudan uri, kiya ni hiya bi ka tgkingal emptgsa knan.Tama mu rudan wada embhgay bi ka snunux niya da, saw bi huda mtasaw qtaan.Tama mu rudan niqan bbaraw bi ubal dowriq na, mtumun ni rmdax qtaan ka quru dowriq na uri, mdrumuc bi qmpah ni musa bbuyu uri,snaw bi balay qtaan ka hiya.Tama mu rudan paru bi hnigan na, ana nanaq wada mspac kmxalan ka knkawas na da o, embiyax bi ka hiyi niya na.
Pxal rmngaw knan ka tama mu“smaping siida ka tama su rudan o,
mnusa qmada bakudang mspac dha tru o, kiya ni stkray bi hiyi niya bitaq
sayang”.Dhuq sayang Tama mu rudan mrbu balay tutuy kdjiyax, mapa
towkan ni qmiri pucing hginuk na, musa kksa qnpahan, qmita hnuma na
sama,syuqun na qsiya ni balun na ka spriq gaga mhru ssiyaw sama hiya,
iyuh bi kmalu kndakil nhuma na sama,tduwa spriyuhun egu hari pila
sdanga na mnan, speuyas na mnan laqi.
Mnsa ka tama mu rudan“hana nhuma sama nii asi ka saw dmanga
laqi rabug qmlahang, kiya ka musa malu ka kndakil dha. Paru da o tduwa
brigun ni priyuhun egu pila ni spuyas nami munan, iyuh nami pkla yamu
ka kngkla ana manu. kiya do musa nami mqaras balay ka yami rdrudan uri
da . ”Saw nii gmealu bi tnsapah ka tama mu rudan ,hiya ka pusu nami bi
rudan , hiya ka tdhuun nami bi smluhay endaan rrudan sbiyaw uri.
Niqan kingal jiyax , mgrbu ku balay tutuy uri, smnegun ku bukuy tama
mu rudan musa qnpahan hmaan na masu gaga dgiyaq.dhuq nami tnkuyan
masu da o pklu smeriyu ka hidaw uri da, miyah smtrung mnan. Siida asi
ku usa kska tkuyan masu ni bbilun mu ka gasil lmiwaq puruc “klax!
klax”mhnang.wada asi skaya kana ka puruc kska tnkuyan masu hiya,
qrasun mu bi ka kingal jiyax nii.
Duri ni musa ku miing pnusa dangaw qowlic Tama mu rudan ,ini
qbsiyaq lmawa ku “Tama rudan, Tama rudan gaga tjiyan ka qowric da,
iyah nhari ”,mqaras ku bi tmaga Tama mu rudan .“wa! tagay balay
knparu ”mnsa ka Tama mu rudan .Siida tmgsa knan ka Tama mu rudan
“Pihu, gaga tblaiq mkan qnpahan ka qowlic nii, rowma sun tnhangan ,
hiya ka pqdu mkan hnuma seejiq, kiya ka sdangaw ta.Laqi snaw o asi ka
mkla pusa dangaw, kiya ka uxay pkuray ka tnsapah ta ”, Tama rudan o
tgsaan ku na shuya pusa dangaw qqraq qowlic , tgsaan ku na smalu beygi
uri , yahan msangay qmpah qnpahan.
Saw nii ka Tama mu rudan, tdhuun mu balay, uxay mu bi shngiyun ana
bitaq knuwan.
[[Snakun:Truku]]
m48zvadbe53rbmjy188z7kv6lz7h8vk
Uyas Turku
0
1588
53092
53091
2021-03-20T23:43:59Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53091
wikitext
text/x-wiki
Uyas Turku/太魯閣音樂
Lubug Truku sbiyaw o niqan lubug qawqaw, mgagu, lubug qnawal ni lubug tatut 4 keelgan.Prajin saw mkla na ka tatuk truku knkla o, pnaah kingal seejiq truku mniq alang Maribasi Ciyakang,hangan na o Ha Yu Yu Taw,gaga mtabuy ka qpahan na sayang,aji wana mkla tatuk ni lubug qowqaw,pgagu,uyas rrudan sbiyaw ka knkla na bi balay uri.
Sayang do prngaw ku huya msa sawun ssalu ka lubug qowqaw ,manu ka sun qowqaw qngqaya hnlayan smalu rudan . Snalu dha bnegbaw kulaw djima ni pnseedal hipay xiluy limuk .Jiyun knuwan ka qowqaw nii ,djiyun ini ptbiyax mseupu mqaras siida .kiya ka kiya ni ini bi jiyi ka pklug mnbasi siida .
1-Lubug qawqaw Truku ga ska o niqan lhpis bi btaw snalu djima ni ska na psaan lhpis bi btaw tnpaqan snalu xiluy embanah 2 keelgan, kiya o lubug qawqaw sun.
Lubug qawqaw snalu djima ka btaw na o kika prajing bi enseuxal lubug qawqaw Truku. Sbiyaw balay ka risaw ni wauwa Truku ga lmubug qawqaw empprngaw dha quri niqan lnglungan txaun ni nirih rrngaw kari txaun, kiya o lining kari aji uri o pnskaraya epprngaw. Qtaan ta paah saw nii, aji wana jiyun lmubug muda mqaras ka lubug qawqaw,., plglug lnglungan rgrig, lubug jiyun quri msskuxul uri. pshnang o psaun pdhung ka lubug qawqaw ni pshngat miyuk muda lmnglug lhpis ptaw snalu djima.
2-Lubug tatuk o kingal rmabang bi lubug Truku, snalu qhuni sangas, prihut, qulit, byugu, plux, rbuqil, ni dgarung. Rmabang bi msleexan mripuh bhangan hnang na ka qhuni prihut, mkndux bi bhangan na ka qhuni rbuqil.Sbiyaw balay mnniq ska dgiyaq siida ka kngkingal sapah rudan Truku o niqan lubug tatuk dha kana, qulung gbiyan mnhdu qpahun dha do tmatuk tatuk ni ptrawah lnglungan dha, kana alang o hnang lubug tatuk kana, kiya duri ni kana yyayug o mdka saw paru bi qpringan ga mseupu tmatuk lubug tatuk suyang bhangan hnang na, tmatuk lubug tatuk o kmeaguh lupung miyah mseupu mkan suyang uqun ni mseupu rmgrig.
3-Mgagu o snalu kulaw djima, ini tduwa psmhtun miyuk,wana djiyun miyuk mnsa mdkrang mnangal tunux ni tmgiyal miyah dhuq alang, mqaras miyuk mlatat alang ka msapuh musa smtrung msa ka kari rudan sbiyaw.
4-Qcinuh ka ttmaan lubug, 4 qnawal embanah,. dmuuy snalu qhuni mdka quway sslubug, lmubug suyang bi bhangan hnang uyas Truku sbiyaw. Qrasun bi kana ptasan tgska ni tgbilaq gaga alang Truku, emptgsa laqi o dmudug bi dduuy lubug Truku tmgsa uyas Truku sbiyaw.
Niqan tru klgan ka pusu lubug seejiq Truku sbiyaw, qwqaw, tatuk ni pgagu.Qwqaw seejiq Truku o aji wana djiyun euda mqaras, rgrig, djiyun quri lubug meysa uri. Rsrisawni wauwa ga, ngalan dha qngqaya pprngaw ka qowqaw nii, rmirih kari, rmuus pgkla lnglungan, yaasa seejiq Truku sbiyaw o, murug bi gaya tnegsa rudan, ini tduwa hmut mslupang, asi ka murug lnglungan tama ni bubu.Tatuk seejiq Truku o djiyun tmaus lplupung ni ltlutut iyah mseupu mkan suyang uqun aji uri o mkan pntryian, rgrig ni smqaras hyaan nanak. Alang seejiq Truku sbiyaw o niqan tatuk kana ka kngkingal ruwan sapah, pida bi smsung, babaw mnhdu qmpah ka dseejiq do, plhlah lnglungan ni tmatuk da, hnang tatuk kana ka llingay, tblnga bi ka kana ayug, mlglug lnglungan kana seejiq.Pgagu seejiq Truku o ini tduwa hmut miyuk, pida bi jiyax babaw mangal tunux hmdhik miyah sapah ka dsnaw do sriyu paah kska alang mgagu pgagu mqaras smtrung dhyaan ka Empsgasut.
Mgseesu bi ka rgrig seejiq Truku sbiyaw, ki phnang meuyas do ki rmgrig uri da.
Msleexan ka dapil rgrig seejiq Truku sbiyaw, dmuuy qawqaw psdahar ayus brah quwaq lmubug, murug euyas, mlglug ka hiyi, mqada narat qaqay, mstaril ka iril qaqay, mrriyux dapil mgrig. Asi ka msupu mstaril ka btriq babaw pungu ka kuyuh, ini tduwa mqaqa, snaw do asi ka mdka saw samat pskayun btriq pstaril, pqita brax qbubur snaw balay.Pteura brax ni suyang ka rgrig seejiq Truku sbiyaw, yaasa mduuy qawqaw ka dha baga, kiya ni kmpryuxan dapil qaqay kana ka pusu rgrigan, niqan ka saw murug hnigan papak pada ni hnigan papak bowyak. mlubug ni rmgrig, nasi wada mkala baraw ka lubug do, wada sbeytaw mstaril ka grig uri da, asi ka niqan bi brax kika dhuq saw ni rmgrig!Duri ni, rgrig seejiq Truku sbiyaw o, snaw ni kuyuh o psnakun mgrig, duri ni ini pduuy baga, ana yaa mseupu rmgrig o, ini tduwa tmlung kana kngkingal hiyi qbubur, qntaan ta ka dsnaw ni dkuyuh mtqiri dmuuy baga mgrig ka rgrig seejiq Truku sayang ga, ga dha maxan knkla kndsan knxalan sayang kida, aji balay bi rgrig sbiyaw kiya.
Alang Truku ni Tayal ni Seejiq o ida niqan ka 4 lubug djiyun dha saw euda mqarasan jiyax.Ma saw wana 4 rey,mi,so,ra, bi ka qphangan hngan lbug o ma ungat ka do,fa,si 3 hngan,aysaw uyas rudan sbiyaw o pnaah kari na rudan nanak ni bukuy do srikaw hari mngdka saw uyas uri da.
kie16tlw3z54ardrwxwalz6n5ry4c0e
Uzbekistan
0
1589
103677
101974
2024-06-18T19:51:11Z
U. Boya
2117
/* Mmahan mi uuqan (飲食) */-Patas bntasan
103677
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Uzbekistan.svg|thumb|Flag of Uzbekistan-Kwo-ci Ocbek Konghkwo.(烏茲別克國旗)|alt=Flag of Uzbekistan|454x454像素]]
= Uzbekistan(烏茲別克) =
[[Patas bntasan:Emblem of the Uzbek SSR.svg|縮圖|File:Emblem of Uzbekistan.svg-Kwo-hwey.(國徽)]]
Gaga kska Yacow ka [[Uzbekistan]], 41 00 N, 64 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 447,400 sq km(hangan na o Tg57)
(knlbanga dxgal o 425,400 sq km, knlbangan qsiya o 22,000 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 29,473,614 hiyi.
Gaga [[Tashkent]] ka pusu alang paru, jiyax 1 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Uzbekistan ga wada sugan 62.60% ka dxgal qpahan, 7.70% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 29.70% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Shavkat Mirziyoyev, pnaah hngkawas2016 idas 12 jiyax 14pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:UZB orthographic.svg|縮圖|File:UZB orthographic.svg-Ida nkiya nniqan inglingay(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Ocbek (烏茲別克) =
'''Ocbek Konghkwo''' (Kari Ocbek ji Rating: O'zbekiston Respublikasi, ji Sirir: Ўзбекистон Республикаси), splawa dha Ocbek, kiya ka wa mniq Tukcka na qnlhangan kcka dxral, kngkawas 1991 snpeyyah mneyyah Suryeyn dukuricu. ''' '''
Tuiwil hunac Ocbek u tuhuy Turkmen mslutuc, tuhunac u tuhuy Afghan mslutuc, tunarac u tuhuy Tajik mi Kyrgyz mslutuc, tudaya mi tuiwil u msdalih Kazakh, kiya ka knkana qnlangan 2 msdha qnlhangan kcka dxral uri (taxa ka Liectensten), cbiyaw u splawa dha Nniqan Samarhan, yayung Sir mi yayung Ymu ka lmihu knkana tndxral dha, sotu u wa mniq rbuq dxral Fergana, kiya ka knkana Tukcka Asia tqapur balay nniqan.
Ocbek ka knkana qnlangan tu6 knbeyhing bay pnyahan wata, kiya u tu7 knbeyhing bay pnyahan king knkana knlangan uri.
== Rikisi (歷史) ==
Pusu tyawmu: [[:zh:乌兹别克斯坦历史|Rikisi Ocbek.]]
* Kngkawas 870 dhuq kngkawas 1212, tuhunac yayung Sir nniqan Sankaku co na tnslutuc sediq Ukus Ahucsiyabu ka pnhiyu Klahan caw (Heyhan) wangcaw qmlahang. Qmlahang tubukuy diyax cida (12 th dhuq 13 th) spuda Siryaw ka kmlawa qmlahang.
* Kngkawas 1212 dhuq kngkawas 1220, Hhwaccmosa caw (kngkawas 1194 dhuq kngkawas 1220 idas 12) mniq kngkkawas 1210 prading qmlahang Samarhan.
* Kngkawas 1220 dhuq kngkawas 1388, wada yahan knrmux ngalan Monggolia Tikwo, psnakan ngalan Kingcang Hankwo mi Cahotay Hankwo. Bukuy daw wada yahan knrmux ngalan Teymur.
* Kngkawas 16 th pnrdingan kngkawas 1506, bukung mpdudul sediq Ocbek Sipanni mquri tuhunac Samarhan nniqan qnpahan pnwalang. Pspoxun niya ka Teymur wangcaw.
* 17 th, wada ptalax mkdha sunca Puhara Hankwo mi Siwa Hankwo.
* 18 th, dukuricu ka Hawhan Hankwo.
* Kngkawas 1873, Puhara Hankwo na Mancit Wangcaw u wada yahan knrmux ngalan Russia Tikwo, wada mnsdan qnlhangan dha.
* Kngkawas 1918, wada pknglan Tucyeystan Suwiay Syakay Ciyi Konhkwo. Kngkawas 1920 heytay tanah Suryeyn u knrmux ngalan dha ka Siwa Hankwo, pspoxan ka Abud Arahan (Kngkawas 1918 dhuq kngkawas 1920 mniq qmlahang) qnlhangan niya, wada pkngatun ka Siwa Hankwo.
*Suryeyn ka mniq bukuy dmuwi tndxral dha phiyu Hwaccmo Suwiay Jnmin Konghkwo (qtayi ka Hwaccmo), kngkawas 1924, mrrhak ka Hwaccmo Suwiay Jnmin Konghkwo, tndxral niya u pspuwan Ocbek mi Turkmen ddha tumal Suryeyn konghkwo. Mntna kngkawas idas 10, ida nduma Puhara Hankwo mi nduma Siwa Hankwo ka wada msupu, phiyu Ocbek Suwiay Jnmin Konghkwo, kiya mi tumal Suryeyn.
*Kngkawas 1991 idas 8 diyax 31 pkla kari dukuricu, knpriyux hangan qnlhangan Ocbek Konghkwo, mntna kngkawas idas 12 diyax 21 tumal Dukuricu Qnlhangan Kwosyey.
== Ceng-c(政治) ==
[[Patas bntasan:Stamps of Uzbekistan, 2010-62.jpg|縮圖|Quri so keyngpo pa, Ocbek ka mtrawah mincu ticu.]]
Binaw, snpeyyah Kari Mohu mniq kngkawas 1991 phyuwan dhuq saya pa, wada mnou prbaun ka diyax snpngan qpahun niya soto, mnniq kngkawas 1995, diyax pnrbawan niya ka kngkawas 2002, kngkawas 2007 mi kngkawas 2015 ka mnlutuc mangal soto dungan, dhuq kngkawas 2016 idas 9 ka wada mrdang.
Kngkawas 2002 ka soto seyngkyo cida pa wada mnhdu seyngkyo tubaraw giying mi turuma giying na gying uri, binaw u uka hatay tang ka cida muda niyi. So kiya, kmita ka kwoci kwancaweyn so niya muda seyngkyo wa uxay mndungus bay uuda mincu, mniq mincu csu u mntucay cngti uri.
Kngkawas 2016 idas 12 diyax 4, Ocbek u muda snpeyyah mnrdang ka Kari Mohu mn1 soto seyngkyo, cngri Mirceyayehu ka mangal burah soto.
== Sing-ceng cyu-hwa (行政區劃) ==
Pusu tyawmu: [[:zh:乌兹别克斯坦行政区划|Ocbek sngcng cyuhwa.]]
Ocbek pa knkana u psnakan 1 cusyasu, 12 ka co mi 1 cucukonghkwo. Kcka 12 co hangan dha ka spatas truma niyi:
[[Patas bntasan:Uzbekistan provinces numbered.svg|左|有框|Nmalan kari: Rmirih banggo 1 ka Tasekan su.]]
{| class="wikitable"
|+
!'''Hangan Co'''
!'''Sohu'''
!'''Knrbangan (Pinghwang km)'''
!'''Knhbrawan hiyi sediq'''
!'''Rmirih banggo '''
|-
|Tasekan cusyasu
|Ini pndungus dmuwi
|334.8
|2,352,900
|1
|-
|Anciyeyn co
|Anciyeyn
|4,200
|1,899,000
|2
|-
|Puhara co
|Puhara
|39,400
|1,384,700
|3
|-
|Fergana co
|Fergana
|6,800
|2,597,000
|4
|-
|Cicak co
|Cicak
|20,500
|910,500
|5
|-
|Namankan co
|Namankan
|7,900
|1,862,000
|6
|-
|Nawoi co
|Nawoi
|110,800
|767,500
|7
|-
|Kasekadaria co
|Karsi
|28,400
|2,029,000
|8
|-
|Samarhan co
|Samarhan
|16,400
|2,322,000
|9
|-
|Yayung Sir co
|Kuristan
|5,100
|648,100
|10
|-
|Yayung Surhan
|Teyrmeyc
|20,800
|1,676,000
|11
|-
|Tasekan co
|Tasekan
|15,300
|4,450,000
|12
|-
|Hwaracmo co
|Urknci
|6,300
|1,200,000
|13
|-
|Karakarpakstan cucukonghkwo
|Nukus
|160,000
|1,200,000
|14
|}
== Ti-ri (地理) ==
Pusu tyawmu: [[:zh:乌兹别克斯坦地理|Lnlingay Ocbek.]]
==== Qtayi: [[:zh:乌兹别克斯坦城市列表|Patas bnkuwan alang mkbrnux Ocbek.]] ====
[[Patas bntasan:Oliy Majlis (Parliament of Uzbekistan).jpg|縮圖|Ocbek gikay.]]
Alaw ka mssiyaw qnlhangan niya u to bay qnlhangan kcka dxral kana, so kiya Ocbek u kiya ka knkana qnlangan 2 msdha qnlhangan kcka dxral uri (taxa ka Liectensten). Knkana knrbangan dxral u 44.74 knbkiyan pinhwang km. Knkana hniwan tndxral qnlhangan pa tunarac ka tubaraw ni tuiril ka truma. Dxral brnux u knkana knrbangan niya 80%, to bay wa mniq tuiwil na Kcrkumu bnaqi bbuyu. Tunarac mi tuhunac u mnddwiyaq Tyeynsan mi Csar-Ddwiyaq Alay na kngahu tuiwil, wa kcka niya ka bay hhangan rbuq dxral Fergana mi rbuq dxral Crahusang. Kcka tndxral qnlhangan nniqan ida nkiya cuweyn mttuku mndungus bay dxral ayu. Pusu bay yayung u niqan yayung Amu, yayung Sir mi yayung Cerahusang. Mnkndnguwan bay tarusing kngkkarac. Pndkanan kntlxan idas 7 pa 25℃-32℃, kntlxan diyan tuhunac u knttu dhuq 40℃; pndkanan kntlxan idas 1 u -6~-33℃, knskuy karac tudaya u -38℃. Pndkanan qsiya qnyuxan ka dxral brnux u 80-200 hawmi, nniqan lmiqu u 1000 hawmi, to bay wa mniq misan mi srwasaw cida. Nniqan duma tudaya u msdalih Krmnan Ucilung. Tndxral qnlhangan u to bay wa mniq kcka Kcrkumu bnaqi bbuyu. Knbaraw bay tndxral qnlhangan u kaypa 4643 m na dudux dwiyaq Hacratsutan, kiya ka pusu dudux tudu dwiyaq Cisa.
== Keyjay (經濟) ==
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=%E4%B9%8C%E5%85%B9%E5%88%AB%E5%85%8B%E6%96%AF%E5%9D%A6%E7%BB%8F%E6%B5%8E&action=edit&redlink=1 Keyjay Ocbek.] [[Patas bntasan:Termez, stallholders.JPG|縮圖|Keyjay sucang.]]
Mntna ou bay dukuricu kwosyey keyjayti, keyjay Ocbek mniq knpriyux keyjay ini kpiya knkawas u wada mlih, dhuq kngkawas 1995 bukuy daw prading mtutuy da, wada so niyi mkmalu u snpeyyah dndulan knpriyux cngce prading pndungus. Keyjay ka ptura pqita knrana balay, mniq iyax kngkawas 1998 dhuq kngkawas 2003 kawas kawas mrana 4%, bukuy daw wada ini biyaw knrinah mrana dhuq 7%-8%. Spuda snpuwan pnsliyan qnlangan pila cicin, kngkawas 2008 cida GDP Ocbek u kiya bay so mk2 knrana niya kngkawas 1995 (spuda pskingal neydang smpu). Kngkawas 2003 dhuq cida tongpongryu u inu qdhuq pndkanan 10%.
Pndkanan sntkuwan pila kngkawas sediq qnlhangan Ocbek u tikuh balay (Kngkawas 2006 spuda snpuwan pila Amirika cida u 610 pila Amirika, spuda biyax mbari mhnuk smpu u 2250 pila Amirika). So niyi u mniq kcka 209 qnlhangan u tu169 bnkuwan; mniq 12 kcka qnlhangan dukuricu kwosyey pa, wana Kyrgyz mi Tajik na jncyun kokomin nngalan knkana ka mabang kntikuh dhiya (Kngkawas 2006). Pnyahan pkrana keyjay u to bay pssli quri qqiya ddiyun kddiyax. Qnlhangan dha saya daw kiya ka knkana qnlangan tu6 knbeyhing bay pnyahan wata mi tu2 knbeyhing bay cuko wata, knkana qnlangan tu7 knbeyhing pnyahan qnlhangan king. Kiya u qnlhangan dha pa kiya ka nniqan dha hiya stmanan bay gasu ida nkiya, mey, dong, gasoring, ging mi yo pnyahan qnlhangan.
Cnduray hari niyi, soto Ocbek Mirceyayehu psdhu matas pusa kari, smkaul ida na qnlhangan jeyking yingkay huku cusi Normamat Tursunoh ka Tasekan su qnlhangan keyjay congcyu cyucang; psdhuwan ida Tasekan co qnlhanga jeyking congcyu cyucang Alimujan Fayicipayehu ka qnlhangan jeyking yingkay huku cusi.
== Snpuwan knhbrawan hiyi sediq (人口統計) ==
Pusu tyaw: [https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=%E7%83%8F%E8%8C%B2%E5%88%A5%E5%85%8B%E6%96%AF%E5%9D%A6%E4%BA%BA%E5%8F%A3&action=edit&redlink=1 Knhbrawan hiyi sediq Ocbek.]
Qtayi: [[:zh:烏孜別克族|Ocbek minjoku]] [[Patas bntasan:Bevölkerungspyramide Usbekistan 2016.png|無|有框|Cincuta knhbrawan hiyi sediq Ocbek (Kngkawas 2016). ]]
{| class="wikitable"
! colspan="2" |'''Knhbrawan hiyi sediq Ocbek'''
|-
!'''Bbkuwan kngkawas'''
!'''Kbkuy knbkiyan'''
|-
|1950
|6.2
|-
|2000
|24.8
|-
|2018
|32.5
|}
[[Patas bntasan:Uzbek Kids.JPG|縮圖|Llaqi Ocbek.]]
[[Patas bntasan:Jeunes Mariés dans le parc dAk Saray (Shahrisabz) (6018352949).jpg|縮圖|Msdungus hana mnsturung na Ocbek.]]
Ocbek u knhbrawan balay hiyi sediq mniq Tukcka Asia na qnlhangan, knkana knhbrawan hiyi sediq u 3200 knbkiyan hiyi, ya bay dmka knhbrawan hiyi sediq Tukcka Asia. Pnspuwan kngkawas knhbrawan hiyi sediq Ocbek u wakay balay: 34.1% hiyi sediq u ici khrinas 14 kngkawas (Snpuwan kngkawas 2008). Pusu balay minjoku Ocbek ka Ocbek minjoku (80%), duma minjoku u niqan Tajik joku (5%), Russia joku (2%), Karakarpak joku (2.2%), Korkoc joku (1%), Kazakh joku (3.9%) mi sediq Korean (0.7%). Ocbek u qulung niqan 10% ka biyax mpqpah niya ka wa qnlhangan icil qmpah (Pusu niya balay u wa mniq Russia mi Kazakh) mi duma qnlhangan icil. Hmrinas 15 kngkawas ka sediq udan Ocbek (Snpuwan kngkawas 2003) na mkla smpu patas ryu ka 99.3%, alaw mniq Suryeyn jidayi u dmudul bay quri kyoiku. Knudus dha sediq Ocbek u snaw ka 66 kngkawas, qridin ka 72 kngkawas.
== Alang mkbrnux (城市) ==
{| class="wikitable"
! colspan="10" |'''Bnkuwan knpruwan alang mkbrnux Ocbek'''
|-
!
!'''Bnkuwan'''
!'''Hangan'''
'''Alang'''
'''mkbrnux'''
!Co
!Knhbrawan
hiy
sediq
!'''Bnkuwan'''
!'''Hangan'''
'''Alang'''
'''mkbrnux'''
!Co
!Knhbrawan
hiy
sediq
!
|-
| rowspan="5" |[[Patas bntasan:International Business Center. Tashkent city.jpg|縮圖|Tasekan ]]
|1
|Tasekan
|Tasekan
|2135700
|11
|Circik
|Tasekan co
|140700
| rowspan="5" |[[Patas bntasan:View of the eastern Samarkand from the hill of the Afrasiyab settlement.jpg|縮圖|撒馬爾罕]]
|-
|2
|'''納曼干'''
|納曼干州
|408500
|12
|Cijak
|Cijak co
|136500
|-
|3
|Samarhan
|Samarhan co
|361200
|13
|Urknci
|Hwaracmo co
|136300
|-
|4
|Anciyen
|Anciyenco
|352600
|14
|Ankoren
|Tasekanso
|129300
|-
|5
|Nukus
|Kakarpakstan cucu konghkwo
|258100
|15
|Nawoi
|Nawoi co
|122300
|-
| rowspan="5" |[[Patas bntasan:Namangan Airport.jpg|縮圖|納曼干]]
|6
|Harabu
|布哈拉州
|237800
|16
|Termec
|Yayung Surhan co
|120800
| rowspan="5" |[[Patas bntasan:Panorama of Navoi Square (Formerly Bobur Square) - Where 2005 Massacre Took Place - Andijon - Uzbekistan - 01 (7543269364) (cropped).jpg|縮圖|安集延]]
|-
|7
|Kasir
|卡什卡達里亞州
|212200
|17
|Armarek
|Tasekan co
|116700
|-
|8
|Hawhan (Ocbek)
|費爾干納州
|203500
|18
|Dno
|Yayung Surhan co
|104400
|-
|9
|Fergana
|Fergana co
|184500
|16
|Katakurkan
|Samarhan co
|76562
|-
|10
|Marciran
|Fergana co
|165100
|20
|Ciristan
|Yayung Sir co
|67846
|}
== Snlhayan snhiyan (宗教) ==
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B9%8C%E5%85%B9%E5%88%AB%E5%85%8B%E6%96%AF%E5%9D%A6%E5%AE%97%E6%95%99 Snlhayan snhiyan Ocbek.]
[[Patas bntasan:Gorskii 03978u.jpg|縮圖|Habung wa Sarhan na Sahocingtaring (Shah-i-Zinda).]]
[[Patas bntasan:Le minaret et la mosquée Kalon (Boukhara, Ouzbékistan) (5658826884).jpg|縮圖|Puhara na cingcnsu]]
Islam kyo ka pusu balay slhayan snhiyan Ocbek, mniq jidayi Suryeyn (kngkawas 1921-kngkawas 1991) hmtur kana uuda snlhayan. Piyo keyngkyo congsin mniq kngkawas 2009 cida pkla kingal patas, snluhay muslim ka Ocbek u niqan 93.3%. Kngkawas 2014, Russia Cng pnrhulan na kuriscyang u 7% hiyi knhbrawan. Kngkawas 1990 snpuwan brah u niqan 93,000 hiyi sediq Yodaya mnniq qnlhangan Ocbek.
== Kari (語言) ==
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B9%8C%E5%85%B9%E5%88%AB%E5%85%8B%E6%96%AF%E5%9D%A6%E8%AF%AD%E8%A8%80 Kari Ocbek.]
[[Patas bntasan:Adib-i sani.jpg|縮圖|Persiati kari Ocbek.]]
Kari sduwi seyhu u kari Ocbek mnkcka Tucyey joku na cida kari Kroru, kiya mi tuhuy kari Uighur u niqan mtndadal pnluban dha. Kndadax kngkawas 1992 dhuq cida skari Ocbek ji u dmuwi bntasan kari Latin ji. Mniq 1920 cida brah, kari Ocbek u spatas patas daw splawa dha Turki (tuiwil sediq tmkarac u splawa dha kari Cahotay), dmuwi Persiati matas. Kngkawas 1926, bnkuwan ji Latin u wada ddulun Ocbek, kiya mi mniq kngkawas 1930 jiday muda mnou snbrahan. Mniq kngkawas 1940, ji Sirir u spuda dndulan seyhu Suryeyn, ida ddiyun dhuq mkrhak ka Suryeyn. Kngkawas 1993, Ocbek u tnbrinah knpriyux dmuwi ji Latin (Ji kari Ocbek). Ji niyi u mniq kngkawas 1996 wada sbrahan, kndadax kngkawas 2000 cida ida stusa mniq sapah pyasan. Sapah pyasan u wana tmasa ji Latin kari Ocbek, ana so kari Ocbek ji Sirir saya u wada plaxan mniq ddiyun ppatas bntasan seyhu, binaw ida sduwi bay knou bay sinbung mi wangcan.
Pusu bay nniqan dmuwi kari Tajik u mniq dxral 2 hbaraw nniqan Tajik joku: Phara mi Samarhan.
[[Patas bntasan:Tajiks of Uzbekistan.PNG|縮圖|Juga pnsnakan Ocbek kari Persiati.]]
Ocbek u niqan hmrinas 80 knbkiyan hiyi sediq u dmuwi kari Kazakh uri.
== Bungka (文化) ==
Pusu tyawmu:[https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=%E7%83%8F%E8%8C%B2%E5%88%A5%E5%85%8B%E6%96%AF%E5%9D%A6%E6%96%87%E5%8C%96&action=edit&redlink=1 Bungka Ocbek.]
Qtayi: [https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=%E7%83%8F%E8%8C%B2%E5%88%A5%E5%85%8B%E6%96%AF%E5%9D%A6%E4%BC%8A%E6%96%AF%E8%98%AD%E6%95%99&action=edit&redlink=1 Krasu mi Ocbek Islam kyo.]
[[Patas bntasan:Taschkent - Art of Uzbekistan.jpg|縮圖|Tawci pnsltudan Ocbek. ]]
[[Patas bntasan:Theatre Alisher Navoi.JPG|縮圖|Tasekan na Nawayi cyuweyn.]]
Ocbek u niqan knlbangan bay minjoku mi bungka, pusu minjoku ka Ocbek joku. Kngkawas 1995, ya bay niqan 71% sediq Ocbek pa Ocbek joku kiya. Pusu minjoku u niqan sediq Russia (8%), sediq Tajik (3-4.7%), sediq Kazakh (4%), sediq Tatan (2.5%), kiya mi sediq Karakarpak (2%). Knhbrawan hiyi uxay Ocbek joku na sediq u wisu kndudul mlih, alaw sediq Ocbek snpeyyah cuxan Suryeyn duma nniqan dxral tbrinah miyah, sediq Russia mi minjoku ini khbaraw sediq pa wisu kndudul mlatac icil. Mniq kngkawas 1991 cida dukuricu ka Ocbek, dsediq u slhbun Islam Weyncyawcu Cuyi ka mpkrana knkana Ocbek. Dhuq kngkawas 1994 cida, niqan dmka knhbrawan hiyi Muslim ka Ocbek, mniq kcka snpuwan seyhu pa, Muslim mniq Ocbek u ini khbaraw sediq ka balay bay mkla pnsltudan snlhayan snhiyan. Binaw, jinjya Islan kyo (Muslim) mniq dxral nniqan hiya u muru snlhayan pnsltudan u wisu kndudul mrana.
== Inggaku (音樂) ==
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=%E7%83%8F%E8%8C%B2%E5%88%A5%E5%85%8B%E6%96%AF%E5%9D%A6%E7%AF%80%E6%97%A5&action=edit&redlink=1 Inggaku Ocbek]
[[Patas bntasan:Boukhara 4696a.jpg|縮圖|Smsung diyax malu sknxan mi waliq sdhriq Puhara.]]
Tukcka Asia kutyeyn inggaku u splawa dha Sasemukamu, kiya u mniq 16 th thiti mniq Puhara mtqita, cida u alang mkbrnux niyi ka sohu dxral nniqan dha hiya. Sasemukamu mi Yasaypayjanmukamu mi Uighuymukamu u malu balay pnluban dha. Sasemukamu knkana u 6 ini pntna inggaku tyawsu, mntna bay Persia pnsltudan inggaku.
== Smsung diyax sngayan (節假日) ==
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=%E7%83%8F%E8%8C%B2%E5%88%A5%E5%85%8B%E6%96%AF%E5%9D%A6%E7%AF%80%E6%97%A5&action=edit&redlink=1 Smsung diyax sngayan Ocbek.]
=== '''Bnkuwan diyax ddaun (公曆)''' ===
* Idas 1 diyax 1: Bnkuwan Qiyax Ddaun Smsung Burah Kngkawas (Yangi Yil Bayrami).
* Idas 1 diyax 14: Diyax Qmlahang Cukwo (Vatan Himoyachilari kuni).
* Idas 3 diyax 8: Smsung diyax Qnlangan Qqridin. (Xalqaro Xotin-Qizlar kuni).
* Idas 1 diyax 21: Smsung Diyax Navroc (Navro'z Bayrami)
* Idas 5 diyax 9: Diyax Mbiyax (Xotira va Qadirlash kuni).
* Idas 9 diyax 1: Diyax Dukuricu (Mustaqillik kuni).
* Idas 10 diyax 1: Smsung Diyax Mptusa (O'qituvchi va Murabbiylar).
* Idas 12 diyax 8: Diyax Keyngpo (Konstitutsiya kuni).
=== '''Bnkuwan diyax ddaun Islam (伊斯蘭曆)''' ===
* Tu1 diyax Idas Sanwaru (Idas 10 diyax 1): Smsung Diyax Kaycay (Roʻza hayiti).
* Tu10 diyax Idas Turheyco (Idas 12 diyax 10): Smsung diyax Kurpang (Qurbon hayiti).
== Mmahan mi uuqan (飲食) ==
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=%E7%83%8F%E8%8C%B2%E5%88%A5%E5%85%8B%E6%96%AF%E5%9D%A6%E9%A5%AE%E9%A3%9F&action=edit&redlink=1 Mmahan mi uuqan Ocbek.]
Mntna knou bay qnlhangan, wada dndulan dxral nniqan nongyey ka mmahan mi uuqan Ocbek. Ocbek pa niqan knou bay pnhuma pnwalang, niqan pnyahan knou bay pang mi bicun, tukubeycu niya mmahan mi uuqan Ocbek pa ‘Mttuku balay bicun’. Kiya Dungan u, hiyi miric ka uqun balay Ocbek uri. Mako uqun Ocbek ka idaw qrapun, ida so idaw balay, pnrmaxan smmalu wawa mi ningjing tnlmuwan mi tama pixil, uqan balay knbeyhing sqrasan pnsliyan. Niqan Dungan ka kingal uqun mdungus bay rmirih Ocbek ka shurpa, spuda hiyi miric mi sama pnspuwan smmalu. Ratyawc ka kingal kluwanan uuqun bicun, malu ngalan pusu uqan; lnhuwan nuduh uri ka qtan bay uuqan Ocbek.<gallery>
Plov.jpg|Idaw qrapan.
Uzbek Manti (bright).jpg|Ocbek uqan birac
Лагман.jpg|Ratyawc
</gallery>
== Waycyaw (外交) ==
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B9%8C%E5%85%B9%E5%88%AB%E5%85%8B%E6%96%AF%E5%9D%A6%E5%A4%96%E4%BA%A4 Waycyaw Ocbek.]
=== '''Pnluban dha tuhuy Cyoka Jnmin Konghkwo (與中華人民共和國的關係)''' ===
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%AD%E5%9C%8B%EF%BC%8D%E7%83%8F%E8%8C%B2%E5%88%A5%E5%85%8B%E6%96%AF%E5%9D%A6%E9%97%9C%E4%BF%82 Pn.]
Tna mniq 2000 kngkawas brah cida, spuda elu rudan cbiyaw, Cyokoku mi Ocbek u tna niqan pluban dha da. Kngkawas 1992 idas 1, ddha qnlhangan umuda pwaluk cyeyncyaw, babaw niya daw ida malu bay pnluban dha mi mdhu bay mrana, bukung baraw u kndudul malu pnluban. Kngkawas 2010 u Hucintaw ka mn1 musa qmita Ocbek , kngkawas 2011, kngkawas 2012 Karimohu soto u mn2 musa mita Cyokoku daw, kngkawas 2013 idas 9 Sicinping ka splawa dha miyah Ocbek muda kwosu homung. Ddha dha u wada mrana bay psnhiyi ka quri seyji dha, seyhu dha u mbiyax balay sndhu pddkuh qmlahang pskingal mi mndungus dxral qnlhangan dha; anjeyn msupu qmpah u niqan bay pndungus niya uri, Cyokoku mi Ocbek mniq knbeyhing ddaun seyhu u wada knmalu bay psbalay uuda dha mi pddayaw.
Kngkawas 2011, Karimohu homung Cyokoku cida tuhuy Cyoka Jnmin Konghkwo psdhu matas quri knou bay knbarux hbangan mi tocu patas pnsdhuwan, Cyoka Jnmin Konghkwo u snpeyyah niyi tumal Ocbek qqpahun quri gasoring. Muda tndxral Ocbek ka ‘Cyokoku-Tukcka Asia’ gasu ida nkiya kwantaw u mndungus bay pnspuwan dha smnalu, kngkawas nduray niyi u wada kawas kawas mrana ka nngalan dha uri.
Kngkawas 2012 wada phyuwan ka mphaqun skori snpeyyah Nawoi (Ocbek) dhuq Tyeyncin (Cyokoku) quri ppanan skoki mapa qqiya, nxan daw muda keykaku ka dhiya u malun dha pdhuq Sanghay mi Kwangco ka ppanan qqiya skoki niyi Dungan. Kiya mi Tasekan (Ocbek) dhuq Orumuci (Cyokoku) na ppanan sediq skoki u wada tnbarah pstalang dungan. Kiya u saya pa, muda bsiyaq kngkawas smatang mpsalu phiyu Cyokoku-Circis-Ocbek Stan ppanan kisya ka keykaku u, alaw quri qnlhangan Circis mniq kngkawas 2012 ka ini sruwa kiya ka wada thtur da.
Knghkawas 2012, Cyokoku mi Ocbek ddha dha mawyio dhuq 28.75 oku pila Amirika, wada smmalu rikisi knou bay na.
Jnwen cyawryo u kndudul mnddungus, kngkawas 2005 phiyu Tasekan Kongcu sweyweyn. Tu2 ‘Kongc sweyweyn’ u mphiyun dungan. Qnlhangan Ocbek keyngkyo sweyco mnquri sediq Cyokoku tmiyu rmngaw, tndxral Ocbek u mnkari knou bay tura so qqiya tukubeycu Cyokoku na suru wenwu. Cyokoku mi Ocbek na pysan tubaraw kyoiku ryosweysng knhbaraw u wada kawas kawas kndudul mrana uri. Mniq Sincyang Uighur Cucucyu u ya bay niqan 3 knbkiyan sediq na Ocbek joku kndusan.
== Snadu Tiyu (體育成績) ==
Rbawan Orimpiko undokay: 9 King 7 Ging 17 dong 26 snadu (Asia tu10, Knlangan tu bukuy 20).
Misan Orimpiko undokay: 1 King (Asia tu5, Qnlangan tubrah 25).
Asia undokay: 53 King 81Ging 78 Dong 212 snadu (Tu12).
Rbawas Orimpiko undokay: 4 King 4 Ging 4 Dong 12 Snadu (Asia tu10, Qnlangan tu 50 sngari)
Asia Kcka Sapah Undokay: 13 King Asia Kcka Sapah Undokay: 13 King 18 Ging
21Dong tu52 snadu (Tu10).
Asia Misan Undokay: 1 King 2 Ging 5 Dong (Tu6).
Rbawan Mbbiyax Olimpiko undokay: 2Ging 5 Dong (Asia Tu13, Qnlangan tu61)
Qnlangan undokay: 1 King 1 Ging 1 Dong (Asia tu11, qnlangan tu60).
Asia Mbbiyax Undokay: 3 Dong (Tu20).
Asia Uyi Undokay: 4 King 5 Ging 12 Dong 21 snadu (Tu8).
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
*[http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
2oomiplqom1pw61gvosp00xnbvhs1ya
Vahu
0
1590
101051
53100
2023-10-06T00:47:15Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101051
wikitext
text/x-wiki
Vahu(下馬部落)
Gaga mniq Taytung Haytwansyang ka alang Vahu.
38 sapah ka kneegu na sapah, 102 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 101 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 1 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun83%, Amis7%, Paiwan2%, ni rahuq na o7%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
8qfaimi36ir85877kvuf750wk96e7lv
Vajiralongkorn
0
1591
104209
53104
2024-07-09T21:18:59Z
U. Boya
2117
Vajiralongkorn, kngkawas 2003
104209
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Defense.gov News Photo 030612-D-2987S-002 (cropped).jpg|thumb|Vajiralongkorn, kngkawas 2003|alt=Defense.gov News Photo 030612-D-2987S-002 (cropped).jpg]]
Vajiralongkorn
Mntucing hngkawas 1952 idas 7 jiyax 28 ka Vajiralongkorn ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Thailand]] ta sayang o kiya ka Vajiralongkorn, pnaah hngkawas 2016 idas 10 jiyax 13 pnrajing kmlawa klwaan.
== pnyahan pnataas ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
sn239l2riqnuzouzjh2hpuvt2a5izgx
Vakangan
0
1592
101052
53108
2023-10-06T00:47:16Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101052
wikitext
text/x-wiki
Vakangan(瓦岡岸部落)
Gaga mniq Taytung Yeynpingsyang ka alang Vakangan.
140 sapah ka kneegu na sapah, 516 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 493 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 23 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun85%, Amis4%, Paiwan2%, Cou1%, ni rahuq na o2%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
khovvi532qpt5lbne7ex2kn9vynnmh6
Valana
0
1593
101053
53113
2023-10-06T00:47:18Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101053
wikitext
text/x-wiki
Valana(法蘭娜部落)
Gaga mniq Nantowseyn Sinyisyang ka alang Valana.
38 sapah ka kneegu na sapah, 129 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 121 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 8 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 92%, Amis 2%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
rluyfcab6fyd3t6k9rszvdsu65br76r
Valau
0
1594
101054
79941
2023-10-06T00:47:20Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101054
wikitext
text/x-wiki
Valau(中興部落)
Gaga mniq Hwareyseyn Cwosisyang ka alang Valau.
69 sapah ka kneegu na sapah, 273 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 271 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Bunun 93%, Amis 2%, Tayal 1%, Paiwan 1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 1%, ni rahuq na o 2%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
b92irqfrahf4wvj1my7pfd80xt2ohsb
Valjulu
0
1595
101055
53121
2023-10-06T00:47:21Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101055
wikitext
text/x-wiki
== Valjulu(娃優魯部落) ==
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka alang Valjulu.
94 sapah ka kneegu na sapah, 242 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 239 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Valjulu(馬兒部落) ==
Gaga mniq Pingtung Santimnsyang ka alang Valjulu.
128 sapah ka kneegu na sapah, 399 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 383 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 16 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan91%, Rukai3%, Bunun1%, ni rahuq na o1%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
osmp0x1ml62ms4t8f4pjq2bn7ea6glr
Vanuatu
0
1596
84958
73380
2021-12-29T10:54:03Z
HongZongYi
54
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
84958
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Vanuatu (official).svg|thumb|Flag of Vanuatu-Kwoci Wannatu(萬那杜國旗)|alt=Flag of Vanuatu|427x427像素]]
[[Patas bntasan:Port Vila aerial.jpg|縮圖|Wilakang]]
= Vanuatu(萬那杜) =
Gaga kska Tayangcow ka [[Vanuatu]], 16 00 S, 167 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 12,189 sq km(hangan na o Tg164)
(knlbanga dxgal o 12,189 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 277,554 hiyi.
Gaga [[Port-Vila]] ka pusu alang paru, jiyax 30 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Vanuatu ga wada sugan 15.30% ka dxgal qpahan, 36.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 48.60% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Baldwin Lonsdale, pnaah hngkawas2014 idas 9 jiyax 22pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Vanuatu.svg|縮圖|File:Coat of arms of Vanuatu.svg-Kwohwey(國徽)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Wannatu(萬那杜) =
[[Patas bntasan:Vanuatu on the globe (small islands magnified) (Polynesia centered).svg|縮圖|File:Vanuatu on the globe (small islands magnified) (Polynesia centered).svg-Ida nkiya lnglingay(自然地理位置)]]
'''Wannatu Konghkwo''' (Kari Fransi: République de Vanuatu, kari Ingkoku: Republic of Vanuatu, kari Bislama: Ripablik blong Vanuatu, brahan kari Cokoku Telu, Hongkong, Macao u Wanuatu瓦努阿圖), splawa dha Wannatu, kiya ka qnhlangan taw wa mniq tuiwil hunac ucilung Taypingyang, mniq kngkawas 1980 ptalax Ingkoku, Fransi dukuricu phiyu qnhlangan, pnspuwan knkana 80 sngari tawyu (68 tawyu ka niqan sediq mniq), mnmsupu Meyraniya cyuntaw uri, kngkawas kddiyax u knkkarac mntilux hayyangsing.
== Ri-s(歷史) ==
Pusu tyawmu: Rikisi Wannatu
Hmrinas mkmaxal kngkawas brah cida, hbaraw balay tawyu u tna niqan sediq mniq da, ya bay mniq kongyeyn brah kngkawas 4000 cida prading, kiya mi ya bay kngyeyn brah kngkawas 1300, dxral nniqan hiya u wada niqan duma tuqar qqiya tawci.
'''Oco mqlahang cida'''
Kngkawas 1606 cida, snpeyyah Petros Kweyros dmudul sediq Spain tanseyntuy ka tu1 qnpringan muwaya bay sediq Oco mtmay taw hiya, qnita ta dha dhiya u dxral hiya ka ini kklayi tuhunac beyhing dxral. Mniq putting hiti 18 th, Ingkoku tansyeyncya Canmus Kuk tumn2 musa tmalang ucilung cida dhuq taw niyi, wada na sphangan Sinhebulidi Cyuntaw ka taw niyi, bukuh daw sediq Oco u kiya ka prading miyah thdil mniq dxral hini.
Kngkawas 1887 prading, Sinhebulidi Cyuntaw u wada qlhangan Ingkoku mi Fransi tucilung heytay weyyeynhguy ka qmlahang. Kngkawas 1889 cida, Wilakang u wada mangal pusu biyax, ana wana sediq bhuway ka mndungus bay dmuwi biyax mqlahang, kiya ka wada tu1 muwaya bay muda uka pnsnakan hniwan qridin mi snaw knkana seyngkyo na dxral nniqan dhiya qmlahang dhiya nanaq, Kngkawas 1906 cida, Ingkoku mi Fransi ddha qnlhangan niyi u smruwa Sinhebulidi Cyuntaw ka Ingkoku mi Fransi ddha dha qnhlangan msupu qmlahang, phiyu Dxral Pnspuwan Sinhebulidi Cyuntaw. Alaw knhbrawan sediq Oco miyah thdil dxral hiya, kngkawas 1935 pa knhbrawan hiyi sediq Sinhebulidi Cyuntaw cida u hmrinas 45,000 hiyi. Tumn2 Knbeyhing Mccbu Qnlangan iyax cida, Ayti taw mi Aysbilitusangto taw u ngalan mongcyun citi ddiyun heytay.
'''Dukuricu cida'''
Mniq kngkawas 1980 idas 7 diyax 30, Wannatu u wada dhuq dukuricu, kiya mi wada mtumal qnlhangan Ta Ingkwosyey, wada skkingal diyax mnniq kngkawas 1981 mi kngkawas 1983 tumal UN mi Ini Pwaluk Undo.
== Ti-ri(地理) ==
[[Patas bntasan:Port Vila aerial.jpg|縮圖|Wilakang]]
Pusu tyawmu: Lnlingay nniqan Wannatu.
Wannatu u spuda pnspuwan 83 tawyu, kiya mi pkla kari dmuwi pusu biyax Masyo taw mi Ryeyman taw. Kcka 83 ka tawyu u, knlbangan 14 tawyu ka hmrinas 100 pinghwang km, kcka niya knbeyhing bay tawyu ka Sngaysbilitu. Sotu Wannatu ka Wilakang, kiya ka knbeyhing bay alang mkbrnux Wannatu uri, wa mniq Ayti taw mi Rukanwiar. Wannatu u mnniqan mtilux mi yajetay knkkarac, niqan jetay yurin, to bay niqan dwiyaq baraw mi dwiyaq puniq, knbaraw bay dwiyaq ka wa mniq Sngaysbili na Buwimasana dudux, knbaraw u 1,879 m.
Yupan bay knttu bwihur spriq ka Wannatu. Kngkawas 2015 idas 3, qnhlangan dha u yupan bwihur spriq Pamu, wada mqraqil balay, knou bay alang u wada sliqan nyupan niya, sotu Wilakang (Port Vila) u hmrinas 90% ka ssapah ka wada mnaqah.
== Singcng cyuhwa(行政區劃) ==
[[Patas bntasan:Vanuatu Provinces.JPG|縮圖|Wannatu singcngcyu.]]
Pusu tyawmu: Wannatu singcng cyuhwa.
Kndadax kngkawas 1994, Wannatu knkana qnhlangan pa psnakan 6 snghun:
* Marangpa sng
*Pongnama sng
*Sangma sng
*Syeyhwa sng
*Tahuya sng
*Toarpa sng
== Cng-c(政治) ==
[[Patas bntasan:Vanuatu Parliament, Port Vila - Flickr - PhillipC.jpg|縮圖|Wannatu gikay]]
Pusu tyawmu: Seyji Wannatu
Wannatu u pnwaya gikay mincu, soto ka weynso qnhlangan, 5 kngkawas ka diyax qqpahan. Soto u snpeyyah giying muda seyngkyo psdhu phiyu, sediq mpseyngkyo u kasi ka hmrinas 2/3 ka bntaqan hyo pa kiya ka wada mangal, kiya mi Wannatu na pusu dmudul seyji ka congri. Wannatu gikay u mnpnwaya 1 ying, spuda pnsliyan 52 hiyi, giying u snpeyyah sediq qnhlangan muda seyngkyo pnhiyu, 4 kngkawas ka iyax diyax qqpahan niya.
Wannatu u wada tumal knou bay pnssliyan kwoci, kiya ka knkana Ta Ingkwosyey,
Qnlangan Ginghang, Asia Kayhwa Ginghang, Pnssliyan Kwoci Pila Cicin, Bungka mi Cisu Hcwo Ciko mi Cweyncyo Kari Fransi Nniqan.
== Way-cyaw(外交) ==
Pusu tyawmu: Wannatu waycyaw.
Pusu tyawmu: Bnkuwan ndanan cyeyncyaw Wannatu
Dhuq kngkawas 2019, Wannatu u wada tuhuy 103 qnlhangan muda phiyu pnluban waycyaw.
Wannatu u mniq kngkawas 1982 idas 3 diyax 26 mtuhuy Cyoka Jnmin Konhkwo cyeyncyaw, kngkawas 2004 idas 11 diyax 3 u wada psdhu ppatas cyeyncyaw kongpaw Cyoka Minkoku ka Wannatu, binaw babaw 7 diyax daw wada knpriyux ka waycyaw bucyo dha, so kiya patas pnsdhuwan kiya daw pkla kari uka dungus niya, kiya mi wada tbrnahun mi uka da.
Wannatu u smruwa dmuwi pusu biyax qnlhangan ka Tuiwil Sahara Qnlhangan, Kosowo.
Abuhacu u mnniq kngkawas 2011 tuhuy Wannatu cyeyncyaw, binaw kngkawas 2013 cida Russia u wada ini buway keyjay dmayaw Wannatu daw, wada twancyaw Abu
Hacu ka Wannatu, knpriyux tuhuy Cyocuya cyeyncyaw, kiya mi smruwa Abuhacu ka ndxral Cyocuya uri.
== Cing-ci(經濟) ==
[[Patas bntasan:Port Vila market.jpg|縮圖|Wilakang cucang]]
[[Patas bntasan:Vanuatu Exports Treemap (2009)..jpg|縮圖|Wannatu na canpin cuko pa wa mniq 28 kluwanan rakaw bnkuwan banggo na hnyuwan rncuhan muda ]]
Pusu tyawmu: Keyjay Wannatu
Hbaraw bay sediq Wannatu pa qmpah tu1 ci osang, pusu na balay ka nongyey, pnhuma pnwalang Wannatu u malu pdngusun ddiyun ya bay 65% knhbrawan hiyi sediq; kiya uri u, qqpahun quri qqcurux mi qpahun tmabu tnbuwan ka pusu bay quri ngngalan keyjay Wannatu uri. Qqpahan kwankwang mniq Wannatu u spruwan balay uri, kiya ka pusu balay pnyahan hbangan seyhu uri.
Wannatu kongyey u alaw mkray ka qqiya mi sngcan cngpn, knkingal canpin u ini ttuku cuko biyax cingcng, pusu bay kongyey canpin ka snpeyyah qnlhangan icil cinko, mniq Wannatu muda pbbari. Wannatu u niqan yeycu cyakong, uuqun, qhuni cyakong, smipaq tnbuwan, baciq…tiping koba.
== Cyaw-tung(交通) ==
Pusu tyawmu: Ppanan rulu Wannatu
Ini dayi smmalu ka elu sitong Wannatu, ini dhuq 100 ingri ka elu ndwanan snbalay, to bay elu claq mi wana rulu 4W ka malu priqan. Knkingal taw u niqan kingal tiping trduwan asu mi mato malu spuda tiping asu mpmapa qqiya mi tiping asu spidaw smpung diyax mapa mi mlih qqiya. Mniq Wannatu u, ddeyngsya ka malu bay ddiyun mriq klelu. Wilakang mi Rukanwiar u qulung niqan snpngan haya ppanan sediq mi tiping basu.
== Jen-ko(人口) ==
[[Patas bntasan:Street band, Port Vila, Vanuatu - Flickr - PhillipC.jpg|縮圖|Dsediq mniq klelu mniq Wilakang. ]]
Spuda snpuwan kngkawas 1999 Wannatu, niqan 95,682 hiyi ka snaw mi 90,996 hiyika qridin. Pnklan snpuwan seyhu pa, hmrinas dmka 20 th u wada mlih ka hnqilan ryu laqi rabu, kndadax kngkawas 1967 pa 1,000 hiyi u niqan 123 hiyi ka mhuqil, mniq
kngkawas 1999 u wada mlih dhuq 1,000 hiyi u niqan 25 hiyi mhuqil. Kiya mi, snpngan Amirika Congyang Cingpawcyu mniq kngkawas 2011 u 1,000 hiyi mundus mntuting ka laqi rabu u niqan 46.85 ka laqi rabu mhuqil. Ana so Wilakang mi Rukanwiar u niqan knhbrawan hiyi sediq, binaw pusu bay sediq u mniq dxral nniqan
alang pnhuma pnwalang mi alang tmabu tnbuwan.
=== Cung-cyaw(宗教) ===
Kiristo kyo ka pusu balay slhayan snhiyan Wannatu. Kcka niya u Cyoro Kyokay ka Knbeyhing bay kyokay, ya bay niqan 1/3 hiyi sediq smluhay. Thiti ka Roma Teyskyo
mi Sngkonghuy, ya bay 15% knhbrawan hiyi sediq ka sinjya, duma daw knkingal ini pntna slhayan.
== Tnhdilan sediq(移民) ==
'''Cupn tocu tnhdilan sediq hwaan.'''
Seyhu Wannatu Konghkwo u mniq kngkawas 2014 idas 4 diyax 4 balay bay cmikun
cupn tocu tnhdilan sediq hwaan (CIIP), wana tocu hmrinas 32 knbkiyan pila Amirika daw, kiya ka malu dmudul tnualang hiya pndungus qqpahun, dmudul pkrana keyjay nniqan hiya. Seyhu Wannatu u mniq kngkawas 2014 idas 5 balay bay muda muway biyax Wannatu Qnlhangan Tocu Tnhdilan Sediq Yoseyng Kojyo (VNIIL), Cweyncyo Tucya Congtayri Wannatu Cupn Tocu Tnhdilan Sediq Hwaan Cwanan (CIIP).
Seyhu u mniq kngkawas 2015 idas 6 balay bay malix Wannatu Qnlhangan Tocu Tnhdilan Yoseyng Kojyo (VNIIL) ka cweyncyo tucya congtayri cuke.
== Wun-hwa(文化 ) ==
[[Patas bntasan:Wooden slit drums from Vanuatu, Bernice P. Bishop Museum.JPG|縮圖|Smnalu qhuni ka pangc]]
Pusu tyawmu: Bungka Wannatu.
Ddiyun kari seyhu Wannatu ka kari Ingkoku, kari Fransi, mi kari Pislama. Kari Pislama ka 1 kluwanan kari Bikin mi kari Kriawar, prmaxan kari Ingkoku mi wenhwa kari Meyranisiya. Wannatu pa niqan tukubeycu tndxral bungka dha, lubu dha u splawa dha pangc (slit drums), lubu ddiyun pttatuk.
== Min-hong min-su(民風民俗) ==
Mlu bay ka kndusan Wannatu, sqqita bay sediq ka sediq dha, dhiya nanaq ka knama
muda prrngaw kari sediq icil mpriwaw. Sediq tnualang u luhay mniq ssiyaw klelu
beyhing qhuni lmamu hiyi pnwalang, ssiyaw nniqan u to bay niqan hiyi pnwalang ka
malu ngngalun kana.
== Ttgsa(教育 ) ==
Tuhunac Taypingyang Pyasan Tubeyhing tucida sapah pyasan u wa mniq Wilakang, Tuhunac Taypingyang Pyasan Tubeyhing pa snpeyyah 12 qnlhangan Taypingyang msupu dmuwi, tucida sapah pyasan Wannatu u pusu balay stusa dha u horicu mi smluhay quri kari. Alaw wana murux bay 1 pyasan tubeyhing ka Wannatu, so kiya u splawa dha pyasan tubeyhing Wannatu.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
*[http://www.cia.gov/ CIA]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
qa4373uedf1w8i7plqa6t0qoewmbiqa
Vecekadan
0
1597
101056
53129
2023-10-06T00:47:23Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101056
wikitext
text/x-wiki
Vecekadan(三和部落)
Gaga mniq Pingtung Macyasyang ka alang Vecekadan.
277 sapah ka kneegu na sapah, 836 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 816 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 20 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan92%, Rukai2%, Amis1%, Puyuma1%, ni rahuq na o1%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
a6v221eyhudm2o4jcm69n0q3x5nb08d
Venezuela
0
1598
106537
95247
2025-02-15T18:26:18Z
49.175.171.54
Fixed typo
106537
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Venezuela.svg|thumb|Flag of Venezuela-Kwoci Wenejuela(委內瑞拉國旗)|alt=Flag of Venezuela|392x392像素]]
= Venezuela(委內瑞拉) =
Gaga kska Kska- Hunac Meycow ka [[Venezuela]], 8 00 N, 66 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 912,050 sq km(hangan na o Tg33)
(knlbanga dxgal o 882,050 sq km, knlbangan qsiya o 30,000 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 30,912,302 hiyi.
Gaga [[Caracas]] ka pusu alang paru, jiyax 5 idas 7 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Venezuela ga wada sugan 24.50% ka dxgal qpahan, 52.10% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 23.40% na.
[[Patas bntasan:Coat of arms of Nueva Esparta State.svg|縮圖|File:Coat of arms of Venezuela.svg-Kwo-hwey(國徽)]]
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Nicolás Maduro, pnaah hngkawas2013 idas 4 jiyax 19pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Venezuela Orthographic Map.svg|縮圖|Wenejuela-Ida nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Wenejuela(委內瑞拉) =
'''Wenejuela Poriwa Kohkwo (Kari Spain:''' República Bolivariana de Venezuela), splawa dha Wenejuela, kiya ka qnlhangan wa mniq Tuhunac Meyco tudaya na mtilux nniqun qnlhangan, kiya u wa tumal Tuhunac Meyco Qnlhangan Ryeynmong na qnlhangan uri. Sotu dha ka Karakas. Tuiwil u mslutuc dxral Kolombia, tunarac u msdalih Guyana, tuhunac ka mtayus Barzil. Mkngahu ucilung seyng u kiya ka knkan tudaya ucilung Caribbean mi tunarac daya Tasiyang tawyu, knbrawan niya u ya bay 2,800 km. Wenejuela u mndungus mi knou bay knluwanan mnudus niya, kiya ka tuiwil u dhuq tudu dwiyaq Antis, tuhunac u dhuq dxral rbuq Yamasyun, tunarac u dhuq yayung Awrinoko snkaku co ucong na nniqan dxral.
== Hangan(名稱) ==
Hangan qnlhangan Wenejuela ka ‘Venezuela’ u balay bay pnyahan hangan dha pa snpeyyah kari Italy dungus niya u ‘Tiping Venice’, pusu niya ka snpeyyah Italy tansyeyncya Amiriko Weysbusi cida u mniq Langu Marakaypo qmita Sediq Tnpusu Meyco u mniq babaw qsiya sapah pawas ka alang dha. Alaw mkray ddiyun dha ka tuhunac Meyco, alaw iyux ptumal sediq msobay miyah pkrana hini, kiya ka mniq Oco dmudul hangan ‘Tiping Venice’ niyi, hiti balay daw wada so rmirih alang hiya ka hangan hiyi da. Quri so hangan Wenejuela na bukuy ‘Poriwa’ u, kiya ka kngkawas 1999 qnlhangan Wenejuela snburah keyngpo cida u nmalan dha kiya da, muda lmngelung dukuricu ingsyo Simong Poriwa.
== Ri-s(歷史) ==
=== Pusu tyawmu: Rikisi Wenejuela. ===
Mniq cbiyaw han, Wenejuela ka nniqan alang sediq India Alawak joku mi Caribbean joku. Kngkawas 1498, Kolumbus u wada sndiyal Wenejuela. Kngkawas 1522 cida, Spain u mniq Tuhunac Meyco na tu1 dxral qnlhangan dha Sinkaticu u kiya ka mniq nniqan dxral Wenejuela saya phiyu da. Kngkawas 1717 phiyu Sinjuynatahu qlhangan bukung cida, Wenejuela u wada bnkuwan mntrahuc na 1 sng.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:SanCristobal.jpg|縮圖|File:SanCristobal.jpg]]
!Malu qtan kman Sngkristowar
!聖克里斯托瓦爾夜景
|}
Kngkawas 1810 idas 4 diyax 19 na kcka mn1 cngpyeyn, Wenejuela pa wada ptalax dndulan Spani, kiya mi mniq kngkawas 1811 idas 7 diyax 5 mndungus bay pkla kari dukuricu, binaw mccbu dukuricu ini so niyi mnqdu niya na; mniq bnsiyaq mkpiya kngkawas mccbu daw, qnlhangan Wenejuela pa hiti balay daw spuda Tuhunac Meyco niqan bay hnhangan niya dukuricu ingsyong Simong Poriwa ka mbiyax bay dmudul, mniq kngkawas 1821 cida balay bay dhuq mangal snrwanan Spain mndungus bay dukuricu. Dhuq kngkawas 1830 mnhdu, Wenejuela tuhuy Kolombia, Panama mi Ecuador na msdalih qnlhangan u mntna to bay mnBeyhing Kolumbia Konghkwo kana. Babaw niya Wenejuela u mniq kngkawas 1830 cida dukuricu phiyu qnlhangan, wada mkrhak ka Beyhing Kolumbia uri da.
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:Jose Antonio Páez restored.jpg|縮圖|File:Jose Antonio Páez restored.jpg]]
|Pkla kari dukuricu Wenejuela na cyunsu cyangjn ka Pays.
|宣布委內瑞拉獨立的軍事強人派斯
|-
|[[Patas bntasan:Flag of Venezuela (1830-1836).svg|縮圖|File:Flag of Venezuela (1830-1836).svg]]
|'''Splawa qnlhangan Wenejuela.'''
|'''委內瑞拉國的國旗'''
|}
Kngkawas 1830, mrdang ka Poriwa daw, Hosay Antongniaw Pays ka dmuwi biyax dmudul heytay mi pkla kari mplatac Beyhing Kolumbia dukuricu phiyu qnlhangan. Kngkawas 1831 cida Pays ka psdhuwan phiyu soto Wenejuela, muda cyangjn seyji, snpeyyah kcka nanaq ka qmriqu knciyuk hiya, kiya ka ini niya dhqi muda qmlahang ka pnluban Wenejuela quri pnluban quri qnlhangan icil mi keyjay uri, bukuy daw wada spoxun cngpyeyn. Peytro Kwar Ayskantong ka wada phyuwan rinji soto, kiya mi wada psdhu phiyu Wenejuela Konghkwo.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Flag of Venezuela (1836–1859).svg|縮圖|File:Flag of Venezuela (1836–1859).svg]]
!Splawa qnlhangan Wenejuela Konghkwo.
! 委內瑞拉共和國的旗幟
|}
Ana so wada phyuwan ka Wenejuela Konghkwo, binaw balay bay u ida ka uka tunux seyji, biyax qnlhangan u wisu diyun mpqlahang niya, mrrudu ka keyjay u krinah wada pqnaqah qnlhangan, mniq 2 kngkawas daw wada spuda Curian Kascu Kangtreyras ka dmudu cngpeyn mi wada mtuting mlixan soto, Kangtoreyras ka muda pssli seyhu, spuda knbaraw bipix qmlahang, Pawsotang ka rmading dmudul cngpyeyn, tbrinah mangal biyax qmlahang Dungan. Hiti balay daw mniq kngkawas 1859 pspuruq 5 kngkawas qnbsyaqan mccbu. Mccbu niyi u hiti balay u dndulan heytay Hwarkong ka wada mbiyax, wada spoxan ka konghkwo, Hwarkong ka muda pkla kari phiyu Wenejuela Hecongkwo, kiya mi snburah sndhu burah keyngpo, dmuwi pnwaya ryeynpang.
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:Combate de Maiquetia, el 2 de septiembre de 1859.jpg|縮圖|File:Combate de Maiquetia, el 2 de septiembre de 1859.jpg]]
|5 kngkawas mccbu nanaq kcka qnlhangan dha nanaq ka Wenejuela.
|委內瑞拉五年內戰
|-
|[[Patas bntasan:Flag of Venezuela (1863–1905).svg|縮圖|File:Flag of Venezuela (1863–1905).svg]]
|Splawa Wenejuela Hecongkwo ka niyi.
|委內瑞拉合眾國的國旗
|}
Mniq 19 th mi 20 th tubrah cida, qnbsiyaq bay ini pndungus ka seyji dha, mtdiyal seyji mi qringan mubung tucay seyji qmlahang. Kngkawas 1952 cida kwohwangbu bucyo ka Simnnes u spuda heytay muda psdhu hiya nanaq mangal rinji soto, spoxan dha ka Wenejuela Hecongkwo, phiyubiyax qnlhangan saya. Kngkawas 1958, mincu undo ka hiti balay pkiyux malix biyax hmtur heytay muda pddayak ddaun seyhu. Kndadax hiya cida, spuda seyngkyo muda rmirih biyax qmlahang cida heytay ka mincu seyhu.
{| class="wikitable"
|+
|-
|[[Patas bntasan:Girl selling for Palm Sunday.jpg|縮圖|File:Girl selling for Palm Sunday.jpg]]
|Qqiya ddiyun Teynskyo ka mniq klelu.
|街頭的天主教物品
|-
|[[Patas bntasan:Bvl.png|縮圖|File:Bvl.png]]
|Mari 4 asu mccbu smnalu Spain Wayikayburoci huweycyeyn.
|購得4艘西班牙製瓦伊凱布洛級護衛艦
|-
|[[Patas bntasan:Metroteques.JPG|縮圖|File:Metroteques.JPG]]
|Cyeyyun sotu.
|首都捷運
|}
Kngkawas 1998 cida wada mn1 mangal soto Wenejuela ka Uko Cawis. So kawas pnhyuwan soto ka hiya daw wada muda psbrahun smlu ka keyngpo, ida bay 5 kngkawas ka diyax iyax qpahun soto u wada prbangan 6 kngkawas da, malu lmutuc mntxal. Bukuy daw phiyu burah kokomin gikay, kwohuy u ida bay 2 ying pa wada pryuxun pnwaya 1 ying, spuda so niyi muda hmtur quri so dndulan hatay pay na smudal kwohuy. Kngkawas 2000 cida Uko Cawis u spuda babaw snbrahan keyngpo seyngkyo soto u ya bay 60% ka hyo mi tumn2 phyuwan soto Wenejuela.
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:Planta Termoeléctrica en Maracaibo cuted version.jpg|縮圖|File:Planta Termoeléctrica en Maracaibo cuted version.jpg]]
!Gasoring kongyey.
!石油工業
|}
Kngkawas 2006 idas 3 diyax 7, Wenejuela kokomun gikay wada muda knpriyux splawa qnlhangan mi mako qnlhangan, 7 ka pngerah splawa pa wada dha malan 1 mi knpriyux 8 ka pngerah, kiya mi mako qnlhangan tmalang dapa dmay mquri narac u brahan dha mquri iwil, Idas 12 diyax 3, muda knbeyhing seyngkyo soto cida ka Wenejuela, Uko Cawis u 63% ka hyo niya mi wada lmutuc mangal soto Dungan, kiya ka tumn3 mangal soto Wenejuela.
Kngkawas 2009 idas 2 diyax 15, spuda kongmin seyngkyo wada muda snburah smmalu keyngpo (67% ka mneytaq hyo ryu; smruwa hyo ka 54%, ini sruwa ka 46%), wada lixan ka pnwaya hhtur minsweyn bukung lmutuc mangal qpahun, srwanan dha kndadax kngkawas 2012 prading malu lmutuc qpahun soto ka Uko Cawis.
Kngkawas 2012 idas 10 diyax 7, muda knbeyhing seyngkyo Dungan ka Wenejuela, wada mangal 54.42% hyo mi mndungus lmutuc ngalan soto Dungan ka Uko Cawis, kiya ka tumn4 mangal soto Wenejuela ka hiya, binaw babaw 5 idas daw, alaw mnarux gang ka Cawis mi wada mrdang da, mnhdu 14 kngkawas qnlhangan niya.
Kngkawas 2013 idas 3 diyax 5, huku soto Nikuras Maturo ka phyuwan rinji soto. Kngkawas 2013 idas 3 diyax 8, Nikuras Maturo ka mndungus bay pkla kari phyuwan rmirih soto. Idas 4 diyax 14, Nikuras Maturo u 50.66% ka nangal niya hyo ryu mi mniq knbeyhing soto seyngkyo mangal soto, phyuwan soto Wenejuela.
Kngkawas 2014 idas 2 hantay pay ka dmudul knciyuk, smatang dha plixun soto ka Maturo, seyhu u pusa kari mipix hantay pay, wada knhbrawan ka mhuqil mi mluqah, ana dhuq saya u ini qhdu ka pnstrngan dha mtdiyal niyi nina.
Kngkawas 2019 idas 1, qnlhangan hatay pay ka Wenejuela Knkana Qnlhangan Rmirih Taykay pa wada pkla kari gicyo Huan Kwaito ka phyuwan rmirih soto, kiya ka snrdingan ttlayan jeyji dungan.
== Ceng-c(政治) ==
Wenejuela u muru pnwaya ryeynpang soto cu, soto ka weynso qnlhangan mi pusu tunux seyhu, phiyu huku soto mpdayaw niya. Wenejuela Knkana Qnlhangan Rmirih Taykay u kiya ka kwohuy pa, spuda 165 hiyi pnpuwan pnwaya 1 ying cu na cikwan phiyu waya, knbeyhing bay sngtang kwohuy saya u Mincu Dantay Mtqiri Handay Kaygi, kiya ka tang mangal biyax qmlahang qnlhangan Wenejuela Pskingal Qmlahang Syakay Cuyi Tang pusu na balay hantay tangpay. Soto Wenejuela saya ka Nikuras Maturo.
== Cyun-su(軍事) ==
=== Pusu tyawmu: Cyunsu Wenejuela. ===
Heytay Wenejuela saya u ya bay 12 knbkiyan, muda yiwuyi hmrinas 2 kngkawas pnwaya heytay cu. Quri so brah balay cyunsu Wenejuela u mquri Amirika mari F-16 skoki mccbu uri, binaw saya u tuhuy Russia pkmalu, smquri Amirika u so kmciyuk ka hniwan dha, kiya u ini pstuq pnluban dha cyusu mawyi quri qnlhangan Oco.
== Ti-ri(地理) ==
{| class="wikitable"
|+Knbaraw bay tulaq qsiya knkana qnlangan ka Anhor twelaq qsiya (安赫爾瀑布,世界最高瀑布)
![[Patas bntasan:SaltoAngel1.jpg|縮圖|File:SaltoAngel1.jpg]]
|}
=== Pusu tyawmu: Lnlingay nniqan Wenejuela. ===
Qnlhangan dha u wa mniq tudaya ticyo, tudaya cutaw, knkana dxral qnlhangan u mnmtilux knkkarac, tudaya u msdalih ucilung Caribbean mi Tasiyang, tunarac u msdalih Guyana, tuiwil u mslutuc dxral Kolombia, kiya u mniq nganguc ucilung Wenejuela pa niqan Aruba, mnNetherlands Antiryeys (tndxral qnlhangan mnNetherlands mnniq ucilung nganguc icil) mi Cyeynrida mi Tobago tawyu pangkwo. Sotu ka Karakas u trduwan asu mkngahu ucilung, kiya ka knbeyhing bay alang mkbrnux knkana qnlhangan uri.
Spuda kngkawas 2016 idas 4 diyax 18 pkla tu6224 bnkuwan tukubeycu pnklanan patas seyhu, snpeyyah kngkawas 2016 idas 5 diyax 1 cka rabi 2:30 prading knpriyux snpngan diyax pnwaya qnlhangan ka Wenejuela, smatang tblayaq dmuwi pnrdaxan ida nkiya, ptbalayini ttuku deyngki. So kiya u wada dha hdlun 30 pungkang ka diyax dha Wenejuela saya, diyax snpngan dha Wenejuela pa snpeyyah ida niya UTC-4.5 knpriyux UTC-4, msthiyaq snpngan diyax Greenwich 4 jikang, spngan diyax Wenejuela. Tndxral Wenejuela pa pusu balay wa mniq tuiwil 4 cyu, mnniq kngkawas 1965 mi kngkawas 2007 knpriyux pnwaya spngan diyax. Saya u uka diyax rrbawan.
== Sing-ceng cyu-hwa(行政區劃) ==
{| class="wikitable"
|+Singcng yuhwa Wenejuela.(委內瑞拉行政區劃)
![[Patas bntasan:Venezuela Division Politica Territorial.svg|縮圖|File:Venezuela Division Politica Territorial.svg]]
|}
=== Pusu tyawmu: Singcng cyuhwa Wenejuela. ===
Knkana qnlhangan 1ci singcngcyu Wenejuela u kiya ka knkana 23 co, 1 sotu tukubeycu cyu, tuhuy 1 pnspuwan 72 tawyu Caribbean na tndxral ryeynpang. Kiya ka psnakan trahuc niyi:
· Ryeynpang cyu (Kari Spain: distrito capital,ISO 3166-2 rmirih banggo ka VE-A).
o Yamasyun co(Amazonas, ISO 3166-2 rmirih banggo ka VE-Z)
o Ansoatogi co(Anzoátegui, ISO 3166-2 rmirih banggo kaVE-B)
o Apure co(Apure, ISO 3166-22 rmirih banggo VE-C)
o Ararua co(Aragua, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-D)
o Barinas co(Barinas, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-E)
o Boliwar co(Bolivar, ISO 3166-22 rmirih banggo VE-F)
o Karabobo co(Carabobo, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-G)
o Kohodos(Cojedes, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-H)
o Amakuro Sankaku co(Delta Amacuro, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-Y)
o Falkong co(Falcón, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-I)
o Gwariko co(Guárico, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-J)
o Lara(Lara, ISO 3166-22 rmirih banggo VE-K)
o Merida co(Mérida, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-L)
o Miranda co(Miranda, ISO 3166-22 rmirih banggo VE-M)
o Monagas co(Monagas, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-N)
o Burah Aayspata co(Nueva Esparta, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-O)
o Potugesa co(Portuguesa, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-P)
o Sukre co(Sucre, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-R)
o Tacira co(Táchira, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-S)
o Trusilo co(Trujillo, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-T)
o Wargas co(Vargas, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-X)
o Yarahuy co(Yaracuy, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-U)
o Sulia(Zulia, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-V)
· Mndxral Ryeynpang(dependencia federal, ISO 3166-2 rmirih banggo VE-W)
o Mndxral Ryeynpang(Dependencias Federales de Ultramar)
· 聯邦區(西班牙文:distrito capital,ISO 3166-2代碼為VE-A)
· 州(estados)
o 亞馬孫州(Amazonas,ISO 3166-2代碼為VE-Z)
o 安索阿特吉州(Anzoátegui,ISO 3166-2代碼為VE-B)
o 阿普雷州(Apure,ISO 3166-2代碼為VE-C)
o 阿拉瓜州(Aragua,ISO 3166-2代碼為VE-D)
o 巴里納斯州(Barinas,ISO 3166-2代碼為VE-E)
o 玻利瓦州(Bolivar,ISO 3166-2代碼為VE-F)
o 卡拉沃沃州(Carabobo,ISO 3166-2代碼為VE-G)
o 科赫德斯州(Cojedes,ISO 3166-2代碼為VE-H)
o 阿馬庫羅三角洲州(Delta Amacuro,ISO 3166-2代碼為VE-Y)
o 法爾孔州(Falcón,ISO 3166-2代碼為VE-I)
o 瓜里科州(Guárico,ISO 3166-2代碼為VE-J)
o 拉臘州(Lara,ISO 3166-2代碼為VE-K)
o 梅里達州(Mérida,ISO 3166-2代碼為VE-L)
o 米蘭達州(Miranda,ISO 3166-2代碼為VE-M)
o 莫納加斯州(Monagas,ISO 3166-2代碼為VE-N)
o 新埃斯帕塔州(Nueva Esparta,ISO 3166-2代碼為VE-O)
o 波圖格薩州(Portuguesa,ISO 3166-2代碼為VE-P)
o 蘇克雷州(Sucre,ISO 3166-2代碼為VE-R)
o 塔奇拉州(Táchira,ISO 3166-2代碼為VE-S)
o 特魯希略州(Trujillo,ISO 3166-2代碼為VE-T)
o 瓦爾加斯州(Vargas,ISO 3166-2代碼為VE-X)
o 亞拉奎州(Yaracuy,ISO 3166-2代碼為VE-U)
o 蘇利亞州(Zulia,ISO 3166-2代碼為VE-V)
· 聯邦屬地(dependencia federal,ISO 3166-2代碼為VE-W)
o 聯邦屬地(Dependencias Federales de Ultramar)
== Pusu Alang Mkbrnux(主要城市) ==
{| class="wikitable"
|+
![[Patas bntasan:AutopistadecaracasUCV.JPG|縮圖|File:AutopistadecaracasUCV.JPG]]
![[Patas bntasan:Plaza Bolívar of Ciudad Bolívar.jpg|縮圖|File:Plaza Bolívar of Ciudad Bolívar.jpg]]
|-
|Qtan kman Sotu Kakas. (首都卡拉卡斯夜景)
|Alang mkbrnux Poriwa na Nanguc dxral Poriwa. (玻利瓦城的玻利瓦廣場)
|}
· Karakas(Caracas)
· Marakaybo(Maracaibo)
· Walunsia(Valencia)
· Basaylongna(Barcelona)
· Lagwaira(La Guaira)
· Lakrus trdu asu(Puerto La Cruz)
· Kumana(Cumana)
· Merida(Merida)
· Koro(Coro)
· Baqisimeto(Barquisimeto)
· Sngkristowal(San Cristobal)
· Mesaydes(La Mercedes)
· Ayltigre(El Tigre)
· Maturin(Maturin)
· Tukupita(Tucupita)
· Boliwacng(Ciudad Bolivar)
· Ayakuco trduwan asu(Puerto Ayacucho)
· Atawapo mkngahu yayung Fernando(San Fernando de Atabapo)
· 卡拉卡斯(Caracas)
· 馬拉開波(Maracaibo)
· 瓦倫西亞(Valencia)
· 巴塞隆納(Barcelona)
· 拉瓜伊拉(La Guaira)
· 拉克魯斯港(Puerto La Cruz)
· 庫馬納(Cumana)
· 梅里達(Merida)
· 科羅(Coro)
· 巴基西梅托(Barquisimeto)
· 聖克里斯托瓦爾(San Cristobal)
· 梅塞德斯(La Mercedes)
· 埃爾蒂格雷(El Tigre)
· 馬圖林(Maturin)
· 圖庫皮塔(Tucupita)
· 玻利瓦城(Ciudad Bolivar)
· 阿亞庫喬港(Puerto Ayacucho)
· 阿塔瓦波河畔聖費爾南多(San Fernando de Atabapo)
== Cing-ci(經濟) ==
=== Babaw kngkawas 2010 mqraqil keyjay Wenejuela. ===
==== Pusu tyawmu: Mqraqil Wenejuela. ====
Kngkawas 2012 jidayi puting hiti Cawis dhuq Matiro ka phiyun dhuq cida, wada kasi putting ka keyjay Wenejuela. Duma pusu niya pa alaw wada mlih ka neydang pusu gasoring kana qnlangan, kiya ka wada mlih uri ka nngalan cuko Wenejuela, qnlhangan daw uka brahan mhal ddayaw quri qnbliqan sediq qnlhangan mi snliqan mi cinko qqiya uri, wana spuda ini sangay insacu pila miyah pttuku ini baka keyjay. Kingal uri u, qnbsyaqan quri sntama cinko qqiya mi so mpudu doriq ciyey kwoyohwa, wada pkmlih biyax sntrngan mqraqil keyjay, snturung uxay balay na seyhu huyryu mi snbalay sucang na qqiya ka pnsneydang seyhu, mada mkmlih ka kmsalu lnglungan, hbaraw balay ciyey u wada thtur smmalu qqiya. Snturung so mtqiri mqraqil ka tonghwo pongcang mi mqraqil keyjay, uka biyax tnbrinah qnrqilan uuda niyi ka seyhu, wada balay so snturung uka qqiya sbari ka cawsu. Syakay uka qpahun ryu ka mkala mi wada so ini psblayaq ka nniqan kndusan sediq, knkana lnlingay keyjay u kndadax kngkawas 2015 daw prading mtuting mnaqah.
== Jen-ko(人口) ==
{| class="wikitable"
| colspan="4" |'''Knhbrawan hiyi sediq Wenejuela委內瑞拉人口數量'''
|-
|'''Kngkawas年份'''
|'''Kbkuy knbkiyan sediq百萬人'''
|
|
|-
|1971
|11.1
|
|
|-
|1990
|19.8
|
|
|-
|2009
|28.4
|
|
|-
| colspan="2" |Pnyahan: OECD/Qnlhangan Ginghang.來源:OECD/世界銀行
|
|
|}
=== Knluwanana joku(種族結構) ===
Knhbrawan hiyi sediq Wenejuela pa hbaraw bay llutuc knou kluwanan, kcka niya u sediq Maysti ka hbaraw balay, pnsnakan kkluwanan niya u sediq Maysti ka 68%, sediq bhuway 21% mi sediq Ahurika ka 10%, kiya mi Sediq Tnpusu Meyco u wana balay 1% knhbrawan kiya.
== Ttgsa(教育) ==
Kyoiku Wenejuela pa psnakan kyoiku mpuyas brah, kyoiku lxayan, kyouku tukcka mi kyoiku tubaraw. Spuda pnwaya “Pnwaya Pnsliyan Kyoiku”, Wenejuela u snpeyyah kyoiku mpyas brah dhuq kyoiku tukcka ratuc iyax niya u muda yiwu kyoiku, kndadax kngkawas 6 dhuq kngkawas 15 na ratuc mpuyas ssediq u ini ngali pila mtmay sapah pyasan splahang qnlhangan, tumal pnko kyoiku. Qnlhangan u niqan biyax pndungus quri qpahun spsbalay mi splutuc muda smluhay kyoiku. Spuda snpuwan seyhu, kngkawas snlhayan 2005 dhuq kngkawas snlhayan 2006 uknkana u niqan 1,010,946 hiyi laqi tiring tumal kyoiku mpuyas brah, knhbrawan hiyi tumal muyas kyoiku lxayan u 4,885,779 hiyi, tumal muyas kyoiku tukcka u 671,140 hiyi.
Kngkawas 1998, mkla mita patas rudan sediq Wenejuela pa dhuq 91.1%. Kiya u dhuq kngkawas 2008 cida, mkla mita patas ryu u mkala dhuq 95.2%. Dhuq kngkawas 2005 cida, mnuyas ryu pyasan laqi tiping u 91%, mnuyas ryu pyasan liqi tukcka u 63%.
=== Tubaraw slhayan muyas ciko.(高級學術機構) ===
· Pyasan Tubeyhing Congyang Wenejuela (Kari Spain: Universidad Central de Venezuela; slxan lmawa: UCV).
· Pyasan Tubeyhing Sulia (Kari Spain: Universidad del Zulia, slxan lmawa: LUZ).
· Pyasan tubeyhing Karabobo (Kari Spain: Universidad de Carabobo; slxan lmawa: UC).
· Pyasan Tubeyhing Simong Poriwa.
· Pyasan Tubeyhing Burah Esparta (Kari Spain: Universidad Nueva Esparta; slxan lmawa: UNE).
· Pyasan Tubaraw Kwanri Keyngkyo Sweyweyn (Kari Spain: Instituto de Estudios Superiores de Administración; slxan lmawa: IESA).
· Pyasan Tubeyhing Andres Beyo Teynskyo (Kari Spain: Universidad Católica Andrés Bello; slxan lmawa: UCAB).
· Pyasan Tubeyhing Lisandro Alwarado (Kari Spain:西班牙語:Universidad Centroccidental Lisandro Alvarado; Kari Spain: UCLA)
· Pyasan Tubeyhing Andes (Kari Spain: Universidad de Los Andes; slxan lmawa: ULA).
· Pyasan Tubeyhing Margarita (Kari Spain: Universidad de Margarita; slxan lmawa: UNIMAR).
· Pyasan Tubeyhing Tuhuy (Kari Spain: Universidad Metropolitana; slxan lmawa: UNIMET).
· Pyasan Tubeyhing Pnhiyu Qnlhangan Tacira Sslhayan (Kari Spain: Universidad Nacional Experimental del Táchira; slxan lmawa: UNET).
· Pyasan Tubeyhing Pnhiyu Qnlhangan Poliwa Slhayan Biyax Ucwang Rikong (Kari Spain: Universidad Nacional Experimental Politécnica de la Fuerza Armada Bolivariana; slxan lmawa: UNEFA)
· Pyasan Tubeyhing Pnstlatac Slhayan Kyoiku (Kari Spain: Universidad Pedagogica Experimental Libertador; slxan lmawa: UPEL).
* Pyasan Tubeyhing Pnhiyu Qnlhangan Snlhayan Rikong “Antonio Hosec Sukkre” (Kari Spain: Universidad Nacional Experimental Politécnica "Antonio José de Sucre" ; slxan lmawa: UNEXPO).
· 委內瑞拉中央大學(西班牙語:Universidad Central de Venezuela;簡稱:UCV)
· 蘇利亞大學(西班牙語:Universidad del Zulia,簡稱:LUZ)
· 卡拉沃沃大學(西班牙語:Universidad de Carabobo;簡稱:UC)
· 西蒙·玻利瓦大學
· 新埃斯帕達大學(西班牙語:Universidad Nueva Esparta;簡稱:UNE)
· 高級管理研究學院(西班牙語:Instituto de Estudios Superiores de Administración;簡稱:IESA)
· 安德烈斯·貝約天主教大學(西班牙語:Universidad Católica Andrés Bello;簡稱:UCAB)
· 利桑德羅阿爾瓦拉多大學(西班牙語:Universidad Centroccidental Lisandro Alvarado;簡稱:UCLA)
· 安第斯大學(西班牙語:Universidad de Los Andes;簡稱:ULA)
· 瑪格麗塔大學(西班牙語:Universidad de Margarita;簡稱:UNIMAR)
· 都會大學(西班牙語:Universidad Metropolitana;簡稱:UNIMET)
· 國立塔奇拉實驗大學(西班牙語:Universidad Nacional Experimental del Táchira;簡稱:UNET)
· 國立玻利瓦武裝力量實驗理工大學(西班牙語:Universidad Nacional Experimental Politécnica de la Fuerza Armada Bolivariana;簡稱:UNEFA)
· 解放者實驗教育大學(西班牙語:Universidad Pedagogica Experimental Libertador;簡稱:UPEL)
· 「安東尼奧·何塞·蘇克雷」國立實驗理工大學(西班牙語:Universidad Nacional Experimental Politécnica "Antonio José de Sucre";簡稱:UNEXPO)
== Way-cyaw(外交) ==
=== Pusu tyawmu: Waycyaw Wenejuela. ===
== Pnluban dha Cyoka minkoku. ==
=== Pusu tyawmu: Pnluban Cyoka Minkoku mi Wenejuela. ===
Wenejuela u mnniq kngkawas 1941 tuhuy Cyoka Minkoku psdhu phiyu pnluban waycyaw, binaw mniq kngkawas 1974 idas 6 diyax 29 daw wada ptalax pnluban da.
== Pnluban dha Cyoka Jnmin Konghkwo. ==
=== Pusu tyawmu: Pnluban Cyokoku Jnmin Konghkwo mi Wenejuela. ===
Knama tuhuy Cyoka Jnmin Konghkwo cyeyncyaw mniq kngkawas 1974 idas 6 diyax
28 ha, so kusun daw wada pstuq ptalax Cyoka Minkoku dhuq saya da.
== Pnluban dha Kolumbia. ==
Kngkawas 2019 idas 2 diyax 23, soto Wenejuela Maturo u ini qqaras seyhu Kolumbia u dmkuh rinji soto Kwaito mi hantay pay pquri dmayaw jntaw qnlhangan Wenejuela, pkla kari pstuq pnluban dha.
== Pnluban dha Paraguay. ==
Kngkawas 2019 idas 1 diyax 10, soto Paraguay Mario Abuc Peynits ini qqras soto Wenejuela Matiro smliq pnwaya lmutuc phiyun soto dungan, kiya u pkla kari pstuq ptalax pnluban dha.
== Pnluban dha Amirika. ==
Amirika mi Wenejuela u mnmkmalu bay pnluban dha han, binaw mniq kngkawas 1999 cida phyuwan soto ka Sehuy tang Uko Cawis daw, wada kndudul pqnaqah ka pnluban dha da.
Kngkawas 2019 idas 1 diyax 23, soto Wenejuela Maturo u ini qqaras Amirika dmkuh rinji soto Kwaito mi dhantay pay, kiya ka wada pkla kari pstuq ptalax pnluban dha. Quri so niyi u muda cmiyuk kari uka biyax muda dmudul ddaun niyi ka Maturo, kiya mi lmutuc tuhuy dndulan rinji seyhu Kwaito muda pnluban waycyaw. Idas 8 diyax 28, Amirika kwouweyn mniq Kolumbia sotu Pokota phiyu ‘Wenejuela Suwu (Venezuela Affairs Unit, VAU)’, spuda Amirika mniq Wenejuela rinji taipan Story (James Story) ka seykining.
== Pnluban dha Coseyng Mincu Cuyi Jnmin Konghkwo. ==
Wenejuela u mniq kngkawas 2019 idas 8 diyax 21 mniq Coseyng sotu Pingjang phiyu tasukwan.
== Ti-yu(體育) ==
Pangcyo ka Wenejuela ryosing balay tiyu undo uri, tndxral hiya u hbaraw bay sediq
Wada Amirika Cupang Taryeynmong pkrana kdusan dha, kiya ka Amirika Cupang Taryeynmong tu2 knbeyhing na mpsboru pnyahan qnlhangan icil (Dominican ka tu1 hbaraw bay). Wenejuela u niqan cuyey pangcyo ryeynmong uri. Kngkawas 2006, wada 6:0 mbiyax Knbeyhing Pnsung Pangcyo Ucilung Caribbean Ici bang ka dhiya. Kngkawas 2010 Knbeyhing Pnsung Pangcyo Ucilung Caribbean u mpniq Wenejuela Makrita taw pnsung. Psdkanun so duma qnlhangan Tuhunac Meyco pa, mtur boru mniq Wenejuela u ini dha hari kuxi kiya, Kiya ka ini hari kbiyax kcka qnlhanga Tuhunac Meyco Mtur Boru Syeyhuy, uxay balay mntxan mnetur Qnlangan Pey cweysayco, binaw so niyi hari daw wada mbiyax balay da, hayo mpmtur boru dha ka Huan Arangko mnetur boru Tcyamnsingkra Tpaho cyuropu.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
jt56r74jpxgvm4lpdo7iwfxf7323n3r
Vietnam
0
1599
84960
79677
2021-12-29T10:55:09Z
HongZongYi
54
/* Pnyahan pnatas (相關資料) */
84960
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Vietnam.svg|thumb|Flag of Vietnam-Kwo-ci Vietnam(越南國旗)|alt=Flag of Vietnam|397x397像素]]
= Vietnam(越南) =
[[Patas bntasan:Emblem of Vietnam.svg|縮圖|File:Emblem of Vietnam.svg-Kwo-hwey.(國徽)]]
Gaga kska Yacow ka [[Vietnam]], 16 10 N, 107 50 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 331,210 sq km(hangan na o Tg66)
(knlbanga dxgal o 310,070 sq km, knlbangan qsiya o 21,140 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 95,261,021 hiyi.
Gaga [[Hanoi]] ka pusu alang paru, jiyax 2 idas 9 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Vietnam ga wada sugan 34.80% ka dxgal qpahan, 45% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 20.20% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Trần Đại Quang, pnaah hngkawas2016 idas 4 jiyax 2pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Location Vietnam ASEAN.svg|縮圖|File:Location Vietnam ASEAN.svg-Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Vietnam (越南) =
[[Patas bntasan:Thống-Chế đã nói - Đại-Pháp khắng khít với thái bình, như dân quê với đất ruộng.jpg|縮圖]]
Vietnam Syakay Cuyi Konghkwo ( Kari Vietnam: Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam/Kongho Syakay Cuyi Vietnam), splawa dha Vietnam (Kari Vietnam: Việt Nam/Vietnam), kiya ka wa mniq Tunarac hunac Asia na Tukcka Hunac Pantaw putting ngungu syakay cuyi qnlhangan, tudaya u msdalih Cyokoku, tuiwil u lmutuc Cambodia mi Laos, niqan hmrinas 9,600 knbkiyan knhbrawan hiyi sediq, tu15 bnkuwan qnlangan. Vietnam na sotu ka Honey su, knbeyhing bay alang mkbrnux ka Hucumin su. Cucngtang Vietnam Kyosangto ka kcka qnlhangan murux bay srwanan dha cngtang. Vietnam ka Tunarac Asia Bungka Cweyn uri, kiya mi tumal Tunarac Hunac Asia Qnlhangan Syeyhuy, Pnsliyan Qnlangan Mawyi, Pnsliyan Asia Co Taypingyang Keyjay Msupu Qmpah mi Pnsliyan Skari Franse Cweyn Kwoci na cngweyn, 11 Qnlhangan Hiti uri.
== Rikisi (歷史) ==
=== Pusu tyawmu: [[:zh:越南歷史|Rikisi Vistnam.]] ===
[[Patas bntasan:Trong dong Dong Son Guimet.jpg|縮圖|Cingtongku, Tongsan bungka (Vietnam) tu2 cida, kongweyn brah 1000 kngkawas kcka. ]]
Spuda pnngalan kari pnsltudan Vistnam, rikisi Vietnam u malu snpeyyah saya mhraw dhuq Anyangwang cida. (Mntna bay Cyokoku Congweyn Cinwangcaw cida). Kongweyn brah 3 th, Cyokoku Cincaw ka wada knrmux mangal dxral nniqan tuhunac mi tudaya. Mniq kongweyn brah 1 th dhuq 10 th iyax cida, Vietnam u qlhangan Cyokoku cbiyaw knkingal biyax msdurux qnlhangan dha. Dhuq kngkawas 968m Tingburing pskngalan niya ka kcka qnlhangan bi wada psli biyax mi psdhu phiyu qnlhangan, mniq Ricaw phyuwan daw wada smruwa pusu biyax dha ka Songcaw. Kcka ndanan mlatac Cyokoku na rikisi u, wada mCyokoku na Cawkang qnlhangan uxay daw Hwansu qnlhangan ka Vietnam.
Mtmay 21th, Vietnam u lmutuc snturung sntrngan mi pnsngan. Kngkawas 2007, wada tumal Pnsliyan Qnlangan Mawyi ka Vietnam, tumal keyjay qnlangan, wada dmudul knbeyhing bay knpriyux ka syakay keyjay Vietnam. Mniq Ucilung Thunac (Vietnam u splawa dha Ucilung Tunarac) niqan pprngawan dha ka pusu biyax niya, qnita seyhu Vietnam u Cyokoku ka pddayak tndxral ucilung dha, mniq kngkawas 2012 wada muda ka “Pnwaya Ucilung Vietnam”, so ka quri dmuwi, qmlahang, knlawa ucilung, pkrana haytaw mi ucilung u spuda pnwaya “Pnwaya Ucilung Vietnam” niyi muda kana. Babaw niya daw wada muda smpusal Vietnam Tmraqil Cyokoku Pawtong, asu Vietnam mi Cyokoku mstatuk jikeyng, wada so ini tblayaq ka Ucilung Tuhunac. Mniq quri so cngcu ticu u, syakay u niqan kari dha meysa knpriyux, niqan ka mnbukung brah u pusa kari knpriyux malix so saya 1 tang cwancng niyi.
== Seyji (政治) ==
=== Pusu tyawmu: [[:zh:越南政治|Seyji Vietnam.]] ===
<gallery mode="packed" caption="'''Mpdudul Vietnam tu4 uruc mpdkuh.'''">
Patas bntasan:Mr. Nguyen Phu Trong.jpg|Jwan hucong-Vietnam Kyosangto Congyang Congsuki.
Patas bntasan:Mr. Nguyen Xuan Phuc.jpg|Jwan cwenhu-Qnlhangan Cusi
Patas bntasan:Mr. Pham Minh Chinh.jpg|Fan mingcng-Congri seyhu
Patas|Wang tinghuy-Qnlhangan Cusi
</gallery>[[Patas bntasan:Ho Chi Minh statue and flag of Vietnam.jpg|縮圖|Maku niya qnlhangan Vietnam- Splawa qnlhangan mi Hucumin. ]]
Vitnam Kyosangto pa murux bay taxa cucngtang Vietnam, quri so Vietnam na Singcng, Phiyu waya, Suhwa knkingal pumn ciko u msdurux dmuwi biyax qmlahang, kiya mi sbuway dha Vietnam Kyosangto tangweyn kana ka qqpahun seyhu knkingal pumn. Kngkawas 2018 cida daw, Vietnam Kyosangto Congyang yingkay Congsuki Jwan hucong ka ngalan pqpah Vietnam Syakay Cuyi Konghkwo Cusi mpqlahang Vietnam Kyosangto cngcweyn; balay bay u 3 rulu dapa dmay na pnwaya mpdudul u wada mndungus bay knpriyux 3 mi 1 bay so uuda Cyoka Jnmin Konghkwo. Kngkawas 2021 cida, Jwan hucong u malix qpahun Qnlhangan Cusi,lmutuc dmuwi hnyuwan Vietnam Kyosangto Congyang Congsuki dmudul Vietnam.
[[Patas bntasan:Two Flags Vietnam.JPG|縮圖|Splawa Qnlhangan Vietnam mi Splawas Kyosangto Vietnam u pspuwan qyanan Syeynkang. ]]
== Cyunsu (軍事) ==
Keyngpo Vietnam u pnwaya, Qnlhangan Cusi Vietnam ka hangan muda dmudul knkana qnlhangan biyax ucwang, dmudul Kwohwang mi Anjeyng Yingkay. Vietnam Kyosangto Congyang Cyunsu Yingkay ka Vietnam Kyosangto Congyang Cngcucyu muda psbalay ddaun cyunsu mi qpahun kwohwang na cangso ciko, rmirih Congyang Cngcucyu mquri kwohwang mi qpahun cyunsu muda psdhu biyax, kiya balay bay knbeyhing bay ciko mpdudul cyunsu. Vietnam Kyosangto Congyang Cyunsu Tangying u spuda Kwohwangpu dmudul Vietnam Kyosangto Jnmin Hedytay Saya Congyang Cyunwey suki u Congsuki Jwan hucong uri ka mangal qpahun, huku suki ka Seyjicyu weyweyn, Kwohwang bucyo Pan wencyang tacyang.
== Waycyaw (外交) ==
Sani qmita: [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%AD%E8%B6%8A%E9%97%9C%E4%BF%82 Pnluban Cyokoku mi Vietnam], [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%9F%A9%E8%B6%8A%E5%85%B3%E7%B3%BB Pnluban Hangkoku mi Vietnam], [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%A6%AC%E4%BE%86%E8%A5%BF%E4%BA%9E%EF%BC%8D%E8%B6%8A%E5%8D%97%E9%97%9C%E4%BF%82 Pnluban Malaysia mi Vietnam], [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%B6%8A%E5%8D%97%E5%BB%BA%E4%BA%A4%E5%88%97%E8%A1%A8 Bnkuwan Cyeyncyaw Vietnam mi Waycyaw Vietnam].
[[Patas bntasan:Diplomatic relations of Vietnam.svg|縮圖|Mbanah ka Vietnam, rakaw tukarac balay ka qnlhangan mntuhuy Vietnam cyeyncyaw, rakaw tukarac hari u tuhuy Vietnam pwaluk malu pnluban na qnlhangan mi uka msdurux pnluban quri so qnlhangan niya, rakaw mqbulic u qnlhangan ini tuhuy Vietnam cyeyncyaw.]]
Vietnam saya pa wada tuhuy 189 qnlhangan cyeyncyaw, kiya mi wada tumal 20 pnssliyan kwoci mi wada tuhuy 480 uxay pnssliyan seyhu psdhu mndungus pnluban msupu qmpah.
== Singcng cyuhwa (行政區劃) ==
Sani qmita: [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%B6%8A%E5%8D%97%E8%A1%8C%E6%94%BF%E5%8C%BA%E5%88%92 Singcng cyuhwa Vietnam], [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%B6%8A%E5%8D%97%E5%9F%8E%E5%B8%82%E5%88%97%E8%A1%A8 Bnkuwan Alang Mkbrnux Vietnam mi Bnkuwan Singcngcyu Keyngci Vietnam]
Kngkawas 1922 pnwaya keyngpo singcng cyuhwa Vietnam u so truma niyi:
# Knkana qnlhangan u psnakan Sng, Congyang Cusyasu.
#Txtaxa Sng u psnakan Keyng, Sngsyasu, Suso; txtaxa Congyang
#Txtaxa Keyng u psnakan So, Sucn; txtaxa Sngcusyasu, Suso psnakan Hwang, So; txtaxa Cyun u psnakan Hwang.
Vietnam Kwohuy tu10 kaygi u wada dha psnakan 58 ka Sng(Kari Vietnam: Tỉnh/Sng) mi 5 ka Cusyasu (Kari Vietnam: Thành phố trực thuộc trung ương/Cnghu msdurux mnCongyang) knkana qnlhangan Vietnam.
{| class="wikitable"
|+
!'''Hangan Cyokoku'''
!'''Hangan Vietnam'''
!'''Snghuy'''
!'''Knhbrawan hiyi sediq'''
!'''Knbeyhing dxral'''
|-
|Ancyang Sng
|Tỉnh An Giang
|Rongcyang Su
|2,099,400
|3,406 pinghwang km
|-
|Peycyang Sng
|Tỉnh Bắc Giang
|Peycyang Su
|1,522,000
|3,822 pinghwang km
|-
|Peycyeyn Sng
|Tỉnh Bắc Kạn
|Peycyeyn Su
|283,000
|4,795 pinghwang km
|-
|Poryaw Sng
|Tỉnh Bạc Liêu
|Poryaw Su
|756,800
|2,521 pinghwang km
|-
|Oeyning Sng
|Tỉnh Bắc Ninh
|Peyning Su
|957,700
|804 pinghwang km
|-
|Patitotun Sng
|Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu
|Pati Su
|839,000
|1,975 pinghwang km
|-
|Pincu Sng
|Tỉnh Bến Tre
|Pincu Su
|1,308,200
|2,287 pinghwang km
|-
|Pingting Sng
|Tỉnh Bình Định
|Kweyjn Su
|1,481,000
|6,076 pinghwang km
|-
|Pingyang Sng
|Tỉnh Bình Dương
|Turongmu Su
|768,100
|2,696 pinghwang km
|-
|Pingfu Sng
|Tỉnh Bình Phước
|Tongsway Su
|708,100
|6,856 pinghwang km
|-
|Pingsun Sng
|Tỉnh Bình Thuận
|Pacyey Su
|1,079,700
|7,828 pinghwang km
|-
|Cinwa Sng
|Tỉnh Cà Mau
|Cinwa Su
|1,158,000
|5,192 pinghwang km
|-
|Cinyi Su (Cusyasu)
|Thành phố Cần Thơ
|
|1,112,000
|1,390 pinghwang km
|-
|Kawping Sng
|Tỉnh Cao Bằng
|Kawping Su
|501,800
|6,691 pinghwang km
|-
|Toro Sng
|Tỉnh Đắk Lắk
|Pangmeycu Su
|1,667,000
|13,062 pinghwang km
|-
|Tonong Sng
|Tỉnh Đắk Nông
|Cyayi Su
|363,000
|6,514 pinghwang km
|-
|Syeynkang Su (Cusyasu)
|Thành phố Đà Nẵng
|
|715,000
|1,256 pinghwang km
|-
|Tyeynpyeyn Sng
|Tỉnh Điện Biên
|Tyeynpyeynfu Su
|440,300
|8,544 pinghwang km
|-
|Tongnay Sng
|Tỉnh Đồng Nai
|Pyeynho Su
|2,067,200
|5,895 pinghwang km
|-
|Tongta Sng
|Tỉnh Đồng Tháp
|Kawring Su
|1,592,600
|3,238 pinghwang km
|-
|Cyaray Sng
|Tỉnh Gia Lai
|Porayku Su
|1,048,000
|15,496 pinghwang km
|-
|Hocyang Sng
|Tỉnh Hà Giang
|Hocyang Su
|625,700
|7,884 pinghwang km
|-
|Hayyang Sng
|Tỉnh Hải Dương
|Hayyang Su
|1,670,800
|1,648 pinghwang km
|-
|Hayhwang Su (Cysyasu)
|Thành phố Hải Phòng
|
|1,711,100
|1,503 pinghwang km
|-
|Honan Sng
|Tỉnh Hà Nam
|Furi Su
|800,400
|849 pinghwang km
|-
|Honan Sng
|Tỉnh Hà Nam
|Furi Su
|800,400
|849 pinghwang km
|-
|Honey Su (Cusyasu, Sotu)
|Thủ đô Hà Nội
|
|6,448,837
|3,324.92 pinghwang km
|-
|Hocing Sng
|Tỉnh Hà Tĩnh
|Hocing Su
|1,284,900
|6,056 pinghwang km
|-
|Msblayaq Sng
|Tỉnh Hoà Bình
|Msblayaq Su
|774,100
|4,663 pinghwang km
|-
|Hucumin Su (Cusyasu)
|Thành phố Hồ Chí Minh
|
|5,378,100
|2,095 pinghwang km
|-
|Hocyang Sng
|Tỉnh Hậu Giang
|Weycing Su
|766,000
|1,608 pinghwang km
|-
|Singan Sng
|Tỉnh Hưng Yên
|Singan Su
|1,091,000
|928 pinghwang km
|-
|Cingho Sng
|Tỉnh Khánh Hoà
|Yacwang Su
|1,066,300
|5,197 pinghwang km
|-
|Cyeyncyang Sng
|Tỉnh Kiên Giang
|Tisu Su
|1,542,800
|6,269 pinghwang km
|-
|Kwensong Sng
|Tỉnh Kon Tum
|Kwensong Su
|330,700
|9,615 pinghwang km
|-
|Rayco Sng
|Tỉnh Lai Châu
|Rayco Su
|227,600
|7,365 pinghwang km
|-
|Rintong Sng
|Tỉnh Lâm Đồng
|Tali Su
|1,049,900
|9,765 pinghwang km
|-
|Ryangsan Sng
|Tỉnh Lạng Sơn
|Ryangsan Su
|715,300
|8,305 pinghwang km
|-
|Rawcyey Sng
|Tỉnh Lào Cai
|Rawcyey Su
|616,500
|8,057 pinghwang km
|-
|Rongan Sng
|Tỉnh Long An
|Sinan Su
|1,384,000
|4,492 pinghwang km
|-
|Nanting Sng
|Tỉnh Nam Định
|Nanting Su
|1,916,400
|1,637 pinghwang km
|-
|Caan Sng
|Tỉnh Nghệ An
|Jong Su
|2,913,600
|16,487 pinghwang km
|-
|Ningping Sng
|Tỉnh Ninh Bình
|Ningping Su
|891,800
|1,382 pinghwang km
|-
|Ningsun Sng
|Tỉnh Ninh Thuận
|Panrang-Tacan Su
|531,700
|3,360 pinghwang km
|-
|Fuso Sng
|Tỉnh Phú Thọ
|Weycu Su
|1,288,400
|3,519 pinghwang km
|-
|Fuan Sng
|Tỉnh Phú Yên
|Sweyho Su
|811,400
|5,045 pinghwang km
|-
|Kwangping Sng
|Tỉnh Quảng Bình
|Tonghay Su
|812,600
|8,025 pinghwang km
|-
|Kwangnan Sng
|Tỉnh Quảng Nam
|Sanci Su
|1,402,700
|10,408 pinghwang km
|-
|Kwangyi Sng
|Tỉnh Quảng Ngãi
|Kwangyi Su
|1,206,400
|5,135 pinghwang km
|-
|Kwangning Sng
|Tỉnh Quảng Ninh
|Syarong Su
|1,029,900
|5,899 pinghwang km
|-
|Kwangcu Sng
|Tỉnh Quảng Trị
|Tongho Su
|588,600
|4,746 pinghwang km
|-
|Swocwang Sng
|Tỉnh Sóc Trăng
|Swocwang Su
|1,213,400
|3,223 pinghwang km
|-
|Sanro Sng
|Tỉnh Sơn La
|Sanro Su
|922,200
|14,055 pinghwang km
|-
|Sining Sng
|Tỉnh Tây Ninh
|Sining Su
|989,800
|4,028 pinghwang km
|-
|Tayping Sng
|Tỉnh Thái Bình
|Tayping Su
|1,814,700
|1,542 pinghwang km
|-
|Tayweyn Sn
|Tỉnh Thái Nguyên
|Tayweyn Su
|1,046,000
|3,563 pinghwang km
|-
|Cinghwa Sng
|Tỉnh Thanh Hoá
|Cinghwa Su
|3,509,600
|11,106 pinghwang km
|-
|Cngtyeynsunhwa Sng
|Tỉnh Thừa Thiên – Huế
|Sunhwa Su
|1,078,900
|5,009 pinghwang km
|-
|Cyeyncyang Sng
|Tỉnh Tiền Giang
|Meycyo Su
|1,635,700
|2,367 pinghwang km
|-
|Tujong Sng
|Tỉnh Trà Vinh
|Cajong Su
|989,000
|2,226 pinghwang km
|-
|Sweynkwang Sng
|Tỉnh Tuyên Quang
|Sweynkwang Su
|692,500
|5,868 pinghwang km
|-
|Yongrong Sng
|Tỉnh Vĩnh Long
|Yongrong Su
|1,023,400
|1,475 pinghwang km
|-
|Yongfu Sng
|Tỉnh Vĩnh Phúc
|Yongan Su
|1,115,700
|1,371 pinghwang km
|-
|Anpey Sng
|Tỉnh Yên Bái
|Anpey Su
|699,900
|6,883 pinghwang km
|}
[[Patas bntasan:Vietnam Topography.png|縮圖|Juga hniwan dxral Vietnam]]
== Lnlingay dxral (地理) ==
=== Pusu tyawmu: [[:zh:越南地理|Lnlingay dxral Vietnam.]] ===
Vietnam u wa mniq Tukcka Hunac Pantaw tunarac, lnlingay dxral cwopyaw u peywey 8°10'-23°24', tongcing u iyax102°09'-109°30', tudaya u lmutuc dxral Cyoka Jnmin Konghkwo, tuiwil u tnayus Laos Jnmin Konghkwo mi Cambodia Wangkwo, dqras tunarac mi dqras tuhunac u msdalih Ucilung Tuhunac, knbeyhing dxral u 32.9 knbkiyan pinghwang km. Knbbaraw mkngahu seyng u 3260 km sngari. Hnyuwan dxral u mbbaraw, so bay hnyuwan S, knbbaraw tuhunac mi tudaya u 1600 km, knduril balay tunarac mi tuiwil u 50 km. Hniwan dxral u tuiwil daya baraw, tunarac hunac truma, tuiwil daya ka tubaraw dwiyaq mi tubaraw mbrnux, tukcka Tudu dwiyaq Cangsan u kiya knkana ka tuhunac mi tudaya. Tqapur balay yayung ka Vietnam, kcka knbbaraw hmrinas 10km knbbaraw niya yayung u dhuq 2860 knou ka yayung. Knbeyhing bay yayung pa niqan Yayung Tanah, Cyorong Cyang (Yayung Meykong), To Cyang, Ru Cyang mi Yayung Tayping. Kngkkarac u mnmtilux bwihur kngkkarac, tudaya u ptura bay ka knkarac srwasaw mi rbawan mi krpuhan mi misan, ou nniqan pndkanan kntlxan u 23℃-25℃. Tuhunac ka kndnguwan knkarac (idas 10 dhuq kawas idas 4) mi qyuxan knkarac (idas 5 dhuq idas 9), ou dxral nniqan pndkanan tnkawas kntlxan ka 26℃-27℃. Hngak u hhnriqan, mttuku ka qnyuxan, knkana qnlhangan kngkkawas pndkanan pntingan niya quyux u 1500-2000 hawmi.
== Knhbrawan hiyi sediq mi Minjoki (人口與民族) ==
=== Qtani: [[:zh:越南人口Knhbrawan|hiyi sediq Vietnam]] mi [[:zh:越南民族|Vietnam minjoku.]] ===
Dhuq kngkawas 2020, knhbrawan hiyi sediq Vietnam u dhuq 9758 knbkiyan, kiya ka tu15 bnkuwan knkana qnlangan, mniq tunarac hunac Asia nniqan tu3 bnkuwan, kcka snaw knkana knhbrawan hiyi na 49.8%, qridin knkana knhbrawan hiyi na 50.2%. Knkana qnhlangan u niqan 63.2% na knhbrawan hiyi sediq u wa mniq alang nniqan go song. Vietnam u knkana qnlangan hiyi mitu sediq knbaraw bay qnlhangan uri, kngkawas 2019 knkingal pinghwang km sediq mitu u 290 hiyi sediq, pusu bay u wa mniq nniqan mkngahu ucilung, tudaya na Yayung Tanah brnux (Yayung Tanah 3 hungun Co) ka knkana qnlhangan tqapur bay knhbrawan hiyi sediq. Knbeyhing bay alang mkbrnux ka Hucumin Su mi sotu Honey ka knkana qnlhangan knhbrawan bay hiyi sediq tu1, tu2 knbeyhing Su.
Vietnam pa ou bay kluwanan minjoku na qnlhangan, knkana u niqan 54 minjoku, Cing joku (splawa Wey joku) ka pusu balay minjoku, kiya ka knkana knhbrawan hiyi na 86.2%, hwayi knhbrawan hiyi u ya bay 1% knkana hiyi sediq.
[[Patas bntasan:Tam Coc - Ninh Binh.jpg|縮圖|Phuma payay]]
== Cing-ci (經濟) ==
=== Pusu tyawmu: [[:zh:越南经济|Keyjay Vietnam.]] ===
Vietnam u snpeyyah kngkawas 1986 prading muda Snburah Ptrawah, kngkawas 2001 muda smdhu phiyu syakay cuyi pusu dmudul na sucang keyjay daw, keyjay sediq qnlhangan u wada ini biyaw mrana, wada mAsia dhuq knkana qnlhangan ini biyaw mrana knrana keyjay uri, kcka qnlhangan sngcan congcu tnkawas knrana ryu ida mniq hmrinas 6%, snpeyyah mqrinuc bay knkana qnlangan na qnlhangan uri mtmay kcka mnangal niya qnlhangan da, kiya ka knkana qnlangan mniq dndulan mnarux brah Cyokoku Uhan (COVID-19) mpunu narux ini khbaraw ka ida wada mrana ka keyjay na qnlhangan.<gallery>
Patas bntasan:Javatuan golden hanoi.jpg|Sasaw qqhuni elu beyhing.
Patas bntasan:Javatuan hanoi spring.jpg|Honey smudal ssapah.
Patas bntasan:Javatuan hanoi window.jpg|Jwan caw elu tiping
Patas bntasan:Hanoi temple de la litterature 1.jpg|Wen byo.
Patas bntasan:EOS 6341 raw.jpg|Kcka Wen byo pnsdhuwan matas hangan mnangal kocyu niya
Patas bntasan:Main hall, Văn Miếu, Hanoi, Vietnam (2006).jpg|Wenbyo beyhing cka dxral sapah.
Patas bntasan:Hanoi van mieu.jpg|Wenbyo beyhing langu.
Patas bntasan:Chua Mot Cot.jpg|Kingal uruc Ta.
Patas bntasan:Presidential Palace Hanoi 388606781 40a24f0ceb.jpg|Franse Congtuhu.
Patas bntasan:Hoan Kiem Lake BW.jpg|Langu Tbrinah Puting.
Patas bntasan:Hanoi ho hoan kiem.jpg|Rhngun UUSA Langu Tbrinah Puting
Patas bntasan:Bao tang my thuat.jpg|Pnhiyu Qnlhangan Yisu Poukwan.
Patas bntasan:Le thai to street hanoi.jpg|Kcka elu Honey.
Patas bntasan:Ho chi minh mausoleum 2.jpg|Hucumin Kineyng Tang.
Patas bntasan:Ha noi from nikko.jpg|Pskngalan Kongweyn.
Patas bntasan:Sen hanoi.jpg|Ddyeyngsya pbari phpah.
Patas bntasan:LongBienBridgeHanoi1.jpg|Hakaw Tninun Rong.
Patas bntasan:OldHanoiStreetScene1.jpg|Nniqan elu smudal sapah.
Patas bntasan:LyThaiToStatueHanoi1.jpg|Teykong Ri kongwen
Patas bntasan:HanoiHiltonKelisi1.jpg|Sapah kung Honey Sirtun.
Patas bntasan:Hanoi cho dong xuan.jpg|Tongcwen sucang.
Patas bntasan:水上木偶秀一.JPG|Babaw qsiya muo syo.
Patas bntasan:Hanoi chua tran quoc 1.jpg|Cnkwosu Pawta.
Patas bntasan:Hanoi chua tran quoc 2.jpg|Sdhmaun phpah Cnkwosu.
Patas bntasan:Hanoi dhyk.jpg|Pyasan Yisweyweyn Honey.
Patas bntasan:Hanoi rain.JPG|Ddeyngsya ka pusu balay stman ppanan rulu Vietnam.
Patas bntasan:越南國家歌劇院.JPG|Kocyuweyn qnlhangan Vietnam.
Patas bntasan:越南水上人家.JPG|Sediq mnniq babaw qsiya.
</gallery>
== Wun-hwa (文化) ==
=== Pusu tyawmu: [[:zh:越南文化|Bungka Vietnam]] ===
== Slhayan snhiyan (宗教) ==
=== Pusu tyawmu: [[:zh:越南宗教|Slhayan snhiyan Vietnam.]] ===
Pusu balay slhayan snhiyan Vietnam u niqan 6 knbeyhing slhayan snhiyan:
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%BD%9B%E6%95%99 Bu kyo]: Knhbaraw bey hiyi sediq slhayan snhiyan Vietnam.
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%B6%8A%E5%8D%97%E5%A4%A9%E4%B8%BB%E6%95%99 Teyngskyo]: Kngkawas 1533 cida swarang mtmay Vietnam, ini biyaw mrana.
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%96%B0%E6%95%99 Kiristo Burah Pnrhulan]: Kngkawas 1893 swarang mtmay Saigon, binaw wada htranan Franse mpqlahang.
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%AB%98%E5%8F%B0%E6%95%99 Kawtay] : Kiya ka kngkawas 1926 Wu Wencaw, Ri Wencong Joho Bu kyo, Kiristo kyo, To kyo, Ju kyo pnhiyu na pntu snlhayan snhiyan, mniq Vaietnam tuhunac u niqan knhbrawan hiyi sinjya.
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%92%8C%E5%A5%BD%E6%95%99 kmalu kyo]: Kngkawas 1939 Hwang fucu ka pnhiyu, niqan hbaraw bay sinjya.
* [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%BC%8A%E6%96%AF%E8%98%AD%E6%95%99 Islam kyo]: Pusu balay kndusan dha mniq tuhunac na slhayan sediq Can joku, ini khbaraw hiyi sediq ka smluhay.
Kiya uri u, alaw dndulan bungka Cyokoku mi Jacya syang, mniq Vietnam u quri so thmuku utux rudan u ida luhay dha balay kiya da, ini khbaraw ka snluhay Vietnam To kyo.
== Kari (語言) ==
=== Pusu tyawmu: [[:zh:越南语|Kari Vietnam.]] ===
Vietnam u qnlhangan skari ou kluwanan, ou minjoku na qnlhangan, seyhu dha u mndungus bay pkla kari niqan 54 kluwan minjoku ka Vietnam. Spuda snpuwan Vietnam Tongcicyu mi pnklan kari kngkawas 2010 Vietnam, mniq kngkawas 2009 muda smpu knhbrawan hiyi sediq cida, knkana qnlhangan u ya bay 8,585 knbkiyan hiyi sediq. Kcka pusu balay minjoku ka Cing joku ka 85.7%, msngari 53 kluwan ini khbaraw joku u 14.3%. Sediq Cing joku u kiya ka splawa dha sediq Vietnam, pusu kari ka kari Vietnam.
[[Patas bntasan:Da Nang Girl's Smile.jpg|縮圖|Laqi muyas pyasan tiping Vietnam Syeynkang. ]]
== Ttgsa(教育) ==
=== Pusu tyawmu: [[:zh:越南教育|Kyoiku Vietnam.]] ===
Kngkawas 2000 Vietnam u wada muda mndungus bay pnlngu Yiwu Kyoiku pucihwa. Kngkawas 2001 cida u mbiyax bay dmudul 9 kngkawas Yiwu Kyoiku. Kngkawas 2001-2002 slhayan kngkawas, knkana qnlhangan mniq pyasan tubeyhing, pyasan tukcka, pyasan tutiping laqi muyas u ya bay 1,860 knbkiyan hiyi. Knkana qnlhangan u niqan 2.58 knbkiyan 3 ci putong sapah pyasan, 179 ka pyasan tubaraw sapah pyasan. Kngkawas 2001 pyasan tubeyhing mpuyas niya u 91 knbkiyan hiyi sediq. Niqan bay hnhangan pyasan tubeyhing ka Pyasan tubeyhing qnlhangan Honey, pyasan tubeyhing phiyu qnlhangan Hucumin, pyasan tubeyhing Swenhwa, pyasan tubeyhing Tayweyn, pyasan tubeyhing Syeynkang, pyasan tubeyhing cingying kwanri Honey, pyasan tubeyhing pnhiyu qnlhangan Honey Payko, pyasan tubeyhing Syongwang.
== Wen-swey (文學) ==
Vietnam Wenryeyn ka knkana qnlhangan sing wenswey yisu syeyhuy, knkana qnlhangan u niqan 61 Sng, Congyang Cusyasu wenswey Yisucyey Ryeynhohuy mi knkana qnlhangan seymung mqpah wenyi mnsupu psli jnmin twanti. Knbeyhing na balay mpduwi biyax niya ka knkana qnlhangan dayhyo taykay mi mnuda seyngkyo pnhiyu na knkana qnlhangan yingkay. Knkana qnlhangan yingkay u umau 1 cusi, huku cusi kanbu hbaraw hiyi ka mssli cusitwan. Vietnam Wenryeyn Knkana Qnlhangan Yingkay u wa phyuwan sotu Honey.
[[Patas bntasan:水上木偶秀一.JPG|縮圖|Babaw qsiya muosyo. ]]
== Bungka pnsltudan (傳統文化) ==
[[Patas bntasan:水上木偶秀二.JPG|縮圖|Babaw qsiya muosyo.]]
[[Patas bntasan:越南民族舞蹈.JPG|縮圖|Rweri Vietnam minjoku.]]
Vietnam u kcka qnlhangan tunarac hunac Asia, wada mchdil balay dndulan Jucya susyang na qnlhangan. Vietnam u qnbsyaqan balay muda Pnwaya Kocyu muda umau mpqpah seyhu, dhuq kngkawas 1919 hana plixan. Saya mniq knkingal alang pa ida qtan bay mniq Wen byo na Cinsu pey. Kiya mi mniq Vietnam u, hbaraw balay ka sinjya Tasng Bu kyo, so kiya nongri knkingal idas cu1, cu15, hbaraw balay sediq Vietnam u malix qpahun dha musa psqama syang mi thmuku teykung.
Diyax smsung pnsltudan: (qtayi bnkuwan truma):
* Lukus pnsltudan: Lukus bbaraw ucux, trasi bunuh.
* Yisu pnsltudan: Babaw qsiya muo.
=== Dndulan bungka France. (法國文化的影響) ===
* Sapah France.
* Kahuykwan.
* Bungka kahuy.
* Uuda pnchada mi qnita dha quri mimah mu mkan.
== Bungka mimah mi mkan. (飲食文化)''' ''' ==
=== Pusu tyawmu: [[:zh:越南飲食|Mimah mi mkan Vietnam.]] ===
* Vietnam su France paw
* Hiyi miric hwokwo
* Kahuy Vietnam
* Vietnam hung
* Vietnam su bihung (Hủ tiếu)
* Vietnam hohung
* Monghung
* Vietnam cwencweyn
* Cnyusan cwencweyn
* Vietnam haysyeyn hwokwo
* Vietnam su uqan mrbu
* Sunhwa hiyi dapa hung
* Kwangnan bihung
* Huyan kawro hung
* Hiyi rodux ru
* Cingcng pngucun qnpahan
* Pccyusan syeyncu
=== Kluwanan Undo (運動項目) ===
* Vietnam Wutaw: Wu Vietnam, Vietnam Wutaw, Võ Việt Nam - Việt Võ Đạo.
* Hwacweyntaw (Hoa Quyền Đạo)
* Kwancitaw (Quan Khi Đạo)
* Vietnam Tayci (Việt tại chỉ)
== Ppanan rulu (交通) ==
[[Patas bntasan:A Saigon bus.JPG|縮圖|Basu Hucumin Su]]
=== Pusu tyawmu: [[:zh:越南交通|Ppanan rulu Vietnam.]] ===
Pdkanun ssiyaw qnlhangan Tunarac Hunac Asia ka Ppanan rulu tisi Vietnam u nuqu mndungus hari ka Vietnam, mniq dxral, ucilung, ppanan skoki mi kana so ppanan kisya wangru u ida so mndungus hari kiya, binaw quri so sngci qnbliqan niya u ida ini ttuku nina.
== Ppanan rulu kisya (鐵路交通) ==
=== Pusu tyawmu: [[:zh:越南铁路运输|Ppanan kisya Vietnam.]] ===
Knbrawan ppanan kisya Vietnam u 2,652km, kiya ka Tunarac Hunac Asia Ppanan Kisya Mihuy.
==== Elu ppanan kisya sitong alang mkbrnux (城市軌道交通系統) ====
So nduray niyi Honey u wisu smmalu Vietnam tu1 elu ppanan kisya sitong alang mkbrnux- Elu ppanan kisya maci Honey, kiya uri u wisu smlun ka ppanan kisya truma dxral Hucumin Su.
=== Ppanan rulu elu beyhing (公路交通) ===
Elu kwotaw Vietnam u spuda banggo muda mku, kcka u elu beyhing banggo 1 ka snpeyyah tnayus na 0km prading, muda Honey, Sunhwa, Syeynkang, Yacwang, Hucumin Su, dhuq tuhunac balay ayus Vietnam Cinwa Su, knkana knbrawan u 2247km. Kiya mi cida bango 1 pa malu muda Caycn kiya ka tnayus dha Cambodia, msdurux dhuq sotu Cambodia Cinpyeyn.
=== Ppanan asu (水運) ===
Quri so ppanan asu pa, kari bay elu asu ka kcka qnlhangan Vietnam, ppanan asu kcka yayung u mndungus balay uri. Malan ka Vietnam u niqan hmrinas 3000km ka mkngahu seyng, kiya ka trduwan asu mkngahu ucilung u mndungus balay uri, 56 trduwan asu mkngahu ucilung niyi u dmkuh balay pusu smquri Vietnam kwoci mi kcka qnlhangan ppanan asu, kcka niya u pusu balay u kwoci hwoyun trduwan asu u niqan Hayhwang Su mi Hucumin Su.
=== Ppanan skoki (航空) ===
Honey Nepay Kwoci Ppanan Skoki, Syeynkang Ppanan Skoki mi Hucumin Su Sinsanyi Kwoci Ppanan Skoki ka Vietnam 3 knbeyhing kwoci ppanan skoki, kcka qnlhangan hangseyng ka 15, kwoci hangseyng ka 5. Saya u niqan 20 qnlhangan mi nniqan 20 sngari kojyo ppanan skoki ka mdhu balay hangpan mquri mskaya Vietnam.
[[Patas bntasan:下龍灣景色二.JPG|縮圖|Syarongwan]]
== Ssanan rrmiwaw (旅遊景點) ==
[[Patas bntasan:Ha Long Bay with boats.jpg|縮圖|Syarongwan]]
=== Tudaya (北部) ===
*Syarongwan (Hnityi Jaysang Qnlangan Ida Nkiya.
* Honey: Langu Tbrinah Putting, Pating Dxral Nganguc, Wen Byo.
* Cipotaw: Wa mniq Hayhwang Su, tssu niqan mi mtasaw ini sliqi ka qsiya ucilung, kiya ka malu balay ssanan rmiwaw rbawan.
=== Tukcka (中部) ===
* Sunhwa (Kutu): Sunhwa rikisi tqapur sspah (Hniti Jaysang Qnlangan Bungka) kiya ka knkana Sunhwa Hwangcng, Hwangring.
* Syeynkang Su
* Meysan Sngti (Hniti Jaysang Qnlangan Bungka, Canpo jitay hniti tuqar India kyo)
* Huyan Kucng (Mncbiyaw Hwapu, Hniti Jaysang Qnlangan Bungka): Hakaw Nihong, Kwanti Byo mi Fucyeyn, Cawco, Cyoka, Cyongfu, Kwangcaw, Hakka tu6 knbeyhing huykwan.
* Hongyacopang Qnlhangan Kongweyn (Hniti Jaysang Qnlangan Ida Nkiya, Kosto qtan Hniwan Dxral)
* Rurongwan (Hniti Jaysang Qnlangan Ida Nkiya)
=== Tuhunac (南部) ===
* Hucumin Su: Francesu Ssapah Sngmu Knbeyhing Pnrhulan, Sucngting, Yobing; Tian Tangjncyey; Ndanan Qnnaqah Mccbu Powukwan, Cyocu Elu Trumas Dxral.
* Totun: 10 ri bbaraw Bnaqi Ucilung, Dwiyaq Yesu, Cing Qcurux Byo.
* Yacwang: Knmalu bay qtan bnaqi ucilung Vietnam.
* Tali: Tubaraw brnux dxral nniqan qdriqan mtilux, Ohung alang mkbrnux.
* Meynay: Mbanah bnaqi mbbuyu, Bhuway bnaqi bbuyu.
=== Diyax sngayan smsung (假日節慶) ===
{| class="wikitable"
|+'''Kongcong sngayan'''
!'''Diyax'''
!'''Hangan cyokoku'''
!'''Hangan Vietnam (Ji qnlhangan)'''
!'''Hangan ji Vietnam (Hannan) '''
!'''Nmalan kari'''
|-
|Idas 1 diyax
|Diyax smsung burah kngkawas
|Tết Dương lịch, Tết Tây
|Cyeyyangri, cyeysi
|
|-
|Nongri cusi dhuq cu5
|Smsung nongri burah kngkawas
|Tết Nguyên Đán, Tết Ta
|Cyeyweyntan, cyeysyey
|Diyax smsung spruwan bay mita Vietnam, msangay 4 diyax.
|-
|Nongri idas
3 cu 10
|Diyax thmkuwan Syongwang
|Ngày Giỗ tổ Hùng Vương
|Jurucu Syongwang
|Thmuku utux rudanVietnam minjoku- Syongwang, kngkawas 2007 cida sdhuwan seyhu ngalan diyax sngayan qnlhangan.
|-
|Idas 4 diyax 30
|Ptrwahan tuhunac mi tudaya diyax pskngalan
|Ngày Thống nhất đất nước
|Ptrwahan tuhunac mi tudaya diyax pskngalan
|Kngkawas 1975 idas 4 diyax 30 cida, diyax tudaya Vietnam heytay knrmux mangal tuhunac Vietnam sotu Sikong.
|-
|Idas 5 diyax 1
|51 diyax smsung kwoci rawtong
|Ngày Quốc tế lao động
|51 diyax smsung kwoci rawtong
|51 diyax smsung kwoci rawtong
|-
|Idas 9 diyax 2
|Diyax smsung qrasun qnlhangan
|Ngày Quốc khánh nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Tết độc lập
|Diyax smsung phiyu qnlhangan Vietnam Mincu Syakaycuyi Konghkwo, diyax dukuricu.
|Kngkawas 1945 idas 9 diyax 2, Vietnam Mincu Konghkwo psdhuwan phiyu, kiya mi mniq sotu Honey Pating Dxral Nganguc pkla kari, spuda Vietnam Dukuricu Tongmonghuy cusi Hucumin matas, smpu “Pnsdhuwan Dukuricu”.
|}
== Pnyahan pnatas (相關資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
a73eap6ed3wgc9dou9ewv4ugg7nrwmc
Viljauljaul
0
1600
101057
53143
2023-10-06T00:47:26Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101057
wikitext
text/x-wiki
Viljauljaul(比魯部落)
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka alang Viljauljaul.
51 sapah ka kneegu na sapah, 161 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 154 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 7 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
gpadehi959gc4pwao4yyvsdg2a281nt
Vladimir Putin
0
1601
104208
95273
2024-07-09T21:17:52Z
U. Boya
2117
Vladimir Putin, kngkawas 2017
104208
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Vladimir Putin (2017-07-08).jpg|thumb|Vladimir Putin, kngkawas 2017|alt=Vladimir Putin (2017-07-08).jpg]]
Vladimir Putin
Mntucing hngkawas 1952 idas 10 jiyax 7 ka Vladimir Putin ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Russia]] ta sayang o kiya ka Vladimir Putin, pnaah hngkawas 2012 idas 5 jiyax 7 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
kzvuudor08itswx26lw07pe4dooindz
Vukide
0
1602
101058
53152
2023-10-06T00:47:28Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101058
wikitext
text/x-wiki
Vukide(富給特部落)
Gaga mniq Taytung Cinfungsyang ka alang Vukide.
70 sapah ka kneegu na sapah, 272 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 264 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 8 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
iq1uecuwifczg398p89p4xqaum5kquw
Vungalid
0
1603
101059
53156
2023-10-06T00:47:29Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101059
wikitext
text/x-wiki
Vungalid(望嘉部落)
Gaga mniq Pingtung Rayyisyang ka alang Vungalid.
304 sapah ka kneegu na sapah, 1,067 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 1,032 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 35 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan94%, ni rahuq na o2%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ajl67jf9cp4z2ghej2etl7yczb0bmbg
Wahi ssama
0
1604
53161
53160
2021-03-20T23:44:17Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53160
wikitext
text/x-wiki
= Wahi ssama (藤類植物) =
Wahi ssama nii o tduwa tminun , saw ka qwarux msa.
[[Snakun:Truku]]
hu6kymm8qmcvtu6x8pda7nv0rmj10zp
Wakaba
0
1605
101060
53165
2023-10-06T00:47:31Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101060
wikitext
text/x-wiki
Wakaba(涼山部落)
Gaga mniq Pingtung Macyasyang ka alang Wakaba.
331 sapah ka kneegu na sapah, 1,267 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 1,215 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 4% niqan 52 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan93%, Amis1%, Bunun1%, ni rahuq na o1%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
tl3k26hc8l0v2n7cowopkr20hopvkg2
Wana
0
1606
53169
53168
2021-03-20T23:44:20Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53167
wikitext
text/x-wiki
wana只有
Wana ku kingal laqi balay.
[[Snakun:Truku]]
tal7gu6gdq6razron9hlvymsrxef0un
Watan Mahung
0
1608
53176
53175
2021-03-20T23:44:22Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53175
wikitext
text/x-wiki
== Watan Mahung (窪旦馬鴻) ==
Seuxal balay, niqan 1 paru bi snaw ksun Watan Mahung hangan na. Snwawa tduling baga niya o mdka saw rumu hiqur baga seejiq ka qnthran niya. Niqan 1 jiyax,1 kumay ka miyah smeeliq pnegalang pnhuma qmpahan alang Btulan. Seejiq alang nii do mkndka musa mhraw kumay siida, tguhuy musa mhraw ka Watan Mahung nii uri. Watan nii o asi eniq brah weela kana seejiq mhraw ka hiya. Yasa paru bi ka hiyi niya ni bbaraw ka qaqay na hki. Kiya do asi na sklai ka kumay ni mspung dha kumay ka Watan. Ini baka mspung Watan ka kumay do msaang ka kumay ni qprusi na ka Watan ni qyutun na. Qmita saw nii ka seejiq mnhraw do splutut dha bbaraw bi rqling qhuni ka pucing dha ni ssbu dha kumay. Kiya ni asi takur mhuqil ka kumay da. Kiya do tqqaras musa sapah ka kana dha da.
== pnyahan kari ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
he2bwd8sbyhy4ujhs87gf0v5xl4g17l
Weewa skpahung nganguc
0
1609
53181
53180
2021-03-20T23:44:23Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53180
wikitext
text/x-wiki
= Weewa skpahung nganguc =
Cbeyo gaya rudan ini mhemuc qmerac weewa. Netun skpahung ka weewa maha
mseyang riyung ka tnalaung. asi ta spooda gaya msterung weewa seediq, ma smipaq
babuy puqun siyang ka tnsapah weewa. Skpahung ka weewa, uka kari kiya, seediq ini
peekan siyang tnsapah pggayung paru riyung ka kiya.
Weewa wada so skpahung nganguc nii na, puqun daha siyang ka tnsapah niya,
ma ptulun daha puto ka snuunux na weewa duri; dungus na nii ge, asi ini mhemuc
musa klaalang mkkesa mesa.
Kndalax ciida, ini mmhemuc ka riso ma weewa di. Spooda daha gaya ka moda
msterung nii di. Psterung daha ka laqi cbeyo, saan daha smrai, smruwa ka rudan daha
di ge, kika pstrengun daha, so nii ka gaya tngsaan na rudan cbeyo.
Netun ini pstrengi ka weewa skpahung nganguc nii, smiling weewa ka tama
bubu na weewa, “Ima bale ka rseno kiya?” mesa smiling tama bubu daha, ma weewa
nii, ini ba ptgesa ngayan na riso kiya.
So nii ka weewa ini bale seeliq ngayan na riso kiya ma, ini mmhemuc rmengo
ani mmaanu duri.
Duma weewa ssiqa na ka ndaan so nii, msiqa qmita seediq tnalang,
musa naq mssnegun ka riso duri, msuupu mdaadis musa lmiqu, mssnegun mdaadis
musa cghuur, uka dqeras daha qmita seediq tnalang peni.
[[Snakun:Tgdaya]]
gdijiyq540ele3wgsgx0e7uskd2n39e
Western Sahara
0
1610
84961
71618
2021-12-29T10:55:41Z
HongZongYi
54
/* pnyahan pnataas */
84961
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of the Sahrawi Arab Democratic Republic (proposal).svg|縮圖|383x383像素|File:Flag of the Sahrawi Arab Democratic Republic.svg-Kwoci Tuiwil Sahara(西撒哈拉國旗)]]
[[Patas bntasan:Westernsaharamap.png|thumb|Map of Western Sahara.|alt=Map of Western Sahara.]]
Western Sahara(西撒哈拉)
Gaga kska Meycow ka [[West sahara]], 24 30 N, 13 00 W ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 266,000 sq km(hangan na o Tg78)
(knlbanga dxgal o 266,000 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 587,020 hiyi.
Gaga [[Laayoune]] ka pusu alang paru, jiyax 0 idas 0 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal West sahara ga wada sugan 18.80% ka dxgal qpahan, 2.70% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 78.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Brahim Ghali, pnaah hngkawas2016 idas 7 jiyax 9pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Tuiwil Sahara(西撒哈拉) =
'''Tuiwil Sahara (Kari Arapo:''' الصحراء الغربية ''Aṣ-Ṣaḥrā’ al-Gharbīyah;'' kari Spain:Sahara Occidental;Kari Popoar: Taneẓroft Tutrimt'''),''' wa mniq tuiwil daya Ahuyrika, wa mniq dxral tuiril Sahara bnaqi bbuyu, msdalih ucilung Tasiyang, mssiyaw Mawritaniya Islam Konghkwo, Aarciriya Mincu Jnmin Konghkwo. Nniqan dxral niyi u niqan balay pprngawan kari, pnsliyan tndxral dukuricu wucwang Tuiwil Sajncn qmlahang nniqan dxral hiya tunarac ya bay 1/4 na mbbuyu nniqan, msngari niya dxral daw to bay wada qlhangan Moroko wangkwo. Saya, knkana niya u niqan 30 sngari qnlhangan ka smruwa Tuiwil Sajncn dmudul na Sarawey Arapo Mincu Konghkwo ka dukuricu na qnlhangan Arapo. Pusu balay sediq mnniq hiya ka sediq Arapo, sediq Popoar mi sediq Sahara.
== Ris(歷史) ==
[[Patas bntasan:Sahara Occidentale.svg|縮圖|Qnabil Bnaqi Moroko (mbanah seyng) tuiwil ka qlhangan Moroko, tunarac ka qlhangan Sisajncn. ]]
Kongweyn 7 th, sediq Arapo mtmay dxral nniqan Tuiwil Sahara. Tukcka 15 th, sediq Budoya ka miyah knrmux hini. 19 th cida, sediq Sipanya u prading miyah knrmux Tuiwril Sahara uri, mniq kngkawas 1886 cida daw wada ptyusan dxral qlhangan Sipanya ka Tuiwil Sahara. Kngkawas 1958 cida, Tuiwil Sahara u wada pryuxan phyuwan Sahara sng, mnSipanya Tuiwil Ahuyrika. Kiya mi, Sipanya mniq dxral nniqan hiya qmlahang dhuq yahan kndakar Aarciriya, Moroko mi Moritaniya tu3 qnlhangan niyi.
Kngkawas 1973 idas 5, mniq dnyawan Aarciriya, Saciya Amura mi Riawt Awro Jnmin Cyeyhwangcyun (slxal splawa ‘Porisariaw Cnseyng’ uxay daw ‘Sisa Jncn’) wada pkla kari psdhuwan phiyu, kiya u muda smruwa spuda wucwang mccbu smdhu Tuiwil Sahara dukuricu.
[[Patas bntasan:Coat of arms of the Sahrawi Arab Democratic Republic.svg|縮圖|File:Coat of arms of the Sahrawi Arab Democratic Republic.svg-Kwohwey(國徽)]]
Kngkawas 1975 idas 11, pnsliyan Moroko Hheytay Msama, 35 knbkiyan hiyi smnruwa mtmay Tuiwil Sahara. Idas 11 diyax 14, Sipanya, Moroko, Mawritaniya tu3 qnlhangan u psdhu ppatas “Pnsdhuwan Matri”, smdhu Sipanya u kasi ka thiti bay pa mniq kngkawas 1976 idas 2 diyax 26 mlatac Tuiril Sahara. Kngkawas 1976 idas 2 cida, Sipanya u muru patas pnsdhuwan, prading kndudul mlatac Tuiwil Sahara kana ka heytay dha. Kiya mi Moroko daw tuhuy Mawritaniya psdhu matas psasu dxral quri Tuiwil Sahara: Moroko u mangal dxral tudaya 17 knbkiyan pinghwang km, Mawritaniya u mangal dxral tuhunac 9 knbkiyan pinghwang km, binaw so niyi u wada msang balay ini sruwa ka Tuiwil Sahara na Porisariaw cnseyng mi wada ksngan Aarciriya uri. Kngkawas 1976 idas 2 diyax 26 cida, heytay Sipanya u wada mlatac Tuiwil Sahara kana. Kngkawas 1976 idas 2 diyax 27 cida, Porisariaw cnseyng mniq Tuiwil Sahara na Piarrayhru pkla kari psdhu phiyu Saharawey Arapo Mincu Konghkwo, kiya mi seyhu u wada rinji phiyu wa mniq Aarciriya tuhunac Tingtuhu sng na kcka Sahara nanminying, binaw horicu ka pnwaya Saharawey Arapo Mincu Konghkwo na sotu u ida nanaq mniq Ayuen kiya ka sohu mnSipanya Sahara jidayi. Babaw niya daw, Porisariaw cnseyng mi Moroko u ini sangay mccbu kddiyax. Kiya mi wada ini baka Mccbu Tuiwil Sahara ka Mawritaniya daw mlatac uri da.
Kngkawas 1979 idas 8 cida, alaw uka brahan mdakar nyahan cnbu Porisariaw cnseyng, wada malix mkmangal dxral Tuiwil Sahara ka Mawritaniya, wada malix nanaq Mccbu Sisa, kiya mi Moroko u wada mling umluk dxral qnnlhangan Mawritaniya, kiya mi ini palix mquri tndxral Tuiwil Sahara knrmux.
Kngkawas 1984 cida, dndulan Porisariaw cnseyng ka Sarawey Arapo Mincu Konghkwo u wada tumal Pnsliyan Pnspuwan Ahuyrika, kiya ka wada mlatac pnsliyan kiya ka Moroko da.
Kngkawas 1987 cida, Moroko u wada balay mqdu qmlahang knkana tndxral Tuiwil Sahara. Mntna diya niyi cida, Moroko u kndudul mniq Tuiwil Sahara phiyu m6 knrbaraw 2,720 km na qnalang qqlahang, kiya mi smkaul heytay qmlahang mi phiyu quri singcng qmlahang ciko.
Kngkawas 1991 cida, Moroko tuhuy Porisariaw cngseyng u smruwa dndulan pnrngawan UN malix cncbuwan. Quri so kongmin meytaq hyo u ida bay mniq kngkawas 1992 muda, binaw bukuy daw wada ini biyaw snturung mthtur da. Kngkawas 1997 cida, ddha dha u wada sndhu ppatas Pnsdhuwan Syostun, smatang kngkawas 1998 muda Kongmin Tooyaw, binaw wada tnrinah ka Moroko dmi ini pndungus da. Quri so uuda Kongto pa, pusu bay mcida ka ddha dha u kiya ka quri so biyax mpbeytaq hyo niya, heytay msama u madas knhbrawan bay hiyi sediq tnhdilan, so kiya daw wada knbeyhing bay mlih ka mndungus uuda Kongto da.
=== Hniwan niya seyji(政治地位) ===
Kngkawas 2007 idas 4, Moroko u smatang dmudul quri Keykaku Tuiwil Sahara Qmlahang Dhiya Nanaq, smatang so niyi u smrading quri pprngaw uuda Tuiwil Sahara, binaw wada htranan Porisariaw cnseyng, ddha dha mniq quri biyax dxral nniqan hiya u ini balay ppangal kari. Porisariaw cnseyng u rmngaw Moroko u mniq so qnlhangan dha dxral Tuiwil Sahara u wada smliq quri biyax sediq, kiya mi smriq seyhu Moroko na Arapo Maklibu tongsyunse u tnksung smliq dqras mi hniwan qlangan Sarawey Arapo Mincu Konghkwo.
[[Patas bntasan:Sahara Occidentale.svg|縮圖|File:Sahara Occidentale.svg-(摩洛哥沙牆(wasil emnanah紅線)左側為摩洛哥控制區,右側為西撒人陣控制區)]]
Kngkawas 2009 idas 4 diyax 30 cida, Anrihuy UN pa wada pskingal smruwa UN tu1871 go pnrngawan, spuda UN Tuiwil Sahara kongmin meytaq hyo tpaytwan jnci prbrawan 1 kngkawas dungan. So niyi ka pnrngawan kari, Anrihuy u mqaras Moroko tuhuy Tuiwil Sahara Jnmin Cyeyhwang Cnseyng pssruwa muda tutiping uxay so mnduwa bay pprngaw kari, ppsramal ddaun dha tu5 pprngaw kari.
Kngkawas 2010 idas 2 diyax 10 dhuq diyax 11, quri so uuda Tuiwil Sahara txtaxa dha u wada smruwa mniq Amirika Nyoyok co Weystcest cyun muda uxay mnduwa bay mpprngaw kari. UN misicang Panciwen na quri uuda Tuiwil Sahara tesu Kristohu Rosu dmudul pnprngawan niyi, dxral nniqan Tuiwil Sahara mntdiyal niya-Moroko tuhuy Tuiwil Sahara Jnmin Cyeyhwang Cnseyng (Porisariaw Cnseyng), kiya mi Aarciriya Jnmin Mincu Konghkwo mi Mawritaniya Islam Konghkwo na mpririh dha ka tumal pnrngawan.
Mntna kngkawas idas 11 cida, quru ddaun Tuiwil Sahara tumn3 uxay mnduwa bay pnrngawan u mniq Nyoyok Cangtaw muda pprngaw. Mntumal txtaxa u muda ‘Knlabang, Mnduwa balay lhbun’ muda pprngaw, binaw uka ka mndungus bay rnrihan niya. Idas 12 diyax 16 dhuq diyax 18, quri ddaun Tuiwil Sahara tumn4 uxay mnduwa bay pnrngawan u mniq Nyoyok Cangtaw Korin Tecyu muda pprngaw. Mnhdu pprngaw kari daw so niyi rmngaw ka bntasan dha patas kongpaw, quri so ddaun Tuiwil Sahara mtdiyal ka ddha Moroko tuhuy Tuiwil Sahara Jnmin Cyeyhwang Cnseyn u, ini ppsruwa pnusa kari ana ima ddha dha ka ngalun wana kingal lxayan pprngaw kari.
Kngkawas 2011 idas 1 diyax 21 dhuq diyax 23, quri ddaun Tuiwil Sahara tumn5 uxay mnduwa bay pnrngawan u mniq Nyoyok co Cangtaw muda pprngaw. Mnhdu pprngaw kari daw so niyi rmngaw ka bntasan dha patas kongpaw, quri so ddaun Tuiwil Sahara mntdiyal ka Moroko tuhuy Tuiwil Sahara Jnmin Cyeyhwang Cnseyng u mscida balay ka qnita dha quri ddaun niyi, ida ini ppsruwa pnusa kari ana ima ddha dha ka ngalun wana kingal lxayan pprngaw kari. Dhuq kngkawas 2019 UN Anrihuy u wada dha prbangan Dungan ka diyax qpahun snkulan Sisa Tpaytwan, quri so mqriqu ddaun Tuiwil Shara pa ida uka balay rnrihan niya.
[[Patas bntasan:Western Sahara conflict map.svg|縮圖|File:Western Sahara conflict map.svg-(位於西撒哈拉的摩洛哥控制區(mgkarac藍色)和撒拉威阿拉伯民主共和國控制區(msamac/mgpajiq綠色))]]
Kngkawas 2020 idas 12 diyax 10 cida, Israel tuhuy Moroko u ppsruwa muda ppwaluk pnluban waycyaw. Amirika u mpsruwa Moroko u niqan biyax dmuwi quri dxral nniqan dha Tuiwil Sahara uri.
Dhuq kngkawas 2020 idas 12 cida, niqan knkana 68 qnlhangan ntumal UN u dmkuh Moroko quri qnita dha Tuiwil Sahara, kiya mi niqan 20 sngari qnlhangan u mniq Ayuen uxay daw Tahera phiyu ringsukwan (Ripiya mi Micrayim psrading keykaku), kiya mi niqan 36 qnlhangan ka smruwa Sarawey Arapo Mincu Konghkwo.
== Tiri(地理) ==
[[Patas bntasan:Blank Map-Africa.svg|縮圖|292x292像素|File:Blank Map-Africa.svg]]
=== Nniqan(位置) ===
Nniqan weytu: 20°46′N—27°40′N, wa mniq tudaya dmka nniqan ticyo. Muru ticyo 5
bnkuwan pnsnakan, 1/3 ka mniq mtilux nniqan, 2/3 ka mniq tudaya muxul nniqan.
Kiya mi mdungus balay 27°40′ weyseyng ka ayus tudaya. Nniqan cingtu: 17°06′W—
8°40′W, tunarac ayus u mndungus bay tuiwil cing 12° mi 8°40′W. Snpeyyah tunarac
mi tuiwil dmka ticyo hungun qmita, mnniw tuiwil dmka ticyo, pnwaya 0 nniqan
jikang (Diyax Krinwic).
=== Knkkarac(氣候) ===
Mnmdungus bay bnaqi bwihur lipax lnlingay, knkana qnlhangan u ini kpiya ka
qsiya ryuco, to bay bnaqi bbuyu kana. Dxral tuiwil mkngahu ucilung u llbu mi
mbrnux, haypa u ini khrinas 200 m; tubaraw ka lipax lnlingay dxral nniqan tunarac, haypa u ya bay 450 m. Tunarac daya sng haypa u 800 m kiya ka knkana dxral nniqan knbaraw balay. Tubaraw brnux u niqan knrbuq balay ayu, yayung ayu Saciyeyhara ka knbeyhing balay. Knkana qnhlangan u uka ana kingal yayung ka ini pstuq qluluy qsiya ka yayung. Mnknkkarac mtilux nniqan bnaqi bbuyu, knyuxan quyux knkawas u ini khrinas 100 hawmi, niqan duma nniqan u knttu mk10 sngari ini qyuxi quyux. Diyan mi kman ka kntlxan u ini balay pntna, kntlxan diyan mi kman knpriyux kntlxan ka kcka dxral u 11℃~14℃. Ini ttuku quyux, kndnguwan, mbngux mtilux ka tukubeycu knkkarac Tuiwil Sahara. Ana so wa mniq mkngahu ucilung Tasiyang ka dxral Ayuen, Tahra u ya wana bay 40 hawmi uri.
== Wunhwa(文化) ==
Pusu tyawmu: [https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%A5%BF%E6%92%92%E5%93%88%E6%8B%89%E6%96%87%E5%8C%96 Tuiwil Sahara.]
Dhuq saya, alaw pnspngan quri ndanan seyji, quri so nkeyngkyo bungka Tuiwil Sahara u tikuh balay. Duma so quri nkeyngkyo kari mi bungka Tuiwil Sahara pa, pusu niya u snpeyyah sediq mpkeyngkyo Fransi ka muda, kiya mi dhiya saya u wada mniq alang tudaya Mawritaniya muda keyngkyo da.
== pnyahan pnataas ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
ff95lk54sn1a3q116m74vnutsxkdlnz
Wicang
0
1611
95716
94725
2023-04-03T17:16:42Z
WikiBayer
38
95716
wikitext
text/x-wiki
= Gicang/ Wicang/ Gisang(鵲豆) =
[[Patas bntasan:Lablab purpureus Steve Hurst 1.jpg|縮圖|File:Lablab purpureus Steve Hurst 1.jpg]]
Smkuxul muhur mi mtilux ka Wicang, mkkarang mi mkray ka cida na, nou mhru ka mniq alang mtilux, nkingal bey mhru ka alang muhur,kuxul phmaan mi uqun sediq, niqan phpah mplawa mi mbhuway ka hiyi na, mhru bay mi ou bey hnruwan na, tduwan ini pknarux sediq mi tdwaan na phmuk ka naqih narux sediq, awu bayn arux embuyas, mhuwau, mskuy…dnii sediq.
[[Patas bntasan:Lablabpod.jpg|縮圖|File:Lablabpod.jpg]]
Rudan ka wicang nii o, kkrinah mbiyax ka doku na, iyux ini pcahu hiyi dha, asi ka briqan kmtuy mi smnaw ka hiyi na, pchaan bey hmapuy uri, ini tduwa bsiyaq bey smku ka wicang nii, babaw kntiyan da u, malu bey asi nhari hmanguc mi mkan.
[[Patas bntasan:DolichosLablab3.jpg|thumb|File:DolichosLablab3.jpg-Wicang(鵲豆)]]
Hpuyan Sediq kddiyax ka wicang, mrabu rhiq mi sukay na uqun dha, mmusa lmiqu cida ka Sediq, pstmaqun dha hari hmapuy ka Wicang mi dhquy macu mi bunga, babaw hnlqan rhiq dha duma, kiya pdaan dha dhung spuwan dha tmikan, kiya pdaan dha pawa smalu emu da, susa dha mkan musa lmiqu, ana ktru djiyax ini qnaqih ka emu nii,kiya hdyawun dha musa lmiqu Sediq cbiyaw.
[[Snakun:Truku]]
ixk40klo088bv898dnou9wklq635w5k
Wihi qhuni
0
1612
94736
74495
2023-01-01T10:50:53Z
Shidailun73
1337
Format.
94736
wikitext
text/x-wiki
Mtqiri riwas mkan nhapuy sbiyaw balay ka kndsan Truku o dmuuy baga kana, msaan bgu o kayu ksun ni mahan bguo wihi snalu qhuni, psramal kingal balay ka wihi mahan bgu, kiya do o kingal ruwan sapah mimah bgu ga mssriyux dmuuy kingal bi wihi nii ka mimah bgu, pusu na ka saw nii o kingal ruwan sapah nii ga mseupu ni mddayaw balay ni smkingal balay lnglungan dha uri, duri o ini balay psrabang ana manu qngqaya djiyun dha,Yasa saw nii ka kndsan dha kdjiyax do o ana musa ana inu ka snaw ida mttqnay kana dha, musa bbuyu tmsamat, musa psgburah dxgal, tmatak rnaaw ngalun dha bgurah qmpahan, ida mseupu ka laqi snaw ruwan sapah,aji wana hiya niqan ka phiyug smmalu bgurah sapah o musa dmayaw hiya kana dha uri. Kingal ruwan sapah o mqqaras balay msblaiq balay ka kndsan kingal ruwan sapah nii, yasa lnglungan dha ka dmuuy kingal balay wihi o mddayaw, mddudug, ni mssblaiq kndsan kdjiyax ni mseupu balay lnglungan. pnhiyug saw nii lnglungan dha o paah mseupu dmuuy kingal bi wihi mimqah bgu siida, Saw nii ka pusu balay tnegsaan rudan, ini bi ptraqil ka dhiya laqi kingal ruwam sapah Truku sbiyaw.
== Pnyahan bnatas(參考文獻) ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku]]
0ymaq2bnct6cn04zbkgkcuvdrygi3my
Willem-Alexander
0
1613
95249
85744
2023-02-10T22:55:43Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q154952]]
95249
wikitext
text/x-wiki
Willem-Alexander
Mntucing hngkawas 1967 idas 4 jiyax 27 ka Willem-Alexander ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Netherlands]] ta sayang o kiya ka Willem-Alexander, pnaah hngkawas 2013 idas 4 jiyax 30 pnrajing kmlawa klwaan.
== pnyahan pnataas ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
c1xz5qkavw1t1ecx61ppeib3lczdx1z
Witu
0
1614
53202
53201
2021-03-20T23:44:29Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53201
wikitext
text/x-wiki
#redirect [[Gitu]]
[[Snakun:Truku]]
m8e5en3104492ks4vbp2ttsgj5a31zz
Wsilung
0
1621
101062
74501
2023-10-06T00:47:35Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101062
wikitext
text/x-wiki
= Wsilung(詩朗部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang Wsilung.
70 sapah ka kneegu na sapah, 211 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 82% niqan 172 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 18% niqan 39 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal74%, Amis2%, Cou2%, Paiwan1%, ni rahuq na o2%.
== Pnyahan bnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5z7o772x8nuwcyy08sp4c817yy71g8k
Wufeng
0
1622
101063
70252
2023-10-06T00:47:36Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101063
wikitext
text/x-wiki
Wufeng (五峰鄉)
Nsgan Wufeng o gaga Nsgan Hsinchu, kmpraan kana dxgal o 210.04 km², (dxgal dgiyaq o 139.96 km², dxgal pmblxan o 139.96 km²). kmhbragan hiyi o 5,114, sapah o 1,895, seejiq tnpusu 4,517 hiyi, knhbragan hiyi o 88% (Embgala, Saysiyat). Embgala, Saysiyat ka hbaraw balay alang hini.
== endaan (歷史) ==
== dgiyaq (山) ==
== pnrhulan (教會) ==
==nyusan qpahan==
Nsgan Wufeng o niqan 4 alang ni maxal 31.
31 o, Maybalay (和平部落), Kyu’ang (下比來部落), Oro’raw: (上比來部落), Mayl’ux (大冬田部落), Mayhuman (花園部落), R’ra’ (天湖部落), Sipazi’ (十八兒部落), Tatoba’ (五峰部落), Sansama:an (上大隘部落), Sayie (下大隘部落), Ip’ipa’an bato (朱家莊部落), Yohae’ (高峰部落), Sansaru (三叉路部落), Ulay (清泉部落), Takunan (羅山部落), Trayan (松本部落), Lwax khu’ (雲山部落), Minse (民生部落), R’uyan (白蘭部落), Ruba’ (土場部落), Kawabata (河頭部落), Kahaehaeoan (泰平部落), Ngangihaw (鵝公髻部落), Singaw (茅圃部落), Blangaw (桃山部落), Heku’ (黑崮部落), Kukung (出河部落), Mintuyu (民都有部落), Skaru (石鹿部落), T’apan (忠興部落), Si’ung (喜翁部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
etq6uzdbqk7hrx9bxvn65gkgkqtsxn1
Wulai
0
1623
101064
60693
2023-10-06T00:47:38Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101064
wikitext
text/x-wiki
Wulai(烏來區)
Nsgan Wulai o gaga Nsgan [[Sinpey su]], kmpraan kana dxgal o 333.51 km², (dxgal dgiyaq o 299.28 km², dxgal pmblxan o 19.98 km²). kmhbragan hiyi o 5,931, sapah o 1,793, seejiq tnpusu 2,793 hiyi, knhbragan hiyi o 47%(Embgala). Nsgan alang o seejiq klmukan ka pusu(hbaraw) balay.
==nyusan qpahan==
Nsgan Wulai o niqan 5 alang ni maxal 4.
4 o, Tampya(忠治(桶壁)部落), Ulay(烏來部落), Lahaw(信賢部落), Tranan(福山部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
d4omr2qxzjnix2r027q3xp83xxaujbc
Wutai
0
1624
101065
53252
2023-10-06T00:47:39Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101065
wikitext
text/x-wiki
== Wutai(霧臺鄉) ==
Nsgan Wutai o gaga Nsgan Pingtung, kmpraan kana dxgal o 304.67 km², (dxgal dgiyaq o 244.47 km², dxgal pmblxan o 58.03 km²). kmhbragan hiyi o 3,314, sapah o 1,058, seejiq tnpusu 3,247 hiyi, knhbragan hiyi o 98%(Rukay). Rukay ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Wutai o niqan 6 alang ni maxal 8.
8 o, Kabalelradhane(神山部落), Kinulane(吉露部落), Adiri(阿禮部落), Wutai(霧臺部落), Karamemedesane(佳暮部落), Kudrengere(谷川部落), Kucapungane(好茶部落), Labuwan(大武部落).
== Wutai(霧臺部落) ==
Gaga mniq Pingtung Utaysyang ka alang Wutai.
224 sapah ka kneegu na sapah, 758 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 99% niqan 747 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 1% niqan 11 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Rukai92%, Paiwan4%, Bunun1%, Amis1%, ni rahuq na o1%.
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
3kf4mcp4nleuzubtlxvvz9ud9bv8lul
Xi Jinping
0
1625
104207
53257
2024-07-09T21:15:26Z
U. Boya
2117
Xi Jinping, kngkawas 2017
104207
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Xi Jinping March 2017.jpg|thumb|Xi Jinping, kngkawas 2017|alt=Xi Jinping March 2017.jpg]]
Xi Jinping
Mntucing hngkawas 1953 idas 6 jiyax 15 ka Xi Jinping ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[China]] ta sayang o kiya ka Xi Jinping, pnaah hngkawas 2012 idas 11 jiyax 15 pnrajing kmlawa klwaan.
== pnyahan pnataas ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
ajqoxyr654a9iujlpgn5x202bku18v8
Xinyi
0
1626
101066
70010
2023-10-06T00:47:42Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101066
wikitext
text/x-wiki
Xinyi (信義鄉)
Nsgan Xinyi o gaga Nsgan Nantou, kmpraan kana dxgal o 1,423.52 km², (dxgal dgiyaq o 1,067.28 km², dxgal pmblxan o 113.33 km²). kmhbragan hiyi o 12,373, sapah o 3,695, seejiq tnpusu 9,393 hiyi, knhbragan hiyi o 76% (Bunung). Bunung ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Xinyi o niqan 14 alang ni maxal 17.
17 o, Lanngdun (人倫部落), Qapuciu (洽波石部落), Tamazuan (達瑪巒部落), Isingan (雙龍部落), Laidazuan(malavi) (潭南部落), Naihunpu (明德部落), Salitung (豐丘部落), Sinapalan (希哪巴瀾部落), Halusipun (筆石部落), Luluna (羅娜部落), Qalipusungan (阿里不動部落), Mahavun (Mamahavunna) (久美部落), Kalibuan (望鄉部落), Tungpu daigaz (東埔部落), Ilausan (依勞善部落), Valana (法蘭娜部落), Hanbizan (涵碧蘭部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
o6fig70gi81kaylbl2g0052u2odlcuk
Yang di-Pertuan Agong
0
1627
95250
85842
2023-02-10T22:55:53Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q174156]]
95250
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Coat of arms of Malaysia.svg|thumb|Coat of arms of Malaysia|alt=Coat of arms of Malaysia.svg]]
Yang di-Pertuan Agong
Mntucing hngkawas 1969 idas 10 jiyax 6 ka Yang di-Pertuan Agong ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Malaysia]] ta sayang o kiya ka Yang di-Pertuan Agong, pnaah hngkawas 2016 idas 12 jiyax 31 pnrajing kmlawa klwaan.
= '''Timbalan Yang di-Pertuan Agong Malaysia('''馬來西亞副最高元首)[編輯] =
'''Timbalan Yang di-Pertuan Agong Malaysia''' (kari Malaysia: Timbalan Yang di-Pertuan Agong Malaysia; kari Ingkoku: Deputy Supreme Head of Malaysia) ka Malaysia na Pnwaya Seyngkyo Cyuncu Riseyng Huku Qnlhangan Weynso, kiya ka mpdayaw Knbaraw Weynso, splawa ‘Tyeynsya’. Ini pntna knbaraw balay Weynso, Huku Knbaraw Weynso pa diyax iyax qpahun u 5 knkawas , malu smpusal phyuwan mi lmutuc. Huku Knbaraw Weynso Piri Cwan Sudan mi mpqlahang Sudan Nacrinsa, mniq kngkawas 2016 idas 12 psdhuwan phiyu.
Ini pntna Pnwaya Ssi Cyuncu, Malaysia u spuda Pnwaya Seyngkyo Cyuncu muda phiyu Huku Knbaraw Weynso. Huku Knbaraw Weynso ka spuda Mpqlahang Niya Kaygi mniq 9 hiyi snpeyyah ini pntna Cosu (Malaysia 13 Cosu kcka 9 niqan Cyuncu na Cosu) ka kcka Ssi Mqlahang Niya, puda Huku Knbaraw Weynso seyngkyo umau knou bay hyo na Mqlahang ngalan Huku Knbaraw Weynso. Ini pntna Knbaraw Weynso, Huku Knbaraw Weynso mniq ngalan Huku Knbaraw Weynso iyax cida, ida malu lmutuc muda ida nCosu biyax mqlahang mi qpahun.
[[Patas bntasan:A Famosa Fortress.JPG|縮圖|File:A Famosa Fortress.JPG-麻六甲法摩沙堡,由葡萄牙人於16世紀所建。]]
[[Patas bntasan:Malacka.jpg|縮圖|File:Malacka.jpg-麻六甲港口圖像-1724年]]
[[Patas bntasan:Tunku abd rahman.jpg|縮圖|File:Tunku abd rahman.jpg-馬來西亞國父東姑·阿布都拉曼]]
Huku Knbaraw Weynso pusu balay ddaun niya ka Knbaraw Weynso wada qnlhangan icil, ulan mnarux, uxay uri pa alaw duma uuda kiya ka uka brahan muda qpahun cida daw rmirih qpahun Knbaraw Weynso. Nasi Knbaraw Weynso mniq qpahun iyax cida wada mrdang uxay daw wada knama malax qpahundaw, Huku Knbaraw Weynso pa naqah kasi msdurux lmutuc ngalan Knbaraw Weynso, hiya u kasi ka rmirih qpahun Knbaraw Weynso dhuq burah Knbaraw Weynso mi Huku Knbaraw Weynso ka mnhdu psdhuwan phiyu ka burah
== SplawaO(稱謂) ==
Mniq kcka kari Malaysia, Yang di-Pertuan Agong na dungus niya ka ‘Wada Phyuwan Bukung Na Sediq’, sbrrahun kari Cyokoku ka ‘Knbaraw Weynso’ uxay daw ‘Qnlhangan Weynso’. Mniq kcka kari Telu u, ‘Weynso’ u ida kiya ‘Knbaraw bay’, ‘Qnlhangan Weynso’ ka dungus niya, so kiya hini daw malu sucahaya ‘Knbaraw Weynso’ rmngaw ka ‘Weynso na Weynso’, kiya mi ‘Weynso’ u kiya ka Malaysia knkingal Cosu na mpqlahang niya. Kari Malay kcka na Timbalan u niqan ‘Huku’, ‘Mpdayaw’ ka dungus niya.
{| class="wikitable"
|'''Kari Cyokoku 中文'''
|'''Kari Malay馬來文'''
|'''Ingkoku英文'''
|-
|Knbaraw Weynso Pisya
最高元首陛下
|Kebawah Duli Yang Maha Mulia (KDYMM) Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong
|His Majesty (HM) Seri Paduka Baginda Yang di-Pertuan Agong
|-
|Knbaraw Weyso daw Pisya
最高元首後陛下
|Kebawah Duli Yang Maha Mulia (KDYMM) Seri Paduka Baginda Raja Permaisuri Agong
|Her Majesty (HM) Seri Paduka Baginda Raja Permaisuri Agong
|-
|Huku KnbarawWeynsoTyeynsya副最高元首殿下
|Duli Yang Maha Mulia (DYMM) Timbalan Yang di-Pertuan Agong
|His Royal Highness (HRH) Deputy Yang di-Pertuan Agong
|}
== Huku Knbaraw Weynso Seyngkyo(副最高元首選舉)[編輯] ==
Sani mita: Mqlahang niya kaygi:
Huku knbaraw Weynso na pnwaya umau u lxanan u mntna Knbaraw Weynso, dmuwi Pnwaya Seyngkyo Cyuncu, kiya ka saya kcka Qnlhangan Pusu Biyax mi Qnlhangan Pnwaya Bukung na ini hari qtayi ka pnwaya niyi. Huku Knbaraw Weynso pa kasi ka spuda Mqlahang Niya Kaygi mniq 9 Cosu na kcka Ssi Mqlahang Niya umau mi pnhiyu, kaygi cida muda qmita Mqlahang Niya knkawas mi ndan daw, puda seyngkyo muda umau taxa Mqlahang Niya ngalan Huku Knbaraw Weynso.
Nasi Huku Knbaraw Weynso mniq iyax qpahun niya wada mrdang uxay daw dhuq ka diyax qpahun daw, kiya mi mntna muda mntxan kaygi umau taxa mplutuc qmpah dungan.
Mniq kcka umau cida, mpseyngkyo mi uweun niya pa kasi ka muru pnwaya, kiya ka knkana:
· Wana Ssi Mqlahang Niya ka malu swewan.
· Wana Ssi Mqlahang ka niqan biya muda umau.
Kiya uri pa, quri so Mqlahang Niya ka niqan so uuda niyi daw, kiya ka ini pniqi kcka hangan kiya da:
· Ini knbaka knkawas ka Ssi Mqlahang Niya.
· Ssi Mqlahang Niya pa tna mkla daun phiyu Cangsi Tacn, ini skuxul sphiyu HukuKnbaraw Weynso
· Ssi Mqlahang Niya na qbubur qcahur knbyaxan uxay daw niqan manu ka uka brahan muda qpahun niyi (So niyi pndan kari pa kasi ka niqan hmrinas 5 hiyi Mqlahan puda kiya ka malu ngalan sndhuwan ka kari niyi.)
=== '''Ddaun umau(遴選過程)'''[編輯] ===
Spuda seyngkyo mi ini pbatas hangan muda umau, kcka patas hyo u ini btasi ka bnkuwan bangko, dmuwi mntna ingpicu mi iyu ingpicu ngalun pnskraya daw, psaun kcka kulu btaqan hyo. Wana Ssi Mqlahang Niya, Cangsi Tacn mi Kaygi Misucang ka tumal ddaun seyngkyo. Nasi taxa Mqlahang Niya ka uka brahan tumal kaygi cida, srwanan malu dmurun taxa rmirih hiya tumal kaygi.
Mniq ddaun umau cida, Cangsi Tacn u knama niya spasu Mqlahang ka hyo nlbuwan, nwewan u kasi ka niqan hmrinas 5 hyo kiya ka mpangal. Mnhdu seyngkyo daw, kaygi u muda pkla kari ima ka wada mangal Huku Knbaraw Weynso, kiya mi shliqun mi pkngatun knkana ka hyo.
== Txtaxa nngalan Huku Knbaraw Weynso (歷任副最高元首)[編輯] ==
{| class="wikitable"
|'''Bnkuwan'''
'''順序'''
|'''Sasing hnyuwan肖像'''
|'''Hangan姓名'''
|'''在位日期'''
|'''原州屬'''
|'''備註'''
|-
|1
|
|'''Sultan Sisa Mutingsa'''蘇丹希沙慕丁沙
Almarhum Tuanku Hisamuddin Alam Shah Alhaj ibni Almarhum Sultan Alaiddin Sulaiman Shah
|1957年8月31日—
1960年4月1日
|雪蘭莪
|
|-
| colspan="3" |(Alaw Knbaraw Weynso Twanku Aduraman u mniq iyax qpahun mrdang, Huku Knbaraw Weynso ka tnayis rmirih
qpahun Knbaraw Weynso).
因最高元首端姑阿都拉曼在任內駕崩,副最高元首暫代最高元首職務)
|1960年4月2日—
1960年4月13日
| colspan="2" |
|-
|2
|
|'''Tuanku Syed Putra''' 端古·賽義德·布特拉
Almarhum Tuanku Syed Putra ibni Almarhum Syed Hassan Jamalullail
|1960年4月14日—
1960年9月1日
|玻璃市
|
|-
| colspan="3" |(Alaw Knbaraw Weynso Sultan Sisa Mutingsa u mniq iyax qpahun mrdang, Huku Knbaraw Weynso ka tnayis
rmirih qpahun Knbaraw Weynso).
(因最高元首蘇丹希沙慕丁沙在任內駕崩,副最高元首暫代最高元首職務)
|1960年9月2日—
1960年9月20日
| colspan="2" |
|-
|3
|
|'''Almarhum Tuanku Al Sultan Ismail Nasiruddin Shah'''
端古·伊斯邁·納西魯丁沙
Almarhum Tuanku Al Sultan Ismail Nasiruddin Shah Ibni Almarhum Sultan Zainal Abidin
|1960年9月21日—
1965年9月20日
|登嘉樓
|
|-
|4
|
|'''Al-Sultan Tuanku Alhaj Abdul Halim''' 蘇丹端姑阿都哈林
Almarhum Al-Sultan Almu'tasimu Billahi Muhibbudin Tuanku Alhaj Abdul Halim
Mu'adzam Shah ibni Almarhum Sultan Badlishah
|1965年9月21日—
1970年9月20日
|吉打
|
|-
|5
|
|'''Al-Sultan Tuanku Yahya Petra'''蘇丹雅耶·貝特拉
Almarhum Al-Sultan Tuanku Yahya Petra ibni Almarhum Sultan Ibrahim
|1970年9月21日—
1975年9月20日
|吉蘭丹
|
|-
|6
|
|'''Sultan Haji Ahmad Shah''' 蘇丹阿末沙
Almarhum Sultan Haji Ahmad Shah Al-Musta'in Billah ibni Almarhum Sultan Abu Bakar Ri'Ayatuddin Al-Mu'Adzam Shah
|1975年9月21日—
1979年3月29日
|彭亨
|
|-
| colspan="3" |(Alaw Knbaraw Weynso '''Al-Sultan Tuanku Yahya Petra''' u mniq iyax qpahun mrdang, Huku Knbaraw Weynso ka tnayis
rmirih qpahun Knbaraw Weynso).
(因最高元首蘇丹雅耶·貝特拉在任內駕崩,副最高元首暫代最高元首職務)
|1979年3月30日—
1979年4月26日
| colspan="2" |
|-
|7
|
|'''Tuanku Ja'afar''' 端古·查化
Almarhum Tuanku Ja'afar ibni Almarhum Tuanku Abdul Rahman
|1979年4月26日—
1984年4月25日
|森美蘭
|
|-
|8
|
|'''Sultan Azlan Muhibbuddin Shah''' 蘇丹阿茲蘭沙
Almarhum Sultan Azlan Muhibbuddin Shah ibni Almarhum Sultan Yussuf Izzuddin Shah Ghafarullahu-lah
|1984年4月26日—
1989年4月25日
|霹靂
|
|-
|9
|
| '''Tuanku Ja'afar''' 端古·查化
Almarhum Tuanku Ja'afar ibni Almarhum Tuanku Abdul Rahman
|1989年4月26日—
1994年4月25日
|森美蘭
|
|-
|10
|
|'''Sultan Salahuddin Abdul Aziz Shah'''蘇丹沙拉胡汀·阿都阿茲沙
Almarhum Sultan Salahuddin Abdul Aziz Shah Alhaj Ibni Almarhum Sultan Hisamuddin Alam Shah Alhaj
|1994年4月26日—
1999年4月25日
|雪蘭莪
|
|-
|11
|
|'''Sultan Mizan Zainal Abidin''' 端姑米占再納阿比丁
Sultan Mizan Zainal Abidin ibni Al-Marhum Sultan Mahmud Al-Muktafi Billah Shah
|1999年4月26日—
2001年11月21日
|登嘉樓
|
|-
| colspan="3" |(Alaw Knbaraw Weynso '''Sultan Salahuddin Abdul Aziz Shah''' u mniq iyax qpahun mrdang, Huku Knbaraw
Weynso ka tnayis rmirih qpahun Knbaraw Weynso).
(因最高元首蘇丹沙拉胡汀·阿都阿茲沙在任內駕崩,副最高元首暫代最高元首職務)
|2001年11月22日—
2001年12月12日
| colspan="2" |
|-
|12
|
|'''Sultan Mizan Zainal Abidin''' 端姑米占再納阿比丁
Sultan Mizan Zainal Abidin ibni Al-Marhum Sultan Mahmud Al-Muktafi Billah Shah
|2001年12月13日—
2006年12月12日
|登嘉樓
|
|-
|13
|
| '''Al-Sultan Tuanku Alhaj Abdul Halim''' 蘇丹端姑阿都哈林
Almarhum Al-Sultan Almu'tasimu Billahi Muhibbudin Tuanku Alhaj Abdul Halim Mu'adzam Shah ibni Almarhum Sultan Badlishah
|2006年12月13日—
2011年12月12日
|吉打
|
|-
|14
|
| '''Sultan Muhammad V''' 蘇丹莫哈末五世
'''Sultan Muhammad V'''
|2011年12月13日—
2016年12月12日
|吉打
|
|-
|15
|
|'''Sultan Nazrin Muizzuddin Shah''' 蘇丹納茲林沙
Paduka Seri Sultan Nazrin Muizzuddin Shah Ibni Almarhum Sultan Azlan Muhibbuddin Shah Al-Maghfur-lah
|2016年12月13日—
2019年1月6日
|霹靂
|
|-
| colspan="3" |(Alaw Knbaraw Winsor '''Sultan Muhammad V''' u mniq iyax qpahun mrdang, Huku Knbaraw
Weynso ka tnayis rmirih qpahun Knbaraw Weynso).
(因最高元首蘇丹莫哈末五世提前退位,副最高元首暫代最高元首職務)
|2019年1月7日—
2019年1月30日
| colspan="2" |
|-
|16
|
|'''Sultan Nazrin Muizzuddin Shah''' 蘇丹納茲林沙
Paduka Seri Sultan Nazrin Muizzuddin Shah Ibni Almarhum Sultan Azlan Muhibbuddin Shah Al-Maghfur-lah
|2019年1月31日—
至今
|霹靂
|
|}
== pnyahan pnataas ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
* Watan Diro
l5sshp1mpwh86jf9gcqj9bo3snnjgqw
Yanping
0
1628
101067
53266
2023-10-06T00:47:44Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101067
wikitext
text/x-wiki
Yanping(延平鄉)
Nsgan Yanping o gaga Nsgan Taitung, kmpraan kana dxgal o 480.64 km², (dxgal dgiyaq o 419.42 km², dxgal pmblxan o 48.33 km²). kmhbragan hiyi o 3,828, sapah o 1,131, seejiq tnpusu 3,523 hiyi, knhbragan hiyi o 92%(Bunung). Bunung ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Yanping o niqan 5 alang ni maxal 11.
11 o, Kainisungan(卡努舒岸部落), Kamisatu(卡米莎度部落), Kaminu(卡米努部落), Nakanu(拿卡努部落), Su nun sung(蘇儂頌部落), Buklavu(布谷拉夫部落), Kalisahan(卡里沙汗部落), Minami(米娜咪部落), Vakangan(瓦岡岸部落), Pasikau(巴喜告部落), Talunas(達魯那斯部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
6a44c26n0itdstrqxeg28e2j204wlg3
Yayo
0
1629
101068
53271
2023-10-06T00:47:46Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101068
wikitext
text/x-wiki
Yayo(椰油部落)
Gaga mniq Taytung Ranyusyang ka alang Yayo.
408 sapah ka kneegu na sapah, 1,150 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 79% niqan 906 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 21% niqan 244 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Yami(Tao)73%, Amis3%, Paiwan1%, Puyuma1%, ni rahuq na o1%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
py9a0lfppswq9p0h77yx0t18nac8sxp
Yayung alang mu
0
1630
53274
53273
2021-03-20T23:44:48Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53273
wikitext
text/x-wiki
Nii dhuq ka jiyax rbagan da.
Alang mu hini o niqan paru bi qsiya yayung,
ana ima o smkuxul bi musa hmrapas qsiya yayung hiya.
Sayang do uka ka saun hmrapas qsiya da,
yasa wada murujiq ka qsiya yayung.
我部落的河流
夏天到了,我的部落裡有很大的河流,
每個人都喜歡到河流去玩水,現在已經沒有人去河流玩水了,
因為河流的水變髒了
[[Snakun:Truku]]
hw4mkcuysaeob4py2uchmftywz1ugi1
Yemen
0
1631
95251
85745
2023-02-10T22:56:03Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q805]]
95251
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Yemen.svg|thumb|Flag of Yemen-Kwo-ci Yemen Arapo Knghkwo(葉門阿拉伯共和國國旗)|alt=Flag of Yemen|379x379像素]]
= Yemen(葉門) =
[[Patas bntasan:Emblem of Yemen.svg|縮圖|File:Emblem of Yemen.svg-Kwo-hwey.(國徽)]]
Gaga kska Yacow ka [[Yemen]], 15 00 N, 48 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 527,968 sq km(hangan na o Tg50)
(knlbanga dxgal o 527,968 sq km, knlbangan qsiya o 0 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 27,392,779 hiyi.
Gaga [[Sanaa]] ka pusu alang paru, jiyax 22 idas 5 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Yemen ga wada sugan 44.50% ka dxgal qpahan, 1% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 54.50% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Abdrabbuh Mansur Hadi, pnaah hngkawas2012 idas 2 jiyax 27pnrajing kmlawa klwaan.
[[Patas bntasan:Locator map South Yemen on the globe (South Yemen centered).svg|縮圖|File:Yemen on the globe (Yemen centered).svg.Ida nkiya nniqan lnglingay.(自然地理位置)]]
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Yemen (葉門) =
Yemen Arapo Knghkwo (Kari Arapo: الجمهوريّة العربية اليمنية), lxan bay hangan splawa dha Arapo Yemen uxay daw Tudaya Yemen, kiya ka qnlhangan mnniq tuiwil daya Yemen saya (kngkawas 1962 dhuq kngkawas 1990), Sana ka sotu dha.
== Ri-s (歷史) ==
Kngkawas 1918 wada mqraq ka Etuman tikwo daw, Tudaya Yemen u wada dukuricu phiyu kingal qnlhangan-Yemen Mutawakiriya Wangkwo.
Kngkawas 1962 idas 9 diyax 27, spuda Arapo Ryeynhe Konghkwo soto Mayar Abuture Nasayar na Arapo minjoku cuyi yisu singtay dmudul na kmingce malix wada psdhuwan ka burah bukung qnlhangan Muhammad Patear, qmlahang Sana, wada phiyu Yemen Arapo Konghkwo.
Alaw babaw wada phiyu ka knghkwo daw, ini ndwani pkngati ka mnsngari biyax Patear, knciyuk pspaux seyhu so niyi pa kiya ka ptura pnrdingan mccbu ka kcka Tudaya Yemen. Heytay Yemen Arapo Konghkwo pa niqan Arapo Ryeynhe konghkwo (Micrayim) ka mdayaw, Sauti Arapo mi Yodan u dmkuh heytay Patear Pawhwang, ini sruwa phiyu byrah konghkwo. Konghkwopay ka mangal balay qcahur dsediq qmlahang knou dxral Tudaya Yemen, wangsupay u wana qmlahang Tudaya Yemen tuhuy Sauti Arapo mslutuc na tudaya dwiyaq nanaq. Kngkawas 1963 cida, smkaul 4 knbkiyan hiyi heytay ka Micrayim, kngkawas 1966 daw wada mrana dhuq 6 knbkiyan hiyi (niqan ka kari rmngaw 8 knbkiyan hiyi) dmkuh konghkwopay. Mccbu ka kcka qnlhangan dha u dhuq kngkawas 1967 tumn3 Cong Tong mccbu daw wada mlatac ka heytay Micrayim da.
Kngkawas 1968 cida, mnhdu qnburang Sana ka pawhwangtang daw, bukung ddha mnccbu u wada mddahur psbalay; Sauti Arapo u kiya ka mniq kngkawas 1970 smruwa Yemen Arapo Konghkwo, kiya ka mhdu ka mccbu kcka Tudaya Yemen.
Kngkawas 1969 cida, Tudaya Yemen tuhuy Doicu pshdu ppatas niqan rrihan quri pkrana keyjay, kngkawas 1970 cida mnhdu ka mccbu kcka qnhlangan daw, pwaya psdhu “Keyngpo Yemen Arapokonghkwo”; kngkawas 1971 ka muda knbeyhing seyngkyo soto, kiya ka wada kndudul mrana ka qmlahang singcng qnlhangan.
Seyji Tuda Yemen kingal u dmudul tnualang quri so tddyalan, kingal u niqan ka niqan knkla niya u smatang pdhu pusu biyax seyhu, so musa ini biyaw pkrana qnlhangan, pdungus syeyntayhwa. Kngkawas 1972 cida, dha Yeymen u mntnayis muda mtdiyal, bukuy daw hbaraw qnlhangan Arapo ka mdakar psbalay, kiya mi tuhuy Tuhunac Yemen ppatas psdhuwan pskingal qnlhangan daw, knkana qnlhangan u spuda Ayriyani cusi ka rmirih dmudul mquri Tuhunac Yemen muda tussu cngce niya, tuhuy congri Haciri ka rmirih quri mbiyax bay hmtur Tuhunac Yemen Maks cuyi sediq mdudul niya muda mtdiyal da. Bukuy niya ka wada mangal dnkuhan knkingal alang mi Tudaya Yemen gicyo Ahemaar rudan mqlahang. Nhdanan balay sntali ka kngkawas 1974 heytay cngpyeyn ka mtutuy, bukung heytay ka pssli knbeyhing bay mdudul weyweynhuy dmuwi biyax muda, malax keyngpo, ptalax gikay, hmtur uuda cngtang.
Burah bukung heytay seyhu u alaw knmniq mbiyax mi kanimoci na siyaw qnlhangan Arapo brah pkdhu dukuricu dhiya nanaq, smatang muda duma knpriyux, msupu Tuhunac Yemen snbarah pprngaw kari Dungan, meysa dnyawan knhbrawan quri nganguc. Binaw, kngkawas 1977 Hamuti soto u wada dha phqilun da mi mphing ka sntangan qcahur uuda cngce niyi.
Kngkawas 1978 idas 2, lmutuc soto ka Ayhamayt Haysan Kasemi soto u pssli burah gikay, kcka gikay pa bukung tnualang mi burah mnbari cucan cyeyci ka hbaraw niya. Kngkawas 1978 idas 6 diyax 24 Cyasemi soto u ka wada dha phqilun uri. Sanah u tmiyu Tuhunac Yemen soto Rupayi ka sediq bnku dnmudul pphuqil . Ndan niyi mi tmiyu quri Tuhunac Yemen pa, wada pcida mpqlahang niya Tuhunac Pemen. Ddha qnlhangan niyi u wada so ini mtduwa ka pnluban dha Dungan, ini sangay mtdiyal ka dxral tnuayus dha, dhuq kngkawas 1979 idas 2 daw wada ptura bay ka tnlayan dha, ddha dha u babaw 7 kngkawas daw wada mntxal knbeyhing bay mccbu Dungan. Mnccbu niyi u ida lmutuc dhuq Tudaya Yemen burah soto Ari Abudurah Sarih tuhuy Tuhunac Yemen cusi Abudure Hwatah Ismeyaw mniq Kuwait pprngaw kari, wada dhuq pskingal kari, snbarah dungan pnsdhuwan pnrngawan kngkawas 1972 cida muda spuda ana manu kluwanan uuda tbrinah ddha qnlhangan pskingal msupu.
Kngkkawas 1980, Tudaya Yemen u wada mangal knou bay rrihan, kiya u pndungus sediq Tudaya Yemen pquri sndhu lxawan mincu u wada mdhu bay mdakil. Qnlhangan u sntama pprngaw kari muda uuda qqmlahang niya. Mbiyax bay dmudul pprngaw u wada pkmalu dxral nniqan dha, so kiya ka Tudaya Yemen u mniq quri seyji, keyjay, syakay u niqan balay rrihan dha mi wada tura bay kndkilan uri: Maribu sng ka wada smmalu tu1 koba smluwan gasoring, kingal diyax muda smalu weynyo u 10000 tnqriyan , wada pttuku 20% ddiyun Tudaya Yemen. Tbrnahun smmalu ka nniqan bay hangan rikisi ka Maribu beyhing htranan qsiya wa mniq Maribu sng, so wada pkrana qsiya ddiyun knrbangan dxral qnpahan kndadax kngkawas 1970 ka 2201 lituk, kngkawas 1985 daw wada mrana dhuq 6520 lituk, niyi ka knbeyhing bay ndanan Tudaya Yemen muda pttuku nanaq uuqun dha. Kngkawas 1986 cida, alaw ndan smliq runu ka Cama sng kiya ka dyawan qnlhangan ka sediq hiya mi pndungus smmalu quri so pkmalu nniqun dha, mray so sapah pyasan, byoing, cingcnsu, psuwan dha sapah nniqan uri. Phiyu Sana pyasan tubeyhing mi ou sapah pyasan, byoing, ssanan pkmalu hiyi, qnawal; bnbil smmalu syeyntayhwa ppanan rulu cyawtongwang; wada pndungus pkrana nongyey, kongyey mi duma huwuyey ppkrana uri.
== Pskingal qnhlangan (統一) ==
Kngkawas 1990 cida, alaw wada ini daya quri keyjay dhiya ka Suryeyn, Tuhunac Yemen u wada snturung mqraqil quri keyjay dha, wada so kndnguwan bay kaq ddiyun pila qnlhangan, kiya u splawa dha ka Tudaya Yemen pprngaw quri smatang knllu pskingal qnlhangan ka dhiya. Mntna kngkawas idas 5 diyax 22, Yemen Arapo konghkwo tuhuy Yemen Jnmin Mincu Konghkwo u wada msupu pskingal qnlhangan, msupu phiyu Yemen Konghkwo.
Kngkawas 1972 cida Mniq tnuayus mtdiyal ka Tudaya Yemen mi Tuhunac Yemen.
{| class="wikitable"
|+
! colspan="2" |Kngkawas 1972 cida Mniq tnuayus mtdiyal ka Tudaya Yemen mi Tuhunac Yemen.
|-
| colspan="2" |[[Patas bntasan:1972年北葉門南葉門邊界衝突.png|置中|無框|Tudaya Yemen mi Tuhunac Yemen]]Tudaya Yemen mi Tuhunac Yemen
|-
| colspan="2" |Diyax kngkawas 1972.
nniqan Tnuayus Tudaya Yemen mi Tuhunac Yemen.
Nhdanan Ini knpriyux ka tndxral dha.
|-
! colspan="2" |Mntumal mccbu
|-
|Tudaya Yemen
Dmkuh:
Sauti Arapo
Yotan
Amirika
Cyokaminkoku
Ingkoku
Tuiwil Doicu
|Tuhunac Yemen
Yemen Syakaytang
Dmkuh:
Suryeyn
Koba
Tunarac Doicu
Cyeykslohwak
Libya
|-
! colspan="2" |Mpwela mi Mpdudul
|-
|Yemen Arapo Konghkwo soto Ari Abudurah Sarih
|cusi Abudure Hwatah Ismeyar
|-
! colspan="2" |Biyax heytay
|-
|
|24,000
|}
== Way-cyaw (外交) ==
Quri so qqita dha mccbu ka Iraq mi Iran cida, Yemen Arapo Konghkwo weynso, seyhu mi sediq u psdhu bay kari, sndhu mhiyu qmlahang knrdax Iraq mi knrdax Arapo minjoku mi mquri knsdurux nuda ka Iraq Konghkwo hini. Quri so murux bay mndungus rmirih ssediq Palestan- Dndulan pnsliyan Palestan Cyeyhwang, alaw iyux mangal mndungus bay biyax, mniq tndxral dha nanaq phiyu qnlhangan dukuricu kiya mi muda knsdurux nuda mtdiyal, Tudaya Yemen u ida nanaq mdhu balay mi ini balay knpriyux kiya.
Yemen Arapo Kohkwo sndhu bay kari dha quri Lebanon u mnArapo, kiya mi dukuricu mi mndungus tndxral ka spruwan dha balay.
Mniq kcka Ini Cyeymong Undo pa, Tudaya Yemen u sndhi bay kari dmkuh mi sndhu muru pusu balay sntangan undo niyi, phiyu mniq pntna mi msbalay, psblayaq pqqita, msblayaq msupu lxawan na dukuricu mtutuy nanaq cngce.
Taiwan Kongcyu mnkndadax Taiwan smkaul heytay qmpah dxral mi heytay mpriq skoki, spuda hangan Sauti Arapo Hwangcya Kongcyu dmayaw Tudaya Yemen Kongcyu, snkulan diyax u kndadax kngkawas 1990 prading, dhuq mhdu pskingal qnlhangan ka Yemen, Taiwan u ngalan dha ‘Tamo Keykaku’ sunca ka ang niyi, Sauti Arapo daw splawa dha ‘Msblayaq Tokey Keykaku’ (Peace Bell Program).
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [http://www.cia.gov/ CIA]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
1e9seisyswxaceg3zpy4yqsqltlubbm
Yohae’
0
1632
101069
53283
2023-10-06T00:47:47Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101069
wikitext
text/x-wiki
Yohae’(高峰部落)
Gaga mniq Sincuseyn Ufungsyang ka alang Yohae’.
61 sapah ka kneegu na sapah, 187 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 182 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Saysiyat 55%, Tayal 39%, Paiwan 1%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 1%, ni rahuq na o 3%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
f5gsbddkv0xua683115l9yl6z3kqy66
Yoweri Museveni
0
1633
95252
85748
2023-02-10T22:56:13Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q57274]]
95252
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Yoweri Museveni September 2015.jpg|thumb|Yoweri Museveni September 2015|alt=Yoweri Museveni September 2015.jpg]]
Yoweri Museveni
Mntucing hngkawas 1944 idas 9 jiyax 15 ka Yoweri Museveni ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Uganda]] ta sayang o kiya ka Yoweri Museveni, pnaah hngkawas 1986 idas 1 jiyax 29 pnrajing kmlawa klwaan.
== pnyahan pnataas ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
2tbqmfhkvyse4muuyblneq0ov4aykad
Yubang
0
1634
101070
53293
2023-10-06T00:47:49Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101070
wikitext
text/x-wiki
Yubang(上宇內部落)
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang Yubang.
18 sapah ka kneegu na sapah, 74 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 69 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 5 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal88%, Amis3%, ni rahuq na o3%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:truku]]
agxjzl3obb0nr769um88vyj8gz2dlev
Yuchi
0
1635
101071
70012
2023-10-06T00:47:50Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101071
wikitext
text/x-wiki
Yuchi (魚池鄉)
Nsgan Yuchi o gaga Nsgan Nantou, kmpraan kana dxgal o 124.35 km², (dxgal dgiyaq o 52.93 km², dxgal pmblxan o 1.66 km²). kmhbragan hiyi o 970, sapah o 348, seejiq tnpusu 296 hiyi, knhbragan hiyi o 31% (Thau). Nsgan alang o seejiq klmukan ka pusu (hbaraw) balay.
==nyusan qpahan==
Nsgan Yuchi o niqan 13 alang ni maxal 1.
1 o, Ita thao (伊達邵部落).
== pusupnyahan patas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
i89cam0hzca55n7qq7e24p55h9qaihh
Yuluw
0
1636
101072
94363
2023-10-06T00:47:52Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101072
wikitext
text/x-wiki
Yuluw(養老部落)
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka alang Yuluw.
44 sapah ka kneegu na sapah, 163 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 159 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 4 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 91%, Paiwan 2%, Bunun 1%, Truku 1%, ni rahuq na o 10%.
= '''Alang Yanraw【Yuluw】(養老部落)''' =
Ngayan alang : Alang Yanraw 【Yuluw】
== Nniqan (所在位置) ==
Sincusen Censusyan Siyorancun, waga meniq irin na ruru Siyoran, daya dgiyaq na Sinacii, mngari kbekuy betaq maxal rima kbekuy ccenga dgiyaq paru ka knbrawan na.
== Kklaan ssaan (交通資訊) ==
=== Mgeriq rulu (開車) ===
Meyah de moda quri Sincu Newan, pgeriq eluw Cu60sen mmaha Cense, kleeluw mnoda alang Narow, Yuraw, Tenpu, Siyoran, Cingru knii, putin na de moda kleeluw na eluw Siyocing, mnoda hako Yenraw de dehuk alang Yenraw di.
== Luwan na alang seediq (部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Pskari (使用語言) ==
Kari Tayal, Kari Telu
== Mpneyah na alang (部落由來) ==
Yenraw ma Yoro kesun na Yanraw duri. Mneyah tnheruy Taykanser ka seediq na Alang Yanraw, mngaya de qnlhangan na Taykanser, betaq kawas Mingkwo maxal mpitu, niqal seediq Taykan meyah theruy dungal, mrana ka hei seediq, kii wada pswaye ma pheyu naq kingal alang di.
== Knklaan rmigo (旅遊觀光資訊) ==
=== Ssaan rmigo seediq (觀光資訊) ===
==== Eluw cbeyo nSyakerro (霞喀羅古道) ====
Eluw cbeyo nSyakerro de qmango alang Yanraw nii betaq Wuhwonsyan Cingcyen ka eluw lmiqu, tgkingal eluw pslutuc nii ge snalu na qnlhanga seediq Tanah Tunux ciida.
Lnlamu bale kndkilan lmiqu, stngayan qhuni dara hini malu ba yahun qmita duri, putin misan ma hani mprbagan ge aguh mkkesa rmigo qmita qhuni dara, qmleqah dheran ma sknexun ga stngayan waso qhuni dara.
== Pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
*《Censu Hwongcinghwa》: Knkawas 2003, pnatis Sincusen Censu Syankwongswo.
*Hlidan na Walis Pawan(郭明吉) daka Bakan Temu(梁秀珍).
[[Snakun:Truku]]
bmcemg9m2frv4xv2xa4hhnlu1207w5r
Yungciitupey
0
1637
53305
53304
2021-03-20T23:44:56Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53304
wikitext
text/x-wiki
= Yungciitupey(永濟義渡碑) =
Ptasan btunux gaga mhiyug brah Cnankung(紫南宮), ida wada bqanan hangan tgtru knsmudal na Neycngpu(內政部)hngkawas 77 da, wada ptasan paru bi dnyagan na sjiqan kraaw yayung Mtudu, kiya ka pusu bi ddaan elug musa alang eseisil. Hngkwasan Kwangsyu(光緒)siida, Seejiq Cawtun Cyenhwacng (草屯簡化成)ni Seryaw Kungsng (貢生)Tungjunghwa(董榮華) …dnii ga mdudug balay phiyug uda niqan ririh kkraagan nii, tduwa pplawa ka Seryawcwang(社寮庄) ni alang Canghwa syen(彰化縣)siida, duri ni mangal bnegay uuda pusu paru mdudul na Ukwangryang(吳光亮) phiyug asu powsa kkraagan, phiyug ptasan btunux endaan nii. Bnatas dha patas nii ga msa “ miyah tuhuy o saw bi tnsapah nanaq, saw bi eyyayung knbbragan dha, uxay pstuq mlutuc ka ptasan btunux, malu hangan o mseupu ddgiyaq ni qqsiya psrdax” msa ka kari, dungus bi sraan ni slhayan laqi hici.
[[Snakun:Truku]]
20bvrmfrhfmofjwlwljpk1yk0m7prfi
Yungkilu
0
1638
101073
53309
2023-10-06T00:47:53Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101073
wikitext
text/x-wiki
Yungkilu(新路部落)
Gaga mniq Pingtung Sucusyang ka alang Yungkilu.
123 sapah ka kneegu na sapah, 363 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 345 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 18 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan88%, Tayal1%, Rukai1%, ni rahuq na o3%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
einvl2h44s20f901klurz4g9xlgvj7u
Yusinu
0
1639
101074
81279
2023-10-06T00:47:54Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101074
wikitext
text/x-wiki
= Yusinu (吉安鄉) =
Nsgan Yusinu o gaga Nsgan Skangki, kmpraan kana dxgal o 62.65 km², (dxgal dgiyaq o 0 km², dxgal pmblxan o 0.68 km²). kmhbragan hiyi o 78,633, sapah o 29,613, seejiq tnpusu 14,299 hiyi, knhbragan hiyi o 18% (Sbnawan, Truku). Nsgan alang o seejiq klmukan ka pusu (hbaraw) balay.
==Nyusan qpahan==
Nsgan Yusinu o niqan 18 alang ni maxal 23.
23 o, Natawran (那荳蘭部落), Pukpuk (簿簿部落), Lidaw (里漏部落), Mabuwakay (南華部落), Cikasuwan (七腳川部落), Isaetipan pahikukian (仁和部落), Isawalian pahikukian (仁安部落), Taracan (達拉贊部落), Citekudan (小台東部落), Cikeliwan (歌柳灣部落), Atonan (阿都南部落), Ciripunan (慶豐部落), Sarad (撒樂部落), Kungkung (大鼓部落), Hacining (干城部落), Fulufuluan (勝安部落), Alang gnaalu (博愛新村部落), Alang mkibuhw (南華部落), Alang kiyumi (福興部落), Alang miyamay (慶豐部落), Buner (宜昌部落), Sirakesay (永安部落), Ciyibangcalay (吉野汎扎萊部落).
== Pusu pnyahan patas(資料來源) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
i98yqg63dasdb0biekhbats6v34rn4z
Yutak
0
1640
101075
90056
2023-10-06T00:49:17Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101075
wikitext
text/x-wiki
Yutak(小錦屏部落)
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka alang Yutak.
52 sapah ka kneegu na sapah, 145 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 83% niqan 120 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 17% niqan 25 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 81%, Bunun 1%, ni rahuq na o 1%.
== Tnhangan alang (部落名稱) ==
Tnhangan alang : alang ciway Cin-ping.
== Pnseanak alang (部落特色) ==
Thuyan alang : yahan tnais sngayan ka alang ciway Cin-ping.
== Nniqan (所在位置) ==
Nniqan alang : Sin-cu-sey Ceyn-s-syang Cing-ping-cun.
== Llbangan (範圍) ==
Klbangan : ga hunac Tey-ta-na sdalih 3km hini, hay-pa o yabi 5、6 kbkuy dxgal Tay-wan.
== Nniqan llingay (地理環境) ==
Llingay ti-ri : 500 dhuq 600m dxgal Tay-wan ka hay-pa.
== Pgkla ppanan rulu (交通資訊) ==
Pgkla ppana rulu : rmgriq rulu.
Tduwa muda kndadax kwo-taw stabuy Cu-rin cyaw-ryo-taw, mlutuc sn-taw 120 musa mquri Ney-wan, hmrinas paru hakaw Ceyn-s do mlutuc elug Cu- 60 seyn, ga brah paru hakaw Cin-ping do mlutuc elug Cu 61 seyn dhuq alang ciway Cin-ping.
== Mlutuc Teyn-c ti-tu (電子地圖連結) ==
Teyn-c ti-tu alang.
== Klgan seejiq alang (部落所屬族群) ==
Klgan seejiq alang.
== Skari kari (使用語言) ==
Skari kari ; kari Taya.
== Snhiyan cung-cyaw (宗教信仰) ==
Snhiyan cung-cyaw : Ci-tu-cyaw、Ten-cu-cyaw、 fu-cyaw.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Pnyahan alang : niqan tnkari saw “alang egu mudu lmiqu” ksun ka kari Tay-ya Ta-he, kndadax bukuy sklawa Tanahtunux siida ka seejiq nii hini, kndudul kndadax alang YU-fung klgan alang miyah thjing hini ka seejiq Kwan-cyun.
== Pgkla rgrigaw kwan-kwang (旅遊觀光資訊) ==
Kklaan rgrigan : pusu tatac.Pyasan tgciway (03)5841633. Sin-cu-sey ceyn-s-syang Cin-ping-cun maxal rin 68sbgan. qhjing ciway Cin-ping. ssaan rgrigan.hakaw Cin-ping.
Kana knrbagan hakaw o 120m, 12m ka knlaban, malu sdowriq bi qtaan ka hakaw, snalu kingal saw mdka mquru xiluy ka hakaw, ida thuyan bi ka qnabil, rsuhan o niqan 144 ka rnsuhan quri uuqun、plkusan、nniqan dnii ka gaya seejiq hini. Ida hini ka niqan bi endaan rudan sbiyaw seejiq Tay-ya. Hwang-cin-tung ni tglaq hwang-cin. Mlutuc sklawa Tanah-tunux siida, seejiq Tanah-tunux o Siyahan dha niqan king hagay ka alang hini, tduwa prana, kika asi kari bling, dhuq sayang yahan rmigaw miyah qmita sun saw 《Ceyn-s fung-cin-hwa》2003, Sin-cu-sey Ceyn-s-syang kung-swo ka pnatas)
== Qtaan bnatas 參考資料 ==
https://web.archive.org/web/20050313204424/http://far.hchg.gov.tw/jinping/index.asp 地名檢索系統https://web.archive.org/web/20080201102026/http://gissrv4.sinica.edu.tw/search/
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ksvvl6gum4ebm6audjd2ll2fep3fm1g
Yuwhbun raka
0
1641
101076
95129
2023-10-06T00:49:18Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101076
wikitext
text/x-wiki
= Yuwhbun raka(優霞雲部落) =
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang Yuwhbun raka.
43 sapah ka kneegu na sapah, 117 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 105 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 10% niqan 12 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal86%, Amis2%, ni rahuq na o 2%.
== Ngayan alang(部落名稱) ==
'''Alang Yosiyayun【''Yuwhbun raka''】'''
== Snnaaxan alang(部落特色) ==
Yosiyayun, kari Tayal. Dheran Leexan strengan daha ruru.
== Niqun alang(所在位置) ==
Siyayunri Fusingri Tawyensu; Alang pstrengan ruru Cuci daka ruru Mocu. Haypa maha 580-620 m ka Ayus lmiqu.
== Luwan tnalang(部落所屬族群) ==
Tayalcu.
== Srengo kari(使用語言) ==
Pskari Tayalcu, Plmukan.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Yosiyayun, kari Tayal. Dheran leexan strengan 2 ruru. Rudan tnalang yaani wada 2 kbekuy knkawas, pnkdalax Sinyang Tayti alang Zuwen Jnnaysiyang Nanto, mtheruy mneyah luwan Fuku(''Kinhagu'').
== Kklaan ssaan(旅遊觀光資訊) ==
=== Ssaan rmigo (觀光景點) ===
==== Ruru Siyayun、Tgelaq Temu (霞雲溪、鐵木瀑布) ====
==== Ayus Riyosiya / Sanyesiyang puqan Tayal. (流霞谷、山野香泰雅餐廳) ====
==== Duha siyang Ruingci Caysiyaku (彩霞谷露營烤肉區) ====
=== Gyusa pnkraya sqita (重要地標) ===
==== Tawyensenri Siyayun Kuwasiyaw (桃園縣立霞雲國小) ====
== Pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
* Hlidan na Aking Nawi(黃美玉).
[[Snakun:Truku]]
q1v58wyv2ukbh8of1tno8iufawmxoxl
Zambia
0
1642
84963
80169
2021-12-29T10:56:35Z
HongZongYi
54
/* Kari (語言) */
84963
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Zambia.svg|thumb|Flag of Zambia- Kwoci Zambia Konghkwo(尚比亞國旗)|alt=Flag of Zambia|420x420像素]]
= Zambia (尚比亞) =
Gaga kska Meycow ka [[Zambia]], 15 00 S, 30 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 752,618 sq km (hangan na o Tg39)
(knlbanga dxgal o 743,398 sq km, knlbangan qsiya o 9,220 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 15,510,711 hiyi.
Gaga [[Lusaka]] ka pusu alang paru, jiyax 24 idas 10 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Zambia ga wada sugan 31.70% ka dxgal qpahan, 66.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 2% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Edgar Lungu, pnaah hngkawas2015 idas 1 jiyax 25pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Zambia (尚比亞) =
[[Patas bntasan:Coat of arms of Zambia.svg|縮圖|File:Coat of arms of Zambia.svg-Kwo-hwey(國徽)]]
Zambia Konghkwo (Eygo: Republic of Zambia), Cyokoku u splawa dha Canpiya, Taiwan u splawa dha Sangpiya (Kari Ingkoku: Zambia), kiya ka qnlhangan kcka dxral wa mniq Tukcka Ahuyrika. Msqapah qnlhangan Congo Mincu Konghkwo, Tanzania, Malawi, Mozambique, Zimbabwe, Bozana mi Angola. Saka ka sotu dha.
== Ri-s (歷史) ==
=== Cutyawmu: Rikisi Zambia. ===
[[Patas bntasan:Zambia (orthographic projection).svg|縮圖|File:Zambia (orthographic projection).svg-Ida nkiya lnglingay(自然地理位置)]]
2000 kngkawas brah cida, tndxral alang Zambia u tna ini sangay yahan mangal mi psupu sediq nganguc icil. 15 th dhuq saya, sediq rmngaw kari Pantu u prading mtmay Zambia, kiya mi mniq 17 th dhuq 19 th iyax cida ka knhbrawan balay. 19 th
Kngkawas 1888 cida, Ingkoku cmince Saysiar Rots u kndadax bawa Cyocang mangal biyax kmari kwang. Mntna kngkawas, qnlhangan Ingkokuu wada phiyu Tuhunac Rotsiya mi Tudaya Rotsiya (kiya ka Zimbabwe mi Zambia saya). Kngkawas 1924, Tudaya Rotsiya u wada mqlhangan dxral bukung Ingkoku cmin. Kngkawas 1953, wada pspuwan ka Tuhunac Rotsiya mi Tudaya Rotsiya u tuhuy Niyasaran (Malawi saya), msupu phiyu Rotniya mi Niyasaran Ryeynpang (splawa dha Tkcka Ahuyrika Ryeynpang uri). Kngkawas 1962 ka kcka seyngkyo ryeynpang, sediq Ahuyrika ka wada mangal hmrinas dmka ripoing. Bukuy daw, wada muda pnrngawan ka ripoingkay, dmudul Tudaya Rotsiya mlatac ryeynpang, kiya mi meysa biyax knlabang bay dhiya qmlahang dhiya nanaq mincu mi kongmincyeyn. Kngkawas 1963 cida, Tukcka Ahuyrika Ryeynpang u balay bay ptalax. Kngkawas 1964 idas 10 diyax 24, Tudaya Rotsiya u mlatac Ingkoku dukuricu, knpriyux hangan Zambia Konghkwo.
Nhana dukuricu cida, mqraqil hari ka pspngan Zambia. Cida u kcka 4 ssiyaw qnlhangan-Rotsiya, qnlhangan Tuhunac Ahuyrika ka Tuiwil hunac Ahuyrika, kiya mi dxral qhlangan Portugal na Tubarac Ahurika (Mozambique saya) mi nPortugal Tiril Ahuyrika (Angola saya) to bay wisu qlhangan damay tunux kana. Alaw Zambia u dmkoh knkingal qnlhangan tuhunac Ahuyrika na sediq qalux seyji pnsliyan, kiya ka pluban Zambia tuhuy Rotsiya u mttali balay, hiti balay daw alaw so niyi u wada shmuk ka tnuayus ddha qnlhangan. Kiya mi babaw daw, Cyoka Jnmin Konghkwo ka dmayaw smmalu Tan Zam Ppanan Kisya, wada psbalay quri uuda ppanun. Uxay wana kiya, babaw yayung Canpisi na kasupa sweytyeyncan u wada pndungus mttuku bay ddiyun uri.
Zambia u muda mincuhwa seyji, mbiyax bay syakay cngce mi mttuku na kwangcang (krinah bay knou ka dong kwang), mnadas niya qnbliqan u kiya ka wada dmuwi knbeyhing bay Ahuyrika so sklwiun bay ndanan kayhwa sweycun. Kngkawas 2006 idas 9 diyax 28, muda seyngkyo ka soto mi gikay. Idas 10 diyax 2 cida, tu1 beyhing hwakwan ka pkla kari, Riwey Muwanawasa ka lmutuc mangal soto. Knoutang Mincu Undo ka wada mangal gikay 150 hiyi ying na 70 hiyi ying, Ayko Cnseyng u wada mangal 36 hiyi ying, Pskingal Mincu Ryeynmong u wada mangal 26 hiyi ying.
== Cng-c (政治) ==
=== Pusu tyawmu: Seyji Zambia. ===
Zambia u muda pnwaya soto, kngkawas 2011 idas 9 cida, snpeyyah Ayko Cnseyng Mayko Sata u wada niya ini baka ka Knoutang Mincu Undo na Lubiya Panta, wada mangal tu5 pnsdhuwan soto.
Pnwaya murux ying ka kokomin yingkay u knkana bay pa niqan 158 hiyi ying,
kckana 150 hiyi ka pnuda seyngkyo pnhiyu, 8 hiyi ka snkulan soto kiya. Ayko
Cnseyng, Knoutang Mincu Undo mi Pskingal Qnlhangan Pkranatang ka tu3 pusu
bay beyhing tang saya.
Snpeyyah congyang ka smkaul bucyoci bukung musa knkana qnlhangan 9 sng, mangal biyax qmpah qpahun sngcang.
Knbaraw hoing ka knbaraw bay suhwa ciko, mangal qpahun sangsu ancyeyn. Trahuc .
knbaraw hoing u phiyu kawci hoing, ticyu hoing.
== Way-cyaw (外交) ==
Babaw mnhdu phiyu qnlhangan mk5 diyax na kngkawas 1964 idas 10 diyax 29, tuhuy Cyoka Jnmin Konghkwo pwaluk psdhu cyeyncyaw.
== Sing-cng cyu-hwa (行政區劃) ==
=== Pusu tyawmu: Zambia singcng cyuhwa. ===
Knkana qnlhangan u psnakan 9 sng, trahuc sng u phiyu 68 ka keyng.
Juga nniqan knkingal sng Zambia
{| class="wikitable"
|+
!#
!Hangan sng
!Hanga eygo
!Knrbangan
!Knhbrawan
!sediq Sohu
|-
|1
|Congyang sng
|Central
|ZM.CE 94,395
|1,012,257
| Kabuwe
|-
|2
|Dongtay sng
|Copperbelt
|ZM.CO31,328
|2,542,132
| Ndora
|-
|3
|Tunarac sng
|Eastern
|ZM.EA69,106
|1,961,269
|Cipada
|-
|4
|Ruabura sng
|Luapula
|ZM.LP50,567
|991,927
|Mansa
|-
|5
|Rusaka sng
|Lusaka
|ZM.LS21,898
|1,391,329
|Rusaka
|-
|6
|Tudaya sng
|Northern
|ZM.NO147,826
|1,258,696
|Kasama
|-
|7
|Tuiwil daya sng
|North-Western
|M.NW125,827
|583,350
|Soruweyci
|-
|8
|Tuhunac sng
|Southern
|ZM.SO 85,283
|1,212,124
|Riwenstun
|-
|9
|Tuiril sng
|Western
|ZM.WE126,386
|765,088
|Mangku
|-
|10
|Musinka sng
|Muchinga
|ZM.Mu 126,386
|765,088
|Sinsar
|}
== Ti-ri (地理) ==
=== Kcka Zambia Tuiwil daya ka yayung Canpisi. ===
Cyangyu
Qnlhangan kcka dxral ka Zambia, to bay mniq tu1000 m dhuq 1500 m dxral baraw
brnux ka tndxral dha, tubaraw bay u haypa 1774 m, niqan dxral llbu dwiyaq mi dxral lmiqu uri.
Yayung Canpisi ka tubeyhing bay yayung, lmihu smqic ayus qnlhangan tuhunac,
wahini ka niqan bay hnhangan Twelaq Mosiawtuniya (Twelaq Weytoriya).
== Knkkarac (氣候) ==
Knkana qnlhangan u mnknkkarac kntilux sspriq brnux, qnyuxan qsiya kngkawas u 600-1500 hawmi, knkawas idas 10 dhuq kawas idas 4 ka knkkarac qqyuxan.
'''Alang mkbrnux'''
Pusu tyawmu: Bnkuwan bnatas alang mkbrnux Zambia.
Juga Zambia
Wamniq sotu Rusaka ka Pnsdhuwan Dukuricu.
Langu Muweyru
Langu Bangwelu
Mubala
Kasama
Mupika
Cingola
Kitwe
Ndola
Lusaka
Manggu
Mulobeji
Psliyan Kariba
Maramba
== Kari (語言) ==
Kari ddiyun seyhu Cambia ka eygo, eygo uri ka pusu bay srngaw kari sangyey mi kyoiku Cambia. Binaw uxay wana so niyi, rmngaw ka Cambia u hmrinas 70 ka kluwanan kari dha, ana so duma kcka niya u ya bay cida kari icil ka duma.
Niqan 7 kluwan kari tndxral u srngaw balay mi niqan so mntna kari srngaw seyhu.
Niyi trahuc niyi ka 7 kari:
Kari Bemba (Bemba language, mniq Tudaya sng, Ruabura sng mi Dongtay sng
Kari Niangjya (Nyanja language, mniq Tunarac sng mi Rusaka sng).
Kari Tongga (Tonga language, mniq Tuhunac sng).
Kari Loji (Lozi language, mniq Tuiwil sng).
Kari Kaongdo (Kaonde language)
Kari Luwalay (Luvale language).
Kari Longda (Lunda language, mniq Tuiwil daya sng).
Tu7 kluwanan kari niyi pa mniq Zambia u mntna eyga pspuwan ngalan brah balay lxayan kyoiku mi kari duma ngalan seyhu pbtasan patas.
Mniq kngkawas 2000 cida, Zambia u knhbrawan bay sediq rmngaw ka kari u Kari Bemba (Bemba, ya bay 50% ka sediq u ngalan dha tu1 kari uxay daw tu2 kari), thiti ka kari Niangjya (Nyanja, ya bay 37% ka sediq dmuwi), kari Tongga (Tonga, ya bay 15% ka sediq dmuwi) mi kari Loji (kari Lozi u ya bay 11% ka sediq dmuwi).
== Un-hwa (文化) ==
Zambia na bntasan pnskraya bungka ka mskaya qdiraw, mniq splawa qnlhangan mi kcka qnlhangan knkingal alang ssapah u qtan balay kan.
== Jen-ko (人口) ==
=== Pusu tyawmu: Knhbrawan hiyi sediq Zambia. ===
{| class="wikitable"
|+Knhbrawan hiyi sediq rikisi.
!Kngkkawas
!Knhbrawan hiyi
!±%
|-
|1911
|821,536
|<nowiki>+19.8%</nowiki>
|-
|1921
|983,835
| +36.7%
|-
|1931
|1,344,447
| +25.2%
|-
|1946
|1,683,828
| +14.7%
|-
|1951
|1,930,842
| +12.5%
|-
|1956
|2,172,304
| +60.7%
|-
|1963
|3,490,540
| +16.2%
|-
|1969
|4,056,995
| +39.6%
|-
|1980
|5,661,801
| +30.4%
|-
|1990
|7,383,097
| +33.9%
|-
|2000
|9,885,591
|<nowiki>+33.9%</nowiki>
|-
|2010
|13,092,666
| +32.4%
|-
|2015
|16,212,000
|<nowiki>+23.8%</nowiki>
|}
Note: During the occupation by the British, the Black African population was estimated rather than counted.
Pnyahan:Central Statistical Office, Zambia.
Pusu bay pnspuwan knhbrawan sediq Zambia u ya bay 70% pndkanan llutuc rmngaw kari Patu joku. Eygo ka ddiyun kari seyhu, ddiyun bay kari u eygo mi kari Bemba, Kari Niangjya ka kari tndxral.
Pusu balay snhiyan snlhayan dha pa pnrmaxal snhiyan pnsltudan mi Kiristokyo Sediq Ingkoku mi sediq Tuhunac Ahuyrika ka pusu balay cyawmin, ya bay 1 knbkiyan 50 kbkuy hiyi sediq, pusu balay mniq sotu ka Lusaka. Ini khbaraw ka llutuc Asia, pusu balay ka llutuc India.
== Cing-c (經濟) ==
Dmuei 28 kluwanan ka rakaw pnsnakan snrnu qnlhangan niyi canpin cuko, knkingal kulu kluwanan rakaw u rmirih kingal kluwanan canpin.Wa mniq Citwey na kingal beyhing dxral kriyan dong kwang.
Zambia ka tuhunac Sahara alang mkbrnuxhwa cngtu knbeyhing bay qnlhangan, 10 kbkuy knbkiyan hiyi sediq mniq kcka alang mkbrnux. Psdkanun ka ssiyaw knkingal qnlhangan, Zambia u niqan knmalu bay lxanan ssmnalu mi ppanan rulu. Zambia kndadax cbiyaw u dmuwi dong kwang ka pusu bay uruc canyey. Binaw alaw kwoci sucang bbriyan neydang dong kwang u wada mlih mi uka ka tocu niya, wada kndudul mlih ka knriyan dong, kngkawas 1998 u wada mlih dhuq qnbsyaqan 30 kngkawas knllbu balay. Kngkawas 2001 seyhu u muda dong canyey syohwa daw, wada prading mrana ka knriyan dong kwang, malan ka knkawas so niyi u neydang dong, dmudul knrana nngalan dong kwangyey. Mtutuy ka keyjay Zambia. Spuda snpuwan seyhu dha, kngkawas 2008 Zambia jncyu nngalan dha u wada hmrinas 1000 pila Amirika, lhayan mlatac qnlhangan mqrinuc balay qnlhangan.
Tan Zam ppanan kisya ka pwaluk Tanzania sotu cuxan mi haykang Sanrankang, kiya mi Zambia kcka alang mkbrnux Kapirimuposi na kingal ppanan rulu kisya, elu kisya niyi u pnhyuwan kngkawas 1970 dhuq kngkawas 1975. Ppanan elu rulu kisya niyi u dnyawan smmalu seyhu Cyoka Jnmin Konghkwo, dmayaw dongkwang snpeyyah kcka dxral Zambia cukoseyng u ana ini uda Rotsiya (Zimbabwe saya), Mozambique mi Tuhunac Ahuyrika, Angola. Tan Cam ppanan rulu kisya pa knbeyhing bay dnyawan Cyoka Jnmin Konghkwo beytaq saya dmayaw qnlhangan icil uri. Nongyey cancu u knkana sediq qnlhangan sngcan mawo na ya bay 20%. Lhngay ka pusu balay cuko mi uuqun pnwalang. Niqan balay rrihan niya ka nongyey, knkana qnlhangan dxral malu stabun u yabay wana 20% ka wada ttakan qpahan. Qqpahan phpah ka kcka pnkrana nongyey ini biyaw mrana niya burah canyey.
Zambia u mnniq kngkawas 2014 brah cida u wada ngalan knlbu bay mtrawah qnlhangan, kiya mi uxay kayhwacong qnlhangan. Kiya u mniq kngkawas 2014 na sediq knrana csu kcka pawkaw, Zambia na sediq knrana csu wada dhuq kcka snpngan da, kiya ka niyi u wisu ptura Zambia u wada knrana kingal kayhwacong qnhlangan.
== Cu-yeyn (資源) ==
Keyjay Zambia kndadax cbiyaw u ida dong kwangyey ka lxawan niya. Alaw ini ttuku ka tocu, mhnuk ka neydang dong mi syohwa ka ini kklayi kiya ka wada mlih ka knriyan dong, babaw 30 kngkawas ka kngkawas 1988 daw, knriyan dong Zambia u wada mlih msngari 228,000 kongtun balay da. Kngkawas 2002 cida, babaw niqan syohwa ka qpahan niyi daw, wada kasi qdhuq 337,000 kongtun ka knrana niya dong. Qnlangan dong scang u wada kmalu mrana dhuq so niyi, kiya mi knrana kana ka sntkuwan pila mi nngalan wayhuy ka dndulan niya.
Kngkawas 2003 cida, uxay xiluy cuko u wada mrana 25%, kiya ka nngalan knkana cuko 38%, brah han u 35% han. Seyhu Zambia so niyi u ida mquri kwoci cuyeyn kojyo muway pnsdhuwan patass nrwanan, so malu miying nyey mi yo kwangwu. Sntangan dsediq u so malu rmirih dong ka nyey, so musa knbeyhing bay xxiluy cuko Zambia ka hniwan niya. Kngkawas 2009 cida, wadaq ddulan qnlangan keyjay ini pndungus na knbeyhing bay pnspngan dha ka Zambia.
== Rmiwaw (旅遊) ==
Ppwela rmiwaw kcka rmiwaw ka quri kcka dmudul rmiwaw wiki: Zambia.
Wa mniq ayus Zambia mi Zimbabwe ka Mosiawtuniya twelaq
Rriwaw cuyeyn Zambia ka pusu knkana:
Qnlangan mk7 sklwiun qtan uri ka Mosiawtuniya tulaq (Weytoriya twilaq); Kahuay qnhlangan pnlaxan ccamac kongyeyn; tuhunac yayung Zambisi nniqan mndungus qtanlnlingay; tuhunac Ruankwa qnlangan pnlaxan ccamac kongyeyn.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [http://www.cia.gov/ CIA]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
[[Snakun:Truku]]
4sbt5gxmq81rbnmxuadkg31kzbmbfjq
Zayazayan
0
1643
101077
53332
2023-10-06T00:49:20Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101077
wikitext
text/x-wiki
Zayazayan(玉泉部落)
Gaga mniq Pingtung Macyasyang ka alang Zayazayan.
233 sapah ka kneegu na sapah, 793 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 768 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 25 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Paiwan89%, Rukai3%, Tayal1%, Amis1%, Bunun1%, ni rahuq na o2%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
1g4dqt5lp9qvcwzfrfxgsvecogggt2i
Zihing
0
1644
101078
53339
2023-10-06T00:49:22Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101078
wikitext
text/x-wiki
Zihing(義興部落)
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang Zihing.
76 sapah ka kneegu na sapah, 256 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 242 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 14 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal91%, Amis1%, ni rahuq na o1%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
ih2r82m1uq8r0q6c12gb1p526x4pu85
Zimbabwa
0
1645
84964
79670
2021-12-29T10:57:00Z
HongZongYi
54
/* Pnyahan pnatas (參考資料) */
84964
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Zimbabwe.svg|thumb|Flag of Zimbabwe-Kwo-ci Zimbabwe (辛巴威國旗)|alt=Flag of Zimbabwe|412x412像素]]
= Zimbabwa (辛巴威) =
Gaga kska Meycow ka [[Zimbabwa]], 20 00 S, 30 00 E ka gaga na nniqan.
Kana ka knlbangan na o 390,757 sq km(hangan na o Tg61)
(knlbanga dxgal o 386,847 sq km, knlbangan qsiya o 3,910 sq km).
Kana ka sejiqun o niqan 14,546,961 hiyi.
Gaga [[Harare]] ka pusu alang paru, jiyax 18 idas 4 ka jiyax skrayan klwaan.
Manu ka dxgal Zimbabwa ga wada sugan 42.50% ka dxgal qpahan, 39.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 18% na.
Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Robert Mugabe, pnaah hngkawas1987 idas 12 jiyax 22pnrajing kmlawa klwaan.
cinkhulan sa knita’ sa brbiru’
= Zimbabwe (辛巴威) =
=== Zimbabwe Konghkwo (辛巴威共和國) ===
Zimbabwe Konghkwo (Eygo: Republic of Zimbabwe), splawa dha Zimbabwe, qnlhangan wa mniq tuhunac kcka dxral Ahuyrika, nniqan niya u wa iyax yayung Zambisi mi yayung Popo, tuhunac u lmutuc Tuhunac Ahuyrika, tuiwil mi tuiwil hunac u mslutuc dxral Pocana, tuiril daya u mslutuc dxral Zambia, tunarac mi tunarac daya u mssiyaw dxral Mozambique, ana so uka mslutuc dxral ka Zimbabwe mi Namibia, binaw mksipaw yayung Zambisi ka Namibia, ddha qnlhangan niyi u msdalih 200 m balay mqqita. Zimbabwe u mniq kngkawas 1980 idas 4 diyax 18 dukuricu phiyu qnlhangan, knlbangan tndxral u 39 knbkiyan pinhwang km, keyjay u mqrinuc bay qnlhangan mniq qnlangan uri, knbeyhing bay alang mkbrnux mi sotu ka Harare.
Pnspuwan kluwanan sediq Zimbabwe u snpeyyah phiyu qnlhangan daw wada knpriyux balay, dukuricu cida knkana knhbrawan hiyi sediq u 690 knbkiyan, kcka na u ya bay 30 knbkiyan hiyi (cida u yaba knkana 5.5%) ka sediq bhuway mppqlahang niya, binaw alaw babaw knpriyux dxral cngce daw, kndudul mlih ka knhbrawan hiyi sediq bhuway saya, wada msngari ini kpiya knbkiyan hiyi da, kiya mi wada mniq Oco mi Amirika cngway cyuryo mi knhbrawan ka wada thdil qlhangan icil. Alaw knhbaraw ka pntingan laqi sediq qalux, mrana dhuq 1443 knbkiyan hiyi ka sediq knhbrawan Zimbabwe (kngkawas 2018), sediq qalux u wada hmrinas knkana knhbrawan na 99%, pusu bay u niqan Sawna joku (79% knhbrawan) mi Ntpeylay (17% knhbrawan) ddha beyhing minjoku.
Zimbabwe pa niqan 16 kluwanan kari ka ddiyun seyhu, kcka u dmuwi kari eygo ka knhbaraw bay sediq dmuwi, kiya mi duma pusu bay kari u niqan kari Sawna mi Tudaya Ntpeylay.
Hangan pnrdingan Zimbabwe pa Rotsia qnlhangan sediq bhuway ka qmlahang, hangan niyi u snpeyyah rmirih Ingkoku mniq nniqan hini phiyu dxral qlhangan na Saysiar Rocu, mtmay 20 th daw spuda Ian Smis dmudul, smruwa dnyawan Tuhunac Ahuyrika cngcweyn, prading ini khbaraw sediq bhuway qmlahang, kiya mi knciyuk kyosangto yocituy ka mangal hangal. Rotsiya u alaw mndungus bay ka knkkarac, cida u knou bay ka qqiya pnyahan u pnhuma pnwalang ka pusu niya, nojyo sediq bhuway pa alaw so niyi kiya ka mblayaq balay, qnlhangan dha u niqan knmalu bay hangan ‘Brunguy Pang Ahuyrika’, kiya u phiyu mntna bay Oco ka sotu dha Harare, hangan pnrdingan u Soarcpori, kiya ka Rocu mniq kngkawas 1890 cida pnhiyu mawyi cisan alang mkbrnux, kiya u tukcka Ahuyrika knbeyhing bay alang mkbrnux uri. Babaw kngkawas 1980 daw wada spoxan ka qnlhangan sediq bhuway, mtmay jidayi Zimbabwe, binaw keyjay dah u snturung beyhing bay tonghwo pngcang ka cida, wada mlih knkana ka ddiyun mi ini ttuku uuqun kana sediq qnlhangan, uuqun Zimbabwe saya pa pusu bay u sntama cingko qnlhangan icil, kiya mi Tuhunac Ahuyrika ka pndungus wayraw, quri so qnlhangan dha putting hiti 20 th beytaq cida snturung mqraqil keyjay, alaw qnrqilan keyjay uri, Zimbabwe u wada dha htranan smmalu ka pila Zimbabwe, knpriyux dmuwi pila Amirika, qnita seyhu dha u yahan qmlahang qnlhangan icil ka pusu balay lmutuc sqrinuc Zimbabwe.
== Ri-s (歷史) ==
=== Pusu tyawmu: [[:zh:津巴布韦历史|Rikisi Zimbabwe.]] ===
=== Wenmin na tuhunac Ahuyrika (南部非洲的文明) ===
Zimbabwe u pusu balay pnyahan wenmin tuhunac Ahuyrika, mniq jidayi kcka th, Zimbabwe hini u mnniqan pnhiyu wenming dsediq Sona (Shona, mnkingal cida Pantu joku), kiya mi hmiti ou bay tuqar bungka, kcka niya pa niqan ka spruwan balay sunca Beyhing Zimbabwe Alang Mkbrnux Cbiyaw (kiya ka pnyahan hangan Zimbabawe uri), alang mkbrnux niyi ka sotu Mahung Qbuway Wangkwo spuda kndadax mkngahu ucilung India Islamkyo sangtuy mawyi, mniq 11 th cida kndudul mbiyax, dmuwi king, rupun dapa ngucun mi dong kwang qqiya snpruwan balay pnyahan tndxral, ppriyux snpeyyah dxral nniqan Posuwan na qqqiya wewaliq mi rrusuq, 15 th cida, wada mknbeyhing bay qnlhangan tuhunac Ahuyrika.
Sona wenming mbiyax bay u mniq 19 th cida daw wada kndudul mqhdu da, kngkawas 1837 cida, sediq Sona u wada yahan knrmux qmlahang sediq Ndbele (Ndebele) mncida Curu joku, kiya mi snpeyyah Ingkoku mi tuhunac na sediq Poar (sediq Tuhunac Ahuyrika llutuc Netherlan) prading kndudul thdiq mkan dxral nniqan hini.
=== Jidayi qnlhangan Ingkoku (kngkawas 1888 dhuq kngkawas 1965) 英國殖民地時期 (1888年-1965年) ===
Kngkawas 1888 cida, Ta Ingtikwo mpqlahang Saysiar Rocu snpeyyah bawa Ndbeyle kwowang mangal biyax kmari kwang tndxral dha, bukuy daw mniq kngkawas 1889 rmirih mnIngkoku tuhunac Ahuyrika kojyo mangal biyax tndxral hini, kiya mi mniq kngkawas 1895 cida u balay bay mndungus phiyu cmin qnlhangan ‘Rotsiya’, hangan niyi u spuda hangan Rocu muway hangan. Kngkawas 1896 dhuq kngkawas 1897 daw, sediq Sona mi sediq Ndbeyle u prading mccbu knciyuk cmin tongcu Ingkoku, pspuruq tumntxan ptalax mccbu Zimbabwe, ya bay niqan 450 hiyi sediq bhuway ka wada phqilan.
=== Saya (Babaw kngkawas 1980-) 現況 (1980年- ) ===
Kwaocng Zimbabwe u kndadax dukuricu daw knpriyux dhuq bawa sediq qalux, binaw Mukapi u spuda biyax snramus umluk dxral llutuc Oco sediq bhuway. 20 th puting hiti, ini pndungus ka keyjay, ou bay ddiyun kndusan u ini ttuku.
Kngkawas 2000 prading, seyhu Zimbabwe spuda dnuwi dxral sediq bhuway u kndadax cmin jidayi, alaw snpeyyah dha bawa Sediq Tnpusu sediq qalux mangal ka dxral, kiya ka muda snburah waya dxral, pkixan mangal ka kana dxral dnuwi sediq bhuway. Sokiya u knhbrawan bay mpqpah dxral qnpahan sediq bhuway kcka qnlhangan u wada mlatac qnlhangan icil, wada mlih ou bay ka uuqun pnhuma pnwalang, wada mrrudu ka quri keyjay uri.
Kngkawas 2002 cida, Mukapi u tumn4 mangal lmutuc soto. Hantay tang mi pnssliyan rawkong dmudul mdu qmpah mi knciyuk, yawqyu cida mnqmlahang 22 kngkawas Mukapi knllu malix msangay, kiya mi seyhu u spuda heytay mi keysacu butay muruc dhiya. Pnsliyan pila kwoci cicin (IMF) pusu ka qnlhangan caycweyn dmuwi pila dmayaw, hmili Mukapi cngcwey ini sparu qmita biyax sediq mi seykyo soto cida u mqbling, skkingal hmtur keykaku ddmayaw. Kiya mi Ta Ingkoku kwosyey ka mniq kngkawas 2002 cida pkla kari mquri Zimbabwe psangay 1 kngkawas pnchuwan, Zimbabwe ka ini kbsiyaq daw dhiya nanaq ka ptalax kndadax syeyhuy kiya muda cmiyu dhiya.
Alaw qnbsyaqan balay psaking qnlhangan nganguc, ini sruwa muda uuda pkdhu keyjay ka seyhu uri, kiya ka wada msangay dmayaw quri keyjay Zimbabwe ka IMF, kiya u seyhu qnlhangan dha u spuda kari bay smnalu dha pila muda pttuku mbanah keyjay dha, kiya u wada krinah knbeyhing bay tonghwo pongcang mi knmlih ka neydang pila. Seyhu Zimbabwe ka muda pkla kngkawas 2007 idas 11 na tongcangryu, wada dhuq 26,000% knou, kiya u balay bay smpuwan u ya bay krinah knou. Alaw wada hmrinas 80% knou ka uka qqpahun, knhbrawan bay sediq u alaw iyux sntuku pila wada pkyuxan qduriq qnlhangan ssiyaw.
Kngkawas 2008 knbeyhing seyngkyo cida, knbeyhing bay hantay tang Mincu Kayke Undo Tang (MDC) na Cwancirayi tumn1 meytaq hyo u mabang mrana mbiyax Makapi, binaw ini dhuq dmka ka hyo Cwacirayi, so kiya idas 6 diyax 27 dungan u muda tumn2 seykyo Dungan, alaw Cwancirayi u muda smtali seykyo kiya ka wada pkixan malix seykyo, hiti balay daw Mukapi ka wada mbiyax da.
Kingal uri u keyjay kcka qnhlangan u ini ktutuy. Kngkawas 2008 idas 2, tonghwo pongcang ryu dhuq 165,000%; kngkawas 2008 idas 6, tonghwo pongcang ryu dhuq 200,000%, yanghang qnlhangan u mniq kngkawas 2008 idas 7 diyax 21 smmalu knkrayan 1 oku klabuy pila Zimbabwe. Zimbabwe u kndadax kngkawas 2008 idas 8 diyax 1 prading knpriyux pnwaya ka pila dha, 100 oku smudal pila Zimbabwe weyweyn u ririh 1 burah pila Zimbabwe. Kngkawas 2009 idas 1 burah kari pklaun, Zimbabwe u mpniq nduray niyi muda prading dmuwi knkana qnlangan knbeyhing bay burah pila klabuy, burah pila klabuy niyi pa hmrinas oku, kiya ka knkana 10 co, 20 co, 50 co pila Zimbabwe 4 kluwanan.
Mniq kngkawas 2009 idas 4 diyax 12 cida, seyhu qnhlangan dha u krinah pkla kari alaw wada uka brahan psbalay rrihan pila dha nanaq, kiya ka muda psngayun 1 kngkawas ka pila qnlhangan dha.
Kngkawas 2013 idas 8 knbeyhing seyngkyo cida, qmlahang 33 kngkawas ka Makapi soto u spuda mqbling uuda seyngkyo, wada na ini baka ka bukung hantaypay Cwancirayi, lmutuc mangal soto, kiya ka knbsyaqan bay mbukung qnlhangan knkana Ahuyrika.
Kngkawas 2015 idas 6 cida, wada pkla kari malix dmuwi pila qnlhangan dha nanaq ka seyhu, kiya mi dmuwi pila Amirika. Sediq qnlhangan u so ka wa skuwan ginghang ka pila uxay daw dnuwi dha pila Zimbabwe u, malu dha spuda Zimbabwe pnsrmalan ginghang spriyux pila Amirika, huyryu u 35,000,000,000,000,000 (3.5 cing) pila Zimbabwe spriyux 1 pila Amirika. Knkana pila snkuwan ginghang pa hmrinas 1750 co niya u, spuda 350 co pila Zimbabwe spriyux 1 pila Amirika, ini khrinas 1750 co ka quri pila Zimbabwe duma daw, kasi spriyux 5 pila Amirika kana. Saya, kana mbbari u qulung dmuwi pila qnhlangan ssiyaw mi beyhing qnlhangan muda dmuwi, kiya ka knkana: Tuhunac Ahuyrika rante, Pocana pula, India lubi, pila Oco, pila Nihong, pila Cyokoku, pila Awco, Ingpang Ingkoku kiya mi pila Amirika.
Kngkawas 2015 idas 12 diyax 21 cida, spuda mntuhuy Cyokoku Jnmin Ginghang mnuda psdhu patas, Zimbabwe u mnniq kngkawas 2016 pnrdingan prading, ngalan dha mntna pila Amirika ddiyun kcka qnlhangan ka pila Cyokoku uri, so niyi ka tnbrnahan dha unhuway cyokoku ririh so wada ini ngali ya bay 4000 knbkiyan pila Amirika dhuq diyax saking dha cyokoku.
Kngkawas 2016 idas 12 diyax 17, Mukapi mniq cucngtang Zimbabwe Ahuyrika Minjoku Ryeynmong- Aykwo Cnseyng (ZANU-PF) na muda pprngaw pnrngawan tang dha cida, wada psaun hangan muda seykyo soto ka kngkawas 2018 dungan, psramal muda pnsung tu1 knkana qnlangan ‘Kbkuy Kngkawas Soto’.
Kngkawas 2017 Zimbabwe cngpyeyn, heytay ka smrading cngpyeyn, idas 11 diyax 19, cucngtang Zimbabwe Ahuyrika Minjoku Ryeynmong-Aykwo Cnseyng (ZANU-PF) pa, wada muda ptlaxun qpahan tangcusi mi tu1 suki ka Mukapi. Diyax 21 cida daw wada malax qpahun niya ka Mukapi.
Kngkawas 2019 idas 9 diyax 6, alaw mnarux mi mniq byoing kcka Singapore mrdang ka Ropo Mukapi, kngkawas niya kndusan u 95 kngkawas.
== Ti-ri (地理) ==
[[Patas bntasan:Victoriafälle.jpg|縮圖|Wa mnniq tnuayus Zimbabwe mi Zambia ka Twelaq Weytoriya u wada mangal hangan qnlangan ida nkiya jaysang hniti.]]
=== Pusu tyawmu: [[:zh:津巴布韦地理|Lnlingay nniqan Zimbabwe.]] ===
Knrbangan tndxral Zimbabwe u 39 knbkiyan sngari pinghwang km, wa mniq tunarac hunac Ahuyrika, kiya ka 1 kcka dxral qnlhangan. Zimbabwe pa tunarac u msdalih Mozambique, tuhunac u lmutuc Tuhunac Ahuyrika, tuiwil mi tuiril daya u tuhuy Pocana mi Zambia mssqapah.
Zimbabwe u to bay dxral nniqan tubaraw brnux hniwan lnlingay, pdkanan u haypa 1000 m sngari. Hniwan lnlingay u psnakan ka dxral tubaraw siba, tukcka siba mi tullbu siba 3 kluwanan. Tunarac Zimbabwe ka dwiyaq Iniyangkani u hayipa 2,592 m, kiya ka knbaraw bay knkana qnlhangan. Pusu balay yayung u niqan yayung Zambisi mi yayung Rinpopo, psnakan tnuayus na msupu ssiyaw qnlhangan Zambia mi Tuhunac Ahuyrika. Tulaq Weytoriya, yayung Zambisi, tudaya yayung Zambisi na Karipa ssliyan qsiya mi beyhing pa hhtur qsiya hntra pssliyan qsiya wada smluwan
Langu Karipa pnsupu mqiri wada mtnuayus tudaya Zimbabwe, mssiyaw Zambia. Tunarac tnuayus u knkana qnlhangan Zimbabwe u mntuhuy Mozambique mssdalih,
tuiril hunac uka Pocana, tuhunac u niqan duma dxral nniqan u msqapah Tuhunac Ahuyrika, kiya u yayung Rinpopo ka ngalan tnuayus.
Knkkarac Zimbabwe u knkkarac mntilux sspriq brnux, pndkanan kngkawas u sesu
22°, idas 10 cida ka mtilux balay, dhuq 32°, idas 7 cida ka mtltu balay, ya bay 13° dhuq 17°.
== Jen-ko (人口) ==
[[Patas bntasan:Zi-map-zh.png|縮圖|Juga lnlingay dxral Zimbabwe.]]
Knhbrawan hiyi sediq Zimbabwe pa ya bay 16,743,000 hiyi (kngkawas 2018 idas 10 snpuwan kucicu), kcka u knkana 98% knhbrawan ka sediq qalux, aynoko mi llutuc sediq Asia u knkana 1% knhbrawan, sediq bhuway u ini dhuq 1% knhbrawan. Mniq llutuc kcka sediq qalux pusu na balay ka sediq Sona (sediq Sona, knkana knhbrawan 82% hiyi), hiti na daw sediq Ndebele (Ndebele, knkana knhbrawan sediq 14% hiyi).
Eygo ka kari ddiyun seyhu, kiya u mtuhuy kari Sona mi kari Ndebele ngalan pusu balay ddiyun kari.
Knkana sediq Zimbabwe u to bay smluhay snhiyan Kiristokyo mi snhiyan mincyeyn congcyaw, quri so snhiyan Islam mi duma snhiyan u, ini dhuq 1% knkana knhbrawan hiyi sediq qnhlangan.
== Pusu balay alang mkbrnux (重要城鎮) ==
* Kariba (Kariba)
* Harare (Harare) – Sotu
* Gweru (Gweru)
* Bulawayo (Bulawayo)
* Cweysawane (Zvishavane)
* [[Patas bntasan:Students of St George's College, Harare.jpg|縮圖|Sng Cyocu tubeyhing pyasan.]]Zimbabawe alang mkbrnux (Zimbabwe)
== Cing-ci (經濟) ==
Spuda Amirika Congyang Cingpawcyu pnkala patas na qnlangan quri so saya, Zimbabwe sediq qnlhangan sngcan congcu u wa mniq puting hiti balay.
Zimbabwe mniq 21 th pnrdingan u prading muda mqraqil bay tonghwo pongcang, spuda kngkawas 2008 idas 7 ka snpuwan seyhu, tonghwo pongcang ryu dhuq 231,000,000%. Ngalan Zimbabwe soto cida ka Mukapi u, tmiyu qnlangan tuiril wada trawah qnhlangan mquri Zimbabwe muda knkana hmtur dmayaw pkbarux pila, mi hmtur Zimbabwe mniq tuiwil na snkuwan pila mi ccan na pcahu keyjay, kiya mi quri so niyi ka pusu bay wada pqraqil keyjay dha. Kiya mi hantay Mukapi niya u qnita dha Mukapi ka dmudul quri knpriyux dxral (pkiyux mari tndxral nojyo sediq bhuway), seyhu u ini dhuq qmlahang neydang bnari, kiya mi ryosing mnarux Aycu uri, kiya ka Pusu balay wada mqraqil keyjay, kiya u wisu snturung dukuricu dhuq saya quri knbeyhing bay qnrqilan jntaw cuyi ka Zimbabwe saya.
Kngkawas 2015 idas 6, seyhu Zimbabwe u balay bay pkla kari malix pila Zimbabwe, kana sediq qnhlangan u malu spuda pnslmalan ginghang Zimbabwe spriyux ka pila dnuwi dha pila Zimbabwe, spuda 35,000,000,000,000,000 (3.5 cing) pila Zimbabwe spriyux 1 pila Amiraka na huyryu muda ppriyux pila Amirika.
== Ttgsa (教育) ==
[[Patas bntasan:Literacy map2014.png|縮圖|Kngkawas 2014 cida pa rrudan sediq Zimbabwe u kiya ka niqan bay knkla dha qmita patas knkana Ahuyrika.]]
Kndadax dukuricu prading, seyhu u dmuwi knou bay hbangan quri kyoiku ka Zimbabwe, kiya ka niqan knbeyhing balay knkla mita patan ryu knkana rudan sediq Ahuyrika. Mniq kngkawas 2013 cida dhuq 90.70%, wada mlih tikuh kngkawas 2010 na 92%.
== Un-hwa (文化) ==
Pusu balay diyax smsung mi diyax sngayan Zimbabwe u kiya ka knkana: Smsung burah kngkawas (Idas 1 diyax 1) Diyax smsung dmbbiyax (Idas 2 diyax 21), Diyax smsung tntuyan kndadax hnqilan Yesu, Diyax Smsung Dukuricu (Idas 4 diyax 18), Diyax Rawtongcyey (Idas 5 diyax 1), Diyax Ahuyrika (Idas 5 diyax 25), Diyax Ingsyong (Idas 8 diyax 11) Smsung Phiyu Heytay (Idas 8 diyax 12), Diyax Msupu Lnglungan ka Qnlhangan (Idas 12 diyax 22), Diyax Smsung Mqaras Pntingan Yesu (Idas 12 diyax 25-26).
[[Patas bntasan:Shona witch doctor (Zimbabwe).jpg|縮圖|Zimabwe na msapuh sediq Sona mssdalih nniqan Alang Mkbrnux Cbiyaw Beyhing Zimbabwe.]]
Kngkawas 1980 cida, dqridin Zimbabawe cyukuncyotuy kngkawas 1980 rbawan Orimpiko undokay mangal king pay, mtur boru ka kcka qnhlangan Zimbabwe knryosing na undo uri. Ana so knrancyo mi pancyo u sqrasun dha balay uri, binaw Pusu bay pnsltudan ryosing mniq kcka nniqan sediq bhuway. Zimbabwe u mnniq kcka Orimpiko undokay mangal 8 snadu, kiya ka psnakan kngkawas 1980 u Mosuko Orimpiko undokay bnkuwan ‘Rusang Cyuhuncyo’ u mangal 1 king pay; kngkawas 2004 cida Yatyeyn Orimpiko undokay u mangal king, ging, dong pnkingal snadu; kngkawas 2008 cida Peycing Orimpiko undokay u mangal 1 king 3 ging. Tndhun bay rmngaw u, Yatyeyn mi Peycing Orimpiko undokay u wada mangal 7 snadu pa to bay qridin sediq bhuway undoing Kotis Kowencwey taxa hiyi mniq bnkuwan pnsung tmapaq qsiya niya mnangal kana.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [http://www.cia.gov/ CIA]
* [http://www.mofa.gov.tw/default.html 外交部]
*Tnhjil kari seejiq Watan Diro(瓦旦 吉洛) mtabug.
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
[[Snakun:Truku]]
etv4qeodbxe157qo4un28wgfnjv9t1f
Idas
0
1646
85968
53346
2022-02-22T23:38:12Z
Kwamikagami
944
已將重新導向目標從[[Idas]]改成[[Idass]]
85968
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[idass]]
b1k15g0ucwf579g5qq32llitm9tc97h
Adas
0
1648
53353
53352
2021-03-20T23:45:10Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53352
wikitext
text/x-wiki
= Adas (帶) =
Adas ku kingal blbul musa sapah pyasan
我帶這香蕉去上學
[[Snakun:Truku]]
5esqpm3q0y0ku9oj19jamx2d18e9c3u
Alang kiyokay
0
1649
95765
95764
2023-04-08T12:21:52Z
Rabe Neyung
1483
/* alang kiyokay (天主堂部落) */
95765
wikitext
text/x-wiki
== [[Alang]] kiyokay (天主堂部落) ==
Alang Kiyokay de alang na Seediq Tgdaya. Ngayan na seediq de“Loyan” kesun daha. Ani si ngayan dheran ka kiya, uxe ngayan alang. Alang kiyokay nii ga tloung kesun Jinaysiyan Nanfuncun hini, kndalax Tai 19 sien hiya mosa Jinaysiyan de tgkingal alang Seediq ma daling bale Hori hiya. Bale ba pnheyu yaani knkawas 1956 ciida, menaq kesun Ka sinhu meyax gmarang kari kiristo hini, heya ka snalu kiyokay nii. Kiya ka skkingal theruy hini duma ka seediq pneyah alang Sipo ma alang Tongan hiya di, ki kesun daha“alang kiyokay” ka alang nii di.
Ka sinhu ni wada meyah psutotuy lnlungan seediq moda smluhe ndaan Tensukiyo. Smkuxun smnegul kari na Ka sinhu ka seediq hini, ki ka smmalu kingal kiyokay tgkingal tloung Jinaysiyan hini duri.
Niqan kingan Seediq Mwanan hiya, ma Awi Pihu ka ngayan na. wada smuruwa slhayan na ma, wada na biqun kiyokai Tensukiyo ka dheran na Loyan hiya. Anu smkuhul riyung smluhe ndaan kiyokay ka lnlugan na. Ado so niqan tlongan na kiyokay de. Ma maha malu saan daha smluhe mesa ka lnlungan na. ki wada paru bale lnlungan na ka Awi Pihu nii.
Alang kiyokay nii, niqan ka toma na hiya“alang toma kiyokay”kesun daha, siyo na hiya de alang tgebin kesun daha, ado egu tgebin hiya daha cbeyo. Cubeyo seediq ni we, ado so mosa theruy icin, msudadan de msuupu hari, ma sdaaling hari ka smmalu sapah daha duri, ini sstheya, anu icu daha qmremux pais de uka dadan so pddayo na, ki ini sstheya pstuloun sapah daha. Kiya ka meniq alang kiyokay hiya tnugo so msudadan hari.
Alang kiyokay nii niqan kingan ngayan na“kiyokay bubu Mariya seediq” kesun daha, anu tgukingal nyahan psgarang kari snluhayan, kndalax hini dungan mosa psgaran kari klalang Jinaisyan hini Dungan, kiya ka egu seediq wada mangan kari slhayan ta ka seediq di.
== pnyahan pnataas ==
台灣原住民族歷史語言文化大辭典 http://210.240.125.35/citing/citing_content.asp?id=3695&keyword=%A4%D1%A5D%B0%F3%B3%A1%B8%A8
[[Snakun:Tgdaya]]
dg1078bg3ovyyii8z847v2n81gje2ju
Alang mu dgiyaq(Truku)
0
1650
95750
95747
2023-04-08T12:05:22Z
Harung Miru
1493
/* Alang mu dgiyaq(Truku) */
95750
wikitext
text/x-wiki
= Alang mu dgiyaq(Truku) =
Alang mu gaga dgiyaq. Alang mu gaga siyaw bbaraw yayung. Alang mu,
niqan hbaraw seejiq, niqan egu sapah uri.Malu balay qtaan,malu balay niqan uri.
Alang Seejiq Truku ka Alang mu, kiya ni niqan hbaraw bi Seejiq Truku gaga
mseupu mniq alang hini.Rmngaw ka tama mu rudan“uxay hini ka alang rudan ta
sbiyaw, pnaah ta alang Truku miyah ta thjil alang hini sayang,wada niqan maspac
kmxalan tru hari knkawas ka nniqan ta hini ”mnsa.
Seejiq Alang o mdrumuc balay qmpah kana, yasa niqan bgurah dxgal, kiya ni
hmuma ana manu o miyah bi kana, saw ka Payay dagun, wana ita hini meiyah
payay tbula, basaw, masu, bunga, sari, sqmu, sama, risah, bnuwar, qlupas, apu
rungay, qlahi…. tduwa malu kana ka hru dha,miya bi kana o.
Kiya ni sayang ana
ima miyah kmbaruh dxgal hmuma beluh, tomato, usik empajiq, klgan sama ni
ojiya,brigun dha ni priyuhun dha pila. Saw nii pnaah isil alang seejiq gaga mniq
alang sayang o wada hbaraw balay da.
alang nami gaga priqan ddgiyaq, sbiyaw uxay alang han o bbuyu qhuni
harung kana han, kiya ka sun dha“alang bbuyu qhuni harung”ka alang hini.
Qhuni harung niqan dha klgan , kingal o harung balay, kingal o harung trabus,
qhuni harung balay sun malu bi stahu puniq, qhuni harung trabus o malu bi
phyugun sapah, suxal o prajil thjil hini ka rudan ta sbiyaw , harung trabus ka wada
malu bi phyugan ssapah, yasa mkray bi ka qhuni trabus ini krijil.
Brah alang niqan bbaraw bi yayung, mnsa ka bubu mu rudan“sbiyaw
o musa ku mahu lukus yayung kdjiyax, panun mu brunguy ka lukus rutaq ni
saan mu mahu yayung, nhdu mahu do panun mu brunguy duri ni saan mu
mhidaw nganguc sapah. Nasi rbagan do, musa nami tmapaq qsiya
yayung,musa nami qmraq qsurux ni kmarang ni qbowlung yayung uri, saw
nii malu bi saan ka yayung alang mu dgiyaq. Nasi qmuyux paru do saw bi
uxay hiya da, madas rngsux ni mruciq qsiya, mapa btunux ni qhuni saw bi
muutux dni ktayun na kana ka qnpahan seejiq ni hakaw, saw bi smeisug.”
Alang dgiyaq sayang saan balay rmigaw seejiq pnaah isil alang, yasa
niqan nanaq malu bi gaya ka“seejiq tnpusu Taywan”hini, niqan malu bi
sknxun bgihur ni bgurah balay ka qsiya mahun uri. Sayang gaga ta kmbiyax
smluhay kari ta nanaq ni smluhay endaan rudan ta sbiyaw, saw ka tminun
pala, smalu grig ni uyas Seejiq, niqan balay ririh dha kana. Pusu balay o
malu bi lnglungan kana ka seejiq alang mu dgiyaq.
[[Snakun:Truku]]
fr4aob5g0dvl3wfradtazfaqlgptm5b
Alang mu dwiyaq(Toda)
0
1651
53385
53384
2021-03-20T23:45:16Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53384
wikitext
text/x-wiki
= Alang mu dwiyaq(Toda) =
Alang mu way dwiyaq. alang mu way siyaw bbaraw balay yayung. alang mu,
niqan hbaraw sediq, niqan ou sapah uri.malu balay qtaan,malu balay nniqan uri.
alang Sediq emToda ka alang mu, kiya mi niqan hbaraw bay Sediq emToda
way msuupu mniq alang hini.snru ka tama mu rudan“uxay hini ka alang rudan ta
cbiyaw, pniyah ta alang emToda miyah thdil alang ta hini sayang,wada niqan
maspac kmxalan tru hari knkawas ka nniqan ta hini ”emca
Sediq alang ta mdrumuc balay qmpah kana, yabay niqan burah dxral, kiya
hmuma so ana manu miyah bay kana, saw ka Payay, wana ita huni niqan payay
tbula, basaw, saw bunga, sari, lhngay, sama, ricah, bnuwan, aring, dluloq rungay,
qlahi…. ida malu kana ka hru dha,miyah kana ka nhmaan uri. Kiya sayang ana
ima miyah kmbaruh dxralnami hmuma beluh, tmato, ucik tbula, lnlamu so sama
mi ociya,briyun dha mi pryuhun dha pila. So nii pniyah icil alang sediq way mniq
alang nami sayang u wada hbaraw hari mi bsiyaq hari knkawas da.
alang mu way pcka bay dwiyaq, cbiyaw uxay alang han u bbuyu ni qhuni
harung kana, kiya ka sun dah“alang bbuyu harung qhuni”ka alang hini. qhuni
harung u niqan dha kluwan , kingal u harung balay, kingal u harung trabus, qhuni
harung balay sun malu bay stahu puniq, qhuni harung trabus u malu bay phyuun
sapah, cuxal pradil thdil hini ka rudan sbiyaw u harung trabus ka wada malu bay
phyuwan ssapah, ado mkray ka qhuni trabus ni phyuun sapah u ini kridil uri.
Brah alang mu niqan bbaraw bay yayung, emca ka bubu mu
rudan“cbiyaw musa ku mahu yayung kddiyax, panun mu brunguy ka rutiq
lukus dsun mu mahu yayung, nhdu mahu do panun mu brunguy dungan han
mu phidaw nganguc sapah. nasi rbawan do, musa nami tmapaq qsiya
yayung,musa nami qmraq qcurux,krarang mi bow wlung yayung uri, saw nii
malu bay saan ka yayung alang mu dwiyaq. nasi qmuyux deyhing do saw bay
uxay hiya da, madas rngcux ni mrutiq ka qsiya, mapa btunux mi qhuni saw
hari muutux dmi ktayun na kana ka qnpahan sediq mi hakaw uri da, saw bay
smicu.”
alang dwiyaq sayang saan balay rmiwaw sediq pniyahh icil alang, yabay
niqan nanaq malu day waya ka“sediq tnpusu Taywan”hini, niqan malu so
sknxun bihur mi burah balay qsiya mahun uri. Sayang way ta embiyax
smluhay kari ta nanaq mi smluhay emdaan rudan ta cbiyaw, saw ka tminun
pala, tmsa rri mi uyas Sediq, niqan balay lilix dha kana. Pusu bala lnglungan
kana ka sediq alang dwiyaq.
[[Snakun:Toda]]
mvzyowa87zzdbxpxi5yx9mmh3rgfsc2
Alang tmqsurux
0
1652
53397
53396
2021-03-20T23:45:18Z
Martin Urbanec
1
已匯入 11 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53396
wikitext
text/x-wiki
kingal alang ga siyaw gsilung ,brah na o suyang ni mtasaw bi ka qsiya na ka gsilung ,bukuy o paru dgiyaq ,kiya ni lala balay ka seejiq ga meeniq hiya , yasa msblaiq balay kndsan dha meniq dha hini ,tmpqsurux kska gsilung kana ka qnpahan dha ktjiyax, niqan lala asu ,paru duma ni niqan bilaq ka asu uri, paru asu o musa kska gsilung kiya, bilaq asu do qmraq qsurux bsiyaw hari gsilung kiya,nasi paru asu dga! Musa kska gsilung, qmraq qsurux powsa kaji ni mibil ksji, niqan paru ni niqan qsurux bilaq uri, qnrapan dha qsurux kprgan na ni hjilan na oasw bi kingal seejiq ka thjilan niya ka qsurux uri kiya do mlala balay qnrapan dha ka paru qsurux ni thngayan dha balay kingal asu ka qsurux do miyah sapah da。
[[Snakun:颱風草Rnabaw buhu]]
44cmx711ixb6jnwqjualszt0po79ks9
Arung
0
1653
53404
53403
2021-03-20T23:45:19Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53403
wikitext
text/x-wiki
==arung(穿山甲)==
Musa ku lmiqu ma qmita ku kingal arung, skluy ku bi balay wah!
[[Snakun:Tgdaya]]
66h06lv20y9u7nebl1vfqspb17r9clm
Arung穿山甲
0
1654
53406
53405
2021-03-20T23:45:20Z
Martin Urbanec
1
已匯入 1 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53405
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[arung]]
nkjsu6efqseeiy4el1wui7ypl1n65ig
Banga
0
1656
53418
53417
2021-03-20T23:45:23Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53417
wikitext
text/x-wiki
banga (梅花鹿)
Tmbbanga bi ka Truku.
[[Patas bntasan:Vietnam-Sikahirsch Cervus nippon 0505261.jpg|thumb|banga]]
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
bijhmy60pxye1wct48tte1r5sljq8jf
Batbato’an
0
1659
100341
53450
2023-10-06T00:03:44Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100341
wikitext
text/x-wiki
= Batbato’an(二坪部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Nancawagsyang ka alang batbato’an.
32 sapah ka kneegu na sapah, 81 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 98% niqan 79 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 2% niqan 2 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Saysiyat 93%, Tayal 2%, Paiwan 1%, ni rahuq na o 1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Kari Saysiyat saw Amis o daya ka dungus na.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Miawri nsgan Nancwang alang Penray.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Saysiyat.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Saysiyat ni Tlu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Kari Saysiyat saw Amis o daya ka dungus na.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
mt13ubw5b74enm4pycwt434ziv0zecu
Bayi
0
1660
100343
53456
2023-10-06T00:03:47Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100343
wikitext
text/x-wiki
= Bayi(梅村部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka alang bayi.
30 sapah ka kneegu na sapah, 92 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 90% niqan 83 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 10% niqan 9 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 83%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 3%, Bunun 3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
eawzhaox62jlvc194zcjlqzrlr46bap
Bhniq Truku sbiyaw
0
1661
53490
53489
2021-03-20T23:45:33Z
Martin Urbanec
1
已匯入 33 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53489
wikitext
text/x-wiki
bhniq Truku sbiyaw 太魯閣族傳統弓箭
Brah na niqan puniq ka rudan Truku o pucing, smbrangan ni bhniq ka pusu bi qngqaya djiyun tsamat rudan Truku sbiyaw, ana yaa ini stama bhniq nii ka saying dga, pruun dha lmnglung ka saw nii qngqaya tmsamat rudan Truku sbiyaw, duru ni naa ta bi ddugun bi tmgsa laqi embbiyax saying saw nii ungat bi mndka qngqaya ruda ta sbiyaw.
== pnyahan bhniq 弓箭的來源 ==
Musa ska bi dgiyaq mangal mkray ni bi hmut kmpriyux mreyway ka qhuni, gasil o snyukan waray nuquh, buji na o asi ka endaan muduh pslagu skuy ni embiyax bi btaw niya, snalu skuy buji,seusa dha miying mkray bi qhuni ni embiyax bi brbilun ,gasil na o dmuuy gasil nuqih snuyuk ka sbiyaw balay han, yaasa ungat gasil urat ka siida han, saying do kmgaaw dmuuy hari urat ka saying da. Bhniq sbiyaw ni saying ini pndka ha. bhniq rudan Truku sbiyaw o smpung khnu ka biyax su brbil o smpung saw kiya ka biyax bhniq uri, djiyun laqi o mhnuk hari, jiyun rudan o mkary bi kiya.
== qhuni smluun bhni 製作弓箭材料 ==
=== (1) Pruxul呂宋莢蒾樹 ===
Qhuni nii o hmnru tgtruma kska tnegkalan dgiyaq paah gsilung rnnaw dgiyaq, bi llbu lala bi sida nib aka bi qthran ka sida na, mnlngu bi smluun bhni ka qhuni nii. Hmru kana ddgiyaq dxgal Taywang, kiya o gaga mniq dgiyaq llbu bi tnegkalan gsilung paah dgiyaq ni rnaaw.tai misan do mtucing ka rnabaw na da, rhiq na niqan bling qtaan bitaq gxiyux, emphpah ka srnabaw ni bhgay ka phpah na, rbagan do mghiyi,embanah ka m hiyi na mhada.
=== (2) Kumay烏材柿 ===
Qhuni kumay nii o ga hmru tgbaraw tnegkalan dgiyaq paah gsilung, ma sun kumay rudan Truku o yaasa mqalux ka elug qhuni, saw rnengaw rudan Truku Lowsi Rakaw o qhuni nii ga yaan niqan 2,000hngkawas bitaq 3,000 hngkawas ka knrudan na, kmgaaw hmru tnegkalan dgiyaq paah gsilung ka qhuni nii 中央山脈中高海拔山區林緣,為台灣的莢迷 Qhuni kumay nii ollbu bi ni mgpajiq ka qhuni na,mgrhibung niqan ubal kana ka rnabaw na, hiyi na o mgrhibung niqan ubal uri.7 idas bitaq 8 idas emphpah,paah 10idas kngkawas nii bitaq 2 idas hkawas ka ghiyan na.
=== (3) Axir 七里香 ===
Klaun ta bi qhuni axir, malu phmaun ngalan qnlang, llbuka qhuni na, bi embhgay hari ka rhiq na, bi bhgay ka phpah na ni suyang knux na, iyi na o bi mtumun ni mhada do embanah ka hiyi na da.
smlun bi bhni rudan Truku ka qhuni na,yaasa mkray brbilun.
=== (4) Qtapih 后大石櫟(栲樹) ===
Malu bi ngalan bhni ka qtapih nii, niqan bi knbrbil nani mkray uri, ida bi Wna Taywang niqan qhuni nii.
=== (5) Sndrimun桬木 ===
Bhangan nkari rudan Truku malu ngalan bhniq ka qhuni tapih nii.
== quri bhniq 弓箭 ==
祖先seuxal balay ka rudan Truku sbiyaw o mqngal djimaka smluun dha bhniq, lsug o mangal bnuqir, tngraw ni skuy. Lsug o aga, buji, putus. Musa qrunang dh aka rudan Truku sbiyaw o asi dha saan tluus bi kmeuruy kana ka kgiyig na, saw tgmanu ka qhuni malu ngalan, mnlala ka sqw nii endaan dha qmita do klaun dha balay ka saw manu qhuni ka malu ngalan bhni, kiya o niqan biyax na ka qhuni.saw qsbilaq bi qmita ida nkiya ka Truku o saw bi sklwiun ni pruun bi lmnglung ka kndsaan saw nii.
== pnyahan kari ==
資料來源口述耆老Iyuq Ciyang ,Iyang Taying 2014
華淑君Yung雜誌
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
5vf4o9t7xo343xt075a9x4om58s1l5v
Bitaq
0
1662
53496
53495
2021-03-20T23:45:34Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53495
wikitext
text/x-wiki
= Bitaq(直到) =
Paah ku sbiyaw bitaq ku sayang, ida ku meuyas patas na.
[[Snakun:Truku]]
3qvdzr8ig1snghpuudjv5pkc7mfsop6
Bnarah
0
1663
53502
53501
2021-03-20T23:45:36Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53501
wikitext
text/x-wiki
= Bnarah (大丁黃) =
Bnarah (大丁黃) nii ga qyqaya ssalu bhniq, ida qhuni dgiyaq ka "bnarah" ksun. Sbiyaw han o kuxul bi drisaw alang ka " qhuni branah" nii.
[[Snakun:Toda]]
a5ml87s476lbj4i6qhalx4b674m60b7
Boyak
0
1667
95777
95773
2023-04-08T12:28:29Z
Uyapawan2
1488
/* Boyak (山豬) */
95777
wikitext
text/x-wiki
== Boyak (山豬) ==
[[Patas bntasan:Wildschweinbache mit vier ihrer Frischlinge.JPG|縮圖|File:Wildschweinbache mit vier ihrer Frischlinge.JPG]]
Boyak nii we [[camac]] boro [[Lmiqu|lmiqu,]] mntena ba babuy tnbugan sapap hnyegan na ma mqalux duri, paru de niqan waqic ka balas na, ririh so babuy lmiqu uxe tnbugan seediq.Ani maanu puqul na ka boyak nii, mekan waso ma gamil grgirin; mekan lmlamu hei qhuni saadux mnhrehur dheran ma qbuwe; mekan lexi bbtakan ini pntena klegan; mekan munang ma bicur boyak.
== Dnungusan phuling (追獵之標的) ==
Yami Seediq, mosa lmiqu de boyak nii ka ddngusun miyan mosa phuling, ye ado ka shiyun ma msiyang. Cmcamac klaun rudan miyan ga lmiqu Taiwang hini we yaani sume ka paru bale, ani si ini riyung nteni ka sume ma ini hari kmkeli mangal. Maha knpruwan rqenux ka paru ba bobo na sume nii, ani si asi ka mosa ddgiyaq paru theya niqan rqenux, ini eniq lmiqu daling. Meniq ka boyaq nii dige asi eniq kssiyo lmiqu neepah nami ma egu bale duri, kiya ka ddungusan miyan de mosa lmiqu. Huwa ka so miric, pada, rqebux ma kana so qqbheni paru hari we, ngalun miyan kana ka kiya duri.
== Aangal camac nSeediq (賽德克的狩獵方法) ==
Egu klegan ka aangal miyan camac yami Seediq, cbeyo bale hayan we phlingun miyan ma scebu nami budi, kiya duri we paha miyan tlenga, snuyuk snyukan ware nuqah ka stlenga daha ciida. Bobo na niqan miyan halung, qnawan tlenga ma qapi xiluy de kiya si paru ba dnyagan na mosa miyan lmiqu. Ini pntena ka qqerac miyan camac, qolic ma qbheni. Tlngaun ka camac, uxe duri we phulingun ma scebu halung; qpiyun qapi btunux ma qapi xiluy ka qlqolic; drangun ka qqbeni. Dmoi halung mosa mgcebu rapic ge hndure hari ka kiya di, bale ba we ini nami kesa ptcamac ka cmebu rapic nii yami Seediq.
== Lubuy tabuk (狩獵靈袋) ==
Kana kklegan miyan ptcamac yami Seediq nii we, wano ba tmlenga ka niqan gaya dmoi lubuy tabuk, lubuy tabuk nii ge snais daha benac pada. Utux nbale seediq mosa tmlenga ka lubuy tabuk nii, truma na lubuy tabuk nii we ga daha pqpahan ludux muhing boyak, klabi narac doriq boyaq niqan ubal, ludux narac birac boyak ma puting ngungu boyak niqan ubal.
== Gaya lubuy tabuk (狩獵靈袋的規範) ==
Knkingl seediq mosa lmiqu we niqan lubuy nii kana, niqan naq kari na ka knkingal lubuy nii duri, netun so lubuy mntena pnyahan na de mntena ka kari na kiya, uxe de ini pntena ka kari daha. Mosa lmiqu ma mpaha tgplaale ba tlenga ali ciida de, asi ka psaun bobo ttlngaan ka lubuy nii ma srengo hii ka kari na.
== Pteumal pptasun ==
* https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%B0%E7%81%A3%E9%87%8E%E8%B1%AC
* [https://web.archive.org/web/20120225164726/http://www.zoo.taipei.gov.tw/ 臺北市立动物园]{{zh-hant}}
* 1.0 1.1 動物園資料索引 - 臺灣野豬.臺北動物園保育網,2011-10-28
* snrnuwan Toda Walis、Pawan Nawi、Pering Tado ma Uka Siyac
* Dakis Pawan smnnetur
[[Snakun:Tgdaya]]
igj6nbue6aqzjdh8m62tb7lo4orqr6l
Brihut
0
1669
53581
53580
2021-03-20T23:45:56Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53580
wikitext
text/x-wiki
brihut (松鼠)
tmnunuh ka brihut.
[[Patas bntasan:Hoary-bellied_Squirrel_at_Jayanti,_Duars,_West_Bengal_W_Picture_451.jpg|right|291x291px]]
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
b918dz9x5utxih932778h0anrqfq7qm
Bruling
0
1670
53587
53586
2021-03-20T23:45:57Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53586
wikitext
text/x-wiki
= Bruling(蓪草) =
Ngalan sasaw qcilus qhuni sudu ka pais nii, saw qapan knparu ka wasaw tarux, niqan bi snsbhgay ka hiyi buuc na. Dhuq misan do cipiq msaas ni mbhgay ka mtmphpah niya, mhada do mqqalux ka lhang niya da. Mhru mniq kddgiyaq ni llxal hidaw dxgal. Saw ka tarux qraqil niya o ngalan dha bi mangal smalu sbpatas klgan uri sayang.
Snpual spawda mangal phgaya dha mgaliq ni smniyus qnpahan, saw ka kbusan nhmuk na snalu spyusan tarux qraqil o ssruwan na saw bnbux tbuyan ni kdang ni bunur, psanan sbac surun tunux ni pgmalu utux seejiq knan; ngalan dha smalu bkbiyax hiyi seejiq, manu uri o saangal dha prmaxul sapuh, niqan mssekuy ni psbilaq qnang ni malu shmaan ni pdkla qcilus kntalux sunan, kiya pklmaun na ka narux psnhmaan ni bgihur utux dsejiqun uri .
[[Snakun:Truku]]
7n8oqmyrvg3l4qae1gtyvfey33xz15m
Bubun
0
1671
100353
92560
2023-10-06T00:04:23Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100353
wikitext
text/x-wiki
= Bubun(翠巒部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka alang bubun.
191 sapah ka kneegu na sapah, 499 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 81% niqan 403 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 19% niqan 96 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal76%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq1%, Bunun1%, Amis2%, Hla’alua1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Tgkingal bi bgurah ka kmlawa qmpah klwaan mniq kana nsgan alang Bubun nii.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Nanto nsgan Jnaysyang alang Bubun.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Gaga mniq narac daya yayung Peykangsi ka alang Bubun, mniq babaw saw daya gqiyan hidaw kska dgiyaq Hehwansan hiya, hunac o Sungring, yabi hari hunac 1km o nniqan hnici seejiq sbiyaw qyqaya Yuanmukupopo ka seuxal ha, kika tgdaya bi yayung Peykangsi ka alang Bubun nii.
== Pkkla patas ppanun(交通資訊) ==
Mgrig rulu:
Taypey>Elug klwaan tg3>Cungto ciyawryotaw>Elug127>Taycung Nanto elug kbiyax rulu >Cawtung ciyawriyotaw>Tay63ciya>To2>Elug Cungcgn>Elug Ciyawkwang>Elug yufu>To8>Elug yuping>Tay14>Elug Cungcgn>Elug Cungsan> Elug jnhe>Dhuq.
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Atayal.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Atayal ni Tlu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Cing siida,ruwan dxgal klwaan Mk-jixen, Mk-Bubul, Mk-Tata ni Mokupabo, pusu nniqan dha alang sayang o Bubun, kana nniqun alang o:Alang Mokupopo o mniq daya gqiyan hidaw 1km, alang Mokurihan o mniq sdalih hari daya 1km, alang Mokupabo o mniq hunac 1km, alang Mokupopo o skrayan yayung Peykang ni Bubun, mniq sipaw Bubun, daya sdalih dgiyaq Paykutasan, hunac hraan hidaw o yayung Peykangsi, gqiyan hidaw o yayung Pupuersi, ddgiyaq kana ka kssiyaw, egu bi qdrus, kika asi nniqan hini ka seejiq sbiyaw.
Hngkawas 1912 idas 4, gaga nngalan seejiq nihung kana ka dxgal Mokurihan, sdalih alang Mokupop alang Cuse o mlih ni musa tliing Mukutata, tunux bi mtutul o Sulu.Tapas, mdulun kana seejiq Maripacun musa tmciyuk, egu bi jiyax angal ka tnjiyal kika tuhuy tjiyal seejiq nihung siida, mniq idas 5 jiyax 3 siida hunac Mokutata o, strngan saw yayung Peykang ni yayung Pupuersi gqiyan hidaw hiya supu tjiyal seejiq nihung, kana paqan dha seejiq nihung o mtrul rima seejiq, mangal paru luqih seejiq o dha, bukuy do, kika seejiq nihung o dmurul bi ka meydang mniq seejiq hini, kika pnhyugan dha kingal tunux mniq hiya.(Gaga elug seuxal kika muda alang Bubun hiya).
Mniq minkwo hngkawas 2、3 , musa kmalu kmlawa ka keysacu nihung, kika rnwaqan seejiq Mokutata tnhjil, sndha tnhjil nganguc, kingal o tnhjil musa Mokupapa, kingal o tnhjil musa Mokurihan. Qnbhangan saw tmciyuk Tanax Tunux siida, seejiq nihung o qnuqu dha iyux pusa egu bi mbbiyax alang Mokurihan musa tnjiyal teumal saw tmciyuk Tanax Tunux, kndadax dgiyaq Risan miyah teumal ka seejiq mbbiyax alang dha, pnaah hunac Sungring mtmay alang nii, qnbhangan o wana musa tmsamac, qmpahan o ungac lntulan, sngari na seejiq o wada paqun kana da, kika mlih egu bi seejiq. Kndadax saw qnrquran na knkla seejiq o, mnuda uda nii o mniq minkwo hngkawas 2(hngkawas 1913) idas 8, gaga muda 「angal kana ka puniq Payko ni Maripa, miyah ka empsaping ka siida, sqama kana ka seejiq alang malepa ni seejiq alang makajixen, hmuya mnuda saw euda nii kika miyah mtmay alang ka empsaping nihung siida iyux angal kana ka puniq seejiq, kika anaqih bi kuxul seejiq nalang.
Bukuy Kwanfu ka Taywan do, mniq daya alang Mokubapoce pnhyugan seyhu, tmhangan dha saw Bubun, supu dha alang Mokutata ni alang Mokupopo, sngari seejiq Mokurihan uri. bukuy mnhtu smalu ka elug rising do, kika tnhjil ssiyaw elug hini da, tmhangan dha 「Marikwan」, sngari mniq minkwo hngkawas 83, yasa yahan mrmuxan ka paru gbihur Tawke kika thjil hunac daya alang nniqan seuxal dha alang sbiyaw, tmhanagn 「kungti」ni 「bgurah Bubun」.
== Pgkla patas rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
◎Pusu pnhyugan:
Qmpah kmlawa seejiq sapah Keysacu Bubun.(04)25960040
546 Nsgan Jnay alang Bubun elug Bubun tg23.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Qalang Marikwang'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
MMarikwang-Cweyhwa cwen ka knkan Jinay go alang Tayal bulah bnkuwan pnsuwan singcng cyuyu.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nanto keyng Jinay go Cweyhwa cwen Alang Cweyrwan.
== Knlbangan(範圍) ==
Alang Cweyrwan pa wa mniq dxral tudaya bay Yayung Peykang mksipaw tuiwil, wa mniq ayu pryaxan hidaw tudaya Gokkang, llmiqu tuhunac Songring, nniqan dxral cbiyaw Mkbubul tuhunac ya bay 1 km, kiya ka alang tudaya bay Yayung Peykang.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Mriq rulu:
Tayhoku> Formosa Kwotaw 3 haw> Sweysaryeyn Kwotaw 6 haw> Tay14 seyng>Hari>Paran>Elu Rising seyng> dhuq alang niyi da.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyncu patas pkla nniqan alang.
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Tayal.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Skari kari Tayal, ska kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Kiristo kyo: Cweyrwan Kiristo Cyoro Kyokay,
Cweyrwan Sin Yasu Kyokay.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Ini awah Taiwan cida ka seyhu Nihong nina pa, ya bay 200 kngkawas brah cida, kcka dxral u wana bay Alang MkLihang, Alang MkBubul, MkTatak mi MkBabaw (Spac Alang), Cweyrwan ka pusu niya, tqriyan dwiyaq ka turu dqras alang, ou doras mi so smtali ka dxral, mqriqu ka lnglingay dxral, malu bay muda mcbu mi qmlahang, so kiya u umau hini ka so muda lmutuc lqlaqi ka sediq alang. Kngkawas 1912 idas 4 cida, heytay mi keysacu Tanah Tunux pa wada mangal MkLihang dxral baraw MkLihang, msdalih alang MkBubul na lualang pa msbukuy qmlahang dhuq MkTatak, umau Sulu Tapas ka pusu pngalan kari, dmudul alang Marepa mbiyax bay kmciyuk, wada dha smpusal ini baka lmiwaq ka heytay Tanah Tunux, kiya u idas 5 diyax 3 pa mniq turahuc alang MkTatak mi, pnstrngan Yayung Peykang mi Yayung Bubul na pryaxan hidaw mccbu heytay mi keysacu Tanah Tunux, wada dha phqilun ka sediq Tanah Tunux Congpn bataycyo mi 35 hiyi sediq, 2 hiyi ka mnangal luqah heytay mi keysacu Tanah Tunux, babaw ndan niyi daw, alaw muda mtbasi kndamac wada mnrdang bukung heytay ka Tanah Tunux mi, kiya ka mniq hini muda phiyu pnskraya pnsdhuwan (Kiya ka elu cbiyaw Knai uusa Marikwang).
Kngkawas 1913-1914 iyax cida, alaw smatang malu qlhangan ka alang Tayal ka Tanah Tunux mi, wada dha pkixun thdil ka alang MkTatak, mkdha musa thdil nganguc, duma u wada thdil Mkbabaw, duma u wada thdil MkLihang. Kngkawas 1913 idas 8 cida, “Quri so uuda ngalun smku Tanah Tunux ka puniq Payko mi Marepa” kcka uuda niyi u, smkaun hbaraw heytay ka Tanah Tunux, wada dha sqmaun ka alang MkLihang llutuc Marepa, pusu pnsdringan niya u musa alang lmawa sediq alang muda muway puniq qlhangun Tanah Tunux, kiya mi mbiyax bay kmciyuk ka sediq alang cida.
Miyah qduriq Taiwan hini ka Kokominto seyhu daw, mniq tudaya alang MkBabaw phiyu alang ka seyhu, thnganan dha Cweyrwan, pspuwan dha hini ka alang MkTatak mi MkBabaw, kiya uri ka mtngari na alang MkLihang. Bukuy daw duma sediq alang pa alaw wada mnhdu smmalu ka elu Rising canyey tawru; malu ka ddaun elu dmi, kiya ka kndudul thdil ssiyaw elu da, hangan saya daw “Marikwang”, duma msngari u mniq kngkawas 1994 cida, alaw beyhing bwihur Tawke mi musa thdil tuhunac alang cbiyaw tubaraw nniqan saya,splawa dha “Dxral Qpahun” uxay daw “Burah Cweyrwan”
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
== Qntan patas(參考資料) ==
https://web.archive.org/web/20080312180751/http://jeani.ncpb.gov.tw/a-main-3.htm:<nowiki>http://www.renai.gov.tw/content/index.php?m=1&m1=8&m2=77</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
pfn4kxn4ctfq8vnsjiktenwp2bskw9b
Bukuy gnesan
0
1672
53753
53752
2021-03-20T23:46:10Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53752
wikitext
text/x-wiki
bukuy gnesan 小米豐收過留下的的母珠
意旨:指部不遺棄我
[[Snakun:Tgdaya]]
nya6ro6331dqqx7wn0amgkfj393ogr8
Bunga qhuni
0
1673
53759
53758
2021-03-20T23:46:27Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53758
wikitext
text/x-wiki
= Bunga qhuni =
Bunga qhuni nii we mgqhuni ka bubu na, ini pntena bunga taan ta klaali ge wahil ka bubu na, ani si ini pgqhuni bale duri, mgipuh ini beyo mgerung. Bunga qhuni ppuqun rudan ta cbeyo ge, bunga qhuni bhege, ado mbhege bubu na daka waso na.
Yaani ba knxalan 1970 hari ka ciida, prading mhuma bunga qhuni tanah ka dseediq alang, ado mgtanah hari bubu na daka waso na, kiya kesun bunga qhuni tanah. Ssalu ttbugan babuy, ququq ma rodux nPlmukan mesa, bale ba we ini puqi ita Seediq ka bunga qhuni tanah nii. So nii ka pphuma ta pnhgalang ita Seediq, mbahang maanu ka ngungalun Plmukan de smbarah ta mhuma, asi ka so kiya mpniqan tikuh pila sntkeyan ta.
Bunga qhuni tanah nii ge, teru knkawas pnhmaan de kriyun ka bunga na, gsgesan han ma phdagun, mdengu dige stquri lubuy ma saun maruy.
Ado teru ba knkawas ka cenga na kkriyun, netun sryuxun mhuma ka teru qpahan de, maha kknkawas niqan ngungalan pila denu.
<br />
[[Snakun:Truku]]
tnsnr5tisejij1lzw444aq4426i8ucd
Bungerux
0
1674
53781
53780
2021-03-20T23:46:29Z
Martin Urbanec
1
已匯入 21 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53780
wikitext
text/x-wiki
== bungerux (五節芒) ==
Egu klegan ka brhengil nii, bungerux nii we brhengil paru, so sekuy knpruwan ka qreti na ma puqun seediq ka lexi na duri.
== tunun qlapo(編織成床舖) ==
Mesa tmgesa yaku ka rdrudan alang: Qlapo rudan ta cbeyo we ptteun daha qhuni mreemux qtehur hari ka papak na ma, slagan daha qhuni mkere msderux ka mpqlapo na, bobo qhuni snlagan de stinun daha qreti bungerux uxe duri we stinun daha btakan sekuy, kiya ka nirih na qlapo. Kika Mptaqi de spagan daha capang ma pala dungal.
== rbruban puniq(燻烤處理) ==
Ani naq bungerux ani naq sekuy ka tunun daha qlapo we, asi ka dngeyan han, mdengu de blequn smquri ka pungu na ma rbruban puniq, puqun kui ma ini eniq de ini rbrubi puniq.
== Pteumal pptasun==
* https://web.archive.org/web/20141031065019/http://naturet.ngo.org.tw/notes/mon.htm
* 李瑞宗 1995 台灣芒屬植物的族群與其在民族植物學上角色之研究
* 江友中 2002 八丈芒分子地理親緣之研究
* 陳千惠 2002 台灣植物染
* 田哲益,1996,《臺灣古代布農族的社會與文化》。南投:南投縣立文化中心。
* Tiwas Pawan、Tado Walis ma Pawan Nawi ka smneeru
Dakis Pawan ka smnnetur
[[Snakun:Tgdaya]]
bty5hiz820wy01ijvzh588m2p84a1t8
Busi
0
1675
100358
53787
2023-10-06T00:05:57Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100358
wikitext
text/x-wiki
= Busi(卜溪部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka alang busi.
69 sapah ka kneegu na sapah, 249 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 232 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 17 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq85%, Tayal 4%, Bunun 2%, Amis 1%, Truku 2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
cdgqcvjnbkaq5qy0yb6uofme59oy3sw
Butuku
0
1676
53806
53805
2021-03-20T23:46:33Z
Martin Urbanec
1
已匯入 18 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53805
wikitext
text/x-wiki
butuku (圓箕)
Btuku nii ngalan daha 篩 macu ma paye, ngalan daha mihido pnuhuma ma qyuqeya duri. Egu klegan kana snalu daha duri, niqan pruparu ma bcbiciq na. malu so doyung seediq, ani maanu ka malu na skun ma 使用。
Btuku nii snalu kesun btakan oro, asi naq ka rsenu ka tminun btuku nii. Anu asi naq ka qritan ma daan tikuh 修整 yayu. Ki ka tnugo rseno hari smalu nii.
Egu ka btakan oro ssiyo yayung nii. mosa mkkesa tikuh ka ruru hiya de sllayung su malu skdiyung. Saan su mangan ma, desun su sapah hini de, asi sunaq ka blequn ka daan qmiric ma修整. Kika malu tunun denu. tminun btuku nii tnngo so rseno hari, ini tunun nii ka mqedil.
Btakan oro nii nanaq slumeun daha btuku nii, anu mrubu hari tunun ka heya. Naqah ka btakan bale wa, kndudun sadux de pniqan bsiyaq wa, ini ka oro malu pniqan. Ini hari hmiric baga duri ka oro nii. Btuku nii malu phdagun pnhuma, ma smeku qyuqeya. Kika egu hari slmeyung daha kinganl tnsapah. Snalu daha duri niqan so bcbiciq ma niqal so prparu na duri. qtaan so maanu ka malu so tlengun peni. Phdagun daha macu ma sunguc de mangan hari btuku proparu ka saan daha phdagun daha nganguc, so ka ngalan daha smeku so ware de biciq hari ngalun daha. Qtaan so maanu ka tlengun daha peni.
== pnyahan pnataas ==
陳擎霞、簡鴻模,2003,《alang Tongan(眉溪部落)原生植物調查研究》。南投:中華民國臺灣原住民同舟協會。
[[Snakun:Tgdaya]]
r84o969jsg2rphu6ebyfol0hgc5pkcn
Bwarung
0
1677
100360
91166
2023-10-06T00:06:03Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100360
wikitext
text/x-wiki
= Buwarung(廬山部落) =
[[Patas bntasan:南投縣仁愛鄉 廬山溫泉區 - panoramio.jpg|縮圖|Along Buwarung qhdil]]
[[Patas bntasan:廬山溫泉 Lushan Hot Spring - panoramio.jpg|縮圖|Along Buwarung qhdil]]
Gaga mniq ''Nantowseyn'' Jnaysyang ka alang Buwarung.
272 sapah ka kneegu na sapah, 870 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 84% niqan 735 hiyi, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 16% niqan 135 hiyi kiya.
[[Patas bntasan:Occupation of the Boaalon by Japanese Army.jpg|thumb|File:Occupation of the Boaalon by Japanese Army.jpg-Sasing alang Buwarung sbiyaw.(波阿倫社被日本軍隊佔領之景)。]]
Kana ka kleegan seejiq ga, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq75%, Tayal6%, Bunun3%, Truku1%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Pusu seejiq Tgdaya ka dha alang「Buwarung」ni「Mhebu」 seuxal. Pusu bi mnuda Skanki ni Nanto ka alang Buwarung sbiyaw, kika pusu bi saan dha kksa seejiq ka ndaan seejiq sbiyaw ka hini, kika tnjiyal dha ni qnaqah dha nalang uri.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Nanto nsgan Jnaysyang alang Cingying.
== Gasuc nniqan(範圍) ==
Ga mniq iril yayung mdudul ni dgiyaq daya hraan hidaw strngan yayung Mhepu.
== Tiri lnglingay(地理環境) ==
Dgiyaq kana, knjisan dgiyaq o yabi 1,400mm hari.
== Pkkla patas ppanun(交通資訊) ==
●Mgrig su na rulu:
1.Kndadax gqiyan hidaw prajing: Wangteyenciyawriyotaw→Tay1 sentaw→hakaw Tatu→Tay 14 pingsentaw→Tay14sentaw Tay14sentaw muda Fenyuan, Cawtun, Puri, Wuse→Rusan.
2.Kndadax Taycung prajing:Cungminnanru→Cungtokungru→Cawtun→Tay14sentaw→Rusan.
3.Kndadax hraan hidaw prajing:Hwareyen Tay9 siyen→Tayruke Tay8 siyen→Tayuring T.ay14 cya→ Hehwansan→Wuse→Rusan.
●Ppanan basu:
1.Nniqan Taypey:Panan basu Tayci kndadax Taypey musa Puri, kdjiyax 07:00-17:30 knkingal tuki o miyah txal, kika priyux basu Nanto(Puri - qhjing Buwarung) .
2.Nniqan Kawsyung:Panan basu Cungnan dhuq Nanto Puri, dhuq Puri do priyux basu Nanto(Puri- qhjing Buwarung) kika dhuq Buwarung.
3.Duma nniqan:Peapa rulu qrngul ni basu dhuq nniqan sngayan basu Taycung kancgn, priyux basu Nanto musa Puri, priyux basu Nanto dungan (Puri- qhjing Buwarung) kika dhuq Buwarung.
<nowiki>http://www.renai.gov.tw/sightseeing/lushanhotspring.htm</nowiki>
== Sjiqan klgan nealang(部落所屬族群) ==
Seejiq.
== [[Djiyun]] kari(使用語言) ==
Kari Seejiq, Kari Tlu, Kari Seediq tgdaya.
== Snhiyun cungcyaw(宗教信仰) ==
Pnrhulan Joro ni Singyeysu.
== Pnaah alang(部落由來) ==
Alang Buwarung o gaga mniq hunac nsgan jnaysyang, daya o niqan yayung mdudul, hraan hidaw o niqan yayung Tarwowan, qhjing Buwarung hini quri strngan yayung Mheybu ni yayung Tarwowan o sngari bi qsiya, bukuy o niqan dgiyaq Muansan (knjisan o 1474m) ruwan alang Buwarung o niqan ciway sapah pyasan Rusan ni elug ndaan rudan sbiyaw tmciyuk Tanah Tunux siida.
Seejiq tgdaya seuxal ka Buwarung ni Mheybu han, brah han o alang Buwarung, bukuy do saan dha rmigaw qhjiing Buwarung, pusu bi mdudul tmciyuk Tanah Tunux siida o seejiq Mheybu Mona Rudo ka seejiq nii.
Sblaiq hari ka tmciyuk Tanah Tunux do, keysacu nihung o yahan dha tnhjilan yayung kska Peykang 「Cwancungtaw」sslian kmlawa ka sngari seejiq Baran hiya.
== Pgkla patas rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu bi pnhyugan sapah:
[[Patas bntasan:台灣廬山.JPG|替代文字|縮圖|File:台灣廬山.JPG]]
◎Qhjing Cinging(Qhjing Pururaru)、Qhjing Buwarung(Hangan seuxal: Qhjing Fus)、Mona Rudo(Mhebu) nniqan tnjiyan dha seuxal.
Saan qqmita rmingaw:
◎Qhjing Rusan
Gaga mniq saan bi rmigaw dgiyaq Hehwansan ni dgiyaq Ciraysanri ka qhjing Buwarung, malu bi nniqan ka hini ni srnabaw o tduwa qmita phpah snuwil, rbagan o niqan pnhmaan dha sama dgiyaq, krpuhan do niqan qhuni dara, misan o niqan huda ka dgiyaq, sleexan bi ka qsiya qhjing, tduwa mhapuy balung uri, niqan hnang qsiya ni hnang qduda kika ini bi mrudu ka lnglungan.
Sapah nniqan uuqan, tqian nniqan:
◎Saan tqiyan sapah Meysanrin, saan tqiyan sapah Ryusyangrin
<nowiki>http://www.renai.gov.tw/sightseeing/view13.htm</nowiki>
<nowiki>http://0rz.tw/7c3pd</nowiki>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
*<nowiki>http://www.renai.gov.tw/index.jsp</nowiki> <nowiki>http://visitnative.nat.gov.tw/lushan/INDEX.HTM</nowiki> 《山地鄉之旅》2001,行政院原住民族委員會出版。
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''【Alang Bwarung】'''
== Tu-ku-bey-cu na alang(部落特色) ==
Rusan pa ida balay nualang rudan cbiyaw Sediq Toda ka balay bay han. Nniqan alang Bwarung u snpeyyah cbiyaw pa kiya pusu bay Kareyngko mi Nanto elu ppnwaluk ddha alang niyi, kiya uri u pusu bay rhngun uusa Nng-kaw Wey-ring sanan dha mkala dwiyaq niya, kiya ka tlayan alang mi alang cbiyaw uri.
Mneniq hini ka Sediq Toda pa alaw Ndan Kmciyuk Tanah Tunux ka kngkawas 1930/10/27 cida, kngkawas 1931 pnrdingan daw wada hdlun qlhangan Nihong dhuq alang Gluban saya,bukuy daw Sejiq Truku ka snpeyyah alang Truku mi alang Brayaw miyah thdil hini da.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Kiristo kyo: Cyoro Kyokay, Sin Yasu Kyokay, Teynskyo.Nan-to-keyng Jin-ay-go Cing-ing-cwen
== Knlbangan(範圍) ==
Wa mniq sntrngan Yayung Tudu sipaw pryaxan hidaw mi cida Yayung Mhbu tuhruwan hidaw daya dxral baraw.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Dxral dwiyaq, kbaraw niya pa hay-pa 1400 meyta.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Mriq nanaq rulu
1.Snpeyyah pnryaxan hidaw musa: Wang-tyeyn cyaw-ryo-taw→Tay1 Sng-taw→Hakaw Ta-tu→Tay14-Ping Sng-taw→Tay14 Sng-taw muda Hwen-Yeyn, Sotung, Hori, Paran, Bwarung.
2. Kndadax Taycyu musa: Cong-ming Nan-ru→Cong-to Kong-ru→Sotung→Tay14 Sng-taw→Bwarung.
3. Snpeyyah Hnruwan hidaw musa: Kareyngko Tay9 seyng→Truku Tay 8 seyng→Ta-yu-ring Tayu14 cya-sey Ta-yu-rimg→Dwiyaq Gokang→Paran→Bwarung.
Tapa Basu mi Kisya
1. Nniqan Tayhoku: Snpeyyah Tayhoku tapa Tay-ci-ke-yun mquri Hori, kddiyax 07:00-20:30 ici jikang ntxan panan, kiya mi tapa Nan-to ke-yun Dungan (Hori-Bwarung).
2. Nniqan Takaw: Tapa Congnan ke-yun dhuq Hori, dhuq Hori daw tapa Nan-to je-yun Dungan (Hori-Bwarung).
3. Quri so ana inu: Tapa kisya mi basu dhuq “Eyki Kan-cng Taycyu” han, kiya mi tapa basu mquri Hori Nan-to ke-yun dungan, dhuq Hori daw tapa Nan-to ke-yun dungan (Hori-Bwarung) malu msdurux dhuq Bwarung.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
https://web.archive.org/web/20080107053402/http://www.renai.gov.tw/sightseeing/lushanhotspring.htm
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Sediq/Sejiq/Seediq
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Skari Sejiq Truku, kari Telu
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Kiristo kyo: Cyoro [[Kyokay]], Sin Yasu [[Kyokay]], [[Teynskyo]].
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Bwarung mi alang Mhbu. Kcka dxral alang Bwarung pa niqan kingal murux bungu dwiyaq mntna bay Huji Yama Nihong ka alang Bwarung, so kiya ka wada dha brahun “Huji sya” ka alang Bwarung, wada mlatac Alang Bwarung pa wa mniq Jinaygo Cin-ing-cwen, tudaya u niqan Yayung Tudu, hruwan hidaw u niqan Yayung Truwan, qhdin Mhbu ka nniqan pnstrngan Yayung Mhbu mi Yayung Truwan, mttuku bay ka pusu qsiya, tuhunac u niqan Dwiyaq Muan (1474 meyta), kcka alang pa niqan Sapah pyasanBwarung Tutiping (Ru-san) mi elu rudan cbiyaw nhdan bay ndan Mccbu Kmciyuk Tanah Tunux.
Alang Bwarung pa ida balay tndxral na Sediq Toda ka cbiyqaw han. [[Alang]] [[Mhbu]] pa wa mniq qhdin Mhbu(Huji Ongseyng saya) tudaya mbrnux dxral hiya, ida balay tndxral na Seediq Tgdaya ka Mhbu cbiyaw han, dmudul Mccbu Kmciyuk Tanah Tunuh pa kiya ka Seediq Tgdaya pneyyah alang Mhbu.
Babaw ndan Mccbu Kmciyuk Tanah Tunux daw, wada thdilun seyhu Nihong musa tukcka ratuc Yayung Pey-kang “Cwan-cong-taw” pspuwan qmlahang hiya ka mntngari Seediq Tgdaya, kiya mi wada subway Sejiq Truku ini tumal kmciyuk Tanah Tunux ka dxral alangTaiwan ka seyhu Nihong daw, miyah Taiwan ka Cyokoku Kokominto Seyhu daw kiya ka wada dha splawa Rusan dungan.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu tmiyu nniqan
Qhdin Pradu, Qhdin Mhbu (Hangan qnlhangan Nihong cida: Huji Ongseyng), Mona Rudaw (Mhbu) Tnlayan cbiyaw.
Qhdin Mhbu
Qhdin Mhbu pa wa mniq msdalih Dwiyaq Gokang, Ddwiyaq Kiray knmalu bay sanan rmiwaw, alaw ka dnmungus bay saun uri, srwasaw cida u malu sdmhaw phpah cnuwil mi phpah bwal, rbawan cida u niqan ssama dwiyaq baraw, krpuhan u niqan knux qhuni dara, misan cida pa niqan huda ka dudux dwiyaq, mndungus bay ka qsiya qhdin, pusu hnruwan qhdin pa malusanan mhapuy balung, mtasaw bay ka qsiya yayung, rmngac ka kuwi, sminaw kana slhbnan kndusan babaw dxral.
Uuqun mi mmahan, tqiyan:
Mey-san min-su, Ryu-syang min-su.
<nowiki>http://www.renai.gov.tw/sightseeing/view13.htm</nowiki>
<nowiki>http://0rz.tw/7c3pd</nowiki>
== Qntan patas(參考資料) ==
<nowiki>http://www.renai.gov.tw/index.jsp</nowiki>
<nowiki>http://visitnative.nat.gov.tw/lushan/INDEX.HTM</nowiki>
“San-ti c-ryu” 2001, Sing-cng-weyn Sediq Tnpusu wey-weyn-huy cu-pan.
[[Snakun:Truku]]
7qzxq9nq7jafep3ocw3hwcue0y6dqdt
Camac
0
1678
95766
95763
2023-04-08T12:21:59Z
Uyapawan2
1488
95766
wikitext
text/x-wiki
= [[Camac]] (獵物) =
Mniq Toda hini pa, kari camac nii u tmiyu saw wa lmiqu ,bbuyu mi heysu. Kana ka ssw kumay, [[boyak]], miric ,pada ,rqnux dnii.
[[Snakun:Toda]]
ehewd6d7yuzt2gincvuxlik7ueiyu7d
Cinaw
0
1679
100397
69141
2023-10-06T00:08:22Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100397
wikitext
text/x-wiki
== Cinaw (智腦部落) ==
Gaga mniq Yilan Tatungsyang ka alang cinaw.
21 sapah ka kneegu na sapah, 55 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 52 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 87%, ni rahuq na o 6%.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
q7uo4en6h63qetoozvz8h07sjhwgo8i
Cudu qhuni木荷
0
1682
53866
53865
2021-03-20T23:46:43Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53865
wikitext
text/x-wiki
Cudu qhuni nii we qhuni ka bubu na, kiya kesun daha cudu qhuni. Ini na pntena daha ka cudu gamil ge, wahil ka bubu na cudu gamil.
Meniq ka cudu qhuni nii ge, saangal rehaq na smcudu heya, mangal rehaq qhuni na paru, ado ini kneeru mbeyax scdun ka qhuni na rudan. Mkeka mesa rhequn ka qhuni de mhuqil denu ka rudan ta, kika ini rheqi kana ka kingal qnriyan pusu na.
Desun ka rehaq cudu qhuni nii ma gbehun ba tmemaq, sqada qsiya de so nemu qumi qlili ma, mgtanah hari ka qsiya qtaan. Ini qbsiyq dige sbbuli qddamac bobo qsiya baro ka qcurux denu, saanun kmadi tgrahuc na ma roosun raus duma.
Netun so msuupu smcudu qcurux kana alang ka nhdeyan knkingal knkawas, mangal cudu gamil daka cudu qhuni nii ka scudu daha qcurux, psugun kana seediq alang ka sncduwan daha.
木荷是樹木,所以稱為「樹蕗藤」。與蕗藤的差異,蕗藤是藤類。
木荷係取其樹皮作為捕撈魚類的工具,要擇取大樹的皮效果越佳。祖先們知道剝了皮的樹會枯死,不會剝取整棵樹幹的皮。
把剝取的木荷皮敲碎,丟入溪水中後,只見木荷皮如針刺般地漂流著,溪水稍呈淡紅色。不多久魚兒即昏迷並浮出水面上,並在溪流下游予以網捕或撈捕。
在每年歲末部落舉行捕魚祭時,族人即以蕗藤及木荷來捕撈魚類,漁獲由全部落族人分享。
�
ruf9f8q0zklb1bapzufbzkch9gv4l3v
Da
0
1683
53872
53871
2021-03-20T23:46:45Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53871
wikitext
text/x-wiki
= da (已經) =
Ga ku mtngi da !
Wada da!
Meydan da!
<br />
[[Snakun:Truku]]
axzzg50cnvv0i7htyr5z82j5lhlc6ih
Ddeynsya
0
1685
53880
53879
2021-03-20T23:46:49Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53879
wikitext
text/x-wiki
ddeynsya
Ana ima smkuxul bay tapa ddeynsya, mksa ku musa pskbiyax hiyi, mi tapa ku ddeynsya uri.
Nasi malu karac pa, kiya ka tapa ku ddeynsya musa nganguc, tapa ku ddeynsya musa rmiwaw ana inu, musa mari sama uri.
Smkuxul ku mrbu, tapa ku ddeynsya musa pskbiyax hiyi, tmmring uri, pkmalu hiyi(qbubur)wah!
任何人都喜歡騎腳踏車,我走路去運動,也騎腳踏車。
如果天氣好的話,我會騎腳踏車去外面,我騎腳踏車隨便去玩,也去買菜。
我喜歡早上騎腳踏車,去運動,也會流汗,對身體好喔!
mtkray hiyi; malu hiyi健康的
nganguc kksaan公園
Reyncutan蓮池潭
2ugs6mb8upkfg7irwtn5c2bv0vxkg5f
Djiyun qnawal baga
0
1686
104713
104331
2024-08-05T21:31:59Z
213.130.93.197
104713
wikitext
text/x-wiki
= Djiyun qnawal baga (手機) =
[[Patas bntasan:IPhone.jpeg|替代文字|縮圖|Apple iPhone]]
[[Patas bntasan:Android Foldable Phones.jpg|替代文字|縮圖|Android phone]]
Qnawal ddsun ksun o bgurah qyqaya, ida pnaah klaan ta balay “qnwal” ka hiya. Ida ta ungac “qnawal” ka sbiyaw han, kndadah ta bi klwaan Tanah Tunux siida do kika mduuy ta qnawal da. Paah qnawal sapah dhuq mrana qnawal ddsun sayang, ida skluyun bi qmita ka saw nii.
Knxalan sayang ga ida mduuy qnawal ddsun kana ka sjiqan, ana nanaq saw laqi rabu, ana nanaq saw rudan balay, ida gisu mduuy qnawal ddsun kana. Qnawal ddsun sayang o uxay wana srngaw kari, ida tduwa mririh tribi qtaan bgurah bi sinbung, tduwa qmita eyga ni fb, tduwa spadas pnatas patas ni mangal pnatas dha patas uri. Kiya ni qulung niqan kingal qnawal ddsun ka kngkingal sapah sayang, duma o dhuq hmrinas dha ka qnawal ddsun sapah.
[[Snakun:Truku]]
0i5d44k1oow1z8czzpfpny55juirery
Dngiyah
0
1688
53906
53905
2021-03-20T23:46:53Z
Martin Urbanec
1
已匯入 13 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53905
wikitext
text/x-wiki
dngiyah 客床
Smmalu sapah ka rudan Truku sbiyaw o asi angal qngqaya llingay dalih smlaan sapah hiya, musa miying saw mha malu bi smluun sapah ka qhuni, qrul ni djima. Seuxal balay o dmuuy qrul ka erut , qhuni o ngalan dha gasil ,gmbari ni kneuruh, gnabil o gtuan qhuni rqling yaa bi kingal tnxaalaun kndxan, saw nii kndxan o niqan bi qqlahang ghtur eiyah kmrmux pais ni ssbu puniq pais , djima o dmuxan dha dnamux , ungat pntyusan ka ruwan sapah, asi saw rangah ka ruwan na, mtmay ta ruwan o asi qtai kana ka srkaw tqian, qtaan ka srakaw tama nii srakaw bubu gaga pskaan rqda embbrah, gaga qayay srakaw tama ni bubu o niqan srakaw kneiyax msuwil ptqiun hiya ka laqirbnaw ni tleengan malah tahut misaw uri, ga narat ruwan sapah o niqan srakaw dngiyah sun, ssrakaw dngiyah nii o niqan ini bi pndka djiyun srakaw ka nii, kiya o daan mtaqi lupung mniyah, aji uri o lupung saw mtneuda ni muda mkrabi sapah nii, kingal duri o lupung saw rsrisaw ni wauwa miyah mseupu mrrawa srakaw dngiyah nii kingal knmanan, smkuxul bi miyah mtaqi srakaw dngiyah nii ka risaw ni wauwa msslupung, yaasa mtduwa meemur hiya nmrapas hiya kingal rabi, kiya ka kiya ni srakaw dnngiyah nii o thngayan gaya Truku sbiyaw ini bi seeliq mkala kari ka dhiya, miisug gaya, nasi mnda kala kari ka ana ima o asi rngaw rudan dha nhari balay powda gaya, smmalu kmrut kingal babuy ka risaw ngalan na psahug rudan wauwa, nasi ini si haya do, mangal luqih ka musa bbuyu, musa dkrang uri o miisug gliqun pais ka tunux dha, aji uri o qmpah qmpahan daya uri o muda mangal luqih ni musa bbuyu ini nangal ana kingal samat uri. manu saw meemur srakaw dngiyah nii ka rsrisaw ni wauwa ga qmlahang ka lnglungan dha, aaji angal luqih kana kingal ruwan sapah dha. Kika srakaw dngiyah o thngayan Gaya pusu rudan sbiyaw.
== pnyahan kari ==
資料來源: 耆老Iyuq Ciyang Iyang Taying 2015
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
b8kd0ygmfdqkaf77x7kyb1q6p58xb2d
Dupan
0
1689
53911
53910
2021-03-20T23:46:54Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53910
wikitext
text/x-wiki
dupan (獵場)
paah seuxal bitaq sayang, kngkingal klgan rudan aji uri o kngkingal klgan seejiq ida niqan ka dupan dha nanak.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
mo0gjpolpi1y8b8ak5rjzbzm8mk14ff
Dxgal Nsgan Bsuring ni Alang
0
1691
53940
53939
2021-03-20T23:46:59Z
Martin Urbanec
1
已匯入 23 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53939
wikitext
text/x-wiki
= dxgal Nsgan Bsuring ni Alang (秀林鄉地理位置與部落) =
Knsuyang Nsgan Bsuring o ga mniq suyang bi qhuni rnaaw,ga hiya ka suyang bi lnglunganseejiq knsteita, Truku o plealay bi dhuq dxgal nii, niqan seejiq Klmukan ,seejiq Ngayngay ni seejiq Cyukuku uri, mseupu nami mniq dxgal nii o mkmalu nami bi balay kiya o paru bi gnhuway utux ka nii, dxgal nii o suyang bi bgihur na ni brah Nsgan o niqan gsilung paru, dgiyaq paru o mgpajiq kana ka Dgiyaq paru suyang bi qtaan.
== Dxgal Nsgan Bsuring (秀林鄉地理位置) ==
Dxgal Nsgan Bsuring o gaga mniq tgdaya Nyusan Skangki, kmpraan na o smka Nyusan Skangki ,dxgal Nsgan Bsuring paah tgdaya bitaq tgtruma o dgril bbaraw,mdka smwaqit idas,dxgal na o lala bi dgiyaq ni ini klala ka breenux dxgal. Rahuq na 3% ka dxgal breenux ni 4% dxgal yayung. Kana na do dgiyaq kana ki da. Quri ryaxan hidaw o Dgiyaq Paru, saw bi smiisug.Niqan Dgiyaq Bburaw,Dgiyaq Klbiyun nii o 3000 quri baraw tnegkala dgiyaq paah gsilung,duma na do 1000 bitaq 3000quri baraw thegkalan dgiyaq paah gsilung.Nsgan Bsuring o tgparu bi Nsgan kana klwaanTaywang,tnealang Nsgan Bsuring o alang Truku mkBaraw o 96 alang (patas Nihung1917)ni Truku mkSiyaw o alang. Alang ga Truku mkBaraw o patas pntasan empatas seejiq. Nihung pnegkla patas 1917,sayang ka alang o ungat seejiq gaga mniq alang hiya.
== Hangan alang (部落名稱) ==
=== (1) Truku mkSiyaw 外太魯閣族 ===
Knlibu, Twihing, Twanay, Rusaw, 2Gukul, Qnragan, Skadan, Snlingan, Smuk mkKulu, Tkijig, Dgarung, Huhus, Sdagan, Driq, Tasil, Kulu, Bsngan, Rucing, Btakan, Btulan, Tbquyan, Bruwan, Tgmuan, Bsuring, Dowras, Pratan, Rusaw, Smudal, Tqian rungay, Kraga, 1Gukil, Smdapa, Sbiki, Kdusan, Snpragan, Bnkadu, Driq, Wili, Bngrux, Pajiq, Uyawnowdaw, Btakan, Djima, Qowgan, 3Gukul, Bikaw.
=== (2) alang sayang 現在部落 ===
Kiya ka kiya ni sayang ka alang Truku mkSiyaw o paah truma bi Nsgan Bsuring o, Tmunan, Dumung, Pusu Qsiya, Kdusan, Qowgan, Bsuring, Bsngan, Tkijig, ni Knlibu.
=== (3) Truku mkBaraw 內太魯閣族 ===
Mhiyang, Ibuh, Tpdu, Dowras, Tbula, Sipaw, Dgiyaq, Slaq, Wahir, Qmuhir, Qrgi, mkRbuq, Skliyan, Skahing, Sumiq, Tpuqu, Branaw, Qlapaw, Kbayan, Rbuq, Btunux, Luung, Buqa Paras,Slagu Qhuni,Tngraw, Rusaw, 1Bnarah, Swasal, Sqrxan, Breenux, Branaw, Lapax, Skuy, Shingan, Mquwis, Qurang, Tasil ,2Bnarah, Pcingan, Bksuy, Raus....
Klgan seejiq ga na mniq hiya o 90%o Truku,rahuq hi ka klgan seejiq14%tuma.Knhbragan Truku o 15000 hiyi.
== Pnyahan kari(參考資料) ==
資料來源: 秀林鄉志 2006
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
seqk4zsykdvec5v48dbdl1d5yepwmut
Empprngaw kari
0
1693
53948
53947
2021-03-20T23:47:01Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53947
wikitext
text/x-wiki
= Empprngaw kari(溝通、談話) =
Yaku ni bubu mu, empprngaw kari han!
[[Snakun:Truku]]
nahw0ps00w8tnzdkfte9qbd1azc1ef7
Eyyu
0
1695
53959
53958
2021-03-20T23:47:05Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53958
wikitext
text/x-wiki
eyyu 《男性生殖器(成人)》
ciuri 《男性生殖器 (幼兒期)》
[[Snakun:Tgdaya]]
2779dqjlqag52kzi5jt8bg0uhasywcx
Galiq putung
0
1696
68720
53988
2021-07-02T15:58:20Z
WikiEditor50
373
68720
wikitext
text/x-wiki
== galiq putung (鼠麴舅) ==
Ngayan sudu ka galiq putung nii, sudu biciq ma mtumu ciwil hari ka waso na, niqan ubal ka qmuru na. Hmeru so bsuring kssiyo neepah alang ma kssiyo qnpahan, leexan ba giman.
== pedu srasing puniq (引火棉線) ==
Mutung qrari ka rudan miyan cbeyo yami Seediq, ini pntena so ptserus gmbeling qhuni aangal rana puniq dduma seediq. Mutung qrari nii ge asi ka niqan pedu srading rana puniq, kiya de saangal daha galiq putung nii ka pedu srading daha puniq ka rudan miyan cbeyo. Waso na galiq putung nii ngalun daha, dungeun han ma mdengu de rtretun daha, bale so wata ka urac waso na denu, psltudun so negul de kiya ka pedu srading puniq di.
== pedu halung (獵槍引信) ==
Bhangan ka kari rudan alang we, niqan kesun “halung ptungan” ka halung rudan miyan cbeyo yami Seediq. Uka peruh ka halung nii, asi ka niqan pedu sraki na puniq ma asi ka ptungan, ini so halung daha bobo de niqan peruh. Mosa mcebu camac lmiqu de asi ka mddaha dmoi halung nii, taxa daha ka lmengu camac ma texa daha mutung pedu halung, rriqu ba dooyan mesa rudan, ado mbahang hrenang mutung krari ka camac de wada qduriq di.
== Pteumal pptasun (參考資料) ==
Tado Walis, Pawan Nawi, Siyac Nabu ma Ukan Siyac ka smneeru
Dakis Pawan ka smnnetur
[[Snakun:Tgdaya]]
pysaasymr6dzq0bbwzx663x4r3t2plw
Gaya truku
0
1698
53996
53995
2021-03-20T23:47:10Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
53995
wikitext
text/x-wiki
gaya truku/太魯閣習俗
Sbiyaw nrrudan gaya alang truku o,kika pdutuq pnkingal ska alang ni kingal ruwan sapah,nasi ungat ka balay bi gaya ka alang ni sapah do,mha hmut mrudu ni ungat bleyhan bi ka alang uri da. Pnaah ku saw gaya truku nrudan sbiyaw nii ka 8 paru klgan ka rngangun mu;1.Endaan pnyahan. 2.Tnunan elealang. 3.Gygay kndsan. 4.Gygaya smapuh sbiyaw. 5.Gygaya. 6. Dnuuy kndsan. 7.Slhayan. 8.Suyang kndsan.
1.Endaan pnyahan:Nkari pusu rudan sbiyaw.Endaan tnhjilan.
Nkari rrudan bi sbiyaw o pnaah kingal paru balay qhuni ka pusu seejiq msa, Mniq arang dgiyaq kapowpow ka pusu gamir qhuni,mdakil bi ni paru bi uri, asi dhuq kalat balaw hiya,niqan Kingal jiyax siida, mhru endax pusu qhuni ka utux Seejiq,Spat ka qaqay niya o,pusu qhuni ka utux kndusan,utux Seejiq balay bi wax, Bukuy na duli o,Mhru endax pusu qhuni da Seejiq balay da.
Pnyahan seejiq Truku o saw nkari rudan ni pnnatas o nii spatas truma hini;Pnyahan Seejiq Truku
一. kari pnssuwil rudan;Wada niqan 1 rudan Truku skBayan Watan sun mniq alang Tpuqu bukuy Alang Paru ni payi na o Yayut Teymu sun. Rmngaw ka Bayaan nii, “Seuxal bi Yayut Teymu payi mu o pnaah alang bukuy Busig ksun ribaq Dgiyaq Klbiyun, miyah sjiqun alang nami Tpuqu truma bi Dgiyaq Klbiyun quri nklaan hidaw. Ida ku mniq daya siida han o wada rmngaw knan ka payi mu nii, ‘Ita seejiq o pneapa ta rucing ni mntaril ta dxgal Teywan hini ’ mnsa ” msa. ‘Rucing’ sun skYayut Teymu nii o ida bi ya asu snalu qhuni, yaasa sexual ka asu o ungat ka snalu xiluy ni tgaaw asu qhuni kana. (kari nangal hngkawas 19.82// kari skYayut Teymu// Pnatas Yudaw Pisaw10 idas 10 jiyax, 2007 hngkawas (83 hngkwasan))
二、Kari Seydang o “Mniq breenux paru kska dxgal Teywan bukuy (台中平原) siida ka ita seejiq o mnkeekan ta seejiq Khabu(平埔族人) ni yaasa hbaraw ka dhiya, wada dha ini baka tmgjiyal ka ita da.Kiya do qduriq paah hiya ni mnkala Ayran, muda Suwil, Smlaan lukus, --- Puqan rudux, --- Mujiyan, ---Bhbuh, --- Dgiyaq Towngan, --- Sbahu, --- Habun, --- Bngu gsilung, ---Meebung, --- Gayus beenux, --- Yayung Sabun, --- Pnawan, --- Pludux, --- Twanan ni nhdaan bi o Truwan. Mseupu kana do 17. Dxgal alang Truwan nii o tgruwan bi paah breenux ni nii lhbun bi Dgiyaq Klbiyun, msriqu bi yahan kmrmux pais. Yaasa quri truma o dowras yayung ni quri daya o dowras paru mqriqu tbuyan mtmay alang” msa.. (Kari nangal hngkawas 19,89// kari skSaydang Wasaw// Pnatas Yudaw Pisaw10 idas 10 jiyax, 2007 hngkawas (83 hngkwasan))
三、Kari hangan pnyahan “Seejiq” ni “Truku”: Paah alang Truwan musa tbarah Truku Paah ida mniq alang Truwan nii ka seejiq o ungat ka kari dmuuy rmnaw msa ‘Truku’ ka siida han. ‘seejiq’ msa ka kari dnuuy dha. Kiya ni ‘Truku’ ksun ka elug kari o qulung niqan cicih msrbeenux ka baang dgiyaq ni mtduwa smlaan sapah nniqun seejiq o kika ‘Truku ksun’. Kiya ni quri daya alang Truwan o gaga niqan 3 ka msbreenux, Sadu sun babaw yayung ka 1, quri daya na ka tg2 do Busig ska sun ni gaga daya na hiya duri ka tg3 do Busig daya ksun. Tg2 ni tg3 nii o yasa msbreenux ni kika ‘Truku’ ksun tmngahan.
3 msbeenux nii o ungat ana 1 ka seejiq mniq hiya han. Kiya ni babaw wada bsiyaq ka seejiq nniqun dha alang Truwan hiya do yasa mrana mrana ka seejiq ni ini dha tuku niqan ka alang hiya da. Rmngaw ka Waji Pawan 1 seejiq mniq hiya, “Paah ku qlqiun mniq ku alang Truwan hini ni mrana ka seejiq mnkiyux ini tuku niqan do mowsa ku tbarah quri Babaw Yayung ka yaku da” msa ni musa tbarah Sadu sun Babaw Yayung ka hiya da.. Ida mrana ka seejiq hiya ni daan krayan uri do mssnegul musa tbarah Sadu ni quri Busig ska ni Busig daya ni bitaq driq Barayaw daya na hiya duri. Paah musa tbarah tg2 ni tg3 breenu (Truku) ksun ka dhiya do paah siida, niqan ka kari msa ‘Truku’ da. 1 kari ka msa ‘Truku Truwan’ ga, dseejiq nii mniq 3 alang nii o tnbarah paah alang Truwan msa ka elug kari niya. Kiya do 2 kari nii ka msa ‘Seejiq’ ni ‘Truku’ o ‘Seejiq’ ka pnllayan dha dmuuy rmngaw mniq alang Truwan hiya. Paah musa tbarah ‘Truku sun dxgal breenux daya alang Truwun ka dhiya do kika dmuuy hangan kari ‘Truku’ da. [Kari Waji Pawan nii o gaga spatas (Pnatas Yudaw Pisaw10 idas 10 jiyax, 2007 hngkawas (83 hngkwasan))]
四、Kari pnatas seejiq Nihung
Qtaan ka patas pnatas seejiq Nihung o “Qpuring seejiq Tkdaya ni Teuda ni Truku gaga mniq siyaw
Yayung Suku,Teuda ni Truku nyusan Tay-Cung ni gaga mniq nyusan Singkangki o mkdka bi ka kari
dha ni gaya dha. Duri ni rmngaw ka dseejiq, “Yami klgan seejiq o aji nami ksun klgan Tayal, Seejiq (Sediq) namika yami” msa ka kari dha. Tayal sun ka elug kari dha o ida mdka Seejiq ksun ka elug kari niya. Kiya ni kari Tayal ni kari Seejiq, pntngahan quri hangan seejiq Tayal ni hangan Seejiq, gaya Tayal ni gaya seejiq uri o ida niqan ka mkdka niya uri”msa. [Kari nii o gaga spatas patas (Pnatas Yudaw Pisaw10 idas 10 jiyax, 2007 hngkawas (83 hngkwasan)]Lala ka saw kari nrudan,iya ta smhungi ka pnaah ta inu ka ita lqlaqi truku saying,spat kbkuy hngkawasan brah siida ka hndal ta Kalikow nyusan skangki.
2.Tnunan elealang
一、Sapah seejiq o kika pusu bi nniqan kingal ruwan saan msangay kingal ruwan sapah ,pusu bi stmaan dha o,ida pusu bi rrudan,ana manu ka saw euda kndusan,asi ka muuda pprngaw ni mangal saw
kari rudan.kika mha malu bi ka utux ka kingal ruwan sapah.
二、Alang o kika nniqan seejiq rrudan saw mlana lqlaqi pusu kndusan dha,mdka kingal dara kana ka mniq kingal dgiyaq alang.
3.Gygay kndsan
Mstrung/ Quri Pstrung Risaw ni Uwa/1. Msdangi/a.Gmaaw seejiq mkla musa psrahuq kari./b.Asi ka
musa psisi/c.Empprngaw quri gnhiyi.(puniq,pala,qaya jiyun qmpah, pila saw nii)/d.Tmlung qsiya
msdhug ni mseupu mqaras mimah.(prajing “mkanay”) /e.Prajing embbkal. (dmayaw qmpah ni
embbgay qaya) 2./Gaya mstrung/a.Asi ka ungat bais dha ka embbiyax./b.Asi ka baka bi strngun ka
hngkawasan. /c.Aji mtlutut ka risaw ni uwa, asi ka ruway. /d.Asi ka mssruwa ka rudan risaw ni uwa.
/e.Ini tduwa ka rmurul.3.Jiyax pstrngan/a.Dhuq ka jiyax pnrngagan do plealay mhapuy pntrian ka
lutut sapah risaw.(risaw empeama o ssahug na sinaw ka deanay niya.) /b. Saw kusun do musa
mangal uwa ka sapah risaw./c.Pqita qaya pdsun ni pgaya“pkrajing hmalig”.(Lukus,pbaga, towrah)
/d.Smiyuk peekan ka lutut sapah uwa./e.Madas uwa.(asi ka “musa psisil” ka risaw
han )/g.Mqaras smtrung ka rudan baki ni payi./h.Masug qaya pneadas./i.Mqaras mseupu mimah.
Pthangan.mnarux ,mhuqil<smwayay smku....Gaya Quri Mhuqil/1.Kguun mnarux dalih empstuq do
asi ka niqan kmlawa. (ini tduwa mqdunuq)/2.Mstuq do asi ka prihan ka qbulit rqda.
/3.Pspingan,ssapaw qabang ni ptleengun lmabu.(saw nniqan nbuyas bubu)/4.Embulang ka snaw ni
kmari truma srakaw rbngun hiya./5.Pqriun ryaxan hidaw ka dqras seejiq wada mhuqil./6.Madas
dxgal,qbulit ni hnalig wada skeungat ka kmnari ni saan qmada gaga niqan kuring. /7.Smku seejiq
wada mhuqil o asi ka jiyax siida.Ini gsqii peeniq sapah./8.Nasi wada mqdunuq o hcian malax ka
sapah ni musa marah smalu isil. /9.Paah 3 hiyi ka mhuqil do spbiyi rmbung ngangut ka kiya
da./10.jiyax mnbasi(a.Kuyuh na o mk3 ~ mk5./b.Rudan na ni snaw o 1 idas./c.Msangay 1 iyax
sngayan ini qeepah./d.Paah 8 ~ 15 jiyax o musa ngangut mlawa hangan wada skeungat./e.Pririh
tahut./g.Ini ekan hiyi ni cimu./h.Ini pbgay tahut txaun./i.Ini pksiyuk uqun ni ghak 1 hngkawas./j.Ini
usa maduk 1 idas./k.Ini psping./l.Jiyax smiyan o thciun bukuy 1 idas.)
4.Gygaya smapuh sbiyaw:
Msapuh,Mtrisaw,Mdkarang<Matas dqras,Klgan smapuh...
Mgay qnaras/a.Mtucing ka laqi tgplealay nanak siida , biqan qnaras ka quri anay nanak.(rudux, pala,
putung saw nii) /b. Ini biqi ka hrmadan na kuyuh.
Pthangan/a.Babaw mk10 jiyax pthangan./b.Mangal hari hangan rudan.c.Snaw o hangan snaw, kuyuh o hangan kuyuh./d.Ita o ungat ka pnsgeegul 1 hangan paah rudan./e.Bukuy hangan laqi o psnowlun hangan tama(bubu), mkdka hangan siida o malan hangan baki aji o payi./g. Mniq bukuy ka hangan tama (bubu) o kmpriyux duma. Saw truma nii.
Gaya Quri Mdkrang(mangal tunux pais) pusu balay stndahu ka nii./1.Pusu seusa mdkrang/a.Smiyuk
pkpeysan rudan.(hnici kari rudan ka nii, asi ka daan.) /b.Kksnaw balay.(tteumal qmpringan dembrax,
pptas pnglux dsaw nii) /c. Pnrungan kari. (paah snhangan taxa saw nii.) /d.Msneiying bais
stmaaun./e.Lmiwaq mnarux meeru./g.Aji ksuba ka tnukuy aangal lala uqun./h.Uuda hakaw utux babaw mhuqil./
5.Pstrung:Qqita lnglungan quri pstrung ka seejiq Truku sbiyaw o, taxa snaw ni kingal kuyuh, pqijing ni mangal seejiq ka pusu euda, ungat hari ka tksiyuk. Qulung pstrngun ka risaw ni wauwa dga, ini tduwa hmut mlealax da. Pida baka pstrngun ka hngkwasan laqi do, prajing pprngaw quri pstrung ka tama ni bubu da, kmeuruy lupung pstrngan o, asi ka murug lnglungan tama ni bubu, ungat ka murug lnglungan laqi ha!Empstrung ka risaw ni wauwa o asi ka ungat bais dha ka embbiyax, asi ka baka bi pstrngun ka hngkwasan, aji mtlutut ka risaw ni wauwa, asi ka ruway, asi ka msruwa ka rudan risaw ni wauwa, ini tduwa rmurul.Dhuq ka jiyax pnrngagan do, plealay psramal pntryian ka lutut sapah risaw. risaw kmeama o sahug na sinaw ka mkeanay niya. Saw saman do musa smtrung wauwa ka sapah risaw, pqita qaya pdsun, duri ni smiyuk peekan ka lutut sapah wauwa, madas wauwa musa sapah ka risaw o asi ka musa psisil han, mqaras smtrung ka rudan baki ni payi, masug qaya pneadas, mqaras mseupu mimah, saw nii ka euda jiyax pstrngan seejiq Truka sbiyaw.
6.Gygaya:kklgan gaya.Qqlahang...
Klgan Gaya/1. Smiyus/2.psaniq/3. Bisi/4.suluh/5. rmuba(pkdra)
7. Dnuuy kndsan:Qnpahan pnegalang,Miying,Tmsamat,Smlaan,Mseusa...
Rubuw qawqaw,Tatut qhuni,Pgagu,Tatut djima
Quri uqun : Tunux,dowriq, pahing, balung,enduk,ngungu,wawa mniq enbuyas,muyak siida psaniq ksun tmngahan ka wawa embulang o saw wawa qowlit,brihut,rqbux,rapit, qbhni saw ini hrii ubal niya na.
8.Slhayan :Smapuh utux rudan ni gaya na.... Utux kana utux, Utux tminun kana babaw dxgal, Kana utux
Truku.kana utux seejiq, kana utux rudan sbiyaw, gisu nami brah su hini sayang, brahaw su balay wada su dmayaw balay ka kingal hngkwasan.wada su muway lala bi uqun, manu sayang da o.miyah nami
tmdahu sun quri sunan, ni uqi ka bnniqan su nii.
9.Suyang kndsan: Tminun,Mseusa, smkri,Muuqih,Dmaws,Smirus qmagas nuqih,Hmidaw,Dmsay,Tminun pala.
10.Bisi(pndjiyan) /1.Phqilun ka seejiq o hmici rmuba ni sapah na uri o rmuba pnhuqil hiyaan./ 2.Seejiq
pndjiyan o ini tduwa embbakal. /3.Mnarux siida o embasi mllabu ni mhqil.
Saw ana manu ka gaya rudan sbiyaw o,ida ta puruun ni cisaun ta ka laqi ta ,kika mha mrana ni knlaqir ka balay bi kndusan alang truku.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
rrnpef96h0q3t3jyulqeydzjxo6qtb1
Gaya wada ngalan tunux ka gxal
0
1699
54011
54010
2021-03-20T23:47:11Z
Martin Urbanec
1
已匯入 14 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54010
wikitext
text/x-wiki
gaya wada ngalan tunux ka gxal 被出草規則
“Mnda brax nami ni nii su dhuq alang nami ka isu .Ida bi yaa naqih kuxul kana ka sapah su.Saw nii dhuq su mkan lala bi uqun ka isu nimqaras su, kiya do sai mlawa kana ka sapah su ni adas hini ”sun na, yaa bi bitaq 5~6 jiyax ka qrasan, nasi wada ngalun pais ka duma tnexal dha ga,ana mangal tunux pais ka dhiya o hciyan dha qmada elug ka tunux pais, ini asi tmay alang ni keeman do lmhlah lukus embulang ni sngkingal ini squwaq mtmay alang. Dhuq rhngun sapah do smbu btunux rhngun ni tmutuy seejiq. ini squwaq mtmay sapah, pucing nadas dha o ini jiyi paah siida seejiq tnkari mmowsa mdkrang nii o asi ka smhug mgay sapah seejiq wada mhuqil nii,kiya o mgay limuk, gukung, pucing, puniq, pupu saw nii. Qaya nii o aji ngalun sapah wada mhuqil saun qmada pskringan, mangal babuy ka mrhug alang ni dsun na bbuyu tmeetu.lhgun na ka tneetu ni sngkingal mlawa hangan alang qmada .Nririh saw wada seasug alang ka siyang ni smahug ruciq.Nasi ini sahug ka seejiq tnkari mdkrang nii o saan haya rmudaw ka sapah na. Nasi mangal luqih ka duma dha o seejiq tnkari ka msahug snpuhan. Gimun kana ka alang ni nasi niqan ka wada hmut sgsapat o dhiya ka msahug. Bitaq dhuq sapah ka wada mdkrang o ini tduwa phngun ka tahut sapah ni ini tduwa mseusa ni mrrnaw uri.
== pnyahan kari ==
資料來源: 口述Yudaw Pisaw2001
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
bi4pyhbezpq7qhh4xte8pl0w7md0n2c
Girin paru/ wirin boyak/ giril utux臺灣桫欏
0
1701
54020
54019
2021-03-20T23:47:15Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54019
wikitext
text/x-wiki
Beyhing bay hnyuwan mi mdakil dxral na wirin ka wirin boyak, qhuni na u beyhing balay, kiya u rudan bay qhuni kari bay hngak wamil na, smkuxul bay karac mtarux mi mhuriq, nniqan na u asi bay ka mtsasaw mi hriqan, mniq mdakil ddwiyaq ckcka mi llbu Haypa, qtaan bay hriqan lnglingay ssiyaw bbuyu, mhru mniq hhrus qhuni ruma.
Wirin boyak nii u, dsediq cbiyaw, pngalan dha ka pusu qhuni, slmuun na phiyu uruc sapah, so ka beywi ta, ndaan qmanga uruc hakaw qsiya, kiya u snalu na qhuni ini bay sburaw mi hmtur sdhriq, so kiya daw ddiyun dha bay psalu beywi.
Dsediq cnduray daw u, saan dha mbtunux pcpingan smalu phpah sapah mi slmuun dha qqtaan, rabu na qhuni u phmaan kulu phpah, beyhing na bubu qhuni u smluun dha kulu psaan phpah, qqiya sluwan, lqling qhuni mnmu, uruc mi qtinuh qhuni dni phmaan hbil.
Kluwan qhuni nii u, cbiyaw han, adaw ka ini hmtur sluwan bbriun mi ou bay briun nganguc, wada dha pqraqan kana da, saya daw uka hari snalu da, snalu qqiya nii u ou bay pneyyah klwaan icin.
臺灣桫欏係大型地生的蕨類,莖幹高大,性喜高溫多濕,喜好陰蔽潮濕的地方,生長於中、低海拔的山區,常見在陰濕環境之林緣、林下坡地生長。
族人將臺灣桫欏之樹幹做為建材的屋樑,如簡易工寮,過溪的橋樑,且其材質不易腐爛止滑,因此常為建材使用。
現在則為庭園造景美化,幼株可做盆栽,老熟莖幹製作花盆、手工藝、細木屑、木柱、木板等種植蘭花,本樹種早期因蛇木製品無限生產及大量外銷,幾乎被砍伐殆盡,目前產量已不多見。
[[Snakun:truku]]
9j9rfz2i2ka2ercpfffbtbluapqpq2z
Gluban
0
1702
100460
95712
2023-10-06T00:14:17Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 5 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100460
wikitext
text/x-wiki
= Gluban(清流部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka alang gluban.
146 sapah ka kneegu na sapah, 501 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 469 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 32 hiyi koia.
[[Patas bntasan:清流社區發展協會 Qingliu Community Development Association - panoramio.jpg|縮圖|File:清流社區發展協會 Qingliu Community Development Association - panoramio.jpg]]
Kana ka kleegan seejiq ga, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq82%, Tayal8%, Bunun1%, Paiwan1%, ni rahuq na o1%.
[[Patas bntasan:餘生紀念館 Survivors Memorial House - panoramio.jpg|縮圖|File:餘生紀念館 Survivors Memorial House - panoramio.jpg]]
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Pusu klegan seejiq mniq alang Gluban o Seejiq Tgdaya, tnganan naq seejiq nealang o Alang Gluban(谷路邦部落).
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nyusan Nan-two nsgan Jen-ay alang Hu-cu.
== Knlbangan(範圍) ==
Gaga gqiyan hidaw nyusan Nan-two nsgan Jen-ay ka alang Gluban, hraan hidaw o dalih alang Cung-yuan, alang Mey-yuan ni Hwey-swun rin-cang, gqiyan hidaw o lutuc nsgan Kwo-sin na Mey-rin se-cyu, hunac hraan hidaw o niqan yayung Pey-kang ka ttqiri ssiyaw, gqiyan hidaw o niqan yayung Mey-yuan, daya o niqan gggiyaq Mey-yuan, emburux balay ka alang hini.
== Ti-ri lnglingay(地理環境) ==
Sttu.
== Pgkla patas cyaw-tung(交通資訊) ==
Kndadax Er-kaw na lutuc Cung-two kung-ru cyaw-ryo-taw(caw-tung)>127syeyn ca-taw(hunac)Nan-two>Cung-two tbiyax na elug rulu>Fen-caw ru ca-taw>Fen-caw ru>Bwo-ay ru>Tung-san ru>Cung-cng ru>Cung-tan kung-ru>Kwo-sin ru>Cang-pey ru>Cung-hwa ru>alang Gluban.
== Pusu klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Seejiq.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Seejiq ni Tlu.
== Snhiyan cung-cyaw(宗教信仰) ==
Muda Gaya.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Alang:Kari Seejiq, dungus na kari Seejiq o alang msa. Gluban:Tmhangan seejiq tnpusu ka alang Gluban nii.
Gluban, seejiq Nihung o tmhangan dha Cwan-cung-taw(Kawa NaKahara Jima), yasa niqan dha yayung(yayung Pey-kang ni yayung Mey-yuan), ga ska tay-ti o niqan yayung ciway mnuda sun dha A-pi-s yaung ka seejiq nalang, yasa niqan tru yayung ka tqiri ssiyaw alang, kiya ka mnrmuxan Tanah Tunux siida o tmhangan dha「Tay-cung cow Cung-taw se(台中州川中島社)」, tmhangan ita naq Seejiq o Gluban msa, dungus na kari nii o sngayan na nniqun.
Pusu klegan seejiq mniq alang Gluban o Seejiq Tgdaya. Seuxal han o pusu bi ga eniq Paran, dhuq saw hngkwasan 1930 idas 10 jiyax 27 siida, yaasa ini baka biyax kmlawa Tanah Tunux, kika maa tnjiyal seejiq tnpusu mniq Paran, kika klaun dha balang kana seejiq knlangan 「Jyoji Paran」。Hngkwasan 1931 idas 5 jiyax 6 sngari na seejiq o muri dha seejiq Nihung tnhjilan hini nniqun ka Seejiq, mniq saw mnrmuxan seejiq Nihung siida pnhyugan Cwan-cung-taw se, mniyah ka seyhu Kwo-min do klka priyux alang Gluban, tnganan naq seejiq nealang o Alang Gluban(谷路邦部落).
== Pgkla patas saan rmigaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu pnhyugan
◎Sapah Keysacu na Gluban (049)2941076
Nyusan Nan-to nsgan Jen-ay alang Hu-cu Min-yuey syang 50 haw.
Saan rmigaw
◎Alang Gliban Seejiq tnpusu na Yi-su cun
Nyusan Nan-to nsgan Jen-ay alang Gluban na qpruhan Se-cyu fa-cang syey-hwey o iyux pnqtaan kana saw babaw dxgal sayang, kiya ni mtutuy kana alang Gluban Yi-su cun ksun ka lnglungan dha, dmurun dha balay tduwa pseupu kana neuda nseejiq na tminun, Bi-tiyaw, cwan-cu, qmqur qqhuni ka pnrjingan dha, uxay uri o tuhuy saw lukus Seejiq sbiyaw, uuqun sbiyaw, saan tqiyan sapah, ttgsa kari Seejiq, mgrig grig ni mhrapas qsiya yayung, emphuma pnegalang, kndusan, muduh siyang, BBQ dnii uuda, pgkla kana saw seejiq bukuy mnruxan Tanah Tunux siida ka hncian lutuc laqi laqi, gashuya pstutuy ka dhyaan.
https://web.archive.org/web/20080205233811/http://www.gluban.org.tw/main/travel/index_a.php
https://web.archive.org/web/20080205233811/http://www.gluban.org.tw/main/travel/index_a.php
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
Alang Gluban.
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Sediq alang Gluban (Cing-ryo) pa to bay kluwanan Sediq kana, sediq tnualang tmhangan nanaq u alang Gluban mchaya.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nan-to-keyng Jin-ay-go Hu-cu-cwen alang Gluban.
== Knlbangan(範圍) ==
Alang Gluban (Seyryo) pa wa mniq Nan-to-keyng Jin-ay-go Pryaxan hidaw, hruwan hidaw u msdalih
Pryaxan hidaw, hruwan hidaw u msdalih alang Nakahara (Sediq Tgdaya) mi alang Baybara (Tayal) mi Hwey-swen rin- Cang, pryaxan hidaw pa lmutuc alang Kwo-sing-go alang Mey-rin (sediq Holo mi sediq Hakka), hruwan hidaw tuhunac
u niqan Yayung Pey-kang ka mtqiri mi, pryaxan hidaw pa niqan Yayung Baykey, tudaya u niqan Dwiyaq Baybara ka
sdharan, kiya ka wisu so thmuk kcka mi prmurux nanaq mi,so tssu bay mi mndungu baya alang.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Wa mniq ssiyaw yayung mi ayu.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
M uda kwo-taw1 Cong-san-kaw, uxay daw muda Kwo-taw 3 Formosa kaw-su-kong-ru→Kwo-taw 6 Swey-sa-ryeyn kaw-→Mstabuy Kwo-sing su-kong-ru yaw-ryo-taw→Kwo-sing-ru→Cang-pey-ru→Cong-hwa-ru→Alang Buwarung.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyn-cu patas pkla nniqan alang.
== Klwanan sediq (部落所屬族群) ==
Seediq Tgdaya.
== Sduwi na kari saya (當今使用語言) ==
Skari kari Seediq Tgdaya, skari kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Smluhay snhiyan Kiristokyo: Pnrhulan Gluban Cyoro Kyokay. Teynskyokay, snhiyan rudan cbiyaw.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Alang Sediq Tgdaya ka Gluban hini, alang Gluban u splawa
dha sey-ryo uri.
Alang Gluban pa, splawa Tanah Tunux Kawa Naka Jima, alaw ka alang Gluban u niqan dha yayung (Yayung Pey-kang mi Yayung Baybara) ka muda mtqiri, kcka dxral brnux hiya pa niqan kingal ayu
qsiya tiping ka muda lmihu, sediq alang u splawa dha Ayu Abus mncahaya tmhangan, alaw wisu dan mtqiri turu qsiya yayung mi ayu ka mtqiri alang hini, so kiya Tanah Tunux ka amlahang cida u splawa dha “Taycyu co Kawa Naka Jima”; kiya u Gluban so niyi lmawa alang niyi ka sediq tnualang, dungus niya u daun msangay kcka elu.
Sediq alang Gluban u to bay Seediq Tgdaya kana, snpeyyah msdalih Paran ka sediqtnualang hini, kngkawas 1930 idas 10 diyax 27 cida, alaw wada dha khrnasun bay ka qnnaqah qnlhangan Tanah Tunux ka cida, wada kasi mtutuy mi Kmciyuk Tanah Tunux ka Sediq cida, wada dhuq bay mskluy kana ka sediq mtqiri babaw dxral, kiya ka suca dha“Musya Jikeyng” Kngkawas 1931 idas 5 diyax 6 mtngari mudus ka Sediq kmciyuk Tanah Tunux pa wada pkixun thdlun alang Gluban hini, qnlhangan Nihong cida u kiya ka phiyu Kawa NaKa Jima sya, Mmiyah ka Cyokoku Kokominto seyhu daw splawa alang Seyryowada dha, Sediq Tnualang ka tmhangan alang Gluban.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
alang, pnsltudan Pusu tmiyu nniqan
Ssanun rmiwaw
Alang Seyryo Sediq Tnpusu Bntasan Knkla Msusa Cwemn
Nan-to-keyng Pnsliyan Pkrana Alang Seyryo u, alaw iyux muda pkla kana sediq knlangan, kiya mi niqan so niyi ka sngtangan dha muda phiyu Alang Seyryo Bntasan Knkla Msusa Cwemn, smatang spuda tnualang na Sediq blblbalay pnsltudan tminun rudan cbiyaw, smqri qraqil, lmihu mquru kdari, qmqur qhuni ka pnrdingan, kiya mi muda pkrana pnwaya mlukus lukus Sediq cbiyaw, uuqun alang Sediq, mtaqi sapah sediq alang, pnsltudan pnngalan kari Sediq, mi, stusa smluhay kari Sediq, rwori Sediq mi mppulah qsiya yayung mi, qmpah qnpahan, smuluhay kndusan sediq alang, muduh siyang, pkobu krabi…, so musa mkla quri so ndan mqraqil kmciyuk Tanah cbiyaw Musya Jikeyng ka ntngari llutuc Sediq, wada so hmuya mtutuy dungan ka dhiya mi, hmuya hmuc sediq msdalih, kiya u muda ptura pqita biyax knudus Sediq blblbalay!
== Qntan patas(參考資料) ==
<nowiki>http://www.gluban.org.tw/index.php</nowiki>
Kawa NaKa Jima 川中島:<nowiki>http://www.e-tribe.org.tw/gluban/DesktopDefault.aspx?tabId=135</nowiki>
Wang-can Nan-to-keyng Jin-ay-go-ko-syo:南投縣仁愛鄉公所網站:<nowiki>http://www.renai.gov.tw/content/index.php?m=1&m1=8&m2=77</nowiki>
== Hangan alang(部落名稱) ==
Alang Gluban
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Sediq alang Gluban (Cing-ryo) pa to bay kluwanan Sediq kana, sediq tnualang tmhangan nanaq u alang Gluban mchaya.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nan-to-keyng Jin-ay-goHu-cu-cwen alang Gluban.
== Knlbangan(範圍) ==
Alang Gluban (Seyryo) pa wa mniq Nan-to-keyng Jin-ay-go Pryaxan hidaw, hruwan hidaw u msdalih alang Nakahara (Sediq Tgdaya) mi alang Baybara(Tayal) mi Hwey-swen rin-Cang, pryaxan hidaw pa lmutuc alang Kwo-sing-go alang Mey-rin (sediq Holo mi sediq Hakka), hruwan hidaw tuhunac u niqan Yayung Pey-kang ka mtqiri mi, pryaxan hidaw pa niqan Yayung Baykey, tudaya u niqan Dwiyaq Baybara ka sdharan, kiya ka wisu so thmuk kcka mi prmurux nanaq mi,
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''【Alang Gluban】'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Sediq alang Gluban (Cing-ryo) pa to bay kluwanan Sediq kana, sediq tnualang tmhangan nanaq u alang Gluban mchaya.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nan-to-keyng Jin-ay-go Hu-cu-cwen alang Gluban.
== Knlbangan(範圍) ==
niqan Yayung Baykey, tudaya u niqan Dwiyaq Baybara ka Alang Gluban (Seyryo) pa wa mniq Nan-to-keyng Jin-ay-go Pryaxan hidaw, hruwan hidaw u msdalih alang Nakahara(Sediq Tgdaya) mi alang Baybara (Tayal) mi Hwey-swen rin- Cang, pryaxan hidaw pa lmutuc alang Kwo-sing-go alang Mey-rin (sediq Holo mi sediq Hakka), hruwan hidaw tuhunau niqan Yayung Pey-kang ka mtqiri mi, pryaxan hidaw pa sdharan, kiya ka wisu so thmuk kcka mi prmurux nanaq mi,so tssu bay mi mndungu baya alang.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Wa mniq ssiyaw yayung mi ayu.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
M uda kwo-taw 1 Cong-san-kaw, uxay daw muda Kwo-taw 3 Formosa kaw-su-kong-ru→Kwo-taw 6 Swey-sa-ryeyn kaw-su-kong-ru→Mstabuy Kwo-sing cyaw-ryo-taw→Kwo-sing-ru→Cang-pey-ru→Cong-hwa-ru→Alang Buwarung.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyn-cu patas pkla nniqan alang.
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Seediq Tgdaya.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Skari kari Seediq Tgdaya, skari kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Smluhay snhiyan Kiristokyo: Pnrhulan Gluban Cyoro Kyokay, Teynskyokay, snhiyan rudan cbiyaw.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Alang Sediq Tgdaya ka Gluban hini, alang Gluban u splawa dha sey-ryo uri.
Alang Gluban pa, splawa Tanah Tunux Kawa Naka Jima, alaw ka alang Gluban u niqan dha yayung (Yayung Pey-kang mi Yayung Baybara) ka muda mtqiri, kcka dxral brnux hiya pa niqan kingal ayu qsiya tiping ka muda lmihu, sediq alang u splawa dha Ayu Abus mncahaya tmhangan, alaw wisu dan mtqiri turu qsiya yayung mi ayu ka mtqiri alang hini, so kiya Tanah Tunux ka amlahang cida u splawa dha “Taycyu co Kawa Naka Jima”; kiya u Gluban so niyi lmawa alang niyi ka sediq tnualang, dungus niya u daun msangay kcka elu.
Sediq alang Gluban u to bay Seediq Tgdaya kana, snpeyyah msdalih Paran ka sediq tnualang hini, kngkawas 1930 idas 10 diyax 27 cida, alaw wada dha khrnasun bay ka qnnaqah qnlhangan Tanah Tunux ka cida, wada kasi mtutuy mi Kmciyuk Tanah Tunux ka Sediq cida, wada dhuq bay mskluy kana ka sediq mtqiri babaw dxral, kiya ka suca dha “Musya Jikeyng”. Kngkawas 1931 idas 5 diyax 6 mtngari mudus ka Sediq kmciyuk Tanah Tunux pa wada pkixun thdlun alang Gluban hini, qnlhangan Nihong cida u kiya ka phiyu Kawa NaKa Jima sya, Mmiyah ka Cyokoku Kokominto seyhu daw wada dha splawa alang Seyryo, Sediq Tnualang ka tmhangan alang Gluban.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu tmiyu nniqan
Ssanun rmiwaw
◎Alang Seyryo Sediq Tnpusu Bntasan Knkla Msusa Cwemn
Nan-to-keyng Pnsliyan Pkrana Alang Seyryo u, alaw iyux muda pkla kana sediq knlangan, kiya mi niqan so niyi ka sngtangan dha muda phiyu Alang Seyryo Bntasan Knkla Msusa Cwemn, smatang spuda tnualang na Sediq blblbalay pnsltudan tminun rudan cbiyaw, smqri qraqil, lmihu mquru kdari, qmqur qhuni ka pnrdingan, kiya mi muda pkrana pnwaya mlukus lukus Sediq cbiyaw, uuqun alang Sediq, mtaqi sapah sediq alang, pnsltudan pnngalan kari Sediq, mi, stusa smluhay kari Sediq, rwori Sediq mi, mppulah qsiya yayung mi, qmpah qnpahan, smuluhay kndusan sediq alang, muduh siyang, pkobu krabi…, so musa mkla quri so ndan mqraqil kmciyuk Tanah cbiyaw Musya Jikeyng ka ntngari llutuc Sediq, wada so hmuya mtutuy dungan ka dhiya mi, hmuya hmuc sediq msdalih, kiya u muda ptura pqita biyax knudus Sediq blblbalay!
== Qntan patas(參考資料) ==
https://web.archive.org/web/20080625023641/http://www.gluban.org.tw/index.php
Kawa NaKa Jima <nowiki>http://www.e-tribe.org.tw/gluban/DesktopDefault.aspx?tabId=135</nowiki>
Wang-can Nan-to-keyng Jin-ay-go-ko-syo <nowiki>http://www.renai.gov.tw/content/index.php?m=1&m1=8&m2=77</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
qg8gq30wfyk0a258uq7f0jqv9oaljws
Gnaalu
0
1705
100461
54043
2023-10-06T00:14:19Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100461
wikitext
text/x-wiki
= Gnaalu(博愛新村部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka alang gnaalu.
304 sapah ka kneegu na sapah, 801 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 30% niqan 243 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 70% niqan 558 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis20%, Truku4%, Tayal3%, Bunun3%, ni rahuq na o1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
8shhfdkfqgdpdbnf916zpbxs82znh0k
Haboeh
0
1708
100467
81989
2023-10-06T00:14:35Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100467
wikitext
text/x-wiki
== haboeh (大窩山部落) ==
Gaga mniq Myawriseyn Nancawagsyang ka alang haboeh.
29 sapah ka kneegu na sapah, 82 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 76 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 6 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Saysiyat 91%, Tayal 2%.
== Pusu nniqan alang(部落特色) ==
Mniq saw mnrmuxan Nihung siida o kika gasuc na S-tow-se.
== Nniqan alang(所在位置) ==
Nuysan Myaw-ri nsgan Nan-cwang alang Tung-he.
== Ti-ri lnglingay(地理環境) ==
Sttu.
== Pusu klegan seejiq nealang(部落所屬族群) ==
Saysiyat.
== Djiyun kari(使用語言) ==
Kari Saysiyat ni Tlu.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Mniq saw mnrmuxan Nihung siida o kika gasuc na S-tow-se.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
5kt1sqt9aaoa049l6qm6i88767qq44p
Hadur
0
1709
54065
54064
2021-03-20T23:47:27Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54064
wikitext
text/x-wiki
hadur (馘首宴)
hadur sun o quri kingal na hi paru bi uqan Truku sbiyaw.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
rzikg1hs3z21hpovkctk32lmym7x9bc
Hangin alang nniqun tnpusu mi tnhdilan
0
1710
94773
54069
2023-01-01T13:23:29Z
Minorax
97
頁面已重新導向至[[Hangan alang nniqan tnpusu mi tnhdilan 3ST-Sediq/Seediq/Seejiq Nation]]
94773
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Hangan alang nniqan tnpusu mi tnhdilan 3ST-Sediq/Seediq/Seejiq Nation]]
nlls6d6f6u950o1po378kwrwgr4oq2x
Hdayu
0
1711
54072
54071
2021-03-20T23:47:31Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54071
wikitext
text/x-wiki
今天來到與推組織的辦公室很開心
測試畫面
123234
再新增內容
pkmbgaprub9sgz4opbw8ega57qyv5ee
Hdur
0
1712
94808
94806
2023-01-01T13:52:48Z
Sakura emad
503
Restored revision 54077 by [[Special:Contributions/Martin Urbanec|Martin Urbanec]] ([[en:w:User:BrandonXLF/Restorer|Restorer]])
94808
wikitext
text/x-wiki
= Hdur (不同意) =
Nahari hdur laqi gaga,musa nganguc da!
[[Snakun:Truku]]
8xvr6rcdh7gzy1zb9gl7tx6yyjekgxu
Hengak laqi
0
1713
54086
54085
2021-03-20T23:47:34Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54085
wikitext
text/x-wiki
Hengak laqi we, kingal klegan na hengak ga truma [[Knklaan phrenang]], mssipo daka [[hengak bubu]]. Phrenang de, qreengun ka hengak quwaq truma.
Ttreun ka kaydang phrenang hengak laqi, knkingal we, qmeere, knseung, kmaguh. Nasi ini pntena ka kaydang, ini pntena hengak denu.
== 子音的特徵 ==
輔音可以依據數個發音特點加以分類:
* 調音方法:輔音發音的機制,例如鼻音(通過鼻腔)、塞音(氣流被完全阻塞)、或是近音(近似母音)。
* 調音部位:在聲道中氣流受到阻礙的部位及所牽涉到的發音器官,例如雙唇、齒齦、軟顎等。一個輔音有時可能牽涉不只一個發音部位,例如顎音化或喉壁化的輔音。
* 清濁音:輔音發音時聲帶的振動模式。發濁音時,聲帶有充分振動;發清音時,聲帶完全不振動。
* VOT(voice onset time):一輔音從除阻的一刻到聲帶開始震動,中間所經過的時間。送氣與否與VOT有關。
* 氣流機制:通過聲道的氣流的產生機制。在大多數語言中,所有輔音都採取肺呼氣機制(pulmonic egressive),但部分語言也會使用緊喉音(ejectives)、內破音(implosives)、搭嘴音(clicks)等氣流機制不同的輔音。
* 長度:輔音的發音中,阻塞維持的時間。例如在日語、義大利語、芬蘭語等語言中,'''一般輔音'''與'''雙輔音'''(阻塞較長,或稱'''長輔音''')代表不同的音位。在愛沙尼亞語及少數其他語言中,甚至有三種不同的輔音長度,雖然牽涉其中的發音差異較為複雜。
* 發音時的力道:一個尚未完全確立的特點,因為目前沒有觀察到任何語言純綷以力道來區分不同輔音。
所有的輔音均能以上述的特點加以描述,例:漢語中的"t"即為"清齒齦塞音" [t](未標明氣流機制)。
有些輔音會被區分為'''強'''(fortis)或'''弱'''(lenis),如"p/b"、"t/d",但這屬於音韻學(phonology)而非語音學(phonetics)上的區分。<br />
== Gaya na hengak laqi ==
# Niqan hengak msepuq ka kana kari.
# Hengak msepuq qntaan riyung we, [p], [t], [k], nasi uka riyung hengak msepuq ka kingal kari, niqan 2 duri peni.
# Hengak smerus qntaan blbale we, [s]. Nasi wano kingal hengak smerus ga truma kari, asi ka [s].
# To niqan 1~2 Hengak muhing so [m], [n] ka kana kari.
# To niqan [[Hp/trv/Hengak qsiya|Hengak qsiya]](Liquids) kana kari, wano biciq kari ka uka.
== 參看 ==
* [[Patis hengak kkklangan]]
* [[Knklaan krkari]]
* [[Knklaan hengak]]<br />
58zezb9qpw9yeosnvjox5g7vnotgg9c
Hkeruy
0
1714
54092
54091
2021-03-20T23:47:36Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54091
wikitext
text/x-wiki
== Hkeruy (藏私、阻擋、不要別人好) ==
=== Ex: Iya hkeruy. ===
== Pnatas pnyahan(參考來源) ==
(引自:賽德克族德固達雅中高級學習班課程 課堂筆記內容 2020 0325 )
[[Snakun:Tgdaya]]
civsyy7cccz58b0f0a2d3aft8buxt5u
Hmtur
0
1715
54097
54096
2021-03-20T23:47:37Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54096
wikitext
text/x-wiki
= Hmtur(阻止) =
Nahari musa hmtur llaqi gaga, musa ngangac prigaw da.
[[Snakun:Truku]]
2rdlx42tl6mpp69rri8lizursq0oolr
Hororok
0
1717
100486
54111
2023-10-06T00:16:15Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100486
wikitext
text/x-wiki
= hororok(鵝公髻部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Nancawagsyang ka alang hororok.
19 sapah ka kneegu na sapah, 50 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 47 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 3 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Saysiyat 92%, Tayal 2%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
kydc4sdsabfc2gyrex1tid739ln79w0
Huling
0
1718
54116
54115
2021-03-20T23:47:40Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54115
wikitext
text/x-wiki
Huling (狗)
Huling o meudus tnbgan,hiya o mklawa sapah ni mkla bi maduk uri.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
6s5pvdtrabnu0ax0jnxc92kibe2h406
Ida
0
1721
54126
54125
2021-03-20T23:47:45Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54125
wikitext
text/x-wiki
ida還是
Ida saw kiya na laqi nii, kuxul bi musa nganguc prigaw.
[[Snakun:Truku]]
o1tcylci3a2744rtgwupeej4muihhf3
Jiyax
0
1723
54141
54140
2021-03-20T23:47:48Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54140
wikitext
text/x-wiki
= Jiyax(日子) =
Jiyax sayang o supu ta musa nganguc ka tnsapah nami.
[[Snakun:Truku]]
b10vn1j4lmgnmr5w6ry1cjvwsbf20ra
Kabang
0
1724
95798
54148
2023-04-09T10:14:08Z
61.58.141.35
95798
wikitext
text/x-wiki
= Kabang(棉被) =
Kabang nii ga ida qulung niqan ka tnsapah djiyun dha mtaqi, empeemisan do prajing mskuy da, asi kegu kabang hilaw ta mkeeman, kika muxun ni sblaiyq mtaqi.
[[Snakun:Truku]]
8haggl5a4jw30qhzt264ctfm0dga5d6
Kahkahoe’an
0
1725
100516
54155
2023-10-06T00:19:07Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100516
wikitext
text/x-wiki
= Kahkahoe’an(八卦力部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Nancawagsyang ka alang kahkahoe’an.
59 sapah ka kneegu na sapah, 146 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 71% niqan 104 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 29% niqan 42 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Saysiyat 67%, Tayal 3%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
0f7u7cz8qezore8729new4pfxw6vgy2
Kanteyng
0
1726
85506
54159
2022-01-03T20:38:03Z
MisterSynergy
322
Pywikibot touch edit
85506
wikitext
text/x-wiki
Babaw dxgal sayang o wana Taywan hini ka niqan “kanteyng” ksun. Sayang o gaga hmaan hapa 900-1900M knbragan na dxgal lmiqu.
Wahil ka bubu kanteyng, qtaan sqapah ni mtqiri tasil uxay uri o pusu qhuni. Knhnu knbowqax ka tasil uxay uri o pusu qhuni ga, ida saw kiya ka knbowqax na uri.
Mnhdu mru lmu ka walu do mdudul mhada idas maxal dhuq idas dha, saw nii ka uqan ta kanteyng ksun.
Kanteyng nii ga mskuy uqun, tduwa mlih kntalux, mthuway hngak ni lnglungan, ida psdhriq baraq ni pkmalu rhiq hiyi uri wah. Sbiyaw ini huma kanteyng han, tnegaaw saan miing lumiqu kana. Ida niqan nanaq ka ssan dha lmamu kanteyng ka dqriil alang, ini dha balay snrui ani ima, ririh saw nhiya nanaq ka hiya.
愛玉子
全世界只有台灣有所謂的「愛玉」。主要分布於海拔 900-1900公尺之中低海拔的山區。
愛玉子為台灣特有種藤本植物,常纏繞於岩石或樹木上,附生的岩石或樹有多高,它就長多高。
愛玉,會陸續於10月中旬到隔年2月間成熟,即為我們採食的愛玉果。傳統上愛玉都是採集而來,不是種植的,每個婦人到山上也都有自己常去的採集場域,不會隨意告訴他人,就好像是她的秘密基地一樣。
[[Snakun:Truku]]
6mhfs0clk9iit2pi5rcyydhr5z4l7st
Karat
0
1728
54167
54166
2021-03-20T23:47:57Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54166
wikitext
text/x-wiki
Karat(季節)
kingal hngkawas o niqan spat karat.srnabaw ni krpuhan o kika ku
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
tmhkt2oz9zen799fohubh1zclakwa6r
Kari alang Truwan nSeediq(Toda)
0
1729
54175
54174
2021-03-20T23:47:59Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54174
wikitext
text/x-wiki
= Kari alang Truwan nSeediq(Toda) =
sun yami Sediq kida hay, turu mnswai alang, kiya ka alang Toda,alang Truku mi alang Tgdaya.<br />
yabay nami alaw uka patis ka yami nSeediq, kiya ka sqrahuq hari kari nami saya da. yabay nani wada bsiyaq balay mswayay da, niqan cikuh ini pttuk ka
hngak kari nami da, niqan ka kari nami ini pntna balay dungan. ana saw kiya u, nhtun ta sph angan hangan alang ta ita nSeediq lmnglung daw, musa niqan tikuh ka klaan ta pusu rudan ta, saw ka alang Truwan, alang Ruku mi alang Rkddaya. Dha ka alang sun Truwan way mniq alang ta ita Sediq, kingal u way alang nTruku, Truwan Truku sun dha, kingal u way alang ntdaya, Truwan Tgdaya sun dha. Barah uka alang sun Truwan ka nToda, nisu ta ini klai ka kiya da, ana naq niqan kari dha emsa alang Bngbun, ririh dha alang Truwan ka nToda, ini pndungus mskingal ka kari dha sow kiya. niqan ka “alang Truwan” rrngaw mu hini u, alang “Truwan Tdaya”. emsa ka kari tnsaan ku na rdrudan nmi Tgdaya, mnniq ta alang Truwan kanna ita sun Seediq nii cbiyaw emca,pusu ta bay rudan ita Seediq u, pnspuruq “Pusu qhuni” emca, kndudun mrana ka hiyi sediq dow, mrana mrana mi miyah dhuk Truwan da emca.<br />
Truwan Tdaya u, mngari alang mnniq hiya emca rudan nami Tdaya, musa niqan ka, way nami ini klay duma na emca. Snpuwan dha u, niqan alang sun Truwan, alang Knuuh, Ruku, Rkdaya, Skikun, Tasaw, Brenux, Sipaw mi alang ayu. ya bay alang Truwan ka, nhangan dha tnlangan, kika asi dha nxali sa Truwan,dxran quri hiya da. ana beytaq saya,k ntun smnru ndaan rudan ta cbiyaw, rdrudan nami Tgdaya u, spiiyah dha Truwan hini ka pusu kari ndaan rudan ta cbiyaw mi kari sun daha “Pcahu” ka srngaw dha.<br />
Yabay ima naq uri ka sediq mniyah Pcahu alang Truwan hiya cida, ya bay Plmukan emca duma mi, yana Tlu emca ka duma, wa daha ini hari kklay. San dha mqi xiluy ka pusu qsiay mmahun sediq Truwan hii emca, sragan ka xiluy kiiya dow, mnarux kana sediq mnimah qsiya sragan kiya emca, mllabu nbuyas mi pbrih ka mkan idaw, ana asi spuhi u ini kmalu emca. uxay dungan, wada rmhak ciida ka rudan ta mnniq Truwan hiya da emca. Sow nii ka kari snrnuwan ku dha.<br />
kiya kndadax ciida, musa tmalang alang ungu mi alang qacuq, Suku, Paran, Tkanan, Tongan, Sipaw, Drodux, Mhbu ka alang Boarung do. niqan ka alang Pralu daka alang Bkasan u, wada suupu musa mniq Bwarung ka dhiya, balay bay u, sediq nToda ka dhiaya, wada miyah tuuman waya ta ita sediq Tgdaya, kika yahan ta na qmlahang Tanah Tunux da, maxal dha alang ka snpuwan na alang nami Tkdaya.<br />
Niqan kingal kari sneru dha dungan, kari sun “damay doriq”, mniyah dhowk alang Truwan ka, dha damay doriq cbiyaw emca, kingal mniyah emca ka duma rudan smneru kari nii. mniyah umarang tmsa kari utux baraw ka damay doriq kiya mesa, tmsa hmanguc qbulic mi cmamau harugn bungan emca, kuxun bay musa sluhay ssnaw alang, hmanguc qbulic dama smmalu halugn, mqedin daka laqi ka, musa ncuwin mbahang kari utux baraw.sow ni beytaq sayang wada ta qbhangan mi qtaan hbaraw bay nwalu dha ka “damay dowriq” sun dhiya sdhuun balay sediq babaw dxran sayang.
[[Snakun:Toda]]
0xfsvv9dndurss8bitsalbljsani1d4
Kari quri utux
0
1730
54191
54190
2021-03-20T23:48:00Z
Martin Urbanec
1
已匯入 15 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54190
wikitext
text/x-wiki
kari quri utux
Sbiyaw balay niqan kingal ka seejiq Truku.Tadaw ka hangan. Niqan kingal jiyax musa tghuy lupung na kiyig alang,gbiyan hari do tgrmagun dmuuy kingal lungaw sinew mmaah sapah, muda siyaw yayung siida, qmita harung utux ni miisug balay ka hiya, mtmring ni mdka saw lhkah ka kana hiyi na,yaasa “Qmita harung utux ka seejiq o mha naqih utux dha,”mnsa ka kari bnhangan na rudan ,asi raraw nhari muda elug isil ka hiya da. Aji biyaw dhuq alang na siida,asi lu qmita kingal saw seejiq duri, gisu mlglug ska bbuyu nimiisug balay ka hiya da,“Rat”msa hmgluq pucing ni lngu msipaq do plealay powsa bag aka utux ni asi lu wada psbu gaing ka pucing na, pklug mniq dalih ka kingal mmanang bi risaw, embahang mjiras msa“waw, waw! Angal ku”msa o ini qtai ga inu,kiya ni embrinah alang musa tmaus rsrisaw ptduuy harung samaw miyah dmayaw miying,wana galiq pqaya qhuni ka qtaan dha, murug galiq nkbbuyu tmabuy bitaq ayug, kiya do hlayan dh aka seejiq kiya,gamksaraw hiy,psnkingal hngak nani wana hhuqil da,kdagun dha dhuq sapah,sdranaan dha do,kla su ha utux swayi bubu na snaw ka miyah smeisug hyaan.
== pnyahan kari ==
資料來源耆老楊文正 2013
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
lv23as34gxdlb72cwsdzp7s1qgidtme
Kata Tokan rawa
0
1731
54200
54199
2021-03-20T23:48:02Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54199
wikitext
text/x-wiki
== Kata (模子) ==
Smalu su tokan rawa siiga, asi ka niqan kata.
== Tokan rawa( 背簍) ==
Malu bi jiyun ka Towkan rawa nii, musa lmiqu ka dsnaw o tduwa na seapa samac ni sama lmiqu.
<br />
[[Snakun:Tgdaya]]
rboaiaoz6tg1s5h9t57o2xqvma27rgm
Kaytakran taypey
0
1733
54210
54209
2021-03-20T23:48:05Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54209
wikitext
text/x-wiki
kaytakran taypey/台北凱達格蘭
Niqan kingal saan qmita seejiq ka knkla rwaan sapah ppqita smnlaan qtaan,ga mniq Taypey Pey Tow paru alang,pnaah spat kbkuy hngkawasan blah siida,Pey Tow nniqan hini o , Kaytakran seejiq tnpusu kndusan dha,Pey Tow esun kari o kiya saw psapuh kuyuh msa, kiya ka kiya ni kika knsmalu saw kmbrih nsbiyaw ppqita smnlaan emptseusa saw euda ka skuwan ana manu kaya sbiyaw,saw lukus tminun,jjiyun sapah,klgan maxal mataru seejiq tnpusu.niqan maxal tklang ka knparu na ka kaytakran ska o ini dduwa mkan tbaku ,niqan ka elug saw dduwa mtmay paan mnaru seejiq ,ga mataru tatey o niqan saan punuh laqi wawa,baraw na sapah,truma txgal o niqan dha,truma do kika saan mniq sngayan tdruy spat ribaw,utubay o mniq baraw babaw txgal kiya,kana knblagan paru kaytaklan o niqan maxal tadey,brah hngrngun o niqan kuwakaw ptasan,mtmay ska do,qtaan ka ga mniq brah bi ka saw nniqan mgrig ni muyas,ga mniq iril ka saw brigan saw kaya tnpusu seejiq txgal,niqan ka saw dmayaw seejiq meepah musa nanak uri,tgTruma kingal tatey o,nniqan saw ana manu ddusan pqtaan maxal mataru tnpusu txgal seejiq emptsuusa,saw tru karat do qnpriyuxun na ka saw ppqita smnlaan qtaan,mha baraw tg dha ni tgtru tatey o nniqan tnpusu txgal pnlukus seejiq,saw jjiyun kaya puudus ddusan alang seejiq sbiyaw,tgdha o nniqan paru sasaw samaw alang,tgtru o ga pqitaan saw Pin Bu klgan ni Taywan tnpusu txgal seejiq saw ana manu gaya ddusan ppqita smnlaan.tgspat ni tgrima o nniqan saw puuyas ni rmgrig,dduwa saan prngaw kari,cims saw uuda,bilaq sasaw samaw,tduwa ptmay mrimal ni epitu kmxalan seejiq,tgmataru tatey onniqan patas pqtaan,saw tduwa niqan rudan ni laqi waw,tgempitu tatey o nniqan saw qmita patas ni pprngaw euda ni qnpahan saw cisa kkla euda,tduwa ptmay mrimal ni mataru seejiq,tgmaspat tatey o nniqan uqan nhapuy qnpah ska seejiq, tduwa ptmay mrimal ni mataru seejiq,tgmngari tatey o saan smluhay rmgrig ptasan, tduwa ptmay mtru ni mspatul seejiq,tgmaxal tatey o nniqan qnpahah thowlan.
[[Patas bntasan:Ketagalan Culture Center.JPG|thumb|kaytakran taypey]]
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
4j3qiouhkfkftalan40dcwsxnlx8x3c
Kerunpiya
0
1734
54213
54212
2021-03-20T23:48:06Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54212
wikitext
text/x-wiki
== 文化 knklaan ==
=== 主條目:哥倫比亞文化 ===
<br />
== 參考來源 qtaan mniyah ==
<br />
16ied5ypgm230s1zqmnyi13akjfx1fc
Kingal jiyax mu
0
1736
54223
54222
2021-03-20T23:48:09Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54222
wikitext
text/x-wiki
= Kingal jiyax mu(我的一天) =
Tayan knsuyang ka jiyax sayang,
yasa sngayan jiyax ka sayang.
Tuhuy ku bubu mkan idaw mgrbu ni mseupu nami qmita tribi ni mimah ocya.
Pprngaw nami endaan kingal jiyax iyax sngayan,
nisan ka saw smhulis endaan niqa ka mqrinuc na uri.
Kiya ka kaya ni ida muda kana msa ka bubu mu.
Saw kingal jiyax nii o niqan bi ririh na wah.
[[Snakun:Truku]]
8p9j027jiydf7fbvnxrxlo67ag6rbje
Kiyumi
0
1738
100574
54234
2023-10-06T00:20:45Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100574
wikitext
text/x-wiki
= Kiyumi(福興部落) =
[[Snakun:Truku]]
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka alang kiyumi.
1,212 sapah ka kneegu na sapah, 3,340 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 20% niqan 670 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 80% niqan 2,670 hiyi koia.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
lwxpaoag5h0wcf0b7wb171tchofnyxx
Kmquci
0
1740
54247
54246
2021-03-20T23:48:15Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54246
wikitext
text/x-wiki
= Kmquci(取藤心) =
kmquci (取藤心):
Nasi namu mangal qwarux siida do, asi ka kmquci ka qwarux gaga kika tduwa hdaan hidaw ka qwarux.
qwarux (藤心):Laqi ku siida han o qmita ku tama rudan mu, mduy qwayux sluun na brunguy ni dudux na o thiyun na mhapuy buuc babuy,
malu bi mahan ka bgu na,saw nii ka rudan sbiyaw.
[[Snakun:Truku]]
siz5g4nkzih1wa5o19lpamc5zjb2n3v
Kndadax
0
1741
54252
54251
2021-03-20T23:48:17Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54251
wikitext
text/x-wiki
kndadax自從
Kndadax ku slaqi seuxan do, smkuxul ku qmita patas kdjiyax da!
[[Snakun:Truku]]
gjg8tsufcuaub1yfuuj6udx6tsoxe7h
Kndusan
0
1742
94810
94803
2023-01-01T13:53:23Z
Sakura emad
503
Restored revision 54262 by [[Special:Contributions/Martin Urbanec|Martin Urbanec]] ([[en:w:User:BrandonXLF/Restorer|Restorer]])
94810
wikitext
text/x-wiki
= Kndusan(生活) =
Sblaiq balay ka kndusan seejiq nii.
[[Snakun:Truku]]
stw8owhfz83aaqrfzsueie8s3d2ccyy
Kobah
0
1744
100581
92611
2023-10-06T00:21:04Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100581
wikitext
text/x-wiki
= Kobah(慈峰部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka alang kobah.
56 sapah ka kneegu na sapah, 141 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 74% niqan 104 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 26% niqan 37 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal67%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq4%, Bunun1%, Cou1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Qalang Kobah'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Mnllutuc Biru Moan (Kiya ka Tayal kana ka tnualang hini).
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nato keyng Jinay go Hwasyang cwen qalang Kobah.
== Knlbangan(範圍) ==
Wa mniq Hwasyang cwen hnruwan hidaw tuhunac, pnswayan cida Yayung Peykang mi Yayung Hwasyang na dxral baraw pryaxan hidaw.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Haipa 1700 m na dxral dwiyaq.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Mriq rulu: Tayhoku mi Takaw Kwotaw→ Kwotaw 3 go Fomosa kawsu kongru→ Kwotaw 6 go Sweysaryeyn kawsu kongru→Hori, muru elu Tay 14 seyng (Puwu kong-ru) mquri paran mmusa
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyncu patas pkla nniqan alang.
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Tayal
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Skari kari Tayal, ska kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Kiristo kyo: Cweyrwan Kiristo Cyoro Kyokay,
Cweyrwan Sin Yasu Kyokay.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
== Qntan patas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
dmtuiwupid6tanx7gsqwv8do1cqu3ib
Kosuy
0
1745
54282
54281
2021-03-20T23:48:24Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54281
wikitext
text/x-wiki
= Kosuy(香茅) =
Rudan ta cbeyo hayan we mhuma so pnhgalan uuqun daha nanaq ma, uxe duri we mrriyux kana so dnoi daha, ini kela mbbaruy. Peeyah ka yahun ta na qmlahang Tanah Tunux dige, kika hani ta mkela maanu kesun ka pila. Betaq Telu nii ka meyah smriyux qmlahang ita de, ciida ka mkela ta gmbaruy pnhuma ma, sriyux ta pila ka ita Seediq.
“Kosuy” nii ngungalan pila dseediq alang hani hari dehuk ka Telu nii, ye ba knxalan 1960 ciida. Ini daha tnyaani kari Seediq, kosuy ge kari Tanah Tunux. So hari brehengin qtaun kosuy nii, mnugaya han we mkteru knkawas pnhmaan de qbrungun texal, bobo na de mndaha qmburung knkingal knkawas denu.
[[Patas bntasan:YosriNov04Pokok Serai.JPG|thumb|File:YosriNov04Pokok Serai.JPG -Hnigan kosuy(香茅的樣子)]]
Qmburung kosuy nii ge dungeun hayan, mdengu de bkeun pupu paru ma, hqulun gmutu behing kosuy. Hungedun de moda psbeyuq rekaki ka hengak na, iyu kosuy kesun ka beyuq na nii, snmanun rusuq paru ma pssliyun kulu iyu.
Mkere ba sbaruy iyu kosuy nii ciida, ririh so pila iyu kosuy nii wada pkmekul pheyu sapah bgurah dseeiq alang knxalan ciida.
[[Snakun:Truku]]
qjlaxdsr2a48s4q8fvgk7sxzxgjs240
Krig
0
1747
94613
54290
2022-12-31T03:08:41Z
Shidailun73
1337
Typos corrected.
94613
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Starr 020925-0129 Boehmeria grandis.jpg|thumb|krig (苧麻)]]
Krig o pusu balay pnhuma pnegalang kndsan kngkingal ruwan [[sapah]] [[Truku]] sbiyaw, ida asi ka mhuma nanak krig ka kngkingal ruwan sapah,yasa ana manu quri hnalig ana snaw ni ana kuyuh ga ida asi ka krig nii pniyahan smluun lukus dha.kiya o qabang, ,pala kuyuh, usux,pdagit.lukus snaw, pala snaw, towrah, towkan, kray, habuk. Manu saw kiya do o krig nii ga ini bi tduwa ungat mniq kska kndsan Truku sbiyaw. Krig nii ka maalukus ga niqan elug niya,krig nii maanuqih nii o pnda gsak ka rhiq krig rmirih na hika gasilo kika nuqih ksun, pnaah nii kana ka waray tunun.4 pusu krig o 1 snpuan, 2 snpuan o 1 pungu, 10 pungu o 1 hkus, 4 hkus o 1 knsdan, nii o mttuku tunun kingal qabang. Kuyuh Truku sbiyaw oasi ka mklaqmnuqih, yasa qmnuqih nii o kika plealay bi smmalu waray da. Kykkuyuh ka Truku ka qmnuqih o qyutun dha gupun ka pusu nuqih, babaw na do bgbagun dha baga rqling bi nuqih, pdaun dha kulaw baga smuyuk, lala ka snyukan dha thngay baga do ngalun ni maabkuwir.
Mcinun brah na o asi ka dmgsay waray jisayan hiya ka kykuyuh o bitaq mttuku tunun kingal qabang kiya do ngalun ni psaun dha ubung da.
Tminun sun o pusu balay kndsan kuyuh Truku. Maaspruun bi hnigan ka kingal kuyuh Truku ga asi ka mkla bi tminun ni pmiri, kiya mtduwa ptasan dqras uri da.
Nasi ini kla tminun o emputut sun smhangan ni ungat risaw smkuxul qmita hyaan uri. Manu saw kiya do laqi kuyuh ga paah 8 hngkwasan na do smnegul bubu na ni tgsaan na ana manu saw qqpahun kuyuh Truku mniqa sapah,kiya o mmiyak ni mmkay sapah, pusu balay o smluhay tminun.lukus kuyuh Truku sbiyaw o suyang bi qtaan, pala o niqan patas dowriq, patas dowriq nii o dowriq rudan nii kmlawa tnan ka pusu na, rudan kuyuh o mkla bi tminun ni pmiri, tnunan dha nanak ka plkusun dha.
Kana lukus kingal ruwan sapah o mnda baga dha tmninun nanak kana, qtaan ta ka lukus plkusun kuyuh o usux, habuk, pala, pdagit. Kykuyuh Truku ga tgmkla balay tminun Seejiq Tnpusu [[Taywan]].
== 參考文獻 ==
* 金清山. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
rxhjzt8itm1doxz8g25qsahnd47o9e6
Kulu huda
0
1748
54302
54301
2021-03-20T23:48:46Z
Martin Urbanec
1
已匯入 11 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54301
wikitext
text/x-wiki
= Kulu huda(冰箱) =
Psaun dha ana manu uuqan ka ruwan kulu huda nii, saw ka ana manu sama, wawa, qsurux, tmsamac dnii...
[[Patas bntasan:LG refrigerator interior.jpg|thumb|File:LG refrigerator interior.jpg-Kulu huda(冰箱)]]
[[Snakun:Truku]]
tgc6cykryot049rgxak4b3kplo5p6oa
Kumay
0
1749
54308
54307
2021-03-20T23:48:48Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54307
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Kodiak Brown Bear.jpg|thumb|File:Kodiak Brown Bear.jpg (熊)]]
= Kumay(熊) =
<br />
[[Snakun:Toda]]
ir5u0ilvh0kmt01wxl470d8ce2se2m3
Kuxul mu meuda euda
0
1750
54314
54313
2021-03-20T23:48:50Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54313
wikitext
text/x-wiki
= Kuxul mu meuda euda(我喜歡做的事) =
Mnsa ka bubu mu“ini bi gdma kdjiyax ka yabung mu nii, egu bi ka kuxul
na meuda, Saw ka qmita nanaq patas ni dreybi, smbu teynnaw, saw ka rmgrig ni tminun pala,saw ka smgealu swayi na qrijil ni swayi na snaw, smsik
dxgal ni sminaw uqan tnsapah uri, musa nanaq miing dangi thiyan na
hmrapas”, yasa kuxul mu bi meuda ka euda nii. Kiya ni prngaw ku kuxul mu meuda euda hini ha.
(一)
Tgkingal kuxul mu meuda o kiya ka“qmita patas”, yasa pkla seejiq ana manu ka pnatas ruwan patas hiya, tduwa ku sluhay egu pnatas, klaun mu ka
endaan dseejiq uri, qnita mu o patas tmgsa knan “shuya muda qmpah ? ”, kiya
ka musa niqan bi ririh na ka qnpah. “Shuya mudus babaw dxgal ni shuya gmealu quri qrinuc seejiq ? ”, kiya ka musa malu bi ka kndsan ta babaw dxgal .
Wada egu bi ka qntaan mu patas da, kiya ni egu nanaq ka wada mu klaun
ddaun uri da . Kiya ni musa ku kmbarux egu hari patas qtaaun mu kdjiyax,
ana saw knuwan nasi niqan jiyax mu o smkuxul ku mangal patas ni qtaun mu.
(二)
Tgdha kuxul mu meuda o kiya ka“rmgrig ni tminun pala”, sapah pyasan mu niqan emptgsa tmgsa mnan laqi meuyas “mgrig ni tminun pala”,
mgrig nami grig rudan sbiyaw, saw ka siyo siyo si…ni ohnay ohnay yaku o
Yabung Miquy…Duri tminun nami egu pala sluun nami lubuy pila, lubuy patas, bunuh tunux ni lukus uri…, endaan rudan sbiyaw ka euda nii, niqan bi ririh na.Tdhuun bi seejiq isil alang ka tninun ta pala. Kndadax hini mkla ku
egu endaan rudan sbiyaw, mkla ku mgrig ni tminun pala uri, kiya ni dhuq
sayang smkuxul ku bi mgrig ni tminung pala .
(三)
Tgtru kuxul mu meuda euda o kiya ka“smsik dxgal ni sminaw uqan
tnsapah”, ruwan sapah mu yasa yaku ka pusu bi qbsuran laqi qrijil, bubu
mu paah ku laqi ciway siida, tgsaan ku na“shuya kmaraw sapah ni shuya
sminaw qngqaya ?”, kiya ni musa malu bi nniqan ka sapah sun. Asi ku
ka dmayaw kmaraw sapah kdjiyax, ssikun mu ni iyux mu pkmalu kana
ka dxgal, kragun mu ka tqiyan ni hpuyan ni stmayan lupung ni dangi miyah tuhuy sapah, dxgal nganguc ni uyung o ssikun mu kdjiyax uri.
Kmalu mu sminaw kana ka uqan pratu ni hpuyan uqan, kiya ka mdudug
ni tmdahu bi knan ka tama mu, kiya ni smkuxul ku meuda “smsik dxgal
ni sminaw uqan tnsapah mu”. Ruwan sapah mu sbliqun mu bi kdjiyax,
ini mu bi ksrudu.
Sayang gaga ku meuyas sapah pyasan kska, ana egu ka pyasun mu patas, mtna na hiya ini ku ksuraw,smkuxul ku bi qmita patas ni seupu ku
mgrig thiyan mu meuyas sapah pyasan mu hiya ni tminun nami uri. Duri
smsik ni kmaraw nniqan o asi ka qulung ddaun uri. Kiya ka ana
ima,qmita knan sgealu ku dha balay , yaku o sun dha “kiya ka laqi meuyas balay”ana knuwan uxay mu bi kpriyux ka euda mu saw nii.
[[Snakun:Truku]]
46c5eg0pzk9yfef31c013ry2mdrwa1h
Lahul Pratan
0
1751
54320
54319
2021-03-20T23:48:52Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54319
wikitext
text/x-wiki
== lahul Pratan(波拉旦教會) ==
rahul Pratan o gaga mniq Nyisan Skangki Nsgan Bsuring alang Pratan. Rahul nii o rahul Truku, yaa bi 1931 hngkawas siida payi Ciwang ka wada miyah gmarang kari Utux Baraw hini ni kika prajing thmuku Utux Baraw ka alang hini. Siida mtbiyax balay mrut seejiq smnhiyi ka knsat Nihung, kiya ni embiyax snhiyan dha ka seejiq o wada knrmun balay tnraqil Nihung ni pteura kntmaan dha.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
0kb5008gk2ac3h9uvvzxwdc0me1ghfx
Lkusun hiyi
0
1752
54325
54324
2021-03-20T23:48:53Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54324
wikitext
text/x-wiki
= Lkusun hiyi (身體服飾) =
Seuxal balay han o Seejiq balay ksun ga.
[[Snakun:Truku]]
p2i6xxyc8n49o494kad5o7cr0nhj6sr
Lmaung
0
1753
54356
54355
2021-03-20T23:48:55Z
Martin Urbanec
1
已匯入 30 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54355
wikitext
text/x-wiki
== lmaung ( 狩獵祭) ==
Lmaung nii we ooda ptcamac mpqhedu kingal knkawas alang miyan yami nSeediq. Ali ciida we msuupu daha, teru alang uxe duri we sepac alang, suupu mosa cmebu camac kana ka seediq laalang kingal Gaya miyan yami Seediq nTgdaya, wano seediq mnarux ini kbeyax ma mqedil hani mntuting laqi ka meniq alng, mosa kana ka rdrudan ma lqlaqi tnaalang.
== pnsramal mplaung(狩獵祭的前置作業) ==
Kesun lmaung nii we migin kingal bungu tikuh hari ka ptcmanan daha ma, krmanun daha dmayan ka kssiyo mtqiri bungu tikuh nii ma, mdengu ka qqhuni, ssudu ma wwahil dnyangan daha de pdungusun daha kingal ali ka mplaung camac. Mgleing qmburang mtquri lmiqu ini dyangi ka seediq alang, riso ma riso laqi hari ka pniqun daha tgberah bale ma, meniq tgbukuy rriso ka rudan, meniq bukuy drudan ka mqeding ma laqi.
== huwa mesa lmaung(狩獵祭的進行) ==
Btaqun daha puniq ka dnyangan hdurun daha ka bungu kiya, ye ado hduran ka lmiqu de mqquri nganguc qduriq ka cmcamac mneniq ckceka bungu lmiqu di ma, buun daha ciida ka camac denu. Camac nungalan daha we pntnaun maasu seediq alang, smepu hei seediq maasu uxe smepu tnsapah, meniq ka mqedil ga skpahung ge biqan daha pnsugan ka dheya. So nii msaasu ge Gaya malu bale yami nSeediq, ini puyu Gaya so nii ka seediq miyan saya di, hawan ba bbale!
== Pteumal pptasun==
Snrnuwan na Tado Walis Pawan Nawi ma Siyac Nabu
Dakis Pawan整理
[[Snakun:Tgdaya]]
euvtx3s9p14gjz5q8fhhbyfplbzuoqv
Lmiqu
0
1754
95780
54364
2023-04-08T12:32:53Z
Uyapawan2
1488
/* Lmiqu (芒草很多的森林) */
95780
wikitext
text/x-wiki
= Lmiqu (芒草很多的森林) =
[[Ririh]] saw dxgal ini dai qmpahi bsiyaq da. Sayang do kika saan bi pusa dangar ni wasil dsenaw.
lmiqu nii o klgal ka ssamac, dsnaw o mmowsa pusa dangar ni tjiyal ka samac do, tduwa na stngi kingal tsapah na da.
這片森林有很多種獵物,男人會去放陷阱獵獵物,抓到了就可以讓家人吃飽。
[[Snakun:Toda]]
6sthurvogfg9raa2mj1dtul6s9fmw3o
Lmuliq
0
1755
54372
54371
2021-03-20T23:48:59Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54371
wikitext
text/x-wiki
= Lmuliq (綠藻) =
Egu ba klegan kesun lmuliq. Bnrahan hudure, mllamu ba ga plpingan pnhmaan sprigo, kana ssiyo qnabil. Niqal kingal snkukuh musa betaq maxal snkukuh ka knrbawan na. Niqal madis qmuru, waso; niqal kingal ba so qumi snuunux duri.
Kruuru qmleqah qqahan bbtunux, ma so tasil paru meniq siyo pnsliyan lnguwan ruru, qtaan so mgsama bale, ani su huwa kesun kmugus, qmleqah uka mtuting sneedan na bbtunux. Ani si sqleqah sdhreqan ptakur seediq. Lmuliq ruru so nii kuxul ba skadi na tthiqan ka lqlaqi. Kbbobo msdurik tmalang muda qmleqah bbtunux tttasil, uka qqrapan seediq peni.
Musa lmaguy llnguwan duri, Tasil seedan lmiliq nii ka ssaan daha mtheyaq, mangal tloongan qqtinuh sdhriqan. Mddaha taapa tlongan sshdriqan daha mtheyaq.
Lmuliq nii, asi ka ruru puahan mtaso qsiya, ini bui hari hido, kndkilan na snbleyaq naq mheru. Tlengun baga mgsama mdheriq bale. Ani si, qsiya mrutiq msrusaq hnyegan na ka lmuliq ge, ini beyo mcheruy ma tuting duri.
[[Snakun:Truku]]
9035i5o49l9fp6ftpu46hyia0o0ugtv
Lubug tatuk
0
1756
54380
54379
2021-03-20T23:49:00Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54379
wikitext
text/x-wiki
lubug tatuk (木琴)
Lubug tatuk o kingal rmabang lubug Truku
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
[[Patas bntasan:Tres xilófonos.JPG|thumb|lubug tatuk|156x156px]]
d0y0fqc7tpqpxugmzu1jaup0w4tm0dp
Maduk
0
1759
54393
54392
2021-03-20T23:49:03Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54392
wikitext
text/x-wiki
maduk (獵區)
maduk pbrhagun huling sun uri.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
grvfz4a3zcxtaah096tlia6ha6qtaba
Malu lnglungan mu
0
1760
54399
54398
2021-03-20T23:49:04Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54398
wikitext
text/x-wiki
= Malu lnglungan mu =
Malu lnglungan mu bi balay.我很樂觀。
[[Snakun:Truku]]
noz2piut3lx5x44ca8cu48xp0h8tmjy
Mao/ mqri/ mqri山胡椒
0
1761
94677
54404
2022-12-31T21:56:41Z
Sakura emad
503
Restored revision 54401 by [[Special:Contributions/HongZongYi|HongZongYi]] ([[en:w:User:BrandonXLF/Restorer|Restorer]])
94677
wikitext
text/x-wiki
Mqri nii ga malu bi dmatun mkan nhapuy rudan sbiyaw, yaasa kingal nanaq sknxan, ini ksburaw sqamas qsurux ni wawa uri. Kiya ni ana bitaq sayang o spruun bi qmita klealang ni gmaxun dha mhapuy uuqun, brigun balay pnaah eseisil alang sejiqun uri. Ida wada niqan bi hangan na uuqun sayang ka mqri nii.
Mqri ga mhru nanaq lmiqu, yabi idas dha dhuq idas tru do tmphpah da. Embhgay qtaan ka phpah na, ida teura bi qtaan emptsamac dsnaw. Rbagan do mghiyi da, plealay han o mgpajiq ni mquru ka hiyi na, mhada do mqalux da. Kuxul bi uqun dqduda ka hiyi na, kiya ni emptsamac dsnaw o skraki dha tkurih dqduda…. ka mqri.
Ida tduwa asi qluqi mkan uxay uri o gmaxun mhapuy bgu rudux, buuc babuy…. Kingal nanaq mahun ka bgu na, pixan na kana ka naqih sknxan hngak uuqun. Klmuun uri gmaxun qmamas sinaw, kana ka lmlamu saw cyang dnii, dmatun mkan lmlamu uuqun sayang.
山胡椒是我們先祖最佳的食物,由於「它」有特殊的味道,可醃漬魚、肉且具防腐之效,所以直到現在各部落族人都會摻入它來烹煮提味,甚至賣給其他部落的人,它已躍身成為具民族特色之調味品了。
山胡椒是野生的漿果,大約二~三月開白花,夏天就會結果子,起初開圓圓、綠綠的果實,成熟會變黑色的,在山上很明顯地會被族人瞧見。
果實可生吃或作為烹煮時的香料,譬如跟雞肉、豬骨、獸肉等等一起煮湯,具有獨特風味,並可去除腥味。磨碎亦可與醬、酒醃製作沾料用。
�
[[Snakun:Truku]]
gx9zdpu3e1hil9p94cuh17zi71tgk1b
Marosan
0
1762
100673
91924
2023-10-06T00:23:49Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100673
wikitext
text/x-wiki
= Marosan(萬大部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka alang marosan.
65 sapah ka kneegu na sapah, 159 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 71% niqan 113 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 29% niqan 46 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal64%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq3%, Bunun3%, Amis1%, Truku1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Marosan'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Alang Marosan pa wada pniqun pnswayan llutuc Banday mi Ci’uli na Tayal.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nanto keyng Jinay go Cinay cwen
== Knlbangan(範圍) ==
Jinay go tudaya dudux balay, mnupnluban Yayung Tudu,tudaya u niqan Dwiyaq Kwanto (1536 m), tuhunac u niqan Dwiyaq Tuhunac Banday (1527 m), kiya ka nniqan pnstrngan Yayung Paran, Yayung Tudu, Yayung Banday.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Dxral mhrus
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Mriq nanaq rulu:Kndadax tudaya mi tukcka mi tuhunac ka dangi pa, malu muda Kwo-taw 1 Cong-san-kaw uxay daw Kwo-taw 3 Formosa kaw-su-kong-ru→Kwo-taw 6 Swey-sa-ryeyn kaw-su-kong-ru→mlatac Hori Pu-jong cyaw-ryo-taw→Hori Tay14 seyng mquri Paran, dhuq Paran daw →Syeyn 83 seyng mquri Banday→Cing-ay-cwen→kiya ka dhuq alang Marosan da.
Tapa ppanan basu musa:
Snpeyyah Taycyu eyki Kancng tapa basu mquri Hori, dhuq
Hori daw tapa Nanto kyun basu mquri Banday mi Cyupin
(alang Qantabang), kingal diyax u mndha bay diyax ka basu ppanun, diyax na u 12:20╱16:00, uxay daw pusa qnawal Nan-to k-yun (049)298-4030~33.
Mriq otobay niya:
npeyyah Taycyu mquri Sotung mi Hori, dhuq Hori daw mquri Paran, dhuq Paran daw mquri Syeyn 83 seyng mquri
Okubanday→Cin-ay cwen, kiya ka dhuq alang Masosan da. (Usa Paran tmquri gasoring han mi kiya ka malu tmalang dungan!)
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyn-cu patas pkla nniqan alang
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Tayal
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Skari kari Ciuli mi kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Kiristokyo: Baday Cyoro Kyokay, Plnawan Kiristo Cyoro Kyokay, Cinay Teyskyo.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Alang Marosan pa Alang Marosan pa wada pniqun pnswayan llutuc Banday mi Ci’uli na Tayal.
Hangan Banday u snpeyyah Tanah Tunux, Sediq/Sejiq/ Seediq ka lmawa dhiya Plnawan, pssli alang mniq pryaxan hidaw Banday Sweypa, mniq tunarac Yayung Tudu, mniq cida Yayung Banday pryaxan hidaw ya bay 2 km tuhuy Dwiyaq Banday pryaxan hidaw tudaya lmiqu, ya bay haypa 1136 m na dxral mbrnux hiya, kiya ka nniqan sediq Banday.
Alang Marosan pa mnneniq Tay 14 seyng tudaya mksipaw pryaxan hidaw Yayung Baykey han, ya bay mniq brah kngkawas 160 cida, rdrudan cbiyaw sediq alang pa alaw smatang burah dxral qnpahan, so kiya daw mquri tuhunac priyax dwiyaq thdil dhuq ssiyaw Yayung Tudu, psanak dha alang mniq, babaw 25 kngkawas daw alaw runan dndulan narux Tyeynhwa mi wada qnuqu ppsipaq ka dhiya nanaq sediq Tayal, ini balay klayi ya bay mnpiya smpusal mthdil ka ddha alang niyi, dhuq kngkawas 1913 cida, kiya ka hana thdil dhuq pyawkaw 1976 m na dwiyaq beyhing Banday dxral brnux lmiqu hiya, phiyu plwanan sunca alang Macakis pnspuwan na alang, splawa jiday qlhangan Nihong cida ka Banday ban mi Banday sya pa kiya ka hini.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
Pihu kacideynsyo ssiyaw na soto singkwan. Qqtaun wasaw qhuni dara Banday, Temu sancwang: (Sama) Wang Syocin, (049)2974727.
== Qntan patas(參考資訊) ==
Jinay Gokosyo Alang Cusyun Wangcan
<nowiki>http://www.renai.gov.tw/content/index.php?m=1&m1=8&m2=77</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
5vnwf9ulww184gyol98peua16z4u3tj
Mb’ala
0
1763
100689
92712
2023-10-06T00:24:15Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100689
wikitext
text/x-wiki
= Mb’ala(眉原部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka alang mb’ala.
142 sapah ka kneegu na sapah, 449 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 86% niqan 385 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 14% niqan 64 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 77%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 5%, Bunun 2%, Amis 1%, Cou 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Qalang B’ala'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Alang B’ala hini pa snpeyyah Cing tikwo cida mi dhuq qnlhangan Tanah Tunux pa, pslutuc niqan pnswayan B’ala, Huku, Marepa mi Slamaw mi Nansu cyun na sediq ka miya mniq, kiya u pnswayan B’ala ka pnrdingan balay mniyah hini,
Kiya ka mangal hangan niyi.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nanto keyng Jinay go Singsng cwen mi alang B’ala.
== Knlbangan(範圍) ==
Wa mniq Hucu cwen hnruwan hidaw ya bay 1 km hiya, Yayung Pinsbkan kcka ratuc yayung mksipaw pryxan hidaw, ya bay haypa 500 m na brnux dxral.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Brnux dxral
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Snpeyyah Formosa Kwotaw 3 haw kawsu kongru> Swesaren kwotaw 6 haw kawsu kongru stabuy Kwosing cyawryotaw>Tay 21 mquri Kwosing> Cangpey ru> Hucu cwen alang Gluban> alang Nakahara> alang B’ala.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang (電子地圖連結) ==
Teyncu patas pkla nniqan alang.
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Tayal.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Skari kari Tayal, ska kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Kiristo kyo: B’ala Kiristo Cyoro Kyokay,
B’ala Sin Yasu Kyokay.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Alang B’ala pa snpeyyah diyax Cingtikwo cida dhuq qnlhangan Nihong cida, pslutuc niqan pnswayan B’ala, Huku, Marepa mi Slamaw mi Nansu cyun na sediq ka miya mniq, kiya u pnswayan B’ala ka pnrdingan balay mniyah hini,
Kiya ka mangal hangan niyi. Qnlhangan Nihong cida, heytay Nihong u miyah mcbu pnswayan B’ala, hiti bay daw wada malax kmciyuk mcbu ka B’ala, ida balay pnswayan B’ala muturu alang u to bay pkixun heytay Nihong pthdil sapah btasan alang B’ala saya.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
Ssanan sdhmawan rmiwaw
◎ Hweyswen Rincang
Tnqriyan ddwiyaq baraw ka kcka nniqan hiya, kiya balay ka
tuhunac Dwiyaq Gokang na pryaxan hidaw tuhunac na
dwiyaq tudu, pndkanan knbaraw pa to bay hmrinas 1700 m
kana; kcka dwiyaq u knkana lmiqu ida nkiya kana, muru
knbaraw nniqan u muda ptura mtltu, muxul, mtilux hari so ini
pntna ka smhmawan qmita, mndungus bay ka qqhuni
sdhmawan qmita mi kluwanan, wada pttuku bay kyoiku mi
sdhmaun qmita ka dungus niya uri. Yaqyung u mtqiri kckaq
ddwiyaq tudu, spuda mquri hnruwan hidaw pryaxan hidaw ka
Yayung Pinsbnkan ka pusu, cida niya ka Yayung Kwantaw,
Yayung Hnruwan hidaw, Yayung Cwenku uri mi tuhunac
tudaya mqqiri, dwiyaq baraw rbuq ayu ka mnrrimax, wada
pndungus sklwiyun bay ayu qsiya, mtbiyax yayung, tulaq
qsiya ka sdhmawan qmita, niqan balay tukubeycu ka biyax na
pnqita.
== Qntan patas(參考資料) ==
Wang can Jinay gokosyo
“Bungka Tayal joku : Pnkrana mi tnhdilan alang na Tayal”
“Rmiwaw quri tnualang Sediq Tnpusu” 2001, Singcng weyn Sediq Tnpusu ingkay cupan.
[[Snakun:Truku]]
4fyvaoa10h1rvxdshixk6rc26hmf6cn
Mgay bari Sowmaw Lowking
0
1765
54435
54434
2021-03-20T23:49:13Z
Martin Urbanec
1
已匯入 10 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54433
wikitext
text/x-wiki
Seejiq nami Truku o ida niqan powda pgaya smapuh ka yami Truku ,nii o mgay bari sun.
knkingal hngkawas ida muda pxal kana,
mgaya bi balay ka neuda kndsan Truku seejiq alang nami paah sbiyaw,
paru balay spruun na bi ka powda ndaan nami nii ni ,qarasan bi miyah smeupu teumal smapuh ka kana seejiq alang nami qaras knciyan.
brah rigan ska na hiya o ida niqan qtaan ka ngalan dha qnpahan uri , saw baun sqmu masu sari ni nana manu hiyi qhuni uri.
wada lala balay jiyax ka snlhayan dha meuyas rmgrig qowqaw ni tatuk uri,yasa pqrasun nami powda .
ga powda nii o,niqan powda sapah ,powda babuy, powda maduk ,powda smapuh daran, powda hnici kari.
tdaun nami tgaya smapuh brah na sida o lala balay ka psrmalun nami haya.
brah na hiya o wada hari kingal idas ka psramal nami ni pssgun nami kana qmeepah ka qpahun npowda nii,
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
[[Snakun:Rnabaw buhu]]
2wa8cbx1txf7nheer2lv6yynweu2ljw
Mgrbu
0
1766
54439
54438
2021-03-20T23:49:15Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54438
wikitext
text/x-wiki
mgrbu早上/清晨
Mgrbu ku bi tutuy kdjiyax ka yaku yasa musa ku qnpah qpahan mu, Kiya ka mdrumuc ku bi balay.
[[Snakun:Truku]]
mfjr34jpcifbq7jganztw2jzyvg8yfw
Mhenuk
0
1767
54445
54444
2021-03-20T23:49:16Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54444
wikitext
text/x-wiki
== Mhenuk 柔軟的、易斷的 ==
Ex: Ado ka mhenuk qmuru na, naqah ngalan nuqah.
== Pnatis pnyahan(參考資料) ==
(引自:曾瑞琳,《泰雅賽德克傳統織布文化》,頁30。 )
[[Snakun:Tgdaya]]
09egdv4n9i5mce35mfyr8hf5hppixhr
Miyamay
0
1770
100699
54463
2023-10-06T00:24:37Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100699
wikitext
text/x-wiki
= Miyamay(慶豐部落) =
[[Snakun:Truku]]
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka alang miyamay.
2,924 sapah ka kneegu na sapah, 7,823 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 13% niqan 1,023 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 87% niqan 6,800 hiyi koia.
== pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
hehfc85c12zzzoid3tm011yy7e5rsih
Mkibuhw
0
1771
100701
54471
2023-10-06T00:24:40Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100701
wikitext
text/x-wiki
= Mkibuhw(南華部落) =
Gaga mniq Hwareyseyn Ciansyang ka alang mkibuhw.
160 sapah ka kneegu na sapah, 450 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 41% niqan 183 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 59% niqan 267 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Truku 30%, Amis 6%, Tayal 3%, Puyuma 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
413y8sci9sxweofqm1ssdbbgdtumc2e
Mprbagan
0
1772
54509
54508
2021-03-20T23:49:25Z
Martin Urbanec
1
已匯入 37 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54508
wikitext
text/x-wiki
= Mprbagan (春季) =
Mprbagan nii we tgberah na knpryuxan karac rbagan, kiya kesun nami “mprbagan”. Yami Seediq peni na, wano rbagan daka misan ka kari miyan knpryuxan karac nii, bobo rbagan dige “mpmisan” kesun nami ka kiya, kiya de mprbagan, rbagan, mpmisan ma misan ka kari miyan 4 knpryuxan karac nii.
== Karac na mprbagan (春季的氣候) ==
Netun spuyu Telu nii mesa 12 idas ka kingal knkawas ma, 4 knpryuxan karac ka kingal knkawas dungal, so kiya de maha 3 idas ka kingal pnmprbagan denu. Ado ka bobo ba mnmisan ka mprbagan nii, kika tgkingal idas han we hani so mnhurah ka huda, kika mssekuy hari karac ciida nana. Tgdaah idas di we, kndudul muuxun ka karac ma prading smtasil ka kana qqhuni, whwahil, ssudu ma ssperiq. Tgteru idas de mttilux hari ka karac ciida di, kiya de mphepah ka qqhuni ma whwahil.
== Qqpahan mprbagan (春季的工作) ==
Mprbagan nii we tgkingal pnryuxan karac kingal knkawas, yami Seediq ge psramal mptukuy macu, baso ma mphuma kana so sunguc, sari ka pnhgalan ppuqun. Smratuc mptukuy macu ma baso ka Gaya miyan ba paru ciida, kika tmabul neepah ka rseno alang ma knbgurah neepah ka duma seediq alang duri, mhuma keguy ttinun daha ka mqedil. Egu riyung qqpahun ka mprbagan nii, ado pnrdingan ba kingal knkawas ka mprbagan, asi ka ini rahuq ddaun qmeepah.
== Pteumal pptasun(資料來源)==
Snruwan na Tiwas Pawan、Pawan Nawi ma Tado walis
Dakis Pawan ka smnetur
[[Snakun:Tgdaya]]
qcf6z8ifd1qvd150royuqmvlpj0rkoa
Mqdunuq, mkeiyax
0
1773
54519
54518
2021-03-20T23:49:26Z
Martin Urbanec
1
已匯入 9 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54518
wikitext
text/x-wiki
mqdunuq, mkeiyax 惡死
Rudan Truku sbiyaw o ini bi pndka qnita dh aka quri mhuqil,kiya o malu hngqilan aji uir o mqdunuq/mkeiyax,
Pusu na ka 2 kari mqdunuq ni mkeiyax nii o naqih hnqilan aji uri o hmut mhuqil iyiyx.
== mkeiyax 意外死亡 ==
kiya o aji mnhuqil sapah hmut mnhuqil ngangut ksun. Saw nii mhuqil ka seejiq o naqih nuda rudan dha ni smeeliq gaya,kika muda saw nii mqdunuq mhuqil msa ka Truku sbiyaw. Kiya ka kiya ni ini ksa rmngaw dhiya nii o mha maanaqih utux, mkeiyax nii ida mnda rnuba taxa ka nii. Manu saw kiya dosbiyaw balay ga nasi niqan ka seejiq musa tmsamat mkeiyax mhuqil, tgkingalqmnita bqrus hiyi n aka seejiq o asi hurrah lukus embulang hmici qmada lukus ni miyah sapah, mkla saw nii wada mkeiyax mhuqil kingal hiyi dhaini dha dsi sapah ka bqrus mnhuqil, asi dha rbngi hiya.
== mqdunuq 惡死 ==
Manu bi pusu na ka mqdunuq ni ,kiya o ungat seejiq kmlawa kiyig na wada csdamat mhuqil ka seejiq. Quri Truku ka malu hnqilan o aji wana mhuqil sapah nanak,pusu bi o empstuq balay siida niqan seejiq ruwan sapah ka dmuuy utux baga na,kmlawa hiya bitaq bi mstuq hana tgliwax paah hiya. Kika utux niya o aji bslhbun musa da. Nasi emphuqil bi siida ungat ana kingal hiyi ka mniq kiyig na dmuuy baga na wada mstuq, utux na ga ida mha msa qnada dha msaang bi wada mhuqil. Utux niya o mniq llingay sapah na aji mha thiyaq balay,aji uri o meadas kingal hiyi ruwan sapahtqnayun musa. Saw nii saang o paah dqras na klaan bi q,mita, aji uri o rmiqaw dowriq, aji uri o mhuqil siida myguoun, saw nii o ida mha niqan duri mgqraqil ka sapah nii, ana asi seuda smapuh o ida ini tklai ka saw nii. Manu saw kiya do nasi niqan kingalhiyi wada saw nii mqdunuqga asi dha hcii malax ka sapah nii ni musa kmburah smmalu sapah isil duri.
== pnyahan kari ==
資料來源: 口述耆老Iyuq Ciyang, Iyang Taying 2015
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
3e67f7sznrj3a9p179u9d94rybygsyj
Mqedin mngangah
0
1774
54541
54540
2021-03-20T23:49:28Z
Martin Urbanec
1
已匯入 21 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54540
wikitext
text/x-wiki
= Mqedin mngangah (愚笨的女人) =
Niqan kingan kari rudan cubeyo. Kari nii rumengo dungus mangal camac cubeyo. Mesa ka kari rudan: niqan kingal mqedin cbeyo, yaani mngangah duri. Wada ini thei Gaya manganl camac ka cubeyo. Kiya ka paru riyung ka bqerus seediq mosa magal camac dehuk saya mesa.
Mesa ka kari nii, cbeyo sa, mkmekan camac wawa de, ini osa dgiyaq sa, ma ini so snbqerus tmering mosa mangan camac si, ma ini so lmngelung miicu mangan luqah ka mosa tmalang dgiyaq hiya. Meyah naq alang ka camac si.
Cbeyo se, mkmekan wawa camac de, asi osa ssiyo alang, ma quri dgiyaq lmawa“Bic! Bic! Bic!” mesa si de, ini kupiya patis tkei se, meyah berah ka camac denu mesa. Kiya ka mangan yaani teru hari uban hei na de, knbaka denu mesa. Ngalan daha uban kiya psaan daha liwas anaq mmaanu, so kusun de asi stenge kana liwas ka wawa camac hiya denu si, kiya ka mangan mnenaq truma hiya ka ppqun daha ka cbeyo si. Ini bale osa snbqerus tmalang dgiyaq ka rseno ka cbeyo mesa.
Kingal ali, menaq ka kingal mqedil meyah mkmangal wawa camac si.“Bic! Bic! Bic!” mesa lmawa.
Meyah ka camac si ma. Ye ini mktmara ka lnlungan na ka mqedil kiya, maanu ka asi angal yayu kmeruc hei na camac ka mqedil nii si, knnarux bale ka camac lmengac rmengo si“ Masu asi kreti ka hei mu di! mesa ka camac si. Mqedinl mngangah mesa: ’maha so bqerus tmmering bale ka rseno sapah namu mosa dgiya hiya. ’mesa rmengo di se, ma kibale Utux ka wada tsseyung bale uka qtaan ka camac nii si.”
Kiya ka mesa ka rudan alang.“Ye mqedin nii ka wada smelaq Gaya snalu na, ye Utux ho!” Kiya ka so smbqerus bale ka mosa dgiyaq kana ka seediq di. Uxe so clokah ka lnlungal mosa mangal camac nii wa! Tmalang bobo btunux ma, moda truma sekuy duri, daan su kmaguh pkaruh baga ka brhengil, ani naq mangal luqah ka baga dah aka papak su qlung su naq daan truma hiya, ani inu ka daan su. Kiya so smoora hari cbeyo ini osa tmlenga, maduk, ma phuling, asi seyung niqan wawa camac puqun ka tnsapah ka rudan saya.
== Pnyahan pnataas(參考資料) ==
曾瑞琳,1994,《賽德克族神話故事》,南投:南投縣天主教山地服務研究社。
許端容,2007,《台灣花蓮賽德克族民間故事》,臺北:中國口傳文學學會。
[[Snakun:Tgdaya]]
jkn23fmtj6gniv2g16pofatkntxuxqj
Mqri
0
1775
54548
54547
2021-03-20T23:49:30Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54547
wikitext
text/x-wiki
= Mao/ Mqri/ Mqri(山胡椒) =
[[Patas bntasan:Lindera melissifolia.jpg|thumb|File:Lindera melissifolia.jpg-Mqri(山胡椒)]]
Mqri nii ga malu bi dmatun mkan nhapuy rudan sbiyaw, yaasa kingal nanaq sknxan, ini ksburaw sqamas qsurux ni wawa uri. Kiya ni ana bitaq sayang o spruun bi qmita klealang ni gmaxun dha mhapuy uuqun, brigun balay pnaah eseisil alang sejiqun uri. Ida wada niqan bi hangan na uuqun sayang ka mqri nii.
Mqri ga mhru nanaq lmiqu, yabi idas dha dhuq idas tru do tmphpah da. Embhgay qtaan ka phpah na, ida teura bi qtaan emptsamac dsnaw. Rbagan do mghiyi da, plealay han o mgpajiq ni mquru ka hiyi na, mhada do mqalux da. Kuxul bi uqun dqduda ka hiyi na, kiya ni emptsamac dsnaw o skraki dha tkurih dqduda…. ka mqri. Ida tduwa asi qluqi mkan uxay uri o gmaxun mhapuy bgu rudux, buuc babuy…. Kingal nanaq mahun ka bgu na, pixan na kana ka naqih sknxan hngak uuqun. Klmuun uri gmaxun qmamas sinaw, kana ka lmlamu saw cyang dnii, dmatun mkan lmlamu uuqun sayang.
[[Snakun:Truku]]
dv1ypo3rimwaoter3o9k4f5eq6depb7
Msangay
0
1776
54554
54553
2021-03-20T23:49:31Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54553
wikitext
text/x-wiki
= Msangay(休息) =
Msangay ku ha, muwic ku balay da!
[[Snakun:Truku]]
oh3oe9aeld1k3f6i1e4iasr08mi3ypo
Msegasut
0
1777
54571
54570
2021-03-20T23:49:33Z
Martin Urbanec
1
已匯入 16 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54570
wikitext
text/x-wiki
msegasut 祭司
== phiyug sapah brah na ka msegasut 祭司蓋屋前的責任 ==
phiyug sapah brah na o asi ka kmeaguh msegasut gmdara rudux smapuh, rsuhan na dara rudux kana ka qngqaya djiyun smmalu sapah, kika hana prajing smmalu sapah da. Murug gaya Truku sbiyaw ka smapuh rusan na dara rudux kana ka phyugan sapah, duri ni pgblaiq, skbiyax hiyi ni aji hyyuya kingal ruwan sapah.
== mnhdu smmalu ka msegasut 祭司蓋屋完工的責任 ==
Mnhdu smmalu do Kmeaguh duri msegasut murug gaya Truku gmdara kingal bubuy muda mqaras mgay smapuh, msegasut o daan na hmirit cicih kana keelgan hiyi babuy, lbuun na rnabaw tamul biqan na tnpusu sapah ni saan na gmqi uyung tqring dnamux, saw nii meysa utux rudan pqblaiq ni aji hyihuya kingal ruwan sapah.
==ida nkiya ni Truku sbiyaw 以前太魯閣族與自然==
Ita Truku sbiyaw o smparu bi kana hmut mneudus ida nkiya, qngqaya smluun sapah o asi angal qhuni lnglingay sapah, erut o qrul, miying keelgan qhuni ka ngalan dha knuruh gasil,gmbari, sbiyaw balay ka dnamux o kurut aji uri o tapaq btunux, qnabil o tntunun dha meiluq sida qhuni smmalu saw nii sapah o Truku mkBaraw, Truku mkSiyaw o djima ka ngalan dha dnamux ni qnabil aji uri o bhngil. Sapah saw nii ga meuxul misan ni mtleetu rbagan, gnutu dha qnabil meiluq rqling sida qhuni ga mdngu do hglqun dha mtahu, nasi wada meelih ka qhuni qnabil do malan dha meiluq qhuni paah baraw qnabil. Sapah Truku sbiyaw o kmari yaa bi smka tnxalan rbqan tuma dxgal, kiya ka saan mtaqi kingal ruwan sapah,pmkayan,ini salu daka ka Truku sbiyaw, kiya ka kiya ni smmalu rpun,biyi rudux ni biyi babuy uri,saw nii knkla dha smmalu sapah ka rudan ta Truku sbiyaw.
== Niqan kingal ka uyas smdamat alang nniqan 有一首懷念故鄉部落的歌謠 ==
“Ga gaing bi kska suyang ayug,
kiya ka alang mu saw smdamat.
Tglihug muda rnaaw ni ayug gaga,
elug bilaq dgiyaq o ga mtqiri hiya uri.
powda dowriq ka tama qmita alang saw smdamat,
liwaq msa rdax rusuq dowriq o ga htnay ska dowriq na”
== pnyahan kari ==
資料來源: 口述耆老Iyuq Ciyang, Iyang Taying 2015
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
7lkp4n7pniehgqi5izjjhmjiksexkze
Mseusa
0
1778
54587
54586
2021-03-20T23:49:35Z
Martin Urbanec
1
已匯入 15 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54586
wikitext
text/x-wiki
Mseusa 織布
1.Nii tminun qabang rudan payi Truku 1984. Psmiyang knkla kndsan Truku
2. Nii o krig, ngalan waray nuqih tunun qabang.
Snaw Truku o mrmun bi, embiyax bi ni mkla bi tmgjiyal ; kuyuh Truku o mkla bi mseusa, rmabang knkla Truku ka tgmalu bi tnunan waray nuqih ka lukus, kiya uri o pusu bi pnskraya niqan bi ngahan pnseusa. Mniq saw nii kndsan llingay ka rudan kngkingal sapah Truku ga asi ka mhuma krig , yaasa kika ngalan dha pnyahan nuqih tunun dha qabang,phmaun dha tuma qdrux ka krig,qdaan dha qbulit pntuan ni sudu knragan saph, kkmalu kndkilan na, kika qthur ni lala bi nuqih na. Knxalan siida o krig ga tgkingal pusu balay pyahan dnuuy, khnu kmpraan ka dxgal pnhmaan o gisu pgkla qmbliqan sapah. Kmbragan hnigan krig o kingal tnxalun ni smka (1.5公尺), lhang qmusud nabilaq han o mgpajiq, baka sqtan do mgsaas ka lhang na da, rnabaw na o msnlala niqan papak, rnabaw na o mdka hnyigan tama baraq, bbaang na o mgkdkat niqan ubal na. Rhiq qmusug na o mhnuk bi waray na ni embhgay bi, kana nuqih o hiya ka tgmalu balay, kika pusu bi ngalan dha tunun.Krig o mtduwa sbrigun ni niqan seejiq pruway balay miyah marig.
Sbiyaw balay ka rudan Truku o mhuma nanak krig ngalun dha waray nuqih tunun dha qabang, yaasa endaan kndsan rudan Truku ka saw nii, manu kiya klaun dha balay waray nuqih krig o malu bi ngalan waray tunun,rqling bbaraw ka waray nuqih, mkray ini qstuq, lhkah ni pktleetu, malu qaya tunun qabang. Kuyuh ka mhuma krig, ini bi sruwani snaw ka mhuma krig, yaasa musa tmsamat do smtrung saw smeisug euda ni ini ksuyang hru na ka krig uri da. Rudan Truku o snbubu krig ni ghak krig 2 keelgan ka mhuma, kiya ka kiya ni snbubu mhuma ka ini biyaw mdakil. Babaw srnabaw ka bubu krig o mnegphug bi, bbaraw bi nuqih, mkray ini qstuq ni mrana bi ngalan nuqih uri; krig misan o llbu bi nuqih na ni mnegripuh bi uri.
Qngqaya Cinun o niqan Ubung, qataq, kusut, sntruma, bgiya, kikut, gikus, wahug, jisayan, cyadan, surul, bluhing, gluq walu, dowsan.
Maacinun waray ka nuqih krig o saw nii, kykuyuh o madas kamit ni gsak saan dha smkit ni smkrig ka krig, kika maanuqih, qmnuqih o maabkuwir, bkuwir do tgyaan, tnegiya do pdowsan, pndowsan do puyun dha maa niqan lhang,snagan dha mtasaw qsuya ni phdagun, psudun dha ka waray nuqih, pnusut do dgsayun, dnegsay do psaun dha ubung ni tunun da.
Patas qabang o tnunan msbalay patas , tnunan meaway patas, tnunan dowriq patas, tnunan phpah patas ni pmiri.
Tnunan lukus ga
quri lukus snaw o sla,pala, habuk,towrah ni trak.
Quri lukus kuyuh o pala ,usux, pdagit ,habuk, sla
Bukung ni kbhug o kika mtduwa mlukus towrah ni mtrak embanah trak, gaga psaan marung axa ka embanah trak nii, kingal ka marung o mnangal kingal tunux pais, niqan 2 marung o mnangal 2 tunux pais uri,saw nii nasi lala nangalan na tunux pais lala marung uri.
Niqan ka lukus hmuril, nii o wana snaw mdudul dmpgrig ka mtduwa mlukus, lukus nii o embanah ni geulan pshnang bilaq kangkang.
== pnyahan kari ==
資料來源: 秀林鄉志 秀林鄉公所 2006
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
1jckeqozjzm6zgq2ug8js8fy2f9r4v9
Msliqaw
0
1780
54601
54600
2021-03-20T23:49:37Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54600
wikitext
text/x-wiki
= Msliqaw(快) =
Msliqaw, niqan ka duma kari na, saw ka: Ini biyaw ni Nahari uri.
[[Snakun:Truku]]
gd08qkw2dae0b7eolc2rbbp94gkfd1e
Mslutuc
0
1781
54607
54606
2021-03-20T23:49:38Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54606
wikitext
text/x-wiki
= Mslutuc(傳承) =
Lutuc/mlutuc/pslutuc/msltutan
Asi ka biyax bi mslutuc kari rudan ka lqlaqi sayang.
[[Snakun:Truku]]
8av2rz0jcyf512iqcs990vcpetw9v1z
Mtlibu
0
1783
54619
54618
2021-03-20T23:49:42Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54618
wikitext
text/x-wiki
= Mtlibu (圍繞著) =
Ex: Bobo mnekan ido bbiyan, mtlibu ssiyo tama daha ka laqi.
== Pnyahan pnatis(參考資料) ==
(引自:曾瑞琳,《泰雅賽德克傳統織布文化》,頁4。 )
[[Snakun:Tgdaya]]
m71c78im1tvd8eeeb1kyn71rf2vzhsw
M’utu
0
1786
100718
54640
2023-10-06T00:27:58Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100718
wikitext
text/x-wiki
= M’utu(馬武督部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Kwansisyang ka alang m’utu.
124 sapah ka kneegu na sapah, 339 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 60% niqan 204 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 40% niqan 135 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 59%, Amis 0.3%, Paiwan 0.3%, ni rahuq na o 0.3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
tajs0c9i115irajjnjt0gg4o1ajzp0y
Nadis
0
1787
54647
54646
2021-03-20T23:49:49Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54646
wikitext
text/x-wiki
= Nadis (嫁妝) =
Ex: Musa seno laqi daha, egu nadis daha pala ma lukus, qrasun riyung seno daha ma tama bubu seno daha.
== Pnyahan pnatis(參考資料) ==
(引自:曾瑞琳,《泰雅賽德克傳統織布文化》,頁4。 )
[[Snakun:Tgdaya]]
9ajk7s00ycvou6ampuckl6920dhkg8p
Nakahara
0
1788
100722
91434
2023-10-06T00:28:05Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100722
wikitext
text/x-wiki
= Nakahara(中原部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka alang nakahara.
284 sapah ka kneegu na sapah, 865 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 89% niqan 774 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 11% niqan 91 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq73%, Tayal11%, Bunun2%, Amis2%, Paiwan1%.
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Gluban'''
== Pnteanaq knmalu alang(部落特色) ==
Sediq alang Gluban (Cing-ryo) pa to bay kluwanan Sediq kana, sediq tnualang tmhangan nanaq u alang Gluban mchaya.
== Nniqan na(所在位置) ==
Nan-to-keyng Jin-ay-go Hu-cu-cwen alang Gluban.
== Llabang na(範圍) ==
Alang Gluban (Seyryo) pa wa mniq Nan-to-keyng Jin-ay-go Pryaxan hidaw, hruwan hidaw u msdalih alang Nakahara
(Sediq Tgdaya) mi alang Baybara (Tayal) mi Hwey-swen rin-Cang, pryaxan hidaw pa lmutuc alang Kwo-sing-go alang
Mey-rin (sediq Holo mi sediq Hakka), hruwan hidaw tuhunacu niqan Yayung Pey-kang ka mtqiri mi, pryaxan hidaw pa
niqan Yayung Baykey, tudaya u niqan Dwiyaq Baybara ka sdharan, kiya ka wisu so thmuk kcka mi prmurux nanaq mi,
so tssu bay mi mndungu baya alang.
== Lnglingay ti-ri(地理環境) ==
Wa mniq ssiyaw yayung mi ayu.
== Pklaun pkla ppaan ruru(交通資訊) ==
M uda kwo-taw 1 Cong-san-kaw, uxay daw muda Kwo-taw 3
Formosa kaw-su-kong-ru→Kwo-taw 6 Swey-sa-ryeyn kaw-su-kong-ru→Mstabuy Kwo-sing cyaw-ryo-taw→Kwo-sing-ru→Cang-pey-ru→Cong-hwa-ru→Alang Buwarung.
== Pwaluk pnatas Rncuhan dieyn-cu(電子地圖連結) ==
== Kkluwan tnsediq alang(部落所屬族群) ==
== Ddiyun na kari(使用語言) ==
== Snhiyan kyokay(宗教信仰) ==
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang (部落名稱) ==
'''Alang nakahara'''
== Pnteanaq knmalu alang(部落特色) ==
Pnspuwan msupu alang sediq tgdaya paran, kacike, mi tacinan turu alang.
== Nniqan na(地理位置) ==
Nan-to seyn ren-ay syang fu-cu cun.
== Llabang na(範圍) ==
Wa ruma ssipaw iril Bey-gaang-si ka nakahara, ddwiyaq tudaya Hou-tong-san, haypa 500 cm brnux dxral.
== Lnglingay ti-ri(地理環境) ==
Brnux dxral.
== Pklaun pkla ppaan ruru(交通資訊) ==
Kndadax ell-kaw lmutuc strngan (caw-tung) elu cong-to>127 seyn elu pswayay(tuhunac) nan -to> Cong-to elu pslikaw>elupswayay fung-caw ru> fung-caw ru>bor-ay -ru>tong-san ru>cong-cng-ru>cong-daan-kong-ru>kwo-sing-ru>can-bey-ru>cong -hwey -ru>alang nakahara.
== Pwaluk pnatas Rncuhan dieyn-cu(電子地圖連結) ==
Pnatas rncuhan dieyn-cu alang.
== Kkluwan tnsediq alang(部落所屬族群) ==
Sediq.
== Ddiyun na kari(使用語言) ==
Kari Sediq, kari Tlu.
== Snhiyan kyokay(宗教信仰) ==
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Alang Nakahara nii u wa mniq iril ssipaw ruwan yayung Bey-kan-si, ddwiyaq tudaya How-tong-san, haypa 500cm msbrnux dxral, wada pspuwan alang Tgdaya paran, kacike mi tacinan turu alang. Mnniq qwiyaq hungul tuhunac wuse ka paran, wa nniqan qmpringan mssik ( nniqan cuxal fong-jing-guan-ri-se)dhuq ngungu kaw-fong, mnniq dwiyaq ssipaw snuwil ka alsng kaciko,
mnniq dwiyaq tuhunac alang kacuko ka alang takanan, haypa 1200cm. Babaw na ndaan wuse cmiyuk Tanah Tunux daw, keysacuTanahTunux nii u pswaaw wa mniq ruwan bay dwiyaq iril ssipaw yayung Mtudu ka alang kacuko mi alang takanan, mqriqu bay qlhangan, miicu sknuwan muda mrrudu,kiya mi mniq min-kwo 20 kngkawas (1931 kngkawas) 3 idas smkaun tdhlan nniqan na, thdilan na ssiyaw yayung Mtudu sipaw wuse, ( siyaw sapah pyasan kong wuse, saya pa langu sslian Wan-ta uxay uri u Bi-fu ), bukuy daw wada thdil ssiyaw alang paran natipiq slang rucaw(ruco), mnbahang kari
Ciida pa adaw ka wada msdalih thdil alang saw ciwa, sapah tqian nii pa wada dha mhmtan smalu.
Min-kwo 25kngkawas, phiyu smalu Wan-Ta Suey-Pa ka sediq Tanax Tunux, dmudul qsiya dhuq rju-yey-daan, tudaya wan-ta nniqan dxral ssiyaw yayung Mtudu wada maaqsiya kana. Alaw wada mlih dxral qnpahan , kiya niqan pnyahan na kari ka keysacu Tanah Tunux, pniqun na alang icil ka paran, takanan, kacuko turu alang, hiti bay umaaw alang buwala siyaw qsiya msbrnux dxral phiyu alang, alaw wa mniq kcka Uluban m iBuwala kiya pnhangan dha”nakahara”(nakahara), sediq Uluban nii u adaw nniqan hini niqan bay rngcux, naqah ka dxral hini , sun dha “meapung” ; pradingan nngalan Tlu ka Taywan nii priyux Pklaun pkla
== rmiwaw qqtaan(旅遊觀光資訊) ==
Pusu bay pnskraya
Sapah ptasan Nakahara
Nan-to seyn ren-ay syang fu-cu cun cong- hwa-ru 3 haw
Sapah pyasan tutipiq fu-cu
“546”Nan-to seyn ren-ay syang fu-cu cun cong-hwa-tu1 haw
== Pnatas patas qntaan(參考資料) ==
Nan-to seyn ren-ay syang kong-se wan-can:https://web.archive.org/web/20120304094248/http://www.renai.gov.tw/content/index.php?m=1&m1=8&m2=77
[[Snakun:Truku]]
ksyjkvtrfnxd71vnzwpq1x2iibfxa9o
Niqan qlwaan thulan taywan
0
1790
54669
54668
2021-03-20T23:49:54Z
Martin Urbanec
1
已匯入 9 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54668
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:中華民國總統府.JPG|thumb|300x300px|niqan qlwaan thulan taywan]]
niqan qlwaan thulan taywan/總統府
Qpahan Bukung Klwaan thulan taywan o niqan Pnstama qpahan klwaan, niqan phigan gaya, niqan klwaan klawa empsgaaw klwaan, niqan klawa pspung matas klwaan, niqan klawa dmqeepah klwaan, niqan qpahan pnegluban kklwaan , niqan qpahan euda klwaan, niqan qpahan djiyun klwaan, niqan qpahan pkrana klwaan, niqan qpahan euda gaya klwaan, niqan qpahan elug klwaan, niqan qpahan mduuy mrata klwaan, niqan qpahan knkla kndsan klwaan, niqan qpahan brihan qqlhang kndsan, niqan qpahan psbiyax hiyi, niqan qpahan mduuy knsat, niqan qpahan kklawa llingay, niqan qpahan kklawa qsiya, niqan qpahan kklawa rmigaw qtaan, niqan qpahan kklawa elug paru, niqan qpahan kklawa snliqan, niqan qpahan kklawa rnaaw, niqan qpahan kklawa pusu dnuuy , niqan qpahan kklawa dmqeepah, niqan qpahan kklawa dxgal, niqan qpahan kklawa seejiq ngayngay, niqan qpahan kklawa qngqaya, niqan qpahan kklawa karat, niqan sapah mdayaw miying qpahun ,lala bi glgan ka anu manu saw klwaan qpahan nii.pusu thulan bukung ta taywan sayang o Ciay ing wun,hiya o pnaah sbiyaw taywan thulan o,wana hiya ka kuyuh muuda saw pusu bi bukung thulan uri.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
omo0jhvcxef25171nu0xfj04b4lr81r
Nlixan
0
1791
54676
54675
2021-03-20T23:49:56Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54675
wikitext
text/x-wiki
= Nlixan (丟棄的線) =
EX:smeli naq ware puto sneqic nlixan bubu na ka laqi mqedin.
== Pnyahan pnatis (資料來源) ==
(引自:曾瑞琳,《泰雅賽德克傳統織布文化》,頁8。 )
[[Snakun:Tgdaya]]
mf3jb15o8wpihfl2725hb699ryo8e22
Pada
0
1793
54686
54685
2021-03-20T23:49:58Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54685
wikitext
text/x-wiki
pada (山羌)
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
[[Patas bntasan:Formosan Reeve's muntjac.jpg|thumb|Formosan Reeve's muntjac]]
79deigrklswajzpfsq3f618opvno4w3
Pakaw
0
1794
54691
54690
2021-03-20T23:50:00Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54690
wikitext
text/x-wiki
= Pakaw(針) =
Niqan pakaw ka qhuni gaga, qmlahang hari baga su.
[[Snakun:Truku]]
qxchclffjhlbglz9hi1l0pers881i23
Paran
0
1795
100761
54699
2023-10-06T00:29:33Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100761
wikitext
text/x-wiki
= Paran(巴蘭部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka alang paran.
686 sapah ka kneegu na sapah, 1,940 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 30% niqan 590 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 70% niqan 1,350 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq17%, Tayal10%, Bunun2%, Paiwan1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
m6wkyw8kwcwdpbdvonrc8z72bs1y6ns
Patas dqras
0
1797
54709
54708
2021-03-20T23:50:06Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54708
wikitext
text/x-wiki
patas dqras<紋面>
patas dqras o kiya ka balay bi paru gaya Truku.
saw laqi snaw ,paah maxal mataru hngkwasan bitaq empusal hngkwasan da o kika dduwa ptasan ka dqras na da.
asi ka mnuda mangal tunux naqih seejiq ni mkla bi maduk snsamat.
saw laqi kuyuh uri o paah maxal mataru hngkwasan bitaq empusal hngkwasan na ni, kika dduwa ptasan ka dqras dha uri da.
kiya ka klaun ta tduwa sjiqun seejiq ni knsuyang qtaan ka hnigan niya.
saw sayang da o ini hari qtai ka matas patas dqras ka seejiq ni rdrudan da.
jidsi1dhnnrtakr1qpdfbs3ra855c69
Patis dqeras
0
1798
104759
54716
2024-08-07T05:02:51Z
HuwacBasaw1234
49
/* Patis dqeras(紋面) */
104759
wikitext
text/x-wiki
= Patis dqeras(紋面) =
[[Patas bntasan:Seediqpatisdqeras.jpg|thumb|Kingan mqedin niqan patis dqeras]]
Dehuk maxal mmteru, maxal mmsepac knkawas laqi mqedin seediq,
asi daha pkrmaun matis dqeras mmusa seno. Mkela mita laqi mqedin
mtduwa daha ka laqi mqedin mmhemuc ka seediq, kndalax rako pntasan
dqeras daha klaun daha mita malu ma naqah ndaan laqi mqedin mesa rudan. Taun daha “amah” rako patis dqeras laqi mqedin, asi daha kulai
naqah mmhemuc theyaq rseno nganguc laqi kiya.
Rseno seediq snkuxul mangal weewa mtduwa ini mmhemuc. Ini daha
ngali weewa mmhemuc nganguc; asi ka rudan hari do, ngalun rseno so ka
rseno mqrinuc wada gedang mqedin ma so ka rseno rudan mngangah.
Malu taan mqedin pntasan dqeras sa, rudan su do ini tai kerung
dqeras su sa.
Maanu spatis daha dqeras: xiluy ma pako mudu sbetaq daha matis
dqeras, saangal daha bagah kndalax rqeda psrako ma qbulic skruwa daha
iyu sricuh daha dqeras icu daha kbeeba. Maha hari kingal gdregan ini daha
pusay nganguc ka weewa hani pntasan dqeras.
[[Snakun:Tgdaya]]
rrdcv9r5zry17ztgj030gqj9yq1qyuy
Pelux/ plux/ plux賊仔樹
0
1799
54722
54721
2021-03-20T23:50:09Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54721
wikitext
text/x-wiki
pelux/ plux/ plux賊仔樹
儀式場中因為它的特殊氣味可招祖靈回到儀式現場,巫師或巫醫行法術之際,常用之來治療病人的疾病,如胃痛、頭痛、心腹氣痛等病。
�
0lph5oxly35n1t405gwoa13iggn5ysq
Peypay truku taypey
0
1800
54725
54724
2021-03-20T23:50:10Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54724
wikitext
text/x-wiki
Saw gaya truku ni uyas truku ni grig truku sbiyaw o,asi ka smluhay kdjiyax ka lqlaqi truku,kida o asi ka phiyug peypay truku taypey hini,
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
0bfzagwmptcihc5t4n90nrsm43hr3md
Phring
0
1801
54729
54728
2021-03-20T23:50:11Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54728
wikitext
text/x-wiki
phring 靈氣
Saw bhring nii o, uxay ana ima seejiq ka niqan, nasi musa lmiqu ka hiya, ida tjiyan samac ka dangar na.
[[Snakun:toda]]
rq3cc9eyrcegjfbsawuhj865lk0auut
Pndesan
0
1804
54748
54747
2021-03-20T23:50:16Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54747
wikitext
text/x-wiki
= Pndesan 嫁妝 =
Ex: Ma malu dqeras ka tama bubu daha uri, ciida pndesan suna egu pala musa su sapah seno su.
== Pnyahan pnatas (資料來源) ==
(引自:曾瑞琳,《泰雅賽德克傳統織布文化》,頁4。 )
[[Snakun:Tgdaya]]
12v2yskmj3iix5zkfjqjlz6se6m7yfb
Pniqun
0
1805
54754
54753
2021-03-20T23:50:17Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54753
wikitext
text/x-wiki
= Pniqun 惦記於心 =
ex: Keguy bale ge rudan cbeyo pniqun daha lnlungan muudus hayan.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
(引自:曾瑞琳,《泰雅賽德克傳統織布文化》,頁24。 )
[[Snakun:Tgdaya]]
c382gdlwtx0647deruft9sbp3qbvl5e
Pnyahan Sediq/Seediq/Seejiq
0
1806
54756
54755
2021-03-20T23:50:18Z
Martin Urbanec
1
已匯入 1 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54755
wikitext
text/x-wiki
Pnyahan SEDIQ/SEEDIQ/SEEJIQ NATION 賽德克民族之起源
參考文獻
Watan Diro 等撰寫,Watan Diro 主編2017/11/23.【3ST 民族生命力的展現】,頁233-256。南投縣仁愛鄉:投縣仁愛鄉公所。
依據書中【SEDIQ/SEEDIQ/SEEJIQ 賽德克族正名學術研討會會議記錄】:2007 年11 月16-17 於廬山溫泉「廬山園」會議室。
主講一Pawan Walis mtabu(巴萬哇利斯)牧師所言: 【Sediq Toda(賽德克族都達人)沒有Truwan 這個名稱】………,霧社事件之後,
遷徙至現在的alang Ungu/Snuwil(史努櫻部落);才繼承了Seediq Tgdaya(賽德克族德固達雅人)的Truwan.對3ST 而言,神話傳說共同生命之起源,
就是【Bnuhur Rmdax Tasil(Sediq Toda);Bnuhur Pusu Qhuni(Seediq Tgdaya & Seejiq Truku)】。
【Pnlngebung(本樂呢布鞥)】是Sediq Toda 人,離開【Rmdax Tasil】之後的部落之起源,【Truwan(德路灣/德鹿灣)】是Seediq Tgdaya 人及
Seejiq Truku 人離開【Pusu Qhuni】之後部落之起源。
Sediq Toda 指的Pnlngebung 即當今的Toda 部落真耶穌教會上方台地; Seediq Tgdaya 指的Truwan,即位居於Truwan 德路灣溪流域(Yayung Mtutu
濁水溪之上游);Seejiq Truku 指的Truwan,即現在位居Truku(合作村)的Truwan 德鹿灣部落。 賽德克族的【Bnuhur Rmdax Tasil 與 Bnuhur Pusu
Qhuni】皆詮釋為賽德克族生命之起源;賽德克族的【Pnlngebung 與Truwan】皆詮釋為賽德克族部落之起源。
(AD.1989~2008/4/23 Watan Diro mtabu 2019/1/12 重新彙整)
6hegaowriguf1d75nvyzrtknmnvvo8y
Pquri narac
0
1808
54762
54761
2021-03-20T23:50:21Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54761
wikitext
text/x-wiki
Pquri narac右轉
Pquri narac slug hiya.
[[Snakun:truku]]
fs2jfmxi4gje18qnoaihc1w9on39dpf
Predax
0
1810
54772
54771
2021-03-20T23:50:25Z
Martin Urbanec
1
已匯入 1 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54771
wikitext
text/x-wiki
predax 點亮
ex:Gaya tuloung ttluungan na, tminun ka bubu daha, hmiru harung predax na betaq ceka rapi tminun duma. (引自:曾瑞琳,《泰雅賽德克傳統織布文化》,頁14。 )
g1przvoi8hpuepv8tnqzjwqa49if94i
Pspuhan
0
1813
54787
54786
2021-03-20T23:50:28Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54786
wikitext
text/x-wiki
pspuhan (醫院)
[[Patas bntasan:Hospital room ubt.jpeg|thumb|pspuhan]]
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
lq50gyjm7wq6ucqv3pdpqppw1e5ddlk
Pstrung
0
1814
102774
102773
2023-10-30T06:28:45Z
Kureyh-Qakung
1788
102774
wikitext
text/x-wiki
pstrung (婚姻)
Qqita lnglungan quri pstrung ka seejiq Truku sbiyaw o, taxa snaw ni kingal kuyuh.
==Kari Todac==
“Msupu mkingal ka kingal risaw mi kingal wowa u waya mstrung.” sunca [[kari Seediq|kari Sediq]].
Uxay wana sqrasun bay tnsapah risaw mi wowa ka mstrung, lwanan dha miyah msupu mqaras mkan pntryian kana ka Sediq alang.
Diyax mstrung ciida, pbbuway pnadas mi pnprngawan cnyukan dha ka tnsapah risaw mi wowa, muda psdhu kari brah Tuxan Baraw mi ppriyux pnskraya qqaya pnsdhuwan dha ka dhiya, kiya pkla rmngaw kari “wada namu balay bay msdungus ka yamu da” enca ka mtabu.
Babaw na msupu muyak babuy mi lhuwan dha masu ddadal mi ddangi, spuwan dha hmanguc ka blbilaq mi bbuuc bnyakan dha, ngalan dha kana ka ccamac, hlama, sinaw dnii uuqun, sqrasun dha msupu mkan dSediq alang kana ka kiya.
Muda mqaras mssriyux smblayaq rmngaw kari ka drudan mi dqbsuran, muway uyas mi rri duma ka Sediq, ddulun qbsuran muda mqaras cmiyuk muway sinaw mniyah ka msdungus.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
5k7vsazudo93vycmkb7g4sex0w3zr8m
Ptasan taypey
0
1815
54801
54800
2021-03-20T23:50:31Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54800
wikitext
text/x-wiki
ptasan taypey/台北學校
Lala bi ptasan ka palu alang taypey, saw ita pnaah ta alang kalikow seejiq o,ini kla duma na ka ptasan tgbilaq,tgska,tgtakai ni tgparu,kiya ka kiya o,ida knbiyax bi dmdur laqi na nanak.Nniqan ta Palu brnux alang Taypey hini sayang o,saw klaan mu kana ptasan o ,lala bi ka bniqan klgan ptasan.ini bdka saw ita seejiq tnpusu txgal niqan ta alang hiya.shhaw bi ka ptasan saan matas laqi truku ta.Pnaah ku tgbilaq ptasan Ta an alang paru 0,niqan Ciyaw Ta Ssiaw ptasan tgbilaq、Ron gan ptasan tgbilaq、Ta an ptasan tgbilaq、Siin gan ptasan tgbilaq、Cia ang ptasan tgbilaq、Jn ay ptasan tgbilaq、Cing hwa ptasan tgbilaq、Ku ting ptasan tgbilaq、Ming ciwan ptasan tgbilaq、Kungkuwang、Sing sen ptasan tgbilaq、Hping、Fu sing ptasan tgbilaq、Ri jen ptasan tgbilaq、Sing ming ptasan tgbilaq//Tgbilaq ptasan Wunsan alang paru 0,niqan Cin ta ptasan tgbilaq、Cin mey ptasan tgbilaq、U kung ptasan tgbilaq、Sing te ptasan tgbilaq、Ji cing ptasan tgbilaq、Cin sing ptasan tgbilaq、Mujia、Ungyu ngjing ptasan tgbilaq、Si ciyan ptasan tgbilaq、Ciya pow ptasan tgbilaq、Ji nan ptasan tgbilaq、Ming taw ptasan tgbilaq、Wan fan ptasan tgbilaq、Ri sing ptasan tgbilaq、Wan sing ptasan tgbilaq、Wan fu ptasan tgbilaq、Sin huwa ptasan tgbilaq、Sin hay ptasan tgbilaq、Cin sin ptasan tgbilaq、Cion san ptasan tgbilaq、Jiay sin ptasan tgbilaq//tgbilaq ptasan Sung san alang paru 0,niqan Si sung ptasan tgbilaq、Tun huwa ptasan tgbilaq、Ming sen ptasan tgbilaq、Ming cien ptasan tgbilaq、Ming ciu ptasan tgbilaq、San ming ptasan tgbilaq、Ciyan qan ptasan tgbilaq、Sun sang ptasan tgbilaq//tgbilaq ptasan Sing yi alang paru 0,niqan Sin ya ptasan tgbilaq、Yun cung ptasan tgbilaq、Kwan fu ptasan tgbilaq、San sing ptasan tgbilaq、Sing yi ptasan tgbilaq、U sing ptasan tgbilaq、Fu te ptasan tgbilaq、Ung ci ptasan tgbilaq、pow ay ptasan tgbilaq//tgbilaq ptasan Cion san alang paru 0,niqan Cion san ptasan tgbilaq、Cion cen ptasan tgbilaq、Can ang ptasan tgbilaq、Can cun ptasan tgbilaq、Ta ji ptasan tgbilaq、Ta cia ptasan tgbilaq、U cian ptasan tgbilaq、Ci lin ptasan tgbilaq、Hway sen ptasan tgbilaq、Yung ang ptasan tgbilaq、Pin cang ptasan tgbilaq//tgbilaq ptasan Cion cen alang paru 0,niqan Ying ciaw ptasan tgbilaq、H tyi ptasan tgbilaq、Ciung yi ptasan tgbilaq、Kowyi si ptasan tgbilaq、Nan mng ptasan tgbilaq、Ciung siyaw ptasan tgbilaq、Ta siey ptasan tgbilaq//tgbilaq ptasan Ta tong alang paru 0,niqan pon ray ptasan tgbilaq、Ji sing ptasan tgbilaq、Tay ping ptasan tgbilaq、Yun re ptasan tgbilaq、Siwan riyn ptasan tgbilaq、Ta tung ptasan tgbilaq、Ta rong ptasan tgbilaq、Yen ping ptasan tgbilaq、Ta ciyaw ptasan tgbilaq、Cien jing ptasan tgbilaq、Cion siaw ptasan tgbilaq、Ming cien ptasan tgbilaq、Ran jio ptasan tgbilaq// tgbilaq ptasan Wan hwa alang paru 0,niqan Sin hay ptasan tgbilaq、Swan yen ptasan tgbilaq、Tung yen ptasan tgbilaq、Ta ri ptasan tgbilaq、Si yen ptasan tgbilaq、wan ta ptasan tgbilaq、Hwa cian ptasan tgbilaq、Si mng ptasan tgbilaq、Raw sung ptasan tgbilaq、Rong san ptasan tgbilaq、Fu sing ptasan tgbilaq、Kuwan jen ptasan tgbilaq// tgbilaq ptasan Nan kan alang paru 0,niqan Nan kan ptasan tgbilaq、Ciyu jwan ptasan tgbilaq、Yi cen ptasan tgbilaq、Cen te ptasan tgbilaq、Hu si ptasan tgbilaq、Tong sing ptasan tgbilaq、Siyu te ptasan tgbilaq// tgbilaq ptasan Ney hu alang paru 0,niqan Ney hu ptasan tgbilaq、Pi hu ptasan tgbilaq、Tean mey ptasan tgbilaq、Ton hu ptasan tgbilaq、Si hu ptasan tgbilaq、kan ning ptasan tgbilaq、Ming hu ptasan tgbilaq、Ri sang ptasan tgbilaq、Sing hu ptasan tgbilaq、Wun hu ptasan tgbilaq、Ta hu ptasan tgbilaq、Nan hu ptasan tgbilaq、Ri hu ptasan tgbilaq、Si ciy ptasan tgbilaq//tgbilaq ptasan S ring alang paru 0,niqan S ring ptasan tgbilaq、s tung ptasan tgbilaq、Fu ring ptasan tgbilaq、Ya ming san ptasan tgbilaq、se ji ptasan tgbilaq、Yi sen ptasan tgbilaq、Fu ang ptasan tgbilaq、Cien tan ptasan tgbilaq、Si san ptasan tgbilaq、Pin ten ptasan tgbilaq、Pay lin ptasan tgbilaq、Siwan si ptasan tgbilaq、Hu ru ptasan tgbilaq、I nung ptasan tgbilaq、Ten mu ptasan tgbilaq、Wun cian ptasan tgbilaq、Ci san ptasan tgbilaq、Ran ya ptasan tgbilaq、San yi ptasan tgbilaq、Hwa sin ptasan tgbilaq// tgbilaq ptasan Pey to alang paru 0,niqan Pey to ptasan tgbilaq、Yi siyn ptasan tgbilaq、S pay ptasan tgbilaq、Kwan tu ptasan tgbilaq、Hu teyn ptasan tgbilaq、Cing can ptasan tgbilaq、Ci yan ptasan tgbilaq、Tatung、Hu san ptasan tgbilaq、Taw yang ptasan tgbilaq、Wun ling ptasan tgbilaq、I fan ptasan tgbilaq、Ri nung ptasan tgbilaq、Min te ptasan tgbilaq、Wun hwa ptasan tgbilaq、Wi ke ptasan tgbilaq、Kuey san ptasan tgbilaq、S cung ptasan tgbilaq//Niqan kana klgan o Maxal kbkuy mrimal tru ka tgbilaq ptasan,
Rngaw ku pnaah tgska ptasan Ta an alang paru 0,niqan S ta f cung ptasan tgska、Jen ay ptasan tgska、Ta an ptasan tgska、Fan he ptasan tgska、Cing hwa ptasan tgska、Hway sn ptasan tgska、Mi ciu ptasan tgska、Run mng ptasan tgska、Ri jen Kow ci ptasan tgska、He ping ptasan tgska、ying ping ptasan tgska、Fu sing ptasan tgska、Si yeng ptasan tgska .//tgska ptasan Weng san alang paru 0,niqan Cen ta ptasan tgska 、Fu cung ptasan tgska、Si ci ptasan tgska、Mu ca ptasan tgska、S ciyn ptasan tgska、Pey cen ptasan tgska、Cin mey ptasan tgska、Sin fu ptasan tgska、Cin sin ptasan tgska、Wan fan ptasan tgska、Tun san ptasan tgska、Ciay sin ptasan tgska、Cin wing ptasan tgska//tgska ptasan Sun san alang paru 0,niqan Ciey sow ptasan tgska、Min sen ptasan tgska、Ciong san ptasan tgska、Tun huaw ptasan tgska、Si song ptasan tgska//tgska ptasan Sing yi alang paru 0,niqan Sing ya ptasan tgska、Yun ci ptasan tgska、Riyu kun ptasan tgska、Sing yi ptasan tgska// tgska ptasan Cion san alang paru 0,niqan Ca nan ptasan tgska、Pey an ptasan tgska、Sing sing ptasan tgska、U ciang ptasan tgska、Ping cian ptasan tgska、Ta tong ptasan tgska、Ta cit ptasan tgska// tgska ptasan Ciong cen alang paru 0,niqan Yi ciaw ptasan tgska、Ku ting ptasan tgska、Nan mng ptasan tgska、Hong taw ptasan tgska、Ciong cen ptasan tgska// tgska ptasan Wan hwa alang paru 0,niqan Wan hwa ptasan tgska、Siwan yen ptasan tgska、Rung san ptasan tgska、Ta ri ptasan tgska、Ri jen ptasan tgska// tgska ptasan Nan kan alang paru 0,niqan Ceng cen ptasan tgska、Cen te ptasan tgska、Nang kan ptasan tgska// tgska ptasan Ney hu alang paru 0,niqan Ney hu ptasan tgska、Ri sang ptasan tgska、Sang ming ptasan tgska、Si hu ptasan tgska、Tung hu ptasan tgska、Ming hu ptasan tgska、Fan ci ptasan tgska、Ta jen Ni cion ptasan tgska // tgska ptasan S ling alang paru 0,niqan S ling ptasan tgska、Ran ya ptasan tgska、Ci sang ptasan tgska、Ke ci ptasan tgska、Fu ang ptasan tgska、Ten mu ptasan tgska、Yan ming ptasan tgska、Pay ing ptasan tgska、Tay pey ptasan tgska、Uey ri ptasan tgska、Hwa ing ptasan tgska // tgska ptasan Pey to alang paru 0,niqan Pey to ptasan tgska、Sin ming ptasan tgska、Min te ptasan tgska、Taw yen ptasan tgska、S pay ptasan tgska、Kuwan tu ptasan tgska、Uey ke ptasan tgska、Quy sang ptasan tgska // tgska ptasan Pey to alang paru 0,niqan Cien yen ptasan tgska、Cin siu ptasan tgska、Ciun cing ptasan tgska//Niqan kana klgan o Mngari kmxalan tru ka tgbilaq ptasan.
Rngaw ku pnaah tgtakar ptasan Ta an alang paru 0,niqan S Ta ptasan tgtakar、He Pin ptasan tgtakar、Iyen Pin ptasan tgtakar、Cin Ow ptasan tgtakar、Fu Sin Syen ptasan tgtakar // tgska ptasan Wun San alang paru 0,niqan Cen Ta ptasan tgtakar // tgska ptasan Son San alang paru 0,niqan Si son ptasan tgtakar,Cion Ruun ptasan tgtakar // tgska ptasan Sin Ii alang paru 0,niqan Son san ptasan tgtakar、Yung Ciun ptasan tgtakar// tgska ptasan Cion Saan alang paru 0,niqan Cion San ptasan tgtakar、Ta tong ptasan tgtakar、Ta Ji ptasan tgtakar r// tgska ptasan Cion Cen alang paru 0,niqan Ciyen Kwo ptasan tgtakar、Cen Kung ptasan tgtakar、Pey I NI ptasan tgtakar// tgska ptasan Ta Tung alang paru 0,niqan Min Run ptasan tgtakar、Cen Yen ptasan tgtakar// tgska ptasan Wuan Hwa alang paru 0,niqan Hwa Cian ptasan tgtakar、Ta LI ptasan tgtakar、Ri jen ptasan tgtakar// tgska ptasan Win SAn alang paru 0,niqan Cin mey ptasan tgtakar、Wan Fan ptasan tgtakar、Cing Siyu ptasan tgtakar、Tung San ptasan tgtakar、Hu Cian ptasan tgtakar、Ta Cen ptasan tgtakar、Jay Sing ptasan tgtakar、Cing Wiun ptasan tgtakar // tgska ptasan Nan Kang alang paru 0,niqan Nan Kang ptasan tgtakar、Yi Cen ptasan tgtakar // tgska ptasan Ney Hu alang paru 0,niqan Ney hu ptasan tgtakar、Ri San ptasan tgtakar、Nan Hu ptasan tgtakar、Wiun Te ptasan tgtakar、Fan Ci ptasan tgtakar、Ta jen ptasan tgtakar // tgska ptasan S Ring alang paru 0,niqan Yan Min ptasan tgtakar、Pay Ring ptasan tgtakar、Tay Pey ptasan tgtakar、Wey Ri ptasan tgtakar、Haw Sing// tgska ptasan Pey Tow alang paru 0,niqan Fu Sing ptasan tgtakar、Ciun Jen ptasan tgtakar、Wey Ke ptasan tgtakar、Se Sing ptasan tgtakar、Quy San// tgska ptasan Sing Yi alang paru 0,niqan Siye H Yu Te ptasan tgtakar // tgska ptasan Ciun San alang paru 0,niqan Ciun Sing ptasan tgtakar、Ta Tong ptasan tgtakar // tgska ptasan Ciun Jen alang paru 0,niqan Ciyang Su ptasan tgtakar//Niqan kana klgan o Mrimal kingal ka tgtakar ptasan.
Niqan ka saw tgparu ptasan uri,saw Tay ta ptasan tgparu、S Ta ptasan tgparu、Cen Ta ptasan tgparu o,punan mu nanak bukuy duri.
1-ptasan taypey/ 台北學校
Nniqan ta Palu brnux alang Taypey hini sayang o,saw klaan mu kana ptasan o ,lala bi ka bniqan klgan ptasan.ini bdka saw ita seejiq tnpusu txgal niqan ta alang hiya.shhaw bi ka ptasan saan matas laqi truku ta.Pnaah ku tgbilaq ptasan Ta an alang paru 0,niqan Ciyaw Ta Ssiaw ptasan tgbilaq、Ron gan ptasan tgbilaq、Ta an ptasan tgbilaq、Siin gan ptasan tgbilaq、Cia ang ptasan tgbilaq、Jn ay ptasan tgbilaq、Cing hwa ptasan tgbilaq、Ku ting ptasan tgbilaq、Ming ciwan ptasan tgbilaq、Kungkuwang、Sing sen ptasan tgbilaq、Hping、Fu sing ptasan tgbilaq、Ri jen ptasan tgbilaq、Sing ming ptasan tgbilaq//Tgbilaq ptasan Wunsan alang paru 0,niqan Cin ta ptasan tgbilaq、Cin mey ptasan tgbilaq、U kung ptasan tgbilaq、Sing te ptasan tgbilaq、Ji cing ptasan tgbilaq、Cin sing ptasan tgbilaq、Mujia、Ungyu ngjing ptasan tgbilaq、Si ciyan ptasan tgbilaq、Ciya pow ptasan tgbilaq、Ji nan ptasan tgbilaq、Ming taw ptasan tgbilaq、Wan fan ptasan tgbilaq、Ri sing ptasan tgbilaq、Wan sing ptasan tgbilaq、Wan fu ptasan tgbilaq、Sin huwa ptasan tgbilaq、Sin hay ptasan tgbilaq、Cin sin ptasan tgbilaq、Cion san ptasan tgbilaq、Jiay sin ptasan tgbilaq//tgbilaq ptasan Sung san alang paru 0,niqan Si sung ptasan tgbilaq、Tun huwa ptasan tgbilaq、Ming sen ptasan tgbilaq、Ming cien ptasan tgbilaq、Ming ciu ptasan tgbilaq、San ming ptasan tgbilaq、Ciyan qan ptasan tgbilaq、Sun sang ptasan tgbilaq//tgbilaq ptasan Sing yi alang paru 0,niqan Sin ya ptasan tgbilaq、Yun cung ptasan tgbilaq、Kwan fu ptasan tgbilaq、San sing ptasan tgbilaq、Sing yi ptasan tgbilaq、U sing ptasan tgbilaq、Fu te ptasan tgbilaq、Ung ci ptasan tgbilaq、pow ay ptasan tgbilaq//tgbilaq ptasan Cion san alang paru 0,niqan Cion san ptasan tgbilaq、Cion cen ptasan tgbilaq、Can ang ptasan tgbilaq、Can cun ptasan tgbilaq、Ta ji ptasan tgbilaq、Ta cia ptasan tgbilaq、U cian ptasan tgbilaq、Ci lin ptasan tgbilaq、Hway sen ptasan tgbilaq、Yung ang ptasan tgbilaq、Pin cang ptasan tgbilaq//tgbilaq ptasan Cion cen alang paru 0,niqan Ying ciaw ptasan tgbilaq、H tyi ptasan tgbilaq、Ciung yi ptasan tgbilaq、Kowyi si ptasan tgbilaq、Nan mng ptasan tgbilaq、Ciung siyaw ptasan tgbilaq、Ta siey ptasan tgbilaq//tgbilaq ptasan Ta tong alang paru 0,niqan pon ray ptasan tgbilaq、Ji sing ptasan tgbilaq、Tay ping ptasan tgbilaq、Yun re ptasan tgbilaq、Siwan riyn ptasan tgbilaq、Ta tung ptasan tgbilaq、Ta rong ptasan tgbilaq、Yen ping ptasan tgbilaq、Ta ciyaw ptasan tgbilaq、Cien jing ptasan tgbilaq、Cion siaw ptasan tgbilaq、Ming cien ptasan tgbilaq、Ran jio ptasan tgbilaq// tgbilaq ptasan Wan hwa alang paru 0,niqan Sin hay ptasan tgbilaq、Swan yen ptasan tgbilaq、Tung yen ptasan tgbilaq、Ta ri ptasan tgbilaq、Si yen ptasan tgbilaq、wan ta ptasan tgbilaq、Hwa cian ptasan tgbilaq、Si mng ptasan tgbilaq、Raw sung ptasan tgbilaq、Rong san ptasan tgbilaq、Fu sing ptasan tgbilaq、Kuwan jen ptasan tgbilaq// tgbilaq ptasan Nan kan alang paru 0,niqan Nan kan ptasan tgbilaq、Ciyu jwan ptasan tgbilaq、Yi cen ptasan tgbilaq、Cen te ptasan tgbilaq、Hu si ptasan tgbilaq、Tong sing ptasan tgbilaq、Siyu te ptasan tgbilaq// tgbilaq ptasan Ney hu alang paru 0,niqan Ney hu ptasan tgbilaq、Pi hu ptasan tgbilaq、Tean mey ptasan tgbilaq、Ton hu ptasan tgbilaq、Si hu ptasan tgbilaq、kan ning ptasan tgbilaq、Ming hu ptasan tgbilaq、Ri sang ptasan tgbilaq、Sing hu ptasan tgbilaq、Wun hu ptasan tgbilaq、Ta hu ptasan tgbilaq、Nan hu ptasan tgbilaq、Ri hu ptasan tgbilaq、Si ciy ptasan tgbilaq//tgbilaq ptasan S ring alang paru 0,niqan S ring ptasan tgbilaq、s tung ptasan tgbilaq、Fu ring ptasan tgbilaq、Ya ming san ptasan tgbilaq、se ji ptasan tgbilaq、Yi sen ptasan tgbilaq、Fu ang ptasan tgbilaq、Cien tan ptasan tgbilaq、Si san ptasan tgbilaq、Pin ten ptasan tgbilaq、Pay lin ptasan tgbilaq、Siwan si ptasan tgbilaq、Hu ru ptasan tgbilaq、I nung ptasan tgbilaq、Ten mu ptasan tgbilaq、Wun cian ptasan tgbilaq、Ci san ptasan tgbilaq、Ran ya ptasan tgbilaq、San yi ptasan tgbilaq、Hwa sin ptasan tgbilaq// tgbilaq ptasan Pey to alang paru 0,niqan Pey to ptasan tgbilaq、Yi siyn ptasan tgbilaq、S pay ptasan tgbilaq、Kwan tu ptasan tgbilaq、Hu teyn ptasan tgbilaq、Cing can ptasan tgbilaq、Ci yan ptasan tgbilaq、Tatung、Hu san ptasan tgbilaq、Taw yang ptasan tgbilaq、Wun ling ptasan tgbilaq、I fan ptasan tgbilaq、Ri nung ptasan tgbilaq、Min te ptasan tgbilaq、Wun hwa ptasan tgbilaq、Wi ke ptasan tgbilaq、Kuey san ptasan tgbilaq、S cung ptasan tgbilaq//Niqan kana klgan o Maxal kbkuy mrimal tru ka tgbilaq ptasan,
Rngaw ku pnaah tgska ptasan Ta an alang paru 0,niqan S ta f cung ptasan tgska、Jen ay ptasan tgska、Ta an ptasan tgska、Fan he ptasan tgska、Cing hwa ptasan tgska、Hway sn ptasan tgska、Mi ciu ptasan tgska、Run mng ptasan tgska、Ri jen Kow ci ptasan tgska、He ping ptasan tgska、ying ping ptasan tgska、Fu sing ptasan tgska、Si yeng ptasan tgska .//tgska ptasan Weng san alang paru 0,niqan Cen ta ptasan tgska 、Fu cung ptasan tgska、Si ci ptasan tgska、Mu ca ptasan tgska、S ciyn ptasan tgska、Pey cen ptasan tgska、Cin mey ptasan tgska、Sin fu ptasan tgska、Cin sin ptasan tgska、Wan fan ptasan tgska、Tun san ptasan tgska、Ciay sin ptasan tgska、Cin wing ptasan tgska//tgska ptasan Sun san alang paru 0,niqan Ciey sow ptasan tgska、Min sen ptasan tgska、Ciong san ptasan tgska、Tun huaw ptasan tgska、Si song ptasan tgska//tgska ptasan Sing yi alang paru 0,niqan Sing ya ptasan tgska、Yun ci ptasan tgska、Riyu kun ptasan tgska、Sing yi ptasan tgska// tgska ptasan Cion san alang paru 0,niqan Ca nan ptasan tgska、Pey an ptasan tgska、Sing sing ptasan tgska、U ciang ptasan tgska、Ping cian ptasan tgska、Ta tong ptasan tgska、Ta cit ptasan tgska// tgska ptasan Ciong cen alang paru 0,niqan Yi ciaw ptasan tgska、Ku ting ptasan tgska、Nan mng ptasan tgska、Hong taw ptasan tgska、Ciong cen ptasan tgska// tgska ptasan Wan hwa alang paru 0,niqan Wan hwa ptasan tgska、Siwan yen ptasan tgska、Rung san ptasan tgska、Ta ri ptasan tgska、Ri jen ptasan tgska// tgska ptasan Nan kan alang paru 0,niqan Ceng cen ptasan tgska、Cen te ptasan tgska、Nang kan ptasan tgska// tgska ptasan Ney hu alang paru 0,niqan Ney hu ptasan tgska、Ri sang ptasan tgska、Sang ming ptasan tgska、Si hu ptasan tgska、Tung hu ptasan tgska、Ming hu ptasan tgska、Fan ci ptasan tgska、Ta jen Ni cion ptasan tgska // tgska ptasan S ling alang paru 0,niqan S ling ptasan tgska、Ran ya ptasan tgska、Ci sang ptasan tgska、Ke ci ptasan tgska、Fu ang ptasan tgska、Ten mu ptasan tgska、Yan ming ptasan tgska、Pay ing ptasan tgska、Tay pey ptasan tgska、Uey ri ptasan tgska、Hwa ing ptasan tgska // tgska ptasan Pey to alang paru 0,niqan Pey to ptasan tgska、Sin ming ptasan tgska、Min te ptasan tgska、Taw yen ptasan tgska、S pay ptasan tgska、Kuwan tu ptasan tgska、Uey ke ptasan tgska、Quy sang ptasan tgska // tgska ptasan Pey to alang paru 0,niqan Cien yen ptasan tgska、Cin siu ptasan tgska、Ciun cing ptasan tgska//Niqan kana klgan o Mngari kmxalan tru ka tgbilaq ptasan.
Rngaw ku pnaah tgtakar ptasan Ta an alang paru 0,niqan S Ta ptasan tgtakar、He Pin ptasan tgtakar、Iyen Pin ptasan tgtakar、Cin Ow ptasan tgtakar、Fu Sin Syen ptasan tgtakar // tgska ptasan Wun San alang paru 0,niqan Cen Ta ptasan tgtakar // tgska ptasan Son San alang paru 0,niqan Si son ptasan tgtakar,Cion Ruun ptasan tgtakar // tgska ptasan Sin Ii alang paru 0,niqan Son san ptasan tgtakar、Yung Ciun ptasan tgtakar// tgska ptasan Cion Saan alang paru 0,niqan Cion San ptasan tgtakar、Ta tong ptasan tgtakar、Ta Ji ptasan tgtakar r// tgska ptasan Cion Cen alang paru 0,niqan Ciyen Kwo ptasan tgtakar、Cen Kung ptasan tgtakar、Pey I NI ptasan tgtakar// tgska ptasan Ta Tung alang paru 0,niqan Min Run ptasan tgtakar、Cen Yen ptasan tgtakar// tgska ptasan Wuan Hwa alang paru 0,niqan Hwa Cian ptasan tgtakar、Ta LI ptasan tgtakar、Ri jen ptasan tgtakar// tgska ptasan Win SAn alang paru 0,niqan Cin mey ptasan tgtakar、Wan Fan ptasan tgtakar、Cing Siyu ptasan tgtakar、Tung San ptasan tgtakar、Hu Cian ptasan tgtakar、Ta Cen ptasan tgtakar、Jay Sing ptasan tgtakar、Cing Wiun ptasan tgtakar // tgska ptasan Nan Kang alang paru 0,niqan Nan Kang ptasan tgtakar、Yi Cen ptasan tgtakar // tgska ptasan Ney Hu alang paru 0,niqan Ney hu ptasan tgtakar、Ri San ptasan tgtakar、Nan Hu ptasan tgtakar、Wiun Te ptasan tgtakar、Fan Ci ptasan tgtakar、Ta jen ptasan tgtakar // tgska ptasan S Ring alang paru 0,niqan Yan Min ptasan tgtakar、Pay Ring ptasan tgtakar、Tay Pey ptasan tgtakar、Wey Ri ptasan tgtakar、Haw Sing// tgska ptasan Pey Tow alang paru 0,niqan Fu Sing ptasan tgtakar、Ciun Jen ptasan tgtakar、Wey Ke ptasan tgtakar、Se Sing ptasan tgtakar、Quy San// tgska ptasan Sing Yi alang paru 0,niqan Siye H Yu Te ptasan tgtakar // tgska ptasan Ciun San alang paru 0,niqan Ciun Sing ptasan tgtakar、Ta Tong ptasan tgtakar // tgska ptasan Ciun Jen alang paru 0,niqan Ciyang Su ptasan tgtakar//Niqan kana klgan o Mrimal kingal ka tgtakar ptasan.
Niqan ka saw tgparu ptasan uri,saw Tay ta ptasan tgparu、S Ta ptasan tgparu、Cen Ta ptasan tgparu o,punan mu nanak bukuy duri.
高中51所
高職89
大安區
國立師大附中(國中部)]
文山區
國立政大附中(國中部)
國小補校16
市立西松國小補校 [105]臺北市松山區東光里三民路5號
市立永春國小補校 [110]臺北市信義區永春里松山路225巷48號
市立吳興國小補校 [110]臺北市信義區松仁路226號
市立建安國小補校 [106]臺北市大安區龍雲里大安路2段99號
市立中山國小補校 [104]臺北市中山區恆安里民權東路1段69號
市立河堤國小補校 [100]臺北市中正區汀州路二段180號
市立永樂國小補校 [103]臺北市大同區南芳里延平北路二段266號
市立大龍國小補校 [103]臺北市大同區保安里哈密街47號
市立雙園國小補校 [108]臺北市萬華區雙園里莒光路315號
市立老松國小補校 [108]臺北市萬華區福音里桂林路64號
市立木柵國小補校 [116]臺北市文山區木柵里木柵路3段191號
市立南港國小補校 [115]臺北市南港區三重里惠民街67號
市立內湖國小補校 [114]臺北市內湖區港富里內湖路2段41號
市立士東國小補校 [111]臺北市士林區蘭雅里中山北路六段392號
市立社子國小補校 [111]臺北市士林區永倫里延平北路六段308號
市立北投國小補校 [112]臺北市北投區長安里中央北路1段73號
國中補校12
市立中山國中補校 [105]臺北市松山區復興北路361巷7號
市立興雅國中補校 [110]臺北市信義區松德路168巷15號
市立大安國中補校 [106]臺北市大安區大安路2段63號
市立北安國中補校 [104]臺北市中山區劍潭里明水路325號
市立弘道國中補校 [100]臺北市中正區公園路21號
市立民權國中補校 [103]臺北市大同區重慶北路三段1號
市立萬華國中補校 [108]臺北市萬華區日善里西藏路201號
市立木柵國中補校 [116]臺北市文山區木柵路3段102巷12號
市立南港高中附國中補校 [115]臺北市南港區西新里向陽路21號
市立內湖國中補校 [114]臺北市內湖區陽光街一號
市立士林國中補校 [111]臺北市士林區福德里中正路345號
市立北投國中補校 [112]臺北市北投區溫泉里溫泉路62號
高中職進修學校16
私立金甌女中(附設進校) [106]臺北市大安區光明里杭州南路2段1號
私立中興中學(附設進校) [104]臺北市中山區力行里朱崙街42號
私立強恕中學(附設進校) [100]臺北市中正區板溪里汀州路二段143號
私立南華高中進修學校 [100]臺北市中正區富水里汀州路3段58號
私立志仁中學進修學校 [103]臺北市大同區建泰里南京西路64巷17號
私立滬江高中(附設進校) [116]臺北市文山區景美里羅斯福路6段336號
私立大誠高中(附設進校) [116]臺北市文山區萬興里秀明路2段175號
私立泰北高中(附設進校) [111]臺北市士林區福林里福林路240號
市立松山家商(附設進校) [110]臺北市信義區松山路655號
市立大安高工(附設進校) [106]臺北市大安區龍圖里復興南路2段52號
市立士林高商(附設進校) [111]臺北市士林區後港里士商路150號
私立東方工商(附設進校) [106]臺北市大安區信義路四段186巷8號
私立喬治工商(附設進校) [106]臺北市大安區基隆路2段172號
私立開平餐飲(附設進校) [106]臺北市大安區復興南路2段148巷24號
私立開南商工(附設進校) [100]臺北市中正區東門里濟南路1段6號
私立稻江高商(附設進校) [103]臺北市大同區國昌里民權西路225巷24號
特教學校4
臺北市 市立啟聰學校 10371 (大同區)臺北市重慶北路三段320號
臺北市 市立啟智學校 11153 (士林區)臺北市忠誠路二段207巷3號
臺北市 市立啟明學校 11153 (士林區)臺北市忠誠路二段207巷1號
臺北市 市立文山特殊教育學校 11665 (文山區)臺北市秀明路一段169號
市立大專院校1
臺北市立大學 10048 臺北市中正區愛國西路1號
台北市國立大學及私立大學,目前共計15所大學。
台灣大學/大安區
政治大學/文山區
陽明大學/北投區
台灣師範大學/大安區
台北醫學大學/信義區
實踐大學/中山區
銘傳大學,台北校區地址:台北市中山北路五段校區。
大同大學/中山區
台北教育大學/大安區
文化大學,地址:臺北市陽明山華岡路55號。
世新大學/文山區
東吳大學/士林區
台北市立教育大學/中正區
台北藝術大學/北投區
台北體育學院/士林區
台北市國立科技大學及私立科技大學,目前共計7所科技大學
台灣科技大學/大安區
台北科技大學/大安區
中國科技大學/文山區
台北城市科技大學/北投區
德明財經科技大學/內湖區
中華科技大學/南港區
台北護理健康大學/北投區
台北市國立技術學院及私立技術學院,目前共計3所技術學院。
台北商業技術學院/中正區
台灣戲曲學院/內湖
台北海洋技術學院/士林區
台北市國立專科學校及私立專科學校,目前共計3所專科學校。
北的專科學校有哪些
台灣警察專科學校/文山區
馬偕醫護管理專科學校/北投區
康寧醫護暨管理專科學校/內湖區
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
fi2yw2av32j431dlt6wvuyrrq88qb9b
Pulan
0
1816
100797
89608
2023-10-06T00:30:49Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100797
wikitext
text/x-wiki
= Pulan(松林部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka alang pulan.
147 sapah ka kneegu na sapah, 521 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 496 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 25 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq80%, Tayal10%, Bunun3%, Truku1%.
== Hangan alang(部落名稱) ==
Alang Pulan.
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Alang niyi pa mnualang Seejiq Truku.
== Nniqan niya(所在位置) ==
=== Nan-to-keyng Jin-ay-go Cin-ay-cwen alang Pulan. ===
== Knlbangan(範圍) ==
Alang Pulan u wa mniq Jin-ay-go Cin-ay-cwen tudaya niya,msdalih Yayung Tudu, tudaya pa niqan Dwiyaq Kwan-to (1536 meyta) mi Dwiyaq Twey-wan (1524 meyta), tuhunac umslutuc alang Bukay, hruwan hidaw u lmutuc Kareyngko keyng, tudaya umsdalih Cwen-yang-cwen alang Snuwil mi Nan-fong-cwen alang Tongan, pryaxan hidaw pa mslutuc nniqan niqan bay hangan “Cyu-pin Yi-cu” Wan-fong-cwen alang Qantabang.
== Nniqan lnglingay (地理環境) ==
Dwiyaq baraw, hay-pa 1060m.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
=== Mriq nanaq rulu: ===
Kndadax tudaya mi tukcka mi tuhunac ka dangi pa, malu muda Kwo-taw 1 Cong-san-kaw uxay daw Kwo-taw 3 Formosa kaw-su-kong-ru→Kwo-taw 6 Swey-sa-ryeynkaw-su-→mlatac Horikong-ru Pu-jong cyaw-ryo-taw→Hori Tay14 seyng mquri Paran, dhuq Paran daw →Syeyn 83 seyng mquri Banday→Cing-ay-cwen→kiya ka dhuq alang Pulan da.
=== Tapa ppanan basu musa: ===
Snpeyyah Taycyu eyki Kan-cng tapa basu mquri Hori, dhuq Hori da wtapa Nan-to k-yun basu mquri Banday mi Cyu-pin (alang Qantabang), kingal diyax u mndha bay diyax ka basu mquri Banday mi Cyu-pin (alang Qantabang),kingal diyax u mndha bay diyax ka basu ppanun diyax na u 12:20╱16:00, uxay daw pusa qnawal Nan-to k-yun(049)298-4030~33.
=== Mriq otobay niya: ===
Snpeyyah Taycyu mquri So-tung mi Hori, dhuq Hori daw mquri Paran, dhuq Paran daw mquri Syeyn 83 seyng mquri Okubanday→Cing-ay-cwen, kiya ka dhuq alang Pulan da. (Usa Paran tmquri gasoring han mi kiya ka malu tmalang Dungan wah!)
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang (電子地圖連結) ==
Teyn-cu patas pkla nniqan alang.
== Klwanan sediq (部落所屬族群) ==
Seejiq Truku.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Skari kari Seejiq Truku mi kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Kiristokyo: Pulan Kiristo Cyoro pnrhulan, Pulan Sin Yasu pnrhulan.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Spuda kari rnengaw kari rdrudan alang Pulan, alang hini pa mnuda mnspac muda thdil, tumntxan ka Ggin, tumndha thdil u Alang Brayaw, tumnturu u mneniq alang Gdaya (Alang Smudal saya), nhdan balay ka alang Pulan saya (alang Inago).
Sediq tnualang pa splawa dha alang Pulan, Nihong jiday cida Han u Inago sunca haya dha, miyah qduriq Taiwan ka Kokominto seyhu daw, wada dha pryuxun tmhangan Song-rin ka alang hini da.
Kndadax alang Brayaw Sejiq Truku rudan cbiyaw miyah thdil alang hini, mwaya bay muda phiyu ka alang hini pa kngkawas 1930 idas 8 diyax 5. Hana rading u mniq tunarac sipaw mkngahu Yayung Tudu, Banday htranan qsiya hranan hidaw hunac ya bay 5km, nniqan saya tudaya 1060 m na dxral brnux daya, splawa dha Qeycing (mskuy balay nniqan) hiya, wana balay 9 sapah 15 hiyi sediq, beytaq phiyu ka lang niyi pa, pspuwan kana u 43 sapah mi 168 hiyi sediq, mntnaidas cida. niqan ka Seediq snpeyyah Paran 2 sapah mi 10 hiyi sediq ka miyah thdil hini.
Binaw wada prading msranaq ka ndan kmciyuk Tanah Tunux (Musya Jikeyng) cida, uxay wana qduriq tbrinah ka Seediq Paran, kiya mi snturung dndullan narux Nyey-ci dungan, niqan 14 sapah mi 74 hiyi sediq ka wada tbrinah thdil nniqan dha nanaq cbiyaw dungan, wada mlih dmka balay ka msngari niya. Babaw Musya Jikeyng daw, kiya ka duma ka Sediq spuda Towrih Nabus ka dmudul, snpeyyah Alang Brayaw thdil hini, musa thdil sipaw nniqan saya na Alang Baraw.
Qduriq miyah Taiwan ka Cyokoku Kokominto seyhu daw, Wada mnhdu smmalu ka elu Banday, prading niqan ka basu mquri Hori mi tbrunah alang mi Banday, wada ngalan pusu bay mquri nganguc ka Banday, iyux so pdungus ddaun elu mi, quri so knkana dxral tbulan. kiya ka ya bay mniq kngkawas 1950 daw msupu musa thdil alang Banday pryaxan hidaw ya bay 3 km dxral brnux. Phiyu nanaq burah alang nniqan dungan, kiya mi wada tmhangan alang Song-rin.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw ==
Pusu tmiyu nniqan
Okubanday Lmiqu Sanan Rmiwaw, smudal alang Song-rin (Alang Daya), Langu Pi-hu, Banday Hacideynsyo.
Mhuway Su Tqiyan Sediq Icil.
http://nantou.mmmtravel.com.tw/index_m.php?ptype=ieb_c&L3_id=33014
http://nantou.mmmtravel.com.tw/index_m.php?ptype=ieb_c&L3_id=33014
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
Wang-can Nan-to-keyng Jinay gokosyo:
<nowiki>http://www.renai.gov.tw/content/index.php?m=1&m1=8&m2=77</nowiki>
https://web.archive.org/web/20070103234633/http://visitnative.nat.gov.tw/songlin/INDEX.HTM
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
1lm8qf1v4m56g7qa6sqr85u9ulw8gx1
Pupu
0
1817
54811
54810
2021-03-20T23:50:33Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54810
wikitext
text/x-wiki
pupu (斧)
[[Patas bntasan:Axt zum spalten.jpg|thumb|pupu]]
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
j7nbaewuemdcwj0bkct3l9m5lxxyf6o
Qawqaw
0
1819
54824
54823
2021-03-20T23:50:36Z
Martin Urbanec
1
已匯入 9 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54823
wikitext
text/x-wiki
qawqaw (口簧琴)
qawqaw o kika pusu balay qaya lubug djiyun meuyas Truku sexual.
qawqaw Truku o niqan lhpis bi btaw snalu djima ni niqan lhpis bi btaw tnpaqan snalu xiluy embanah 2 keelgan, kiya o lubug qawqaw snalu djima btaw na ni tnpaqan xiluy embanah btaw na.
== Lmubug o powda quwaq phnang ==
pslguun ka dha baga, qmabu qawqaw ka quwaq, iril baga o lmkuh iril pdahung quwaq, narat baga o mquri narat brbil.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
4ruzzhvbqzhrkobqo4qq6qiyfopm55p
Qbhuni sisil
0
1820
54856
54855
2021-03-20T23:50:39Z
Martin Urbanec
1
已匯入 31 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54855
wikitext
text/x-wiki
=Qbhuni sisil (靈鳥)=
Kndsan rudan Truku sbiyaw ga ana manu euda o asi ka smtama musa qmita sisil han, yaasa hniyun dha miyah pgkla euda dha malu ni naqih ka kingal jiyax siida.
== Gaya pssisil (靈鳥的規則)==
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
[[Patas bntasan:Zosterops japonicus and Camellia japonica.JPG|thumb|qbhuni sisil]]Mkleelug musa qmpahan musa daya siida ka rudan Truku o asi ka qmita sisil, mha malu bi nusa dha qmita wauwa o qmita sisil han, mkleelug siida, nasi miyah gmneetuq euda dha ka sisil ga kibnrinah dha miyah sapah saw kiya ka musa tmsamat uri. kiya ka kiya ni ini dai qmita sisil kkla matas,muda rmigaw danger qowlit o ini daani qmita sisil uri.
==Hiyi qhuni uqan bi sisil (靈鳥喜歡吃的樹果)==
Kuxul ni uqun sisil ka hiyi qhuni o hiyi sangas ni bruling ni kliyut,manu kika rudan Truku sbiyaw o lala pnhuma dha qhuni sangas ni bruling ka llingay sapah dha, kiya do llingay sapah rudan Truku sbiyaw o lala bi qbhnimeuyas hiya. wana haya dmhagan rudan Truku ini lu csdamat lnglungan dha ana taxa bi mniq sapah.manu saw kiya rudan Truku sbiyaw ga seuda dha bi psluhay qmita sisil ka laqi snaw. qulung mlatat mkleelugka rudan Truku sbiyaw o smtama balay sisil kklaan dha saw euda.
== Quri tmsamat (狩獵) ==
Musa bbuyu musa rmigaw qlubung samat o uda qmita sisil han,maangal ni aji maangal samat ka rudan Truku sbiyaw o asi ka qmita sisil. Kndadax paah sapah ka rudan Truku sbiyaw o stghuy sisil mkleelug btaq qrunang.
=== Malu nksa (吉利) ===
Musa bbuyu siida smpusu narat ni smntuku iril ka sisil o mha malu bi nksa dha, duri ni smpusu narat ni smntuku iril ka sisil o kika maangal lala samat, nasi smpusu narat ni smntuku iril la sisil o mha malu euda su.musa su qmpah aji uri o musa bbuyu, nasi smpusu narat ni smtuku iril ka sisil o mha malu nksa su ni mtduwa su mquri brah musa. nasi smpusu iril ni smntuku narat ka sisil o malu ka kiya.
=== Aji malu nksa (不吉利) ===
Mkleelug siida nasi smpusu iril ni smntuku narat ka sisil o asi brinah miyah sapah, nasi smpusu narat ni smtuku narat ka sisil o aji malu,asi brinah miyah sapah.nasi gmeetuq brah su mtbbrih skaya ka sisil o aji malu asi brinah miyah sapah.
=== Iya pskeiyux (不要逼牠) ===
Kiya ka kiya ni iya bi qhuri btunux pskeiyux quri smpusu narat ka sisil,ana su si haya o ida su aji maangal samat ki da.
== Musa qmita wauwa (提親) ==
Mha malu ka nusa dha qmita wauwa ka rudan Truku sbiyaw o asi ka musa qmita sisil han.
== Pnyahan kari(資料來源) ==
Yudaw Pisaw ni Iyang Taying,2010,口述資料。
Iyuq Ciyang,2014,整理
==
44spvbrr21f8m6rhe1c4og0gmahjdoe
Qburang
0
1821
54868
54867
2021-03-20T23:50:40Z
Martin Urbanec
1
已匯入 11 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54867
wikitext
text/x-wiki
qburang (埋伏)
qmburang ga asi dha klaan balay ka sngayan samat ni lala bi tuqir ddaan samat, kiya o spsipaw ayug, bbuyu, ddgiyaq ni ddowras, kana saw nii o nniqan ni sriuan bi samat, knrmun bi ni bsiyaq bi tmaga ddaan bi samat hi ka emptsamat.<ref>http://210.240.125.35/citing/citing_content.asp?id=2643&keyword=埋伏</ref>
== pnyahan kari ==
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
d7nuftkuiu9xtak2ho285qkrx51psob
Qlngun
0
1822
54876
54875
2021-03-20T23:50:42Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54875
wikitext
text/x-wiki
= Qlngun(一定或必須) =
Qlngun ku bi musa tmaga hiya.
Qulung ku bi musa qmita, tama ni bubu mu wah!
[[Snakun:Truku]]
fly35ixrzoqhn6trn9cp62u1a9ixi9h
Qndheriq
0
1824
54887
54886
2021-03-20T23:50:45Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54886
wikitext
text/x-wiki
= Qndheriq 美麗的 =
Ex: Tminun kana ka mqedin tnalang ma qnqugu ka tama rodux alang, qndheriq ba qbhangun ka uyas tama rodux ma hrenang pneeyah ubung tunan.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
(引自:曾瑞琳,《泰雅賽德克傳統織布文化》,頁20。 )
[[Snakun:Tgdaya]]
68mekbp8hz93cqfehpknd1hy9t8pdev
Qngqaya djiyun qmeepah dxgal ni gaya
0
1825
54899
54898
2021-03-20T23:50:48Z
Martin Urbanec
1
已匯入 11 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54898
wikitext
text/x-wiki
qngqaya djiyun qmeepah dxgal ni gaya 農具
Suqu snalu qhuni Parih snalu qhuni btug snalu djima
Pusu bi qngqaya djiyun qmpah dxgal rudan Truku sbiyaw o dmuuy snalu dha qhuni kana, sida qhuni o smluun dha parih kkari dxgal, suqu snalu qhuni djiyun pshnuk dxgal, btug snalu djima jiyun dha kmtuy masu, ngqaya xiluy o snduray hari do dmuuy sowki ni pucing ensaan dha riyux samat seejiq Klmukan kida. Qtaan ta saw nii pracing bi o qmpah dxgal rudan Truku sbiyaw babaw mhdu mtbiyax qmpah dxgal do kika musa tmsamat da. saw nii kana ana manu qpahun o dmuuy biyax hiyi dha nanak.
Dmuuy suqu muda pshnuk ka dxgal,babaw na do daan dha tmukuy masu dni psblayun dha bag aka tnkuyan masu. Truku mkBaraw o mn2 tmukuy ni kmtuy ka kingal hngkawas, kiya o 2, 3 idas o tmukuy basaw,7, 8 idas do muda mhug basaw. 7, 8 idas tmukuy masu, 10, 11 idas do saan dha kmtuy ka masu.da. Kiya ka kiya ni Truku mkSiyaw o ini tduwa tmukuy basawka dhiya manu saw kiya do mn2 ga tmukuy masu nanak ka dhiya. Kmtuy masu o mdka bi dmuuy btug(snalu djima)ka kmtuy masu.
Nngalan dha ka basaw aji uri o masu ga ini dha asi psai rpun han, psbhurun dha sbsuk rpun pdnguun dha hi han, mdngu do kika psaun dha rpun. Bunga anan knuwan phmaun dh aka kiya.
== Gaya kndsan mqeepah ga saw nii 農耕規則 ==
1. muda tmuky ni kmtuy siida, ana snaw aji uri o kuyuh ga ini tduwa tmlung krig, ini tduwa qmnuqih ni tminun qabang uri.
2. muda tmukuy aji uri o kmtuy ga ini tduwa pnbaraw quwaq empprngaw,ini tduwa mkeekan kari, duri ni rmabang bi ini tduwa pcsiyus qmci aji uri o msngut ka mniq ska qmpahan siida.
3. jiyax kmtuy masu siida ga ini phngi ka tahut sapah.
4. kmtuy masu siida,nasi niqan seejiq ga muda nksaan masu ga asi sangay miyah sapah han, saw saman musa prajing kmtuy duri.
5. kmtuy masu siida asi sgnaah klbus mquri nksaan.
6. kmtuy o ini tduwa dmuuy snalu xiluy, dmuuy btug snalu djima.
Paah saw nii qtaan ka rudan Truku sbiyaw ga mseupu bi ida nkiya llingay ka kndsan dha.
== pnyahan kari ==
資料來源: 維基百科
口述耆老 Iyuq Ciyang 2015
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
awep4oqath4ris3hkbkta1dzp7hi10b
Qngqaya tmsamat
0
1826
54905
54904
2021-03-20T23:50:49Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54904
wikitext
text/x-wiki
qngqaya tmsamat (狩獵用具)
1. aga
2. qlubung
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
a5vndb67vct8f4wtmxutjjpn247ehsu
Qnmasan
0
1828
54915
54914
2021-03-20T23:50:53Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54914
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Salt pork by Tayal, tmmyan, May 2018.jpeg|thumb|File:Salt pork by Tayal, tmmyan, May 2018.jpeg (醃肉)]]
= Qnmasan(醃肉) =
<br />
[[Snakun:Toda]]
n2eq2s70gvnrjc0a7c1u517y0ehkq5t
Qnqruan qhuni
0
1829
54923
54922
2021-03-20T23:50:55Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54922
wikitext
text/x-wiki
= Qnqruan qhuni(木雕) =
Cusan(竹山) hiya o egu bi ddgiyaq, sida ayug Cingsweysi(清水溪) nii ga dhuq sqyuxan karac do mssunu ka dxgal dgiyaq ni, egu bi qhuni mtuhuy qsiya yayung qluli, hici do smqaya ddaun qsiya yayung ni smliq ssiyaw yayung uri da.
Tnsjiqan hiya o lmuun dha ni ssliun dha ka qnluli qqhuni, saw ka ‘‘sburaw qhuni tduwa maa kingal nanaq qyqaya duri’’ msa ka kari, kıya ni mqqur qqhuni qqpahun ksun ga ida pnrajing Cusan(竹山)hini mtutuy wah!
Paah Mincutacyaaw(名竹大橋) kelelug Taysansyeyn(台三線) mquri uusa alang paru Cusance(竹山), ida egu bi qyqaya qqhuni, sapah empqqur qhuni ni bbrigan uri, rahuq na hiya o tduwa marig kuxul su qtaan qnqur qyqaya qhuni, ida tduwa dmayaw smalu kuxul nanaq qyqaya qnqruan qhuni seejiq uri .
[[Snakun:Truku]]
fcwgqjytrf9kbefseihefdywbj4acan
Qnqugu
0
1830
54931
54930
2021-03-20T23:50:56Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54930
wikitext
text/x-wiki
= Qnqugu (雞鳴) =
Ex: Mgrebu qnqugu rodux, mtutuy ka bubu pure ido mgrebu, tminun uri.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
(引自:曾瑞琳,《泰雅賽德克傳統織布文化》,頁 20。 )
[[Snakun:Tgdaya]]
j8smcvhdvnihlon52majeaxkw3kxdgp
Qowqaw
0
1831
94728
54940
2023-01-01T09:55:07Z
WikiBayer
38
94728
wikitext
text/x-wiki
Qowqaw nii o jjiyun bi alang truku sbiyaw, qngqaya hnlayan smalu rudan nami ka nii.
Snalu dha bnegbaw kulaw djima ni pnseedal hipay xiluy limuk.
Djiyun ini ptbiyax mseupu mqaras siida.
Kiya ka kiya ni ini bi jiyi ka pklug mnbasi siida.
[[Patas bntasan:臺灣原住民口簧琴 - 1.jpg|thumb|qowqaw]]
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
muhpmd6mz04ka5cpiwdx9u25xfg46uo
Qpahan nami
0
1832
54946
54945
2021-03-20T23:50:59Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54945
wikitext
text/x-wiki
qpahan nami kingal ruwan sapah o niqan nanak ka qpahan nami, yaku o qeempah ku qnqaya ruwan sapah ni kuyuh mu o ga qmpah tgbilaq ptasan,laqi mu snaw o hana musa mrata ka hiya, laqi mu dha kuyuh do gaga matas tgparu ka dhiya na.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
f9nrcr4g8f4hop9wngtofcwamcnff2m
Qulic bale/ qulic balay/ qulic balay紅檜
0
1834
74292
74291
2021-08-22T04:05:19Z
HuwacBasaw1234
49
#WPWP #WPWPTW
74292
wikitext
text/x-wiki
Kntanun bay msana mi beyhing hnyuwan na qhuni ka qulic balay, mniq hmuru ddwiyaq Taywan hini, kiya ka rhiq na u mpux mi niqan llbu ayu mhbin, baraw na pusu qmuru qhuni ni u niqan bay cida, adaw malu ka hnyuwan na, kiya ka mptuura bay ka elu qhuni truma, kiya uri u niqan Sknxan abura, ini kicu sliqan kuwi mi sbrawan, kiya u slmuwan malu bay qqiya, phyuwan sapah mi qtinuh.
[[Patas bntasan:Chamaecyparis formosensis karlostachys 2.jpg|替代文字|縮圖|File:Chamaecyparis formosensis.jpg]]
Cbiyaw nan, nsediq ta ita musa balay lmamu ssiyaw qsiya, uxay uri u mangal qhuni san dha posa pusu uruc sapah,qtinuh smalu kulu ubun mi qqiya.
Qlhangan Tanah Tunux Cida, adaw ka musa mqraq wa mniq dwiyaq na qhuni qulic balay, mirik alang sediq musa lmiqu smipaq qulic balay, kiya daw sluun dha knuruh sapah mi snkngakun qtinuh, hpyuwan dha sapah byasan laqi mi sapah mqlahan keysacu, kiya uri u smipaq kngkawas 1000 qulic balay, pdsanan Tanah Tunux Sbuway na phiyu sapah.
Mniq Taywan hini u pusu balay phmaan kluwan qhuni uri, spuwan dha malu bay qhuni qulic kiya, wana bsyqan bay hmaan diyax ka qulic balay ni, kiya ka tduwa uqraqun da.
[[Snakun:truku]]
eks91073mjdg18v6gsr6iyi2chysawq
Quri gaya hadur
0
1835
54968
54967
2021-03-20T23:51:03Z
Martin Urbanec
1
已匯入 13 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54967
wikitext
text/x-wiki
quri gaya hadur 馘首宴的規則
Mangal tunux siida, ngalun tunux ni seangal btunux prqun ka tunux pais, ngalan ha ka luqi na ni snagan, kika dsu sapah da. tai saw empdhuq sapah do mlawa da, kingal tunux o pxal mlawa. Nasi aji mlawa o msqar puniq da, embhang saw nii ka kana seejiq alang dga, asi usa pririh lukus kana ni musa smtrung mnangal tunux nii. Kana seejiq mnarux o musa smtrung hiya ni pkmlii nami haya ka mnarux nami msa mgspung hyaan. Kiya do o managal pucing gnaliq na tunux pais ida ki dara sgkuwa na babaw tunux seejiq mnarux, kiya do malu ka mnarux dha da, (ki knmalu na hi siida.) sinaw mahun mnangal tunux nii ka spiimah na mnarux do malu ka mnarux dha da. Ana pnaah isil alang ka mnarux o gkwakan na harung hniru dha do malu mnarux uri.Babaw nii nngalan dha ka tunux pais o dsun dha sapah mnangal tunux, dhuq alang sapah na do, miyah kana ka seejiq tnalang hiya, kika miyah mkan hadur hiya ni rmgrig, mimah ni meuyas kingal knmanan.Saw saman dsun dha ka tunux pais muda kngkingal s apah kingal rabi mnsa mangal tunux mqaras,rmgrig, mimah ni meuyas duri. Nhdaan bi do dsun dha ka tunux pais ni musa sapah bukung da, siida do kana seejiq tnealang hiya o mgay babuy ni samat uri, Kiya saan dha mseupu mqaras hiya mkan ni mimah sinaw bitaq mk4 jiyax. Prajing bi sknux do saan dha smku paga skuan tunux han, babaw na ungat knux do, tqrian dha sagu masu, gaga tqrian tunux hiya ka masu ga kika ngalun emu ssapuh mnarux. Burux smbrangan bneytaq pais o tqrian dha emu masu ni kika ngalun dha emu masu ssapuh uri. Ma ksun hadur o dgdhadur mkan, nii o ana ququ mkan lala ni mimah lala, mnlala mkan kika ksun “Hadur”. Wana mkan hadur nii ka mnlala mkan.
== pnyahan kari ==
資料來源: 耆老Yudaw Pisaw Iyuq Ciyang 2015
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
2kqr6da6veske1j880dsv3kotmqyee2
Quri mseasug uqun
0
1836
54973
54972
2021-03-20T23:51:04Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54972
wikitext
text/x-wiki
quri mseasug uqun(分食文化)
Mangal samat ka Truku seuxal o seasug na ltlutut.
Kmrut tnbgan ka 1 ruwan sapah o sgun dha bitaq laqi rbnaw.
Mshkil ka kuyuh o prbangan peeniq 2 pniqan.
Lupung pnaah thiyaq o qdalun malu uqun.
Mseupu muda mqaras ka akang o hmlama ka duma, msinaw masu ka duma, duri ni bitaq kmrut babuy ni kacing.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
06vxbwqgskzkiym570u5k0xn8ndqsia
Quri psaniq
0
1837
54978
54977
2021-03-20T23:51:06Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54977
wikitext
text/x-wiki
quri psaniq (禁忌)
Gaya kndsan Truku ga psbyaxun bi rmngaw seejiqun ka gaya.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
fveuwt6e9v75lfou0fszdzgnkiyl0if
Quwaq
0
1838
54985
54984
2021-03-20T23:51:08Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
54984
wikitext
text/x-wiki
= Quwaq (嘴巴) =
Quwaq seejiq, quwaq ssamac, quwaq Seejiq o, ana manu ka uqun dha
quwaq ssamac o, ini mtna ka uqun dha.
Quwaq o kika rngagun kari msa.
[[Snakun:Truku]]
90vomi1l208vcstirvaj13x7k3slvdg
Quyu
0
1839
105711
54990
2024-09-29T13:19:58Z
臺灣語言繼承者
2095
105711
wikitext
text/x-wiki
[[File:Snakes_Diversity.jpg|thumb|Quyu]]
'''Quyu'''([[Kari Tlu]]:蛇)
Egu bi klgan ka quyu, meniq quyu mseyang mesa mheyu qmita [[seediq]]. Uka naq doku (毒) duma ka quyu duri, so ka [[quyu qpatun]] peni.
Lala bi klgan ka quyu.
Niqan quyu bburaw, quyu shus, quyu mlhay, quyu bhngil ni quyu giji.
Ungat [[papak]], ungat pahing na ni mkkdxgal.
Mniq truma dxgal, lhbun ghuni ni bling btunux.
Smkuxul bi sriyu keeman ka quyu giji.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
o9f7ol3u4qawxiskn4r2mlt8cd2tr8u
Qwarux黃藤
0
1844
94669
55021
2022-12-31T21:51:14Z
Sakura emad
503
Restored revision 55017 by [[Special:Contributions/Ayuc 1101|Ayuc 1101]] ([[en:w:User:BrandonXLF/Restorer|Restorer]])
94669
wikitext
text/x-wiki
Mesa ka kari rudan alang, egu riyung oda na ka qwarux nii ma, dooyun riyung ita Seediq. Cbeyo han we, mosa neepah ka rseno ma, ani naq mosa lmiqu, mmeeyah alang de moda mangal qwarux. Migin qwarux hmneru so cbuwan hido, ini angal mneniq qeting, ado mgipuh ka hmneru qeting ma, ini eniq dooyun.
Dehuk alang de bcbacun daha han ma, phdagun daha ngerac sapah daha. Mdengu du ge doosun ka quti na han, kika blequn dmaus dungan ka benac qwarux, qtaun mptinun so qyqeya maanu ma, pndngusun naq ttinun ka benac dnoosan. Kana ooda nii we daun daha mnsenge tikuh pneeyah neepah, uxe duri we daun daha qmuyux meniq sapah, mdrumuc riyung ka rudan ta cbeyo.
Egu ba ooda na ka qwarux nii, slmeun bruru, wahu bruru, rawa qcurux, bunuh; stqari ddooyan hlmadac, puyan, snbragan; ngalan snuyuk bbekuy phuyu sapah, smmalu behing, tibu babuy ma kadu rodux, kana dnii. Yaani gaga rhuqan smneeru ka duma dungan.
部落耆老說,黃藤有很多用途,我們族人很善用黃藤。過去,男子去狩獵或耕作,回程就會採集黃藤回家。採黃藤要選生長在向陽的地方,不採背陽者,因生長於背陽者易斷裂且不耐用。
到家後將它解剖並曬在院子裡。曬乾後去藤肉、留藤皮削平,視擬編何種藤具而削成適宜之藤篦。都利用耕作之餘或雨天製作。
編藤具費時費工,可編製背籃、魚簍、藤帽;獵刀、矛握把上的護持;可做為蓋房屋、工寮、豬舍、雞寮等等之繩索。
[[Snakun:Truku]]
cxmq1z1pv7yv1geoo1kkxsvqkih6jnc
Q’yulang
0
1845
100833
55029
2023-10-06T00:34:41Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100833
wikitext
text/x-wiki
= q’yulang(戈尤浪部落) =
Gaga mniq Sincuseyn Kwansisyang ka alang q’yulang.
53 sapah ka kneegu na sapah, 129 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 49% niqan 63 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 51% niqan 66 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 46%, Saysiyat 2%, Cou 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
k6rxim8hn0lmogmldl8e0v7pq45v82o
Rapit
0
1846
55033
55032
2021-03-20T23:51:21Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55032
wikitext
text/x-wiki
rapit (飛鼠)
[[Patas bntasan:Flying squirrel in a tree.jpg|thumb|Flying squirrel in a tree]]
dbp1khx3cggzy9n82k50hcn1gx78yvn
Ratuc
0
1847
55037
55036
2021-03-20T23:51:22Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55036
wikitext
text/x-wiki
ratuc 大苧麻園
Ex: niqan duma kingal ratuc, niqan duma kingal rituk.
補充: rituk 小苧麻園
(引自:曾瑞琳,《泰雅賽德克傳統織布文化》,頁24。 )
51dro7wa04sspk0bg8lt1lzjanhuyja
Raus青剛櫟
0
1848
55039
55038
2021-03-20T23:51:23Z
Martin Urbanec
1
已匯入 1 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55038
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[raus]]
dypaqg21plyj1zs47xxdyei5uugwto2
Ray’in
0
1849
100840
55047
2023-10-06T00:34:53Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100840
wikitext
text/x-wiki
= ray’in(蓬萊部落) =
Gaga mniq Myawriseyn Nancawagsyang ka alang ray’in.
148 sapah ka kneegu na sapah, 352 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 41% niqan 143 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 59% niqan 209 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Saysiyat 37%, Tayal 2%, Paiwan 1%, Amis 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
bapb98zvqnfkhji1ogddywsu0htqey6
Risah
0
1851
55060
55059
2021-03-20T23:51:27Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55059
wikitext
text/x-wiki
= Risah(梅子) =
[[Patas bntasan:Plum flower 1.JPG|thumb|File:Plum flower 1.JPG-Phpah risah(梅花)]]
Ye ba knxalan hari 1980 ciida, ririh ricah nii ka ngngalan pila dseediq alang, ado wada mkere bnrigan na ka ricah ciida. So kiya de, netun ta lnglungun ka mkndalax ta mkela dmoi pila nii ka ita Seediq we, muyu ta Plmukan mhuma pnhgalang niqan ngngalan pila ka ita Seediq, so kiya ka ricah nii duri.
Ini gao dheran pphmaan ka ricah nii, ini huwa de uxe qahur ba bbale, ini psai hiriyo ma ini cwaqi iyu, wano tmatak nanaq. Ani si paru bubu na de, anaq ini sryuni tmatak duri denu, ririh so uka ba snglaan na seediq mnhuma ricah.
Yaani wada 10 hari knkawas malu bnrigan ricah nii ciida. So klaun wada mkere brigan texal ka ricah nii cbeyo hari han peni, ma ka tena paru bubu ricah daha ka duma seediq alang, dheya si wada mangal pila paru ka malu bnrigan ricah nii ciida. Meniq ka duma seediq mnbarah mhuma de, wada ini riyung skela malu bnrigan ricah nii ka dheya di.
[[Snakun:Truku]]
d64vsfoddl4sda2kju9r9x9umi1vxyt
Rituk
0
1852
55067
55066
2021-03-20T23:51:28Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55066
wikitext
text/x-wiki
= Rituk (小苧麻園) =
Ex: niqan duma kingal ratuc, niqan duma kingal rituk.
補充:
ratuc 大苧麻園
== Pnyahan pnatas(資料來源) ==
(引自:曾瑞琳,《泰雅賽德克傳統織布文化》,頁24。 )
[[Snakun:Tgdaya]]
s4x8rh6y3h4tw98xn19gtbbwb9re3he
Rnaaw taan
0
1853
105718
55077
2024-09-29T15:17:51Z
臺灣語言繼承者
2095
105718
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Daan Park Ecological Pool West Zone.jpg|thumb|rnaaw taan]]
Rnaaw taan([[Kari Tlu]]:大安森林公園)
Taan paru [[alang]] hini o niqan kingal saan bi msangay seejiq kdjiyax,rnaaw Taan rragan paru na o empusal rima lituk knpran txgal,ga mniq Taan paru alang ska hiya,gaga mniq Taypey ska bi alang,ssiyaw narat o Cien know nan ru,ssiyaw iril o Sin Sen nan ru,ssiyaw druma o He Ping Tun Ru,ssiyaw baraw o Sing yi ru,sluun na siida o empitu kmxalan spat hngkwasan ka prajin smalu,bitaq maspat kmxalan tru hngkwasan do ,kika kduun dha smalu kana ka Ta an rnaaw rragan,siida o dduwa rwahun ssawun mksa ni mrawa seejiq uri da.
Lala bi ka paru qhuni klgan ,dduwa saan sasaw ni msangay kana seejiq uri. Dhuq pspyian hmbragan karat do kika hbaraw bi seejiq ,saw srnabaw karat ka pspyian hmbragan karat ,nasi hrhagan karat o ungat hari seejiq ,saw misan ni sriyu paru bgihur ni paru [[quyux]].saw rrgan Taan rnaaw ska hiya o ,niqan saw mrawa laqi bilaq rrgan,niqan sawun qmita seejiq dmhagun ni srhulan meuyas rrgaan,niqan saw kbiyax hiyi jjiyun,niqan lala klgan phpah,niqan ka saw sprit txgal,niqan lala bi klgan gbhni,lala bi ana manu klgan seejiq uri,saw keeman do niqan lala bi sasaw qnmdhan elug,niqan elug tdruy gakat,niqan ksaan elug seejiq,niqan lala bi ptasir ni ptunux,niqan rwaan qsiya ,niqan mslikaw ppaan tdruy,niqan ka psaan saw sudu, niqan ka psaan sngayan tdruy gakat , niqan ka lala bi tleegan ,tduwa muyas ni rmgrig uri saw sudu paru bi ni saw malu bi saan msangay nniqan.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
6j706jbhs3eei959ily51a2c9s0xzov
Rqenux
0
1854
55125
55124
2021-03-20T23:51:33Z
Martin Urbanec
1
已匯入 47 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55124
wikitext
text/x-wiki
= Rqenux (水鹿) =
Rqenux nii we camac meeniq dgiyaq paru, dgiyaq niqan rcilung kuxul na riyung meniq. Netun pseengun kana camac lmiqu Taiwang hini we yaani rqenux nii maha paru na bale, maha wano sume ka mgkala knpruwan hei na. ani si ini pntena ka nrihan na daha camac nii.
== Tunguro rqenux(鹿茸) ==
Ye mnkdalax sknuwan ka brigun daha Plmukan ka tunguro rqerux nii rudan miyan? Ye daha hhwaun ka tunguro rqenux nii Plmukan duri we ini kela ka rudan miyan uri, Kari daha we kuxul riyung Plmukan ka tunguro rqerux. Prading hmeru idas 2 hari ka tunguro rqenux nii, dehuk idas 5 de mgqhuni ka tunguro rqenux nii di mesa, ini brigi Plmukan ka kiya denu.
== Rriyux wawa dapa(鹿茸換取小牛) ==
Ye peeyah so sknuwan mrriyux miyan qyqeya ka Plmukan we nii ini klai di, berah ka ini yahi qmlahang Tanah Tunux ma hani hari yahan Tanah Tunux hayan we, kingal kseedan tunguro rqenux nii we daha wawa dapa tanah ka pnryuxan na, kari nii ssneeru na rudan alang klaali ma knmalu bale sllungelung daha.
== Smeeliq dapa(牛隻的食用) ==
Wawa dapa pnryuxan daha tunguro nii de desun daha alang ma tbugun daha, saun daha paalix sapac pplaxan dapa alang daha nanaq. Ini pyqeyaq cbeyo meniq quri Paran ka rudan miyan, ado ka uka yqeyaq ma ini kela pyqeyaq, kika ini kela tmabul dapa duri; so kiya de paru ka dapa tnbugan daha dige, sseeliq daha so niqan oda tnsapah ma niqan oda tnalang, spuun daha mekan seediq alang.
== Rnrihan rqenux(鹿的價值) ==
Rqenux nii ge egu rnrihan na ka heya, hei na we puqul ka kiya; tunguro na, derus na ma benac na we spriyux daha qyqeya Plmukan; meniq ka urac daha bukuy papak na de ngalan daha psnuyuk betur budi. Ado ka mkrkere ma paru betur na ka urac rqenux nii, malu bale ngalan psnuyuk betur budi.
== Pteumal pptasun(參考資料)==
https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%B0%B4%E9%B9%BF
https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%87%BA%E7%81%A3%E6%B0%B4%E9%B9%BF
1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 臺灣水鹿(四目鹿). 行政院農委會特有生物保育中心.
2.0 2.1 台灣水鹿. 數位典藏與數位學習成果入口網.
李亦園等,1963,《南澳的泰雅人(上)》。臺北:中央研究院民族學研究所。
李亦園等,1964,《南澳的泰雅人(下)》。臺北:中央研究院民族學研究所。
廖守臣,1998,《泰雅族的社會組織》。花蓮:慈濟大學人文社會學院。
Tado Walis、Pawan Nawi、Pering Tado ma Ukan Siyac ka smneeru
Dakis Pawan ka smnnetur
[[Snakun:Tgdaya]]
h80f5rop0njwvwtkmns1gqwrro2qd0p
Ruku daya
0
1855
100848
87002
2023-10-06T00:35:13Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100848
wikitext
text/x-wiki
= ruku daya(平和部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka alang ruku daya.
sapah ka kneegu na sapah, hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal niqan hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal niqan hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, .
== Hangan alang(部落名稱) ==
Alang ruku daya
== Tnteanaq alang(部落特色) ==
Pnspuwan na Pi-hey-ra, He-mi-ri-si,Qe-ra-baw,Ru-ge-da-ya spac qmpringan ka Ruku daya.
== Nniqan na(所在位置) ==
Nantou seyn jen-ay syang Toda cun.
== Llabang na (範圍) ==
Wa meniq tudaya bay jen-ay syang cing-ing cun mi pnstrngan he-cuo ka alang Ruku daya, tnpusu yayung mtudu, niqan dwiyaq Wey-san ka quri hnraan hidaw,
== Lnglingay ti-ri(地理環境) ==
bbuyu dwiyaq
== Pklaun ddaun cyaw-tong(交通資訊) ==
Mriq rulu:Cong-hung Tay14 seyn Elu he-cuo-caan-yey alang Ruku daya。
== Mllutuc dieyn-cu di-tu(電子地圖連結) ==
dieyn-cu di-tu alang.
== Nsediq kluwan alang(部落所屬族群) ==
Sediq.
== Ddiyun na kari(使用語言) ==
Kari sediq, kari Tlu
== Snlhayan na kyokay(宗教信仰) ==
== Pnyahan na alang(部落由來) ==
Wa meniq dxral 1.6km tudaya alang Ping-cing ka alang Ruku daya, ssipawiril yayung mtudu, ruwan ddwiyaq hunac tudaya Wey-sang-san, adaw ka ou bay mstabuy ssiyaw na spac, kiya ka msdalih ruwan yayung u kadu kiya, wada hmrinas 150 m baraw ka rnbuqan na, ana inu qtaan knbsyaqan ndaan liyas kmruc qsiya yayung.
Enca smnru ka sediq u mneniq turuma yayung bukasan ka alang nii han, babaw na daw, alaw wada mrana ka sdiqun, kiya mquri tudaya musa miying burah dxral, prading nniq Okolu, bukuy daw, mquri tudaya mi nniqan ddwiyaq ssiyaw Ruku hini da, sun dha Ru-ku daya, Kelapaaw, Homelesik, pexela spac pnsuwan alang.
Pnspuwan alang nii pa, kiya hbaraw bay sediq mi niqa bay biyax ka alang Ruku daya nii, nniqan ddwiyaq ssiyaw Ruku hini da, sun dha Ru-ku daya, nii, mangal llabang bay brnux dxral Ruku hini.Dhuq qlhangan Tanah Tunux bukuy daw, msdalih ssiyaw alang nii pa wad ana pspuwan Ruku daya. Kiya mi ngalan dha hangan Ruku daya.
Babaw na ndaan cmiyukTanah Tunux ciida , wada pixan thdilan alang Snuwil ungu ka hbaraw sediq hini, mi alang Drodux …dnii.nngalan Tlu ka Taywan nii daw wada kmpriyuxhangan Ping-he da ciida pa,niqan mturu tnsapan sdalih qmpah qnpahan,wada thdil tudaya meniq dxral ya bay 4,500m.kiya daw,wada suun dha alang ka Ping-he binaw ida dha ngalan hangan p Ping-he.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
南投縣仁愛鄉公所網站:Woang caan Nantou seyn jen-ay syang <nowiki>http://www.renai.gov.tw/content/index.php?m=1&m1=8&m2=77</nowiki>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
23d6nrt4vkmmqduzbdp2o6fc2zcwj0c
Rungeung
0
1856
55167
55166
2021-03-20T23:51:37Z
Martin Urbanec
1
已匯入 34 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55166
wikitext
text/x-wiki
= Rungeung (山黃麻) =
Ngayan qhuni ka rungeung nii, qhuni rungeung nii we leexan riyung ngungalan, ado ka hmeru ssiyo deriq ma ayu alang ma, ani knuwan saan gmeyu ge niqan. Kika qbulic qhuni rungeung nii ka ngalan miyan mpbhege ware ttinun ka yami Seediq, rudan rungeung nii de mqhuni paru duri denu, malu riyung srehaq duri.
== Mpbhege ware(白色染料) ==
Cbeyo we uka miyan iyu mpsrako ware ka yami Seediq,ani si niqan knkela na ka rudan miyan, meniq ka ware bhege we snpuwan daha hmanguc qbulic rungeung. Mosa gmeyu qhuni rungeung mdengu hayan ma pthuun daha, sliyan hii ka qbulic na ma spuun hmanguc qbulic nii ka nuqah qnqihan, kika mbhege ka nuqah qnqihan denu.
== Rako ware nSeediq(本族麻線的顏色) ==
Rheqan ka rehaq na rungeung de pthuun mesa duma rudan ma, ani naq ini rheqi mesa ka duma rudan, anu ka qblic rehaq na ka rmabang bhege hnungedan na mesa. Rako ware miyan cbeyo we teru ba klegan, kika bhege, tanah ma qalux, ani si niqan ka mgsama duri mesa ka duma rudan. Rako tanah we nungalan tpelaq, rako qalux we knrebu dheran mqalux, meniq ka rako mgsama we nungalan waso sero.
== Pteumal pptasun(參考資料)==
Tiwas Pawan、Iwan Lawa、Seta Iban ma Robo Pihu ka smneeru
Dakis Pawan ka smnnetur
[[Snakun:Tgdaya]]
smgtoa3mme4wyzc57ahh96ze1x6me9w
Sadu
0
1859
100857
91272
2023-10-06T00:35:27Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100857
wikitext
text/x-wiki
= Sadu(沙都部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka alang sadu.
101 sapah ka kneegu na sapah, 366 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 95% niqan 348 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 5% niqan 18 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq82%, Tayal10%, Bunun3%.
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Sadu'''
== Tu-ku-bey-cu na alang(部落特色) ==
Alang Sadu pa wa mniq Dwiyaq Kiray hwinuk dwiyaq tupryaxanhidaw, kiya ka qnlhangan Taiwan saya mntna Cyen-su-syang alang Cinsbu sunca ddha knbaraw bay nniqan alang.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nan-to-keyng Jin-ay-go Truku cwen.
== Knlbangan(範圍) ==
Hay-pa 1,800 meyta.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Mriq rulu niya— Kwo-taw 1 Cong-san-kaw, uxay daw Kwo-taw 3 Fomosa kaw-su-kong-ru→ Kwo-taw 6 Swey-sa-ryeyn kaw-su-kong-ru→Hori, muru elu Tay 14 seyng (Pu-U kong-ru) mquri paran mmusa dhuq alang Bwarung, lmutuc elu uusa alang Truku To 85 seyng, muru mkngahu Yayung Tudu hmrin Cing-ing-cwen ya bay 12 km daw kiya ka dhuq Truku cwen da.
Tapa rulu niya: Kndadax tudaya mi tuhunac mpriwaw na pa tapa rulu dhuq ppanan rulu Taycyu Kan-cng, uxay daw msdurux tapa rulu dhuq Nan-to Hori u malu uri, kiya mi tapa rulu dhuq Hori daw tapa rulu snpeyyah Hori-Truku seyng na Nan-to k-yun, mrbu 6:30 snpeyyah alang tapa rulu dhuq Hori, babaw cka hidaw 15:30 ka kndadax Hori mbrunah musa alang Truku, mntxal ka kingal diyax ppanan rulu, diyax ppanan rulu u ya bay 2 jikang.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyn-cu patas pkla nniqan alang.
== Klwanan sediq tnualang(部落所屬民族) ==
Sejiq Truku.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Skari kari Sejiq Truku.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Kiristo kyo: Cyoro Kyokay, Teynskyo (Wana bay kingal mslutuc da).
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Pusu pnyahan sediq alang Truku pa snpeyyah “Alang Brayaw” mi “Alang Truwan cbiyaw”, kiya mi thdil dhuq “Alang Busi”mi “Alang Sadu”mi “Alang Truwan”saya。 Tnualang saya u psnakan tudaya, tukcka mi tuhunac tuturu nniqan, sediq alangtudaya pa; kiya ka“Alang Brayaw”mi “Alang Busi”u babaw ndan Mccbu Kmciyuk Tanah Tunux daw ta bay wada thdil alang Bwarung da.
== Qntan patas(參考資料) ==
Jin-ay go-ko-syo wang-can:仁愛鄉公所網站:<nowiki>http://www.renai.gov.tw/content/index.php?m=1&m1=8&m2=77</nowiki>
== nyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
3w9d15ne743zdzg4l12cfdrni80hn5t
Samaw embanah ni mgpajiq
0
1861
55195
55194
2021-03-20T23:51:44Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55194
wikitext
text/x-wiki
= Samaw embanah ni mgpajiq(紅綠燈) =
Samaw embanah ni mgpajiq o kiya ka spruun bi mksa ni mgriq rulu, yasa iyux ini kdrudu ddaan elug.
Knxalan sayang nasi muda elug paru o, asi ka smparu qmita samaw embanah ni mgpajiq. Yasa seejiq sayang ga musa nganguc o, asi ka mgriq rulu ni mgriq otobay ni ddeynsya, kiya ni ini biyaw dhuq ssaan. Ana nanaq saw mkksa seejiq o ida niqan nanaq pspruun uri.
Samaw embanah ni mgpajiq nii ga, niqan bi ririh niya.
[[Snakun:Truku]]
6t4zihszdntxzfc44qfhcizcpki7hom
Sangas食茱萸
0
1862
94676
94674
2022-12-31T21:54:32Z
Sakura emad
503
Restored revision 94673 by [[Special:Contributions/Sakura emad|Sakura emad]] ([[en:w:User:BrandonXLF/Restorer|Restorer]])
94676
wikitext
text/x-wiki
Niqan dha tnhnganan Tmukan ka sangas nii, tukingal u sangas mbanah, yasa mbanah ka rabu wasaw na, tudha u ini hayi qmqah qqbhni,yasa niqan pakaw kana pusu mi wasaw na ka sangas ,nasi ini qrahang ka sediq u pngalan na luqih da. Ngalan biyoq waru mkan traway ka wasaw na, phpah ciida na dmudul ttraway mi wewaru mi sqsaqic miyah hmuuc biyoq na; mtumun hari ka hiyi na, mhdadu ciida u niqan mqalux buuc ka ruwan na, uxay wana qqbhni ka mkan sangas nii, babaw pdngaan ciida u tduwa ngalan ucik makan da.
Saw balay kiya nanaq sknxan ka wasaw brayaw, cbiyaw bay ha u stmuwan mi prnaxal dha ccamac mi ssukay mkan ha, cndulay hari da u psqrung dha abura mi smuwan dha sinaw uri ka wamil mi pusu na, uxay uri u lmlamu ka pprmaxal dha mkan cndulay hari da , so prmaxldha tohu mi cnyusan dha balung mi prmaxal dha sunguc mi psqrung dha teypura...dnii, knmalu bey uqun mi hmici malu bey sknxan quwaq uri ka sangas nii.
食茱萸有兩種名稱,一是紅刺蔥:因幼葉呈紅色,二是鳥不踏:因鳥不敢棲息在其樹上,全株長滿銳利的尖刺,不小心容易傷人。為誘蝶植物:很多鳳蝶的幼蟲喜愛吃它的葉子,是一為蜜源植物,開花時常吸引許多蝴蝶、蜂類,及甲蟲等昆蟲前來吸食花蜜,果實呈橢圓形,果實成熟後裂開內有漆黑色種籽,不僅眾多鳥類來覓食,且曬乾後可做為花椒的代用品。
食茱萸的葉子有強烈的香辛氣味的調味品,賽德克族食茱萸的食用法,沾鹽生食或是配肉和豆類一起煮食,都有提味和壓味的作用,到後來炸食和釀酒,且配搭的食材佐料更多元,像涼拌豆腐、煎蛋、素豆煮湯、炸天婦羅等料理,讓人吃了美味可口,口齒留香。
�
[[Snakun:Truku]]
k4h5d2r9vx78l0em9rfm8re7tv2zkn9
Sapah
0
1863
55208
55207
2021-03-20T23:51:49Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55207
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Mokka and their house.jpg|thumb|Sapah Truku sbiyaw.]]
== Sapah ==
Sapah Truku o niqan tama,bubu,laqi.
jgf1thor5f99wtxzxi6vqo84bkkye5o
Sapah mtneuda
0
1864
55212
55211
2021-03-20T23:51:51Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55211
wikitext
text/x-wiki
Sapah mtneuda (民宿)
Sapah mtneuda o kingal bgurah bi qpahan knxalan saying.
mxgy83mgsvzj9p1um9353tpxjja2wet
Sasi
0
1865
100874
92645
2023-10-06T00:35:55Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100874
wikitext
text/x-wiki
= Sasi(親愛部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka alang sasi.
263 sapah ka kneegu na sapah, 755 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 705 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 50 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 88%, Bunun 2%, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 3%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Sasi.'''
== Tukubeycu na alang(部落特色) ==
Jinay go Cinay cwen alang Sasi alang Cinay pa, wa mniq tuhunac Paran muru Langu Pihu mquri elu uuda Oku Banday hongcingcyu, saya u kiya ka knkana pnswayan Banday “Alang Sasi”, “Alang Banday” mi Sediq minjoku na “Alang Pulan” tuturu alang, ya bay haypa 900 m.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nanto keyng Jinay go alang Sasi.
== Knlbangan(範圍) ==
Alang Sasi pa wa mniq Jinay go tucka pryaxan hidaw, tuhuc Paran, alang niyi pa msdalih Tukcka Dwiyaq Tudu ka hnruwan hidaw, pryaxan hidaw u lmutuc alang Bunun na alang Qantabang mi alang Bukay, tudaya u msdalih Tatong cwen, tuhunac u mslutuc Nanhong cwen, Yayun Tudu u snpeyyah Tatong cwen qluluy kcka mi, msturung Yayung Banday daw mquri tuhunac qluluy.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Mriq nanaq rulu:
Kndadax tudaya mi tukcka mi tuhunac ka dangi pa, malu muda Kwo-taw 1 Congsan kaw uxay daw Kwotaw 3 Formosa kaw-su-kong-ru→Kwo-taw 6 Sweysareyn kawsu kong-ru→mlatac Hori Puong cyawryotaw→Hori Tay14 seyng mquri Paran, dhuq Paran daw →Syeyn 83 seyng mquri Banday→Cingay cwen→kiya ka dhuq alang Sasi da.
Tapa ppanan basu musa:
Snpeyyah Taycyu eyki Kancng tapa basu mquri Hori, dhuq
Hori daw tapa Nanto kyun basu mquri Banday mi Cyupin
(alang Qantabang), kingal diyax u mndha bay diyax ka basu ppanun, diyax na u 12:20╱16:00, uxay daw pusa qnawal Nanto kyun.
Mriq otobay niya:
Snpeyyah Taycyu mquri Sotung mi Hori, dhuq Hori daw mquri Paran, dhuq Paran daw mquri Syeyn 83 seyng mquri Okubanday→Cin-ay cwen, kiya ka dhuq alang Masosan da. (Usa Paran tmquri gasoring han mi kiya ka malu tmalang dungan!)
== Ppwaluk tyeyncu patas qtan alang (電子地圖連結) ==
Teyncu patas pkla nniqan alang.
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Tayal.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Skari kari Ciuli mi kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Kiristokyo: Baday Cyoro Kyokay, Plnawan Kiristo Cyoro Kyokay, Cinay Teyskyo.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Alang Sasi wa mniq Cinay cwen Tayal pnswayan Banday pa, psuda pnsliyan ddha tnslutuc sapah “Barukawan” mi “Maraw”. Sediq Barukawan u pnrdingan balay han pa mnneniq msdalih Yayung Baykey na quri msdalih Lipa hiya, ya bay so kngkawas 1830 cida pa mquri Yayung Tudu lmlu, pnluban sediq “pnswayan Banday” saya u, mniq kngkawas 1882 mniq msdalih Chabubul mi tnslutuc Maraw msupu daw, kiya ka ptura balay pqita.
Sediq Chabubul Banday u prading smkuxul Yayung Tudu daw, kndadax kngkawas 1890 prading kndudul mquri tuhunac lmwelu, prrhak mniq dxral alang “Cakis” mi dxral alang “Smiawru” ddha dxral niyi. Kngkawas 1895 cida u Nihong ka qmlahang Taiwan, alaw so smatang malu qlhangun ka keysacu Nihong, kiya ka psliyun dha mniq dxral “Cakis” hini ka mnrrhak mnneniq mksipaw Yayung Tudu na Tayal, kiya mi phiyu sapah btasan, so malu muda qmlahang.
Kngkawas 1937 cida psramal phiyu Pssliyan Qsiya Banday ka Tanah Tunux, kngkawas 1942 cida, alaw so anjeyng na Monday mi wada dha thdilun alang Sasi saya ka alang “Cakis”. Wada kndudul mrana ka tnpusu sediq alang Sasi, duma sediq u wada thdil mquri tudaya hari; kiya ka Banday kacideynsyo saya mi phiyu kingal alang “Banday” Dungan; kngkawas 1930 idas 8, niqan ka kingal tnslutuc Sediq minjoku pa snpeyyah alang “Brayaw” alang cbiyaw u miyah thdil alang “Pulan (Songrin)” saya, wada mnkingal tnualang Cinay cwen uri da.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
Pusu tmiyu nniqan:
1.Nanto keyngri Cinay sapah pyasan tutiping
546 Nanto keyng Jinay go Cinay cwen Kawping ru 3 haw.
2. Sapah btasan Cinay (049)2974245
546 Nanto keyng Jinay go Cinay cwen Kawping ru 4 haw.
◎Sdhmawan qmita:Oku Banday
Wa mniq hruwan hidaw tuhunac Paran Yayung Tudu tudaya ratuc yayung cida Yayung Banday kcka pssliyan qsiya, mntubaraw dwiyaq yayung ayu na hnyuwan dxral, haypa tubaraw u wa iyax kcka 1100~2600 m, kiya ka ssaun balay qmita wasaw qhini dara mniq Taiwan. Krpuhan balay daw htngayan dwiyaq ka mbanah wasaw qhuni dara mumal ka qqsiya yayung pa, mndungus bay knmalu qtan, niqan“Alang Mbanah Wasaw Qhuni Dara” sunca lmawa. Kawas kawas babaw kcka krpuhan daw, prading kndudul knpriyux rakaw niya ka wasaw qhini dara, ya bay idas 10-11 u knpriyux mbanah ka wasaw qhuni dara da, kiya mndungus bay ssanun sdhmhaw qmita wasaw qhuni dara.
Wada knpriyux mbanah pncpingan niya ka qqhuni dara kcka dwiyaq lmiqu, mhhur ka wasaw rakaw, wada mumal kmnou bay mndungus bay qqtaun. Kcka weycyu hiya pa uxay wana sdhmhaw qmita wasaw qhuni dara, malu balay muda mlanguy qqhuni lmiqu uri mi, sdmhaw qduda mi uuda qmqur kndkilan uri, kiya u malu qmita knpryuxan balay sdhmawan mita hnyuwan dxral uri. Uxay wana niyi, mklelu u niqan hiyi pnwalang qhuni dwiyaq tubaraw, pphpah mi qqtaun ka qqduda lmiqu uri, kiya ka wada dmudul knou balay sklwiyun qnaras knlelu ndan rmiwaw uri.
Kiya mi niqan balay hangan niya quri qsiya lmiqu ka Oku Banday uri, niqan qhdin malu mlanguy, mahun. Kcka weyncyu pa niqan cida yuyayung, muru kcka Tudaya Yayung Banday mquri brah, qtan bay sdhmawan qmita ka yayung llmiqu, mbanah wasaw qhuni dara mi hhnang qqsiya pa qbhangan bay birac, wada balay pndungus psbalay kcka lhbun sediq.
== Qntan patas(參考資料) ==
Jinay Gokosyo Alang Cusyun Wangcan
:<nowiki>http://www.renai.gov.tw/tribes/tribes.htm</nowiki>
<nowiki>http://pananawan.atayal.hohayan.net.tw/modules/Siteprofile/</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
7krao23a6yce7q9bqxjm2souydx4iyv
Sasug
0
1866
55226
55225
2021-03-20T23:51:54Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55225
wikitext
text/x-wiki
= Sasug(分送) =
Nasi mstrung ka uwa ni qrijil da, asi ka smipaq babuy ni msasug hiyi wawa mgay dadan, yasa Gaya ta seejiq ka nii.
<br />
[[Snakun:Truku]]
culn4e027mow1fyzn9ukcjyydc1lf9a
Sbcuran
0
1867
55232
55231
2021-03-20T23:51:55Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55231
wikitext
text/x-wiki
= Sbcuran 肚子鼓鼓的,有蛔蟲。 =
Ex: Ga sbcuran laqi ga.
詞根:bicur 蚯蚓
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
(引自:賽德克族德固達雅中高級學習班課程 課堂筆記內容 2020 0325 )
[[Snakun:Tgdaya]]
8jwk4aoxe2ziznvezsuecjtkh2vbo7e
Sbirac
0
1868
55242
55241
2021-03-20T23:51:57Z
Martin Urbanec
1
已匯入 9 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55241
wikitext
text/x-wiki
= Sbirac(小白兔) =
[[Snakun:Truku]]
Sbirac.
[[Patas bntasan:KCityParkRabbit.JPG|thumb|Sbirac(小白兔)]]
6uw05a2f5wqwm1be1dfphvpmasxqmcm
Sediq
0
1870
55250
55249
2021-03-20T23:52:00Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55249
wikitext
text/x-wiki
yaku sediq balay.toda ka alang mu.Awi Pihu ka hangal mu.
k56x60bhplque5spuc95reci1yyqrfy
Seejiq taypey truku
0
1871
55254
55253
2021-03-20T23:52:01Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55253
wikitext
text/x-wiki
seejiq taypey truku/ 台北太魯閣族人
Tnpusu Taywan o lala bi klgan seejiq ka mniq taypey palu alang , hmrinas mataru kmxalan kbkuy hngkawas ka nniqan ta Taywan hini da. Ita Truku o yaa bi spat kbkuy hngkawas brah na siida, pnaah Truwan ka pusu rudan ta ni nkala Dgiyaq Klbiun rmiyax Tpuqu. Mrana ka hiyi do mkgarang kana Yayung paru, Yayung Mglu, Yayung Towsay ni Yayung Snlingan,Balay bi pusu alang rrudan sbiyaw truku o.mhci rmngaw ka alang bukung sbiyaw o mniq ta truku truwan msa.pnaah inu ka ita truku duri o,saw qphangan mu kari nrudan sbiyaw o, rmdug kingal edan sibiyaw kari , Mngaw o pnah qhuni mducing ka ita truku esa , Sbiyaw balay , mnniq kska dgiyaq gaing hiya ka kingal paru bi pusu qhuni . Hnyigan qhuni nii ga , Smka o mdka qhuni , smka o mdka btunux ,Saw kingal nanak taan . Niqan kingal jiyax , sriyu paah kska qhuni hiya ka utux kingal snaw ni kingal kuyuh , Maa seejiq ni mstrung da , ptucing laqi ni mrana paah hika hiyi ta seejiq bitaq saying .Saw nii ka pnyahan pusu rudan ta 〝msa ka nkari seejiq truku〞.
Sbiyaw balay kari rrudan o , mnniq kska dgiyaq gaing hiya ka kingal paru bi pusu qhuni . Hnyigan qhuni nii ga ,Smka o mdka qhuni , smka o mdka btunux , Saw kingal nanak taan . Niqan kingal jiyax , sriyu paah kska qhuni hiya ka utux kingal snaw ni kingal kuyuh ,Maa seejiq ni mstrung da , ptucing laqi ni mrana paah hika hiyi ta seejiq bitaq saying . Saw ni ka pnyahhan pusu rudan ta 〝msa ka nkari seejiq truku〞. Yasa pusu pnyahan rudan seejiq ka qhuni nii ni hncian dha tmngahan ,Lhngaw utux rudan nii o ini tduwa cyuan , 〝Gaya〞seejiq o spruun ta bi kana ka utux rdrudan ta ,Ini tduwa rngagan naqih kari ni ana manu smeeliq rmngaw , Asi ka mgmlux lmnglung , smparu , cseisug ni sbliqan qmita ,Musa maduk hiya ka seejiq uri o ida saw nii uri . 〝Pusu qhuni〞nii o pusu pnyahan rudan ta , kika nkari paah rdrudan ta sbiyaw .
Sexual bablay o dha ka hidaw mniq karat han , Kiya ni mssriyux sriyu ni prdax dxgal ka hidaw nii , Wada rmiyax bukuy ka kingal o sriyu ka kingal duri ,Mdngu mhuqil kana ka uqun ni pnegalang pnhuma seejiq , Kiya do ungat uqun dha ka seejiq ni mrana mhuqil ,Kiya do dha hiyi risaw ga , empprngaw :〝Saay ta smbu ka hidaw〞mkksa , Gbulun dha towkan ka masu ni mami uqun dha mkleelug ,Kndadax paah sapah muda elug siida o , Sqada dha siyaw elug ka buut mami qnqan dha , Thiyaq balay ka endaan dha ni yasaw wada piya hngkawas do qlngan dha dhuq ka pusu nkalaan hidaw .Kiya do , Mnrajing sriyu ka kingal duri hidaw siida , wada dha asi psai ka buji dha , Kiya do asi dha slgi smbu kska na ,Ni lala balay ka dara sriyu paah hidaw ni , Kingal risaw o wada asi bungi dara paah baraw ni trbuq gsilung mhuqil,Siida , snub dha ka kingal hidaw nii o ungat rdax niya dni Smnbu hidaw mkrangi ka kingal risaw nii o tqqaras embrinah sapah , Kiya ni mkleelug miyah siida ka hiya nii o daan na qmita jima nii maa paru bi ka dhuq alang na nanak ka risaw nii o , Wada mhrhur mtucing ka gupun na ni , Ni bhgay kana ka sneunux knrudan na da .Bnah siida o , tqqaras bi jiyax ka alang da .
Niqan maxal ka pusu bi alang sapah rdrudan,palas ,Nawi,Patowran,Noemaw,Patahu,Awi,Umaw,
Hapaw,Powkeru,Sapan ka maxal ruwan kingal Alang.
Seejiq truku ka yaku , seejiq nami tmpusuTeywan hini ka ita Truku, alang nami o tgaaw hari Truku kana ka .gaga nami mniq nklaan hidaw ni kska dgiyaq Teywan ka yami Truku . Alang psiyuling o niqan
Qnragan, Qawgan, Pratan, Branaw,Tmunan, Miyawan, Dowmung, Ibuh, Pajiq,Kdusan, Bsuring mngari alang.Maribasi alang o niqan Ciyakan,Miharasi,Maraybasi, Tagahan,Mahowan ,Ihunan ka alang maribasi,Mikasa alang o niqan Dup pu san alang ………
Sbiyaw alang truku o,niqan ka kingal saw euda kari sblaiq bi kndusan,niqan bajiq ni samat ga dgiyaq,kika pusu stman uqun seejiq knudus dha.Niqan kingal paru seejiq Mawey hangan na,muda mksa bhgay ptasir ska alang mdka rhngaw ka edaan na kmkah txgal ka seejiq paru,niqan garang iyax uri.Mksa o mdka saw lmglug txgal,ptunux qhuni dkpaw siida o,Kingal snaw ni dha kuyuh sriyu da,seejiq paru o kmraq kingal kuyuh.Saw kiya,mngugu bi miyah duri ka rdrudan,Kika mniq blin rhngaw ska hiya, Jiyan do mdatat musa tmsamat ka snaw,mdamu mangan pnegalang pajit ka kuyuh.Dhuq biyan do musa blin msangay duri,Niqan kingal jiyax,nii miyax duri ka seejiq paru, Tdiin musa kduriq ska blin kana, Knkmraq kuyuh ka seejiq paru,Kiya ni kthur ka kulaw baga na,ini dduwa psaan ska blin,Mdka bruwa ka ssaan na mrngaq,Shari sriyu ka hmu,mdka saw qmuyuh da,Sbihur ka hngaq na,mnda dgiyaq yama,Ini kmalu ka rnaaw siida,Kmlaq lala bi samat ka seejiq paru,mtngi do kika wada da.Miyah jiyax ka seejiq paru o,ini bi kmalu ka alang, mlana hkhaw ka ppajiq ni ssamat da,Kiya ni,pprngaw ka seejiq alang,Sejiq paru nii o huya msa sliqun,lmnglung saw euda,Kika mniq baraw dgiyaq, pusa paru mcirux emanah ptunux, nasi miyah kmraq samat siida o,Dwaqun na ka samat ka alang seejiq o,prutun na ska dgiyaq ka ptasir,Seejiq paru o knsraban bi,asi na psay qowwaq ka klapan na mcirux ptasir, Pixan paru mcirux ptasir ka dha qaqay na, Seejiq paru o kega ka hiyi ni baga ni qaqay,asi starin ska sidun sknarux na,Pnah siida,mgugu miyah prudu alang da. Prajin ka alang seejiq,mksa pnaah blin smalu bii sapah.Alang o mdka saw sapah, Pajiq ni samat ni seejiqun o,Alang ni rnaaw o,pnah siida mbslaiq bi uri da.
Snaw ka pusu sapah kndsan seejiq Truku, snaw o mkbbuyu ngangut, kuyuh o mmkay ruwan sapah. Snaw o pkruway tmsamat, phiyug sapah ni mqpah qpahun mshjil. Kuyuh o pkruway tminun, mhapuy, gmsinaw ni kmlawa laqi.Laqi snaw o tghuy tama smluhay mshjil qpahun, saw ka tmabun qmpahan, phiyug sapah, maduk, tminun, ndaan rudan pngalan kari, endaan kbuhug sbiyaw ni mdkrang, tai saw murug endaan rudan ni mha maa kbuhug alang ka laqi snaw nii uri. Laqi kuyuh o tghuy bubu smluhay tminun, dmaus, smais ni tmabug tmbgan, tai saw mha maa kingal suyang bi kuyuh kmlawa ruwan sapah ka laqi kuyuh nii uri. Pusu ruwan sapah ka tama, pririh musa teumal pprngagan kska alang, smapuh, psbalay pnstrngan kari quri dxgal, mseupu qmeepah ni qmlahang naqih nuda alang.
Smparu bi gaya rudan ka seejiq Truku, kmsrudan, kmsqbsuran, thiyi kari tama ni bubu, murug gaya rudan. Duri ni gmealu meuwit seejiq ka sapah Truku, niqan ka tmquli laqi pngqrqilan aji uri o laqi ungat tama ni bubu ka sapah Truku, pqpahun na ruwan sapah ka dhiya, kika (quli) ksun, mdakil do truway mmkay ruwan sapah da.
Kari saw pusu balay nniqan Truku sayang hngkawas o Nsgan Bsuring Nyusan Skangki ni Nsgan Maribasi. Nsgan Bsuring nii o gaga mniq tgdaya bi alang Nyusan Skangki, Nsgan Maribasi o gaga mniq tgska hari Nyusan Skangki. Dha Nsgan alang nii ka tghbaraw bi Truku mniq.Niqan ka gaga mniq Nsgan Alang Paru, alang nii o gaga mniq tgdaya bi alang Skangki, niqan ka gaga mniq Nsgan Miyamay, alang nii o gaga mniq tgska bi alang Skangki, dhiya o mseupu seejiq klmukan ni Sbnawan mniq. Niqan ka gaga mniq Nsgan Banita uri, alang nii o gaga mniq tgtruma bi alang Skangki, Nsgan alang nii o niqan seejiq Swtanuri. Manu saw kiya do mkla hari rmngaw kari Swtan ka Truku, Swtan uri o mkla hari rmngaw kari Truku uri.Nsgan Bsuring o niqan alang Knlibu, Tkijig, Bsngan, Bsuring, Qowgan ni Pratan, Kdusan Skura, Dowmung, Tmunan ni Branaw. Nsgan Maribasi o Cyakang, Miharasi, Rubas, Tngahan ni Ihunang. Nsgan Banita o Rupusang, Swasal ni Tawsay, Tawsay ni Rupusang o mgimax seejiq Teuda.
Paru alang Taypey seejiq spgan truku o niqan maspat kmxalan kbkuy seejiq.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
37mujw57fhb5gdozoztkgq5ql33z37w
Sibaw
0
1872
94809
94804
2023-01-01T13:53:08Z
Sakura emad
503
Restored revision 55261 by [[Special:Contributions/Martin Urbanec|Martin Urbanec]] ([[en:w:User:BrandonXLF/Restorer|Restorer]])
94809
wikitext
text/x-wiki
= Sibaw(對面) =
Gaga sibaw sbiyaw hiya ka sapah mu.
[[Snakun:Truku]]
i4dpvvnbsgu20jd2yu4vgx802rvip3d
Siqa balay wah!
0
1873
55267
55266
2021-03-20T23:52:04Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55266
wikitext
text/x-wiki
= Siqa balay wah!(很不好意思) =
Siqa balay wah!
Akay! Siqa balay, qnuqu ku da!
[[Snakun:Truku]]
89vmec7t91lcsst1mb7g7279e9fbk5e
Skbiyax
0
1875
55278
55277
2021-03-20T23:52:08Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55277
wikitext
text/x-wiki
= Skbiyax (鼓勵) =
Skbiyax hari nanaq ha!
Kana lqlaqi skbiyax muyas patas, mniq namu sapah pyasan.
[[Snakun:Truku]]
7w3cwb0wkqwonz2mu5g73osy9zu1dlr
Skgigun
0
1876
55284
55283
2021-03-20T23:52:09Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55283
wikitext
text/x-wiki
= Skgigun (剝皮) =
Ex: , kiya ka sqitun daha ma skgigun daha.
== Pnyahan pnatas(資料來源) ==
(引自:曾瑞琳,《泰雅賽德克傳統織布文化》,頁28。 )
[[Snakun:Tgdaya]]
q29qe3wjh2fhotme3rnytx0jd65owx5
Skikun
0
1877
103102
100914
2024-05-01T11:02:43Z
Kari Seediq
1940
103102
wikitext
text/x-wiki
= Alang S-ci (skikun)(四季部落) =
Alang S-ci (skikun)
Ga mniq Yi-ran Ta-tung syang ka alang S-ci. (skikun)
295 sapah ka kneegu na sapah, 994 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 96% niqan 955 hiyi sp, rahuq na uxay tnsupu seejiq o mangal 4% niqan 39 hiyi koia. Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 89%, Amis 1%, ni rahuq na o 6%.
== Hangan alang(部落名稱) ==
Hini o msleexan bi ka snrabaw, rbagan, krpuhan, misan, spac pnskarac nii, kiya ni thnganan s-ji ksun.
== Pseanak alang(部落特色) ==
Hini o msleexan bi ka snrabaw, rbagan, krpuhan, misan , spac pnskarac nii, kiya ni thnganan S-ci ksun.
== Nniqan (所在位置 ) ==
Yi-ran-seyn Ta-tung-syang S-ci cun.
== Klbangan(範圍) ==
Ga narac yayung Ran-yan-si ni nyusang S-cung-si strngan ga daya hraan hidaw, yabi 0.5km na babaw dgiyaq lnbuan.
== Llingay ti-ri(地理環境) ==
Dgiyaq dxgal, knbaraw na o yaa bi 800m.
== Pgkla ppanan rulu(交通資訊) ==
Ga siyaw nyusan Chung-heng Yi-ran (tay-ci- cya), niqan kwo-kwang qe-yun ka ppaan rulu sayang, yaa bi kingal patas hidaw mtrul spngan do pdhuq da. ( Yaasa snduray nii o yahan paru bgihur maku msunu ka elug, kiya ni yaa bi dha patas hidaw ka pgriqan rulu.)
== Mlutuc Teyn-c ti-tu (電子地圖連結) ==
Teyn-c ti-tu alang.
== klgan seejiq alang (部落所屬族群) ==
Atayal.
== Skari kari (使用語言) ==
[[Kari Atayal]], [[kari Tlu]].
== Snhiyan cung-cyaw (宗教信仰) ==
Ci-tu-cyaw, Teyn-cu-cyaw.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
“Tayax”
Snegaaw Atayal kana ka ga alang S-ci, pnaah klwaan Tanah Tunux siida ka thngangan「Skiqun」ksun, yasa Tanah Tunux ga qmita kleexan bi ka spac pnskarac, kiya ni mduuy kari Tanah Tunux thngangan skikun ka alang hini.
Psnakan dha alang daya, ska, hunac ka nniqan alang, kska alang o kika ska alang, tnealang Atayal 「Tayax」ksun dha.
四季村為本鄉人口次多之村落,目前的人口數僅次於寒溪村。四季村氣候爽朗適度,所生產之桂竹筍翠綠長青,遠近馳名,整個部落均被桂竹環繞在內,顯得綠意盎然,朝氣蓬勃。
曾經有作家描述過四季村的一項特色就是男人長的俊俏挺拔,女人長的美豔動人,這全都是當地地理位置得天獨厚及氣候得宜所賜,外人見四季人都會認同這一個事實。
S-ci-cun ga ida tgdha hnbaraw na seejiq nan- syang, sayang ga hnbragan na seejiq o snegul bukuy Han-si-cun.
Sblayiq bi ka karac S-ci cun, nhuma mpajiq bi ka lxi dha, malu hangan na hnbaraw ka mkla, ga ruwan tqriqi lxi kana ka alang dha, saw sgsagan ni niqan biyax qtaan.
Seuxal o niqan ka emppatas rnmngaw niqan kingal pnseanak ka S-ci cun kika mseejiq ka dsnaw ni mseejiq bi ka wauwa, malu bi karac nii ga ida tnealang ti-ri nniqan sbgay na kana, qmita seejiq S-ci ka esisil ga tduwa ka ddaun kari nii.
'''在四季與南山村之間有一高台(今四季平台-馬諾原),面積為一百五十公頃,原為樂水村先民居住地,今為四季高冷蔬菜專業區,村民收入都來自於此,是四季村的經濟動脈。'''
Ga kska S-ci ni Nan-san-cun ka niqan kingal paru paga ( S-ci Ping-tay ni Ma-nwo-yueyn ka sayang ), llabangan na o 150 kung-cin,
plalay mniq hini ga kika seejiq re-swey-cun, sayang ga pruway mskuy sama ka S-ci, hbangan seejiq o kndadas hini kana, kiya ka S-ci-cun pnyahan na dnuuy.
== Pgkla rgrigan kwan-kwang(旅遊觀光資訊) ==
Cya-rwo-hu 03-9801102 (Ta-tung-syang-kung-sow) 03-9251000(spngan qnawal 1361-4) (Yi-ran-seyn ceng-fu kung-wu-cyu) Yi-ran-seyn Ta-tung-syang S-ci-cun S-ci tqian 03-9809482 0935-733749 Yi-ran-seyn Ta-tung-syang S-ci-cun kwang-syun- syang 24 spgan ze 3
Yi-ran-seyn S-ci kwo-min syaw-syuey. Yi-ran-seyn Ta-tung-syang S-ci-cun kwang-syun-syang 1 spgan. <nowiki>http://travel.network.com.tw/main/travel/yilan.asp</nowiki> <nowiki>http://travel.network.com.tw/main/travel/yilan.asp</nowiki>
== Qtaan Bnatas patas (參考資料) ==
Ta-tung-syang S-ci Pu-rwo-wang. Yi-ran-seyn Ta-tung-syang-kung-sow.
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部.戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
pnhkykq3dkcevqijj2cr2wxgjjee9zy
Sktama
0
1878
55299
55298
2021-03-20T23:52:12Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55298
wikitext
text/x-wiki
= Sktama (已故的父親) =
Wada plealay mhuma bunga da sktama mu.
[[Snakun:Truku]]
cek4h8c261g0bpvh2wqj4x15rsg3esf
Slukah
0
1879
55304
55303
2021-03-20T23:52:13Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55303
wikitext
text/x-wiki
= Slukah (輕盈) =
Slukah hari hei su, iya sqi diyung qtehur.
[[Snakun:Tgdaya]]
dnlf64ri8w77c7x7q173io3b6tx5rdj
Smdehu lnqiyan
0
1880
91170
91169
2022-10-11T07:56:37Z
Candycat777
88
#ALCD
91170
wikitext
text/x-wiki
= Smdehu lnqiyan ( 迎首祭) =
Rudan miyan cbeyo yami Seediq nii ge niqan Gaya mosa lmaqi, kesun lmaqi nii we mosa mangal [[tunux]] pais ma desun daha alang. Madis tunux pais meyah alang ka seediq mnosa lmaqi de, smseman seediq alang ka tunux pais nungalan kii, nii kesun smdehu lnqiyan, ririh so smqaras meyah tuumal alang ka seediq ga ngalan tunux nii.
== Dungus lmaqi(獵首的意義) ==
Mesa tmgesa yaku ka ddrudan: “Yaani maha trteru hari dungus na lmaqi nii. Tgkingal we pntuura daha mesa niqan beyax miyan qmlahang [[alang]], seediq miyan, ddupun miyan ma dheran miyan. Knxalan cbeyo we mspais ka laalang ini pntena Gaya, netun nami mccebu kaalang ka yami Seediq Bale nii de, asi ka dehuk mangal tunux pais, knirih nami mesa niqan beyax miyan qmlahang alang. Tgdaha we Gaya miyan yami Seediq ka niqan patis dqeras. Asi ka riso mnangal tunux pais ka spatis miyan dqeras na, riso ka pntasan dqeras de kiya si kesun rseno ba bale ma Seediq ba Bale. Patis miyan dqeras nii ge pnskraya na mesa Seediq ku Bale, so kiya de [[gaga]] mggaaluk ka lmaqi daka patis nami dqeras nii. Tgteru we mesa knlwaan utux rudan miyan. Uka hiryo ma iyu cuwaq pnhgalang ka cbeyo, kika mpsratuc miyan de smkagul rsriso mnbeyax alang mosa lmaqi, mangal de kika smratuc miyan denu. Dungus na mangal mosa lmaqi nii we knirih na mesa gaga smruwa ka utux, mpuegu qolic ka repun namu knkawas nii mesa. So kiya ka bobo mnehu duri, ani naq egu nungalan maco ma ani naq naqah pnhei na we asi ka mosa lmaqi, egu nungalan we pghuwe ta utux, naqah pnhei na we mpesa ta gnaalu utux dungal” .
== Pteumal pptasun(參考資料)==
Tado Walis、Pawan Nawi、Awi Nobing、Tiwas Pawan ka smneru
snteran Dakis Pawan整理
[[Snakun:Tgdaya]]
px3yzwpl8wgb75kv60o3ngcw7pktx2s
Smiyuk
0
1883
55361
55360
2021-03-20T23:52:19Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55360
wikitext
text/x-wiki
= Smiyuk(回應) =
Smiyuk kari emptgsa ka laqi empatas gaga.
[[Snakun:Truku]]
bgevgnzujtdmcsckhos5qt9mze8q39h
Snegin山櫻花
0
1886
94675
55377
2022-12-31T21:53:40Z
Sakura emad
503
Restored revision 55373 by [[Special:Contributions/HongZongYi|HongZongYi]] ([[en:w:User:BrandonXLF/Restorer|Restorer]])
94675
wikitext
text/x-wiki
Yaani kkkingal knkawas ma idas 3 ciida, qmuyux kesun daha quyux snegin. Anu mphepah snegin de qmuyux bsiyaq ma ini kparu, kiya kesun daha qyuxu snegin. Ciida de mmaha psrading tmukuy macu mnuhity. Smnegun hari qmita quyux mosa phuma puqun ka seediq.
Anu quyux so nii ka pdhedu pshuriq dheran, knbaka na naq ka pkheru ani mmaanu. Ciida duri moda blebing sudu girin tnkuyan daha macu mulaale duri, ki kesun daha moda psgirin.
Niqan hei qhuni na ka sneqin nii. Slaqi miyan ciida, mosa nami mdakil qhuni snegin mangan hei na qhuni, psaun nami cuqi btakan ma, mangal nami atak snalu cida qreti. Melux nami kesun cux ! cux! cux ! ka metaq cuqi, ngalan nami atak na ma hgetun miyan ka beyoq hei seedan atak na, mtbasi, mpmepan hari ma, niqan ka msibus tikuh na duri. Malu puqun wa.
每年2-3月下雨時間長但雨不大,卻滋潤了整個大地,此時正值山櫻花盛開,所以我們稱此雨為櫻花雨。這時節也正是播種後期的小米,所以人們總是按雨下的時節來栽種作物。
也許因為水分充足,田間也紛紛冒出蕨類的新芽,因此,此時期小米田的除草,即在拔除新長的蕨類,我們稱為psgirin。
山櫻花會長小櫻桃,小時候,我們會做一組長杯子與竹筷,並將小櫻桃放入杯中,取竹筷子cux ! cux! cux ! 的打爛小櫻桃之後,吸取沾在筷子的小櫻桃汁,其味酸、澀、一點甜甜的,還不錯吃喔!
[[Snakun:Truku]]
mzid9d5og6ejoikhofnaxoytsrip0r9
Snegul
0
1887
55384
55383
2021-03-20T23:52:27Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55383
wikitext
text/x-wiki
= Snegul (跟隨) =
Snegul ku bukuy tama mu, yas mdrumuc bi ka hiya.
[[Snakun:Truku]]
t8lc483edhcjmmfr8cvpesdo87132ex
Snhiyi
0
1888
55400
55399
2021-03-20T23:52:30Z
Martin Urbanec
1
已匯入 15 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55399
wikitext
text/x-wiki
<br />
== [[snhiyi]](相信、信仰) ==
=== snhiyun(我相信) ===
Mniq ta babaw dxgal hini o, ida niqan ka snhiyun ta seejiq, hiya ka embahang bi kari lnglungan sunan.
[[Patas bntasan:Handshake.jpg|thumb|295x295px|Knmalu.(和諧)]]
<references />
<br />
[[Snakun:Truku]]
i0sadbioa7jsr4t1mc66npv3z9x95qj
Snuwing
0
1889
100918
91066
2023-10-06T00:37:15Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100918
wikitext
text/x-wiki
== Snuwing(史努櫻部落) ==
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka alang snuwing.
364 sapah ka kneegu na sapah, 1,246 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 1,156 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 90 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Seejiq/Seediq/Seejiq/Seejiq/Sediq 76%, Tayal 13%, Bunun 2%, Amis 1%.
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang Snuwil'''
== Tu-ku-bey-cu na alang(部落特色) ==
Alang Snuwil ka saya knkana Taiwan Sediq Tnpusu pa kiya ka mndungus balay nniqan alang quri so tminun pala.
== Nniqan niya(所在位置) ==
Nan-to-keyng In-ay-go Cwen-yang-cwen alang Snuwil.
== Knlbangan(範圍) ==
Alang Snuwil pa wa mniq Jn-ay-go knkana bay alang Snuwil.
== Nniqan lnglingay(地理環境) ==
Wa mniq kcka dwiyaq, hay-pa 1200 meyta.
== Quri ppanan rulu(交通資訊) ==
Mriq rulu niya— Kwo-taw 1 Cong-san-kaw, uxay daw Kwo-taw 3Fomosa kaw-su-kong-ru→ Kwo-taw 6 Swey-sa-ryeyn kaw-su-kong-ru→Hori, muru elu Tay 14 seyng (Pu-U kong-ru) mquri paran, mquri alang Snuwil 3 km daw kiya dhuq pusu ssaun da.
●Tapa rulu basu mi kisya
1.Kndadax Tayhoku: Snpeyyah Tayhoku tapa tay-ci k-yun Kwo-kwang-haw mquri Hori, kddiyax 07:00~:20:30 ici jikang mntxan pusarulu, dhuq Hori daw tapa Nan-to basu mquri uusa Bwarung, dhuq Snuwil daw mtuting da.
2. Snpeyyah alang icil papa kisya mi basu dhuq “Eyki Kan-cng Tay-cyu”, tapa Nan-to K-yun basu musa Hori mi, dhuq Hori da u tapa basu mquri Bwarung, dhuq alang Snuwil daw mtuting da.
== Ppwaluk tyeyn-cu patas qtan alang(電子地圖連結) ==
Teyn-cu patas pkla nniqan alang.
== Klwanan sediq(部落所屬族群) ==
Sediq Toda.
== Sduwi na kari saya(當今使用語言) ==
Skari kari Sediq Toda, skari kari Telu.
== Snlhayan snhiyan(宗教信仰) ==
Kiristo kyo: Cyoro Kyokay, Sin Yasu Kyokay, Teynskyo.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Pusu balay hangan alang Snuwil pa ida balay Gungu han, alaw mrriqi ka dxral nniqan hini, mntna so ngungu ccamac, kiya ka tmhangan Gungu; hana qnlhangan Nihong cida han u, dmuwi Gungu uri han, alaw ini pndungus ka phnang Tanah Tunux pa, kiya ka wada knpriyux Hogo sya da. Seediq Tgdaya ka tnpusu mneniq dxral alang hini, alaw mhuru ou bay qhuni phpah Snuwil, kiya ka wada sbrahun Sakura sya, qdriqan Kyosanto miyah Taiwan ka Cyokoku Kokominto Seyhu daw,wada pryuxan hangan Cwen-yang Dungan Kngkawas 1930 idas 10 idas 27 ka ndan Kmciyuk Tanah Tunux daw, mbiyax balay kmciyuk mccbu Tanah Tunux ka Sediq Gungu, kana tnualang u 269 hiyi ka mndha muda mqraqil ndan, mnngari niya u 34 hiyi, wada pspun knkingal alang Sediq ka mtngari niya, wada hadun turahuc Hwey-swen ring-cang tuhunac Yayung Pey-kang na Hu-cu-cwen alang Gluban (Cwan-cong-taw/Cing-ryo). Saya u wa miyah thdil alang hini ka Sediq Toda, spuda kari Sediq tmhangan phpah Snuwil ka alang Snuwil, splawa alang Ungu uri.
== Quri pplahan mi sanan rmiwaw(旅遊觀光資訊) ==
Twelaq Rihong, Nng-kaw wey-ring elu rudan cbiyaw, qhdin Truwan.
== Qntan patas(參考資料) ==
Alang Jin-ay-go cu-syun wang-can
仁愛鄉部落資訊網站 <nowiki>http://www.renai.gov.tw/index.jsp</nowiki>
Jin-ay-go ko-syo wang-can
仁愛鄉公所網站:<nowiki>http://www.renai.gov.tw/content/index.php?m=1&m1=8&m2=77</nowiki>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
eaehxiz1zupwm77whvxsu1kcnupqods
Sqitun
0
1890
55417
55416
2021-03-20T23:52:33Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55416
wikitext
text/x-wiki
= Sqitun (砍) =
Ex: , kiya ka sqitun daha ma skgigun daha.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
(引自:曾瑞琳,《泰雅賽德克傳統織布文化》,頁28。 )
[[Snakun:Tgdaya]]
o7xccj5yj3n1l4anhc8m8gtboi743tv
Sraw
0
1891
55424
55423
2021-03-20T23:52:35Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55423
wikitext
text/x-wiki
sraw(九芎樹)
Qhuni sraw o hdriq bi ka qmusug na, kiya ni mqrhiq nanaq ka knkinal hnhkawas. bitaq smnrabaw ka sraw ni mhidaw ,ini biyaw mdagil uri. kiya ni mqhriq ka qraqil rudan , ptgbhgay ni hdriq bgurah.
hahe8jbs9uwzamiuraafvja2f40wf53
Srkunux/ dkiya/ dkiya咬人貓
0
1893
55431
55430
2021-03-20T23:52:38Z
Martin Urbanec
1
已匯入 3 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55430
wikitext
text/x-wiki
Niqan kingal kari rudan so snhuris bale, mesa‘‘ menaq ya ani ppiya ka seediq mosa gnburah neepah daha. Neepah nii de mmaku riyung ma, egu riyung brhenging mesa, saadux riyung qpahun, ado truma riyung ka gamil na ka brhenging nii, saadux bale ngalan pusu gamil na, asi maku tmmering paru kana seediq meepah hiya.
Ciida, yani pkpiya ka laqi mqedil, moda ssiyo hiya. Ye mita mesa ma mooda hini ka laqi mqedil ka kingal riso, asi angal srkunux ssiyo na ma, asi na qbusi mekan mesa, kiya ka asi na texan ka kmari gamil na brhengin mesa, ye mkpqita ka beyax na peni, ye mesa rseno ku. Mita ka laqi mmqedil ye so skului hari tmapaq baga daha, ye lmngelung mesa ma paru riyung ka beyax na mesa. Ciida keeman se, so bale maanu mbeeba, mkerak ma mnaarux ka deqras na riso mesa, sddaling ahing na bubu na ma tsrusoq ka doriq na duri mesa. ’’
Kika kari nii de, so prrengo riso mesa, lmngelung ani mmaanu de iya scuqi mbbeyax ka lnlungan, bleyaq lmngelung ka ooda, bleqi smluhe ka oda namu so mdakil namu bobo dheran mesa.
賽德克族的傳說中,有一個非常有趣的故事:「有數人在開墾新地,但此地長滿了芒草,其根深入土中,不容易挖掘,所以開墾不久,大家就都汗流浹背的。
後來,有幾位年輕漂亮的姑娘經過,其中有一位年輕人,隨即抓了一把咬人貓往嘴裡咬,或許是咬人貓的刺激,年輕人沒兩三下就把芒草根給耙鋤起來,姑娘們看了頻頻為他喝采!但是回家之後,年輕人嘴邊浮腫一片搔癢難忍,痛苦不堪,其母則不斷在旁安慰。」這個故事常常被老人家拿來跟年輕人告誡,做事不要衝動,冷靜與理智是成長中重要的學習功課。
�
3xi74kahvy3mbop1x9exgdv9hl0vct1
Stacis
0
1894
100923
55439
2023-10-06T00:37:28Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
100923
wikitext
text/x-wiki
= stacis(寒溪巷部落) =
Gaga mniq Yilan Tatungsyang ka alang stacis.
147 sapah ka kneegu na sapah, 463 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 94% niqan 436 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 6% niqan 27 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal85%, ni rahuq na o8%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
929qu4o899zitljmu2bqhtn7hnu1tdt
Stapu
0
1895
94663
55445
2022-12-31T21:49:08Z
Sakura emad
503
Restored revision 55441 by [[Special:Contributions/HongZongYi|HongZongYi]] ([[en:w:User:BrandonXLF/Restorer|Restorer]])
94663
wikitext
text/x-wiki
stapuy下坡
Muda elug stapuy siyaw hiya, kika ini saw meuwic hiyi.
[[Snakun:Truku]]
kwpsv1ep5j8dfn6oov80sql7zm7n8ao
Sttu
0
1897
55457
55456
2021-03-20T23:52:45Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55456
wikitext
text/x-wiki
= Sttu (上坡) =
Sttu(坡度) balay ka sapah Walis gaga, kika ni nasi muuda hiya o ida meuwic bi wah!Sttu ga "tetu(一直) " ka pusu na bi kari. Iya tetu mekan, naqih ka suqi tbnaw uri da. Duri ni niqan ka "ktetu", "kntetu"...dnii.
[[Snakun:Truku]]
j7v49nxpq55nqgpefra9mxc6k3hs2nd
Suguk
0
1899
74514
55470
2021-08-23T11:19:06Z
HuwacBasaw1234
49
#WPWP #WPWPTW
74514
wikitext
text/x-wiki
= Suguk(大咸豐草) =
[[Patas bntasan:Bidens 0213.jpg|替代文字|縮圖|File:Bidens 0213.jpg]]
Spriq ka “suguc” ksun, ida kuxul bi hrpasun lqlaqi mniq alang dgiyaq daya ni mniq ssiyaw alang breenux. Ana nanaq saw drudan uxay uri o lqlaq o, qulung bi snqpahan suguc lukus kana, asi ka niqan jiyax knhuway lmamu kndadax babaw lukus ka mqalux ciway pakaw.
Lnmuan paah babaw lukus na ciway pakaw ga, nasi mtucing babaw dxgal ini kbsiyaq do nii tmbabaw duri ka spriq sunguc. Kiya ka kiya ni ana inu ida qtaan bi ka spriq suguc nii.
Mniq alang dgiyaq daya ida qtaan bi ka mnusa qmeepah drudan, ana nanaq dqrijil, ana nanaq dsnaw o tluung nganguc sapah. Pprngaw kari ka quwaq dha, lmamu mqalux suguc ka baga dha. Nasi pklug mniq hiya ka lqlaqi o lwanu drudan, uxay kiya o miyax nanaq mteumal drudan lmamu suguc.
Duma o tluung siyaw rudan, duma o tluung brah rudan, qmbahang pprngaw kari ka drudan, lmamu mqalux suguc ka baga dha. Ida wada mqaras bi lmamu suguc ka lqlaqi uri.
[[Snakun:Truku]]
k652psd2ei0me4ug4qjd10e14i5hivb
Tbraxan
0
1904
55484
55483
2021-03-20T23:52:54Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55483
wikitext
text/x-wiki
tbraxan米罐 例句:Egu buwax ka tbraxan gaga.
[[Snakun:tgdaya]]
o31tiq6n04cuyyua4sxnj1w3ruppmga
Tdruy rqngul samaw
0
1905
55486
55485
2021-03-20T23:52:55Z
Martin Urbanec
1
已匯入 1 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55485
wikitext
text/x-wiki
tdruy rqngul samaw/ 捷運
Tdruy rqngul samaw o tduwa sun mslikaw ppaan ,Laqi ku bilaq siida o ,mataru kmxalan hngkwasan siida ,pnaah ku alang bilaq musa ku matas tgska ptasan alang paru,kdjiyax ppangan nami o bilaq tdrul rqngul kiya,usuy bi ni stunux bi hngan na uri.saw sayang mniq ta palu alang Taypey do,ini pdka saw sbiyaw tdruy rqngul da,
Seuxal bi hngkawas siida o saw ppanan jjiyun seejiq ita mniq alang o,lala bi ka saw niqan ppaan tdruy gakat,peapa tdruy utubay, peapa tdruy qapi,peapa tdruy qrngul, peapa tdruy bahu, peapa tdruy ayang tdrul, peapa tdruy samaw,peapa asu skiya ni tdruy waya, priyux knxalan jiyax sayang do saw dmuy pmseusa knkla mslikaw ppaan tdruy rqngul samaw kana da ,palu alang hini sayang o,niqan ka saw gaya na qnlawa peapa ta mslikaw ppaan uri,tg1 o ini duwa mkan ana manu uqun,tg2 o ini duwa sbarak stunux bi rmngaw kari ska bahu,tg3 o ini tduwa pmpuqan lumak,tg4 o ini tduwa mimah qsiya,tg5 o ini tduwa hmrapas ska tdgrul baha,tg6 o ini tduwa mimah sinew ni psuqan,tg7 o ini tdawa madas pucing ni kaya mhuyuq,tg8 o ini tduwa tburan hiyi,tg9 o ini tduwa hmut trung tleegan saw rrudan,tg10 o ini tduwa psuqan bi.ini puurur saw gaya mslikaw ppaan do o ini tduwa papa mslikaw ppaan uri da.
Pmseusa knkla ka hngkwasang ka jiyax sayang da, mslikaw ppaan lala bi rhngun na pstmay saw peapa seejiq,gaga mniq siyaw paru elug narat ni iril,gaga mniq truma txgal ni niqan ka gaga mniq babaw txgal uri,saw euda mslikaw ppaan tdruy o niqan tgkingal BR mdamay lhang gasil elug Wun Fu,pnaah Nan Kan ppqita smnlaan emptseusa pyaan ,muda Nan Kan mhnut ppqita smnlaan emptseusa pyaan ,Tun hu mslikaw ppaan pyaan ,Hu Cio mslikaw ppaan pyaan ,Ta Hu kklwaan hprasan mslikaw ppaan pyaan ,Ney Hu,Wun Te,Kan Cing,Si Hu,Ciyng Nan Ru,Ta ji,Sung San skiya asu mslikaw ppaan pyaan ,Ciong San ptasan tgska mslikaw ppaan pyaan ,Na Cing Fu Sin,Ciong Siyaw Fu Sin,Ta Ang,Ke Ci Ta Row,Riow Ciang Ri,Rin Kuwang,Si Hay,Wan Fan spuhan mslikaw ppaan pyaan , Wan Fan alang mslikaw ppaan pyaan ,Mu Ciak, dhut bukuy bi elug o Tung Wu Yian mslikaw ppaan pyaan ,duri o pdudun tdruy waya Maw Kong Ran Siyen,pnnah Tung Wu Yen Cian, Tung Wu Yen Nan Cian,Cie Nan Kung Cean,Maw Kong Cian. TgDha R embanah lhang gasil elug Tan Swiuy Sing Yi,pnaah Tan Swiuy mslikaw ppaan pyaan ,Hung Su Ring,Ciu Wuy,Kewan Tu,Cion Yi,Fu Sing Kang,Pey To(niqan kingal sida elug mha burah Pey Tow),Ci Yian,Ci Ri Ang,S Pay,Ming Te,Cit San,S Ring,Ciyen Tan,Yang San,Ming Ciyng Si Ru,Swan Riyan,Cion San,Tay Pey mslikaw ppaan pyaan ,Tay Ta spuhan,Ciong Ceng Ci Niyung Tang,Tung Men,Ta An Rnaaw mslikaw ppaan pyaan ,Ta Ang,Sing Yi Ang He,Tay Pey 101, dhut bukuy bi elug o Siyang San mslikaw ppaan pyaan .tgTru G mpajiq lhang gasil elug Sung San Sing Tiyan,pnaah Sung San mslikaw ppaan pyaan ,Nan Cing San Ming,Nan Cing Fu Sing,Sung Ciang Nan Cing,Ciong San,Pey Mng,Si Mng,Siyaw Nan Mng,Ciong Cien Ci Niyen Tang,Ku Ting,Tay Tian Ta Ru,Kung Kwan,Wa Rung,Cing Mey,Ta Pin Rin,Ci Cian, (niqan kingal sida elug mha Siyaw Pi Tan ),Sin Tian kklawa alang mslikaw ppaan pyaan , dhut bukuy bi elug o Sin Tian mslikaw ppaan pyaan .tgspat O brhibung lhang gasil elug Cion He Sing Ru ,pnaah Ru Cio,San Ming tgbabaw ptasan mslikaw ppaan pyaan ,Si Huwi tgska ptasan,San He tgska ptasan,San Cong tgbilaq ptasan mslikaw ppaan pyaan ,msisil wada narat ka elug o muda Tay Pey hakaw,Ciay Riyaw,San Ciong,Siyin Ciang Kung,Tow Ciyan Ciwang,Sing Ciwan,Fu Ta,Tan Fung,Huwi Rung mslikaw ppaan pyaan,Kingal o mslagu muda Ta Ciyaw To,Min Ciyun Si Ru,Ciong San tgbilaq ptasan,Sin Tiyan Kong,Sung Cian Na Cing,Cion Siyaw Sin Sng,Ta An Sn Rin Kung Yen,Ku Ting,Tin Si,Yung An S Cian,Cin An,dhut bukuy bi elug o Nan S Ciyaw mslikaw ppaan pyaan . tgRima BL mqliyang lhang gasil elug Pan nan ,pnaah Nan Kan Cian Ran Kuwan, Nan Kan.Qun Yang,Hut San Pey,Yun Ciung,S Cen Fu,Kow Fu Ci Niyen Kuwan,Cion Siyaw Tun Hwa,Cion Siyaw Fu Sing,Cion Siyaw Sin Sen,San Taw s,Tay Pey How Ce Cian,Si Men,Ron San S,Cian Ji Jiuy,Sin Pu,Pan Ciyaw,Fu Cion,Ya Tun Yi Yian,Hay San,Tuw Cieng,Ung Ning, dhut bukuy bi elug o Tin Pu mslikaw ppaan pyaan .Hana gburah Musa skaya asu hiya o,pnah Tay Pey How Cie Jian,San Ciong,Sin Pey Cian Ye Yian Ci,Sin Ciwan Fu Tu Sin,Tay San,Tay San Kuy He,Ti yi Ta Siye,Cian Ken Yi Yian,Rin Kow,San Pi,Ken Qow,Ci Cian Han Siya 1, Ci Cian Han Siya 2 mslikaw ppaan pyaan.saw nii ka eelug kana mslikaw ppaan pyaan.
Saw ska na mslikaw ppaan pyaan hiya o niqan ka ptmay paapa mslikaw ppaan seejiq,muda klan samaw mtmay do,niqan ka saw dmudut saw eusa san cmisa euda,dhuq ska do,nniqan sbrigan paya kipu,nniqan ppriyuh saw pila,nniqan san ngangut,nniqan ka sngayan tleengan ni tluan,nniqan ka saw qnpah na dmayaw seejiq, niqan lala bi ka kwang Kaw, niqan paya rngagan qnawal, powda paya do kika malu bi ka paapa ta mslikaw ppaan,ini biyaw bi dhut ni mhnut bi pila jiyun ta uri.
4oq15vcw3e7c7oep5mnnqwlmj7o22m3
Tdruy rqngul sasaw
0
1906
55491
55490
2021-03-20T23:52:56Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55490
wikitext
text/x-wiki
Palu alang taypey o niqan ppanan tdruy rqngul sasaw ,
[[Patas bntasan:The seal of Department of Rapid Transit Systems, Taipei City Government 20140108.svg|thumb|tdruy rqngul sasaw]]
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
ozubazqdv8xveesms5i0vlqd4dbi50b
Tekung
0
1907
55515
55514
2021-03-20T23:52:58Z
Martin Urbanec
1
已匯入 23 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55514
wikitext
text/x-wiki
= Tekung (貓頭鷹) =
“Tekung” we kari qnxalax tmngayan kana tekung ka kiya.Ani si, egu klegan ka tekung nii,tekung bale ma tekung ngeriq, daha tekung nii ka srengo riyung rudan miyan yami Seediq.Daha tekung nii ka rrngagun hini.
== Meyah pgkela mptuting laqi maanu (報喜─生男或生女) ==
Meyah rmengac mneeru mesa ye mptlaqi laqi rseno,uxe de ye mptuting laqi mqedil. Meyah de meyah stama dnamux sapah mqedil gaga skpahung,uxe de meyah stama qqhuni siyo sapah mqedil gaga skpahung ma rmengac.
== Tekung Bale (蘭嶼角鴞) ==
Tekung bale nii we, “Kung! Kung!” mesa ka rengac na. Mbahang rengac so nii ka tnsapa mqedil ga skpahung de,mkela mesa mptlaqi laqi rseno ka mqedil ga skpahung sapah daha.
== Tekung nguriq (長耳鴞) ==
Meniq ka tekung nguriq nii de, “Nguriq! Nguriq!” mesa ka rengac na heya. Mbahang rengac so nii ka tnsapa mqedil ga skpahung de, mkela mesa mptlaqi laqi mqedil ka mqedil ga skpahung sapah daha.
== Ini puqi (不能食用) ==
So ka klegan qbheni, tekung nii kingan ini puqi yami Seediq.
== Pteumal pptasun(參考資料)==
傅阿有、Seta Iban及Robo Pihu等耆老口述 Dakis Pawan整理
[[Snakun:Tgdaya]]
5vopga0tq48dvwgjh7ntjzvacio6je2
Thngay nangal
0
1912
55542
55541
2021-03-20T23:53:05Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55541
wikitext
text/x-wiki
= Thngay nangal(豐收) =
Hngkwasan sayang o, thngay nangal na.
[[Snakun:Truku]]
rvr7zitke4jz091k8yqz7gh7daz2gtl
Tmgjiyal dxgal Tnqian
0
1913
55550
55549
2021-03-20T23:53:06Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55549
wikitext
text/x-wiki
tmgjiyal dxgal Tnqian (桐給楊之役)
1914 hngkawas, 6 idas, 14-24 jiyax mtgjiyal alang Tnqian. 19 jiyax wada mangal alang Dowras ka mrata Nihung<ref>廖守臣 著 ,《泰雅族的文化:部落遷徙與拓展》,1984,台北市: 世新出版社</ref><ref>廖守臣 著,〈泰雅族東賽德克群的部落遷徙與分佈(上)(下)〉,《中研院民族學研究所集刊》,1977,台北市: 中央研究院民族學研究所</ref>
== pnyahan kari ==
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
4h98zqb7di8fkbj11pnt1nox1o13s0a
Tmjiyal dxgal Skahing
0
1914
55557
55556
2021-03-20T23:53:07Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55556
wikitext
text/x-wiki
tmjiyal dxgal Skahing (沙卡亨之役)
1914 hngkawas, 6 idas, 6-8 jiyax Mtgjiyal dxgal Skahing<ref>廖守臣 著 ,《泰雅族的文化:部落遷徙與拓展》,1984,台北市: 世新出版社</ref><ref>廖守臣 著,〈泰雅族東賽德克群的部落遷徙與分佈(上)(下)〉,《中研院民族學研究所集刊》,1977,台北市: 中央研究院民族學研究所</ref>
== pnyahan kari ==
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
p8ayhqrr40fhf9j3f1a32qogh1764yt
Tmkuyka rudan Truku sbiyaw
0
1915
55576
55575
2021-03-20T23:53:10Z
Martin Urbanec
1
已匯入 18 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55575
wikitext
text/x-wiki
tmkuyka rudan Truku sbiyaw 以前太魯閣族的播種
Sbiyaw balay ka rudan Truku ga, mkla bi mseupu hmnru bbuyu mneudus bbuyu. Quri qngqaya djiyun qmpah o smmalu nanak ni mttuku balay djiyun kndsan dha nanak uri. Mtbiyax balay qmpah ka rudan Truku sbiyaw, mgrbu balay do mtbiyax musa qmpah ni mskeeman balay paah qmpahan miyah sapah.Mnhdu mtbiyax do musa maduk bbuyu ka snsnaw, kykuyuh o psramal msinaw masu ni hlama masu.
== qngqaya qmpah 農具與播種 ==
Quri ka qngqaya djiyun dha o sowki, parih, suqu, btug. Phmaun dha o sari, masu, pgu, basaw, sqmu, brisan, beyluh, bunga. Emptukuy ni emphuma ana manu pnegalang brah na o asi ka plealay musa smapuh utux tmninun (utux bari) han, kiya ka mha suyang bi hru na ni malu bi gnhiyi na msa ka kari rudan sbiyaw.Gaya smapuh o saw nii.
== tmukuy ni msgasut播種與祭司 ==
Msgasut alang ga, mk4 jiyax ka pnsrmalan ni spida hraan idas ska rabi ka smapuh bbuyu hiya. Paah sapah mowsa smapuh ka Msgasut o asi ka madas kingal laqi snaw emptghuy hyaan musa, Msgasut o rngagan na ka laqi snaw kndadax mowsa siida,“Mowsa ta smapuh utux ka sayang da, iya bi squwaq ni gmlux balay”. Babaw na nii do phngun na ka tahut ngalun na ka qbulit ni qhuni, sqada na ngangut ni brahan na mtahu. (Pusu na ka nii ga tealax smudal lnglungan ni psbgurah euda), iyax jiyax musa smapuh o ini phngi ka tahut nii. Babaw na nii ptungan na ka harung gaga jiyun laqi snaw ni hmiru harung musa spuhan, smapuh siida o dmuuy harung mhiyug kiyig ka laqi snaw nii.. Madas kana ana manu ghak pnegalang, ni kana ana manu nengalan uqun, kiya o masu, sari, sqmu, beyluh, bunga, pgu, basaw…….
Mnhdu smapuh pnaah spuhan dhuq alang do miyah hyaan kana ka tnealang peangal ghak nadas snpuhan, yaasa klaun dha snpuhan ka ghak o suyang bi ni mrana bi gnhiyi niya. musa tmukuy o asi ka plealay musa tmukuy ka msgasut, kiya ka suyang bi hru na ni mrana bi gnhiyi na.
== pnyahan kari ==
口述耆老Iyuq Ciyang,Iyang Taying 2014
秀林鄉志2006
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
0y7qk3ezt8xr0zunfpw8ojy1k70gcu8
Tnalang
0
1916
55585
55584
2021-03-20T23:53:12Z
Martin Urbanec
1
已匯入 8 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55584
wikitext
text/x-wiki
= Tnalang (居民、村民) =
Ex: Tminun kana ka mqedin tnalang ma qnqugu ka tama rodux alang, qndheriq ba qbhangun ka uyas tama rodux ma hrenang pneeyah ubung tunan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
(引自:曾瑞琳,《泰雅賽德克傳統織布文化》,頁20。 )
[[Snakun:Tgdaya]]
m2eqtnkksd70sk9m1h5t5tsy8wuvodi
Tnluungan
0
1919
55604
55603
2021-03-20T23:53:18Z
Martin Urbanec
1
已匯入 5 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55603
wikitext
text/x-wiki
= Tnluungan(家庭及婚姻生活) =
ex:Egu nadis daha musa sapah seedaq, maha malu tnluungan sapah seno daha uri.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
(引自:曾瑞琳,《泰雅賽德克傳統織布文化》,頁14。 )
[[Snakun:Tgdaya]]
97y8h262hippotvmg9t3asqw3ftqe6w
Toda
0
1920
101022
87724
2023-10-06T00:42:16Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101022
wikitext
text/x-wiki
= Toda(平靜部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka alang Toda.
252 sapah ka kneegu na sapah, 795 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 97% niqan 773 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 3% niqan 22 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, kleelug hari ka nseejiq alang nii.
== Hangan alang(平靜部落) ==
alang Toda
== Tnteanak knmalu alang(部落特色) ==
Wa mniq jen-ay syang Toda cun ka alang Toda, pndaan tyyayung yayung Mtudu, niqan dwiyaq Wey-san(2682m) ka hnraan hidaw, niqan sapah paysan tutipiq ka alang ruwan.
== Nniqan na(所在位置) ==
Nan-tou seyn jen-ay syang Toda cun.
== Llabang na(範圍) ==
Wa mniq Rusan dxral tudaya 7km, ssipaw iril yayung Mtudu.
== Lnglingay na ti-ri(地理環境) ==
交通資訊Ddwiyaq haypa 1200m.
== Patas kklaun ndaan tpaan(交通資訊) ==
Mriq rulu: kndadax Tay-14seyn mlutuc 85 seyn mrmux.
== Mwaluk dieyn-c ti-tu(電子地圖連結) ==
dieyn-c ti-tu alang.
== Kluwan tnsediq alang(部落所屬族群) ==
Sediq.
== Kari ddiyun(使用語言) ==
Kari Sediq、kari Tlu.
== Snhiyan kyokay(宗教信仰) ==
Kyokay sing-yey-su、kyokay cyo-ro、kyokay deyn-cu
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Wa mniq tudaya dxral 7km Rusan ka alang Pingcing, ssipaw iril yayung mtudu, ddwiyaq tuhunacdwiyaq wey-san, wa qnlangan ddwiyaq ka spac muhing na, ou balay mshrus na dxral, wana bay mkyyungan niqan cikuh hari brnux, ngalan dha phangan brnux Toda, pnspuwan na mhiyu alang 4:
(一)Tonbarah:Wa mniq tuhunac bay dxral brnux Pingcing, kiya pwla bay psupu smalu alang.
(二)Sga:Wa mniq tubaraw bay dxral brnux Pingcing.
(三)Rucau:Wa mniq baraw dxral mshrus muxul Rucau.
Brah kngkawas Tlu 4(kngkawas 1908) idas 12 cka na「cckulan ddaun qquri Paran Ay-young-cung」, prading u hmntur kmciyuk qmptingan cckulan ddaun nii ka sediq nToda, kiya ka mniq hngkawas bukuy idas 1 diyax 2 dhuq 7 daw, Kndadax cwey-fong cmbu paru puniq kana alang Toda, nou bay cmiyuk ka rrisaw mbiyax alang uka rrihan uri, kiya kndadax hini ini bay knbiyax cmiyuk Tanah Tunux ka alang nii, brah kngkawas1(knkawas1908) idas 1diyax 16 pnsdhu kari keysacu Tanah Tunux mi sediq nToda, bukuy daw mntna na kngkawas idas 8 mniq alang nii, brah kngkawas1(knkawas1908) idas 1diyax 16 pnsdhu kari keysacu Tanah Tunux mi sediq nToda, bukuy daw mntna na kngkawas idas 8 mniq alang Tonbarah phiyu “sapah ptasan Toda ”(sapah ptasan Pingcing saya).
Bukuy ndaan Paran nii pa, miicu sediqToda cmiyuk ka keysacu Tanah Tunux, kiya pskyuxay dmka tnsapah wada na dhdilan alang Snuwil, id ana pswayay ka biyax dha; kiya uri u mniq kkaalang psmalu ini pnsdungus, kiya ka msshuun, pseuka lnglungan cmiyuk Tanah Tunux; Kingal uri, plwanun na ka wa thiyaq alang sslian dxral brnuxToda, kiya sa pswaaw qmita, kiya peyyah hini daw, wada pspuwan Tanah Tunux ka alang nii ngakan hangan alang Toda, ngalun Tlu ka Taywan nii daw ryuxun hangan Pingcing da.
Nniqan alang saya nii u psnakun na: Alang tuhunac sapah ptasan Pingcing mi wa niqan saoah paysan Pingcing u kiya paru bay alang Tnbarah;Sga mi Ayu ka mquri tudaya; Sing-yey-su kyokay,sslian ddaun alang, sslian bbriyun phpah mi nniqan habung alang nii u wa mniq Rucau kiya.
== Pnklaun pnatas rmiyaw mi qqtaan(旅遊觀光資訊) ==
pusu bay pnhyuwan dxral
Natou seyn-ri sapah paysan tutipiq
“546”Natou seyn jenay syangToda cun hwa-guwan ru 17 hawp
== Qntaan pnatas Patas(參考資料) ==
Natou seyn jenay syang kong-swe wan-can
<nowiki>http://www.renai.gov.tw/content/index.php?m=1&m1=8&m2=77</nowiki>
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
rchutgbo72o64460piciv618k8ogad2
Tongan
0
1921
101025
96980
2023-10-06T00:42:23Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101025
wikitext
text/x-wiki
= Tongan(眉溪部落) =
Gaga mniq Nantowseyn Jnaysyang ka alang tongan.
278 sapah ka kneegu na sapah, 952 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 88% niqan 841 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 12% niqan 111 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Seejiq/Seediq/Sediq71%, Tayal9%, Amis2%, Bunun3%, Paiwan1%, Truku1%, ni rahuq na o 1%.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
== Hangan alang(部落名稱) ==
'''Alang tongan'''
== Pnteanak knmalu alang(部落特色) ==
Niqan ssaun posa ga-so-ling rulu ka nan-fong cun, rahuq na kiya mi, kari bay kluwan tlaway ka hini, hmnuuc hbaraw sediq qmquran mniyah alang icil mi alang ta hini qmqur.
== Nniqan na(所在位置) ==
Nan-to seyn ren-ay syang nan-fong cun.
== Lnglingan di-ri(地理環境) ==
msbrnux.
== Patas pklaun ppaan rulu(交通資訊) ==
Mriq rulu: Taypey>kwo-taw三haw>elu strngan cong-to>127seyn ya taw>Taycong nan-to guwey-su kong-ru>.
== Umawak pnnatas rncuhan dieyn-c(電子地圖連結) ==
Pnnatas rncuhan dieyn-c slang.
== Tnpusu sediq kkluwan alang(部落所屬族群) ==
Sediq.
== Kari ddiyun(使用語言) ==
Kari Sediq, kari Tlu.
== Snhiyan kyokay(宗教信仰) ==
Deyn-suyo-kyo.
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Tongan(baykei), nan-san-si ngayan na uri, pngalan hangan sediq Tanah Tunux pnhyuwan sapah ptasan Tongan(baykei)’tuhunac deyn-cu-dan, tongan mi ssipaw narac strngan cbik Nan-san-si, ququy tuhunac Tong-yeyan-san, kiya msbrnux ssiyaw ayu, ou hari msbrnux dxral, kiya nniqan sediq alang Tong-yeyan mi Mu-wa-nan.
Min-kwo 13 kngkawas 2 idas , mntna wada tmqraqil keysacu Tanah Tunux, qbsuran Tapas Kumu dmudul alang Tongan mi alang Muwanan kana 33 tnsapah 145 hiyi, thdilan ssipawmsbrnux dxral Tongan, Tongan hangan na uri, rahuq niya daw mshrus mquri tuhunac, Qbsuran Pitu Niyung dmudul kana thdil nan-san-si. Wana naq nniq alang hini nsaya sediq, niqan tnhdilan alang Paran, mi ini sruwa pswayay thiyaq mi asi eniq hini, mi ngalan Tlu kaTaywan nii u sediq kndadax Nakahara tdhlun hini.
Saw quri ida nkiya muudus dxral, mtasaw bay ka yayung Nan-san-si mi Tong-yeyn-si…dnii, kiya mi kleelu tulaq ubiyuk nii u knmalu qtaan ka qqtaan nii, daya yayung Nan-san-si nii u niqan bsy hangan na pnyahan ttlaway, ou bay kkluwan na ka tlaway, pnhuuc hbaraw niyah alang icil mi alang ta hini miyay qmqur, sediq Tanah Tunux pa thbaraw bay miyah hini mari tlaway, kuwi mi sama lmiqu, alaw wada sliqan ka mnhru sudu lmiqu saya, wada sliqan nniqan lnglingan tlaway nii, kiya kndudul pkeuka qqtaan muudus dxral tlaway. Mniq min-kwo 87 kngkawas prading puda hmmuk yayung, ida knttu pkrana qmlahang muudus dxral yayung.
== Pklaun pkla rmiwaw qqtaan(旅遊觀光資訊) ==
Pusu bay pnskraya: Sapah pyasan tuyipiq Nan-fong
Nan-to seyn ren-ay syang nan-fong vun gong-ling ru 3 haw.
Sapah tqriun abura:
Nniqan qqtaan:
Tulaq Men-gu
Wa mniq ren-ay syang nan-fong cun qsiya nan-san-si ka tulaq Men-gu, wada dha qtaan “ suyang bay dxral” ka Tongan-nan-san-si, wada hmrinas dha kbukuy kluwan ka tlaway muudus hini, kiya malu bay nniqan mniq alang kcka yahan qmita tlaway. prading kndadax kngkingal kngkawas 1、2 idas phpah snuwil, dhuq 11、12 idas qmita qhuni cbus, tulaq Men-gu nii pa ana nanaq sranabaw, rbawan,srpuhan mi misan, niqan balay saw ini su kklai lmnglung qqtaan. Kngkingal kngkawas 5 dhuq 7 idas kiya ka diyax karac qqtaan tlaway, maxal kbukuy msupu sslian ka tlaway, wa hmuuc ssiyaw qsiya mbtunux rncuhan qtaan, uxay balay qnquwan qmita mskluwi tnraki rriwan nii, mquri yayung daya Mey-si mkaraw qsiya baraw, wana bay tduwa qmita mbtunux tlaway, tduwa qmita beyhing bay tulaq uri. Saya pa nniqan qsiya tulaq nii u wada dha dduun pkrana nniqan sngayan pphuma pnwalang, kiya ka kngkingal ddaun dha nganguc sngayan phuma pnwalang, mtnna diyax u tduwa qmita yayung,tulaq, mi tlaway saw snalu na mbtunux qqtaan, kiya kndusan sediq nii u barah balay ddiyax qqrasun.
Pncbuan hakaw supideyi
Pncbuan hakaw supideyi nii u kiya pswayay sediq mi plmukan cuxal, ngalun na dhuq hini mksa dungus niya.
== Pntas patas pklaun(參考資料) ==
Nan-to seyn ren-ay syang- kong -se wan-can
https://web.archive.org/web/20120304094248/http://www.renai.gov.tw/content/index.php?m=1&m1=8&m2=77
Rriwaw nniqan alang
https://web.archive.org/web/20100724054231/http://www.ilan.org.tw/re-search/old/community-2.html
Waya Tayal -tnhdilan alang mi pkrana
[[Snakun:Truku]]
6xg7gn85kkl8fjhk7w01o0jlm69awjm
Tpelaq
0
1922
55627
55626
2021-03-20T23:53:22Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55626
wikitext
text/x-wiki
= Tpelaq/ Mawas/ Mangas(裡白葉薯榔) =
Hei wahil ka tpelaq nii, so hari hnyegan na balung ma bbaro qtaan, rudan waso na de, so hari bale qrakil na dapa ka qqtaan. Kriyun parih ka bunga na.
[[Patas bntasan:裏白葉薯榔-蒴果.jpg|thumb|File:裏白葉薯榔-蒴果.jpg-Heyi Tpelaq.]]
Mosa lmiqu rseno, netun niqan tpelaq ka eluw ndaan daha ge, kriyun na bubu bunga tpelaq ma desuns daha sapah.
Mqedil ta ita Seediq, snagun daha bubu na bunga han, qlitan daha rehak ma tteun daha sbbiciq, nmeun daha posa tmekan duhung hiya, sgimax na ware ma nemu beyuq na bubu bunga tpelaq nii, kiya kesun daha rmebu ware ka nii. Niqan dungan, psaan ribo ma supun daha hmangc tnteyan na bubu bunga tpelaq ka ware nii duri, kiya kesun daha hmanguc ware. Rnbegan daha bubu bunga tpelaq ka waer nii de, mgtanah ka rako na. So ka ware na de, mknedux bbilun ma, ini hari hriqi qsiya, ini hari ksburo ma ini puqi kui dhenu.
[[Snakun:Tgdaya]]
5twbsswh2osx2hgtiwlrs87c9t59bqk
Tqilung
0
1924
55640
55639
2021-03-20T23:53:30Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55639
wikitext
text/x-wiki
= Tqilung/ Harung/ Harung(臺灣二葉松) =
Beyhing bay qhuni mi msama ka harung nii, kika sqmusu qhuni na u msdrux balay, ckcka mtumun ka msdrux knrtan na, ccida qaraw na u mslau uri, niaqn so knrtan rupung ka ssiyaw wasw na, qtaan bay u niaqn 4 elu ddaun wluq qhuni, wa mdakil ddwiyaq Mtutu.
[[Patas bntasan:Pinus taiwanensis foliage.jpg|thumb|File:Pinus taiwanensis foliage.jpg-Tqilung/ Harung/ Harung(臺灣二葉松)]]
Smkuxul mdakil mdngu dxral ka kluwan knuudus ckcka lmiqu hini ka hyaan uri, plalay criyu mdakil msunu dxral mi ini qpahan dxral.
Cbiyaw han, ita sediq ngalan dha psmuun phiyu sapah, qqiya mi slmuun lbrak, niqan uri u pngalan na rhiq qhuni, srading mutung puniq, uxay uri u ddiyun dha rcuhan btasan dqras ka sqmaan qbulic na.
[[Snakun:Tgdaya]]
16k4u3egfa0dxslhgx78qr4ye3eyx8s
Trabus
0
1926
55653
55652
2021-03-20T23:53:32Z
Martin Urbanec
1
已匯入 7 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55652
wikitext
text/x-wiki
= Trabus(花生) =
Trabus nii ga qtaan ta ga tmphpah babaw dxgal, ga mghii truma dxgal. Ida mhuma trabus uri ka sejiqun alang seuxal, phmaan dha ssiyaw yayung.Tduwa uqun ka trabus, tduwa sluun abura uri, kiya ni kuxul ta balay ka trabus.
[[Patas bntasan:Arachis hypogaea - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-163.jpg|thumb|File:Arachis hypogaea - Köhler–s Medizinal-Pflanzen-163.jpg-Hnigan trabus ni hiyi trabus.(花生植物外觀及果實外觀)]]
Yabi pnaah snuwan prajing ta hmuma trabus ka ita Seejiq, ini klai kida. Klaun ta ka ngalan hlama lqlaqi mkan, sdmatun mkan idaw drudan.
Duri ni scyusun ni klmuun, gmaxun ssibus lbuun ruwan hlama tnkanan. Uxay uri o asi ssasi babaw tnkanan hlama, smciway mangal uqun, kiya ka pusu ta bi hlama seuxal. Ida ta ngalan ririh paru bi lnglungan qmita ka hlama trabus nii. Nasi musa smrai sapah dqrijil o hlama trabus nii ka kuxul dha bi mngal.
Duri ni yasa tduwa tkanan ni smalu abura ka trabus, kiya ni knbwaxan trabus ga dsun dha alang breenun saan dha priyux abura trabus sapah empbarig. Kiya ni mqaras bi madas abura trabus musa sapah alang, spuun mkan tnsapah.
[[Snakun:Truku]]
tlqlmzqqe4ny3ulwohvigv7ge8cwx99
Tslusuq
0
1927
55660
55659
2021-03-20T23:53:34Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55659
wikitext
text/x-wiki
= Tslusuq (流著眼淚) =
Ex:Wada sonii ka ndaan laqi mqedin sluhe tminun cbeyo, asika tslusuq ma tmmeling betaq mkela.
== Pnyahan pnatas(資料來源) ==
(引自:曾瑞琳,《泰雅賽德克傳統織布文化》,頁8。 )
[[Snakun:Tgdaya]]
qdf57xj18jfa2kdpnzjsc6tdhd00s05
Tupih/ tpih/ tpih油葉石櫟
0
1928
74512
74511
2021-08-23T11:13:15Z
HuwacBasaw1234
49
#WPWP #WPWPTW
74512
wikitext
text/x-wiki
= Tupih/ tpih/ tpih(油葉石櫟) =
[[Patas bntasan:Pasania konishi 小西氏石櫟.jpg|替代文字|縮圖|File:Pasania konishi 小西氏石櫟.jpg]]
Kingal naq ba ttaan ka qhuni tupih, kndalax pusu truma egu ka gncida na pusu qhuni; ccida na ge mlqeling qtaan. Niqal cnhbiyan kndkilan ma so maapung mbhege ka qraqil na qhuni. Qhuni pgsama klaali ka heya. Lmiqu siyo uxe pkdere bale ka ttaan kdkilan na peni.
Qnedis mgdoriq ma mgkeruc qtaan ka ssiyo waso na. Ttuwax na niqal uban runge. Rbagan mbhege msderux mslebi ka phepah na. Mpmisan mhada ka hei na de, mgtumun knbbunuh mntena ba kawara ka sduduy tuwax na baro. Puqun ka hei na duri, ma kuxul ba puqun brihuc duri. Slmeyan pcpingan, ma malu be ngalan qhuni tahuc peni.
Mgdengu bale mtuting dheran ka hei na de, mtuting ka bunuh na so ba kawara baro na kiya duri. Ckceka na mkobu tikuh kiya, ki nii ka stgiya kexil baga. Steruc pgyaun kexil baga qtaan qnbsyaqan pntgyaan na mpgeriq. Ckceka na nii duri, pkcaan posa snqriyan lqeling so tuwax, ma xxiluy biciq peni. Ki nii ka ptbyaxun sdooyan spgeriq baga kixil, spgeriq rrngayan koma tthiqan na ka lqlaqi.
[[Snakun:Truku]]
l6uz0qja1i8q4ms5ljneutfkl44ked4
Tuqul臺灣紅豆杉
0
1929
74509
74508
2021-08-23T11:11:11Z
HuwacBasaw1234
49
#WPWP #WPWPTW
74509
wikitext
text/x-wiki
= Tuqul(臺灣紅豆杉) =
[[Patas bntasan:Taxus sumatrana - Quarryhill Botanical Garden - DSC03460.JPG|替代文字|縮圖|File:Taxus sumatrana - Quarryhill Botanical Garden - DSC03460.JPG]]
Beyhing bay qhuni mi msama ka tuqul nii, kiya ka wasaw na u wasil hnyuwan madas qumi hari, so hari mntna soki ka hnyuwan na, niqan dha buway hngak ka bukuy wasaw na, rhak nganguc na niqan uxay nduwa bay rhiq rhak, mhada daw mbanah da, mdakil ddwiyaq haypa ckcka mi llbu Taywan hini.
Mkray bay ihiyux mi mkkray elu bntasan hiyi qhuni ka tuqul nii, kiya ka malu bay smalu ddaun, snalu na qtinuh u sbuway dha smluun knmalu bay qqiya sapah mi qqtaan mhuma qhuni…dnii.
Saya daw, adaw ka mdduwa smluun iyu ka tuqul nii, so kiya daw han dha umowuy mangal ka ita sediq uri, kiya uri u tnburux mhru ka pusu qhuni na, snkkingal mniq ddwiyaq, kiya ka wada psaan cikuh bay pqlhangan Seyhu ka qhuni nii.
[[Snakun:Truku]]
dwxiy6u3128ftdqo9w5fzqmxey035a8
Ulah 玩
0
1930
55671
55670
2021-03-20T23:53:37Z
Martin Urbanec
1
已匯入 4 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55670
wikitext
text/x-wiki
ulah 玩
Ulah o pusu bi kari. Ida kari Tgdaya ni Toda ka ulah nii. Niqan saw truma nii na ka rahuq patas kari, saw ka
1. muulah:Gaga muulah babaw dxgal ka laqi.
2. ppulah:Emta ppulah nganguc hug?
3. plahi:Plahi nanaq tqian ka laqi gaga.
4. plahay:Plahay ta nanaq hini ka ita.
[[Snakun:truku]]
mppulah相互玩
wa mppulah ka dlaqi way.
70orivchxidk47r4wdln6xq86vds61x
Uruy桑寄生
0
1931
74506
74505
2021-08-23T11:08:49Z
HuwacBasaw1234
49
/* Uruy(桑寄生) */
74506
wikitext
text/x-wiki
= Uruy(桑寄生) =
Uruy ge, tndheran meeniq dheran meebun truma. Qhuni lleebu msderux, egu hnreyan ccida, lqeling ma puto ka cida na peni. Mbhege madis mgqalux tikuh ka qhuni na rabu. Bukuy na waso ge, so ba snugrangan madis tikuh mbqbulic rako peni. Saadux mgbalung, ma ini kdayang qtaan, mntena so ka pncyukan balung mtumun ka hnyegan na, ma so qumi mcciyuk, ma niqal so mgdoriq eyux qnddoriq qtaan ka hnyegan na duri.
Misan ka mphepah, tqgilaq mbhege betaq mgceyas, tnpupu ka kndkilan na. Dehuk mkkawas da mgbalung ttaan ka hei na kiya. Mhada ba de mgmudu soba kmraki qtaan ka knttanah na denu kii di.
Mpmepang madis tikuh ssibus puqun ka hei na nii. Kuxul ba pskanun lqlaqi, so ka eekan hlama pskanun peni. Pseengal lqlaqi spggeluq kkui, kana so ka mpskiya, ma ga mkkesa, mkkaro duri, ngngalan lqlaqi. Msdurik nanaq ka dheya duri mppqapah tunux ma snuunux, hei daha ma lklukus daha duri. Kiya ka wada pnqapah di ge, irih so wada ini baka da! Kela naq so nii pslhayan psriko hei tthiqan na ka lqlaqi peni.)
[[Snakun:Truku]]
n2ia2qlfhzx27hflfxq3ermc7fjhr5l
Usa
0
1932
55677
55676
2021-03-20T23:53:39Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55676
wikitext
text/x-wiki
usa去
Usa nganguc isu, ungac ngagan uri laqi nii.
Usa ta muyas uyas.
[[Snakun:Truku]]
2ubgmzmgo29gg48o8dhl8x9cz5xny7s
Usik qapan
0
1933
55684
55683
2021-03-20T23:53:40Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55683
wikitext
text/x-wiki
Usik qapan ksun mnihur ni saw bi qapan baga ni qapan qaqay qtaan, kiya ka asi dha thngani "usik qapan" da. Yasa sktalux hiyi uqun, kiya ni misan o hpuyun dha qsiya, mahun dha ka bgu na.
Sbiyaw han o sgimax dha ssamac ni hpuyun dha bgu mhapuy, ida sktalux hiyi uqun ka usik qapan ksun.
[[Snakun:Truku]]
sd18bk6xe3xdk7pbe2wkpp1z34ktyt5
Utux mnhuqil
0
1934
80168
80167
2021-10-28T12:21:53Z
WikiEditor50
373
80168
wikitext
text/x-wiki
== Utux mnhuqil (惡靈) ==
Utux mnhuqil nii we utux seediq mqdunuq. Pgyaun riyung yami Seediq ka mqdunuq nii, ini sai mteme ani ima ka seediq mnqdunuq, cbeyo hayan si we ani tnsapah daha ini osa tmelung.
== Mqdunuq (死於非命、意外死亡者) ==
Mqdunuq nii we seediq mnhuqil ngerac, uxe mnhuqil knrnexan daha meniq sapah, uxe mnhuqil knrudan daha duri, so ka mosa paangal tunux kaalang ma mnhuqil mosa lmiqu. Thdilun ta knxalan saya de, kika dseediq wada mhuqil mgedang nsaan daha mdakil ddgiyaq, mhuqil tnkuran rulu tnpaan daha ma mhuqil tnpaan daha otobay.
== Utux mnugedang (孤魂野鬼) ==
Mesa kari rudan, utux mnugedang nii we kiya ka utux seediq ini nkala Hako Utux, kika utux mnugedang daka utux mnhuqil nii ka meeyah smeeliq seediq bobo dheran hini, mnarux ma mhuqil ka duma seediq, wano ba seediq mnpahung ka ini daha kmkeli smeeliq.
== Pteumal pptasun (資料來源)==
Tiwas Pawan、Pawan Nawi、Siyac Nabu ma Robo Pihu ka smneeru
Dakis Pawan ka smnnetur
[[Snakun:Tgdaya]]
fpu8ctettr10rz1u649yozr7lmv3ng4
Utux rudan
0
1935
55751
55750
2021-03-20T23:53:45Z
Martin Urbanec
1
已匯入 38 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55750
wikitext
text/x-wiki
= Utux rudan (祖靈) =
Netun pskingal bale mesa “utux” ka kari miyan Seediq nii ge maha daha ka dungus na, kingal we utux gmaalu seediq ma, kingal we utux smeeliq seediq. Netun mesa “utux rudan” de, ga pndungus ba tmiyu utux nrdrudan miyan yami Seediq ka kiya di.
== Utux ma Seediq(utux與賽德克) ==
Meniq ka yami Seediq nii peni na, kesun “utux” nii ge niqan pnugluban na pnyahan seediq, kndesan seediq ma nhqilan seediq; ririh so ga rmengo maanu ka snhiyan nami yami Seediq, ga pgkela huwa mesa qqita na karac ma dheran ka yami Seediq.
== Hako Utux(神靈之橋) ==
Niqan miyan kari pnsltudan mesa “Hako Utux” ka yami Seediq, mesa ka kari na: “mhuqil ta de mooda Hako Utux ka utux(靈魂) ta, niqan naq ka utux rudan(祖靈) ta ga qmlahang hii, gneegan na ka mooda Hako Utux mosa dehuk tlangan utux rudan(祖靈之地) ta, meniq ka wada na psgeegan de uxe mooda Hako Utux dheya, kika mugedang naq tuxan mnkuung” mesa. Kiya ka niqan nami pusu snhiyan rudan(固有信仰) miyan mesa “mhuqil ka hei ta, uxe mphuqil ka utix ta” ka yami Seediq.
== Utux Tmninun(編織生命的神) ==
Kari mesa “Utux Tmninun” nii ge, bhangun hari mosa smdehu seediq wada mgedang, drudan mnteme hii mesa “wada yahun mangal Utux Tmninun ka heya di”, ririh ga mesa “niqan nanaq ka utux tmninun kndusan ta ita seediq bobo dheran nii”.
== Pteumal pptasun(資料來源)==
Tiwas Pawan、Tado Walis、Pawan Nawi、Siyac Nabu ma Robo Pihu ka smneeru
Dakis Pawan ka smnnetur
[[Snakun:Tgdaya]]
clz8x150u3zuyjfzwt2u839fcbzwg0y
Uyas ni rgrig rudan Truku sbiyaw
0
1936
55765
55764
2021-03-20T23:53:47Z
Martin Urbanec
1
已匯入 13 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55764
wikitext
text/x-wiki
uyas ni rgrig rudan Truku sbiyaw 傳統歌舞
== uyas rudan sbiyaw 傳統歌謠 ==
smeuyas ka rudan Truku biyaw balay ga saw rmagun nmahan dha sinaw do kika ga pshnang quwaq dha uyas Truku. Bhangan ka hnang na o 4 hnang ka pshnagan dha, kiya o Re、Mi、Sol、La, hnang na o ini hrinas 8 hnang ini pgriq pshnang uri ni ungat ka hnang smka, elug llubug o saw kari ka hnang na, murug saw kari ka llubug na uri, kari uyas o rahuq na pgkla pusu nkari uyas nii ni lnglungan empuyas o asi bi angal lnglungan kariuyas nii ka meuyas uri.
Uyas Truku sbiyaw ida niqan uyas rudan sbiyaw,uyas snalu na nanak ni bnrahan na smmalu uyas sbiyaw o niqan ini pndka ka uyas Truku sbiyaw.
Uyas ruda sbiyaw o niqan rgrig uyas mqaras msangay ni uyas rgrig smiyan.
== rgrig rudan sbiyaw 傳統舞蹈 ==
Rgrig Truku rudan sbiyaw o niqan ini bi pndka quri rgrig kuyuh ni snaw. Pala kuyuh ka musa rmgrig o mubung bitaq tuma bqlit, msleexan bi qayqay dha nimngsesu bi ka rgrig dha, ana yaa djilun dha ka qaqay o ini kparu ka qaqa dha ni ida ka pungu bqlit dha.
Rgrig snaw o mrmun , mqhnga, msbbowlung ni niqanbibiyax.
Mtduwa emburux nanak rmgrig,aji uri o mseupu hbaraw seejiq meuyas ni rmgrig, aji uri o mtqiri na kska na hiya, ki nak lubug dha lubug qawqaw ni rmgrig, mjiras mlawani meuyas saw bi gaga mqaras rmgrig ka dhiya nii, kiya ka kiya ni ini bi pdduuy baga ka kuyuh ni snaw, ini bi pqqawit qaqay ka rmgrig, yaasa nii o psaniq sun.
== pnyahan kari ==
資料來源:口述者耆老 Iyuq Ciyang Iyang Taying 2016.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
efps0zi80zvaanmni6mgt8m7k4nj392
Uyas truku
0
1937
55768
55767
2021-03-20T23:53:48Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55767
wikitext
text/x-wiki
Qowqaw nii o jjiyun bi alang truku sbiyaw,qngqaya hnlayan smalu rudan nami ka nii. Snalu dha bnegbaw kulaw djima ni pnseedal hipay xiluy limuk. Djiyun ini ptbiyax mseupu mqaras siida. Kiya ka kiya ni ini bi jiyi ka pklug mnbasi siida.
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
0xng0dzijurn2o0mfgie5xyvjo4s5wp
Uyug
0
1938
55775
55774
2021-03-20T23:53:49Z
Martin Urbanec
1
已匯入 6 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55773
wikitext
text/x-wiki
uyug (金剛石)
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
[[Patas bntasan:Rough diamond.jpg|thumb|uyug]]
57chnzeegyirrmglgz5butvb4no464e
Wahil bale/ wahal boyak/ wahur bowyak山葛
0
1939
74504
74503
2021-08-23T11:07:34Z
HuwacBasaw1234
49
#WPWP #WPWPTW
74504
wikitext
text/x-wiki
= Wahar bowyaq(山葛) =
[[Patas bntasan:Flowering kudzu.jpg|替代文字|縮圖|File:Flowering kudzu.jpg]]
Mtqiri mi mspriq na wahal ka wahal boyak nii, mttru hmru wasaw niya, phpah na u so bay hnyuwan tlaway, pbxkuwan na phpah pcriyu msdrux hnyuwan mblawa mbanah, mdakil mniq ckcka mi llbu truma ssiyaw bbuyu, ssiyaw elu , ini qpahi dxral mi qnpahan dxral.
Qmuru mhnuk mi rhiq aki qmuru wahal boyak nii u mkray bay, dsediq cbiyaw u ngalan dha sluwan wasil bkiyan uruc sapah, qqiya diyan, tmninun dha beyhing bay kadi qcurux, qqiya maduk; kiya ka dsediq ta ngalan na pneyyah wahal qmuru qluli ka biyuq, uxay uri u mangal rabu wasaw na psaan mluqih nganguc. Ini sdara da, mi spoda na mthuway knmalu ka narux da; niqan uri u dsediq cbiyaw tmabu ta sbirac mi qolic dnii, pusu na bay uqun ka wasaw wahal boyak.
[[Snakun:truku]]
aemjkuisewillzd6i6p16vva71vg0au
Wahu tunux
0
1941
74500
55785
2021-08-23T11:04:15Z
HuwacBasaw1234
49
74500
wikitext
text/x-wiki
= Wahu tunux(男性背帶) =
Wahu tunux nii o , kika qyqaya snaw ka nii.
[[Snakun:Truku]]
cqwweffruzp9f5fceovxxvluab127am
Walo’
0
1942
101061
55789
2023-10-06T00:47:32Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101061
wikitext
text/x-wiki
walo’(瓦祿部落)
Gaga mniq Myawriseyn Nancawagsyang ka alang walo’.
209 sapah ka kneegu na sapah, 524 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 66% niqan 348 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 34% niqan 176 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Saysiyat 52%, Tayal 11%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
7bxdryuvv6l875svj9xsnwfxz7yo67h
Walu
0
1943
95706
74499
2023-04-03T16:48:31Z
WikiBayer
38
95706
wikitext
text/x-wiki
= Walu(蜜蜂) =
[[Patas bntasan:Шумски мед.jpg|縮圖|File:Шумски мед.jpg]]
Msibus bi mkan ka biyuq walu. Kbiyax ni malu bi hiyi uri.
[[Snakun:Truku]]
hp7rgx4j2oohw6pzst5jimv0jp18eid
Wasaw
0
1944
95707
74497
2023-04-03T16:48:39Z
WikiBayer
38
95707
wikitext
text/x-wiki
= Wasaw(葉子) =
[[Patas bntasan:Leaf at Rocky Point of McDonald Lake.jpg|縮圖|File:Leaf at Rocky Point of McDonald Lake.jpg]]
Egu bi wasaw ka qhuni gaga.
[[Snakun:Truku]]
tkzqn1duls2p1l8cyn2mxbi308q39g0
Xiluy
0
1945
95708
74493
2023-04-03T16:48:56Z
WikiBayer
38
95708
wikitext
text/x-wiki
= Xiluy(鐵) =
[[Patas bntasan:Iron electrolytic and 1cm3 cube.jpg|縮圖|File:Iron electrolytic and 1cm3 cube.jpg]]
Shjil balay xiluy nii.
[[Snakun:Truku]]
gxxf4eecw7l1wxli6fwyuzazaeuz3vr
Yayung
0
1946
95709
74491
2023-04-03T16:49:00Z
WikiBayer
38
95709
wikitext
text/x-wiki
= Yayung(河流) =
[[Patas bntasan:Loreley von Spitznack.jpg|縮圖|File:Loreley von Spitznack.jpg]]
== Yayung(河流) ==
== Ayug(小流水) ==
Nasi rbagan do paru bi ka qsiya yayung da!
dhuq rbagan do, kana tsapah mu, madas nami siyan babuy ni mutuh siyan babuy ka duma,
lqlaqi o mqayas hmrapas yayug ka duma uri.
<br />
[[Snakun:Truku]]
ioag4dyas9dmjnldc9nzauxmkj41p4x
‘Bu balung
0
1948
101079
55826
2023-10-06T00:49:24Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101079
wikitext
text/x-wiki
‘Bu balung (上巴陵部落)
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang ‘Bu balung.
147 sapah ka kneegu na sapah, 394 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 76% niqan 299 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 24% niqan 95 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal72%, Amis2%, Truku1%, ni rahuq na o1%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
[[Snakun:Truku]]
pr2ma2z01olxuxb75dfqd4dkjc96b7j
‘Etolan
0
1949
101080
55830
2023-10-06T00:49:25Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101080
wikitext
text/x-wiki
‘Etolan(阿度蘭部落)
Gaga mniq Taytung Tunghesyang ka alang ‘Etolan.
1,032 sapah ka kneegu na sapah, 2,486 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 47% niqan 1,178 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 53% niqan 1,308 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Amis44%, Paiwan1%, ni rahuq na o2%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
4m41vomoziqpqgirql182axk5fici9i
‘Syabutay
0
1950
101081
92367
2023-10-06T00:49:27Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101081
wikitext
text/x-wiki
‘Syabutay(四方林部落)
Gaga mniq Yilan Tatungsyang ka alang ‘Syabutay.
51 sapah ka kneegu na sapah, 191 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 88% niqan 169 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 12% niqan 22 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal83%, Amis1%, Truku1%, ni rahuq na o4%.
== Hangan alang (部落名稱) ==
Alang Se-fang-ring.
== Thuyang alang (部落特色) ==
Yaa sa ddgiyaq ka ssiyaw alang, kika tnhangan nii da. Sayang o rwanan dha Ce-cyang-sin-cun, kiya ka kiya ni tnpusu seejiq Tayan hiya o ida dha rwanan Se-fang-ring.
== Nniqan alang (所在位置) ==
I-ran-seyn Ta-tung-syang alang han-si.
== Klbangan (範圍) ==
eigi yayug ta-kow hiya o muda hakaw Se-fang-ring do niqan ka kingal elug da muda Ce-cyan-sin-cun bitaq bi uka elug do kika Se-fang-ring da.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
hdrus.
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
Mgriq rulu. Tg1 elug:Row-tung-cn>ta-7-pin>muda elug mey-hwa>elug alang ce-cyang-sin-cun> alang Se-fang-ring.
== Mlutuc syusan teync (電子地圖連結) ==
Teyn-ce patas pkla nniqan alang.
== Nniqan seejiq alang (部落所屬族群) ==
Sjiqun Tayan.
== Skari kari (使用言語) ==
Skari Tayan, Tlu.
== Snhiyaan (宗教信仰) ==
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Niqan dha ka nniq alang Se-fang-ring: alang Siyaw-na ni alang Se-fang-ring.
Prajil han o mniq quri eigi yayug ta-kow hiya ka alang Siyaw-nan, hdrus mniq daya dgiyaq Siyaw-nan, yaa sa strun narux punu da, lmnglung ka sjiqun hiya niqan naqih utux msa, kika smruwa thjil Se-fang-ring da. Plalay nniqn se-fang-ring han o gaga narac yayug ta-kow, ttuwa tqita alang Siyaw-nan, yaa sa sliqan paru qsiya yayug, uka brahan kana ka slaq, kika Wada thjil sipaw daya da, phiyug kingal alang, kika ce-cyang-sin-cun sayang.
== Kklaan rrigaw (旅遊觀光資訊) ==
== Pnyahan bnatas (參考資料) ==
泰雅族的文化-部落遷徙與拓展 gygaya Tayan- thjil ni phiyug alang.台灣原住民史-泰雅族史篇 endaan '''Tay-wan''' yueyn-cu-min-cu-sjiqun Tayan.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
jiyfgko11rpz1saudjwvp3yly8tw2l4
布嵐部落
0
1951
55836
55835
2021-03-20T23:54:04Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55835
wikitext
text/x-wiki
布嵐部落位於南投縣仁愛鄉的東南方,與泰雅族萬大(Plngawan)群同屬一個行政轄境親愛村的村民,也是親愛村最南邊的一個部落,並緊鄰布農族卓社群萬豐村。
布嵐部落座落在濁水溪上游左岸的台階上,海拔高度約有八、九百公尺左右;日治時期的昭和二年(西元1928年)遷入此地,被日本政府稱為Inago(伊娜谷)社;國民政府播遷來台後,又被稱為松林部落;部落族人自稱alang Pulan(漢譯音布嵐。該部落以賽德克族德路固群為主,是由本鄉(仁愛鄉)合作村靜觀部落(布拉瑤、上部落的兩個聚落、下部落及平生部落)遷徙到此地的。
話說遷入該地的族群皆為原居於今日合作村靜觀大聚落,他們可是具有勢力的賽德克族德路固群;當時為了興建霧社水壩減緩濁水溪上游人口;緩衝北方泰雅族萬大社和南方布農族干卓萬社,為了傳統領域的維護致兵戎相見等因素而遷入的。因此,當政的日本人為分散賽德克族德路固群的力量及水壩的興建和調節泰雅、布農的爭鬥,將部分族人遷居於此地。統治者並以新移的土壤肥沃會產出又大又甜的地瓜、地勢平坦可種植水稻,其顆粒又大又白又香,吃起來香噴噴的白米飯為由成功利誘族人遷徙。
期初遷入時,亦即第一批族人被安置在現址的南方之山坡上(族人稱之為Qeycing)《如圖1》;第二批族人被安置於現址的西方之平坦的土地上(族人稱之為Tnlangan) 《如圖2》,之後再共同遷到Tnlangan的上方(族人稱之為alang daya) 《如圖3》,期間為了方便就地耕作與孩子就讀親愛國民學校,而有些家族索性離群就地搭建工寮與耕作地為伍,譬如Bling utux處。最後,約民國48年經過代表會的決議,整個部落再遷到現址(日人稱之為Hanabay) 《如圖4》至今。
轄境有一條知名的河川(濁水溪)穿過,亦是部落孩童夏季戲水、游泳消暑的最佳去處。由於水質不穩定,時而清澈見底時而滾滾濁流,部落族人鮮少使用它來灌溉,更甭說飲用水了。部落的主要水源引自對面第三十八林地的乾淨優質水,維繫全部落族人的生命泉源。日治時期引進香氣獨一無二的糯米種,由於位於山谷裡,日照短溫差大,白天植物急速成長,太陽下山後因溫度快速下降,植物香氣冷凝其中,因此產物特有一股香氣,此特產被尊稱為「伊娜谷香糯米」,故布蘭部落又稱為「香糯米的故鄉」。
e6o5uywdoar8m18w1jhd32wf9nnstyt
藥用 sama robo/ sama robaw/ sama robaw兔兒菜
0
1952
74489
74488
2021-08-23T10:53:43Z
HuwacBasaw1234
49
#WPWP #WPWPTW
74489
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Ixeridium chinense.JPG|替代文字|縮圖|File:Ixeridium chinense.JPG]]
Sama robo meniq alang, kklaan bale ba seediq tnalang peni. Robo, ngayan knbtunux ba mqedil seediq, mkela tminun so pnkadi tnunan na probo knmalu, ma niqal knbtunux ba ngayan na “ sama robo ”nii duri peni.
Sama robo ge, speriq msuupu mdakil hnreyan, lqeling qmuru ma egu hmeru kndalax gamil na ka uwaso; eyux qnedis. Mtheya gamil ka waso na kndudun biciq, mssriyux qmuru na mdakil qtaan. Mgceyas mphepah klaali, ani si mgrebu malu karac ttaan ka phepah na. Mkure qnedis mbhege ka hei na puting ludux baro. Niqal beyuq bhege tkriyak da kteun.
Meluq pskanun ka waso na mngihun ba rriyung. Ngalan rabu pusu, rabu waso ma qmuru, ini kgei shpure qsiya; mnbuwa pnrayan malu ba psqene mhqeni. Malu ba sdmatun ka begu na duri.
Sama robo, gbilan kana gamil, pthiqan qmuru, waso, ngalan mreemux kingal ddaha so pusu shpure tikuh qsiya, begu na spiimah mnarux nbuyas, so ini setuq snbuyes, asi thei ka mnarux na pnmahan. Ani si ini puqi egu, anu mngihun rriyun, ki iyu kesun tmngayan duri.
[[Snakun:Truku]]
lf7pkybjp6fqisd1o1vmaagi0xbuops
親愛國小
0
1953
55842
55841
2021-03-20T23:54:06Z
Martin Urbanec
1
已匯入 2 筆修訂:[TEST] importing trvwiki via a tool
55841
wikitext
text/x-wiki
親愛國小位於南投縣仁愛鄉東南方,其前方有台灣最長的濁水溪流過。其位於海拔約九百公尺的山坡上,原始風貌濃厚,是典型的原住民重點學校。
親愛國小為萬大番童教育所與Inago番童教育所的前身,創立於日治時代昭和12年(公元1937年)。萬大社(泰雅族)與Inago社(賽德克族)分別屬於不同族群部落,而且分踞不同的山頭。
當時日本政府因應各社群的據點,設置學校、衛生室與駐在所。日治後期,為了管理方便萬大社也被日本政府遷徙到現址,學校起初設置在Smil聚落中。之後才又遷至現址。國民政府播遷來台後,學校改制為親愛國民學校,Inago番童教育所也隨著改朝換代校名更名為松林分校。
據說,松林部落的學子低、中年級就讀松林分校、高年級就必須由alang Daya 部落下坡在上坡到親愛國民學校就讀,辛苦備至。Alang Daya的族人由於耕作地離居住的alang Daya,學生到親愛國校就讀都有一段很長的路程,民國48年起,松林部落的族人漸漸下山遷入現址的hanabay。
直到民國57年九年義務教育實施後,由於是免費、義務與強迫入學,所以每個族人都有機會進入學校就讀。親愛國小學區包括萬大發地廠區、親愛部落、松林部落等三個聚落,分屬萬大泰雅族、德路固賽德克族、漢族、客家等族群。
九二一大地震將親愛國小校舍震毀,重建成以部落元素規畫的原住民學校,景觀特殊優美,吸引遊客眼光。。
過去曾經積極推動原住民族的語言與文化,譬如,織布、籃子、背簍及背袋等藤編,還有傳統及舞蹈萬大泰雅語及賽德克德路固語,也曾經出版相關的補充教材喔!傳統舞蹈與語言都曾經在縣賽,甚至全國賽榮獲佳績
目前大力推展泛紋面的太鼓、弦樂團以及還有小提琴製作,成效良好深獲各界肯定。學習小提琴的學生,畢業後有的到外鄉鎮就讀國中,有些確實去讀友發展小提琴的學校。學校有一對夫妻檔老師,非常地認真指導小提琴。參加對外比賽都有相當不錯的成績。
2kh574xxqf38be8ncn2jw8gib8wxpxz
Mami
0
1954
101083
68798
2023-10-06T00:49:30Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
101083
wikitext
text/x-wiki
Mami (馬美部落)
Gaga mniq Sincuseyn Ceynsusyang ka alang Mami.
30 sapah ka kneegu na sapah, 99 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 87% niqan 86 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 13% niqan 13 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 83%, ni rahuq na o 4%.
== pnyahan pnataas ==
* [https://web.archive.org/web/20161230105210/http://www.ris.gov.tw/346 內政部戶政司全球資訊網]
* [https://web.archive.org/web/20170705043614/http://www.apc.gov.tw/portal/docList.html?CID=812FFAB0BCD92D1A 原住民族委員會全球資訊網統計資料]
[[Snakun:Truku]]
sgolgkw2025hvvxnxnkgxhbajwyjtga
Pprngagun empduuy:Billinghurst
3
1955
55849
2021-03-21T22:05:27Z
Billinghurst
189
建立內容為「soft redirect [[m:user talk:billinghurst]]」的新頁面
55849
wikitext
text/x-wiki
soft redirect [[m:user talk:billinghurst]]
dq2lcvlalz1wvkgbsfgtg4q2uwwzb74
Empduuy:Lamtou
2
1956
57257
56564
2021-03-27T15:14:24Z
Ripunn
153
頁面內容被替換為「{{#Babel:nan|zh-tw-4|en-3|fr-1|pwn-1}}」
57257
wikitext
text/x-wiki
{{#Babel:nan|zh-tw-4|en-3|fr-1|pwn-1}}
g9phay8ctjwq6u1kl38ujr8ru7d1iuv
Mpprngaw:Alang
1
1957
56561
2021-03-23T00:32:11Z
Dcljr
31
Page unblanked
56561
wikitext
text/x-wiki
== Page unblanked ==
I have reverted [[Special:Diff/1617|the blanking of this page]] by [[User:Iwan Bakan|Iwan Bakan]] because (1) I don't understand why it was done (the edit summary translates to "Change of writing symbols", according to Google Translate), and (2) it is now [[Special:WhatLinksHere/Alang|linked to from many other pages]] on the wiki. Please improve it as necessary, but don't just blank it unless there is a very good reason (in which case, please explain what that is). - [[Empduuy:Dcljr|dcljr]] ([[Pprngagun empduuy:Dcljr|empprngaw]]) 2021年3月23日 (J2) 08:32 (CST)
bcguyfua2zpdgjhlwpsuwdjuvyqxk10
Empduuy:Koavf
2
1958
56923
2021-03-26T07:13:36Z
Koavf
220
建立內容為「{{#babel:trv-0|en|es-2|de-1|pt-1}} [https://en.wikipedia.org/wiki/User:Koavf !!!!]」的新頁面
56923
wikitext
text/x-wiki
{{#babel:trv-0|en|es-2|de-1|pt-1}}
[https://en.wikipedia.org/wiki/User:Koavf !!!!]
77vlde1emcicrbhjsxpeo0brnodqagz
Uncnug Pan
0
1959
103006
94662
2024-03-31T08:55:23Z
Andre Engels
339
頁面已重新導向至[[Uncung Pan]]
103006
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Uncung Pan]]
qzib30b9w5sund72bt3z3m1ji45ip7w
Uncung Pan
0
1960
68799
59281
2021-07-03T21:17:11Z
WikiEditor50
373
68799
wikitext
text/x-wiki
{| class="wikitable" style="background:#F5F5F5; color: black; font-size:10px; width:300px; float:right"
|-style="background:#81C0C0; color: white; font-weight:bold; text-align:center"
|colspan="2" style="text-align:center; font-weight:bold" |'''Panwenchung'''
|-
| colspan="2" |[[file:教育部長潘文忠舉行上任後的第一次記者會 05.jpg|LeBron James|300x300 px|center|frameless]]
|-
|
*seejiq Yiran Taywan Sng
*jiyax 28 idas 11 hngkawas 1962
|-
|-style="background:#81C0C0; color: white; font-weight:bold; text-align:center"
|colspan="2" style="text-align:center; font-weight:bold" |ryax nya mqyanux
|-
|colspan="2" style="text-align:left; |
*Fuscang Taycungs (台中市副市長)
*Kwancang Kwori Peynyikwan (國立編譯館館長)
*Fuyueyncang Kwocyawyueyn (國教院副院長)
*Kwocyaws Scang ni Cujen Misu mklawa ttgsa klwaan (教育部國教司司長和主任秘書)
*tmnegsa sapah pyasan ciway Haysan Taypeyseyn (台北縣教育局長)
*qmnpah Cyawyu Cyucang ni Unhwacyu Cyucang Taypeyseyn (台北縣文化局長)
*tmnegsa sapah pyasan ciway Haysan Taypeyseyn (台北縣海山國民小學教師)
|-
|}
Uncung Pan (潘文忠, jiyax 28 idas 11 hngkawas 1962), Qbsuran [[Mklawa ttgsa klwaan Cunghwu Minkwo|Cyawyupu]] sayang (現任教育部部長), seejiq Yiran Taywan Sng, Pos Cyawyusyuey sapah pyasan paru Kwori Taywan Sfan, tmnegsa sapah pyasan ciway Haysan Taypeyseyn, qmnpah Cyawyu Cyucang ni Unhwacyu Cyucang Taypeyseyn, Kwocyaws Scang ni Cujen Misu mklawa ttgsa klwaan, Kwancang Kwori Peynyikwan, Fuyueycang Cyawyu Yeyncyowyueyn klwaan ni Fuscang Taycungs.
Paah jiyax 20 idas 5 hngkawas 2016 do mnqpah tgkingal qbsuran mklawa ttgsa klwaan ruwan Rincyueyn Neyke. Mlutuc bukuy pnaah Kwomin cyawyu na qbsuran Cyawyupu.
Jiyax 8 idas 6 hngkawas 2016 do spuan na qmeepah ka weyyueyn qpruhan kmpriyux hbangan hngkawas klwaan uri.
Mnuda qmeepah Kwancang Kwori Peynyikwan, Fuyueyncang Kwocyawyueyn. Seyncang siida ka Sucncang o, qbsuran Cyawyucyu Taypeyseyn.
Qmeepah Fuyueyncang Kwocyawyueyn siida, ida hiya ka pnkweyhwa 12 hngkawas kwocyaw Qekang, siida pklug gisu muda priyux cikuh Qekang. Mnrngaw ka Syawpo Wang ni Yacung Cang o yasa ini supu priyux Qekang ka Uncung Pan, kiya ni pryuxan ka sqpah na dni ini pdai ana manu qpahun da. Hici bi hngkawas 2014 do lwanan Cyawrung Rin miyah qmpah Fuscang Taycungs ni malax qnpahan na Kwocyawyueyn da.
==Cngce (政策)==
Jiyax 21 idas 5 hngkawas 2016, psgdhug 4 paru ''Cngce''-- “ Laxan hngkawas 103 kpruyux ''Qekang'', sngayun 1 hngkawas ka gmbgurah uuda tgbaraw ''cyawyu'', phiyug 50 hnpucing hbangan knparu na ''cicin'', muda gmbgurah pyasan paru, kmpriyux, malax qnpahan dnii uuda ni psgdhug 12 hngkawas ''Kwocyaw'', mquri uxay muda pspung matas ka hici”.
<ref>[https://www.edu.tw/cp.aspx?n=8482D72A044AB968&s=5C824BADA3359C35 教育部駐境外機構轄區一覽表],教育部全球資訊網.2017-08-31</ref>
kyn2gyhtet09as7v1lsllzl0azicp17
Pprngagun empduuy:Killarnee
3
1962
58220
2021-03-31T21:47:12Z
Killarnee
257
建立空白頁面
58220
wikitext
text/x-wiki
phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1
Snakun:Tgdaya
14
1963
95789
58985
2023-04-08T12:47:32Z
Umin Nawi-1
1487
95789
wikitext
text/x-wiki
[[Tgdaya]]
mdyc1p8g9is0fh01tw4v17er3l0rcb8
Snakun:Toda
14
1964
58986
2021-04-06T05:23:46Z
Iyumu
191
建立空白頁面
58986
wikitext
text/x-wiki
phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1
Snakun:Truku
14
1965
58987
2021-04-06T05:24:01Z
Iyumu
191
建立空白頁面
58987
wikitext
text/x-wiki
phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1
Empduuy:Anas1712
2
1966
59987
2021-04-12T17:16:54Z
Anas1712
290
建立內容為「See [[:fr:Utilisateur:Anas1712|on fr.wikipedia.org]] http://fr.wikipedia.org/wiki/Utilisateur:Anas1712 {{#switch:{{{1|}}} |name = French |text = Cette personne…」的新頁面
59987
wikitext
text/x-wiki
See [[:fr:Utilisateur:Anas1712|on fr.wikipedia.org]]
http://fr.wikipedia.org/wiki/Utilisateur:Anas1712
{{#switch:{{{1|}}}
|name = French
|text = Cette personne {{#switch:{{{2}}}|0=ne peut pas communiquer en|1=peut contribuer avec un niveau élémentaire de|2=peut contribuer avec un niveau intermédiaire de|3=peut contribuer avec un niveau avancé de|4=peut contribuer avec un niveau quasi-natif de|N=a pour langue maternelle le}} [[:category:user fr|français]].
}}
{{#babel:fr|ar|aeb|simple-4|nl-3|en-2|zh-1|la-1|wa-0|lb-0||de-0|it-0|es-0|pt-0}}
{{#babel:aa-0|ab-0|af-0|ak-0|aln-0|als-0|am-0|an-0|ang-0|ar|arc-0|as-0|ast-0|av-0|ay-0|az-0|be-0|ba-0|bar-0|bbj-0|bg-0|bh-0|bi-0|bm-0|bn-0|br-0|bs-0|ca-0|ce-0|ceb-0|cg-0|ch-0|cho-0|cho-0|chy-0|co-0|cr-0|cs-0|csb-0|cv-0|cy-0|da-0|ddo-0|de-0|dv-0|dsb-0|dz-0|ee-0|el-0|en-3|eo-0|er-0|es-0|et-0|eu-0|fa-0|fi-0|fiu-vro-0|fj-0|fo-0|fro-0|fr|fur-0|fy-0|fc-0|fur-0|fy-0|ga-0|gal-0|gas-0|gcf-0|gcr-0|gd-0|gil-0|gl-0|gn-0|grc-1|gu-0|gv-0|ha-0|haw-0|he-0|hie-0|hess-0|hil-0|hi-0|hy-0|hwc-0|hu-0|ht-0|hsb-0|hr-0|ie-0}}
{{#babel:id-0|ia-0|it-0|ilo-0|io-0|is-0|ja-0|la-1|nl-4|tlh-0|tun|wa-0|zh-0}}
{{#babel:1337-0|API-3|Deva-0|Runr-0|cun-0|я-0}}
== international text ==
<!-- use left-to-right text, even on ar, he, yi -->
<div dir="ltr">
<!-- babelbox, displaying xx-0, if user does not understand the ui-language -->
{{#babel:en|de-2|
{{#switch: {{int:lang}}
|en
|en-gb
|en-ca
|de=
|#default={{int:lang}}-0
}}
}}
<!-- start of page content -->
{{#switch: {{int:lang}}
|de-at
|de-ch
|de=
<!-- text in german, austrian and swiss variants -->
Hallo
Willkommen auf meiner Benutzerseite!
<!-- headings are different in different languages, therefore using an anchor -->
{{anchor|heading1}}
== Erste Überschrift ==
* [[w:en:{{SUBJECTPAGENAME}}]] Meine lokale Benutzerseite in der englischen Wikipedia
|de-formal=
<!-- text in formal german -->
Willkommen
Ich begrüße Sie auf meiner Benutzerseite!
{{anchor|heading1}}
== Überschrift 1 ==
* [[w:en:{{SUBJECTPAGENAME}}]] Meine lokale Benutzerseite in der englischen Wikipedia
|#default=
<!-- text in english; fallback -->
Hello
Welcome on my userpage!
{{anchor|heading1}}
== First heading ==
* [[w:en:{{SUBJECTPAGENAME}}]] My local userpage in the english Wikipedia
}}
</div>
<!-- userpage-template is already multilingual, try en, fr, he, de -->
{{userpage}}
[[ab:Иалахә:Anas1712]]
[[af:Gebruiker:Anas1712]]
[[ak:User:Anas1712]]
[[als:Benutzer:Anas1712]]
[[am:አባል:Anas1712]]
[[an:Usuario:Anas1712]]
[[ang:User:Anas1712]]
[[ar:مستخدم:Anas1712]]
[[arc:ܡܬܚܫܚܢܐ:Anas1712]]
[[arz:مستخدم:Anas1712]]
[[as:সদস্য:Anas1712]]
[[ast:Usuariu:Anas1712]]
[[av:Участник:Anas1712]]
[[ay:Usuario:Anas1712]]
[[az:İstifadəçi:Anas1712]]
[[ba:Ҡатнашыусы:Anas1712]]
[[bat-smg:Nauduotuos:Anas1712]]
[[be:Удзельнік:Anas1712]]
[[bg:Потребител:Anas1712]]
[[bh:प्रयोगकर्ता:Anas1712]]
[[bi:User:Anas1712]]
[[bm:Utilisateur:Anas1712]]
[[bn:ব্যবহারকারী:Anas1712]]
[[bo:User:Anas1712]]
[[br:Implijer:Anas1712]]
[[bs:Korisnik:Anas1712]]
[[bug:Pengguna:Anas1712]]
[[ca:Usuari:Anas1712]]
[[ce:Юзер:Anas1712]]
[[ceb:Gumagamit:Anas1712]]
[[ch:Muna'sesetbi:Anas1712]]
[[chr:User:Anas1712]]
[[chy:User:Anas1712]]
[[co:User:Anas1712]]
[[cr:User:Anas1712]]
[[cs:Wikipedista:Anas1712]]
[[csb:Brëkòwnik:Anas1712]]
[[cy:Defnyddiwr:Anas1712]]
[[da:Bruger:Anas1712]]
[[de:Benutzer:Anas1712]]
[[dz:User:Anas1712]]
[[ee:User:Anas1712]]
[[el:Χρήστης:Anas1712]]
[[en:User:Anas1712]]
[[eo:Uzanto:Anas1712]]
[[es:Usuario:Anas1712]]
[[et:Kasutaja:Anas1712]]
[[eu:Lankide:Anas1712]]
[[fi:Käyttäjä:Anas1712]]
[[fiu-vro:Pruukja:Anas1712]]
[[fj:User:Anas1712]]
[[fr:Utilisateur:Anas1712]]
[[frp:Utilisator:Anas1712]]
[[fy:Meidogger:Anas1712]]
[[ga:Úsáideoir:Anas1712]]
[[gl:Usuario:Anas1712]]
[[got:User:Anas1712]]
[[haw:Mea hoʻohana:Anas1712]]
[[he:משתמש:Anas1712]]
[[hi:सदस्य:Anas1712]]
[[hr:Suradnik:Anas1712]]
[[ht:Itilizatè:Anas1712]]
[[hu:Szerkesztő:Anas1712]]
[[hy:Մասնակից:Anas1712]]
[[id:Pengguna:Anas1712]]
[[is:Notandi:Anas1712]]
[[iu:User:Anas1712]]
[[ja:利用者:Anas1712]]
[[kk:Қатысушы:Anas1712]]
[[kl:Atuisoq:Anas1712]]
[[ksh:Metmaacher:Anas1712]]
[[ku:Bikarhêner:Anas1712]]
[[kv:Участник:Anas1712]]
[[kw:Devnydhyer:Anas1712]]
[[ky:User:Anas1712]]
[[la:Usor:Anas1712]]
[[lad:Usador:Anas1712]]
[[lb:Benotzer:Anas1712]]
[[lg:User:Anas1712]]
[[lij:Utente:Anas1712]]
[[lmo:Druvadur:Anas1712]]
[[ln:Utilisateur:Anas1712]]
[[lo:ຜູ້ໃຊ້:Anas1712]]
[[lt:Naudotojas:Anas1712]]
[[map-bms:Panganggo:Anas1712]]
[[mg:Mpikambana:Anas1712]]
[[mi:User:Anas1712]]
[[mk:Корисник:Anas1712]]
[[ml:ഉപയോക്താവ്:Anas1712]]
[[ms:Pengguna:Anas1712]]
[[mt:Utent:Anas1712]]
[[my:User:Anas1712]]
[[na:User:Anas1712]]
[[nah:Tlatequitiltilīlli:Anas1712]]
[[nds:Bruker:Anas1712]]
[[nds-nl:Gebruker:Anas1712]]
[[ne:User:Anas1712]]
[[nl:Gebruiker:Anas1712]]
[[nn:Brukar:Anas1712]]
[[no:Bruker:Anas1712]]
[[nrm:User:Anas1712]]
[[nv:Choyoołʼįįhí:Anas1712]]
[[ny:User:Anas1712]]
[[oc:Utilizaire:Anas1712]]
[[om:User:Anas1712]]
[[os:Архайæг:Anas1712]]
[[pdc:Benutzer:Anas1712]]
[[pl:Wikipedysta:Anas1712]]
[[pms:Utent:Anas1712]]
[[pt:Usuário:Anas1712]]
[[ro:Utilizator:Anas1712]]
[[roa-rup:User:Anas1712]]
[[ru:Участник:Anas1712]]
[[sc:Usuàriu:Anas1712]]
[[se:User:Anas1712]]
[[sh:Korisnik:Anas1712]]
[[simple:User:Anas1712]]
[[sk:Redaktor:Anas1712]]
[[sl:Uporabnik:Anas1712]]
[[sq:Përdoruesi:Anas1712]]
[[sr:Корисник:Anas1712]]
[[ss:User:Anas1712]]
[[sv:Användare:Anas1712]]
[[sw:Mtumiaji:Anas1712]]
[[ta:பயனர்:Anas1712]]
[[th:ผู้ใช้:Anas1712]]
[[tpi:User:Anas1712]]
[[tr:Kullanıcı:Anas1712]]
[[tt:Кулланучы:Anas1712]]
[[tw:User:Anas1712]]
[[ty:Utilisateur:Anas1712]]
[[ug:ئىشلەتكۈچى:Anas1712]]
[[uk:Користувач:Anas1712]]
[[ur:صارف:Anas1712]]
[[uz:Foydalanuvchi:Anas1712]]
[[ve:User:Anas1712]]
[[vls:Gebruker:Anas1712]]
[[vo:Geban:Anas1712]]
[[wa:Uzeu:Anas1712]]
[[war:User:Anas1712]]
[[wo:Jëfandikukat:Anas1712]]
[[xal:Демнч:Anas1712]]
[[xh:User:Anas1712]]
[[yi:באַניצער:Anas1712]]
[[yo:Oníṣe:Anas1712]]
[[za:用户:Anas1712]]
[[zh:User:Anas1712]]
[[zh-min-nan:User:Anas1712]]
[[zh-yue:User:Anas1712]]
e8chq925apjmdf2z3i0u4vdqrypoblj
Snluan qcinuh:Ruwahan patas
10
1967
95636
95436
2023-03-28T02:17:11Z
CommonsDelinker
52
Replacing 中華民國教育部.JPG with [[File:中華民國教育部_慶祝中華民國建國一百年_20110612.jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]: [[:c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name)).
95636
wikitext
text/x-wiki
__NOTOC__
</div>
<div style="top:-20px; overflow:hidden; position:relative;">
<div style="background: white; padding-left: 3em; padding-right: 3em; overflow: hidden; position: relative;">
<div style="position: absolute; width: 100%; overflow: hidden; margin-left: -3em; margin-right: -3em; margin-bottom: -110px;">
<div align=right style="margin-right: 30px; margin-top: -10px; opacity: 0.30;">[[File:Wikipedia-logo-blank.svg|500px]]</div>
</div>
<div style="height: 80px; margin: 0px; padding: 0px;center;">
<!-- esquerra -->
<div style="float: left; width: 65%; min-width: 65%; padding-left: 20px; text-align:left; font-size: 250%; font-family: 'Linux Libertine', Georgia, Times, serif; line-height: 0.2em; -moz-font-feature-settings: 'ss05=1'; -moz-font-feature-settings: 'ss05'; -webkit-font-feature-settings: 'ss05'; -ms-font-feature-settings: 'ss05'; font-feature-settings: 'ss05';">
<span style="color:#333333;font-size:4rem;font-family:time, serif;line-height:100%; padding-top:4px;">Seediq Wikipidiya</span><br />
<span style="color:#333333;font-size:1.5rem;font-family:time, serif;line-height:100%;">rrawah pataspidiya</span>
</div>
<!-- dreta -->
<div align=right class="plainlinks" style="float:right; width: 28%; padding-top: 30px;padding-bottom:20px; font-size: 100%; text-align:bottom;">
'''Aguh supu matas Wikipidiya kana '''<br/>
<big>'''Aguh kana!</big>
{|
| <span style="display:inline-block; margin-right:3px; margin-bottom:8px"></span>
| <span style="display:inline-block; margin-right:3px; margin-bottom:8px"></span>
|}
</div>
</div>
<div style="clear: both;"></div>
</div>
<div style="border-top:4px dotted #2b4e72; color:#2b4e72; width:100%;">
</div>
{| style="border-spacing:8px;margin:0px -8px"
|class="MainPageBG" style="width: 60%; border: 1px solid #ffffff; background-color: #ffffff; vertical-align: top; border-radius:10px" |
{| width="100%" cellpadding="2" cellspacing="5" style="vertical-align:top; background-color:#ffffff; -moz-border-radius:10px"
<!--------------------------------
2.1 Ayoka pataki
---------------------------------->
! style="background-color: #000000; font-family:Arial, Helvetica, Verdana, sans-serif; font-size: 100%; border: 1px solid #000000; text-align: left; padding-left: 7px; border-radius:10px" | <div style="float:left;">[[File:Emblem-pen-new.svg|20px|link=]] <span style="color:#ffffff">Knsuyang bnkgan qnay</span>
|-
|
<div style="float:right;">
<gallery mode=packed-hover heights=180px>
<!--<gallery mode=packed-overlay heights=180px>-->
<!--<gallery mode=slideshow heights=80px>-->
File:中華民國教育部 慶祝中華民國建國一百年 20110612.jpg|
</gallery>
</div>
Hana phiyug Cunghwu Minkwo, kika pryuxan “'''[[Mklawa ttgsa klwaan Cunghwu Minkwo|mklawa ttgsa klwaan(教育部)]]'''” ka hangan “Syueypu” Cingcaw siida, truma niya niqan “Cngcngting”, “Putung Cyawyus”, “ Pruway Cyawyus” ni “Sehweys Cyawyus” meuda quri qqpahun kmpriyux ttgsa ruwan klwaan. Bitaq idas 3 hngkawas 1926 do, bukuy phiyug Kwangcow ka Kwomin Cngfu o, kiya ka mlutuc kmlawa euda ka “Cyawyu Singcng Weyyueynhwey” da.
Hngkawas 1927 Miyah thjil Nancing ka qpahan Cunghwa Minkwo do, “Tasyueyyueyn Cunghwa Minkwo” ksun ga miyah kmpriyux “Cyawyu Singcng Weyyueynhwey” da, maa pusu bi knbaraw qrpuhan ttgsa syueysu klwaan. Manu ka “misu”, “baraw ttgsa”, “cungyang pqquran” dnii ka pseanak muda ddaun ttgsa klwaan. Jiyax 11 idas 12 hngkawas 1928 Cngfu Cunghwa Minkwo pkla “Cyawyu cucfa”, mntxal phiyug mklawa ttgsa klwaan(Cyawyupu) o kika qpruhan knbaraw na syueysu, unhwa ni ddaun cyawyu singcng msa, kiya ni paah siida mangal Cyawyupu ka dungus bi hangan da. Hngkawas 1949, Cyawyupu ga smnegul kleegan cikow qqpahan Cungyang Cngfu thjil Taywan, prajing han o kmbarux sapah kneinu Taypeys saan dha qmeepah, ida ini kdhug ka saan dha qmeepah. Bukuy do, mklawa ttgsa klwaan ni sapah pyasan paru Kwori Taywan Tasyuey ga mnhdu kari kmbarux dxgal pyasan, mangal hangan “ Yawsyuey Tarow” phiyug saan qmeepah sapah, kiya ka mklawa ttgsa klwaan Tarow( niqan bi hangan emphiyug sapah Wangtahung ka seci; nTaywan Cungtufu cungyang pqquran klwaan Tanah Tunux han ka hini), wada qhduan hngkawas 1971 ni prajing mduuy. Idas 1 hngkawas 2013, msupu Singcngyueyn kpruyux Cuc, Weyyueynhwey Tiyu Singcngyueyn ni Weyyueynhwey mbbiyax Singcngyueyn ga lihan maa “Tiyusu Cyawyupu” ni “ Mbbiyax facansu mklawa ttgsa klwaan”.......[[Mklawa ttgsa klwaan Cunghwu Minkwo|qmita kana bnatas ]]</span>
|-
|}
{| style="border-spacing:8px;margin:0px -8px"
|class="MainPageBG" style="width: 33%; border: 1px solid #ffffff; background-color: #ffffff; vertical-align: top; border-radius:10px" |
{| width="100%" cellpadding="2" cellspacing="5" style="vertical-align:top; background-color:#ffffff; -moz-border-radius:10px"
! style="background-color: #cc1d00; font-family:Arial, Helvetica, Verdana, sans-serif; font-size: 100%; border: 1px solid #cc1d00; text-align: left; padding-left: 7px; border-radius:10px" | <div style="float:left;">[[File:201807 book A.svg|25px|link=]] <span style="color:#ffffff">Aguh kana! Btaqi hini qtai</span>
|-
|
<div style="float:right;">
<gallery mode=packed-hover heights=120px>
<!--<gallery mode=packed-overlay heights=180px>-->
<!--<gallery mode=slideshow heights=80px>-->
File:Beach_in_Madagascar_with_pirogues_and_palm_trees.jpg
</gallery>
</div>
Gaga kska Meycow ka '''[[Madagascar|Madagascar(馬達加斯加)]]''', 20 00 S, 47 00 E ka gaga na nniqan. Kana ka knlbangan na o 587,041 sq km (hangan na o Tg47) (knlbanga dxgal o 581,540 sq km, knlbangan qsiya o 5,501 sq km). Kana ka sejiqun o niqan 24,430,325 hiyi. Gaga Antananarivo ka pusu alang paru, jiyax 26 idas 6 ka jiyax skrayan klwaan. Manu ka dxgal Madagascar ga wada sugan 71.10% ka dxgal qpahan, 21.50% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 7.40% na. .....[[Madagascar|qmita kana bnatas ]]</span>
|}
|class="MainPageBG" style="width: 33%; border: 1px solid #ffffff; background-color: #ffffff; vertical-align: top; border-radius:10px" |
{| width="100%" cellpadding="2" cellspacing="5" style="vertical-align:top; background-color:#ffffff; -moz-border-radius:10px"
! style="background-color: #cc1d00; font-family:Arial, Helvetica, Verdana, sans-serif; font-size: 100%; border: 1px solid #cc1d00; text-align: left; padding-left: 7px; border-radius:10px" |<div style="float:left;">[[File:201807 book B.svg|25px|link=]] <span style="color:#ffffff">Aguh kana! Btaqi hini qtai</span>
|-
|
<div style="float:right;">
<gallery mode=packed-hover heights=180px>
<!--<gallery mode=packed-overlay heights=100px>-->
<!--<gallery mode=slideshow heights=80px>-->
File:Phyllostachys bambusoides MS3497.JPG|Btakan bale/ Dima/ Jima
</gallery>
</div>
'''[[Dima|Btakan bale/ Dima/ Jima(桂竹)]]''': Mniq Taywan hini u hbaraw bay kluwan sediq wa mhuma mi phmaan na qnpahan dxral qhuni ka dima nii, msama kluwan ddima ka hyaan, niqan bbaraw hruun qmuru na, ssiyaqw u bcriyu mburux qaraw mi mtrhak mhru, pusu qaraw dima nii u msdrux mhiyu mi ini qpupur mhru, mdakil ddwiyaq.
Cbiyaw han, ita sediq ngalan dha smluun phyuwan sapah, so ka qlabaw sapah,sduman umalaq tnsediq , ddaan ta mkala hakaw qsiya, smluun lbrak, qnalang, pcpingan qqiya mi qpahan iya, dnii slmuwan qqiya, rmabang....[[Dima|qmita kana bnatas]]</span>
|}
|class="MainPageBG" style="width: 33%; border: 1px solid #ffffff; background-color: #ffffff; vertical-align: top; border-radius:10px" |
{| width="100%" cellpadding="2" cellspacing="5" style="vertical-align:top; background-color:#ffffff; -moz-border-radius:10px"
! style="background-color: #cc1d00; font-family:Arial, Helvetica, Verdana, sans-serif; font-size: 100%; border: 1px solid #cc1d00; text-align: left; padding-left: 7px; border-radius:10px" | <div style="float:left;">[[File:Light bulb (yellow) icon.svg|25px|link=]] <span style="color:#ffffff">Aguh kana! Btaqi hini qtai</span>
|-
|
<div style="float:right;">
<gallery mode=packed-hover heights=180px>
<!--<gallery mode=packed-overlay heights=100px>-->
<!--<gallery mode=slideshow heights=80px>-->
File:Rukai chief.jpg|Tnpusu seejiq Taywan
</gallery>
</div>
'''[[Tnpusu seejiq Taywan|Tnpusu seejiq Taywan (台灣原住民族)]]''' ga kiya ka pnlealay bi mnniq Taywan hini na seejiq, hiya o nNantaw micu uri. Tnpusu seejiq Taywan ga uxay wana kingal bi klgan seejiq, sayang do niqan maxal mataru klgan ka gaga phyugan hangan sejiqun. Dhuq sayang hngkawas 2016 idas 4 dga, wada mrana dhuq 54wan 8,548hiyi ka hnbragan tnpusu seejiq da, wada dhuq 2.33% kasnpgan sejiqun Taywan sayang.
Mniq Taywan hini sayang ga msblaiq bi, saw bi srnabaw kdjiyax ka mniq Taywan.....[[Tnpusu seejiq Taywan|qmita kana bnatas]]
|}
|}
|}
<div style="border-top:4px dotted #2b4e72; color:#2b4e72; width:100%;"></div>
{| width="100%" cellpadding="2" cellspacing="5" style="vertical-align:top; background-color:#ffffff; -moz-border-radius:10px"
<!--------------------------------
2.1 Ayoka pataki
---------------------------------->
! style="background-color: #ffffff; font-size:1.5rem; font-family:Arial, Helvetica, Verdana, sans-serif; font-size: 100%; border: 1px solid #525252; text-align: center; padding-left: 7px; border-radius:10px" |<span style style:"font-size:3.5rem"> [[File:Communications icon.svg|25px|link=]] niqan [[Special:Statistics|{{NUMBEROFARTICLES}}]] ka bnatas nami patas da </span>
|-
|<div style="text-align: center;><ul>
<span class="mw-ui-button mw-ui-quiet">[[:Category:Tgdaya|Seediq Tgdaya(德固達雅語)]]</span></li>
<span class="mw-ui-button mw-ui-quiet">[[:Category:Toda|Sediq Toda(都達語)]]</span></li>
<span class="mw-ui-button mw-ui-quiet">[[:Category:Truku|Seejiq Truku(德路固語)]]</span></li>
<span class="mw-ui-button mw-ui-quiet">[[:Category:Truku(太魯閣語)|Truku(太魯閣語)]]</span></li>
</ul>
</div>
|}
{| width="100%" cellpadding="2" cellspacing="5" style="vertical-align:top; background-color:#ffffff; -moz-border-radius:10px"
<!--------------------------------
2.1 Ayoka pataki
---------------------------------->
|-
|
<inputbox>
type = create
width = 30
bgcolor = #ffffff
preload = Template:Standard content for new page
editintro = Template:Instructions
default =
</inputbox>
|-
|}
<!--------------------------------
ÍNDICE F7F7FF
---------------------------------->
</div>
9n0pti4wa2r9dt1mujv6wg4rdc6zvin
Pprngagun empduuy:InternetArchiveBot
3
1968
66094
61074
2021-06-16T02:56:53Z
Harej
337
已將重新導向目標從[[en:User talk:InternetArchiveBot]]改成[[meta:User talk:InternetArchiveBot]]
66094
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT[[meta:User talk:InternetArchiveBot]]
ihe6s1lbzqd8gasxnoewu85gshqim7x
Snakun:Turkey
14
1970
61349
2021-04-26T21:41:50Z
2A00:23C6:3704:D301:A0B8:4A7C:426B:1153
建立內容為「{{commons|Category:Turkey}} [[Snakun:Yacow]] [[Snakun:Owcow]] [[Snakun:Truku]]」的新頁面
61349
wikitext
text/x-wiki
{{commons|Category:Turkey}}
[[Snakun:Yacow]]
[[Snakun:Owcow]]
[[Snakun:Truku]]
rbt37ygujbqn8amq0q1k1612439vwca
Wikipidiya:Requests for adminship
4
1971
79313
79312
2021-10-14T00:51:49Z
Liuxinyu970226
34
79313
wikitext
text/x-wiki
{{Archives}}__NEWSECTIONLINK__
==HuwacBasaw1234==
Miyah ku psruwa munan txal dungan, hangan mu o Walis Huwac seejiq ku Truku, qrasan ku bi miyah teumal qpruhan kika pusu matas wikipidiya ita nseejiq nii, kiya ni tduwa maa kmlawa ita nanaq wikipidiya nseejiq o mqaras ku bi balay wah[[Empduuy:HuwacBasaw1234|HuwacBasaw1234]] ([[Pprngagun empduuy:HuwacBasaw1234|empprngaw]]) 2021年8月4日 (J3) 12:00 (CST)[[Empduuy:HuwacBasaw1234|HuwacBasaw1234]] ([[Pprngagun empduuy:HuwacBasaw1234|empprngaw]]) 2021年7月18日 (Js) 14:53 (CST)
===support===
Sruwa ku[[Empduuy:HuwacBasaw1234|HuwacBasaw1234]] ([[Pprngagun empduuy:HuwacBasaw1234|empprngaw]]) 2021年8月4日 (J3) 12:10 (CST)
góa chi-chhî. [[Empduuy:Ripunn|Ripunn]] ([[Pprngagun empduuy:Ripunn|empprngaw]]) 2021年7月19日 (J1) 17:45 (CST)
sruwa [[Empduuy:Akamycoco|Akamycoco]] ([[Pprngagun empduuy:Akamycoco|empprngaw]]) 2021年7月19日 (J1) 17:49 (CST)
support![[Empduuy:Margaret2016|Margaret2016]] ([[Pprngagun empduuy:Margaret2016|empprngaw]]) 2021年7月19日 (J1) 17:54 (CST)
djavadjavay, maljamalji aciu ti huwac tu kipucapilj timadju taza sengesengan tucu. <span style="background-image: linear-gradient(to right, #CEFFCE, #019858); font-family:Genkaimincho; font-size:12px;">[[User:iyumu|<span style="color:black">iyumu</span>]] [[File:Mail send.gif|20px|link=User talk:iyumu]]</span> 2021年7月19日 (J1) 18:06 (CST)
Sruwa ku[[Empduuy:Hongaaa|Hongaaa]] ([[Pprngagun empduuy:Hongaaa|empprngaw]]) 2021年7月19日 (J1) 18:34 (CST)
Kruwa ku[[Empduuy:HongZongYi|HongZongYi]] ([[Pprngagun empduuy:HongZongYi|empprngaw]]) 2021年7月19日 (J1) 18:51 (CST)
Sruwa ku[[Empduuy:LawaHuang|LawaHuang]] ([[Pprngagun empduuy:LawaHuang|empprngaw]]) 2021年7月19日 (J1) 18:53 (CST)
Sruwa ku~~~~
Support!! [[Empduuy:Vickylin77amis|Vickylin77amis]] ([[Pprngagun empduuy:Vickylin77amis|empprngaw]]) 2021年7月19日 (J1) 22:07 (CST)
Sruwa ku[[Empduuy:Rungayrapic|Rungayrapic]] ([[Pprngagun empduuy:Rungayrapic|empprngaw]]) 2021年7月20日 (J2) 08:27 (CST)
===against===
===abstaining===
==Hongaaa==
我的族語名字:Rulung Walis,很榮幸可以成為Wiki編輯管理員。~~~~
===support===
Kmbiyax![[Empduuy:HongZongYi|HongZongYi]] ([[Pprngagun empduuy:HongZongYi|empprngaw]]) 2021年6月18日 (J5) 12:47 (CST)
support![[Empduuy:Ripunn|Ripunn]] ([[Pprngagun empduuy:Ripunn|empprngaw]]) 2021年6月30日 (J3) 17:08 (CST)
support [[Empduuy:Akamycoco|Akamycoco]] ([[Pprngagun empduuy:Akamycoco|empprngaw]]) 2021年6月30日 (J3) 17:12 (CST)
support! [[Empduuy:Iyumu|Iyumu]] ([[Pprngagun empduuy:Iyumu|empprngaw]]) 2021年7月1日 (J4) 12:03 (CST)
support![[Empduuy:Pering Nokan|Pering Nokan]] ([[Pprngagun empduuy:Pering Nokan|empprngaw]]) 2021年7月16日 (J5) 21:57 (CST)
support![[Empduuy:Margaret2016|Margaret2016]] ([[Pprngagun empduuy:Margaret2016|empprngaw]]) 2021年7月19日 (J1) 17:53 (CST)
Sruwa ku. [[Kingal nanaq:使用者貢獻/114.33.56.106|114.33.56.106]] 2021年7月19日 (J1) 17:56 (CST)
Sruwa ku[[Empduuy:HongZongYi|HongZongYi]] ([[Pprngagun empduuy:HongZongYi|empprngaw]]) 2021年7月19日 (J1) 19:11 (CST)
Sruwa ku[[Empduuy:LawaHuang|LawaHuang]] ([[Pprngagun empduuy:LawaHuang|empprngaw]]) 2021年7月19日 (J1) 19:12 (CST)
Sruwa ku[[Empduuy:HuwacBasaw1234|HuwacBasaw1234]] ([[Pprngagun empduuy:HuwacBasaw1234|empprngaw]]) 2021年7月19日 (J1) 19:13 (CST)
Sruwa ku~~~~
Sruwa ku[[Empduuy:Rungayrapic|Rungayrapic]] ([[Pprngagun empduuy:Rungayrapic|empprngaw]]) 2021年7月20日 (J2) 08:28 (CST)
===against===
===abstaining===
==Pering Nokan==
Yaku we Pering Nokan, mtuting ku alang Nakahara ga ceka Taywan. 希望自己能成為wiki編輯管理員.[[Empduuy:Pering Nokan|Pering Nokan]] ([[Pprngagun empduuy:Pering Nokan|empprngaw]]) 2021年7月16日 (J5) 21:48 (CST)
===support===
chi-chhî! [[Empduuy:Ripunn|Ripunn]] ([[Pprngagun empduuy:Ripunn|empprngaw]]) 2021年7月19日 (J1) 17:46 (CST)
support![[Empduuy:Margaret2016|Margaret2016]] ([[Pprngagun empduuy:Margaret2016|empprngaw]]) 2021年7月19日 (J1) 17:54 (CST)
Sruwa ku[[Kingal nanaq:使用者貢獻/114.33.56.106|114.33.56.106]] 2021年7月19日 (J1) 17:58 (CST)
Sruwa ku[[Empduuy:HuwacBasaw1234|HuwacBasaw1234]] ([[Pprngagun empduuy:HuwacBasaw1234|empprngaw]]) 2021年7月19日 (J1) 18:03 (CST)
Support! <span style="background-image: linear-gradient(to right, #CEFFCE, #019858); font-family:Genkaimincho; font-size:12px;">[[User:iyumu|<span style="color:black">iyumu</span>]] [[File:Mail send.gif|20px|link=User talk:iyumu]]</span> 2021年7月19日 (J1) 18:09 (CST)
Sruwa ku[[Empduuy:HongZongYi|HongZongYi]] ([[Pprngagun empduuy:HongZongYi|empprngaw]]) 2021年7月19日 (J1) 18:35 (CST)
Kruwa ku[[Empduuy:HongZongYi|HongZongYi]] ([[Pprngagun empduuy:HongZongYi|empprngaw]]) 2021年7月19日 (J1) 18:51 (CST)
Sruwa ku[[Empduuy:Hongaaa|Hongaaa]] ([[Pprngagun empduuy:Hongaaa|empprngaw]]) 2021年7月19日 (J1) 18:52 (CST)
Sruwa ku[[Empduuy:LawaHuang|LawaHuang]] ([[Pprngagun empduuy:LawaHuang|empprngaw]]) 2021年7月19日 (J1) 18:53 (CST)
Sruwa ku[[Empduuy:Pitayhuwac88|Pitayhuwac88]] ([[Pprngagun empduuy:Pitayhuwac88|empprngaw]]) 2021年7月19日 (J1) 19:01 (CST)
sruwa ku[[Empduuy:Rungayrapic|Rungayrapic]] ([[Pprngagun empduuy:Rungayrapic|empprngaw]]) 2021年7月20日 (J2) 08:28 (CST)
===against===
===abstaining===
bfmoqrnf6okn6m5xwf2bzcc7dmfnhd7
Empduuy:ZI Jony/minerva.js
2
1972
61748
2021-05-01T18:12:53Z
Pathoschild
354
global user pages ([[m:Synchbot|requested by ZI Jony]])
61748
javascript
text/javascript
mw.loader.load('//meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/mobile-global.js&action=raw&ctype=text/javascript');
1ud4suvkeq8qtlm36a2g10cfg17vxfa
Empduuy:コルモラン
2
1973
62235
2021-05-08T11:13:22Z
コルモラン
357
保存
62235
wikitext
text/x-wiki
Wikipedia日本語版利用者。利用者ページは[https://ja.wikipedia.org/wiki/利用者:コルモラン こちら]。
2mbfx4nwefn2hsjjhg7244guo1qbbog
Pprngagun empduuy:Ameisenigel
3
1974
94872
62305
2023-01-08T04:07:18Z
Pathoschild
354
global user pages ([[m:Synchbot|requested by Ameisenigel]])
94872
wikitext
text/x-wiki
[[File:Redirect arrow without text.svg|46px|link=]][[m:User talk:Ameisenigel|m:User talk:Ameisenigel]]
2229pjupj4oxyrzx6wq7rucquxcn3pt
Wikipidiya:Seejiq kmlawa
4
1975
78035
78033
2021-09-25T10:25:51Z
Liuxinyu970226
34
78035
wikitext
text/x-wiki
''(請及時翻譯成賽德克語)''
'''管理員'''(英語:Administrators或sysops)是具有下列專門權限的用戶:
#刪除和恢復頁面,檢視頁面的已刪除修訂;
#封禁和取消封禁使用者、單一IP位址和IP範圍;
#保護和取消保護頁面,編輯被保護頁面;
#(如果可用)設定頁面的穩定版本等級(範例見此);
#編輯MediaWiki名字空間中大多數的頁面;
#從其他維基媒體計畫匯入頁面;
#執行其他相關的技術維護功能;
#加入或移除使用者到一些使用者群組,例如回退员、IP封禁豁免或機器使用者。
申請管理員請洽詢[[WP:RFA]]。
4xt94nl12ux00caxji2dfvppr0dok2h
Empduuy:Jonathan5566/common.js
2
1976
70800
67693
2021-07-21T04:46:30Z
Jonathan5566
368
// Edit via Wikiplus
70800
javascript
text/javascript
phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1
Pprngagun empduuy:Jonathan5566
3
1977
70801
67695
2021-07-21T04:51:00Z
Jonathan5566
368
// Edit via Wikiplus
70801
wikitext
text/x-wiki
phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1
Pprngagun empduuy:HongZongYi
3
1979
62527
62526
2021-05-15T11:41:59Z
Jonathan5566
368
/* 關於條目編輯 */ // Edit via Wikiplus
62527
wikitext
text/x-wiki
==關於條目編輯==
抱歉,本人沒有本維的相關語言的溝通能力,所以使用現代標準漢語進行溝通,望請海涵。
關注到閣下在[[Panama]]一條目中有多筆編輯,但書寫模式似乎需要注意
我沒有相關的閱讀能力,但以中文維基百科的編輯方式來講,導言是需要放在目錄前面的,供您參考
祝編安
[[User:Jonathan5566|<span style="color: #E8E615;"><span style="font-size:large;"><b>Mokainippuqun</b></span></span>]]#[[User Talk:Jonathan5566|mpprengo]] 2021年5月15日 (J6) 19:38 (CST)
l8ep7vqdgl905lc5tvfttpo0yrez4qp
Mpprngaw:Kosovo
1
1980
62529
2021-05-15T11:45:38Z
Jonathan5566
368
建立內容為「需要文內腳注~~~~」的新頁面
62529
wikitext
text/x-wiki
需要文內腳注[[User:Jonathan5566|<span style="color: #E8E615;"><span style="font-size:large;"><b>Mokainippuqun</b></span></span>]]#[[User Talk:Jonathan5566|mpprengo]] 2021年5月15日 (J6) 19:45 (CST)
rc1yb41xkof4ujgdt2eoqcceqrphgez
Edirne
0
1981
95253
63135
2023-02-10T22:56:23Z
YiFeiBot
1414
Bot: Migrating 256 langlinks, now provided by [[d:|Wikidata]] on [[d:q43387]]; 5 langlinks remaining
95253
wikitext
text/x-wiki
{|class="wikitable" width="30%" align="right"
!align="center" colspan="2" | Edirne<br>埃迪爾內
|-
![[File:Latrans-Turkey location Edirne.svg|180px]]
|-
![[File:Edirne location Merkez.svg|180px]]
|-
!align="center" colspan="2"| [[File:Edirne mosque outside.jpg|200px]]
|}
==Edirne (埃迪爾內)==
'''Edirne (埃迪爾內)'''
Nsgan Edirne, o gaga [[Edirne Province]] ka [[Turkey]], kmpraan kana dxgal o 0.844km², (dxgal dgiyaq o 0.326 km², dxgal pmblxan o 0.42 km²) kmhbragan hiyi o 400.280, sapah o 6.098, seejiq tnpusu 180.327 hiyi, knhbragan hiyi o 66% (seejiq Turkey). Seejiq Turkey ka hbaraw balay alang hini.
==nyusan qpahan==
Nsgan Edirne o niqan 24 alang ni maxal 20. 20 o, [[Kocasinan]], [[Fatih]], [[Şükrüpaşa]], [[İstasyon]], [[1. Murat]], [[Barutluk]], [[Menzilahir]], [[Nişancıpaşa]], [[Medrese Ali Bey]], [[Saricapaşa]], [[Sabuni]], [[Talatpaşa]], [[Meydan]], [[Babademirtaş]], [[Abdurrahman]], [[Çavuşbey]], [[Mithatpaşa]], [[Dilaverbey]], [[Yeniimaret]], [[Yıldırım Hacı Sarraf]], [[Yıldirim Beyazıt]], ma [[Karaağaç]].
==Pusupnyahan patas==
{{commons|Category:Edirne}}
* [http://www.edirne.bel.tr/ www.edirne.bel.tr]
[[Category:Turkey]]
[[ak:Edirne]]
[[be-x-old:Эдырнэ]]
[[bi:Edirne]]
[[inh:Edirne]]
[[jbo:Edirne]]
[[sq:Edireneja]]
6f3tuok6h69ubyy2nxca7vbdtyztbw4
COVID-19
0
1982
63939
2021-05-30T10:32:49Z
Rrkesoji
440
建立內容為「{| class="wikitable" |[[Patas bntasan:Symptoms_of_coronavirus_disease_2019_4.0-zh-hant.svg|thumb|COVID-19]] |} COVID-19 (嚴重特殊傳染性肺炎,武漢肺…」的新頁面
63939
wikitext
text/x-wiki
{| class="wikitable"
|[[Patas bntasan:Symptoms_of_coronavirus_disease_2019_4.0-zh-hant.svg|thumb|COVID-19]]
|}
COVID-19 (嚴重特殊傳染性肺炎,武漢肺炎)
== '''Pnyahan pnatas('''參考資料) ==
* [https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019 Coronavirus disease (COVID-19)] [https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/myth-busters FACTS] by the [[World Health Organization]] (WHO)
* [https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/index.html Coronavirus 2019 (COVID-19)] by the US [[Centers for Disease Control and Prevention]] (CDC)
* [https://www.nhs.uk/conditions/coronavirus-covid-19/ Coronavirus (COVID-19)] by the UK [[National Health Service]] (NHS)
* [https://centerforinquiry.org/coronavirus/ Coronavirus Resource Center] at the [[Center for Inquiry]]
* [https://openmd.com/directory/covid-19 COVID-19 Resource Directory on OpenMD]
* [http://www.firemountain.net/covid19.html COVID-19 Information on FireMountain.net]
{{stub}}
mq1nbkx8n0l46k2esk15fkvuhk9ryon
Alang paru Hualien
0
1983
95778
66361
2023-04-08T12:31:24Z
Umin Nawi-1
1487
95778
wikitext
text/x-wiki
[[Alang paru Hua-lien(sayang)/Ka-ring-ku(Knxalan Nihung) /S-kang-ki (rudan Truku)|'''Alang paru Hua-lien'''(sayang)/Ka-ring-ku(Knxalan Nihung) /S-kang-ki (rudan Truku)]]
Alang paru Ka-ring-ku(hndlan hnang kari Ni-hung Ka-ring-ku.S-kang-ki o kari Truku) o wana 1 bi klwaan ska nyusan ni nyusan Hua-lien ga mniq tgdaya kulaw nklaan hidaw nyusan Hua-lien klwaan Tay-wang, quwaq rwahan baang tgdaya tudu ayug Hua-tung, tgdaya o mlutut nsgan Sing-cen, msslut nsgan Ci-an ka tghunat. Ryaxan hidaw o mskiyiig ngsan B-su-ring, Nklaan hidaw o msbrah gsilung paru Tay-ping(gsilung Hwi-ri-ping). Kana alang paru o niqan 44 klwaan na elealang, sgun mseupu 6 snpuan elealang. Knlbangan dxgal o 29.4095 pnsrurul km. Dha msdalih nsgan Sing-cen o tgbilaq bi knlbangan dxgal kana nyusan; knhbragan hiyi o10.9 kbuhug seejiq, tg 2 knhbragan seejiq alang Yi-Hua-Tung nniqan nii(Brah bi o Taytung), knkdxan seejiq na o tg1 Hua-tung; Mniq ska nnyusan kana mtqiri klwaan o kana klwaan knlabang dxgal o bilaq hari, tg3 knkdxan seejiq alang nyusan. Snpuan msdalih Singcen ni Ci-an dha nsgan nii o maa paru hari alang, yaa bi 20 kbuhug hmbragan seejiq, bkgun mniq alang paru Tay-wang o tg 8 nniqan na.
Nhdaan knlwaan Ni-hung 1940 hngkawas siida ka pnhyug ka alang. Lala bi saw niqan bi hangan smnlaan nkana o msslutut gmaaw smmalu dxgal hini, bitq sayang ka knrana knblaiq na o wada mrana staril maa paru bi emblaiq alang nklaan hidaw Tay-wang da.
== Endaan ==
Seuxal ka Hualien o “ Ci-ray”ksun, kiya o klgan seejiq A-mis o seangal na paah sun “Sa-ki-ra-ya” ka “kiray”msa hndlan hnang niya. 1909 hngkawas tealax paah Tay-tung ni pseanak smalu dxgal Hua-lien da. Brah alang nii o Ri-ran-kan sun, mniq lntadan yayung Mey-rung, Sing-kang sun uri. Mssbrah smudal sngayan asu gsilung Hua-lien (Nanpingce) lntadan yayung Hualien.
1920 hngkawas knpriyux smlaan ka dxgal Tay-wang ni phiyug wayay elug Hua-lien-kang, klwan mqquri sbiq qpahan nsgan Hua-lien qpahan nsgan Hua-lien. 1937 hngkawas nklaan hidaw o daan smalu nyusan ni prihan nyusan Hua-lien nsgan Hualien. 1940 hngkawas daan smalu alang paru ni pryuxan alang paru Hualienkang. Babaw tnegjiyal, 1946 hngkawas prihan alang paru Hua-lien bitaq sayang. Mdka dha alang paru Yi-ran nyusan Yi-ran o tgplealay bi smnlaan 2 alang paru nyusan mtqiri kana klwaan.
== Dxgal ==
Duma na seejiq o Hua-lien ni tg3 paru alang Wun-ku-hua Cya-na-da o niqan cicih msdka na msa, saw tnunan hnyigan dxgal (2 alang o ga mniq babaw pntuhan 2 qcinux dxgal truma G-si-lung pa-ru kana kika mnsuwil lala bi runug) , nniqan niya (2 alang o 1 baang msdalih dgiyaq, 1 baang o mqquri gsilung, rahuq na hi ka 2 bbaang o mllutut ruwan sbreenux dxgal), qqsiya (2 alang ga mniq truma gntuan sbreenux dxgal yayung paru kana) ni nklaan hidaw, ryaxan hidaw snpngan tnqrian o mddka(nklaan ryaxan hidaw tnqrian o 120 tu) lnlgan yayung gsilung paru(2 alang daan yayung muxul kana, kiya o Mqalux yayung ni yayung meuxul A-ras-cya, rbagan mkkleetu misan mmeuxul). Quri 2 alang qnyixan qsiya o ini ksleexan bi ka jiyax kdngaan qhriqan siida. Knlala qnixan quyux rbagan ka Hua-lien o mgkala lala hari misan, Wun-ku-hua o knpakux. Rahuq na saw snruan baraw nii ga, mdka cicih ka snlaan qpahan nkana o niqan msdalih suyang bi rdaan asu(2 alang niqan rdaan asu kana babaw dxgal), nniqan trilan asu skiya( ini eniq nsgan klwaan ska ga mniq dalih nsgan hiya) nnii pusu na. Dha dha ka knkla kndsan, ssrhayan(saw rbagan kjiyax laqi matas ptasan tgbaraw Haysing musa mmgaluk thiyaq bi Wun-ku-hua) ni mggaluk ssbiyax hiyi( saw qpuring snbut qurug Hu-yeng) musa miyah mnlala bi uri. Kiya ni brah thowlang nyusan Syey- sen-san do pptasan na patas ppsdka gmmaaw hiya, lmnglung ngngalun na ka Hualien maa “ Wun-ku-hua Tay-iwang ” msa duri.
== Hnyigan dxgal ==
Kana hnyigan dxgal alang paru Hua-lien o lala bi dxgal hnyigan sbreenux gntuan yayung kana, yaa bi 90%. Wana baang ryaxan hidaw alang Kuw-hung ni pstrngan ayus alang Swi-yeyn nsgan Bsu-ring ni kska alang dgiyaq Mey-run ini dhuq 1 kbkuy ka sbranaw o yaa bi dalih dhuq 10% knblangan na.
== Kmpryuxan snegasut yayung ==
Pusu bi qsiya alang paru Hua-lien o sgun yayung Ci-an(ayug Tu-ran) ni yayung Mey-run. Ayug Ci-an ga nklaan hidaw Tay-wang, ayug Tu-ran sun uri, 1 yayung knlwaan nyusan, knbragan qnlian na o 11.40 km, knlabang endaan na o 42.16 2 psrurul km. Pusu bi sbiq ka yayung Ci-cyaw-cwan o ga mniq iyax tgdaya kska nyusan Hua-lien, pusu bi ga na niqan o tgtruma alang paru Hua-lien ni tgdaya nsgan Ci-an. Pusu pnyahan na o ga knbaraw 13 kbkuy 21 kungce baang nklaan hidaw dgiyaq Cian nsgan Bsu-ring mquri kiyig nklaan hidaw tghunat nklaan hidaw. Babaw muda Cing-hung, Seng-an, Yi-cang nii do pgeanak ptsiyaw Ci-an ni Hua-lien da. Hakaw yayung Ci-an o msdalih bi hakaw rmuxan qsiya yayung mtmay gsilung ni dalih rwaan nkana Nan-ping do mtmay gsilung paru Ta-ping da.
Yayung Mey-run seuxal o “Sa-pu-tang”sun, endaan knbragan qsiya na o 19.58 km. Snlungan na qsiya o 72.54 2 pnsrurul km, muda kana alang paru Hua-lien. Pusu qsiya o pnaah dgiyaq Sa-pu-tang ga mniq alang Swi-yen nsgan Bsu-ring, knbragan paah gsilung o 11 kbkuy 20 tnxalun. Alang paru Hua-lien o gntuan gnrangan sbreenux ayug Mey-run, gnrangan gntuan ngungu na o bitaq dalih Ci-an, alang paru Hualien, Cya-ri 1 endaan gasil nii. yayung Mey-run hici bi do mniq baang tghunat triran asu Hualien mrmux mtmay gsilung paru Tai-ping. yayung Mey-run o paah daya madas bbtunux, ini pstuq daan kkmgus do maa bbilaq bnaqig da. Duri ni mtbiyax bi ka bgihur ni yayung gsilung(mqalux qsiya). Mniq rwaan nkana Pey-ping hiya do maa ida saw dxgal bnaqig, tduwa rrwaan saw tneuda seejiq ni tnsapah hiya.
== Karat ==
Saw pusu qpahan kkarat paah ska Ming-ku 80 bitaq 109 hngkawas nhdaan qntaan snpgan ptpatas o kana 1 hngkawas alang nii ka sblayun bi tgbaraw kntlxan karat o 27.1℃, sblayun tgllbu kntlxan karat o 21.0℃, mgquri krkarat sbghurun mtcilux. Alang nii ka snblayun 1 hngkawas knlala qnyuxan o dhuq 1.844 kungri, sblayun qyuxan kdjiyax o 133 jiyax. Pusu bi qyuxan idas o tg7 idas bitaq tg10 idas kska na hiya. Endaan bgihur paru aji o babaw kndaxan daan bghur iyax ryaxan hidaw tghunat pneglubang embbrah nyupan mtcilux ka saw nii. Alang paru Hualien 1 hngkawas pnddkaan hnriqan o 77.8%. Nii mniq pnlaq nklaan hidaw Taiwan ka alang paru Hualien, yasa htran Dgiyaq paru ni dgiyaq Hay-yan, 1 hngkawas ka pusu bi uda bgihur o mgquri iyax nklaan hidaw tgdaya, ska na hiya o mniq kska tg6~8 idas ka mgquri iyax ryaxan hidaw tghunat ka bgihur na o embiyax hari. 1 hngkawas snblayun knslikaw bgihur na o 2.18 kungce/myaw.
Pnurug saw pnegkla patas snpgan ini huya nkana dxgal hrus o dalih kbkuy hngkawas ka pnklaan qnlhangan bgihur paru ga niqan 12% baraw truma o muda dxgal Hua-lien. Alang nii o daan bi bgihur paru paah ryaxan hidaw Gsilung paru ni smdayak bgihur pnskarat, kiya ni siyaw pnlaq o ini pstqi kmugus sminaw ni pnlaq do hkawas hkawas wada meelih da.
== Bnkgan qpahan alang ==
44 elealang ka klwaan alang paru Hua-lien ni smalu 6 aji balay nsgan qpahan ka snpuan elealang. Duri ni yasa bilaq bi hiyi ka alang Ming-cu ni wada pspuun alang Ming-cu hida.
Alang paru Hua-lien djiyun bi kari klwaan Cung-hua-ming-ku, Kl-mu-kan Tey-wan, Ngay-ngay Tey-wan. Djiyun bi kari Seejiq Tnpusu o kari A-mis/Pan-cah, kari Truku ni kari Sa-ki-ra-ya.
== Dnuuy ==
Kana alang knrana dnuuy sbrigan o smhjil quri ska alang iyax tghunat ryaxan hidaw hiya, ryaxan hidaw o mgquri lala pptasan(dxgal djiyun qmpringan Cu-ci). Nklaan hidaw o lala bi tgparu nniqan spsapah(kska hari paru alang Hua-tung) ni nniqan tmayan asu Hua-lien. Iyax nklaan hidaw tgdaya o qpahan smlaan Mey-run. Iyax tghunat nklaan hidaw o mkssiyaw gsilung(Nan, Pey-ping) ni pusu bi o nniqa sapah ni psngayan dxgal, alang ni ssiyaw o mseexan bi pnsnakan na.
=== Qpah nhuma ===
Alang paru Hua-lien o pusu smhjil pstutuy qpahun smmalu sbrigan. Kiya ni ini hari pdka saw elealang isil ska nyusan embiyax prana ka qqpah dha dxgal. Ska alang tgmalu bi dxgal djiyun prana qpahun o gaga mniq hari baang iyax tgdaya ryaxan hidaw alang Ku-cyang, Ku-cing ni Ku-hu hyhiya. Pusu bi pnegalang dnuuy o hmuma bunga Hua-lien, sqmu, empajiq usik kuyuh, bugax payay, pgu, mami nnii ni cicih silung tbgan qsurux.
[[Snakun:Truku]]
1tokngmqjnbw90atjddhdzj5bwz4uvr
Nsgan Ci-an
0
1984
66746
66745
2021-06-21T07:55:01Z
YuriMona
484
66746
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Ci-an''' (kari Truku : nsgan Mi-ya-may (日語), nsgan Ci-an (kari Amis : Ci-ka-su-an; kari Tey-wan o Key-an hiong; kari Ngay-ngay Tay-wang o hnang 4 nyusan : gidˋ onˊ hiongˊ; hnang Hay-ru o gid onˋ hiongˋ) ga mniq kulaw tgdaya nklaan hidaw nyusan Hua-lien Tay-wang, tgdaya o msdalih alang paru Hua-lirn, mlutut Gsilung paru ka nklaan idaw, mskkiyig nsgan Bsuring ka ryaxan hidaw, mslutut nsgan Sow-hung ka tghunat. Hmbragan seejiq ska alang o 8.4 kbuhug hiyi. Tg2 paru alang hmbragan seejiq nyusan Hualien(Hmbragan seejiq o msnsul alang paru Hua-lien), tghbaraw bi seejiq nsgan kana klwaan uri.
Paah hngkawas snii, embbiyax bi pkrana tghunat Ci-an (kiya o ga niqan qpahan smmalu Kwang-hwa) ka Qpringan snpuan Tai-kay ni qpahan nyusan Hua-lien. Tg1 daan Qbliqan bgurah tnlangan ni Sing-pak kulu qaya, Sapah sasaw samaw Wi-syu wada mnhdu phiyug sayang kida, bgurah alang niqan Hwi-ran-wan mowda qmhdu phiyug kana babaw na hi do pdkaun pkrana smmalu ka quri tghunat . tgdaya ka Ci-an o kika ga dha smluun lmnglung, meadas paru bi bbrihun ka saw nii..
== Endaan ==
Seuxal ka nsgan Ci-an o nniqan euda kana Seejiq Tnpusu A-mis, tnhangan seuxal o “Ci-ka-su-an” sun. Kari A-mis o mgquri “Nniqan lala bi qhuni thuun ka hiya(Cikasoyay)” msa. Kiya o ndxgal 5 paru qmpringan klgan seejiq Nan-se A-mis kiya o alang Ci-cyaw-cwan, alang Riraw, alang Tawran, alang Popok ka nii. Knlwaan Nihung siida, babaw tnegjyalan Ci-cyaw-cwan do wada psqmaun ka alang Ci-cyaw-cwan da. 1910 hngkawas qpahan pusu mdudul Taywang Ni-hung ga, pgdudug bi seejiq Ni-hung miyah tbarah thjil dxgal Huatung . Kiya do seangal na kana dxgal alang Ci-cyaw-cwan smnlaani “alang Ci-yiey”, sgun 3 nniqan Kung-ciyang(Ci-an, Tay-cang, Cing-hung, Peian) ,Cingswi(Fusing, Tawsyang), Cawfun(Yunsing). 1920 hngkawas sgun quri nniqan Ciyie(alang Ci-yey) ni nniqan Ping-yey (Ri-raw, Taw-ran, Po-pok), 1937 hngkawas knpriyux mkug ka dxgal nklaan hidaw. Nniqan Ci-yey spuun ka saw snalu 3 paru patas “alang Ci-yey” (Ci-yey, Nan-pu, Tyeyn-pu, Cu-cing), psai quri klwaan nsgan Hualien nyusan Hua-lien. Babaw tnjyalan prajing han o ida dmuuy nhangan na han, smnlaan nsgan Ci-yey nyusan Hua-lien. Kiya ni yasa lmnglung suqi bi nknux Ni-hung ka “Ciyey” ka 2 patas nii. Kiya do 1948 hngkawas prihan hangan “nsgan Ci-an” bitaq sayang.
== Dxgal ==
Knlabang dxgal dgiyaq nsgan Ci-an 15% knpraan, msngari na 85% knbraan o tnbnaan sunu bnaqig yayung Mg-lu ni Ci-an, kndxgal na o llabang ni msbalay. karat o bgihur pnskarat mtalux hari mtalux hari. Seejiq nsgan hi o Min-nan, Ngay-ngay, Ipaw ni Seejiq Tnpusu 4 paru klgan qpuring seejiq. Ana Qqpah nngalan qmpah o mrana balay ka Qqpah nhuma ni Qqpah smmalu sbbarig. Mseupu bi kingal bi hngak dha ka elealang paru ni alang paru Hua-lien Ini bi biyaw mtrana. Niqan Qbliqan Bgurah Tnlangan, Sapah sasaw samaw Wi-syu, Kulu Qaya Sing-pak, May-tang-raw ni Sapah kndsan Paw-ya dnii tmayan qqpahan, sbbrigan qyqaya mslutut mquri alang paru. Gnhakan seejiq Ci-an o sgun saw mtqiri smudal alang Ci-an ni bgurah alang msdalih alang paru Hua-lien. Kiya o Tung-cang, Pey-cang, Nan-cang, Yi-cang, Tay-cang, Cing-hung, Jen-ri, Yung-an ni Sing-an 9 alang dnii. 9 alang nii ka seejiq na o yaa 5 kbuhug 40 kbkuy seejiq, mttuku bi 6 tnegmxalun knhbragan seejiq na kida. Yasa mkray hari pila brigan nniqan sapah ka alang paru Hua-lien ni wada hhtngay ka seejiq na. Quri nniqun “mkkssiyaw alang paru” ida nkiya nanak miyah mrana bitaq hini da. Nsgan quri ryaxan hidaw, tghunat ka breenux tmpnaan sunu bnaqig yayung o pusu bi qpahan dxgal kana kiya. bilaq hari seejiq na. Djiyun bi kari alang o kari A-mis ni kari Ngay-ngay Teywan.
== Hmbragan hiyi ==
Snpgan bitaq bi truma 12 idas 2020 hngkawas, snpgan seejiq nsgan Ci-an o 83,507 hiyi, knkdux na o yaa 1,280 hiyi/ km², tghbaraw bi seejiq kana Klwaan Taywang, knkdxan seejiq tg7 knhbragan kana klwaan nsgan.
Paah babaw wada kpryuxan Alang Paru ka Taw-yen 2014 hngkawas ka ngsan Kwi-san nyusan do maa tghbaraw bi seejiq nsgan kana klwaan Tay-wang. Kiya o Tg6 paru nnsgan hmbragan seejiq kana klwaan Tay-wang sayang. Bnkgan hangan kana klwaan seejiq qpahan nyusan o tg17 hangan.
Ptyusan nniqan qqpahan euda
Kiya o saw nii, Kwang-hua, Kan-ceng, Yung-sing, Nan-hua, Taw-syang, Jin-hu, Jin-ri, Yi-cang, Nan-cang, Hu-sing, Ci-an, Tung-cang, Cing-hung, Tay-cang, Pey-cang, Jin-an, Sen-an, Yun-an dnii 18 alang, spun kana ka qpuruh o niqan 498 qpuruh. Ga kska alang Ci-an ka Qpahan nsgan.
== Kari ==
Gnrangan kari alang paru Hua-lien o kari Cung-hua-ming-ku, kari Min-nan Tey-wan, kari Ngay-ngay Taiwan. Gnrangan kari klgan Seejiq Tnpusu o kari A-mis, kari Truku, kari Sa-ki-ra-ya.
== Qqpah pnyahan ==
=== Qqpah nhuma ===
Ga babaw gnrangan dxgal bnaqig yayung Ci-an ni Mg-lu ka nsgan Ci-an. Llabang bi ka snbrxan na dxgal, mtduwa qpahan ka dxgal na o mttuku 50 kbkuy Kungceng sngari knlala na ni pusu bi pnyahan nhuma qqpah nhumal nyusan Hua-lien. Pyahan buwax payay, bunga, baun, sqmu, usik kuyuh, pixil sknux /pixil, sari, dudux quwaq, pajiq mukan ni cicih pnegalang dnii. Kska na hi o quri sari ka tg1 paru nhuma kana klwaan Taywang . Dudux quwaq o tg1 paru bi dxgal hraan, knlbangan hnmaan o 43%t kana Taywang.
=== Qqpah smmalu ===
· Qpahan smmalu Kwang-hwa daka kaji samaw
· Smlaan tmaq lblak Cung-hwa daka kaji samaw
=== Qqpah smbarig ===
.Pusu sbrigan bgurah qrasan sapah Hua-lien.
.Sapah samaw Wi-siyug- sbrigan qaya bgurah qbliqan talangan Hua-lien.
.Sbrigan kinga nak sapah qaya kulu Sing-pak.
* 7-11 o 18 sapah.
* Msleexan sbrigan kana sapah o 8 sapah.
* Kuwax sbrigan Pey-ru.
* Maytang raw.
* Cang-kun.
* Sbrigan qngqaya samaw Cey-kuw.
* Pi-seng-ke.
* Pa-hwang-yun-ci.
* Ci-cen-su.
* Kang-su-mey.
* Pusu brihan sblaiq Cienrien 5 sapah(kiya o sapah Cian, Taican, Cian Ceciyan, Ciyengko, Cingfung)
* Sbrigan gbiyan Cian (ga: Baang tgdaya pstrngan elug tg2 elug Cunhua ni tg3 elug paru Cunsan)
[[Snakun:Truku]]
2bw3s0dg21td4vex9qrr3prmob3f2ft
Nsgan B-su-ring
0
1985
81280
81277
2021-11-13T08:24:50Z
HuwacBasaw1234
49
/* Pnyahan kari(資料來源) */
81280
wikitext
text/x-wiki
= Nsgan B-su-ring =
'''Nsgan B-suring ('''kari Truku), ga mniq tgdaya nyusan Hua-lien Tay-wang, tgdaya o mseayus yayung Hu-ping ni nsgan Nan-aw nyusan Yi-ran, iyax nklaan hidaw tgdaya dalih gsilung paru, iyax nklaan hidaw tghunat o mlutut nsgan Sing-cen, alang paru Hua-lien, nsgan Ci-an, nsgan Sow-hung. Ryaxan hidaw o mlutut nsgan Hu-ping Alang paru Tay-cung, nsgan Ji-ay nyusan Nan-tu. Tghunat o mlutut nsgan Wang-rung. Tgparu bi knlbangan dxgal nsgan Tay-wang ni tghbaraw bi knlala seejiq nsgan mqqdgiyaq. Knlbangan kana dxgal nsgan o 1.642 km pnsrurul, nniqan snpuan kana dxgal nyusan o yaa 35%, tg3 qpahan tgparu bi knlbangan kana mtqiri klwaan. Hmbragan seejiq o 1.6 kbuhug ni 4 idas 2020 hngkawas o hmrinas nsgan Sing-yi nyusan Nan-tu maa tglala bi hmragan seejiq nsgan mqqdgiyaq kana mtqiri Klwaan. Kana dxgal hiya o tggaaw klgan seejiq Truku kana. Kana dxgal o 99% ddgiyaq ni blbilaq dgiyaq dxgal kana, wana dalih hari 1% o dxgal breenux gntuan yayung Mn-tu-du ni yayung Hu-ping, ska dseejiq nsgan o ga mkghak mniq saw hini. Hniygan dxgal gnhrahan yayung ka Saan rmigaw qmita nkana Truku nKlwaan ni tg8 elug paru Cung-hun muda mhagat lmihug o kika niqan bi hangan kana dalih thiyaq.
== Endaan(歷史) ==
Nniqan knxalan Cing ka Bsuring o mgquri dxgal Liensyang klwaan Taitung, nniqan knlwaan Nihung siida o “dxgal mrangi seejiq”sun, sbiq nyusan Yenhay ni nyusan Hualienkang klwaan qpahan mrangi seejiq, babaw prajing tmgjiyal, nklwaan nsgan Singceng. 1946 hngkawas mtbiyax prana pgdkaun nniqan klgan seejiq quri seejiq tnpusu ni dmayaw nniqan seejiq mqddgiyaq quri kklwaan pkrsung tnunan alang seejiq mqdgiyaq ni uuda mdudul do pryuxan na “nsgan”, muda qmpah kmlawa nanak ni pkrana nniqan uuda kmlawa, phiyug pusu klwaan nsgan “Usering” kiya ka ga mniq Bsuring sayang uri, tgplalay bi smmalu hangan nsgan han o “nsgan Sering”, kiya ni yasa mddka hangan “Sering” Taipei, kiya ni speangal na elug kari saw nii knsyangan llingay htngyan mgppajiq kana qqhuni msleexan qtaan ddgiyaq mttasaw bi qqsiya ni prihan na elug kari hangan nsgan “nsgan Bsuring”sayang da. Sayang o niqan uuda empriyux tmhangan nsgan Truku, mmlutut babaw nsgan Arisan nyusan Cyayi, nsgan Santimen nyusan Pingtung, nsgan Namasya Alang paru Kawsyung, tg4 smbbrih thnganun hangan rudan nsgan seejiq tnpusu.
== Dxgal(地理) ==
Ga mniq baang Dgiyaq paru ka nsgan Bsu-ring, dgiyaq msququ dxgal, sgpurug knbragan ddgiyaq knppriyux ka krkarat na uri. Smka dxgal o ga pyugan Saan rmigaw qmita nkana Truku nKlwaan. Saan rmigaw qmita nkana Truku nKlwaan o mniq ska na hi ka seejiq o Seejiq Tnpusu Truku Tay-wang ka pusu bi. Qmpah Saan rmigaw qmitankana Truku nKlwaan. o mrana paru bi. Pusu bi muda dxgal nsgan ka sbiq yayung o yayung Hu-ping, yayung Mn-tudu , yayung Pra-tan,ni yayung B-tu-lan, Quri dgiyaq o dgiyaq Ba-tu Tow-puk, , Dgiyaq paru, dgiyaq Kl-bi-yun, dgiyaq ungat ngahan, ququ dgiyaq B-bu-raw ka mniq nsgan nii.
Paah 2014 hngkawas nsgan Kwi-san nyusan Taw-yeyn knpriyux nsgan Kwi-san Alang paru Taw-yeyn do maa nsgan tghbaraw bi seejiq kana klwaan, sayang o tg6 paru nsgan knhbragan seejiq kana klwaan, mniq kana klwaan quri kana klwaan qpahan nyusan ka hnbragan seejiq o tg17 hangan.
== Ptyusan nniqan qqpahan euda ==
Bnkgan truma nii ka “alang”nPtyusan nniqan qqpahan euda yasa ska alang o yaa bi niqan piya alang. Ska ga ska psnkraya() o ptnhangan kari Truku.
Alang Hu-ping
Alang Kn-li-bu (Knlibu)
Alang Gu-kut (Gukut)
Alang Qn-ra-gan (Qnragan)
Alang T-ki-jig
Alang D-ga-rung (Dgarung)
Alang Ta-ci-ri (Tkijig)
Alang Bs-ngan
Alang Qr-gi (Qrgi)
Alang Bs-ngan (Bsngan/Truku)
Alang Min-ru (Tnbrahan : alang Tatung : Skadang, alang Tari : Huhus)
Alang Bsu-ring
AlangTpu-qu (Tpuqu)
Alang Bsu-ring (Bsuring)
Alang Ku-lu (Kulu)
Alang Dow-ras (Dowras)
Alang Qow-gan
Alang Qow-gan (Qowgan)
Alang D-riq (Driq)
Alang D-ji-ma (Djima)
Alang B-ta-kan (Btakan)
ALang Smu-dal (Smudal)
Alang K-ra-ga (Kraga)
Alang Pra-tan (Pratan)
Alang l-ba-san (lbasan)
Alang T-qi-an Ru-ngay (Tqian Rungay)
Alang K-du-san
Alang K-du-san (Kdusan)
Alan Sa-kura
Alang Pa-jiq (Pajiq/Sakura)
Alang Bi-kaw (Bikaw)
Alang Dow-mung
Alang I-buh (Ibuh)
Alang Dow-mung(Dowmung )
Alang T-mu-nan : Ga mniq dudux tghunat bi nsgan Bsuring, msdalih silung Riyi ni mslutut nsgan Sowfung.
Alang Mi-ya-wan (Miyawan)
Alang T-mu-nan (Tmunan)
Alang B-ra-naw (Branaw)
== Qqpah pnyahan ==
Kana dgxal nsgan B-su-ring o lala bi ddgiyaq ni qqtaan hnyigan snbragan yayung, kiya ni qpahan pnyahan ska nsgan o mgquri tg3 tnunan pnyahan qpahan rmigaw qqtaan ka pusu bi lala qpahun. Sgpurug ta snpgan klwaan nyusan Hualien o Saan rmigaw qmita nkana Truku nklwaan ni tg8 sspgan elug Tai dxgal rwaan qqtaan o kngkingal idas ka snpuan hmbragan miyah rmigaw seejiq o 30~40 maxal kbuhug, mmadas bbrihun ddnuuy o aji hmut knlala ni iya sblaqi qmita. Duri ni mgbbrah na hi o quri bbrihun isil ngangut na o mggbrah bi embbiyax uri. Yasa pyahan bi smmalu btunux tari, ska nsgan tg2 qpahan pnyahan o pnyahan pnrana smmalu qpras ni qpahan smlaan Huping ka pusu bi. Quri tg1 qpahan pnyahan pnurug snpgan qpahan pusu mspug nyusan Hualien o pusu pnyahan qnpahan dxgal o bunga ni baun, bitaq thici bi 2014 hngkawas yaa bi niqan 30.73 knlbangab kungcing dxgal ka hnmaan baun, knlala hnmaan na o yaa bi 7.3 % knlala kana nyusan. Duri ni hnmaan dxgal bunga o 24.92 kungcing yaa bi 13 % qqpah pnyahan knlala kana nyusan, duri ni niqan bilaq bi dxgal hmaan sqmu, kiya ni bilaq bi pnyahan na kiya.
== Pusu pnyahan patas(資料來源) ==
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
60yross390v2pwwqkksl1uxjy9hnlsq
Nsgan Sing-ceng
0
1986
66756
2021-06-21T08:12:56Z
YuriMona
484
建立內容為「'''Nsgan Sing-ceng'''(kari Truku : alang Paru, kari A-mis/Pang-cah o Su-da-da-tan sun, kari Klmukan o Sin-sya-hiong). Tnhangan seuxal o Tu-ru-man(Tru-wan) aji uri…」的新頁面
66756
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Sing-ceng'''(kari Truku : alang Paru, kari A-mis/Pang-cah o Su-da-da-tan sun, kari Klmukan o Sin-sya-hiong). Tnhangan seuxal o Tu-ru-man(Tru-wan) aji uri o Ta-ru-wan(T-ru-wan). Ga mniq tgdaya nyusan Hua-lien Tay-wang. Tgdaya ni ryaxan hidaw o mlutut nsgan B-su-ring, nklaan hidaw o mlutut Gsilung paru, tghunat o msseayus ayug Mey-run ni alang paur Hua-lien. Knlbangan dxgal o 29.4095 2 psrurul km. Mlutut dha alang paru Hua-lien o tgbilaq bi knlbngan dxgal nsgan kana nyusan.
Nsgan nii o rhngun Hua-lien, nniqan na nkiya dxgal o mllkuh ddgiyaq mssiyaw gsilung paru, niqan sun “Sbsuk daan Sing-ceng” tmhangan uri. - pnlaq gsilung o paah tghunat Ci-sing-tan bitaq tgdaya qqtaan ssiyaw gsilung paru saw whwihingan. pnyahan kngkinga nanak uuqun qnpahan dxgal na o lala bi ni niqan bi kingal nanak pnskraya tndxgal na. qyqaya btunux ni pnyahan knsyangan smnlaan bbtunux mrana lala bi. Malan saw mgseesu bi hnyaan dseejiq alang, niqan bybiyax pkrana rrrigaw qqtaan. nsgan Sing-ceng o niqan 1 suyang bi tnhangan “Suyang bi alang qsurux man-bu ” sun. “Man-bu” nii o balay bi pusu kari niya o grig 1 klgan grig mpgriq mlglug Cung-mey-cu, uyas ni grig na o hhmut tqqaras peiyah kana lnglungan na ini purug uuda
Yasa msllutut alang paru Hua-lien ni mdha dha nsgan Cian ni maa mqlahang elealang alang paru Hua-lien. Seupu kana elealang hmragan hiyi o 20 sngari kbuhug. Tgkingal tgparu bi pusu sbrigan Cya-ru-hu, HOLA o gaga mniq nsgan nii.
== Dxgal ==
=== Hnyigan dxgal ===
Kana nniqan nsgan Sing-ceng o tggaaw msbbreenux dxgal, yaa bi 97% ka dxgal bbreenux, bbaraw ka tghunat tgdaya, dgril ka nklaan hidaw ryaxan hidaw, knbragan tghunat tgdaya o 16 kungri, Knlbangan nklaan hidaw ryaxan hidaw o 5 kungri. Niqan endaan yyeayung Mey-run, San-san ni S-bi-ki. Rahuq na qmpah dxgal ni qmpah tmqsurux ka quri pnyahan qnpahan o prrana smmalu qyqaya bbtunux o embiyax mtrana bi uri. Kska klwaan nsgan Sing-ceng o sgun 8 alang : alang Sing-ceng, Sun-an, Kan-ri, Ta-han, Pey-pu, Cya-ring, Cya-ri, Cya-sing. Kana nsgan o sgun tgdaya Sing-ceng ni tghunat Sing-ceng 2 paru nniqan duri, ayug San-san ka ayus dha nniqan nii.12 kungri ka ppnyaxan dha. Tgdaya Sing-ceng o kana 2 alang Sing-ceng ni Sun-an msdalih Saan rmigawq qmita nkana Truku nKlwaan ni elug paru Su-hua, ptasan tgska Bsu-ring, ptasan bilaq Sing-ceng, Pyaan tdruy qrngul Sing-ceng, Sapah thkmuan utux Sing-ceng, Rwaan nkana Sing-ceng ni ida elug nealang Sing-ceng dnii ka seangal na hangan ngsan niya ka snlaan elealang ga mniq tgdaya Sing-ceng hiya. Kiya ni hini o wana 25 kbkuy bi ka hmbragan hiyi dha ni nniqan dha kana ngsan 1 tnegmstatan. Tghunat Singceng o kana Pey-pu, Cya-ri, Ta-han, Kan-ri, Cya-sing ni Cya-ring nnii 6 alang. Niqan kana nsgan tglala bi hmbragan seejiq kida.
Yaa bi 3 kungri hntyaqan dha klwaan alang paru Hua-lien. Pyaan tdruy qrngul Peypu, qpahan ngsan Sing-ceng ni qpahan sspug sapah, qmpringan mqpah dxgal, sapah pdsan patas, spuhan mrata klwaan, Ci-sing-tan, trilan asu skiya Hua-lien, pusu nniqan asu skiya mrata Cya-san, paru ptasan dduuy Ta-han, ptasan tgbaraw Hay-sing, ptasan tgska Sing-ceng, qpahan biyax samaw Tay-wang ni Cya-re-hu nnii pusu dnuuy o nii mniq tghunat Sing-ceng kana.
== Karat ==
Mquri karat kratan mtarux hari ka karat bgihur, 1 hngkawas kana nsgan snpuan ka kntlxan na o ses 22.5 tu. Snpuan ka qnyuxan na o 2264 kungri, malu ni meuxul bi karat na, 4 krkarat na mdka karat srnabaw meuxul.
== Endaan ==
Seuxal ka nsgan Sing-ceng o “Tru-wan” ksun tnhangan seejiq tnpusu klgan seejiq Truku. Hlun kari Klmukan do “Tru-man” aji o “Ta-ru-man.” Kska knlwaan hngkwasan Cya-cing knxalan Man-cing siida, Seejiq nyusan Tan-sui U-caun madas mqpah dxgal miyah knbgurah hini.ni mnlala bi yahan mangal tunux seejiq Truku. Kidni smmalu daka qlhangan gmhtur, tnhangun dha “Sing-ceng”(bgurah alang)sun. Babaw na hiya, yasa ini bi pstuq miyax kmrmux ka seejiq tnpusu ni sqada dha da ni tghjil tghunat da. hngkawas 1875, Hu-ceng thowlang mrata Ru-ta-cung madas mrata miyah gmeelug elug paah Suaw bitaq Hua-lien, dxgal nii ka tg1 alang tmayan na Hua-lien. Kiya ni kika sun “Sing-ceng” Hngkwas 1896, yasa ini baka tnegjyalan Cya-u do rrihan mangal Ni-hung da. Hngkwas 1914, klwaan Ni-hung siida ka pusu mdudul Taiwan Cuw-cyu-ceyn Matay. Hiya bi nanak madas mrata Ni-hung miyah mkan seejiq Truku. Babaw wada sbliqan do phyugun hini ka nyusan sbiq Sing-ceng nyusan Hua-lien-kan. Pusu sapah mdudul iiyux kmdamat endaan pusu mdudul Cuw-cyu-ceyn, hngkwas1920, seangal na isil hangan na “Yin-hay” ni prihan “nyusan sbiq Yin-hay” ka nyusan sbiq Sing-ceng ni truma na o kmlawa dxgal Ping-yi. Hngkwas 1937, knpriyux smmalu alang ka nyusan Hua-lien ni laxan ka nyusan sbiq Yin-hay, dxgal Ping-yi o prihan thnganan “alang Yin-hay” ni klwaun quri nsgan Hua-lien nyusan Karin-gko. Babaw nhdu tmgjiyal do ida dmuuy hangan niya. Kmlawa ida dxgal seejiq tnpusu nsgan Hua-lien ni smmalu nsgan Yin-hay nyusan Hua-lien. Hngkwas 1946, brihun smudal hangan “Sing-ceng ” ni prihan hangan nsgan Sing-ceng. Babaw na hido psnakun niya ka quri seejiq tnpusu mqqdgiyaq, phiyug isil nsgan Bsu-ring bitaq sayang.
Ptyusan nniqan qqpahan euda
Spuun 8 alang : alang Sing-ceng, Sun-an, Kan-ri, Ta-han, Pey-pu, Cya-ring, Cya-ri, Cya-sing.
== Hnblagan hiyi ==
Tg3 hnbaraw pnkixan, tg4 knlala hiyi sdseejiq nsgan qpahan nyusan Hua-lien ka nsgan Sing-ceng, mgkala snpuan kana klwaan ka hnbragan pnkixan dseejiq na. 15 hngkawas dnii, ida ga asi eniq kska 2 ni bitaq 2.1 kbuhug ka hnbragan seejiq na.2019 hngkawas tg5 idas nhdaan ni 2011 hngkawas nhdaan ka hbragan hiyi o mndka balay kana. Meungat bi knpryuxan na. 1 na hiya saw kingal nanak hnyaan na knrnaan alang paru Taywang. Kiya ni hngkawas snnii hari do wada sgpurug qpahan nyusan Hualien ga mniq alang Pey-pu hiya smmalu 651 spsapah 7 tntunan sapah dembbiyax, tg1 tntunan o ssbrigan. Mnda pnspuan sbrigun qmeepah qnpahan nyusan. Yasa msdalih bi nniqan alang paru Hua-lien, niqan prparu bi sbrigan ka ga hini. Babaw na hici o maa 1 na hiya mha aji biyaw mrana bi alang nyusan Hua-lien.
== Smapuh ==
· Spuhan kana Hualien mrata klwaan
· Spuhan klahang knudus nsgan Singceng nyusan Hualien
== Qqpah pnyahan ==
=== Qqpah nhuma ===
Knlgan pnegalang nsgan nii o bukuh, sqmu, ptpajiq, payay slaq ni bunga dnii ka pusu bi. Duri ni niqan cicih ka dxgal hmaan sagas, piyas, blbul ni tlahi nnii. Pnurug snpgan qpahan pusu mspug nyusan Hua-lien ga, mtduwa qpahan ka knlabang dxgal o 943.87 kungcing. Paah hngkawas snii yasa mttbiyax bi ka qqpah tgsuyang bi dxgal ni pyahan qpahan rrwaan qqtaan hnyaan mneudus, mqpah do prajing nii pprana pskraya kingal nanak pnyahan uuqun sbrigun quri alang isil klwaan ka saw muka, sari, bunga, qnmasan pajiq ni sruhing nnii. Quri qpahan tmqsurux o sgun mtabug qsurux (qsiya) ni mtabug qsurux siyaw pnlaq gsilung ni dalih tmqsurux gsilung paru (mrmun qsiya). Pusu bi kingal nanak qsurux mrmun qsiya o niqan qsurux Cing-yiu, qsurux huy-taw, qsurux cei-yu, qsurux pay-tay, qsurux sa-yiu ndnii. Duri ni niqan sapah pgruway prnaan smlaan cengyiu qsurux. Qsurux langu yayung o tmabug lala qsurux ukow, qsurux riyi, tmiyay kbowlung Tay-ko.
=== Qqpah smmalu ===
Tg2 tntun pnyahan qmpahan o qpahan pprana smmalu qyqya bbtunux ka pusu bi. Pnyahan snluan na o saw bbtunux huakang, tari, knpriyux, sewun nnii ka qyqaya ssalu, tasil dxgal, qcinuh btunux qyqaya sapah ka pusu na. Seupu kana nsgan o niqan 23 sapah smlaan, bnrihan pila knlala pnyahan snlaan ka 1 hngkawas o yaa bi 54 hpucing pila.Duri ni btunux tari, yiu, meykuy ni snlaan kingal nanak knsyangan qtaan suyang bbtunux o ida pusu bi pnyahan snlaan qnpahan nsgan alang hini uri. Sayang ka ska nsgan hini o niqan 12 sapah smlaan paru bilaq ini pndka ka sapah qyqaya suyang.
=== Qqpah smbbarig ===
· Sbrigan Hualien Cya-re-hu : 15 spgan elug Cyari nsgan Singceng nyusan Hualien
· Sbrigan Singceng sbrigan ramil Ceyn-cya-hu
· Pusu nniqan bbrihan Ceynrieyn (gaga mkug pqtaan sbrigan na)
· 7-11 sapah sbrigan
== Kndsan seejiq ==
Djiyun bi kari alang o kari Truku ni Amis. Dseejiq na o tnhjil pnaah Cungyeyn (Taru)hbaraw bi ka seejiq Klmukan ni seejiq Ngayngay ini khbaraw ka Seejiq Tnpusuu mkbreenux. Babaw nngalan duri ka Taywang do aji bilaq ka dseejiq nklwaan isil alang Taru miyah thjil hini uri. Gygaya kndsan seejiq o ida saw gaya uuda kndsan smudal Min-Yey, Seejiq Tnpusu mkbreenux(seejiq Amis). o kngkingal hngkawas tg8 idas o muda smqaras nngalan uqun, Truku o kngkingal hngkawas tg10 idas muda smiyan Mgay Bari.
[[Snakun:Truku]]
1b6yspxmsvgt1pbnowfgzdmmbivp7z9
Nsgan Maribasi
0
1987
81860
81859
2021-11-17T11:13:03Z
HuwacBasaw1234
49
/* Pnegluban isil */
81860
wikitext
text/x-wiki
= Nsgan Maribasi =
'''Nsgan Ma-ri-ba-si''' (kari Truku : Ma-ri-ba-si「1」) o 1 tnegtruan nsgan seejiq tnpusu mqdgiyaq nyusan Hua-lien Tay-wang(2 isil o nsgan Bsuring ni Cuw-si) ga mniq ryaxan hidaw nyusan Hua-lien, tgdaya o mlutut nsgan Bsu-ring, nklaan hidaw o msdalih nsgan Huring, Kwan-hu, Jwiswi. Iyax nklaan hidaw tgdaya o mlutut nsgan Soufung, ryaxan hidaw o msdalih nsgan Jin-ay nyusan Nan-tow, nsgan Singyi, tghunat o mlutut nsgan Cuw-si. Knlabang dxgal o 618 km ddaha psrurul, mniqan na kana dxgal nyusan o 13%, mniq ska tg3 qpahan kana klwaan knlbangan dxgal o mniq bi baraw tg10 kana klwaan.
Dxgal nsgan Ma-ri-ba-si o ga mniq babaw dgiyaq Cung-yang ni knbragan na o llbu bbaraw paru bi snthyaqan na, spuun kana ka knbragan paah gsilung o yaa bi 6 kbkuy kungce. Niqan yayung Cya-kang, Wan-ri, Mataan muda dxgal nsgan hini. Karat na o sgpurug knbragan paah gsilung knpriyux ni ini pndka. Knlgan seejiq Truku tnpusu Taiwan ka pusu bi seejiq ga mniq dxgal nsgan nii. Niqan cicih ka seejiq Bu-nun qpuring alang Tan ni Ta-yal. Pusu bi pyahan qnpahan o qmpah dxgal. Yasa nsgan Ma-ri-ba-si o tggaaw ddgiyaq kana. Kiya ni kana hbaraw bi dseejiq o mtgutu mniq dalih dxgal breenux nsgan Huring. Ska nsgan pusu dnuuy qqtaun o lala bi ni kiya o bitaq sayang ka bbiyax dnuuy na o ini qhdu bi muda. Djiyun bi krkari elealang o kari Truku ni Bu-nun.
== Endaan(歷史) ==
Nsgan Ma-ri-ba-si o dxgal seejiq tnpusu knlwaan qpahan knsat nsgan Hungring nyusan Ka-ring-ku ka knlwaan Ni-hung siida han. Kngkingal elealang knsat Ni-hung o asi na pniqi sapah knsat aji uri o nniqan knsat qqpah kana quri qpahun alang, ttgsa, qqlahang hiyi saw dnii. 1945 hngkawas Ku-min-tu ka miyah kmlawa Tay-wang siida playan na smmalu klwaan nsgan, qpahan nsgan o mniq brah baang “pyaan Wan-ri”, kiya o ga niqan “sapah knsat alang Cang-cyaw ngsan Hu-ring” sayang. Ini salu pyaan brah na siida, hangan dxgal nii o “ma-ri-ba-si ” sun (マリバシ sun Ni-hung), hdlun “Wan-ri-cyaw” msa ni kika tnhangun na hangan “Wan-ri syang”da. Babaw na hiya yasa mdka hangan Wan-ri syang nyusan Tay-pey ni 1958 hngkawas 6 idas do prihan na hangan “Wan-jung syang”, thjil musa mniq “alang Wan-jung”(brah knlwaan Ni-hung “alang Mu-ri-sa-ka” モリサカ) sun bitaq sayang. Babaw na hido asi angal “Ma-ri-ba-si” ririh “pyaan Wan-jung” msa elug kari na. Ida rrmibaq mowsa qmita qpahan nsgan aji o qmita lpungan alang msa elug kari na uri.
=== Hncian nniqan Ping-ring (smmalu) ===
Hncian nniqan Ping-ring o 1929 hngkawas 6 idas siida mnda qntaan hnlayan Ru-yi-cung-syun ni snpngan na kmari ni 1930 hngkawas do pnegklaan, kiya o pusu bi pyahan qurug mkray tasil gnkla na Taiwan sayang. Paur bi hncian nniqan snlaan qurug mkray tasil uri. Saw nii knlgan hncian nniqan o ungat hari taan Taiwan, Tung-ya ni Tung-na-ya nniqan nii. Saw qntaan dha o ida bi pusu smnlaan qurug mkray tasil kklwaan mtqiri Nan-hay msa.
== Dxgal ==
Nsgan nii o nii mniq ska hari nyusan Hua-lien, slagu tudu ayug Hua-tung baang iyax tgdaya ryaxan hidaw, spuun kana ka knlabang dxgal na o 621.147 km 2 psrurul, msshrus ka dxgal, tgdaya tghunat msdglil knbragan dxgal o 45 km. Ryaxan hidaw o msdahar Dgiyaq paru, tgdaya o mtgeayus nsgan Souhung, tghunat o mllutut nsgan Cuw-si, mskiyig nsgan Hung-ring, Kwan-hu, Jwi-swi ni llabang bi nniqan na. Paah tgdaya bitaq tghunat ka klwaan na o niqan 6 alang. Psbkgun do alang Cya-kang (90.79 km 2 psrurul), Mi-hra-si (64.02km 2 psrurul), Ma-ri-ba-si (81.46km 2 psrurul), Tnga-han (91.35km 2 psrurul), Ma-hu-wang (168.31km 2 psrurul), Hu-nang (107.19 km 2 psrurul).
Pusu bi ka yayung ska nsgan o Cya-kang, Ma-ri-ba-si ni B-taan 3 yayung. Bbaraw ka dgiyaq mtowbus ka qsiya, naqih hari ka sndtan dxgal ni qsiya ka hngkawas snnii o kika pusu bi 1 na hiya pssliq bi ida nkiya.
== Ptyusan nniqan qqpahan euda ==
Nsgan Ma-ri-ba-si o paah tgdaya mquri tghunat o Cya-kang, Mi-hra-si, Ma-ri-ba-si, Tnga-han, Ma-hu-wan, Hu-nang 6 alang. Elealang kska nsgan sayang pusu bi o ida saw knlwaan Ni-hung siida mnda snluan nsgan uuda tnhjilan. Dxgal ska dgiyaq nsgan Ma-ri-ba-si o ungat bi seejiq mniq, Kana bi o ida ga msdalih mniq ssiyaw rribaq ddgiyaq ryaxan hidaw nsgan Hung--ring, Jwi-swi hiya kana. Dglil bi ka dxgal breenux. Ttmayan mllatat eleelug elealang uri o ida asi ka muda elealang nsgan Hung-ring, Jwi-swi kana.
· Alang Cya-kang: Msdalih alang Ring-jung nsgan Hungr-ing.
· Alang Mi-hra-si: Msdalih alang Nan-ping nsgan Hung-ring.
· Alang Tnga-han: Msdalih alang Cang-cyaw nsgan Hung-ring. Sgun alang baraw(tngahan), alang truma(alan Min-gri), alang ska(Btaan). 明
· Alang Ma-hu-wan: Msdalih alang Hu-ming nsgan Jwi-swi(dxgal Hu-yeng), sgun Ma-ying(Ma-howan), Tung-kwan 2 alang seejiq quri Bu-nun.
· Alang Hu-nan: Msdalih alang Ruy-sy-syang nsgan Jwi-swi.
· Alang Ma-ri-ba-si: Msdalih alang Seng-rung, Cang-cyaw nsgan Hung-ring ni alang Tnga-han nsgan Ma-ri-ba-si, ga nniqan pusu qpahan nsgan Ma-ri-ba-si.
== Qqtaan patas ni pnegkla ==
1. 2017-06-03. Pnrngagan seejiq Truku [1] patas pqtaan alang mnda ppatas nkana patas “nsgan Maribasi” nhdu snrwaan qmpringan seejiq Tnpusu.
2. Knlbangan dxgal na o tgtruma nsgan Bsuring nyusan Hualien, nsgan Sing-yi, Jinai nyusan Nan-tu, nsgan Hu-ping alang paru Tai-cung, nsgan Cuw-si nyusan Hua-lien, nsgan Taw-yeng alang paru Kaw-syung, nsgan Hay--wan nyusan Tai-tung, nsgan Nan-aw, Ta-tung nyusan Yi-ran; Tai qtaan: Bnkgan knlbangan dxgal qpahanTay-wang.
3. 2017-10-12.Ceyuspaw, pnegkla “ kari djiyun alang” seejiq tnpusu 55 qpahan nsgan
4. Snkuan jiyax 2016-03-04. Skuan msku pataselug kaji kana kaji《hncian nniqan(Ping-ring. Ma-ri-ba-si)Cya-kang》qpahan dnuuy kndsan pusuknkla kndsa Taiwan.
== Pnegluban isil ==
[https://www.wanrung.gov.tw/ Qpahan nsgan Maribasi]
== Pnyahan pnatas(參考資料)
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki> ==
[[Snakun:Truku]]
gv0pvgn75ctpqug4p7ini237zw55nu3
Nsgan Hung-ring
0
1988
66758
2021-06-21T08:26:24Z
YuriMona
484
建立內容為「'''Nsgan Hung-ring''' (kari Truku : Nsgan Hung-ring), pusu alang kska nyusan Skangki. Tgdaya ni iyax nklaan hidaw tgdaya o mskiyig nsgan Sow-hung, nklaan hidaw o…」的新頁面
66758
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Hung-ring''' (kari Truku : Nsgan Hung-ring), pusu alang kska nyusan Skangki. Tgdaya ni iyax nklaan hidaw tgdaya o mskiyig nsgan Sow-hung, nklaan hidaw o mskiyig nsgan Hung-ping, tghunat o mllutut nsgan Kwanhu, ryaxan hidaw o mskiyig nsgan Wan-rung. Ga iyax yayung Sowhung, Cya-kang ni Ma-tay-an, kska dxgal tudu Dgiyaq Paru ni Dgiyaq siyaw pnlaq nklaan hidaw, ga pusu nniqan dxgal S-kang-ki ka breenux gbiyuk ayug Hua-tung (gbiyuk ayug Tay-tung), sbreenux o nniqan 45%, dxgal eyeyayung o niqan 30%, kana do dxgal mshrus kida.
Seejiq Ngay-ngay o paru bi klgan seejiq ka ga mniq ska nsgan nii, yaa bi niqan 6 pnskaan 10 tghbaraw,pusu bi ga niqan seejiq Ngay-ngay nyusan Skangki ni tghbaraw bi seejiq Ngay-ngay nklaan hidaw, tgkingal sun knhbaraw mkndux seejiq Ngay-ngay kana Tay-wang, rahuq na hi do seejiq Ipaw, Kl-mu-kan ni Seejiq Tnpusu ni seejiq tnbarah.
Klgan Seejiq Tnpusu o A-mis, Sa-ki-ra-ya ni Truku. 2014 hngkawas ka nsgan Hung-ring o smtama “ mknhuway mkan” ni “mknhuway meudus” ka pusu na ni wada muda qntaan snpngan maa "Qmpringan alang mknhuway mtqiri kana talangan" duri ni maa" Qmpringan snpuan alang mknhuway Tay-wang". kari ddjiyun bi o kari A-mis ni kari Ngay-ngay Tay-wang.
== Endaan ==
Prjingan bi hana knbgurah siida ka nsgan Hung-ring o “Mariu” sun. Kari hnang A-mis o mshrus msa elug kari na. Kiya ni wana gaga dxgal niqan alang Cang-cyaw sayang kiya. Snruan dha ka ini kbgrahi siida ka Hung-ring o maa 1 paru bi mkkndux qqhuni ni lala bi ana inu mkgarang sqapah qqhuni ka spriq Mu-rang, paah ta lipax qmita o mdka bi saw 1 qbhni “Hung-hwan mtrawah tlak.” Kiya ni miyah thjil knbgurah dxgal hi ka seejiq Kl-mu-kan do “Hung-ring ”sun dha haya tmhangan ka dxgal nii da. Kingal duri nkari dha o knxalan Cing siida mquri nsgan “hung” ni mdka hnang “hung”ni nangal na hiya. Dseejiq Ngay-ngay pusu na bi ka nsgan Hungring, lala ka qmpah dxgal. Shkawas snnii hari do wada mrana quri qpahun smbbarig smmalu ka pusu na da. Mtrana mttuku lala bi ka knkla kndsan seejiq, mtrana lala bi seejiq thowlang ptasan o pnaah nsgan Hung-ring kana(pnatas smmlaan Spi bitaq 2009 hngkawas o102 hiyi.) Kiya ni niqan kari ka “ Thowlang ptasan ka tgpusu pnyahan qnpahan Hung-ring ”msa.
knlwaan Cing siida ka Hung-ring ka nnyusan Tay-tung hjan Knlwaan Ni-hung siida do knlwaan nsgan Hungring maa nnyusan S-kang-ki da, paah sbiq nyusan, nsgan kmlawa dxgal Hungring bitaq alang Hung-ring. 1940 hngkawas paah duri alang Hung-ring prnaan priyux hangan kulaw Hung-ring. Babaw miyah mlutut mangal Tay-wang ka Qpahan Ku-min-tu ngalan nyusan dxgal Hung-ring, rubang meeniq hini ka Qpahan nyusan S-kang-ki han,yasa babaw na hi o ini bi ksblaiq ka kklwaan ni wada kmpriyux ni laxan da. Paah 1947 hngkawas kika prajing balay tmngan nsgan Hung-ring bitaq sayang. Patas sspgan peadas patas o 950, hici do prihan 975.
Ga mniq ska nsgan Hung-ring hi ka kska alang Ta-rung ni Pey-ring o niqan seejiq Ni-hung kingal sun 3 seejiq miyah thjil alang, ( alang tnhjilan seejiq Hay-ya-si-da ni miyah thjil taalang dgiyaq Ring-teyn) "seejiq alang dgiyaq Ring-tey" o tru klgan kiya o "Nan-kang(tg1 alang Ta-rung sun sayang) ","Cung-yey(tg2 alang Ta-rung sun sayang "ni"Pey-ring(alang Pey-ring sun saying)"kska na hi ka dalih Cung-yey(tg2 alang Ta-rung sun sayang o a alang Tey-wan(taalang seejiq Tey-wan).
== Dxgal ==
Hnyigan dxgal Hung-ring o maa quri iiyax tghunat tgdaya msdgril bbaraw. Baang ryaxan hidaw o D-gi-yaq paru , baang nklaan hidaw o D-gi-yaq siyaw pnlaq nklaan hidaww, kska o breenux gbiyuk ayug. D-gi-yaq mu-hing 6 glang o dudux Dgiyaq mu-hing 6 glang D-gi-yaq siyaw pnlaq nklaan hidaw dalih hi ka smudal alang o alang muhing 6 glang. Babw tg2 tnegjiyalan talangan do pthnganan dha San-sing sun. kiya o dxgal Hung-ring tgplealay bi dxgal yahan mniq seejiq Kl-mu-kan.
Knlgan dxgal nsgan nii o sgun dxgal gntuan blbilaq tasil, dxgal gntuan mnsunu, dxgal mqalux ni dxgal msbtunux 4 klgan. Dxgal gntuan blbilaq tasil ga quri ska , tghunat, yaa bi 4.100 kungcin knlabang. Dxgal gntuan mnsunu ga mkghak nklaan hidaw ni ryaxan hidaw, yaa bi 900 kungcin knlbangan. Dxgal mqalux o ga quri nklaan hidaw, yaa bi 500 kungcin knlbangan. Dxgal msbtunux o ga quri nklaan hidaw, ryaxan hidaw, yaa bi 700 kun-gchin knlbangan. Ska nsgan o lala bi yayung, ska na hi o mniyah paah tudu Dgiyaq paru paah ryaxan hidaw mquri nklaan hidaw qluli o yayung Sowhung, tgdaya o yayung Cingswi, Hung-ring, Wanri, Mataian dnii, Dgyaq siyaw pnlaq nklaan hidaw baang ryaxan hidaw paah tghunat mqquri tgdaya qluli mssbiq yayung Hua-lien. Kana nsgan o ga mniq pntasan tqrian tgdaya quri tgdaya, mgquri karat jiyax bgihur mtalux hari. Bbaraw kntlxan ni lala quyux, snpuan kntlxan hngkwasan o kska 22 ni 24 spngan, hkawasan knlala quyux na o kska 1.700 bitaq 2.000 kungri. Rbagan o qmuyux lala bi, duri ni krmuxan lala hari bgihur paru ; Misan o msdngu hari, kiya ni ida mquri muxul bi 4 karat ka karat na.
== Knhbragan seejiq ==
Nsgan Hung-ring o tg3 bilaq bi hmbragan seejiq, pnkixan tgtruma bi kana mtqiri klwaan, knhbragan seejiq na o lala harih nsgan Kwang-san nyusan Tay-tung, nsgan Ci-ci nyusan Nan-tu.
== Ptyusan nniqan qqpahan euda ==
Paah tgdaya bitaq tghunat o sgun : alang Ring-rung, Nanping, Pey-ring, Hung-yi, Hung-jin, Hung-cu, Hung-ri, Hung-sing, Tar-ung, San-sing, Sun-rung, Cang-cyaw. Supu kana do12 alang
== Qqpah pnyahan ==
=== Qqpah nhuma ===
Dxgal breenux ska nsgan Hung-ring ogntuan bnaqig dxgal yayung Sowhung ni Wanri, msbnbun bi dxgal, mtlala bi uuqun pnyahan qnpahan dxgal. Nsgan Hungring o pusu bi ska nsgan nyusan Hualien. Breenux gbiyuk ayug Huatung muda nsgan Hungring asi pslabang ptrawah ka hnyigan dxgal na, mglngug bi phmaan payay slaq dnii pnegalang. Prajing bi uuqun kndsan alang qmpah dxgal o mssula bi kana. Brah qmpringan pnsealu mqpah pusu qpahan ka qmpringan pnsluan pstutuy qpahan mqpah dxgal- qmpringan pkrana qmpah dxgal, dmudul snpsaan qmprngan qmpah dxgal smmalu kkbiyax kneudus biyuq beyluh o ngalan na mahun uumal pkbiyax keudus. Kmtuy payay, qrasan tmhkuan teykung, peekan uqun babaw uqan o qtaan bi hnyigan na kjiyax. Hngkawas knxalan Minko 50, 60 embbiyax bi jiyax siida niqan 10 sngari sapah qmpringan qmpah dxgal smmalu ka pkbiyax keudus biyuq beyluh, 70 hngkawas, mrana ka ddnuuy Taywang, niqan bi hangan mtqiri talangan mahan o miyah smbbarig Taywang kana, kiya o tgbasi biyuq beyluh, qsiya mahan rnabaw qhuni, sayang do wana Qpahan kmalaw nhuma Rutung, Qpahan kmlawa nhuma Yiensan, ni Qpahan kmlawa nhuma Hungrung Hualien ka ida ga smmalu na. Smnlaan na o niqan pusu qsiya dgiyaq, biyuq beyluh ,ni lnhqan usik mnihur op bnarah ida snalu Hungring uri.
[[Snakun:Truku]]
dqd5nkvdio98q4mrjowxib2ljwhc2xt
Nsgan Sowfung
0
1992
81572
67293
2021-11-15T02:09:06Z
Yurimowna
177
81572
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Sow-fung'''(kari Truku : nsgan Sow-fung), hnyigan dxgal nsgan nii o mgmimax bi, ryaxan hidaw o niqan tudu dgiyaq Cungyang, nklaan hidaw o niqan tudu dgiyaq pnlaq gsilung paru. Kska o breenux kulaw ayug, ska nsgan o niqan yayung Mglu, Cyakang, Rau dnii snpuan pnstrngan sbiq yayung Hualien. Karat na o mgquri karat bgihur jiyax mtalux hari.
Hnyigan dxgal mkksiyaw pnlaq gsilung o mgrabang knsyangan, ngalan cicih teumal Dxgal Suyang Qqtaan Klwaan Pnlaq Nklaan Hidaw. Hngkawas snii ka bgurah pnhiyug qpuruh qqtaan ~ Ptasan nanak paru ptasan Tunghua pnhiyug klwaan, Rwaan nkana gsilung paru Yengsyung, Silung Riyi, Tbgan qsurux Ricwan ni Yunsanswi o ga mniq nsgan hini kana. Kska klwaan nsgan hini o niqan 2 paru ptasan, kiya o paru ptasan Tunghua pnhiyug klwaan ni paru ptasan qqtaan Taiwan. Djiyun bi kari elealang o kari Amey ni kari Ngayngay Taiwan.
== Endaan ==
Seuxal ka nsgan Sowfung o dxgal nrrwaan klgan seejiq Amey. Tgplalay bi sgpurug pnatas dnhqan Klmukan dxgal hini o yaa bi jiyax hngkawas Yungri Ming. Bukuy jiyax Cing do smmalu tghunat, kska, tgdaya 3 elug ni wada na kmluun ka isil elug uuda hini da. Knxalan Nihung siida pusu mdudul qpahan pkdudug bi seejiq Nihung thjil nklaan hidaw hini, pnhiyug alang Fungtying, Lingtying 2 alang thjilan seejiq. Smmalu “Qpahan dxgal Soyi”; hngkawas 1920 smalu “Socyi”, duri ni hngkawas 1937 prihan smalu “Socwang”, nklwaan nsgan Hualien nyusan Hualienkang. Babaw tnegjiyal do ngali ka “So”ni “Fungtyin” o prihi hangan “Sofung”, phiyug nsgan Sofung nyusan Hualien bitaq sayang.
Mnniq knlwaan knxalan Nihung ka nsgan nii o “qahan dxgal Soyi” sun, lipax, lnlgan uuda kkari, kndrmutan mnlngug bi kana duri ni ga mniq ngungu dgiyaq Riyi, kido “Riyi wi(ngungu qsurux Riyi)” ksun da. Yasa rrbuq ddxgal, knlala ka kwkuwi labis, iiyux qsblaiq bbrihun kika “Sofung” sun tmhangan, ppseutux kklaan empkrana kkbiyax alang uri.
Minko 9 hngkawas, babaw mniq “qahan dxgal Soyi”, spui ka alang Hetyin, So, Iyemey smlii “Sociu”, yayung Mglu ni Cyakang hari ka ayus na. Duri ngali ka Cenan, Tungweinran, Mukwa dnii 3 alang bkgi kmlawa. Mingko 26 hngkawas mali mkug duri ka Swirian prihi “Socwan”, babaw Mingko 34 hngkawas ngalun ka Taiwan bqaani sjiqun ka biyax kklawa, 1 jiyax 1 idas 35 hngkawas balay bi thnganun nsgan Sofung, kmlawa 17 alang. Mingko 67 hngkawas psbrahan priyux mkug ka qqpahan ngali ka alang Uceng spui alang Pingho, alang Mingcu spui alang Cenan, spuun kana o kmlawa 15 alang ka sayang.
Mquri tghunat tgdaya gnksaan na ka dxgal nsgan nii maa 1 breenux hnyigan mtrbuq dgril ayug, msupu tudu dgiyaq Taitung ka nklaan hidaw, pseedal tudu dgiyaq Cungyang ka ryaxan hidaw, ptmayan yayung Mglu ka tgdaya, mumal yayung Cyakang ka tghunat, mkhagat mksa ska na hi ka yayung Rau ni yayung Suhu. Kana ka eyeyayung o mseupu qluli msstrung maa yayung Hualien wada mtmay gsilung paru Taiping. Nsgan nii o msdalih Taipingyang ka nklaan hidaw, mslutut tudu dgiyaq Cungyang ka ryaxan hidaw, mskiyig nsgan Bsuring, dhuq nsgan Cian ka tgdaya, mslutut nsgan Fungping ni Fungring ka tghunat. Kana knlabang dxgal nsgan o 218.4448 kungri, llabang bi dxgal na, paru dxgal bilaq seejiq, kiya ni musa miyah ana inu eleelug o malu bi daan, mrrana bi ka elealang, msblaiq bi qqpahan klwaan ni kana sdseejiq. Qqpahun kklwaan alang na nanak o msgdhug bi.
Seuxal ka Sowfung o wana pslian klgan seejiq Amey nanak, ungat patas endaan pnyahan tnhyaqan tduwa qqtaan. Min Yunri 36 hngkawas kika hana niqan liyus dapil seejiq Klmukan. Cing Tungce 13 hngkawas, rmngaw ka Senpawcen , kgbrahi ka nklaan hidaw Taiwan msa, babaw na hiya mniq Kwangsi 1 hngkawas smmalu elug muda kska, tghunat, tgdaya. Malu bi daan nsgan hini ka elug ni paah siida mquri eseisil ka elug do wada muda da. Knlwaan knxalan Nihung ngalan na dxgal yahan thjil alang. Mingko 22 hngkawas ngalan dxgal skrian quli, duri ni 26 hngkawas do prihan Sowcwang skrian quli. Klwaan na o 12 alang, bitaq babaw 34 hgnkawas ini baka ka Nihung knbrihan ka Taiwan do prihan hangan maa nsgan Sowfung brah bukuy malan Micang, Yienryaw, Sufu dnii 3 alang. Mingko 39 hngkawas powda kmlawa nanak alang ka klwaan, sbgay na sjiqun ka biyax kklawa ni paah siida qpahun nsgan do seejiq nanak nsgan ka kmlawa da, mangal paya gmaaw thowlang nsgan, mririh lnglungan seejiq, dmudug muda smmalu qmpah qpahan nsgan ni pkrana qpahun nsgan bitaq sayang.
== Qpahan klwaan ==
Supu kana 15 alang ka ska nsgan Sowfung, saw pnsnakan truma nii : alang Cesyi, Sowfung, Fungsang, Sikow, Suhu, Fungping, Mican, Fungri, Kwanrung, Cenan, Pingho, Kungho, Yimey, Swirien ni Yingryaw. Ga mniq alang Sowfung ka qpahan nsgan. Kska na hi ka alang Yinryaw o tgdaya bi alang nsgan Sowfung(iyax tgdaya ryaxan hidaw o msdalih nsgan Cian). Alang Swirien o tghunat bi alang nsgan Sowfung(ryaxan hidaw o mslut nsgan Fungring, tghunat o mslut nsgan Fungping).
== Qmpah pnyahan ==
=== Rrmigaw ===
Nsgan Sowfung o niqan lala bi ddnuuy qqtaan rrwaan, niqan bi hangan na ka Rwaan Nkana Gsilung Paru Hualien kika gaga nsgan Sowfung. Hngkawas snii do aji bilaq pphiyug kingal nanak spsapah tqian ka mttqiri Rwaan nkana gsilung paru hiya, hmhgut bi dowriq seejiq mtneuda.
* Rwaan Nkana Gsilung Paru Hualien
* Qsiya Dgiyaq Rulung
* Suyang Bi Paru Dxgal
* Iiyax Sangtu
* Silung Riyi
* Tbgan Qsurux Ricwan
*Slaq Swirien Pnlaq Dgiyaq Kacing
* Bnaqig Trilan Asu Yengryaw
* Yayung Paypaw
* Nyawciu
* Sdlihan Qsiya Yayung Rau
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
1mtqvdrn5u2eund9n8kfewguvbj6ui1
Nsgan Hung-ping
0
1993
67292
67082
2021-06-24T00:12:13Z
140.119.100.44
/* Bnkgan qpahan alang */
67292
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Hung-ping'''(kari Truku : nsgan Hung-ping ; Kari Amey : Fakong : kari Kabaran : Bakung : kari Sakiraya : Bakung) 1 qpahan klwaan nyusan Hualien, ga mniq tghunat kulaw pnlaq nklaan hidaw nyusan Hualien, mskiyig nsgan Sowfung ka tgdaya, mkssiyaw Taipingyang ka nklaan hidaw. Mskiyig nsgan Fungring, Kwangfu, Jwiswi, Yuri ka ryaxan hidaw. Mllutut nsgan Cangping nyusan Taitung ka tghunat. Wan 1 bi kana dxgal nsgan ga mniq nklaan hidaw tudu dgiyaq Hay-an kana nyusan. Yasa pneglubang kkrana dnuuy ni ga nniqan dxgal, malan pstbusan pstmaqan qsiya gsilung kdjiyax ka dxgal ni nniqan sapah seejiq ni kika hbaraw ka wada thjil isil. Bilaq bi seejiq ni wana 1 ini nkala 50 kbkuy hiyi nsgan nyusan Hualien sayang.
Seejiq Amey ka pusu bi ga mniq ska nsgan nii. Niqan seejiq Kabaran ka alang Singse ni seejiq Sakiraya ka alang Cicie uri. Kika balay bi alang knkla kndsan pusu rudan seejiq Amey ka nsgan Hung-ping, mniq 2014 hngkawas do wada ppatas pusu dnuuy knkla kndsan nyusan Hualien da. Kska na hi o alang Fakong ni alang Makotaay 2 ka pusu niya. Pusu bi uuda dnuuy o ida qpahan dxgal, qpahan tmqsurux knxalan ka pusu bi. Paah hngkawas snnii do nii mtbiyax bi pkrana qpahan rrigaw qqtaan.
== Endaan ==
Seuxal o Fakong ksun ka nsgan Hung-ping, niqan lala bi alang seejiq tnpusu, paah tghunat bitaq tdaya o Nana, Takangko, Fakong, Singse, Cyaruran. Klwaan Nihung siida o Taiwan “Sing-se-cwang” sun, klwaan quri nsgan Funring nyusan Hualienkang. 1945 hngkawas babaw nangal paah knlwaan pusu mdudul Taiwan Nihung ka klwaan Cung-hua-min-kwu do yasa mdka hangan nsgan Singse(alang Singse alang paru Taicung sayang) nyusan Taicung, duri ni “Mawkung” 2 patas nii o aji malu ni seangal dha “Lala nangal qsurux “Fung”ni malu qtaan ka llingay malu bi niqan, nniqan na dxgal o “msdalih”Taipingyang ka pusu na ni pryuxi “nsgan Hung-ping.”
== Pnegdxgal ==
Mquri hari tgdaya ska pnlaq nklaan hidaw ka ga niqan nsgan Hung-ping, sddahur dgiyaq ni gsilung, suyang bi qtaan kana ka lllingay. Knlbangan qpahan klwaan o 162 10kb tnxalun pnsrurul, tg7 knparu bnkgan kana Hualien, kska kana niqan tg3 qpahan klwaan ka knlbangan na o tg41 hangan. Quri tnjiyalan dxgal ga, yasa msdalih Taipingyang ni wada pqlliun tnbusan kmgus gsilung ka dxgal ni wada sbragun qsiya gsilung ka snpsaan dxgal, kiya ni yasa ini qhdu muda smalu ka gaya pnlaq gsilung ni phiyug gaya. Kiya ni wada paru bi ini psblaiq kndsan seejiq ni psriyu tnjiyalan pneuqan ni gmsiyuk rmngaw kari. Mdka nii uri yasa “ida bi” ddaun knbgurah pnlaq Sti-ping nqpahan knxalan kndsan seejiq tnpusu ka klwaan ni qmpringan dnuuy ni nii mrana paru bi gmhutur hnang uri, kska na hi ka mnlala bi balay ni aji mddha paru bi gnhtur o pqqtaan rwaan seejiq Amey, mquri dduuy dxgal ka dalih 6 hngkawas ka endaan gmhtur ni ppkla gmsaput kari.
== Snpuan seejiq ==
Snpuan seejiq nsgan Hung-ping paah 1981 hngkawas kngkingal hngkawas rinah wada wada mlih bilaq da. Wana 2014, 2018 2 hngkawas nii ka balay mrana mdakil , kana ka msngari 37 hngkawas do wada mquri mlih mdakil kida. Yasa gmaaw towlang nsgan hngkawas 2018 mnda endaan pneuqan lining utux snpuan seejiq, kika saw nii wada mslikaw bi meelih ka knkilan snpuan seejiq na da.
== Bnkgan qpahan alang ==
nkgan qpahan alang sgun 5 alang ni 8 paru knxalan alang :
* alang Cicie : alang Cicie (Seejiq Sakiraya)
* alang Singse : alang Singse, Tungsing(seejiq Kabaran)
* alang Hung-ping : alang Mawkung, Tingcruw (seejiq Amey) ni alang Rite(seejiq Kabaran)
* alang Kangkou : alang Kangkou(seejiq Amey)
* alang : alang Cingpu(seejiq Amey)
== Kari ==
Djiyun bi kari dxgal nsgan Hung-ping hini o kari Amey, kari Kabaran.
== Rmigaw ==
Elug ksaan muda karat ini kla laqi ka rudan Hung-ping — Elug ksaan lihaw tklihaw o malu bi qqtaan gsilung, mtglawa bi ka gsilung tayal bi knsuyang qtaan kida.
Bling idas
Elug babaw gsilung sbiyaw
[[Snakun:Truku]]
bm4ninryjcwfgwbll80t11uemcl6so2
Nsgan Ma-cya
0
1994
67140
2021-06-23T11:43:41Z
YuriMona
484
建立內容為「'''Nsgan Ma-cya''' o mniq iyax tgdaya nklaan hidaw nyusan Ping-tung klwaan Taywang.Quri tgdaya o ig nsgan San-ti-mn, lmutut nsgan U-tay ka quri nklaan hidaw ni tg…」的新頁面
67140
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Ma-cya''' o mniq iyax tgdaya nklaan hidaw nyusan Ping-tung klwaan Taywang.Quri tgdaya o ig nsgan San-ti-mn, lmutut nsgan U-tay ka quri nklaan hidaw ni tgdaya. Quri ryaxan hidaw o mskkiyig nsgan Neyi-pu, lmutut nsgan Wan-ran ka iyax ryaxan hidaw ni lmutut nsgan Tay-wu ka quri tghunat. Kingal sun ka tgbilaq bi ni ini dhuq 100m2 dxgl tnpusu klwaan Taywang hini, kiya ni nsgan Ma-cya hiya o niqan ka kingal dxgal alang San-hu, mtraw kska nsgan Cyang-ciy, nsgan Neyn-pu ni nsgan Yeyn-pu.
nsgan Ma-cya ni o pusu bi ga mniq tghunat Dgiyaq paru Taywang, tgdaya dgiyaq Ta-wu, saw bi smiisug, bgihur mtalux ka karat na, pusu nniqan klgan seejiq Paywang.
== Endaan ==
Nsgan Ma-cya o klgan seejiq alang Maka-ca-ya seejiq Pay-wang. Nniqan Ma-shi-ri-te, Wa-ka-pa, Ka-ca-key-ran, Pay-wang. Paiywang sun ka kari o mnegsakis hrus sun, pusu na o mniq iyax hrus siyaw ayug. Klwaan Nihung siida o pspuun naka knkingal alang Tnpusu, phiya kingal sapah knsat kmlawa kana alang. 1920 hnkawas siida wada priyuxan nyusan Takaw alang Caw-cwu.Babaw na mtgjiyal do ngalan dha rima ngahan alang ga srngaw baraw hini sayang priyuxun dha alang Ma-cya, Pey-yi, Ryan-san, Cya-yi, Hwa-wan(bukuy wada tbrahun Paywang) Prajing han tmngahu nsgan Ma-cya- sa. 1946 hnkawas do priyuxun nsgan Ma-cya, klwaan nyusan Takaw, 1950 hnkawas pxal priyuxun nyusan Ping-tung bitaq sayang. Hangan smudal alang Maka-caya-caya pusu klwaan nyusan Ping-tung
Bnkgan pnstaman qpahan klwaan nsgan
Ayus pnteetu nklaan hidaw 120.677505、ayus gmbalay tgdaya 22.676593.
Kana mkdux kmbragan 78.7008m2.
Khbragan sapah 2.039 sapah .
Khbragan seejiq 6.730 (2020 hnkawas 6 idas ga spatas Sapah qpahan patas sapah nsgan Ma-cya).
== Nniqan Qpahan eudaq ==
Niqan alang Pey-yi(Masilid),alang Ryan-san(Wakaba),alang Cya-yi(Kazangiljan)、alang Ma-cya(Makazayazaya),alang Pay-wang(Paiywan) ga breenux o Hwi-ti, alang San-hu(lziuci laulauzang)mtaru alang nii o pusu bi pnstama qpahan, ga mniq alang Pey-yi.
Alang San-hu o mniq pnstrngan ayus alang Yeyn-pu, Shang-cyi ni Neyi-pu,seuxal o mniq breenux iyax ayug Ring-rung han. Iyux kkmalu kndsan Seejiq Tnpusu ka klwaan ni mtbiyax bi dmudul seejiq nsgan U-tay、 San-ti-mn、 Ma-cya thjil isil dxgal kmbgurah. 56 hnkawas siida do phiyug kingal alang,pklwaun nsgan Ma-cya, kika ksun alang San-hu.
nsgan Ma-cya hiya o knriwa bi klgan seejiq Paiwan, niqan cicih ka klgan seejiq Rukai uir,6.700 knhbragan ka seejiq. Phiyug kingal Ptasan tgska tgruma Ma-cya, tru ka Ptasan tgbilaq(Cya-yi、Pey-yi、 Chang-jiyung-pey-hu), dha Ptasan tgbilaq o niqan Ptasan prjingan kana. Kngkingal ptasan o niqan sapah tqian, seejiq kmlawa sapah, pusu mdayaw laqi matas ni tdruy ptasan, mttuku bi ka dnuuy dha ni ssmalu, kiya ni spruun bi kngkingal tgbilaq ptasan klwaan Taywang hini.
== Knhbragan seejiq ==
Pspuun knhbragan seejiq nsgan hini o 86 seejiq / km2, kiya ni tgdha hbaraw bi seejiq tnpusu Taiwan hini, tgkingal o nyusan Taitung nsgan Ran-yi
== Dxgal ==
Llingay nniqan nsgan Ma-cya ga quri tgdaya dgiyaq Ta-wu iyax tgdaya ryaxan hidaw, qmangaw tgdaya dgiyaq Ta-wu, dgiyaq Ji-tan-jing dgiyaq Li-cun. Seuxal o pusu bi hraan endaan pkrana knkla kndsan alang klgan seejiq Paiwan.
Paah seuxal bitaq sayang, alang pnswayan, kndsan kdjiyax, elug ssbarig ni kana knkla kndsan dyakan bi llingay, dxgal, karat ni kana mneudus ni dgiyaq ida nkiya. Manu saw kiya do mduwa bi murug llingay ni mkla bi dmuuy dnuuy ida nkiya ka seejiq alang hini, dmudul ni marah kkmalu knkla kndsan pkrana klgan seejiq Paiwan.
[[Snakun:Truku]]
spcx7dfvdc2tuowzfuft2260qxqp20h
Nsgan San-ti-mun
0
1995
67155
2021-06-23T11:51:40Z
YuriMona
484
建立內容為「Nsgan San-ti-mun mniq tgdaya nyusan Ping-tung klwaan Tay-wag, quri tgdaya o dalih nsgan Maw-ring Alang Paru Ta-kaw﹑nyusan Ryu-quy, nklaan hidaw o mskkiyig nsg…」的新頁面
67155
wikitext
text/x-wiki
Nsgan San-ti-mun mniq tgdaya nyusan Ping-tung klwaan Tay-wag, quri tgdaya o dalih nsgan Maw-ring Alang Paru Ta-kaw﹑nyusan Ryu-quy, nklaan hidaw o mskkiyig nsgan U-tay, ryaxan hidaw o mskkiyig nsgan Kaw-su﹑ nsgan Yeyn-pu, quri tghunat mlutut nsgan Ney-pu﹑nsgan Ma-cya. Knlbangan dxgal sblayun 196 m2 , tg3 paru alang nyusan Ping-tung (sngsul ns o nsgan Su-cu, nsgan U-tay ):knhbragan hiyi o niqan 7.7 maxal kbkuy, tghbaraw bi Seejiq Tnpusu nsgan San-ti mun nyusan Ping-tung.
Ayus pnstrngan dgiyaq ni breenux ka pusu nsgan hini, mtgaaw ppngpung ka hnigan dxgal , knbaraw na o 100~2159 tntunan ka kndgakan paah qsilung bitaq dgiyaq muda dxgal nsgan ka sqlalu qsiya yayung Yi-riaw ,bgihur pnskarat o mtalux. Klgan seejiq Pay-wang ka tnpusu hiya, niqan hari ka klgan seejiq Ru-kay uri(alang Cing-yey), niqan bi hangan saan rmigaw qmita sayang, wada ngalun sun Klwaan rmigaw qmita Maw-ring.
== endaan ==
Paah Ni-hung siida tnngahan San-ti-mun, prajing o nsgan Ping-tung nyusan Ta-kaw han, babaw dmgjiyal marah kmpriyux ka qpahan pusu klwaan da ni ptnngahan nsgan San-ti ni klwaan nyusan Ping-tung da. Bitaq 1992 hnkawas mspat idas priyuxun nsgan San-ti-mun. Kari Paiwan In-se-ti-mur sun. Pusu na o niqan tru nsgan dxgal dgiyaq, U-tay﹑San-ti-mun﹑Ma-cya mseupu rhngun mtmay ni mlatat..Kiya ni brah jiyax Man-cing siida ni, mquri tgdaya kmbgurah ka klmukan, niqan ubal bowyaq sun tnhangan.
Kska qmpringan tnlangan dha o niqan ka pseanak glang Paiwan, knkingal alang nsgan hini o maayus thowlang dudul ni seejiq, thowlang dudul o payus dha pusu thowlang ni swayay thowlang duri, thowlang dudul o niqan patas tndxgal, niqan biyax dha mangal pila qsiya﹑dgiyaq rnaaw﹑tmsamat. Txtaxa seejiq da o nasi mhuma qmpahan, tmsamat ida asi ka prajing muway pila thowlang han.Kana kmlawa alang o pusu bi thowlang ka dmudul na. Nasi niqan ka pnrngagan alang o ida asi ka tgparu towmuk pssli tgbilaq towmuk muda, saw kiya ka rnabang bi qmpringan tnlangan dha.
Quri lmutut towmuk, ida niqan gaya dha paah sbiyaw, qulung mtucing tgqsuran ka tama ni bubu, ana kuyux aji uri o snaw, hiya ka maha lmutut mangal hangan sapah﹑pusu dnuuy﹑aji uri o dmanga rudan. Nii o mgdhug bi gaya tnlangan dha hiya.
== Pntyusan nniqan qqpahan euda ==
Niqan maxal alang ka kana nsgan
alang Cing-yi: alang Cing-yi, 1976 hngkawas paah alang A-u priyuxun alang Cing-yi.
alang An-pu, alang Cing-san, alang Ma-re, alang ku-se
alang Say-cya: alang Jun
alang San-ti: alang San-ti-mun
alang Ta-se: 2010 hnkawas babaw bgihur paru 88 hnjil alang Li-na-li, paah alang Pey-yi nsgan Macya priyuxun alang Ta-se nsgan San-ti-mun.
alang T-wun: alang baraw Paiwan, alang T-wun ni alang Cing-se-ru-wan, 2010 hnkawas babaw bgihur paru 88 thjil alang Cyan-ce-pey-he, paah alang Jun-hwa nsgan Cyan-ce priyuxun alang T-wun nsgan Aan-ti-mun.
alang Ta-rai: 1989 hnkawas thjil bitaq sayang, 2010 hnkawas babaw bgihur paru duma na thjil alang Cyang-ce-pey-he, paah alang Jun-hwa nsgan Cyang-ce priyuxun alang Ta-rai.
== Kmlawa aji hihuya qpahan euda ==
Li-kan sapah knsat nyusan Ping-tung
Sapah knsat San-ti-mun: Tg100 sspgan, tg2 kulaw elug Cun-cen, alang San-ti-mun. <nowiki>Tel:(08)7991154</nowiki>
Sapah knsat Ku-se: Tg2sspgan, 59 elug Sing-yi, alang Ku-se. <nowiki>Tel:(08)7957078</nowiki>
Sapah knsat Cing-san: Tg2 sspgan,61 sBiq paru Ming-cu, alang Cing-san. <nowiki>Tel:(08)7960690</nowiki>
Sapah knsat T-wun: Tg16 sspgan, sbiq paru T-wun, alang T-wun. <nowiki>Tel:(08)7996067</nowiki>
== elug hqulan ==
elug paru -elug paru alang
patas 24 elug paru-paru hakaw Ku-cuan U-tay
elug nyusan-patas 185 elug nyusan(elug driq dgiyaq)
elug nsgan-patas 7 Ping-tung-patas29 Ping-tung-patas31Ping-tung
== Ptasan tgbilaq ==
Ptasan tgbilaq Ti-mur nsgan San-ti-mun nyusan Ping-tung
Ptasan tgbilaq Cing-yi nsgan San-ti-mun nyusan Ping-tung
Ptasan tgbilaq Ku-se nsgan San-ti-mun nyusan Ping-tung
Ptasan tgbilaq Cing-san nsgan San-ti-mun nyusan Ping-tung
Ptasan tgbilaq Sai-cya nsgan San-ti-mun nyusan Ping-tung
== Saan rmigaw qmita ==
Saan rmigaw qmita knkla kndsan seejiq tnpusu Tay-wang, tglaq Ta-se, hakaw pswiwil Ryu-ri Yayung dgiyaq, sapah Hai-sen, mspat suyang qtaan llingay Te-wun, tglaq Ta-cing, ayug mgkliyut klaway, hakaw lbay Ta-ray.
== Uqun knmalu ==
bunga, masu, sari, kalat, suyang, qurug Ryu-ri
[[Snakun:Truku]]
cynnccdf3jkyu2e7cp63ucl1nbz6rxr
Empduuy:Renamed user B0S4CNHNAGT5MM229NA3EDJT6S842EA58GVK8EAQAHD58MAK9S1MGE0/common.js
2
1996
67694
2021-06-25T13:38:55Z
Martin Urbanec
1
Martin Urbanec wada hdlun ruwahan patas [[Empduuy:Renamed user B0S4CNHNAGT5MM229NA3EDJT6S842EA58GVK8EAQAHD58MAK9S1MGE0/common.js]] bitaq [[Empduuy:Jonathan5566/common.js]] kiya o mubung ida nniqan psbgurah muda:當重新命名使用者「[[Special:CentralAuth/Renamed user B0S4CNHNAGT5MM229NA3EDJT6S842EA58GVK8EAQAHD58MAK9S1MGE0|Renamed user B0S4CNHNAGT5MM229NA3EDJT6S842EA58GVK8EAQAHD58MAK9S1MGE0]]」至「[[Special:CentralAuth/Jonathan5566|Jonathan5566]]」時自動移動頁面
67694
javascript
text/javascript
/* #REDIRECT */mw.loader.load("//trv.wikipedia.org/w/index.php?title=Empduuy:Jonathan5566/common.js\u0026action=raw\u0026ctype=text/javascript");
n5drnq7ri6t1wwhwo8qtindkzjwql1e
Pprngagun empduuy:Renamed user B0S4CNHNAGT5MM229NA3EDJT6S842EA58GVK8EAQAHD58MAK9S1MGE0
3
1997
67696
2021-06-25T13:38:55Z
Martin Urbanec
1
Martin Urbanec wada hdlun ruwahan patas [[Pprngagun empduuy:Renamed user B0S4CNHNAGT5MM229NA3EDJT6S842EA58GVK8EAQAHD58MAK9S1MGE0]] bitaq [[Pprngagun empduuy:Jonathan5566]] kiya o mubung ida nniqan psbgurah muda:當重新命名使用者「[[Special:CentralAuth/Renamed user B0S4CNHNAGT5MM229NA3EDJT6S842EA58GVK8EAQAHD58MAK9S1MGE0|Renamed user B0S4CNHNAGT5MM229NA3EDJT6S842EA58GVK8EAQAHD58MAK9S1MGE0]]」至「[[Special:CentralAuth/Jonathan5566|Jonathan5566]]」時自動移動頁面
67696
wikitext
text/x-wiki
#重新導向 [[Pprngagun empduuy:Jonathan5566]]
apfehdlqbezwriyp4lcej2kfo8yrgik
Bnrahan Snlmean (Knklaan krkari)
0
1998
67884
67883
2021-06-26T05:26:10Z
WalisHCSong
62
67884
wikitext
text/x-wiki
Kesun ta "Bnrahan Snlmean" (Kari Amerika: Linguistic reconstruction) we, spooda ta "Ooda psseung" mbarah smmalu kari uxe de kari pusu na krkari so uka pntasan cbeyo. Pngerah(*) we, pnstiyu daha kari wada bnrahan smmalu.
== Ooda mbarah smmalu ==
Ooda mbarah smmalu psseung krkari lutuc we, kesun daha "Bnrahan snlmean pnsseengan" (Kari Amerika: Comparitive reconstruction), ncugil kesun daha "Bnrahan snlmean nganguc" (Kari Amerika: External reconstruction).
Quri hnyegan ini pntena ga meniq truma kingal kari we, kesun daha "Bnrahan snlmean truma" (Kari Amerika: Internal reconstruction).
== Patis pnyahan ==
* Marius Jøhndal(2016)「[http://www.ling.cam.ac.uk/li11/li11_lecture13.pdf Li11 Historical Linguistics: The comparative method]」, 23 January 2016, [http://www.ling.cam.ac.uk/ Linguistics at Cambridge]。
* Anthony Fox, ''[https://books.google.com/books?id=RlU-nGcDrw4C&printsec=frontcover Linguistic Reconstruction: An Introduction to Theory and Method]'' (Oxford University Press, 1995) .
* Henry M. Hoenigswald, ''Language Change and Linguistic Reconstruction'' (University of Chicago Press, 1960) .
td83eeup9dbgn1t68mjnwvb7g86zvef
Empduuy:Cosinepi-fly
2
1999
87167
67893
2022-05-06T01:32:32Z
Cosinepi-fly
296
87167
wikitext
text/x-wiki
Embiyax namu hug! Hangan mu o Samaw, laqi ku Pazih ka yaku. Smluhay ku Kari Truku/Seejiq. Mqaras smtrung munan.
[[zh:User:Cosinepi-fly]]
[[en:User:Cosinepi-fly]]
[[ja:User:Cosinepi-fly]]
fd2poq5gx3iadxccveadseo55acgwi5
Kari Mawri
0
2000
67915
67910
2021-06-27T06:50:13Z
WalisHCSong
62
67915
wikitext
text/x-wiki
'''Kari Mawri ('''Kari Mawri: '''te reo Māori''', uxe de '''te reo "kari"''')we, kari tnpusu na seediq Mawri meniq [[New Zealand|Aotearoa]] (Nyosilan), kari qnlhangan na Aotearoa uri. Pneeyah [[Taypingyang]] ka seediq Mawri, bobo betaq Aotearoa de, ini hari kpriyux ka hnghengak na kari daha, mngaangal kari pneeyah alang ini pntena, mkela mbahang ma mpprengo ka dseediq Mawri.
== Pnskngalan Hnghengak(語音系統) ==
=== Hengak Bubu (母音) ===
{| class="wikitable"
!
! align="center" |berah
! align="center" |ckceka
! align="center" |bukuy
|-
! align="left" |nleban
| align="center" |'''i'''
| colspan="2" align="center" |'''u''' '''[ʉ]'''
|-
! align="left" |pcenga
| align="center" |'''e [ɛ]'''
|
| align="center" |'''o''' '''[ɔ]'''
|-
! align="left" |rnwahan
|
| align="center" |'''a [ɐ~a]'''
|
|}
Niqan hengak bubu puto daha ma, niqan hengak bubu qnedis uri, so ka:<ref>Harlow (2007:66)</ref>
* ''kēkē'' ‘armpit’ ∼ ''keke'' ‘cake’
* ''kākā'' ‘bird species’ ∼ ''kaka'' ‘garment’
* ''kōkō'' ‘tui, bird species’ ∼ ''koko'' ‘shovel’
* ''kīkī'' ‘speak’ ∼ ''kiki'' ‘kick’
* ''kūkū'' ‘pigeon’ ∼ ''kuku'' ‘mussel’
=== Hengak Laqi (子音) ===
{| class="wikitable"
!
! align="center" |dada.
! align="center" |kuru.
! align="center" |kunuk.
! align="center" |lungak.
|-
! align="left" |mperuq mdheriq
| align="center" |'''p'''
| align="center" |'''t'''
| align="center" |'''k'''
[k, ŋ]
|
|-
! align="left" |smerus mdheriq
| align="center" |'''wh'''
[f, ɸ, ʍ, hʷ, ʔʷ]
|
|
| align="center" |'''h'''
|-
! align="left" |muhing
| align="center" |'''m'''
| align="center" |'''n'''
| align="center" |'''ng'''
[ŋ, n]
|
|-
! align="left" |tmapaq
|
| align="center" |'''r'''
[ɾ, r]
|
|
|-
! align="left" |deka
| align="center" |'''w'''
|
|
|
|}
== Patis(文字) ==
Uka patis cbeyo ka seediq Mawri. Bobo na de, meeyah ka seediq [[United Kingdom|Piritana Nui]] di. Ngalan daha patis Latin matis kari Mawri. Wano 15 hengak ka nniqan na kari Mawri, so ka:
* hengak bubu: a, e, i, o, u (+ ā, ē, ī, ō, ū)
* hengak laqi: h, k, m, n, ng, p, r, t, w, wh
"r" we hengak plhelah, "wh" we [f] uxe de [ɸ], ani si niqan [hʷ] ma [ʔʷ] uri.
== Dndulan kari (方言) ==
Mntena kari Seediq, niqan dndulan kari ini pntena ka kari Mawri, so hari kari Tainui, Waikato, Ngai Tuhue...
Nii ka pnsseengan dndulan kari ini pntena<ref>Walis (2021:14)</ref>:
{| class="wikitable"
!General
!p
!t
!k
!f
!h
!m
!n
!ŋ
!ɾ
!w
|-
|N.Island
|p
|t
|k
|ɸ/hʷ
|h
|m
|n
|ŋ
|ɾ
|w
|-
|W.N.Island
|p
|t
|k
|ʔʷ
|ʔ
|m
|n
|ŋ
|ɾ
|w
|-
|Ngai Tuhoe
|p
|t
|k
|f
|h
|m
|n
|n
|ɾ
|w
|-
|S.Island
|p
|t
|k
|f
|h
|m
|n
|k
|ɾ
|w
|}
== Duma kari Mawri ==
{| class="wikitable"
|+
!Kari Mawri
!Kari Seediq/Telu
|-
|''Kia ora!''
|Sndamac su (namu) bale! / Embiyax su (namu) hug?
|-
|''Morena! / Ata mārie!''
|Knrbuwan!
|-
|''Pō mārie!''
|Wan'an! (晚安)
|-
|''Ko wai tō ingoa?''
|Ima ka ngayan su?
|-
|''Ko ___ tōku ingoa.''
|___ ka ngayan mu.
|-
|''Nō ___ ahau.''
|Pneeyah ku ___.
|-
|''Haere mai!''
|Hwan'ing! (歡迎)
|-
|''Haere rā!''
|Swaye ta da!
|}
''Ko te katoa o ngā tāngata i te whanaungatanga mai e wātea ana i ngā here katoa; e tauriterite ana hoki ngā mana me ngā tika. E whakawhiwhia ana hoki ki a rātou te ngākau whai whakaaro me te hinengaro mōhio ki te tika me te hē, ā e tika ana kia meinga te mahi a tētahi ki tētahi me ma roto atu i te wairua o te noho tahi, anō he teina he tuakana i ringa i te whakaaro kotahi.''
"Kana seediq bobo dheran nii we, traguh kndalax pnttingan ta; mntena ka beyax pusu ta. Pniqan gnkela ka knkingal seediq, kiya ka, asi ta ka mntena mptswayi mggaalu ma mptbale msuupu." (Tg1 patis, Kari Beyax Pusu Bobo Dheran)
== Patis pnyahan ==
Harlow, Ray. (2007). ''Māori: A linguistic introduction.'' Cambridge: Cambridge University Press.
Walis, Yen-chih, Sung. (2021). ''The Sound Systems of Kari Seediq and Te Reo Māori.'' Unreleased.
== Papak ==
sy29h4c0oj9tdj5m7nosv3k57ztawgp
Kari Kwongtong
0
2001
67914
67908
2021-06-27T05:17:28Z
WalisHCSong
62
67914
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Idioma_cantonés.png|右|縮圖|200x200像素|Nniqan kari Kwongtong]]
'''Kari Kwongtong''' we kingal klegan na krkari Sinitik (Han-yu). Mrengo kari Kwongtong ka seediq Kwongtong (Telu), Kwongsay (Telu), [[Hong Kong|Heongkong]], ma [[Macau|Owmun]].
s94b1rdtib2dhx68vwqybkacsbyja2l
Raqic puniq
0
2002
67913
67912
2021-06-27T05:13:30Z
WalisHCSong
62
67913
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Spaceflight_SSO-A_Mission_(45257570925).jpg|縮圖|Raqic puniq kesun Falcon 9 Block 5 na SpaceX.]]
'''Raqic puniq''' we, kingal klegan [[qyqeya ptaapa]] pckulun [[enjin]] (in-cin). Ngalan daha smmalu ppcikul [[bbali skiya]] (Hwey-tan), [[asu pkngerac cikyu]] (Taykongcwan), uxe de [[Sapah Skiya|sapah skiya]].
Tqriyan daha pstenge [[qbulic]] ka raqic puniq ma, mbege beyax ma mcikul raqic puniq ka qbulic nii de skiya.
54jy1pxvsxa3f6xm174sb9c4gpgl22r
Nsgan Nancwang
0
2003
81574
68509
2021-11-15T02:09:50Z
Yurimowna
177
81574
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Nan-cwang''' o nsgan klwaan nyusan Miyawri Taywang ka hiya. Gaga mniq tgdaya nklaan hidaw nyusan Miyawri. Tgtruma o nsgan Tay-an kiya. Tgtruma ryaxan hidaw do nsgan Setan kida. Tgdaya ryaxan hidaw o nsgan Sanwan. Tgdaya nklaan hidaw bitaq nklaan hidaw do nsgan Emey , nsgan Peypu, nsgan Uhung nyusan Singcu kida. Kana alang nsgan hini o tgaaw pusu ddaan yayung Chungkang. Lala bi klgan seejiqun ka gisu mniq hini. Ngayngay ka hhbaraw balay. (ida bi yaa saw 8.3 tnegmxlan) (Hnang Suseying ka pusu bi. Dduma do hnang Hayru kida.) Rahuq na duri o kika sun seejiq tnpusu (Saysya ni embgala), Ipaw ni Teywan da. kana alang nyusan hini o ida dxgal saan rmigaw nklwaan Sansan kana.
Nniqan kklawa nsgan Nancwang o pntngahan tgparu balay alang Nacwang. Smudal hangan alang Nancwang 「Nancwang」ksun. Yaasa gisu mniq tgtruma Teynweycwang (alang Teynmey sayang) plealay balay mrana kika qnniqan hangan na. Klwaan Nihung siida, wada pryuxun Nancwang ka hangan na da. Bukuy tgdha tnegjyalan do pryuxun nsgan Nancwang da. Ini pndka dha eseisil nsgan. Mqhdu ka tgdha tnegjyalan do bnkgan klwaan Nihung saw ka 「街」ryuxun cen, saw ka 「庄」o ryuxun nsgan kida. Saw elug Towhun o Cen Towhun ni Kowngkwan cwang o nsgan Kowngkwan kida. Kiya ka kiya ni yaasa dha bi kari ka Nancwang, manu ini qbsiyaq do sduuy dha Nansiyang han. Ini bsiyaq duri o pniqan dha ka cwang duri ni kika sun nsgan Nancwang da.
== pnegdxgal ==
Knlbangan nsgan Nancwang o 165.49 M2. Kana nyusan o hiya ka tgdha knpraan nsgan. Msnsul nsgan Tay-an. Kska dxgal na o tgaaw bilaq dgiyaq ni paru dgiyaq. Dxgal djiyun qmpah o ida bi yaa 1,763 lituk. Pusu balay o gisu mniq alang Nanhu ni breenux ayug tgtruma siyaw yayung Chungkang alang Yeynlin. Knbaraw na o paah 120 tnxalun bitaq 2200 tnxalun hmrinas. dxgal na o smakis paah tgdaya ryaxan hidaw mquri tgtruma nklaan hidawmquri baraw. Pusu balay o gisu niqan dha giyaq, kiya o dgiyaq Cyari ni dgiyaq Pakwari dha nii. Qpuruh dgiyaq Cyari o kika ksun tgbaraw bi ddgiyaq Cyari. Tgska na o dgiyaq Cyari ni paru dgiyaq Ruchang. Pngpung na dgiyaq o saw snbu mkreurus. Knpraan na ka dgiyaq Cyari o 2,220 M. quri ryaxan hidaw do tgaaw saw blbilaq ddgiyaq kida. Paah ta breenux Myawri mquri nklaan hidaw pswaray qmita o dalih na hari o dgiyaq Muyeyn blbilaq, tgska do kika cska hari knbaraw na dgiyaq Pacyawtung kida. Saw ka thiyaq do kika sun tgparu bi qtaan dgiyaq Cyari. ngalanTru mtntun meubung bi taan tmngahan Klwaan Cin siida, kiya ni ngalan masapat tg1 suyang taan saan rmigaw qmita nyusan Myawri.
Knbragan dgiyaq Rucang o 2,616 M. gaga mniq nklaan hidaw dgiyaq Cyari ka. knslagu qmthyaqan na o 5 M. Dha nii o mlutut ka llbu ququy dgiyaq dha. Dgiyaq nii ana ya paru o yaasa qyaan dgiyaq Cyari do ini qtai tqpuran seejiq breenux Myawri da. Manu saw kiya ni ini hari ptrai ka ngahan na da. Tgdaya dgiyaq Rucang pngpung na o muda dgiyaq Pilin(1,881M), dgiyaq Tawu(1,614M), dgiyaq Nyawcwey(1,551 M), dgiyaq Ekungcwey(1,579M), lmutut bitaq dgiyaq Uci (1,061 M) ruwan nyusan Sincu.
Paah tgdaya sipaw yayung Wensi dgiyaq Usupi (542M)mkgarang quri tgdaya ka qpuruh dgiyaq Pakwari. Mnda dgiyaq Suihun (751M), dgiyaq Pakwari(1,001M), dgiyaq Seyn(976M), dgiyaq Hunan(835M), dgiyaq Sencwowu(762M), ni dgiyaq Syang(455M). Asi lu mtabuy ayug yayung Chungkang. Knbragan na o 20 KM. Paah nklaan hidaw tgdaya ni mquri ryaxan hidaw tgtruma msbkug. Kika sun ida nkiya geayus nsgan Sutan ni nsgan Tay-an, nsgan Nancwang. Ssnalu kska dxgal dgiyaq Pakwari o ryaxan hidaw tgtruma mggtgut dha qmpahan qalu Cukwanken ni baang na nklaan hidaw tgdaya do mtlutut dha qmpahan ayang Nancwang kida. Ddgiyaq nklaan hidaw o kika sun niqan bi lhngaw ayang nyusan Miyawri.
Yayung Chungkang o pusu yayung nsgan Nancwang. Tgdaya hrus dgiyaq Rucan knpraan na o 2,616M gaga nklaan hidaw tgtruma kska nsgan hini ka hnraan na. Pusu na balay o kika sun yayung Rutow. Wada mquri tgdaya bitaq ryaxan hidaw breenux Rucan. Mstrung dha yayung Humey pusu na o pnaah dgiyaq Yiari 2,220M ni bukuy na do kika sun yayung Sankang da. Mniq tgtruma Nancwang do mstrung duri ka yayung Sankang ni yayung Hunray kika sun yayung Chungkang da. Yayung Hunray o kika sun yayung Nan ni yayung Siyawtung uri. Hnraan na o tgdaya dgiyaq Pakwari. Ayug na o smneegul muda geayus hhur yayung Tatung. Yaasa mnda alang Hunray smudal hangan o Hownmawkwan ni kika sun ha tmngahan da.
Karat nsgan hini o karat hbkan mtalux hari. Pspgun ka kingal kngkawas kntlxan tgska na o 20.7 Tu. Tgskuy bi kingal hngkawas mniq tgkingal idas nii kntlxan na o 13.9 Tu. Misan o aji klaan bi sa misan. Qmqyuxan nsgan hini o paah breenux ryaxan hidaw tgdaya wada mrrana mquri gdiyaq nklaan hidaw tgtruma. Kingal hngkawas ka qmqyuxan na ida bi mniq ska 2,000~3,000mm. Dgiyaq Ciyari do kingal hngkawas qmqyuxan na o ida bi mniq 3,000mm. Wada mttuku bi hrig huriq rrnaaw dgiyaq ni mttuku bi snkuan ka qsiya uri. Manu kika maa pusu hraan yayung Howrung, yayung Chungkang ni yayung Towcyeyn da.
== Endaan ==
Brah niqan rnisuh patas endaan siida, seejiq tnpusu Embgala ni Saysiya ka mniq nniqan Nancwang hini. Klwaan Min, Cen siida(1661 hngkawas~ 1683 hngkawas), nyusan dha tgdaya yayung Sinkang(yayung Yeyn-swey) o nyusanTeynsin(Teynsin Cow) sun. paah hini ruwan ska o ungat seejiq klmukan miyah kmburah qmpah, biyax kklawa thowlang o ini dhuq hini. Klwaan Ming Yungri 36 hngkawas(1682hngkawas) siida pnlawa embbrax dsnaw Sinkang, cungkang, ni Howrung alang Cuceyn mowsa mrata hmadut pila mrata. Ya sun sqian bi tmlaqil dni smiyuk da. Ddsnaw embbrax alang nii yahan tngjiyal mrata Min- Cen dni qudriq quri Neywan(sayang do alang Sanwan nsgan Sanwan), Sanwan, Tananpu(sayang do alang Nanhu nsgan Nancwang), ni Sutan. Bukuy duri ni rmuun splawa Cenkeswan dni, wada brinah mniq alang dha nanak duri. Kika sun niqan pnatas tgplealay bi sjiqun mrmux alang Nancwang nii.
Hngkawas Yungri 37 (1683 hngkawas) siida, ini baka tmgjiyal ka Min Cen ni asi lu kusang quri Klwaan Cing. Siida o Klwaan Cin Kangsi empusal dha hngkawas. Hkawas do phiyug kingal klwaan tru nyusan ka klwaan Cin ni alang Nancwang o nyusan Curow ka kangki. Yuncen kingal hngkawas(1723 hngkawas), pgkla saw tgdaya yayung Taciya o nTansweyting kiya. Ida nhiya ka alang Nancwang uri. Ceynrung empusal mataru hngkawas (1761 hngkawas) siida, tgdaya Taywang o phiyug 「Tuniyukow」 kia sun geayus nyahan kmbgurah Klmukan. Nsgan NanCwang o gaga mniq nklaan hidaw Tuniyukow, manu ana bitaq sayang ungat Klmukan miyah kmbgurah.
Cyacin hmrinas maxal hngkawas siida (1805 hngkawas~1814 hngkawas) seejiq nyusan Cyaing Kuwangtung Hung Ciin ( Townay ngahkan na ur) hiya bi nanak miyah Taywang. Plealay bi dhqan na o Towhwanpin (sayang do Towhwanri) ni mssbarig dha seejiq tnpusu. Duri ya sun kghun seejiq tnpusu ni miyah Teynwey(sayang do alang Teynwey nsgan Nancwang) ni mangal kuyuh seejiq tnpusu. Kika sun asi eeniq hini ni qmeepah dxgal da. Kika sun rajng bi nyahan Klmukan kmgburah Nancwang. Bukuy duri o kmeaguh lplupung na Taychung Cantamaan ni Cansimaan. Bukuy duri ni tru seejiq nii maa mswayi ini kdka ngahan ni pseupu thjil Nancwang kana da. Mangal kuyuh seejiq tnpusu ka dhiya uri. Tru seejiq nii o mseupu kmbgurah Nancwang ni knkkaun dha masug ka kana dnuuy.
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
q6gpnksulu9nfya4wgoandu07thyhyw
SARS-CoV-2
0
2004
81281
81189
2021-11-13T08:25:18Z
HuwacBasaw1234
49
/* Pnyahan kari(參考資料) */
81281
wikitext
text/x-wiki
= Sars-CoV-2 =
[[Patas bntasan:SARS map.svg|縮圖|File:SARS map.svg]]
'''Sars-CoV-2''' (Sinkwanpingtu) nii we, birus (pingtu) pknarux COVID-19 ma, birus korona (pingtu mgbunuh na thowlang) ka nii. Mllamu klegan birus korona pknarux seediq wada ta klaun. Pknarux knrexan quri pcaqun/teerang uxe de lhebun/iraq ka brbirus so nii. Cenga 20 knkawas we, snpusal pkpunu ka birus korona ini pntena klegan daha, kingal we SARS-CoV cenga knkawas 2002~2003, icil we MERS-CoV cenga knkawas 2012~2013.
Betaq mhiti na knkawas 2019 de, tkriyak ka birus korona bgurah nii. Mnugaya de, kesun daha birus Wuhan. Birus nii we, pknarux teerang ma egu riyung seediq wada na phqilun. Mnarux nii we, kesun daha mnarux teerang Wuhan. Ini beyo mlatac peeyah Telu ka birus nii ma meyah betaq ulaalang bobo dheran. Mreeru cenga sseediq ma ini paalix phuqil seediq ani inu.
Kndalax betaq alang ma qlhangan icil ka punu nii we, prading tmsiiyax seediq Wuhan ka seediq pneeyah alang icil. Kika seyhu na Telu we, mnbarah tmngayan punu nii, kesun daha “Sinkwan Hweyen”, “Mnarux teerang birus korona bgurah” ka dungus na. COVID-19 we, kesun na Pnsliyan Pkbyaxan Qqqlhangan (國際衛生組織) tmngayan ka punu nii, “Mnarux birus korona 2019” ka dungus na. Ini pntena ka birus daha ka mnarux/punu, ncugil gmimax mpprengo duma ka seediq, kika asi ta ka ptgaanak qmita.
== Pusu pnyahan patas(參考資料) ==
2puefejmtxbjka9ftq943huzv10tzrh
Kari Han-guk
0
2005
68833
2021-07-04T08:21:09Z
WalisHCSong
62
透過翻譯頁面 "[[:zh-yue:Special:Redirect/revision/1490498|韓文]]" 建立
68833
wikitext
text/x-wiki
'''Kari Han-guk''' (Kari Hanguk:한국어/韓國語 Hanguk-eo) uxe de kesun daha Kari Cyoson we (Kari Cyoson:조선말/朝鮮말 Chosǒn-mal), kari qnlhangan na [[South Korea|Tehan Mingguk]] (Han-guk) daha ka [[North Korea|Cyoson Minjujuwi Yinmin Kunghwaguk]] (Cyoson). 7560 mang kana hei ka '''tnkari Han-guk/Cyoson''', tg13 snpegan bobo dheran nii.
Egu riyung seediq bobo dheran prading smluhe Kari Han-guk, anu ka kndudul mrana ka beyax na Tehan Mingguk.
== Alang skari Kari Han-guk ==
* [[South Korea|Tehan Mingguk]] (Han-guk)
* [[North Korea|Cyoson Minjujuwi Yinmin Kunghwaguk]] (Cyoson)
* Tong-pey na [[China|Telu]]
* [[Japan|Tanah Tunux]], [[United States|Amerika]], [[New Zealand|Aotearoa]]...
== Dndulan Kari ==
# Kari [[Pyon'ando]].
# Kari [[Hamgyongdo]].
# Kari Pyojun ([[Soul]], 標準語) .
# Kari [[Cyonrado]].
# Kari [[Kyongsangdo]].
# Kari [[Ceju]].
== Patis ==
Wano 24 patis ka ga daha dooyun saya.
{| align="center" cellpadding="8" style="font-size:larger;"
|+ style="font-size:smaller;" |Hengak laqi
|ㄱ
|ㄲ
|ㄴ
|ㄷ
|ㄸ
|ㄹ
|ㅁ
|ㅂ
|ㅃ
|
|- align="center"
|ㅅ
|ㅆ
|ㅇ
|ㅈ
|ㅉ
|ㅊ
|ㅋ
|ㅌ
|ㅍ
|ㅎ
|}
{| align="center" cellpadding="8" style="font-size:larger;"
|+ style="font-size:smaller;" |Hengak bubu
|'''<span style="color: red">ㅏ ㅐ ㅑ ㅒ ㅓ ㅔ ㅕ ㅖ</span> <span style="color: blue">ㅗ</span> <span style="color: green">ㅘ ㅙ ㅚ</span> <span style="color: blue">ㅛ ㅜ</span><span style="color: green"> ㅝ ㅞ ㅟ</span> <span style="color: blue">ㅠ ㅡ</span> <span style="color: green">ㅢ</span> <span style="color: red">ㅣ</span>'''
|}
== Pnskngalan Hnghengak ==
19 hengak laqi tgberah na ka kari Han-guk:
{| class="wikitable"
|+
! colspan="2" rowspan="2" |
! rowspan="2" |dada.
! colspan="2" |hema
! rowspan="2" |kunuk.
! rowspan="2" |lungak.
|-
!bale
!smerus mperuq
|-
! rowspan="3" |mperuq
!tlhelah
|ㅂ b /p/
|ㄷ d /t/
|ㅈ j / ts~tɕ/
|ㄱ g /k/
|
|-
!mkere
|ㅃ pp /p͈/
|ㄸ tt /t͈/
|ㅉ jj / ts͈~tɕ͈/
|ㄲ kk /k͈/
|
|-
!pshengak
|ㅍ p /pʰ/
|ㅌ t /tʰ/
|ㅊ ch /tsʰ~tɕʰ/
|ㅋ k /kʰ/
|
|-
! rowspan="2" |smerus
!tlhelah
|
| colspan="2" |ㅅ s /s~sʰ/
|
|ㅎ h
|-
!mkere
|
| colspan="2" |ㅆ ss /s͈/
|
|
|-
! colspan="2" |muhing
|ㅁ m
| colspan="2" |ㄴ n
|ㅇ ng /ŋ/
|
|-
! colspan="2" |psdaling
|w
| colspan="2" |
|j
|
|-
! colspan="2" |qluli
|
| colspan="2" |ㄹ r/l /ɾ~l/
|
|
|}
23 hengak bubu na ka kari Han-guk:
{| class="wikitable"
|+
! rowspan="2" |
! colspan="2" |berah
! colspan="2" |bukuy
|-
!ini pktumun pdahung
!pktumun pdahung
!ini pktumun pdahung
!pktumun pdahung
|-
!nleban
|ㅣ i
|ㅟ wi /y/
|ㅡ eu /ɯ/
|ㅜ u
|-
!1/2 nleban
|ㅔ e
|ㅚ we /ø/
|
|ㅗ o
|-
!1/2 traguh
|ㅐ ae /ɛ/
|
|
|ㅓ eo /ʌ/
|-
!traguh
| colspan="4" |ㅏ a
|}
{| class="wikitable"
|+
!
!a
!ae
!e
!i
!eo
!o
!u
|-
!/j/
|ㅑ
|ㅒ
|ㅖ
|
|ㅕ
|ㅛ
|ㅠ
|-
!/w/
|ㅘ
|ㅙ
|ㅞ
|ㅟ
|
|ㅝ
|
|-
!/ɰ/
|
|
|
|ㅢ
|
|
|
|}
== Duma kari ==
Egu riyung ka kari Hanguk pneeyah Kari Telu, niqan 4 klegan na ka pnyahan kari Han-guk:
* Kari tnpusu(고유어,固有語):「나무(qhuni)」、「물(qsiya)」
* Kari Patis Telu(한자어,漢字語):「민주(minsyu)」、「하물(荷物:Ha mul)」
* Kara pneeyah Dame(외래어,外來語):「컴퓨터(tennaw)」、「프로그램(программа,en: Program)」
* Kari gnmaxan(혼종어,混種語)
peakd9kf7412wydwanpo5tgeji6q5dy
Nsgan Uray
0
2006
81573
68980
2021-11-15T02:09:29Z
Yurimowna
177
81573
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan U-ray''' o kingal alang nsgan nyusan Bgurah Tayhuk Klwaan Cykuku. Lala bi dgiyaq ka kska na. Tgparu bi alang ni tghghaw bi knhbragan hiyi kska nyusan Bgurah Tayhuk ka hiya. Tgtruma bi knlwaan Bgurah Tayhuk. Siyaw tgdaya na o nsgan Sintien, nsgan Scan ni nsgan Pinlin. Gtgut na nklaan hidaw o nsgan Ciyawsi nyusan Iran, nsgan Yuansan ni nsgan Tatung. Gtgut na mquri ryaxan hidaw tgtruma do nsgan Husing nyusan Towing. Siyaw na ryaxan hidaw do nsgan Sansya.
Murug《Gaya kklawa alang》o alang seejiq Tnpusu ka nsgan Uray nii. Niqan ttmaan na seejiq gaya nkana ka alang nii. Ini hari kndka ttmaan na saw ka dduma nnsgan kska nyusan Bgurah Tayhuk. Niqan biyax na pndka saw nsgan kklawa hiya nanak. Tduwa nanak muda uuda kklawa hiya nanak ka qphan nsgan Uray. Aji sun snkgulan qpahan nyusan Bgurah Tayhuk ka hiya. Pnhyugan qmprigan ddmririh nsgan Uray nii kika sun empsalu gaya uuda kkalaw dhiya nanak.
Yahan dha rmigaw quri nsgan Uray o ida ulay ni phpah snegil ka niqan bi hangan. Nsgan Uray uri o kika sun tgdaya bi alang dgiyaq seejiq Tnpusu. Pusu bi meeniq hini o seejiq Bgala. 「Uray」hangan alang nii o kika pusu bi pnaah kari Bgala 「Ulay」. Pusu bi o qlhangi ka mcilux bi qsiya「Kiluh-ulay」. Klwaan Cin ni Nihung siida, splawa dha 「Citsban」.
== Pnltudan Endaan ==
=== Klwaan Cin ===
Citsban」sun dha tmngahan ka seejiq embgala Uray. Pusu bi pnyahan na o yaasa nii meeniq tgtruma Cits. Pnrgan pnatas Ryaw sow-cen quri saw endaan dha thjilan o niqan tru klgan qpuruh ka alang Cits: mkrimawan, mktarowran, mkcyakun. Pusu bi niqan dha o nsgan Uray Husan alang. Duri ni paah mggarang.
=== Jiyax klwaan Nihung ===
Mincs empusal maspat hngkawas (Maxal maspat kbkuy mngari kmxalan rima hngkawas) hana mangal Taywan siida ka Nihung. Patas pnatas qpahan mrata ddxgal ka 「Nyusan dxgal seejiq Tnpusu Taywan」o spatas na kska ga niqan maspat klgan qpuruh ka sdseejiq Cits. Kika sun mkHuknts, mkNats, mkTase, mktanri, mkCyacin, mkNeybansan, mkbaybansan, ni mkRinbanyin. Tmngahun dha kska ngangut Maray paru maspat qqpuruh. Minc mtrul hngkawas (Maxal maspat kbkuy mngari kmxalan empitu hngkawas) ixun saw ssiling kkla srmalan ssalu elug tdruy qrngal paah Tayhuk mquri Iran, snkagul dmqqruy musa kska Uray. Qhduan dha qmuruy do sbay msalu Hnsancran ka 「Patas qnuruy alang seejiq Tnpusu」. Kska hini o smnru niqan spat qpuruh ka hini: mkウライ、mkラガー、mkHunsan ni mkRinbanyin. Bukuy do wada bkgun kska alang seejiq Tnpusu klwaun nsgan Buncin nyusan Tayhuk.
[[Snakun:Truku]]
=== Jiyax bukuy tnegjiyalan ===
Babaw ini baka tmgjiyal ka Nihung do(1945 hngkawas) wada pryuxun nsgan Uray nyusan Tayhuk da. (Ini hari pndka geayus na dha nsgan Bunsancun)
Empusal kbkuy maxal hngkawas maxal dha idas empusal rima jiyax, wada kmpryuxun hangan Bgurah Tayhuk maa Csyas ka nyusan Tayhuk. Siida o wada asi pryuxi nsgan Uray klwaun nyusan Bgurah Tayhuk. Wada maaeungat ka nniqan na ka maa kingal qpahan nsgan biyax kklawa nanak ni ttmaan knkana qmpringan kklawa nanak. Empusal kbkuy maxal spat hngkawas maxal dha idas empusal rima jiyax, pspuan smalu ka 《Gaya pnhyugan alang》ni bqanun haya ka biyax kklawa nanak alang seejiq Tnpusu Csyas. Manu Uray duri o wada ryuxun niqan biyax na qmpringan kklawa nanak alang ka ttmaan seejiq gaya nkana da. Kika sun kska nyusan Bgurah Tayhuk wana hiya ka alang tduwa gmaaw Bukubg qpahan nsgan ni dmririh seejiq alang.
== Pnegdxgal ==
Tgtruma bi nyusan Bgurah Tayhuk ka nsgan Uray. Dxgal na o kika sun alang kmpriyux btunux Tgtru Ciya. Kska kndux tntunan mkray lblak btuunx o pspilan tntunan mndngu ayug saw hlpis tntunan lmu bnaqig. Pteura hnigan ayug balay bi
lqian siida. Lala bi eyaayug ni dowras ni tglaq. Mquri nklaan hidaw tgdaya o dgiyaq Hunru, dgiyaq Rowhun , ni dgiyaq Tatung pgeayus dha nsgan Pinlin ni nsgan Scan. Tgdaya do dgiyaq Tatung ni dgiyaq Smin pgeayus dha nsgan Sintien kida. Ryaxan hidaw tgdaya do dgiyaq Kapaw, dgiyaq Lpey, ni dgiyaq Peycatien mgtgut dha nsgan Sansiya.Ryaxan hidaw tgtruma do dgiyaq Peycatien , dgiyaq Rupey, dgiyaq Rara, dgiyaq Taman, dgiyaq Papukuru mssiyaw nsgan Husing nyusan Towying. Nklaan hidaw tgtruma do dgiyaq Papukuru, dgiyaq Ciran, dgiyaq Cientumu, dgiyaq Ai, dgiyaq Hungru tgaaw ddgiyaq nSyeysan ka dhiya ni peayus dha nsgan Ciyawsi, nsgan Yuansan, nsgan Sansing ni nsgan Tatung nyusan Iran.
=== Eleelug yayung ===
Eleelug yayung nsgan Uray o yayungnNanse kana. Pusu bi hnraan yayung Nanse o paah langu Sownrow kska dgiyaq Ciran ni dgiyaq Cientowmu pusu bi tudu ddgiyaq Seyisan. Knbrgaan na ka yayung Nanse o spatul fima M. Ssbiq na yyayung o yayung Happen, yayung Ciakown, yayung Tarunan, yayung Neytung, yayung Tunghu, yayung Ciyaciyuriaw ni yayung Uray (Hrpasan Yinseyn).
== Qpahan ni pnspuan seejiq ==
Ana ya llabang balay ka dxgal Uray, ya sun hghaw bi ka sjiqun ni rima bi saw sbiq elealang. Hangan elealang hini o paah hnang kari Bgala ni hlun kari Cikuku da:
Alang Cungci: Cungci, Cyacyuryaw, Cnkung, yeynti
Alang Uray: eleelug Uray, Yiyaw, Siruan, Raka
Alang Sinsiyen: Nasyaw
Alang Siyawi: Siyawi, Tunghu
Alang Husan: Tunru, Hapun, Husan, Ma-an
== Rgagan ==
Ssaan rmigaw ka alang Uray o lala balay. Rahuq saw llingay ida nkiya ni saw ka kndsan sjiqun o kika pusu bi kingal yahan dha bi qqmita uri. Ttmayan aji hmut knhbragan dmrigaw paah alang paru Tayhuk, manu wada sqian smmalu phiyug ka spsapah ulay Uray. Saw ka ida mneeniq hiya ka ddtnulay o aji mtdka ka knsuyang dha uri. Saw ka kkmalu ngahan rudan ensniyaw ulayo asi ka kdhgun ka uuda kklawa. Saw ka brax knkxalun o kika wada psswilun pqqtaun bi knkla kndsan seejiq Tnpusu ni rruciq nyahan rmigaw o kika miyah mspung ida ini kntuku knkal na kmlawa ka alang.
=== Knkla kndsan seejiq emgala ===
Uray o kika alang yahan mssli seejiq Tnpusu Bgala. Manu lala bi sapah ni qqtaan o ida niqan ka pspingan knkla kndsan seejiq Tnpusu. Saw sysiyaw elug o niqan gmquri ssnalu pnurug dha hnigan seejiq Tnpusu. Qqrasun Hrpasan Yunseyn uri o tmeaguh seejiq Tnpusu dmhaw kdjiyax. Htngayan hnang qqaras ni hhbaraw bi sjiqun ka kska hrpasan hini. Madas qapur sjiqun ni 「knlala pila」endhiya nanak ka qmpringan empsbarig.
=== Ulay ===
Krnaan ulay Uray o ida bi paah Klwaan Nihung siida. Maxal mngari kbkuy tru hngkawas siida, mdudul Snkn Tanyingcin hmlay ayug yayung Nansi ni smalu trmaan ulay dmqeepah qpahan uuda seejiq Tnpusu Uray. Duri nii saw ka empdayaw qmpringan mrata 「Qmpringan Kykuyuh Gmealu Klwaan Sbiqan Taywang」paah Klwaan Nihung siida ida qmeepah quri ulay uri da.
Hnuya niqan bi ngahan ka Uray o ida aji hjiqun ka ulay. Yaasa hlayan ka ulay do wada pgkala bi qqpah rrmigaw alang nii. Mkeleelug ta o ida ta qtaun ka sbrigan ulayaji uri o sbrigan tduwa trmaan ulay. Dduma sbrigan uqan samat o smbrig trmaan ulay uri da.
=== Tglaq Uray ni Hrpasan Yunsyen ===
Tglaq Uray o tglaq Yunseyn uri. Kika pusu bi yahan qmita sjiqun rmigaw uri. Rahuq niqan bi ngahan ka tglaq nii, baraw na hiya Hrpasan qqrasun Yunseyn pusu niqan bi ngahan ssaan. Hrpasan Yunseyn o hrpasan kska rnaaw phyugan ayug babaw tglaq. Kska na hiya o niqan uqan, ksan ssagan qqhuni ni duri o niqan buan buji, buan bali drsiq, tpaqan trmaan saw ka bgurah qngqaya knxalan sayang. Kmgus bi hhbaraw sjiqun rmigaw miyah mtmay.
=== Gbiyuk rgagan seejiq ===
Paah Uray bitaq ayug yayung Nansi o niqan rbuq ayug ni dowras. Paah Klwaan Nihung siida tndhuun dha gbiyuk rrigaw seejiq tgsuyang bi msa.
=== Elug smudal Uray ===
Seejiq embgala o kika sun tgplealay bi meeniq alang Uray hini. Bbrigan rudan elelelug Uray hini snlaan dha bngbang pgklaan o mdka kana ka hnigan dha. Tai saw mtdka kana ka qtaan. Hpuhan smsamat ni snlaan smeusa o niqan saw ini pndka qtaan ka eleelug smudal. Qulug dhuq ka jiyax yahan ptrima ulay ni qqmita snegil sdseejiq kana ka elug. Knux uuqun sqmu ulay, hiyi samat, basaw hluyuq syangcang, balung rudux ulay, tutu hlama, ni idaw bsiyaw o sknxan bi kana.
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
sv215navldknyk1pox991m7u8pbyn48
Nsgan Husing
0
2007
81605
81604
2021-11-15T12:33:09Z
HuwacBasaw1234
49
/* Niqan ngahan nhuma */
81605
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Hu-sing''' o kika sun kingal alang kklawa nyusan Towing Klwaan Cikuku. Gaga mniq tgtruma nklaan hidaw nyusan Towing ka hiya. Gtgut na tgdaya o nsgan Tasi. Gygut na nklaan hidaw tgdaya o nsgan Sansiya ni nsgan Uray nyusan Bgurah Tayhuk. Ptlutut nklaan hidaw tgtruma do nsgan Tatung nyusan Iran kida. Ryaxan hidaw tgtruma ni ryaxan hidaw tgdaya do msgtgut nsgan Ciens ni nsgan Kwansi nyusan Singcu kida. Knlbangan na o 351 m2.( ida bi dha tnegempituan kmlbangan nyusan Towing ). Knhbragan hiyi sjiqun na o kingal drmax dha kbuhug. Kika sun llabang bi ka dxgal, blbilaq bi ka sjiqun ni alang tghghaw bi sdseejiq na ka hiya. Tndxgal hini o kika sun seejiq tnpusu seejiq Bgala Taywang.
Murug《Gaya kklawa alang》o nsgan Husing gaa alang skangki nanak seejiq Tnpusu ka hiya. Pniqan tmtmaan na seejiq gaya nkana qmpringan alang kklawa nanak. Ini pndka dduma nnsgan nyusan Towing ka hiya. Asi ka sduuy saw mddka nnsgan ka biyax kklawa nanak alang. Qpahan nsgan Husing o tduwa nanak qmeepah uuda kklawa hiya nanak ni aji qpahan snkgulan qpahan nyusan Towing ka hiya. Phiyug qmpringan dmririh nsgan Husing kika sun smmalu gygaya uuda kmlawa nanak.
== Endaan ==
Hangan smudal o 「Cyawpansan」. Klwaan Nihung siida alang seejiq Tnpusu nsgan Tasi nyusan Singcu. Bukuy tnegjiyal do rajing tmhnganun nsgan Cyawpan.
=== Pnyahan hangan alang ===
Maxal maspat maspat kmxalan mataru hngkawas siida, miyah qmita hini ka Ryumincwan.Qtaan na ka dha sipaw breenux yayung Takukan o mdka bi qcinuh tru muhing. Manu asi tmhngani Cyawpansan uri da
Klwaan Cin siida thnganun Cyawpansan ka alang nii. Dgiyaq nii o Pyasan sun kari Bgala. Pusu pngkla na o nniqan ryuxan qngqaya msa. Kingal thnganan kari Bgala duri Pyasan(比亞山) msa o pnaah kingal ngahan bukung alang Bgala. Klwaan Cin siida, tnegjiyal dha mrata Cin ni wada mhuqil. Manu csdamat hyaan ka seejiq alang ni asi duuy ngahan na tmngahan da.
Klwaan Nihung siida, qpahan mdudul o ini dha baka ka seejiq tnpusu. Asi dha si Cyawpansan ka alang nii da. Mdka qcinuh qlqahan sun dha smbilaq smngahan. Klwaan Nihung siida hana sriyu ka ngahan Cyawpansan nii . Saw ka Riyumincwan ka tmngahan msa o ida bi kari dha nanak kiya.
Maxal mngari mrimal spat hngkawas maxal idas mtrul kingal jiyax siida pryuxan nsgan Husing da. Qtaan ta ka singbung siida,「Ssqaras dha pncingan Thulang Klwaan ni pteura mgkala pxal duri ka Klwaan」kika mnda pprngaw ka qpahan nsgan ni sbgay dha qpahan nyusan ssruwa. Siida uri, tgbilaq laqi ptasan Cyawpan wada ryuxun tgbilaq laqi ptasan Cieysow. Gmaaw pncingan Ciyang Cun-cen siida sduuy ka ngahan nii. Empusal maxal spat hngkawas maxal dha idas empusal rima jiyax siida, nyusan Towing wada ryuxun alang paru Towing ni nsgan Husing do wada ryuxun alang Husing kida.
=== euda mangal duri hangan ===
Empusal maxal spat hngkawas powsa kari ka 「Qmpringan uuda qqpuruhseejiqTnpusu Taywang」ni ryuxi 「Piyaway」aji uri o 「Piyasan」ka hangan msa. Plealay bi duri o niqan ka ryuxi ta 「Cyawpan」msa ni ini sruwa kana ka sdseejiq alang.
== Niqan bi ngahan knkla kndsan ==
=== Ulay ===
Klwaan Nihung siida, hmnlay rima nniqan ulay ka nsgan Husing. Hangan dha o ulay Sring, ulay Sinsing, ulay Kawyi, ulay Hakaw Parin, ulay bilaq Uray. Ssmalu elug qsiya siida, wana ulay Sring ni ulay Sinsing ka ida gaga hiya ni tru na da o wada rbngun kska ayug kida. Hlayan maxal mngari mngari kmxalan empitu hngkawas siida duri ka ulay Hakaw Parin ni thnganun ulay Yeyhn kida.
== Knhbragan hiyi seejiq ==
Pspgan bitaq empusal empusal kingal hngkawas kingal idas bukuy bi, knhbragan sdseejiq nsgan Husing o kingal kbuhug empusal tru kbkuy maspat kmxalan hiyi. Knkyuxan na mtrul rima hiyi Km2. Bitaq sayang, mataru ka nsgan seejiq tnpusu klwaan ta o hiya ka hhbaraw bi sjiqun ni tgkkiyux bi uri.
Kska alang paru Towing hini o hiya ka hhbaraw bi sjiqun ni psdkaan snaw bi kuyuh tgbaraw bi uri. Kska Taywang knkana alang o tgmngari ka knhbragan na kngkingal sapah.
=== Endaan hngkwasan kmpryuxan knhbragan hiyi seejiq ===
Spuun pspug rima hngkawas(Nhddan bi empusal maxal rima hngkawas~nhdaan bi empusal empusal hngkawas) mrana maxal spat kbkuy empusal spat knhbragan hiyi sdseejiq. Knkrana na o maxal tru drmax ungat tru tengkbkyan. Hiya o kika sun tglikaw bi krnaan na knhbragan hiyi sjiqun kska alang paru Towing hini. Knkana nnsgan kska Klwaan do tgrima tgbrah ka knkrnaan na hiya.
=== Pdkaan dduma nsgan eseisil krnaan dha hnhbragan hiyi sdseejiq ka nsgan Hu-sing ===
Empusal kbkuy empusal kingal hngkawas kingal idas siida, knhbragan hiyi sdseejiq nsgan Husing o hmrinas nnsgan Riukuey da. Bitaq bi nhdaan empusal kbkuy empusal kingal hngkawas kingal idas siida, knhbragan hiyi sdseejiq na o hmrinas nnsgan Riukuey mngari hiyi.
== Bnkgan alang ==
Klwaan na truma o niqan maxal elealang.
==== Alang tgbrah dgiyaq ====
alang Sanmin
alang Cansin
alang Kueyhwey
alang Siyayun
alang Cjen
alang Isen
alang Rowhu
==== Alang Tgbukuy dgiyaq ====
alang Kawi
alang Sankwan
alang Huwarin
== Niqan ngahan nhuma ==
Rima idas qlupas
Qlupas biyuq
ngiraw
lxi djima
apu ssibus
== Pnyahan kari(參考資料) ==
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki> ==
[[Snakun:Truku]]
319eh8t9x0orrzj4vjf6euz5b1sio1q
Nsgan Ceyn-su
0
2008
68950
2021-07-06T06:01:51Z
鍾姿蕊
531
建立內容為「'''Nsgan Ceyn-su'''(kri embgala o Nahuy ksun), nniqan na o tgtruma nklaan hidaw nyusan Singcu Taywang. Mseupu Dha nsgan Uhung o mdka nsgan seejiq Tnpusu nyusan Sincu. Knlbangan na o 527.5795 M2. Tglabang bi alang qqpahan kska nyusan Singcu ka hiya. Kska hini o yaa bi 200~2000 M ka knpraan na paah breenux dxgal. Pusu bi sjiqun na meeniq hini o seejiq Tayal ni Ngayngay. Kska nsgan hini o tggaaw saw ddgiyaq paah 1500 bitaq 3000 M. Kika sun niqan bi hangan na tg…」的新頁面
68950
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Ceyn-su'''(kri embgala o Nahuy ksun), nniqan na o tgtruma nklaan hidaw nyusan Singcu Taywang. Mseupu Dha nsgan Uhung o mdka nsgan seejiq Tnpusu nyusan Sincu. Knlbangan na o 527.5795 M2. Tglabang bi alang qqpahan kska nyusan Singcu ka hiya. Kska hini o yaa bi 200~2000 M ka knpraan na paah breenux dxgal. Pusu bi sjiqun na meeniq hini o seejiq Tayal ni Ngayngay. Kska nsgan hini o tggaaw saw ddgiyaq paah 1500 bitaq 3000 M. Kika sun niqan bi hangan na tgdaya nsgan seejiq tnpusu.Pnyahan hangan nsgan o yaa sun strngan yayung Narow ni Cyaruniqan kingal paru bi tasil ni hnyugan na o saw bi huyuq lxi.
== Endaan ==
Maxal mngari empusal hngkawas maxal idas kingal jiyax, pnyusan Qpahan pusu Thulang Nihung Taywang ka kngkingal alang. Wada ryuxun phyugan maanyusan ksun. Alang nii o kika sun nyusan Singcu ka kangki, Kika sun tgdaya nklaan hidaw alang seejiq tnpusu pskangki na o nyusan nklaan hidaw Singcu. Siida o knkana elealang nyusan nklaan hidaw Singcu qpahan Knsat ka kangki na. Kiya ka kiya ni nsgan hini saw ka alang Yuhung o nyusan Tasi kangki na kiya.
== pnegdxgal ==
Nsgan Ceynsu o tgdaya mlutut nsgan Kwan-si. Smdalih nsgan Husing nyusan Towing ka tgdya nklaan hidaw. Gtgut na nklaan hidaw do nsgan Tatung nyusan Iran kida. Tgtruma do plutut nsgan Tay-an nyusan Miyawri. Ggtdut na ryaxan hidaw do nsgan Uhung ni nsgan Hnsan.
Asaw bi dgiyad manu wada sun tgbrah ni tgbukuy kdhaan ka elealang. Saw ka elealang tgbrah o Sin-re, Ciya-re, Jinpin, Ising, ni Meyhwa. Tgbukuy do Yuhung ni Siyurwan dha alang. Kika sun alang pnyahan seejiq Bgala. Yuyung o niqan Takcing ni Sakyaking. Yuyung Takcing o kika sun tgbaraw bi pusu qsiya yayung Tanswei, Pusu na o pnaah tgdaya dgiyaq Pinteyn. Pusu yayung Sakyakingdo tgdaya dgiyaq Tapaceyn kida. Mstrung alang Siyuran ka dhiya ni kika maa yayung Marikuwan da. Kika sun pusu bi alang qsuyux Kuwha ni Span da.
=== Kbkuy ddgiyaq Taywang ===
Saw ka kbkuy ddgiyaq gaga mniq nsgan Ceynsu hini o dgiyaq, dgiyaq Tapaceyn , dgiyaq Taw, dgiyaq Ceyu, dgiyaq Ice, ni dgiyaq Kra-yey.
== bnkgan qpahan ==
==== Alang dgiyad tgbrah ====
Alang Ising: Singsin, Peyjaw, Matay
Alang Ciyare: Sapin, Maysujen, Ciyaru
Alang Sinre: Sinre, Mey-yeyn, Pausan, Sweyteyn, Niyawcwey, Rahaw
Alang Cinpin: Cuwey, Cinpin, Pirin, Narow
Alang Meywha: Meywha
==== Alang tgbukuy dgiyaq ====
Alang Siyurwan:
Teynpu, Siyurwan, Taykang, Singkwang, Cnsipaw, Cinru, Yanraw, Liyein
Alang Yuhung:
Tgdaya sipaw yayung Yuhung: Yuhung, Yuraw, Yutay, Syawenkwang, Taypin, Mamey, Lipu, Masu
Tgtruma sipaw yayung Yuhung: Surey, Pinrunwen, Tay-yaw, Tgdaya Tay-yaw, Tgtruma Tay-yaw, Sumakusu.
== rgagan ==
Btunux Ceynsu
Ceynsuyemiyaw
Saan rmigaw Klwaan Syeypa
Sumakusu
Radax qqhuni
Hrpasan Teyring
Ulay Cinpin
Ulay Siyurwan
Qmpahan rmigaw Teynjanku
Btutux Qpatur
Qmpahan rmigaw Naruwan
Klwaan hnru ni mneudus Langu Yeynyang
Sapah smudal Litungsan
Qmpahan rmigaw Sancin
== Tgparu endaan ==
=== endaan tmgjiyal Syakurow ===
Paah maxal mngari maxal tru hnkawas (Tacen Tgdha hngkawas ) Thulang Mdudul CwucyuceynCwuMatay asi hiya bi nanak dmudul mrata miyah kmrmux mkCinaji seejiq Bgala lama. Bitaqbi maxal mngari empusal mataru hnkawas (Tacen maxal rima hngkawas) smndhug Kari Maysu ni asi bi maxal tru hngkawas qmbsyaqan na tnegjiyalan Nihung ka seejiq tnpusu.
=== Endaan tmgjiyal Litungsan ===
Klwaan Nihung, maxal mngari maxal hngkawas bitaq maxal mngari maxal tru hngkawas mntru hmrinas geayus grkaan miyah kmrmux Litungsan ka dhiya. Asi bi hiya nanak dmudul mrata tmgjiyal dha idas ka Thulang Mdudul Taywang CwucyuceynCwuMatay. Alang nseejiq tnpusu ka Litungsan ni tgska bi Iran, Tayhuk, Towing, ni Sincu. Tapong sun dha tmngahan ka Bgala ni kika rmala sun dha. Tpung na bi o kika sun Rubi kida ni dxgal spriq aji uri o klgan dmuliq. Pusu bi alang meubung bi spriq ungat hari seejiq pdhuq. Dgiyaq nii o kika paah hini wada mseanak ka tgska tgbaraw uuda yayung Tahan ni yayung Yurow. Litungsan o kika sun alang rudan Bgala. Klwaan Nihung siida mkMariquwan, mkKaawwan, tgbukuy dgiyaq mkMariquwan, ni mkCinajispat sjiqun mniq hini. Endaan qmeepah qpahan thulang mdudul Taywang siida, Litungsan o ida tgska bi ttmaan na hhqulan, hhmaan ni kklwaan.
=== Euda kmlawa rnaaw Censipaw ===
Bukuy dgiyaq Censipaw o niqan kingal ini hari klai qqhuni qulit. Kska rnaaw nii o ida bi niqan hmrinas dha kbkuy knlala na ka embanah qulit ni radax qbibing. Kingak tnegrmaan na o tduwa bkgun kska tgparu bi maxal radax Taywang rrnngaw Qpahan kmlawa Rnaaw. Plealay bi siida hmtur seejiq Bgala musa dmuuy dxgal rudan dha nanak ka Qpahan kmlawa Rnaaw ni manu dhiya o ida hmut msluluy kdjiyax ka dseejiq Qpahan kmlawa Rnaaw ni tndxgal SingKwang ni Censipaw. Maxal mngari maspat kmxalan mataru hngkawas wada qhduun tmatak ka qqhuni nsgan Uhung ni empsramal maah tmatak qqhuni Siyuran ka Qpahan kmlawa Rnaaw. Dhuq bi alang Sinkwang siida do sdseejiq alang Censipaw ni Singkwang miyah tpruq msaang smuri ni asi sngangay ka dhiya uri da.
== Kari dha ==
Nsgan nii o mggtgut nyusan Towing ni nyusan Taycyung. Wana dha balay ka saw nii alang mggtgut dha nyusan. (Kingal duri o kika sun nsgan Tapu nyusan Ciya-yi. Mggtgut nyusan Taynan ni nyusan Takaw ka hiya.) Nsgan Tatung nyusan Iran do wana hiya ka mggtgut dha nyusan Bgurah Tayhuk, nyusan Towing, ni nyusan Taycyung. Klwaan ta o wana hiya ka mggtgut tru nyusan.
== Sdseejiq niqan bi hangan ==
Kanyumey: Rudan bi ptasan dqras Taywang. Alang pncingan na o alan Teynpu nsgan Ceynsu. Wada ngalun hngak Utux Baraw empusal kbkuy mngari hngkawas kingal idas maxal spat jiyax siida.
Ynrisu: seejiq tnpusu empeuyas. Seejiq Bgala. Mntucing nsgan Ceynsu.
Ceynpayhey: seejiq tnpusu empeuyas. Seejiq Bgala. Mntucing nsgan Ceynsu. Ida gaa qmeepah bi Klwaan Cikuku Taru.
Wenran:seejiq tnpusu empeuyas. Seejiq Bgala. Mntucing nsgan Ceynsu dgigaq bukuy alang mkMariquwan.
Rowmeyring:seejiq tnpusu empeuyas. Seejiq Bgala. Mntucing nsgan Ceynsu alang Singru mkSweyteyn.
Cenjiciyaw:seejiq tnpusu empeuyas. Kingal gxal pnpuan kykuyuh. Seejiq Bgala. Mntucing nsgan Ceynsu mkCiyaru.
Cenpawni :seejiq tnpusu empeuyas. Seejiq Bgala. Mntucing nsgan Ceynsu alang Ciyaru.
Cenyucen:seejiq tnpusu empeuyas. Seejiq Bgala. Mntucing nsgan Ceynsu alang Ciyaru.
[[Snakun:Truku]]
cfbymq4jo8l7kxp8pxy9txmpfu0tt5l
Nsgan U-hung
0
2009
85657
81576
2022-01-13T15:22:36Z
WikiEditor50
373
85657
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan U-hung''' (kari embgala o Tatoba; kari Sarsya o Tatoba sun) o Kingal nsgan seejiq tnpusu kska nyusan Singcu Taywang. Nniqan na o tgtruma nyusan Singcu. Hghaw bi knhbragan hiyi kska nyusan Singcu ka. Mtdka dha nsgan Cyeynsu tgaaw saw nsgan seejiq tnpusu. Pusu bi mnniq hini o seejiq embgala ni seejiq Saysya. Gmaxan cicih Ngayngay ni Ipaw da. Smdalih nsgan Ceynsu ka nklaan hidaw. Tgtruma do mggtgut dha nsgan Tay-an nyusan Miyawri kida. Ryaxan hidaw do nii siyaw na ka nsgan Nancwang nyusan Miyawri. Tgdaya ni tgdaya ryaxan hidaw do msdalih dha nsgan Peypu, nsgan Cutung ni nsgan Hnsan kida.
== Pnegdxgal ==
Brah na ka nsgan nii o kika sun tgtruma ryaxan hidaw Dxgal Seejiq Tnpusu Taywang ni kangki hyaan o nsgan Cutung nyusan Singcu Taywang Klwaan Nihung. Bukuy tnegjyalan do kika wada ryuxun nsgan Uhung nyusan Singcu da. Nsgan nii o gaga mniq tgtruna ryaxan hidaw nyusan Singcu. Kska hini o hmut mteapa ququy ddgiyaq hmrinas 2000~ 3000M. Hangan elealang na o Ta-ay, Tawsan, Hwawey, ni Culin spat alang.
Hangan「Uhung」nii o yaasun nii kska hini ka dgiyaq Uc (dgiyaq Uhung)(1062M)ni asi si tmhngahan da.
=== Elug yayung ===
Elug yayung nsgan Uhung o paah baraw bitaq truma pusu na balay gaa kika sun yayung Pakan, yayung Syakusi, yayung Mayparay, yayung Sanpin ni yayung Hwayeyn. Dhuq bi nsgan Cutung do mseupu yayung Towceyn dni asi rmux gsilung smudal trilan Singcu.
=== Yyyayung saw ka ida bi emphhur btunux ni dxgal ===
2014 hngkawas pnegklaan patas ida bi emphuhur btunux ni dxgal ka yyyayung o niqan maxal rima.
Alang Tawsan: rima
Alang Ta-i: rima
Alang Culin: kingal
Alang Hwayeyn: rima
== Endaan kndsan ni pyahan ida nkiya ==
=== Ulay Cincyeyn ===
Kska alang hini o 「Ulay Cincyeyn」, smudal hangan na o 「Ulay Jinsang」. Klwaan Nihung siida, niqan bi ngahan na. Tacen 3 hngkawas(maxal mngari kbkuy maxal spat hngkawas) phiyug kingal sapah ulay kklawa hiyi. Ulay Pjitan sun tmngahan Bgala. Kika ulay lhngaw msa.
Hini uri o kika sun tgkingal nniqan plealay bi hnmkan Thulang epdudul mrata nklaan hidaw tgdaya Cansieyrian. Hiya o enlaxan Klwaan Kuowmin Thulang Paru Cyanceysu Taywang hini siida.
Dha hngkawas muda pxal ka Smapuh Ay-ring seejiq tnpusu Saysya o kska nsgan Uhung hini uri. Hbaraw bi ka sdseejiq mtneuda paah klwaan ta ni isil klwaan miyah mtmay alang hini.
=== Smudal sapah ttmayan tthulang knsat Jinsan ===
Tacen dha hngkawas (maxal mngari kbkuy maxal tru hngkawas) mtgjiyal siida ka Siyakurow, thulang kensat Pu Jinsankowtayrang mtlibu smalu nniqan hini. Tacen spat hngkawas (maxal mngari kbkuy maxal rima hngkawas) mataru idas maxal rima jiyax siida, nniqan nii asi duuy Jinsankowtayrang si ha tmngahan ka nniqan snkgulan da. Phiyug nniqan snkgulan ni kika sun 「シヤカロ-geayus hmtran」qpahan kensat. Tacen maxalkingal hngkawas empitu idas empusal spat jiyax siida, wada pryuxun grkaan knsat Jinsan da. Tacen maxal kingal hngkawas (maxal mngari kbkuy empusal dha hngkawas) spat idas kingal jiyax siida, wada pryuxun ttmayan thulang knsat Jinsan duri. Niqan kingal thulang emplawa ka hini. Mqhdu ka tngjyalan do Snkgulan Knsat Cinceyn da.
Elug Syakurow o smudal elug Suru duri. Paah Jinsan (sayang do Cinceyn nsgan Uhung nyusan Singcu) bitaq Kownsi(sayang do alang siyuran nsgan Ceynsu). Paah Towsan wada msibiq kingal bgurah elug ni mkbaang tgbaraw sneegul yayung Siyarkurow bitaq Siyakurow Tasan. Tacen maxal kingal hngkawas (maxal mngari kbkuy empusal dha hngkawas ) tru idas siida do qhduan smalu da.
== Ayus kklawa ==
Alang Ta-ay, pusu tgska qpahan uuda nkana nsgan U-hung
Alang Hwa-yeyn
Alang Cu-lin
Alang Taw-san
== Elug hqulan ==
Elug nyusan tg122: Nsgan Cutung –nsgan Uhung – Gntuan dxgal nsgan Uhung
Tdruy bahu Cingcu
【5628】 Cutung – Siyakownkwan -Uhung
【5629】Uhung -- Cinceyn
【5630】Cutung – Siyakownkwan – Uhung -- Cinceyn
== Quri ttgsa ==
=== ptasan tgska ===
Tgska tgtruma laqi ptasan Uhung nyusan Singcu
=== ptasan tgbilaq ===
Tgbilaq laqi ptasan U-hung nsgan Uhung nyusan Singcu
Tgbilaq laqi ptasan Huwa-yeyn nsgan Uhung nyusan Singcu
Tgbilaq laqi sbiq ptasan Huwa-yeyn nsgan Uhung nyusan Singcu
Tgbilaq laqi ptasan Taw-san nsgan Uhung nyusan Singcu
== Rgagan qmita ==
Saan rmingaw klwaan Sieypa
Hrpasan rnaaw Kwuan-u
Tglaq Iinsu
Spuhan Pasta-ay seejiq Saysiya
Qmpahan kkbiyax hiyi Payran
Tglaq Pasieyn
Qqtaan ida nkiya Cinceyn (Nniqan thulang mrata sbiyaw Can seylyan, sapah spi Sanmaw )
Qmpahan kkbiyax hiyi Sieypa
Qmpahan kkbiyax hiyi alang Hu-ping
Tglaq Kuyeyn
Ksaan Kuyeyn
[[Snakun:Truku]]
8wr3w91m70c5htjhovha4cxzyrhwzu2
Nsgan Kwan-si
0
2010
69105
69072
2021-07-07T04:08:47Z
HuwacBasaw1234
49
/* endaan */
69105
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Kwang-si''' o kingal nsgan nyusan Singcu Taywang ka hiya. Gaga mniq tgdaya nklaan hidaw alang paru Singcu. Nii o kika sun pnstrngan yayung Niuran ni yayung Hungsan uri. Tgtruma o smdalih nsgan Ceynsu ni nsgan Hnsan. tgtruma Ryaxan hidaw do mlutut nsgan Cyunglin. tgdaya Ryaxan hidaw o nsgan Singpu. Tgdaya do nsgan Rungtan nyusan Towing. Nklaan hidaw na o nsgan Husing ni nsgan Tasi nyusan Towing kida. Hiya o kika sun tgparu bi alang breenux sysiyaw alang Singcu. Sjiqun na meeniq hini o Ngayngay ka hhbaraw balay. Ida bi maxal o niqan mngari ka dhiya. Hnang dha pprngaw pusu bi o Hayru ni Suseyn. Ida nniqan mrata pkksa tg206 qmpringan (Weyuu qpuring mrata ) mrata breenux Klwaan Cyukuku. Lala bi hnmaan na ka nsgan Kwangsi. Niqan Seyncaw, pqajiq qmasan, tmatu, rhluk, mami ni ucya. Kska hini o ida SeyncawKwangsi ka niqan bi ngahan.
Kngkingal hngkawas o ida daan ka smiyan Seyncaw. Smudal hangan Kwangsi o kika sun tutu pajiq qmasan. Klwaan Nihung siida wada ryuxun Elug Kwangsi. Yaasa hnang Nihung sspug dha biyi pajiq qmasan 「Kwangsi」o mdka bi Kwangsi nii kika sduuy ka hangan pnryuxan bitaq sayang. Ana ya seejiq meeniq hini o Ngayngay ka pusu b, ida ngalan nsgan breenux seejiq tnpusu ka hiya. Knhbragan seejiq tnpusu kska knhbragan sjiqun nsgan Kwangsi o ida bi 1.8 tnegkbkyan. Pusu bi gaga mniq ddgiyaq nklaan hidaw nsgan Kwangsi alang Cinsan hini o niqan dha alang aji hbaraw bi seejiq Bgala mniq.(alang Mautu, alang Qyulang)
== Ris(歷史) ==
=== Pnyahan ===
Plealay bi ngahan alang nsgan nii o Meyricwan ksun. Klwaan Cin thulang paru Ceynrung 58 hngkawas siida, mkCieyncow Cencijeyn kmbgurah truma Namnkan ni Hupey ni tmnhangun na Meyriwan ka hini. Hkawas hmaan bi siida ni malax kmbgurah da ni wada spuun nWeyakwey dni kmlawa ni dmuuy da. Pnhiyug sapah paru mniq elug smudal ka ltlutut Wey rmnngaw kska 「Kska skuan patas」ni ryuxun Singsincwang ka Meyricwang msa. Wada ungat ka Weyakwey do, laqi laqi na Weysowcown thulang paru Tawkwang mtrul hngkawas siida qmhdu kmbgurah ni Singsiwang o ryuxun Siyeyncaywun ni 「Siyeyncayhung」sun uri. Bukuy do hhbaraw bi ka sjiqun. Spsapah do ryuxun elug da kika sun elug Siyeyncaywun da. Kangki na hyaan o Cupeypaw nyusan Singcu(Wada pryuxyn Tgdha spsapah Cupey).
Rajing han o ida dmnuuy bnkgan Klwaan Cin ka Klwaan Nihung. Bukuy do asi pspui ka spsapah ni elug da. Maxal mngari kbkuy kingal hngkawas siida phiyug sbiq qpahan Siyeyncaypun ni nqpahan Towjeing. Kangki na hiya o niqan alang Towngrowyeyn(sayang do kika Sanswey, Sanhu, Kowpin, ni Kawyeynri nsgan Rowngtan nyusan Towing), alang Sukangci (sayang do mataru Ri ryaxan hidaw nsgan Kwangsi), alangSiyeyncaypun(Rnngaw brah alang Riyowri, Cinsan, Cinsan, Yiusan ni saw ka aji ka nklaan hidaw alang Tungsan).
Maxal mngari kbkuy empusal hngkawas siida, wada laxun ka Ting, sbiq ting, cyi, ni Ceycwang ni wada ryuxun Cyow, Cyiun, Cwang, ni Taji. Alang Sukangji ni alang Siyeyncaypun dha nii o wada pspuun asi si Kwangsicwang. Nyusan Singcu Singcucyow ka kangki na. Elealang klwaan na o niqan Siyeyncaypun, Kownjikow, Teynjikang, Suriyowcang, Sannanpeyn, Hutu, Santun, Niyuranhe, Suriyaw, Nanhu, Sumen, Cawken, Rawseriyaw, Yujiyeyn, Singcen, Pinlin, Sanhnkn, Siyahnkn, Siyananpeyn, Sukanji, Rawknriyaw, Tahankn, ni Sweykn empusa spat Taji. Bukuy duri o wada ryuxun Kwangsi ka Siyeyncaypun da.
Maxal mnari kbkuy empusal spat hngkawas rima idas siida, ddxgal nseejiq tnpusu nyusan Singcu saw ka Tacukn, Cutow(duma), smudal Mawutu, Riyowcu, Cukesan o asi pspui kska Kwangsicwang kana da. Kika maa tg25 Taji「Mawutu」. Kika sayang do nklaan hidaw Tungsanri, Yiusan, ni Cinsanri da. Maxal mnari kbkuy spatul kingal hngkawas maxal idas siida, wada pklaan 「elug」ka Kwangsicang dni kika sun elug Kwangsi ni ida nkiya ka klwanun na elealang. Maxal mnari kbkuy spatul spat hngkawas spat idas siida, Dxgal seejiq tnpusu alang Mawutu o wada pspuun kska elug Kwangsi dni, kika maa tgempusal mataru Taji 「Cinsan」.
Maxal mnari kbkuy spatul rima hngkawassiida, miyah kmlawa Taywang ka Klwaan Cikuku do Wada laxan ka gaya Cyowciyn da. Wada ryuxun nyusan Singcu ka SingcuCiyow. Singcuciyn o ryuxun Singcucyi ni elug Kwangsi do nsgan Kwangsi kida. Bukuy duri o maxal mnari kbkuy mrimal hngkawas siida, muda bbkug qqpahun elealang nyusan ka pklawa ta ni wada ktruun ka nyusan Singcu ni maa nyusan Towing, nyusan Singcu, ni nyusan Miyawri da. Wada asi laxi ka gaya klwaan nyusan. Manu nsgan Kwangsi o ida nyusan Singcu kangki bitaq sayang.
==== Elug Smudal ====
Kika sayang do elug Tatung ryaxan hidaw elug Chungcen hiya. Klwaan Cin qpuruh Cuceyn hiya nii knlwaan Weyakwey Singsinghaw. Thulang paru Ciyacin 17 hngkawas (1812 hngkawas) elelug kmbgrahan siida. Nii hini ka sapah kklawa uri. Bukuy thulang paru Tawkwang do embbarig bi ka samat mneudus da. Sysiyaw elug o tgaaw saw smudal sapah snlaan kana. Nniqan Elug Bgurah o nklaan hidaw tgtruma qpahan nsgan Kwangsi ni kika sayang do elug Tatung nklaan hidaw elug Chungcen. Eleelug nkiya rajing bi klwaan thulang paru Tawkwang siida. Tawkwang 9 hngkawas (1829 hngkawas)siida do kika Siyeyncaywun sun tmngahan da. Niqan ka bgurah elug do mgkala elug smudal knlikaw na mrrana. Ana sayang ida elug htngayan kngkingal sbrigan.
=== Sayang ===
Elug smudal sun ha tmngahan o niqan dha alang.
Pnurug bnkgan nniqan sapah: Nii o elug smudal Sianri. Elug nii sayang o ida sun elug smudal. Hldun kari Amirica do Old St.. Kingal baang o sapah nniqun kiya. Isil baang do kika sun tgbilaq laqi ptasan Kwangsi kida.
Pnurug kkrana endaan: Elug Chungcen brah smudal nniqan smkgulan knsatKwangsi o smudal elug Suteynji sun tmngahan uri. Nii o kika sun elug Chungcen tgkeiyux bi ni tglbu bi. Elug smudal nii o ida niqan lala bi hnigan pnhiyug klwaan Nihung kina. Sayang o lala bi ssbrigan quri mseusa ni ppatas miyah mtmay. Smalu bbrigan quri patas enjiyan, qngqaya snalu baga, ni mahan Kafey. Kika sun pusu bi kkrana mseusa bilaq alang Kwangsi uri. Kingal gaga siyaw na elug Chungcen duri o kika sun tgkingal qtaan eyga Kwangsi. Kika sun ensbiyaw sapah snlaan endaan krnaan elug dai.
== Knhbragan seejiq ==
=== Knhbragan seejiq sayang ===
Pspuun 5 hngkawas ka (Paah nhdaan bi 015 hngkawas~ nhdaan bi 2020 hngkawas) wada hhghaw 2,161 hiyi ka knhbragan seejiq na. Knhghug na o 7.22 tnegkmbkiyun. Kika sun alang qpahan wada rinah mqsuqi bi tghghaw sjiqun nyusan Singcu.
[[Snakun:Truku]]
h1n39dghgs060cfzo8turkesru6cuds
Nsgan Tay-an
0
2011
81575
69108
2021-11-15T02:10:34Z
Yurimowna
177
81575
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Tay-an'''(kari embgala o Tayan) ga mniq tgtruma nklaan hidaw nyusan Myawri Taywang. Tgdaya o sdalih nsgan Nancwan ni nsgan Uhung nyusan Singcu. Nklaan hidaw o mtlutut dha nsgan Hupin nyusan Tsychung. Ryaxan hidaw do mggtgut dha nsgan Cuowran, nsgan Tahu ni nsgan Sutan. Hiya o kika sun qpahan uuda nkana tgparu bi knlbangan na ni tghghaw bi knhbragan na sdseejiq. Knpraan na o ida kingal tnegtruan kana nyusan. Klgan seejiq mniq hini o seejiq tnpusu Bgala Taywang ni kska Klmukan na Ngayngay ksun. Yaasa mttuku bi nniqan na ulay ka nsgan Tay-an, manu ida dha tmhangun 「Nsgan Ulay Tay-an」.
== Ris(歷史) ==
Knklwaan Nihung siida, kana elealang nsgan hini o dxgal seejiq tnpusu nsgan Tahu nyusan Singcu ka kmlawa na. Bukuy tnegjylan do, kika wada pryuxun nsgan seejiq tnpusu da. Plealay han o nnsgan Ta-an nyusan Miyawri. Kiya ka kiya ni ya sun mdka dha nsgan Ta-an nyusan Taycyung dni, maxal mngari kbkuy rima kmxalan dha hngkawas maspat idas pryuxun Nsgan Tay-an bitaq sayang.
== Elug Yayung ==
Pusu bi yyyayung hini o yayung Ta-an, yayung Wenswey, ni yayung Tahu. Pusu hnraan yayung Wenswey o kika sun paru dgiyaq Tasan 2816M kmpraan na alang Mey-yeyn nsgan Tay-an. Bukuy do mseupu mstrung sbiq yayung Tungsiswey hmnru paah dgiyaq Tungsiswey ni mquri ryaxan hidaw wada. Duri ni mstrung dha yayung Tasi alang Wenswey. Hnru baang ryaxan hidaw dgiyaq Tapacyeyn ida nddgiyaq Tapa ka yayung Ta-an. Wada mquri ryaxan hidaw bitaq bi tgdaya dgiyaq Tungyang do mstrung sbiq na yayung Matara duri ni kika tmhnganun yayung Ta-an uri da. Mnda elealang Seyceyn, Ta-an, Syangpi, Sulin dni kika sun maageayus nyusan Miyawri ni nyusan Taycyung da.
Karat nsgan hini o hhbkan mtalux hari. Aji mtalux bi ni qeixan bi. Knlala qnyuxan na o paah siyaw yayung mquri dgiyaq meelih. Jiyax qyuxan pusu bi o rima idas bitaq mngari idas.
== Elealang bnkgan ==
Rima elealang tgdaya: alang Pakwa, alang Cyungsing, alang Cinswey, alang Tasing, ni alang Cin-an. Nsgan Tahu ni nsgan Sutan o kika sun rmuxan ni ddaun.
Tru elealang tgtruma: alang Sulin, alang Mey-yeyn, ni alang Siyangpi. Alang Cwuran ni nsgan Tungsu nyusan Taycyung ka rmuxan ni ddaun.
== Knhbragan seejiq ==
Knhbragan seejiq Tay-an o maxal seejiq /km2. Kska klwaan ta knkana nsgan aji uri o alang knkyuxan na seejiq ka hiya o tgempitu bnkgan paah bukuy smpug.
== Tdruy hqulan ==
=== Tdruy bahu nyusan Taycyung ===
Bnkgan elug: 253
=== Elug paru ===
Miyaw elug 61:alang kska nsgan Tahu-Sipantaw-Teynkow-Elug Tungci nsgan Tay-an
o Elug Tungci nsgan Tay-an 2:nsgan Tay-an-nsgan Hupin nyusan Taycyung-nsgan Tungsinyusan Taycyung
Miyaw elug 62: nsgan Tahu—nsgan Tay-an
Miyaw elug 63: Pacyawlin nsgan Sutan—suihunsu—Sisweykun nsgan Tay-an
Miyaw elug 64: Pacyawlin nsgan Sutan—Pakwali—Sapuru nsgan Tay-an
=== Ppanan ===
Elug Cin-an Tdruy bahu Singcu: tahu—sapah dgiyaq Hnrung
Elug Cungsing tdruy bahu Singcu:Tahu-- Cungsing
== Ttgsa ==
=== Ptasan tgska ===
Tgska ptasan Tay-an nyusan Miyawri
=== Ptasan tgbilaq ===
Sbiq tgbilaq laqi ptasan tgtruma tgska Tay-an nyusan Miyawri
Tgbilaq laqi ptasan Cin-an nsgan Tay-an nyusan Miyawri
Tgbilaq laqi ptasan Su-lin nsgan Tay-an nyusan Miyawri
Tgbilaq laqi ptasan Siyang-pi nsgan Tay-an nyusan Miyawri
Tgbilaq laqi ptasan Tay-sing nsgan Tay-an nyusan Miyawri
Tgbilaq laqi ptasan Wen-swey nsgan Tay-an nyusan Miyawri
Sbiq Pakwa tgbilaq laqi ptasan Wen-swey nsgan Tay-an nyusan Miyawri
Tgbilaq laqi ptasan Mey-yeyn nsgan Tay-an nyusan Miyawri
== Rgagan ==
Saan rmingaw knkla kndsan rbug tminun seejiq Bgala
Bnkgan pnsswilan qngqaya Tay-an
Alang Sulin: Asi ka paah nsgan Cwowran msneegul elug paru baang yayung Ta-an rmux ni dhuq alang Ta-kwaan nsgan Taycyung. Hrnasan ka htran qsiya Sulin do pdhuq alang Tasulin da. Pnskraya cciyu elug alang hini o bowyak kana. Rrmux alang o kika smudal nkalan dgiyaq Marapang uri.
alang Mey-yeyn
alang Cin-an
Elug towhu Sisweyken: Elug towhu Cin-an ni elug smudal Cin-an sun uri. Mniq kska alang paru Tay an.
Ulay Cin-an
Sapah dgiyaq Jinkwang Tay-an
dgiyaq Niyawcwey
Saan rmigaw klwaan Seypa: Hrpasan sngayan Seyceyn, Hrpasan sngayan Kwangwu.
Ulay Hu-san
Elug smudal Hn-rowng
Dgiyaq Marapang
Tglaq Swey-eyn
== Hnmaan ni tmbgan ==
ulay
ssibus apu
sinaw masu
rudux balay
lxi skuy
qlupas
busuq
hiyi qbibing
usik qapal
tmatu
== Alang snlpungan ==
Empusal kbkuy maxal rima hngkawas rima idas kingal jiyaxsiida, nsgan Tay-an o smndhug patas msslupung pddayaw dha nsgan Mowntung nyusan kklawa nanak klgan seejiq Canyeynwa alang paru Rincan Yeyn-nan Klwaan Cikuku da.
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
5rlelk5zgmdukj3l7o5gmt4zgz3965p
Nsgan Se-tan
0
2012
69109
69074
2021-07-07T04:15:39Z
HuwacBasaw1234
49
/* pnegdxga */
69109
wikitext
text/x-wiki
<sup><big>'''Nsgan Se-tan'''(kari seejiq Saysya) o kingal nsgan seejiq tnpusu nyusan Miyawri. Nniqan na o ga ska bi alang nyusan Miyawri ni alang Tahu. Tgdaya na mlutut nsgan Sanwan. tgdaya nklaan hidaw ni tgtruma o mskiyig nsgan Nancwang ni nsgan Tay-an. mskiyig na tgtruma o nsgan Tahu kiya. dalih ryaxan hidaw o smdalih nsgan Kowngkwaan ni nsgan Tow-u kida. Dlih hari ryaxan hidaw tgdaya na o nsgan Cawcyaw kida.</big></sup>
Se-tan, kska nyusan Myawri, nii mniq bbaraw tudu kska ggiyaq Paseyn, dgiyaq Pakwari, ni dgiyaq Pacyawri. Kari dha geayus alang Paysow tgdaya nsgan Setan ni alang Yunsin o ttama niqan kingal dgiyaq ni paah gaying qmita o saw bi kingal rklit kusuy nii ttama. Tunux na pnurug ttmaan na ni mrmux langu saw bi nii mimah qsiya. Manu seejiq tndxgal o thnganun dha Se-tan ka langu nii da. Kari dha o qulug kngkingal idas ida bi tgkingal ni tgmaxal rima jiyax ni paah siyaw langu ida dha qbhangan ka hnang tatuk. Bukuy do gelegan ka elug paru Cunghu dni wada mnda ptuhan ka dgiyaq do ungat saw nii qbhangan da. 「Setan」ida nurug smudal hangan langu sduuy bitaq sayang maa hangan nsgan. Klwaan cin Tungci siida, alang seejiq tnpusu ka Se-tan, bitaq bi hngkawas Kwangsyi siida ni dmudul seejiq Klmukan mniyah ka Hwangnancyu kmbgurah do kika niqan seejiq Klmukan mniq hini da.
Paah nhdaan klwaan Cin bitaq klwaan Nihung ka Taywang ga, alang Se-tan o ida kingal elug han ni ngalan「Se-tan cwang」sun tmngahan, Myawri-ipaw ka kangki hyaan. Maxal mngari kbkuy kingal hngkawas (Klwaan Nihung Minci 34 hngkawas) siida, phyugan empusal Ting ka kana Taywang. Cwang nii o Myawri Ting ka kmlawa na. Maxal mngari kbkuy mngari hngkawas ( MinCi spatul dha hngkawas) maxal idas siida, wada pspuun ka empusal Ting maa maxal dha bi da. Cwang nii do Singcu Ting kangki da. Maxal mngari kbkuy empusal hngkawas (Tacenmngari hngkawas) siida, laxan duri ka maxal dha Ting ryuxan rima Cow dha Ting da. Nnyusan Tahu Singcu Cow ka hiya. Truma na o niqan Se-tan, Pacyawlin, ni Kweylincu Taji. Bukuy tnegjyalan do Setan o wada ryuxan nsgan Se-tan da. Nyusan Singcu ka kangai na. Maxal mngari kbkuy mrimalhngkawas siida, wada kmlawa nanak ka Towing, Singcu, ni Myawri do nsgan Se-tan nyusan Myawri ka kangki na.
== Bnkgan qpahan alang ==
Niqan empitu alang ka nsgan nii. Pnurug dxgal na ni psenakun tgdaya spat alang ni tgtruma do tru alang. Saw nii pseanak o pnurug na elug yayung kska nsgan Setan nii.
Spat alang tgdaya: alang Paysow, alang Yunsin, alang Sinteyn, alang Husing. 「YayungSinteyn」,kika sun elug 「yayung Setan」. Qpahan nsgan o kika sun nii kska alang Sinteyn hini.
Tru alang tgtruma:alang Hunglin, alang Singhung, ni alang Cumu. ~「yayung Yeynsweykng」 o kika sun elug qsiya 「yayung Kweycurin」.
== Pnegdxga ==
=== Tgska pnegdxgal nyusan ===
Nsgan Se-tan o kika sun tgska pnegdxgal nyusan Myawri. Marung btunux tgska pnegdxgal o phyugan bykuy daya Yusikung alang Hulin hiya. Nniqan na snpgan gasil dxgal o nklaan hidaw gasil 120”53”2”, tgdaya gasii dxgal o 24”17”28”.
=== Hnigan dxgal ===
<sup><big>Knkana alang hini saw spat muhing ka hnigan na. Knpraan na o paah tgdaya wada mtabuy tgtruma. Saw bi ayug dha baang o baraw hari ni kska do truma kida. Kana alang nsgan o niqan ddgiyaq Pakwari, ddgiyaq Pacyawtung, ayug Setan tru ka hini. Saw ka ddgiyaq o tgaaw pnegluban dgiyaq Sieysan kana. Tru elealang dxgal nii o dgiyaq Pakwari ka geayusnsgan nklaan hidaw. Nii uri o kika sun geayus dha nsgan Nancwang ni Tay-an.Dgiyaq Pacyawtung o ayus ryaxan hidaw nsgan. Kika sun geayus dha nsgan Kowngkang ni Tow-u. Eyeayug tuda Setan o kika sun hbkan tgsuyang bi dxgal. Tgtruma ni tgdaya pusu bi elug paru Elug paru Cunghung---Tay 3 syeyn murug tudu ayug muda. Tudu eyeayug o kika sun daan pngluban kndsan sjiqun. Sdseejiq empitu alang kana nsgan o meudus kska ayug tudu hini.</big> </sup>
=== Kmpryuxan snegasut yayung ===
Dhyaan. Dha nii ida ddaan yayung Howrung kana. Paah hini do saw ka ddaan yayung Howrung o kika sun tgparu bi alang qqlian na. Ddgiyaq nsgan Se-tan o nddgiyaq Seysan kana. Yayung o mda kmrut dgiyaq kana, manu sslikaw bi qqlian na ka yayung. Kiya ni ddgiyaq nsgan Setan o kika sun sslian qsiya dha yayung Howrung ni Cungkang klwaan ka kangki na.
Yayung Sinteyn: Aji uri o 「yayung Setan」ksun. Tgbaraw endaan yayung Husing o mstrung dha yayung Seciyuhun geayus alang Husing ni alang Sinteyn hiya ni maayayung Sinteyn da. Mniq kska alang Singteyn hini dni paah nklaan hidaw mquri ryaxan hidaw miyah mstrung duri dha yayung Sinteyn ka yayung Tatunse ni yayung Syawtungse. Mssipaw dha Elug paru Tay 3 Seyn ka yayung Sinteyn ni mquri tgdaya ni mnda alang Yunsing ni wada mquri nryaxan hidaw da. Mniq ayug Snmi nsgan Tow-uu hiya ni asi lu rmux skuan qsiya Minte nsgan Tow-uu da. Bukuy bling uusa paru htran qsiya skuan qsiya Minte(Hakaw Minte) ka yayung o yayung Rawteymryaw ksun. Mssipaw dha elug paru Ceynhung Tay 13 seyn ni mquri ryaxan hidaw asi lu rmux tgska pusu ddaan yayung Howrung. Eppgriq bi quri ryaxan hidaw ka yayung Singteyn o pida bi ayus nsgan Paysow ni nsgan Yunsing uri. Dddan hini ka yayung Singteyn o kika sun slian qsiya ni kklwaan pusu qsiya tgbaraw skuan qsiya Minte.
Yayung Yeynsweykn: Aji uri o 「yayung Kweyculin」ksun. Paah alang Hunglin ni bitaq alang Singhung mssipaw dha elug paru Tay 3 seyn. Mquri tgtruma mnda alang Culin ni alang Wenswey mrmux tgbaraw pusu ddaan yayung Howrung.
Yayung Nankang: Alang 「Sincwangji」geayus alang Paysow ni Sancyakn nsgan Sanwan
Kika sun tgbaraw ddaan yayung Nankang. Mttasaw bi yayung truma 「Hakaw Singcwang」bling uusa tgdaya siyaw qgqran elug Singcwang elug paru Tay 3 seyn hiya o kika sun tgbaraw bi ddaan yayung Nankang. Mquri ryaxan hidaw tgdaya ni mnda nsga Sanwan, nsgan Cawcyaw, ni nsgan Towhun. Mniq elug paru Tay 13 Cya Seyn tgtruma hakaw Cungkang mrmux yayung Cungkang.
Tgska ni tgtruma ddaan yayung Nankang kika mqruqi ruan naqih ruciq ni wada rinah bi naqih ka qsiya na da. Lhang qsiya o saw mtlawa mgpajiq aji uri o duma embrhibung bi ni aji uri o saw mami embrhibung. Saw ka naqih qsiya kika bsiyaq bi sksaang sdseejiq(qmeepah dxgal) mniq siyaw. Pusu balay o saw mniq tgska ni tgtruma ddaan yayung ka sslaan peiyah lala bi qsiya enlaxan qqpah ssalu ni bilaq hari enlaxan qsiya qqpah ttbug ni kika sun bsiyaq balay ruan dni lhang qsiya yayung msrusaw da. Tgska ni tgtruma ddaan yayung hini o kika sun geayus ida nkiya nsgan Sanwan ni nsgan Cawcyaw. Duri ni nsgan Towhun ni nsgan Cawcyaw uri.
== Pspuan seejiq ==
Empusal kbkuy kingal idas siida, tgpxal ini hrinas knhbrgan sjiqun Tay-an ka nsgan nii. Kika sun tghghaw bi knhbragan seejiq alang qpahan Nyusan Myawri.
=== Kmpruyan knhbragan sjiqun ===
Knhbragan sjiqun nsgan Se-tan o paah maxal mngari hngkawas siida ida wada meelih bilaq ka knhbragan sjiqun. Wana empusal kbkuy rima, empusal kbkuy mngari, ni empusal kbkuy maxal spat tru hngkawas mrana ka knhbragan sjiqun na. Rahuq mtrul mataru hngkawas do mquri meelih ka krnaan na.
Spuun ka rima hngkawas (nhdaan empusal kbkuy maxal rima hngkawas~nhdaan empusal kbkuy empusal hngkawas) wada meelih spat kbkuy spatul maspat ka hiyi na. Knhghgan sjiqun na o 9.73 tnegkbkyan. Knhghgan sjiqun o hiya ka tgrima na kska knkana nsgan klwaan ta.
[[Snakun:Truku]]
ftgx9oecp7zqy3fcej89l618l9oa5of
Nsgan Hu-ping
0
2013
69107
69106
2021-07-07T04:12:47Z
HuwacBasaw1234
49
/* Pgaluk ngangut */
69107
wikitext
text/x-wiki
'''Alang nsgan Hu-ping'''(pngkari seejiq Ngayngay mkTapu o foˇpinˇki+,ni mkSseyn ofoˇpinˇkiˊ) o tgkingal nsgan alang paru Tay-cung Cung-hwa-ming-kwu, ga mniq nklaan hidaw alang paru Tay-cung. Knhbragan seejiq na o 1,08 kbuhug, kska alang paru Tay-cung o hiya ka tgparu balay alang, kiya ni hghaw bi seejiq niya, aji hbaraw. Alang Huping nii o wana hiya ka bnkgan qpahan alang seejiq tnpusu Taywang.Knlbangan dxgal na o mkala 1000 10kb tnxalun², psdkaun kana alang nsgan Taywang o alang Huping nii o tgspat knpraan na ka alang nii.
Alang nsgan Huping o bnkgan qpahan alang seejiq tnpusu Taywang, tduwa dhiya nanak kmlawa alang,niqan nanak brax dha qmeepah alang uri, ini bi pndka duma na alang nsgan alang paru Tay-cung. Bnkgan qpahan alang Huping o kika pusu mklawa ni mqeepah, bukung na o aji snkgulan paah alang paru Tay-cung baraw, tai ka seejiq gneegan prngagan pririh rmngaw o kika pusu stmaan phiyug gaya ni kmlahang alang.
== Ris(歷史) ==
Klwaan Nihung siida ka Taywang han o alang Huping nii o nsgan alang paru Tay-cung alang Tungse nniqan seejiq tnpusu.Knsat ka kmlawa dhyaan siida. Yaasa seejiq embgala Swangci mniq dgiyaq Muteynring tmnjiyal Nihung do o, bkgun Nihung tru alang (Mayhuping、Cyuryangci ni Cyayang) da, ni maxal rimaka hasisyu sapah kingsat, duri ni maxal ka alang seejiq tnpusu. Pskixan dha mseupu mniqka kana seejiq tnpusu ni iiyux dha qqlahang dhyaan.
1945 hngkawas do, mangal brax kklawa alang Taywangpaah thowlang Nihung ka thowlang Cung-hwa-ming-kwu nii da, paah hiya siida do, ngalan nsgan alang paru Tay-cung ka alang Huping nii da.Kska na hiya o niqan Nanse, Teynrun, Pow-ay, Ceyu, Takwan, Cungkeng, Risan, Pingten mspat alang. Paah 1949 hngkawas 3 idas do,pspuun alang Yusan Sing-I ni alang Nnkaw Jen-ay , pthangun na Cunghung ksun. Dhuq 1950hngkawas do, wada bkgun pxal qpahan na duri ka alang nii, kika alang maalang paru Tay-cung alang nsgan Huping ksun bitaq sayang da. 1973 hngkawas siida, wana alang Risan ni Pingten ka pklwaan Risan mklawani mqeepah alang ksun. Kiya ka kiya ni, 1980 hngkawas siida do, ida pklwaan alang nsgan Hupingka dha alang nii duri.
2010 hngkawas 12 idas 25 jiyax siida, yaasa spuun maakingal ka dha alang paru Tay-cung do, ngalan alang nsgan Huping kska alang paru Tay-cung da.Kiya kakiyani, ini tduwa dhiya nanak gmaaw thowlang dha nanak ni kmlawa alang dha nanak siida han. Kiya ni, paah 2014 hngkawas 12 idas 25 jiyax siidado, wada pryuxun ka 《Gaya kklawa alang》nii do, paah hiya siida alang nsgan Huping nii o tduwa dhiya nanak gmaaw thowlang dha nanak ni kmlawa alang duri. Kska alang paru Tay-cungsayang o, wana alang niika tduwa dhiya nanakkmlawa alang ni qmeepah alang, aji skgulan paah baraw bukung dha.
== Pnegdxgal ==
Alang nsgan Huping nii o ga mniq cignklaan hidaw alang paru Tay-cung, tgdayana o paah ryaxan hidaw bitaq nklaan hidaw o mgtgut alang paru Myaw-ri Curan, Tay-an, ni alang paru Sin-cu Ceynse, ni alang paru I-ran Tatung. Quri nklaan hidawni tghunat o mgtgut alang nsgan Sin-se ni Tungse. Alang nsgan Huping nii o ga mniq tghunat yama Sweysan, paru bi yayung Tacya ga muda kska na hiya. Karatna mquri ryaxan hidaw o muxul balay, mquri nklaan hidaw o msquy hari. Pnhmaan dha o niqan mami, nasi, apu, kiya ni quri nklaan hidaw do, saw ka ringgu,qlupas, tmana, walu, kika pasu bi hnmaan dha ni ngngalun dha. Duri ni yayung Wuring Cicyawan hiya o niqan qsurux
=== Dxgal / kmpryuxan snegasut yayung ===
==== Yama ====
Alang nsgan Huping nii o ga kska hiya ka yama Sweysan ni paru ddgiyaq Taywang, kmpraan na o paah 2000 ~ 3000 tnxalun baraw, lala bi ka ddgiyaq mkala 3000 tnxalun ga kska na hiya.
==== Yayung ====
Alang nsgan Hupinghiya o lala bi malu taan ka yayung, saw ka qiri endaan yayung,rrucing, ttasil, pncingan hrus bung bung yayung, aji hmut knmala taan. Alang nsgan Huping o gamniq tgdaya yayung Tacya, tai ka alang Ce-yu ni Takwan o ga mniq tgdaya tgskayayung Taan.
==== Ulay ====
Siyaw yayung Tacya o niqan ulay Kukwan, Riren ni Maring.
==== Syenyakow ====
Ga mniq alang paru I-ran Tatung ka Syenyakow nii, ggtgutna hiya do kika nyusanyayung Ranyang ni yayung Tacya da.
=== Hangan alang ni alang nniqan ===
Ga mniq ska yamaka alang nsgan Huping nii, niqan alang nsgan Pingten (alang bilaq:Hwansan, Syen ni Wuring), Risan(alang bilaq:Cingsan, Cyayang, Risanni Sungmaw), Pu-ay(alang bilaq:Riren, Sunghe, Haruntay, Kukwan ni Maring), Teynren(alang bilaq:Payren), Nanse (alang bilaq:Huping ni Sawray),Cungkeng (alang bilaq:Taswey), Ce-yu(alang bilaq:Swangci, Sancakeng ni Wsekeng), Takwan(alang bilaq:Sweysan ni Mowteynring)maspat alang nsgan.
Alang Nanse Embgala:Paah elug Tungci ni lmutut alang Ce-yu ni Takwan o kika nniqan seejiq Embgala alang Tungse ksun.Kska alang nii o niqan Sancakeng, Swangci, Takwan ni Sweysan spat alang, duri ni niqan Curing ni Syang-san dha bilaq alang. Kiya ka kiya ni, sayang do lala hari ka dseejiq klmukan(kmguwawNgayngay hari kana) miyah thjil alang Nanse hini, mhuma hiyi qhini(saw karisah ni apu msibus), ga thbaraw bi mniq alang Usekeng ni Mowteyngring.
Alang Ngayngay:Paah alang Tungse mgriq mquri elug uusa yama Tsweysan, tduwa dhuq Cungkengri. Alang hiya o hiyi qhuni ni lxi jjima ka pusu hmaan dha. Alang Tsweysan nii o saan dha magi paru qhuni seuxal, ida ga hiya ka sapah nniqan dha seuxal. Sayang do ngalan dha alang pkrana ga mneudusna kska hiya da.
Alang Kukwan ni Risan:Alang Pingten, Risan, Pow-ay, Tenrun ni Nanse, ddealang nii o paah nklaan hidaw ni bitaq ryaxan hidaw o ga mniq ssiyaw elug Cungheng kana, kiya ka kiya nisayang do yaasa ga mssunu ka paah alang Kukwan ni bitaq Teci do, mstuq ka elug hiya da. Ssiyaw elug Cunggeng o kika alang bi seejiq Embgala, balay bi nniqan rudan dha sbiyaw, kiya ni sayang do, hbaraw bi ka seejiq Ngayngay ga mniq ska alang hiya da. Kukumingtu kmlawa Taywang siida, yaasa kmguwaw seejiq Ipaw ka smlau elug Cungheng ni magi paru qhini do, tduwa mniq alang Risan ana bitaq knuwan ka dhiya nii da. Mkleelug Cungheng o kmguwaw seejiq Ipaw ka ga mniq hiya, lala balay alang dha.
== Pgaluk ngangut ==
Sapah qpahan nsgan alang Huping
[[Snakun:Truku]]
gscq2qjzpyz2il6fg0od17r2r6lsq0w
Nsgan Maw-ring
0
2014
69110
69097
2021-07-07T04:17:43Z
HuwacBasaw1234
49
/* endaan */
69110
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Mawring''' o nkingal alang nyusan Kaw-syung, ga mniq tgdaya nklaan hidaw tghunat muhing nklaan hidaw Kaw-syung, mgtgut tgdaya alang nsgan Tawyeyn, mgtgut ryaxan hidaw alang nsgan Ryu-kwey, duri ni mgtgut ryaxan hidaw alang nyusan Pin-tung nsgan Kaw-su, ni mgtgut nklaan hidaw alang nyusan Tay-tung nsgan Yeyn-ping, duri ni mgtgut tghunat alang nyusan Pin-tung alang nsgan San-ti-men ni U-tay. Knhbragan seejiq na o kingal kbuhug mngari knxalan kbkuy, kska alang Taywang o hiya ka ghhaw bi seejiq niya, aji lala ka seejiq alang Maw-ring nii. Alang nsgan Maw-ring nii o nniqan alang seejiq tnpusu Tay-wang, tduwa dhiya nanak ka kmlawa alang nii, kska alang Maw-ring hiya o niqan alang Wan-san-ri, Twowna ni Mawring tru alang.
== Ris(歷史) ==
Nsgan Maw-ring nii o nniqan seejiq Rukay alang Wan-san(Watowrung), alang Towna ni alang Ma-ya,mgtgut tgdaya alang Bunung Marisan, mgtgut nklaan hidaw alang Bunung Neypnru, tghunat o mgtgut alang Paywang seejiq Rawar–ya. Hangan Maw-ring sbiyaw o Towna sun, kari Klmukan o ‘Twen-c’ ksun. Prajing klwaan Nihung siida, seejiq tnpusu hini o asaw mqraqil bi knlwaan Nihung, kiya ni mseupu seejiq kngkingal alang mkan Nihung, kiya ni ana yaa lala ka kensat Nihung wada dha phqilun o kiya ni pucing ni buji ida ini dgiyal puniq ni qungu, biyax qngqaya Nihung o wada sdgiyal ka eejiq tnpusu da. endaan nii o ‘Edaan Twenc’ ksun, manu kika Twow-na ksun tmngahan ida bitaq sayang. Paah 1920 hngkawas do, klwaan alang paru Kaw-syung nsgan Cisan ka alang Twow-na nii da. Babaw mhdu tmjiyal ka tg2 tgjylan babaw dxgal do, ida Twow-na ka hangan na. Kiya ni 1956 hngkawas siida, yaasa alang Twow-nanii o mkla bi hmuma jyuring, psdkuun kana alang Taywang o, dhiya ka dmgiyal niya, manu saw nii do pthangun dha Mawring ka alang Twow-na da, ida bitaq sayang. Aalng Maya o Maw-ring ksun dha kmpriyux tmngahan uri.
2010 hngkawas 3 idas 4 jiyax siida, alang Maw-ring o strung paru balay runug Kaw-syung ksun, 6.4 ka kmpraan runugnii, ida paah 1900 hngkawas o bitaq siida o, ungat saw nii paru bi runug muda alang Maw-ring nii.
Paah 2010 hngkawas 12 idas 25 jiyax, dha alang paru kaw-syung nii o pspuun kingal paru alang da, kika alang paru kaw-syungsayang da. Ana ya saw kiya o, ini saw seuxal dhiya nanak kmlawa dhiya nanak, klwaan paah thowlang alang paru Takaw ka dhiyanii da. Wada priyuxn ka《Gaya kklawa alang》, mgay brax kklawa dha nanak alang ka gaya nii, seejiq tmpusu o tduwa kmlawa alang dha nanak msa. Paah hiya siida, alang nsgan Maw-ring nii do tduwa gmaaw thowlang dha nanak ni kmlawa alang da. Duri, ida murug《Gaya kklawa alang》, alang nsgan Maw-ring nii o pruway bi nniqan dseejiq tnpusu, dhiya nanakkmlawa alang, ini pndka elealang Klmukan, alang Maw-ring nii o tduwa gmaaw thowlang dha nanak ni kmlawa alang, aji snkgulan paah thowlang paru Kaw-syung baraw ka thowlang dha, niqan nanak ka gnaaw dha pnslian empprngaw, smmalu nanak gaya uuda dha qmpah ni kmlawa alang.
Kska alang nsgan Maw-ring o kmguaw saw seejiq qmpringan Rukay ka hbaraw balay, kiya ka kiya ni pnkari dha nanak ka tru alang nsgan nii o ini hari pndka, (pnkari Twow-na o‘Thakongadavane’,pnkari Wasan ‘Oponoho’ ni pnkari Maw-ring ‘Teldreka’), tru klgan kari nii ka pusu bi kari dha. Alang Maw-ring nii oga mniq ddgiyaq, ana manu sspriq, qqhuni, qqbhni, smsamat, qqsurux… ga meudus ska hiya, malubalay yahan rmigaw, pteura balay malu kndsan nniqan dha. Paah 2001 hngkawas 12 idas, phyugan 「Maw-ring yahan rmigaw pnhyugan klwaan」ka alang Maw-ring nii da, kska Taywang o niqan bi hangan niya yahan rmigaw ka alang nii.
=== Alang Twow-na ni sapah snalu btunux ===
Alang Twow-na o nealang seejiq Rukay, seejiq na hiya o ‘Kunadavan’ ksun dha tmngahan nanak ka alang nii. Kari pnegkla rudan dha o yaasa dndulan huling mqalux dhuq alang hini ka dhiya msa, alang nii o ini ksula qsiya, tlbuan ddgiyaq malu balay niqan.
Alang Twow-na o ga mniq kska bi dgiyaq, ida bitaq sayang o mterura bi kndsan dha nanak seejiq Rukay, sapah dha o snalu tapaq btunux, bbtunux nii o saan dha hmaqul ni kmudaw siyaw yayung ulay, ka btunux nii, psnakun dha snaw ni kuyuh ka btunux, tai ka btunux kuyuh o sbhuran bgihur do ini biyaw stmaq,tai ka btunux snaw mqalux o shjil bi ni malu ngalan dnamux ni smluun dha srakaw. Saw nii ka kari dha, snalu btunux ka sapah o ini bi rdagi runug ni ana yaa srnabaw, rbagan, krpuhan ni misan o smeuxul bi lnglungan seejiq msa.
Duma na sapah snalu btunux ga, tai ka erut rhngun o psiran dha hnyigan quyu mlhay, iiyux dha pgkla sapah nii o sapah bukung alang dha, kana eleelug alang hiya o kdrmtun dha rmisuh matas kana, malu balay taan.
Seejiq Rukay alang Twow-na hiya o mtbiyax bi qmpah mhuma ana manu uuqun pnegalang, saw ka payay slaq, bunga, sqmu, kika pusu bi uqun dha. Sgnaah ta bukuy alang qmita o niqan kingal qmpahan ga tlbuan dgiyaq, qmpahan hiya o gdha hmaan pnsenak payay mqalux, yaasa jiyun dha smapuh smiyan ‘Tapakarahavawang’ kngkingal hngkawas, iiyux dha qqaras tmdahu utux smblaiq dhyaan.
== Pnegdxgal ==
Nsgan Maw-ring nii o ga mniq tghunut pusu dgiyaq tgska Taywang, kmpraan dgiyaq na o paah 230 tnxalun ni bitaq 2700 tnxalun, drdowras bi ni naqih daan, karat na o mtalux bi ni sqixan hari, yayung Cwowkow o ga muda ska nniqa hini.
== Qngqaya kndsan ni sapah pgkla endaan ==
=== Tasil Wasan hnici sbiyaw ===
1978 hngkawas siida, tmegsa ku ptasan paru Pin-tung slhayan mtgsa siida, ga quri tgdaya yayung Cwowkow hiya o asi lu hmjiyal tg1 ni tg2 ka tasil pnsiran rudan dha sbiyaw, pthangun「Kupaca-e」ni「Cupuriri」 mtgsa Kaw ka dha alang nii. 1984 hngkawas siida duri o hmjiyal tg3 tasil Wansan hiya duri ka pnsiran rudan sbiyaw, ptgangun 「Sanacire-e」 ksun. 1989 hngkawas duri o ngalan klwan ka tru nniqan rudan sbiyaw nii o ngalan dha cigtru nniqan qnquran rudan sbiyaw 「Wasan tasil pnsiran」ksun. Duri ni mtgsa Kaw o hmjiyal tgspat duri ni「Tacara-u」ksun dha tmngahan. Kana tasil pnsiran rudan sbiyaw 「Wasan tasil pnsiran」nii o, seupu kana o spat nniqan ni maxal spat ka tasil pnsiran rudan dha seuxal.
=== Alang Trdka hnici sbiyaw ===
==== Alang nsbiyaw Trdka ====
yama Rung-tow
yama tunux quyu
smapuh dembrax Wasan / smapuh utux rudan
Twow-nasmapuh payay mqalux / Tapakarahava
Mawring smapuh meysa quyux
[[Snakun:Truku]]
dscocq96y69hi7rwwcqp78lpw8unppa
Nsgan Na-ma-sya
0
2015
80149
69142
2021-10-27T16:13:47Z
WikiEditor50
373
80149
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Na-ma-sya''' (kari seejiq Kanakanahu ni Bunun o Na-ma-sia sun) o kingal alang nsgan alang paru Kaw-syung Cung-hwa-ming-kwu, ga mniq iyax tgdaya nklaan hidaw quri iyax tgdaya ryaxan hidaw alang paru Kaw-syung hiya, mgtgut nklaan hidaw alang nsganTaw-yeyn, mgtgut ryaxan hidaw nsgan Nan-hwa alang paruTay-nan, lmutut tgdaya alang nsganTa-pu alang paru Cya-I ni alang nsgan A-ri-san, duri ni lmutut alang nsgan Cya-syeyn. Ga mniq ddgiyaq iyax tgdaya nklaan hidaw alang paru Kaw-syung, knlbangan dxgal kska alang paru Kaw-syung o hiya ka tgdha parub balay (alang nsgan Taw-yeyn ka llabang bi).
Ida murug ''Gaya qqeepah euda alang'', alang nsgan Na-ma-sya o alang nniqan seejiq tnpusu, tduwa dhiya nanak kmlawa alang, ini bi pndka alang nsgan Klmukan, niqan nanak bi brax dha kmlawa dhiya alang. Bnkgan qpahan alang Namasya o kika pusu kmlawa ni mqeepah alang, mdudul bukung na o aji sngkgulan paah baraw.Durini, tduwa gmaaw nanak qmpringan empprngaw smmalu gaya euda dha ni mqeepah alang.
Na-ma-sya o ga mniq babaw yama Yu-san, pnegdxgal na o hrus bi dgiyaq, kana nniqan dxgal na o ga mniq mkala babaw silung 500 tnxalun. Dha pusu hraan yayung Nan-ce-seyn-si ni yayung Raw-nung-si o, ga ska bi alang nsgan hini, karat na o muxul balay. Seejiq na o kmguaw seejiq Bunun kana, tai ka seejiq Kanakanahu, Raaruwa ni Paywang o ghhaw hari ka dhiya. Kari dha o pngkari hari kari Kanakanahu ni Bunun, ana ya saw kiya o, hbaraw bi ka seejiq Kanakanhu o pngkari hari kari Bunun kana da.
== endaan ==
1920 hngkawas seuxal, hangan alang nsgan nii o Wen-ce-ce-se ni Wen-ce-cyun-se ksun, klwaan Nihung siida do hana brahan pkeayus bnkgan qpahan alang, pklwaan, naglan dha nniqan dxgal tnpusu seejiq ni ini pniqi hangan eleelug, pthangun Wen-ce-cyun-se nanak. Kari nii o pnaah kari seejiq klmukan, qnbhangan dha paah kari seejiq tnpusu Kanakanahu "Mangacun" ksun, hlun dha paah hiya ka kari hangan nii.
Babaw mhdu tmjiyal ka babaw dxgal do, pthangun hangan Ma-ya ka alng nsgan nii han. 1957 hngkawas siida do, yaasa pthangun dha Ming-cu, Ming-cweyn ni Ming-sen ka tru alang nniqan seejiq tnpusu siida ka thowlang mklawa alang do, asi dha pspuuy kana da ni maalang nsgan San-ming da. Kiya ka kiya ni, niqan ka duma alang nsgan klmukan o mdka bi hangan na uri do, 2007 hngkawas 12 idas 10 jiyax siida do, mnda pprngaw kaqmpringan emprngaw alang nsgan ni pryuxun dha "alang nsgan Na-ma-sya" ka alang nii da. (hangan Na-ma-sya o pnaah hangan yayung Nan-ce-seyn-si), paah hiya siida do kika bgurah hangan alang nsgan Na-ma-sya nii da. Hangan Na-ma-sya nii o sgpaah dha kingal endaan risaw ,wada huya msa embrax bi kmlawa alang ni bitaq wada maungat ka kneudus niya, lnglungan dha bi ni kdmatun dha bi balay. Kska alang nsgan Namasya o niqan duri ka tru alang bilaq wada pryuxun ka hangan dha uri, alang Ming-cu o pryuxun Nansaru, alang Ming-cweyn o Maya, alang Ming-sen o Takanuwa. Pdsun dha baraw ka patas hangan nii ni, 2008 hngkawas 1 idas 1jiyax do prajing dmuy bgurah hangan nii da.
2010 hngkawas 12 idas 25 jiyax siida, dha paru alang Kaw-syung-se ni Kaw-syung-seyn o psknaglun dni maakingal paru bi alang da.Paah hiya siida ngalan alang nsgan Na-ma-sya ka alang nii da.Kiya ka kiya ni,ini tduwa dhiya nanak kmlawa ni qmpah alang,ana manu uuda o ida asi ka qmbahang paah baraw qmpah. 2014 hngkawas 12 idas 25 jiyax do, wada pxali priyux ka "Gaya qqeepah uuda alang" do, hana mgay brax tduwa kklawa alang dha nanak ka dhiya nii da, alang nsgan Na-ma-sya o niqan nanak bnkgan qpahan alang ka dhiya da, ni tduwa gmaaw nanak bukung dha ni qmpringan emprngaw empklawa alang ni qmpah alang.
=== papa paru birngsux ===
2009 hngkawas siida, daan paru bi rngsux ka alang nsgan Na-ma-sya, aji hmut knpraan ka qnrqilan dha siida. Tai ka alang bilaq Nasaru o wada asi dai rbngi rngsux kana, in irngii ana bilaq, tai ka ptasan laqi bilaq Ming-cu o asi keungat kana uri. Duri, ga mniq alang bilaq Ma-ya-ri ka ptasan laqi bilaq Ming-cweyn o ga rbungun paru rngsux uri, ptasan laqi tgska Na-ma-sya o ga rbngun rngsux uri.
== nniqan sapah bnkgan qpahan alang ==
Nniqan sapah bnkgan qpahan alangnii o pniqan kingal bukung gnaaw paah kana alang. Balay bi nniqan sapah bnkgan qpahan alang han o, mniq tghunat alang bilaq Na-sa-ru (Ming-cu) han, babaw daan smeeliq papa paru rngsux do, playun dha peeniq alang bilaq Ma-ya-ri (Ming-cweyn) han, kiya ni sayang do, sapah bnkgan qpahan alang Na-ma-sya nii do, ga mniq tgdaya bi ni hbaraw bi seejiq niya ka alang Ta-ka-nu-wa-ri (Ming-sen) hiya da.
== tmgsa ==
=== ptasan tgska laqi ===
phyugan alang paru Kaw-syung ptasan tgska laqi Na-ma-sya
=== ptasan laqi bilaq ===
phyugan alang paru Kaw-syung Na-ma-sya Ming-cu ptasan laqi bilaq
phyugan alang paru Kaw-syung Na-ma-sya Ming-sen ptasan laqi bilaq
phyugan alang paru Kaw-syung Na-ma-sya Ming-cweyn ptasan laqi bilaq
== rmigaw ==
Ming-sen saan msangay
tglaq hakaw utux
Se-ci paru biyuk
tglaq Teynse
tglaq Sen-rung
tglaq Ru-han
tglaq Swang-reyn
ayug yayung Ra-pi-ni-ya
qqtaun Cing-san
yayung Nan-ce-seyn
== phmaan/snalu ==
lxi
risah
usikqapal
qlupas
apu
qngqaya snalu baga seejiq tnpusu
== numalpgkla ==
knlaqi seejiq niya o tgtruma alang paru Cu-pey, hraan hidaw alang paru Sin-cu, alang nsgan Nan-aw.
knrudan seejiq niya mkala alang paru Cu-pay, alang nsgan Tawteyn, Ranyu, Tungying, Haytwan ni Mawring.
knlala sapah niya o tgtruma alang nsgan Ucyu, Cyukwang, Tungying, Nankan, Reyyu, Tay-u ni Haytwan.
[[Snakun:Truku]]
h7t3rznl6gxsc2pqel871sipb3g3om3
Nsgan Taw-yeyn
0
2016
69199
69198
2021-07-09T13:20:05Z
HuwacBasaw1234
49
/* Eleelug */
69199
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Taw-yeyn'''(kari Bunun seejiq Cyun o Ngani ksun)o ga mniq iyax tgdaya nklaan hidaw alang paru Takaw Cung-hwa-ming-kwu, mgthut tgdaya alang paru Nan-tu alangnsgan Sinh-i Taywang, mgtgut nklaan hidaw alang paru Tay-tung alang nsgan Hay-twan ni alang paru Hwa-reyn nsgan Cwowsi, mgtgut ryaxan hidaw alang nsgan Na-ma-sya, Cyaseyn, Ryowkwey,ni alang paru Cya-i alang nsgan Arisan Taywang, duri ni mgtgut tghunat alang nsgan Maw-ring,alang nsgan Taw-yeyn nii o aji hbaraw ka seejiq niya, kiya ni llabang bi ka knlbangan dxgal niya,psdkaun kana knlbangan dxgal klwaan ta Taywang o, alang nsgan Taw-yeyn nii o hiya ka cigdha llabang bi knlbangan dxgal na. Duri ni, kska cigtru bnkgan qpahan alang o ghhaw bi seejiq niya, ana saw kiya o knlbangan dxgal, hiya ka cigmataru knlbangan na. Kska alang nsgan Taw-yeyn hini o niqan kingal tduwa saan pskiya rakasang, ga mniq alang bilaq Ceynsa, alang Cey-san nii o ga mniq tghunat ryaxan hidaw alang nsgan, duri ni ga klbuan alang nsgan Ryukwey ni Cyaseyn. Nsgan Taw-yeyn o nniqan seejiq tnpusu, niqan pusu gaya kklawa dha dhiya nanak ka alang nii.Ga mniq hiya ka seejiq na o kmgaaw seejiq Bunun kana hghaw bi ka seejiq Raaruwa ni Paywang.
== Ris(歷史) ==
Seuxal, Cyaramung ksun dha ptngahan ka alang nsgan Taw-yeyn. Klwaan Nihung siida, tai ka nniqan hbaraw bi seejiq tnpusu ka alang Ya-ni o kika pthangan alang nii.(kari Klmukan o Yeyn-er ksun), klwaan han. Babaw mnhdu tmjiyal ka babaw dxgal do pryuxi alang nsgan Ya-er alang paru Kaw-syung ka hangan niya, Ini qbsiyaq pryuxi pxal duri ka hangan na, alang nsgan Ya-ni da ksun. Kiya ni, ida bitaq1956 hngkawas 10 idas siida do, kika hana pryuxan hangan na sayangalang nsgan Taw-yeyn. Kiya ni, 2009 hngkawas 5 idas 11 jiyax, tai ka alang bilaq Meyran o wadapryuxun Rahuran ka hangan alang nii,siida o 2010 hngkawas.
2010 hngkawas 12 idas 25 jiyax siida, dha alang paru Kaw-syung-se ni Kaw-syung-seyn o pspuun makingal paru bi alang da, siida maalang nsgan Tawteyncwi ka alang nii da, ini pdka plealay tduwa dhiya nanak kmlawa alang da. Kiya ni, 2014 hngkawas 12 idas 25 jiyax siida, wada knpriyux ka 《Gaya qqeepah uuda alang》do,alang nsgan Taw-yeyn nii o pxal duri niqan saw nii brax dha tduwa dhiya nanak kmlawa alang duri. Kska alang paru Kaw-syung o niqan tru ka alang nsgan tduwa saw nii gmaaw nanak bukung dha kmlawa alang, duri ni, gmaaw nanak qmpringan emprngaw seupu qmpah alang.
2014 hngkawas 12 idas 25 jiyax siida, alang paru Taw-yeyn o maalang paru klwaan uri da, Mniq kska hiya ka alang Taw-yeyn-se o maalang nsgan Tawyeyn uri da.Kiya ka kiya , nasi ta spuda kari klwaan Igilis ka kari nii o, alang nsgan Taw-yeyn o "Tao-yuan", mgdalih balay hnang na ka "Tau-yuan" da. Ana ya saw kiya o, pnegkla thowlang Taywang o "Tao-yuan", tai o ida dmuuy "Tau-yuan".
== Pnegdxgal ni karat ==
Nsgan Taw-yeyn nii o ga mniq tghunat paru yama Yu-san, dxgal niya o kmguawhrus kana,ungat hari ka breenux, ga muda kska alang hiya ka yayung Raw-nung-si, qsiyayayung nii o kika pusu balay stmaan dmuuy kana seejiq ga mniq alang paru Kaw-syung ni Pin-rung. Karat niya o mtaluxni sbgihur, pnhyugan klwaan Yu-san saan rmigaw ni pnhyugan klwaan Mawring saan qmita o, ga mniq bi ska alang nii.
=== Kmpryuxan snegasut yayung ===
Hraan yayung Raw-nung nii o pnaah bi tghunat paru dgiyaq Yu-san ni tgdaya pngpung dgiyaq nii, paah tgdaya mquri tghunat muda ska alang nii ka yayung nii. Ska alang nsgan Taw-yeyn o lala ka bilaq yayung ga muda hiya, saw ka yayung Ra-ku-ra-si, Ra-pa-sa-pa-si, Sa-hu-sa-hu-ru-hu-si, Pa-pa-si-si, Hu-e-swowsi, Wi-cing-si,Ta-ku-hu-ku-ra-si, Ra-ke-s-si, Cing-swey-si, Pu-tang-pu-na-s-si, Mey-syu-si, Tung-cwang-si, Taw-yeyn-si, Ta-row-ryu-si, Pu-tow-si ni Ri-maw-si.
=== Tasil qnluli tahut Kawcung ===
Dgiyaq ta klwaan Tay-wang o lala balay ka tasil qnluli tahut(lava flow), mdka hari pnaan tqian ka hnyigan niya,kiya ni yayung Raw-nungsi ga muda alang bilaq Kaw-cung ni Pawray alang nsgan Taw-yeyn hiya,kiya ni ga siyaw nniqan kingsat empgraka Kaw-cung hiya o, tai tasil qnluli tahut nii o llabang balay, psdkaun kana alang Taywang o, hini ka paru bi ni llabang balay, malu bi hniygan na, knlbangan kngkingal tasil pnaan nii o, ida bi 0.3 bitaq 1 tnxalun, knlbangan nniqna na o 31521 tnxalun².
== Mseasug bnkgan qpahan alang ==
Ida murug saw《Gaya qqeepah uuda alang》, alang nsgan Taw-yeyn o bnkgan nseejiq tnpusu Taywang, niqan brax dha tduwa dhiya nanak kmlawa alang, ini pndka saw alang nsgan alang nsgan Klmukan, tduwa murug lnglungan dha nanak qmpah alang. Tai ka pusu mqeepah bnkgan qpahan alang o aji snkgulan paah thowlang Kaw-syung, dhiya nanak ka gmaawbukung mqeepah alang. Duri ni, phiyug nanak qmpringan empprngaw ni mqeepah alang. Niqan masaptka bilaq alang ka Alang nsgan Taw-yeyn nii, pusu bi nniqan bnkgan qpahan alang o ga mniq alang bilaq Taw-yeyn.
alang bilaq Mey-san
alang bilaq Ra-hu-ran
alang bulaq Hu-sing
alang bilaq cing-he
alang tauyuan: Alang bilaq Taw-yeyn, pusu nniqan bnkgan qpahan alang.
alang bilaq Kaw-cung
alang bilaq Paw-san
alang bilaq Ceyn-san: Nniqan hrpasan skiya rakasang, ga pyusan Ryow-kwey alang nsgan Pawray.
== Eleelug ==
Ida bitaq 2016 hngkawas 1 idas 9 jiyax siida o, wana tdruy ppaan 8029 ka muda mksa alang, paah alang Taw-yeyn ni bitaq Cya-seyn.
=== Tdruy ppaan ===
tdruy Kaw-syung:
【8029】
【H11】
【H11A】
【H12】
=== Elug ===
20 elug yama tghunat uuda tdruy ppaan o, ga mstuq sayangda,bitaq nanak Tey-ce uuda niya, kiya ni paah Mey-san bitaq Teyn-ce o msuwil powda.
== Rgagan ==
qsiya tglaq lqlaqi
pnhyugan klwaan Yu-san yahan rmigaw
elug uuda tghunat Teyn-ce
yama Ku-ha-nu-sing-san
ulay Kaw-cung
sslian emprigaw May-san
ulay Hu-sing
silung Si-nan-kwey-hu
pnhyugan klwaan Ten-ce yahan hmrapas
Saw-neyn--si yahan rmigaw
ulay Se-tung
Maw-ring yahan rmigaw
tglaq bung bung Kaw-cung
ulay Mey-san
tglaq xiluy liqa
yama Kwan-san-ring
ulay Paw-ray
[[Snakun:Truku]]
5tep08gxzhddyq7zzaxwmxn4m8e8hkx
Nsgan A-ri-san
0
2017
69200
69149
2021-07-09T13:20:50Z
HuwacBasaw1234
49
/* endaan */
69200
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan A-ri-san'''(kari Cow o Psosengana, kari Klmukan o A-lí-san-hiong) o ga mniq nklaan hidaw alang nyusan Cya-i, mgtgut tgdaya alang nsgan Cu-san alang paru Nan-tu, mgtgut nklaan hidaw alang nsgan Sing-i alang paru Nan-tu ni alang nsgan Taw-ywen alang paru Kaw-syung, mgtgut ryaxan hidaw alang nsgan Mey-san, Cuci, Hwan-ru, mtlutut alang nsgan Ta-pu ni alang nsgan Na--ma-sya alang paru Kaw-syung, kska alang nyusan Cya-i o hiya ka llabang bi nniqan, seejiq na uri o hghaw balay. Psdkaun kana alang nyusa Cya-i knlbangan alang niya o ida bi kingal tnegrman(5/1), wana hiya ka dxgal nniqan seejiq tnpusu Taywang uri.
== Ris(歷史) ==
Ida paah seuxal, alang nsgan A-ri-san nii o pusu bi dxgal nniqan seejiq tnpusu Cow, lala bi ka elealang nniqan dha. Seuxal han o niqan duma alang dha musa mgay qngqaya quri qnpringan seejiq Paywang ga mniq dhiyaq bi alang nyusan Pin-tung. Duri ni msuwil mkeekan seejiq Bunun. Hngkawas thowlang Cinrung siida, seejiq Klmukan paah alang Cu-ci ni Mey-san miyah kmrmux mkan alang nsgan A-ri-san, miying gleekan dxgal dha. Manu saw kiya ni mkeekan kdjiyax ka dhiya ni ini baka ka seejiq Cow. Siida, phiyug alang bilaq Hwen-ci-hu ni Jwey-ri rahuq na hiya ka Klmukan ni wada embrinah mniq ska dgiyaq ka seejiq Cow. Paah hiya siida, sriyu ka kari snalu klmukan “Kari nsbiyaw Uhung” ksun.
Klwaan Nihung siida, asaw aangal qhuni qulit ka thowlang Nihung o paah alang nyusan Cya-i smmalu elug ddaan tdruy qrngul A-ri-san, prajing mtmay dgiyaq tmqhuni qulit ni panun tdruy qrngul tmabuy alang breenux. Duri ni paah hiya siida, ngalan dha saan rmigaw ka alang nsgan A-ri-san nii da.
1909 Hngkawas ida klwaan Nihung siida, matas《Endaan U-hung》nii ka thowlang alang nyusan Cya-i nii, 1913 hngkawas do bitaq na smluun kingal biyu ka U-hung nii. Siida, maathowlang Tay-wang ka Sa-ku-ma su-tu-ku o, hiya bi ka miyah dmudul smapuh hiya. Duri ni paah hiya siida, pniqun kska patas slhayan laqi bilaq hiya ka《Endaan U-hung》nii, tgsaun kana ka dseejiq tnpusu Tay-wang, aji mnatas ka dseejiq 1909 Hngkawas ida klwaan Nihung siida, matas《Endaan U-hung》nii ka thowlang alang nyusan Cya-i nii, 1913 hngkawas do bitaq na smluun kingal biyu ka U-hung nii. Siida,maathowlang Tay-wang ka Sa-ku-ma su-tu-ku o, hiya bi ka miyah dmudul smapuh hiya. Duri ni paah hiya siida, pniqun kska patas slhayan laqi bilaq hiya ka《Endaan Uhung》nii, tgsaun kana ka dseejiq tnpusu Taywang, aji mnatas ka dseejiq tnpusu Taywang, qrinut, ungat ana manu knkla, mdka samat…, asi ka tgsaun ni ptrwahun ka luqi tunux dha msa lmnglung do kika ngalun ka snalu kari endaan U-hung nii, hiya o wada huya msa knermun, mhhjiq, htngayan gnealu niya, iiyux na kmpriyux kana seejiq tnpusu o bitaq wada phqilun seejiq tnpusu ka hiya, saw nii ka qnrblingan dha tmgsa seejiq tnpusu. Manu saw kiya do 1946 hngkawas siida, lmutut lnglungan Nihung ka thowlang Kuku-ming-tu siida, tai saw aji shngiun ana bitaq knuwan ka malu endaan U-hung msa do ryuxi alang nsgan U-hung ka alang A-ri-san nii ni pniqi kska patas slhayan laqi ka endaan U-hung uri. Siida, thowlang Kuku-ming-tu nii o wada huya msa ka pnatas Nihung endaan U-hung n o ksun dha haya hmjil matas kana ka pnatas Nihung. Kiya ka kiya ni 1987 hngkawas(mingkuku 78 hngkawas)3 idas 1 jiyax siida, asi lu sriyu ka kingal endaan Tang-in-sn, kana ka dmptpatas hana prajing lmnglung empprngaw quri《Endaan U-hung》, kla suha aji balay bi ka endaan U-hung nii, pusu na balay o ssbilaq dha qmita dseejiq Cow, kika pusu niya. Yaasa saw nii do ida 1987 hngkawas 9 idas 9 jiyax siida, kana seejiq tnpusu Cow o musa msaang mksa ska alang paru, pusu bi dngsan dha o pryuxun ka hangan alang nsgan U-hung. Hngkawas 1988(hngkawas mingkuku 77)siida do yaasa niqan ka duma seejiq tnpusu Taywang sai dha rmudaw ka teykung U-hung mniq alang ntusan Cya-i hiya. Yaasa saw nii do hngkawas 1989(hngkawas mingkuku 78)3 idas 1 jiyax paah Qpahan Euda Klwaan ka kari, wada asi pryuxi ka hangan alang nsgan Uhung, smruwa priyux hangan alang nsgan Uhung, pryuxun hangan alang nsgan A-ri-san da. Siida, tai ka bukung qpahan ttgsa o powsa kari, pkngatun kana ka ga ska patas slhayan laqi hiya ka ga hmtun pqrbling rmisuh ka endaan U-hung.
== Bnkgan alang ==
'''Pgkla elealang mqeepah'''
Kana alang nsgan A-ri-san o niqan maxal dha ka alang bilaq, ga niqan alang nsgan bnkgan qpahan alang o ga mniq alang bilaq Re-yey(Balay bi mniqparu bi alang bilaq Ta-pang han, bukuy do iiyux dha malu saan qmpah kngkingal alang do, hjilun dha dalih elug paru A-ri-san alang bilaq Re-yey da.)
1973 hngkawas 9 idas 1 jiyax siida, ngalun ka spat alang bilaq Cung-san, Syu-hung, Syang-ring ni Cung-cen o bkgun tru alang bilaq Cung-san, Syang-san ni Syang-ring nanak da. Duri ni, Yaasa ungat ka qpahan yahan tmeayang qhuni sakus ni naqih ka elug ddaun uri do, tai ka seejiq alang bilaq Pay-swey o, wada pkngacun da nipsepuun ka alang bilaq Pay-swey ni Swey-hung, Pthangun alang bilaq Swey-hung ksun da.
Kiay ka kiya ni, 1978 hngkawas siida, yaasa alang bilaq Swey-hung ghhaw bi ka seejiq ma da o, wada pkngacun da ni ga pspuun alang bilaq Cung-san da.
2003 hngkawas 11 idas siida, nniqan bnkgan pqahan alang nsgan A-ri-san o hjilun paah alang bilaq Ta-pang(kika nniqan pnhyugan alang nsgan qqtaan patas)ni thjil alang bilaq Re-yey ida bitaq sayangda.
Alang bilaq Hung-san(kmguaw hari seejiq Klmukan ka alang Se-ku-pan, Mi-can)
Alang bilaq Ray-ci(Pnguu/pungu ksun dha tmngahan),(kmguaw seejiq Cow ka alang bilaq Ney-ray-ci, Way-ray-ci)
Alang bilaq Syang-ring (ga mniq iyax tgdaya ryaxan hidaw saan rmigaw kska rnaaw A-ri-san pnhyugan klwaan, alang bilaq Ming-yuey)
Alang nsgan Cung-cen(ga mniq tgska ryaxan hidaw saan rmigaw kska rnaaw A-ri-san pnhyugan klwaan, alang bilaq Caw-ping, Cu-san)
Alang nsgan Cung-san(ga mniq nklaan hidaw ni tghunat saan rmigaw kska rnaaw A-ri-san pnhyugan klwaan, alang bilaq Ce-cung)
Alang bilaq Se-ce(daan tdruy qrngul rnaaw Arisan, alang bilaq Se-ce-ru, Tu-ring, Te-en-ya-na)
Alang bilaq Re-yey(sqapah bi mgtgut alang nsgan Cu-ci alang bilaq Secwow, pusu bi alang nniqan seejiq Cow, alang bilaq Re-yey, Hu-ti, Ting-hu, Hu-san, Mi-yang, Se-pi, Cu-cyaw, Je-yey-he)
Aalng bilaq Ta-pang(Hiya ka paru balay alang bilaq dseejiq Cow, alang bilaq Ta-pang, Tehu-yey Pa-sa-na, Hwan-su-ryaw, Ta-te-an, Ni-ya-hu, Is-ci-an-na)
Aalng bilaq Ri-cya(kari dha o Niaeucna/Nia-ucna)(kingal nniqan bi seejiq Cow, alang bilaq Ri-cya, Ku-pi-sya-na, Spey-pey-ya, Ya-na-ca-na, Yu-hu-mi)
=== Alang bilaq Nasan ===
Alang bilaq San-mey(kari dha o Saviki/Tanayiku)(kingal nniqan bi seejiq Cow, alang bilaq San-mey, Ca-ya-na, Ya-ma-kaw-ya, Syaw-pa-ya-yi, Ta-pa-ya-yi, Ta-na-yi-ku)
Alang bilaq Sing-mey(kari dha o Sinvi/Nia-hosa)(kingal nniqan bi seejiq Cow, alang bilaq Sing-mey,Pu-ra-se, Yu-pay-pan, Ya-yi-sa-na, Ni-ya-hu-sa)
Alang bilaq Ca-san(kari dha o Cayamavana)(kingal nniqan bi seejiq Cow,)
== Rgagan ==
=== A-ri-san saan rmigaw pnhyugan klwaan ===
A-ri-san ska rnaaw saan rmigaw
A-ri-san alang kndsan seejiq Cow
Cu-san saan qmita nklaan hidaw, saan qmita silung rulung
Syaw-ri-yeyn-san
Cye-yn-se
Ca-san saan qmita mneudus
Ca-san Cwu-u-san saan rmigaw
Ta-na-i-ku
Yu-yu-pa-se
tglaq bung bung Ra-ra-kes
Ray-ci saan rmigaw(Tey-ta-ni, tglaq bung bung Teyn-ray, kbkuy bling, buyak saan rmigaw, daka qqtaan)
Hu-san saan rmugaw(tglaq bung bung Cyaw-rung, daan msunu saan rmigaw, bling maxal kbkuy seejiq, tasil qqtaan, daka qqtaan, ayug Teyn-yun, paru hbuy qowyux, silung pnspuyan, saan hmrapas Sye-yn-mung, bling tqian asu, biyu paru qhuni swiji, ttasil prparu, ayug qhuni subus)
alang bilaq Ri-cya(Niyaucena), Ya-i-mus saan qmita mneudus, Ri-mey elug saan mksa
=== Yusan saan rmigaw pnhyugan klwaan ===
Pay-tun saan mtaqi
=== Alang bilaq Sinmay ===
Ni-ya-hu-sa psslian seejiq mkbuyu
elug uusa qmita qhuni sakus ska rnaaw
smbu qnawal dxdsun Cow
== Pnhmaan pnegalang ==
ucya ska dgiyaq A-ri-san
Cow-xi A-ri-san Ma-cwey
suyang knux phpah bowxi
wasabi
pajiq
hlama tutuh
abura mnihur
[[Snakun:Truku]]
bspr3zusgi27ur4ysjsv08gcn5kxl6q
Nsgan Yu-ce
0
2018
69201
69150
2021-07-09T13:21:35Z
HuwacBasaw1234
49
/* pnegdxgal */
69201
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Yu-ce'''(Kari qmpringan seejiq Saw o Qabizay ksun. Kari Klmukan o Hî-tî-hiong. Kari qmpringan seejiq Ngayngay o Ǹg-tshṳ̀-hiông.)o ga mniq alang nyusan Nan-tu, mniq tgska bi klwaan ta Taywang. Hangan na seuxal o U-cen-paw ksun, paru bi silung J-yey-tan o ga ska na hiya. Ida paah seuxal, Alang nsgan Yu-ce nii o kika pusu bi dxgal nniqan qmpringan seejiq Saw.
== Pnegdxgal ==
Nsgan Yu-ce nii o mgtgut tgdaya alang nsgan Pu-ri, mgtgut ryaxan hidaw alang nsgan Kwu-sing, mgtgut nklaan hidaw alang nsgan Jen-ay, duri ni mgtgut tghunat alang nyusan Sin-i.
=== Hnyigan dxgal ===
Nsgan Yu-ce nii o ga mniq ryaxan hudaw paru dgiyaq Taywang, pklu bi ga mniq ska breenux ryaxan hidaw ni paru dgiyaq Taywang. Kmbragan nniqan na o ida bi rima kbkuy tnxalun bitaq 2200 tnxalun. Dxgal na o ini psbalay bi, saw mriqi ni mtkmu hari,yaasa daan bi rngsux ni qsuqi ka snliqan yayung do, saw qru hari taan ka hnyigan dxgal niya. Duri ni, klubaan bi yamani lala balay msbreenux dxgal, duri nikmguaw saw hrus taan ni mshrus.
Tai ka breenux dxgal Yu-ce o, hiya ka llabang bi ni sgtrbuq hari ka dxgal niya, ga mniq iyax tgdaya nklaan hidaw alang nsgan Yuce, pusu bi nniqan qpahan alang o ga mniq 620 ni 670 tnxalun babaw gsilung. Kana ttasilyama na o mhnuk bi ni mssaax nPu-ri. Wana ga mniq alang ayus nsgan Yu-ce ni alang nsgan Swey-ri ka yama How-ceyn o, nyama A-ri-san bbuung Ci-ci ka kiya. Kska alang nsgan Yu-ce o ida bi niqan empusal msngari ka paru dgiyaq, ga pniqun hangan kbkuy dgiyaq Nan-tu o, saw ka yama Swey-se(2021 tnxalun), yama Ta-ceyn-san(2016 tnxalun), yama Kwu-keng(1331 tnxalun), yama Maw ran(1020 tnxalun), yama How ceyn(1008 tnxalun), yama Saparan(955 tnxalun), yama Hwancteyn(934 tnxalun), yama Yucehu(815 tnxalun), maspat ka yama niya. Kska na hiya o ida bi ka yama Swey se ni yama How ceyn o niqan bi hangan niya alang ta Taywang. Kiya ka kiya ni, paah 2006 hngkawas do, ini pniqi paru hangan da, yama Maw ran ka rmirih dhyaan da.
Kska nsgan Yu-ce o niqan 14 ka dxgal msbreenux, klbangan na o 0.1 10kb tnxalun², tgkingal breenux dxgal Pu-ri. Kska na hiya o ida dxgal msbreenux Yu-ce ka llabang balay, knlbangan na o 2110kb tnxalun², bukuy na hiya do o msbreenux dxgalJyeytan, klbangan nao 5.4 10kb tnxalun². Duri ni,ga mniq iyax tghunat ryaxan hidaw hiya ka breenux dxgal Tow-se ni Cung-kwey, klbangan na o 1.710kb tnxalun² ni 10kb tnxalun².
=== Snegasut yayung ===
Kska nsgan Yu-ce hiya o, dhaka paru bi yayung niya, quri iyax tgdaya nklaan hidaw o yayung U-si ni Nan-kang-si. Duri yayung Nan-kang-si o mssbiq hiya duri ka yayung bilaq Taw-mi-si, Yen-tu-keng-si(Swey-cing-hu-keng-si), Se-i-ku-si, Ta-ring-si(Yu-ce-si ksun uri), Tu-kwang-si. Quri iyax tghunat hidaw kika yayung paru Cwow-swey-si o, pusu bi mssbiq yayung Cwow-swey-si o, niqan yayung bilaq Swey-ri-si ni yayung msbiq niya Swey-se-wey-si, U-cen-si(He-keng-si ksun uri), Hwow-pey-si, Teyn-ce-si, Tow-se-si, Mey-yen-ti-kung-si. Quri tghunat silung hiya o, niqan kingal msbiq yayung Icekungsi, pnaah yayung paru Cwow-swey-si ka hiya. Dha paru yayung niio,yama San-cyaw-run, Cing-rung-san, Maw-ran-san, Hwan-ce-teyn, Pu-ci-san ni Swey-se-san ka pkeayus dhyaan.
Paru silung J-yey-tan o ga mniq tghunat alang nsgan Yu-ce, ida nkiya paah sbiyaw ka silung paru nii, Ini hari qluri ana inu, tai ka tglian na qsiya o llabang balay. Kiya ni, quri iyax tgdaya ryaxan hidaw o, Niqan ka qsiya wada qluli yayung bilaq Swey-se-wey hiya. Klwaan Nihung siida,embrax bi smmalu pusu pniyahan brax samaw qsiya ka Nihung siida, manu saw kiya ni, pstqun naka yayung bilaq Swey-se-si, duri ni, smmalu kingal tglian qsiya Towsepa, aji na qluli quri dxgal breenux Towse ka qsiya. Aji wana haya, mniq alang bilaq U-cyey hiya smmalu kingal U-cyey-pa duri, qmqur kingalbling ga truma dxgal, pdaan na paah hiya ka qsiyani pdhqun na bitaq silung Jyeytan, tai mha mttuku bi braxqsiya niya jjiyun pkbrax iiyah samaw,mhdu peiyah samaw ka qsiya do, mhlig yayung bilaq Swey-ri-si da. Mhdu bi smmalu siida, mrana mtlawa 10 tnxalun ka qsiya silung J-yey-tan, llabang qtaan ka knlbangan silung nii uri da.
=== Karat ===
Kara nsgan Yu-ce o mquri meuxul balay, yaasa ga mniq ska yama hari do, ana rbagan o ini ktalux ni ini kskuy uri, malu balay saan tbasaw. Ska silung Jyeytan hiya o ga smluun kingal qngqaya empgraka karat(ga mniq yama Maw-ran 1015 tnxalun hiya, aji ga siyaw silung Jyeytan), ini biyaw pgkla emphuya msa ka karat ni rmisug pgkla mnhuya msa ka karat.
== Ris(歷史) ==
endaan sbiyaw Taywang bitaq klwaan Ming-cen Ida ki nsbiyaw Taywang siida do, ida niqan ka seejiq ga mniq alang Yuce hini da. 1900(Mingce33) hngkawas siida, pruway bi qmqur miying endaan seejiq sbiyaw ka seejiq mnatas Nihung, mniq alang Swey-se ni Cucaysan(kika Ra-ru-taw) hiya, hlayan dhaka qngqaya dnuy seejiq sbiyaw,saw ka qngqaya snalu btunux ni btunux lpaxan. 1955(Mingkwow 44) hngkawas siida do, tai ka pruway miying endaan seejiq sbiyaw ka paru ptasan Taywang ni qnpringan emprisuh miying endaan sbiyaw Nan-tu o, mniq siyaw silung Kwang-hwa-taw(kika Ra-ru-taw sayang), Swey-se, Wen-u-myaw, yama Cing-rung hiya ka dhiya ni, hmjiyal ida bi piya maxal kbkuy ka qngqaya snalu btunux ni tbaqa, asi ta bi klai knxalan dmnuuy qngqaya btunux nii ka seejiq seuxal o, mttuku bi kndsan dha ni maakingal malu balay qmpringan kndsan da.
Plealay bi pgkla pnyahan dseeejiq Klmukan mniq nyusan Nan-tu o, pklu bi jiyax Ming-cen siida(1661~1683年). Hngkawas 1665~1667 siida, tai ka mrata Ming-cen o dmuduldquli niya, miyah tmbrah tmabul alang Towryu(Kika alang Towryu sayang), duri ni mtmay alang nsgan Cusan ni tmpusu qmpah hiya da. Siida o ungat ka rnisah matas endaan alang Yu-ce han.
== Kari ==
Kari Klmukan ka pusu bi kari srngaw dha ka alang nsgan Yu-ce nii, duri ni maakari tnpusu seejiq Saw uri da.
== Snhiyan ==
Snejiyan/kntmaan alang nsgan Yu-ce nii o ida mdka kana alang Taywang, lala balay klgan ka snehiyan dha, rahuq Dukyu ni Bu-kyu do, niqan ka Kiris-tu-kyu ni Teyn-ti-kyu duri, aji hmut knlala ka biyu ni pnrhulan, bitaq dhuq mtrul msngari ka biyu snalu ni sapah thmkuan. Tai ka llingay silung Jyutan hiya o, niqan ka Cen-ta-se, Se--ycangse, Hung-an-sow, Wen-u-myaw, Rung-hung-kung, Miying-te-kung, tru paru balay biyu Dukyu.
Tai ka Wen-u-myaw nii ga, kika alang bilaq Swey-se ga mniq elug bilaq Swey-se Rung-hu-kung ni ga mniq elug bilaq Pey-cis-yang Ihwatang da. Klwaan Nihung siida, yaasa smmlau pusu pnyahan samaw ka dhiya do, mtlawa mtlawa ka qsiya silung siida dni, wada bungi qsiya ka dha biyu nii da. Siida, asi brigi Nihung ka dha biya nii da, 1934 hngkawas siida, mniq tgday siyaw silung Jyeytan hiya, smalu kingal biyu, 1938 hngkawas siida do, qhduun dha smalu da.
Brahbgurah biyu nii o pniqun dha hiya ka teykung Kwan-sen-ti-jun, bukuy o pniqun dha hiya ka teykung Kung-ce.
[[Snakun:Truku]]
tndhhsedio2dz8gqyriftrx8ebcrtrb
Wikipidiya:Meiyax da Pspngan 2021
4
2019
77807
69151
2021-09-22T01:28:41Z
Iyumu
191
77807
wikitext
text/x-wiki
__NOTOC____NOEDITSECTION__
{| style="width:100%; padding:0 10px 0 0; margin:10px 0 2px 0; border:0; border-spacing:0; box-shadow: 5px 0px 5px #67B0CC;"
| style="font:1.01em/1.5 Gill Sans MT, GillSansSA, Calibri, sans-serif; |
<div style="float:right;padding-right:20px;">
<h1 style="margin-top:0; color:#006400">Meiyax da Pspngan 2021</h1>
</div>
| <div style="background-color:#ffffff; border: 2px solid #ccc; border-radius:10px; box-shadow: 0 2px 5px #555; width:150px; margin:10px; padding: 8px; float:right;" id="upload-link-block">[[File:WPWP logo 1.png|150px|link=//commons.wikimedia.org/wiki/File:WPWP_logo_1.png]]</div>
|}
<div style="padding: .6em; background-color:#FFFFFF; width:97%; line-height:150%; margin-bottom:15px; -moz-border-radius:10px 10px 10px 10px; -webkit-border-radius:10px 10px 10px 10px; border-radius:10px 10px 10px 10px; -moz-box-shadow: 5px 5px 5px 5px #ccc; -webkit-box-shadow: 5px 5px 5px 5px #ccc; box-shadow: 5px 5px 5px 5px #ccc;">
===WPWP-Sgiying sapah ka sasing===
'''WPWP-Sgiying sapah ka sasing'''(leexan thngaan: WPWP)o pspngan kingal hngkwasan.
Kska pspngan nii, pnaah empatas Wikipidiya kana knglangan, gmalun sasing ka bkgan Wikipidiya.
Niqan egu bi sassing ka gaga “Spuun dmuuy c-yueyn WIKI”, ida ini kpiya ka sasing gaga psaan bkgan Wikipidiya.
Paah jiyax 1 idas 8 bitaq jiyax 31 idas 8 siida, seupu ta jiyagi ta “meumal sasing” ka bnkgan Seediq Wikipidiya ha!
</div>
<div style="padding: .6em; background-color:#FFFFFF; width:97%; line-height:150%; margin-bottom:15px; -moz-border-radius:10px 10px 10px 10px; -webkit-border-radius:10px 10px 10px 10px; border-radius:10px 10px 10px 10px; -moz-box-shadow: 5px 5px 5px 5px #ccc; -webkit-box-shadow: 5px 5px 5px 5px #ccc; box-shadow: 5px 5px 5px 5px #ccc;">
=== shuya teumal ===
[[Image:BKV m 1 jms.svg|22px|alt=]] Ktmay '''Seediq Wikipidiya'''.<br>
[[Image:BKV m 2 jms.svg|22px|alt=]] Giying ka ungac sasing bnkgan.<br>
[[Image:BKV m 3 jms.svg|22px|alt=]] Smlay dungus na sassing do gmali matas kari.<br>
[[Image:BKV m 4 jms.svg|22px|alt=]] Pryuxi maa peyn-ci yueyn-s-ma, kska cay-yaw o gmali '''#WPWP #WPWPTW''', ipix ka '''“pgkla pnryuxan”''' duri.<br>
[[Image:BKV h5 jms.svg|22px|alt=]] Qlahang! Gmali ka '''#WPWP #WPWPTW nii, kika tduwa psaan “ WPWP- Sgiying sapah ka sasing”''' spuan smpug pspung.
</div>
<div style="padding: .6em; background-color:#FFFFFF; width:97%; line-height:150%; margin-bottom:15px; -moz-border-radius:10px 10px 10px 10px; -webkit-border-radius:10px 10px 10px 10px; border-radius:10px 10px 10px 10px; -moz-box-shadow: 5px 5px 5px 5px #ccc; -webkit-box-shadow: 5px 5px 5px 5px #ccc; box-shadow: 5px 5px 5px 5px #ccc;">
===klgan snadu===
Ida '''ALCD(Cng-ta Yuey-min cung-sin)''' ka pbgay “suyang lubuy kappa” , bqanun pneumal sasing brah na tdrima hiyi seejiq kneegu bnatas.
</div>
<div style="padding: .6em; background-color:#FFFFFF; width:97%; line-height:150%; margin-bottom:15px; -moz-border-radius:10px 10px 10px 10px; -webkit-border-radius:10px 10px 10px 10px; border-radius:10px 10px 10px 10px; -moz-box-shadow: 5px 5px 5px 5px #ccc; -webkit-box-shadow: 5px 5px 5px 5px #ccc; box-shadow: 5px 5px 5px 5px #ccc;">
===mangal snadu===
Qrasun balay ka miyah namu teumal uda Meiyax da Pspngan 2021 , wada mangal snadu hangan o saw truma nii:
*spgan mnangal tgkingal hangan: HongZongYi kana o mn181 matas.
*spgan mnangal tgdha hangan: HuwacBasaw1234 kana o mn143 matas.
*spgan mnangal tgtru hangan: Miquy kana o mn30 matas.
*spgan mnangal tgspac hangan: 廖家琪 kana o mn26 matas.
*spgan mnangal tgrima hangan: Udawbbil kana o mn11 matas.
smqaras balay kana ka mangal sadu embatas.
</div>
<div style="padding: .6em; background-color:#FFFFFF; width:97%; line-height:150%; margin-bottom:15px; -moz-border-radius:10px 10px 10px 10px; -webkit-border-radius:10px 10px 10px 10px; border-radius:10px 10px 10px 10px; -moz-box-shadow: 5px 5px 5px 5px #ccc; -webkit-box-shadow: 5px 5px 5px 5px #ccc; box-shadow: 5px 5px 5px 5px #ccc;">
===patas ddaun kleegan kari===
====Kari Seediq (trv)====
kana ka mnteumal o 5 hiyi seejiq
kana ka bnatas o 50
[https://hashtags.wmflabs.org/all_users/?query=%23WPWPTW&project=trv.wikipedia.org&search_type=or&startdate=2021-07-01&enddate=2021-08-31&user= tduwa qmita spgan patas]
====Kari Sakizaya (szy)====
kana ka mnteumal o 7 hiyi seejiq
kana ka bnatas o 45
[https://hashtags.wmflabs.org/?query=%23WPWPTW&project=szy.wikipedia.org&startdate=2021-07-01&enddate=2021-08-31&search_type=or&user= tduwa qmita spgan patas]
====Kari Tayal (tay)====
kana ka mnteumal o 4 hiyi seejiq
kana ka bnatas o 45
[https://hashtags.wmflabs.org/?query=%23WPWPTW&project=tay.wikipedia.org&startdate=2021-07-01&enddate=2021-08-31&search_type=or&user= tduwa qmita spgan patas]
====Kari Tlu (zh)====
kana ka mnteumal o 11 hiyi seejiq
kana ka bnatas o 197
[https://hashtags.wmflabs.org/all_users/?query=%23WPWPTW&project=zh.wikipedia.org&search_type=or&startdate=2021-07-01&enddate=2021-08-31&user= tduwa qmita spgan patas]
</div>
6n4bij7v84yfnytxcwjcjzmcs2ewvfa
Nsgan Jin-ay
0
2020
69206
69205
2021-07-09T13:24:26Z
HuwacBasaw1234
49
/* Niqan spat bilaq alang ga mniq tghunat */
69206
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Jin-ay'''(kari Klmukan o Jîn-ài-hiong)o ga mniq nklaan hidaw alang paru Nan-tu Taywang, kska alang nyusan Nan-tu o hiya ka tgkingal alang ga niqan seejiq tnpusu Taywang(kingal duri o alang nsgan Sin-i), mgtgut tgdaya nsgan Hu-ping paru Tay-cung, mgtgut alang nsgan B-su-ring alang paru Ka-ring-ku, mgtgut Hwa-reyn, tghunat nsgan Maribasi paru Hwa-reyn, mgtgut tghunat alang nsgan Sin-yi, mgtgut ryaxanhidaw nsgan Yu-ce, Pu-ri ni kwowsing. Knlbangan na o 1273 10kb tnxalun², kska alang paru Nan-tu ohiya ka llabang balay, kska kana alang nsgan bbkgan qpahan alang Taywang o alang nsgan Jin-ay nii o, hiya ka cigtru llabang bi.
Babaw tnjyalan do hangan alang nsgan Jin-ay nii o pnyahan seuxal han. Pusu bi nniqan bnkgan mqapan alang o ga mniq U-se, ga mniq ska bi dgiyaq, alang nii o paru bi yama niya ni hrus bi ka nniqan dha, malu balay saan rmigaw ni qmita. Ga kska alang hiya ka seejiq na o, niqan Embgala ni Seejiq ni Bunun.Klwaan Nihung seuxal, wada muda paru balay tmjiyal Nihung siida kaseejiq Seejiq, kika niqan bi hangan‘Musya jiking’ endaan tmjiyal Nihung ksun, endaannii o kikamniq bi alang nsgan Jin-ay nii.
1950 hngkawas siida, smnegul thowlang Ku-ku-min-tu ka seejiq Ipaw, miyah thjil Cing-cing alang nsgan Jin-ay hini(kika alang Jung-sing sayang), mdrumut bi kmburah qmpahan ka dhiya nii, mhuma ana manu hiyi qhuni pnegalang, phiyug nanak alang dha, dhiya nii o kmgaaw mrata ni Seejiq na o pnaah Yun-nan Cyukuku hari kana, kska na hiya niqan ka seejiq tnpusu Pay-yi pnaah Yun-nan uri. Yaasa saw nii do alang nsgan Jin-ay o mumal hiya ka kndsan Pay-yi Yun-nan uri da. Kiya ni mtgimax alang Jing-ay ka lala klgan kndsan seejiq da.
== Ris(歷史) ==
Alang nsgan Jin-ay o llabang bi ka dxgal alang nii,brah nahan o ngalan dxgal nniqan tnpusu seejiq han, pusu nniqan mqeepah alang o mniq U se. 1930 hngkawas siida, tmjiyalmkan Nihung ka seejiq tnpusu Seejiq, kika Musya jiking’(endaan tmjiyal Nihung), wada pskluwi balay alang Taywang ni ana inu klwaan babaw dxgal. Babaw mhudu tmjiyal do, 1946 hngkawas 4 idas 1 jiyax do, ngalan alangnsgan paah hiya siida da, kiya ni pklwaan alang paru Tay-cung Ne-nkaw. Paah 1950 hngkawas 10 idas siida do, klwaan alang paru Nan-tu da.
=== Muda kmpriyux hangan ===
<sup><big>2002 hngkawas siida, bukung alang nsgan Jin-ay Nan-tu o prajing muda dmudul kana alang kmpriyux hangan alang dha, dnngsan niya o tai saw pryuxun alang nsgan U-se ka alang nsgan Jin-ay nii. Duri ni, ga ska alang nsgan hiya ka maxal spat(Cwey-hwa, Ri-sing, Hwa-syang, Sin-seng, Hu-cu,Nan-hung, Ta-tung, Cun-yang, Cing-ying, Hu-cu, Cing-ay, Wan-hung, Hwa-ce, Cung-cen) alang bilaq nii o pryuxun hangan ida nkari hnici rudan seuxal msa. Kiya ka kiya ni yaasa hangan U-se seuxal o「Paran」ksun, duma na seejiq o ini sruwa priyux hangan U-se do ini uda ka endaan dha nii da. Ida bitaq sayang ida Jin-ay ka hangan nsgan alang nii.</big></sup>
== Pnegdxgal ==
Knlbanagn alang nsgan Jin-ay o 1,273.5312 tnxalun², mglbu knlbangan alang paru Yun-ring, psdkaun kana alang nsgan Taywang o, hiya ka tgtru knpraan knlbangan na, pusu nniqan qmpah alang o ga mniq 1200 tnxalun yama baraw. Kiya ni 2013 hngkawas 3 idas 27 jiyax siida, daan lmglug 6.1 kmpraan runug ka alang Jin-ay nii, pusu runug nii o pklu bi mniq truma alang nsgan Jin-ay, qnrbqan na o 15.4 10kb tnxalun².
== Bnkgan qpahan alang ==
Kana alang o niqan 16 ka alang bilaq
=== Niqan spat bilaq alang ga mniq tgdaya ===
alang bilaq Jung-sing(yayung Pi-rwi-si, alang Ce-yun, pngpung Sung-kang), ga mniq siyaw elug 8 kana, kska Ri-san ni Ta-yuring.
alang bilaq Cwey-hwa(Cwey-rwan , Ma-ri-kwan/Ma-li-koan, Hwa-kang)
alang bilaq Rising(Rising, Wangyang, Maripa / Malepa)
alang bilaq Hwa-syang(Jwey-yeyn / Masitobaon, Hung-syang / Knazi, Ce-hung), tru alang bilaq nii o ga mniq siyaw elug Ri-sing kana, uusa dha qmpah qmpahan.
=== Niqan dha bilaq alang ga mniq iyax tgdaya ryaxan hidaw(yayung Pa-kang-si) ===
alang bilaq Sing-sen(Mey-yen / Baibalala/Bala, Hwey-swin saan tnqhuni)
alang Hu-cu(Cung-yen / T-g-da-ya/ Nakahara, Cing-ryu /Cwan-cung-taw-se /Gluban)
=== Niqan matarubilaq alang ga mniq ska ===
alang bilaq Nan-hung(qhuni subus, tmay uusa qmita qhuni sudus, yayung Nan-san-si, Mey-si Tung-yen/Ton-gan, biyuk Jen-ce-kwan)
alang bilaq Ta-tung(U-se / Pa-ran, Pi-hu, ptasan tgska laqi Jin-ay, Ru-dux/Dro-dux, Yu-se / Cing-cing-nung-cang, Sung-kang, Mey-hung / Ri-ying, Cwey-hung, I-hung, Kwen-yang, U-ring, Hehwansan)
alang bilaq Cwen-yang(Ying-se/ Snu-wil, How-ke / Ho-go, Tru-wan, Ta-ru-wan / Ta-ro-wan)
alang bilaq Cing-ying(Ru-san / Bow-a-lun, ulay Ru-san / Mhe-bu, Twen-yun / Tnbalah)
alang bilaq Tu-da(Ping-cing / Tu-da/To-da, Ping-he / Lukug-daya)
alang bilaw He-cow(Cing-kwan / Truku, Ping-sen / Truwan)
=== Niqan spac bilaq alang ga mniq tghunat ===
alang bilaq Cing-ay(Wan-ta, Sung-ring / Pulan, Aw-wan-ta)
alang bilaq Wan-hung(Cwi-ping, Kan-cow-wan / Kantaban, Cyey-mey-yweyn)
alang bilaq Hwa-ce(U-cyey / Vogai)
alang bilaq Cung-cen(Ka-tu / Kwow-keng / Ka-du)
== Pnspuan seejiq ==
=== Knpryuxan knhbragan seejiq hngkawas ===
Kska kana alang nsgan Taywang o, alang nsgan Jin-ay nii ka cigtru knlala knhbragan seejiq n aka alang nii, mgtruma knhbragan seejiq alang paru Hwa-leyn alang nsgan B-su-ring ni alang paru Nan-tu alang nsgan Sin-i.
== Ttgsa ==
=== Ptasan tgaraw laqi ===
Pnhyugan klwaan patsan slhayan qmpah pnegalang Jin-ay
=== Ptasan tgska laqi ===
Pnhyugan alang paru Nan-tu ptasan tgska laqi Jin-ay
== Rgagan ==
Turku pnhyugan klwaan saan rmigaw
rnaaw saan rmigaw Hu-hwan-san pnhyugan klwaan
rnaaw saan rmigaw Aw-wan-ta pnhyugan klwaan
Cwey-hung, I-hung
U-se tgliyan qsiya
ulay Ru-san
pnegalang Cing-cing
pnegalang Mey-hung pnhiyug paru ptasan Tay-ta
rnaaw Hwey-syun pnhyugan paru ptasan Sing-ta
Tayal saan msangay
ttgsa endaan mneudusalang paru Nan-tu
saan kndamat endaan U-se
== Seejiq niqan bi hangan ==
Mow-na Ru-daw---Klwaan Nihung siida, hiya o bukung kana alang Seejiq ka hiya, hiya o kika pusu bi dnnudul kana seejiq Seejiq mrmun bi tmjiyal Nihung.
[[Snakun:Truku]]
f0ltudvld7buz4e9ab8trt489jq7fb1
Nsgan Sin-yi
0
2021
69197
69195
2021-07-09T13:18:55Z
HuwacBasaw1234
49
/* endaan */
69197
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Sin-yi'''(kari seejiq Bunun o Nehunpu-siang, kari klmukan o Sìn-gī-hiong, kari ngayngay o Sin-ngi-hiông), ga mniq iyax nklaan hidaw alang paru Nan-tu Taywang, tgkingal alang nniqan seejiq tnpusu ka alang nii(kingal o alang nsgan Jin-ay). Mgtugut tgdaya alang nsgan Jin-ay ni Yu-ce, mgtgut nklaan hidaw alang nsgan Wan-jung ni Cwu-si alang nyusan Hwa-leyn, mgtgut ryaxan hidaw alang nsgan Swey-ri ni Ru-ku ni Cu-san, mtlutut iyax tghunat ryaxan hidaw alang nsgan A-ri-san alang nyusan Cya-i, duri ni, mtlutut tghunat alang nsgan Taw-yeyn alang nyusan Kaw-syung, hiya ka llabang balay dxgal kska alang nyusan Nan-tu, kiya ni seejiq na o hghaw balay. Kana eleang nsgan Taywang knlbangan dxgal o hiya ka tgdha knlbangan na(smsul alang nsgan B-su-ring Hwa-leyn). Alang nsgan Sin-yi nii o ga mniq pusu dgiyaq ska Taywang ni pusu dgiyaq Yu-san, hrus balay ni saw smeisug. Nniqan pusu qpahan alang o ga mniq 518 tnxalun knbragan, yaasa nniqan na jiyan ni keeman ini bi pndka ka knxlan niya. Tgbaraw balay dgiyaq Taywang Yu-san, ga mniq tgtruma nsgan ni ayus alang alang nsgan Taw-yeyn. knhbragab seejiq na o yaa bi 1,6 kbuhug hiyi, nhbaraw bi hiyi kana alang nsgan klwaan Taywang ka alang hini o 2020 hngkawas 4 idas do wada sklaan nsgan B-su-ring ka knhbragan hiyi dha da, kiya ni tgdha knhbragan hiyi dha da. seejiq ga mniq ska alang nsgan hini o seejiq klmukan ni seejiq tnpusu mdka knhbragan dha, seejiq tnpusu o seejiq Bunun ka lala balay, ida bi 95%, seejiq Cow o 5%. Pnkari Bunun ka alang nii.
== Ris(歷史) ==
Brah naka alang nsgan Sin-yi nii o, dxgal seejiq tnpusu nklwaan knxalan Nihung han, 1945 hngkawas siida do, pryuxan dxgal nniqan dseejiq tnpusu da, hangan na plealay o alang nsgan Rwu-nu han, bukuy do pryuxan hangan Sin-yi da.
2014 hngkawas siida, mnda saw nii embrax bi powsa kari baraw ka dseejiq, dngesan dha o aji nami ka hangan alang nsgan Sin-yi msa, rubang dha pryuxan kingal hangan nkari sibiyaw dha nanak.
== Bnkgan qpahan alang ==
Kana elealang alang nsgan Sin-yi o ga mniq siyaw yayung kana, dhaka paru balay yayung dha hini, ga kdhaun paru yama ka dha yayung nii, gmeelug siyaw yayung hiya ka seejiq niya mmggaluk ni musa ana inu.
=== '''Yayung Cwow-swey-si''' ===
alang bilaq Tiri(Ta-ma-rawan/Tamazuan)
alang bilaq Tan-nan(Wa-ra-mi/Malavi/Laidazuan)
alang bilaq Swang-rung
alang bilaq Jen-hu(Jen-rwen/Rwu-rwu-ku/Lanlun)
=== '''Yayung Cen-yow-ran-si''' ===
alang bilaq Ming-te(Neymaw/Nehunpu)nniqan bnkgan qpahan Sin-yi
alang bilaq Ay-kwu
alang bilaq Ce-cyang
alang bilaq Hung-cyu(Sa-ri-tung/Salitung)
alang bilaq Wangsyang(Si-na-paran/Si-na-balan)
alang bilaq Row-na(Rwu-rwu-na/Lu-lu-na, Pi-se/Halusipun)
alang bilaq Wang-mey(Wang-syang/Kailbuan, Cyu-mey)
alang bilaq Tung-hu(Hese/Ho-sa)
alang bilaq Tung-pu(Tum-pu)
alang bilaq Sen-mu, pusu bi alang nniqan seejiq klmukan
== Rgagan ==
Yu-san saan rmigaw pnhyugan klwaan nii o aji wana paru yama nanak ka saan qmita, tai tasil nsbiyaw, pnspuan pnegdxgal,drdowras ni ayug na o saw sklwiun bi taan, qixan bi kjiyax, mtbnaw bi kana qhuni na hiya, kska alang Taywang o hiya ka tgtru hraan bi qsiya ka alang Sin-yi nii. Duri ni, ana manu ga meudus Yus-an saan rmigaw pnhyugan klwaan hiya o, sun ka ga meudus kska saw dxgal alang Yu-san hiya do, kana ka qqhuni, sspriq ni smsamat o lala bi klgan. Karat na o paah mtalux ni bitaw mskuy o niqan kana, nasi ta musa mksa ska saw nii alang do, mdka ga ta qduun mksa kana ka alang Taywang da.
Duri ni, kska alang hini o niqan ka kingal ka saan mksa ka elugnsbiyaw Pa-tung-kwan ksun, elug nii osmnlaan klwaan seuxal, iiyux dha kklawa Taywang, wada bi drumut dha gmeelug. Klwaan Nihung siida do, malan na gmeelug dha elug uuda knsat duri, iiyux dha qqlahang sejiiq tnpusu, ana ya saw nii o, ida mrmun bi musa tmjiyal Nihung ka seejiq Bunun.
Elug sbiyaw Pa-tung-kwan:Elug nsbiyaw Pa-tung-kwan o snalu 1875 hngkawas siida, tru elug ka snalu dha paah nklaan hidaw ni bitaq ryaxan hidaw alang Taywang, tgkingal ka elug nsbiyaw Pa-tung-kwan nii, wana hiya nanak ka msngari sayang da. Elug nii o smnlaan dha paah ryaxan hidaw Ring-se-pu(kika alang nsgan Cusan alang paru Nan-tu sayang), bitaq Pu-se-ke(kika alang nsgan Iri alang paru Hwa-leyn sayang), knbragan na o 265(152 10kb tnxalun), ngalan smnlaan nsbiyaw Klwaan Cung-haw-ming-kwu ka elug nii. Qmqur smalu elug nsbiyaw Pa-tung-kwan nii ka thowlang o, wada pkmalu balay qqeepah dha ska alang Taywang siida. Hmuya ma asi ka smalu elug nii hug? Dh aka pusu niya, tg1 o, 1874 hngkawas siida, seuda na emdaan Mu-tan-se ka klwaan Nihung, smkagul mrata niya musa mkan dseejiq tnpusu Paywang, duri ni, smura kana alang Taywang duri ka Nihung siida, yaasa saw nii do, niqan ka duma seejiq mkla lmnglung asi ka edwaun bi qmlahang ka ssiyaw silung Tawang msa do, tai ka thowlang mklawa Tayawang Cen-paw-cen powsa nhari patas thowlang baraw, asi ka glgun ka elug uuda paah nklaan hidaw ni bitaq ryaxan hidaw alang Taywang msa. Tg2 na o, yaasa dxgal ryaxan hidaw Taywang o lala bi ka seejiq thjil hiya ni ini tuku jiyun ka dxgal do, knteetu sndxgal mkeekan kjiyax, asi ka saan nhari thjil dxgal nklaan hidaw Taywang ka duma niya, yaasa lala bi dxgal ka hiya na ni ini tbuli niya na. Kiya ka kiya ni, ini smlii ka elug , ga htrun paru bi dgiyaq ka uuda do, mha msqriqu bi thjil ka hbaraw bi seejiq da msa lmnglung. Siida, hbaraw bi ka seejiq mqaras balay qmita saw kari thowlang Cen-paw-cen.
Manu saw kiya do, babaw mniyah kmuruy ddaun kksaun elug ka mqeepah na da o, dngsan Cen-paw-cen siida o, tru ka elug ssalu niya paah ryaxan hidaw ni bitaq nklaan hidaw, nii o elug tgdaya(paah Kma-ran Su-aw ni bitaq Hwa-leyn Ci-ray), elug tgska o (paah alang nsgan Cu-san Ring-se-pu ni bitaq Hwa-leyn Pu-se-ke)、ni elug tghunat(paah Pin-tung Ser-yaw bitaq Tay-tung Pey-nan), true lug nii ssalu na. Kana ka elug snalu na hiya o, tai ka elug tgska “Elug nsbiyaw Patungkwan” ksun nii o, dndulan mdudul thowlang mrata U-kwang-ryang smalu.
saan sbgihur
ulay Tung-pu
Ping-ray saan qmita
ayug saan rmigaw msdangi tglaq bung bnug hakaw utux
tglaq bung bung Ywen-rung, tglaq bung bung Swang-rung
dowras tama ni laqi
elun saan mksa Tan-ta, pnegalang Tan-yey, elug saan mksa Jen-rwen
tglaq bung bung Mu-kwa-keng
paru qhuni nsbiyaw
qhuni mddungus
== Phmaan pnegalang ==
risah
yabas
tmatu
budu Cwi-hung
abura mnihur
Ucya Yu-san
sinew masu Ma-ra-sang
[[Snakun:Truku]]
gsmz3d540wz3wd0cn7tgkxb771szh3l
Pprngagun empduuy:About672599
3
2022
69263
2021-07-10T07:25:52Z
About672599
495
建立內容為「<onlyinclude>{| class="tmbox tmbox-notice plainlinks" id="talkheader" align="center" style="width:80%; background-color:#F8EABA; font-size:small;" ! colspan="2" style="border-bottom: 1px solid #C0C090; text-align:center; padding-top: 5px; padding-bottom: 5px;" |{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:3}}|You can talk with [[{{SUBJECTPAGENAME}}|{{BASEPAGENAME}}]] in this [[:en:Wikipedia:Etiquette|user talk page]].|}} |- | style="background-color: white; border: 1px solid…」的新頁面
69263
wikitext
text/x-wiki
<onlyinclude>{| class="tmbox tmbox-notice plainlinks" id="talkheader" align="center" style="width:80%; background-color:#F8EABA; font-size:small;"
! colspan="2" style="border-bottom: 1px solid #C0C090; text-align:center; padding-top: 5px; padding-bottom: 5px;" |{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:3}}|You can talk with [[{{SUBJECTPAGENAME}}|{{BASEPAGENAME}}]] in this [[:en:Wikipedia:Etiquette|user talk page]].|}}
|-
| style="background-color: white; border: 1px solid #c0c090" |
* Please leave a new message '''<span class="plainlinks">[https://ko.wikipedia.org/w/index.php?title={{TALKPAGENAMEE}}&action=edit§ion=new at the bottom]</span>'''.
* When leaving a message, please use four tildes(<code><nowiki>~~~~</nowiki></code>) '''[[:en:Wikipedia:Signatures|writing a signature]]'''.
* '''Are you a newcomer?''' [[:en:Wikipedia:About|Welcome to Wikipedia]]! [[:en:Wikipedia:Help desk|Ask some questions about Wikipedia]].
|
* # [[:en:Wikipedia:Etiquette|Etiquette]]
* # [[:en:Wikipedia:Assume good faith|Assume good faith]]
* # [[:en:Wikipedia:No personal attacks|No personal attacks]]
* # [[:en:Wikipedia:Please do not bite the newcomers|Please do not bite the newcomers]]
|}</onlyinclude>
o7mumz5ujfl0mvw19rzqyvx1vsxnfif
Nsgan U-tay
0
2023
69478
2021-07-12T01:24:38Z
鍾姿蕊
531
建立內容為「'''Nsgan U-tay''' o mniq ska iyax tgdaya nklaan hidaw nyusan Ping-tung klwaan Taywang, nyusan Ping-tung kingal tnegspatun nsgan dxgal tnpusu. Klgan seejiq Ru-kai ka tnpusu na hiya, ngalun sun paru bi alang klgan seejiq Ru-kay nyusan Ping-tung. == Dxgal == Nsgan U-tay o mniq iyax tgdaya nklaan hidaw nyusan Ping-tung, quri tgdaya o mskkiyig Maw-ring alang paru Ta-kaw, iyax tgdaya nklaan hidaw ni nklaan hidaw mlutut nsgan Yeyn-ping nyusan Tay-tung, nsgan Pey-n…」的新頁面
69478
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan U-tay''' o mniq ska iyax tgdaya nklaan hidaw nyusan Ping-tung klwaan Taywang, nyusan Ping-tung kingal tnegspatun nsgan dxgal tnpusu. Klgan seejiq Ru-kai ka tnpusu na hiya, ngalun sun paru bi alang klgan seejiq Ru-kay nyusan Ping-tung.
== Dxgal ==
Nsgan U-tay o mniq iyax tgdaya nklaan hidaw nyusan Ping-tung, quri tgdaya o mskkiyig Maw-ring alang paru Ta-kaw, iyax tgdaya nklaan hidaw ni nklaan hidaw mlutut nsgan Yeyn-ping nyusan Tay-tung, nsgan Pey-nan, quri tgtruma mskiyig nsgan Cing-hung﹑nsgan Tay-wu nyusan Tay-tung, quri iyax tghunat ryaxan hidaw ni ryaxan hidaw mskiyig nsgan Ma-cya﹑nsgan San-ti-mun, ga babaw Dgiyaq paru, mhiyang bi ni mhrinas 1000 tnxalun kmbragan na, tgbaraw bi nniqan na quri kana nyusan hiya, hghaw bi tduwa qpahan ka dxgal nsgan hiya. Knlbangan dxgal na o niqan 279m², mgkala hari Paru Alang Tay-pey, tg2 paru kana nyusan Ping-tung, tgbilaq hari nsgan Se-cji. Pusu bi qsiya na o Yayung Ay-ryaw ni baraw swayay Yayung Ha-yu.
== Ptyusan nniqan qqpahan euda ==
Nsgan U-tay o niqan mtaru alang:
1. Alang Ta-wu, babaw daan bgihur paru duma seejiq thjil quri alang Cyang-cji-pay-hu nsgan Cyang-cji.
2. Alang Ci-ru, prajin hangan na Chi-nu﹑Chi-ru, babaw daan bgihur paru do kana seejiq wada thjil quri alang Cyang-cji-pay-hu nsgan Cyang-cji da.
3. Alang A-ri, babaw daan bgihur paru do kana seejiq wada thjil quri alang Cyang-cji-pay-hu nsgan Cyang-cji da.
4. Alang Haw-ca, babaw daan bgihur paru do kana seejiq wada thjil alang Ri-na-ri nsgan Ma-cya, tthangan Ku-ca-pu-an(Sin-sin-haw-ca).
5. Alang Cya-mu, babaw daan bgihur paru duma seejiq thjil quri alang Cyang-cji-pay-hu nsgan Cyang-cji.
6. Alang U-tay o pusu bi stmaan qpahun, duri ni niqan U-tay﹑Sen-san﹑Ku-cun/I-ra tru alang nii paru bi grhulan klgan seejiq Ru-kai.
Alang Ku-cun/I-ra : Paah paru hakaw Ku-can mtmay nsgan U-tay tg1 alang o kiya alang Ku-can, quri truma paru hakaw hini o niqan pyaan slingan rmigaw qmita Ku-can, ungat ka seejiq mniq hiya ni, niqan ka patas slingun kana pnluban U-tay ni kana endaan qneepah paru hakaw Ku-can, kiyi na hiya o niqan mrmun bi snaw klgan seejiq Ru-kai ni gmqur qhuni hnigan kuyuh, niqan saan ngangut uri. Seejiq alang Ku-can o hghaw bi, kiya ni tduwa ta mgmlux bi ni skmuxul bi lnglungan ni rmigaw qmita knkla kndsan seejiq tnpusu hini.
Alang Sen-san : Alang Sen-san niqan suyang bi hangan na alang idas ksun, yaa piya kbkuy hnkawas brah na siida Sen-san hini o dgiyaq tgbilaq, Utux idas o suyang bi ka hini msa ni hlkuban na ka kana alang U-tay, yaasa kuxul na bi ida ini tnealax,manu saw kiya ni smqaya bi alang, hici do madas lubuy nuqih(dmay ssrus lblak) ka seejiq alang sbuway na Utux idas, kika hana tnealax alang. Manu saw kiya ni ida kuyuh ka Utux idas ni sun dha lmnglung. Alang Sen-san hini o klaun bi seejiq ka pspuan smbbarig, qulung jiyax sngayun du niqan ka rmigaw qtaan sluun dha nanak pnseusa, duri ni pspuan suyang bi ini kndka uqun klgan seejiq hini, kana ka knkla kndsa wiwil gasil klgan seejiq Rukai.
Alang U-tay:Tgparu bi alang hini ka U-tay, mttuku bi dnuuy rmigaw qmita, kska na hiya o niqan bi ngahan ka elug hlpis btunux ni thulang snegil sun. Ida yahan bi rmigaw qmita lupung mtneuda.
== Khbragan hiyi ==
Yaasa dgiyaq ka nniqa nsgan U-tay, hghaw ka seejiq na, tgbilaq bi seejiq mniq kska nyusan Ping-tung, kana klgan seejiq na hiya o niqan 13000. Paah nsgan Maw-ling nyusan Ta-kaw priyuxun Maw-ling Alang paru Ta-kaw bitaq sayang. Nsgan U-tay o ida tgbilaq bi seejiq klwaan Taywang.
== kntmaan ==
Kristukyu(Teynskyu, pnrhulang rudan mklawa, pnrhulang Shin-li, psslian jiyax sngayan)
== Phiyu smluan nkana ==
qpahan mduuy knsat
Qpahan knsat nyusan Ping-tung alang Li-kang
Qpahan knsat U-tay
== hqulan ==
=== '''elug paru''' ===
elug klwaan
patas24 Taywang
Elug klwaan patas24 Taywang o wana kingal bi elug daan mtmay nsgan, paah alagn paru Ping- tung muda wayay elug pstkaway Cang-ce, Cang-ce, alang Suy-mun, alang San-ti-mun nsgan San-ti-mun, alang Ta-ray, babaw muda kana klwaan tgparu bi hakaw Ku-cuan U-tay(654 qnjisan kmbragan), tmay nsgan U-tay.
Paru hakaw Ku-cuan U-tay:
kingal sun elug bahu hakaw Taywang, mniq mtraw ayus nsgan San-ti-mun Nyusan Ping-tung ni nsgan U-tay, qmngaw quri tgdaya ayug Ay-ryaw swayay ayug Ay-ryaw swayay ayug Raw-nung, wana kingal bi pggaluk iyax hakaw seejiq nsgan U-tay hini, kiya ni elug mquri rmigaw qtaan tglaq A-li﹑alang Ku-cuan(smudal alang I-ra), smudal alang Pa-ring kun-cu, gsilung Siyaw-kuy. Erut hakaw o niqan 99 qnjisan kmbrangan, hmrinas 68.1 qnjisan paru hqkaw elug klwaan 6 wayay elug pstlaway Kwo-sing, maa kingal tgparu bi hakaw Taywan hini sayang.
=== Elug hqulan nkana ===
Bahu alang tnpusu, bahu Ping-tung.
=== patas knkla elug ===
Mgriq tdruy:
Elug klwaan 3 wayay elug pstlaway Cang-ce—patas 24—Swuy-mun—San-ti-mun—sapah pqita San-te—spiq paru pseusa Yiyn-pan-syian.
== Knkla kndsan pswiwil klgan seejiq Ru-kai ==
Hrpasan pswiwil o ida hnici rudan sbiyaw klgan seejiq Ru-kai, nii o rwaan risaw ni wauwa, htngayan rngayun ni suyang bi, risaw ka msikul paah bukuy wauwa, wauwa o phiyu wiwil gasil, wada skulun baraw ka wauwa du mdka skiya karat ka seejiq qtaan, txanun na kana seejiq do sduuy baga mtqri khuway mgri, wada baraw ka pswiwil o rnah mjiras ka uyas dha uri.
== Rmigaw Qtaan ==
1. langu Siyaw-kuy
2. dowras lnglung
3. smudal alang Haw-ca
4. tglaq Huy-run
5 .Rmigaw qmita mneudas ida nkiya knkla seejiq nsgan A-li, Sn-san, alang Ta-wu(nasi ini teumal seejiq pgkla ka tneuda lupung du, ini tduwa tmay rmigaw qtaan kida.)
== ttgsa ==
ptasan tgbilaq:
Ptasan tgbilaq U-tay nsgan U-tay nyusan Ping-tung.
Ptasan tgbilaq Li-ku-pay-he sgan U-tay nsgan U-tay nyusan Ping-tung.
== Uqun knmalu ==
sari
bunga
masu
sqmu
[[Snakun:Truku]]
3w6l5vo2z004cdya0eam2zssn9ocnpg
Nsgan Tay-wu
0
2024
105913
81571
2024-10-23T15:39:50Z
臺灣語言繼承者
2095
105913
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Tay-wu''' mniq kulaw tgdaya nklaan hidaw nyusan Ping-tung [[Taywang]], quri tgdaya o kiyig nsgan Ma-cya, mskkiyig nsgan U-tay ka tqring dxgal tgdaya nklaan hidaw, quri nklaan hidaw o kiyig nsgan Cing-hung nyusan Tay-tung, quri tghunat o kiyig nsgan Ray-i, quri ryaxan hidaw o kiyig nsgan Wan-rwan. Ga mniq babaw Dgiyaq paru ka dxgal nii, dxgal nii o llbu ka ryaxan hidaw ni bbaraw ka nklaan hidaw, Seejiq klgan Py-wan Seejiq Tnpusu klwaan Tay-wang ka pusu bi ga mniq hini.
Pnyahan hangan "Tay-wu" o 35 hngkawas Cyung-hwa-min-ku 1 idas phyugan alang “Tay-wu” ka Qpahun nsgan, yaasa kari alang hini o U-la-ljuc sun dha, duri ni quri nklaan hidaw o niqan dgiyaq Ta-wu, kiya ni pspuun dha mangal ka hnang kari “Ta-wu” ni “Tay-wu” do kika pthangnun “Tay-wu” da, duri ni phiyugan dha Qpahan nsgan ka alang nii. Kika ksun nsgan Tay-wu(saw aji mha mdka hangan nsgan Ta-wu nyusan Tay-tung).
Pnskraya paya tmayan nsgan “Tay-wu” o “Qqpah Ka-huy”, ida pnaah knlwaan Nihung siida niqan kahngkawas snduray balay do mtbiyax bi dmudug seejiq hini ka qpahan nsgan Tay-wu, phiyug “Qpuruh smbbarig”. Mquri pkrana pgkla mhuma ini powsa sapuh dxgal, alang Ka-huy ungat sapuh dxgal ksun, miyah mimah ta Ka-huy dgiyaq Ta-wu miyah Tay-wu, aji uri o musa ta mkksa rmigaw qmita dgiyaq Ta-wu o malu balay.
== Ris ==
Ga mniq dxgal pusu nniqan 8 paru nsgan mqdgiyaq nyusan Ping-tung ka nsgan Tay-wu nii, kiya o ga iyax tgbaraw yayung Tung-kang ni yayung Wa-rus ni ryaxan hidaw Dgiyaq paru, mnlungug bi hnigan nsgan mqdgiyaq. ga mniq iyax ayug dgiyaq tgdaya Ta-wu ni dgiyaq tghunat Tay-wu, yaasa niqan nsgan Ta-wu ka nyusan Tay-tung, babaw knlwaan Cung-hwa-min-ku do psnakun dha hangan nsgan Ta-wu da, saw nii ngalan dha hnang sbiyaw “tay”. kika maa “Tay-wu” da.
Nsgan Tay-wu o niqan alang Cya-ping﹑alang Wu-tan﹑alang Ping-hu, alang Cya-shing, alang Tay-wu ni alang Wan-an mataru qpahan klwaan, prajing han o nyusan Ta-kaw, 39 hnkawas Cung-hwa-min-ku ka phiyug nyusan Ping-tung do ptyusan nyusan Ping-tung bitaq sayang.
Kska bi nniqan ka alang Cya-ping, aji wana dqras hnigan rhngun nsgan Tay-wu nanak, duri ni pusu nniqan Qpahan kana nsgan uri.
Klwaam Mam-cing siida nnyusan Hung-san Qpahan Tay-nan, phiyug qbrangan mrata ka driq dgiyaq, knlwaan Ni-hung siida ngalang pusu Qpahan A-hug, phiyug sapah knsat ka knkingal alang muda qmpah qpahan euda alang, ttgsa﹑qqlahang hiyi, duri ni euda qmpah kklawa kana alang. Bitaq 34 hnkawas Cung-hwa-min-ku mnhdu mtgjiyal do miyah kmlawa Taywang Ku-ku-min-tu da. 35 hnkawas Cung-hwa-min-ku phiyug Qpahang nsgan Tay-wu ka Qpahan kklawa nank nyusan.
=== Pdkaun klwaan Man-cing ni hangan alang sayang ===
nsgan Tay-wu(nyusan Hung-san)
alang Ku-a-run...........alang Tay-wu
alang Maw-ss..........alang Ma-se
alang Cya-u-rang..........alang Cya-ping
alang Pun-ti(alang Pn-cu)..........alang Cya-sing
alang Cya-cu-san..........alang Wan-an
alang Se-sway-ra..........alang Wan-an
== '''Llingay dxgal''' ==
=== Nniqan ===
Mniq tgdaya nklaan hidaw nyusan Ping-tun klwaan Tay-wang, kiyig nsgan Ma-cya ka quri tgdaya , mskiyig nsgan Wu-tay ka bilaq tqring tgdaya nklaan hidaw iyax cicih bilaq kulaw tgdaya nklaan hidaw, , quri nklaan hidaw kiyig nsgan Cing-hung nyusan Tay-tung, quri tghunat o kiyig nsgan Ray-yi, quri ryaxan hidaw o kiyig nsgan Wan-ran. Ga babaw tgdaya Dgiyaq paru hiya, dxgal nii bbaraw ka nklaan hidaw ni llbu ka ryaxan hidaw.
=== Knhiyi kndxgal ===
knhiyi kndxgal nsgan nii o tqari ruahan, tqari qcinuh, ni tqari Rusang pnspuan tqari 10 kbkuy tntunan, quri lhang bnaqig dxgal hini o niqan ka mgrhibung ni mgbanah ni mgdamay uri.
=== Hniygan dxgal ===
Hniygan hini o tgbaraw ka quri nklaan hidaw tgtruma ka ryaxan hidaw, mttuku bika hnigan na, mndka kingal qurug. Yasaa dgiyaq Ta-wu quri hunat(2841 tnxalun kmbragan) dgiyaq Ta-wu quri tgdaya(3090 tnxalun kmbaraw) breenux Ping-tung mslagu daan qnthyaqan o 13 kbkuy tnxalun bi, paah 3.000 tnxalun dgiyaq baraw, tmabuy bitaq breenux dalih tbalay gsilung, knkingal alang ini pndka ka kmbaraw kndgakan paah gsilung , ida bi niqan paah 100 tnxalun bitaq 750 tnxalun baraw bi.
=== Knlbangan dxgal ===
Pnbrxan dxgal Seejiq Tnpusu o niqan 5933.487 lituk.knparu.
mtduwa qqpahan nhuma o 1013.4753 lituk.
dxgal djiyun qqpahan rnaaw o 4865.5012 lituk.
Dxgal smlaan alang o 29.9864 lituk.
Dxgal djiyun skuan bqrus 4.0633 lituk.
pnseanak dxgal 0.0051 lituk.
== Knhbragan seejiq ==
104 hnkawas Cung-hwa-min-ku:5217
107 hnkawas Cung-hwa-min-ku 7 idas:5405
== Ttgsa ==
=== '''Ptasan tgska''' ===
Ptasan tgska Tay-wu nyusan Ping-tung
=== '''Ptasan tgbilaq''' ===
1. Ptasan tgbilaq Tay-wu nsgan Tay-wu nyusan Ping-tung
2. Ptasan tgbilaq U-tan nsgan Tay-wu nyusan Ping-tung
3. Ptasan tgbilaq Wan-an nsgan Tay-wu nyusan Ping-tung
4. Ptasan tgbilaq U-tan sbiq Ping-hu nsgan Tay-wu nyusan Ping-tung
5. Ptasan tgbilaq U-tan sbiq Cya-ping nsgan Tay-wu nyusan Ping-tung
== Elug hqulan ==
=== '''Elug paru''' ===
==== Elug nsgan ====
Patas elug 102 nyusan Ping-tung
Patas elug 106 nyusan Ping-tung
Patas elug 108 nyusan Ping-tung
=== Tdruy bahu ===
Tdruy bahu Ping-tung
== Saan rmigaw qmita ==
1. saan rmigsw qmita rnaaw Ping-hu.
2. Ayug suyang bi qtaan.
3. Dgiyaq Ta-wu tgdaya:Tgdaya dgiyaq Ta-wu o niqan 3.090 tnxalun kndgakan paah gsilung bitaq dgiyaq, tg1 paru bi dgiyaq nyusan Ping-tung, tgswayi bi hangan ga bkgun 4. paru dgiyaq Taywang pusu tudu dgiyaq tqring bi tghunat Dgiyaq paru.
5.Dgiyaq Ta-wu tghunat:Mtduwa pspuun pddaun qmita ka iyax gsilung Tay-wang﹑iyax gsilung Pa-su ni gsilung paru. Kiya duri ni quri tghunat Taywang wana dgiyaq ququq nii hmrinas 3000 tnxalun knbaraw, pthnganun dha " bubu Ping-tung" ni "qruy Ping-tung". Kiya ni kntmaan klgan seejiq Rukai ni klgan seejiq Paiwang o nniqan Utux rudan dha ka dgiyaq Ta-wu nii. Manu saw kiya o "Dgiyaq suyang" sun dha tmngahan.
tghunat dgiyaq Ta-wu o niqan 2841m. knbaraw , patas sspgan pngpung dgiyaq tg1557 ga ptmaan pusu btunux tru muhing, ga bkgun 100 hangan dgiyaq Tywang patas sspgan tg72, tg2 tgparu dgiyaq nyusan Ping-tung ka tghunat dgiyaq Ta-wu nii, mseupu dgiyaq U-thu ni dgiyaq tghunat Ta-wu o "tru pusu mteapa dxgal paru mdudul( tumuk)ka “Ta-wu”.
5 Qhuni dmayi Ci-pey
6 Rwaan qsiya Wan-an
7 Qpringan tgla A-ma-wan
8 Tgla U-tan
== Uqun knmalu ==
suyang
phpah Rang
kalat
Ka-hwuy
bunga qhuni
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
plc9up6a680cgm9ms9ubowgy51qvjot
Nsgan Ray-yi
0
2025
81606
81568
2021-11-15T12:34:09Z
HuwacBasaw1234
49
/* Uqun ini kndka */
81606
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Ray-yi''' o mniq kska nyusan Ping-tung iyax nklaan hidaw ka nsgan Ray-yi, quri nklaan hidaw Dgiyaq paru ni mskkiyig nsgan Cing-hun ni Ta-jing nyusan Tay-tung, ryaxan hidaw o mskkiyig nsgan Sing-pini Wan-rwan, quri tghunat o yayung Li-li ni nsgan Cun-ji kla ayus, quri tgdaya yayung Wa-ru-s mggaluk nsgan Tay-wu. Emppeepix ka dgiyaq kska dxgal ni embbowngu ka dxgal kska na o niqan yayung Ri-ri ni Ray-yi ka mtqiri kana nsgan, miyah msrupu mstrung yayung Ling-peyn msqlalu Gsilung paru Taywang. Knpraan dxgal hiya o niqan 167.8m2, pusu bi hraan knkla kndsan klgan seejiq Paywang.
== Ris(歷史) ==
Pusu nsgan hini o klgan seejiq Paywang Seejiq Tnpusu Taywang, niqan War-ya(RAVAL) ni Pu-cawr(BUTSUL)dha paru klgan seejiq. Klgan seejiq War-ya o mkgarang mniq nsgan San-ti-mun nyusan Ping-tung. Klgan seejiq Pu-cawr do mkgarang mniq kska nsgan (Tay-wu、 Ma-cya、 Ray-yi) nyusan Ping-tung. nsgan Ray-yi o klgan seejiq Pu-cawr. Klwaan Man-cing siida o nAlang Paru Tay-nan nyusan Hung-san han. Knlwaan Nihung do A-hu-ting da. Kiya duri ni hnkawas 35 hngkawas 1 idas mniq smudal alang Ray-yi phiyug Qpahan nsgan, thangan nsgan Ray-yi. 39 hngkawas siida, Qpahan nsgan thjil alang I-ring, bitaq 44 hnkawas pxal thjil alang Ku-row duri. Yaasa msriqu bi daan ka elug mndha thjil ka Qpahan nsgan bitaq sayang.
== Llingay dxgal ==
=== Hniygan dxgal ===
Pusu nsgan hini o quri ryaxan hidaw Paru dgiyaq, mhiyang balay, niqan dgiyaq Ta-wu, dgiyaq Ray-se, dgiyaq Paw-hu-i, dgiyaq Pjing-riyu-su, dgiyaq Pa-ri-ya-ku, kmpraan dha o hmrinas 300 qnjilsan, paru bi knhrus na ni msriqu bi ka elug, mtalux ka bgihur pnskarat na.Yaasa paru bi dgiyaq ni mqguq bi ka ayug, aji lala ka qnyuxan kingal hnkawas, wana paah 6idas bitaq 10 idas ka niqan hari quyux, 1 idas bitaq 5 idas do ini quyux ni mdngu kana ka dxgal. 5 idas bitaq 9 idas pnskarat Bgihur paru kida, manu saw kiya ni msriqu bi phmaan pnegalang.
=== Knkla elug qsiya ===
Pusu nsgan hini o niqan yayung Ray-se, yayung Wa-ru-s, yayung Cing-Taw-wi, yayung Li-li ni yayung nbuyu. Pusu bi o yayung Ling-ping, pnaah nsgan Tay-wu dgiyaq Ta-wu quri iyax tgtruma ryaxan hidaw, yayang Wa-ru-s tgbaraw kiyi hakaw I-ta paah nklaan hidaw msqlalu yayung Ray-se pseupu ni mquri iyax tgtruma ryaxan hidaw, babaw na sriyu kiyig hakaw Tan-ling mquri iyax tgtruma ryaxan hidaw.
== Ptyusan nniqan qqpahan euda ==
Ku-ru alang Ku-ru (Kuljaljau)
Wan-cya alang Wan-cya (Vungalid)
Kaw-ceyn alang Nan-hu(Takamimura)
Pey-ru (Payljus)
Tan-ring alangTan-ring (Calasiv)
Siru-hwa-hwa-wu (Siljevavav)
Yi-ring alang yi-ring (Tjanaqasiya)
Ta-hu(Tjuwaqau)
Wun-re alang Wun-re (Pucunug)
Nyisu/Rsay-yialangt Ray-yi(Tjaljaqavus)
Babaw smliqan paru bgihur 88, alang(nklaan hidaw ni ryaxan hidaw Ray-yi, Yi-ring, Ta-hu, Si-ru-hwa-hwa-wu)
knkingal alang nii o, wada thjil tbgan nan-an alang Wan-rung nsgan Sing-pi tghunat phmaan pnegalang hiya, tthangan bgurah Ray-yi sun.
== Khbragan seejiq ==
Pusu nsgan hini o niqan 7.454 seejiq, snaw o 3.730, kuyuh o 3.724; kana khbragan sapah do niqan 2.243(pnspuan smpug 109 hnkawas 11 idas).
== Pusu snhiyan ==
Snhiyi Teynsikyu, Kiristukyu ni hnciyan rudan dha Seejiq Tnpusu.
== Elug hqulan ==
=== Mgriq tdruy nanak(paah tgdaya mquri tgtruma): ===
1.Patas 88 ni elug klwaan 3 mowsa nsgan Kan-ting patas elug nsgan 114.
2.Paah elug klwaan 3 Kan-ting 421 sriuyu ni muda wayay elug.
3.Lutut uda nyusan Ping-tung elug nsgan 114 usa dhqan Sing-pey.
=== Paepa tdruy bahu: ===
1.Pyaan tdruy qrngul.
2.Mksa usa pyaan tdruy bahu Caw-cu Ping-tung(mquri usa Alang paru 3~5 spngan).
3.Paepa tdruy bahu Ping-tung patas Siyang-tan.
4.Dhqan alang Layi.
=== Paah pusu nsgan Layi miyah ===
1.Mqqdgiyaq elug tdruy bahu patas 185 quri Kn-tin.
2.Hmrinas alang Hay-hun-ryaw, slagu musa Ping-tung patas elug mquri alang Wan-rung(Ptasan tgbilaq wan-rung).
3.Tduwa qtaan ka quri narat pusu alang da.
== Ptasan ==
=== Ptasan tgbaraw nyusan Ping-tung nsgan Ray-yi sbiq ptasan tgska ===
=== Ptasan tgbilaq ===
ptasan tgbilaq Ray-yi nsgan Ray-yi nyusan Ping-tung
ptasan tgbilaq Wun-ru nsgan Ray-yi nyusan Ping-tung
ptasan tgbilaq Nan-hu nsgan Ray-yi nyusan Ping-tung
ptasan tgbilaq Ku-ru nsgan Ray-yi nyusan Ping-tung
ptasan tgbilaq Wan-cya nsgan Ra-yi nyusan Ping-tung
== Saan rmigaw qmita ni Dnuuy knkla kndsan ==
Smapuh 5 hnkawas alang Ku-ru klgan seejiq Paywang
Hakaw wiwil Tan-ling, tglaq Tan-ling
Gsilung snalu seejiq alang paru Ta-caw(dalih alang Ku-ru, mniq kska nsgan Sing-pey)
Tglaq ayug Ta-hu
Paru gbiyuk Lay-yi
Smudal alang Wan-cya ni Wun-ru hnici rudan(ini hrah na)
Ayug blnga hnang Wan-cya.
Ayug klaway Wun-ru
Smudal alang Ku-ru hnici rudan(ini hrah na)
Elug ksaun dgiyaq Ku-ru
Dgiyaq Pung-ci
Sapah dnuuy tnpusu seejiq Paiwan nsgan Ray-yi nyusan Ping-tung
Hsyu Ar-hun
Sapah smapuh smalu risuh dqras seejiq alang smudal Wan-cya klgan seejiq Paiwan
Kiyi emu Taywang skuan qnqaya hisyu Ar-hun ni qhuni Taw-hwa-sin-mu phmaan Nyaw-ci-shing-ping.
== Uqun ini kndka ==
masu
suyang
sari
trabus
bunga
jiyuling
A-bu-ra-gi
sungut
Ci-na-hu( uqun smiyan klgan seejiq Paiwan, mangal masu, siyang, emu sari lbung rnabaw ni bkiyun bhngil. Hpuyun mhada do tduwa uqun da).
== Pnyahan kari(參考資料) ==
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
ess9hcybdx82boc78k0sje1ogc24ouw
Nsgan Su-cu
0
2026
81857
81856
2021-11-17T11:10:59Z
HuwacBasaw1234
49
/* Elug nyusan klwaan */
81857
wikitext
text/x-wiki
= Nsgan Su-cu =
'''Nsgan Su-cu''' mniq iyax nklaan hidaw tgtruma nyusan Ping-tung Tay-wang, tgdaya o sdalih nsgan Cun-je, nklaan hidaw o kiyi nsgan Ta-jin nyusan Tay-tung, riyaxan hidaw o kiyi nsgan Hwan-san, iyax tgtruma ryaxan hidaw mlutut nsgan Ce-cen, tgtruma o mlutut nsgan Mu-tan, tgparu bi nsgan mniq ska nyusan hini, 1875 hnkawas euda Se-tu o tpruq hini.
Pusu nsgan hini o mniq kska Hen-cun-pan-taw, nParu dgiyaq ka kndxgal na, mhiyang bi ni saw smeisug, lala ka dgiyaq ni bilaq hari breenux, kska nsgan hini o niqan ayug Hun-kan, ayug Hwan-san. Karat na o mcilux bgihur pnskarat, kingal hnkawas seemisan ni srbawan o niqan paru balay bgihur. Klgan seejiq Paiwan ka pusu mniq hini.
== Ris(歷史) ==
Nsgan Su-cu o bnkgan qpahan klwaan Tay-wang, hini o qmpringan rudan dha Ta-kwi-wun-ching ni Se-pu-li. Rmngaw ka rudan dha alang Su-cu o niqan paru bi btunux, hnigan na mdka bi tunux rklit qtaan msa, kiya ni tmhangan sun alang Se-ce-tu. Ni-hung siida nalang Caw-cu Alang Paru Ta-kaw han, knkingal alang o niqan qpahan knsat kmlawa kana bnkgan qpahan alang, ttgsa ni aji hihuya. Miyah ka Cung-hwa-ming-kwu du phiyu qpahan nsgan da ni tmhangan nsgan Se-ce, paah klwaan nyusan Ta-kaw 1950 hnkawas wada priyuxan nyusan Ping-tung bitaq sayang.
== Dxgal ni karat ==
Pusu nsgan hini o mniq kska Hen-cun-pan-taw, nParu dgiyaq ka kndxgal na, mhiyang bi ni saw smeisug, lala ka dgiyaq ni bilaq hari breenux, kska nsgan hini o niqan yayung Hung-kang, yayung Hwan-san. Karat na o pnskarat mcilux bgihur, kingal hngkawas seemisan ni srbawan o niqan paru balay bgihur. Klgan seejiq Pay-wan ka pusu mniq hini.
== Pntyusan nniqan qpahan euda ==
Bnkgan qpahan alang niqan 8 alang, psepuan 15 ka hangan dxgal, alang Hun-ring ka pusu bi bnkgan qpahan nsgan.
Hung-ring, Tan-ru, Caw-pu, Ney-wun, Cu-ken, Su-cu, Ney-su, Nan-su alang Nan-su(Nan-su)
alang Ney-su(Ney-su)
alang Su-cu(Cung-sin-run--Hu-ping)
alang Caw-pu(Cyaw-tung--Cyaw-si--Sya-caw-pu --Swang-ryu)
alang Ney-wun(Ney-wun)
alang Tan-ru(Sang-tan-ru--Sya-tan-ru--I-tun--Sin-ru)
alang Hung-ring(Sing-ru--Hung-ring)
alang Cu-kun(Cu-kun)
== Knhbragan seejiq ==
99 hngkawas 10 idas paah Qpahan kklawa sapah nsgan Su-cu snpgan ptpatas hiya o , niqan mspat alang , 58 qpuruh 1,464 lupung, kana nsgan hiya o 4,887 ka pnspuan seejiq, snaw o 2,564 hiyi, kuyuh o niqan 2,323 hiyi, seejiq tnpusu hiya o niqan 4,637 seejiq.
== Pnegalang knmalu ==
suyang
sruhing
sagas
== Smiyan ==
Smiyan rima hngkawas, smiyan djima, smiyan ktngian pnegalang, smiyan beytaq qurug klgan seejiq Pay-wan.
== Elug hqulan ==
Mniq alang Hung-ring rhngun qpahan nsgan Su-cu.
=== Elug tdruy qrngul ===
Qpahan kmlawa elug tdruy qrngul Taywang
Patas Nan-hwuy pyaan Ney-se (balay bi ga mniq nsgan Hwang-san)
Pyaan Hwang-san, pyaan Hwang-yi, pyaan Cung-yan-haw-ce
=== Tdruy bahu ===
Tdruy bahu Ping-tung, tdruy bahu Kwu-kwuang, tdruy bahu Kaw-syung
=== Elug tdruy bahu ===
==== Elug nyusan klwaan ====
Patas tg1 elug Tay-wang
Patas tg9 elug Tay-wang
Patas tg26 elug Tay-wang
==== Elug nyusan ====
Patas 199 elug nyusan
==== Elug nsgan ====
Patas tg148 elug Ping-tung
== Ttgsa ==
=== Ptasan tgska ===
Ptasan tgska Su-cu nyusan Ping-tung(nsgan Hwang-san nyusan Ping-tung ka bnkgal qpahan alang)
=== Ptasan tgbilaq ===
Ptasan tgbilaq Ney-su nsgan Su-cu nyusan Ping-tung
Ptasan tgbilaq Caw-pu nsgan Su-cu nyusan Ping-tung
Ptasan tgbilaq Tan-ru nsgan Su-cu nyusan Ping-tung
Ptasan tgbilaq Hung-ring nsgan Su-cu nyusan Ping-tung
=== Sapah psslian patas ===
Sapah psslian patas nsgan Su-cu::mniq Tg28 sspgan alang Hung-ring.
== Saan rmigaw qmita ==
Glang pnskraya mqaras smtrung alang Nan-su nsgan Su-cu. Qmapang rnsuhan pnegluban klgan seejiq Pay-wan ka sapah, niqan hnigan rklit ka babaw smnlaan hiya pnskraya nsgan Su-cu.
Saan rmigaw qmita rnaaw Swan-riyu nKlwaan
mgqliyut djima Rowng-hung-se Hung-kang
Sapah ppqita smnlaan nsgan Su-cu
Dgiyaq LI-rung
alang Ney-wun
== Qqpah ssbrigan ==
Sbrigan msleexan Ceyn-cya- sapah sbrigan Cing-riyu Su-cu
== Dngusun lnglung ==
Kmpriyux elug tdruy(spuun bling elug tdruy Caw-pu) :saw mha mlih 15~30 spgan jikan ka elug tdruy paah Ping-tung bitaq Tay-tung.
== Pusu pnyahan kari(參考資料) ==
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
oi7l8b4mh28w0siedt47273w7lt5ygu
Nsgan Man-cow
0
2027
69513
69511
2021-07-12T07:28:58Z
HuwacBasaw1234
49
/* Endaan */
69513
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Man-cow'''(kari Truku o Man-cow, kari Pay-wang o Vangecul)mniq tqring tghunat baan nklaan hidaw nyusan Ping-tung Tay-wang, dalih nsgan Mu-tan ka tgdaya ni ryaxan hidaw, kiyig G-si-lung paru ka nklaan hidaw, ryaxan hidaw o mllutut nsgan Ce-cen, tgtruma ni tgtruma ryaxan hidaw o mlutut nsgan Hun-cun. Dxgal hini o niqan klgan seejiq tnpusu Taywang ni mseupu klmukan, klgan seejiq Pay-wan o niqan klngal spat pnsnakan ka seejiq Pay-wan.
Nsgan Man-cow o mniq blbilaq dgiyaq nklaan hidaw Hn-cun-pan-taw, kndxgal na o msngari Dgiyaq paru Tay-wang, ana yaa lala ka dgiyaq kiya ni breenux hari ka dxgal hiya, knbragan paah gsilung o ga truma 700 qnjisan.
Karat na o mcilux bgihur pnskarat,yaasa hnyigan dxgal knkingal hnkawas paah tg10 idas bitaq hkawas tg2 idas niqan ka paru bi sbgihur. Duma dxgal nsgan Man-cow o wada pyusan kska Dxgal klwaan rmigaw qmita Ken-ting, mrana bi ka qqpah rmigaw qmita.
== Ris ==
Pusu bi dxgal hini o nklwaan Se-ka-ru, seuxal o musa tmsamat ka klgan Pay-wan, ngalun na ka nngari samat o, sqada na dxgal hini ni saw hlkuban bngux knux samat, kiya ni niqan ka kari Pay-wan “sknux” sun.Babaw duri o murug hnang Tay-wang Bang-sut ka klmukan. 1920 hnkawas wada paru kmpriyux ka hangan dxgal Tay-wang, Ni-uhung siida o tmngan Man-cow, phiyu kingal alang Man-cow, klwaan nsgan Hen-cun alang paru Kaw-syun. Babaw dmgiyal do priyuxn nsgan Man-cow alang paru Hen-cun nyusan kaw-syun. 1950 hnkawas priyuxun nyusan Ping-tung bitaq sayang . Babaw dmgiyal siida prajiq bi nsgan Caw-cow Nyusan Kaw-syun han, Ming-kwu 39 hnkawas tg 9 idas klwaan Tay-wang euda klwaan nanak ni qmpah bnkgan qpahan alang, phiyu nyusan Tay-tung, kiya duri ni priyuxun nsgan Se-ce nyusan Ping-tung bitaq sayang.
== Dxgal ==
Nsgan Man-cow o mniq iyax tgtruma nklaan hidaw Taywang, sdalih gsilung Tay-ping ka nklaan hidaw, quri tgtruma o sdalih gsilung Pa-se, kska o mlutut mngari dgiyaq Paru dgiyaq Taywang, mneudus ida nkiya hiya o mttuku bi ni rnabang balay, mttuku bi sun ptasan ida nkiya Taywang hini.
Kska nsgan hini o niqan kingal tnegtruan ka pyusan gquring qlahang mneudus, rnabang bi ka llingay karat hiya, pnskarat mcilux gsilung, knkingal hnkawas mtrung ka pnstkarat skrpuhan ni seemisan, psbgihur iyax tgdaya nklaan hidaw, asaw hnigan dxgal, gmdhuq bi pqita sbgihur dgiyaq Hn-cun-pan-taw. suyang bi ka spat pnstkarat na, mneglngu bi tkiwax mskuy ni mcilux, malu bi saan rmigaw qmita. Siyaw elug nyusan hmaan lala bi sprig uqun kacing, braw ka sprig kacing o malu bi qtaan, kiya ni niqan suyang bi hangan na tgsuyang bi elug tdruy Taywang ksun.
== Knhbragan seejiq ==
110 hnkawas tg3 snpgan ptpatas Qpahan kklawa sapah Hen-cun Ping-tung, 8 alang, 117qpruh pnspuan sapah 3,027, kana nsgan pnspuan seejiq o niqan 4,887, snaw 2,564 hiyi, kuyuh 2,323 hiyi. niqan klmukan, Ngay-ngay, Pay-wan, mseupu mniq hini.
== Pnyusan nniqan Qpahan euda ==
Pnspuan 8 alang, alang Man-cow, alang li-te, alang Yun-cing, alang Kan-ku, alang syan-ring, alang Can-re, alang Cyu-pun, alang Kan-ce. Seejiq tnpusu o ga mniq alang Kan-kow Man-cow(Sbnawan, Paiwan) ni alang Hun-swi-ring Can-re(Paiwan)
== Smiyan ==
Smiyan 8 alang nsgan Man-cow:
Nsgan Man-cow smiyan 8 alang o 4 hnkawas o muda pxal, paru bi euda mniq ska alang. Prajing musa mhadut asu thowlang gsilung ka seejiq han, tbrbur 20 sngari tdruy utux mkksa, pnteura na pseupu lnglungan seejiq nsgan Man-cow. lmutut duri muda gaya dha glang smuan samu, knegkala glang samu o steetu 108 tntunan.
“Paw”ksun o alang sun sayang. Niqan 8 alang ka nsgan Man-cow (Yun-cing, Kan-kow, Man-cow, Li-te, Syan-ring, Can-cyang ni Cyu-pung, ngalan dha Ci-paw sun dha. Babaw na do mrana kingal duri alang Pa-paw ksun. Smiyan Pa-paw o paah Min-kuw 34 hnkawas bitaq sayang, hmrinas 100 hnkawas da. Ini duwa smrahuq ka kndsan pnssliyan dha nsgan hini. Gaya nii o saw mha mllutut ana bita ana knuwan, 99 hnkawas mnda mseupu pprngaw ka sapah thmkuan Row-hung nsgan Man-cow ni bukung 8 alang hini ida phiyugun bita hici ka gaya nii.
== Knmalu Saan rmigaw qmita ==
Paah ta E-rwan-pi bitaq Cya-re-swey, saw paah Ken-ting tmay nsgan Man-cow,ana ya llbu ka pnlaq gsilung nklaan hidaw, kiya ni htngayan bi tqlaan Ken-ting, dxgal mneubung spriq Rown-tan ni paru gsilung Tay-ping mqliyang, pnegalang spriq uqun kacing saw knsyangan klwaan isil, duri ni tqlaan pnlaq gsilung Cya-re-swey.
Qdgiyaq saan duri, mkleelug hghaw bi ka sapah, ga hmrapas ni ttalamg ka llaqi ungat ana manu slhbun, dmuuy kingal huda mkan ni meuyas, seejiq hini o ptrawah lnglungan ni ungat pspingan alang paru, hini o nsgan Man-cow.
Nsgan Man-cow o hmut phpah kana ka mkleelug, suyang bi ka knux phpah, dmdmux mddurah ni paru bika qurug spriq uqun kacing saw mdka mniq ta knsyangan klwaan isil, tduwa ta qmita klgan paru bhni ni kjiraw pnhlk pahing skaya karat.mtmanang hiyi ka tneuda miyah mrawa braw gsilung, shiya bi knux ka ucya Kan-kow,llmutut 100 hnkawas, knkingal qsurux skiya pswiwil hidaw lukus hiya, saw niqan bi kneudus npuwan hidaw, bnaqil breenux , kana qtaan nii o snalu Utux Baraw kana.
Yaasa thiyaq bi ka alang hini, nsgan Man-cow o ungat ka mttuku bi qqpah ssmalu ni ssbarig, kiya ni tuku bi ka rmigaw qtaan, gsilung, mneudus ida nkiya gaga hiya asi ka ita nanak ka musa hnjiyal suyang bi malu bi balay bi nsga Man-cow.
[[Snakun:Truku]]
tflcf2d627alnguidt0t8r1gja1ou0x
Nsgan Chang-ping
0
2028
80685
69688
2021-11-04T05:39:20Z
Yurimowna
177
80685
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Chang-ping'''(kari Truku o nsgan Chang-ping;kari Amis o kakacawan)o kingal alang nsgan alang nyusan Tay-tung Taywang, ga mniq iyax tgdaya nklaan hidaw alang nyusan Tay-tung, mgtgut tgdaya nsgan Hung-ping, mssiyaw nklaan hidaw gsilung Msbalay, mgtgut ryaxan hidaw alang nsgan Iri ni Hu-ri alang nyusan Skangki, mtlutut alang nsgan Cen-kung. Alang nii o kika pusu pnyahan Kndsan Cangpin sbiyaw.
Bukuy alang nsgan Cang-ping nii o dgiyq ni brah na o gsilung, pusu balay dxgal na o msbeebun, bbaraw bi ka pnlaq gsilung na, karat na o mtalux bi ni sbhuran balay.
Kska alang nsgan Cang-ping ka seejiq na o kmgaaw seejiq Sbnawa kana, niqan ka seejiq Swata ni Kmaran ni Klmukan ni seejiq peypuwa Ma-ka-taw ni Ta-u-rung, pusu ngngalun dha o qqpah dxgal ni tmqsurux, kari Sbnawan ka pusu bi jiyun dha.
Bnkgan qpahan alang nsgan Cangpin nii o niqan mataru alang:
Cangyweyn(kari Kmaran o Kladut), Sancyeyn, Cungyung(alang bilaq nniqan seejiq Makataw), Cangpin(alang bilaq Cangping nii o ga sdhaun alang bilaq Cangpin ni Cangkwang, seejiq Amis o ̔ Ciwkangan ̕ ksun dha tmngahan ka alang bilaq Cangkwang, hlun kari sbiyaw o ̔Sekeng ̕ ksun. Tai ka bqrus snalu btunux kska kndsan Cangping o, ga alang bilaq Cangkwang hini), Cuhu(alang bilaq Cuhu o ga psnakun Nancuhu, Cuhu ni Yunghu tru alang bilaq), Ningpu(tai ka kari ida nseejiq Amis alang bilaq Ningpu hini o, ̔Cinarucyaw ̕ / "Kinaloka" ksun dha tmngahan, pusu kari na o ̔dxgal dmuliq ̕ ).
Pusu bnkgan qpahan alang nsgan o ga mniq alang bilaq Cang-ping.
== Endaan ==
Balay bi hangan Cang-ping “Cyaruwan ” ksun, sgpaah kari Amis “Pikakasawan ” hiya mgriq phnang, pusu kari nii o “daka qqtaan ” ni “daka rkagan ” , saw nii hangan alang nii o niqan tru ka pnyahan kari dha:
Tg1. Knxalan thowlang Cingcaw Kwang-swi siida, tai ka mrata Cingcaw o miyah mkan alang bilaq Ci-mi-se(kika alang bilaq Ci-mey sayang), tmjiyal ka seejiq Amis ni mrata Cingcaw, manu saw kiya do, smkagul seejiq miyah rmaka alang hini ka duma sseejiq Amis, kari Cyacowwan(kari Amis o kasauwan)kika pnaah kari “Pikakasawan ” hini, “daka rkagan ” ka pusu kari nii.
Tg2. Pusu kari “Cyaruwan ” o “Pikakasauwan ” , qmbahang ka seejiq Klmukan do, gquun dha qbahang ̔ kaka sawan ̕ da, ida ̔ Cyacowwan ̕ ka kari qbhangan, pusu kari nii o “qlahang rmigaw, rmaka”. Pusu bi saw sraka ka seejiq hini o, yaasa knxalan thowlang Kwangswi Cingcaw siida, niqan ka klgan seejiq Kmaran, pnaah Karingku miyah thjil alang hini, ni mkeekan seejiq Amis kjiyax, sun ka lmnglung ka seejiq Amis da, tai aji mhuya ka alang msa do, smmalu daka rkagan nii da ni ida smkagul seejiq musa mkksa qmlahang rmigaw, duri ni musa mhiyug baraw daka qmlahang alang.
Tg3. Wada mrana mrana ka brax Klwaan Cingcaw prajing mquri tgdaya siida do, lmnglung ka thowlang Cingcaw siida, tai aji empaniqun ka naqih uuda prrawa alang kjiyax do, smadu risaw Amis ni skgulun na musa mhiyug daka ga mniq bi siyaw silung, rmaka ni qmlahang alang. Paah hiya siida “Pikakasa-wan ” ksun dha tmngahan ka daka rkagan da, tai ka musa rmaka hiya ka risaw Amis o, “Kasauwan ” ksun dha tmngahan, hnang kari Klmukan do “Cyacow-wan ” da.
Niqan kingal ini pndka pnyahan kari duri ka hangan “Cyacowwan ” , yaasa mnniyah thjil alang hini ka seejiq Siraya o, wada dha shngiyun ka kari dha nanak dni, dmuuy kari Klmukan “sumiq pais ” ksun dha tmngahan ka alang nii(bnatas seejiq Nihung mnatas o sabal msa), yaasa brah miyah thjil alang hini ka seejiq Siraya siida o, malu balay saan tmsmat ka alang nii, lala bi ka biyi snalu saan maduk, swilun dha biyi hiya ka smsamat do, mtrana hiya ka sumiq pais uri da, manu saw nii do “Cyacowwan ” ksun dha tmngahan da.
Klwaan Nihung siida, alang Chang-ping nii o pklwaan Tay-tung-ting, pnhyugan “Cyacowwancwang ” , nhdaan bi mathowlang Nihung ka Syuwa 12 hngkawas(1937) siida do, prajing muda qmpah ̔uuda maseejiq thowlang Nihung, tai ka alang ga mniq ssiyaw silung paru empusal maspat 10kb tnxalun o, asi pryuxi ka hangan alang dha, pthangun “Cangping ” da, phiyug alang “Changpingcwang ” , pklwaan Tay-tung-ting Sing-kang-cwien, ska alang nii o pnakun na powsa alang bilaq Chang-ping, Ningpu, Censan, Cung-ping, Sancyeyn-u, Cenpin, Cang-yweyn empiti alang, babaw mhdu tmjiyal ka babaw dxgal do, wada phyugun alang nsgan Cangpin alang nyusan Tay-tung, ida bitaq sayang.
“Cyacowwan ” ksun tmngahan ka alang nsgan Chang-ping o, niqan kingal duri pnyahan kari, yaasa plealay bi miyah yhjil alang hini ka seejiq o, klgan seejiq Makataw pnaah alang nyusan Ping-tung, yaasa kdmatun dha bi lmnglung ka alang nniqan dha Ping-tung do(alang nniqan dha o Ce-san, Wan-cing ni nklaan hidaw U-kwow-swey, tghunat dgiyaq paru Taywang o niqan kingal ka yama “Cyacowsan ” ksun, kska yama nii o niqan alang bilaq “Cyacowse ” , manu saw nii do, ngalun dha breenux tgdaya ga mniq tgtruma alang “Cyacowwan ”, pthangun dha “Cyacowsan ” da, duri ni yaasa alang ga tgtruma nii o mriqi balay taan ssiyaw silung paru do, kika “Cyacowwan ” da ksun, seejiq Makataw ka plealay bi miyah tmabul qmpah alang Cangping hini, jiyax thjilan Dha o ida bi thowlang Syeyhung Cingcaw mngari Hngkawa(1895)siida, Manu saw kiya ni, saw nii ka pnyahan hangan “Cyacowwan ” o, ida bi niqan hari psnehiyi lnglungan ana ima seejiq.
== Nniqan nkiya ==
Nsgan Chang-ping o ga mniq siyaw silung paru ni mtlutut alang nyusan Hwa-reyn, mssiyaw bi gsilung Msblaiq nklaan hidaw, mgdalih bi yama bilaq siyaw silung uri, dxgal niya o dgril bi ni bbaraw balay paah tgdaya ida bitaq tghunat, ida bi paah hakaw Cen-ce-cyaw bitaq hakaw Cu-se-cyaw, duri ni pspuan gmutu yayung Cen-pusi ni Chang-ping-si ka dxgal breenux nanii, maattak taan. Dxagl ttak o ga mniq alang bilaq Cung-yung, kpraan na o 190 tnxalun, paah ryaxan hidaw mquri iyax tghunat nklaan hidaw, tmabuy hari ni mquri dudux dxagl ttakda, knbragan na o 3.6 10kb tnxalun², dudux bi dxgal ttak nii do, mtlutut bi elug tg11 Taywang, mquri ngangut ka dudux niya ni mdka sankaku taan.
Tgdaya ni tghunat dudux bi tptak nii o snliqan silung do maadowras siyaw gsilung da, kmpraan na o 30 bitaq 50 tnxalun, tai ka quri tgdaya siyaw hari alang bilaq Chang-kwang, tasil siyaw silung hiya o, gtuan paru tahut yama ka ttasil na ni bnaqig niya, duri ni ga mggimax hiya duri ka dxgal bi, babaw 10 tnxalun o ga mtgutu hiya ka San-hu-cyaw, tgbaraw na bi hiya ga mtgutu hiya duri ka bnaqig silung, kndxan na o niqan 2 bitaq 3 tnxalun. Quri tghunat ka drdowras siyaw silung o niqan saw nii ka bnaqig uri.
Sayang ka dxgal tptak alang nsgan Chang-ping nii o, rnangi nyahan smliq silung paru ka dxgal ttak nii da, yaasa ida nkiya paah sbiyaw ka dxgal ttak o, nyahan smliq silung paru duri, wada haya mapaka lala bi dxgal niya, msngari na hiya ka dxgal nii ni cicih msngari ka buung dudux dxgal ttak nii, duri ni pmstrngan elug ssaan dha qmpah qmpahan ni swiding Chang-ping ddaan qsiya nni o, mssli hayaka dxgal nii ni maa dha yama bilaq da, kmpraan na o 95.5 tnxalun ni 92
tnxalun, endaan smliq silung paru siida o mrbuq paru da, nii mslxan bi pgkla balay bi endaan smliq silung paru seuxal ka nii. Babaw mtmay smliq alang ka silung do o pxal gmutu dxgal duri ka silung nii, mgtgut bi tgkingal kaydang siyaw silung ka bgurah dxgal ttak nii da.
Yaasa saw nii llabang bi ni breenux ka dxgal alang nsgan Chang-ping nii do, pklug malu balay pkrana qmpah qpahan hmuma ana manu hmaun, manu saw kiya do, kana ka seejiq alang hini o mdrumut bi tmabul ni qmpah. Duri ni, yaasa dxgal siyaw silung ida nkiya paah seuxal, lala ka hnyigan niya ini bi pndka taan, saw ka bling snliqan silung, ttasil babaw silung, silung mkawir, tai ka duma seejiq alang hini o sduuy dha ka silung mkawir ni siyaw ttasil hini, musa tmqsuruh, tai niqan hangan naka biling Paseyntung o, ida snliqan silung paru seuxal uri, qnquran silung ni mbiling ka lhbuun yama, sayang ka nii do ngalan dha qpahan ngngalan yahan rmigaw da.
== Bnkgan qpahan alang ==
Bnkgan qpahan alang nsgan o niqan mataru alang bilaq:
# Cang-yweyn
# San-cyeyn
# Cung-yung
# Chang-ping
# Cu-hu
# Ning-pu
Tai ka pusu bi bnkgan qpahan alang nsgan Chang-ping o, ga mniq ska alang bilaq Chang-ping.
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
5p36rgeejuilvdtzuduispmy41iyuxc
Nsgan Banita
0
2029
80683
69689
2021-11-04T05:25:31Z
Yurimowna
177
80683
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Banita'''(kari Truku o Banita)o ga mniq iyax tghunat ryaxan hidaw alang nyusan Skangki Taywang, tru alang nsgan nniqan seejiq tnpusu Taywang ka alang paru Skangki o alang nsgan Banita ka kingal, mgtgut tgdaya alang nsgan Maribasi, mgtgut nklaan hidaw alang nsgan Jwey-swey ni Iri ni Hu-ri, mgtgut ryaxan hidaw alang nsgan Sin-yi alang nyusan Nan-tu ni alang nsgan Taw-yeyn alang paru Kaw-syung,mtlutut tghunat alang nsgan Hay-twan alang nyusan Tay-tung, muda qmatar alang nii ka embrianh ayus qurug dxgal tgdaya. Knlbangan dxgal na o ida bi1021 10kb tnxalun²(kana knlbangan dxgal alang paru o empusal dha tnegkbkiyan, 22%), knlbangan dxgal na o cigdha kmpraan kska alang nyusan Hwa-reyn, duri ni kndxan seejiq na o ghhaw balay, kska kana cigtru bnkgan qpahan alang Taywang o, paah bukuy smpug o, hiya ka nhdaan bi cigtru ka kndxan seejiq na uri, ana ya saw kiya o, knlbangan dxgal na o cigrima mniq kana alang Taywang.
Nsgan Banita nii o ga mniq bi dgiya paru Taywang, 95%ka dxgal na o kmgaaw hrhrus, drdowras ni srhrus balay, lala ka yayung mniyah paah alang hini, kiya ni aji ka breenux dxgal niya, duri ni karat na o ini bi pndka kana, yaasa ga mniq dgiyaq ka alang nii hki. Seejiq tnpusu Swatan ka pusu bi klgan seejiq ga mniq alang hini, niqan cicih ka seejiq Embgala ni Truku ni Seejiq uri, tndxgal kana ka seejiq hini, mhuma ana manu eququn.
Kari Swatan ka pusu bi kari prngagan dha.
== Endaan ==
Hncian kari rdrudan Bunun seuxal o ”yayung mdngu“ (kari Swatan o Takkei)ka hangan alang nsgan Banita seuxal, yaasa yayung dha hini o rahuq paru quyux kika niqan qsiya ka yayung, nasi aji haya do mdngu ka yayung hini, kika pthangan dha alang “yayung mdngu ” da. Knxalan Nihung seuxal ka alang nsgan Banita o, nklwaan Hwareynting Iricwin, dxgal nnqan bi seejiq tnpusu Taywang.
Seejiq tnpusu Swatan alang nsgan Banita hini ga, ida bi 18 kbkuy hngkawas seuxal o mquri nklaan hidaw Taywang thjil , mniq hini uri da, yaasa gaya klwaan Nihung ̔spuun thjil isil kana msa ka uuda dha siida, 1933 hngkawas siida do ngali ka dseejiq Swatan sgpaah alang nyusan Nan-tu ssiyaw elug Patungkwan alang Tahwun ni Tarunase o, tmabuy dgiyaq paru ni miyah thjil alang nsgan Banita hini da, siida asi pklwai kensat Nihung(kensat nHwareynting Iricwin)kana ka kngkingal alang bilaq Swatan, seasug kngkingal alang bilaq ka kensat o kika kmlawa dhyaan. Niqna mataru ka alang bilaq ka alang nsgan Banita nii sayang:Banita, Tayping, Rpusan, Risan, Cwowcing, Kuhung, kana seejiq Swatan pnaah alang nyusan Nan-tu o pklug bi jiyax siida miyah thjil alang hini kana.
Babaw mnhdu tmjiyal do ngali ka alang nsgan Banitu seasug alang nsgan Iri ni Huri da, dha alang nsgan nii ka kmlawa dhyaan, 1946 hngkawas siida do hana pniqan alang nsgan Tayping nyusan Skangki, kiya ka kiya ni yaasa ida niqan ka hangan alang nsgan Tayping alang nyusan Tay-cung (kika alang nsgan Tayping sayang)ni I-ran (kika alang nsgan Tatung sayang)siida do, 1950 hngkawas siida, wada pryuxun ka hangan na da ni ”alang nsgan Banita “ da ksun.
== Bnkgan pqahan alang ==
Kana ka alang bilaq niya o, niqan Rpusan(Daqpusan), Yamasatu(Yamasato), Kusung(Qu-sung), Tay-ping(Tavila), Cung-ping(Vavaluan /Nakahila), Cungcen (Sinkang), Banita(Panitaz), Cwowre(Babahul/taklauk), Cing-swey(Saiku/Sisui), Nan-an(Lamungan), Pay-twan(Sulapatan), Ku-hung(Kunhungaz), Rwen-teyn (Izukan/LunTian), Syu-rwan(Siulang), Se-ping(Sikihiki), maxal rima alang.
Kska alang nsgan Banita hini o, dha alang bilaq Ku-sung (alang Swasal ni Ku-sung) ni Mikasa (alang Bgurah Branaw/Mikasa yama) o, ga niqan seejiq Truku tghunat bi alang nyusan Skangki sayang da.
Bnkgan qpahan alang bilaq o niqan alang bilaq Tay-ping, Ku-sung, Cwow-si, Ri-san, Cwow-cing, Rupusan.
== Saan rmigaw ==
Yi-san saan rmigaw pnhyugan klwaan
Dxgal breenux saan rmigaw alang nyusan Hwa-reyn ni Tay-tung
Saan qmita alang Bunun Rwen-teyn(Ijukan saan msangay alang Bunun)
Wa-ra-mi elug ssaan mksa
Ayug mdka spi
Ulay Nan-an
Ulay Ta-hwun(Ulay Rakuraku)
== Ngngalun pnhmaan ==
Saw sqrasun ka dhuq mkan euqun aji hnmaan dnui hiruy ka alang nsgan Banita o, mha huya msa tqqaras ni emblaiq taan hug?
Niqan spat klgan ngngalun paah hnmaan ka alang nsgan Banita hini, mami qlahi Yu-si, risah mqliyang, abura mnihur mdka xiluy liqa, ni lxi skuy ska yama, baka balay yahan mari seejiq mknuda ni rmigaw, dsi bi sapah ni ngali suyang bi rnimu bbgay sjiqun!
=== Jiyax ngngalun pnhmaan: ===
Ngngalun mami qlahi o paah maspat idas ni bitaq maxal idas hngkawas kjiyax; Ngngalun risah qliyang o paah tru idas maxal rima jiyax ni bitaq spat idas; ngngalaun abura mnihur o paah mngari idas ni bitaq maxal kingal idas; ngngalun lxi skuy ska yama o paah tru idas bitaq spat idas Hngkawas kjiyax.
=== Tlahi Yu-si: ===
Alang nyusan Skangki o cigkingal llabang bi hnmaan na tlahi, ssibus bi ni sbyuqan balay, niqan bi hangan niya bitaq isil klwaan. Snii hari do Mdrumut balay dmayaw smbarig ka thowlang alang nyusan Skangki, endwaun dha bi lmabu ni pniqan dha balay hangan na, kska na hiya tlahi alang nsgan Banita o ̔tlahi Yusi ̕ ka niqan bi hangan niya, rhqan ka rhiq niya ni endwaun bi skingal nrabu pusa , hiyi tlahi nii o malu bi taan ni msibus balay uqun, spaah ta mkan mami qlahi nii, mdka nii mtreura ga mtgutu ska mami qlahi hiya kana ka kmmalu yama ni knshiya qsiya alang nyusan Skangki.
=== Qalu mnihur mdka xiluy liqa: ===
Abura mnihur mdka xiluy liqa nii o hiyi qhini mpajiq bi taan ksun dha tmngahan seuxal , hnmaan babaw spat hngkawas do prajing mphpah da ni mghiyi da, dhuq 50 hngkawas ka ghiyan niya ini kdngu. Knlala qalu ka hiyi niya o bitaq dhuq 25~ 30%, uqun ka qalu na nii o sbalung balay ni skeucya, skbiyax bi qbubur. Niqa ka kari qnbhangan, abura nii o tduwa hmtur narux “Gang ” msa, ana mtalux ka karat o, ini qnaqih ka hiya nii, malu balay jiyun mhapuy ni uqun ka abura nii, knmalu na o mdka qalu qhuni surung(橄欖油), qalu mnihur nii o pusu balay ngngalun pnhmaan alang nsgan Banita, cigkingal spruun balay ngngalun pnhmaan mqmpah dxgal klwaan Taywang.
=== Risah mqliyang: ===
Risah mqliyang alang nsgan Banita hini o, ida hnmaan paah klwaanNihung siida da, yaasa malu balay ka dxgal ni hngak yama hini do, kntlxan karat na ni hriqan na o baka balay, mtasaw bi ni ini qruciq, hmaan kbragan yama mtrulkbkuy bitaq maxal kbkuy tnxalun dxgal yama ka risah nii, mlngu bi hmaan risah mqliyang ka dxgal alang nsgan Banita nii.
=== Lxi skuy ska dgiyaq: ===
Lxi skuy ska dgiyaq alang nsgan Banita hini o nlxi mhru paah dgiyaq Yusan Taywang, mdakil hmrinas 800 kbkuy knbaraw dgiyaq ka lxi nii, bitaq tndhuun seejiq ̔lxi rurung ̕ ni ̔lxi qrari mgpajiq ̕ sun dha tmngahan, malu balay knux niya ni shiya balay uqun.
=== Tasil mdka quyu gara na: ===
Tasil mdka quyu gara nanii o, ga mniq ska yayung Cingswey hini, mquri Iri mqalux taan ka tasil nii, kska na hiya niqan ka tasil ini pndka uri, saw ka tasil Hweycangyeyn ni tasil Hwakang Hwakangyeyn.
=== payay ===
=== busuq ===
=== qlupas mskuy ===
=== risah ===
=== sqmu ===
=== takuy Hwa-reyn ===
=== abura mnihur ===
=== pajiq ===
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
j2k7u6iogsn2jstn5kfdu9vp4n193t7
Nsgan Hu-ri
0
2030
80684
69690
2021-11-04T05:30:26Z
Yurimowna
177
80684
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Hu-ri'''(kari Truku o alang nsgan Hu-ri)o tghunat bi alang paru Skangki Taywang, mgtgut tgdaya alang nsgan Iri, mgtgut ryaxan hidaw alang nsgan Banitu, mgtgut iyax tgdaya nklaan hidaw alang nsgan Chang-ping alang paru nyusan Tay-tung, mgtgut nklaan hidaw alang nsgan Cen-kung, mgtgut iyax tghunat nklaan hidaw alang nsgan Tung-hu, ni mtlutut tghunat alang nsgan Ci-sang. Ida bi kingal kbuhug knhbragan ka seejiq niya, kska alang nii o niqan Ngayngay, Klmukan, Ipaw, Amis, Taurung, Makataw, Siraya klgan seejiq pipuwa, kari rrngaw dha o Amis ka hbaraw balay, smsul na hi do o Ngayngay da. Pusu qqpah dnuuy dha o ida qqpah dxgal ka pusu balay, pnhmaan dha o buwax Hu-ri(kika buwax Hu-ri ksun), ngiraw ni phpah cingcen. Kska alang nsgan hini o, tai ka dgiyaq Ryu-se-tan, ulay Rwow-san ni ga siyaw elug Tung-hu Syaw-teyn-syang o niqan bi hangan saan rmigaw.
== edaan ==
Pnegkla Qpahan Euda Klwaan “Pusu giman hangan elug”, tai ka hangan alang nsgan Hu-ri sayang o niqan saw nii rnsuhan:alang nsgan Hu-ri o ga mniq tgska bi breenux dxgal Skangki ni Tay-tung, duri ni tghunat bi alang nsgan alang paru Skangki. Ga mniq ska alang nsgan hiya ka seejiq na o, seejiq Ngayngay, Klmukan, Makataw, Taurung ni Amis ka hbaraw balay, saw ka seejiq Swatan ni Ipaw do hghaw hari kida. “Kungpu ” sun tmngahan seuxal ka alang nsgan Hu-ri nii han, hmuya ma ksun haya tmngahan o niqan spat ka pnyahan kari:(pnatas qmpringan pruway miying endaan alang nsgan)
Tg1. Pnegkla seejiq mnatas Nihung An-pey-ming-yi(1990:233)ni Rwow-syang-ring(1983:68), tai ka kari “Kungpu” nii ksun o, dxgal pnspuan yahan tmabug kacing ni mirit kana alang, aji uri o yahan dha gmutu qqhuni ni sspriq uqun tnbgan, niqan saw nii kndsan dha ka seejiq Pingpuwa uri. Manu saw nii do, kika niqan ka kari “Kung-pu ” nii da.
Tg2. Kari “Kungpu ” nii o, pnyahn paah thowlang Cingcaw Kwangswi 1875 hngkawas siida, yaasa wada jima mmalu knluban dha seejiq tnpusu do, phiyug gaya mggaluk ni mddayaw tmabul pkrana qmpahan Pyuma, siida ka taxa hiyi o mseasug kingal lituk qmpahan hmuma uuqun, duri ni malan mgay kingal lituk dxgal bbuyu aji tntakan duri, marah tmbul ni hmuma, tai ka ini ttaki ka dxgal o kika “Kung-pu ” ksun da.
Quri hangan Hu-ri nii o, wada lala hari gnklaan dh akasayang da:
Tg1. Yaasa malu balay phmaan ana manu uuqun ka dxgal niya , ida bi ka payay o aji hmut knmalu hraan na, kika pusu bi ngngalun dha. Manu saw nii do, knxalan thowlang Nihung Syuwa 12 Hngkawas 10 idas 1 jiyax(1937 hngkawas) siida, pthangun na ̔alang emblaiq ni msblaiq ̕ ka alang Huri nii. (Senpicing,1995:31).
Tg2. Ida knxalan thowlang Nihung Syuwa 12 Hngkawas siida, wada pryuxun ka hangan alang, seangal dha kingal hangan alang Nihung “Huricwang ” , ini dha ksi “Kung-pu ” paah hiya siida da. Tai ka klwaan Nihung sayang o, niqan kingal ka alang nsgan “Huricwang ” uri, ga mniq alang paru Cibaking ,….
=== Klwaan Nihung siida ===
1920 hngkawas klwaan Nihung siida, tai ka bnkgan qpahan alang nsgan Hu-ri o, gadha pspuun ka Ta-cwang ni Kung-pu dha alang, phiyug alang Ta-cwang ida bitaq sayang. Siida ka alang Ta-cwang nii o pklwaan Hwa-ryeyn-kang-ting Iricwin, ska alang nii o ga psnakun Ta-ri(Ta-cwang), Cu-teyn(Tow-jen-pu), Hu-ri(Kung-pu), Cyey(Tu-kang-pu)spat hangan. Babaw mhdu tmjiyal do, wada pryuxun Hu-ri duri ka alang nsgan nii, nHwa-reyn ka alang nsgan nii.
== Paru endaan ==
2013 Hngkawas 11 idas 15 jiyax siida, tai ka Hu-ri bnkgan qmpah alang o ngalan na “maseejiq tnpusu alang nsgan Hu-ri ” ka dseejiq Pingpuwa, quri uuda nii o, wana dhiya ka muda saw nii kana klwaan Taywang. Rmngaw ka bukung alang nsgan Huri Hwang-ring-ran, 2005 hngkawas siida, yaasa jima wada smruwa peeniq maseejiq tnpusu Taywang ka seejiq Siraya ka alang paru Tay-nan do, ngalan dha ̔seejiq tnpusu kska alang paru ̕ qmita, paah 2009 hngkawas siida do, tduwa powsa hangan kiinu klgan seejiq tnpusu ka isu, manu saw nii do, alang paru Kaw-syung o smruwa powsa hangan maseejiq tnpusu Taywang 2009 hngkawas 10 idas siida uri, manu saw nii do, alang nsgan Huri murug saw alang paru Tay-nan ni Kaw-syung ka uuda dha, paah “maseejiq tnpusu alang nsgan Hu-ri” ni prajing mlglug muda pgkla ida dhiya nanak, tai mha mttuku gnklaan dha nanak ddseejiq dha o, mseupu bi ni mdrumut balay prajing phiyug knkla kndsan dha. Brah knxalan thowlang Nihung Syuwa siida, ngalan dha “seejiq tnpusu tduwatgsaan qmita ka ddsejiq Pingpuwa, tai ka pusu patas sapah o btasan dha ” tduwa tgsaan, babaw thowlang Nihung Tacen siida do, pryuxan ”Ping “ da, kika “seejiq Pingpuwa ” ksun sayang. Manu saw nii, qlung niqan ga btasan kska pusu patas sapah knxalan Nihung siida ka pnegkla nii o, tduwa ta klunn dhiya nii o dseejiq Pingpuwa Ta-u-rung, Ma-ka-taw ni Si-ra-ya ksun.
== Bnkgan pqahan alang ==
Kska alang nsgan Hu-ri hini o niqan maxal tru alang bilaq ni 261 qpuruh, alang bilaq U-cyang, Tung-ri, Wan-ning, Sing-sing, Cu-teyn, Se-pay, Ming-ri, Hu-ri, Yung-hung, Hung-nan, Hu-nan, Swey-teyn, Row-san.
Pnyahan pngkla patas qpahan euda klwaan o, ida bitaq 2017 hngkawas 6 idas, knlala sapah alang nsgan Hu-ri o mspatul kbkuy maxal spat ka sapah, dsnaw o mrimal mataru kbkuy maspat kmxalan empitu, kykuyuh o mspatul empitu kbkuyMataru kmxalan mngari, supu kana ka knhbragan seejiq na okingal kbuhug spat kbkuy mrimal mataru. Kngkingal sapah o ida mgdalih tru ka seejiq niya, kndxan seejiq naka kngkingal 10kb tnxalun² o, ida bi niqan mataru knxalan ka knhbragan seejiq niya.
== Rmigaw ==
Syaw-teyn-syang / biyuk
nniqan seejiq sbiyaw Kung-pu
pngahi qsurux Syu-ku-rwan-si
biyu Yu-reyn Tung-ri
saan rmigaw qmita dxgal mgsaax
saam rmigaw cingcen Ryu-se-ta-san
ulay Yu-wen
biyu Iming Tung-cu(sasaw Iming Cu-teyn)
sapah sbiyaw ntnpusu sapah Cyu Tung-ri
tkanan tgmalu buwax sbiyaw Tung-ri
ulay Rwow-san
biyu Tung-hu
elug ddaan peapa tdruy gakat Ywi-hu
dxgal seejiq Si-ra-ya Tung-ri
qhuni nsbiyaw teysu sapah keynsat Tung-ri
alang pruway hmuma ini psai hiryu Rwow-san
paru eygakang Jwey-utan
daan msangay peapa tdruy gakat Tung-ri
ulay Hu-ri
ulay Tung-ri
== Pnhuma ngngalun ==
tgmalu buwax Tung-ri
buwax aji pnsaan hiryu Ying-cwan
buwax Hu-ri (qnpringan qqapah dxgal)
phpah Cing-cen
ngiraw hnmaan qhuni twanmu
kowxi Hu-ri
qihung qhuni nyucang
ucya embanah misyang
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
okcjdv084rufc4c10zyl5387wi82ioa
Nsgan Ran-yi
0
2031
80682
69691
2021-11-04T05:20:04Z
Yurimowna
177
80682
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Ran-yi''' (kari Tau o: Pon-so no Tao) , nniqan Qpahan euda qmpah nyusan Tay-tung, dxgal na o mseupu kana Ran-yi、bilaq Ran-yi ni llmu bilaq dxgal ska gsilung, ga mniq quri ngangut tghunat nklaan hidaw Taywang (pthnganun seejiqTau o “llaod” sun dha). Ga kska Gsilung paru msbalay. knlbangan na o 48 km², knkdux hiyi o 105/km2. tgbilaq bi knpraan dxgal klwaan Tay-wang、Wana kingal bi nii ka dxgal tgbaraw bi mkndux nniqan Seejiq Tnpusu o hmrinas100 hiyi /km² hmbragan hiyi wwana kingal bi nii ka dxgal nsgan mqdgiyaq kana klwwaan Tay-wang.
Hangan kari Tau o “dxgal seejiq”sun dha, kari Klmukan o dxgal embanah tunux, aji uri o dxgal beyluh mrata sun. sbiyaw balay ka seejiq Klwaan ryaxan hidaw o "Botel Tobago"sun dha tmngahan ka Ran-yi (dxgal ska gsilung lumak), 1947 hngkawas siida yaasa hmru lala bi phpah tlaway rang kika ngalan dha hangan alang da. Kari Seejiq Tnpusu hiya o mdka Seejiq Tnpusu dxgal kska gsilung Pa-tan Hwi-ri-ping.
== endaan ==
1644 hngkawas, smkagul mrata mtaril kmeuruy dxgal Ran-yi ka seejiq Ms-qu-ring.
1645 hngkawas, mn2 smkagul mrata mtaril kmeuruy dxgal Ran-yi ka seejiq Ms-qu-ring.
1877 hnkawas Cyin kwang si 3 hngkawas ), thowlang paru nyusan Hun- cen ka Cu-yu-ci ngalun na ka dxgal banah tunux (Ran-yi) pspuan na dxgal klwaan Cying, kiya o nyusan Hen-cun.
1895 hnkawas, hndu ppatas gaya pnsdhgan Mak-wan do seejiq Ni-hung ga htrun na ka hmut seejiq miyah mtmay ni kmaraw smalu, duri ni phiyug sapah gnqringan dha.
1897 hnkawas, seejiq Ni-hung Nyaw-ci-rung-cang plealay mtmay ni kmeuruy, ”Ya-mi“ ksun ptngahan ka seejiq tnpusu hiya, nii o kika brah na ksun Tau o pnyahan ptnaghan Ya-mi.
1946 hnkawas, Ran-yi ana ptgeanak paah Tay-tung, kiya ni klwaan Ni-hung siida(1895~1945 hnkawas) maa I dxgal Seejiq Tnpusu kska nyusan Tay-tung klwaan Tay-tung. manu saw kiya, bukuy tg2 tgjiyalan, quri qpahan kmlawa kana dxgal Seejiq Tnpusu o pryuxun smmalu phiyug kngkinagl bgurah nsgan Seejiq Tnpusu mkdgiyaq (nsgan Seejiq Tnpusu mkdgiyaq), kiya o Ran-yi uri o ptyusi spuun ksun nsgan tnpusu mkdgiyaq, phiyug siida, prajing bi ngahan o ”nsgan banah tunux“ ksun.
1947 hnkawas, yaasa hmru lala bi phpah rang klaway, pryuxan ka ngahan nsgan Ran-yi ksun, kika kska 5 nsgan Seejiq Tnpusu mkdgiyaq.
1982 hnkawas, Qppringan pnstama pusu samaw biyax pspruq Qpahan Klwaan ga phiyug 1 Sapah skuan llbu biyax enlaxan quci pusu samaw biyax pspruq Ran-yi hiya, kiya o "Sapah skuan enlaxan quci pusu samaw biyax pspruq Ran-yi ksun. 1990 hnkawas 7 idas muda saw nkari pnegkla Qpahan Klwaan ka Sapah Qpahan pusu samaw Taywan o lmutut kmlawa ”gaya euda kmlawa ennlaxa quci pusu samaw biyax pspruq “ nii, qpahun dha ka Qppringan pnstama pusu samaw biyax psruq o mqita kmlawa aji hyhuya ka. Kiya ka kiya ni, seejiq Ran-yi hiya ka bitaq sayang o ida dha sgnhtur balay ka nii.
1996 hnkawas, seejiq Tau o asaw pslhbun bi ga pgiyax mapa tgbaraw bi ennlaxa quci pusu samaw biyax pspruq ka asu paru Sapah qpahan pusu samaw Taywang qngqaya do sknbiyax bi dha hmtur ka asu ttmay tmayan asu asu Sapah qpahan pusu samaw Taywang,. Manu saw kiya do ida ini apa hmadut ana manu enlaxan quci pusu samaw biyax pspruq bitaq sayang manu saw kiya do sayang ka ana manu enlaxan quci pusu samaw biyax pspruq ga ini dha gbuli peapa asu da.
2002 hngkawas 1 idas 17 jiyax Sapah pusu smalu gaya o wada muda ka ”gaya smmalu dxgal ptgeanak“ brahan smmalu ka tg14 gaya spgan. (2 idas 6 jiyax do wada pgkla bukung Klwaan), kari pntgaya o saw nii ”mniq Ran-yi ka sapah ga pila samaw o pspadaw dhiyaan. “ saw nii ka pusu bi pnhiyug gaya:”prana kari mumal mniq Ran-yi ka sapah o pila dnnuy samaw o pspdaw kana.“ pusu na ka nii o mneglngu bi mangal saw nii pila pnrihan ka seejiq Ran-yi.
2012 hngkawas 8 idas, bgihur paruTeyn-ping o mn2 muda gsilung tghunat nklaan hidaw, paru bi snliqan na quri dxgal kska gsilung Ryi-taw ni Ran-yi ka nii, quri endaan bgihur snliqan ka Ran-yi o yasa wada mstuq ka samaw, wana kingal bi ka sbrigan msleexan, daka sapah malan ayang o wada pteungat msbalay , ungat ka ayang, ini tuku ka buwax, mstuq ka knawal rngagan , duri ni tdruy empphing tahut dmuuy baga ksun o htran paru sunu ni btunux, ini tduwa miyah dmayaw. sapah skuan pila dmpqeepah dxgal ni sapah snbbarig uri o lala bi ga sliqun mrudaw. Quri gsilung ni elug paru o saw nii: tmayan asu Kay-ing o htngayan gtuan snliqan lmlamu, asu ga kska tmayan asu o paru balay snliqan ni ungat brihan aji uri o mstuq gasil ka asu ni wada sqlalu ngangut tmayan asu, niqan duma ka asu o buan paru tnpngan gsilun asi tai mnkala babaw dxgal; tqiri kana alang ka p elug aru o htran ni htngayan paru btunux kana. Duma elug o psklbhuan ni maungat dxgal ka truma ni rdagan ka elug ini tduwa daan. elug rdaan asu skiya ga htran rucing qhuni qnada gsilung , btunux luqih, duma elug daan asu skaya o sklbhuan wada sqlalu ka dxgal, kika hmkan ka sapah ppyaan asu skiya ni kragan ni ssmalu, saw kiya o 2 jiyax ka ini tduwa qmpah qpahun dha.
== dxgal ==
Dxgal Ran-yi o ga mniq Gsilung paru msbalay, ga quri tghunat nklaan hidaw, ga tghunat dxgal kska gsilung Ryi-taw, ga ggtgut tghunat dgril bbaraw bi gsilung Pa-su ni dxgak kska gsilung Pa-tan Klwaan Phui-ri-ping o ga mddeeda mqqita paah thiyaq. Dxgal kska gsilung Yami o ga tqring tgdaya bi dxgal kska gsilung Pa-tan, paah bilaq Ran-yi o 99 kr qnthiyaq na. Kika ga mniq 121.5 knbaraw ayus pnteetu nklaan hidaw, ni 22.22 knbaraw ayus peaway tgdaya. Kpraan dxgal o 48.3892 km². karat na o mtalux bi qmuyux, 1 hnkawas o mkala 3000 spgun, quri baraw knlala quyux rnaaw qmuyux karat o dhuq 224 jiyax.
Dgiyaq tahut ska dxgal gsilung ka hnigan dxgal Ran-yi, tgbaraw bi embanah tunux dgiyaq o 552 knbragan. Kmgaaw hari dgiyaq, pplutut bilaq dgiyaq, mssbiq ka yayung, wana siyaw gsilung ka breenux, mtwihing ka siyaw gsilung, tmgiyal bi hmru qhuni kntlxan. Pusu kndxgal Ran-yi o tasil mnsqsiya kntdasil An-sang ni tasil qpuruh mnssli kntasil Syen-u senu qpuruh btunux. btunux cyaw-san hey-yun-mu ka pusu bi btunux ga bilaq Ran-yi kska gsilung ungat seejiq.
== Ayus Qpahan euda ==
Paru balay ini pndka quri isil alang Seejiq Tnpusu ka Ran-yi o, seejiq Ya-mi ni Tau o ini uda paru bi tthjil, wana alang dha nanak ni smddalih bi thjil uri. Murug endaan kngkla kndsan rudan dha mniq ni nklaan dxgal dha. Ran-yi o niqan 6 alang, kiya o Yey-yu, alang Tm-qsu-rux, alang Ba-nah tu-nux, alang Rang-taw, alang Tung-cing, ni alang yey-yin, niqan 4 alang Qpahan euda qmpah, kiya o alang Yey-yu, alang Banah tunux, alang Rang-taw ni alang Tung-cin. Knkingal alang o niqan nanak ini pndka endaan dha tthjil, kari sbiyaw ni nklaan kndsan emdaan dha, sayang ka 6 alang nii o tgpusu bi lnglungan dha nanak. Niqan bi lnglungan tnalang ka muda qmpah euda nkana. Euda qmpah Qpringan o niqan nanak dxgal rudan ni euda qmpah nkana. Muda kmpriyux ka endaan knxalan da, kngkingal alang o mniq kndsan knxalan sayang do pkrana hyugan hnigan ni knmalu dha.
=== Yey-yu/YAYU: ===
Alang ini ksula uqun ksun. lala balay sapah snbbarig, pusu Qpahan nsgan Ran-yi, paru sapah ptasan, sapah bbrigan Qpringan mklawa nhuma ni malan ayang. kska 6 alang o tghbaraw bi seejiq mniq ga hini. tgmsleexan bi nniqan biyax meudus ni tgmneg squwa bi. Kngkingal iyax sngayan ka tg2 ni tg5 jiyax iyax sngayan o rmdu tmayan asu Kay-yeyn hi ka asu mapa qnqaya djiyun kndsan seejiq, lala balay o hadun dha sapah sbrigan Qpringan mklawa nhuma kana. Jiyax saw nii o saan bi mssli hbaraw bi seejiq ka Sapah bbrigan Qpringan mklawa nhuma nii. Niqan saw bilaq sbrigan ka quri ngangut o ida nniqan ka miyah smbbarig pajiq bbuyu, nangal paah gsilung ni snalu dha nanak pnseusa.
=== Rang-taw/I-RARALEY: ===
Alang nii o menggaya bi ksun. Seuxal brah ini slui ka elug han o elug rusa alang Rang-taw o ida asi ka muda alang Tung-cin ni alang Yey-yu. Yasa hbaraw ka seejiq mtbrih, seejiq tnpusu Ran-taw o strung seejiq pnaah isil do tmawas baga ni mqaras smtrung, manu kika niqan bi pnegaya alang ksun. Rang-taw o ga spuun lala balay klgan hnigan dxgal Ran-yi, psnaqun tgbaraw alang ni tgtruma alang, spaah dha seuxal o ga tlbuan bgurah sapah, manu kika plmalun lala klgan kndsan dha. 2007 hnkswas siida, smalu "ipangana sspgan qmangaw 1001 " 14 seejiq o smalu asu qhuni, duri ni pplutut seejiq 6 alang ka asu ppanun dha mangal sbut ssbut dha gsilung mtqiri kana Taywang, Saw nii o wada qmangaw bnkuy hnici rudan ni gaya seejiq Yami/Tao uri da.
=== Tung-cin/ I-YAN-MEY-LEK: ===
Alang hini o lala ilek(qsurux bbaraw tawas, qaurux llebu tawas, bhgay ubal ksun) niqan Ihangan alang I-va-zo-ga, pusu hraan hidaw ksun, prngagan kari o dxgal hini o yahan mtucing utux karat ksun. Mtmay ta alang Tung-cin o, asi qtai ka ga quri iril siyaw gsilung hiya ga mhiyug ka erut qnqowran dha saw pnatas Ran-yi. Nii o kika tgparu balay erut hnyugan. 2003 hnkawas siida kana Seejiq Tnpusu hiya nangal dha paah ska gsilung ka paru bi qhuni qnluli ppani dha mlilug asu ni mntaril alang. Endaan kana seejiq alang prngagan ni seejiq mkla smmalu pspuan dha muda qmpah, sayang do maa1 ksun suyang bi pnskraya quwaq tmayan. Siida niqan ka rdrudan o shlbun mha smeeliq gaya msa lmnglung, kiya ka kiya ni, nii o maa 1 ksun bgurah qtaan erut pnhyugan ska alang Tung-cin. Hnkawas sayang, dhuq pida rabi rbagan, asi tai maa 1 sbrigan rabi da, Seejiq Tnpusu o snbarig uqun, ssibus bunga snalu dha nanak ni powsa pnseusa, mumal balay bgurah qnaras kndsan Seejiq Tnpusu hiya.
=== Yey-ing/I-YAN-MEY-LEK: ===
lala bi tleengan qwarux ppaan bukuy kacing mrata ksun. Alang hini o ida nkiya kana alang dha balay. Yasa niqan malu bi taan babaw dxgal hini, 2002 hnkawas pusu klwaan smmalu endaan o pusa tg1 hncian malu bi taan kana babaw dxgal ka alang hini. Sayang o ga psnakun ida alang dha nanak ni sapah qpras, embbiyax mniq sapah qpras, rudan o hbaraw ka ida ga mniq klgan nsapah dha, sayang ka duma sapah rudan o sluan dha tduwa yahun mtaqi seejiq pnaah isil. Alang Yey-ing nii o kika lala bi sapah saun mtaqi.
=== Ba-nah tu-nux/I-MOWROD: ===
Alang hbaraw seejiq msupu ksun. Ga mniq ska alang 8 Tai-wan nii o pnyahan kngkla kndsan qsurux skaya, Knkingal hnkawas alang Ba-nah tu-nux hini o kika pealay bi smapuh kmeaguh qsurux skiya. Alang siyaw pnlaq gsilung o kika pusu balay spuhan dha. 8 Tai-wan ni bilaq Ran-yi o kika saun balay tmqsurux. Dxgal tadus breenux o kika saun dha qmpah, yasa wada isil alang ka seejiq malax mhuma da, manu saw kiya do maa ksun seejiq miyah mkksa rmigaw ka malu bi yahun qmita karar priyax. Ska alang B-anah tu-nux hini o, qtaan ka dxgal dnuuy mrata suxal, niqan sapah pdudul mrata, bilaq sapah qbrangan mrata, bgurah alang Taw-syang ni Chun-cen saan rmigaw qmita nkana qtaan kana endaan rudan. puyan, tqian, smapuh, sapah skuan pila o ga hini kana uri, Sapah skuan quci enlaxan pusu samaw biyax pspruq Taywang o ga mniq quri tqring ayus dxgal hici rudan Seejiq Tnpusu uri.
=== Seejiq dmqsurux/ I-RATAY: ===
Quri ksun breenux ni llabang ksun. alang Seejiq dmqsurux o ga mniq tgtruma Ran-yi, kska alang Ba-nah tu-nux ni alang Yey-yu. Alang Seejiq tmqsurux o pusu rdaan asu skiya mtmay ni mlatat., alang nniqan dha o msbalay ni bbaraw, saun dha tmqsurux o ga saw brah alang taan gsilung. Kika pusu balay pspuan dha prngagan kari ni sangayan; kska bgurah sapah pnrhulan o nurug dha sapah rudan dha nanak balay bi ini pndka. Narat pnrhulan o snalu trkagan btunux, dxgal sari o snalu dha 9 hnkawas qnbsyaqan na. 100 hnkawas ka dnuuy dha da. alang Seejiq dmqsurux o kmrut qsurux skiya dmuuy 4 yayu, ini pndka isil alang ka knrtan dha qsurux.
== hmbragan hiyi ==
Pusu balay seejiq ngsan Ran-yi o Tao ksun, kari prngagan dha o Tao ksun. Seejiq kska ngsan Ran-yi 90% o Tao, sngari na do seejiq klmukan pnaah Tay-wang miyah thjil hini. Rdrudan Ran-yi o pnaah dxgal kska gsilung Patan klwaan Hwi-ri-ping. yaa bi brah 800 hnkawas siida seejiq Tao o pnaah dxgal kska gsilung alang Pa-tan miyah thjil hini. Manu kika seejiq Tao ni seejiq Patan o kari dha ni kdsan endaan dha o lala ka mdka. Duri ni, seejiq Ran-yi o yaasa tgbukuy hari strung bgurah ddaun kndsan, manu kika ida niqan hari ka kdsan endaan rudan dha. Seejiq Tao o smalu asu pspingan qhuni, tai saw srnabaw ni rbagan siida dhiya o musa ska silung qmraq mangal qsurux skiya. Jiyax qsurux skiya ksun dha uri. Saw kiya do Ran-yi o alang qsurux skiya sun dha uri. Psping asu o mangal lala klgan qhuni, pstpaqun dha mtapaq qhuni han ni kika pspingan dha da, aji ksun snalu 1 klgan bi qhuni.
Pspuan seejiq (2020 hnkawas 3 idas):
1. laqi:4.20%
2. risaw ni embiyax:77.98% (tglala bi nyusan Tay-tung)
3. rudan:7.83%(tgbilaq bi nyusan Tay-tung)
4. jyagun dmanga:28.25%(tgbilaq bi nyusan Tay-tung)
bitaq sayang, rdrudan seejiq Ran-yi o mha niqan 7.8%, kiya ni, kana klwaan o tgbilaq bi tg3 klwaan qmpah. Jyagun dmanga o 28.3%, tg3 bilaq bi kska klwaan, mukala cikih nsgan kingning nyusan kinmung, ngsan peykan nyusan riencyang. Pgkla balay seejiq dha ranyi o hbaraw balay ka rsrisaw ni embbiyax.
== hhuqulan ==
=== klgan elug mmusa ngangut: ===
Elug gsilung o sapah asu Sin-hwa-run qpuring mqeepah, 7 jiyax o m2 ka asu ppanun musa ni miyah, mlatat paah trilan Kay-ing, musa bitaq quri Ken-ting, trilan Hu-kang nyusan Tay-tung, Ri-taw, seejiq paapa na hiya o saw smkuxul mkksa muda eqmita elalang ka hbaraw bi, sngari tleengan do kika ida saw hmut seejiq kida.
Elug asu skiya o rduan asu skiya Ran-yi ni rduan asu skiya Tay-tung o niqan 6 asu skiya musa ni miyah. Muda na qmpah o Te-an asu skiya ksun. Tgbilaq asu skiya o tduwa mapa 19 seejiq.
=== elug paru mtqiri dxgal kska gsilung: ===
Paru tdruy nnsgan Ran-yi, 1 jiyax o m2 gmriq tdruy mtqiri kana adxgal. Knbragan alang o niqan 37 kiro, nasi knhuway paapa tdruy gakat o mtqiri kana alang o yaa bi khaw 90 spgan, kana elug nsgan Ranyi o ungat qtaan samaw embanah ni empajiq.
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
[[Snakun:Truku]]
gvwiaz8ri5v9lcgoxn834saq0jul6ta
Wikipidiya:Rfa
4
2032
70798
2021-07-21T04:42:43Z
Jonathan5566
368
[[wp:rfa]] 重新導向至 [[Wikipidiya:Requests_for_adminship]] // Wikiplus
70798
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Wikipidiya:Requests_for_adminship]]
sbek0wm8rk095xfhoa75fswv8een1q5
Pprngagun empduuy:Hongaaa
3
2033
70986
70802
2021-07-21T10:10:49Z
Jonathan5566
368
/* 刪除頁面請求 */ 回覆
70986
wikitext
text/x-wiki
==刪除頁面請求==
抱歉使用中文,麼煩幫我刪除[[Empduuy:Jonathan5566/common.js]],感謝--[[User:Jonathan5566|<span style="color: #E8E615;"><span style="font-size:large;"><b>Mokainippuqun</b></span></span>]]#[[User Talk:Jonathan5566|mpprengo]] 2021年7月21日 (J3) 12:51 (CST)
:作爲管理員,您可以在畫面右上角找到「更多」的選項,欄位會有一個按鈕叫「刪除頁面」,麻煩協助處理,感謝 [[Empduuy:Jonathan5566|Jonathan5566]] ([[Pprngagun empduuy:Jonathan5566|empprngaw]]) 2021年7月21日 (J3) 18:10 (CST)
jd6ux6acb83bescvsy5yyt8l0wbnbkr
Wikipidiya:RFA
4
2034
70805
2021-07-21T04:53:54Z
Jonathan5566
368
[[WP:RFA]] 重新導向至 [[Wikipidiya:Requests_for_adminship]] // Wikiplus
70805
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Wikipidiya:Requests_for_adminship]]
sbek0wm8rk095xfhoa75fswv8een1q5
Yang Yung-wei
0
2035
71706
71705
2021-07-26T09:18:42Z
Bosco1122
576
頁面已重新導向至[[Drangadrang Yang]]
71706
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT[[Drangadrang Yang]]
tow446cd6f6jor6q41uj1t79suxei8v
Drangadrang Yang
0
2036
107677
71707
2025-06-18T22:46:21Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
107677
wikitext
text/x-wiki
{| class="wikitable" style="background:#F5F5F5; color: black; font-size:10px; width:300px; float:right"
|-style="background:#81C0C0; color: white; font-weight:bold; text-align:center"
|colspan="2" style="text-align:center; font-weight:bold" |'''Drangadrang Yang Yung-wei'''
|-
| colspan="2" |[[file:楊勇緯.jpg|Yang Yung-wei|300x300 px|center|frameless]]
|-
|
*Paiwan Pingtung Taywan Sng
*jiyax 28 idas 9 hngkawas 1997
|-
|-style="background:#81C0C0; color: white; font-weight:bold; text-align:center"
|colspan="2" style="text-align:center; font-weight:bold" |Awards
|-
|colspan="2" style="text-align:left; |
*2016年亞洲青年柔道錦標賽60公斤級銅牌
*2016年青島柔道大獎賽60公斤級銅牌
*2017年亞洲青年柔道錦標賽60公斤級金牌
*2018年亞洲台北柔道公開賽60公斤級金牌
*2018年亞洲運動會60公斤級銅牌
*2018年烏茲別克塔什干大獎賽60公斤級銅牌
*2018年亞洲香港柔道公開賽60公斤級金牌
*2019年亞太柔道錦標賽60公斤級銀牌
*2019年呼和浩特柔道大獎賽60公斤級銀牌
*2019年布達佩斯柔道大獎賽60公斤級銅牌
*2019年亞洲台北柔道公開賽60公斤級銅牌
*2019年烏茲別克塔什干柔道大獎賽60公斤級銅牌
*2019年大阪柔道大滿貫60公斤級銅牌
*2020年德國杜賽道夫柔道大滿貫60公斤級銀牌
*2021年卡達杜哈柔道大師賽60公斤級銀牌
*2021年安塔利亞柔道大滿貫60公斤級銅牌
*2021年亞洲大洋洲柔道錦標賽60公斤級銀牌
*2020年夏季奧林匹克運動會柔道比賽60公斤級銀牌<ref>[https://udn.com/tokyo2020/story/122254/5625057 柔道/楊勇緯不敵日本名將 拿銀牌仍創我國新紀錄-聯合報]</ref>
|-
|}
'''Drangadrang Yang Yung-wei''' (楊勇緯, jiyax 28 idas 9 hngkawas 1997), Qbsuran [[Taiwan]] judoka.
{{stub}}
== Pteumal pptasun(參考資料)==
* [https://www.ijf.org/judoka/27304 楊勇緯]在國際柔道聯盟的頁面{{en}}
* [https://web.archive.org/web/20201201085903/https://www.tpenoc.net/athlete/yung-wei-yang/ 楊勇緯]在中華奧林匹克委員會的頁面{{zh-tw}}
qm02i1ykkt41r5ll4borm1mtpbxd30j
Pprngagun empduuy:SHB2000
3
2037
106357
73131
2025-02-05T06:25:30Z
SHB2000
532
106357
wikitext
text/x-wiki
<div style="border: 1rem #dd0000 ridge; padding: 0.5em;">Hello! Please message me on [[m:User talk:SHB2000|meta.wikimedia.org]]. I may not notice messages on this page.</div>
bqe1mfal703untg34kx1aq7ncgg0n7d
Pprngagun empduuy:Yahya
3
2038
76148
2021-09-05T19:03:47Z
Pathoschild
354
global user pages ([[m:Synchbot|requested by Yahya]])
76148
wikitext
text/x-wiki
<div style="font-size:130%;font-family:Roboto,Arial; border-top:5px solid lightblue; border-bottom:5px solid lightblue; padding:5px;margin-top:20px;">Hello! Please message me on [[m:User talk:Yahya|meta.wikimedia.org]] instead. I may not notice messages on this page.</div>
c4ypm7wbt5rvjqqxzie5ujk3hmhcrrp
Poran
0
2039
79386
79385
2021-10-16T05:26:19Z
Nicole1301
651
/* Poran (波蘭) */
79386
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Flag of Poland.svg|縮圖|438x438像素|File:Flag of Poland.svg-Kwoci Poran(波蘭國旗)]][[Patas bntasan:Herb Polski.svg|縮圖|File:Herb Polski.svg-Kwo-hwey(國徽)]]
== Poran (波蘭) ==
[[Patas bntasan:EU-Poland.svg|縮圖|File:EU-Poland.svg-Ida nkiya lnglingay.(自然地理位置)]]Poran konghokwo(kari Poran: Rzeczpospolita Polska), asi daha kesi Poran klaali, konghokwo gq meniq ckceka Owco. Daya na we Poroti-hay, mtuayus Tokwo ka quri ggqiyan na hido, tghunac na ggqiyan hido we Ceko, hunac na we ptuayus Surofako, quri tghunac hhrreyan na hido we Ukoran, quri hhreyan na hido we pay-Orosu, tgdaya na hhreyan hido we Ritawwan ma Cyarininkoro-co nOrosu. 312,679km² ka knuglahang dheran na, tg10 laalang Owco ka knpruwan na; hei seediq na we maha 3,864 wan kana, tg9 laalang Owco ka knhbaro hei na seediq.
== Ri-su (歷史) ==
[[Patas bntasan:11世紀波蘭版圖.png|縮圖|184x184像素|So nii de psseengun patis dheran na 11 suci daka patis dheran na saya ]]
Ani naq so kenu we, cyo-suci su-tay cong-ci(spegun peeyah saya de ye wada 50 wan-nen) de tena niqan seediq ga meniq dheran Poran nii di. ani si pusu ba rudan daha we, siyen-cen 700 nen cbeyo ge seediq Sisurahu ka mneniq hini, tgberah ba hwang-su na Poran nii we, maha qtaan 10 suci ka pnhyegan daha kesun Piyasuto wang-caw. Knkawas 966, snhei Citu cong-cyaw(Tencu-cyaw) ka Mesuko-yisu, kika wada mgCitucyaw ka Poran, kiya deri we ani dehuk saya Poran daka Ay’ar-ran nii ka alang qnlhangan eguw bale snpegan Tencu-cyaw-tu. Ado ka ga meniq ckceka Si-ow ma Tong-ow ka Poran, mumal naq to breenux ka dheran alang daha, leexan meyah kmremux ma naqah qlhangan, kika knteetu mccebu ka quri hini qtaan ri-su daha, so kiya de, ani dehuk saya knteetu naq knpriyux ka ayus dheran alang daha duri.
Knkawas 1945, mhedu pncbuwan ar-cu tacan, pheyu alang daha dungan ka Poran, knkawas 1952 de pheyu sohwe-cuyi Poran Jen-ming Kong-hokwo, ciida we ani naq wada niqan dheran Cong-ow ka dheya, ani si quri ceng-cu we ga meniq qlhqngan Suren ka Hwasa-ye kongcan-cuyi ka dheya, kika qtaun daha Cong-ow kwocya ka Poran nii.
Knxelan 1980 de mtutuy ka ooda mingcu-hwa, prading tmutuy pnpryuxan na Tong-ow, plaale ba wada mopux Kongcan cung-cen ka Poran, dehuk knkawas 1990 de pheyu ti-san Kongho-kwo betaq saya; knkawas 1999 de mosa tuumal Peye ka pnhyegan Si-ow kwocya ka Poran, knkawas 2003 de tuumal bale kesun Owmong hwacan yihwe-mingcu, kika wada paalix ngayan kesun Tong-ow di ma, meyah mangal bale ba kesun Cong-ow kwocya dungan.
=== Cung-cen na cbeyo (早期政權) ===
Kndalax naq cyo-suci-sutay de tena naq niqan ga meniq Poran di. Roma-tikwo suci we, alang deriq hhreeyan hido na tikwo ka Poran.
Kndalax naq cyo-suci-sutay de tena naq niqan ga meniq Poran di. Roma-tikwo suci we, alang deriq hhreeyan hido na tikwo ka Poran.
Knkawas 1000, (seediq niqan pahung) Poraysuwahu-yisu ka ptloongan Poran kwo-wang. Bobo na de pheyu tgberah ba kingal yi-hwe bobo dheran nii.
Knkawas 1138, msgaliq ka wang-caw, ciida we lnawa supi Tawtun meyah qmlahang daya dheran alang daha. 14 suci, snbarah tong-yi Poran ka Kasimiar-sansu, moda knpryux qqlahang na, pheyu Yakayrong tase so tunux alang daha Korakohu, smbeyax seediq Toticu ma seediq Yotay meyah theruy Ppran hii.
=== Poran Ritawwan ren-pang(tgkingal kongho-lwo) 波蘭立陶宛聯邦(第一共和國) ===
16 suci ciida ka knmalu bale na ka Poran nii, ciida we msuupu smmalu Poran Ritawwan renpang ka dheya nii, kika alang paru ba Owco hii ka ciida dheya nii.
Knkawas 1683, kowang na Poran we madis supi mosa dmayo Awtiri ma, wada na ini baka ka supi Tuarci mneyah kmremux Awtiri, wada dehuk qmdakar knkiya naq Owco, pncbuwan Weyena mesa ka pntasan risu. Cuncen na Poran we mddeka renpang ma mddeka kwe-cu kongho, Tiyi-kongho kesun daha, wada thrigan Hwasa ka tunux alang daha duri di.
Bobo ka kbekuy knkawas hari we, ado mbeyax ka kwecu ma, mrrudu ka truma daha, kika wada hii liihan hii ka beyax daha, kiya ka wada mnteru yahan cmepiq na Orosu, Purusu wangkwo ma Awtiri ka knkawas 1772, knkawas 1793 ma knkawas 17995. Knkawas 1795 de wada uka ka Poran di.
=== Tiar kongho-kwo (第二共和國) ===
19 suci, bobo ka wada ini baka mccebu ka Naporun-yisu de, to hari na Orosu-tikwo sahwang ka dheran nPoran di, bobo pnstotuy suye-komin ka Orosu, knkawas 1918 idas 11 de tu-ri ka Poran, pheyu Kongho-kwo ka Poran di, Poran tiar Kongho-kwo kesun daha.
Peeyah knkawas 1918 betaq knkawas 1938 ka mppcebu ar-can, nongye-kwo ro-ho ka Poran ciida, hmrinas 60% ka nong-canping daha, kong-ye sungcan congcu na we, 32% ba DGP daha, twhuwe riyung mtrepiq k acing-ci fa-can na.
Knkawas 1938, kongye congcan-cu na we, 98% ba knkawas 1913 na, netun spun smepu kan hei seediq na de, maha rima pnsnaka kingal ba na Ingkwo, Fakwo, Toko ma Itari; meniq ka nongye daha we ini rawiq ani tikuh, ngalan tgkdkarun daha pnhmaan ppuqun qmita de, nngalan daha knkawas 1938 we, hmrinas tikuh nngalan daha knkawas 1903 betaq knkawas 1913; naqah bale ka cyaw-tongye daha duri, 100 wan seediq daha daha ckceka we, maha 5.25km ba ka eluw knkingal hei seediq daha.
[[Patas bntasan:Poland-satellite.jpeg|縮圖]]
=== Berah na tiar-cu su-ce ta-can ma ciida (第二次世界大戰前及期間) ===
Ini pccebu ka knkawas 1938 han we, Poran nii we, wada ngalan Tokwo ka Ceko-Surofaro ciida, mnangal se-sun hank a Poran, ani si dehuk ba knkawas 1939 ka Ti-ar kongho-kwo, ini dehuk 20 knkawas ka pntbale daha, ma, wada hii krmuxan dungan.
Knkawas 1939 idas 9 ali 1, ririh so prading ka tiar-cu su-ce ta-can pstotuy pncbuwan ka Poran, kndalax dheran ggqiyan hido Poran kmremux ka Naswe-Toko, Idas ciida ma ali 17 we, kndalax dheran ggqiyan hido Poran kmremux ka Suren duri, idas ciida ma ali 25 we, suupu ye-pin supi daha ka Tokwo ma Suren, mquri nganguc alang daha qduriq ka supi Poran, supi mntngari hii di we, wada to-syang quri supi Tokwo 10 ali 6 ka dheya di, pskraya mangal dheran Poran ka daha alang qnlhangan nii. Knkawas ciida, qnduriq mccebu ka supi Poran we, pheyu ryo-wang cunghu Runtun hiya, mtngari alang naq Poran hii ka seediq kmciyuk we, smmalu naq Poran tisya-kwo, ini alix kmciyuk cosin-kwo ma knrmuxan na Suren.
Knkawas 1941, mccebu ka Suren daka Tokwo, wada ngalun Naswe-Tokwo kana dheran nPoran di ma, wada asi spui Tokwo ka duma dheran nPoran, mnsngali na de smmalu Poran congtu-hu, moda qnlhangan so ba smiicu, sqrngutun na ka seediq Isore ka ga meniq Poran. Knkawas rbagan 1944, mremux Poran ka supi Suren. Iads 7 ali 22, smalu Poran jenming cefang-weyen(PKWN) so Rupuring hiya. Hiti ba knkawas, pryuxun na ringsu cunghu, asi snegul ka Suren. Sqita Yaarta seyi, knkawas 1945 idas 6 ali 28, Poran nii di we, saangal na Rupuring cunghu ka pheyu sin-cunghu. Ani si, plkehun cihwang mongkwo ka Poran ryowang cunghu ma, tisya cunghu we ga riqan ka dheya, Poran ryowang cunghu we ga naq ryowang dungan ma, Poran tisya cunghu we hmediq sin-cunghu ma wada malix di. [[Patas bntasan:16-17世紀波蘭.png|縮圖|186x186像素|Peeyah 16 suci betaq 17 suci, patis dheran na Poran-Ritawwan ]]
plkehun cihwang mongkwo ka Poran ryowang cunghu ma, tisya cunghu we ga riqan ka dheya, Poran ryowang cunghu we ga naq ryowang dungan ma, Poran tisya cunghu we hmediq sin-cunghu ma wada malix di.
=== Jun-ming kongho-kwo (人民共和國 ) ===
Knkawas 1948, pheyu tongyi-kongjen ka Poran, knkawas 1952, pryuxun daha kesun Poran jen-ming kong-hokwo ka ngayan alang daha, kika mgsohwe-cuyi kwocya di. Lung-can ciida we, ga smnegul Suren ka ne-way cungco daha. Moda yi-tang cwan-cung ma, phqilung na ka seediq kmciyuk dhaya, quri nganguc de so hari qyqeya nSuren ka Poran, ini trapiq ka cingci daha, uka ming-cu ka alang daha. Seediq Poran we ddulan twace-konghwe, ini alix kmciyuk tu-cay tong-cu nkong-cantang, Poran nii ka stmnganun daha mpquri cuyo ka Tong-ow.
Knkawas 1956, pstotuy Pocunan su-cen, knkawas 1970 ma knkawas 1980 we, mndaha pstotuy paru ba pa-kong sucen ka Poran.
=== Tisan kongho-kwo (第三共和國) ===
[[Patas bntasan:Poland topo.jpg|縮圖]]
Knxelan 1980, ani ga so mpprudu ka Poran we, pheyu tgkingal tu-ri kong-hwe ka Poran, kika twance-konghwe. Kika kndudul spriyux na kong-hwe ka Poran tongyi-kong-jentang di, mangal beyax paru ba quri dhwantwe-pay ka cungcu-suri.
Knkawas 1989 idas 6 ali 4, ciida Poran we pdaun na ming-cu sen-ci duma ka yi-hwe na, maha 40 knkawas ka tgtexal ba moda so nii ka Poran, mhedu sen-ci so nii de, Twan-ce kong-hwe ka wada mangal 99% yi-si na. Idas 8 ali 24, ku-wun na Twan-ce kong-hwe ka Macoweyecuci ka phyegan daha cong-ri, tgkingal uxe rawkong-tang ngalan congri ka heya 40 knkawas nii.
Knkawas 1989 idas 12 ali 29, pooda sen-hwa syocung-an ka Poran yihwe, wada hii ngalan ka knesa na Poran tong-yi kongjen-tang ka mpdudul alang apaorsn nii, dheya ka wada plaale ba mlatac alang ga meniq Hwasa-tawye hiya, ciida duri we wada mlatac Suren ma turi nanaq ka dheya, mgeela ba dmudul pqhedu kesun kongcan-tang cwan-cung duri.
Knkawas 1990 idas 1 ali 16, cung-hu Poran we wada pooda sen-hwa caw’an, ptpusu totang-cu. Dehuk hini de, qmnlahang 45 knkawas ka Poran tong-yi kongjen-tang we, wada uka ka beyax na dmudul yihwe di ma, wada pryuxun Poran kongho-kwo ka ngayan daha kesun Poran jen-ming kongho-kwo di, ti-san kongho-kwo kesun daha. [[Patas bntasan:POLSKA mapa woj z powiatami zh.png|縮圖]]Knkawas 1999, mosa tuumal Petasiyang-kongyecucu ka Poran, knkawas 2003 idas 6 de pooda kongming kongce ka Poran, paha lnglungan maha suupu Owco renmong.
Knkawas 2004 idas 5 ali 1, bale ba mosa remux Owmong, knkawas 2007 idas 12 ali 21 de, wada mgSungkun-kongye hweyen-kwo ka dheya di.
== Cung-cu (政治) ==
Swang-socangcu ka Poran, congtong ka dmoi beyax kwo-hwang ma way-cyaw, congri ma neko pnsgao congtong we, dheya ka dmoi singcung-cen. Congri we pnsgao peeyah ryangye-cu ka cong-yiyen na, heya ka paha ngayan neko-mingtan ma, sbege na congtong ka mpheyu. Tunux alang qnlhangan ka congtong, pndaan senci, 5 knkawas ka tloongan na, texal ba lmutuc mosa cenci, niqan beyax paalix kwohwe ka congtong.[[Patas bntasan:Polandmapzhs.PNG|縮圖]]
Cwekaw fayen we niqan ba ririh ddayo na ceco cunghu. Cwekaw sufa ciko nPoran we kika cwekaw fayen(Sąd Najwyższy) nPoran. Fakwan na cwekaw fqyen we, pnsgao turi ka kwocya sufa-hweyi. Mnoda pncruwa kwohwe ma congtong de mosa mgfakwan na cwekaw fayen denu, betaq 65 ka knkawas na de malix di. Meniq ka fakwan senfa fayen(Trybunał Konstytucyjny) we, pnsgao yihwe ka kiya, 9 knkawas ka tloongan daha.
== Cyun-su (軍事) ==
== Ti-ri (地理) ==
Mbreenux ka dheran Poran, ngayan nii we ga stqita ngayan alang daha. “Poran” nii we pneeyah kari Nansurahu ka “Polanie”, dungus na we, seediq ga meniq breenux mesa. Kika risu ndaan na Poran nii we, uka hhteran pais meeyah kmremux, kiya ka knteeun mosa gmeeluk kaalang dheran daha.
Mbreenux kana hri ka dheran Poran nii, ririh so breenux Tong-ow duma dheran na, spuun smepu de maha 173m ka knbrawan dheran na. Gino ba dheran na quri hunac ka so mgbungu hari, niqan Koarpacen sanmay ma Sutayto sanmay, bbaro na bale we 2,499m ka knbrawan na. yyayung na we to peeyah hanac alang daha mquri daya alang daha mqluli mosa Porotihay, yayung dnngusan na bale we, yayungWesuwa ma yayung Awto. Niqan rcilung mnhurah huda ka 9,300 kana, to hari ga alang daha quri daya, rcilung na tgparu ba we rcilung Siniyaarto.
Karac so rcilung ma, mqquri so dheran ka muuxun ma so mhhuriq ka karac Poran, niqan qhuni pparu waso na, msekuy de misan, mplabu ma eguw quyux, rbagan de mhhuriq ma mbruwa qmuyux. Idas 1 snpuwan na smepu we -5° betaq 10°, iads 7 de 17° betaq 20°, qquyux na kingal knlawas we 401mm betaq 800mm, hmrinas naq 1000mm ka dumu lmiqu; knuglahang bbuyu na wa mangal 28% ndheran daha.
== Alang dnngusan (主要城市) ==
== Cing-ci (經濟) ==
Bobo knkawas 1989 de, kndalax cihwa cingci na Suren mo-su mquri su-cang cingci, knkawas 1993 betaq knkawas 2000 ciida di we, ini beyo mrana ka GDP na, ani si dehuk knkawas 2001 de, uka riyung tocu ma syawfe ka kwone na ma, malan smgila na cencyo cingci, kika thuwe mrana ka cingci na Poran duri. mosa tuumal Ow-mong de ini beyo mrana ka cingci na dungan.
[[Patas bntasan:Warsaw7ob.jpg|縮圖]]
Kndalax turi dungan ka Poran nii de, mnoda knpriyux ka knkawas 1990, rmabang ba ka prdingan knkawas 21 suci, spruun ba qmita seediq nuinu ka Poran nii, maha niqan sntagan na mprima tunux Ow-mong ka dheya. Betaq knkawas 2009 idas 7 ciida, gino ba Poran nii ka mrana cingci cungcang daha kana 27 alang Ow-mong hiya ka mgnetun cingci weci.
== Jen-ko (Hei seediq) (人口) ==
Kana jen-ko (hei seediq) Poran nii we 3843 wan(knkawas 2017), tg8 kneegu na Owco, tg29 kneegu ka laalang bobo dheran nii.
== Cong-cyaw (宗教) ==
[[Patas bntasan:Faklor of sanok, 2005 1.jpg|縮圖]]
=== Congcyaw na Poran (波蘭宗教) ===
87.5% snhei Tencu-cyaw ka seediq Poran, duma ka seediq na 5% di we, to hari snhei Tongcung-cyaw ma Citu-sincyaw di. Saya de, uka riyung paru snhiyan na ma, smnegul cwantong sisu na Tencu-cyaw di. Ani naq ini psparu qmita congcyaw wunhwa ka seediq Poran saya di we, sqita saya kana Owco hii we, Poran nii ka ida dmoi snhiyan paru, egu riyung sapah tmhkuwan ka laalang Poran nii, niqan ba ssnhiyan daha congcyaw, 36.7% ka seediq nPoran ka mmaha misa sapah tmhkuwan knkingal ali gdregan.
Ani naq ssatang huwa yexi miriq na Purusu(sincyaw Rutocong) ma Okwo(tong-cungcyaw) ka Poran nii we, rmabang sdhegan ka lnglungan daha snhei Tencu-cyaw. Cyaw-cong daha tgberah wada malix ka Jowang‧Pawru-arsu we (peeyah knkawas 1978 betaq knkawas 2005), seediq Poran ka heya.
== Yi-su (藝術) ==
[[Patas bntasan:Panorama siekierkowski.jpg|縮圖]]
Haypaw soci na Poran nii we, niqan ba ngayan na kwoci, gaga tunux alang daha Hwasa hii ka tgkingal Haypaw Poukwan suce ta nii. 50 nentay ka 20 suci, ga qlhangan Kongcan-tang ka dheya, wada meelih ka yisu cwangco na ciida, hmeri ngalan pooda kari ka haypaw nii ka kwoming cuyo fasung ciida. Dehuk 20 suci, tening haypaw snalu na Poran nii we qtan riyung seediq, “mkela ba cosyang kotu ma lmlamu ka rrako na, wada smwaye eluw na sihwang yisu” kesun daha tmdahu rmengo.
1qisj4od7egqleczaoejpsgcbwr8n06
MeytiWiki:GrowthExperimentsConfig.json
8
2040
91509
76452
2022-10-19T06:57:15Z
MediaWiki default
684
Disabling mentorship for wikis with no list of mentors ([[:phab:T321056]])
91509
json
application/json
{
"GEHelpPanelLinks": [
{
"title": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide",
"text": "Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide",
"id": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide"
},
{
"title": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Images",
"text": "Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide",
"id": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide"
},
{
"title": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing references",
"text": "Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide",
"id": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide"
}
],
"GEHomepageSuggestedEditsIntroLinks": {
"create": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide",
"image": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide#Images"
},
"GEMentorshipEnabled": false
}
o2x6w5tmdm6el91oxfmxtxbdkgezigg
Mpprngaw:Madagascar
1
2043
77196
2021-09-15T01:47:18Z
Iyumu
191
建立內容為「{| style="background:#F5F5F5; color: black; font-weight:bold; width: 250px; float:right" |- | colspan="2" style="background:#DDAA00 ; text-align:center; font-weight:bold" |Madagascar |- | colspan="2" style="text-align:center |[[file:Satellite image of Madagascar in September 2003.jpg|250px]] |- style="background:#DDAA00; color: black; font-weight:bold; text-align:center" | colspan="2" |地理位置 |- | colspan="2" style="text-align:center |file:MDG ortho…」的新頁面
77196
wikitext
text/x-wiki
{| style="background:#F5F5F5; color: black; font-weight:bold; width: 250px; float:right"
|-
| colspan="2" style="background:#DDAA00 ; text-align:center; font-weight:bold" |Madagascar
|-
| colspan="2" style="text-align:center |[[file:Satellite image of Madagascar in September 2003.jpg|250px]]
|- style="background:#DDAA00; color: black; font-weight:bold; text-align:center"
| colspan="2" |地理位置
|-
| colspan="2" style="text-align:center |[[file:MDG orthographic.svg|250px]]
|-
| style="font-weight:bold"|經緯度
| style="font-weight:normal" |20° S, 47° E
|-
| style="font-weight:bold"|面積
| style="font-weight:normal" | 587,041 km2
|-
| style="font-weight:bold"|首都
| style="font-weight:normal" |Antananarivo
|-
|- style="background:#DDAA00; color: black; font-weight:bold; text-align:center"
| colspan="2" |社會
|-
| style="font-weight:bold"|語言
| style="font-weight:normal" |Malagasy, French
|-
| style="font-weight:bold"|人口
| style="font-weight:normal" |28,427,328 (2021統計數據)
|-
| style="font-weight:bold"|GDP
| style="font-weight:normal" |$459.48 億
|-
|- style="background:#DDAA00; color: black; font-weight:bold; text-align:center"
| colspan="2" |族群
|-
| style="font-weight:bold"|Merina
| style="font-weight:normal" |26%
|-
| style="font-weight:bold"|Betsimisaraka
| style="font-weight:normal" | 15%
|-
| style="font-weight:bold"|Betsileo
| style="font-weight:normal" | 12%
|-
| style="font-weight:bold"|Tsimihety
| style="font-weight:normal" | 7%
|-
| style="font-weight:bold"|Sakalava
| style="font-weight:normal" | 6%
|-
| style="font-weight:bold"|Antaisaka
| style="font-weight:normal" | 5%
|-
| style="font-weight:bold"|Antandroy
| style="font-weight:normal" | 5%
|-
| style="font-weight:bold"|其他
| style="font-weight:normal" |24%
|-
|- style="background:#DDAA00; color: black; font-weight:bold; text-align:center"
| colspan="2" |宗教信仰
|-
| style="font-weight:bold"|基督教清教徒
| style="font-weight:normal" |26%
|-
| style="font-weight:bold"|天主教
| style="font-weight:normal" |15%
|-
| style="font-weight:bold"|其他基督信仰
| style="font-weight:normal" |12%
|-
| style="font-weight:bold"|傳統信仰
| style="font-weight:normal" |7%
|-
| style="font-weight:bold"|伊斯蘭
| style="font-weight:normal" |6%
|-
| style="font-weight:bold"|無信仰
| style="font-weight:normal" |5%
|-
| style="font-weight:bold"|其他
| style="font-weight:normal" |5%
|-
|- style="background:#DDAA00; color: black; font-weight:bold; text-align:center"
| colspan="2" |時區
|-
| colspan="2" style="text-align:center |UTC+03:00
|-
|}
blgjddxrpzhkowo8kuygay30ab5cuf9
Mpprngaw:Aljungic
1
2044
77202
2021-09-15T02:21:42Z
Iyumu
191
建立內容為「{| style="background:#F5F5F5; color: black; font-weight:bold; width: 250px; float:right" |- | colspan="2" style="background:#A42D00 ; text-align:center; font-weight:bold; color:white" |Aljungic |- | colspan="2" style="text-align:center |[[File:達仁鄉市區(安朔)一景.jpg|250px]] |- style="background:#A42D00; color: black; font-weight:bold; text-align:center; color:white" | colspan="2" |行政區劃 |- | style="font-weight:bold"|所屬縣市 | style="f…」的新頁面
77202
wikitext
text/x-wiki
{| style="background:#F5F5F5; color: black; font-weight:bold; width: 250px; float:right"
|-
| colspan="2" style="background:#A42D00 ; text-align:center; font-weight:bold; color:white" |Aljungic
|-
| colspan="2" style="text-align:center |[[File:達仁鄉市區(安朔)一景.jpg|250px]]
|- style="background:#A42D00; color: black; font-weight:bold; text-align:center; color:white"
| colspan="2" |行政區劃
|-
| style="font-weight:bold"|所屬縣市
| style="font-weight:normal" | 台東縣
|-
| style="font-weight:bold"|所屬鄉鎮
| style="font-weight:normal" | 達仁鄉
|-
|- style="background:#A42D00; color: black; font-weight:bold; text-align:center; color:white"
| colspan="2" |社會
|-
| style="font-weight:bold"|語言
| style="font-weight:normal" |排灣語
|-
| style="font-weight:bold"|人口
| style="font-weight:normal" |
|-
|- style="background:#A42D00; color: black; font-weight:bold; text-align:center; color:white"
| colspan="2" |族群
|-
| style="font-weight:bold"|平地人
| style="font-weight:normal" |
|-
| style="font-weight:bold"|排灣人
| style="font-weight:normal" |
|-
| style="font-weight:bold"|其他
| style="font-weight:normal" |
|-
|- style="background:#A42D00; color: black; font-weight:bold; text-align:center; color:white"
| colspan="2" |宗教信仰
|-
| style="font-weight:bold"|排灣信仰
| style="font-weight:normal" |
|-
| style="font-weight:bold"|基督教信仰
| style="font-weight:normal" |
|-
| style="font-weight:bold"|天主教信仰
| style="font-weight:normal" |
|-
| style="font-weight:bold"|平地人信仰
| style="font-weight:normal" |
|-
| style="font-weight:bold"|其他
| style="font-weight:normal" |
|-
|- style="background:#A42D00; color: black; font-weight:bold; text-align:center; color:white"
| colspan="2" |交通
|-
| style="font-weight:bold"|公車
| style="font-weight:normal" |
|-
| style="font-weight:bold"|公路
| style="font-weight:normal" |
|-
|}
9yzpzmf1t8ov9mdo24y96gm8aon4mnp
Wikipidiya:Tmayan qmpringan seejiq
4
2049
107681
107678
2025-06-27T20:57:22Z
MediaWiki message delivery
200
/* Sister Projects Task Force reviews Wikispore and Wikinews */ 新章節
107681
wikitext
text/x-wiki
*[[Wikipidiya:Seejiq kmlawa]]
* '''en:''' Requests for the [[m:bot|bot]] flag should be made on this page. This wiki uses the [[m:bot policy|standard bot policy]], and allows [[m:bot policy#Global_bots|global bots]] and [[m:bot policy#Automatic_approval|automatic approval of certain types of bots]]. Other bots should apply below, and then [[m:Steward requests/Bot status|request access]] from a steward if there is no objection.
==Bot policy==
Hello. To facilitate [[:m:Special:MyLanguage/Stewards|steward]] granting of bot access, I suggest implementing the [[m:Special:MyLanguage/Bot policy|standard bot policy]] on this wiki. In particular, this policy allows stewards to automatically flag known interlanguage linking bots (if this page says that is acceptable) or bots that fix double redirects. The policy also enables [[m:Bot policy#Global_bots|global bots]] on this wiki (if this page says that is acceptable), which are trusted bots that will be given bot access on every wiki that allows global bots.
This policy makes bot access requesting much easier for local users, operators, and stewards. To implement it we only need to create a redirect to this page from [[Project:Bot policy]], and add a line at the top noting that it is used here. If you use or prefer to use a dedicated project page for handling bot flag requests, that is also acceptable. Please read [[m:Special:MyLanguage/Bot policy|the text at Meta-Wiki]] before commenting. If you object, please say so; I hope to implement in two weeks if there is no objection, since it is particularly written to streamline bot requests on wikis with little or no community interested in bot access requests. Thank you for your consideration. --'''[[User:Rschen7754|Rs]][[User talk:Rschen7754|chen]][[Special:Contributions/Rschen7754|7754]]''' 2022年10月7日 (J5) 10:52 (CST)
== Community Wishlist Survey 2023 opens in January! ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
''{{int:Please-translate}}''
{{int:Hello}}
The [[m:Community Wishlist Survey 2023|'''Community Wishlist Survey (CWS) 2023''']], which lets contributors propose and vote for tools and improvements, starts next month on Monday, [https://zonestamp.toolforge.org/1674496831 23 January 2023, at 18:00 UTC] and will continue annually.
We are inviting you to share your ideas for technical improvements to our tools and platforms. Long experience in editing or technical skills is not required. If you have ever used our software and thought of an idea to improve it, this is the place to come share those ideas!
The dates for the phases of the Survey will be as follows:
* Phase 1: Submit, discuss, and revise proposals – Monday, Jan 23, 2023 to Sunday, Feb 6, 2023
* Phase 2: WMF/Community Tech reviews and organizes proposals – Monday, Jan 30, 2023 to Friday, Feb 10, 2023
* Phase 3: Vote on proposals – Friday, Feb 10, 2023 to Friday, Feb 24, 2023
* Phase 4: Results posted – Tuesday, Feb 28, 2023
If you want to start writing out your ideas ahead of the Survey, you can start thinking about your proposals and draft them in [[m:Community Wishlist Survey/Sandbox|the CWS sandbox]].
We are grateful to all who participated last year. See you in January 2023!
</div>
{{int:Feedback-thanks-title}} <bdi lang="en" dir="ltr">Community Tech, [[m:User:STei (WMF)|STei (WMF)]]</bdi> 2022年12月13日 (J2) 20:59 (CST)
<!-- 訊息由 User:Sannita (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:STei_(WMF)/CWS_2023_List&oldid=24226232 -->
== Feminism and Folklore 2023 ==
<div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;>
[[File:Feminism and Folklore 2023 logo.svg|centre|550px|frameless]]
::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<center>''{{int:please-translate}}''</center>
Dear Wiki Community,
Christmas Greetings and a Happy New Year 2023,
You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2023|Feminism and Folklore 2023]]''' writing competition from February 1, 2023, to March 31, 2023 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2023|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia.
You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a [[:m:Feminism and Folklore 2023/List of Articles|list]] of suggested articles.
Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project:
# Create a page for the contest on the local wiki.
# Set up a fountain tool or dashboard.
# Create the local list and mention the timeline and local and international prizes.
# Request local admins for site notice.
# Link the local page and the fountain/dashboard link on the [[:m:Feminism and Folklore 2023/Project Page|meta project page]].
This year we would be supporting the community's financial aid for Internet and childcare support. This would be provided for the local team including their jury and coordinator team. This support is opt-in and non mandatory. Kindly fill in [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSea81OO0lVgUBd551iIiENXht7BRCISYZlKyBQlemZu_j2OHQ/viewform this Google form] and mark a mail to [mailto:support@wikilovesfolklore.org support@wikilovesfolklore.org] with the subject line starting as [Stipend] Name or Username/Language. The last date to sign up for internet and childcare aid from our team is 20th of January 2023, We encourage the language coordinators to sign up their community on this link by the 25th of January 2023.
Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2023|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2023/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance.
We look forward to your immense coordination.
Thank you and Best wishes,
[[:m:Feminism and Folklore 2023|Feminism and Folklore 2023 International Team]]
::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]] [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]
</div></div>
--[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2022年12月24日 (J6) 18:24 (CST)
<!-- 訊息由 User:Tiven2240@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=23942484 -->
== <span lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Your wiki will be in read only soon</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="server-switch"/><div class="plainlinks">
[[:m:Special:MyLanguage/Tech/Server switch|閱讀本消息的其他語言版本]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-Tech%2FServer+switch&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]
[[foundation:|維基媒體基金會]]即將測試第一和第二個数据中心之间的切换。 这项举措能够确保维基百科以及其他的维基媒体项目可以在经受灾害冲击时依然维持线上运作。 为确保一切正常,维基媒体技术部门计划进行测试,保证系统能够可靠地在两个数据中心之间切换。测试需要确保多个团队做好准备,修复任何问题。
所有流量将在'''{{#time:Y年n月j日|2023-03-01|zh}}'''进行切换。 本次測試將會在'''[https://zonestamp.toolforge.org/{{#time:U|2023-03-01T14:00|en}} {{#time:H:i e|2023-03-01T14:00}}]'''開始。
因[[mw:Manual:What is MediaWiki?|MediaWiki]]系统限制,切换期间将短期无法进行编辑。 我們在此對您的不便致以歉意,並努力將其影響減至最低。
'''期间您可以阅读但暂时无法编辑所有的维基。'''
*{{#time:Y年n月j日|2023-03-01|zh}},您大約有一个小时的时间不能进行编辑。
*届时编辑条目或保存更改时将出现错误信息。 我们希望过程中没有编辑丢失,但无法确保。 如果您看到错误消息,请耐心等待一切恢复正常, 然后保存您的编辑。 保存前请先另行复制一份您的修改,以防万一。
'''其他影響''':
*后台作业变慢,有些可能被丢弃。 紅鏈可能無法像平時一樣即時更新。 如果您建立了一个新条目,而该条目的名称此前已经在其他页面显示为红色的内部链接,则该链接需要更长的时间才会被更新为蓝色。 一些长时间运行的脚本将停止。
* 我們預期代碼部署將如同往常一般進行。 不過,部分個案代碼可能因操作需要而暫時凍結。
* [[mw:Special:MyLanguage/GitLab|GitLab]]會暫停服務,為時約90分鐘。
如有必要,此项目有可能推迟。 您可以[[wikitech:Switch_Datacenter|在wikitech.wikimedia.org阅读计划]]。 任何變化都將會在這份计划书中更新。 我们将发布更多关于此项目的通知。 每一個維基將會在此行動發生的30分鐘之前顯示一個通告。 '''请把它分享给您的社区。'''</div><section end="server-switch"/>
</div>
<span dir=ltr>[[m:User:Trizek (WMF)|Trizek (WMF)]] ([[m:User talk:Trizek (WMF)|{{int:talk}}]])</span> 2023年2月28日 (J2) 05:21 (CST)
<!-- 訊息由 User:Trizek (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=24390465 -->
== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023: We are back! ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
[[File:UCDM 2023 promo.png|180px|right]]
{{int:please-translate}}
Hello, dear Wikipedians!<br/>
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|Ministry of Foreign Affairs of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the third edition of writing challenge "'''[[m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from 1st until 31st March 2023. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contribution in every language! The most active contesters will receive [[m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2023/Prizes|prizes]].<br/>
We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[m:CentralNotice/Request/UCDM 2023|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge!
</div>
[[m:User:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[m:User talk:ValentynNefedov (WMUA)|talk]]) 07:58, 1 March 2023 (UTC)
</div>
<!-- 訊息由 User:ValentynNefedov (WMUA)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=23942484 -->
== <span lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">2023 年維基媒體國際會議歡迎議程提交</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="wikimania-program-submissions"/>[[File:Wikimania Singapore Logo.svg|right|frameless]]您想在 2023 年維基媒體國際會議(2023 Wikimania)舉辦實體或線上議程嗎?也許是動手實踐工作坊、熱烈討論、有趣的表演、引人入勝的海報或令人難忘的閃電演講? [[wmania:Special:MyLanguage/2023:Program/Submissions|'''提交截止至 3 月 28 日''']]. 該活動將有專門的混合會議形式,因此也歡迎虛擬提交和預先錄製的影片內容。 如果您有任何疑問,請加入我們即將於 3 月 12 日或 19 日舉行的對話,或通過 wikimania@wikimedia.org 電子郵件聯繫或 Telegram。 維基上有更多信息。<section end="wikimania-program-submissions"/>
</div>
<!-- 訊息由 User:CKoerner (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=24390465 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Seeking volunteers for the next step in the Universal Code of Conduct process</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Nominations/Announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Nominations/Announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
Hello,
As follow-up to [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/IOMVS7W75ZYMABQGOQ2QH2JAURC3CHGH/ the message about the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines] by Wikimedia Foundation Board of Trustees Vice Chair, Shani Evenstein Sigalov, I am reaching out about the next steps. I want to bring your attention to the next stage of the Universal Code of Conduct process, which is forming a building committee for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C). I invite community members with experience and deep interest in community health and governance to nominate themselves to be part of the U4C building committee, which needs people who are:
* Community members in good standing
* Knowledgeable about movement community processes, such as, but not limited to, policy drafting, participatory decision making, and application of existing rules and policies on Wikimedia projects
* Aware and appreciative of the diversity of the movement, such as, but not limited to, languages spoken, identity, geography, and project type
* Committed to participate for the entire U4C Building Committee period from mid-May - December 2023
* Comfortable with engaging in difficult, but productive conversations
* Confidently able to communicate in English
The Building Committee shall consist of volunteer community members, affiliate board or staff, and Wikimedia Foundation staff.
The Universal Code of Conduct has been a process strengthened by the skills and knowledge of the community and I look forward to what the U4C Building Committee creates. If you are interested in joining the Building Committee, please either [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee/Nominations|sign up on the Meta-Wiki page]], or contact ucocproject[[File:At sign.svg|16x16px|link=|(_AT_)]]wikimedia.org by May 12, 2023. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee|Read more on Meta-Wiki]]'''.
Best regards,<br /><section end="announcement-content" />
</div>
[[User:Xeno (WMF)|Xeno (WMF)]] 2023年4月27日 (J4) 03:01 (CST)
<!-- 訊息由 User:Xeno (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=24941045 -->
== <span lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">通用行為準則協調委員會建構委員會遴選</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
《通用行為準則》流程的下一階段是成立一個通用行為準則協調委員會建構委員會,為通用行為準則協調委員會(英文簡稱為:U4C)制定章程。通用行為準則協調委員會建構委員會已經選定。[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/U4C_Building_Committee|請在元維基上閱讀有關成員和未來工作的信息。]]<section end="announcement-content" />
</div>
-- [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Project|UCoC Project Team]], 2023年5月27日 (J6) 12:20 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25018085 -->
== <span lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> 宣布新的选举委员会成员名单</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members|您可以在元維基上找到這則訊息其他語言的翻譯。]]''
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections committee/Nominatons/2023/Announcement - new members}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
大家好,
我们很高兴地宣布[[listarchive:list/wikimedia-l@lists.wikimedia.org/message/4TALOUFPAP2VDBR27GKRVOP7IGQYU3DB/|选举委员会的新成员和顾问]]。[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections_committee|选举委员会]]协助维基媒体基金会董事会设计和实施程序,挑选社群和联盟成员的理事。经过公开的提名过程,最強的候选人已在理事会上發言、四名候选人已被要求加入选举委员会。另外四位候选人已被要求作为顾问一同参与。
感谢所有提交名字供审议的社群成员。我们期望在不久的将来与选举委员会一起合作。
谨代表维基媒体基金会董事会<br /><section end="announcement-content" />
</div>
[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 2023年6月29日 (J4) 02:00 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25018085 -->
== <span lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">審查《通用行為準則》協調委員會的章程</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Announcement - Review|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/U4C Building Committee/Announcement - Review}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
大家好,
我很高興與大家分享有關[[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal Code of Conduct|《通用行為準則》]]工作的下一步。[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|《通用行為準則》協調委員會 (U4C) 章程草案]]現已準備好供您審核。
[[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal Code of Conduct/Enforcement guidelines|《通用行為準則》執行規範]]要求以[[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines#4.5_U4C_Building_Committee|《通用行為準則》協調委員會 (U4C) 建構委員會]]形式起草一份章程,概述被稱為[[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines#4._UCoC_Coordinating_Committee_(U4C)|《通用行為準則》協調委員會(U4C)]]的全球委員會的程序和細節。在過去的幾個月裡,《通用行為準則》協調委員會 (U4C) 建構委員會作為一個小組共同討論和起草了《通用行為準則》協調委員會 (U4C) 的章程。《通用行為準則》協調委員會 (U4C) 建構委員會歡迎大家從現在到 2023 年 9 月 22 日期間就章程草案提供反饋。在此日期之後,《通用行為準則》協調委員會 (U4C) 建構委員會將根據需要修改章程,社群投票將於其後開始。
請在[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/U4C Building Committee#Conversation hours|對話時間]]內加入對話,或立即在在[[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|元維基]]上加入對話。
致以最誠摯的問候,<br /><section end="announcement-content" />
</div>
[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]], on behalf of the U4C Building Committee, 2023年8月28日 (J1) 23:35 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25392152 -->
== <span lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">==为自治體委员会、申诉专员委员会、和案件审查委员会提供机会==</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
<div style="margin:.2em 0 .5em;margin-{{#switch:{{PAGELANGUAGE}}|ar|arc|ary|arz|azb|bcc|bgn|ckb|bqi|dv|fa|fa-af|glk|ha-arab|he|kk-arab|kk-cn|ks|ku-arab|ms-arab|mzn|pnb|prd|ps|sd|ug|ur|ydd|yi=right|left}}:3ex;">
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short|''您可以在元維基上找到這則訊息其他語言的翻譯。'']]
''<span class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments/Announcement/Short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</span>''</div>
大家好![[m:Special:MyLanguage/Affiliations Committee|自治體委员会]](AffCom)、[[m:Special:MyLanguage/Ombuds_commission|申诉专员委员会]](OC)和[[m:Special:MyLanguage/Trust_and_Safety/Case_Review_Committee|案件审查委员会]](CRC)正在招募新成员。这些志愿者团体为社群和运动提供重要的结构和监督支持。我们鼓励大家舉薦自己或鼓励他们认为能为这些小组做出贡献的其他人申请加入。在[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Legal department/Committee appointments|'''元维基页面''']]上有更多关于这些小组的作用、所需技能和申请机会的信息。
謹代表委员会支援小组,<br /><section end="announcement-content" />
</div>
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
~ [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 2023年10月10日 (J2) 00:41 (CST) </div>
<!-- 訊息由 User:Keegan (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25570445 -->
== <span lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">請审查并评论2024年维基媒体基金会董事会整套遴选规则</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short| 您可以在元維基上找到這則訊息其他語言的翻譯。]]''
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:wiki/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Rules package review - short}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
敬啟者:
即日起至2023年10月29日,请对维基媒体基金会董事会整套遴选规则进行审核并提出意见。该整套遴选规则由选举委员会基于旧版本制定,将用于2024年董事会遴选。现在提出您的意见将有助于他们提供更顺利、更完善的董事会遴选程序。[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|在元維基頁面上的更多内容]].
順祝商祺
Katie Chan<br>
选举委员会主席<br /><section end="announcement-content" />
</div>
2023年10月17日 (J2) 09:13 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25570445 -->
== Do you use Wikidata in Wikimedia sibling projects? Tell us about your experiences ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
''Note: Apologies for cross-posting and sending in English.''
Hello, the '''[[m:WD4WMP|Wikidata for Wikimedia Projects]]''' team at Wikimedia Deutschland would like to hear about your experiences using Wikidata in the sibling projects. If you are interested in sharing your opinion and insights, please consider signing up for an interview with us in this '''[https://wikimedia.sslsurvey.de/Wikidata-for-Wikimedia-Interviews Registration form]'''.<br>
''Currently, we are only able to conduct interviews in English.''
The front page of the form has more details about what the conversation will be like, including how we would '''compensate''' you for your time.
For more information, visit our ''[[m:WD4WMP/AddIssue|project issue page]]'' where you can also share your experiences in written form, without an interview.<br>We look forward to speaking with you, [[m:User:Danny Benjafield (WMDE)|Danny Benjafield (WMDE)]] ([[m:User talk:Danny Benjafield (WMDE)|talk]]) 08:53, 5 January 2024 (UTC)
</div>
<!-- 訊息由 User:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WD4WMP/ScreenerInvite2&oldid=26055343 -->
== Feminism and Folklore 2024 ==
<div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;>
[[File:Feminism and Folklore 2024 logo.svg|centre|550px|frameless]]
::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<center>''{{int:please-translate}}''</center>
Dear Wiki Community,
You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024]]''' writing competition from February 1, 2023, to March 31, 2023 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia.
You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles.
Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project:
# Create a page for the contest on the local wiki.
# Set up a campaign on '''CampWiz''' tool.
# Create the local list and mention the timeline and local and international prizes.
# Request local admins for site notice.
# Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2024/Project Page|meta project page]].
This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools''']
Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2024|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2024/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance.
We look forward to your immense coordination.
Thank you and Best wishes,
'''[[:m:Feminism and Folklore 2024|Feminism and Folklore 2024 International Team]]'''
::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]] [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]
</div></div>
--[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2024年1月18日 (J4) 15:26 (CST)
== Wiki Loves Folklore is back! ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
{{int:please-translate}}
[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]
Dear Wiki Community,
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024|Wiki Loves Folklore 2024]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March.
You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2024 submitting] them in this commons contest.
You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2024/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.
Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2024|project Talk page]] if you need any assistance.
'''Kind regards,'''
'''Wiki loves Folklore International Team'''
-- [[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2024年1月18日 (J4) 15:26 (CST)
</div></div>
<!-- 訊息由 User:Tiven2240@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=23942484 -->
== <span lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">有關《通用行為準則》協調委員會章程的投票</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting opens|您可以在元維基上找到此訊息的其他語言翻譯版本。]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]''
大家好,
我今天聯絡您是為了宣布[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|《通用行為準則》協調委員會]](U4C)章程的投票期現已開始。社群成員現在可以[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|透過SecurePoll進行投票並提供有關章程的評論]],直至'''2024年2月2日'''。曾在[[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|《通用行為準則》執行規範]]制定過程中發表意見的人士將會發現這個流程很熟悉。
[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|《通用行為準則》協調委員會章程的當前版本]]已在元維基上發布,並提供翻譯版本。
請閱讀章程,投票並與社群中的其他人分享此訊息。我可以自信地說《通用行為準則》協調委員會期待您的參與。
謹代表《通用行為準則》專案團隊,<section end="announcement-content" />
</div>
[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 2024年1月20日 (J6) 02:08 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25853527 -->
== Enabling Section Translation: a new mobile translation experience ==
{{int:Hello}} Seediq Wikipedians!
Apologies as this message is not in your language, {{int:Please-translate}}.
The [[mw:Wikimedia_Language_engineering|WMF Language team]] is pleased to let you know about our plans to enable the [[mw:Content_translation/Section_translation|Section translation]] tool in Seediq Wikipedia. For this, our team would want you to read about the tool and test it so you can:
* Give us your feedback
* Ask us questions
* Tell us how to improve it.
Below is background information about Section translation, why we have chosen your community, and how to test it.
'''Background information'''
[[mw:Content_translation|Content Translation]] has been a successful tool for editors to create content in their language. More than one million articles have been created across all languages since the tool was released in 2015. The Wikimedia Foundation Language team has improved the translation experience further with the Section Translation. The WMF Language team enabled the early version of the tool in February 2021 in Bengali Wikipedia. Through their feedback, the tool was improved and ready for your community to test and provide feedback to make it better.
[https://design.wikimedia.org/strategy/section-translation.html Section Translation] extends the capabilities of Content Translation to support mobile devices. On mobile, the tool will:
* Guide you to translate one section at a time in order to expand existing articles or create new ones.
* Make it easy to transfer knowledge across languages anytime from your mobile device.
Seediq Wikipedia seems an ideal candidate to enjoy this new tool since it has a Content Translation tool enabled by default.
We plan to enable the tool by 15th of February 2024, if there are no objections from your community. After it is enabled, we’ll monitor the content created with the tool and process all the feedback. In any case, feel free to raise any concerns or questions you may already have in any of the following formats:
* As a reply to this message
* On [[mw:Talk:Content_translation/Section_translation|the project talk page]].
'''Try the tool'''
Before the enablement, you can try the current implementation of the tool in [https://test.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&from=en&to=trv&sx=true#/sx our testing instance]. Once it is enabled on Seediq Wikipedia, you’ll have access to https://trv.wikipedia.org/wiki/Special:ContentTranslation with your mobile device. You can select an article to translate, and machine translation will be provided as a starting point for editors to improve.
'''Provide feedback'''
Please provide feedback about Section translation in any of the formats you are most comfortable with. We want to hear about your impressions on:
* The tool
* What you think about our plans to enable it
* Your ideas for improving the tool.
Thanks, and we look forward to your feedback.
[[Empduuy:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Pprngagun empduuy:UOzurumba (WMF)|empprngaw]]) 2024年1月27日 (J6) 06:00 (CST) On behalf of the WMF Language team.
== <span lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">《通用行為準則》協調委員會章程的最後投票期</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting reminder|您可以在元維基上找到此訊息的其他語言翻譯版本。]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - voting reminder}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]''
大家好,
我想提醒大家[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|《通用行為準則》協調委員會]](U4C)章程的投票期將於'''2024年2月2日'''結束。社群成員可以[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|透過SecurePoll進行投票並提供有關章程的評論]]。曾在[[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|《通用行為準則》執行規範]]制定過程中發表意見的人士將會發現這個流程很熟悉。
[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|《通用行為準則》協調委員會章程的當前版本]]已在元維基上發布,並提供翻譯版本。
請閱讀章程,投票並與社群中的其他人分享此訊息。我可以自信地說《通用行為準則》協調委員會期待您的參與。
謹代表《通用行為準則》專案團隊,<section end="announcement-content" />
</div>
[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 2024年2月1日 (J4) 01:00 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=25853527 -->
== <span lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">公佈《通用行為準則》協調委員會章程批准投票結果</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results|您可以在元維基上找到這則訊息其他語言的翻譯。]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:wiki/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Announcement - results}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]''
各位好,
我們十分感謝大家關注《通用行為準則》的進展。我在此宣佈[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|《通用行為準則》協調委員會章程]]的[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter/Voter_information|批准投票]]結果。1746位貢獻者在本次批准投票中投票,1249名選民支持該章程,420名選民不支持。而是次投票過程允許選民對該章程發表評論。
投票統計報告和選民評論摘要將在未來幾週內在元維基上發佈。
敬請期待後續的進展。
謹代表《通用行為準則》專案團隊,<section end="announcement-content" />
</div>
[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 2024年2月13日 (J2) 02:24 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26160150 -->
== 台灣分會2024年2月對話時間 ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<div style="padding: 0.5rem 1rem; background: #f5f5f5; border: 1px solid #FFFFCC; margin:1em 0; font-size: 1.08em;">
[[File:Wikimedia Taiwan.svg|160px|right|alt=|link=]]
[[meta:Wikimedia Taiwan|台灣維基媒體協會]]2024年2月的[[meta:Wikimedia Taiwan Office Time|對話時間]],<br>
訂於台灣時間'''2/29 (四) 19:00'''舉行,<br>
參與連結為 https://meet.google.com/qiv-ctih-sse 。<br>
想跟更多台灣維基人互動嗎?不知道台灣有個維基協會,或知道協會但不知道他們平常都在幹嘛嗎?對今年第一線資訊有興趣嗎?首次對話時間歡迎一起來聊聊!
</div>
</div>
<!-- 訊息由 User:NHC@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Taiwan_Office_Time/List&oldid=26182737 -->
== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2024: We are back! ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
[[File:UCDM 2024 general.jpg|180px|right]]
{{int:please-translate}}
Hello, dear Wikipedians!<br/>
[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the forth edition of writing challenge "'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2024|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from 1st until 31st March 2024. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contribution in every language! The most active contesters will receive prizes.<br/>
We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/UCDM 2024|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:ValentynNefedov (WMUA)|ValentynNefedov (WMUA)]] ([[:m:User talk:ValentynNefedov (WMUA)|talk]])
</div>
<!-- 訊息由 User:ValentynNefedov (WMUA)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=26166467 -->
== <span lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> 通用行為準則協調委員會組織章程批准報告公布;現正受理協調委員會委員候選人申請登記</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates| 您可以在元維基上取得此訊息之其他語言版本;]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – call for candidates}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]''
您好:
目前,[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|通用行為準則協調委員會]](U4C)之[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter/Vote results|《組織章程》批准評論報告]]已經公布。此外,自即日起至4月1日止,將受理通用行為準則協調委員會委員候選人申請登記。
通用行為準則協調委員會致力於公正執行《通用行為準則》(UCoC)之規定。我們歡迎社群成員申請登記為協調委員會委員候選人。有關委員會職責及其他資訊,詳見[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|組織章程]]頁面。
依《組織章程》規定,通用行為準則協調委員會置委員16人,其中有8人由全體社群成員選出,另有8人按地區分配選出,以確保協調委員會有效反映社群多元組成。
有關候選人申請登記辦法及其他具體細節,詳見[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|元維基頁面]]。
謹代表《通用行為準則》專案團隊,<section end="announcement-content" />
</div>
[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 2024年3月6日 (J3) 00:25 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26276337 -->
== <span lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> 維基媒體基金會理事會 2024 遴選</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
: ''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement| 您可以在元維基上找到此訊息的其他語言翻譯版本。]]''
: ''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2024/Announcement/Selection announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>''
大家好,
今年,維基媒體基金會理事會的四名由社群和維基媒體自治體選出的理事會成員的任期將會結束[1]。維基媒體基金會理事會邀請整個維基媒體運動參與今年的選拔過程並投票填補這些席位。
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections committee|維基媒體基金會理事會選舉委員會]]將在維基媒體基金會工作人員的支持下監督這一過程[2]。維基媒體基金會理事會治理委員會從無法參與 2024 年由社群和維基媒體自治體選出的理事會成員遴選過程候選人的理事會成員中成立了一個理事會遴選工作小組,由Dariusz Jemielniak,Nataliia Tymkiv,Esra'a Al Shafei,Kathy Collins,和 Shani Evenstein Sigalov 組成[3]。該小組的任務是為維基媒體基金會理事會監督 2024 年理事會成員選擇流程,並向理事會通報情況。請參閱此處以了解有關選舉委員會、理事會和工作人員角色的更多詳細資訊 [4]。
以下是已計劃的主要日期:
* 2024 年 5 月:徵集候選人和問題
* 2024 年 6 月:維基媒體自治體投票選出 12 名候選人入圍名單(如果只有 15 名或以下候選人申請,則不設入圍名單)[5]
* 2024 年 6 月至 8 月:競選活動期間
* 2024 年 8 月底/9 月初:為期兩週的社群投票期
* 2024 年 10 月至 11 月:已獲選候選人的背景調查
* 2024 年 12 月舉行的維基媒體基金會理事會會議:新理事會成員就任
請在[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|此元維基頁面]]上了解有關 2024 年維基媒體基金會理事會選舉流程的更多信息,包括詳細的時間表、候選流程、競選規則和選民資格標準,並制定您的計劃。
'''選舉志願者'''
參與維基媒體基金會理事會 2024 選舉過程的另一種方式是成為選舉志願者。選舉志願者是選舉委員會與其各自社群之間的橋樑。他們幫助確保他們的社群得到代表並動員他們投票。請在此 [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Election Volunteers|元維基頁面]] 上了解有關該計劃以及如何加入的更多資訊。
此致,
[[m:Special:MyLanguage/User:Pundit|Dariusz Jemielniak]] (維基媒體基金會理事會治理委員會主席、維基媒體基金會理事會選舉工作小組)
[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2021/Results#Elected
[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter
[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Minutes:2023-08-15#Governance_Committee
[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles
[5] 儘管理想的人數是 12 名候選人競選 4 個空缺席位,但如果超過 15 名候選人參選,就會觸發入圍名單流程,因為被剔除的 1 至 3 名候選人可能會感到被排斥。對於維基媒體自治體來說,只從候選人名單中剔除 1 至 3 名候選人的入圍名單程序將是一項繁重的工作。<section end="announcement-content" />
</div>
[[User:MPossoupe_(WMF)|MPossoupe_(WMF)]]2024年3月13日 (J3) 03:57 (CST)
<!-- 訊息由 User:MPossoupe (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26349432 -->
== 台灣分會2024年3月對話時間 ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<div style="padding: 0.5rem 1rem; background: #f5f5f5; border: 1px solid #FFFFCC; margin:1em 0; font-size: 1.08em;">
[[File:Wikimedia Taiwan.svg|160px|right|alt=|link=]]
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Taiwan|台灣維基媒體協會]]2024年3月的[[m:Wikimedia Taiwan/Wikimedia Taiwan Office Time|對話時間]],<br>
訂於台灣時間'''3/30 (六) 14:00'''舉行,<br>
參與連結為 https://meet.google.com/mvd-jwng-brh 。<br>
想跟更多台灣維基人互動嗎?不知道台灣有個維基協會,或知道協會但不知道他們平常都在幹嘛嗎?本次對話時間將針對鼓勵提高台灣社群參與度進行討論,歡迎一起來聊聊!
-- [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Taiwan|Wikimedia Taiwan]] 2024年3月28日 (J4) 18:02 (CST)
</div>
</div>
<!-- 訊息由 User:NHC@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Taiwan/Wikimedia_Taiwan_Office_Time/List&oldid=26298276 -->
== <span lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">現在投票選出第一屆《通用行為準則》協調委員會成員</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote opens|您可以在元維基上找到這則訊息其他語言的翻譯。]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – vote opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]''
各位好,
我在此通知您,《通用行為準則》協調委員會(英文簡稱為:U4C)的投票期現已開放,截止日期為 2024 年 5 月 9 日。請閱讀[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|元維基上的投票頁面]]以了解有關投票和選民資格的更多資訊。
《通用行為準則》協調委員會(英文簡稱為:U4C)是一個致力於公平地和一致地實施《通用行為準則》的全球性組織。社群成員受邀提交《通用行為準則》協調委員會候選人申請。如需了解更多資訊和《通用行為準則》協調委員會的職責,請[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|查看《通用行為準則》協調委員會的章程]]。
請與您的社群成員分享此訊息,以便他們可以參與是次投票。
謹代表《通用行為準則》專案團隊,<section end="announcement-content" />
</div>
[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 2024年4月26日 (J5) 04:20 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 -->
== 台灣分會2024年4月對話時間 ==
<div style="padding: 0.5rem 1rem; background: #f5f5f5; border: 1px solid #FFFFCC; margin:1em 0; font-size: 1.08em;">
[[File:Wikimedia Taiwan.svg|160px|right|alt=|link=]]
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Taiwan|台灣維基媒體協會]]2024年4月的[[m:Wikimedia Taiwan/Wikimedia Taiwan Office Time|對話時間]],<br>
訂於台灣時間'''4/29 (一) 19:00'''舉行,<br>
參與連結為 https://meet.google.com/qiv-ctih-sse 。<br>
想跟更多台灣維基人互動嗎?方才自柏林歸來的Wikimedia Summit心得收穫與感想、以及即將截止的COSCUP議程軌報名,本次對話時間將針對上述兩項活動進行討論,歡迎一起來聊聊!
--[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2024年4月26日 (J5) 04:28 (CST)
</div>
<!-- 訊息由 User:NHC@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Taiwan/Wikimedia_Taiwan_Office_Time/List&oldid=26298276 -->
== <span lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">報名參加語言社群會議(5月31日 16:00 UTC舉行)</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="message"/>大家好,
下一場語言社群會議將於幾週後舉行,日期與時間是5月31日 16:00 UTC。如果您有興趣,可以[https://www.mediawiki.org/w/index.php?title=Wikimedia_Language_engineering/Community_meetings#31_May_2024 在此wiki頁面報名]。
這是由參與者驅動的會議,我們在會議中分享與各項專案相關的語言更新,共同探討與各語言版本維基相關的技術問題,並集思廣益尋找可能的解決方案。例如,在上次會議中,討論主題包括機器翻譯服務(MinT)及其目前支援的語言和模型、Kiwix團隊的在地化工作,以及孟加拉語維基文庫使用的檔案數值排序所面臨的技術挑戰。
關於分享您所在的專案相關的技術更新,您有什麼想法?您希望在會議期間討論什麼問題?您是否需要從英語到其他語言的口譯支援?請傳送電郵至ssethi(__AT__)wikimedia.org與我聯繫,並[[etherpad:p/language-community-meeting-may-2024|新增議程項目至此文件中]]。
我們期待您的參與!
<section end="message"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 2024年5月15日 (J3) 05:22 (CST)
<!-- 訊息由 User:SSethi (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 -->
== 台灣分會2024年5月對話時間 ==
<div style="padding: 0.5rem 1rem; background: #f5f5f5; border: 1px solid #FFFFCC; margin:1em 0; font-size: 1.08em;">
[[File:Wikimedia Taiwan.svg|160px|right|alt=|link=]]
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Taiwan|台灣維基媒體協會]]2024年5月的[[m:Wikimedia Taiwan/Wikimedia Taiwan Office Time|對話時間]],<br>
訂於台灣時間'''5/25 (一) 14:00'''舉行,<br>
參與連結為 https://meet.google.com/qiv-ctih-sse 。<br>
想跟更多台灣維基人互動嗎?不知道台灣有個維基協會,或知道協會但不知道他們平常都在幹嘛嗎?本次對話時間將針對ESEAP Conference與會經驗進行討論,歡迎一起來聊聊!
--[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2024年5月21日 (J2) 09:56 (CST)
</div>
<!-- 訊息由 User:NHC@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Taiwan/Wikimedia_Taiwan_Office_Time/List&oldid=26298276 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Feedback invited on Procedure for Sibling Project Lifecycle</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle/Invitation for feedback (MM)|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle/Invitation for feedback (MM)}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]''
[[File:Sibling Project Lifecycle Conversation 3.png|150px|right|link=:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle]]
Dear community members,
The [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|Community Affairs Committee]] (CAC) of the [[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Board of Trustees|Wikimedia Foundation Board of Trustees]] invites you to give feedback on a '''[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle|draft Procedure for Sibling Project Lifecycle]]'''. This draft Procedure outlines proposed steps and requirements for opening and closing Wikimedia Sibling Projects, and aims to ensure any newly approved projects are set up for success. This is separate from the procedures for opening or closing language versions of projects, which is handled by the [[:m:Special:MyLanguage/Language committee|Language Committee]] or [[m:Special:MyLanguage/Closing_projects_policy|closing projects policy]].
You can find the details on [[:m:Special:MyLanguage/Talk:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Procedure for Sibling Project Lifecycle#Review|this page]], as well as the ways to give your feedback from today until the end of the day on '''June 23, 2024''', anywhere on Earth.
You can also share information about this with the interested project communities you work with or support, and you can also help us translate the procedure into more languages, so people can join the discussions in their own language.
On behalf of the CAC,<section end="announcement-content" />
</div>
[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 2024年5月22日 (J3) 10:25 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 -->
== <span lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">公告第一屆《通用行為準則》協調委員會</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – results|您可以在元維基上找到這則訊息其他語言的翻譯。]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024/Announcement – results}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]''
您好,
監票員已完成監票工作。我們會持續跟進[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024|《通用行為準則》協調委員會選舉]]的結果。
在此恭喜以下用戶成為《通用行為準則》協調委員會的區域代表(任期兩年):
* 北美地區(美國及加拿大)
** –
* 北歐及西歐地區
** [[m:Special:MyLanguage/User:Ghilt|Ghilt]]
* 拉丁美洲與加勒比地區
** –
* 中歐及東歐地區
** —
* 撒哈拉以南非洲地區
** –
* 中東及北非地區
** [[m:Special:MyLanguage/User:Ibrahim.ID|Ibrahim.ID]]
* 東亞、東南亞及太平洋地區
** [[m:Special:MyLanguage/User:0xDeadbeef|0xDeadbeef]]
* 南亞地區
** –
也恭喜以下用戶成為《通用行為準則》協調委員會的的社群成員代表(任期一年):
* [[m:Special:MyLanguage/User:Barkeep49|Barkeep49]]
* [[m:Special:MyLanguage/User:Superpes15|Superpes15]]
* [[m:Special:MyLanguage/User:Civvì|Civvì]]
* [[m:Special:MyLanguage/User:Luke081515|Luke081515]]
* –
* –
* –
* –
再次感謝參與這一進程的所有人,衷心感謝參選人對維基媒體運動和社區的引領和奉獻。
在接下來的幾周里,U4C將召開會議規劃2024-2025年的工作以支持UCoC和執行指南的實施和審查。請在[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|元維基]]上關注他們的工作。
謹代表《通用行為準則》專案團隊,<section end="announcement-content" />
</div>
[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 2024年6月3日 (J1) 16:15 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 -->
== <span lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">維基媒體運動憲章的最終文本現已發佈在元維基上</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final draft available|您可以在元維基上找到這則訊息其他語言的翻譯版本。]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final draft available}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]''
大家好,
[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|維基媒體運動憲章]]的最終文本現已以二十多種語言發佈在元維基上供您閱讀。
'''維基媒體運動憲章是什麼?
維基媒體運動憲章是一份建議文件,旨在定義維基媒體運動所有成員和實體的角色和責任,包括創建一個新機構——全球理事會(Global Council)——以進行維基媒體運動的治理。
'''請參與維基媒體運動憲章的「發佈派對」'''
請參與 '''2024 年 6 月 20 日''' '''14.00-15.00 世界協調時間'''([https://zonestamp.toolforge.org/1718892000 您的當地時間])的 [[m:Special:MyLanguage/Event:Movement Charter Launch Party|「發佈派對」]]。在這次線上會議中,我們將慶祝維基媒體運動憲章最終版本的發佈,並介紹其內容。請在投票之前參與此線上會議,並了解維基媒體運動憲章。
'''維基媒體運動憲章批准投票'''
投票將於'''2024 年 6 月 25 日''' '''00:01(世界協調時間)'''在安全投票上開始,並將於'''2024 年 7 月 9 日''' '''23:59(世界協調時間)'''結束。請在元維基上閱讀有關[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting|投票流程、投票資格標準和其他詳細資訊]]。
如果您有任何疑問,請在[[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Charter|元維基的討論頁面]]上發表評論或發送電子郵件至維基媒體運動憲章起草委員會[mailto:mcdc@wikimedia.org mcdc@wikimedia.org]。
謹代表維基媒體運動憲章起草委員會,<section end="announcement-content" />
</div>
[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 2024年6月11日 (J2) 16:45 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26390244 -->
== 台灣分會2024年6月對話時間 ==
<div style="padding: 0.5rem 1rem; background: #f5f5f5; border: 1px solid #FFFFCC; margin:1em 0; font-size: 1.08em;">
[[File:Wikimedia Taiwan.svg|160px|right|alt=|link=]]
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Taiwan|台灣維基媒體協會]]2024年6月的[[m:Wikimedia Taiwan/Wikimedia Taiwan Office Time|對話時間]],<br>
訂於台灣時間'''6/27 (一) 19:00'''舉行,<br>
參與連結為 https://meet.google.com/qiv-ctih-sse 。<br>
想跟更多台灣維基人互動嗎?不知道台灣有個維基協會,或知道協會但不知道他們平常都在幹嘛嗎?本次對話時間將針對現行仲裁委員會制度進行分析,歡迎一起來聊聊,並填寫會前[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfSVGcXjC9Lcj0pFV6QIi0kz-SBhMSvLzjLNrWBrHQM5GY7sg/viewform 提問表單]!
--[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2024年6月25日 (J2) 07:20 (CST)
</div>
<!-- 訊息由 User:NHC@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Taiwan/Wikimedia_Taiwan_Office_Time/List&oldid=26298276 -->
== <span lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">批准維基媒體運動憲章的投票現已開放 – 請投下您的一票</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Ratification vote opens|您可以在元維基上找到這則訊息其他語言的翻譯版本。]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Ratification vote opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]''
大家好,
批准 [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|'''維基媒體運動憲章''']] 的投票現已開放。維基媒體運動憲章是一份定義維基媒體運動所有成員和實體的角色和責任的文件,包括創建一個新的機構——全球理事會(Global Council)——來進行維基媒體運動的治理。
維基媒體運動憲章的最終版本[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|在元維基上以不同語言提供]]。
投票將於'''2024 年 6 月 25 日''' '''00:01(世界協調時間)'''在安全投票上開始,並將於'''2024 年 7 月 9 日''' '''23:59(世界協調時間)'''結束。請閱讀有關[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting|選民資訊和投票資格的詳細資訊]]。
閱讀維基媒體運動憲章後,請[[Special:SecurePoll/vote/398|'''投票''']]並進一步向您的社群分享此資訊。
如果您對批准投票有任何疑問,請聯絡維基媒體運動憲章選舉委員會 [mailto:cec@wikimedia.org '''cec@wikimedia.org''']。
謹代表維基媒體運動憲章選舉委員會,<section end="announcement-content" />
</div>
[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 2024年6月25日 (J2) 18:52 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 -->
== <span lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">批准維基媒體運動憲章的投票即將結束</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final reminder|您可以在元維基上找到這則訊息其他語言的翻譯。]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Final reminder}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]''
大家好,
謹此提醒您,批准 [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|維基媒體運動憲章]] 的投票期將於'''2024 年 7 月 9 日''' '''23:59 (世界協調時間)'''結束。
<div class="mw-translate-fuzzy">
如果您尚未投票,請在此 [[m:Special:SecurePoll/vote/398|SecurePoll]] 上的連結]投票。
</div>
謹代表[[m:Special:MyLanguage/Movement_Charter/Ratification/Voting#Electoral_Commission|維基媒體運動憲章選舉委員會]],<section end="announcement-content" />
</div>
[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 2024年7月8日 (J1) 11:46 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">U4C Special Election - Call for Candidates</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – call for candidates|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – call for candidates}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]''
Hello all,
A special election has been called to fill additional vacancies on the U4C. The call for candidates phase is open from now through July 19, 2024.
The [[:m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the [[:foundation:Wikimedia Foundation Universal Code of Conduct|UCoC]]. Community members are invited to submit their applications in the special election for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please review the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|U4C Charter]].
In this special election, according to [[Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter#2. Elections and Terms|chapter 2 of the U4C charter]], there are 9 seats available on the U4C: '''four''' community-at-large seats and '''five''' regional seats to ensure the U4C represents the diversity of the movement. [[Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter#5. Glossary|No more than two members of the U4C can be elected from the same home wiki]]. Therefore, candidates must not have English Wikipedia, German Wikipedia, or Italian Wikipedia as their home wiki.
Read more and submit your application on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|Meta-wiki]].
In cooperation with the U4C,<section end="announcement-content" />
</div>
-- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 2024年7月10日 (J3) 08:03 (CST)
<!-- 訊息由 User:Keegan (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Wikimedia Movement Charter ratification voting results</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Results of the ratification vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Charter/Drafting Committee/Announcement - Results of the ratification vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]''
Hello everyone,
After carefully tallying both individual and affiliate votes, the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Ratification/Voting#Electoral Commission|Charter Electoral Commission]] is pleased to announce the final results of the Wikimedia Movement Charter voting.
As [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Charter#Thank you for your participation in the Movement Charter ratification vote!|communicated]] by the Charter Electoral Commission, we reached the quorum for both Affiliate and individual votes by the time the vote closed on '''July 9, 23:59 UTC'''. We thank all 2,451 individuals and 129 Affiliate representatives who voted in the ratification process. Your votes and comments are invaluable for the future steps in Movement Strategy.
The final results of the [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter|Wikimedia Movement Charter]] ratification voting held between 25 June and 9 July 2024 are as follows:
'''Individual vote:'''
Out of 2,451 individuals who voted as of July 9 23:59 (UTC), 2,446 have been accepted as valid votes. Among these, '''1,710''' voted “yes”; '''623''' voted “no”; and '''113''' selected “–” (neutral). Because the neutral votes don’t count towards the total number of votes cast, 73.30% voted to approve the Charter (1710/2333), while 26.70% voted to reject the Charter (623/2333).
'''Affiliates vote:'''
Out of 129 Affiliates designated voters who voted as of July 9 23:59 (UTC), 129 votes are confirmed as valid votes. Among these, '''93''' voted “yes”; '''18''' voted “no”; and '''18''' selected “–” (neutral). Because the neutral votes don’t count towards the total number of votes cast, 83.78% voted to approve the Charter (93/111), while 16.22% voted to reject the Charter (18/111).
'''Board of Trustees of the Wikimedia Foundation:'''
The Wikimedia Foundation Board of Trustees voted '''not to ratify''' the proposed Charter during their special Board meeting on July 8, 2024. The Chair of the Wikimedia Foundation Board of Trustees, Nataliia Tymkiv, [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/Board_resolution_and_vote_on_the_proposed_Movement_Charter|shared the result of the vote, the resolution, meeting minutes and proposed next steps]].
With this, the Wikimedia Movement Charter in its current revision is '''not ratified'''.
We thank you for your participation in this important moment in our movement’s governance.
The Charter Electoral Commission,
[[m:User:Abhinav619|Abhinav619]], [[m:User:Borschts|Borschts]], [[m:User:Iwuala Lucy|Iwuala Lucy]], [[m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]], [[m:User:Der-Wir-Ing|Der-Wir-Ing]]<section end="announcement-content" />
</div>
[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2024年7月19日 (J5) 01:52 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 -->
== 台灣分會2024年7月對話時間 ==
<div style="padding: 0.5rem 1rem; background: #f5f5f5; border: 1px solid #FFFFCC; margin:1em 0; font-size: 1.08em;">
[[File:Wikimedia Taiwan.svg|160px|right|alt=|link=]]
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Taiwan|台灣維基媒體協會]]2024年7月的[[m:Wikimedia Taiwan/Wikimedia Taiwan Office Time|對話時間]],<br>
訂於台灣時間'''7/28 (日) 14:00'''舉行,<br>
參與連結為 https://meet.google.com/qiv-ctih-sse 。<br>
想跟更多台灣維基人互動嗎?不知道台灣有個維基協會,或知道協會但不知道他們平常都在幹嘛嗎?本次對話時間將針對維基媒體運動憲章投票結果進行分析,歡迎一起來聊聊!
--[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2024年7月25日 (J4) 12:02 (CST)
</div>
<!-- 訊息由 User:NHC@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Taiwan/Wikimedia_Taiwan_Office_Time/List&oldid=26298276 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Vote now to fill vacancies of the first U4C</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – voting opens|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – voting opens}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]''
Dear all,
I am writing to you to let you know the voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is open now through '''August 10, 2024'''. Read the information on the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|voting page on Meta-wiki]] to learn more about voting and voter eligibility.
The Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community members were invited to submit their applications for the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, please [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|review the U4C Charter]].
Please share this message with members of your community so they can participate as well.
In cooperation with the U4C,<section end="announcement-content" />
</div>
[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 2024年7月27日 (J6) 10:47 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=26989444 -->
== <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Reminder! Vote closing soon to fill vacancies of the first U4C</span> ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – reminder to vote|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement – reminder to vote}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]''
Dear all,
The voting period for the Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) is closing soon. It is open through 10 August 2024. Read the information on [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2024_Special_Election#Voting|the voting page on Meta-wiki to learn more about voting and voter eligibility]]. If you are eligible to vote and have not voted in this special election, it is important that you vote now.
'''Why should you vote?''' The U4C is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. Community input into the committee membership is critical to the success of the UCoC.
Please share this message with members of your community so they can participate as well.
In cooperation with the U4C,<section end="announcement-content" />
</div>
-- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 2024年8月6日 (J2) 23:30 (CST)
<!-- 訊息由 User:Keegan (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 -->
== <span lang="zh" dir="ltr">即將推出:新的子參考功能 – 試用看看吧!</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr">
<section begin="Sub-referencing"/>
[[File:Sub-referencing reuse visual.png|{{#ifeq:{{#dir}}|ltr|right|left}}|400px]]
您好。多年來,社群成員一直要求一種簡單的方法來重複使用參考資料,又能修改其中的一些細節。現在,MediaWiki解決方案即將推出:新的子參考功能將能用於wikitext和視覺化編輯器,並將增強現有的參考系統。您可以繼續使用其他引用方式,但您可能會在其他使用者撰寫的條目中遇到子參考。更多資訊請參閱[[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|專案頁面]]。
'''我們需要您的回饋'''來確保此功能適合您:
* [[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes/Sub-referencing#Test|試用]]<nowiki/>beta維基上的當前開發狀態,[[m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|告訴我們您的想法]]。
* [[m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing/Sign-up|在此登記]]來獲取更新或受邀參加用戶研究活動。
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Deutschland|德國維基媒體協會]]的[[m:Special:MyLanguage/WMDE Technical Wishes|技術願望]]團隊計劃在今年稍後將此功能引入維基媒體維基。我們將事先聯繫參考相關的工具和模板的創建者/維護者。
請協助廣傳這則訊息。 --[[m:User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[m:User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]]) 10:36, 19 August 2024 (UTC)
<section end="Sub-referencing"/>
</div>
<!-- 訊息由 User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&oldid=27309345 -->
== Sign up for the language community meeting on August 30th, 15:00 UTC ==
Hi all,
The next language community meeting is scheduled in a few weeks—on August 30th at 15:00 UTC. If you're interested in joining, you can [https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#30_August_2024 sign up on this wiki page].
This participant-driven meeting will focus on sharing language-specific updates related to various projects, discussing technical issues related to language wikis, and working together to find possible solutions. For example, in the last meeting, topics included the Language Converter, the state of language research, updates on the Incubator conversations, and technical challenges around external links not working with special characters on Bengali sites.
Do you have any ideas for topics to share technical updates or discuss challenges? Please add agenda items to the document [https://etherpad.wikimedia.org/p/language-community-meeting-aug-2024 here] and reach out to ssethi(__AT__)wikimedia.org. We look forward to your participation!
[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2024年8月23日 (J5) 07:20 (CST)
<!-- 訊息由 User:SSethi (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 -->
== 台灣分會2024年8月對話時間 ==
<div style="padding: 0.5rem 1rem; background: #f5f5f5; border: 1px solid #FFFFCC; margin:1em 0; font-size: 1.08em;">
[[File:Wikimedia Taiwan.svg|160px|right|alt=|link=]]
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Taiwan|台灣維基媒體協會]]2024年8月的[[m:Wikimedia Taiwan/Wikimedia Taiwan Office Time|對話時間]],<br>
訂於台灣時間'''8/28 (三) 19:00'''舉行,<br>
參與連結為 https://meet.google.com/qiv-ctih-sse 。<br>
想跟更多台灣維基人互動嗎?不知道台灣有個維基協會,或知道協會但不知道他們平常都在幹嘛嗎?本次對話時間將針對Wikimania與會經驗進行討論,歡迎一起來聊聊!
--[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2024年8月26日 (J1) 05:56 (CST)
</div>
<!-- 訊息由 User:NHC@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Taiwan/Wikimedia_Taiwan_Office_Time/List&oldid=26298276 -->
== <span lang="en" dir="ltr">Announcing the Universal Code of Conduct Coordinating Committee</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''[https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/board-elections@lists.wikimedia.org/thread/OKCCN2CANIH2K7DXJOL2GPVDFWL27R7C/ Original message at wikimedia-l]. [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement - results|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]] [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Announcement - results}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]''
Hello all,
The scrutineers have finished reviewing the vote and the [[m:Special:MyLanguage/Elections Committee|Elections Committee]] have certified the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election/Results|results]] for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2024 Special Election|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) special election]].
I am pleased to announce the following individual as regional members of the U4C, who will fulfill a term until 15 June 2026:
* North America (USA and Canada)
** Ajraddatz
The following seats were not filled during this special election:
* Latin America and Caribbean
* Central and East Europe (CEE)
* Sub-Saharan Africa
* South Asia
* The four remaining Community-At-Large seats
Thank you again to everyone who participated in this process and much appreciation to the candidates for your leadership and dedication to the Wikimedia movement and community.
Over the next few weeks, the U4C will begin meeting and planning the 2024-25 year in supporting the implementation and review of the UCoC and Enforcement Guidelines. You can follow their work on [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|Meta-Wiki]].
On behalf of the U4C and the Elections Committee,<section end="announcement-content" />
</div>
[[m:User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 2024年9月2日 (J1) 22:06 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 -->
== <span lang="zh" dir="ltr">表達您的意見:投票選出 2024 年維基媒體基金會理事會成員!</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr">
<section begin="announcement-content" />
大家好,
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|維基媒體基金會理事會選舉2024]]的投票期現已開放。是次選舉。 有十二 (12) 位候選人,以競選維基媒體基金會理事會的四 (4) 個席位。
請透過[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024/Candidates|閱讀他們的候選人陳述]]和他們的[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Questions_for_candidates|對社群問題的回答]],以了解更多有關候選人的資訊。
當您準備好後,並前往[[Special:SecurePoll/vote/400|SecurePoll]]投票頁面進行投票。'''投票開放時間為 9 月 3 日 00:00 (世界協調時間)至 9 月 17 日 23:59(世界協調時間)。'''
如希望檢查您的選民資格,請前往[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Voter_eligibility_guidelines|選民資格頁面]]。
祝好,
選舉委員會和維基媒體基金會理事會選舉工作小組<section end="announcement-content" />
</div>
[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2024年9月3日 (J2) 20:14 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 -->
== 台灣分會2024年9月對話時間 ==
<div style="padding: 0.5rem 1rem; background: #f5f5f5; border: 1px solid #FFFFCC; margin:1em 0; font-size: 1.08em;">
[[File:Wikimedia Taiwan.svg|160px|right|alt=|link=]]
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Taiwan|台灣維基媒體協會]]2024年9月的[[m:Wikimedia Taiwan/Wikimedia Taiwan Office Time|對話時間]],<br>
訂於台灣時間'''9/28 (六) 14:00'''舉行,<br>
參與連結為 https://meet.google.com/qiv-ctih-sse 。<br>
想跟更多台灣維基人互動嗎?不知道台灣有個維基協會,或知道協會但不知道他們平常都在幹嘛嗎?本次對話時間將討論故宮合作案消息,歡迎一起來聊聊!
--[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2024年9月24日 (J2) 01:51 (CST)
</div>
<!-- 訊息由 User:NHC@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Taiwan/Wikimedia_Taiwan_Office_Time/List&oldid=26298276 -->
== 'Wikidata item' link is moving. Find out where... ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"><i>Apologies for cross-posting in English. Please consider translating this message.</i>{{tracked|T66315}}
Hello everyone, a small change will soon be coming to the user-interface of your Wikimedia project.
The [[d:Q16222597|Wikidata item]] [[w:|sitelink]] currently found under the <span style="color: #54595d;"><u>''General''</u></span> section of the '''Tools''' sidebar menu will move into the <span style="color: #54595d;"><u>''In Other Projects''</u></span> section.
We would like the Wiki communities feedback so please let us know or ask questions on the [[m:Talk:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|Discussion page]] before we enable the change which can take place October 4 2024, circa 15:00 UTC+2.
More information can be found on [[m:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|the project page]].<br><br>We welcome your feedback and questions.<br> [[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2024年9月28日 (J6) 02:58 (CST)
</div>
<!-- 訊息由 User:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Danny_Benjafield_(WMDE)/MassMessage_Test_List&oldid=27524260 -->
== <span lang="zh" dir="ltr">2024年維基媒體基金會理事會選舉的初步結果</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr">
<section begin="announcement-content" />
大家好,
我們在此感謝所有參與[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2024|2024年維基媒體基金會理事會選舉]]的人士。來自180個以上維基媒體專案的近6000名社群成員已投票。
以下四位候選人得票最多:
# [[User:Kritzolina|Christel Steigenberger]]
# [[User:Nadzik|Maciej Artur Nadzikiewicz]]
# [[User:Victoria|Victoria Doronina]]
# [[User:Laurentius|Lorenzo Losa]]
儘管這些候選人已透過投票得出名次,但他們仍需要被任命為維基媒體基金會理事會成員。他們需要成功通過背景調查,並滿足章程中規定的資格。新的維基媒體基金會理事會成員將於2024年12月舉行的下一次維基媒體基金會理事會會議上任命。
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2024/Results|請閱讀元維基上的選舉結果。]]
祝好,
選舉委員會和維基媒體基金會理事會選舉工作小組
<section end="announcement-content" />
</div>
[[User:MPossoupe_(WMF)|MPossoupe_(WMF)]] 2024年10月14日 (J1) 16:26 (CST)
<!-- 訊息由 User:MPossoupe (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27183190 -->
== <span lang="zh" dir="ltr">尋找志願者加入維基媒體運動的委員會</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr">
<section begin="announcement-content" />
每年10月至12月間,維基媒體基金會若干委員會均會招募志願者。
請在元維基頁面上閱讀有關委員會的更多資訊:
* [[m:Special:MyLanguage/Affiliations_Committee|自治體委員會(Affiliations Committee,AffCom)]]
* [[m:Special:MyLanguage/Ombuds_commission|監察委員會(Ombuds commission,OC)]]
* [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation/Legal/Community Resilience and Sustainability/Trust and Safety/Case Review Committee|案例審查委員會(Case Review Committee,CRC)]]
各委員會本輪職務申請自2024年10月16日起。自治體委員會委員之申請期限至2024年11月18日止,而監察委員會和案例審查委員會的委員之申請期限則至2024年12月2日止。您可以透過[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation/Legal/Committee_appointments|造訪元維基上有關委員會任命事宜的頁面]]了解如何進行申請。如果您有任何問題,請發佈到討論頁面或發送電子郵件至 [mailto:cst@wikimedia.org cst@wikimedia.org]。
謹代表委員會支援團隊,
<section end="announcement-content" />
</div>
-- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 2024年10月17日 (J4) 07:08 (CST)
<!-- 訊息由 User:Keegan (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27601062 -->
== 'Wikidata item' link is moving, finally. ==
Hello everyone, I previously wrote on the 27th September to advise that the ''Wikidata item'' sitelink will change places in the sidebar menu, moving from the '''General''' section into the '''In Other Projects''' section. The scheduled rollout date of 04.10.2024 was delayed due to a necessary request for Mobile/MinervaNeue skin. I am happy to inform that the global rollout can now proceed and will occur later today, 22.10.2024 at 15:00 UTC-2. [[m:Talk:Wikidata_For_Wikimedia_Projects/Projects/Move_Wikidata_item_link|Please let us know]] if you notice any problems or bugs after this change. There should be no need for null-edits or purging cache for the changes to occur. Kind regards, -[[m:User:Danny Benjafield (WMDE)|Danny Benjafield (WMDE)]] 2024年10月22日 (J2) 19:30 (CST)
<!-- 訊息由 User:Danny Benjafield (WMDE)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Danny_Benjafield_(WMDE)/MassMessage_Test_List&oldid=27535421 -->
== 台灣分會2024年10月對話時間 ==
<div style="padding: 0.5rem 1rem; background: #f5f5f5; border: 1px solid #FFFFCC; margin:1em 0; font-size: 1.08em;">
[[File:Wikimedia Taiwan.svg|160px|right|alt=|link=]]
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Taiwan|台灣維基媒體協會]]2024年10月的[[m:Wikimedia Taiwan/Wikimedia Taiwan Office Time|對話時間]],<br>
訂於台灣時間'''10/25 (五) 19:00'''舉行,<br>
參與連結為 https://meet.google.com/qiv-ctih-sse 。<br>
想跟更多台灣維基人互動嗎?不知道台灣有個維基協會,或知道協會但不知道他們平常都在幹嘛嗎?本次對話時間將針對亞洲月進行討論,歡迎一起來聊聊!
--[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2024年10月22日 (J2) 22:41 (CST)
</div>
<!-- 訊息由 User:NHC@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Taiwan/Wikimedia_Taiwan_Office_Time/List&oldid=26298276 -->
== Proposal to enable the "Contribute" entry point in Seediq Wikipedia ==
{{Int:Hello}} Seediq Wikipedians,
Apologies as this message is not in your language. {{Int:please-translate}}.
The [[mediawikiwiki:Wikimedia_Language_and_Product_Localization|WMF Language and Product Localization]] team proposes enabling an entry point called "Contribute" to your Wikipedia.
The [[:bn:বিশেষ:Contribute|Contribute]] entry point is based on collaborative work with other product teams in the Wikimedia Foundation on [[mediawikiwiki:Edit_Discovery|Edit discovery]], which validated the entry point as a persistent and constant path that contributors took to discover ways to contribute content in Wikipedia.
Therefore, enabling this entry point in your Wikipedia will help contributors quickly discover available tools and immediately click to start using them. This entry point is designed to be a central point for discovering contribution tools in Seedig Wikipedia.
'''Who can access it'''
Once it is enabled in your Wikipedia, newcomers can access the entry point automatically by just logging into their account, click on the User drop-down menu and choose the "Contribute" icon, which takes you to another menu where you will find a self-guided description of what you can do to contribute content, as shown in the image below. An option to "view contributions" is also available to access the list of your contributions.
[[File:Mobile_Contribute_Page.png|Mobile Contribute Page]] [[File:Mobile_contribute_menu_(detailed).png|Mobile contribute menu (detailed)]]
For experienced contributors, the Contribute icon is not automatically shown in their User drop-down menu. They will still see the "Contributions" option unless they change it to the "Contribute" manually.
This feature is available in four Wikipedia (Albanian, Malayalam, Mongolian, and Tagalog). We have gotten valuable feedback that helped us improve its discoverability. Now, it is ready to be enabled in other Wikis. One major improvement was to [[phab:T369041|make the entry point optional for experienced contributors]] who still want to have the "Contributions" entry point as default.
We plan to enable it '''on mobile''' for Wikis, where the Section translation tool is enabled. In this way, we will provide a main entry point to the mobile translation dashboard, and the exposure can still be limited by targeting only the mobile platform for now. If there are no objections to having the entry point for mobile users from your community, we will enable it by 9th November 2024.
We welcome your feedback and questions in this thread on our proposal to enable it here. Suppose there are no objections, we will deploy the "Contribute" entry point in your Wikipedia.
We look forward to your response soon.
Thank you!
On behalf of the WMF Language and Product Localization team. [[Empduuy:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]] ([[Pprngagun empduuy:UOzurumba (WMF)|empprngaw]]) 2024年10月23日 (J3) 11:07 (CST)
== 台灣分會2024年11月對話時間 ==
<div style="padding: 0.5rem 1rem; background: #f5f5f5; border: 1px solid #FFFFCC; margin:1em 0; font-size: 1.08em;">
[[File:Wikimedia Taiwan.svg|160px|right|alt=|link=]]
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Taiwan|台灣維基媒體協會]]2024年11月的[[m:Wikimedia Taiwan/Wikimedia Taiwan Office Time|對話時間]],<br>
訂於台灣時間'''11/23 (六) 14:00'''舉行,<br>
參與連結為 https://meet.google.com/qiv-ctih-sse 。<br>
想跟更多台灣維基人互動嗎?不知道台灣有個維基協會,或知道協會但不知道他們平常都在幹嘛嗎?本次對話時間將討論中文維基百科首屆仲裁委員會,歡迎一起來聊聊!
--[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2024年11月22日 (J5) 03:05 (CST)
</div>
<!-- 訊息由 User:NHC@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Taiwan/Wikimedia_Taiwan_Office_Time/List&oldid=26298276 -->
== Sign up for the language community meeting on November 29th, 16:00 UTC ==
Hello everyone,
The next language community meeting is coming up next week, on November 29th, at 16:00 UTC (Zonestamp! For your timezone <https://zonestamp.toolforge.org/1732896000>). If you're interested in joining, you can sign up on this wiki page: <https://www.mediawiki.org/wiki/Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#29_November_2024>.
This participant-driven meeting will be organized by the Wikimedia Foundation’s Language Product Localization team and the Language Diversity Hub. There will be presentations on topics like developing language keyboards, the creation of the Moore Wikipedia, and the language support track at Wiki Indaba. We will also have members from the Wayuunaiki community joining us to share their experiences with the Incubator and as a new community within our movement. This meeting will have a Spanish interpretation.
Looking forward to seeing you at the language community meeting! Cheers, [[User:SSethi (WMF)|Srishti]] 2024年11月22日 (J5) 03:54 (CST)
<!-- 訊息由 User:SSethi (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27746256 -->
== 台灣分會2024年12月對話時間 ==
<div style="padding: 0.5rem 1rem; background: #f5f5f5; border: 1px solid #FFFFCC; margin:1em 0; font-size: 1.08em;">
[[File:Wikimedia Taiwan.svg|160px|right|alt=|link=]]
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Taiwan|台灣維基媒體協會]]2024年12月的[[m:Wikimedia Taiwan/Wikimedia Taiwan Office Time|對話時間]],<br>
訂於台灣時間'''12/23 (一) 19:00'''舉行,<br>
參與連結為 https://meet.google.com/qiv-ctih-sse 。<br>
想跟更多台灣維基人互動嗎?不知道台灣有個維基協會,或知道協會但不知道他們平常都在幹嘛嗎?2024年即將進入尾聲,本次對話時間將進行2025年核銷請款制度說明,歡迎一起來聊聊!
--[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2024年12月10日 (J2) 01:09 (CST)
</div>
<!-- 訊息由 User:NHC@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Taiwan/Wikimedia_Taiwan_Office_Time/List&oldid=26298276 -->
== 台灣分會2025年1月對話時間 ==
<div style="padding: 0.5rem 1rem; background: #fffaf5; border: 1px solid #d7ad9b; margin:1em 0; font-size: 1.08em; display: flex; align-items: center;">
<div style="flex: 1;">
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Taiwan|台灣維基媒體協會]]2025年1月的[[m:Wikimedia Taiwan/Wikimedia Taiwan Office Time|對話時間]],訂於台灣時間'''1/25 (六) 14:00'''舉行,<br>
參與連結為 https://meet.google.com/qiv-ctih-sse 。<br>
想跟更多台灣維基人互動嗎?不知道台灣有個維基協會,或知道協會但不知道他們平常都在幹嘛嗎?<br>
本次對話時間將聚焦於 2024 年回顧與新年新展望的討論與分享,這是將是讓你深入了解協會運作並參與交流的絕佳機會!快來一起參加!
另,[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeUZIk_yo5IPc7CL8IWfbkUJ9qWIYzYjBIQgra2d8ESGYvPUg/viewform 2026年ESEAP區域年會填寫調查問卷]填寫期限至1/22為止,敬請踴躍參與。
--[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2025年1月22日 (J3) 00:20 (CST)
</div>
<div style="margin-left: 1rem;">
[[File:Wikimedia Taiwan.svg|160px|alt=|link=]]
</div>
</div>
<!-- 訊息由 User:NHC@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Taiwan/Wikimedia_Taiwan_Office_Time/List&oldid=26298276 -->
== Universal Code of Conduct annual review: provide your comments on the UCoC and Enforcement Guidelines ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.
I am writing to you to let you know the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines is open now. You can make suggestions for changes through 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]].
The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].
Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.
-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 2025年1月24日 (J5) 09:11 (CST)
</div>
<!-- 訊息由 User:Keegan (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=27746256 -->
== Feminism and Folklore 2025 starts soon ==
<div style="border:8px maroon ridge;padding:6px;>
[[File:Feminism and Folklore 2025 logo.svg|centre|550px|frameless]]
::<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<center>''{{int:please-translate}}''</center>
Dear Wiki Community,
You are humbly invited to organize the '''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025]]''' writing competition from February 1, 2025, to March 31, 2025 on your local Wikipedia. This year, Feminism and Folklore will focus on feminism, women's issues, and gender-focused topics for the project, with a [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore]] gender gap focus and a folk culture theme on Wikipedia.
You can help Wikipedia's coverage of folklore from your area by writing or improving articles about things like folk festivals, folk dances, folk music, women and queer folklore figures, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklore, witches and witch hunting, fairy tales, and more. Users can help create new articles, expand or translate from a generated list of suggested articles.
Organisers are requested to work on the following action items to sign up their communities for the project:
# Create a page for the contest on the local wiki.
# Set up a campaign on '''CampWiz''' tool.
# Create the local list and mention the timeline and local and international prizes.
# Request local admins for site notice.
# Link the local page and the CampWiz link on the [[:m:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta project page]].
This year, the Wiki Loves Folklore Tech Team has introduced two new tools to enhance support for the campaign. These tools include the '''Article List Generator by Topic''' and '''CampWiz'''. The Article List Generator by Topic enables users to identify articles on the English Wikipedia that are not present in their native language Wikipedia. Users can customize their selection criteria, and the tool will present a table showcasing the missing articles along with suggested titles. Additionally, users have the option to download the list in both CSV and wikitable formats. Notably, the CampWiz tool will be employed for the project for the first time, empowering users to effectively host the project with a jury. Both tools are now available for use in the campaign. [https://tools.wikilovesfolklore.org/ '''Click here to access these tools''']
Learn more about the contest and prizes on our [[:m:Feminism and Folklore 2025|project page]]. Feel free to contact us on our [[:m:Talk:Feminism and Folklore 2025/Project Page|meta talk page]] or by email us if you need any assistance.
We look forward to your immense coordination.
Thank you and Best wishes,
'''[[:m:Feminism and Folklore 2025|Feminism and Folklore 2025 International Team]]'''
::::Stay connected [[File:B&W Facebook icon.png|link=https://www.facebook.com/feminismandfolklore/|30x30px]] [[File:B&W Twitter icon.png|link=https://twitter.com/wikifolklore|30x30px]]
</div></div>
--[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2025年1月29日 (J3) 10:36 (CST)
== Wiki Loves Folklore is back! ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
{{int:please-translate}}
[[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]]
Dear Wiki Community,
You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025|Wiki Loves Folklore 2025]]''' an international media contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 31st''' of March.
You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2025 submitting] them in this commons contest.
You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2025/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language.
Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2025|project Talk page]] if you need any assistance.
'''Kind regards,'''
'''Wiki loves Folklore International Team'''
--[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2025年1月29日 (J3) 10:36 (CST)
</div>
<!-- 訊息由 User:Tiven2240@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery/Wikipedia&oldid=26503019 -->
== Reminder: first part of the annual UCoC review closes soon ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.
This is a reminder that the first phase of the annual review period for the Universal Code of Conduct and Enforcement Guidelines will be closing soon. You can make suggestions for changes through [[d:Q614092|the end of day]], 3 February 2025. This is the first step of several to be taken for the annual review.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find a conversation to join on the UCoC page on Meta]]. After review of the feedback, proposals for updated text will be published on Meta in March for another round of community review.
Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.
-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 2025年2月3日 (J1) 08:49 (CST)
</div>
<!-- 訊息由 User:Keegan (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28198931 -->
== <span lang="zh" dir="ltr"> 即將舉行的語言社群會議(2 月 28 日,14:00 UTC世界協調時間)和新聞通訊</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr">
<section begin="message"/>
大家好,
[[File:WP20Symbols WIKI INCUBATOR.svg|right|frameless|150x150px|alt=象徵多種語言的圖像]]
我們很高興地宣佈,下一次'''語言社群會議'''即將舉行,時間為'''2 月 28 日 14:00 UTC 世界協調時間'''!如果您希望加入,只需在'''[[mw:Wikimedia_Language_and_Product_Localization/Community_meetings#28_February_2025|此維基頁面]]'''上註冊即可。
這是一個以參與者為導向的會議,我們在此分享語言相關專案的最新消息、討論語言維基專案中的技術挑戰,並協力尋求解決方案。在上次會議中,我們討論的主題包括開發語言鍵盤、建立莫西語維基百科,以及維基媒體非洲區域會議語言支援軌道的最新消息。
'''您有話題希望跟大家分享嗎?'''無論是有關您專案的技術更新、需要協助的挑戰,或是口譯支援的請求,我們都很樂意聽到您的意見!請隨時'''回覆此訊息'''或新增議程項目至'''[[etherpad:p/language-community-meeting-feb-2025|此文件]]'''。
此外,我們希望與您分享語言與國際化通訊第六版(2025 年 1 月)可在此處閱讀:[[:mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter/2025/January]]。本通訊提供 2024 年 10 月至 12 月季度新功能開發的最新動態、各種語言相關技術專案和支援工作的改進、社群會議的詳細資訊,以及為專案做出貢獻的想法。如希望獲取最新信息,您可以在其維基頁面上訂閱新聞通訊:[[:mw:Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter|Wikimedia Language and Product Localization/Newsletter]]。
我們期待您參與語言社群會議並分享您的想法,到時見!
<section end="message"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]]</bdi> 2025年2月22日 (J6) 16:29 (CST)
<!-- 訊息由 User:SSethi (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28217779 -->
== 台灣分會2025年2月對話時間 ==
<div style="padding: 0.5rem 1rem; background: #fffaf5; border: 1px solid #d7ad9b; margin:1em 0; font-size: 1.08em; display: flex; align-items: center;">
<div style="flex: 1;">
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Taiwan|台灣維基媒體協會]]2025年2月的[[m:Wikimedia Taiwan/Wikimedia Taiwan Office Time|對話時間]],訂於台灣時間'''2/26 (三) 19:00'''舉行,<br>
參與連結為 https://meet.google.com/qiv-ctih-sse 。<br>
想跟更多台灣維基人互動嗎?不知道台灣有個維基協會,或知道協會但不知道他們平常都在幹嘛嗎?<br>
本次對話時間將聚焦於2025 A+F藝術與女性編輯松的討論,這是將是讓你深入了解協會運作並參與交流的絕佳機會!快來一起參加!
--[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2025年2月24日 (J1) 22:08 (CST)
</div>
<div style="margin-left: 1rem;">
[[File:Wikimedia Taiwan.svg|160px|alt=|link=]]
</div>
</div>
<!-- 訊息由 User:NHC@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Taiwan/Wikimedia_Taiwan_Office_Time/List&oldid=26298276 -->
== Universal Code of Conduct annual review: proposed changes are available for comment ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
My apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}.
I am writing to you to let you know that [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|proposed changes]] to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct (UCoC) Enforcement Guidelines]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C) Charter]] are open for review. '''[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/Proposed_Changes|You can provide feedback on suggested changes]]''' through the [[d:Q614092|end of day]] on Tuesday, 18 March 2025. This is the second step in the annual review process, the final step will be community voting on the proposed changes.
[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review|Read more information and find relevant links about the process on the UCoC annual review page on Meta]].
The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] (U4C) is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|you may review the U4C Charter]].
Please share this information with other members in your community wherever else might be appropriate.
-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] 2025年3月8日 (J6) 02:51 (CST)
</div>
<!-- 訊息由 User:Keegan (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28307738 -->
== An improved dashboard for the Content Translation tool ==
<div lang="en" dir="ltr">
{{Int:hello}} Wikipedians,
Apologies as this message is not in your language, {{Int:please-translate}}.
The [[mediawikiwiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Language_and_Product_Localization|Language and Product Localization team]] has improved the [https://test.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:ContentTranslation&filter-type=automatic&filter-id=previous-edits&active-list=suggestions&from=en&to=es Content Translation dashboard] to create a consistent experience for all contributors using mobile and desktop devices. The improved translation dashboard allows all logged-in users of the tool to enjoy a consistent experience regardless of their type of device.
With a harmonized experience, logged-in desktop users now have access to the capabilities shown in the image below.
[[file:Content_Translation_new-dashboard.png|alt=|center|thumb|576x576px|Notice that in this screenshot, the new dashboard allows: Users to adjust suggestions with the "For you" and "...More" buttons to select general topics or community-created collections (like the example of Climate topic). Also, users can use translation to create new articles (as before) and expand existing articles section by section. You can see how suggestions are provided in the new dashboard in two groups ("Create new pages" and "Expand with new sections")-one for each activity.]]
[[File:Content_Translation_dashboard_on_desktop.png|alt=|center|thumb|577x577px|In the current dashboard, you will notice that you can't adjust suggestions to select topics or community-created collections. Also, you can't expand on existing articles by translating new sections.]]
We will implement [[mw:Special:MyLanguage/Content translation#Improved translation experience|this improvement]] on your wiki '''on Monday, March 17th, 2025''' and remove the current dashboard '''by May 2025'''.
Please reach out with any questions concerning the dashboard in this thread.
Thank you!
On behalf of the Language and Product Localization team.
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:UOzurumba (WMF)|UOzurumba (WMF)]]</bdi> 2025年3月13日 (J4) 10:56 (CST)
<!-- 訊息由 User:UOzurumba (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:UOzurumba_(WMF)/sandbox_CX_Unified_dashboard_announcement_list_1&oldid=28382282 -->
== 台灣分會2025年3月對話時間 ==
<div style="padding: 0.5rem 1rem; background: #fffaf5; border: 1px solid #d7ad9b; margin:1em 0; font-size: 1.08em; display: flex; align-items: center;">
<div style="flex: 1;">
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Taiwan|台灣維基媒體協會]]2025年3月的[[m:Wikimedia Taiwan/Wikimedia Taiwan Office Time|對話時間]],訂於台灣時間'''3/29 (六) 14:00'''舉行,<br>
參與連結為 https://meet.google.com/qiv-ctih-sse 。<br>
想跟更多台灣維基人互動嗎?不知道台灣有個維基協會,或知道協會但不知道他們平常都在幹嘛嗎?<br>
本次對話時間將聚焦於ESEAP Hub進度的更新與分享,這是將是讓你深入了解協會運作並參與交流的絕佳機會!快來一起參加!
--[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2025年3月25日 (J2) 06:56 (CST)
</div>
<div style="margin-left: 1rem;">
[[File:Wikimedia Taiwan.svg|160px|alt=|link=]]
</div>
</div>
<!-- 訊息由 User:NHC@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Taiwan/Wikimedia_Taiwan_Office_Time/List&oldid=26298276 -->
== Final proposed modifications to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines and U4C Charter now posted ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The proposed modifications to the [[foundation:Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct/Enforcement_guidelines|Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines]] and the U4C Charter [[m:Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Proposed_Changes|are now on Meta-wiki for community notice]] in advance of the voting period. This final draft was developed from the previous two rounds of community review. Community members will be able to vote on these modifications starting on 17 April 2025. The vote will close on 1 May 2025, and results will be announced no later than 12 May 2025. The U4C election period, starting with a call for candidates, will open immediately following the announcement of the review results. More information will be posted on [[m:Special:MyLanguage//Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election|the wiki page for the election]] soon.
Please be advised that this process will require more messages to be sent here over the next two months.
The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review was planned and implemented by the U4C. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].
Please share this message with members of your community so they can participate as well.
-- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 2025年4月4日 (J5) 10:04 (CST)
</div>
<!-- 訊息由 User:Keegan (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28469465 -->
== Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025: Invitation ==
<div lang="en" dir="ltr">
[[File:UCDM 2025 general.png|180px|right]]
{{int:please-translate}}
Hello, dear Wikipedians!<br/>
[[:m:Special:MyLanguage/Wikimedia Ukraine|Wikimedia Ukraine]], in cooperation with the [[:en:Ministry of Foreign Affairs of Ukraine|MFA of Ukraine]] and [[:en:Ukrainian Institute|Ukrainian Institute]], has launched the fifth edition of writing challenge "'''[[:m:Special:MyLanguage/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|Ukraine's Cultural Diplomacy Month]]'''", which lasts from '''14th April''' until '''16th May 2025'''. The campaign is dedicated to famous Ukrainian artists of cinema, music, literature, architecture, design, and cultural phenomena of Ukraine that are now part of world heritage. We accept contributions in every language!
The most active contesters will receive prizes.
If you are interested in coordinating long-term community engagement for the campaign and becoming a local ambassador, we would love to hear from you! Please let us know your interest.
<br/>
We invite you to take part and help us improve the coverage of Ukrainian culture on Wikipedia in your language! Also, we plan to set up a [[:m:CentralNotice/Request/Ukraine's Cultural Diplomacy Month 2025|banner]] to notify users of the possibility to participate in such a challenge! [[:m:User:OlesiaLukaniuk (WMUA)|OlesiaLukaniuk (WMUA)]] ([[:m:User talk:OlesiaLukaniuk (WMUA)|talk]])
</div>
2025年4月17日 (J4) 00:11 (CST)
<!-- 訊息由 User:Hide on Rosé@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:OlesiaLukaniuk_(WMUA)/list_of_wikis&oldid=28552112 -->
== Vote now on the revised UCoC Enforcement Guidelines and U4C Charter ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
The voting period for the revisions to the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines ("UCoC EG") and the UCoC's Coordinating Committee Charter is open now through the end of 1 May (UTC) ([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 find in your time zone]). [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Annual_review/2025/Voter_information|Read the information on how to participate and read over the proposal before voting]] on the UCoC page on Meta-wiki.
The [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee (U4C)]] is a global group dedicated to providing an equitable and consistent implementation of the UCoC. This annual review of the EG and Charter was planned and implemented by the U4C. Further information will be provided in the coming months about the review of the UCoC itself. For more information and the responsibilities of the U4C, you may [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Charter|review the U4C Charter]].
Please share this message with members of your community so they can participate as well.
In cooperation with the U4C -- [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|talk]]) 2025年4月17日 (J4) 08:35 (CST)
</div>
<!-- 訊息由 User:Keegan (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28469465 -->
== 台灣分會2025年4月對話時間 ==
<div style="padding: 0.5rem 1rem; background: #fffaf5; border: 1px solid #d7ad9b; margin:1em 0; font-size: 1.08em; display: flex; align-items: center;">
<div style="flex: 1;">
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Taiwan|台灣維基媒體協會]]2025年4月的[[m:Wikimedia Taiwan/Wikimedia Taiwan Office Time|對話時間]],訂於台灣時間'''4/29 (二) 19:00'''舉行,<br>
參與連結為 https://meet.google.com/qiv-ctih-sse 。<br>
想跟更多台灣維基人互動嗎?不知道台灣有個維基協會,或知道協會但不知道他們平常都在幹嘛嗎?<br>
本次對話時間將聚焦於2025 COSCUP議程徵件的討論,這是將是讓你深入了解協會運作並參與交流的絕佳機會!快來一起參加!
--[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2025年4月26日 (J6) 09:16 (CST)
</div>
<div style="margin-left: 1rem;">
[[File:Wikimedia Taiwan.svg|160px|alt=|link=]]
</div>
</div>
<!-- 訊息由 User:NHC@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Taiwan/Wikimedia_Taiwan_Office_Time/List&oldid=26298276 -->
== Sub-referencing: User testing ==
<div lang="en" dir="ltr">
[[File:Sub-referencing reuse visual.png|400px|right]]
<small>''Apologies for writing in English, please help us by providing a translation below''</small>
Hi I’m Johannes from [[:m:Wikimedia Deutschland|Wikimedia Deutschland]]'s [[:m:WMDE Technical Wishes|Technical Wishes team]]. We are making great strides with the new [[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|sub-referencing feature]] and we’d love to invite you to take part in two activities to help us move this work further:
#'''Try it out and share your feedback'''
#:[[:m:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing# Test the prototype|Please try]] the updated ''wikitext'' feature [https://en.wikipedia.beta.wmflabs.org/wiki/Sub-referencing on the beta wiki] and let us know what you think, either [[:m:Talk:WMDE Technical Wishes/Sub-referencing|on our talk page]] or by [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/talktotechwish booking a call] with our UX researcher.
#'''Get a sneak peak and help shape the ''Visual Editor'' user designs'''
#:Help us test the new design prototypes by participating in user sessions – [https://greatquestion.co/wikimediadeutschland/gxk0taud/apply sign up here to receive an invite]. We're especially hoping to speak with people from underrepresented and diverse groups. If that's you, please consider signing up! No prior or extensive editing experience is required. User sessions will start ''May 14th''.
We plan to bring this feature to Wikimedia wikis later this year. We’ll reach out to wikis for piloting in time for deployments. Creators and maintainers of reference-related tools and templates will be contacted beforehand as well.
Thank you very much for your support and encouragement so far in helping bring this feature to life! </div> <bdi lang="en" dir="ltr">[[User:Johannes Richter (WMDE)|Johannes Richter (WMDE)]] ([[User talk:Johannes Richter (WMDE)|talk]])</bdi> 2025年4月28日 (J1) 23:04 (CST)
<!-- 訊息由 User:Johannes Richter (WMDE)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johannes_Richter_(WMDE)/Sub-referencing/massmessage_list&oldid=28628657 -->
== <span lang="zh" dir="ltr">對《通用行為準則執行規範及其協調委員會章程》的修訂投票</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr">
<section begin="announcement-content" />
《通用行為準則執行規範及其協調委員會章程》修订案的投票期将于世界协调时 (UTC) 2025年5月1日23:59结束([https://zonestamp.toolforge.org/1746162000 在您的时区查找对应时间])。请在 Meta-wiki 上的UCoC页面投票前,[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025/Voter information|阅读关于如何参与的说明并仔细审阅提案]]。
[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee|通用行為準則執行規範協調委員會(U4C)]]是一個全域性的組織,致力於公平、一致地實施UCoC。本年度審查由U4C規劃和實施。如需更多資訊和 U4C 的責任,您可以[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Charter|檢閱U4C的章程]]。
請酌情以您的語言與您的社群成員分享此訊息,以便他們也能參與。
與U4C共同合作 -- <section end="announcement-content" />
</div>
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 2025年4月29日 (J2) 11:41 (CST)</div>
<!-- 訊息由 User:Keegan (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 -->
== <span lang="zh" dir="ltr">徵求《通用行為準則》協調委員會(U4C)候選人</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr">
<section begin="announcement-content" />
《通用行為準則》執行指南和《通用行為準則》協調委員會(U4C)憲章的投票結果[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Annual review/2025#Results|可在Meta-wiki上獲得]]。
您現在可以[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025/Candidates|提交您在U4C服務的候選人資格]],截至2025年5月29日12:00 UTC止。有關[[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|資格、程序、和時間表的資訊請參閱 Meta-wiki]]。候選人投票將於2025年6月1日開始,為期兩週,於2025年6月15日12:00 UTC結束。
如果您有任何問題,可以在[[m:Talk:Universal Code of Conduct/Coordinating Committee/Election/2025|選舉討論頁面]]上提出。-- 感謝您與U4C合作 </div><section end="announcement-content" />
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User_talk:Keegan (WMF)|empprngaw]])</bdi> 2025年5月16日 (J5) 06:07 (CST)
<!-- 訊息由 User:Keegan (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 -->
== RfC ongoing regarding Abstract Wikipedia (and your project) ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
''(Apologies for posting in English, if this is not your first language)''
Hello all! We opened a discussion on Meta about a very delicate issue for the development of [[:m:Special:MyLanguage/Abstract Wikipedia|Abstract Wikipedia]]: where to store the abstract content that will be developed through functions from Wikifunctions and data from Wikidata. Since some of the hypothesis involve your project, we wanted to hear your thoughts too.
We want to make the decision process clear: we do not yet know which option we want to use, which is why we are consulting here. We will take the arguments from the Wikimedia communities into account, and we want to consult with the different communities and hear arguments that will help us with the decision. The decision will be made and communicated after the consultation period by the Foundation.
You can read the various hypothesis and have your say at [[:m:Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content|Abstract Wikipedia/Location of Abstract Content]]. Thank you in advance! -- [[User:Sannita (WMF)|Sannita (WMF)]] ([[User talk:Sannita (WMF)|<span class="signature-talk">{{int:Talkpagelinktext}}</span>]]) 2025年5月22日 (J4) 23:27 (CST)
</div>
<!-- 訊息由 User:Sannita (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Sannita_(WMF)/Mass_sending_test&oldid=28768453 -->
== <span lang="zh" dir="ltr">2025年維基媒體基金會理事會理事選舉公告及徵求提問</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Selection announcement}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]''
您好:
今年,維基媒體基金會理事會有兩席社群及自治體理事任期將屆滿 [1]。本會邀請維基媒體運動全體成員參與新任理事選舉流程。
本會選舉委員會將主辦此次選舉,而本會職員將提供適當支援 [2];其餘不參選理事,則組成治理委員會,負責監督選舉,並向全體理事隨時報告進展 [3]。您可在此處檢視有關選舉委員會、理事會及其他職員工作內容的詳細資訊 [4]。
目前,此次選舉重要時程規劃如下:
* (2025年)5月22日至6月5日:發布選舉公告,並徵求提問 [6]
* 6月17日至7月1日:候選人登記
* 7月:若候選人超過10名,則由自治體先行投票予以篩選 [5]
* 8月:競選活動
* 8月至9月:兩週社群投票
* 10月至11月:理事當選人背景檢查
* 12月:新任理事正式就職
您可在此處檢視詳細時程、候選機制、競選活動規則、選舉人資格等有關此次選舉流程的詳細資訊。[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025|[連結]]]
徵求提問
如同往年,社群可以提出問題,要求理事候選人回覆。選舉委員會且將自社群擬議的問題清單挑選特定內容,以供候選人作答。候選人必須回答申請中表列的特定問題,否則不得參選。今年,選舉委員會將挑選5個問題,作為候選人申請必填項目;而擬定問題時,並可能整合社群所提出若干類似或相關者。[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates|[連結]]]
選舉志願者
您可以應徵為選舉志願者,參與此次選舉流程。選舉志願者為選舉委員會及社群間的聯繫樞紐,致力於確保社群代表權,並鼓勵投票。您可在此處檢視有關選舉志願者及其應徵方式的詳細資訊。[[m:Wikimedia_Foundation_elections/2025/Election_volunteers|[連結]]]
感謝!
[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Results
[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Committee:Elections_Committee_Charter
[3] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Resolution:Committee_Membership,_December_2024
[4] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections_committee/Roles
[5] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/FAQ
[6] https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Questions_for_candidates
祝好,
維多利亞·多羅妮娜(Victoria Doronina)
選舉委員會理事聯絡人
治理委員會委員<section end="announcement-content" />
</div>
[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2025年5月28日 (J3) 11:08 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28618011 -->
== 台灣分會2025年5月對話時間 ==
<div style="padding: 0.5rem 1rem; background: #fffaf5; border: 1px solid #d7ad9b; margin:1em 0; font-size: 1.08em; display: flex; align-items: center;">
<div style="flex: 1;">
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Taiwan|台灣維基媒體協會]]2025年5月的[[m:Wikimedia Taiwan/Wikimedia Taiwan Office Time|對話時間]],延至台灣時間'''6/1 (日) 14:00'''舉行,<br>
參與連結為 https://meet.google.com/qiv-ctih-sse 。<br>
想跟更多台灣維基人互動嗎?不知道台灣有個維基協會,或知道協會但不知道他們平常都在幹嘛嗎?<br>
本次對話時間將聚焦於ESEAP Summit的與會經歷與分享,這是將是讓你深入了解協會運作並參與交流的絕佳機會!快來一起參加!
--[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2025年5月29日 (J4) 11:06 (CST)
</div>
<div style="margin-left: 1rem;">
[[File:Wikimedia Taiwan.svg|160px|alt=|link=]]
</div>
</div>
<!-- 訊息由 User:NHC@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Taiwan/Wikimedia_Taiwan_Office_Time/List&oldid=26298276 -->
== <span lang="en" dir="ltr"> Upcoming Deployment of the CampaignEvents Extension</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="message"/>
Hello everyone,
''(Apologies for posting in English if English is not your first language. Please help translate to your language.)''
The Campaigns Product Team is planning a global deployment of the '''[[:mw:Help:Extension:CampaignEvents|CampaignEvents extension]]''' to all Wikipedias, including this wiki, during the '''week of June 23rd'''.
This extension is designed to help organizers plan and manage events, WikiProjects, and other on-wiki collaborations - and to make these efforts more discoverable.
The three main features of this extension are:
* '''[[:m:Event_Center/Registration|Event Registration]]''': A simple way to sign up for events on the wiki.
* '''[[:m:CampaignEvents/Collaboration_list|Collaboration List]]''': A global list of events and a local list of WikiProjects, accessible at '''[[:m:Special:AllEvents|Special:AllEvents]]'''.
* '''[[:m:Campaigns/Foundation_Product_Team/Invitation_list|Invitation Lists]]''': A tool to help organizers find editors who might want to join, based on their past contributions.
'''Note''': The extension comes with a new user right called '''"Event Organizer"''', which will be managed by administrators on this wiki. Organizer tools like Event Registration and Invitation Lists will only work if someone is granted this right. The Collaboration List is available to everyone immediately after deployment.
The extension is already live on several wikis, including '''Meta, Wikidata, English Wikipedia''', and more ( [[m:CampaignEvents/Deployment_status#Current_Deployment_Status_for_CampaignEvents_extension| See the full deployment list]])
If you have any questions, concerns, or feedback, please feel free to share them on the [[m:Talk:CampaignEvents| extension talkpage]]. We’d love to hear from you before the rollout.
Thank you! <section end="message"/>
</div>
<bdi lang="en" dir="ltr">[[User:Udehb-WMF|Udehb-WMF]] ([[User talk:Udehb-WMF|empprngaw]]) 2025年5月30日 (J5) 00:47 (CST)</bdi>
<!-- 訊息由 User:Udehb-WMF@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Udehb-WMF/sandbox/deployment_audience&oldid=28803829 -->
== Vote now in the 2025 U4C Election ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
Apologies for writing in English.
{{Int:Please-translate}}
Eligible voters are asked to participate in the 2025 [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee|Universal Code of Conduct Coordinating Committee]] election. More information–including an eligibility check, voting process information, candidate information, and a link to the vote–are available on Meta at the [[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/Coordinating_Committee/Election/2025|2025 Election information page]]. The vote closes on 17 June 2025 at [https://zonestamp.toolforge.org/1750161600 12:00 UTC].
Please vote if your account is eligible. Results will be available by 1 July 2025. -- In cooperation with the U4C, [[m:User:Keegan (WMF)|Keegan (WMF)]] ([[m:User talk:Keegan (WMF)|talk]]) 2025年6月14日 (J6) 07:01 (CST) </div>
<!-- 訊息由 User:Keegan (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28848819 -->
== <span lang="en" dir="ltr">Wikimedia Foundation Board of Trustees 2025 - Call for Candidates</span> ==
<div lang="en" dir="ltr">
<section begin="announcement-content" />
:''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2025/Announcement/Call for candidates}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>
Hello all,
The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025|call for candidates for the 2025 Wikimedia Foundation Board of Trustees selection is now open]] from June 17, 2025 – July 2, 2025 at 11:59 UTC [1]. The Board of Trustees oversees the Wikimedia Foundation's work, and each Trustee serves a three-year term [2]. This is a volunteer position.
This year, the Wikimedia community will vote in late August through September 2025 to fill two (2) seats on the Foundation Board. Could you – or someone you know – be a good fit to join the Wikimedia Foundation's Board of Trustees? [3]
Learn more about what it takes to stand for these leadership positions and how to submit your candidacy on [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2025/Candidate application|this Meta-wiki page]] or encourage someone else to run in this year's election.
Best regards,
Abhishek Suryawanshi<br />
Chair of the Elections Committee
On behalf of the Elections Committee and Governance Committee
[1] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Call_for_candidates
[2] https://foundation.wikimedia.org/wiki/Legal:Bylaws#(B)_Term.
[3] https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2025/Resources_for_candidates<section end="announcement-content" />
</div>
[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2025年6月18日 (J3) 01:44 (CST)
<!-- 訊息由 User:RamzyM (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Distribution_list/Global_message_delivery&oldid=28866958 -->
== 台灣分會2025年6月對話時間 ==
<div style="padding: 0.5rem 1rem; background: #fffaf5; border: 1px solid #d7ad9b; margin:1em 0; font-size: 1.08em; display: flex; align-items: center;">
<div style="flex: 1;">
[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Taiwan|台灣維基媒體協會]]2025年6月的[[m:Wikimedia Taiwan/Wikimedia Taiwan Office Time|對話時間]],訂於台灣時間'''6/26 (四) 19:00'''舉行,<br>
參與連結為 https://meet.google.com/qiv-ctih-sse 。<br>
想跟更多台灣維基人互動嗎?不知道台灣有個維基協會,或知道協會但不知道他們平常都在幹嘛嗎?<br>
本次對話時間將進行今年COSCUP議程主題爆料,這是將是讓你深入了解協會運作並參與交流的絕佳機會!快來一起參加!
--[[Empduuy:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Pprngagun empduuy:MediaWiki message delivery|empprngaw]]) 2025年6月23日 (J1) 09:01 (CST)
</div>
<div style="margin-left: 1rem;">
[[File:Wikimedia Taiwan.svg|160px|alt=|link=]]
</div>
</div>
<!-- 訊息由 User:NHC@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_Taiwan/Wikimedia_Taiwan_Office_Time/List&oldid=26298276 -->
== <span lang="zh" dir="ltr">Sister Projects Task Force reviews Wikispore and Wikinews</span> ==
<div lang="zh" dir="ltr">
<section begin="message"/>
親愛的維基媒體社群,
維基媒體基金會理事會的[[m:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee|社群事務委員會 (CAC)]]指派[[m:Wikimedia Foundation Community Affairs Committee/Sister Projects Task Force|姊妹專案工作小組 (SPTF)]]更新並實施一套評估姊妹專案(即[[m:Wikimedia projects|由維基媒體基金會 (WMF)支援的維基媒體計劃]])生命週期的程序。
維基媒體運動始終秉持著提供相關、可訪問且具有影響力的自由知識願景。隨著維基媒體專案生態系統的不斷發展,我們必須定期審查現有專案,以確保所有專案仍然符合我們的目標和社群能力。
儘管有些維基媒體專案的初衷崇高,但這些專案可能不再有效地服務於其最初的目標。'''審查此類專案並非放棄,而是對共享資源進行負責任的管理'''——志願者的時間、員工支援、基礎設施和社群關注都是有限的,而隨著我們的生態系統進入一個與我們最初創立時不同的網路時代,非技術成本往往會大幅增長。支持不活躍的專案或未能實現我們目標的專案,可能會無意中將這些資源從更具潛在影響力的領域轉移。
此外,維護那些不再體現維基媒體名稱所代表的品質和可靠性的專案會帶來聲譽風險。一個被放棄或可靠性下降的專案會影響人們對維基媒體運動的信任。
最後,'''如果不停止或重新規劃那些不再有效的維基媒體專案,啟動新專案將變得更加困難。'''當社群感到被過去的每一個決定所束縛——無論這些決定多麼過時——我們就有可能陷入停滯。一個健康的生態系統必須允許進化、適應,並在必要時放手。如果我們期望每個維基媒體專案都必須無限期地存在,我們就會限制實驗和創新的能力。
因此,姊妹專案工作小組審查了兩項關於姊妹專案生命週期的申請,以進行研究並示範審查流程。我們選擇 Wikispore (維基孢子) 作為可能啟動新姊妹專案的案例研究,並選擇維基新聞作為現有專案審查的案例研究。初步調查結果已在 2024 年 9 月 11 日的社群事務委員會會議上進行了討論,社群事務委員會建議就這兩項提案進行社群諮詢。
<span id="Wikispore"></span>
=== Wikispore (維基孢子) ===
以[[m:Wikispore|Wikispore (維基孢子)為新姊妹專案的申請]]已於2019年提交。姊妹專案工作小組決定更深入地審查此申請,因為 Wikispore (維基孢子)不像大多數新姊妹專案提案那樣專注於特定主題,而是有潛力培養多個新創的姊妹專案。
經過仔細考慮,姊妹專案工作小組決定'''不推薦 '''Wikispore (維基孢子)作為維基媒體姊妹專案。考慮到目前的活動水平,目前的安排允許'''更好的靈活性'''和實驗性,而維基媒體基金會則提供核心基礎設施支援。
我們認同該專案的潛力,並尋求社群意見,以確定什麼樣的活動和參與度才算足夠,以便在未來重新考慮其地位。
作為審查過程的一部分,我們與 Wikispore (維基孢子)社群分享了這項決定,並邀請了社群領導人之一 Pharos 參加姊妹專案工作小組會議。
目前,我們特別邀請大家就專案準備情況提供可衡量的回饋,例如貢獻者數量、內容量以及持續的社群支援。這將充分闡明開設新姊妹專案的標準,包括未來 Wikispore (維基孢子)可能會重新申請。然而,這些數字只是提供指導作用,因為任何數字都可能被操縱。
<span id="Wikinews"></span>
=== 維基新聞 ===
在現有的維基媒體姊妹專案中,我們選擇對維基新聞進行審查,因為我們從多方面觀察到維基新聞是最受關注的專案。
自 2023 年姊妹專案工作小組成立以來,其成員一直在會議和社群線上會議上就未履行維基媒體運動承諾的姊妹專案徵求社群意見。[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:WCNA_2024._Sister_Projects_-_opening%3F_closing%3F_merging%3F_splitting%3F.pdf <nowiki>[1]</nowiki>][https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Foundation_Community_Affairs_Committee/Sister_Projects_Task_Force#Wikimania_2023_session_%22Sister_Projects:_past,_present_and_the_glorious_future%22 <nowiki>[2]</nowiki>][https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConvention_francophone/2024/Programme/Quelle_proc%C3%A9dure_pour_ouvrir_ou_fermer_un_projet_%3F <nowiki>[3]</nowiki>] 維基新聞是評估的主要候選專案,因為來自多個語言社群的人們提出了這項建議。此外,從大多數指標來看,維基新聞是最不活躍的姊妹專案,多年來活動量下降幅度最大。
雖然語言委員會定期開放和關閉姊妹專案的小語種版本,但從未有人提出關閉主要語言維基百科或任何英語姊妹專案的有效提案——維基新聞則並非如此。曾有人提議關閉英文維基新聞,該提議獲得了一些支持,但並未最終付諸行動[https://meta.wikimedia.org/wiki/Proposals_for_closing_projects/Closure_of_English_Wikinews <nowiki>[4]</nowiki>][https://meta.wikimedia.org/wiki/WikiConvention_francophone/2024/Programme/Quelle_proc%C3%A9dure_pour_ouvrir_ou_fermer_un_projet_%3F <nowiki>[5]</nowiki>],此外同時有一份關閉所有語言維基新聞的提案草案[https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:Proposals_for_closing_projects/Archive_2#Close_Wikinews_completely,_all_languages? <nowiki>[6]</nowiki>]。
維基媒體基金會工作人員編製的[[:c:File:Sister Projects Taskforce Wikinews review 2024.pdf|初步指標]]同時佐證了維基媒體運動社群對維基新聞的擔憂。
基於此報告,姊妹專案工作小組建議社群重新評估維基新聞。我們得出的結論是,維基新聞目前的結構和活躍度在現有姊妹專案中最低。姊妹專案工作小組同時建議在諮詢期間暫停新語言版本的開放。
姊妹專案工作小組將對此分析進行討論,並歡迎討論其他替代方案,包括潛在的重組措施或與其他維基媒體專案整合。
目前提到的'''選項'''(可能僅適用於活躍度較低的語言或所有語言)包括但不限於:
*重構維基新聞的運作方式,並將其與其他專案中的時事工作連結起來;
*將維基新聞的內容合併到相關語言的維基百科中,亦可能合併到新的命名空間中;
*將內容合併到相容授權的外部專案中;
*封存維基新聞專案。
您的見解和觀點對於塑造這些專案的未來至關重要。我們鼓勵所有有興趣的社群成員在相關討論頁面或其他指定的回饋管道分享他們的想法。
<span id="Feedback_and_next_steps"></span>
=== 回饋與後續步驟 ===
如果您有意參與討論這些專案的未來發展和審核流程,我們將不勝感激。我們正在設定兩個不同的專案頁面:[[m:Public consultation about Wikispore|關於維基孢子的公眾諮詢]]和 [[m:Public consultation about Wikinews|關於維基新聞的公眾諮詢]]。請在2025年6月25日至2025年7月27日之間參與,屆時我們將總結討論內容,以便推進後續工作。您可以使用自己的語言撰寫意見。
同時,我將於7月16日星期三11:00(世界協調時間)和7月17日星期四17:00(世界協調時間)主持社群對話(通話連結即將發布),並將在維基媒體國際會議上進行更多討論。
<section end="message"/>
</div>
-- [[User:Victoria|Victoria]] on behalf of the Sister Project Task Force, 2025年6月28日 (J6) 04:57 (CST)
<!-- 訊息由 User:Johan (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Sister_project_MassMassage_on_behalf_of_Victoria/Target_list&oldid=28911188 -->
kcw4e3sv32f5m7ybv4386nsxhz6vz58
Pprngagun empduuy:Nicole1301
3
2050
106323
97187
2025-01-26T06:24:03Z
MediaWiki message delivery
200
/* Thank you for being a medical contributors! */ 新章節
106323
wikitext
text/x-wiki
== 翻譯請求 ==
您好,可以請您協助把[[Wikipidiya:Seejiq kmlawa]]翻譯成族語嗎?感謝! [[Empduuy:Jonathan5566|Jonathan5566]] ([[Pprngagun empduuy:Jonathan5566|empprngaw]]) 2021年9月25日 (J6) 18:42 (CST)
== Translation request ==
Hi. Sorry to bother you but I would like to ask you whether you could please translate this to Seediq?
<poem>
Lingua Franca Nova (“Elefen”) is a language designed to be particularly simple, consistent, and easy to learn for international communications. It has a number of positive qualities:
1. It has a limited number of phonemes. It sounds similar to Italian or Spanish.
2. It is phonetically spelled. No child should have to spend years learning irregularities.
3. It has a completely regular grammar, similar to the world’s creoles.
4. It has a limited and completely regular set of productive affixes for routine word derivation.
5. It has well-defined rules for word order, in keeping with many major languages.
6. Its vocabulary is strongly rooted in modern Romance languages. These languages are themselves widespread and influential, plus they have contributed the major part of English vocabulary
7. It is designed to be naturally accepting of Latin and Greek technical neologisms, the de facto “world standard”.
8. It is designed to seem relatively “natural” to those who are familiar with Romance languages, without being any more difficult for others to learn.
We hope you like Elefen!
</poem>
Thanks for your help. --[[Empduuy:Caro de Segeda|Caro de Segeda]] ([[Pprngagun empduuy:Caro de Segeda|empprngaw]]) 2023年5月30日 (J2) 14:34 (CST)
== Thank you for being a medical contributors! ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
{| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;"
|rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|130px]]
|style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" |'''The 2024 Cure Award'''
|-
| style="vertical-align: middle; padding: 3px;" |In 2024 you '''[[mdwiki:WikiProjectMed:WikiProject_Medicine/Stats/Top_medical_editors_2024_(all)|were one of the top medical editors in your language]]'''. Thank you from [[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med]] for helping bring free, complete, accurate, up-to-date health information to the public. We really appreciate you and the vital work you do!
Wiki Project Med Foundation is a [[meta:Wikimedia_thematic_organizations|thematic organization]] whose mission is to improve our health content. '''[[meta:Wiki_Project_Med#People_interested|Consider joining for 2025]]''', there are no associated costs.
Additionally one of our primary efforts revolves around translating health content. We invite you to '''[https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/index.php try our new workflow]''' if you have not already. Our dashboard automatically [https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/leaderboard.php collects statistics] of your efforts and we are working on [https://mdwiki.toolforge.org/fixwikirefs.php tools to automatically improve formating].
|}
Thanks again :-) -- [[mdwiki:User:Doc_James|<span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>]] along with the rest of the team at '''[[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med Foundation]]''' 2025年1月26日 (Js) 14:24 (CST)
</div>
<!-- 訊息由 User:Doc James@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Top_Other_Language_Editors_2024&oldid=28172893 -->
76yn5u21ucoho8upohrehsprocb6xwj
MeytiWiki:Sidebar
8
2051
78767
78766
2021-10-01T06:18:09Z
HuwacBasaw1234
49
78767
wikitext
text/x-wiki
* navigation
** mainpage|mainpage-description
** portal-url|portal
** currentevents-url|currentevents
** recentchanges-url|recentchanges
** randompage-url|randompage
** helppage|help
** sitesupport-url|sitesupport
** Wikipidiya:3S4T|Pprngagan
479ly5keen7ev17rgiud797c2t30txb
Pprngagun empduuy:Ffaarr
3
2052
78724
2021-10-01T01:57:13Z
Ffaarr
717
建立內容為「test」的新頁面
78724
wikitext
text/x-wiki
test
jrwjerxiekdtj9k82lg930wpkr6tq6r
Empduuy:Ffaarr
2
2055
78762
2021-10-01T06:01:52Z
Ffaarr
717
建立內容為「test」的新頁面
78762
wikitext
text/x-wiki
test
jrwjerxiekdtj9k82lg930wpkr6tq6r
Wikipidiya:3S4T
4
2056
78764
78763
2021-10-01T06:16:27Z
HuwacBasaw1234
49
HuwacBasaw1234 wada hdlun ruwahan patas [[Wikipitiya:3S4T]] bitaq [[Wikipidiya:3S4T]]
78763
wikitext
text/x-wiki
Hini o pprngaw ita 3S4T ka hini, agah hini kana ha.
eb06zmi0iezn2muhovnf52i658z0plr
Wikipitiya:3S4T
0
2057
78765
2021-10-01T06:16:27Z
HuwacBasaw1234
49
HuwacBasaw1234 wada hdlun ruwahan patas [[Wikipitiya:3S4T]] bitaq [[Wikipidiya:3S4T]]
78765
wikitext
text/x-wiki
#重新導向 [[Wikipidiya:3S4T]]
ks2t2613yxb9a1tod9izik8h6oxzq7f
Pprngagun Wikipidiya:Requests for adminship
5
2058
78915
2021-10-04T03:47:38Z
Liuxinyu970226
34
建立內容為「== 是否應將標題翻譯成賽德克語?== @[[User:Hongaaa|Hongaaa]], [[User:HuwacBasaw1234|HuwacBasaw1234]], [[User:Pering Nokan|Pering Nokan]] ^^ --~~~~」的新頁面
78915
wikitext
text/x-wiki
== 是否應將標題翻譯成賽德克語?==
@[[User:Hongaaa|Hongaaa]], [[User:HuwacBasaw1234|HuwacBasaw1234]], [[User:Pering Nokan|Pering Nokan]] ^^ --[[Empduuy:Liuxinyu970226|Liuxinyu970226]] ([[Pprngagun empduuy:Liuxinyu970226|empprngaw]]) 2021年10月4日 (J1) 11:47 (CST)
0hbjfv9ikzcan8xbl6venm8e9wd4a8y
Empduuy:Magnefl
2
2059
79396
2021-10-16T18:56:47Z
Magnefl
747
User page
79396
wikitext
text/x-wiki
{{#Babel:trv-0|no|en-3}}
Hello, I am '''Magne Flåten''', [[:no:Bruker:Magnefl|user:Magnefl]] from [[Norway|Norway]].
1xxmooa3ozb6ugdzgfgqjb9a48rolzo
法蘭索瓦·歐蘭德
0
2060
85339
79454
2021-12-31T11:19:56Z
WikiEditor50
373
頁面已重新導向至[[François Hollande]]
85339
wikitext
text/x-wiki
#重新導向 [[François Hollande]]
s42ku35dwjxopbv2iy8rx3uq6886ugx
Nsgan Cing-hung
0
2061
80580
80578
2021-11-03T05:00:44Z
Yurimowna
177
80580
wikitext
text/x-wiki
nsgan Cing-hung(kari Pay-wang o '''Kinzang''')ga mniq iyax tghunat ryaxan hidaw nyusan Tay-tung Taywang, rima ka alang nsgan Seejiq Tnpusu nyusan Tay-tung o, hiya ka kingal uri, mgtgut tgdaya alang nsgan Pyu-ma, mgtgut nklaan hidaw alang nsgan Tay-ma-ri, mgtgut ryaxan hidaw nsgan U-tay, Ma-cya, Tay-wu ni Ray-i nyusan Pin-tung, mtlutut tghunat nsgan Ta-jin. Nsgan nii o ga mniq tghunat bi dgiyaq paru Tay-wang, kmguaw myama kana ka dxgal niya, saw drdowras ni ini kslagu ka hnyigan dxgal na, yaasa ga mniq babaw gsilung 3096 tnxalun ka paru yama Peytawusan do, ini pkrana ana manu kndsan seejiq dni, mquri smka narat ni alang nsgan Tay-ma-ri mrana ka ana manu uuda dha. Karat niya o mquri mtalux ni sbhuran bgihur, sun ka ini pndka knpraan na ka yyyama
do, ini pndka ka karat na uri da. Pusu klgan seejiq alang nsgan hini o Paywang, pusu bi ngngalun dha o qqpah dxgal, pnkari kari Pay-wang ka pusu balay.
== endaan ==
nsgan Cing-hung hini o kmguaw Seejiq Tnpusu Pay-wang kana, ida bi maxal empitu kbkuy mrimal hngkawas siida, pnaah alang nsgan Ray-i, Cun-je, U-tay ni Tay-wu nyusan Pin-tung, miyah thjil hini, yaasa saw nii do, seejiq ̔ Pay-wang nklaan hidaw ksun dha tmngahan ka kndsan dha da.
1950 hngkawas siida, niqan duri ka klgan seejiq Ru-kay pnaah alang nsgan U-tay nyusan Pin-tung, miyah thjil alang bilaq Cya-ran ni Ri-cyu nsgan Cing-hung, ddhiya nii o seejiq Ru-kay ryaxan hidaw ksun dha pseanak, balay ini bi pndka kndsan dseejiq Rukay nklaan hidaw alang Ta-nan nyusan Tay-tung ka dhiya nii.
Klwaan Ni-hung siida, alang hini o ngalan dxgal seejiq mkbuyu pnklwaan Qpahan Tay-tungt-ing Tay-tung-cwin(Dxgal seejiq mkbuyu Tay-tung-cwin nii o, tai quri tgdaya kika dxgal duma na nsgan Pyu-ma sayang, quri tghunat smka do kika alang nsgan Tajin sayang da), siida ka mqeepah Tay-tung-cwin-syu
ni knsat o, asi skgul knsat musa kngkingal alang Seejiq Tnpusu. Babaw mhdu tmjiyal ka babaw dxgal do, duma ka alang hini o psepuan nsgan Tay-ma-ri, bukuy na 1946 hngkawas 4 idas siida, phyugan ̔ nsgan Cing-rwen ̕ , bnkgan qpahan nsgan o pniqan alang Cing-rwen nsgan Tay-ma-ri sayang, kmlawa alang Cing-rwen, Towr-yang, Ri-cyu, Cing-hwang ni Ping-maw rima alang, alang nii o nyusan Tay-tung kana ka nii. Ida ki 1946 hngkawas 11 idas siida do, ngalan alang mkdgiyaq paah thowlang baraw ka alang nii da, pxalan pkeayus duri ka bnkgan qpahan alang ka alang nii ni alang nsgan Tay-ma-ri, tai ka alang Cya-ran, Cyey-ta ni Pi-ru ida nsgan Tay-ma-ri o,pklwaan nsgan Cing-rwen ka kiya, tai ka alang Cing-rwen ni Tow-ryang o, pklwaan nsgan Tay-ma-ri kida, manu kika pryuxan duri ka hangan niya ̔ nsgan Cing-san ̕ da ksun. Paah 1945 bitaq 1955 hngkawas siida, iiyux pkmalu ni pkrana kndsan dSeejiq Tnpusu ka thowlang Taywang do, hjilun na ka seejiq ga mniq ska bi dgiyaq ka alang Pi-ru, Cyey-ta, Cing-hwang ni Ping-maw, miyah thjil alang ga dha niqan sayang, duri ni pryuxan dha ka hangan alang bilaq Cing-hwang, Sing-sing da ksun tmngahan, tai ka alang bilaq Pi-ru ni Cyeyt-a o psepuun da ni pryuxan Cyey-pi ka hangan na da, bukuy duri o pryuxan Cen-sing duri ka Hangan alang nii. Yaasa hangan
nsgan nii Cing-san ksun o mdka bi hangan nsgan Cing-san alang paru Tay-pey siida do,
1958 hngkawas 4 idas 1 jiyax siida, paah kari ka thowlang Tay-wang Ming-centing, pryuxi ka hangan alang nsgan nii dni, ̔Cing-hung ̕ da ksun, ida ki hngkawas 9 idas 1 jiyax siida, wada asi ksi haya pryuxi ̔Cing-hung ̕ ka hangan alang nsgan nii da, pusu bnkgan qpahan alang nsgan o pniqan alang
bilaq Cya-ran, ida bitaq sayang.
Sayang ka pusu nniqan ana manu qpahan bnkgan qpahan alang nsgan o ga pniqan alang bilaq Cya-ran kana, saw ka bnkgan qpahan alang nsgan, sapah knsat, qpahan sapah o ga mniq alang Cya-ran kana, tai ka mqlahang qbubur seejiq ka sapah spuhan o, yaasa wada sliqan paru bgihur Hay-tang ni wada asi pani paru yayung Tay-ma-ri da, sayang do ga hjilun alang bilaq Ping-maw da.
== pkeayus bnkgan qpahan alang ==
nsgan hini o niqan rima alang ni mtrul mataru ka qpuruh, saan pskiya seejiq ka alang Cen-sing ni Ping-maw o ga mniq nsgan Tay-ma-ri, duri ni alang Cya-rwen(Tay-ma-ri Cing-cen-san)ida pklwaan alang nsgan Tay-ma-ri.
Alang Sing-sing:1953 hngkawas siida, pnaah alang Cing-hwang, miyah thjil hini ni pryuxan Sing-sing ka hangna na da.
Alang Cen-sing:1953 bitaq 1956 hngkawas siida, nealang Cyey-ta ni alang Pi-ru (Pau-mu-ri),alang Ru-bi(Viljaljau),alang Ka-ri ka-ri( Duliduli), alang(Djunguzul) ni alang Cyey-ta (Kaladjalan) o, 1961 hngkawas siida do, psepuan makingal alang Cyey-pi da, 1973 hngkawas siida, pryuxan Cen-sing duri ka hangan alang
bilaq nii.
Alang Cya-ran:1947 bitaq 1949 hngkawas siida, nealang Cya-ran ka alang Ma-le-tep,Ba-ji-yo-ro ni alang Ma-le-vul o, psepuan alang Cya-ran (Kaaluwan)kana da, nniqan pusu qpahan euda qmpah nsgan nii ka hiini.
Alang Ping-maw:1950 hngkawas siida, nealang Ping-maw ka alang Djumulj ni Tjukuvulj-inaval o yahan pthjil hini da.
alang Ri-cyu:alang nii ga pspuan hiya ka alang Ri-cyu(Rudrakes) uri.
== eleelug ==
Elug nklaan hidaw 64:Taymari---Cyaran---ulay Cinghung
Elug nklaan hidaw 66:Cingrwen---ulay Cingrwen---Ricyu
== ttgsa ==
=== '''ptasan tgska''' ===
Kska alang nii o ini phyugi ptasan tgska, tai ka saan ppatas laqi ka alang Cya-ran, Sing-sing ni Cen-sing o, musa matas Ta-wang ptasan tgska ga mniq alang Ta-wang nsgan Tay-ma-ri, tai ka
saan ppatas laqi ka alang Ri-cyu ni Ping-maw o, musa matas Ping-maw patsan tgska ga mniq alang Cing-rwen nsgan Tay-ma-ri.
=== '''ptasan tgbilaq''' ===
Ptasan tgbilaq Cya-ran nsgan Cing-hung nyusan Tay-tung
Ptasan tgbilaq Cyey-ta nsgan Cing-hung nyusan Tay-tung
Ptasan tgbilaq Sing-sing nsgan Cing-hung nyusan Tay-tung
Ptasan tgbilaq Ping-maw nsgan Cing-hung nyusan Tay-tung
=== '''qmpringan mtgsa''' ===
Qmpringan mtgsa alang nsgan Cinghung nyusan Tay-tung
== saan rmigaw ==
Ulay Cing-hung:Ulay Cing-hung o ga mniq ryaxan hidaw elug paru Nan-hwey kska alang Cya-ran hiya, tru ka pusu ulay nii, msdhiyaq bu kana, tai ka qsiya niya o mtasaw balay,tduwa trmaan ni mahan ka qsiya na. Tgkingal pusu ulay o hlayan Cung-yu Kung-se miyah
qmqur miying gasuring siida, paah bnaqig yayung sriyu ka qsiya niya, aji paru ka pyahan qsiya na o, ida dhuq pungu ka qnrbqan na, mtasaw bi qsiay niya, tduwa trmaan ni mahan, kntlxan na o 35 knegakan baraw, ida sriyu paah bnaqig yayung, ini biyaw bungan yayung duri. Tgdha ka pusu ulay nii o, ga mniq iyax tghunat ryaxan hidaw alang Cya-ran, 10kb tnxalun hiya ka ulay nii, knmalu qsiya niay o ida mdka tgkingal ulay.
Tgtru ulay o pthangun dha ulay Pi-ru, ga mniq siyaw yayung iyax tgdaya nklaan hidaw alang Tay-ma-ri hiya, mksa ta o ida bi 4 bitaq 5 iyax tuki hana ta dhqan. Tai ka qsiya na o mtlawa balay, bitaq msiyayung ka knlala qsiya niya, aji hmut kntlxan uri, bitaq dhuq
70 knegakan baraw, ini bi pndka dha ulay pnlealay. Yaasa nniqan ulay Cing-hung sdhiyaq bi paah alang bilaq do, ungat hari ka seejiq musa tima hiya, ini hari jii uri da. Kiya ni kmusa hiya ka ana ima seejiq o, asi ka plealay muda ppatas hangan han, kika tduwa mtmay musa ska dgiyaq nii da.
Ulay Pi-ru
Ulay Tu-hwey-ru
Sapah snalu ttasil Cen-cya Cya-ran
Bling hngak matlax qnquran
Alang Sa-pu-yu
Alang Sapah Cen-sing
== eangal pnhmaan ==
phpah rwowsen
phpah cingcen
ucya
masu
apu
usik qapal
pgu
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
ltns93kx04yqu3rm6746eprohcbjdl3
Nsgan Iri
0
2062
80579
2021-11-03T04:59:11Z
Yurimowna
177
建立內容為「Ga mniq tghunat nyusan Skangki Taywang ka nsgan Yi-ri, baraw na o kiyig nsgan Jwey-swey, nklaan hidaw na o kiyig nsgan Hung-ping、nsgan Chang-ping nyusan Tay-tung, ryaxan hidaw o kiyig nsgan Ba-ni-ta, hunat na o plutut nsgan Hu-ri, pusu nniqan dxgal tghunat nyusan Skang-ki, pusu kska dxgal nklaan hidaw Tay-wang uri, tgparu bi knlbangan dxgal nsgan mtqiri kana Klwaan Taywang, yabi saw niqan 252㎢ knlbangan na, (tgbilaq hari Alang Paru Tay-pey 271㎢ knlbang…」的新頁面
80579
wikitext
text/x-wiki
Ga mniq tghunat nyusan Skangki Taywang ka nsgan Yi-ri, baraw na o kiyig nsgan Jwey-swey, nklaan hidaw na o kiyig nsgan Hung-ping、nsgan Chang-ping nyusan Tay-tung, ryaxan hidaw o kiyig nsgan Ba-ni-ta, hunat na o plutut nsgan Hu-ri, pusu nniqan dxgal tghunat nyusan Skang-ki, pusu kska dxgal nklaan hidaw Tay-wang uri, tgparu bi knlbangan dxgal nsgan mtqiri kana Klwaan Taywang, yabi saw niqan 252㎢ knlbangan na, (tgbilaq hari Alang Paru Tay-pey 271㎢ knlbangan na.
Yaasa ga mniq tgskakulaw elug paru Hwa-tung, mquri nklaan hidaw o niqan elug paru Yi-chang mlutut nsgan Chang-ping ga mniq Dgiyaq siyaw pnlaq, nii o pusu bi Ayau gbiyuk Hwa-tung.
Ga mniq breenux Ayug gbiyuk ka nsgan nii, niaqn Dgiyaq Paru ka ryaxan hidaw, Dgiyaq siyaw pnlaq o sdhar nklaan hidaw,,
, niqan yayung Syu-ku-rwan ni sbiq yayung Hun-phin, yayung Cuw, yayung Ra-ku ra-ku,ni yayung Cing-swey ka mnda hiya.
Kari tglhayan dha rmngaw o kari A-imis ni kari Ngay-ngay Tay-wang.
Knrana alang
Pusu bi alang tghunat nyusan Skang-ki ka nsgan Yi-ri, kika pusu bi kndsan alang Yi-ri, niqan quri saw sbrigan knlangan dha nanak、qpahan kndsan ni tgsaan、spuhan dnii. Quri elug Cung-san ni mtqiri elug ka pusu nniqan sbrigan. Saw ka sbrigan o niqan Sapah Paw-ya sen-huw, cyi-cen-su,Ceyn-kuw teyn-cu, Ta-tung 3C、Chang-khun 3C, Sey-ceyn-cya-hu,、Ceyn-reyn-hu-ri Cung-sing, Haw-re-ti、85 tu C、plbuan tdruy Ke-sang, Pi-sen-khe dnii. Pusu sapah pskuan pila o niqan Pskuan pila dxgal Taywang sbiq Yi-ru, Sapah pskuan pila Ar-singsbiq Yi-ri, Spaha pdsan patas, Qpringan mkalaw nhuma nniqan dxgal Yi-si dnii, sgluus bi ka euda sapah pskuan pila.
Rahuq sapah qpahan nsgan o, niqan Pusu nniqan Qpahasn tghunat Qpahan nyusan Skang-ki,Sapah psslian patas Yi-ri,、Sapah sbiq qpahan knsatYi-ri, Sapah qpahan patas dxgal Yi-ri, Sapah qpahan patas sapahYi-ri, Sapah maangal pila Yi-ru Qpahan pnssli pila bbgay Klwaan, Sbiq sapah Yi-ru Qpahanmangal bnegay pila, Sapah qpahan mkalwa rnaaw Skangki mqeepah Yi-ri, Sbiq qpahan Yi-ri Sapah kmlawa mqita, qpuruh smmalu elug Yi-ri qpahan euda qmpah tg4 Sapah mklawa elug paru Qpahan mklawa elug Klwaan .
nsgan o niqan kingal ka tgparu ptasan, tru ka tgska ptasan, maxal dha ka tgbilaq ptasan,tru ka ptasan lqlaqi mumal tgbilaq ptasan, empitu ka sapah pnhici kmlawa alang, spat ka sapah pnhici kmlawa ita nanak, mntuku bi ka knlangan, mgarang bi ka smlaan tmgsa.
Quri saw spuhan o niqan Sapah spuhan Yi-ri Rung-min Qpringan dmayaw mnalax mrata Qpahan Klwaan, Sapah spuhan Yi-ru Qpahan brihan pksuyang kndsan Klwaan,Sapah pksyuyang kndsan Sapah qpahan pksuyang kndsan nsgan Yi-ri, ni Sapah spuhan Cu-ci sbiq Yi-ri ntaxa, maxal sngari ka spuhan bilaq nseejiq.
Nniqan Qpahan euda qmpah
alang Cung-cen
alang Kow-wu
alang Thay-chang
alang Ci-mu
alang Yung-chang
alang Yeyn-cen
alang Chang-ryang
alang Re-hu
alang Tung-hung
alang Kwan-ing
alang Sung-pu
alang Cun-ji
alang Te-u
alang San-min
alang Ta-yi
Hmbragan hiyi
Kndxan hmbragan hiyi nsgan Yi-ri o wana 93 /km² hiyi, tgllbu bi kndxan hiyi kana mtqiri Klwaan Taywang,(hmrinas hari nsgan Hung-ring)
Elug tdruy
Quri mggaluk elug ngangut o niqan elug tdruy qrngul Hwa-tung, quri elug paru o niqan tg9 elug Yay-wang, elug, elug Re-te,elug nyusan tg193 ni elug paru Yi-chang tg30 elug Tay-wang tglihug Dgiyaq siyaw pnlaq nklaan hiudaw, nii o pusu bi elug hqulan nklaan hidaw Tay-wang.
Sapah spuhan
Pusu sapah spuhan mnalax mrata Tay-pey sapah sbiq Yi-ri
Sapah spuhan Yi-ru Qpahan brihan pksuyang kndsan Klwaan
Sapah spuhan Cu-ci sbiq Yi-ri
Djiyun rmigaw qmita
Ungat bngux ruciq ka lala sapah smlaan qngqaya ka nsgan hini, kiya ni empeeniqan brax kmlawa dgiyaq, yayung ni malu hbhuk, ungat spgan ka seejiq miyah rmingaw qmita kngkingal hngkawas. Duri ni tg1 maspat saan rmingaw qmita nyusan Skang-ki oulay An-tung, , gaa madas cih knux Ryu-hwang ka qsiya ida nniqann, knsuyang llingay na o bitaq mkla ka kana isil klwaan, kiyig hiya o mumal hi duri ka elug kska rnaaw, duri ni mseupu dha rmingaw qmita phiyug bgurah nniqan saan rmigaw Rung-hung ksun kmlahang pkeudus qhuni paru kbkuy hngkwasan. Rahuq na hiya o niqan uri ka elug daan tdruy gakat paah rdaan tdruy Yi-ri ni smudal elug tdruy qrngul smudal rdaan tdruy Tung-ri,Spahah kndsan Ngayngay Yi-ri,璞石閣原住民展售場Sapah pqtaan btunux snalu Seejiq Tnpusu, Pusu nniqan saan rmigaw qmita seejiq mniyah kksaan qmita nkana Yi-sang nKlwaan 玉saw smdamat elug sttuan dgiyaq elug sbiyawPa-tung-kwan, suyang qtaan saw gsilung phpah Cing-cen dgiyaq Chu-khe,Qtaan qbhuni mtneuda yayung Syu-ku-rwan ni qtaan btunux qurug nklaan hidaw. dnii o ana rabang saan rmingaw qmita kana.
Knmalu nhuma
Nhuma o pusu bi dnuuy, mdayaw na ka rmigaw qmita da, knmalu uqun o knsuyang niqan bi ngahan o buwax ni hlama Yi-ri, phpah Cin-cen, tlahi puwa n knsuyang qsiya rnabaw, ssibus piyuq sagas. Saw nii ka knmalu nhuma .
•sagas Yi-ri
•embanah qsiya rnabaw mssbiyuq dgiyaq Chu-khe,
•waray Yi-ri
•hlama Yi-ri
•tlahi puwa Tung-hung
•knux tmaq beyluh Cyaw-thu
•masaq snalu baga Wun-ing
•buwax Yi-si
•phpah Cin-cen
•ngiraw,
•runug qalux Yi-ri:pnyahan mtqiri Tay-wang
[[Snakun:Truku]]
j84buobtrj3wn4ak4v2sv1p6evemv0x
Nsgan Ru-yey
0
2063
80581
2021-11-03T05:19:10Z
Yurimowna
177
建立內容為「nsgan Ru-yey(kari sbnawan: Shikano, kari klmukan: Lo̍k-iá-hiong, kari Ngay-ngay hnang 4 nyusan Tay-wang : Luk Iaˊ Hiongˊ. Kari Ngay-ngay mslxan: Lu̍k-yâ-hiông)ga mniq tgska nyusan Tay-tung Tay-wang, quri baraw o msgasig nsgan Kwan-san, mgbaraw ryaxan hidaw o msgasig nsgan Haytwan, quri nklaan hidaw o msgasig nsgan Tung-hu, quri ryaxan hidaw ni hunat o plutut nsgan Yeyn-ping. Pnteayus qmpahan euda qmpah Sayang nsgan Ru-yey o niqan 8000 hmbragan hiyi…」的新頁面
80581
wikitext
text/x-wiki
nsgan Ru-yey(kari sbnawan: Shikano, kari klmukan: Lo̍k-iá-hiong, kari Ngay-ngay hnang 4 nyusan Tay-wang : Luk Iaˊ Hiongˊ. Kari Ngay-ngay mslxan: Lu̍k-yâ-hiông)ga mniq tgska nyusan Tay-tung Tay-wang, quri baraw o msgasig nsgan Kwan-san, mgbaraw ryaxan hidaw o msgasig nsgan Haytwan, quri nklaan hidaw o msgasig nsgan Tung-hu, quri ryaxan hidaw ni hunat o plutut nsgan Yeyn-ping.
Pnteayus qmpahan euda qmpah
Sayang nsgan Ru-yey o niqan 8000 hmbragan hiyi, seejiq klmukan 40%, seejiq ngayngay 30%, seejiq tnpusu mkbrnux o 20%, Duma do 10%. Lala klgan seejiq ni niqan nanak knkla kndsan dha. Nsgan Ru-yey spuan na kmlawa ka alang o saw nii, Ru-yey, Lung-teyn, Yung-an, Jwey-rung,Jwey-yeyn,Jwey-hu, Jwey-hung, niqan empitu alang, qmpah quri dxgal o tg10 o niqan 7. Qmpah dxgal ka pusu qpahun dha.
alang Lung-teyn, Jwey-hung, Yung-an, Jwey-hu, Jwey-lung, Ru-yey, Jwey-yeyn.
== Endaan ==
Ru-yey o knxalan Cying siida klwaan nsgan Kwang-san. klwaan Ni-hung siida do wada pryuxan nsgan Kwan-san alang Ru-yey ksun. bukuy mnkeekan do pryuxun ni phyugun 「nsgan Ru-yey」. Kiya ni balay ni nLey-kung-hu ka Sang-yey, Cung-yey, Syia-yey do wada spuun alang Rwan-san syusi ni msupu nsgan Yeyn-ping. Niqan dha ka pnyahan kari Hangan dxgal Ru-yey, kingal o msa, dxgal hini sbiyaw o taadus bbuyu, msuwil niqan qpuring rqnux miyah rmdu msangay hini. Kika ksun「Ru-yey」. Kingal kari duri o, klwaan Ni-hung siida, seejiq Ni-hung o phiyug kingal alang hini yahun dha mniq seejiq tmbarah, kika psli seejiq nyusan Sin-sey dmqpah dxgal miyah tbarah hini, kika seejiq Ni-hung do hangan dxgal ruliaw siida o pryuxun Ru-yey ksun. bukuy mnkeekan do phiyug nsgan siida do asi angal hangan nsgan. Paah alang paru Tay-tung muda elug Tay-wang 9 spgan mquri tgbaraw, muda dgril Cu-ru ayug rklu, muda duri ayug Ru-yey, qtaan o saw kingal paru bi tadus breenux. Hini o Ching siida bukung Tay-tung Hu-cwan o saw kari na「tgparu bi tadus breenux Tay-tung」msa. knxalan sayang do hini o kika ksun pusu phpah qlupas ---「Ru-yey」ksun, Ru-yey o mnda yahan ttmalang qpuring rqnux. Qrunang mangal tunux seejiq mkdiyaq. Seejiq Ni-hung o lnlungan dha hini o malu balay nniqan. Duri ni seejiq pnaah ryahan hidaw Tay-wang o kuxul dha balay miyah tg2 tbarah mniq. Sayang do seejiq qnpah qpahun klwaan ni mtgsa o kuxul dha balay gmaaw miyah tpusu mniq. Duri ni kska klwaan Tay-wang o paru balay nsgan yahan rmigaw qmita ni msangay.
== Hmbragan seejiq ==
2021/2 7,579
== Elug hqulan ==
Ru-yey o ga mniq breenux gbiyuk Hwa-Tung pusu elug o niqan elug qrngul Tay-tung ni elug Tay-wang tg9 spgan o muda tglihug ska hini.
=== Elug tdruy qrngul Sapah kmlawa tdruy qrngul Tay-wang(• Elug Tay-tung:rdaan Jwey-hu -rdaan Jwey-yeyn -rdaan Ru-yey) ===
=== Tdruy bahu、tdruy ppaan seejiq • Ting-tung tdruy ppaan seejiq ===
== Ttgsa ==
=== ptasan tgska ===
• ptasan tgska Ru-yey nyusan Tay-tung(patas spgan ga skuun psraman mangal,ga skuun sapah pnatas elug samaw kaji)
• ptasan tgska Jwi-yeyn nyusan Tay-tung(patas spgan ga skuun psraman mangal,ga skuun sapah pnatas elug samaw kaji)
=== ptasan tgbilaq ===
• Ptasan tgbilaq Ru-yey nsgan Ru-yey
• Ptasan tgbilaq Yung-an nsgan Ru-yey(patas spgan ga skuun psraman mangal,ga skuun sapah pnatas elug samaw kaji)
• Ptasan tgbilaq Yung-an ptasan sbiq Yung-rung nsgan Ru-yey nyusan Tay-tung(wada laxan)
• Ptasan tgbilaq Jweyyen nsgan Ru-yey(patas spgan ga skuun psraman mangal,ga skuun sapah pnatas elug samaw kaji)
• Ptasan tgbilaq Jwey-hung nsgan Ru-yey(patas spgan ga skuun psraman mangal,ga skuun sapah pnatas elug samaw kaji)
• Ptasan tgbilaq Lung-ten nsgan Ru-yey(patas spgan ga skuun psraman mangal,ga skuun sapah pnatas elug samaw kaji)
== Saan rmigaw qmita ==
• Elug knhuway tqiri nsgan Ruyey qtaan mneudus
• Elug bling mpajiq Wu-ring
• Dxgal qcilus Sin-liang
•
2 tntunan hakaw Ping-suey
•
Tgbaraw tatat Ryey
Prajing 2011 hnkawas qulung rbagan do nsgan Ru-yey muda euda 「Tay-wang kklwaan skiya mtalux paru qurug gowmu cya-neyn-hwa.」
== Knmalu nhuma ==
• qsiya rbnaw Hu-rung
• Embanah Wulung qsiya rbnaw
• sibus embanah
• Karat
• Howlung kow
• Gitu
• Blbul
• bkiluh
• Karat bkiluh
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
qiq5t36wp6c4m6x2timxpq4xt88tp6m
Nsgan Ta-wu
0
2064
80609
2021-11-03T05:47:02Z
Yurimowna
177
建立內容為「Nsgan Ta-wu(kari Paywang o Palangoe;kari Klmukan o Tāi-bú-hiong;kari pngkari Ssyeyn Ngyngay o tai vuˋ hiongˊ), ga mniq iyax nklaan hidaw tghunat alang nyusan Tay-tungTaywang, mtlutut tgdaya alang nsgan Taymari, mksiyaw nklaan hidaw gsilung paru Taypingyang, mgtgut ryaxan hidaw ni tghunat alang nsgan Tajin, hiya o pusu balay ptlutut elug paah nklaan hidaw ni bitaq ryaxan hidaw. Nsgan Ta-wu nii o sdahar dgiyaq paru Taywang, lala ka dgiyaq niya ni a…」的新頁面
80609
wikitext
text/x-wiki
Nsgan Ta-wu(kari Paywang o Palangoe;kari Klmukan o Tāi-bú-hiong;kari pngkari Ssyeyn Ngyngay o tai vuˋ hiongˊ), ga mniq iyax nklaan hidaw tghunat alang nyusan Tay-tungTaywang, mtlutut tgdaya alang nsgan Taymari, mksiyaw nklaan hidaw gsilung paru Taypingyang, mgtgut ryaxan hidaw ni tghunat alang nsgan Tajin, hiya o pusu balay ptlutut elug paah nklaan hidaw ni bitaq ryaxan hidaw.
Nsgan Ta-wu nii o sdahar dgiyaq paru Taywang, lala ka dgiyaq niya ni aji lala ka dxgal breenux niya, niqan ka yayung yayung Ta-wu, yayung U-wan, yayung Caw-yung muda qluli alang nii, karat na o mquri mtalux ni sbhuran bgihur, kiya ka kiya ni yaasa kngkingal alang ini pndka kpraan ka nniqan na do o, ini pndka ka karat na uri da. Kska alang nsgan hini ka klgan seejiq na o, niqan
seejiq Paywang, Klmukan, Ngyngay ni duma seejiq hana mniyah, mquri lala klgan ka seejiq ga mniq alang nii, tai ka pusu bi skeudus dha o kmgaaw paah qmpah qpahan dxgal ni tmqsurux, quri qpahan smmalu ni smbarig o ini hari dhuq ka kiya.
== Endaan ==
Ida nniqan seejiq Paywang paah sbiyaw ka nsgan Ta-wu, ̔Paranwi ̕ ksun dha tmngahan seuxal han, pusu kari seejiq Paywang o ̔smbut dmuuy qhuni uril ̕ msa. sbiyaw siida pnaah nniqan dha dgiyaq miyah thjil dalih quwaq yayung Tawu ka seejiq Paywang, iiyux dha sdhiyaq dxgal slaq tglian qsiya ni dxgal qcilus ini tduwa jiyun do, muda pspung qmita dmuuy uril qhuni muda smbut. Pnaah hini ka hangan nii.
Klwaan Nihung siida, pryuxun ̔Ta-wu ̕ ka hangan dxgal nii, 1920 hngkawas do phyugan dxgal yahan qmpah, 1937 hngkawas do, priyuxan alang Ta-wu da, pklwaan dha nyusan Tay-tung Qpahan Tay-tung.Babaw tmgjiyal duma dxgal nSeejiq Tnpusu ka nyusan Tay-tung o phiyugun dha nsgan Ta-wu nyusan Tay-tung. 1946 hngkawas do ptyusan dha duma ka dxgal mqdgiaq, phiyug kingal duri nsgan Ta-jin bitaq saying.
== Peayus bnkgan qpahan euda ==
945 hngkawas siida phiyug nsgan kmlawa alang Ta-wu, alang Sang-uw,alang Ta-cu,alang Ta-nyaw, alang Tu-pan, alang Saw-cya, alang Ta-ku, alang Tay-pan, alang An-su 9 alang; 1946 hngkawas 4 idas 1 jiyax, alang Tu-pan, alang Saw-cya, alang Ta-ku, alang Tay-pan ni alang An-su 5 alang nii o phyugun nsgan Ta-jin.1967 hngkawas mrana alang Nan-sing maa 5 alang. Balay bi mniq alang Ta-wu ka Qpahan nsgan yaasa smluu tmayan asu emptqsurux ka alang Sang-wu, kiya ka wada thjil da.Kana peayus bnkgan Qpahan nsgan ka qpahan euda qmpah niqan alang Ta-cu, alang Ta-nyaw, alang Nan-sing, alang Ta-wu ni alang Sang-wu, mseupu kana o rima ka alang bilaq ni mngar o 5 alang 97 qpuruh.
Knhbragan seejiq
kmpryuxan knhbragan seejiq hngkawas endaan:Spuun ta smpug ka seejiq rima hngkawas (paah 2015 bitaq 2020 hngkawas)o, wada mlih 597 hmbagan hiyi, wada sqlalu hmbragan hiyi o 9.44% quri nsgan o mslikaw bi wada sqlalu hmbragan hiyi nklaan hidaw Tay-wang ka nii.kska kana kngkingal nsgan Klwaan Tay-wang o tg8 knbaraw ka seejiq wada sqlalu.
Spuhan
Klwaan Taywang kingal ungat spuhan ka nsgan Ta-wu nii, niqan Sapah spuhan nkana ka nsgan nii,wana bi ga alang Ta-uw ka niqan Sapah qpahan pksuyang kndsan.Sapah spuhan nkana nii o dalih bi Qpahan nsgan Ta-uw ,mquri tgdaya ida bi niqan 60kr qthiyaq, ga mniq Qpahan brihan qqlahang kndsan Tay-tung spuhan Tay-tung.
== Saan rmigaw ==
=== Langu gsilung Cing-rung: ===
Langu gsilung Cing-rung o ga mniq lklu dgiyaq gbiyuk mtrurul ququy taan, mdka bi kingal qurug btunux mkray brigan ga mgmlux mtaqi ska yama, hangan na seuxal o ̔Tapeyhu ̕ ksun, mataru lituk qmpahan ka knlbangan niya,lala bi ka qqhuni paru nsbiyaw ida ga meudus hiya. Tai ka ssiyaw silung o mkdux bi qqhuni niya, smasaw bi ka rnabaw na, dxgal kska na hiya o kmguaw saw tglian qsiya, bbuyu balay, duri ni nlaxan ka qmpahan ini qpahi o mdka tadus breenux taan, ssiyaw na hiya duri ka qmpahan pnegalang dha ni dxgal ghriqan qsiya o, ga tblaiq bi mhiyug hiya ka kacing ni tbaqa, bi saw mgmrux bi kndsan dha.
Hkawas snii hari, mdrumut bi smmalu elelug tqqiri siyaw silung nii ka alang nsgan Ta-wu nii, hmaan dha qhuni Meyjinsu ka siyaw elug, smalu elug daan mksa seejiq duir, knbragan na o ida bi dha 10kb tnxalun, tduwa saan mksa seejiq ni peapa tdruy gaka mtqiri silung. Kska silung Cirunghu nii o, niqan ka qbhni mqqur qhuni, brihut, klaway, qpatur piyak ska rnaaw, qbulung yayung, qqhuni na o niqan dara, Mucyangc, Taytungteysu, lala klgan ka ga hmaan hiya. Tai ka siyaw elug tqiri silung o niqan ka sasaw daan msangay, tduwa ta tblaiq bi qmita silung, ni qmita ta bbrihut mbbhraw, kana ka qqbhni o mqaras bi meuyas ni tblaiq bi mkan uuqun niya. Kska saan rmigaw hini o tduwa ta steetu mksa yama, misux peapa asu, pngahi qsurux, rmigaw qmita, knhuway mksa, muduh siyang, pkawbu mtaqi, ana manu uuda ni hrpasun ngangut o tduwa ta mqaras bi muda kana.
=== Tmayan asu emptqsurux Sang-uw ===
=== Elug nsbiyaw Cing-swey-ying: ===
Elug nsbiyaw Cing-swey-ying nii o kika pusu bi elug ppryuxan qngqaya ni dnuuy Seejiq Tnpusu ni seejiq Kl-mu-kan, kika elug uuda seejiq Pi-pu-wa Ma-ka-taw thjil elug Tay-tung uri. Bukuy na yaasa ̔smdayak endaan tmgjiyal Nihung Mu-tan do,muda qmita dgiyaq ka Cing do, smkagul mrata ni muda gmeelug knkala ddgiyaq nniqan niqan kngkla seejiq kiya o smudal alang Ku-ce-rung ̕ , ̔nniqan Cu-swey-pow ̕ , ̔nniqan mrata ching-swey klwaan Cing ̕ , ̔nnniqan sapah knsat Nihung Cing-swey-ying ̕ dnii.
Nasi ta saan mksa ka elug sbiyaw Cing-swey-ying nii sayang o, quri ryaxan hidaw o hbaraw bi ka seejiq steetu paah alang bilaq Singkay Hwangryaw, mquri elug uusa yama Ta-han, elug nii o snalu mrata Ta-han Tay-wang, tduwa daan tdruy uri. Mksa ta elug snalu mrata Tay-wang nii 23.5 10kb tnxalun siida do, ga hiya kingal hangan na Ta-su-ring ̕ ksun, mstrung hiya ka elug sbiyaw Cing-swey-ying nii da, kiya dni mquri nklaan hidaw mksa do kika balay bi ̔Elug ksaun Cing-swey-ying Snalu Klwaan ̕ da, Knbragan niya o ida bi 15.4 10kb tnxalun, ini tduwa daan tdruy, nasi ta mksa o ida kingal jiyax do qduun ta mksa ka elug nii da. Elug sbiyaw nii o paah babaw gsilung 122 tnxalun ni bitaq 1450 tnxalun, mksa ta elug siida, paah tghunat bitaq tgdaya tduwa ta sdhiyaq qmita yama Tawusan. Kiay ka kiya ni, knmusa mksa hini ka ana Ima o, asi ka plealay muda ppatas hangan niya, kika hana tduwa mtmay mksa.
https://nv2.npa.gov.tw/NM107-604Client/
== Knmalu pnegalang ==
•masu
•kalat
•bkiluh
•jyaking
•bulus paru Purum
i
•qsurux mhungul quwaq
•qsulux habuk bhgay
•phpah Ran-hwa klaway
•malux bgihur
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
i0dgm3b0ti7gxkv2zdq4vqlsztesp15
Nsgan Kwang-hu
0
2065
80610
2021-11-03T06:05:12Z
Yurimowna
177
建立內容為「Nsgan Kwang-hu mniq tgska nklaan hidaw nyusan Ka-ring-ku(日語藉詞)(族語古稱S-kang-ki) Tay-wang. Tgdaya o smdalih nsgan Hung-ring. Nklaan hdaw ni tgtruma nklaan hidaw o mgtgut dha nsgan Hung-pin kida. Ryaxan hidaw do mgtgut nsgan Wan-rung. Tgtruma do mlutut dha nsgan Jwey-swey. Klwaan Ni-hung siida smalu qmsiya ka pusu na bi. Kska hini sayang o ida lala balay hncian snlaan paru sapah ni pnsswilan ssalu qmsiya. (saw ka: Snlaan qmsiya rmigaw Ka-ring-ku(…」的新頁面
80610
wikitext
text/x-wiki
Nsgan Kwang-hu mniq tgska nklaan hidaw nyusan Ka-ring-ku(日語藉詞)(族語古稱S-kang-ki) Tay-wang. Tgdaya o smdalih nsgan Hung-ring. Nklaan hdaw ni tgtruma nklaan hidaw o mgtgut dha nsgan Hung-pin kida. Ryaxan hidaw do mgtgut nsgan Wan-rung. Tgtruma do mlutut dha nsgan Jwey-swey. Klwaan Ni-hung siida smalu qmsiya ka pusu na bi. Kska hini sayang o ida lala balay hncian snlaan paru sapah ni pnsswilan ssalu qmsiya. (saw ka: Snlaan qmsiya rmigaw Ka-ring-ku(日語藉詞) (族語古稱S-kang-ki), Pnsswilan qmsiya Karingku (日語藉詞). (族語古稱S-kang-ki) Mdka dha nsgan Hungrin kika sun tgpusu kkrnaan tgska alang Ka-ring-ku (日語藉詞). (族語古稱S-kang-ki) Hbaraw balay niqan bi hangan dmptsbut qurug Tay-wang o pnaah alang hini kana.
Nsgan nii o mniq ayug paru Ka-ring-ku (日語藉詞). (族語古稱S-kang-ki) ni Tay-tung ni kika sun rqling bbaraw breenux. Kska hini mataru kmxalan tnegkbkyan o dgiyaq. Mspatul tnegkbkyan do kika sun breenux endaan yayung Cya-nung ni breenux pnril rngsux yayung Ma-an kida. Ryaxan hidaw o niqan Dgiyaq paru. Nklaan hidaw do niqan dgiyaq siyaw pnlaq gsilung. Mnda kska nsgan hini o niqan yayung Ma-tay-an, yayung Karingku, (日語藉詞). (族語古稱S-kang-ki) ni yayung Kwang-hu. Karat o mtalux hari ni sbgihur.
Kska nsgan hini o kdhaan Kl-mu-kan ni seejiq tnpusu. Seejiq Tnpusu o klgan A-mis ka pusu na. Nngalan o qmpah dxgal ka pusu. Kari srngaw dha alang hini o kari A-mis ni kari Ngay-ngay Taywang.
== Endaan ==
Niqan tgpusu tru alang ka nsgan Kwang-hu: bsiyaq bi endaan alang Seejiq Tnpusu Ma-tay-an ni Tay-pa-rang ni Ta-hu pnhyugan klwaan Ni-hung siida. Jiyax tgska klwaan Ni-hing siida, yaasa mniq tgdaya Ta-hu ka Ma-tay-an ni wada ryuxun Tgbaraw Ta-hu. Tay-pa-rang do wada pryuxun Hu-teyn kida. Ta-hu o klwaan nsgan Jwey-swey ni tgbaraw Ta-hu ni Hu-teyn do nsgan Hung-ring kmlawa kida.
Bukuy tnegjiyalan maxal mngari kbkuy mspatul empitu hngkawas tru idas wada psnakun ka tru alang nii maa nsgan Kwang-hu (Kika sun 「bukuy dmgiyal bgurah pnhiyug ka nsgan nii」)bitaq sayang. Sayang do plwanan dha Kwang-hu ka Ma-tay-an, (Plealay bi bukuy tnegjiyalan o Tay-an ksun), hangan Hu-teyn o ini pryuxi kiya, ni Ta-hu do pryuxun Ta-hu kida. Kiya ni ppyaan tdruy Kwang-hu o paah maxal mngari kbkuy mspatul empitu hngkawas bitaq maxal mngari kbkuy mrimal kingal hngkawas siida pnryuxan hangan 「Tay-an」han. Hangan nii o nangal dha paah hangan Ma-tay-an.
Empusal kbkuy maxal hngkawas mnda uda gmaaw bukung nsgan ni dmririh prngaw nsgan o mnda tgparu bi bnarig paya rmimu pila endaan kana Tay-wang ka hini. Bukung nsgan ni dmririh pprngaw nsgan maxal dha o wada asi musa kulu kana. Manu qpahan nsgan o asi sangay muda uri han. Empusal kbkuy maxal tru hngkawas brnahun muda pxal duri ka uda gmaaw bukung nsgan ni dmririh prngaw nsgan dni nhdaan do kika sun mririh Cung-kow-kow-min-tan Syey-Cung-yeyn bukung qmpringan Se-ji dmgiyal da.
Empusal kbkuy maxal spat hngkawas siida, sdseejiq alang Ma-tay-tan ni Tay-pa-rang o sblayi nsgan Ma-tay-an ka nsgan Kwang-hu msa. Rmngaw ka bukung nsgan Sey-cung-yeyn kska nsgan hini o niqan smka ka klgan seejiq Tey-wan ni Ngay-ngay. Na da pspuun kana ka lnglungan sdseejiq nsgan ni aji yaku nanak tduwa muda kiya msa. Srngaw kari Pang-cah alang Kwang-hu o kika Fa-ta’an. (Pusu kari na o sungut msa.) Tgbilaq laqi ptasan Pey-hu o maxal mngari kbkuy mngari kmxalan mngari siida wada pryuxun plealay bi hangan Tay-pa-rang da.
== Bnkgan qpahan alang ==
Seupu kana maxal spat alang ka nsgan Kwang-hu.
Nniqan Alang Ma-tay-an o niqan mataru : alang Ta-an, alang Ta-tung, alang Ta-pin, alang Ta-ma, alang Ta-cin, ni alang Ta-hwa
Anniqan alang Tay-pa-rang o niqan spat:alang Tung-hu, alang Si-hu, alang Nan-hu, ni alang Pey-hu
Nniqan Alang Tahu o niqan spat:alang Ta-ceyn, alang Ta-hu, alang Ta-hung, ni alang Ta-sing
== Knhbragan hiyi seejiq ==
Bitaq kingal kbkuy maxal hngkawas dha idas siida, seupu kana sapah o mspatul mngari maspat kmxalan spat sapah. Knhbragan hiyi o kingal kbuhug empusal tru kbkuy empusal mngari hiyi.
Tdruy hqulan
'''elug tdruy qrngul (qpahan kmlawa tdruy qrngul Taywang):'''Mquri Taytung: ppyaan tdruy qrngul Taytung-_ ppyaan tdruy qrngul Tahu
Elug paru 9
Tay 11
Elug nyusan 193
Tdruy bahu Sowtu:Tayruku mhaqul seejiq
== Rmigaw qmita ==
=== · Smlaan qmsiya Karingku(族語古稱S-kang-ki) ===
Niqan bi hangan saan rmigaw Kwang-hu o kika sun 「Smlaan qmsiya Ka-ring-ku (日語藉詞). (族語古稱S-kang-ki) 」. 「Smlaan qmsiya Kwang-hu 」 sun uri. Knkana smlaan qmsiya Tay-wang o niqan nanak huda ni mmahun sbarig dha. Smlaan qmsiya Kwang-hu o ida na pniqan ka bling bbrigan sbiyaw. mkmkan su mnmanu huda o usa gmaaw kmeuqun su. Qmhdu su gmaaw do biqun su na kingal paya ni taga mdayaw mlawa spgan mangal huda. Kuxul dha balay ka smlaan qmsiya hini o kika sun 「huda mhnuk beyluh embanah 」ni「embanah ucya nsbiyaw hiya」. Kika kuxul mu bi yaku uri. Babaw huda hrigan snalu dha nanak mhnuk bi dmux beluh embanah. Duri ni malan dha kingal tutu mahan hiya sbiyaw. Mnkan ku pxal do qulung mnda Kwanghu ida mu saun ka smlaan qmsiya nii.
· dxgal qcilus Ma-tay-an
· Elug tdruy gakat yayung Hu-ten(dxgal qcilus Ma-tay-an)
· Saan rmigaw qmita nkana aji sshungi endaan rngsux alang Ta-sing
hraan pusu qsiya Ra-sow-ay
·Langu Ci-ri
=== ·nniqan rnaaw dxgal breenux Ta-hu Ta-nung ===
nniqan rnaaw dxgal breenux Ta-hu Ta-nung o kika sun "euda qmpah mhuma qhuni mgpajiq" 12 smmalu smkuxul Tawang. Kska uuda pnsrmalan hini o empsalu tru paru nniqan rnaaw Taywang msa. Kiya o nniqanrnaaw dxgal breenux qcilus Pey-ku, nniqann rnaaw dxgal breenux Ling-hu-su-ling, ni nniqan rnaaw dxgal breenux Ta-nung-ta-hu Karingku (日語藉詞). (族語古稱S-kang-ki). Kska nniqan o ungat paru sapah snlaan. Ungat suyung bi qtaan snalu seejiq uri. Wana llabang mgpajiq rnaaw ni bbaraw bi elug tdruy gakat. Saw ka saan rmigaw o mttuku bi ka saw nii da. Duri ni yaku uri o smkuxul ku bi peapa tdruy gakat. Tduwa ta peapa tdruy gakat hmgut knux hngak kska rnaaw ni ungat ana ima ka empgeeluk ddaan ta elug uri. Mslpa bi ni aji ta mhuya duri. Wada ta mnduwa bi mniq kska rnaaw ni mllngug bi kntlxan kana karat. Smka jiyax ka nniqan ta hiya o wada lhkah bi lnglungan da.
· Kulu hmkan pqpah ngangut Cu-cyang
· Uda smapuh ilisin alang Ma-tay-an
· Uda smapuh ilisin alang Tay-pa-rang
· Alang pnyahan knkla kndsan Tay-pa-rang
· Pnrhulan Teyn-si-kyu Tay-pa-rang
· Pnrhulan Ki-ris-tu-kyu Ma-tay-aan
· Sapah spuhan Paw-an
· sapah nsbiyaw lutut Cung
== Hnmaan ==
·payay
· dhquy embanah, dhquy mqalux
· lxi
· sbiki
· sungut
·pixil
· huda
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
3sn0kpdbgjeaeehgye4d3w8fx1wdkfl
Pprngagun empduuy:HuwacBasaw1234
3
2066
102862
87410
2024-01-07T13:17:21Z
Sdf
1025
/* Could you help me? */ 新章節
102862
wikitext
text/x-wiki
== Translation request ==
Hello.
Can you translate and upload the articles [[:en:Azerbaijanis]], [[:en:Azerbaijani language]] and [[:en:Azerbaijan]] in Seediq Wikipedia? Short and simple articles will suffice. If you want articles about Seediq translated and uploaded in Azerbaijani Wikipedia, please let me know.
Yours sincerely, [[Empduuy:Multituberculata|Multituberculata]] ([[Pprngagun empduuy:Multituberculata|empprngaw]]) 2021年11月3日 (J3) 14:11 (CST)
== [[:w:en:The Office (American TV series)|The Office (American TV series)]] and [[:w:en:Tomb of Cyrus|Tomb of Cyrus]] ==
Hi! sorry for not speaking Seediq, but can you please translate these two articles? they don't need to be long, just 2 or 3 sentences is enough. :)
Yours sincerely,[[Empduuy:ChipsBaMast|ChipsBaMast]] ([[Pprngagun empduuy:ChipsBaMast|empprngaw]]) 2021年12月8日 (J3) 23:03 (CST)
== How we will see unregistered users ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin=content/>
Hi!
You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki.
When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed.
Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help.
If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]].
We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January.
Thank you.
/[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/>
</div>
2022年1月5日 (J3) 02:20 (CST)
<!-- 訊息由 User:Johan (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(8)&oldid=22532697 -->
== What means "[[Wikipidiya:3S4T]]"? ==
Sorry for my trv-0 but, is this planning to write a policy or guideline for this wiki? Or is this a Village Pump page? [[Empduuy:Liuxinyu970226|Liuxinyu970226]] ([[Pprngagun empduuy:Liuxinyu970226|empprngaw]]) 2022年5月15日 (Js) 11:31 (CST)
== Could you help me? ==
Could you please help me to translate the Chinese article 《[https://zh.wikipedia.org/wiki/2024%E5%B9%B4%E4%B8%AD%E8%8F%AF%E6%B0%91%E5%9C%8B%E7%B8%BD%E7%B5%B1%E9%81%B8%E8%88%89 2024年中華民國總統選舉]》into the Seediq article?--[[Empduuy:Sdf|Sdf]] ([[Pprngagun empduuy:Sdf|empprngaw]]) 2024年1月7日 (Js) 21:17 (CST)
hl4axr01d78fxvh3qotlg82vfugf294
Pprngagun empduuy:Rungayrapic
3
2067
80615
2021-11-03T06:12:56Z
Multituberculata
776
建立內容為「== Translation request == Hello. Can you translate and upload the articles [[:en:Azerbaijanis]], [[:en:Azerbaijani language]] and [[:en:Azerbaijan]] in Seediq Wikipedia? Short and simple articles will suffice. If you want articles about Seediq translated and uploaded in Azerbaijani Wikipedia, please let me know. Yours sincerely, ~~~~」的新頁面
80615
wikitext
text/x-wiki
== Translation request ==
Hello.
Can you translate and upload the articles [[:en:Azerbaijanis]], [[:en:Azerbaijani language]] and [[:en:Azerbaijan]] in Seediq Wikipedia? Short and simple articles will suffice. If you want articles about Seediq translated and uploaded in Azerbaijani Wikipedia, please let me know.
Yours sincerely, [[Empduuy:Multituberculata|Multituberculata]] ([[Pprngagun empduuy:Multituberculata|empprngaw]]) 2021年11月3日 (J3) 14:12 (CST)
t0iuu5aa14ojm2zldngtt75jmk5lsgh
Pprngagun empduuy:Pering Nokan
3
2068
85543
80616
2022-01-04T18:20:28Z
MediaWiki message delivery
200
/* How we will see unregistered users */ 新章節
85543
wikitext
text/x-wiki
== Translation request ==
Hello.
Can you translate and upload the articles [[:en:Azerbaijanis]], [[:en:Azerbaijani language]] and [[:en:Azerbaijan]] in Seediq Wikipedia? Short and simple articles will suffice. If you want articles about Seediq translated and uploaded in Azerbaijani Wikipedia, please let me know.
Yours sincerely, [[Empduuy:Multituberculata|Multituberculata]] ([[Pprngagun empduuy:Multituberculata|empprngaw]]) 2021年11月3日 (J3) 14:13 (CST)
== How we will see unregistered users ==
<div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">
<section begin=content/>
Hi!
You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki.
When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed.
Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help.
If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]].
We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January.
Thank you.
/[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/>
</div>
2022年1月5日 (J3) 02:20 (CST)
<!-- 訊息由 User:Johan (WMF)@metawiki 傳送,使用的清單為 https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(8)&oldid=22532697 -->
8bj7enk0ceiczmd63q8mfbl6p8z0ytn
Pprngagun empduuy:Alangmu2523aaa
3
2069
80619
2021-11-03T06:14:15Z
Multituberculata
776
建立內容為「== Translation request == Hello. Can you translate and upload the articles [[:en:Azerbaijanis]], [[:en:Azerbaijani language]] and [[:en:Azerbaijan]] in Seediq Wikipedia? Short and simple articles will suffice. If you want articles about Seediq translated and uploaded in Azerbaijani Wikipedia, please let me know. Yours sincerely, ~~~~」的新頁面
80619
wikitext
text/x-wiki
== Translation request ==
Hello.
Can you translate and upload the articles [[:en:Azerbaijanis]], [[:en:Azerbaijani language]] and [[:en:Azerbaijan]] in Seediq Wikipedia? Short and simple articles will suffice. If you want articles about Seediq translated and uploaded in Azerbaijani Wikipedia, please let me know.
Yours sincerely, [[Empduuy:Multituberculata|Multituberculata]] ([[Pprngagun empduuy:Multituberculata|empprngaw]]) 2021年11月3日 (J3) 14:14 (CST)
4umscvfgx0v7zyr00i10r3hq7ybxy5f
Nsgan Tung-hu
0
2070
80632
2021-11-03T06:48:02Z
Yurimowna
177
建立內容為「Nsgan Tung-hu(kari Amis o Fafukod, kari Ngayngay o Tûng-hò-hiông, kari Klmukan o Tong-hô-hiong) o ga mniq iyax tgdaya nklaan hidaw alang nyusan Tay-tung Tay-wang, mgtgut tgdaya alang nsgan Hu-ri nyusan Hwa-reyn(日語藉詞). (族語古稱S-kang-ki), mtlutut iyax tgdaya nklaan hidaw Cen-kung, mksiyaw gsilung paru Tay-ping-yang, mgtgut ryaxan hidaw alang nsgan Ci-sang, nsgan Kwan-san ni nsgan Ru-yey, mtlutut tghunat alang nsgan Pey-nan. Nsgan Tung-hu…」的新頁面
80632
wikitext
text/x-wiki
Nsgan Tung-hu(kari Amis o Fafukod, kari Ngayngay o Tûng-hò-hiông, kari Klmukan o
Tong-hô-hiong) o ga mniq iyax tgdaya nklaan hidaw alang nyusan Tay-tung Tay-wang, mgtgut tgdaya alang nsgan Hu-ri nyusan Hwa-reyn(日語藉詞). (族語古稱S-kang-ki), mtlutut iyax tgdaya nklaan hidaw Cen-kung, mksiyaw gsilung paru Tay-ping-yang, mgtgut ryaxan hidaw alang nsgan Ci-sang, nsgan Kwan-san ni nsgan Ru-yey, mtlutut tghunat alang nsgan Pey-nan.
Nsgan Tung-hu nii o ga nklaan hidaw dgiyaq siyaw pnlaq, dxgal kska alang hiya o niqan 60 tnegkbkiyan ka dxgal hrhrus, tduwa ta psnakun nniqan kssiyaw pnlaq ni ni nniqan dxgal llabang breenux:dxagl ssiyaw gsilung o mshlus hari, ni mdka glang gsilung msbreenux, saw nii msbalay dxgal o kika pusu bi pkrana. nniqan dxgal llabang breenux o niqan ka yayung paah tgdaya bitaq tghunat muda qluli kska hiya, naqih bi ksaan ka elug na hiya, hmut
mtqqiri. Karat na o mtalux bi ni sbhuran bgihur.
Kska alang nsgan hini ka klgan seejiq na o, kmgaaw Seejiq Tnpusu A-mis kana, pusu nnglun dha o, ida hmuma ana manu phmaan qmpahan, pusu ka kari prngagan dha o pnkari A-mis.
== Endaan ==
Kari A-mis ka Alang nsgan Tung-hu sbiyaw o Ma-lo-a-long ksun tmngahan, hangan nii o kika hangan yayung Ma-u-ku uri, yaasa ga mniq bi pnstrngan yayung ni gsilung ka alang nii do, lala bi saan smrahaw qsulux, tai ka hbaraw bi ka dsnaw alang o, dmuuy kaji Pa-kwa musa tmqsurux kdjiyax, manu kika ̔Ma-u-ku ̕ (Fafukod)ksun dha tmngahan da, pusu kari A-mis o ̔qmada ami smahaw qsurux ̕ . Klwaan Cing siida, pklwaan Pyu-ma-ting ni Tay-tung-Ce-ri-cow.
1920 hngkawas siida, phyugan Tu-ran-cwi yahan peakuy qmpah ka alang nii, 1937 hngkawas siida do, pryuxan ̔Tu-ran-cwang ̕ (Adulan)ka hangan alang nii da, pklwaan Tay-tung-ting Sing-kang-cwin. Babaw mnhdu tmjiyal brah na siida ka babaw dxgal do, pnryuxan alang nsgan.Tu-ran nyusan Tay-tung ka hangan na han, kiya bukuy na duri o kika pryuxan hangan na sayang Tung-hu da.
Niqan dha ka pnyahan hangan Tung-hu:
1. Pusu kari niya o yaasa yayung Ma-u-ku o mnda qluli ska alang nii mtmay gsilung paru msa.
2. Yaasa bukung alang nsgan Cen-cwi-cyang(陳曲江) pnlealay bi snkgulan paah baraw o,
ngalun na ka brah tgnarat hangan ̔tung ̕ ni tgbukuy bi hangan na ̔Cyang ̕ , Cyang nii o
mdka bi ̔Hu ̕ ka pusu kari nii do, psepuun niya maaTung-hu da, aji uri o pusu kari hangan na Cen-cwi-cyang o, kika Tung-hu ksun. Kiya ka kiya ni, saw nii ka kari laqi Cen-cwi-cyang tgqbsuran bi laqi niya Cen-ci-ywey, ̔ Pusu bi kari pthangan Tung-hu ka alang nsgan o, yaasa aji hmut knmalu taan ka kingal yayung qluli ni wada mtmay kska gsilung paru Tay-ping-yang msa, plealay bi maabukung alang nsgan nii ka tama mu o, pklu bi mlngu pusu kari hiya ka hangan na do o, wada saw nii mggarang ni mrana ka ini pndka kari do, kika saw nii da. Asaw hangan tama mu ksun haya ptngahan ka alang nsgan nii o, paru balay mqnuqu ha.
== Pnteayus bnkgan qpahan alang ==
Alang Pey-yeyn, Tung-hu, Rung-cang, Tu-ran, Sang-te, Tay-yeyn, Sing-cang, seupu kana ka alang - o empitu, dha kbkuy empusal qpuruh.
== Saan rmigaw ==
=== Mquri baraw qluli ka qsiya ===
Ga mniq elug tg11 ida bi 152 kb tnxalun ka saw sklwiun taan ka mquri baraw qluli ka qsiya nii, balay bi rbqan smalu uuda qsiya musa qmpahan nanak ka qsiya nii han, yaa ksun kiya nanak qnita seejiq, ana ga tmabuy ka qsiya mdka ga steetu qtaan do, paah hiya niqan bi hangan na da, siyaw uuda qsiya gquran matas ̔saw sklwiun ̕ duri, ini kneru pkrana pskluwi lnglungan seejiq da.
Yaasa elug saan rmigaw qsiya steetu quri baraw nii o tmabuy ka hiya, kiya ni uuda qsiya o steetu ka snalu niya do, mhiyug ta qmita siida, mdka ini pstuq ga steetu ka qsiya gaga da, ana lmnglung mskluwi balay kana.
Tai ka mklawa ssaan rmigaw ssiyaw gsilung nklaan hidaw nii ka Tung-kwa-cu o, iiyux na tai mha malu balay yahan rmigaw ka qsiya steetu quri baraw do, malan na smmalu duri ka siyaw na hiya duri, saw ka saan ngangut, apah sbrigan seejiq tndxgal, manu saw nii do, aji wana yahan rmigaw qmita anak da, tduwa ta msangay cicih mkan uuqun ni mimah mmahun, tduwa marig ciih bbgay taxa sqaras lnglungan niya uri, ana rabang.
=== Saan rmigaw Tung-hu-cyaw ===
Hakaw Tung-hu-cyaw nii o mtlutut yayung Ma-u-ku tmayan asu alang nsgan Cen-kung ni Tung-hu, sayang o ida ga mniq hiya kana ka smudal hakaw ni bgurah hakaw, dha hakaw nii o ga qmatar yayung Ma-u-ku nii, ksun haya qmita ka hnyigan niya o, mdka malu bi taan mseusa smnlaan seejiq, ida bi ka malu karat siida, qtaan ta kana ka yama ni ayug ni yayung nii o, mdka rsuhan seejiq mkla balay rmisuh, malu balay qtaan. Prajing jiyan muda ka hakaw bgurah do, ini pdai powda tdruy ka hakaw smudal da, ngalan saw malu mseusa qtaan nanak ka hakaw nii da, tduwa musa mkksa hiya ka ana seejiq, kmuruy qmita yayung Ma-u-ku knhuway qluli mtmay gsilung paru, tayal knmalu taan.
Hakaw smudal Tung-hu nii o snalu 1930(Mingkuku 19) hngkawas klwaan Ni-hung siida, hangan na pnlealay o ̔Hakaw Yu-si-no ̕ , snalu seejiq Ni-hung pruway bi smmalu hakaw, siida iiyux dha pltudun ka uusa alang nsgan Tung-hu ni dxgal breenux Tay-yeyn, duri ni uuda wana haya ka kingal elug uuda uri, Kiya ka kiya ni, quri tgdaya o tasil mkray balay, quri tghunat o dxgal napa rngsux mhnuk balay, duri ni ska yayung o niqan tasil paru, manu saw nii do, quri tgdaya ka hakaw o tduwa smluun smka qurug hnyigan na ka hakaw nii, quri tghunat hakaw o smluun eymitu kiya, kika hnyigan hakaw nii sayang da ga.
Tung-hu saan rmigaw pnegalang Qmpringan Msngay Mrata
==== endaan ====
Mingkuku 43 Hngkawas siida, phiyug ̔Tay-tung Ta-tung pnegalang pnspuan ̕ , kika pnegalang Tay-tung sayang, iiyux dha pkrana dxgal nklaan hidaw, siida ka thowlang klwaan Tay-wang o, saw ka malah mrata ka Ipaw o, dhiya ka sbgay dxgal hini ni, marah mkrbu tmbul kana bbuyu qmpahan, dhiya nii o mdrumut balay ni ini kngungu ana manu msqriqu, ini pstuq tmabul ni hmuma, paah ungat bi ana manu ni bitaq saw nii niqan ana manu ka kdrmtan dha, wada mnlala pruyux ka hangna na, ni mqeepah ska qmpringan na hiya ka seejiq uri o, wada mnlala pruyux uri, paah alang nyusan Hwa-leyn ni bitaq Tay-tung ka knlbangab dxgal niya, niqan ka ga dxgal breenux, ni ska dgiyaq paru, ni yama siyaw gsilung, sayang ka qmpringan pnegalang nii o, niqan ka Hwareyn Hwencang, Ce-pen Hwen-cang ni Tung-hu pnegalang saan msangay tur nii da.
==== pgkla qpahan ====
Euda pkeudus dxgal----ini duuy sapuh, hmuma qqhuni, qqpah dnuuy
Qmpah saan msangay ni rmigaw----Tung-hu, Hwa-reyn, Ce-sang
Gmbarig pnyahan qmpah dxgal----buwax aji pndkilan sapuh, smmalu ayang
=== Saan msangay Ten-syeyn-cyaw ===
Saan msangay Tens-yeyn-cyaw nii o ga mniq tmayan bi elug paru tg23 hiya, ssiyaw na hiay o niqan ka ayug Tay-yeyn ni Tung-he-cyaw saan msangay, yaasa qmatar yayung Ma-u-ku ka ayug nii ni mdka ga smaax yama ni asi keayug paru, klwaan Ni-hung siida, ̔Sen-syeyn-sya ̕ ksun dha tmngahan, hakaw nii seuxal han o snalu pnswilan qnawal waya, ̔Sen-syeyn-cyaw ̕ ka hangan niya.
Paah ta hakaw Ten-syeyn-sya ̕tduwa ta qmita nsxan yayung Ma-u-ku ka yama Tu-ran-san nii, rahuq qmita ta saw sklwiun hnyigan ayug nii ni, mgrbu ni gbiyan siida tduwa ta qmita nrabu mtqnay ka hbaraw bi rungay phaq, ini bi kngungu seejiq, msuwil ttama babaw hakaw hiya ka rudan bi tnburux rungay knthuk.
Kiya ka kiya ni, sun aji namu hyhuya o, miyah sdalih munan meysa uqun siida ka rrungay o iya bi qdali, yaasa ida rungay bbuyu kana ka gaga, ssayang mkan seejiq, saw smeisur ha, ana massing siida uri, qlahang bi balay ha.
=== Ayug Tayy-eyn ===
=== Nniqan rudan Tay-yeyn ===
=== Dgiyaq Tu-ran ===
=== Nniqan rudan Tu-ran ===
=== Rnaaw Tu-ran ===
=== Nniqan knkla kndsan alang saan rmigaw qmita smlaan qmsiya Tu-ran Sing-tung-cang ===
=== Mahan kahuy Tu-ran driq gsilung ===
=== Cing-cwen sngayan qqtaan gsilung ===
=== Sngayan tdruy Cya-ce-mu-wan(siyaw gsilung saan qmita aji hari nsaan seejiq) ===
=== Alang Cing-cwen-ru-reyn-taw ===
== Nangal phmaan qmpahan ==
· mami qlahi
· mami msibus
· btunux Mayhwanse
· bkiluh
· pawwa lmuan hiyi
· risah:hiyi qhuni Meyhwa ksun
· btunux mtlawa mkray mrigan
== Dseejiq niqan bi hangan ==
· Cang-tay-san:Psipaq qurug klwaan Tay-wang
· Hwan-i-cen:mkla bi meuyas ni pqita hnyigan, mnda pqita samaw qqtaan Hay-cyaw-ci-haw do, niqan bi hangan na da(seejiq Amis ka hiya)
· Su-mi-en:mkla bi meuyas ni pqita hnyigan na, yaasa smnalu pusu uyas samaw qqtaan hidaw ̔ Iya bi alax ̕ ka hiya do, dhuq bi mangal tg52 ̔Smmalu tgmalu bi uyas samaw qqtaan ̕ (seejiq bi Amis).
· Cang-ce-haw:msipaq qurug klwaan Taywang
· Cang-cen-wey:msipaq qurug klwaan Taywang
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
cn4sgqp58zlvpg58til0d4t7qhis2mj
Nsgan Jwey-swey
0
2071
80677
2021-11-04T02:41:43Z
Yurimowna
177
建立內容為「Nsgan Jwey-swey o nii tgtruma tgska nyusan S-kang-ki Tay-wang,kiyi nsgan Kwang-hu tgdaya,kiyi nsgan Ma-ri-ba-si、nsgan Ba-ni-ta ryaxan hidaw,kiyi nsgan Hung-ping nklaan hidaw,mlutut Iri tgtruma,niqan baan embrinah ayus qurug dxgan tgdaya。pusu klgan tnpusu Tay-wang ni seejiq ngayngay、seejiq Klmukan ka mniq ska nsgan hiya,kiya ni seejiq A-mis ka hbaraw bi mniq klgan tnpusu Tay-wang,duma na saw alang Ma-ri-yun o Sa-ki-ra-ya ka pusu na klgan dse…」的新頁面
80677
wikitext
text/x-wiki
Nsgan Jwey-swey o nii tgtruma tgska nyusan S-kang-ki Tay-wang,kiyi nsgan Kwang-hu tgdaya,kiyi nsgan Ma-ri-ba-si、nsgan Ba-ni-ta ryaxan hidaw,kiyi nsgan Hung-ping nklaan hidaw,mlutut Iri tgtruma,niqan baan embrinah ayus qurug dxgan tgdaya。pusu klgan tnpusu Tay-wang ni seejiq ngayngay、seejiq Klmukan ka mniq ska nsgan hiya,kiya ni seejiq A-mis ka hbaraw bi mniq klgan tnpusu Tay-wang,duma na saw alang Ma-ri-yun o Sa-ki-ra-ya ka pusu na klgan dseejiq。Kari seejiq Ngayngay Tay-wang ni kari A-mis ka dduuy kari alang。
Nsgan Jwey-swey o「shui」sun ptngahan ka seuxal(hnang Howru kari seejiq ngayngay Taywang:shui ˊmuiˋ),ngungu yayung Siyu-ku-rwan sun,babaw na seejiq Ru-ngay yasa shui hnang kari Ni-hung Mi-zuo,brahan laling hnang「Jwey-swey」(Mizuo)。1kb mtrul rima tnxalun ka nniqan kana nsgan dxgal Alang,ida biya 1kbuhug 10kb sngari cix ka hnbragan hiyi seejiq,saw nii niqan bi hangan kklwaan o asaw yayung 激流泛舟Siyu-ku-rwan。
Qlahi ni Ucya Tyin-hu o pusu sbrigan pngalang nsgan (Klwaan Alang tgkingal paru bi pnyahan ka nsgan Jweynswey),ana inu o niqan bi hangan。Nii Ska nsgan Ma-ri-ba-si kana ka Ulay Jwey-swey ni Ulay How-nang,smlaling ayus nsgan Jwey-swey thyaqan na,malan bgurax Ulay ayug Klaway Hu-yeyn,kika dxgal Ulay kuxl bi kana dseejiq。Duri ni niqan ka qpahan mniyah Thung-yi nii mniq tbgan ttabug Jwey-swey pusu hhadut smlaan biyuq unuh,ni duma na qqpah ttabug o nii meni hini uri(saw tbgan ttabugCi-cen biyuq unuh 65 knegakan truma ) ,saw nii niqan bi hangan buyuq unuh sun ka alang Jwey-swey。
Yasa niqan bnkgan suyang bi ucya、ulay、泛舟ka nsgan Jwey-swey,wada saw kiya niqan bi hangan saan rmigaw qmita ni qqpah dxgal ka nyusan S-kang-ki da.
== '''Endaan''' ==
Knxalan seuxal do jima niqan ka seejiq mniq alang Jwey-swey da,ni hnici rudan sbiyaw erut tasil Saw-pa。mnda prowway kmqowring emptgsa,hnici rudan sbiyaw nii o bgurah knxalan knqaya seuxal,ida biya niqan tru kbkuy kmbkiyan sngari hngkawas,pusu na knkla kndsan o mdka pisaw knkla kndsan Ci-ring ni knkla kndsan Pyu-ma.
Brah na tntakan dxgal miyah ka seejiq klmukan babaw tgska19 kmbkiyan hngkawas,nii mniq dxgal hini ka Seejiq Tnpusu da,pusu na o seejiq A-mis,mnda pspug qmita endaan smnru kari,plalay alang o niqan Ciya-nan、U-law、Cing-san、U-ya-ri、A-tu-ran、Ra-na-san、Mu-ru-cang、Ci-mey dii.
Brah na maxal maspat maxal dha hngkawas(清嘉慶17年),pnatas tntakan dxgal nsgan Ci-an hini saying o jima nihini ka seejiq Klmukan da,babaw na maxal maspat enpusan kmxalan rima hngkawas Taw-kwang、maxal maspat merimal kmxalan kingal hngkawas(hngkawas yeyn Seyn-hung))alang Cu-sey nsgan Sow-hung sayang o niqan lala bi seejiq Klmukan uri、tntakan dxgal Hung-cwang alang paru Karingku(alang Kuw-yi, alang Kuw-Cyang, alang Kuw-ching);maxal maspat merimal kmxalan tru hngkawas(3 hngkawas Seyn-hung))niqan cih qpuring tntakan dxgal Bus-ku seejiq Klmukan(alang paru seejiq NgayngayYi-ri sayang ). Kiya ni bitaq maxal maspat empitu kmxalan spat hngkawas (13 hngkawas Thung-cu)endaan qnquan Mu-tan,alang Jwey-swey o ungat ka pnatas tntakan dxgal seejiq Klmukan hini.
== Pnegdxgal ==
Nsgan Jwey-swey o nii breenux dgiyaq ayug Tay-tung ni S-kang-ki,kiyi dgiyaq bksuy sraga ryaxan hidaw,kii dgiyaq siyaw gsilung nklaan hidaw,dxgal U-hu ka tgtruma,ska na o mkyayung Syu-ku-rwan ni ttak gntuan lala maa sbiq yayung,mtbalay ka dxgal,kika maa pusu smlaan qqpah dxgal ttabug。memalu hari hrus dxgal naka dgiyaq Ci-mey 、dxgal U-hu,pnyahan pnegalang euda dnuuy dnii hiyi qhuni、U-cya.
=== '''kndxgan''' ===
daya yayuang Hu-nang ni dha dxgal dgiyaq cun-kuan、dgiyaq tama-yn ga msasug mkurus ka qpras ptasan quyu smlaan bi Alang dxgal Jweyswey,常與角閃石片岩、綠簾石角閃石岩、藍閃石片岩及石榴子石—雲母片岩等共生.
=== '''kmpryuxan sngasut yayung''' ===
Nsgan Jwey-swey o kana alang mkyayung Siyu-ku-rwan, bii muda tgdaya mquri tgtruma ka yayung paru Siyu-ku-rwan, muda hunat tgtruma bi kana alang,maa ayus kiyig Iri da. Mtmay ska alang plalay talax ayus nsgan knhuway muda bitaq How-ce-tan, babaw Twan-su-tan bitaq muda alang Ci-mey, wada maa kingal bilaq ayus kiyig ida nkiya nsgan Hung-ping da, babaw Cing-cow-tan bitaq muda ska Nsgan Hung-ping muda empgriq mquri nklaan hidaw,babaw yabi 4 tnxalnu do mquri gsilung.
Yayung How-nang o kingal paru bi smbig yayung Siyu-ku-rwan, dgiyaq How-tu nsgan Ma-ri-ba-si ka hnraan na, ga ida nsgan muda pslian qrpuhan How-nang, tdhaun duma ka alang ni dxgal U-hu, yayung Siyu-ku-rwan muda ga yabi 1 tnxalnu tgtruma nklaan hidaw Hkaw Syu-san.
Yayung Ma-ran-kow pthagun yayung Hu-yeyn sbiyaw, pthangan yayung ma-ceru uri, wada ma kingal paru bi duri smbig yayung Siyu-ku-rwan. Hunat tgtruma dgiyaq Run-tayun nsgan Ma-ri-ba-si hnraan yayung nii, ga ida nsgan muda kykiyig rngayan rnaaw Hu-yeyn, paah nsgan alang mgska muda tgtruma ni tgdaya, yayung Siyu-ku-rwan muda ga yabi 1 tnxalnu tgtruma nklaan hidaw pslian qrpuhan alang Jwey-mey.
=== '''karat''' ===
Karat nsgan Jwey-swey o mk bgihur pnskarat tnlxan. Mnda kiyi qpahan kklawa karat pnatas mspung qqpah karat Cen-kung, saw nii ka pnatas karat nsgan Jwey-swey,ksun ha qmita o, kibi saw msdka alang Cen-kung ka kntlhan na, yasa nii mniq dgiyaq ayug Tay-tung ni Skang-ki, jiyax kntlhan o mkala alang Cen-kung pnlaq gsilung Tay-tung ni Skang-ki.
== '''Bnkgan q'''qpahun alang ==
Hnbragan alang niya:alang Hu-yeyn, alang Hu-ming, alang Hu-sing, alang Jwey-swey, alang Jwey-pey, alang Jwey-syang, alang Jwey-mey, alang Jwey-ryang, alang U-hu, alang Hu-kang, alang Ci-mey dnii 11 kingl alang.
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
mowezesjt14unylzq52nkn2ni2cu2mm
Nsgan Kwan-san
0
2072
80678
2021-11-04T02:51:49Z
Yurimowna
177
建立內容為「Nsgan Kwan-san (Kari Bunun :Kinalaungan, hnang 4 nsgan kari seejiq Ngayngay Taywan o (guanˊ sanˊziinˋ),kari seejiq Klmukan o( Koan-san-tìn) Seuxal o ngalan hangan "Li-lung". Ga tgdaya nyusan Tay-tung Tay-wang. Hmbragan seejiq nsgan hini o niqan maspat kmxalan kbkuy hiyi. Kika sun knhbragan seejiq nsgan tghghaw bi ni ini dhuq kingal kbuhug ka seejiq nsgan nii. Nsgan mtqiri hyaan o gtgut ryaxan hidaw ka nsgan Hay-twan, lmutut tgdaya ka nsgan Ci-sang,…」的新頁面
80678
wikitext
text/x-wiki
Nsgan Kwan-san (Kari Bunun :Kinalaungan, hnang 4 nsgan kari seejiq Ngayngay Taywan o (guanˊ sanˊziinˋ),kari seejiq Klmukan o( Koan-san-tìn) Seuxal o ngalan hangan "Li-lung". Ga tgdaya nyusan Tay-tung Tay-wang. Hmbragan seejiq nsgan hini o niqan maspat kmxalan kbkuy hiyi. Kika sun knhbragan seejiq nsgan tghghaw bi ni ini dhuq kingal kbuhug ka seejiq nsgan nii.
Nsgan mtqiri hyaan o gtgut ryaxan hidaw ka nsgan Hay-twan, lmutut tgdaya ka nsgan Ci-sang, smdalih nklaan hidaw ka nsgan Tung-he, ni mlutut tgtruma ka nsgan Ru-yey da. Nniqan na brah o tgtruma breenux ayug paru Skang-ki ni Tay-tung. Kska hiya o mnda hini ka yayung Pu-yu-ma. Mniq iyax dgiyaq paru ni dgiyaq siyaw pnlaq nklaan hidaw. Karat na o mtalux sbgihur. Kingal hngkawas ka qnqixan na o empusal kbkuy dmrax. kntlxana na o 23.7 0°C.
'''Endaan'''
Plealay bi klwaan Cin siida, seejiq tnpusu Pi-pu-wa ( pusu bi o Tau-rung) jima mtmay kmbgurah Kwan-san da. Bukuy duri o mtqapur mniq ni phiyug alang ka A-mis uri. Ida bi hngkawas klwaan Cin Kwang-sui nhdaan hari kika kika hana thjil kmbgurah hini. Klwaan Nihung siida, thowlang empdudul Tay-wang pthjil dseejiq Ngay-ngay miyah kmbgurah quri nklaan hidaw ni pus una bi o quri alang alang Hu-ring hiya. Dduma do mkreurus mniq Kwang-san aji uri o llabang bi alang nklaan hidaw hiya. Brah hangan nsgan Kwang-san o Li-lung (Kari Tey-wan :Lí-lāng ) Prjingan paah kari A-mis. Ya sun alang nii o lala bi “embanah kuwi” ksun.
1920 hngkawas (Ta-cen mngari hngkawas) phiyug qpahan Li-rung. Babaw na do gmeelug daan knsat Kwag-san. Yaasa mniq truma Paru Kwang-san nii kika pryuxun ka ngahan asi si Kwang-san da.
1946 hngkawas klwaan Kuwowmin phiyug nsgan Kwang-san ni bukuy do pryuxan dha nsgan Ri-rang duri. 1954 hngkawas duri o pryuxan nsgan Kwang-san da.
Pnegdxgal
Kska nsgan Kwang-san o niqan yayung Pu-yu-ma. Nklaan hidaw ni ryaxan hidaw o dgiyaq pnlaq gsilung ni dgiyaq paru. Kika sun ida breenux ayug nTay-tung ni mddka nsgna Ci-sang ni nsgan Ru-yey dxal eyeayug kana. Bnbun bi ka dxgal n ani malu bi qqpahan dxgal. Pdkaun ta qmita o qmbrqan dxgal nsgan Kwang-san o mgkala rbuq na dha nsgan Ci-sang ni squwisan hari uri.
'''Bnkgan q'''qpahun alang
Alang Yey-mey、alang Ri-rung、alang Sing-hu、alang Hung-ceyn、alang Cun-hu、alang Teyn-kuang、alang De-kaw, Niqan 7 pnspuan ka alang ni 135 ka qpuruh.
Tgska pusu hari elealang kkrana
'''Nniqan nsgan Kwan-san'''
Kska 《Bnkgan elealang nklaan hidaw 》o tgska elealang kkrana Kwan-san ka Kwansan. Knlabang pnegluban na o bitaq nsgan Kwansan, nsgan Cisan, ni nsgan Hay-tuan 3 elealang.
Bnkgan qqpahan alang sayang o ida Kwan-san ka pusu bi. Kika sun “nniqan nsgan Kwan-san”. Alang pnegluban na o rahuq Kwan-san, Ci-san, Hay-twan, bitaq nsgan Ru-yey ni Yeyn-ping uri. Saw ka qpahan knsat Kwan-san, sbiq qmpringan Kwan-san, mklawa dxgal Kwan-san, ni mklawa gxal sapah Kwan-san. Duri o phyigan ka spuhan Ce-ci Kwan-sang do mttuku bi kkmalu sspuhan elealang Kwan-san da. Pnaah 2016 hngkawas, mrrana knmalu kndsan ka Kwansan. Niqan Ceyn-ryeyn tgska sbrigan ni Yeyn-cwan sbrigan qnawal rrngaw ddsun、Seyn-ca-taw、Cen-ri tgparu sbrigan, sbrigan qmpringan mqpah dxgal, sbrigan 7-11, msleexan bi sbrigan Ceyn-cya, sbrigan qngqaya ptasun Cin-yi-tan, sbrgan qpahan qnawal rngagan Cung-haw, qpahan mdayaw samaw Tay-wan Kwan-san, qpahan ayang Cung-kuow, Kwan-san hndayu, kwansan sslian tgbilaq sbrigan, ni sbiq spuhan Ce-ci Kwan-san.
'''kmpryuxan qqpah euda'''
Tgrajing bi qtaan endaan maa tgska qpahan alang Kwan-san ka Ri-lung o 1915 hngkawas siida. Ngalan tgska ka Ri-lung phiyug gasil knsat kaji samaw ni gasil qnawal rngagan knsat. Siida uri do phiyug 「sbiq qpahan Ri-lung」kmlawa. 1920 hngkawas wada pspuun kska sbiq qpahan Tay-tung ka sbiq qpahan Ri-lung. 1923 hngkawas phyugun duri ka sbiq qpahan Ri-lung ni kmlawa Ru-yey, Ri-lung, ni Sin-yeyn tru alang. 1937 hngkawas sbiq qpahan Ri-lung o wada ryuxun nyusan Kwan-san. Ryuxun Kwan-san Cwan ka Ri-lung Cwan. Knlwaan nyusan Kwan-san o kika sun nsgan Csang, nsgan Kwan-san, Nsgan Hay-twan, nsgan Ru-yey, ni nsgan Yeyn-ping rima bnkgan qpahan alang. Kwan-san o kika sun tgska alang paru rima qqpahan alang nii.
Bukuy tnegjiyalan 1945 hngkawas kingal idas empusal rima jiyax bkgan nsgan Kwan-san alang Kwan-san nyusan Tay-tung. Rajing bi han o kmlawa tru nsgan ka alang Kwan-san, kika sun nsgan Kwan-san, nsgan Ci-sang, ni nsgan Ruy-eye. Ida ki hngkawas spat idas siida, thiyun nsgan Sinkang wada pryuxun nsgan Ri-lung ni nsgan Cen-kung. Alang Kwan-san o mrana dha bgurah nsgan ka knlaan na. Pspuun ka knlwaan na o kingal nsgan nniqan o spat nsgan.
1947 hngkawas wada laxan ka qpahan alang Kwan-san.1949 hngkawas phiyug alang Tung-hung ni nnqan na o kika ida nniqan qpahan alang Kwan-san nsgan Ri-lung. Knlwaan na o Hay-twan, Cin-san, Yeyn-ping, Ta-jien, ni Ran-yi rima nsgan. Wada maa tgska qpahan alang qmangaw elealang da. 1951 hngkawas wada laxan ka alang Tung-hung. Qqpahun uuda Ri-lung o wana kska nsgan nanak da. Kska 1954 hngkawas wada pryuxun nsgan Kwan-san ka Ri-lung ni ida bitaq saying da.
Endaan pkrana
Klwaan Ni-hung siida, alang paru Ri-lung o ini biyaw mrrana, yasun Kwan-san o pusu qqpahan alang ni qlhangan kneat. Ddknsat ni ruwan sapah dha o dmudul rrana bbarig, knkla kndsan, ni ttgsa. Manu maa pusu tgska tgtruma eyeayug ka Ri-lung. Qngqaya hhqulan uri o phyugan ppyaan tdruy qrngul ni ppyaan tdruy bahu. Kika sun pusu bi rmuxan eusa alang seejiq tnpusu. Klwaan Ni-hung siida, qqpahun nngalun o tmqmsiya, tmsakus, kahuy, ni tmlblak. Babaw tmgjiyal do qqpahan dxgal, qqpahan qhuni, qqpahan lblak, ni qqpahan spriq knux. Kklgan qqpahan nii o peiyah mthjil ni mrrana ka knhbragan sjiqun alang paru Ri-lung ni meangal bi brihun. Mniq tgska alang paru Yi-ri ni alang paru Tay-tung ka alang paru Kwan-san ni nhdaan bi elug klwaan 20, peiyxa dgiyaq pnlaq gsilung dha nsgan Cen-kung duri, manu pnegdxgal Kwan-san o niqan bi bruxan na.
Knhbragan seejiq
1968 hnkawas siida, knhbragan seejiq hiyi nsgan Kwan-san o tghbaraw bi. Bukuy do wada meelih hari da. Wana 1975、1981、1982、1990、ni 1993 5 hngkawas nii ka mrana hbaraw. Kana 47 hngkawas do ini khbaraw kida. Duri ni 2007 hngkawas 10 idas siida, tgpxal asi keelih ini dhuq kingal kbuhug hiyi.
Saan rmigaw
· smudal ppyaan tdruy Kwan-san
· teyn-how-kung
·sapah tqian Cya-ping
· maspat suyang qtaan Kwan-san
· saan rmangay qmita nkana Cing-swey Kwan-san
· elug tdruy gakat qmiri nsgan Kwan-san
·Sapah paru qtaan sasaw samaw Cung-hwa Kwan-san
· nniqan rngayan qmita Hwa-un
·snlaan suyang qtaan qmpahan payay Kwan-san
· Hwa-hay tg9 elug Taywang Kwan-san
Tgmalu hnmaan
·masu
·suyang knux Ningmung
·Ayyic
·Syanting
·Payay
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
16umpyt0qy6tm1ili71z8xmmvoxehwf
Nsgan Ci-sang
0
2073
80679
2021-11-04T03:13:36Z
Yurimowna
177
建立內容為「Nsgan Ci-sang(nsgan Ci-sang(kari A-mis:Fanaw,kari Ngayngay hnang 4 nyusan : ciiˇ song hiongˊ,kari Klmukan:Tî-siōng-hiong)ga mniq tgdaya rklu S-kang-ki Tay-tung nyusan Tay-tung Tay-wang, quri nklaan hidaw o msgasig nsgan Tung-hu, quri hunat o msgasig nsgan kwan-san, quri ryaxan hidaw o msgasig nsgan hay-twan, tgdaya o msgasig nsgan Hu-ri nyusan S-kang-ki. Kana alang nsgan o ga mniq ska rklu S-kang-ki Taytung quri hunat, bnbung breenux dxgal gntu…」的新頁面
80679
wikitext
text/x-wiki
Nsgan Ci-sang(nsgan Ci-sang(kari A-mis:Fanaw,kari Ngayngay hnang 4 nyusan : ciiˇ song hiongˊ,kari Klmukan:Tî-siōng-hiong)ga mniq tgdaya rklu S-kang-ki Tay-tung nyusan Tay-tung Tay-wang, quri nklaan hidaw o msgasig nsgan Tung-hu, quri hunat o msgasig nsgan kwan-san, quri ryaxan hidaw o msgasig nsgan hay-twan, tgdaya o msgasig nsgan Hu-ri nyusan S-kang-ki.
Kana alang nsgan o ga mniq ska rklu S-kang-ki Taytung quri hunat, bnbung breenux dxgal gntuan ayug Sin-wu-ri, quri ryaxan hidaw o ska ddgiyaq paru, quri nklaan hidaw o ddgiyaq siyaw silung. Karat o mtalux ni sgbihur, lala quyux, kika hraan balay malu slaq payay Ci-sang buwax niqan bi ngahan kana klwaan. gupuq Ci-sang hnpuyan buwax Ci-sang o niqan bi ngahan kana klwaan Tay-wang.
Pusu seejiq nsgan Ci-sang o klmukan ni sbnawan tnpusu seejiq Ta-wang. Pusu quri qpahun o demqeepah.
'''Pnyahan hangan dxgal alang'''
Hangan nsgan Ci-sang o nangal paah alang nniqan tgdaya Ta-pow paru langu, kika ksun tgdaya langu. Knxalan Cing-kwang-si siida 「Sin-kay-yuen」 ksun tmngahan do 「Sin-kay-yuen libu dxgal」ksun.
'''Endaan'''
'''iyax jiyax brah endaan'''
Quri knxalan ungat pnatas siida ka alang '''Ci-sang''' o ana yaa knriyan sriyu ka enlaxan dxgal Nan-sing, enlaxan dxgal Hu-nan, enlaxan dxgal Paw-cya-yuen o kiya ni ungat ka mslxan hari pnatas pgkla, saw kiya do ini klay ka rudan siida huya msa ka endaan dha.
'''Iyax jiyax klwaan Cing'''
1836 hnkawas(Cing-taw-kwang 16 hnkawas), brah mniq breenux Ping-tung ni eayug Raw-nung-si, seejiq siraya nPing-pu o lmutut miyah tbarah mtmay Kwan-san, Ci-sang ni quri tgdaya o msgasig Hu-ri nyusan S-kang-ki. 1842 hnkawas(Taw-kwang 22 hnkawas), seejiq Ping-pu ni Pu-yu-ma mseupu musa tmjiyal seejiq A-mis ida ni mniq elalang Tung-ri nsgan Hu-ri. Manu kika aMIS do ungat dha ixan asi usa tgbarah quri tgdaya alang U-raw(sayang o Hu-kang nsgan Cui-sui nyusan Skangki) ni alang Sa-raw(sayang o alang Nan-hu nsgan Kwang-hu nyusan S-kang-ki), brah nniqan do seejiq Ping-pu ka mtmay qmpah. Siida o seejiq Ping-pu do mkgarang mniq paah tgdaya alang Ti-cey(sayang o San-min-ri nsgan Yi-ri), Cu-row-cwang(sayang o Cun-cu-ri nsgan Yi-ri) ni Ma-rui(sayang o Sung-pu-ri nsgan Yi-ri), paah Ta-cwang(sayang o alang Tung-ri nsgan Hu-ri) ka tgska o, quri hunat asi slagu bitaq Sing-kay-yuen(sayang o alang Cing-yuen nsgan Ci-sang nyusan Tay-tung ), Ri-rung(sayang o nsgan Kwan-san nyusan Tay-tung), supu kana dxgal breenux Ci-sang.
1851 hnkawas(Sieyn-hung prajing hnkawas), 1 qpuring seejiq Ping-pu pnaah alang Ci-sang, Wan-cin sayang o nsgan Wan-rwan nyusan Ping-tung, steetu mqangaw pusu ska paru ddgiyaq dhuq dxgal Pow-sang alang paru Tay-tung sayang. 1859 hnkawas(Sieyn-hung 9 hnkawas), dhiya o psanak 2 qpuring musa mquri tgdaya tbarah, tg1 qpuring o dhuq Ta-cwang, msupu qmibuh brah mniyah seejiq. Yasa dgril ka dxgal lala ka seejiq do, kika mkgarang musa kkyi lalih dxgal qmibuh, duma seejiq o mkgarang musa quri alang Sing-kay-eyn ni Ta-pow.
1862 hnkawas(Tung-cu prajing hnkawas), nsgan Heng-cun nniqan seejiq A-mis o yasa yahan pskiyux mniq seejiq Si-ra-ya pnaah ryaxan hidaw miyah tbarah nklaan hidaw hini, manu kika seejiq A-mis do murug siyaw silung mquri tgdaya tbarah. Ska na hiya ka lutut Ri-pi o muda paah Tung-hu steetu mtaril ddgiyaq nklaan hidaw pnlaq silung. Dhuq alang Yung-hung nsgan Hu-ri nyusan S-kang-ki, kndsan dha o lmaung tmatak ni tnsamat. Bukuy do qtaan dha ka ayug Ta-pow o lala qsiya, kkyi ka ddgiyaq siyaw pnlaq o lala ka hrus, kika asi usa tbarah kiyi ryaxan hidaw, kiyi rklu S-kang-ki Tay-tung nklaan hidaw, duri ni sdalih dxgal bilaq glang langu Ta-pow. 1874 hnkawas(tung-z 13 hnkawas), yasa smdayak ka endaan Mu-tan-sya, seejiq Sb-na-wan mniq elalang Mu-tan, Si-hay kkyi nsgan Hen-cun o snngul musa tbarah Ta-pow, paah alang Ri-pi ka ska o, pkrana maa paru alang A-mis ka Ta-pow. Knxalan Kwang-si siida(1875-1895 hnkawas), isil 1 qpuring seejiq sbnawan Heng-cun o paah Heng-cun asi usa tbarah tmatak qmpah Sing-hu. Phiyug alang ksun Suey-cuey-se.
Seejiq Ping-pu ni A-mis gmaaw rklu S-kang-ki Tay-tung quri nklaan hidaw dxgal ayug glang, pusu na o psthiyaq ga mniq quri rklu ryaxan hidaw ka seejiq bunung pqnaqih gmaliq seejiq mangal tunux, duri ni qduriq sunu pnyahan pnaah ayug Sin-wu-ri. Dha klgan seejiq mniq Ta-pow, Sin-kay-eyn mgimax mniq, pkmalu ni ungat msrabang, asi pstrung uri.
1875 hnkawas(prajing hnkawas Kwang-si), yasa smdayak endaan Mu-tan brah shkawas, klwaan Cing o malax patas gaya pnkla Kang-si ksun「gaya shmuk ka dgiyaq」, knpriyux 「rmawah dgiyaq rmimu tnpusu seejiq」gaya klwaan. Kika prajing peiyah lala seejiq klmukan miyah tmatak qmibuh nklaan hidaw Tay-wang.
1881 hnkawas(Kwang-si 7 hnkawas), yahan smliq paru sunu ka alang Ta-cwang, duma seejiq Ping-pu o tbarah duri, kska kingal qpuring o mquri hunat dhuq Sin-kay-yuen. Ida siida, quri 1 qpuring ida mnniq alang Heng-cun, seejiq Ping-pu brah tnbarah alang Pu-yu-ma o pxal duri tbarah alang quri Ta-pow, Sin-kay-eyn, Wan-an dalang nii.
'''Iyax jiyax klwaan Nihung'''
1894 hnkawas(Nihung Ming-cu 27 hnkawas; Cing-kwang-si 20 hnkawas), Cing ni Nihung o mstrung Tmgjjyal Cya-wu ksun, ini baka ka Cing do 4 idas siida psupu matas klgan gaya Ma-kwan, siyusi bqani Nihung ka Tay-wang. 5 idas, Nihung o smkagur mrata miyah kmlawa Tay-wang, kiya ni asi strung Tmgjiyal I-wey. 11 idas 18 jiyax, thowlang paru Ni-hung o pgkla msa wada nhdu prtun msbalay kana ka Tay-wang. Kiya ka kiya ni, bilaq tnegjyalan elalang o ida niqan. Quri nklaan hidaw o yasa ga cibukuy dgiyaq kika cibukuy bi alang wada yahan mangal. Duri ni Ci-sang o tgbukuy balay wada yahan mangal.
1896 hnkawas(Ming-cu 29 hnkawas; Cing-kwang-si 22 hnkawas) 1 idas, nhdu ka mrata Nihung dhuq kmlawa elalang ryaxan hidaw Tay-wang do, mquri miyah nyusan Tay-tung, siida rmaka kmlawa Sin-kay-eyn ka bukung hari Ryu-te-saw o madas 2 kbkuy sngari seejiq embiyax kmlawa. 5 idas 16 jiyax, mrata Nihung o psqpuring emptjiyal paah Kaw-syung paapa asu mrata miyah Tay-tung. Empdudul tmgjiyal ka sapah knsat Cu-cang Heng-cun bukung Syang-riyang cangkang o, plalay smkagul seejiq tnpusu psrawa rmngaw gmrahur「I-yung-tuy」miyah rmaka kmlawa kkyi Sin-kay-eyn. Mrbu 24 jiyax, Ryu-te-saw madas mrata miyah tmjiyal, wada mhuqil ni mangal luqih o empusal sngari seejiq do kika embrinah. Pusu mrata Nihung o 25 jiyax mgkala, kiya ni 31 jiyax 6 tuki mgrbu miyah tmgjiyal mrata Ryu ida ni kmlawa Sin-kay-eyn, yasa ini tuku ka bali qungu dha ni msangay tmjiyal. Saw mgrbu samam 4 tuki ruba emptgjiyal duri o, qtaan ka mrata Ryu do jima wada embrinah, mrata Nihung do asi tmay kmlawa Sin-kay-yuen. mrata Ryu do hmici malax Sin-kay-eyn do musa mniq Wang-zow(sayang o Wan-zaw). Mrata Nihung o 6 idas 7 jiyax miyah kmrmux Wan-cow, mrata Ryu embrinah quri dgiyaq, mqa-ngaw ska paru ddgiyaq ida lmutut hmutur Nihung. Ci-sang do ngalan Nihung ni kmlawa, kana alang ryaxan hidaw do wada klwaan Nihung kana. Bukuy 2 hnkawas Ryu-te-saw o qrapi Yeyn-rin hiya, duri ni wada prnahun paru dxgal.
1909 hnkawas(Ming-cu 42 hnkawas; Cing Seyn-tung prajing hnkawas), sapah klwaan kana Tay-wang prajing muda qmpah tbbarah seejiq quri ryaxan hidaw. Sin-kay-eyn o niqan 2,370 lituk dxgal o pyusi ni pniqun seejiq tmbarah, yasa kska o niqan paru langu, hkawas do Ci-sang ksun tmngahan niqan bi saw hangan Nihung, bukuy do saw pnhiyug alang tmbarah o 「alang Ci-sang」sun uri(sayang o alang Sin-sing).
1913 hnkawas(Ta-cen 2 hnkawas; 2 hnkawas Ming-kuw), phiyug sapah qpahan smalu qmsiya Tay-tung, qmpah smalu satu ni ptbarah seejiq, bukuy do alang Ci-sang o smalu 210 sapah pniqun seejiq tmbarah. 1919 hnkawas(Ta-cen 8 hnkawas; 8 hnkawas Ming-kuw), alang Nihung o eayug nyusan Cang-yi ayug Cyen-ci o edaan sunu, snliqan sunu sapah 49 seejiq o miyah tbarah tmatak alang Ci-sang.
1920 hnkawas (Ta-cen 9 hnkawas; 9 hnkawas Ming-kuw)phiyug alang Ci-sang yusi ni biqi nsgan kwan-san nyusan Tay-tung kmlawa. 1921 hnkawas(Ta-cen 10 hnkawas; 10 hnkawas Ming-kuw), sapah qpahan smalu satu Tay-tung o llgun brahun smalu ka qpahan. Ngalan ka qpahun seejiq mtbarah, psnakun phiyug 1 Sapah qpahan kkrana qmpah alang, knpriyux gmaaw mangal ida seejiq Tay-wang miyah tbarah. Kiya ni, yasa ini kmalu ka qneepah, ini tuku pila jiyun, naqih ka llingay, manu kika miyah tbarah hini ka seejiq Nihung ni seejiq Tay-wang o snkkingal wada da, Iyax siida qpahan seejiq tbarah alang o asi bi alax.
1926 hnkawas(prajing hnkawas Zaw-hu; Ming-kow 15 hnkawas)elug kisya nklaan hidaw tduwa daan, ppyaan kisya Ta-pu alang hini o mrrana ni maa pusu balay alang, pryuxi ka Sin-kay-yuen. Bukuy na hiya, seejiq hbaraw bi pnaah Sin-zu, ska dgiyaq Myaw-ri miyah tbarah hini, asi khbaraw ka seejiq Z-sang. Paah 1930 hnkawas(Zaw-hu 5 hnkawas; Ming-kow 19 hnkawas)bitaq 1940 hnkawas (Caw-hu 15 hnkawas; Ming-kow 29 hnkawas), iyax maxal hnkawas o mrana hnbragan seejiq o mndha sngari snpug.
'''Iyax jiyax babaw tnegjyalan'''
1945 hnkawas(Caw-hu 20 hnkawas; 34 hnkawas Ming-kuw), babaw tg2 tnegjyalan kana babaw dxgal do ini baka ka Nihung, Qpahan Klwaan Kuw-ming ka mangal ni kmlawa Tay-wang, pryuxi ka qpahan nsgan Ci-sang nyusan Tay-tung, brah na ka sapah qpahan Nihung ni dxgal seejiq Nihung do ngali klwaan kana. Klwaan o ngalun ka alang Ci-sang 593 lituk sngari dxgal ayug bqani qpahan supu qmpah(sayang o dxgal qpahan Tay-tung), 355 lituk sngari ka dxgal ayug o bqani qpahan qmpah Tay-tang Ci-sang (sayang o alang saan msngay mksa tmabug Ci-sang Tay-tang), 1,867 lituk sngari ka dxgal hrus babaw ayug o biqi Skuun pila dxgal pririh kmlawa. Wan-zaw 160 lituk sngari dxgal do murug gaya《klgan patas dxgal nkana pssgun bgay ni kmsiyuk》, rwahan mgay demqeepah.
Nsgan Ci-sang o spruun bi qmita seejiq Nihung klwaan Nihung siida, saw kiya do enlaxan snluan siida ka Z-sang nniqan ssuwil o lala bi, kiya ni sayang o nniqan ssuwil snalu sapah nsgan Ci-sang o wana ga babaw elug Cung-hwa nsgan Ci-sang nyusan Taytung patsan tgbilaq Hu-eyn kkyi smudal sapah mtgsa ni ga mniq tg2 elug Cung-Si smudal sapah skuan nkisya.
Dxgal
'''Knpraan dxgal'''
Nsgan Ci-sang o ga tgdaya balay nsgan breenux kska S-kang-ki Tay-tung paru rklu mreenux nyusan Tay-tung, pusu qpahan klwaan o qpahan nsgan Ci-sang. Nsgan o kmlawa Hu-eyn, Hu-wun, Ta-pu, Sin-sing, Ching-hung, Ta-pow, Chin-eyn, Wan-an,Hu-sing, Cen-sing kana o maxal alang. Ga mkgarang mniq paru breenux, tglala hari seejiq o Hu-eyn, Hu-wun, Ta-pu, Sin-sing 4 alang. Ska na hiya o Hu-eyn,Hu-wun, Ta-pu tru alang o mnegsupu, Alang Sin-sing o mnegsnthiyaq. Nsgan nii o quri qpahan klwaan, knkla kndsan ttgsa, pusu sapah sbrigun o ga mniq alang Hu-eyn. Pusu paru elug o Tay 9 ayus ni ppyaan kisya Ci-sang muda alang hini uri. Nsgan Ci-sang quri nklaan hidaw ddgiyaq siyaw silung paah tgdaya bitaq hunat o Ta-pow, Chin-hung, Cin-eyn, Wan-an, Hu-sing, Cen-sing mtaru alang o ga mniq ddgiyaq ni ddgiyaq mhiyang, alang o hghaw hari ka seejiq.
Nsgan Ci-sang o ga mniq ayus nyusan Tay-tung ni S-kang-ki, tgdaya o msgasig nsgan Hu-ri nyusan Skangki, ayus o kika nayus Skangki ni Tay-tung. Nklaan hidaw o msgasig nsgan Tung-hu; ryaxan hidaw o msgasig nsgan Hay-twan; hunat o msgasig nsgan Kwan-san. Alang Kwang-eyn nklaan hidaw hunat mhiyang ddgiyaq o kika Hay-twan, Ci-sang, Hu-ri, Cow-si spat nsgan mstrung ayus. Nsgan tgdaya o murug tgdaya ayug Rung-ceyn(ayug Wan-caw) qsiya mksa mquri nklaan hidaw hunat plutut ayug Ta-pow do wada msupu ayug Syu-ku-ruan-si, rmaraw tgdaya dgiyaq kung-ting ni wada muda quri nklaan hidaw hunat mksa bitaq dgiyaq Tu-kay-pu, tgdaya o nsgan Hu-ri, quri hunat o kika nsgan Ci-sang.
Nsgan Ci-sang paah nklaan hidaw bitaq ryaxan hidaw llabang bi o dhuq 8.5 maxal kb tnxalun, paah hunat bitaq tgdaya knbragan o dhuq 15 maxal kb tnxalun, dxgal knpraan o 8268.5455 lituk, kana dxgal nyusan o niqan 2.35% ka nsgan. Knpraan dxgal breenux o 3652 lituk. niqan 44% Kana dxgal nsgan; dxgal mhiyang o 3350 lituk, niqan 41% Kana dxgal nsgan; dxgal dgiyaq o 1267 lituk, niqan 15% Kana dxgal nsgan.
'''Hnyigan dxgal'''
Nsgan Ci-sang o ga mniq hunat rklu Skangki-Taytung, ryaxan hidaw o kika ska paru tgbaraw ni llabang bi ddgiyaq, nklaan hidaw o mgtruma hari knbaraw na kiya ni mddowras ddgiyaq siyaw silung. Kska na hiya o kika breenux Ci-sang Ddgiyaq ni rklu o msdka msbalay slagu. Mquri nklaan hidaw tgdaya -ryaxan hidaw hunat qtaan.
Breenux Ci-sang paah nklaan hidaw bitaq ryaxan hidaw llabang bi o niqan 6 maxal kb tnxalun, hnyigan dxgal o bi maamsdka spat muhing ni mtrawah. Tgdaya o Hu-nan dxgal ayug, slut bi ryaxan hidaw ska paru ddgiyaq, hini o rklu knlabang na o wana 1 kb tnxalun. Manu saw kika breenux Ci-sang o mdka ga msdka hmeekan kska dgiyaq rklu. Quri hunat do mtrawah llbang qtaan, dhuq ayug Ru-yey do kika hana qtaan ka dgiyaq Pey-nan dmahaw kska rklu.
Ayug Sing-wu-ri qnlian gnutu qsiya hnyigan mdka teetak dxgal kpraan o niqan kska 265-335 tnxalun. Quri hunat rklu Taytung dha paru ayug Syuku-rwansi ni Pey-nan-si ga msbiq qsiya nsgan hini.
'''Elug qsiya'''
Nsgan Ci-sang o ga mniq quri hunat Skangki-Tay-tung rklu dha paru ayug sbiq yayung Pey-nan, yayung Syuku-rwan. Yayung Pey-nan knbragan na o 84 maxal kb tnxalun. Ayug o Klwaan pusu klwaan, tgdaya o yayung Sin-wu-ri, mhru paah ska paru ddgiyaq nklaan hidaw hrus pusu dgiyaq Kwan-san. Ayug yayung Pey-nani o paah ayus muhing ryaxan hidaw tgdaya miyah mtmay ruwan nsgan, kika ayus ayug nsgan ni msgasig ryaxan hidaw nsgan Kwan-san. Ayug Pey-nan miyah msupu kska nsgan pnaah sbiq ayug Wan-an, yayung Ni-suey, yayung Cya-wu han ni wada isil.
Ayug Syu-ku-rwan knbaraw na o niqan 104 maxal kb tnxalun, ayug o ida klwaan pusu klwaan uri, pusu hraan o thiyaq bi o ayug yayung Ru-ru. Niqan hangan bi ayug nii o kbragan o 80 maxal kb tnxalun, tgdaya o ayug Rung-cyun, mhru paah dgiyaq Run-ten ska paru ddgiyaq, muda paah ryaxan hidaw tgdaya mtmay ska nsagn do, pryuxun hangan yayung Wan-zaw ksun, bitaq hakaw Wun-ten quri nklaan hidaw yaa bi 200 tnxalun do mqiri wada tgdaya, msupu 1 sbiq ayug Ta-pow do wada isil alang. Qqsiya nii o mniq kska nsgan o pusu bi sbiq ayug Cin-yueni, yayung Ta-pow, ida pnaah nklaan hidaw siyaw silung ddgiyaq kana.
'''Kndxgal'''
Nsgan Ci-sang o ga mniq quri hunat rklu Tay-tung, paah nklaan hidaw bitaq ryaxan hidaw llabang bi o sita bi 8.5 maxal kb tnxalun, dxgal o pnspuan tru paru klgan dxgal. Ryaxan hidaw klgan dxgal ska paru ddgiyaq, nklaan hidaw o klgan dxgal ddgiyaq siyaw silung, breenux Ci-sang o klgan dxgal rklu Tay-tung kida. Knxalan 1960 o kari ppatas klgan paru tasil o srngaw bi, rklu Tay-tung o kika dxgal ga nniqan Tay-wang snisan msupu O-Ya tasil ni silung HWey-ri-ping tasil.
'''Pnteayus Qpahan euda qmpah'''
Truma nrisuh a o alang Ta-pu, b o alang Hu-eyn, alang Ta-pu o psnakan alang paru Ta-pu ni siyaw dgiyaq alang Ru-an.
'''Elelug'''
'''Elug tdruy qrngul'''
Ppyaan tdruy qrngul Ci-sang o wana kingal bi rduun kisya Tay-wang, psdkaan o niqan 3 glang rduan, quri tgdaya ni hunat ka kisya ppaan o sita bi niqan 32 ppan. 1992 hnkawas elug kisya Nan-hey o tduwa muda tdruy, kika elelug kisya mqiri kana Tay-wang o mhdu smalu. Seejiq nsgan Ci-sang aji uri o ga ngangut ka seejiq nsgan o kika pusu balay elug ppaan dha. paah Z-sang paapa kisya Ci-sang - haw sita bi 5 tuki do dhuq Tay-pey, 4 tuki do dhuq kaw-syung. Sayang o nhdu smalu ka samaw elug kisya, klgan tdruy samaw kisya tduwa muda rmdu ppyaan Ci-sang.
'''Elug paru'''
Elug paru nsgan Ci-sang o tnhici hari nhdu smalu, brah 1957 hnkawas o ungat ka hakaw elug paru ka nsgan Ci-sang. quri hunat musa isil nnsgan Tay-tung o asi ka muda mkksa ayug qsiya mkala Sin-wu-ri-si. Bitaq 1959 hnkawas 6 idas 17 jiyax elug pspuan dmuuy kisya ni elug nkana ka hakaw hndu smalu do, kika hana irang mksa ayug qsiya. 1977 hnkawas, hakaw Cu-lay mhdu smalu tduwa daan tdruy, htrun ka hakaw spuan dmuuy kisya ni elug nkana. 1980 hnkawas, paru hakaw Ci-sang tduwa daan tdruy, elug na o kika elug ddaan tdruy Tay 9 sayang, 1984 hnkawas, Tay 9 elug ddaan o lbangun smalu ni pha ayang mdngil, 1994 hnkawas paru hakaw Ci-sang do kika nhdu smalu ni tduwa ddaan tdruy. Muda quri eelug paru nkana o saw nii.
Elug Tay 9 ddaan o kika paru bi elelug nklaan hidaw. Paah tgdaya alang paru Tay-pey, mquri nklaan hidaw muda nyusan I-ran, Skangki, Tay-tung. hunat do dhuq nyusan Ping-tung Hung-kang plutut Tay 1 elug. 1984 hnkawas, elug o nhdu plbangun ni pkmalu smalu, seejiq nsgan o nasi laling, ska nanak nyusan ka ssaun o, lala ka gmaaw muda elug nkana, kiya ni, thiyaq ssaun do(saw paah Tay-pey bitaq Ci-sang) ida gmaaw kisya ka lala hari. Nsgan Ci-sang o muda elug nii o mquri tgdaya dhuq Skangki o sita bi 2 tuki elug tdruy, mquri hunat dhuq Tay-tung do sita bi 1 tuki elug tdruy.
Paah elug paru Tay 20 tg 1 elug muda hakaw Cu-lay do mlutut Tay 20 elug, kika Tay-wang luhay dha rmngaw ksun elug nkana hunat dmahaw(slbu rmngaw o Nan-hen), tduwa mqangaw pusu ska paru ddgiyaq dhuq alang Yi-cing alang paru Tay-nan, kiya ni pusu elug o ini uda nsgan hini. Elug Tay 20 o ana llbu tuki kksaun tdruy ka musa quri ryaxan hidaw, kiya ni elug paru dgiyaq, ksgun rmriq tdruy kika hghaw muda ka tdruy, (duri ni elug Tay 20 paah 105k+170 bitaq 149k ka elug o yasa paru bgihur Mow-ra-keh siida pusu elug ddaun o mstuq ni kika ini tduwa musa mquri ryaxan hidaw), sayang do maa pusu elug ssaun mkksa rmigaw qmita.
Elug nyusan tg197 o paah nniqan qpahan nsgan Ci-sang ka elalang o murug ayug Pey-nan nklaan hidaw musa alang paru Tay-tung, kika elug paru Tay 9 o niqan kingal duri elug ddaan musa quri alang paru Tay-tung. Elug nii o muda nsgan Kwan-san, Ru-yey, Yen-ping ni Pey-nan, dhuq S-cwan alang paru Tay-tung plutut elug paru Tay 11 tg2. Tduwa muda Tay 11 tg2 elug hakaw Tay-tung paah ryaxan hidaw mtmay alang paru Tay-tung, aji uri o mliq quri elug Tay 11 muda hakaw Cung-hwa paah nklaan hidaw mtmay alang paru Tay-tung.
'''Ttgsa'''
'''Ptasan tgbilaq'''
·'''ptasan tgbilaq Hu-eyn'''
·'''ptasan tgbilaq Wan-an'''
·'''ptasan tgbilaq wan-an spiq Cen-sing'''
·'''ptasan tgbilaq Ta-pow'''
'''Ptasan tgska'''
·'''ptasan tgska C-sang'''
'''Rmgaw qmita'''
Langu Ta-pow brah hangan na o 「langu Ta-pow」ksun,aji uri o spatas「langu Ta-pey」. Klwaan Cing siida Sin-kay-yuen Ta-pow cwang ksun o nangal ngahan alang kska langu Ta-pow. Klwaan Nihung siida gmeuqu tmngahan langu Ta-pow, 1910 hnkawas(Ming-z 43 hnkawas), pnatas sapah bukung Tay-wang ka knpraan dxgal o 57 lituk. Langu Ta-pow o pusu balay langu rklu S-kang-ki-Tay-tung, malu bi qtaan llngay na o niqan bi ngahan.
Alang sngayaan Mu-yey Ci-sang Tay-tang dxgal na o niqan 400 sngari lituk, brah o sapah smlaan ptmaq biyuq satu Ci-sang Tay-tang. 1986 hnkawas shmuk do, priyux tmabug kacing, duri ni qmpah ssbarig saun msangay mqaras rmingaw qmita. Sayang o saan rmigaw qmita o niqan libu tmabug, muduh, msbalay tmabug, pha sapah gumu tqiyan, paru sapah slpungan, sapah prngagan, sbrigan, tqian, euqan, libu phpah, libu empajiq, paru breenux spriq saw nii.
Nniqan saan qmita kngkla kndsan Ngay-ngay nyusan Tay-tung o ga mniq alang Sin-sing, sdalih bi Tay-tang Ci-sang tbgan rmigaw qmita, kiyi na o niqan duri ka Ci-sang qpahan pusu skuun demqeepah. Dxgal o 6.5 lituk knpraan, Pusu snalu sapah o 2 tntunan, tg1 tntunan o niqan mahan kapi, elug ttaga sbrigun, pusu sngayan demqeepah rmigaw qmita, qpahan demqeepah Ci-sang ka kmsiyuk ni smbarig. Niqan duri ka ruwan qqtaan ni qbhangun, psuwil snalu Ngay-ngay pnsuusa, pqita malu sasaw samaw endaan. tg2 tntunan o niqan ruwan kingal nanak qtaan, samaw sasaw Ngay-ngay ni skuan ppatas. Pusu pqqita ptasan Kwan-san tgska snkuan dha kngkla patas ni qnqaya Ngay-ngay, duri ni supu sasaw samaw Ngay-ngay pha ruwan sasaw samaw Ngay-ngay, niqan ka pusu emprngaw endaan rmngaw, enbrinah qmita endaan, qmita ngeegan malu sasaw samaw o saw kiya.
Qpahan dxgal sngayan Chan-san Ci-sang o ga mniq alang Wan-an, tgbukuy dgiyaq brah o qsiya, llingay o malu qtaan, tduwa rmangay malu qtaan hrus, kana alang Ci-sang ni yayung Sin-wu-ri, duri ni tduwa qmita Ci-sang endaan tmabug kuwi kliyut saw aji mslxan. Niqan bi ngahan saan mkksa qmita「Pow-rang paru elug」,niqan bi ngahan qmeepah sasaw samaw Cin-cen-wu mnda psa-sin ggarang pgkla elug hini, ska sasaw samaw ggarang pgkla o qtaan ka Cin-cen-wu tluung kiyi elug 1 paru qhuni bi knhuway mimah biyuq rnabaw, manu kika paru qhuni ni do 「qhuni Cin-cen-wu」ksun tmngahan. Kika bgurah saun mkksa qmita nsgan Ci-sang.
'''Jiyax qrasan pnseusa kmtuy krpuhan''' Ci-sang
2009 hnkawas bitaq sayang, nsgan Ci-sang msupu Tay-wan haw empklawa pnsumug pila, prajing qmeepah jiyax Ci-sang kmtuy krpuhan, plutut strung miyah ka qnpringan Yun-men emppgrig, Yu-cen-sn-ku, Cang-heyi-mey, Wu-pay. 10 hnkawas da, Ci-sang langu Ta-pow o smalu phiyug sapah euyas, smudal sapah skuan payay o pryuxi smalu malu qtaan pnseusa, Cyang-yun seejiq niqan ngahan o miyah tpusu mniq alang. Rnisuh gnrigan qnpringan Yun-men emppgrig ni kari endaan dha o pdaan pha patas 《Nyu-yei-s-paw》
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
tnm53rseedteg60k7vg1s1dl5wa6m9f
Alang paru Tay-tung
0
2074
80680
2021-11-04T04:06:40Z
Yurimowna
177
建立內容為「Alang paru Tay-tung o tgparu bi dxgal klwaan nyusan Tay-tung, ga mniq kska bi mkksiyaw nklaan hidaw nyusan Tay-tung, ni msskiyig nklaan hidaw Gsi-lung paru Ms-ba-lay, duri ni mgtgut hunat nsgan Tay-ma-ri, ni mgtgut ryaxan hidaw ni tgdaya nsgan Pyu-ma. Kmpraan dxgal alang paru Tay-tung nii o 110 10kb tnxalun², tai ka alang paru Tay-ping babaw wada ngalan nsgan Tayping alang paru Tay-cung ka nyusan Taytung do , maatgparu bi kmpraan dxgal 100 10kb tnxalun² ka…」的新頁面
80680
wikitext
text/x-wiki
Alang paru Tay-tung o tgparu bi dxgal klwaan nyusan Tay-tung, ga mniq kska bi mkksiyaw nklaan hidaw nyusan Tay-tung, ni msskiyig nklaan hidaw Gsi-lung paru Ms-ba-lay, duri ni mgtgut hunat nsgan Tay-ma-ri, ni mgtgut ryaxan hidaw ni tgdaya nsgan Pyu-ma.
Kmpraan dxgal alang paru Tay-tung nii o 110 10kb tnxalun², tai ka alang paru Tay-ping babaw wada ngalan nsgan Tayping alang paru Tay-cung ka nyusan Taytung do , maatgparu bi kmpraan dxgal 100 10kb tnxalun² kana dxgal nsgan klwaan Tay-wang sayang da. hmbragan seejiq na 10.5 mang hiyi maatg1 alang paru hmbragan seejiq dxgal nyusan I-ran ni Hwa-leyn ni Tay-tung, kana nyusan o yaa bi niqan smka patas sapah hmbragan seejiq ka ga mniq kska alang paru nii.
== Endaan ==
Sbiyaw balay kuwah bi breenux Tay-tung nii o nniqan Seejiq Tnpusu seejiq Pyu-ma ni A-mis, iyax jiyax nii ka kndsan dha o mdeuda qmpag dxgal kana ka dhiya nii.
Klwaan Msquring ni klwaan Cing ka kmlawa Tay-wang siida, pthnganun dha Pyu-ma kana ka seejiq hini siida han, duri ni jima prajing smbarig ana manu djiyun ka seejiq Klmukan da. Siida, tai ka Klwaan Msquring o bitaq smkagul mrata niya miying xiluy liqa, manu saw kiya ni tmjiyal dha seejiq Pyu-ma mniq alang Ri-cya ni Tay-an. Sayang ka ga mniq ska bqrus alang paru Tay-tung hiya ka bqrus sapah Wan, ida ga rbngun hiya ka buut mrata Klwaan Msquring.
Tai ka ̔̕Paw-sang̕ o pusu bi elug alang paru Tay-tung sayang, kika hangan kingal alang A-mis sexual, maathowlang klwaan Cing siida ka Taw-kwang o, mnniq hini ka seejiq Ping-pu Si-ra-ya han, ida bi empitu hngkawas knbsiyaq ka nniqan dha hini, yaasa tqilan seejiq Pyu-ma do mquri tgdaya thjil da. Prajing hngkawa Syey-hung do seejiq klmukan Cen-sang mnniq dxgal Hwang-ryaw o phyug alang hin ini muda bbarig qaya dha Seejiq Tnpusu.hbaraw balay seejiq klmukan ka miyah thjil hini bukuy na da. Tgsaan dha qmeepah dxgal ka seejiq Pyu-ma ni aakingal alang da. Nhdaan bi hngkawas Tung-cu do niqan 28 lupung seejiq klmukan ka miyah tpusu mniq hini da,kiya do pthnganun dha alang ̔̕Paw-sang̕ da.madas duma na seejiq Klmukan miyah thjil hini, miyah rmiyux.
Iyax jiyax hngkawas Kwang-si siida, phyug Sapah qpahan "Pey-nan", bukuy na kmlawa Taywang hini dmudug kkpriyux alang ka thowlang rmigaw qmita Ryu-ming-cwan do, pthnganun dha "nyusan nTay-tung" ka alang nii da. Kiya ni, knxalan Ni-hung siida do , pryuxan dha ̔Nan-syang Sing-cyey̕ ka hangan alang nii duri. Klwaan Cing siida wada dha biqun Nihung ka TaywangWada hjiqun Nihung ka dxgal Taywang do, pthangun dha ̔Pey-nan cyey̕ ka alang nii da. (Pey-nan cyey̕ ni ̔Pey-nan se̕ o ini pndka, tai ̔Pey-nan cyey̕ o elug uuda seejiq Klmukan ka nii, tai ka ̔Pey-nan Se̕ o alang nniqan seejiq Pyu-ma ka nii, kika pusu bi alang ga niqan seejiq Pyu-ma sayang.
1945 hngkawas siida, babaw wada alang dha nanak ka Ni-hung do, pryuxun ̔nsganTay-tung duri ka hangan alang nii, thowlang nyusan Tay-tung ka kmlawa dhyaan, nniqan bnkgan qpahan alang o ga mniq hini. Babaw na hiya duri o, wada mgdha ka alang ̔Pey-nan da, tai ka alang ga mniq tgdaya ̔Pey-nan cyey, alang Rici, Huyen ni Husan o, phyugan nsgan Pey-nan da.
1974 hngkawas 10 idas 10 jiyax siida do, ngalun ka kska nsgan Pyu-ma, alang Hu-kang, Yeyn-wan, Nan-wang, Sing-yeyn, Ceyn-sing, Nan-jung, Peynan, Cpen, Hungteyen, Cyeynhe o, kana ka seejiq dha 2 mang hiyi o, psepuun ska alang paru Tay-tung kana, ini kmpriyux ka hangan alang dha, iiyux dha pdhuq 10 mang hiyi ka hmbragan seejiq alang paru Tay-tung. 1976 hngkawas 1 idas siida, yaasa dhuq hmbragan hiyi ka alang paru dowada kmpryuxun alang paru Tay-tung da Taytung da.
== Dxgal ==
Aalng paru Tay-tung nii o ga mniq iyax tghunat nklaan hidaw Tay-wang, kiya o dgril bbaraw ka dxgal niya mgay bukuy dgiyaq ni brah na o mquri Gsilung paru msbalay,
Ayus peaway pnteetu ga niqan Qpahan nsgan o ga mniq 121.10 knbaraw ayus pnteetu nklaan hidaw, ni 22.45 knbaraw ayus peaway tgdaya.
Paah ryaxan hidaw dgiyaq driq Dgiyaq paru ayus tgbaraw bi mgtgut nsgan Pyu-ma, tghunat ryaxan hidaw o mddeeda mgtgut yayung Ci-pen ni nsgan Tay-ma-ri, tgdaya o mgtgut dgiyaq mssiyaw pnlaq nklan hidaw o yayung Hey-hwa ni alang nsgan Pyu-ma ka ayus na.
Dalih Gsilung paru Msbalay ka nklaan hidaw ,ga mniq tghunat tqring tghunat Dgiyaq mkssiyaw pnlaq nklaan hidaw kana ka dxgal alang paru nii. qicing nklaan hidaw o Dgiyaq paru , paah tghunat bitaq tgdaya o 19.8 kr, knbragan na , paah tgdaya bita tghunat pusu yayung sqlalu o niqan yayung Pey-nan, Tay-ping, Ri-cya, Ci-pen, ni wada mssnegul sqlalu mtmay Qsilung paru Msbalay, kika dxgal maatptak ssnuan breenux alang paru Tay-tung nii.
Tgbaraw bi ququy dgiyaq Ri-yi o 75 tnxalun, paah hiya mtduwa pddaan qmita kana alang paru Tay-tung, ga mniq tadus breenux Tay-tung ka alang paru Tay-tung nii.maadxgal ssnuan yayung Pey-nan ka nii.
Misan siida, mquri tghunat sbgihur katgdaya nkl;aan hidaw o htran Dgiyaq paru Tay-wang ni Dgiyaq mkssiyaw gsilung pnlaq nklaan hidaw.,duri ni ga mniq tghunat nklaan hidaw siyaw pnlaq Taywang ka alang paru Tay-tung nii, ga sbhuran mgimax meuxul bgihur gsilung ka muxul karat na, kiya do ana misan ida meuxul karat na. kiya do ga mniq bgihur kntalux ka alang paru Tay-tung nii na misan ida meuxul bi ka karat niya, manu saw kiya do, mquri mtalux ni sbhuran ka karat alang paru Tay-tung nii.
== Knhbragan seejiq ==
Yaasa smtrung1976 hngkawas paah nsgan Tay-tung kmpriyux alang paru Tay-tung do gaya kmhbragan seejiq o asi dhuq psttuku 10 kbuhug hiyi, saw ka 1974 hngkawas 10 idas 10 jiyax psepuun ka seejiq nsgan Pey-nan. Kiya ni wada mrana ka hmbragan seejiq hngkawas siida da, 2021 hngkawas 3 idas dhuq 10 bkuhug hmbragan hiyi da.
== Ayus qqpahan euda ==
Ayus Qpahan euda alang paru Tay-tung:
alang Ta-tung, alang Wen-hwa, alang Su-wi, alang Ci-pen, alang Nan-rung, alang Ceyn-sing, alang Hu-hung, alang Sin-sing, alang Hung-ku, alang Tey-hwa, Alang Cung-sing, alang Jin-ay, alang Yung-re, alang Pey-nan, alang Ceyn-he
alang Ma-ran,alang Hu-kuw, alang Sing-kuw, alang Hung-yayn,alang Cung-san, alang Ming-sen, alang Cen-kung, alang Tung-hay, alang Ceyn-kuw, alang Cyang-kuw, alang Hu-sing, alang Hung-teyn,alang Hung-rung, alang Cung-cen, alang Ming-cu, alang Kwang-min, alang Yeyn-wan, alang Ceyn-nung, alang Kang-re, alang Sing-sen, alang Hung-neyn,alang Hung-re, alang Cung-hwa, alang Ming-ceyn, alang Cu-cyang, alang Nan-wang, alang Ceyn-yey, alang Hu-kang, alang Sing-yeyn, alang Hung-ri, Alang bilaq Pawsang.
Mseupu kana o 46 alang, 1035 qpuruh.
== Pgaya smpuh ==
=== Pgaya smapuh knciyan alang seejiq tndxgal ===
Epitu ni maspat idas hngkawas kjiyax, babaw mhdu kmtuy payay do, miying nanak jiyax qrasan ka kngkingal alang bilaq, muda pgaya smapuh knciyan.
Uuda dha pgaya smapuh nii o, ida bi tru jiyax ni bitaq empiti jiyax, kska uuda dha pgaya smapuh o htngayan meysa qmbliqan ni mgay qnaras, spruun dha bi ka rdrudan dha uri, tai dha aji bi shngiyun, duri ni, spruun dha bi ka pnspuan lnglungan, ini dha bi sliqi bitaq sayang.
Kana ka uuda dha pgaya smapuh nii o, snaw ka pusu bi stmaan, uyas ni grig o kika pusu balay, pnegkla kska pgaya smapuh uyas ni grig o, mslxan bi taan ka psnakan hngkawas ni knthlangan dha, ini bi tduwa hmtan ni smliq ka gaya dha nii, duma na uuda dha o, tduwa pseupu mtmay meuyas ni mgrig hiya ka kykuyuh ni lqlaqi, spuda dha saw nii mseupu meuyas ni mgrig, tai dhuq bi mseupu mqaras kana ni psluhay ni lmutut kndsan dha ana bitaq knuwan.
Ana ima knmusa mseupu dhyaan muda mqaras pgaya smapuh siida o, iya bi sngihi, pniqi bi smparu seejiq tnpusu ka lnglungan namu ni iyah teumal, kiya ni plai smiling ka seejiq alang tnpusu, ya smruwa pstmay hug, aji uri o, lingi bi ka gaya seejiq tnpusu, iya bi mhmut, tai namu aji hyhuya.
=== Niqan bi hangan taykung Tay-wang→pspruq blak teykung Han-tan-yey ===
Klwaan Ni-hung siida do, wada meungat hari ka pspruq lblak teykung Han-tan-yey ana inu alang Tay-wang da, babaw smiyan Klmukan uuda biyu ka pspruq lblak teykung Han-tan-yey ksun, kika qrasun bi seejiq alang paru Tay-tung hini, babaw wada ka Ni-hung do, wana uuda pspruq lblak teykung Han-tan-yey ka pusu bi lnglungan dha, ini dha bi shngii, kska kndsan dha o wana nii ka spruun dha bi. euda dha nii o sduuy dha qbubur seejiq pspruq lblak ,ni rdax smbu ana inu, sddara ka qbubur seejiq sun haya qmita do asi sbu lnglungan seejiq, nii o niqan bi kkmalu niya qtaan paah kska snhiyan,
nii pteeura knsuyang kndsan alang paru Tay-tung ka nii.
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
jbqdjbixf9n3zgesnoruy0lodn865tk
Nsgan Pyu-ma
0
2075
80681
2021-11-04T05:18:50Z
Yurimowna
177
建立內容為「Ga mniq tgkska bi nyusan Tay-tung Tay-wang ka nsgan Pyu-ma(kari Truku o nsgan Pyu-ma;kari Pyu-ma o Pu-yu-ma;kari A-mis o Pu-yu-ma;kari Ru-kay o Pi-nang), mgtgut tgdaya nsgan Ru-yey ni nsgan Yeyn-ping, mtlutut tgdaya nklaan hidaw nsgan Tung-he, mksiyaw nklaan hidaw Qsilung paru, mgtgut ryaxan hidaw nsgan U-tay nyusan Ping-tung, mtlutut tghunat alang paru Tay-tung ni nsgan Tay-ma-ri ni Cing-hung. Nsgan Pyu-ma nii o ga mniq tghunat mskuwah breenux Hw…」的新頁面
80681
wikitext
text/x-wiki
Ga mniq tgkska bi nyusan Tay-tung Tay-wang ka nsgan Pyu-ma(kari Truku o nsgan Pyu-ma;kari Pyu-ma o Pu-yu-ma;kari A-mis o Pu-yu-ma;kari Ru-kay o Pi-nang), mgtgut tgdaya nsgan Ru-yey ni nsgan Yeyn-ping, mtlutut tgdaya nklaan hidaw nsgan Tung-he, mksiyaw nklaan hidaw Qsilung paru, mgtgut ryaxan hidaw nsgan U-tay nyusan Ping-tung, mtlutut tghunat alang paru Tay-tung ni nsgan Tay-ma-ri ni Cing-hung.
Nsgan Pyu-ma nii o ga mniq tghunat mskuwah breenux Hwa-Tung, ga piiyax paru dgiyaq Tay-wang ni dgiyaq siyaw pnlaq, knpraan dxgal mshrus o yaa bi niqan 60% knlbangan. Niqan yayung Pey-nan Ci-pun ni yayung Ricya ka muda sqlalu ska nsgan Pyu-ma nii, karat na o mtalux bi ni sbhuran balay,.
Hmbragan seejiq O yaa bi niqan 1.7 mang hiyi. rahuq alang paru Tay-tung ka yaa bi niqan nyusan Tay-tung o hiya ka tgparu bi nsgan, seejiq Klmukan ka hbaraw bi, yaa ni niqan 35% hiyi ka Seejiq Tnpusu,(Pyu-ma, A-mis, Ru-kay), pneyahan paah qqpah dxgal ka pusu balay. Yaasa niqan ulay CI-pen ni kingal niqan bi hangan niya ka kuyuh Cang -hwey-mey ksun do, prajing qmpah qpahun yahan rmigaw qmita ka alang nii da, tai ka qqpah rmigaw qmita nii o mrana balay.
== Endaan ==
Paah sbiyaw pusu bi nniqan biyax knlwaan Seejiq Tnpusu Pyu-ma ka dxgal nii, kmlawa Tay-wang siida ka Hoeran han o ida sun Syung-tung Tay-wang ni seejiq Pyu-ma o Pi-ma-la̕ ksun dha tmngahan. kmlawa Tay-wang ka Cing-caw siida han o, ngalan dha dxgal Seejiq Tnpusu ka nii, ini tduwa hmut mtmay ni mlatat, siida o niqan niqan " maspat alang Pyu-ma",nii o pnspuan maspat alang Pyu-ma̕ sun.
Kari Klmukan ka "Pyu-ma̕"ksun o, lala ka pnyahan kari, saw ka snhiyun hari balay o ,pnaah hnang kari alang Pi-na-ski. Kari Seejiq Tnpusu o 「Pu-yu-ma」, pusu kari nii o ̔snparu ni tmdahu "mangal qaya bnegay ka tgbaraw bi hnigan seejiq" , kmdamat embrax bi bukung dha seuxal " Pi-na-ra", kika pnyahan hangan tdruy qrngul Pu-yu-ma sayang da.
1875 hngkawas siida, pnhyugan hini ka Sapah qpahan Pey-nan Ni-hung, 1886 hngkawas siida do pryuxan Tay-tung Cu-ri-cow da, mnda bukung nyusan nii ka Hu-tey-hwa tama Hu-sec bukung Sapag gqringan Cung-yang. Pnhyug hini alang Peynan ka knlwaan Ni-hung siida, spuan dha nyusan Tay-tung Sapah qpahang Tay-tung. 1944 hngkawas 12 idas siida dowada dha laxan ka alang Pey-nan spuun dha peeniq elug Tay-tung(sspgan tg326 pnowsa patas Qpahan), nii o tghici balay wada brahan nniqan Qpahan euda mniq Tay-wang ka Pusu Qpahan klwaan Nihung. Babaw mnhdu tmjiyal tnlangan do, elug o Tay-tung wada pryuxun nsgan Tay-tung da, wada psnakun ka alang Pey-nan.spuun nyusan Tay-tung tgdaya kiyig dxgal Seejiq Tnpusu.
1974 hngkawas siida, wada nyusan ka nsgan Tay-tung. pspuun dha alang paru Tay-tung ka nsgan Pey-nan, Nan-wang, Hu-kang,Yeyn-wan, Sing-yeyn, Ceyn-sing, Nan-jung, Ci-pen, Hung-teyn, Ceyn-he maxal nsgan nii. Spun kana ka hmbragan seejiq o 10 mang hiyi. maPyu-ma hangan na ka alang nii o ni aji nsgan Pyu-ma da, duri ni, yaasa ga mniq ska bi alang paru Tay-tung ka pusu Qpahan nsgan Pyu-ma kiya do ungat bi knsyangan niya uri da. babaw na hi do wada thjili alang Tay-ping ka Qpahun nsgan Pyu-ma da. 1922 hngkawas 12 idas 16 jiyax siida, ppyaan tdruy qrngul Pyu-ma o wada pryuxun hangan bgurah Tay-tung uri da(2001 hngakawas do pryuxan hangan ppyaan Tay-tung-da).
== Pnyahan hangan dxgal ==
Pnyahan hangan alang Pyu-ma nii o paah kari dha Pu-ma, pusu kari nii ̔smparu tndahu̕ ksun, kika kmdamat kingal bukung mdudul kana seejiq Pyu-ma, niqan bi brax na ni knkla niya dmudul kana seejiq Pyu-ma brah maxal maspat knxalan hngkawas siida, hangan na o ̔Pi-ma-ra̕ (Pi-ma-la). Kari hnici rdrudan dha o,tai ka bukung Pi-ma-ra nii ga, malu balay luqi tunux niya, laqi pspuan seejiq Pyu-ma ni Klmukan ka hiya, dhuq bi smmalu gaya kklawa alang ni gaya uuda mgay pila quri bukung, bitaq dhuq kmlawa kana alang seejiq tmpusu ka hiya,ini biyaw hiya ka kmlawa kana alang seejiq tnpusu ga mniq breenux Tay-tung siida, ana ima skluwi bi qmita hyaan kana. Seejiq klwaan How-ran o ̔Pi-ma-ra̕ (Pi-ma-la)ksun dha tmngahan, seejiq Klmukan o ̔Pyu-ma̕ ksun dha tmngahan ka hiya, ida bitaq sayang.
Kari dha duma ka rdrudan dha o, mrana bitaq mataru ka alang bilaq Pyu-ma seuxal do, duma ka rdrudan dha do ini qqaras qmita msneuhir ni mkeekan, manu saw kiya do, ini dha prnai knlala ka alang bilaq da, bukuy do ida dha spuun kska mataru qmpringan alang nii ka mrana paah bukuy duri ka ruwan sapah, iiyux dha pseupu kana ka brax dha tmjiyal pais, saw nii ka uuda dha o ̔Pu-nu-yu-ma̕-yan (pusu kari o mseupu ni maakingal msa), sriyu paah hiya siida ka hangan seejiq Pyu-ma nii da.
== Ayus Qpahan euda ==
Niqan maxal tru ka alang.
3 dxgal alang siyaw pnlaq nklaan hidaw (paah yayung Pey-nan bitaq siyaw pnlaq nklaan hidaw:alang Ri-ci(Ri-ci-ri-ci)、alang Hu-yeyn(dxgal dgiyaq ssiyaw pnlaq)、alang Hu-san(Cya-ru-ran, San-yeyn)
5 alang ka dxgal tgdaya kska dxgal(tgdaya yayung Tay-ping):alang Ping-rang(Ping-rang-su-ke)、alang Ping-rang(Ping-rang-su-ke)、alang Cu-ru -(alang Curu / alang Pey-se-cyu)、alang Minghung (Cu-ru tbgan)、alang Cya-hung(Tayey, San-ri)
4 alang tghunat kska dxgal :alang Tayping (Pusu nniqan Qpahan nsgan Pyu-ma)、alang Tay-an(alang Ta-pa-ryu-cyu)、alang Ri-cya(Ryu-cya-wang)、alang Tungsing(Ta-ru-mak / Ta-nan)
1 dxgal Ci-pen(daan sqlalu yayung Ci-pen):alang Wen-ceyn(ulay Ci-pen)
== Pnhmaan ==
=== taysucya ===
=== gitu ===
=== ucya ===
=== nasi ===
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
px8ft59jg188z7sebndhr7rnepxaqbk
Nsgan Hay-twan
0
2076
80686
2021-11-04T06:07:28Z
Yurimowna
177
建立內容為「Nsgan Haytwan (kari Bunun dseejiq Cwin o Haitutuan)o ga mniq iyax tgdaya ryaxan hidaw alang nyusan Tay-tung, hiya ka cigkingal rima alang nsgan Seejiq Tnpusu nyusan Tay-tung, mgtugut tgdaya alang nsgan Banita nyusan Hwa-reyn, mgtgut nklaan hidaw alang nsgan Cisang ni Kwansan, mgtgut iyax nklaan hidaw tghunat Ru-yey, mgtgut ryaxan hidaw alang nsgan Tawyeyn alang paru Kaw-syung, mtlutut tghunat alang nsgan Yeynping, kska alang nyusan Tay-tung o hiya ka lla…」的新頁面
80686
wikitext
text/x-wiki
Nsgan Haytwan (kari Bunun dseejiq Cwin o Haitutuan)o ga mniq iyax tgdaya ryaxan hidaw alang nyusan Tay-tung, hiya ka cigkingal rima alang nsgan Seejiq Tnpusu nyusan Tay-tung, mgtugut tgdaya alang nsgan Banita nyusan Hwa-reyn, mgtgut nklaan hidaw alang nsgan Cisang ni Kwansan, mgtgut iyax nklaan hidaw tghunat Ru-yey, mgtgut ryaxan hidaw alang nsgan Tawyeyn alang paru Kaw-syung, mtlutut tghunat alang nsgan Yeynping, kska alang nyusan Tay-tung o hiya ka llabang bi dxgal niya, kska bnkgan qpahan alang o ghhaw bi seejiq na uri, manu saw nii do, kska kana tgtru bnkgan qpahan alang Taywang o, paah ta bukuy smpug o hiya ka tgdha knhbrgan seejiq niya. Ana ya saw kiya o tgempitu knlbangan dxgal na ka hiya.
Alang nsgan Haytwan nii o ga mniq bi babaw dgiyaq paru Taywang, kmguaw saw yama paru ni ayug paru ka hniygan alang nii, ini bi ksbalay taan ka hniygan dxgal niya, kska hiya o niqan niqan ka yayung Sing-urwisi, Rungcweynsi, Cyanasi, Kantingsi muda qluli kska alang nii, karat na mgtalux ni sbgihur. Kska alang nsgan hini o kmguaw seejiq Bunan Seejiq Tnpusu Taywang kana, qqpah dnuuy dha o pnaah qqpah dxgal ka pusu bi.
== Endaan ==
=== Alang nsgan Haytwan o kika pusu bi nniqan seejiq Bunun, kari ̔̕Haytwan ̕ nii o sgpaah kari Bunun ̔Haitutuan ̕ hlitun rmngaw ka kari nii, pusu kari nii o ̔nii tlbuan yama ka tru nniqan ni wana kingal ka mtrawah taan ̕ , mdka quwaq ngiyaw bbuyu taan ka hniygan dxgal alang nii, kiya ka kiya ni, ini tlutut siyaw silung ka alang nii. Alang nii o pklu bi klwaan Cingcaw siida, jima niqan ka alang bilaq Sing-urwow, Rirungsan, Tanna ni Taritu, knxalan klwaan Nihung siida, ngalan dha nniqan seejiq mkbuyu pklwaan Taytungting Kwansancwin, babaw mhdu tmjiyal ka abaw dxgal do, psepuun dha alang nsgan Rirung nyusan Tay-tung(kika alang nsgan Kwansan sayang), 1946 hngkawas siida do, hana srwaan thowlang baraw ni phyugan alang nsgan ̔Haytwan ̕ ida bitaq sayang da. ===
Mkug bnkgan qpahan alang
Alang nsgan nii o niqan mataru alang bilaq ni mspatul kingal qpuruh
•alang bilaq Haytwan
•alang bilaq Kwangyweyn
•alang bilaq Ritaw
•alang bilaq Uru
•alang bilaq Kanting
•alang bilaq Cyana
== Saan rmigaw ==
=== Yakow saan rmigaw qmita ===
Brah daan smeliq paru bgihur Murake siida, kska elug ddaan Nanheng o, Yakow saan rmigaw qmita nii ka ida daan bi rmigaw qmita ana ima seejiq, ga mniq ayus alang nyusan Tay-tung ni alang paru Kaw-syung, kpraan yama nii o ga mniq babaw gsilung 2722 tnxalun, knbragan na o ida bi 600 msngari tnxalun, tai ka bling Takwansan pusu bi wada muda mruq paru dgiyaq Taywang o, kika tgbaraw bi euda elug Nanheng, hiya ka elug euda tgbaraw bi qnquran biling alang Taywang uri. Yaasa qnquran bling nii ga muda euda qsiya do, ska bling nii ga ini pstuq hmbuy ka qsiya, nasi ta dmuuy samaw jiyun baga mksa ska hiya siida, saw skrwhun ni malu balay.
Bling Takwansan o gmeayus nklaan hidaw ni ryaxan hidaw alang Taywang:quri ryaxan hidaw o nealang bilaq Meysan nsgan Tawyeyn alang paru Kaw-syung; quri nklaan hidaw o nealang bilaq Ritaw nsgan Haytwan nyusan Tay-tung, ana ya mgtgut bi ka dxgal nii o, ini bi pndka ka karat dha, quri alang Nyusan Tay-tung ka kuwaq bling Takwansan o, yaasa seadas bgihur ka qsiya do, steetu quri yama do asi krulung dni qmuyux da, ida bi babaw kndaxan 4 iyax tuku ka sqixan na balay, tai ka babaw gsilung 2500 tnxalun ka yama nii o maa rulung gsilung, malu balay taan.
Brah daan paru bighur siida ka Yakow o, tduwa lmda ssiyaw elug ni qmita malu bi taan ka kneuda seejiq, saw ka tasil Syangyang, rulung silung gqguq ayug paru, rnaaw ddgiyaq, prparu qhuni nsbiyaw, bungbung tglaq yama, tduwa mkleelug qtaan kana ka saw nii, nklaan hidaw saan mtaqi ka bling Yakowsancwang hiya o, kika paru ngahu dowras Kwansan malu bi saan qmita. Ssiyaw na hiya duri ka ida nkiya nniqan ana manu ga meudus hiya o, lala balay aji qlingun smpug, hini o tduwa saan qmita, steetu yama, mkksa elug yama, saan mseupu mkan nhapuy ni hmrapas, ana ima seejiq mkmusa hini o ida mha mqaras bi ni kasi keungat ka ana manu slhbun qsahur niya.
Kiya ka kiya ni, 2009 hngkawas siida, daan smliq paru bgihur Murak ka alang nii da, tai ka elug Nanheng nii o lala balay wada daan smliq bgihur, ida bi ka iyax elug Yakow, paah nklaan hidaw quwaq bling Takwansan ni bitaq sngayan tdruy hiya o, asi bungi paru rngsux kana, ida bitaq sayang ka elug(paah Haytwan bitaq rnaaw saan rmigaw Syangyang) nii o ungat ka elug uuda da, wada asi htri kana, ini tduwa mtmay ka ana manu tdruy, ana ya saw kiya o, ida bi 2021 hngkawas siida da o, ptrwahun pstmay duri.
=== Hakaw wiwil Teynrung ===
Hakaw wiwil Teynrung nii o ga mniq alang bilaq Curu nsgan Haytwan quri hakaw Teynrung ssaan rmigaw hiya, hiya o ga mniq babaw gsilung 721 tnxalun, knbragan niya o 110 tnxalun, tai ka qndhyaqan hakaw ni ayug o 80 tnxalun. Hakaw Teynrung nii o qmatar yayung Curisi, sgpaah ta thiyaq qmita o aji hmut knmalu taan.
Tai ka kska hakaw Teyrung ssaan rmigaw hiya ga, ayug paru yayung, btunux saw sklwiyun taan ni yyyayung o aji hmut knmalu taan, tndhuun bi ana ima seejiq mnsa rmigaw qmita hiay, ida bi ka scimu hari ka qsiya ulay sriyu pahh tasil dowras o, bitaq mgbanah ni saw mqalux hari taan ka endaan qsiya ulay nii, sun ta haya qmita ka tasil btunux nii o mdka rsuhan seejiq ida nkiya ka paah sbiyaw.
Mhiyug ta babaw hakaw Teynrung nii siida, sun ka ga mniq babaw ayug paru do, mksa ta hakaw nii siida balay bi saw smeisur, duri ni smnghak ta kska na hiya o pkmalu bi qbubur, yaasa saw nii aji hmut knmalu do, hbaraw bi ka seejiq musa kska hiya rmigaw, pkawbu mtaqi, mkksa ni muduh siyang, malu balay ssaan rmugaw kana ruwan sapah ka hini, ana ima mnsa rmigaw hiya o, wada mqaras bi kana.
=== Curu ttmaan deyhu nsbiyaw ===
(kari Bunun o:Patdas taihu tu Bulbul):Babaw 「Endaan Curu」(Pklu bi 1914 Hngkawas, thowlang klwaan Nihung Tacen 3 hngkawas siida), iiyux na pseisur seejiq Bunun ka klwaan Nihung, ngalan na ka paru deyhu klwaan Rusia(tmnjiyal ka dhiya nii), yaasa thowlang Nihung Syuwa 3 Hngkawas siida, tmnjiyal ka Nihung ka Bunun mniq Takwansan do o (1932 hngkawas 9 idas 19 jiyax, dsun n aka paru deyhu nii ni yahan na pteetu Curu hini da.
=== Ritaw yahan rmigaw ===
=== Curu ayug paru ===
=== Syangyang bung bung tglaq ===
Syangyang bung bung tglaq nii o ga mniq alang nsgan Haytwan nyusan Tay-tung, ni mgdalih paru dowras hakaw Yunhay elug Nanheng 台20線, pnyahan qsiya nii o pnaah ̔Syangyang Tapungpi ̕ ga mniq ryaxan hidaw ̔Syangyang Mingsu ̕ , knpraan bung bung tglaq nii o ida bi babaw gsilung 2760 ni 2700 tnxalun, knbragan bung bung tglaq nii o niqan 160 tnxalun, hiya ka tgkingal ga mniq bi tgbaraw ska yama klwaan ta Taywang. Mnspat smpu tasil ni spat tntun na ka tglaq nii, cigparu bi tutun na ka kingal o niqan 50 tnxalun, yaasa mgdalih bi pusu hraan qsiya ka tglaq nii do, tai qixan paru quyux han o paru bi qsiya niya, mnsuxil ini qixi do bitaq mdngu ka tglaq ni mdka qnluhan qtaan ka tasil nii da.
=== Syangyang rnaaw saan rmigaw ===
Nasi ta mkleelug mksa Syangyang rnaaw saan rmigaw siida, qhuni paru harung dha rnabaw ni qulit embanah hnmaan o, mrnabu mhiyug siyaw elug ddaun kana, tai ta msstrung ana ima seejiq mkksa hiya o, mqqaras ta ni mhhulis ta empprngaw,
tai ka lqlaqung ska rnaaw o mnsuwil sriyu miyah tqita bukuy ta, pnais bi nhari musa
tgliing ska bbuyu duri, ga mniq tgdudux bi qhuni ka qqbhni, ini pstuq mqras meuyas uri. Miyah ta rmigaw Syanyang rnaaw saan rmigaw nii siida, malu balay yahan rmigaw, dhuq ta qmita ana manu malu balay qqtaun.
=== Smmalu Qngqaya Kndsan Seejiq Bunun Haytwan ===
== Nangal qmpah paah dxgal ==
·sqmu
·ppajiq
·masu
·beyluh embanah
·ucya
· qlupas
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
cpfdkln53m8so6whde74dqkjgynai8r
Nsgan Yeyn-ping
0
2077
80687
2021-11-04T07:03:56Z
Yurimowna
177
建立內容為「Nsgan Yeyn-ping o (mduuy kari Bunun:) ga mniq nsgan nyusan Taytung,Quri tgska hari ryaxan hidaw nyusan Taytung hiya,Tgdaya o msdalih nsgan Haytuan,Mgaluk nsgan Ruyi ka daya ni nklaan hidaw niya,Siyawggtgut nklaan hidaw do nsgan Tunghe, Ggtgut ryaxan hidaw do alang Mawrin nyusan Kawsyung ni Nsgan Utai nyusan Pintung,Tgtruma do mtlutut nsgan Puyuma, Ida mniq pspuan kingal nyusan quri 5 nsgan alang seejiq tnpusu hiya.Dseejiq nsgan dhiya o ya bi 7 seejiq / 10kb…」的新頁面
80687
wikitext
text/x-wiki
Nsgan Yeyn-ping o (mduuy kari Bunun:) ga mniq nsgan nyusan Taytung,Quri tgska hari ryaxan hidaw nyusan Taytung hiya,Tgdaya o msdalih nsgan Haytuan,Mgaluk nsgan Ruyi ka daya ni nklaan hidaw niya,Siyawggtgut nklaan hidaw do nsgan Tunghe, Ggtgut ryaxan hidaw do alang Mawrin nyusan Kawsyung ni Nsgan Utai nyusan Pintung,Tgtruma do mtlutut nsgan Puyuma, Ida mniq pspuan kingal nyusan quri 5 nsgan alang seejiq tnpusu hiya.Dseejiq nsgan dhiya o ya bi 7 seejiq / 10kb tnxalun²,Ga mquri tgska tg3 kmlawa qmpah klwaan hiya o,Tgtruma hari tg4 bilaq ka seejiq dha quri klwaan ksun.
Brah klwaan Nihung siida ka nsgan Yeyn-ping o,Gatgparu alang Taytung Kwansanquri smka dxgal tgtruma han(Qquri smka dxgal tgdaya do,Bukuy mhdu tmjiyal siida do ngalan nsgan Hay-twan da).Ga brbaw pusu dgiyaq tgska,96% ka kana tqiri nsgan dxgal seejiq tnpusuni,Quri knpraan na o mkala 400 m2, Mquri dxgal ktlxankarat.Bunun ka pusu balay tmpusu nsgan alang hiya,Hmuma ana manu pnegalang qmpahan ka pusu dha dnuuy.Tglhayan dha dmuuy alang o kari Bunun . Jiyax1968 hngkawas siida,Niqan bi hanagn hmrapas snbut quru ka qmpringan Hunyipnaah nsgan alang Hunyi hiya, Bitaq maki ka pusu hmrapas snbut qurug qmpringan Nihun ka biyax dha,Paah ungat qbhangan hanhan ka Taywang niniqan hangankana tqiri'''dklwaan da.'''Asaw klaan bi ka hangan dha do,Kika wada rwahan ka tg3 knsuyang hangan hmrapas snbut qurug Taywang.
== '''Endaan''' ==
Nsgan Yeyn-ping o dgiyaq nniqan qlbungan seejiq tnpusu Rukai sbiyaw(Nalang Wansan.Tanan),Ida bi saw jiyax hngawas Cin-ciya-cing siida, Ida tmpusu dgiyaq Nantu hiya ka seejiq Bunun ,Bukuy do musa emtmay phiyu nanak alang nsgan hiya ni,Kika plealaykmbgurah kndsan qquri nsgan Inpiing .
Klwaan Nihung siida han,Dxgal nii o nTaytung Kuansan ,Mnda Thowlang empdudul knsat Taywang ka kmlawa .Asaw endaan tmjiyal quri Neyburu jiyax hngkawas 1941 siida,wada dha trqilantmhjiltmabuy truma ka Bunun, Tmhjil bitaq alang Ruyi quri baraw ReykunhuSanyi.Cunyi.Siyayi,Nhdaan tmjiyal do spuung dha '''tmngahan'''Ruwawsan ka ReykunhuSanyi.Cunyi.Nyahan alang Rwansano spyusan kiyi nsngan Yeyn-ping.
Babaw tnjyalan prajing nsngan Inpiing nii o nsgan mqruri nsgan Ruyi uri,Paah 1946 hngkawas ka ngalan [治],Nsgan Yeyn-ping o nngalan hangan bukung Yeyn-ping '''Teyseyku,bitaq sayang ida ngalan nsgan''' Yeyn-ping da.E'''mpusal''' kbkuy hngkawas klwaan sayang ,psbrih pstutuy lnglungan ka seejiq tnpusu,prajing pprngawmquri kmpriyux maapusu hnici hangan rudan ka nsgan ksun,Pnaah 2014 hngkawas prajing pgkla kari ka bukung nsgan Yeyn-ping uri,balay bi ungat pnegluban tndxgal seejiq tnpusu ka Yeyn-ping nii,Kika prajing muda empprngaw sbgrahaw hangan nsgan dha nanak.
== Sgeayusqpahun alang ==
'''Sgeayus''' nsgan nii o 5alang 43'''qpuruh'''
· Pasikau (Alang Towing)
· Vakangan (Alang Hunyi)
·Sanungsung (Alang Yunkan)
·Buklavu (Alang Uring)
· Tulanzang (Alang Rwansan)
'''Elug'''
·Elug paru Tay 9
·Elug paru nyusan 197
·Elug paru nsgan qquri nklaan hidaw32
·Elug paru nsgan qquri nklaan hidaw36
·Elug paru nsgan qquri nklaan hidaw40
== '''Ttgsa''' ==
=== '''Ptasan tgska''' ===
'''Ptasan tgska Towing nyusan Taytung'''
=== '''Ptasan tgbilaq''' ===
'''Ptasantgbilaq Towing nsgan''' '''Yeyn-ping nyusan Taytung'''
'''Ptasantgbilaq Uring nsgan''' '''Yeyn-ping nyusan Taytung'''
'''Ptasantgbilaq Hunyi nsgan''' '''Yeyn-ping nyusan Taytung'''
'''(Ptasantgbilaq Ruwansan nsgan''' '''Yeyn-ping nyusan Taytung'''
== '''Saan rmigaw''' ==
Sapah aji ssnguhi pusu hmrapas snbut qurug Huyi:Alang Huyi o, Kisa niqan bi hangan empkbanah rnabaw qhuni dgarung ka jiyax Krpuhan,Kika alang tmpusu Bunun,Ida kiyi hnici knsuyang hnigan rudansbiyaw, Sbiyaw o tmsqmu ka alang nii, ptasan tgbilaq Huyi o pusu bi dmnudul hmrapas snbut qurug Taywang, manu saw kiya ni niqan bi hangan dha gmnelug bitaq kana klwaan babaw dxgal.
Hngkawas siida,Bukung ptasan tgbilaq Huyi Rincupun o, Yasa ini knhbaraw ka miyah matas, kiya ni qnita na lqlaqi o embbrx bi ni smkuxul bi hmrapas eniq ngangut ni tgluhay bi tmsamat, Smkuxul bi hmrapas snbut qurug uri do,Kika niqan lnglungan na muda emphiyu snbut qurug ka Rincupun, Bitaq sayang ka shici ta ssnru '''tndhuun'''suyang kari ndaan Huyi ptasan tgbilaq snbut qurug nii.
Kana endaan tndhuun knrdax ni aji shngiyun hngkawas siida,,Ga skuan ptasan tgbilaq Sapah aji ssnguhi pusu hmrapas snbut qurug Huyi,Kska sapah skuanpnssuwil snbut qurug Huyi o,Niqan njiyan dha qngqayan qurug sbtun ni knrdax endaan dha seuxal,Kana psingan dha hnigan sasaw nikana qngqaya.Pqita gnkla dha hrpasan snbut qurug niendaan jiyaxtndhuun knrdax,Kika saan bi rmigaw qtaan nniqan endaan kkrana hmrapas snbut qurug sbiyaw ka hiya.
Kska tg2 tntunan sapah skuan pnssuwil o niqan qngqaya knkla kndsan Bunun niSapah ttgsaan qmita sasaw samaw,Pspuan kana knkla kndsan Bunun ni knkla qmpringan snbut qurug ptasan tgbilaq Huyi,SawSleexan bi '''spqita''' endaan pkrana quri seejiq tgqangaw Taywang ka seejiq tnpusu sbiyaw.
Asaw niqan qmpringanqurug sbtunptasan tgbilaq Hunyi o,Kika tgkingalpusu biyax stmaan mlglu hiyiTaytung uri,Ana ssiyaw elug niqan saan rwaan qurug ni kana qmpringan ga psdkaqurug sbtun hiya, Muda tmquli tmkngkla seejiqqurug sbtun ka kana ptasan ni,Mririh klwaan musa psdka mangal suyang hangan mtqiri knlangan kdjiyax ,Bitaq miyah smluhay Taytung kana ka qmpringan psluhay qpahun qurug sbtun,Ungat pstqan knrdax ka hrpasan niya qurug sbtun.
Hrpasan ulay Ihunang:Mtmay ta hrpasan ulay Ihunang o ida muda elug nsgan Ruisui,kkiyi yayung Ihunang ni ngangut ulay o mtqita qtaan,ki ksun ruwan ulay tmngahan,Mrmun hari ka qsiya na kika ksun qsiya Tan-su-cin-an(NaHCO3),Mtasaw bi ka qsiya na ini sknux uri,Ida bi saw 47℃kakntlaxan qsiya,Quri kndxan na CIng-rit (OH) o 6.6kiya,Ini pstuq dmuuy ka qsiya spat pnstkart.klwaan Mansyu siida,Musa tmsamat dgiyaq ka Truku do hlayan dh aka ulay Ihunang.klwaan Nihung siida do qbhangan bi ka hangan na da,Bitaq sayang ida qtaan ka hrpasan ulay sapah Nihun,Mnda smlaan kdjiyax ka sapah ulay nii,Tai saw yahan psbrnahun lmnglung seejiq mniyah ka nniqan ulay jiyax sexual.
Sapah alang Bunun:Jiyax 2000 hngkawas siida ,Yahan hrpasan ulay Huyi Bunun nklwaan o,wada maabalay ngalang nanak kmlawa tmusu alang Bunun da,Kika tgkingal quri endaan qpahan rmigaw qmita qquri kklawa dxgal tndxgal nii o,Wada ptpusal smbgurah smdhug mangal pusu biyax kmlawa nanak seejiq tnpusu da. Qmpringan ttgsa pusu psslian pila Bunun pseupu Lalang Bunun ni tnpqhan ulay Huyi Bunun,Tbiyax tmquli tmkngkla pkrana pnegklaan hyaan nanak ni phiyu knparu hangan knrdax qqpah dnuuy alang uri.
== '''Tgmalu nhuma''' ==
·Bnuwar (Busuq)
·Sibus
·Phpah risax
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
cxahc42183uurxwi18cw4cvvt1gq6bm
Nsgan Ta-jin
0
2078
80711
2021-11-05T07:13:56Z
Yurimowna
177
建立內容為「Nsgan Ta-jin o tgtruma nyusan Taytung Taywang. Tgdaya o msdalih nsgan Cinghung. Nklaan hidaw tgdaya mssiyaw dha nsgan Tawu. Nklaan hidaw tgdaya do plutut nsgan Taymari kida. Nklaan hidaw tgtruma do siyaw bi gsilung paru. Ryaxan hidaw o msdalih nsgan Ray-i、nsgan Cunje、nsgan Sece nyusan Pingtung kiya. Tgtruma o mlutut nsgan Mutan nyusan Pingtung. Knhbragan hiyi na o yabi mtrul rima kbkuy hiyi. Kika sun nsgan tghghaw bi seejiq nyusan Taytung. Nniqan na tgt…」的新頁面
80711
wikitext
text/x-wiki
Nsgan Ta-jin o tgtruma nyusan Taytung Taywang. Tgdaya o msdalih nsgan Cinghung. Nklaan hidaw tgdaya mssiyaw dha nsgan Tawu. Nklaan hidaw tgdaya do plutut nsgan Taymari kida. Nklaan hidaw tgtruma do siyaw bi gsilung paru. Ryaxan hidaw o msdalih nsgan Ray-i、nsgan Cunje、nsgan Sece nyusan Pingtung kiya. Tgtruma o mlutut nsgan Mutan nyusan Pingtung. Knhbragan hiyi na o yabi mtrul rima kbkuy hiyi. Kika sun nsgan tghghaw bi seejiq nyusan Taytung.
Nniqan na tgtruma dgiyaq paru ni tgtruma muhing dgiyaq Tawu uri. Hmrinas mngari kmxalan tnegkbkyan o hrus dgiyaq kana. Ungat balay ka breenux. Niqan yayung Tawu 、yayung Ansu、yayung Hungkang ka mnda kana alang. Karat na o mtalux sbgihur.
Kska hini o seejiq tnpusu Paywang ka pusu na bi. Pusu bi nngalan o pnegalang hnmaan. Pprngagan dha kari o kari Paywang.
== Endaan ==
Nsgan Ta-jin o kika sslian bi seejiq Tnpusu Paywang. Klwaan Cin siida sslian dha o alang Arangwey. Kska hini o ida alang Ansu ka paru bi. Kiya ni 「Ansu」(阿朗壹 Aljungic)ksun kari Paywang o “ Alang hhbaraw bi seejiq” ksun.
Klwaan Nihung siida, seejiq tnpusu nsgan hini psnakun dha Tuwaparu (Tupan), Tapanru (Taypan),Tarili (senyung), Cyukakuray, Arangwey(Ansu) rima alang. Kmnkangki na o sbiq qpahan Tawu qpahan Taytung ni nyusan Taytung. Asi pskagul knsat ka pklawa qqpah uuda, tgsa, qmlahang hiyi kngkingal jiyax.
Bukuy tnegjiyalan siida do nsgan Tawu nyusan Taytung ka kangki da. Maxal mngari kbkuy spatul mataru hngkawas do paah nsgan Tawu ka psnakun kmlawa msa. Siida bukung nyusan snkgulan thulang ryuxi “Nsgan Tajin “ msa ka hiya nii. Nii o kika pniqan balay pnegluban dha nsgan Tawu msa. Rnngaw na nii o ini ngali dseejiq tndxgal. Saw qnita dha “paru” patas nii o ida aji tduwa tealax pnegluban na nsgan Tawu msa ni unat bruxan kida msa. Tgplealay bi bukung Nsgan Ker yang pay empprngaw dha thulang paru ni dssejiq tndxgal do kika wada ryuxun “Ta “ ka “Paru ” da. Mnda pprngaw duri ka qmpringan dmprngaw ni spowsa dha patas pgkla ka qpahan nyusan Taytung dni kika sun kingal kska rima nsgan seejiq tnpusu nyusan Taytung uri da.
== Bnkgan qpahan alang ==
Nsgan nii o supu kana niqan mataru alang mrimal mataru qburuh.
Alang Taypan:Kana saw alang Taypan ni alang Larepaq. Maxal mngari kbkuy mrimal kingal hngkawas alang Takow nii o pspuun dha alang Tapan.
Alang Tupan: Kana saw alang Tupan (Tjuabal)ni alang Cyuwabangas. Alang Paribungai ni saw bilaq hari alang Taku (Tjalilig)ni alang Kinabariyan, wada dha pspuun maxal mngari kbkuy mrimal kingal hngkawas ni maxal mngari kbkuy mrimal kingal hngkawas bitaq maxal mngari kbkuy mrimal rima hngkawas ska alang Tupan kida.
Alang Sinhwa: Maxal mngari kbkuy mrimal kingal hngkawas bitaq maxal mngari kbkuy mrimal rima hngkawas do alang Qaquburyan ni alang Cyababau ni alang kucerun(Koaran)psppun dha alang Sawcya (Tjukakuljai)kida.
Alang Ansu: Kana saw alang Asuway('Aljungic).
Alang Senyung: Maxal mngari kbkuy mrimal kingal hngkawas bitaq maxal mngari kbkuy mrimal rima hngkawas do paah hari alang Taku (Tjalilig)ni alang Kinabariyan o phiyug pstutuy alang Senyung(Morinaga).
Alang Nantin: Maxal mngari kbkuy mrimal rima hngkawas do paah hari alang Tupan do phiyug pstutu alang Nantin kida.
== '''Pnspuan seejiq''' ==
'''2016 Mtrul rima kbkuy empusal spat.'''
== Pslhayan matas ==
Ptasan tgbilaq Tupan nsgan Tajin nyusan Taytung.
Ptasan tgbilaq Taypan Nsgan Tajin Nyusan Taytung.
Ptasan tgbilaq Ansu nsgan Tajin nyusan Taytung.
Ptasan tgbilaq nsgan Ansu Nsgan Tajin Nyusan Taytung.
== '''Qqpah rmigaw qmita''' ==
=== Dxgal pnseanak dgiyaq Tawu ida nkiya ===
Saw nii patas pnsgan o paah klwaan Amirika seejiq empatas Ayrun Rapingnuwici (Alan Rabinowitz)saw lnglungan na ni pntasan qnita na ngiyaw rklit ida mneudus alang dgiyaq Taywang hini.Kiya ni qmeepah qpahan dgiyaq Ringwuci nii do paah maxal mngari kbkuy maspat kmxalan maspat hngkawas na siida do kika ngalan dha yabi nniqan ngiyaw rkrit pdaun dha powsa patas ngalun dha 《文化資產保存法》ka alang 保留區 ida nkiya dgiyaq Tawu hini.
Knlbangan na ka dxgal o niqan dhuq spat kbuhug empitu kmxalan kbkuy公頃 ni mnkala kingal dxgal Taywang o niqan 1.3%, tgbilaq hari dgiyaq 玉山 ni dgiyaq太魯閣 dha 國家公園 dnii. Kika tg tru klgan qlhangun balay Taywang mklawa. Saw alang paah tgtruma
bitaq tgdaya sun ta spug kana o niqan saw ayug ricya, ayug cepen, ayug taymari, ayug cingrun ni ayug tacu dsaw nii alang pnslian qsiya. Saw knbragan na o mniq saw dha kbkuy bitaq mtrul kingal kbkuy gnjisan kska na hiya ka qntaan.yaasa mdhiyaq ssaan , kika ungat tdruy ppanan ssaun ka alang nniqan hiya. Kika rngiyan dha paru balay knlbangan ni ini ksula qtaan ka ddgiyaq bbuyu.
Hini o wada niqan pntasan saw mneudus哺乳maxal empitu科 mtrul kingal klgan, qbhni o niqan mspatul tru kingal kbkuy mspatul rima klgan, saw兩棲類 do mataru科 maxal maspat klgan, saw kmarang dxgal na mneudus oniqanmaspat科mtrul mataruklgan ni saw qsurux o niqan mngari科empusal empitu klgan, saw balay bi mniq dgiyaq ka ngiyaw rkrit o bitaq sayang ini dha hlai bi kina. Saw ssiyaw dggiyaq uri o niqan nniqan mneudus ka llingay siyaw langu swangkuy ni alang ida nkiya dgiyaq cuyun. Spuun kana ka patas wada ptasan dha o niqan saw mneudus nanak spriq wikwansu kingal kbkuy mspatul dha科rima kbkuy mtrul mataru屬maxal kingal kbkuy empusal klgan.
=== Ulay Tupan ===
Ulay tupan nii o ga mniq qsiya ayug Tacukaw alang Tupan nsgan Tajin nyusan Taytung hiya. Ida mnegdggiyaq alang Tawu ida nkiya ka kiya. saw qnliyan na qsiya Ulay ni embbngux kyiayug ka qrngul na o ida ssaan balay seejiq alang Tupan ka ayug dha hiya.
Yaasa mqriqu hari ka elug ssaan Ulay Tupan ni kika ini khbaraw balay ka seejiq musa. Kika ngalan dha ulay dha nanak ka kiya da. Iyux dha msleexan balay saun trbug qsiya. Kika qdrxan dha smmalu knkingal ulay duri ka qsiya ayug. Kuxul dha balay musa ka rdrudan ni lqlaqi. Saw karat mskuy bi siida do Kika kuxul dha balay ssaan ka Ulay nii.
Qsiya ulay nii o mtasaw balay ni ungat ana manu knux niya. Tduwa trmaun ni mahun. Kiya ka kiya ni mtalux balay ka qsiya na ha. Gmaxun saw qsiya ayug Tacukaw do kika tduwa trmaun da. Sikasi mnda maspat kmxalan mataru hngkawas na siida do, yaasa daan gbihur paru Wenni wada na daan makux ni wada empriyux ka qnliyan na qsiya. Wada rbngun kana ka pusu qnliyan qsiya ulay do msrangi kingal balay mspatul kntlxan na balay ka pilaq bi ulay rngiyan
=== Elug ksaan Arangyi ===
=== Nanhay mgsilung Cinswey ssaan msangay rmigaw ===
=== Ta-kuy-uen wang-ku pnngalang kndsan ssaan ===
== Pusu bi nhuma alang ==
· phpah klaway (huteyran)
· bowxi
· btunux balung ruru paru
· masu
· sari
· trabus
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
669apbrxf1wpvi8qqdhw6llsbauwb0c
Nsgan Taymari
0
2079
80712
2021-11-05T07:24:59Z
Yurimowna
177
建立內容為「Nsgan Alang Taymari (Kari Paywang:Tjavualji;Kari Amis:Tjavualji[1];Kari Teywang:Thài-mâ-lí-hiong;Kari Ngayngay:tai maˇ liˊ hiongˊ)o mniq nklaan hidaw tgtruma nyusan Tay-tung Taywang ka hiya. Ki tgdaya na o nsgan Peynan ni Alang paru Tay-tung. Lmutut na nklaan hidaw o gsilung Paru. Ryaxan hidaw o smdalih nsgan Cinghung. Ryaxan hidaw tgtruma do nyusan Tajin kida. Tgtruma o lmutut nsgan Tawu. Nsgan Taymari o bukuy na o dgiyaq paru. Wana…」的新頁面
80712
wikitext
text/x-wiki
Nsgan Alang Taymari (Kari Paywang:Tjavualji;Kari Amis:Tjavualji[1];Kari Teywang:Thài-mâ-lí-hiong;Kari Ngayngay:tai maˇ liˊ hiongˊ)o mniq nklaan hidaw tgtruma nyusan Tay-tung Taywang ka hiya. Ki tgdaya na o nsgan Peynan ni Alang paru Tay-tung. Lmutut na nklaan hidaw o gsilung Paru. Ryaxan hidaw o smdalih nsgan Cinghung. Ryaxan hidaw tgtruma do nyusan Tajin kida. Tgtruma o lmutut nsgan Tawu.
Nsgan Taymari o bukuy na o dgiyaq paru. Wana bi sysiyaw gsilung ka breenux ni kana do mqdgiyaq. Knpraan na sipaah gsilung smpug o yaa bi 2000 tnxalun. Karat na o mtalux sbgihur.
Kska nsgan nii o dha tnegtruan ka seejiq Klmukan (seejiq Teywan, seejiq ngayngay, seejiq Ipaw) ni kingal tnegtruan do seejiq tnpusu kida. (seejiq Amis,seejiq Rukay,seejiq Paywan) . Djiyun dha pprngaw kari o kari Paywan ni kari Amis.
== Emdaan kmdasan ==
Nsgan Taymari balay bi hangan na o Tmawri han. Kska kari Paywan ka dngsan na o 「Bnbun dxgal thdagan bi hidaw」. Pnatas Klwaan Cin siida, niqan 「Tamawri」、「Taymari」ka hangan na.
Maxal mngari kbkuy empusal hngkawas siida kika thnganun dha「Taymari」da. Bukuy maxal mngari kbkuy mtrul empitu hngkawas do pryuxundha 「Taymari-cwang」duri ni sgun quri nyusan Tay-tung qpahan Tay-tung ka kmlawa. Wada Tgdha paru bi tnegjiyalan babaw dxgal do pryuxun tmngahan nsgan Taymari nyusan Tay-tung ni bitaq sayang.
== Sjiqun ==
Nsgan nii o mttuku bi klgan na sjiqun. Pnspuan na o Paywan、Amis、Rukay、Ipaw、Klmukan、ni Ngangay. Nsgan hini Paywan o Pakaro qmpringan ni kika sun nklaan hidaw Paywan. Ida alang Tawan kisa balay bi. Lklukus ni knkla kndsan na ruan bi ggtgut Peynan ni Amis.
== Pmspuan seejiq ==
Pnspuan sdseejiq nsgan nii o dha tnegtruan ka seejiq Klmukan ni msrangi kingal tnegtruan do kika seejiq Tnpusu da. Seejiq tnpusu o mniq Tawan, Peyri, Syanran. Cinrung, Towryang, ni Tjiri. Kska na hini Paywan o mniq alang Tawan, alang Peyri, alang Syanran, alang Cinrung, ni alang Towryang. Amis do mniq alang Huanyey, Jyusyangrang, ni Tjiri.
== Qpahan alang bnkgan ==
Alang nsgan nii o sugan 9 alang ni 142 ring.
·Alang Meyhu
· Alang Sanhu
·Alang hwayen
· Alang Tayhu
· Alang Peyri( Tarowcyey),tgdaya Taymari, alang seejiq tmpusu.
·Alang Tawan(Tamawri), nsgan Alang Taymari pusu nniqan mklawa seejiq mqdiyaq. Nsgan Alang Cinhu alang Cemsin o aji kska klwaan kiya. Taymari (Cyarun)hiya o klwaan Alang Cinhu.
·Alang Syanran(Howceran). Alang seejiq mqdiyaq.
·Alang Cinrun(Kaneerun), Alang seejiq mqdiyaq. Nsgan Alang Cinhu Pimaw aji nklwaan kska nsgan Alang.
·Alang Towryang(Sarami/ tuturyan).Tasi,Alang seejiq mqdiyaq.
== Rragan ==
=== · Alang Tawan qrasan kcian masu ===
=== · Alang Tawan mseupu mqaras mttuku nangal hngkwasan ===
=== ·Alang Cinrun qtaan hrpasan ulay ===
=== ·Dgiyaq Cincen ===
Dgiyaq Cincen Ttama Taymari ska alang elug mquri ryaxan hidaw yaa bi 13.5 '''kori.''' 「Dgiyaq Cincen qtaan ni rwaan pnegalang」yaa bi 90 hngkawas pnsnakan. Nii o kana tgkingal bi Taywan kika pmlealay bi psnakan qtaan ni rwaan pnegalang. Kana bi Pnegalang na o 462 HA ,sii paah gsilung spug tgparu o yaa bi 1450 tnxalun.
Klwaan Nihung siida, kiya ka nniqan qmquring pspngan sapuh Nyeyci ni smpusu bi mhuma sapuh Cinicina. Bitaq bi wada ngalun Kukumindu do ngalun dha phuma qqhuni da. Cung Hwa Minku spatul empitu hngkawas siida, bukuy endaan rngsux 「maspat empitu」do thjil dgiyaq Cincen hini ka seejiq alang Meysan nyusan Cyai tmadus kkeudus. Kika endsan dha ka ghak Cincen Meysan hmaan dha dgiyaq. Yaa sun baraw ka dxgal na 、ciskuy ka kntlxan na 、ni hhriq bi ka knhriqan na, manu hnraan na ka Cincen o shiya bi ni mhunuk bi uqan ni empajiq bi ni empurah bi qtaan. Knlala na hnraan o kika sun tgkingal pusu bi pphuma Taywang.
Cincen o balay bi mnadas lala bi ddjiyun seejiq nsgan Taymari, kiya ka kiya ni Minku 75 hngkwasan wada meelih ni ini pmdka seuxal da. Dduma mqpah dxgal o sblaqun dha mhuma ka Cincen da. Sayang do yaa bi niqan ka 110 lituk. Ana ya saw kiya dgiyaq Cincen o ida tgkingal tru pusu nyahan Cincen nklaan hidaw Taywang ni kika sun pusu bi yahan rmigaw nsgan hini. Nniqan hini o paah maspat kmxalan dha hngkawas prajing psramal ni maspat kmxalan tru do qpahan mklawa qsiya ni dxgal, qpahan nyusan, qpahan nsgan ni qmpringan dmqpah dxgal ka pseupu ssmalu. Babaw dgiyaq hini o niqan ttmayan suyang qtaan, ssngayan, elug ksaan, ni rduan tdruy. Kska hini o ida niqan mtrul sapah sduan. Kska dgiyaq o rahuq Cincen niqan qhuni snegil, Singhwa, bowxi bbuyu ni malan rlungan dgiyaq kika tgsuyang bi qtaan hini. Jiyax phpah dgiyaq Cincen: 1-3 idas o phpah snegil ni Sing. 4-6 idas do phpah Siyucyu ni bowxi. 7-10 idas do phpah Cinceen kida.
Pnegalang dgiyaq Cincen o niqan Cincen, rnabaw ucya, Purumi, ssibus Apu, qlupas, Ayici, usik qapal, ni pajiq dgiyaq. Kngkingal hngkawas paah nhdaan bi 7 idas bitaq maspat idas siida, qpahan nsgan ni qmpringan dmqpah dxgal o muda uuda jiyax pphpah Cincen. Tmaus hhbaraw balay seejiq isil miyah rmigaw ni sbrigun dha ka pnhuma ni spsapah sduan. Mpqpah kmlangan o aji wada smbari pnhuma da ha da, saying dhiya o mquri hari Alang pusu bi qtaan ni mrrawan pmngalan. Yaasa Alang pusu bi qtaan ni mrrawan pmngalan nii o Sayhu sayang sparu bi ni lala bi pila wada dha ddayaw, asaw bi Cinceensan pngalan prana, seejiq Cinceensan hiya paah 91 hnkwasan do snalu 「Cinceensan mniq kska lmlu mklawa qnpringan」,pklawa Cinceensan. Duri ni 96 hnkwasan 1 idas shiyu「Cinceensan i qtaan ni mrrawan pmngalan pruna qnpringan」ka pnspuan Alang. Taysaw tduwa meysa lala bi dnuyi Seyhu ni prana psmalu.
=== ·Seejiq mqdgiyaq Taywan pnrjingan bi hmlayan pusu pmskraya dxgal. ===
=== ·Sanhu siyaw gsilung sngayan. ===
=== ·Sinsi sukuan kining sngayan. ===
=== ·Tamari saan qmita saw smisu mniqan. ===
=== ·Towriang tissyaba ===
Towriang tisyaba o balay bi han o hyugan plwanan qlngun tdruy. Yaa sun ka wada hari seejiq papa, paa bi 2006 hnkwasan 7 idas 1 jiyax wada phngun ta mpapa seejiq. 10 idas 1 jiyax prajing. Musa na kska qmita o kjiyax jiyax o mgrbun 7 tuki ni bitaq babaw kndaxan 6 tuki. Ssikun pkmalu hiya o kingal seejiq 10 pila.
Yaa sun ka tissyaba sttu, mquri tgtruma msalu elug qrngun tdruy o smlun na lala bi pttakar. Tgtruma o bbrigan paya ni ttgaan, tgdha do tgaan, ttgaan hiya o smluun dha mbbanah ka hhtul, nteyyu kska hiya o qtaan kana ka nnluh gsilung. Ngalan dha kana bi Taywan tkmalu bi tissyaba, lbalay bi lala bi smkukul elug qrngun tdruy miyah qmita,
Miyah qmita suyang bi tissyaba ka seejiq qlahang , yaa saw elug tdruy qrngun ni saan msangan o ungat malu bi qmlahang smluan, iya bi hmut qmatar musa elug tdruy qrngun ni strung naqih wada.
=== ·Pntrngan elug tdruy qrngul Ingmu ===
== Hnraan ==
·Cincen
· Rowsnhwa
·Gipu
·Sika
·Purumi
·Rnabaw ujya
· Hurungkow
·Rawyey
·Rawhuaw
·Pgu
·Kahi
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
l4ga9cdw5576a6ewf651n3iaxiprv24
Nsgan Cen-kung
0
2080
80713
2021-11-05T07:35:22Z
Yurimowna
177
建立內容為「Mquri saw spgan hini o,pgkla Nsgan Cen-kung ga mniq alang paru Nyusan Taytung.Qhlangan Nihung siida ka alang Cenkung o,qtai nanaq gaga patas srisuh 「alang Sinkang」kida. Alang Nsgan Cenkung(kari bsnawan:Madawdaw;kari ngayngay: Sṳ̀n-kûng-chṳ́n;kari Teywan: Sîng-kong-tìn)ga mniq alang paru Nyusan Taytung qlhangan Taiwan.Qquri iyax nklaan hidaw tgdaya,mquri tgdaya o,pslutut alang Nsgan Changping,mquri nklaan o,pslutut gsilung paru Taypinyang,Qq…」的新頁面
80713
wikitext
text/x-wiki
Mquri saw spgan hini o,pgkla Nsgan Cen-kung ga mniq alang paru Nyusan Taytung.Qhlangan Nihung siida ka alang Cenkung o,qtai nanaq gaga patas srisuh 「alang Sinkang」kida.
Alang Nsgan Cenkung(kari bsnawan:Madawdaw;kari ngayngay: Sṳ̀n-kûng-chṳ́n;kari Teywan: Sîng-kong-tìn)ga mniq alang paru Nyusan Taytung qlhangan Taiwan.Qquri iyax nklaan hidaw tgdaya,mquri tgdaya o,pslutut alang Nsgan Changping,mquri nklaan o,pslutut gsilung paru Taypinyang,Qquri tghunat pslutut alang Nsgan Tunghu ni qquri ryaxan o,pslutut dgiyaq Hay-an,qquri iyax ryaxan hidaw tgdaya o,pslutut alang Nsgan Huri Nyusan Karingku,bbaraw bi ka dxgal alang niya,kiya ka bbaraw bi dxgal nniqan siyaw gsilung Nyusan Taytung uri,kana dxgal alang Nsgan Cenkung o,niqan maxal spat kbkuy spat tnxalun pnsrurul,tgspat paru dxgal Nsgan niya mniq kana nniqan Taiwan,qquri nklaan hidaw niqan dgril bi dxgal mtbalay brnux niya,qquri ryaxan o,pslutut dgiyaq Hay-an.kkari alang dha hiya o,smeetug kari bsnawan.yasa niqan gsilung Heychaw ksun ka muda gsilung Taypinyang msa,kika lala balay ka nnangal dha qnpah quri tmqsurux,kiya ka paru balay brigan ana manu qsurux mniq siyaw gsilung Hwatung Hay-an uri,yaasa tmqsurux bi ka qpahun dha,alang Nsgan Cenkung o,kika tgkingal paru bi alang mniq Nyusan Taytung,yasa malu balay ka nniqan alang niya ni kika pusu ddaun elug tgkingal mniq Nyusan Taytung.
== Endaan ==
Hangan alang Nsgan Cenkung sbiyaw o,「Marawru」ksun dha,bukuy sida do,「Singkang」ksun dha ni babaw nhdu tmjiyal do,brihan dha「Cen-kung」ka hangan alang niya da,kika paru bi sngayan asug tmqsurux mniq nklaan dxgal Taiwan.mquri saw hangan Marawru siida ka alang o,ini dha klayi ka pusu nyahan hangan alang ni lala balay ka kari dha uri,bitaq bi dhuq ka nhdaan klwaan Chinchaw do,ida nniqan seejiq bsnawan msupu smmalu sapah ni qmpah hini da,bitaq bi klwaan sayang Minkwu mtrul spat hnkawas hana bi bukuy nhdu tmjiyal siida,yasa hangan Singkang ksun o,niqan tru mdka hangan mniq kana alang Nsgan klwaan Taiwan ni iyux dha aji ppeydang hangan kika pryuhi hangan msa ni muda pprngaw kari ka drudan ni thulang kmlawa,msdka bi saw Anpingkang ka alang dxgal niya ni pstutuy tmqsurux o,pnaah quri tgdaya Chenkwangaw,kiya ni Chenkung,Chenkwang,Singkang tru hangan nii o,mdka pshnang kari Klmukan ni kika pthangan dha nsgan Chen-kung bitaq sayang.
== Pnegdxgal ==
Yaasa mgglug ka mktasil truma dxgal ni,kika dxgal nniqan alang Chen-kung o,niqan dxgal msrijil ni btunux gsiyaw gsilung ni lala baaly knlgan.mquri tghunat ni mquri tgdaya o,bbaraw balay,quri nklaan siyaw bi paru gsilung Taypingyang,mquri ryaxan o,lala balay spriq ni qhuni bbuyu pslutut dgiyaq Hay-an,dgiyaq niya o,mquri nklaan hidaw msdowras hrus,kana dxgal niya o, lala ka dgiyaq rnaaw tadus dxgal.hghaw bi ka dxgal mtbalay brnux niya,wana dxgal alang Chen-kung nanaq ka paru hari,kika tgtru paru dxgal dangdang endaan smmalu gsilung tgkingal.dgiyaq rnaaw dadus gsiyaw Cenkung o, dgiyaq rnaaw dadus NaSikang kana kiya,pusu bi dgiyaq niya o,niqan dgiyaq Paysurian,dgiyaq Singkang,dgiyaq Chiring,tgparu bi tgkahaw dgiyaq o,dgiyaq Singkang(knkahaw spgan maxal mataru kbkuy maspat knsxalan dha tnxalun)kika tgkahaw balay dgiyaq Hay-an da,mniq alang paru nklaan hidaw siyaw gsilung Taiwan o,mquri saw kndxgal niya,tduwa psnakan dha klgan,niqan dxgal siyaw gsilung ni dgiyaq rnaaw dadus:
· dxgal siyaw gsilung,niqan dxgal mtqiri rqiyan gsilung,iyax mtapaq tasil rbqan gsilung,bnaqil gtuwan gsilung,dowras gsilung ni niqan dxgal dangdang gsilung,niqan mdka saw hnigan pratu,dinbowri,liwas qtaan ka rbqan gsilung Husyi ksun dha,paru btunux mdka rudu walu qtaan btunux Sanhu ksun dha,mktasil gsilung uri,ana manu ka qtaan ta kndxgal na hiya.kska mniq paru alang na hiya o,niqan paru bi hangan na suyang bi qtaan ka Sansyintay ni Siyisan ksun.
· dgiyaq rnaaw dadus,kndxgal dgiyaq Hay-an ni tudu dgiyaq niya kahaw balay ni mkray balay ka ddgiyaq Tu-rwan,mquri nklaan o,niqan lala bi mktasil ni qahowr btunux mtlmu Hwu-san-yin ksun ka gntuwan dxgal Takangku,kika dgiyaq rnaaw dadus ni tmabuy hari.
Iyax sgbihur karat Nsgan Chenkung o,mtalux balay ni sqyuxan bi uri,lala bi ka ayug niya ni llbu mtbiyax qluli ka qsiya ayug niya,aji niqan kjjiyax ka qsiya niya uri,paah quri ryaxan dgiyaq Hay-an tmabuy mquri nklaan hidaw qluli wada mtmay kska gsilung Taypingyang.iyax kingal hnkawas ka qnyuxan na o,niqan empusal kingal kbkuy spgan Kungri tutuh psaan qsiya, iyax kingal hnkawas ka kntlxan karat niya o,niqan empusal tru knegakan baraw mspat ka kntlxan niya.pusu pnehuma dha o,niqan mikang ni dnguwan rhiq qsurux.
== Pnspuan seejiq ==
niqan kingal kbkiyan mtrul mataru kbkuy ka pnspuan seejiq mniq alang Nsgan Chenkung,tgtru spgan knlala seejiq niya mniq qlhangan klwaan Nyusan Taytung,tgkingal spgan o,alang paru Taytungsi,tgdha spgan o,alang Nsgan Pyuma.pnspuan seejiq na tkyuxan spgan wana mangari knsxalan rima seejiq ka kingal tnxalun pnsrurul,kana Nsgan alang mniq kska kana Taiwan o, pnspuan seejiq niya tkyuxan spgan gaga bukuy balay tgtru spgan,mkala cicih Nsgan Huring ni Iri Nyusan Karingku.
== Alang nniqan ==
Brah maxal mangari kbkuy empusal hnkawas siida ka alang Chenkwangaw o, bnkgan qpahan alang mrata,bukuy na siida do, bnkgan qpahan alang euda dnuuy ni mstbrih musa quri Singkang,yasa alang bilaq hari ka Chenkwangaw kika ksun dha Syawkang.
· Chenkwangaw: niqan malu bi sngayan asug ka kndxgal msrijil mtqiri Chenkwangaw,sbiyaw o,kika pusu bi sngayan asug Karingku ni Pyuma,mniq kska alang seejiq bsnawan ni alang seejiq Pingpu,kika niqan malu bi brigan ksun dha siida,asi tnpusu tmgamil hini ka klmukan snbari qnqaya,siida o ,kika pusu baiay nniqan sapah klmukan,muuda mglug dgiyaq ni smraki mrimu seejiq dgiyaq siida do,kika pusu balay nniqan hangan Chenkwangaw miniq kska ciparu alang Hwatungcungku, niqan balay psbrigan euda dnuuy ni dnayaw euda mrata ni bnkgan qpahan alang,maxal maspat kbkuy maspat knsxalan mangari hnkawas phiyug paru Nsgan bnkgan qpahan alang ,ida Chenkwangaw ka pnspuwan psliyan dha.babaw klwaan Nihung bukuy na siida do,mniq bnkgan qpahan alang siida pphiyu kana Chu-Cang-swu,Nsgan Ci-ting lala knlgan ka hangan kmlawa alang,pusu bi qmlahang kana alang o,ida Chenkwangaw ka dmudul,bitaq maxal mangari kbkuy empusal kingal hnkawas do,kika pririh paru Nsgan Singkang ka kmlawa da, dhuq maxal mangari kbkuy mtrul kingal hnkawas do,srsan na ka hangan paru Nsgan Chenkwangaw ni bitaq hini ka nhdaan niya uri da.quri saw qqpah dnuuy o,paah bi iyax maxal mangari kbkuy maxal dha hnkawas ni bitaq maxal mangari kbkuy maxal mangari hnkawas,pllama phiyu Taytung-sin-chan-cu-hu ni Kwang-syang-chan-yi-hu-ci-hwi-si ni Taiwan-cinaw-cusi-chu-chang-swu, knlgan ka klwaan,kika endaan qqpah dnuuy Chenkwangaw siida.
· Singkang:prrajing pstutuy mggarang ka alang Nsgan Singkang o, pnaah brah maxal mangari kbkuy empusal hnkawas bitaq bukuy na siida kika pusu niya balay,brah na prajing niqan paru asug ppaan rduwan ni niqan malu balay paru elug tdwa dhuq Taytungsi,maxal mangari kbkuy empusal kingal hnkawas phiyu paru Nsgan Singkang,paah maxal mangari kbkuy empusal dha hnkawas siida pslutut smmalu ayug uuda qsiya paru elug ni smmalu uuda qsiya djiyung,psramal uuda smmalu paru elug,smmalu nniqan sapah paru Nsgan Singkang,mowsa saw mggarang paru alang ka qpahun siida,kiya da o,kika pusu balay bnkgan qpahan alang ni qqpah ssbarig ka paru alang Nsgan Singkang.bukuy na siida do,sngayan asug tmqsurux Chenkung mhdu smmalu ni ini biyaw mggarang mdakil ka alang paru Nsgan Singkang,lala balay phiyu sapah brrigan ni pnhmaan ni qqsurux.bukuy nhdaan tmjiyal siida ka paru alang Nsgan Singkang,paah maxal mangari kbkuy empusal dha hnkawas smmalu paru alang,bitaq elug paru ni pslutut dhuq alang Marawru,kika pusu sbrigan qnqaya ni jjiyun,pbkug ssiyaw elug kska paru alang niya,elug paru Chung-hwa ka pusu balay niqan pskuwan pila ni sapah bbrigan, mstrung sida elug paru Chenkung mswayay nniqan ppaan tdruy Basi,yaasa saw kiya ka pusu stmaan uuda ppaan tdruy.elug paru Chung-san ni Ta-thung o,lala balay sapah tqiyan ni uuqun ddamat gsilung,kiya ka pusu uuda dha pqqita alang ni bbrigan qnqaya ni nhmaan.
== Alang gsiyaw Chenkung ==
Alang gsiyaw Chenkung o,niqan alang Nsgan Changping ni Nsgan Chenkung ni Nsgan Tunghu nyusan Taytung,kana alang nii o,mtqiri pusu alang paru Nsgan Singkang ni alang Nsgan Chenkung,alang paru Nsgan Singkang kika ssaun dha snbari ana manu qnqaya jjiyun,ida pusu bi saun seejiq tgtru alang Nsgan,yaasa phiyu ana manu sapah qqpah ssbarig ni sapah qqpah dnuuy ni sapah qqpah dxgal,lala balay saw euda dnuuy,niqan phyugan paru bi sapah spuhan Chenkung ddulan sapah spuhan Taytung klwaan thowlang baraw Taiwan uri,kana kndsan uuda seejiq o, tgdha spgan knparu alang niya mniq alang paru Nyusan Taytung.
== Bnkgan qpahan alang ==
Maxal mangri kbkuy spatul mataru hnkawas siida do,bnkgan qpahan alang ptngahan niya alang Nsgan Singkang alang paru Nsgan Singkang Nyusan Taytung,mniq alang hiya siida o,wana kingal balay alang paru Nsgan Taytung ka bnkgan qpahan alang,alang Nsgan Kwan-san ni alang Nsgan Singkang o,alang cibilaq Nsgan bnkgan qpahan alang,siida o,ini psdka ni ini pggaluk ka uuda kndsan,kika nniqan alang ciparu Nsgan phiyu sapah klwaan ka priyux hangan alang Nsgan,yaasa hangan Singkang o,niqan mdka hangan gaga mniq Nyusan Cang-hwa ni Nyusan Cya-yi alang Singkang ksun uri,kiya da o,prixun dha ka hangan Nsgan Singkang ni ngalun dha ptngahan alang Nsgan Chenkung da.
· Alang Pow-ay,alang Cun-syaw,alang San-seyn,alang San-min,alang Cun-ce,alang Cun-jen,alang Hu-ping,alang Sin-yi,supu kana niqan maspat alang ni maxal maspat kbkuy mataru qburuh.
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
1kkuax550uwtmgvvaq868a8nysgobyj
Nsgan Ta-tung
0
2081
80714
2021-11-05T07:49:19Z
Yurimowna
177
建立內容為「Nsgan Ta-tung, hangan smudal o「 Nsgan Cusuy」, 「Nsgan Taiping」,gaga mniq tgtruma klwaan Taywang Nyusan I-ran hiya. Mnsupu Nsgan Nangaw mdka nsgan dseejiq Tnpusu Nyusan Iran. Pusu na seejiq Nsgan Tatung o tmgaaw klgan seejiq Tnpusu Bgala kana. Ida bi niqan 657 10kb tnxalun² ka knlbangan dxgal na ni tg2 knpraan bnkgan qpahan nyusan I-ran. (smneegul bukuy Nsgan Nangaw). Kska knkana nsgan klwaan ta o tg9 knpraan ka dxgal na. == Endaan == Knlwaan Nihung…」的新頁面
80714
wikitext
text/x-wiki
Nsgan Ta-tung, hangan smudal o「 Nsgan Cusuy」, 「Nsgan Taiping」,gaga mniq tgtruma klwaan Taywang Nyusan I-ran hiya. Mnsupu Nsgan Nangaw mdka nsgan dseejiq Tnpusu Nyusan Iran. Pusu na seejiq Nsgan Tatung o tmgaaw klgan seejiq Tnpusu Bgala kana. Ida bi niqan 657 10kb tnxalun² ka knlbangan dxgal na ni tg2 knpraan bnkgan qpahan nyusan I-ran. (smneegul bukuy Nsgan Nangaw). Kska knkana nsgan klwaan ta o tg9 knpraan ka dxgal na.
== Endaan ==
Knlwaan Nihung siida o nyusan Rotung Teypaq Cow ka kangki alang seejiq Tnpusu nii. Prjingan bi bukuy tnegjiyalan siida, yaa sun mnhru paah hini ka yayung Cowswey ni tmhnganun Nsgan Cowswey ksun.
1947 hngkawas siida pryuxun nsgan Tayping yaa sun mniq kska nsgan hini ka dgiyaq Tayping. 1958 hngkawas siida,yaasa mndka hangan Nyusan Tay-cung Nsgan Tayping (tna wada pryuxan bnkgan qpahan Tayping alang paru Tay-cung) do kiya ni mnda psgaaw ni pryuxun nsgan Tatung sun da.
1940 hngkawas siida, pklug mrana bi pradax qhuni ka dgiyaq Tayping. Knhbragan hiyi dha siida o dhuq 9873, kiya ni 1977 hngkawas do wada meelih ka pradax qhuni da. Mqqpah ni ddruwan sapah na o wada snkkingal malax ni msngari 6000 hiyi bi da. Tgrana bi qpahan pradax qhuni sexual ka alang Tayping ni tgparu bi knlbangan ka nsgan Tatung. Sayang dga rinah hiya ka tghghaw bi seejiq na da. Nhdaan qpahan pradax qhuni siida, knhbragan seejiq alang o kibi saw mqqpah 「Hrpasan rnaaw dgiyaq Tayping」ka dhiya. Knhbragan hiyi na o wana msngari 27 sapah 58 hiyi. Tghbaraw bi o alang Hansi dhuq 1111 hiyi.
== Dxgal ==
Gaga mniq tgtruma Nyusan I-ran hiya ka Nsgan Tatong,kiyig na tgbaraw o paah riyaxan hidaw bitaq nklaan hidaw, kkiyig na hiya o niqan Nsgan Sin-pey ,Nsgan Yun-san,Nsgan San-sing,NsganTong-san,Plutut na quri riyahxan hidaw o Nsgan Nan-aw,plutut na quri tgtruma o Nyusan Tay-cung Nsgan H-ping,kiyig na riyaxan hidaw o Nyusan Sing-cu Nsgan Cin-su,Nyusan Taw-yeyn. Ga mniq kkiyig ayug Ranyang ka alang Tatong,narat sipaw o niqan Runpey, Songru, Insu,iril sipaw o Husing, Tayping, Mawan, Sici, Nansan,kiya ni ini eniq yayung ayug Ranyang ka alang Hansi,10 alang o niqan 6098 hnbragan hiyi. Rahuq Tayping, Husing(ungat ska hini ka alang Nuto),rahuq alang Songru-iran ka aji spuan seejiq tnpusu,tmgaw klgan seejiq Embgala kana da.
Kkiyig Nsgan Tatong o niqan Sin-pey, Taw-yen, Tay-cung,wana ha kingal bi ka kiyig mseupu paru 3 Nyusan ni Nsgan.
== Kndsan ==
Pusu biyax snhiyan dha ka seejiq klgan Embgala o GAGA,ida pnaah hnciyan kari rudan,kndsan,gaya psaniq sun tmngahan,mseupu ida nkiya ka knkla brihan knlangan. Pnspuan nbabaw dxagal seejiq klgan Embgala o mnda pnspuan dlutut pnspuhan,maduk,knbrkan qmeepah,pspuan pnshgan ni mseupu mkan. Aji mnda dlutut gmaaw ka kbukung,mnda biyax dha nanak ni ngeegan alang seejiq ,kika maa alang bukung,mstrung paru euda siida,paah rudan empklawa ka empdudul na pprngaw,ungat biyax na rmngaw nanak ka bukung. Utux sun o kika pusu biyax kntmaan,mukala gaya ka mnswayi do ida mha pshgun Utux msa.
Nniqan Jinjiya Hansi o gaga Nyusan I-ran Nsgan Tatong Hansi hiya, 8 hngkawas 11 idas ga psteetan hciyan hiya ka dha tasil patas,「銃獵の廢及カンケー方面五社」,gqrian kingal patas tasil o niqan「patas pnsdhgan rima Jinjya」,pgkla endaan tgeeluk klwaan
Nihung siida ka alang seejiq tnpusu,2013 hngkawas 7 idas 31 jiyax ga pgklaan maa endaan Nyusan I-ran da.
Nniqan Jinjiya Hansi o gaga Nyusan I-ran Nsgan Tatong Hansi hiya, 8 hngkawas 11 idas ga psteetan hciyan hiya ka dha tasil patas,「銃獵の廢及カンケー方面五社」,gqrian kingal patas tasil o niqan「patas pnsdhgan rima Jinjya」,pgkla endaan tgeeluk klwaan
Nihung siida ka alang seejiq tnpusu,2013 hngkawas 7 idas 31 jiyax ga pgklaan maa endaan Nyusan I-ran da.
== Elealang ==
Alang Runpey: Rupey,ayug Curiaw,elug Cangring
Hangan na duri o alang Hungtu,gaga mniq tgska yayung ka ayug Ranyang,qnegqan na o ida bi niqan 120 tnxalun sngari, mseupu paah Cangring, Rupey, Curiaw tru klgan alang. Seejiq na hiya o tmgaw klgan seejiq Embgala dmRunpey,1918 hngkawas(大正7hngkawas),thjil mtmay tgtruma bnkgan qpahan Taw-yeyn ka Gaogan ni taxa dha bnkgan qpahan, bitaq sayang do yaa niqan 90 hngkawas sngari da,maa bilaq bi hngkawas alang Nsgan Tatong.
alang Ingsu: Ingsu(Han-han), Mingce(Cejuy),Ringsn(ayug Payku)
alangTayping:Ciran(mqri), nniqan rduan(Qpuring Tapo,Towang),dgiyaq, Turi(Umawt), Ciyuci(ulay Jinci),dgiyaq Tayping(Mingnaw)
alang Rusuy:Marun, Cnaw, Tongrey(mllingay ka kacing),Tongsian
alang husing: Ayug paru(qsiya mtasaw), qsiya hpuyan(dxgal mtalux qsiya mtasaw),,hakaw Nuto(mllingay kacing),Tongsang
alang ayug Hansi: Hansi(ayug ptghuda),Kulu(Hasing), Sharing, alang Tayun,alang ,Syawnan,asi ka muda NsganTungsan alang Tacing kika mtduwa mtmay alang Hansi.
alang Mawan: Rimawan, Karawan
alang Sici: Sici,Manuyan(Breenux Sici),ddjiyun
alang Nansan: Nansan((Piyanan), Miro,Mimotn,Matang, Turing,Mayunyako (Piyanananpu)
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
9heout06j8joxm2ycqow4ynoc4dib3j
Nsgan Nan-aw
0
2082
103104
80715
2024-05-01T11:03:45Z
Kari Seediq
1940
103104
wikitext
text/x-wiki
'''Nsgan Nan-aw'''([[kari Atayal]]:Kbbu),kingal nsgan klwaan nyusan I-ran Tay-wang.Nniqan na o tgtruma bi nyusan I-ran. Tgdaya o smdalih nsgan Dung-san. Plutut nsgan Su-aw ka ri nklaan hidaw tgdaya. Nklaan hidaw tgtruma o smdalih gsilung Paru. Smdalih nsgan Bsuring nyusan Skangki ka tgtruma da. Gtgut na ryaxan hidaw tgtruma do nsgan Hu-pin nyusan Tay-cung kida. Mssiyaw nsgan Ta-tung ka ryaxan hidaw ni ryaxan hidaw tgdaya da. Nsgan nii o kika sun tgparu bi knlbangan 、blbilaq bi knhbragan 、hghaw bi sjiqan qpahan bnkgan nyusan I-ran. Kska knkana bnkug tgtru qqpahan klwaan ta paah bukuy smpug knhghgan na hjiqun o tgrima ka hiya. Knlbangan na da o tgmaspat paah brah smpug kida. Nsgan nii o tgkingal nsgan seejiq Tnpusu nyusan I-ran.( kingal duri o kika sun nsgan Ta-tung kida) Kska alang hini o seejiq Bgala ka pusu bi.
== Endaan Sbiyaw ==
Rajing bi niqan hangan dxgal Nan-aw ka pnatas o Klaan Cin Jyacin maxam rima hngkawas siida. Ya sun nii mniq tgtruma Su-aw kika sun tmngahan Ta Nan-aw da. Ta-cen tgkingal hngkawas (maxal mngari kbkuy maxal dha hngkawas) ryuxan dha Nan-aw da. Cawhu empitu hngkawas (maxal mngari kbkuy mtrul dha hngkawas) maa alang tgbaraw hari do kika sun alang Nan-aw da. Manu dxgal ngahan Nan-aw nii do srngaw dha bi da.
Knlwaan Klwaan Cin geayus kska 「dgiyaq bukuy 」siida, ida bsiyaq jiyax bi klgan knlangan alang. Pnhugan trilan ka Taywang do ma ungat thulang kmlawa ka Nan-aw msa ka dduma seejiq Yurup ni kmmiyah kmrmux powsa alang klwaun ka dhiya. Manu kika niqan ka tnegjiyalan Ta Nan-aw da.
Nhdaan bi Klaan Cin siida, mtbiyax bi muda uuda mrmux dgiyaq rmimu seejid Tnpusu. Tungci maxal tru hngkawas (maxal maspat kbkuy empitu spat hngkawas) siida, kmrmux tgdaya yayung Nan-aw ka mrata Cin. Dmakar ka seejiq Bgala Nan-aw ni asi angal tunux. Kwangsiu maxal mataru hngkawas (maxal maspat kbkuy mngari kmxalan hngkawas)smkagul mrata miyah kmrmux ka thulang paru Ryumincwan. Psqama alang ni rmingat kana uuqun.
Klwaan Nihung Tacen mataru hngkawas (maxal mngari kbkuy maxal empitu hngkawas) psbgurah phiyug qpahan sbiq Nan-aw ka ntysan I-ran. Nniqan qpahan sbiq nii o Ransu alang Ta Nan-aw. Tacen mngari hngkawas (maxal mngari kbkuy empusal hngkawas) phiyug uuda nyusan nsgan alang ni kika ryuxun alang seejiq tnpusu nyusan Su-aw Taypaq Cow da. Bukuy tnegjiyalan do, phyugan ka nsgan Nan-aw nyusan Taypaq da. Klwaan Cikuku mtrul mngari hngkawas (maxal mngari kbkuy mrimal hngkawas) wada ryuxun nyusan I-ran ka kangki na da.
== Bnkgan alang ==
· Alang Tung-yey:Alang Tungg-aw(Iyo)、tgbaraw alang Tung-aw(Gukutsu、 Rekinos)、tgtruma alang Tung-aw( Tapijaxan)
·Alang Pi-hu:Pi-hu(Piahau)、Lu-pi(Lopoy)、Alang Kanctow
·Alang Nan-aw:qpuruh Nan-aw( Kubabo、 Ngongo、 Kilumoan)
·Alang Cing-yey:Cing-yey(Lyohen,Lopoy)
· Alang Cing-yang:Cing-yang(Kinyan)、Cung-yey(Rekinos)
· Alang U-ta:U-ta(Buta)、Nan-si(Nankei)、Hng-san-cay、Lu-ci-yey-hu(Lukiyof)、kaw-hung(Go-on)、Cang-swey-in、kwang-ing
· Alang Aw-hwah:Aw-hwah( Kumuyao、Babokaikai )Kuhung、Hanpn( Blihun)
'''Tgdha Alang bnkgan'''
Saw nii ka bnkgan alang Tung-aw( Tung-yey)、alang Nan-aw (Nanaw、Pihu、Cingyey、Cingyang、Uta)、alang Aw-hwa(Aw-hwa)
'''Alang Tung-aw'''
Nniqan na tgdaya nsgan Nan-aw. Ya sun kdhaan kmlawa ka Klmukan ni seejiq tnpusu, manu Tay mngari elug paru Su-Hwa ka geayus. Ryaxan hidaw sysiyaw dgiyaq o nsgan Nan-aw alang Tung-Yey kiya. Nklaan hidaw sysiyaw gsilung do kika sun alang Tung-aw nsgan Su-aw kida.Maxal mngari kbkuy maxal tru hngkawas pnhiyug na o bukung alang Kukucu Hayung Pata. Splawa Iyow ka sexual han. Yasaa kska dgiyaq Tung-aw o mhhru bi spriq sapuh Iyow niqan bi ngahan. Kiya ka kiya ni rinah ungat hari ka Iyow n ani plwanan dha Towpiyu ka sayang da.
'''Alang Nan-aw'''
Nii tgska bi nsgan Nan-aw. Kika sun tgska bi ni pspuan bi sjiqun nsgan hini. Nniqan qpahan nsgan o mniq alang Nan-aw kiya. Ya sun kdhaan kmlawa ka Klmukan ni seejiq tnpusu, manu Tay mngari elug paru Su-Hwa ka geayus. Ryaxan hidaw sysiyaw dgiyaq o bkgan Nan-aw, pi-hu, Cing-yey, Cing-yang, U-ta rima elealang. Nklaan hidaw sysiyaw gsilung o bkgan nsgan Su-aw alang Caw-yang ni alang Nan-cyang dha nii. Empitu elealang nii o kika sun alang Ta Nan- aw. Pusu bi meeniq hini o dNan-aw seejiq Bgala.
'''Alang Aw-hwa'''
Mniq tgtruma nsgan Nan-aw ni peayus yayung Hu-pin dha alang Knlibu nsgan Bsuring nyusan Karingku. Bnkgan alang hini o alng Aw-hwa. Pusu bi sdseejiq na o pnaah mkMuyaw, mkPapukaykay, mkPapuriaw, mkRiyowh, ni Trukan thlij mseupu hini.
== Pspuan seejiq ==
Pusu meeniq nsgan Nan-aw hini o seejiq Bgala. Kari dha o kari Bgala. Pnspuan sjiqun lqian, embbrax, drudan o 18,84 tnegkbkyan, 71.8 tnegkbkyan, 10.8 tnegkbkyan ka knhbragan na psbkug.Ida sun knlangan rdrudan kida. Kska nyusan o nsgan nii ka hhbaraw bi lqian, hghaw bi rdrudan ni knkana klwaan do tghbaraw bi lqian ni tgdha hghaw knhbragan rdrudan kida.Psdkaan nsgan kana klwaan do tgtru ka knhbragan na lqian ni tgspat knhghgan sjiqun kida.
== Rabang dxgal niqan hangan ==
·Langu Utux
·Llingay hmnru tndgxal alang Nan-aw
·Sngayan mneudus gsilung Kwang-ing
·Tglaq alang Aw-hwa
·Langu Cweyhung:langu ttama 1,840 tnxalun ka knpraan na. Kika sun tgparu bi langu dgiyaq Tay-wang
·Ulay msriyu Tung-aw
·Elug sbiyaw Nan-aw
·Llingay kmlawa karang ubal Nang-si Nan-aw
· Saan rmigaw sdmatan Sayun:mniq siyaw elug klwaan Tay-wang tgmngari,
· Kska na o niqan tuki Sa-yun phyugan klwaan Nihung siida.
· Tglaq Ku-ing)(Tglaq kwang-ing
·Qmpahan Nan-aw
·Elug ksaan nKlwaan Caw-yang
== Seejiq niqan ngahan ==
* Sa-yung Hayun沙韻·哈勇
* Yu ta cing游大慶
* Ring cing tai林慶台
* Iri Kawru以莉·高露
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
rmze5e4idqsutc0zlsw03f57md6rg2h
Nsgan Cu-nje
0
2083
80716
2021-11-05T08:09:15Z
Yurimowna
177
建立內容為「Nsgan Cu-nje o tgtruma hari tgska ryaxan hidaw nyusan Pingtung Taywang. Tgdaya o smdalih nsgan Ray-i. Gtgut na nklaan hidaw o nsgan Tajen nyusan Taytung. Tgtruma o smdalih nsgan Sece ni ryaxan hidaw tgtruma do nsgan Hangsan kida. Ryaxan hidaw o smdalih nsgan Hangryaw. Mniq tgtruma baang ryaxan hidaw dgiyaq Paru ka nsgan Cunje. Dxgal na hiya o mngari kmxalan rima tnegkbkyan o dgiyaq hrus kana. Dxgal na o kmpriyux bi hrsan na. Karat na o mtlxan balay ni…」的新頁面
80716
wikitext
text/x-wiki
Nsgan Cu-nje o tgtruma hari tgska ryaxan hidaw nyusan Pingtung Taywang. Tgdaya o smdalih nsgan Ray-i. Gtgut na nklaan hidaw o nsgan Tajen nyusan Taytung. Tgtruma o smdalih nsgan Sece ni ryaxan hidaw
tgtruma do nsgan Hangsan kida. Ryaxan hidaw o smdalih nsgan Hangryaw.
Mniq tgtruma baang ryaxan hidaw dgiyaq Paru ka nsgan Cunje. Dxgal na hiya o mngari kmxalan rima
tnegkbkyan o dgiyaq hrus kana. Dxgal na o kmpriyux bi hrsan na. Karat na o mtlxan balay ni sbgihur uri. Seejiq na mniq hini o seejiq tnpusu Paywan ka pusu.
== '''Endaan''' ==
Nsgan Cunje o kksaan seejiq tnpusu Paywan ka hini. Ckreurus dgiyaq Tawu maa kngkingal alang ka dhiya. Tmsamat ka kkeudus dha. Yaasa bukuy do wada mrana hari ka knhrbagan seejiq dha dni mquri tgtruma thjil siyaw dgiyaq Tahan hini. Qmpah dxgal ni tmsamat kida. 1920 hngkawas siida, wada pryuxun ka qpahan alang Taywang ni bkgan dha alang seejiq tnpusu nyusan Cawcow Takaw Cow ka hini. Seupu kana o maxal sngari elealang. 1941 hngkawas siida, klwaan Nihung o thjilun dha ka alang Mang ni dduma na alang mquri Kasuga. Kika sun tgbaraw ryaxan hidaw alang Cunje sayang da. Tmnghanun dha dalih bi hnang kari Nihung 「春日」(かすが Kasuga )ka hangan alang.
Plealay bi bukay tnegjiyalan siida mangal hangan alang Cunje nii kika ngahan nsgan da. Bkgan dha nyusanKawsyung ka kmlawa na. 1950 hngkawas do kika ryuxan nyusan Pingtung kmlawa bitaq sayang. 1972 hngkawas siida asaw bi bgihur paru mqsuqi bi snliqan na quri alang Cunje, Kuhwa, Cicya, ni Rili spat elealang nii. Manu bnkgan qpahan klwaan thijil alang na bitaq sayang. Nsgan hini o niqan mataru elealang.
Seejiq alang hini o psenakan tru tgdaya ni tru tgtruma. Alang tgdaya o alang Rili(laleklek), alang Cicya(tjuvecekadan), ni alang Kweycung(kinayiman). Tgtruma o alang Cunje(kasuga), alang Kuhwa(guabar), ni alang Suwen(seveng). Kska tgdaya tru alang o ya sun endaan bgihur paru Tayri ka alang smudal Cicya ni thjil quri alang bgurah Cicya hini. Mlutut siyaw na o kika alang kweycung. Tgbaraw yayung Ring-peyn o kika sun yayung Ri-li ni yayung nii o kika mssli bi nniqan seejiq tnpusu Paywan sayang. Mssipaw dha kingal yayung alang Nanhe tgparu bi alang nsgan Ray-I ka tgdaya tru alang nsgan Cunje(Cicya, Kweycung, ni Liri). Manu yaa bi niqan spatul kbkuy seeji tnpusu Paywan ka mssli mniq hini.
Nsgan Cunje nii o ida alang Cunje ka hbaraw balay seejiq na. Alang Cicya do tgdha kida. Hmrinas maxal kbkuy ka knhbragan hiyi dha seejiq tnpusu Paywan. Kiya ni alang bgurah Cicya o paah kngkingal alang mseupu ni mgimax hini. Kska hini o sdseejiq na tthjil paah alang Payru klgan Kawcian seejiq Pauma (alang Nanhe nsgan Ray-i) ni dduma paah alang Liri mgimax tru elug endaan tnhjilan alang.
Klwaam Nihung siida, alang Liri o kika sun kingal paru alang hmrinas kbkuy sapah、maxal kbkuy hiyi seejiq tnpusu Paywan siida. 1914 hngkawas siida, dmakar klwaan Nihung kmrmux tgtruma seejiq tnpusu(Tmgjiyal Liri) ka tgtruma seejiq tnpusu Paywan. Wada tblayun mrata Nihung do, saw ka paru alang lala gxal(Macya, Ray-i, Kurow, ni Liri) pkeiyux muda tthjil seejiq pseanak alang ka seejiq Nihung.
Sgraka dha kika aji tqqapur dmakar duri ka paru alang Paywan msa. Saw ka blbilaq alang psenakan paah alang Li-li, wada pspuun klwaan Nihung maa alang Hwamn kida.( kkbiyax dha kmlawa ni mgraka ) Kika sun tmabuy tnhjil alang Kweycung sayang da.
== '''Pnegdxgal''' ==
Pllutut tgdaya nsgan Cunje ni nsgan Ray-i o yayung Li-ri. Nklaan hidaw do plutut nsgan Tajen nyusan Taytung kida. Ryaxan hidaw o psdalih nsgan Hangryw, nsgan Hangsan kida. Tgtruma do sbiq yayung
Swaymang yayung Cawsan pssipaw dha nsgan Sece kida.
== '''Karat''' ==
Karat nsgan hini o karat mtalux sbgihur hari. Empitu idas o Ses 26.9 °C. Tgkingal idas ka mskuy bi ni
kntlxan na o 18.6 °C. Tgrima bitaq maxal idas o qqixan kiya. Tgmaxal kingal bitaq bgurah hngkawas
tgspat idas do mdngu hari kida. Karat mdngu ni mhuriq o sleexan bi.
== '''Bnkgan qqpah alang''' ==
Nsgan nii o psenakan mataru alang. Tgska qpahan uuda o alang Cunje.
(Kasuga )Alang Cunje.
(Kuabar ) Alang Kuhwa.
(Seveng ) Alang Suwen
(Kasuvongan )
(Kinayiman )Alang Kweycung
(Lalekeleke ) Alang Liri
(Tjuvecekadan) Alang Cicya
== '''Elug qsiya''' ==
Dxgal nsgan Cunje o paah nklaan hidaw wada mharis truma mquri ryaxan hidaw. Pusu yayung o yayung Liri. Yayung Swaymang ni sbiq na yayung Cawsan ni yayung Siducyaw.
== Elug ==
Elug nyusan elug 198. Plwanan “ elug rnaaw dgiyaq Tahan”duri. Kika sun smudal elug Cinsweying Klwaan Cin. Wana dhuq bitaq Tasurin. 2014 hngkawas rima idas kingal jiyax siida wada lhlahan pgklaan Qpahan hhqulan klwaan da.
== '''Uuda kkbiyax hiyi''' ==
Smkuxul bi uuda kkbiyax hiyi qlmqah qurug ka nsgan hini. Plealay bi o ida ptasan laqi bilaq Cunje ka pusubi. Mnlala bi mangal tgmalu hangan da. Sayang do ptasan bilaq laqi Liri ka mgkala duri. Qmpringan dha qmlqah qurug snaw ni kuyuh o mnlala mangal tgmalu hangan psdkaan klwaan kida. Rmirik klwaan ta mnsa klwaan Tay ni klwaan Cung Taru teumal psdka. Saw ka pusu bi tgkla qmlqah qurug ptasan tgska tgbaraw Ray-I o tgaaw pnaah patas bilaq laqi Liri kana. Kska nsgan nii hhbaraw bi ka dmpqlqah qurug klwaan pnslhayan dha da.
Nsgan hini o muda bi uuda qurug kkbiyax hiyi. Phiyug knkana qmpringan uuda qurug ka kngkingal ptasan bilaq laqi. Psluhay dmpkbiyax hiyi. Pkrana uuda kkbiyax hiyi kska nsgan.
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
26cirw4fh7225oypg38vrkfj249dc8f
Nsgan Mu-tan
0
2084
80717
2021-11-05T08:20:06Z
Yurimowna
177
建立內容為「Nsgan Mu-tan o nii mniq nklaan hidaw tgtruma nyusan Pingtung Tyawang. Sdalih nsgan Sec ka tgdaya. Siyaw gsilung Paru ka nklaan hidaw. Ryaxan hidaw do ggtgut nsgan Ceceng kida. Tgtruma do plutut dha nsgan Mancow. Kika sun tgtruma bi nsgan seejiq Tnpusu pusu pnlaq Taywang nii. Maxal maspat kbkuy empitu kmxalan spat hngkawas tnegjiyalan Mutang o kika alang hini. Bitaq Klwaan Nihung Ta-Cen mngari hngkawas ( maxal mngari kbkuy empitu hngkawas), nsgan Mutan o Nihu…」的新頁面
80717
wikitext
text/x-wiki
Nsgan Mu-tan o nii mniq nklaan hidaw tgtruma nyusan Pingtung Tyawang. Sdalih nsgan Sec ka tgdaya. Siyaw gsilung Paru ka nklaan hidaw. Ryaxan hidaw do ggtgut nsgan Ceceng kida. Tgtruma do plutut dha nsgan Mancow. Kika sun tgtruma bi nsgan seejiq Tnpusu pusu pnlaq Taywang nii. Maxal maspat kbkuy empitu kmxalan spat hngkawas tnegjiyalan Mutang o kika alang hini. Bitaq Klwaan Nihung Ta-Cen mngari hngkawas ( maxal mngari kbkuy empitu hngkawas), nsgan Mutan o Nihung siida kika sun alang seejiq Tnpusu nyusan Hencun Cyow Kawsyung ka kangki na. Miyah mangal Taywang siida ka Klwaan Cikuku do bkgun na kana ka elealang nii kika phiyug nsgan nii da.
Nsgan Mu-tan o nii mniq pnlaq Hncun. Kika sun pusu ngungu dgiyaq Tudu ni knbragan na o kingal maxal kbkuy tnxalun kana. Kska nsgan o muda hini ka yayung Mutan, yayung Nijen, ni yayung Cuse. Karat na o talux hbkan sbgihur. Kngkingal hngkawas misan ni srnabaw o niqan bryax bi iyuk na bgihur mtabuy paah dgiyaq. Pusu seejiq tnpusu meeniq hini o Paywan. Niqan cih Amis uri.
== Endaan ==
Plealay bi o kksaan alang Mutan ni alang Kawshu ka nsgan Mutan. Maxal maspat kbkuy empitu kmxalan spat hngkawas siida, niqan kingal seejiq Riyuciyu wada qluli hini ni phqilan seejiq tnpusu kika seiyah dha kmrmux Taywang. Kika sun Tnegjiyalan Mutan. Paah hi siida smparu qmita pnlaq Hncun ni dbukuy alang Taywang ka Klwaan Cin. Klwaan Nihung siida bnkgan saw nii ka seejiq Tnpusu hini.
Cyacray: tjaqaciljai , sayang o kika sun Ta-mey alang Smen nsgan Mutan (Ngangut Cyacray)、Smen(dudux Cyacray)、elug Cyac, elug tgkska.
Mutan: sinvaudjan , sayang o tgbaraw Mutan alang Mutan nsgan Mutan、 tgtruma Mutan、 Marati、alang Tungyen nsgan Mutan.
Kawshu: kuskus , sayang o kika sun alang Kawsu nsgan Mutan.
Mutanwan: macaren , sayang o kika sun alang Siuhay.
Payaw: padriyiur , sayang o alang Canle nsgan Mancow. Padriyiur/bunsilio dgiyaq ssgan
Yayung tgbaraw nii ljaviyaviya o dgiyaq ssgan yayung tgtruma.
Srinku: sayang o kika sun surin ni Hutow alang Surin nsgan Mutan
Saw nii mataru elealang ka bnkgan dha kmlawa. Maxal mngari kbkuy empitu hngkawas pgeayus phiyug alang siida, alang sun ini phyigi bkgun klwaan nyusan Hncun Kowsyung Cow ka hiya. Kska patas dxgal o n「tgtruma seejiq tnpusu Hncun 」. Tgplealay bi bukuy tnegjiyalan spwda dha ya sun endaan 「tnegjiyalan Mutan」ka hini ni hraan bi phpah Mutan nii asi bkgi nsgan Mu-tan .nyusan Kawsyung kusn. Maxal mngari kbkuy mrimal hngkawas siida wada ryuxun nyusan Pingtung ka kangki da. Maxal mngari kbkuy mrimal mataru hngkawas siida psenakun paah nsgan Mutan ka alng Tungyeyn. Maxal mngari kbkuy mataru mngari hngkawas alang Kawsu kmlawa ka Payaw da. Ryxun alang Canre nsgan Mancow ka kangki da.
== Qqpahan bnkgan ==
Bnkgan mataru alang ka nsgan nii.
·Alang Smen: Tamey, Smen, elug Cyac, ni elug Tgska.
·Alang Mutan: Mutan, alang ska, ni Marati.
·Alang Tungyeyn
· Alang Siuhay
· Alang Kawsu
·Alang Surin
== Ttgsa ==
'''Tgska tgtruma laqi ptasan'''
* Tgska tgtruma laqi ptasan Mutan nyusan Pingtung
Tgbilaq laqi ptasan
Tgbilaq laqi ptasan Mutan nsgan Mutan nyusan Pingtung
Tgbilaq laqi ptasan Mutan nsgan Mutan nyusan Pingtung
·Sbiq ptasan Murin
·Tgbilaq laqi ptasan Smen nsgan Mutan nyusan Pingtung
== Rmigaw ==
Mutanwan
Ulay Siuhay: Nii mniq alang Siuhay riqi siyaw gsilung Mutan ka ulay Siuhay. Ulay Tanswan nii o mgtasaw bhgay、ungat knux ungat lhang、ni tduwa mahun tduwa trmaan. Kntlxan na o 45℃. Knhuran na o ida bi 7.3. Pnatas dha kska patas ka ulay Siuhay maxal maspat kbkuy maspat kmxalan empitu hngkawas siida, smneegul paru bukubg seejiq Skaru Rancyaw maxal maspat alang Panwenceyi ka mmrigaw seejiq Igris Tayru. Mnda elug smudal Rancyaw mmosa bi Taytung siida, smnngay hini ka dhiya ni qtaan dha sriyu mttalux ulay ka dgiyaq sspriq. Pnyahan ulay dxgal hini o ida seejiq tndxgal hini ka pduuy na paah seuxal. Smnalu trmaan qaqay, trmaan ngangut, langu trmaan, ni trmaan nkana ka qpahan nsgan Mutan ni tai saw tduwa ttrima kana ka mrigaw. Nasi namu miyah alang Siuhay o iya snguhi rdu cih hini. Meuwit bi rnigaw namu siida, nasi rmdu ni trima cih ulay mtalux kika psbgurah duri ka lnglungan namu ni kndadax musa kingal rrigan duri.
· Tadus breenux Siuhay
· Elug smudal Arani
· Skuan qsiya Mutan
· Hrpasan rnaaw Tungyeyn: Gaga tgdaya alang Tungyeyn nsgan Mutan ka hrpasan rnaaw Tungyeyn. Knlbangan na o maxal dha tnxalun 2. Kska hini o niqan suyang bi qtaan langu Tungyeyn(Langu Lingis)、mgpajiq prparu rnaaw qhuni qlupas、mtqapur phpah Yeycang ni langu tujiq phaph Riyu. Snlaan hini o niqan sslingan rrigun、rduan tdruy、ksaan qmiri langu、ssagan tleengan、ni qtaan gsilung. Nii o snlaan nkana qpahan nsgan Mutan kana. Mkksa ta truma ssagan rnaaw phuni qlupas ni yupan ta kknhuway bi bgihur kika sun saw bi tgsuyang bi trmaan rrnaaw. Qmita ta saw patas qniri saw patas rnisuh ka lang Tungyeyn ni mmaku mtqapur bhgay phpah Yeycang kibi saw nii kska tgmalu bi endaan kari lqlaqi ni asi ta ngali ka tgseesu lhlah qqrian ddgiyaq.
Slaq tjiqan maa saw ini pndka hnigan qqsiya. Mmaku sspriq babaw qsiay ni hrpasan rnaaw Tungyeyn o ida geayus ntjiqan Tungyeyn kana. Sayang do nii spatas tgpusu bi sspriq babaw tjiqan Taywang. Samat mneudu ni qqhuni o niqan lala bi kleegan na. Niqan knsteita ni mpgkla uri. Kika sun tgmalu bi yahan rimgaw qqita kkneudus.
Kklawa nniqan kneudus ni llnglung aji hyhuya ka rnigaw ni tgmalu hari , kiya ni smparu qmita pusu gygaya alang seejiq tnpusu ni biyax dxgal nseejiq tnpusu. Mmaku sspriq babaw qsiya o nii nklaan hidaw alang Tungyeyn. 「pudung」sun rmngaw ka kari Paywan ni「alang muhing、tqring」msa. Nka seejiq tndxgal o ini tduwa hmut saan ka dxgal nii. Alang nii o ya sun tjiqan hraan embbriqax mneudus hmnru qsyaan bi mmaku sspriq babaw qsiya ni manu miyah rmigaw o asi ka stguhuy mneeniq hini mpgkla kika tduwa tmayan msa. Plawa 0905-232-199 qpringan dmpgkla Tungyeyn qmpringan kkrana alang Tungyeyn.
·Paru mmaku Siuhay
·Kwaninpi
·Smudal Tnegjiyalan Smen
·Langu Lingis
== Hnmaan ==
·ngiraw
·dmux Ayi
·dmux Powpu
·sungut
·Phpah Yeycyang
·Phpah Mutan
<nowiki>[[Snakun:Truku]]</nowiki>
qlhhyirvjg8654fr8v4asvctpw5bxng
Alberto Fernandez
0
2085
85030
85029
2021-12-29T11:28:40Z
Nicole1301
651
85030
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Alberto Fernández 2020.jpg|縮圖]]
= Alberto Fernandez (阿爾韋托·費爾南德斯) =
Soto Argentina (Kari Spain: Presidente de la Nación Argentina), kiya ka weynso qnlhangan mi pusu tunux seyhy Argentina. Spuda keyngpo Argentina, soto uri ka ryeynpang seyhu sosi bukung singcng socang mi ucwang butay congsring.
Qtan knkana ka rikisi Argentina, hangan bukung seyhu u mnuda knou balay knpriyux. Hangan dha pa niqan mndungus bay biyax mi knscuwan sing. Soto saya ka Alberto Fernandez u mniq kngkawas 2019 idas 12 diyax 10 pnsdhuwan phiyu.
Argentina u mn1 nniqan singcng cyuyu, hana balay pnrdingan pa malu bhraun dhuq kngkawas 1776, bukung qnlhangan Spain pa kndadax dxral qlhangan Peru congtu mangal dxral qlhangan La Plata congtu. Bukung nniqan dxral u ida kiya bukung qnlhangan Spain, binaw congtu tndxral hiya ka rmirih bukung qnlhangan. Dcongtu niyi pa uka hari ka snpeyyah sediq tndxral hiya. Kngkawas 1810 na Idas 5 Koming daw, tu1 cucu seyhu Argentina pa phyuwan Buenos Aires.
Soto Argentina mniq kngkawas 1995 brah han pa spuda seyngkyo qnpringan sediq spuda ndanan seyngkyo kana cyeyncyey umau, kngkawas 1995 prading daw knpriyux pnwaya mn2 meytaq hyo msdurux sediq umau, soto hosweynjn u kasi ka mangal hmrinas 40% hyo mi kasi ka mbiyax hmrinas 10% hyo tu2 niya pa kiya ka sunca mndungus balay mbiyax mangal.
mij6mvwwvvmj8rosm140ggzv0l32zuh
Joao Lourenco
0
2086
85131
85130
2021-12-30T01:33:06Z
Nicole1301
651
85131
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:2018-07-04 President João Lourenço-0555.jpg|縮圖|Soto saya
]]
= Joao Lourenco (若昂·洛倫索) =
Soto Angola ka weynso qnlhangan Angola mi pusu tunux seyhu. Angola u muda pnwaya soto, soto ka weynso qnlhangan Angola mi pusu tunux seyhum, kngkawas 2010 brah snburah keyngpo han u spuda seyngkyo kana pnhiyu, iyax diyax qpahun ka 5 knkawas.
Kngkawas 2010 idas 1, kokomin gikay u wada puda burah keyngpo, pnwaya mangal knhbaraw giying na cngtang snkulan niya sediq ka phyuwan soto. Burah keyngpo u pnwaya taxa sediq u wana malu mn2 mangal soto, binaw ini spuwi ka brah ini sbrahi ka keyngpo niya han, kiya mi plahun ka qpahun congri, malan ka qpahun juku soto.
== Soto txtaxa (歷任總統) ==
{| class="wikitable"
|+
!Tnbkuwan
任次
!Soto
總統
!Diyax prading qmpah
任職日期
!Diyax mlatac
離職日期
!Mntangpay
所屬黨派
|-
|1
|Agostinho Neto
阿戈什蒂紐·內圖
Kngkawas 1922-1979
1922年-1979年
|Kngkawas 1975 idas 11 diyax 11
1975年11月11日
|Kngkawas 1979 idas 9 diyax 10
1979年9月10日
|Angola Jnmin Cyeyhwang Undo (MPLA)
安哥拉人民解放運動 (MPLA)
|-
|2
|Jose Eduardo Dos Santos
若澤·愛德華多·多斯桑托斯
Kngkawas 1942-
1942年-
|Kngkawas 1979 idas 9 diyax 10
1979年9月10日
|Kngkawas 2017 idas 9 diyax 26
2017年9月26日
|Angola Jnmin Cyeyhwang Undo (MPLA)
安哥拉人民解放運動 (MPLA)
|-
|3
|Joao Lourenco
若昂·洛倫索
Kngkawas 1954-
1954年-
|Kngkawas 2017 idas 9 diyax 26
2017年9月26日
|Soto saya
現任總統
|Angola Jnmin Cyeyhwang Undo (MPLA)
安哥拉人民解放運動 (MPLA)
|}
== Pnsliyan seyji (政治組織) ==
Weycweyn cuyi, dukuricu daw mquri iwil balay, pusu balay ka tudaya sediq Ambundu joku, kngkawas 1991 idas 3 diyax 26 malax Marxismus cuyi.
Phiyu Angola Mndungus Balay Dukuricu Ryeynmong (UNITA)
Cwancu niya, syakay u mincu niya, pusu balay ka Tuhunac Ovimbundu.
== Msdalih balay nseyngkyo niya (最近一次選舉) ==
Kngkawas 2017 Angola knbeyhing seyngkyo.
03h4i1b7gr2izvhfalarjw3d0ijar1r
Idass
0
2090
105909
86142
2024-10-23T15:09:12Z
臺灣語言繼承者
2095
105909
wikitext
text/x-wiki
[[file:FullMoon2010.jpg|thumb|Idass]]
'''Idas''' (月亮; patis: [[file:moon decrescent symbol (fixed width).svg|20px|☾]]) ge paru ma mtumun na [[ppngerah]].
Mtumun ka idas de, mtbale idas kesun ta kiya. Uka idas keeman ma, kuung riyung.
d1s5jl98rwkk5ljjnfql9fkvrh2xu8a
Taiwan
0
2092
86981
2022-04-25T16:27:38Z
Sdf
1025
Sdf wada hdlun ruwahan patas [[Taiwan]] bitaq [[Taywang]]:原住民族語言線上辭典:https://e-dictionary.ilrdf.org.tw/sdq/search/list.htm
86981
wikitext
text/x-wiki
#重新導向 [[Taywang]]
7guanr5hnvamk67o1ab927inwamb2hd
Terebi Tnpusu Seediq Taywang
0
2093
104023
86983
2024-07-03T13:10:14Z
U. Boya
2117
Patas bntasan
104023
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:IPCF-TITV title on CTV Building 20161031.jpg|thumb|Terebi Tnpusu Seediq Taywang]]
'''Terebi Tnpusu Seediq Taywang'''(原住民族電視台, Taiwan Indigenous Television) ge [[terebi]] ga hini [[Taywang|taywang]].
[[Snakun:Taywang]]
[[Snakun:terebi]]
ho6hwuk6uuouwf9ci8gan20ur68l3a3
Tey Lung Jiru
0
2094
86984
2022-04-27T07:43:10Z
Sdf
1025
建立內容為「'''Tey Lung Jiru'''(方聖傑) ka dmpthrapas ni empeuyas, [[Truku]]<ref>[https://blow.streetvoice.com/49220/ 首創泰雅族語融合黑人靈魂樂《莎韻DOZO》製作人黃士佳淺談原住民歌曲的「再詮釋」]</ref>. [[Snakun:Dmpthrapas]] [[Snakun:Empeuyas]] [[Snakun:Truku]]」的新頁面
86984
wikitext
text/x-wiki
'''Tey Lung Jiru'''(方聖傑) ka dmpthrapas ni empeuyas, [[Truku]]<ref>[https://blow.streetvoice.com/49220/ 首創泰雅族語融合黑人靈魂樂《莎韻DOZO》製作人黃士佳淺談原住民歌曲的「再詮釋」]</ref>.
[[Snakun:Dmpthrapas]]
[[Snakun:Empeuyas]]
[[Snakun:Truku]]
4jjbzkbl0clk4s9b74wpx4et995t0km
Ppyaan Tdruy Qrngul Alang Paru(Truku)
0
2095
104024
87021
2024-07-03T13:10:29Z
U. Boya
2117
Patas bntasan
104024
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:TRA Xincheng Taroko Station 20161015.jpg|thumb|Ppyaan Tdruy Qrngul Alang Paru(Truku)]]
'''Ppyaan Tdruy Qrngul Alang Paru(Truku)'''(Kari Cikuku: '''新城(太魯閣)車站'''; Kari Igiris: '''Xincheng (Taroko) Station''') ka [[ppyaan tdruy qrngul]] i [[Beyhueysyen]](北迴線) [[Elug Tdruy Qrngul Taywang]](台灣鐵路管理局). Ppyaan tdruy qrngul nii [[Nsgan Alang Paru]] [[Nyusan Skangki]]. Phiyug ta hngkawas 1975 idas 7 jiyax 26.
[[Snakun:Beyhueysyen]]
[[Snakun:Nyusan Skangki]]
[[Snakun:Ppyaan tdruy qrngul]]
[[Snakun:Taywang]]
[[Snakun:Truku]]
erl1rwg7hczhe9pc9n5zdpfvsfzbddk
Li I-syu
0
2096
87023
87022
2022-04-28T17:39:00Z
Sdf
1025
87023
wikitext
text/x-wiki
{{Infobox person
| name = Li I-syu
| image = File:歷史哥.jpg
| caption =
| native_name = {{nobold|李易修}}
| native_name_lang = Holam
| birth_name =
| birth_date = {{birth date and age|df=y|1988|6|10}}
| birth_place = [[Takaw su|Takaw]]
| nationality =
| education =
| alma_mater =
| occupation =
| years_active =
| known_for =
| relatives =
| website =
}}
'''Li I-syu''' (Kari Cikuku: 李易修; Pe̍h-ōe-jī: Lí E̍k-siu; {{Bd|1988 hngkawas|6 idas 10 jiyax||}}) ka [[YouTuber]] ga [[Taywang]]. Mnalax ku [[Kwoli Taywan Sihan Daigak]](國立臺灣師範大學) slhayan endaan.
[[Snakun:Klmukan]]
[[Snakun:Taywang]]
[[Snakun:Takaw]]
[[Snakun:Truku]]
[[Snakun:YouTuber]]
cb5kylz6vih6amola1bib0kcj2ksdky
Snluan qcinuh:Bd
10
2097
87024
2022-04-28T18:09:48Z
Sdf
1025
建立內容為「{{#if:{{BD/isYear|{{{1|}}}}} |{{{1|}}}|{{{1}}}{{namespace||[[Snakun:Mntucing ku {{{1}}}|{{#if:{{{catIdx|{{{5|}}}}}}|{{{catIdx|{{{5}}}}}}|{{PAGENAME}}}}]]}} }} {{#if:{{Date.isMD|{{{2|}}}}} |{{{2}}} |{{{2|}}} }}{{#if:{{{1|}}} {{{2|}}} {{{3|}}} {{{4|}}}|{{#if:{{{3|}}} {{{4|}}}| - |{{editintro|Snluan qcinuh:BLP editintro|span|-}}}}}}{{#if:{{BD/isYear|{{{3|}}}}} |{{{3}}}{{namespace||Snakun:Mhuqil ku {{{3}}}|{{#if:{{{catIdx|{{…」的新頁面
87024
wikitext
text/x-wiki
{{#if:{{BD/isYear|{{{1|}}}}}
|{{{1|}}}|{{{1}}}{{namespace||[[Snakun:Mntucing ku {{{1}}}|{{#if:{{{catIdx|{{{5|}}}}}}|{{{catIdx|{{{5}}}}}}|{{PAGENAME}}}}]]}}
}}
{{#if:{{Date.isMD|{{{2|}}}}}
|{{{2}}}
|{{{2|}}}
}}{{#if:{{{1|}}} {{{2|}}} {{{3|}}} {{{4|}}}|{{#if:{{{3|}}} {{{4|}}}| - |{{editintro|Snluan qcinuh:BLP editintro|span|-}}}}}}{{#if:{{BD/isYear|{{{3|}}}}}
|{{{3}}}{{namespace||[[Snakun:Mhuqil ku {{{3}}}|{{#if:{{{catIdx|{{{5|}}}}}}|{{{catIdx|{{{5}}}}}}|{{PAGENAME}}}}]]}}
|{{#if:{{{3|}}}|{{{3}}}{{namespace||[[Snakun:Ini kla hngkawas hhuqil|{{#if:{{{catIdx|{{{5|}}}}}}|{{{catIdx|{{{5}}}}}}|{{PAGENAME}}}}]]}}}}
}}
{{#if:{{Date.isMD|{{{4|}}}}}
|{{{4}}}
|{{{4|}}}
}}{{#if:{{{3|}}}||{{#if:{{{4|}}}
||{{namespace||[[Snakun:Seejiq Muudus|{{#if:{{{catIdx|{{{5|}}}}}}|{{{catIdx|{{{5}}}}}}|{{PAGENAME}}}}]]}}}}
}}<noinclude>
{{Documentation}}
</noinclude>
ozehs8gri7fp1ew408eixduls6fv0wl
模組:Documentation
828
2098
105979
87026
2024-11-04T22:19:44Z
Rarani
1941
Update from [[d:Special:GoToLinkedPage/enwiki/Q14357839|master]] using [[mw:Synchronizer| #Synchronizer]]
105979
Scribunto
text/plain
-- This module implements {{documentation}}.
-- Get required modules.
local getArgs = require('Module:Arguments').getArgs
-- Get the config table.
local cfg = mw.loadData('Module:Documentation/config')
local p = {}
-- Often-used functions.
local ugsub = mw.ustring.gsub
local format = mw.ustring.format
----------------------------------------------------------------------------
-- Helper functions
--
-- These are defined as local functions, but are made available in the p
-- table for testing purposes.
----------------------------------------------------------------------------
local function message(cfgKey, valArray, expectType)
--[[
-- Gets a message from the cfg table and formats it if appropriate.
-- The function raises an error if the value from the cfg table is not
-- of the type expectType. The default type for expectType is 'string'.
-- If the table valArray is present, strings such as $1, $2 etc. in the
-- message are substituted with values from the table keys [1], [2] etc.
-- For example, if the message "foo-message" had the value 'Foo $2 bar $1.',
-- message('foo-message', {'baz', 'qux'}) would return "Foo qux bar baz."
--]]
local msg = cfg[cfgKey]
expectType = expectType or 'string'
if type(msg) ~= expectType then
error('message: type error in message cfg.' .. cfgKey .. ' (' .. expectType .. ' expected, got ' .. type(msg) .. ')', 2)
end
if not valArray then
return msg
end
local function getMessageVal(match)
match = tonumber(match)
return valArray[match] or error('message: no value found for key $' .. match .. ' in message cfg.' .. cfgKey, 4)
end
return ugsub(msg, '$([1-9][0-9]*)', getMessageVal)
end
p.message = message
local function makeWikilink(page, display)
if display then
return format('[[%s|%s]]', page, display)
else
return format('[[%s]]', page)
end
end
p.makeWikilink = makeWikilink
local function makeCategoryLink(cat, sort)
local catns = mw.site.namespaces[14].name
return makeWikilink(catns .. ':' .. cat, sort)
end
p.makeCategoryLink = makeCategoryLink
local function makeUrlLink(url, display)
return format('[%s %s]', url, display)
end
p.makeUrlLink = makeUrlLink
local function makeToolbar(...)
local ret = {}
local lim = select('#', ...)
if lim < 1 then
return nil
end
for i = 1, lim do
ret[#ret + 1] = select(i, ...)
end
-- 'documentation-toolbar'
return format(
'<span class="%s">(%s)</span>',
message('toolbar-class'),
table.concat(ret, ' | ')
)
end
p.makeToolbar = makeToolbar
----------------------------------------------------------------------------
-- Argument processing
----------------------------------------------------------------------------
local function makeInvokeFunc(funcName)
return function (frame)
local args = getArgs(frame, {
valueFunc = function (key, value)
if type(value) == 'string' then
value = value:match('^%s*(.-)%s*$') -- Remove whitespace.
if key == 'heading' or value ~= '' then
return value
else
return nil
end
else
return value
end
end
})
return p[funcName](args)
end
end
----------------------------------------------------------------------------
-- Entry points
----------------------------------------------------------------------------
function p.nonexistent(frame)
if mw.title.getCurrentTitle().subpageText == 'testcases' then
return frame:expandTemplate{title = 'module test cases notice'}
else
return p.main(frame)
end
end
p.main = makeInvokeFunc('_main')
function p._main(args)
--[[
-- This function defines logic flow for the module.
-- @args - table of arguments passed by the user
--]]
local env = p.getEnvironment(args)
local root = mw.html.create()
root
:wikitext(p._getModuleWikitext(args, env))
:wikitext(p.protectionTemplate(env))
:wikitext(p.sandboxNotice(args, env))
:tag('div')
-- 'documentation-container'
:addClass(message('container'))
:attr('role', 'complementary')
:attr('aria-labelledby', args.heading ~= '' and 'documentation-heading' or nil)
:attr('aria-label', args.heading == '' and 'Documentation' or nil)
:newline()
:tag('div')
-- 'documentation'
:addClass(message('main-div-classes'))
:newline()
:wikitext(p._startBox(args, env))
:wikitext(p._content(args, env))
:tag('div')
-- 'documentation-clear'
:addClass(message('clear'))
:done()
:newline()
:done()
:wikitext(p._endBox(args, env))
:done()
:wikitext(p.addTrackingCategories(env))
-- 'Module:Documentation/styles.css'
return mw.getCurrentFrame():extensionTag (
'templatestyles', '', {src=cfg['templatestyles']
}) .. tostring(root)
end
----------------------------------------------------------------------------
-- Environment settings
----------------------------------------------------------------------------
function p.getEnvironment(args)
--[[
-- Returns a table with information about the environment, including title
-- objects and other namespace- or path-related data.
-- @args - table of arguments passed by the user
--
-- Title objects include:
-- env.title - the page we are making documentation for (usually the current title)
-- env.templateTitle - the template (or module, file, etc.)
-- env.docTitle - the /doc subpage.
-- env.sandboxTitle - the /sandbox subpage.
-- env.testcasesTitle - the /testcases subpage.
--
-- Data includes:
-- env.protectionLevels - the protection levels table of the title object.
-- env.subjectSpace - the number of the title's subject namespace.
-- env.docSpace - the number of the namespace the title puts its documentation in.
-- env.docpageBase - the text of the base page of the /doc, /sandbox and /testcases pages, with namespace.
-- env.compareUrl - URL of the Special:ComparePages page comparing the sandbox with the template.
--
-- All table lookups are passed through pcall so that errors are caught. If an error occurs, the value
-- returned will be nil.
--]]
local env, envFuncs = {}, {}
-- Set up the metatable. If triggered we call the corresponding function in the envFuncs table. The value
-- returned by that function is memoized in the env table so that we don't call any of the functions
-- more than once. (Nils won't be memoized.)
setmetatable(env, {
__index = function (t, key)
local envFunc = envFuncs[key]
if envFunc then
local success, val = pcall(envFunc)
if success then
env[key] = val -- Memoise the value.
return val
end
end
return nil
end
})
function envFuncs.title()
-- The title object for the current page, or a test page passed with args.page.
local title
local titleArg = args.page
if titleArg then
title = mw.title.new(titleArg)
else
title = mw.title.getCurrentTitle()
end
return title
end
function envFuncs.templateTitle()
--[[
-- The template (or module, etc.) title object.
-- Messages:
-- 'sandbox-subpage' --> 'sandbox'
-- 'testcases-subpage' --> 'testcases'
--]]
local subjectSpace = env.subjectSpace
local title = env.title
local subpage = title.subpageText
if subpage == message('sandbox-subpage') or subpage == message('testcases-subpage') then
return mw.title.makeTitle(subjectSpace, title.baseText)
else
return mw.title.makeTitle(subjectSpace, title.text)
end
end
function envFuncs.docTitle()
--[[
-- Title object of the /doc subpage.
-- Messages:
-- 'doc-subpage' --> 'doc'
--]]
local title = env.title
local docname = args[1] -- User-specified doc page.
local docpage
if docname then
docpage = docname
else
docpage = env.docpageBase .. '/' .. message('doc-subpage')
end
return mw.title.new(docpage)
end
function envFuncs.sandboxTitle()
--[[
-- Title object for the /sandbox subpage.
-- Messages:
-- 'sandbox-subpage' --> 'sandbox'
--]]
return mw.title.new(env.docpageBase .. '/' .. message('sandbox-subpage'))
end
function envFuncs.testcasesTitle()
--[[
-- Title object for the /testcases subpage.
-- Messages:
-- 'testcases-subpage' --> 'testcases'
--]]
return mw.title.new(env.docpageBase .. '/' .. message('testcases-subpage'))
end
function envFuncs.protectionLevels()
-- The protection levels table of the title object.
return env.title.protectionLevels
end
function envFuncs.subjectSpace()
-- The subject namespace number.
return mw.site.namespaces[env.title.namespace].subject.id
end
function envFuncs.docSpace()
-- The documentation namespace number. For most namespaces this is the
-- same as the subject namespace. However, pages in the Article, File,
-- MediaWiki or Category namespaces must have their /doc, /sandbox and
-- /testcases pages in talk space.
local subjectSpace = env.subjectSpace
if subjectSpace == 0 or subjectSpace == 6 or subjectSpace == 8 or subjectSpace == 14 then
return subjectSpace + 1
else
return subjectSpace
end
end
function envFuncs.docpageBase()
-- The base page of the /doc, /sandbox, and /testcases subpages.
-- For some namespaces this is the talk page, rather than the template page.
local templateTitle = env.templateTitle
local docSpace = env.docSpace
local docSpaceText = mw.site.namespaces[docSpace].name
-- Assemble the link. docSpace is never the main namespace, so we can hardcode the colon.
return docSpaceText .. ':' .. templateTitle.text
end
function envFuncs.compareUrl()
-- Diff link between the sandbox and the main template using [[Special:ComparePages]].
local templateTitle = env.templateTitle
local sandboxTitle = env.sandboxTitle
if templateTitle.exists and sandboxTitle.exists then
local compareUrl = mw.uri.canonicalUrl(
'Special:ComparePages',
{ page1 = templateTitle.prefixedText, page2 = sandboxTitle.prefixedText}
)
return tostring(compareUrl)
else
return nil
end
end
return env
end
----------------------------------------------------------------------------
-- Auxiliary templates
----------------------------------------------------------------------------
p.getModuleWikitext = makeInvokeFunc('_getModuleWikitext')
function p._getModuleWikitext(args, env)
local currentTitle = mw.title.getCurrentTitle()
if currentTitle.contentModel ~= 'Scribunto' then return end
pcall(require, currentTitle.prefixedText) -- if it fails, we don't care
local moduleWikitext = package.loaded["Module:Module wikitext"]
if moduleWikitext then
return moduleWikitext.main()
end
end
function p.sandboxNotice(args, env)
--[=[
-- Generates a sandbox notice for display above sandbox pages.
-- @args - a table of arguments passed by the user
-- @env - environment table containing title objects, etc., generated with p.getEnvironment
--
-- Messages:
-- 'sandbox-notice-image' --> '[[File:Sandbox.svg|50px|alt=|link=]]'
-- 'sandbox-notice-blurb' --> 'This is the $1 for $2.'
-- 'sandbox-notice-diff-blurb' --> 'This is the $1 for $2 ($3).'
-- 'sandbox-notice-pagetype-template' --> '[[Wikipedia:Template test cases|template sandbox]] page'
-- 'sandbox-notice-pagetype-module' --> '[[Wikipedia:Template test cases|module sandbox]] page'
-- 'sandbox-notice-pagetype-other' --> 'sandbox page'
-- 'sandbox-notice-compare-link-display' --> 'diff'
-- 'sandbox-notice-testcases-blurb' --> 'See also the companion subpage for $1.'
-- 'sandbox-notice-testcases-link-display' --> 'test cases'
-- 'sandbox-category' --> 'Template sandboxes'
-- 'module-sandbox-category' --> 'Module sandboxes'
-- 'other-sandbox-category' --> 'Sandboxes outside of template or module namespace'
--]=]
local title = env.title
local sandboxTitle = env.sandboxTitle
local templateTitle = env.templateTitle
local subjectSpace = env.subjectSpace
if not (subjectSpace and title and sandboxTitle and templateTitle
and mw.title.equals(title, sandboxTitle)) then
return nil
end
-- Build the table of arguments to pass to {{ombox}}. We need just two fields, "image" and "text".
local omargs = {}
omargs.image = message('sandbox-notice-image')
-- Get the text. We start with the opening blurb, which is something like
-- "This is the template sandbox for [[Template:Foo]] (diff)."
local text = '__EXPECTUNUSEDTEMPLATE__'
local pagetype, sandboxCat
if subjectSpace == 10 then
pagetype = message('sandbox-notice-pagetype-template')
sandboxCat = message('sandbox-category')
elseif subjectSpace == 828 then
pagetype = message('sandbox-notice-pagetype-module')
sandboxCat = message('module-sandbox-category')
else
pagetype = message('sandbox-notice-pagetype-other')
sandboxCat = message('other-sandbox-category')
end
local templateLink = makeWikilink(templateTitle.prefixedText)
local compareUrl = env.compareUrl
if compareUrl then
local compareDisplay = message('sandbox-notice-compare-link-display')
local compareLink = makeUrlLink(compareUrl, compareDisplay)
text = text .. message('sandbox-notice-diff-blurb', {pagetype, templateLink, compareLink})
else
text = text .. message('sandbox-notice-blurb', {pagetype, templateLink})
end
-- Get the test cases page blurb if the page exists. This is something like
-- "See also the companion subpage for [[Template:Foo/testcases|test cases]]."
local testcasesTitle = env.testcasesTitle
if testcasesTitle and testcasesTitle.exists then
if testcasesTitle.contentModel == "Scribunto" then
local testcasesLinkDisplay = message('sandbox-notice-testcases-link-display')
local testcasesRunLinkDisplay = message('sandbox-notice-testcases-run-link-display')
local testcasesLink = makeWikilink(testcasesTitle.prefixedText, testcasesLinkDisplay)
local testcasesRunLink = makeWikilink(testcasesTitle.talkPageTitle.prefixedText, testcasesRunLinkDisplay)
text = text .. '<br />' .. message('sandbox-notice-testcases-run-blurb', {testcasesLink, testcasesRunLink})
else
local testcasesLinkDisplay = message('sandbox-notice-testcases-link-display')
local testcasesLink = makeWikilink(testcasesTitle.prefixedText, testcasesLinkDisplay)
text = text .. '<br />' .. message('sandbox-notice-testcases-blurb', {testcasesLink})
end
end
-- Add the sandbox to the sandbox category.
omargs.text = text .. makeCategoryLink(sandboxCat)
-- 'documentation-clear'
return '<div class="' .. message('clear') .. '"></div>'
.. require('Module:Message box').main('ombox', omargs)
end
function p.protectionTemplate(env)
-- Generates the padlock icon in the top right.
-- @env - environment table containing title objects, etc., generated with p.getEnvironment
-- Messages:
-- 'protection-template' --> 'pp-template'
-- 'protection-template-args' --> {docusage = 'yes'}
local protectionLevels = env.protectionLevels
if not protectionLevels then
return nil
end
local editProt = protectionLevels.edit and protectionLevels.edit[1]
local moveProt = protectionLevels.move and protectionLevels.move[1]
if editProt then
-- The page is edit-protected.
return require('Module:Protection banner')._main{
message('protection-reason-edit'), small = true
}
elseif moveProt and moveProt ~= 'autoconfirmed' then
-- The page is move-protected but not edit-protected. Exclude move
-- protection with the level "autoconfirmed", as this is equivalent to
-- no move protection at all.
return require('Module:Protection banner')._main{
action = 'move', small = true
}
else
return nil
end
end
----------------------------------------------------------------------------
-- Start box
----------------------------------------------------------------------------
p.startBox = makeInvokeFunc('_startBox')
function p._startBox(args, env)
--[[
-- This function generates the start box.
-- @args - a table of arguments passed by the user
-- @env - environment table containing title objects, etc., generated with p.getEnvironment
--
-- The actual work is done by p.makeStartBoxLinksData and p.renderStartBoxLinks which make
-- the [view] [edit] [history] [purge] links, and by p.makeStartBoxData and p.renderStartBox
-- which generate the box HTML.
--]]
env = env or p.getEnvironment(args)
local links
local content = args.content
if not content or args[1] then
-- No need to include the links if the documentation is on the template page itself.
local linksData = p.makeStartBoxLinksData(args, env)
if linksData then
links = p.renderStartBoxLinks(linksData)
end
end
-- Generate the start box html.
local data = p.makeStartBoxData(args, env, links)
if data then
return p.renderStartBox(data)
else
-- User specified no heading.
return nil
end
end
function p.makeStartBoxLinksData(args, env)
--[[
-- Does initial processing of data to make the [view] [edit] [history] [purge] links.
-- @args - a table of arguments passed by the user
-- @env - environment table containing title objects, etc., generated with p.getEnvironment
--
-- Messages:
-- 'view-link-display' --> 'view'
-- 'edit-link-display' --> 'edit'
-- 'history-link-display' --> 'history'
-- 'purge-link-display' --> 'purge'
-- 'module-preload' --> 'Template:Documentation/preload-module-doc'
-- 'docpage-preload' --> 'Template:Documentation/preload'
-- 'create-link-display' --> 'create'
--]]
local subjectSpace = env.subjectSpace
local title = env.title
local docTitle = env.docTitle
if not title or not docTitle then
return nil
end
if docTitle.isRedirect then
docTitle = docTitle.redirectTarget
end
-- Create link if /doc doesn't exist.
local preload = args.preload
if not preload then
if subjectSpace == 828 then -- Module namespace
preload = message('module-preload')
else
preload = message('docpage-preload')
end
end
return {
title = title,
docTitle = docTitle,
-- View, display, edit, and purge links if /doc exists.
viewLinkDisplay = message('view-link-display'),
editLinkDisplay = message('edit-link-display'),
historyLinkDisplay = message('history-link-display'),
purgeLinkDisplay = message('purge-link-display'),
preload = preload,
createLinkDisplay = message('create-link-display')
}
end
function p.renderStartBoxLinks(data)
--[[
-- Generates the [view][edit][history][purge] or [create][purge] links from the data table.
-- @data - a table of data generated by p.makeStartBoxLinksData
--]]
local docTitle = data.docTitle
-- yes, we do intend to purge the template page on which the documentation appears
local purgeLink = makeWikilink("Special:Purge/" .. data.title.prefixedText, data.purgeLinkDisplay)
if docTitle.exists then
local viewLink = makeWikilink(docTitle.prefixedText, data.viewLinkDisplay)
local editLink = makeWikilink("Special:EditPage/" .. docTitle.prefixedText, data.editLinkDisplay)
local historyLink = makeWikilink("Special:PageHistory/" .. docTitle.prefixedText, data.historyLinkDisplay)
return "[" .. viewLink .. "] [" .. editLink .. "] [" .. historyLink .. "] [" .. purgeLink .. "]"
else
local createLink = makeUrlLink(docTitle:canonicalUrl{action = 'edit', preload = data.preload}, data.createLinkDisplay)
return "[" .. createLink .. "] [" .. purgeLink .. "]"
end
return ret
end
function p.makeStartBoxData(args, env, links)
--[=[
-- Does initial processing of data to pass to the start-box render function, p.renderStartBox.
-- @args - a table of arguments passed by the user
-- @env - environment table containing title objects, etc., generated with p.getEnvironment
-- @links - a string containing the [view][edit][history][purge] links - could be nil if there's an error.
--
-- Messages:
-- 'documentation-icon-wikitext' --> '[[File:Test Template Info-Icon - Version (2).svg|50px|link=|alt=]]'
-- 'template-namespace-heading' --> 'Template documentation'
-- 'module-namespace-heading' --> 'Module documentation'
-- 'file-namespace-heading' --> 'Summary'
-- 'other-namespaces-heading' --> 'Documentation'
-- 'testcases-create-link-display' --> 'create'
--]=]
local subjectSpace = env.subjectSpace
if not subjectSpace then
-- Default to an "other namespaces" namespace, so that we get at least some output
-- if an error occurs.
subjectSpace = 2
end
local data = {}
-- Heading
local heading = args.heading -- Blank values are not removed.
if heading == '' then
-- Don't display the start box if the heading arg is defined but blank.
return nil
end
if heading then
data.heading = heading
elseif subjectSpace == 10 then -- Template namespace
data.heading = message('documentation-icon-wikitext') .. ' ' .. message('template-namespace-heading')
elseif subjectSpace == 828 then -- Module namespace
data.heading = message('documentation-icon-wikitext') .. ' ' .. message('module-namespace-heading')
elseif subjectSpace == 6 then -- File namespace
data.heading = message('file-namespace-heading')
else
data.heading = message('other-namespaces-heading')
end
-- Heading CSS
local headingStyle = args['heading-style']
if headingStyle then
data.headingStyleText = headingStyle
else
-- 'documentation-heading'
data.headingClass = message('main-div-heading-class')
end
-- Data for the [view][edit][history][purge] or [create] links.
if links then
-- 'mw-editsection-like plainlinks'
data.linksClass = message('start-box-link-classes')
data.links = links
end
return data
end
function p.renderStartBox(data)
-- Renders the start box html.
-- @data - a table of data generated by p.makeStartBoxData.
local sbox = mw.html.create('div')
sbox
-- 'documentation-startbox'
:addClass(message('start-box-class'))
:newline()
:tag('span')
:addClass(data.headingClass)
:attr('id', 'documentation-heading')
:cssText(data.headingStyleText)
:wikitext(data.heading)
local links = data.links
if links then
sbox:tag('span')
:addClass(data.linksClass)
:attr('id', data.linksId)
:wikitext(links)
end
return tostring(sbox)
end
----------------------------------------------------------------------------
-- Documentation content
----------------------------------------------------------------------------
p.content = makeInvokeFunc('_content')
function p._content(args, env)
-- Displays the documentation contents
-- @args - a table of arguments passed by the user
-- @env - environment table containing title objects, etc., generated with p.getEnvironment
env = env or p.getEnvironment(args)
local docTitle = env.docTitle
local content = args.content
if not content and docTitle and docTitle.exists then
content = args._content or mw.getCurrentFrame():expandTemplate{title = docTitle.prefixedText}
end
-- The line breaks below are necessary so that "=== Headings ===" at the start and end
-- of docs are interpreted correctly.
return '\n' .. (content or '') .. '\n'
end
p.contentTitle = makeInvokeFunc('_contentTitle')
function p._contentTitle(args, env)
env = env or p.getEnvironment(args)
local docTitle = env.docTitle
if not args.content and docTitle and docTitle.exists then
return docTitle.prefixedText
else
return ''
end
end
----------------------------------------------------------------------------
-- End box
----------------------------------------------------------------------------
p.endBox = makeInvokeFunc('_endBox')
function p._endBox(args, env)
--[=[
-- This function generates the end box (also known as the link box).
-- @args - a table of arguments passed by the user
-- @env - environment table containing title objects, etc., generated with p.getEnvironment
--
--]=]
-- Get environment data.
env = env or p.getEnvironment(args)
local subjectSpace = env.subjectSpace
local docTitle = env.docTitle
if not subjectSpace or not docTitle then
return nil
end
-- Check whether we should output the end box at all. Add the end
-- box by default if the documentation exists or if we are in the
-- user, module or template namespaces.
local linkBox = args['link box']
if linkBox == 'off'
or not (
docTitle.exists
or subjectSpace == 2
or subjectSpace == 828
or subjectSpace == 10
)
then
return nil
end
-- Assemble the link box.
local text = ''
if linkBox then
text = text .. linkBox
else
text = text .. (p.makeDocPageBlurb(args, env) or '') -- "This documentation is transcluded from [[Foo]]."
if subjectSpace == 2 or subjectSpace == 10 or subjectSpace == 828 then
-- We are in the user, template or module namespaces.
-- Add sandbox and testcases links.
-- "Editors can experiment in this template's sandbox and testcases pages."
text = text .. (p.makeExperimentBlurb(args, env) or '') .. '<br />'
if not args.content and not args[1] then
-- "Please add categories to the /doc subpage."
-- Don't show this message with inline docs or with an explicitly specified doc page,
-- as then it is unclear where to add the categories.
text = text .. (p.makeCategoriesBlurb(args, env) or '')
end
text = text .. ' ' .. (p.makeSubpagesBlurb(args, env) or '') --"Subpages of this template"
end
end
local box = mw.html.create('div')
-- 'documentation-metadata'
box:attr('role', 'note')
:addClass(message('end-box-class'))
-- 'plainlinks'
:addClass(message('end-box-plainlinks'))
:wikitext(text)
:done()
return '\n' .. tostring(box)
end
function p.makeDocPageBlurb(args, env)
--[=[
-- Makes the blurb "This documentation is transcluded from [[Template:Foo]] (edit, history)".
-- @args - a table of arguments passed by the user
-- @env - environment table containing title objects, etc., generated with p.getEnvironment
--
-- Messages:
-- 'edit-link-display' --> 'edit'
-- 'history-link-display' --> 'history'
-- 'transcluded-from-blurb' -->
-- 'The above [[Wikipedia:Template documentation|documentation]]
-- is [[Help:Transclusion|transcluded]] from $1.'
-- 'module-preload' --> 'Template:Documentation/preload-module-doc'
-- 'create-link-display' --> 'create'
-- 'create-module-doc-blurb' -->
-- 'You might want to $1 a documentation page for this [[Wikipedia:Lua|Scribunto module]].'
--]=]
local docTitle = env.docTitle
if not docTitle then
return nil
end
if docTitle.exists then
-- /doc exists; link to it.
local docLink = makeWikilink(docTitle.prefixedText)
local editDisplay = message('edit-link-display')
local editLink = makeWikilink("Special:EditPage/" .. docTitle.prefixedText, editDisplay)
local historyDisplay = message('history-link-display')
local historyLink = makeWikilink("Special:PageHistory/" .. docTitle.prefixedText, historyDisplay)
return message('transcluded-from-blurb', {docLink})
.. ' '
.. makeToolbar(editLink, historyLink)
.. '<br />'
elseif env.subjectSpace == 828 then
-- /doc does not exist; ask to create it.
local createUrl = docTitle:canonicalUrl{action = 'edit', preload = message('module-preload')}
local createDisplay = message('create-link-display')
local createLink = makeUrlLink(createUrl, createDisplay)
return message('create-module-doc-blurb', {createLink})
.. '<br />'
end
end
function p.makeExperimentBlurb(args, env)
--[[
-- Renders the text "Editors can experiment in this template's sandbox (edit | diff) and testcases (edit) pages."
-- @args - a table of arguments passed by the user
-- @env - environment table containing title objects, etc., generated with p.getEnvironment
--
-- Messages:
-- 'sandbox-link-display' --> 'sandbox'
-- 'sandbox-edit-link-display' --> 'edit'
-- 'compare-link-display' --> 'diff'
-- 'module-sandbox-preload' --> 'Template:Documentation/preload-module-sandbox'
-- 'template-sandbox-preload' --> 'Template:Documentation/preload-sandbox'
-- 'sandbox-create-link-display' --> 'create'
-- 'mirror-edit-summary' --> 'Create sandbox version of $1'
-- 'mirror-link-display' --> 'mirror'
-- 'mirror-link-preload' --> 'Template:Documentation/mirror'
-- 'sandbox-link-display' --> 'sandbox'
-- 'testcases-link-display' --> 'testcases'
-- 'testcases-edit-link-display'--> 'edit'
-- 'template-sandbox-preload' --> 'Template:Documentation/preload-sandbox'
-- 'testcases-create-link-display' --> 'create'
-- 'testcases-link-display' --> 'testcases'
-- 'testcases-edit-link-display' --> 'edit'
-- 'module-testcases-preload' --> 'Template:Documentation/preload-module-testcases'
-- 'template-testcases-preload' --> 'Template:Documentation/preload-testcases'
-- 'experiment-blurb-module' --> 'Editors can experiment in this module's $1 and $2 pages.'
-- 'experiment-blurb-template' --> 'Editors can experiment in this template's $1 and $2 pages.'
--]]
local subjectSpace = env.subjectSpace
local templateTitle = env.templateTitle
local sandboxTitle = env.sandboxTitle
local testcasesTitle = env.testcasesTitle
local templatePage = templateTitle.prefixedText
if not subjectSpace or not templateTitle or not sandboxTitle or not testcasesTitle then
return nil
end
-- Make links.
local sandboxLinks, testcasesLinks
if sandboxTitle.exists then
local sandboxPage = sandboxTitle.prefixedText
local sandboxDisplay = message('sandbox-link-display')
local sandboxLink = makeWikilink(sandboxPage, sandboxDisplay)
local sandboxEditDisplay = message('sandbox-edit-link-display')
local sandboxEditLink = makeWikilink("Special:EditPage/" .. sandboxPage, sandboxEditDisplay)
local compareUrl = env.compareUrl
local compareLink
if compareUrl then
local compareDisplay = message('compare-link-display')
compareLink = makeUrlLink(compareUrl, compareDisplay)
end
sandboxLinks = sandboxLink .. ' ' .. makeToolbar(sandboxEditLink, compareLink)
else
local sandboxPreload
if subjectSpace == 828 then
sandboxPreload = message('module-sandbox-preload')
else
sandboxPreload = message('template-sandbox-preload')
end
local sandboxCreateUrl = sandboxTitle:canonicalUrl{action = 'edit', preload = sandboxPreload}
local sandboxCreateDisplay = message('sandbox-create-link-display')
local sandboxCreateLink = makeUrlLink(sandboxCreateUrl, sandboxCreateDisplay)
local mirrorSummary = message('mirror-edit-summary', {makeWikilink(templatePage)})
local mirrorPreload = message('mirror-link-preload')
local mirrorUrl = sandboxTitle:canonicalUrl{action = 'edit', preload = mirrorPreload, summary = mirrorSummary}
if subjectSpace == 828 then
mirrorUrl = sandboxTitle:canonicalUrl{action = 'edit', preload = templateTitle.prefixedText, summary = mirrorSummary}
end
local mirrorDisplay = message('mirror-link-display')
local mirrorLink = makeUrlLink(mirrorUrl, mirrorDisplay)
sandboxLinks = message('sandbox-link-display') .. ' ' .. makeToolbar(sandboxCreateLink, mirrorLink)
end
if testcasesTitle.exists then
local testcasesPage = testcasesTitle.prefixedText
local testcasesDisplay = message('testcases-link-display')
local testcasesLink = makeWikilink(testcasesPage, testcasesDisplay)
local testcasesEditUrl = testcasesTitle:canonicalUrl{action = 'edit'}
local testcasesEditDisplay = message('testcases-edit-link-display')
local testcasesEditLink = makeWikilink("Special:EditPage/" .. testcasesPage, testcasesEditDisplay)
-- for Modules, add testcases run link if exists
if testcasesTitle.contentModel == "Scribunto" and testcasesTitle.talkPageTitle and testcasesTitle.talkPageTitle.exists then
local testcasesRunLinkDisplay = message('testcases-run-link-display')
local testcasesRunLink = makeWikilink(testcasesTitle.talkPageTitle.prefixedText, testcasesRunLinkDisplay)
testcasesLinks = testcasesLink .. ' ' .. makeToolbar(testcasesEditLink, testcasesRunLink)
else
testcasesLinks = testcasesLink .. ' ' .. makeToolbar(testcasesEditLink)
end
else
local testcasesPreload
if subjectSpace == 828 then
testcasesPreload = message('module-testcases-preload')
else
testcasesPreload = message('template-testcases-preload')
end
local testcasesCreateUrl = testcasesTitle:canonicalUrl{action = 'edit', preload = testcasesPreload}
local testcasesCreateDisplay = message('testcases-create-link-display')
local testcasesCreateLink = makeUrlLink(testcasesCreateUrl, testcasesCreateDisplay)
testcasesLinks = message('testcases-link-display') .. ' ' .. makeToolbar(testcasesCreateLink)
end
local messageName
if subjectSpace == 828 then
messageName = 'experiment-blurb-module'
else
messageName = 'experiment-blurb-template'
end
return message(messageName, {sandboxLinks, testcasesLinks})
end
function p.makeCategoriesBlurb(args, env)
--[[
-- Generates the text "Please add categories to the /doc subpage."
-- @args - a table of arguments passed by the user
-- @env - environment table containing title objects, etc., generated with p.getEnvironment
-- Messages:
-- 'doc-link-display' --> '/doc'
-- 'add-categories-blurb' --> 'Please add categories to the $1 subpage.'
--]]
local docTitle = env.docTitle
if not docTitle then
return nil
end
local docPathLink = makeWikilink(docTitle.prefixedText, message('doc-link-display'))
return message('add-categories-blurb', {docPathLink})
end
function p.makeSubpagesBlurb(args, env)
--[[
-- Generates the "Subpages of this template" link.
-- @args - a table of arguments passed by the user
-- @env - environment table containing title objects, etc., generated with p.getEnvironment
-- Messages:
-- 'template-pagetype' --> 'template'
-- 'module-pagetype' --> 'module'
-- 'default-pagetype' --> 'page'
-- 'subpages-link-display' --> 'Subpages of this $1'
--]]
local subjectSpace = env.subjectSpace
local templateTitle = env.templateTitle
if not subjectSpace or not templateTitle then
return nil
end
local pagetype
if subjectSpace == 10 then
pagetype = message('template-pagetype')
elseif subjectSpace == 828 then
pagetype = message('module-pagetype')
else
pagetype = message('default-pagetype')
end
local subpagesLink = makeWikilink(
'Special:PrefixIndex/' .. templateTitle.prefixedText .. '/',
message('subpages-link-display', {pagetype})
)
return message('subpages-blurb', {subpagesLink})
end
----------------------------------------------------------------------------
-- Tracking categories
----------------------------------------------------------------------------
function p.addTrackingCategories(env)
--[[
-- Check if {{documentation}} is transcluded on a /doc or /testcases page.
-- @env - environment table containing title objects, etc., generated with p.getEnvironment
-- Messages:
-- 'display-strange-usage-category' --> true
-- 'doc-subpage' --> 'doc'
-- 'testcases-subpage' --> 'testcases'
-- 'strange-usage-category' --> 'Wikipedia pages with strange ((documentation)) usage'
--
-- /testcases pages in the module namespace are not categorised, as they may have
-- {{documentation}} transcluded automatically.
--]]
local title = env.title
local subjectSpace = env.subjectSpace
if not title or not subjectSpace then
return nil
end
local subpage = title.subpageText
if message('display-strange-usage-category', nil, 'boolean')
and (
subpage == message('doc-subpage')
or subjectSpace ~= 828 and subpage == message('testcases-subpage')
)
then
return makeCategoryLink(message('strange-usage-category'))
end
return ''
end
return p
ky7myqtha9rjaznz4jxomjtdpuanlqs
模組:Arguments
828
2099
87027
2022-04-28T18:15:15Z
Sdf
1025
建立內容為「-- This module provides easy processing of arguments passed to Scribunto from -- #invoke. It is intended for use by other Lua modules, and should not be -- called from #invoke directly. local libraryUtil = require('libraryUtil') local checkType = libraryUtil.checkType local arguments = {} -- Generate four different tidyVal functions, so that we don't have to check the -- options every time we call it. local function tidyValDefault(key, val) if type(val)…」的新頁面
87027
Scribunto
text/plain
-- This module provides easy processing of arguments passed to Scribunto from
-- #invoke. It is intended for use by other Lua modules, and should not be
-- called from #invoke directly.
local libraryUtil = require('libraryUtil')
local checkType = libraryUtil.checkType
local arguments = {}
-- Generate four different tidyVal functions, so that we don't have to check the
-- options every time we call it.
local function tidyValDefault(key, val)
if type(val) == 'string' then
val = val:match('^%s*(.-)%s*$')
if val == '' then
return nil
else
return val
end
else
return val
end
end
local function tidyValTrimOnly(key, val)
if type(val) == 'string' then
return val:match('^%s*(.-)%s*$')
else
return val
end
end
local function tidyValRemoveBlanksOnly(key, val)
if type(val) == 'string' then
if val:find('%S') then
return val
else
return nil
end
else
return val
end
end
local function tidyValNoChange(key, val)
return val
end
local function matchesTitle(given, title)
local tp = type( given )
return (tp == 'string' or tp == 'number') and mw.title.new( given ).prefixedText == title
end
local translate_mt = { __index = function(t, k) return k end }
function arguments.getArgs(frame, options)
checkType('getArgs', 1, frame, 'table', true)
checkType('getArgs', 2, options, 'table', true)
frame = frame or {}
options = options or {}
--[[
-- Set up argument translation.
--]]
options.translate = options.translate or {}
if getmetatable(options.translate) == nil then
setmetatable(options.translate, translate_mt)
end
if options.backtranslate == nil then
options.backtranslate = {}
for k,v in pairs(options.translate) do
options.backtranslate[v] = k
end
end
if options.backtranslate and getmetatable(options.backtranslate) == nil then
setmetatable(options.backtranslate, {
__index = function(t, k)
if options.translate[k] ~= k then
return nil
else
return k
end
end
})
end
--[[
-- Get the argument tables. If we were passed a valid frame object, get the
-- frame arguments (fargs) and the parent frame arguments (pargs), depending
-- on the options set and on the parent frame's availability. If we weren't
-- passed a valid frame object, we are being called from another Lua module
-- or from the debug console, so assume that we were passed a table of args
-- directly, and assign it to a new variable (luaArgs).
--]]
local fargs, pargs, luaArgs
if type(frame.args) == 'table' and type(frame.getParent) == 'function' then
if options.wrappers then
--[[
-- The wrappers option makes Module:Arguments look up arguments in
-- either the frame argument table or the parent argument table, but
-- not both. This means that users can use either the #invoke syntax
-- or a wrapper template without the loss of performance associated
-- with looking arguments up in both the frame and the parent frame.
-- Module:Arguments will look up arguments in the parent frame
-- if it finds the parent frame's title in options.wrapper;
-- otherwise it will look up arguments in the frame object passed
-- to getArgs.
--]]
local parent = frame:getParent()
if not parent then
fargs = frame.args
else
local title = parent:getTitle():gsub('/sandbox$', '')
local found = false
if matchesTitle(options.wrappers, title) then
found = true
elseif type(options.wrappers) == 'table' then
for _,v in pairs(options.wrappers) do
if matchesTitle(v, title) then
found = true
break
end
end
end
-- We test for false specifically here so that nil (the default) acts like true.
if found or options.frameOnly == false then
pargs = parent.args
end
if not found or options.parentOnly == false then
fargs = frame.args
end
end
else
-- options.wrapper isn't set, so check the other options.
if not options.parentOnly then
fargs = frame.args
end
if not options.frameOnly then
local parent = frame:getParent()
pargs = parent and parent.args or nil
end
end
if options.parentFirst then
fargs, pargs = pargs, fargs
end
else
luaArgs = frame
end
-- Set the order of precedence of the argument tables. If the variables are
-- nil, nothing will be added to the table, which is how we avoid clashes
-- between the frame/parent args and the Lua args.
local argTables = {fargs}
argTables[#argTables + 1] = pargs
argTables[#argTables + 1] = luaArgs
--[[
-- Generate the tidyVal function. If it has been specified by the user, we
-- use that; if not, we choose one of four functions depending on the
-- options chosen. This is so that we don't have to call the options table
-- every time the function is called.
--]]
local tidyVal = options.valueFunc
if tidyVal then
if type(tidyVal) ~= 'function' then
error(
"bad value assigned to option 'valueFunc'"
.. '(function expected, got '
.. type(tidyVal)
.. ')',
2
)
end
elseif options.trim ~= false then
if options.removeBlanks ~= false then
tidyVal = tidyValDefault
else
tidyVal = tidyValTrimOnly
end
else
if options.removeBlanks ~= false then
tidyVal = tidyValRemoveBlanksOnly
else
tidyVal = tidyValNoChange
end
end
--[[
-- Set up the args, metaArgs and nilArgs tables. args will be the one
-- accessed from functions, and metaArgs will hold the actual arguments. Nil
-- arguments are memoized in nilArgs, and the metatable connects all of them
-- together.
--]]
local args, metaArgs, nilArgs, metatable = {}, {}, {}, {}
setmetatable(args, metatable)
local function mergeArgs(tables)
--[[
-- Accepts multiple tables as input and merges their keys and values
-- into one table. If a value is already present it is not overwritten;
-- tables listed earlier have precedence. We are also memoizing nil
-- values, which can be overwritten if they are 's' (soft).
--]]
for _, t in ipairs(tables) do
for key, val in pairs(t) do
if metaArgs[key] == nil and nilArgs[key] ~= 'h' then
local tidiedVal = tidyVal(key, val)
if tidiedVal == nil then
nilArgs[key] = 's'
else
metaArgs[key] = tidiedVal
end
end
end
end
end
--[[
-- Define metatable behaviour. Arguments are memoized in the metaArgs table,
-- and are only fetched from the argument tables once. Fetching arguments
-- from the argument tables is the most resource-intensive step in this
-- module, so we try and avoid it where possible. For this reason, nil
-- arguments are also memoized, in the nilArgs table. Also, we keep a record
-- in the metatable of when pairs and ipairs have been called, so we do not
-- run pairs and ipairs on the argument tables more than once. We also do
-- not run ipairs on fargs and pargs if pairs has already been run, as all
-- the arguments will already have been copied over.
--]]
metatable.__index = function (t, key)
--[[
-- Fetches an argument when the args table is indexed. First we check
-- to see if the value is memoized, and if not we try and fetch it from
-- the argument tables. When we check memoization, we need to check
-- metaArgs before nilArgs, as both can be non-nil at the same time.
-- If the argument is not present in metaArgs, we also check whether
-- pairs has been run yet. If pairs has already been run, we return nil.
-- This is because all the arguments will have already been copied into
-- metaArgs by the mergeArgs function, meaning that any other arguments
-- must be nil.
--]]
if type(key) == 'string' then
key = options.translate[key]
end
local val = metaArgs[key]
if val ~= nil then
return val
elseif metatable.donePairs or nilArgs[key] then
return nil
end
for _, argTable in ipairs(argTables) do
local argTableVal = tidyVal(key, argTable[key])
if argTableVal ~= nil then
metaArgs[key] = argTableVal
return argTableVal
end
end
nilArgs[key] = 'h'
return nil
end
metatable.__newindex = function (t, key, val)
-- This function is called when a module tries to add a new value to the
-- args table, or tries to change an existing value.
if type(key) == 'string' then
key = options.translate[key]
end
if options.readOnly then
error(
'could not write to argument table key "'
.. tostring(key)
.. '"; the table is read-only',
2
)
elseif options.noOverwrite and args[key] ~= nil then
error(
'could not write to argument table key "'
.. tostring(key)
.. '"; overwriting existing arguments is not permitted',
2
)
elseif val == nil then
--[[
-- If the argument is to be overwritten with nil, we need to erase
-- the value in metaArgs, so that __index, __pairs and __ipairs do
-- not use a previous existing value, if present; and we also need
-- to memoize the nil in nilArgs, so that the value isn't looked
-- up in the argument tables if it is accessed again.
--]]
metaArgs[key] = nil
nilArgs[key] = 'h'
else
metaArgs[key] = val
end
end
local function translatenext(invariant)
local k, v = next(invariant.t, invariant.k)
invariant.k = k
if k == nil then
return nil
elseif type(k) ~= 'string' or not options.backtranslate then
return k, v
else
local backtranslate = options.backtranslate[k]
if backtranslate == nil then
-- Skip this one. This is a tail call, so this won't cause stack overflow
return translatenext(invariant)
else
return backtranslate, v
end
end
end
metatable.__pairs = function ()
-- Called when pairs is run on the args table.
if not metatable.donePairs then
mergeArgs(argTables)
metatable.donePairs = true
end
return translatenext, { t = metaArgs }
end
local function inext(t, i)
-- This uses our __index metamethod
local v = t[i + 1]
if v ~= nil then
return i + 1, v
end
end
metatable.__ipairs = function (t)
-- Called when ipairs is run on the args table.
return inext, t, 0
end
return args
end
return arguments
5qx9tzlul9ser30uxj9nbasjt92cevn
模組:Documentation/config
828
2100
87028
2022-04-28T18:16:20Z
Sdf
1025
建立內容為「---------------------------------------------------------------------------------------------------- -- -- Configuration for Module:Documentation -- -- Here you can set the values of the parameters and messages used in Module:Documentation to -- localise it to your wiki and your language. Unless specified otherwise, values given here -- should be string values. --------------------------------------------------------------------…」的新頁面
87028
Scribunto
text/plain
----------------------------------------------------------------------------------------------------
--
-- Configuration for Module:Documentation
--
-- Here you can set the values of the parameters and messages used in Module:Documentation to
-- localise it to your wiki and your language. Unless specified otherwise, values given here
-- should be string values.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
local cfg = {} -- Do not edit this line.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- Protection template configuration
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- cfg['protection-reason-edit']
-- The protection reason for edit-protected templates to pass to
-- [[Module:Protection banner]].
cfg['protection-reason-edit'] = 'template'
--[[
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- Sandbox notice configuration
--
-- On sandbox pages the module can display a template notifying users that the current page is a
-- sandbox, and the location of test cases pages, etc. The module decides whether the page is a
-- sandbox or not based on the value of cfg['sandbox-subpage']. The following settings configure the
-- messages that the notices contains.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
--]]
-- cfg['sandbox-notice-image']
-- The image displayed in the sandbox notice.
cfg['sandbox-notice-image'] = '[[File:Sandbox.svg|50px|alt=|link=]]'
--[[
-- cfg['sandbox-notice-pagetype-template']
-- cfg['sandbox-notice-pagetype-module']
-- cfg['sandbox-notice-pagetype-other']
-- The page type of the sandbox page. The message that is displayed depends on the current subject
-- namespace. This message is used in either cfg['sandbox-notice-blurb'] or
-- cfg['sandbox-notice-diff-blurb'].
--]]
cfg['sandbox-notice-pagetype-template'] = '[[Wikipedia:Template test cases|template sandbox]] page'
cfg['sandbox-notice-pagetype-module'] = '[[Wikipedia:Template test cases|module sandbox]] page'
cfg['sandbox-notice-pagetype-other'] = 'sandbox page'
--[[
-- cfg['sandbox-notice-blurb']
-- cfg['sandbox-notice-diff-blurb']
-- cfg['sandbox-notice-diff-display']
-- Either cfg['sandbox-notice-blurb'] or cfg['sandbox-notice-diff-blurb'] is the opening sentence
-- of the sandbox notice. The latter has a diff link, but the former does not. $1 is the page
-- type, which is either cfg['sandbox-notice-pagetype-template'],
-- cfg['sandbox-notice-pagetype-module'] or cfg['sandbox-notice-pagetype-other'] depending what
-- namespace we are in. $2 is a link to the main template page, and $3 is a diff link between
-- the sandbox and the main template. The display value of the diff link is set by
-- cfg['sandbox-notice-compare-link-display'].
--]]
cfg['sandbox-notice-blurb'] = 'This is the $1 for $2.'
cfg['sandbox-notice-diff-blurb'] = 'This is the $1 for $2 ($3).'
cfg['sandbox-notice-compare-link-display'] = 'diff'
--[[
-- cfg['sandbox-notice-testcases-blurb']
-- cfg['sandbox-notice-testcases-link-display']
-- cfg['sandbox-notice-testcases-run-blurb']
-- cfg['sandbox-notice-testcases-run-link-display']
-- cfg['sandbox-notice-testcases-blurb'] is a sentence notifying the user that there is a test cases page
-- corresponding to this sandbox that they can edit. $1 is a link to the test cases page.
-- cfg['sandbox-notice-testcases-link-display'] is the display value for that link.
-- cfg['sandbox-notice-testcases-run-blurb'] is a sentence notifying the user that there is a test cases page
-- corresponding to this sandbox that they can edit, along with a link to run it. $1 is a link to the test
-- cases page, and $2 is a link to the page to run it.
-- cfg['sandbox-notice-testcases-run-link-display'] is the display value for the link to run the test
-- cases.
--]]
cfg['sandbox-notice-testcases-blurb'] = 'See also the companion subpage for $1.'
cfg['sandbox-notice-testcases-link-display'] = 'test cases'
cfg['sandbox-notice-testcases-run-blurb'] = 'See also the companion subpage for $1 ($2).'
cfg['sandbox-notice-testcases-run-link-display'] = 'run'
-- cfg['sandbox-category']
-- A category to add to all template sandboxes.
cfg['sandbox-category'] = 'Template sandboxes'
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- Start box configuration
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- cfg['documentation-icon-wikitext']
-- The wikitext for the icon shown at the top of the template.
cfg['documentation-icon-wikitext'] = '[[File:Test Template Info-Icon - Version (2).svg|50px|link=|alt=]]'
-- cfg['template-namespace-heading']
-- The heading shown in the template namespace.
cfg['template-namespace-heading'] = 'Template documentation'
-- cfg['module-namespace-heading']
-- The heading shown in the module namespace.
cfg['module-namespace-heading'] = 'Module documentation'
-- cfg['file-namespace-heading']
-- The heading shown in the file namespace.
cfg['file-namespace-heading'] = 'Summary'
-- cfg['other-namespaces-heading']
-- The heading shown in other namespaces.
cfg['other-namespaces-heading'] = 'Documentation'
-- cfg['view-link-display']
-- The text to display for "view" links.
cfg['view-link-display'] = 'view'
-- cfg['edit-link-display']
-- The text to display for "edit" links.
cfg['edit-link-display'] = 'edit'
-- cfg['history-link-display']
-- The text to display for "history" links.
cfg['history-link-display'] = 'history'
-- cfg['purge-link-display']
-- The text to display for "purge" links.
cfg['purge-link-display'] = 'purge'
-- cfg['create-link-display']
-- The text to display for "create" links.
cfg['create-link-display'] = 'create'
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- Link box (end box) configuration
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- cfg['transcluded-from-blurb']
-- Notice displayed when the docs are transcluded from another page. $1 is a wikilink to that page.
cfg['transcluded-from-blurb'] = 'The above [[Wikipedia:Template documentation|documentation]] is [[Wikipedia:Transclusion|transcluded]] from $1.'
--[[
-- cfg['create-module-doc-blurb']
-- Notice displayed in the module namespace when the documentation subpage does not exist.
-- $1 is a link to create the documentation page with the preload cfg['module-preload'] and the
-- display cfg['create-link-display'].
--]]
cfg['create-module-doc-blurb'] = 'You might want to $1 a documentation page for this [[Wikipedia:Lua|Scribunto module]].'
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- Experiment blurb configuration
----------------------------------------------------------------------------------------------------
--[[
-- cfg['experiment-blurb-template']
-- cfg['experiment-blurb-module']
-- The experiment blurb is the text inviting editors to experiment in sandbox and test cases pages.
-- It is only shown in the template and module namespaces. With the default English settings, it
-- might look like this:
--
-- Editors can experiment in this template's sandbox (edit | diff) and testcases (edit) pages.
--
-- In this example, "sandbox", "edit", "diff", "testcases", and "edit" would all be links.
--
-- There are two versions, cfg['experiment-blurb-template'] and cfg['experiment-blurb-module'], depending
-- on what namespace we are in.
--
-- Parameters:
--
-- $1 is a link to the sandbox page. If the sandbox exists, it is in the following format:
--
-- cfg['sandbox-link-display'] (cfg['sandbox-edit-link-display'] | cfg['compare-link-display'])
--
-- If the sandbox doesn't exist, it is in the format:
--
-- cfg['sandbox-link-display'] (cfg['sandbox-create-link-display'] | cfg['mirror-link-display'])
--
-- The link for cfg['sandbox-create-link-display'] link preloads the page with cfg['template-sandbox-preload']
-- or cfg['module-sandbox-preload'], depending on the current namespace. The link for cfg['mirror-link-display']
-- loads a default edit summary of cfg['mirror-edit-summary'].
--
-- $2 is a link to the test cases page. If the test cases page exists, it is in the following format:
--
-- cfg['testcases-link-display'] (cfg['testcases-edit-link-display'] | cfg['testcases-run-link-display'])
--
-- If the test cases page doesn't exist, it is in the format:
--
-- cfg['testcases-link-display'] (cfg['testcases-create-link-display'])
--
-- If the test cases page doesn't exist, the link for cfg['testcases-create-link-display'] preloads the
-- page with cfg['template-testcases-preload'] or cfg['module-testcases-preload'], depending on the current
-- namespace.
--]]
cfg['experiment-blurb-template'] = "Editors can experiment in this template's $1 and $2 pages."
cfg['experiment-blurb-module'] = "Editors can experiment in this module's $1 and $2 pages."
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- Sandbox link configuration
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- cfg['sandbox-subpage']
-- The name of the template subpage typically used for sandboxes.
cfg['sandbox-subpage'] = 'sandbox'
-- cfg['template-sandbox-preload']
-- Preload file for template sandbox pages.
cfg['template-sandbox-preload'] = 'Template:Documentation/preload-sandbox'
-- cfg['module-sandbox-preload']
-- Preload file for Lua module sandbox pages.
cfg['module-sandbox-preload'] = 'Template:Documentation/preload-module-sandbox'
-- cfg['sandbox-link-display']
-- The text to display for "sandbox" links.
cfg['sandbox-link-display'] = 'sandbox'
-- cfg['sandbox-edit-link-display']
-- The text to display for sandbox "edit" links.
cfg['sandbox-edit-link-display'] = 'edit'
-- cfg['sandbox-create-link-display']
-- The text to display for sandbox "create" links.
cfg['sandbox-create-link-display'] = 'create'
-- cfg['compare-link-display']
-- The text to display for "compare" links.
cfg['compare-link-display'] = 'diff'
-- cfg['mirror-edit-summary']
-- The default edit summary to use when a user clicks the "mirror" link. $1 is a wikilink to the
-- template page.
cfg['mirror-edit-summary'] = 'Create sandbox version of $1'
-- cfg['mirror-link-display']
-- The text to display for "mirror" links.
cfg['mirror-link-display'] = 'mirror'
-- cfg['mirror-link-preload']
-- The page to preload when a user clicks the "mirror" link.
cfg['mirror-link-preload'] = 'Template:Documentation/mirror'
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- Test cases link configuration
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- cfg['testcases-subpage']
-- The name of the template subpage typically used for test cases.
cfg['testcases-subpage'] = 'testcases'
-- cfg['template-testcases-preload']
-- Preload file for template test cases pages.
cfg['template-testcases-preload'] = 'Template:Documentation/preload-testcases'
-- cfg['module-testcases-preload']
-- Preload file for Lua module test cases pages.
cfg['module-testcases-preload'] = 'Template:Documentation/preload-module-testcases'
-- cfg['testcases-link-display']
-- The text to display for "testcases" links.
cfg['testcases-link-display'] = 'testcases'
-- cfg['testcases-edit-link-display']
-- The text to display for test cases "edit" links.
cfg['testcases-edit-link-display'] = 'edit'
-- cfg['testcases-run-link-display']
-- The text to display for test cases "run" links.
cfg['testcases-run-link-display'] = 'run'
-- cfg['testcases-create-link-display']
-- The text to display for test cases "create" links.
cfg['testcases-create-link-display'] = 'create'
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- Add categories blurb configuration
----------------------------------------------------------------------------------------------------
--[[
-- cfg['add-categories-blurb']
-- Text to direct users to add categories to the /doc subpage. Not used if the "content" or
-- "docname fed" arguments are set, as then it is not clear where to add the categories. $1 is a
-- link to the /doc subpage with a display value of cfg['doc-link-display'].
--]]
cfg['add-categories-blurb'] = 'Add categories to the $1 subpage.'
-- cfg['doc-link-display']
-- The text to display when linking to the /doc subpage.
cfg['doc-link-display'] = '/doc'
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- Subpages link configuration
----------------------------------------------------------------------------------------------------
--[[
-- cfg['subpages-blurb']
-- The "Subpages of this template" blurb. $1 is a link to the main template's subpages with a
-- display value of cfg['subpages-link-display']. In the English version this blurb is simply
-- the link followed by a period, and the link display provides the actual text.
--]]
cfg['subpages-blurb'] = '$1.'
--[[
-- cfg['subpages-link-display']
-- The text to display for the "subpages of this page" link. $1 is cfg['template-pagetype'],
-- cfg['module-pagetype'] or cfg['default-pagetype'], depending on whether the current page is in
-- the template namespace, the module namespace, or another namespace.
--]]
cfg['subpages-link-display'] = 'Subpages of this $1'
-- cfg['template-pagetype']
-- The pagetype to display for template pages.
cfg['template-pagetype'] = 'template'
-- cfg['module-pagetype']
-- The pagetype to display for Lua module pages.
cfg['module-pagetype'] = 'module'
-- cfg['default-pagetype']
-- The pagetype to display for pages other than templates or Lua modules.
cfg['default-pagetype'] = 'page'
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- Doc link configuration
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- cfg['doc-subpage']
-- The name of the subpage typically used for documentation pages.
cfg['doc-subpage'] = 'doc'
-- cfg['file-docpage-preload']
-- Preload file for documentation page in the file namespace.
cfg['file-docpage-preload'] = 'Template:Documentation/preload-filespace'
-- cfg['docpage-preload']
-- Preload file for template documentation pages in all namespaces.
cfg['docpage-preload'] = 'Template:Documentation/preload'
-- cfg['module-preload']
-- Preload file for Lua module documentation pages.
cfg['module-preload'] = 'Template:Documentation/preload-module-doc'
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- HTML and CSS configuration
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- cfg['templatestyles']
-- The name of the TemplateStyles page where CSS is kept.
-- Sandbox CSS will be at Module:Documentation/sandbox/styles.css when needed.
cfg['templatestyles'] = 'Module:Documentation/styles.css'
-- cfg['container']
-- Class which can be used to set flex or grid CSS on the
-- two child divs documentation and documentation-metadata
cfg['container'] = 'documentation-container'
-- cfg['main-div-classes']
-- Classes added to the main HTML "div" tag.
cfg['main-div-classes'] = 'documentation'
-- cfg['main-div-heading-class']
-- Class for the main heading for templates and modules and assoc. talk spaces
cfg['main-div-heading-class'] = 'documentation-heading'
-- cfg['start-box-class']
-- Class for the start box
cfg['start-box-class'] = 'documentation-startbox'
-- cfg['start-box-link-classes']
-- Classes used for the [view][edit][history] or [create] links in the start box.
-- mw-editsection-like is per [[Wikipedia:Village pump (technical)/Archive 117]]
cfg['start-box-link-classes'] = 'mw-editsection-like plainlinks'
-- cfg['end-box-class']
-- Class for the end box.
cfg['end-box-class'] = 'documentation-metadata'
-- cfg['end-box-plainlinks']
-- Plainlinks
cfg['end-box-plainlinks'] = 'plainlinks'
-- cfg['toolbar-class']
-- Class added for toolbar links.
cfg['toolbar-class'] = 'documentation-toolbar'
-- cfg['clear']
-- Just used to clear things.
cfg['clear'] = 'documentation-clear'
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- Tracking category configuration
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- cfg['display-strange-usage-category']
-- Set to true to enable output of cfg['strange-usage-category'] if the module is used on a /doc subpage
-- or a /testcases subpage. This should be a boolean value (either true or false).
cfg['display-strange-usage-category'] = true
-- cfg['strange-usage-category']
-- Category to output if cfg['display-strange-usage-category'] is set to true and the module is used on a
-- /doc subpage or a /testcases subpage.
cfg['strange-usage-category'] = 'Wikipedia pages with strange ((documentation)) usage'
--[[
----------------------------------------------------------------------------------------------------
-- End configuration
--
-- Don't edit anything below this line.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
--]]
return cfg
b4q19xtmong09jk2p12b7u59pglqxkg
模組:Documentation/styles.css
828
2101
87029
2022-04-28T18:17:11Z
Sdf
1025
建立內容為「/* {{pp|small=yes}} */ .documentation, .documentation-metadata { border: 1px solid #a2a9b1; background-color: #ecfcf4; clear: both; } .documentation { margin: 1em 0 0 0; padding: 1em; } .documentation-metadata { margin: 0.2em 0; /* same margin left-right as .documentation */ font-style: italic; padding: 0.4em 1em; /* same padding left-right as .documentation */ } .documentation-startbox { padding-bottom: 3px; border-bottom: 1px solid #aaa;…」的新頁面
87029
sanitized-css
text/css
/* {{pp|small=yes}} */
.documentation,
.documentation-metadata {
border: 1px solid #a2a9b1;
background-color: #ecfcf4;
clear: both;
}
.documentation {
margin: 1em 0 0 0;
padding: 1em;
}
.documentation-metadata {
margin: 0.2em 0; /* same margin left-right as .documentation */
font-style: italic;
padding: 0.4em 1em; /* same padding left-right as .documentation */
}
.documentation-startbox {
padding-bottom: 3px;
border-bottom: 1px solid #aaa;
margin-bottom: 1ex;
}
.documentation-heading {
font-weight: bold;
font-size: 125%;
}
.documentation-clear { /* Don't want things to stick out where they shouldn't. */
clear: both;
}
.documentation-toolbar {
font-style: normal;
font-size: 85%;
}
o2ia525en7wbq32mq4fpdevtl5d6pcb
Snluan qcinuh:Namespace
10
2102
87030
2022-04-28T18:19:39Z
Sdf
1025
建立內容為「<includeonly>{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:{{{namespace|{{{1|}}}}}}}}|{{{then|{{{2|}}}}}}|{{{else|{{{3|}}}}}}}}</includeonly><noinclude>{{Documentation}}</noinclude>」的新頁面
87030
wikitext
text/x-wiki
<includeonly>{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:{{{namespace|{{{1|}}}}}}}}|{{{then|{{{2|}}}}}}|{{{else|{{{3|}}}}}}}}</includeonly><noinclude>{{Documentation}}</noinclude>
8muabifqdaub8gwgc4881vzf3ri9fh6
Snluan qcinuh:BD/isYear
10
2103
87031
2022-04-28T18:22:17Z
Sdf
1025
建立內容為「{{#switch:{{{1|}}} |? hngkawas|Ini kla hngkawas mntucing |#default={{#ifexist:{{{1|}}} |1 }} }}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude>」的新頁面
87031
wikitext
text/x-wiki
{{#switch:{{{1|}}}
|? hngkawas|Ini kla hngkawas mntucing
|#default={{#ifexist:{{{1|}}}
|1
}}
}}<noinclude>
{{Documentation}}
</noinclude>
2ozl59zk6l1d9bllpkzbu7c8rja7zr9
Snluan qcinuh:Date.isMD
10
2104
87032
2022-04-28T18:24:26Z
Sdf
1025
建立內容為「{{#switch:{{{2|}}} |{{padleft:{{MONTHNAME|{{{3|{{{month}}}}}}}}|2|0}}|{{padleft:{{MONTHNAME|{{{3|{{{month}}} {{padleft:{{{2|{{{day}}}}}}|2|0}}}}}}}|2|0}}=1 |#default=}}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude>」的新頁面
87032
wikitext
text/x-wiki
{{#switch:{{{2|}}}
|{{padleft:{{MONTHNAME|{{{3|{{{month}}}}}}}}|2|0}}|{{padleft:{{MONTHNAME|{{{3|{{{month}}} {{padleft:{{{2|{{{day}}}}}}|2|0}}}}}}}|2|0}}=1
|#default=}}<noinclude>
{{Documentation}}
</noinclude>
3zvlnxihr20r10cz1cxatjwpzymxyfa
Snluan qcinuh:Editintro
10
2105
87033
2022-04-28T18:25:27Z
Sdf
1025
建立內容為「<{{{2|div}}} class="useeditintro" title="{{{1|}}}">{{{3|}}}</{{{2|div}}}><noinclude>{{doc}}</noinclude>」的新頁面
87033
wikitext
text/x-wiki
<{{{2|div}}} class="useeditintro" title="{{{1|}}}">{{{3|}}}</{{{2|div}}}><noinclude>{{doc}}</noinclude>
lfslg3arolpdtrk439cf0mc0nsfm12v
Snluan qcinuh:Doc
10
2106
87034
2022-04-28T18:26:12Z
Sdf
1025
頁面已重新導向至[[Snluan qcinuh:Documentation]]
87034
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT[[Snluan qcinuh:Documentation]]
a2svs44y6clqc16kucne83r2lkh0dn9
Snakun:Truku(太魯閣語)
14
2109
95737
87169
2023-04-06T09:19:21Z
176.32.21.158
頁面已重新導向至[[Snakun:Truku]]
95737
wikitext
text/x-wiki
#重新導向 [[Snakun:Truku]]
0ooflf6lraji3gf79yi2ggh32dm2058
Snluan qcinuh:Delete
10
2112
87583
2022-05-20T12:22:49Z
NguoiDungKhongDinhDanh
587
For attribution: [[:ami:Template:Delete]]
87583
wikitext
text/x-wiki
{| style="margin: auto; border: 2px solid #b32424; width: 80%; background: #fee7e6;"
|-
| style="padding: 1em 1em 1em 2em;" | [[File:Icon delete.svg|40px]]
| style="padding: 1em 2em 1em 1em;" | <strong style="font-size: large;">This page is a candidate for speedy deletion.</strong>
{{#if:{{{1|}}}
|<p>The reason given is: ''{{{1}}}''</p>
}}
<p>If you disagree with its speedy deletion, please explain why on its talk page. If this page obviously does not meet the criteria for speedy deletion, or you intend to fix it, please remove this notice, but please do not remove this notice from articles that you have created yourself.</p>
|}<includeonly>
[[Category:Deleteme|{{PAGENAME}}]]
</includeonly>
5c5g12s0x6anntz4fu8yjx0q77e0mcs
Snakun:Deleteme
14
2113
87584
2022-05-20T12:23:45Z
NguoiDungKhongDinhDanh
587
For attribution: [[:ami:Category:Deleteme]]
87584
wikitext
text/x-wiki
This category is used by [[:m:Multilingual speedy deletions]] until local administrators are available.
igx7nebsw7z0edzc6i23ws32tu10z7e
Wikipidiya:Patas skneanan
4
2118
89062
89061
2022-07-13T06:00:46Z
Sdf
1025
/* Ti-ri(地理) */
89062
wikitext
text/x-wiki
'''Wikipidiya:Patas skneanan'''
==Ti-ri(地理)==
*[[Kana (Burkina Faso)]]:
*[[Kana (Cone)]]:
*[[Kana (river)]]:
*[[Pae (Tallinn)]]:
*[[Pae (Lääne-Harju Parish)]]:
*[[Pae (Rapla County)]]:
*[[Rima (Morocco)]]:
*[[Rima (Qatana)]]:
*[[Rima (Yabrud)]]:
*[[Rima River]]:
*[[Ruru (Nepal)]]:
*[[Toda (Saitama)]]:
*[[United States|USA]]:
*[[Usa (Ōita)]]:
*[[Usa (Republic of Bashkortostan)]]:
*[[Uwins Island]]:
==Kngkla kndsan(人文)==
*[[Baga (king)]]:
*[[CiCi Bellis]]:
*[[Idas (Messene)]]:
*[[Kana]]:
*[[Nasi (singer)]]:
*[[Toda language]]:
==Keswey(科學)==
*[[Docosahexaenoic acid|DHA]]:
==Yure(娛樂)==
*[[Hiya (eyga)]]:
*[[Papuwa]]: [[Pipuwa]](平埔族)?
==Cisu(技術)==
==Duma(其他)==
[[Snakun:Tgdaya]]
[[Snakun:Toda]]
[[Snakun:Truku]]
[[Snakun:Truku(太魯閣語)]]
[[Snakun:Wikipidiya]]
r4425y6v9xl7zorgmp5b6fehvbfaarz
Pprngagun Wikipidiya:Patas skneanan
5
2119
89060
2022-07-12T16:01:44Z
Sdf
1025
/* 關於內容的靈感參考 */ 新章節
89060
wikitext
text/x-wiki
== 關於內容的靈感參考 ==
關於內容的靈感參考取自台灣原住民族語言研究發展基金會下,原住民族語言研究發展中心的[http://ilrdc.tw/research/athousand/area16.php 族語千詞表 - 語發中心 - 原住民族語言研究發展中心 (ilrdc.tw)]的太魯閣語(Truku)與賽德克語(Seediq)與類別:
# [http://ilrdc.tw/research/athousand/pdf/lan12_1.pdf 太魯閣語]
賽德克語(Seediq)
# [http://ilrdc.tw/research/athousand/pdf/lan14_1.pdf 都達語]
# [http://ilrdc.tw/research/athousand/pdf/lan14_2.pdf 德固達雅語]
# [http://ilrdc.tw/research/athousand/pdf/lan14_3.pdf 德魯固語]
另外還有[http://web.klokah.tw/ 原住民族語e樂園]與[https://e-dictionary.ilrdf.org.tw/trv/search.htm 原住民族語言線上辭典 - 財團法人原住民族語言研究發展基金會 (ilrdf.org.tw) - 太魯閣語]與[https://e-dictionary.ilrdf.org.tw/sdq/search.htm 原住民族語言線上辭典 - 財團法人原住民族語言研究發展基金會 (ilrdf.org.tw) - 賽德克語] [[Empduuy:Sdf|Sdf]] ([[Pprngagun empduuy:Sdf|empprngaw]]) 2022年7月13日 (J3) 00:01 (CST)
g98iou24tufsq1kdk08ohss2gzgk4tq
Renhokuo
0
2121
89106
2022-07-14T09:09:05Z
Kwamikagami
944
頁面已重新導向至[[Reynhekwo]]
89106
wikitext
text/x-wiki
#重新導向 [[Reynhekwo]]
snwlyii3c5sfm60hmsfg8i0zvpbqn2m
Reynhekwo
0
2122
102896
102895
2024-02-01T17:25:22Z
Kwamikagami
944
102896
wikitext
text/x-wiki
[[File:Flag of the United Nations.svg|frameless|right]]
[[Patas bntasan:United Nations Office at Geneva- The Allée des Nations- Flags of the member nations- Geneva- Switzerland-20150915.jpg|縮圖|Reynhekwo , [[Switzerland]]]]
'''''Reynhekwo''''' / '''''Renhokuo''''' (聯合國): 193個國
[[File:United Nations (Member States and Territories).svg|frameless|center|upright=1.5]]
8faey87afh3hjuefffkqz2m27lwm0rf
Pprngagun empduuy:MdsShakil/header
3
2127
89664
2022-08-06T16:46:29Z
Pathoschild
354
create header for talk page ([[m:Synchbot|requested by MdsShakil]])
89664
wikitext
text/x-wiki
<div style="display: flex; flex-wrap: wrap; justify-content: center; align-items: center; margin: 16px 0; border: 1px solid #aaaaaa;">
<div style="padding: 12px;">[[File:Circle-icons-megaphone.svg|75px|link=[[m:User_talk:MdsShakil]]]]</div>
<div style="flex: 1; padding: 12px; background-color: #dddddd; color: #555555;">
<div style="font-weight: bold; font-size: 150%; color: red; font-family: 'Comic Sans MS'">Welcome to my talk page!</div>
<div style="max-width: 700px">Hey! I am Shakil Hosen. I patrol many projects, and where I don't know the language I only act in cases of serious vandalism. If you think I have done anything wrong, feel free to [[m:User talk:MdsShakil|message me]] on Meta wiki. If you don't like that you can leave me messages here too, but since I do not watch all of my talk pages, your message might not get a timely response. Thanks! [[File:Face-smile.svg|18px|link=[[m:User:MdsShakil]]]]</div>
</div>
</div>
6ns6eellkw7iqc4yteyjnszfjmo2yio
Pprngagun empduuy:MdsShakil
3
2128
89665
2022-08-06T18:15:36Z
Pathoschild
354
add talk page header ([[m:Synchbot|requested by MdsShakil]])
89665
wikitext
text/x-wiki
{{User talk:MdsShakil/header}}
tbo8m2n1p4y1shpmyu07h1k0g9pq65d
China
0
2129
89774
2022-08-12T16:08:42Z
Sdf
1025
Sdf wada hdlun ruwahan patas [[China]] bitaq [[Cikuku]]:族語e樂園 https://web.klokah.tw/multiSearch/
89774
wikitext
text/x-wiki
#重新導向 [[Cikuku]]
swd2i6fxvm8n3h5x3nd8cqzw54s00qf
Japan
0
2130
89776
2022-08-12T16:12:57Z
Sdf
1025
Sdf wada hdlun ruwahan patas [[Japan]] bitaq [[Tanah Tunux]]:族語e樂園 https://web.klokah.tw/multiSearch/
89776
wikitext
text/x-wiki
#重新導向 [[Tanah Tunux]]
8xqikl4qoi8s7vwory2o2b0emceclf4
South Korea
0
2131
89778
2022-08-12T16:24:07Z
Sdf
1025
Sdf wada hdlun ruwahan patas [[South Korea]] bitaq [[Cyusing dxgal quri tgtruma]]:族語e樂園 https://web.klokah.tw/multiSearch/
89778
wikitext
text/x-wiki
#重新導向 [[Cyusing dxgal quri tgtruma]]
knm66gowaw3iv2ntocgn5ev1jwio3e6
United States
0
2132
89780
2022-08-12T16:25:28Z
Sdf
1025
Sdf wada hdlun ruwahan patas [[United States]] bitaq [[Amirika]]:族語e樂園 https://web.klokah.tw/multiSearch/
89780
wikitext
text/x-wiki
#重新導向 [[Amirika]]
nlardczilgkdqovdcsgqsemn8ohfni4
United Kingdom
0
2133
89782
2022-08-12T16:27:05Z
Sdf
1025
Sdf wada hdlun ruwahan patas [[United Kingdom]] bitaq [[Igiris]]:族語e樂園 https://web.klokah.tw/multiSearch/
89782
wikitext
text/x-wiki
#重新導向 [[Igiris]]
ncfgvbom63og9mlsm1qwsmvzds47sbp
Canada
0
2134
89784
2022-08-12T16:28:04Z
Sdf
1025
Sdf wada hdlun ruwahan patas [[Canada]] bitaq [[Kanada]]:族語e樂園 https://web.klokah.tw/multiSearch/
89784
wikitext
text/x-wiki
#重新導向 [[Kanada]]
9u79i4c52b8ml8w1k58h5zztermpknb
Eswatini
0
2138
90420
2022-09-10T22:20:22Z
Bestoernesto
1225
redirect > "Swaziland"
90420
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Swaziland]]
37kdmcjrrcf5tri89i9njktfb2tn3el
Taywan
0
2141
91360
2022-10-16T15:58:47Z
83.27.165.100
.
91360
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Taywang]]
s980gj6onpxprtlfsl30jvafus11kba
MeytiWiki:GrowthMentors.json
8
2142
91827
2022-10-26T13:17:16Z
MediaWiki default
684
Migrate wikitext mentor list to a structured form ([[:phab:T264343]])
91827
json
application/json
{
"Mentors": []
}
dn46w1g5znu799elq35nkxlad6w2krp
Wikipidiya:Bot policy
4
2143
91858
2022-10-27T00:50:25Z
Rschen7754
24
頁面已重新導向至[[Wikipidiya:Tmayan qmpringan seejiq]]
91858
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Wikipidiya:Tmayan qmpringan seejiq]]
lqz592py4cziz5cginwk2m80zazen0f
天湖部落【R"ra】
0
2144
103103
101082
2024-05-01T11:03:01Z
Kari Seediq
1940
103103
wikitext
text/x-wiki
== Hangan alang (部落名稱) ==
Hangan alang Alang Teyn-hu 【R’ra’】
== Thuyang alang (部落特色) ==
Sqyacing 、Tlakas(利岩)及Mawan。ala Pnseanak alang seejiq alang ga pneiyah ruwan dgiyaq Syow-rwan-cun tru ini ktna alang, saw ka Sqyacing 、Tlakas ni Mawan dalang nii.
== Nniqan alang (所在位置) ==
Nniqan Sing-cu-seyn Wu-fung-syang Hwa-yueyn-cun.
== Klbangan (範圍) ==
Llbangan.
== Kndkilan lnglingay (地理環境) ==
Nniqan llingay dxgal sttuan, knbbaraw o 700-900m
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
Pgkla ppanan rulu mgriq rulu:Mmowsa alang nii, nasi muda pey-ar-kaw o uda wayaw elug pstlaway Cu-rin ni Cu-tung, ktmay kung-ru 120 spgan mlutuc dha Seng-taw 3 Spgan, dhuq Sya-kung-kwan do qqiri mtmay elug 122 spgan mquri Wu-fung. Yaa bi dhuq 34 km do keigi mqiri, muda Hakaw paru Wu-fung do mquri phpahan, Teyn-hu, yaa bi 15 km do kika dhuq alang Teyn-hu da.
== Mlutuc syusan teync (電子地圖連結) ==
Teyn-c titu alang.
== Nniqan seejiq alang (部落所屬族群) ==
Klgan seejiq alang Atayal.
== Skari kari (使用言語) ==
Skari kari [[kari Atayal]], [[kari Tlu]].
== Snhiyaan (宗教信仰) ==
Snhiyan cung-cyaw Citu-cyaw, Teyn-cu-cyaw.
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Pnyahan alang Alang Teyn-hu(re-e-ra) nii ga, ida uxay mnniq hini paah sbiyaw; Yaa bi hngkawas 1950 siida, kika mlutuc meiyah mdudul qmita ni qmpah ka Tanah Tunux; Bukuy do wada sapah ni madas tnsapah meiyah thjil alang hini. seejiq alang ga pneiyah ruwan dgiyaq Syow-rwan-cun tru ini ktna alang, saw ka Sqyacing (白石)、Tlakas(利岩) ni Mawan(馬鞍) dealang nii.Bukuy mneiyah dhuq hini ka seejiq alang do, ida Tanah Tunux ka kmlawa dhiya, kiya ni kska ciway alang o phiyug kangal sapah pyasan. Dhuq alang hini ka seejiq alang o smluhay hmuma payay, kiya ka kiya ni yaasa suqi baraw kanniqan alang, kiya ni hngkwasan o mnkingal balay hmuma payay. Siida yaasa kghak mniq tru nniqan ka alang, saw ka Tlakas, Tuqiqsya ni Bukuyu dnii.Dhuq bi hngkawas rima, mataru hngkawas do, seejiq lang ga priyux hmama ngiraw, lmamu ngiraw bbuyu, kska o hmumadjima ni smqic djima ka qpahun dha. Dhuq knxalan, llingay saying, ini ktna ka bneysa ni ppanan rulu, ddaun qmpah o kika asi ka musa qmpah qpahan ngalan hbangan, ini saw kiya do ida uxay dhqan ka kndusan knxalan sayang da. Ini kpiya ka hiyi seejiq alang Teyn-hu, ini yahi qmita klwaan, kiya ka kiya ni gaga mniq strngan Wu-fung-syang. Quri saw srngaw dha kari o mniq kska Wu-fung-syang o ida wana hini ka mtna bi hnang kari bukuy dgiyaq Ceyn-s-syang. Quri saw uuqun o ana nanaq uxay bunga, idaw payay mdngu ka stngi uqun, ida ini alax hmuma cikuh masu na, uqun dha nanaq, ida dha sqdal meiyah tuhuy sapah seejiq. Quri saw snhiyan o ida leexan balay, wana pnrhulan Ci-tu- cyaw ka pnhiyugan dha. Balay bi o nealang Hwa-yueyn-cun na pnrhulan cang-raw, yaasa suqi dhiyaq ka kksaan elug, kika murux nanaq phiyug da. Nasi saw dhuq smiyan uxay uri o smiyan pnrhulan, ida qulung niqan ka uuqun hiyi samac balay ni mgrig grig ririh smqaras.
== Kklaan rrigaw (旅遊觀光資訊) ==
<nowiki>http://abo.hchg.gov.tw/rera/02.html</nowiki> <nowiki>http://abo.hchg.gov.tw/rera/02.html</nowiki> Pgkla rgrigan kwan-kwang.
== Pnyahan bnatas (參考資料) ==
https://web.archive.org/web/20100414194303/http://abo.hchg.gov.tw/rera/index.html
8rkrw6x33ropdcc97fm4rim8zniufh8
Empduuy:James500
2
2146
94474
94473
2022-12-22T04:56:57Z
James500
1318
Add interwiki link
94474
wikitext
text/x-wiki
{{#babel:en|trv-0}}
[[en:User:James500]]
a067bz9xz0p9i7o3mopqrwhlagjaz5z
Leyoxen
0
2147
94907
94838
2023-01-10T01:41:21Z
HuwacBasaw1234
49
#ALCD
94907
wikitext
text/x-wiki
= Leyoxen(利有亨部落) =
== Tnhangan alang (部落名稱) ==
Alang Ri-yo-hen.
== Thuyang alang(部落特色) ==
Kingal seejiq Ma-pa-ara-ya-cyun ka Ri-yo-hen-se, [[gaga]] nniq truma alang Aw-hwa(kika he-pin-si cwo-an).
== Nniqan alang(所在位置) ==
I-ran-syeyn Nan-aw-syang Cin-yuey-cun, Aw-Hwa cun, Han-si-cun.
== Klbangan(範圍) ==
== Kndkilan lnglingay(地理環境) ==
== Kklaan ppanan(交通資訊) ==
== Mlutuc syusan teyn-c(電子地圖連結) ==
== Nniqan seejiq alang(部落所屬族群) ==
Seejiq Atayal.
== Skari kari(使用語言) ==
Atayal, Tlu.
== Snhiyaan(宗教信仰) ==
== Pnyahan alang(部落由來) ==
Brah han o nniq babaw yayung Syaw-wa ka Ri-yo-hen, knhdyaqan dha Syang-kung-swo ga wada saw niqan 34km ka nniqa dha alang dgiyaq, dhiyaq bi ka alang ni
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
http://www.tipp.org.tw/tribe.asp (台灣原住民族資訊資源網)
7eoewiioubgfhxiy7f52apuopkluwr2
Mpprngaw:Ddgiyaq Ckcek
1
2150
94564
94561
2022-12-27T12:30:18Z
Shidailun73
1337
/* 拼錯? */ 回覆
94564
wikitext
text/x-wiki
== 拼錯? ==
是不是Ckceka? [[Empduuy:Shidailun73|Shidailun73]] ([[Pprngagun empduuy:Shidailun73|empprngaw]]) 2022年12月27日 (J2) 20:24 (CST)
:我創造了新的條目叫做Ddgiyaq Ckceka,建議刪掉這個條目。 [[Empduuy:Shidailun73|Shidailun73]] ([[Pprngagun empduuy:Shidailun73|empprngaw]]) 2022年12月27日 (J2) 20:30 (CST)
02wktc8y1rdvk3lxmljw5rw675g8n9z
Ddgiyaq Ckceka
0
2151
94563
2022-12-27T12:28:36Z
Shidailun73
1337
建立內容為「[[Patas bntasan:Taiwan-Central Mountain Range.jpg|thumb|Ddgiyaq Ckceka (中央山脈)]] Kesun ddgiya ckceka nii we, digyaq ga alang Taywang hini, ani si uxe ga meniq cceka ba dheran Taywang ha, ga mqruri hari tgnarac na, ado ka pswayan qsiya yayung tgiirin, daka qsiya yayung tgnarac Tawang hini, kii asi daha kesi Ddgiyaq Ckceka. Rima ka ddgiyaq paru bale ka ga Taywang hini ma, dgiyaq nii si bbaro bale ma qnedis bale, ga daha tnyanun mesa dgiyaq Knuruh Sapah…」的新頁面
94563
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Taiwan-Central Mountain Range.jpg|thumb|Ddgiyaq Ckceka (中央山脈)]]
Kesun ddgiya ckceka nii we, digyaq ga alang Taywang hini, ani si uxe ga meniq cceka ba dheran Taywang ha, ga mqruri hari tgnarac na, ado ka pswayan qsiya yayung tgiirin, daka qsiya yayung tgnarac Tawang hini, kii asi daha kesi Ddgiyaq Ckceka. Rima ka ddgiyaq paru bale ka ga Taywang hini ma, dgiyaq nii si bbaro bale ma qnedis bale, ga daha tnyanun mesa dgiyaq Knuruh Sapah ma Knuruh Taywang, quri narac tghunac we, wada mtuting rcilung paru ayus Taywang, daka Tayriku qsiya na yayung ma, wada mtuting rcilung paru [[:zh:太平洋|Taiping-yang]].
Ddgiyaq nii we, kndalax Su-ao ma betaq Olan-bi, so hari ga tgbaang qtaan de, kndalax daya mquri hunac tudu na dgiyaq, 330 kilo ka tnlhugan na dheran Taywang, tgnarac na ge mkdere paru ma, tgiirin na ge mgsapo hari, niqan rima dgiyaq paru ma teru dgiyaq hungul, ludux ba ddgiyaq nii we dgiyaq syoku-lan, ga asi so hari mgeqi karac ka dgiyaq hungul Daxun-san, so rcilung qtaan ka plabu dgiyaq kwan-san, mllutuc kanna ddgiyaq ka dgiyaq Tai-usan ga quri hunac. Quri daya na Ddgiyaq Ckceka nii na, irih so kndalax Kilai-Nanxong ma, betaq Lyosun-san hari ge, niqan breenux ga mgbaro breenux bale, tngiyo spriq ma ssudu biciq ka dgiyaq nii ma, bnuqin so hari dupi ini qtai ptputing na, niqan malu bale snrcinaan qaiya, rmabang ba bsuring cenga na Nunkao daka Antong-cin hiya ma, ga hii ka rcilung Pusu Qhuni, rcilung Smangan, rcilung Truku ma, rcilung Cizai-hu ga so tgrahuc na.
Ani naq biciq ka alang Taywang nii, ani si, so ka dgiyaq mgliwas, so hntiyan pndringan bobo dheran nii ma, rcilung snlcingan qsiya dgiyaq peni, ga mntgutu meniq Ddgiyaq Ckceka nii kanna, kii kesun daha “sapah ttgsaun mkkesa” ka dgiyaq nii mesa, irih so takara mono alang Taywang ka kanna nii ma, uka riyung seediq mkela. Kesun daha dgiyaq “sapah ttgsaun mkkesa” nii ge, ani knkana camac, so hari ka alang camac di, kika ga sdhegan ba seyhu ta Taywang nii saya, ini na srwai mosa mgcebu, phuling ma tmlenga ka quri hini.
== Pnyahan pnatas(參考文獻) ==
* 桂進德. (2011). Wikipedia 維基百科 族語詞條試寫─原住民族語詞條 2011作品集. 教育部.
[[Snakun:Tgdaya]]
2k7l6z38rymw69uzgicutoocj2n3jdf
Empduuy:Shidailun73
2
2152
94610
2022-12-30T07:48:19Z
Shidailun73
1337
建立內容為「Hi 你好我想讓賽德克族語Wikipedia更好!」的新頁面
94610
wikitext
text/x-wiki
Hi 你好我想讓賽德克族語Wikipedia更好!
90cxojhi214tstp776h5ez2kf9223es
Mpprngaw:Alang seejiq
1
2153
94719
2023-01-01T08:27:14Z
Shidailun73
1337
/* 與Alang合併 */ 新章節
94719
wikitext
text/x-wiki
== 與Alang合併 ==
已經有[[Alang]]建議合併. [[Empduuy:Shidailun73|Shidailun73]] ([[Pprngagun empduuy:Shidailun73|empprngaw]]) 2023年1月1日 (Js) 16:27 (CST)
mt7cugso10m7e75wxrppdjn996rwtmh
Mpprngaw:Sungut
1
2154
94826
94733
2023-01-02T16:42:08Z
HuwacBasaw1234
49
/* 建議刪除. */ 回覆
94826
wikitext
text/x-wiki
== 建議刪除. ==
有一篇[[Sungut|Sunguc]],就不需要Sungut,拼錯了,內容重覆。@[[Empduuy:Pering Nokan|Pering Nokan]], @[[Empduuy:Nicole1301|Nicole1301]], @[[Empduuy:Awaychenaaa|Awaychenaaa]] [[Empduuy:Shidailun73|Shidailun73]] ([[Pprngagun empduuy:Shidailun73|empprngaw]]) 2023年1月1日 (Js) 18:39 (CST)
:此分類為太魯閣語,他們書寫是這樣拼是沒有錯的 [[Empduuy:HuwacBasaw1234|HuwacBasaw1234]] ([[Pprngagun empduuy:HuwacBasaw1234|empprngaw]]) 2023年1月3日 (J2) 00:42 (CST)
snq00rlu12zlly7tntvzhbiqbnhoznl
Mpprngaw:Bungerux
1
2155
94846
94825
2023-01-06T02:02:40Z
Nicole1301
651
/* 五節芒 */ 回覆
94846
wikitext
text/x-wiki
== 五節芒 ==
[[Bhngil]]也是五節芒 @[[Empduuy:Nicole1301|Nicole1301]] @[[Empduuy:Pering Nokan|Pering Nokan]] @[[Empduuy:WalisHCSong|WalisHCSong]] [[Empduuy:Shidailun73|Shidailun73]] ([[Pprngagun empduuy:Shidailun73|empprngaw]]) 2023年1月1日 (Js) 20:37 (CST)
:可進行討論 [[Empduuy:HuwacBasaw1234|HuwacBasaw1234]] ([[Pprngagun empduuy:HuwacBasaw1234|empprngaw]]) 2023年1月3日 (J2) 00:40 (CST)
:Bhngil 是太魯閣語 [[Empduuy:Nicole1301|Nicole1301]] ([[Pprngagun empduuy:Nicole1301|empprngaw]]) 2023年1月6日 (J5) 10:02 (CST)
f7wulv60ijx3qpnvwzx7edpso8x95un
Mpprngaw:Boyak
1
2156
94844
94830
2023-01-06T01:51:57Z
Nicole1301
651
/* 山豬 */ 回覆
94844
wikitext
text/x-wiki
== 山豬 ==
還有[[bowyak]]的條目,有很多連結.@[[Empduuy:Nicole1301|Nicole1301]] @[[Empduuy:Pering Nokan|Pering Nokan]] @[[Empduuy:WalisHCSong|WalisHCSong]] [[Empduuy:Shidailun73|Shidailun73]] ([[Pprngagun empduuy:Shidailun73|empprngaw]]) 2023年1月1日 (Js) 20:47 (CST)
:可製作超連結 [[Empduuy:HuwacBasaw1234|HuwacBasaw1234]] ([[Pprngagun empduuy:HuwacBasaw1234|empprngaw]]) 2023年1月3日 (J2) 00:55 (CST)
:德固達雅.都達:Boyak. 德鹿固為Bowyak, 再製作連結相連就好 [[Empduuy:Nicole1301|Nicole1301]] ([[Pprngagun empduuy:Nicole1301|empprngaw]]) 2023年1月6日 (J5) 09:51 (CST)
lrsx8h03cijhmpfjrksehnt4w2zikmn
Mpprngaw:Jenaysyang
1
2157
94843
94824
2023-01-06T01:49:43Z
Nicole1301
651
/* 與Ren'ai重複 */ 回覆
94843
wikitext
text/x-wiki
== 與Ren'ai重複 ==
[[Ren’ai]]也是仁愛鄉,有很多連結. @[[Empduuy:Nicole1301|Nicole1301]] @[[Empduuy:Pering Nokan|Pering Nokan]] @[[Empduuy:WalisHCSong|WalisHCSong]] [[Empduuy:Shidailun73|Shidailun73]] ([[Pprngagun empduuy:Shidailun73|empprngaw]]) 2023年1月1日 (Js) 20:52 (CST)
:可製作超連結 [[Empduuy:HuwacBasaw1234|HuwacBasaw1234]] ([[Pprngagun empduuy:HuwacBasaw1234|empprngaw]]) 2023年1月3日 (J2) 00:39 (CST)
:我們書寫上沒有使用「’」這個符號 [[Empduuy:Nicole1301|Nicole1301]] ([[Pprngagun empduuy:Nicole1301|empprngaw]]) 2023年1月6日 (J5) 09:49 (CST)
gig9wwk73ctmr8vmv9z82svwpupc7le
Mpprngaw:Qhuni sbeyuk
1
2158
94845
94829
2023-01-06T01:58:35Z
Nicole1301
651
/* 重複的條目 */ 回覆
94845
wikitext
text/x-wiki
== 重複的條目 ==
[[sbeyuk]] @[[Empduuy:Nicole1301|Nicole1301]] @[[Empduuy:Pering Nokan|Pering Nokan]] @[[Empduuy:WalisHCSong|WalisHCSong]] [[Empduuy:Shidailun73|Shidailun73]] ([[Pprngagun empduuy:Shidailun73|empprngaw]]) 2023年1月1日 (Js) 21:45 (CST)
:可討論 [[Empduuy:HuwacBasaw1234|HuwacBasaw1234]] ([[Pprngagun empduuy:HuwacBasaw1234|empprngaw]]) 2023年1月3日 (J2) 00:53 (CST)
:德固達雅:[https://e-dictionary.ilrdf.org.tw/sdq/Search.htm sbeyuk] 沒有訛誤 [[Empduuy:Nicole1301|Nicole1301]] ([[Pprngagun empduuy:Nicole1301|empprngaw]]) 2023年1月6日 (J5) 09:58 (CST)
d4uuhz9ow617uu695ylyyeeb9ihblnw
Mpprngaw:Cameron
1
2159
94841
94811
2023-01-06T01:46:21Z
Nicole1301
651
/* Cameroon */ 回覆
94841
wikitext
text/x-wiki
== Cameroon ==
拼錯 @[[Empduuy:Nicole1301|Nicole1301]] [[Empduuy:Shidailun73|Shidailun73]] ([[Pprngagun empduuy:Shidailun73|empprngaw]]) 2023年1月1日 (Js) 22:37 (CST)
:並沒有拼錯喔!這是郭明正老師生前寫的! [[Empduuy:Nicole1301|Nicole1301]] ([[Pprngagun empduuy:Nicole1301|empprngaw]]) 2023年1月6日 (J5) 09:46 (CST)
kk2uzp6a89urmnglnl5fsuzff1key25
Mpprngaw:Leyoxen
1
2160
94812
2023-01-01T14:46:33Z
Shidailun73
1337
/* 建議建立中文的條目然後連結. */ 新章節
94812
wikitext
text/x-wiki
== 建議建立中文的條目然後連結. ==
@[[Empduuy:HuwacBasaw1234|HuwacBasaw1234]] [[Empduuy:Shidailun73|Shidailun73]] ([[Pprngagun empduuy:Shidailun73|empprngaw]]) 2023年1月1日 (Js) 22:46 (CST)
jm62wyr6x1v8a77q2jhugk5ayzrlqdq
Mpprngaw:Patis dqeras
1
2161
94814
2023-01-02T12:31:09Z
Shidailun73
1337
/* 有三個條目重複一樣的內容 */ 新章節
94814
wikitext
text/x-wiki
== 有三個條目重複一樣的內容 ==
有ptasan dqras, patas dqeras, 還有patis dqeras, 建議選其中之一, 做好連結. @[[Empduuy:Pering Nokan|Pering Nokan]] @[[Empduuy:WalisHCSong|WalisHCSong]] @[[Empduuy:HuwacBasaw1234|HuwacBasaw1234]] [[Empduuy:Shidailun73|Shidailun73]] ([[Pprngagun empduuy:Shidailun73|empprngaw]]) 2023年1月2日 (J1) 20:31 (CST)
2vmn20965blyt10nzxvux0wyqvw5iwi
Mpprngaw:Uncnug Pan
1
2162
94833
94832
2023-01-03T00:36:52Z
Shidailun73
1337
/* 拼錯建議刪掉 */ 回覆
94833
wikitext
text/x-wiki
== 拼錯建議刪掉 ==
@[[Empduuy:HuwacBasaw1234|HuwacBasaw1234]] [[Empduuy:Shidailun73|Shidailun73]] ([[Pprngagun empduuy:Shidailun73|empprngaw]]) 2023年1月3日 (J2) 08:36 (CST)
:@[[Empduuy:Iyumu|Iyumu]] [[Empduuy:Shidailun73|Shidailun73]] ([[Pprngagun empduuy:Shidailun73|empprngaw]]) 2023年1月3日 (J2) 08:36 (CST)
ds1qn2ir5bxi8dy9igd6eepvorce35e
Mpprngaw:Cyusing dxgal quri tgtruma
1
2163
94842
94834
2023-01-06T01:48:29Z
Nicole1301
651
/* 為何南韓的條目叫做Cyusing dxgal quri tgtruma? */ 回覆
94842
wikitext
text/x-wiki
== 為何南韓的條目叫做Cyusing dxgal quri tgtruma? ==
@[[Empduuy:HuwacBasaw1234|HuwacBasaw1234]] @[[Empduuy:Nicole1301|Nicole1301]] [[Empduuy:Shidailun73|Shidailun73]] ([[Pprngagun empduuy:Shidailun73|empprngaw]]) 2023年1月3日 (J2) 09:56 (CST)
:這篇要麻煩請教 Watan Diro牧師, 不知道為什麼當時他的翻譯是這樣喔!謝謝 [[Empduuy:Nicole1301|Nicole1301]] ([[Pprngagun empduuy:Nicole1301|empprngaw]]) 2023年1月6日 (J5) 09:48 (CST)
5gdgwcuzuxguxfudic31qyglir3io72
Rahaw(Takan)
0
2164
95015
95014
2023-01-17T01:25:01Z
Nicole1301
651
/* Pnyahan ngayan na alang (地名由來) */
95015
wikitext
text/x-wiki
== Rahaw (Takan) (溪口台部落) ==
Gaga mniq Tawyuensu Fusingcyu ka alang Rahaw (Takan).
60 sapah ka kneegu na sapah, 217 hiyi ka kana knhbragan na hiyi. Tnpusu seejiq o mangal 93% niqan 202 hiyi sp, rahuq na uxay tnpusu seejiq o mangal 7% niqan 15 hiyi koia.
Kana ka kleegan seejiq ga, Tayal 87%, Amis 1%, Bunun 1%, Truku 1%, ni rahuq na o 2%.
= '''Alang Sikotai【Rahaw (Takan)】(溪口台部落)''' =
Ngayan alang: Alang Sikotai【Rahaw (Takan)】
== Knuglahang (範圍) ==
Tuirin na ruru Tahan, mquri tnarac breenux dgiyaq Nacei, mssipo digiyaq Ciawpan, pnsnaanax baro ruru daka ruru truma ka daha alang psliyan.
Dheran ratuc yyayung, ruru baro dehuk hari 380 knbrawan na, ruru truma we 300 Kongcu dehuk hari 320 Kongcu knbrawan na.
== Kluwan nYencuming (部落所屬族群) ==
Tayalcu
== Srengo daha kari (使用語言) ==
Kari Tayal. Kari Telu.
== Snhiyan (宗教信仰) ==
Citucyaw. Taocyaw.
== Pnneyah alang (部落由來) ==
=== Pnyahan ngayan na alang (地名由來) ===
==== Tg.kingal: ====
Mqliyan hini ka qsiya ruru Tahan, kika mdudul qluli hini ka pusa qsiya, dheran breenux ka hini, kiya tmngayun daha Sikotai.
==== '''Tg.daha:''' ====
Ruru Surang mssipo qsiya ruru qliyan na ruru Siko Tahan, kiya tmngayan na nii. <blockquote> </blockquote>Cbeyo han we tmngayun daha Rahaw ka seediq Tayal, pneyah naq Sinpesu Uraici cu Rahaw ka tnpusu rrudan daha, kii kesun na Rahaw; bobo na Rahaw kesun na Rowfuri cu breenux Ciawpan (alang psliyan Rowfu), kii wada pkriyux Siko ka ngayan tndheran.
Berah 200(daha kbekuy) knkawas hari ge nseediq naq Tayal ka meniq tnalang Sikotai hini, kndalax dqiyaq kteetu Rofuri kndudul mtheruy hni. Spqlahang Tanah Tunux ciida, mneniq baro Sikotai pnhyegan kingal Cucaiso.
Nniqan naq seediq Sikotai ka truma Sikotai daka baro Sikotai hini.
Spqlhangan Tanah Tunux ciida, ado wada mtheruy dehuk Rofuri ka kana seediq tnalang, kndudul mbsuring di.
Knkawas 1927, Speeniq na kesacu Tanah Tunux, spooda na qbsuran Cecise Apaw-syat kndalax Syayunri dmudul 30 tnsapah ma hei seediq 121 sptheruy hini.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* 內政部戶政司全球資訊網
* 原住民族委員會全球資訊網統計資料
lwi562hwchc28i44e1rcxcqt7wpcond
Pprngagun empduuy:Iyumu
3
2165
94873
2023-01-08T14:18:17Z
83.27.174.70
.
94873
wikitext
text/x-wiki
diskalui
oj6yinp9oqz7b6sl6ojf4i0t9ky0zot
Cinyuey
0
2166
103105
95095
2024-05-01T11:04:25Z
Kari Seediq
1940
103105
wikitext
text/x-wiki
= Cinyuey(金岳部落) =
== Thnganan alang (部落名稱) ==
Cinyuey.
== Thuyang alang (部落特色) ==
Tqriyan tru dgiyaq ka Cin-yuey-cun, kingal ka mquri gsilung, kkana o mqpah dxgal, ciway ka mqpah ppanan, seejiq Nan-aw-tay-ya Ce-aw-rey ka dhiya, ida qriyan knmalu bi kndkilan ni ngngalan idankiya ka alang dha, kiya ni ida dhiya nanaq ka iqan saw nii gaya Tay-ya. Alang Cin-yuey ga niqanhbaraw bi ka seejiq mkla smaluana manu qyqaya, saw gayathjingan, gaya tmsamac, mndaan alang sbiyaw, tminunqwarux, tminun pala, smaluqqhuni, Sayun shlayan rmgri Cin-yuey, uuyas dnii.
== Nniqan alang (所在位置) ==
I-ran-seyn Nan-aw-syang Cin-yuey-cun
== Klbangan (範圍) ==
Nniq yo-an pey-si ta-Nan-aw ni mseupu yayung Daya gqiyan hidaw Ru-pi o wada niqan 1km
== Kndkilan lnglingay (地理環境 ) ==
== Kklaan ppanan (交通資訊) ==
Mgriq nanaq rulu: kndadax Tay-9 seyn 137.7 km, priyux elu Cang-cun can-yey muda Pi-hu-cun hakaw Tgkingal spgan Cin-yuey hiqurigi musa ruwan Cin-yuey-cun.
== Mlutuc syusan teyn-c (電子地圖連結) ==
== Nniqan seejiq alang (部落所屬族群) ==
Syusan teyn-c alang
== Skari kari (使用語言) ==
[[Kari Atayal]].
== Snhiyaan (宗教信仰) ==
== Pnyahan alang (部落由來) ==
Kndadaxsnpuan (U-ta sbiyaw) ni (Ryo-sin) dha alang sbiyaw nii ka alangCin-yuey, mnda thjinghini hinika ci-twan Tanah tunux hngkawas siida ni muda thjingalang ka kwo-min-cn-fu, kndudug thjing Cin-yuey.
Seejiq(U-ta sbiyaw) ka pnlalaynniq alang Cin-yuey, si-yueyn hngkawas 1915(ta-cn hngkawas4), kika Hayung-naban(Ha-
yung No-pan) o madas wadaniqan 100 seejiq musa thjingKa-nan-ran, wada ka knkingalidas do, wada niqan naqih naru, hbaraw ka wada mhuqil, kiya ka kiya ni wasa brinah nniqan dhaplalay kkana duri, wana 13 sapah 72 seejiq trangi nniq Ka-na-ran.
13 sapah 72 sejiq kska nii o yasatqiisug, wada thjing ising alangYahallan (Ya-ha-ran) tnhanganKang-c-tu duri, hraan
Hidaw Pi-hu-cun sayan, phiyug nanaq ising ka alangSkba-bo (S-pa-po) se, ta-cnhngkawas 14(si-yueynhngkawas 1925)
Muda paru sbgirur ni quyux ka alang hini, qliyan 16 sapah, Kika thjing (alang Ru-pi, alangCin-yuey sayan).
== Kklaan rgigan (旅遊觀光資訊) ==
=== Tglaq Cin-yue ===
Tglaq Cin-yuey ga pska dgiyaqka nniqan dha, saw knmalubiqtaan, tdha ka tglaq, kndadax10m mtucing dhuq truma, mlaqssiyaw ka qsiya, knhuway knhuwaymsasug
Qluli truma, mtasaw ka qsiya qtaan kana ka dhuq truma.
Ini tduwa rrigan ka tglaq Cin-yuey, klahan nanaq ka rmigawseejiq.
== i-Tribe (愛部落) ==
[http://www. http://www.itribe.me/index.]php/ryohen-sightseeing/ryohen-touring-site
== 參考資料 ==
i-Tribe:<nowiki>http://www.itribe</nowiki>.me/index.php/ryohen-sightseeing/ryohen-touring-site
== php/ryohen-sightseeing bnatas(參考資料) ==
g5wltuwwdhf8zjkymgzrts3pj5n76h4
Empduuy:Akamycoco
2
2167
95097
95096
2023-02-04T07:24:07Z
Akamycoco
51
清空全部內容
95097
wikitext
text/x-wiki
phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1
Bruwa
0
2168
95330
95329
2023-02-24T00:57:20Z
Nicole1301
651
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
95330
wikitext
text/x-wiki
= Bruwa (雷) =
Smiling Temi Nawi, "Maanu dungus na mesa pnyahan seediq ka bruwa?"
Mrengo ka Tado Walis, "Ini mu klai maanu ka dungus na, wano naq mesa pnyahan ita Seediq. Kiya na de mbruwa, qmuyux denu, malu ka so nii; Ini kbruwa de, hmetur mquyux denu."
Smiling Temi Nawi, "Maanu bale ka dungus na mbruwa pnyahan nseediq ha?"
Mrengo dungal ka Tado Walis, "Ini ku kela ka yaku; Mrengo nUtux Baro ka kiya."
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* Temi Nawi (曾瑞琳) ma Tado Walis (溫克成), pskari Paran.
* Pnyahan kari: Pnsltulan snruwan nrudan Seediq.- Temi Nawi. P.70
* Hlidan na Aking Nawi (黃美玉).
hhyi5h604dnl9poa814l4lswqnzjzz3
Krinah ka rngsux
0
2169
95461
95359
2023-03-06T02:23:24Z
Awaychenaaa
82
/* Pnyahan ppatas (參考資料) */
95461
wikitext
text/x-wiki
= Krinah ka rngsux(洪水氾濫) =
== Snluan kari quri kari utux nBunun-Krinah ka rngsux(布農族神話故事-洪水氾濫) ==
Rdrudan nami sbiyaw ga, ida kndadax Lamungan thjil dhuq Tansimuk hiya.Ini klai saw pnrajing snuwan niqan kingal quyu paru ka Ilukan hiya,Ida hiya balay ka hmtur elug ddaun qsiya, kiya ni nii maku sthngay ni smliq lnglingay ka paru qsiya, wada rbqan rngsux kana ka dxgal da.Kiya ni musa nami qduriq dhuq Saveq ni Binuqazan hiya, ungac ka idaw uqun.wanan bi hiyi samac ka uqun name hiya.
Niqan kingal ka kmarang, qmita sjiqun wada rbqan qsiya ni naqih balay ka kuxul niya.Rmngaw hyaan nanaq “Mkmusa ku msaang quyu paru” msa.Rmngaw hyaan nanaq “Mkmusa ku msaang quyu paru” msa.
Kiya ni rmngaw quyu paru ka kmarang “Quyu paru isu ka qiyuc knan han.” Kiya ni balay bi qmiyuc ka kmarang, yaasa mkray bi ka qraqil kmarang, kika ini qhuqil qyutun. Bukuy do kmarang ka mduuy saqic na qmiyuc quyu paru, wada tkdha snqitan ni mhuqil da. Babaw na wada mhuqil ka quyu paru do, wada asi saw “sux” msa qluli ka rngsux da, kiya ni smriyu qtaan dungan ka dxgal da.
== Pnyahan ppatas (參考資料) ==
* 來源: 蒐集至那瑪夏文物館
* Bunun Tu Paliqabasan ( Takbanuaz Isbukun) 布農傳說故事 巒社群 / 郡社群 (1930年~1935年)
* 南投縣原住民部落大學 / 南投縣政府原住民行政局 出版
* 翻譯老師: 詹素娥校長 / 編輯手: 張慧琳
3v6bxxypnp5k0a6o9f73izcz2w5mg6g
Utux qmerac seediq
0
2170
95435
95426
2023-03-03T08:16:00Z
Nicole1301
651
/* Utux qmerac seediq (抓人的鬼) */
95435
wikitext
text/x-wiki
= [[Utux]] qmerac seediq (抓人的鬼) =
Cbeyo niqal kingal seediq, pneeyah Paran ka heya. Walis Nobing ge, Takano Nakahara ka tama na. Wada desun utux ka heya; Yaani eguw nmmahan na sino ma bsukan, uka hii ka heya di. Kana ba kniicu ma snklwiyan na ka seediq. Ani skdiyun na di seediq, ma ini daha slai.
Mneniq Paran ciida ka heya. Uxe pnneyah qnpahan na mmeeyah. Hmuwa nilux speeniq ngahu hiya di peni? Ye snnlayan na seediq mnoda hiya? Ye yaani mnlawa seediq ka heya, wada uxe ba leexan musa mangal meyah sapah hini ka heya.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* Temi Nawi (曾瑞琳) ma Pawan Torih (錢成鏡), pskari Paran.
* Pnyahan kari: Patis kari snruwan na rudan Seediq - Temi Nawi (曾瑞琳) P.162
* Tseeru na Aking Nawi (黃美玉) ka pnatis nii.
caz36mdpjzwhch8fsoo6e3htk97dbdj
Kari pnsltudan ndaan daha hido
0
2171
97186
97185
2023-05-30T05:37:36Z
Nicole1301
651
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
97186
wikitext
text/x-wiki
= Kari pnsltudan ndaan daha hido (賽德克族-兩個太陽的故事) =
Kari rudan cbeyo, niqal daha hido cbeyo cbeyo riyung, uka kesun keeman ciida, mttilux riyung karac, lmngelun ka seediq, asi naq cbuung kingal hido si seediq.
Kiya naq niqal kingal riso smruwa mqada kndesan na mmaha cmebu kingal hido. Ciida, maapa kingal laqi rseno ka riso kiya, ma mmaha di, ndaan na eluw kssiyo ka heya ge, phumaan na tlahi daka mudu.
Eluw ndaan na, wada hmrinas eguw knkaws ge, ini na dheki dehuk ka heya naq, ma dehuk hiya ka mnapa na laqi rseno kiya. Msdaling deriq na hido ciida ka laqi rseno kiya, mangal budi ma mquri hido cmebu ka heya, qulung ba, wada na ttingun ka kingal hido di, kndalax ciida, betaq mntena saya, niqal snaaxan diyang daka keeman ka bobo dheran.
Kii kleeluw meyah alang ka heya, mkkesa ma mekan tlahi daka mudu pnhumaan na rudan mnapa heya. Dehuk alang heya ciida de, wada daha klaun seediq mnosa theya nii, laqi rseno mnapa seediq, wada mgrudan ma qudi kana tunux duri di.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* 《Kari pnsltudan nrudan nSeediq》- Temi Nawi (曾瑞琳).
* Tseeru na mptgesa Walis Pawan(郭明吉) ma Bakan Temu(梁秀珍) ka pnatis nii.
1evcyicru8nyntgisbj73zdutac2udi
Embanah quwaq qduda
0
2172
95394
95393
2023-02-28T10:13:06Z
Awaychenaaa
82
/* Snalu kari utux Pu-nung cu – Embanah quwaq qduda (布農族神話故事-紅嘴黑鵯) */
95394
wikitext
text/x-wiki
== Embanah quwaq qduda (紅嘴黑鵯) ==
== Snalu kari utux Pu-nung cu – Embanah quwaq qduda (布農族神話故事-紅嘴黑鵯) ==
Snalu kari Pu-naong-cu o, pxal jjiyax pklu yahan mapa palu bi qsiya ka sejiqan hiya, ana nanaq wada mquri baraw ka qndriqan dha,binaw wada mtbiyax ni ini adas ranaq puniq, niqan malu bi lnglungan ka qpatur ni ciyaqun,iyux musa dmayaw mangal raniq puniq,binaw wad ini dhuq dmayaw,dhuq miyah dmayaw ka qduda ciway,qyutan na quwawq ka ranaiq puniq,nhari spidu ni mquri alang skaya,ada ka mtalux bi ka raniq puniq sryuxan na qmiyuc quwaq ni qrapun na baga ka ranaiq,madas ranaiq puniq siida,maku dhuq embanah ka slingan quwaq ni baga niya,saw abura mrdax ka ubal na o wada msqrung ni mqalux,iyux dha saw niqan rrihan ka huway dnayaw qduda banah quwaq,kndadax siida ida smparu bi qmita qduda banah quwaq ka sejiqan Pu-nong-cu.
rz2hhjyedu9359hyavwo5qa6emevuwt
Psgihur do mshjil da
0
2173
95460
95459
2023-03-06T02:22:36Z
Awaychenaaa
82
/* Pnyahan ppatas (參考資料) */
95460
wikitext
text/x-wiki
== Psgihur do mshjil da (吹風受孕) ==
== Snruan kari seejiq Bunun-psgihur do mshjil da (布農族神話故事-吹風受孕) ==
Niqan kingal ngalan Sungkahivhiv ksun, tgaaw ddqrijil kana tnalang hiya, asaw ka mkaraw dnamux iyux psgihur bibi dha ka ddqrijil. Gaga niqan mshjil laqi ka qrijil, nasi saw laqi qrijil ka nbuyas na o,ida ini huya,nasi saw laqi snaw do, saw bi yupan bgihur maku mntna saw mghliq bbilan pglkan dha ka laqi snaw gaga, duri ni ini biyaw do asi mhuqil ka laqi snaw gaga.
== Pnyahan ppatas (參考資料) ==
* 來源:蒐集至那瑪夏文物館
* Bunun Tu Paliqabasan ( Takbanuaz Isbukun) 布農傳說故事 巒社群 / 郡社群 (1930年~1935年)
* 南投縣原住民部落大學 / 南投縣政府原住民行政局 出版
* 翻譯老師: 高玉美老師 / 編輯手: 張慧琳
6k44i7xl0delnrifocpbdctqf3th1lq
Bbaraw ngungu seejiq
0
2174
96673
96672
2023-05-19T12:31:10Z
Awaychenaaa
82
/* Bunun snruan kari utux-Bbaraw ngungu seejiq (布農族神話故事-長尾人) */
96673
wikitext
text/x-wiki
== Bbaraw ngungu seejiq (長尾人) ==
== Bunun snruan kari utux-Bbaraw ngungu seejiq (布農族神話故事-長尾人) ==
Seuxal o niqan ka qpuring hmru bbaraw ngungu seejiq ka Knlangan''',''' hniygan na o mtna seejiq qtaan, duri ni''',''' embhgay qtaan''',''' niqan ngungu ka hiyi na. Gaga Sinabal hiya o niqan elug tduwa stmayan''',''' mntru mtmay hiya musa qmita ka dseejiq''',''' dhiyaq balay ka nniqan bbaraw ngungu seejiq''',''' asi ka mapa kingal harung qhuni brunguy prdax elug kika tduwa pdhuq.Bbaraw ngungu seejiq ga bliqun dha spkan idaw ni hiyi wawa uri''',''' nasi mnhdu qmita musa ka dseejiq siida do''',''' bbaraw ngungu seejiq rmngaw dhyaan, nasi miyah namu babaw dga''',''' plealay o kparu hnang mlawa han! Yaasa kmpengungu nami o asi ka ligun ruwan duhung.
Nasi miyah pqmita ka dseejiq siida''',''' yaasa nasi ini pllaly kparu mlawa''',''' psklui ka bbaraw ngungu seejiq''','''yasa tbiyax balay do bsaun ruwan duhung ka bbaraw ngungu musa pstuq da'''.''' Dhiya o tgrnaun dha ka bbaraw ngungu seejiq''',''' pkciway ngungu lqlaqi seejiq mkan hiyi wawa do musa mnarux embuyas dha phuqil da. Yaasa bbaraw ngungu seejiq ga ini ekan idaw wana bi qrngul uqun dha''',''' kika kiya ni ini kla qmuci''','''nasi laxun ka naqih qnqan na o''',''' tay saw laxanan naqih qnqan na o mtna saw qumi. Kika kiya ni bukuy do msaang bi remgaw ka bbaraw ngungu seejiq''';''' hici do uxay bi pyahun hini ka dseejiq da.
== '''中文翻譯:''' ==
'''從前地球上有一群長著長尾巴的人,長得跟我們人一樣,同時,長得白白的,身上長有尾巴。在Sinabal的地方有通道可以進入,人們曾經三次進入拜訪,長尾人住的地方很遠,必須背一個背籃的松材在夜間照明才能到達。'''
'''長尾人也好好地招待他們吃飯吃肉,當人們拜訪完要回去時,長尾人就告訴他們說:如果下次在來時,請先大聲呼喊,因為我們想將尾巴事先藏在臼裡面。'''
'''當人們再次去拜訪時,因沒有事先大聲呼叫,長尾人受到了驚嚇,因為太急著要放在臼裡面尾巴就斷掉了。他們便開了長尾人的玩笑,讓小尾人吃肉的小孩們因肚子疼痛而死亡。'''
'''因長尾人並不吃飯只吃煙霧,所以不會排泄糞便,當他們在排泄廢物時,像是用真刺一樣的排出廢氣。所以最後長尾人很生氣地說:以後不要讓人們到這裡來了。於是用了臼堵住了通道,使得人們不能往這通道經過。'''
== Pnyahan ppatas (參考資料) ==
* 來源: 蒐集至那瑪夏文物館
* Bunun Tu Paliqabasan ( Takbanuaz Isbukun) 布農傳說故事 巒社群 / 郡社群 (1930年~1935年)
* 南投縣原住民部落大學 / 南投縣政府原住民行政局 出版
* 翻譯老師: Away Pawan - 詹雪霞老師 / 編輯手: 張慧琳
i4eqigfpugdg36u1dvwenqk5zvatu2x
Bgihur paru
0
2175
95824
95822
2023-04-11T01:52:15Z
Nicole1301
651
/* Pnyahan pnatas (參考資料) */
95824
wikitext
text/x-wiki
== [[Msbgihur Paru|Bgihur Paru]] (颱風) ==
Mesa kari na Temi Nawi: "Meyah bgihur paru de, ini kesi bgihur paru, netun mrengo bgihur paru de, maha rmabang paru ka bgihur denu, kiya asi ta ka mprengo miyuk.”
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* '''《Patis kari pnsltudan rudan》p.73 - Temi Nawi (曾瑞琳)'''
a3e6lfmvks0rysr9e7z7fzkls9jnkhh
Karac
0
2177
95947
95946
2023-04-18T01:17:50Z
Nicole1301
651
/* Karac (天空) */
95947
wikitext
text/x-wiki
= '''[[Karac ta|Karac]] (天空)''' =
[[Patas bntasan:Sky 68.jpg|縮圖|'''Sky'''/Karac ni rulung.]]
Ini mu hari klai kesun karac baro, ini huwa ka rrudan, ma mkela naq ka dheya. Ini hari kela ka yami llutuc da, ini ku hari kela ka yaku duri. Mnrengo ka rrudan miyan, qnbahang ku ka kari snruwan na rrudan.
Mesa, niqan daha weewa, waga tmekan macu ka dheya, wanaq hmuwa ka seru, asi lux skiya karac baro. So klaun mptebukm kiya wada asi lux skiya karac baro di.
Qnbahang ku ka kari rrudan miyan, niqan daha weewa waga tmekan macu si, wanaq hmuwa peni, so kalun mptebuk ka seru kiya asi lux skiya karac baro di, so nii ka snruwan daha, uxe ku mnita duri.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* 《Patis kari pnsltudan rudan》p.76 -Temi Nawi(曾瑞琳)
* Tseeru na mptgesa Aking Puhuk(桂素芳) ka pnatis nii.
ta0qgumcgbmbwxflrt40ksa7orphhqz
Alang mqedin
0
2178
96301
96300
2023-05-08T00:48:02Z
Nicole1301
651
/* Alang mqedin (女人社) */
96301
wikitext
text/x-wiki
= Alang mqedin (女人社) =
Cbeyo niqal kingal klegan seediq ka meeniq kingal alang hini, wano naq mmqedil ka meeniq tnalang hini, uka rseno; kiya kesun daha uka beling quti mesa, ini ekan ido ka dheya, tnugiyo mekan qrengun hnpure, so nii ka kari rrudan cbeyo.
Stexan, moda hiya ka kingal rseno, asi daha qrapi ka rseno kii, mesa nasi su tnlaqi kingal laqi dige, plaxun su mu denu. Netun niqal seediq ini sruwa menaq hiya de, asi daha puqi ka beqax na, ma qrapun daha kana ka rseno, so nii ka rrengo na seediq cbeyo, so hari wada daha puqun ka rseno kiya di si.
Seediq mnenaq quri Paran hiya ka dheya, pqquri so kenu ka tnalang daha, uka seediq mkela.
Mesa sa, menaq quri Paran ka dheya, moda hiya ka rseno de qrapun daha si. Kiya kcugun daha riyung moda hiya ka seediq.
Ma mkela smkagul bngehun ka dheya, netun mkqduriq ka seediq de, psrapan daha bngehun ka dheya, ma nasi wada qyutan bngehun ka rrseno di, ini beyo sklaan denu. So nii ka kari hniti na rrudan cbeyo, tmngayan daha Pyuma ka rahur mqedil hini.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* 《Patis kari pnsltudan rudan》p.90 -Temi Nawi(曾瑞琳)
* Tseeru na mptgesa Aking Puhuk (桂素芳) ka pnatis nii.
mhadxu268k89f57q0zylfy10pgt1p5n
Qmulahan qmpahan
0
2179
95794
95793
2023-04-08T13:00:40Z
Takun walis
1486
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
95794
wikitext
text/x-wiki
== Qmulahan qmpahan(如何保護農作物) ==
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* Tseeru na Takun(邱建堂)ka pnatis nii.
8ig7umdyi360fkr25gs2oe3ticdcr3h
Utux qmerac(qmraq) laqi
0
2180
98878
96324
2023-07-31T10:12:04Z
218.164.24.203
/* Utux qmerac(qmraq) laqi(鬼抓孩子的故事) */
98878
wikitext
text/x-wiki
== '''Utux qmerac(qmraq) laqi(賽德克族神話故事-鬼抓孩子的故事)''' ==
Senxal han o alang ta seejiq mseupu mqaras ni mkan uuqun siida, kika miyah qmraq lqlaqi ka utux, qrapun na ka laqi dsun tglaq dowras hiya. Miing laqi ka rdrudan, Dseejiq ga ida mkla tglaq dowras hiya, utux ga liyun na hiya ka laqi, ida niqan ka saw nii, musa hiya mangal laqi. Utux ga hqilan na ka laqi uri, laqi ga gmukan gluq ka bling muhing, dowriq, quwaq na. Musa pkdusi laqi ka seejiq siida, duma seejiq ga madas puniq, smbu ka puniq siida, asi ka spuxun truma ka puniq miyah smbu, kika misug ka utux ni musa qdowriq da.
Seejiq sbiyaw o ini asi lwani “ Utux”, mduuy “ bgihur” mlawa “ Utux”. Mribaq ka “ bgihur”, ida naqih bhagan ka kari nii, kika kiya ni rngagun ta kari nii ga, mduuy “ bgihur” ksun ka hangan “ Utux”.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* Seejiq Balay snru kari sbiyaw gaya endaan-Teymi-naweyi(Cen-rey-lin) Maxal rima kbkuy mngari klabuy.
* Tnhjil kari Seejiq na Away Pawan (詹雪霞).
ac7lsfn0bji33ewyvsiibslyws3isar
Kari Tlu
0
2181
103131
103129
2024-05-02T13:37:58Z
Kari Seediq
1940
103131
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:New-Map-Sinophone_World.svg|右|縮圖|300x300像素|Nniqan kari Coko]]
'''Kari Tlu / Kari Telu''' uxe de kesun daha '''Kari Cikuku''' we (Kari Tlu:漢語 Hànyǔ), we kingal klegan na krkari Sinitik (Han-yu). Mrengo kari Coko ka seediq [[Cikuku|Coko]], [[Hong Kong|Heongkong]], ma [[Macau|Owmun]]. 140000 mang kana hei ka tnkari Tlu.
==Alang skari Kari Tlu==
*[[File:Flag of People's Republic of China.svg|30px]] [[Cikuku|Coko]]
*[[File:Flag of Hong Kong.svg|30px]] [[Hong Kong|Heongkong]]
*[[File:Flag of Macau.svg|30px]] [[Macau|Owmun]]
*[[File:Flag of Taiwan.svg|30px]] [[Taywang]]
== Dndulan Kari ==
# [[Kari Kwongtong]].
# Kari Wu.
# Kari Hakka.
# Kari Min.
# Kari Gan.
# Kari Xiang.
== Pnskngalan Hnghengak(語音系統) ==
=== Hengak Laqi (子音) ===
{|class="wikitable" align="center" style="text-align:center"
! rowspan=3|
! colspan=2|塞音 !! colspan="2"|塞擦音 !! colspan="2"|擦音 !! 鼻音 !! 邊音
|-----
! colspan="2"|清音 !! colspan="2"|清音 !! 清音 !! 濁音 !! 濁音 !! 濁音
|-----
! 不送氣 !! 送氣 !! 不送氣 !! 送氣 !! !! !! !!
|-----
! [[雙唇音|雙唇音(盾音)]]
|/[[清雙唇塞音|p]]/<br>b ㄅ||/[[送氣|pʰ]]/<br>p ㄆ|| || || || ||/[[雙唇鼻音|m]]/<br>m ㄇ||
|-----
! [[唇齒音|唇齒音(矛音)]]
| || || || ||/[[清唇齒擦音|f]]/<br>f ㄈ|| || ||
|-----
! [[齒齦音|齒齦音(陽音)]]
|/[[清齒齦塞音|t]]/<br>d ㄉ||/[[送氣|tʰ]]/<br>t ㄊ||/[[清齒齦塞擦音|ts]]/<br>z ㄗ||/[[送氣|tsʰ]]/<br>c ㄘ||/[[清齒齦擦音|s]]/<br>s ㄙ|| ||/[[齒齦鼻音|n]]/<br>nㄋ||/[[齒齦邊音|l]]/<br>l ㄌ
|-----
! [[捲舌音|捲舌音(陰音)]]
| || ||/[[清捲舌塞擦音|ʈʂ]]/<br>zh ㄓ||/[[送氣|ʈʂʰ]]/<br>ch ㄔ||/[[清捲舌擦音|ʂ]]/<br>sh ㄕ||/[[濁捲舌擦音|ʐ]]/<br>r ㄖ|| ||
|-----
! [[齦顎音|齦顎音(齶音)]]
| || ||/[[清齦顎塞擦音|tɕ]]/<br>j ㄐ||/[[送氣|tɕʰ]]/<br>q ㄑ||/[[清齦顎擦音|ɕ]]/<br>x ㄒ|| || ||
|-----
! [[軟顎音|軟顎音(齴音)]]
|/[[清軟顎塞音|k]]/<br>g ㄍ||/[[送氣|kʰ]]/<br>k ㄎ|| || ||/[[清軟顎擦音|x]]/<br>h ㄏ|| || ||
|}
==Duma kari Tlu==
{| class="wikitable"
|+
!Kari Coko
!Kari Seediq
|-
|''你好''
|Sndamac su (namu) bale! / Embiyax su (namu) hug?
|-
|''早安''
|Knrbuwan!
|-
|''晚安''
|Wan'an!
|-
|''你叫甚麼名字?''
|Ima ka ngayan su?
|-
|''我的名字是___''
|___ ka ngayan mu.
|-
|''我在___來''
|Pneeyah ku ___.
|-
|''歡迎!''
|Hwan'ing!
|-
|''再會''
|Swaye ta da!
|}
''人皆生而自由;在尊嚴及權利上均各平等。人各賦有理性良知,誠應和睦相處,情同手足。(《世界人權宣言》第一條)''
"Kana seediq bobo dheran nii we, traguh kndalax pnttingan ta; mntena ka beyax pusu ta. Pniqan gnkela ka knkingal seediq, kiya ka, asi ta ka mntena mptswayi mggaalu ma mptbale msuupu." (Tg1 patis, Kari Beyax Pusu Bobo Dheran)
==Papak==
==Pnyahan pnataas==
[[Snakun:Kari]]
he02y5kvgw0aa0d4e8f4723ticl8zqt
Kari Tanah Tunux
0
2182
96018
96017
2023-04-22T07:53:01Z
SaciSaciy
1508
/* Duma kari Coko */
96018
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Japanese_language_extension.PNG|右|縮圖|300x300像素|Nniqan kari Tanah Tunux]]
'''Kari Tanah Tunux''' uxe de kesun daha Kari Nihong we (Kari Tanah Tunux:日本語/にほんご Nihongo), we kingal klegan na krkari Tanah Tunux . Mrengo kari Tanah Tunux ka seediq [[Tanah Tunux]] ma [[Poryo]]. 13000 mang kana hei ka tnkari Tanah Tunux.
==Alang skari Kari Tanah Tunux==
*[[File:Flag of Japan.svg|50px]] [[Tanah Tunux]]
*[[File:Flag of Palau.svg|50px]] [[Poryo]]
== Dndulan Kari ==
#Kari Hachijo
#Kari Tanah Tunux tnarac
#Kari Tanah Tunux tuiril
#Kari Kyushu
==Patis==
===Kana===
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
|-----
!
! a
! i
! u
! e
! o
|-----
!
| a<br /> あ ア
| i<br /> い イ
| u<br /> う ウ
| e<br /> え エ
| o<br /> お オ
|-----
! K
| ka<br /> か カ
| ki<br /> き キ
| ku<br /> く ク
| ke<br /> け ケ
| ko<br /> こ コ
|-----
! S
| sa<br /> さ サ
| shi<br /> し シ
| su<br /> す ス
| se<br /> せ セ
| so<br /> そ ソ
|-----
! T
| ta<br /> た タ
| chi<br /> ち チ
| tsu<br /> つ ツ
| te<br /> て テ
| to<br /> と ト
|-----
! N
| na<br /> な ナ
| ni<br /> に ニ
| nu<br /> ぬ ヌ
| ne<br /> ね ネ
| no<br /> の ノ
|-----
! H
| ha<br /> は ハ
| hi<br /> ひ ヒ
| fu<br /> ふ フ
| he<br /> へ ヘ
| ho<br /> ほ ホ
|-----
! M
| ma<br /> ま マ
| mi<br /> み ミ
| mu<br /> む ム
| me<br /> め メ
| mo<br /> も モ
|-----
! Y
| ya<br /> や ヤ
| -
| yu<br /> ゆ ユ
| -
| yo<br /> よ ヨ
|-----
! R
| ra<br /> ら ラ
| ri<br /> り リ
| ru<br /> る ル
| re<br /> れ レ
| ro<br /> ろ ロ
|-----
! W
| wa<br /> わ ワ
| -
| -
| -
| wo(o)<br /> を ヲ
|-----
!
| colspan="5" | <center>n<br /> ん ン
|}
== Pnskngalan Hnghengak(語音系統) ==
[[File:Japanese vowel chart II.svg|thumb|upright=1.15|元音表上的標準日語元音]]
===Hengak Bubu (母音)===
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
|+ class="nowrap" |
!
! berah
! ckceka
! bukuy
|-
! nleban
| i || || ɯ
|-
! pcenga
| e || || o
|-
! rnwahan
| || a ||
|}
=== Hengak Laqi (子音) ===
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
!
! dada.
! kuru.
! smerus mperuq
! kunuk.
! kunuk.
! Uvular
! lungak.
|-
! muhing
| m
| n
| (ɲ)
|
| (ŋ)
| (ɴ)
|
|-
!mperuq mdheriq
| p b
| t d
|
|
| k ɡ
|
|
|-
! tlhelah
|
| (t͡s) (d͡z)
| (t͡ɕ) (d͡ʑ)
|
|
|
|
|-
! smerus mdheriq
| (ɸ)
| s z
| (ɕ) (ʑ)
| (ç)
|
|
| h
|-
! tmapaq
|
| r
|
|
|
|
|
|-
! psdaling
|
|
|
| j
| w
|
|
|-
|}
==Duma kari Tanah Tunux==
{| class="wikitable"
|+
!Kari Coko
!Kari Seediq
|-
|''こんにちは''
|Sndamac su (namu) bale! / Embiyax su (namu) hug?
|-
|''おはよう''
|Knrbuwan!
|-
|''おやすみ''
|Wan'an!
|-
|''あなたの名前は?''
|Ima ka ngayan su?
|-
|''私の名前は___''
|___ ka ngayan mu.
|-
|''私は___から来ました''
|Pneeyah ku ___.
|-
|''いらっしゃいませ!''
|Hwan'ing!
|-
|''さよなら''
|Swaye ta da!
|}
===Kari Beyax Pusu Bobo Dheran===
''すべての人間は、生れながらにして自由であり、かつ、尊厳と権利とについて平等である。 人間は、理性と良心とを授けられており、互いに同胞の精神をもって行動しなければならない。''
"Kana seediq bobo dheran nii we, traguh kndalax pnttingan ta; mntena ka beyax pusu ta. Pniqan gnkela ka knkingal seediq, kiya ka, asi ta ka mntena mptswayi mggaalu ma mptbale msuupu." (Tg1 patis, Kari Beyax Pusu Bobo Dheran)
==Papak==
==Pnyahan pnataas==
* [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=jpn 語言代碼 jpn 的 Ethnologue 報告]
[[Snakun:Kari]]
le4axavfst1t2symg5iaqu34e6o359q
Kari Dame
0
2183
103134
103132
2024-05-02T13:40:55Z
Kari Seediq
1940
103134
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Anglospeak (subnational version).svg|右|縮圖|upright=2|Nniqan kari Igiris]]
'''Kari Dame Doriq''' uxe de kesun daha '''Kari Igiris''' we (Kari Dame:English, [[Kari Tlu]]:英語), we kingal klegan na krkari Intu-Owcow . Mrengo kari Dame ka seediq [[Igiris]], [[Amirika]], [[Australia|Awco]] ma [[Kanada]]. 4000 mang kana hei ka tnkari Dame.
==Alang skari Kari Dame==
*[[File:Flag of the United Kingdom.svg|50px]] [[Igiris]]
*[[File:Flag of the United States.svg|50px]] [[Amirika]]
*[[File:Flag of Australia.svg|50px]] [[Australia|Awco]]
*[[File:Flag of Canada.svg|50px]] [[Kanada]]
== Dndulan Kari ==
#Kari Amirika
#Kari Awco
#Kari Kanada
==Patis==
{| style="margin:0.2em auto;padding:0;border:1px solid #ced8df;clear:{{{clear|both}}};width:{{{width|36em}}};"
! colspan="30" style="background:#efefef;"|Kari Dame
|- lang="en"
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[A]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[a]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[B]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[b]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[C]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[c]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[D]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[d]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[E]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[e]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[F]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[f]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[G]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[g]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[H]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[h]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[I]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[i]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[J]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[j]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[K]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[k]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[L]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[l]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[M]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[m]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[N]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[n]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[O]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[o]]
|- lang="en"
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[P]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[p]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[Q]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[q]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[R]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[r]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[S]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[s]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[T]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[t]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[U]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[u]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[V]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[v]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[W]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[w]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[X]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[x]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[Y]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[y]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[Z]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[z]]
|
|
|
|
|
|
|
|
|}
== Pnskngalan Hnghengak(語音系統) ==
=== Hengak Bubu (母音) ===
{| class="wikitable"
!
! align="center" |berah
! align="center" |ckceka
! align="center" |bukuy
|-
! align="left" |nleban
| align="center" |'''ɪ''' '''i'''
|
| align="center" |'''ʊ''' '''u'''
|-
! align="left" |pcenga
| align="center" |'''e''' '''eɪ'''
| align="center" |'''ə''' '''(ɜ)'''
| align="center" |'''oʊ'''
|-
! align="left" |rnwahan
| align="center" |'''æ'''
| align="center" |'''(ʌ)''' '''ɑ'''
| align="center" |'''(ɔ)'''
|}
==Duma kari Igiris==
{| class="wikitable"
|+
!Kari Dame
![[Kari Seediq]]
|-
|''Hello''
|Sndamac su (namu) bale! / Embiyax su (namu) hug?
|-
|''Good Morning''
|Knrbuwan!
|-
|''Good Night''
|Wan'an!
|-
|''What is your name?''
|Ima ka ngayan su?
|-
|''My name is ___''
|___ ka ngayan mu.
|-
|''I am from ___''
|Pneeyah ku ___.
|-
|''Welcome!''
|Hwan'ing!
|-
|''Goodbye''
|Swaye ta da!
|}
===Kari Beyax Pusu Bobo Dheran===
''All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.''
"Kana seediq bobo dheran nii we, traguh kndalax pnttingan ta; mntena ka beyax pusu ta. Pniqan gnkela ka knkingal seediq, kiya ka, asi ta ka mntena mptswayi mggaalu ma mptbale msuupu." (Tg1 patis, Kari Beyax Pusu Bobo Dheran)
==Papak==
== Patis pnyahan ==
* {{cite book |first1=Bas |last1=Aarts |first2=Liliane |last2=Haegeman |date=2006 |chapter=6. English Word classes and Phrases |title=The Handbook of English Linguistics |editor1-last=Aarts |editor1-first=Bas |editor2-first=April |editor2-last=McMahon |publisher=Blackwell Publishing Ltd }}
<!-- AitkenMcArthur1979
-->* {{cite book |editor1-last=Aitken |editor1-first=A. J. |editor2-last=McArthur |editor2-first=Tom |date=1979 |title=Languages of Scotland |location=Edinburgh |publisher=Chambers |series=Occasional paper – Association for Scottish Literary Studies; no. 4 |isbn=978-0-550-20261-1 }}
<!-- Algeo1999
-->* {{cite book |last=Algeo |first=John |chapter=Chapter 2:Vocabulary |title=Cambridge History of the English Language |volume=IV: 1776–1997 |editor-last=Romaine |editor-first=Suzanne |pages=57–91 |publisher=Cambridge University Press |date=1999 |isbn=978-0-521-26477-8 |doi=10.1017/CHOL9780521264778.003 }}
<!-- Ammon2006
-->* {{cite book|last=Ammon |first=Ulrich |s2cid=142692741 |title=Language Conflicts in the European Union: On finding a politically acceptable and practicable solution for EU institutions that satisfies diverging interests |journal=International Journal of Applied Linguistics
|volume=16 |issue=3 |pages=319–338 |date=2006 |doi=10.1111/j.1473-4192.2006.00121.x }}
<!-- Ammon2008
-->* {{cite book |last=Ammon |first=Ulrich |chapter=Pluricentric and Divided Languages |editor1-last=Ammon |editor1-first=Ulrich N. |editor2-last=Dittmar |editor2-first=Norbert |editor3-last=Mattheier |editor3-first=Klaus J. |display-editors = 3 |editor4-last=Trudgill |editor4-first=Peter |title=Sociolinguistics: An International Handbook of the Science of Language and Society / Soziolinguistik Ein internationales Handbuch zur Wissenschaft vov Sprache and Gesellschaft |volume=2 |date=2008 |edition=2nd completely revised and extended |publisher=de Gruyter |isbn=978-3-11-019425-8 |series=Handbooks of Linguistics and Communication Science / Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft 3/2 }}
[[Snakun:Kari]]
018h42b228lnfjlpo8iis4ww6d3i3w7
Snluan qcinuh:Cite book
10
2184
96020
2023-04-22T12:42:02Z
SaciSaciy
1508
模版
96020
wikitext
text/x-wiki
<includeonly>{{#invoke:citation/CS1|citation
|CitationClass=book
}}</includeonly><noinclude>
{{documentation}}
</noinclude>
hq4yscm08hccl43rjw83qi7egacgxec
模組:Citation/CS1
828
2185
96021
2023-04-22T12:43:50Z
SaciSaciy
1508
模組
96021
Scribunto
text/plain
require('strict');
--[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >--------------------------------------
each of these counts against the Lua upvalue limit
]]
local validation; -- functions in Module:Citation/CS1/Date_validation
local utilities; -- functions in Module:Citation/CS1/Utilities
local z = {}; -- table of tables in Module:Citation/CS1/Utilities
local identifiers; -- functions and tables in Module:Citation/CS1/Identifiers
local metadata; -- functions in Module:Citation/CS1/COinS
local cfg = {}; -- table of configuration tables that are defined in Module:Citation/CS1/Configuration
local whitelist = {}; -- table of tables listing valid template parameter names; defined in Module:Citation/CS1/Whitelist
--[[------------------< P A G E S C O P E V A R I A B L E S >---------------
declare variables here that have page-wide scope that are not brought in from
other modules; that are created here and used here
]]
local added_deprecated_cat; -- Boolean flag so that the category is added only once
local added_vanc_errs; -- Boolean flag so we only emit one Vancouver error / category
local added_generic_name_errs; -- Boolean flag so we only emit one generic name error / category and stop testing names once an error is encountered
local Frame; -- holds the module's frame table
local is_preview_mode; -- true when article is in preview mode; false when using 'Preview page with this template' (previewing the module)
local is_sandbox; -- true when using sandbox modules to render citation
--[[--------------------------< F I R S T _ S E T >------------------------------------------------------------
Locates and returns the first set value in a table of values where the order established in the table,
left-to-right (or top-to-bottom), is the order in which the values are evaluated. Returns nil if none are set.
This version replaces the original 'for _, val in pairs do' and a similar version that used ipairs. With the pairs
version the order of evaluation could not be guaranteed. With the ipairs version, a nil value would terminate
the for-loop before it reached the actual end of the list.
]]
local function first_set (list, count)
local i = 1;
while i <= count do -- loop through all items in list
if utilities.is_set( list[i] ) then
return list[i]; -- return the first set list member
end
i = i + 1; -- point to next
end
end
--[[--------------------------< A D D _ V A N C _ E R R O R >----------------------------------------------------
Adds a single Vancouver system error message to the template's output regardless of how many error actually exist.
To prevent duplication, added_vanc_errs is nil until an error message is emitted.
added_vanc_errs is a Boolean declared in page scope variables above
]]
local function add_vanc_error (source, position)
if added_vanc_errs then return end
added_vanc_errs = true; -- note that we've added this category
utilities.set_message ('err_vancouver', {source, position});
end
--[[--------------------------< I S _ S C H E M E >------------------------------------------------------------
does this thing that purports to be a URI scheme seem to be a valid scheme? The scheme is checked to see if it
is in agreement with http://tools.ietf.org/html/std66#section-3.1 which says:
Scheme names consist of a sequence of characters beginning with a
letter and followed by any combination of letters, digits, plus
("+"), period ("."), or hyphen ("-").
returns true if it does, else false
]]
local function is_scheme (scheme)
return scheme and scheme:match ('^%a[%a%d%+%.%-]*:'); -- true if scheme is set and matches the pattern
end
--[=[-------------------------< I S _ D O M A I N _ N A M E >--------------------------------------------------
Does this thing that purports to be a domain name seem to be a valid domain name?
Syntax defined here: http://tools.ietf.org/html/rfc1034#section-3.5
BNF defined here: https://tools.ietf.org/html/rfc4234
Single character names are generally reserved; see https://tools.ietf.org/html/draft-ietf-dnsind-iana-dns-01#page-15;
see also [[Single-letter second-level domain]]
list of TLDs: https://www.iana.org/domains/root/db
RFC 952 (modified by RFC 1123) requires the first and last character of a hostname to be a letter or a digit. Between
the first and last characters the name may use letters, digits, and the hyphen.
Also allowed are IPv4 addresses. IPv6 not supported
domain is expected to be stripped of any path so that the last character in the last character of the TLD. tld
is two or more alpha characters. Any preceding '//' (from splitting a URL with a scheme) will be stripped
here. Perhaps not necessary but retained in case it is necessary for IPv4 dot decimal.
There are several tests:
the first character of the whole domain name including subdomains must be a letter or a digit
internationalized domain name (ASCII characters with .xn-- ASCII Compatible Encoding (ACE) prefix xn-- in the TLD) see https://tools.ietf.org/html/rfc3490
single-letter/digit second-level domains in the .org, .cash, and .today TLDs
q, x, and z SL domains in the .com TLD
i and q SL domains in the .net TLD
single-letter SL domains in the ccTLDs (where the ccTLD is two letters)
two-character SL domains in gTLDs (where the gTLD is two or more letters)
three-plus-character SL domains in gTLDs (where the gTLD is two or more letters)
IPv4 dot-decimal address format; TLD not allowed
returns true if domain appears to be a proper name and TLD or IPv4 address, else false
]=]
local function is_domain_name (domain)
if not domain then
return false; -- if not set, abandon
end
domain = domain:gsub ('^//', ''); -- strip '//' from domain name if present; done here so we only have to do it once
if not domain:match ('^[%w]') then -- first character must be letter or digit
return false;
end
if domain:match ('^%a+:') then -- hack to detect things that look like s:Page:Title where Page: is namespace at Wikisource
return false;
end
local patterns = { -- patterns that look like URLs
'%f[%w][%w][%w%-]+[%w]%.%a%a+$', -- three or more character hostname.hostname or hostname.tld
'%f[%w][%w][%w%-]+[%w]%.xn%-%-[%w]+$', -- internationalized domain name with ACE prefix
'%f[%a][qxz]%.com$', -- assigned one character .com hostname (x.com times out 2015-12-10)
'%f[%a][iq]%.net$', -- assigned one character .net hostname (q.net registered but not active 2015-12-10)
'%f[%w][%w]%.%a%a$', -- one character hostname and ccTLD (2 chars)
'%f[%w][%w][%w]%.%a%a+$', -- two character hostname and TLD
'^%d%d?%d?%.%d%d?%d?%.%d%d?%d?%.%d%d?%d?', -- IPv4 address
}
for _, pattern in ipairs (patterns) do -- loop through the patterns list
if domain:match (pattern) then
return true; -- if a match then we think that this thing that purports to be a URL is a URL
end
end
for _, d in ipairs (cfg.single_letter_2nd_lvl_domains_t) do -- look for single letter second level domain names for these top level domains
if domain:match ('%f[%w][%w]%.' .. d) then
return true
end
end
return false; -- no matches, we don't know what this thing is
end
--[[--------------------------< I S _ U R L >------------------------------------------------------------------
returns true if the scheme and domain parts of a URL appear to be a valid URL; else false.
This function is the last step in the validation process. This function is separate because there are cases that
are not covered by split_url(), for example is_parameter_ext_wikilink() which is looking for bracketted external
wikilinks.
]]
local function is_url (scheme, domain)
if utilities.is_set (scheme) then -- if scheme is set check it and domain
return is_scheme (scheme) and is_domain_name (domain);
else
return is_domain_name (domain); -- scheme not set when URL is protocol-relative
end
end
--[[--------------------------< S P L I T _ U R L >------------------------------------------------------------
Split a URL into a scheme, authority indicator, and domain.
First remove Fully Qualified Domain Name terminator (a dot following TLD) (if any) and any path(/), query(?) or fragment(#).
If protocol-relative URL, return nil scheme and domain else return nil for both scheme and domain.
When not protocol-relative, get scheme, authority indicator, and domain. If there is an authority indicator (one
or more '/' characters immediately following the scheme's colon), make sure that there are only 2.
Any URL that does not have news: scheme must have authority indicator (//). TODO: are there other common schemes
like news: that don't use authority indicator?
Strip off any port and path;
]]
local function split_url (url_str)
local scheme, authority, domain;
url_str = url_str:gsub ('([%a%d])%.?[/%?#].*$', '%1'); -- strip FQDN terminator and path(/), query(?), fragment (#) (the capture prevents false replacement of '//')
if url_str:match ('^//%S*') then -- if there is what appears to be a protocol-relative URL
domain = url_str:match ('^//(%S*)')
elseif url_str:match ('%S-:/*%S+') then -- if there is what appears to be a scheme, optional authority indicator, and domain name
scheme, authority, domain = url_str:match ('(%S-:)(/*)(%S+)'); -- extract the scheme, authority indicator, and domain portions
if utilities.is_set (authority) then
authority = authority:gsub ('//', '', 1); -- replace place 1 pair of '/' with nothing;
if utilities.is_set(authority) then -- if anything left (1 or 3+ '/' where authority should be) then
return scheme; -- return scheme only making domain nil which will cause an error message
end
else
if not scheme:match ('^news:') then -- except for news:..., MediaWiki won't link URLs that do not have authority indicator; TODO: a better way to do this test?
return scheme; -- return scheme only making domain nil which will cause an error message
end
end
domain = domain:gsub ('(%a):%d+', '%1'); -- strip port number if present
end
return scheme, domain;
end
--[[--------------------------< L I N K _ P A R A M _ O K >---------------------------------------------------
checks the content of |title-link=, |series-link=, |author-link=, etc. for properly formatted content: no wikilinks, no URLs
Link parameters are to hold the title of a Wikipedia article, so none of the WP:TITLESPECIALCHARACTERS are allowed:
# < > [ ] | { } _
except the underscore which is used as a space in wiki URLs and # which is used for section links
returns false when the value contains any of these characters.
When there are no illegal characters, this function returns TRUE if value DOES NOT appear to be a valid URL (the
|<param>-link= parameter is ok); else false when value appears to be a valid URL (the |<param>-link= parameter is NOT ok).
]]
local function link_param_ok (value)
local scheme, domain;
if value:find ('[<>%[%]|{}]') then -- if any prohibited characters
return false;
end
scheme, domain = split_url (value); -- get scheme or nil and domain or nil from URL;
return not is_url (scheme, domain); -- return true if value DOES NOT appear to be a valid URL
end
--[[--------------------------< L I N K _ T I T L E _ O K >---------------------------------------------------
Use link_param_ok() to validate |<param>-link= value and its matching |<title>= value.
|<title>= may be wiki-linked but not when |<param>-link= has a value. This function emits an error message when
that condition exists
check <link> for inter-language interwiki-link prefix. prefix must be a MediaWiki-recognized language
code and must begin with a colon.
]]
local function link_title_ok (link, lorig, title, torig)
local orig;
if utilities.is_set (link) then -- don't bother if <param>-link doesn't have a value
if not link_param_ok (link) then -- check |<param>-link= markup
orig = lorig; -- identify the failing link parameter
elseif title:find ('%[%[') then -- check |title= for wikilink markup
orig = torig; -- identify the failing |title= parameter
elseif link:match ('^%a+:') then -- if the link is what looks like an interwiki
local prefix = link:match ('^(%a+):'):lower(); -- get the interwiki prefix
if cfg.inter_wiki_map[prefix] then -- if prefix is in the map, must have preceding colon
orig = lorig; -- flag as error
end
end
end
if utilities.is_set (orig) then
link = ''; -- unset
utilities.set_message ('err_bad_paramlink', orig); -- URL or wikilink in |title= with |title-link=;
end
return link; -- link if ok, empty string else
end
--[[--------------------------< C H E C K _ U R L >------------------------------------------------------------
Determines whether a URL string appears to be valid.
First we test for space characters. If any are found, return false. Then split the URL into scheme and domain
portions, or for protocol-relative (//example.com) URLs, just the domain. Use is_url() to validate the two
portions of the URL. If both are valid, or for protocol-relative if domain is valid, return true, else false.
Because it is different from a standard URL, and because this module used external_link() to make external links
that work for standard and news: links, we validate newsgroup names here. The specification for a newsgroup name
is at https://tools.ietf.org/html/rfc5536#section-3.1.4
]]
local function check_url( url_str )
if nil == url_str:match ("^%S+$") then -- if there are any spaces in |url=value it can't be a proper URL
return false;
end
local scheme, domain;
scheme, domain = split_url (url_str); -- get scheme or nil and domain or nil from URL;
if 'news:' == scheme then -- special case for newsgroups
return domain:match('^[%a%d%+%-_]+%.[%a%d%+%-_%.]*[%a%d%+%-_]$');
end
return is_url (scheme, domain); -- return true if value appears to be a valid URL
end
--[=[-------------------------< I S _ P A R A M E T E R _ E X T _ W I K I L I N K >----------------------------
Return true if a parameter value has a string that begins and ends with square brackets [ and ] and the first
non-space characters following the opening bracket appear to be a URL. The test will also find external wikilinks
that use protocol-relative URLs. Also finds bare URLs.
The frontier pattern prevents a match on interwiki-links which are similar to scheme:path URLs. The tests that
find bracketed URLs are required because the parameters that call this test (currently |title=, |chapter=, |work=,
and |publisher=) may have wikilinks and there are articles or redirects like '//Hus' so, while uncommon, |title=[[//Hus]]
is possible as might be [[en://Hus]].
]=]
local function is_parameter_ext_wikilink (value)
local scheme, domain;
if value:match ('%f[%[]%[%a%S*:%S+.*%]') then -- if ext. wikilink with scheme and domain: [xxxx://yyyyy.zzz]
scheme, domain = split_url (value:match ('%f[%[]%[(%a%S*:%S+).*%]'));
elseif value:match ('%f[%[]%[//%S+.*%]') then -- if protocol-relative ext. wikilink: [//yyyyy.zzz]
scheme, domain = split_url (value:match ('%f[%[]%[(//%S+).*%]'));
elseif value:match ('%a%S*:%S+') then -- if bare URL with scheme; may have leading or trailing plain text
scheme, domain = split_url (value:match ('(%a%S*:%S+)'));
elseif value:match ('//%S+') then -- if protocol-relative bare URL: //yyyyy.zzz; may have leading or trailing plain text
scheme, domain = split_url (value:match ('(//%S+)')); -- what is left should be the domain
else
return false; -- didn't find anything that is obviously a URL
end
return is_url (scheme, domain); -- return true if value appears to be a valid URL
end
--[[-------------------------< C H E C K _ F O R _ U R L >-----------------------------------------------------
loop through a list of parameters and their values. Look at the value and if it has an external link, emit an error message.
]]
local function check_for_url (parameter_list, error_list)
for k, v in pairs (parameter_list) do -- for each parameter in the list
if is_parameter_ext_wikilink (v) then -- look at the value; if there is a URL add an error message
table.insert (error_list, utilities.wrap_style ('parameter', k));
end
end
end
--[[--------------------------< S A F E _ F O R _ U R L >------------------------------------------------------
Escape sequences for content that will be used for URL descriptions
]]
local function safe_for_url( str )
if str:match( "%[%[.-%]%]" ) ~= nil then
utilities.set_message ('err_wikilink_in_url', {});
end
return str:gsub( '[%[%]\n]', {
['['] = '[',
[']'] = ']',
['\n'] = ' ' } );
end
--[[--------------------------< E X T E R N A L _ L I N K >----------------------------------------------------
Format an external link with error checking
]]
local function external_link (URL, label, source, access)
local err_msg = '';
local domain;
local path;
local base_url;
if not utilities.is_set (label) then
label = URL;
if utilities.is_set (source) then
utilities.set_message ('err_bare_url_missing_title', {utilities.wrap_style ('parameter', source)});
else
error (cfg.messages["bare_url_no_origin"]); -- programmer error; valid parameter name does not have matching meta-parameter
end
end
if not check_url (URL) then
utilities.set_message ('err_bad_url', {utilities.wrap_style ('parameter', source)});
end
domain, path = URL:match ('^([/%.%-%+:%a%d]+)([/%?#].*)$'); -- split the URL into scheme plus domain and path
if path then -- if there is a path portion
path = path:gsub ('[%[%]]', {['['] = '%5b', [']'] = '%5d'}); -- replace '[' and ']' with their percent-encoded values
URL = table.concat ({domain, path}); -- and reassemble
end
base_url = table.concat ({ "[", URL, " ", safe_for_url (label), "]" }); -- assemble a wiki-markup URL
if utilities.is_set (access) then -- access level (subscription, registration, limited)
base_url = utilities.substitute (cfg.presentation['ext-link-access-signal'], {cfg.presentation[access].class, cfg.presentation[access].title, base_url}); -- add the appropriate icon
end
return base_url;
end
--[[--------------------------< D E P R E C A T E D _ P A R A M E T E R >--------------------------------------
Categorize and emit an error message when the citation contains one or more deprecated parameters. The function includes the
offending parameter name to the error message. Only one error message is emitted regardless of the number of deprecated
parameters in the citation.
added_deprecated_cat is a Boolean declared in page scope variables above
]]
local function deprecated_parameter(name)
if not added_deprecated_cat then
added_deprecated_cat = true; -- note that we've added this category
utilities.set_message ('err_deprecated_params', {name}); -- add error message
end
end
--[=[-------------------------< K E R N _ Q U O T E S >--------------------------------------------------------
Apply kerning to open the space between the quote mark provided by the module and a leading or trailing quote
mark contained in a |title= or |chapter= parameter's value.
This function will positive kern either single or double quotes:
"'Unkerned title with leading and trailing single quote marks'"
" 'Kerned title with leading and trailing single quote marks' " (in real life the kerning isn't as wide as this example)
Double single quotes (italic or bold wiki-markup) are not kerned.
Replaces Unicode quote marks in plain text or in the label portion of a [[L|D]] style wikilink with typewriter
quote marks regardless of the need for kerning. Unicode quote marks are not replaced in simple [[D]] wikilinks.
Call this function for chapter titles, for website titles, etc.; not for book titles.
]=]
local function kern_quotes (str)
local cap = '';
local wl_type, label, link;
wl_type, label, link = utilities.is_wikilink (str); -- wl_type is: 0, no wl (text in label variable); 1, [[D]]; 2, [[L|D]]
if 1 == wl_type then -- [[D]] simple wikilink with or without quote marks
if mw.ustring.match (str, '%[%[[\"“”\'‘’].+[\"“”\'‘’]%]%]') then -- leading and trailing quote marks
str = utilities.substitute (cfg.presentation['kern-left'], str);
str = utilities.substitute (cfg.presentation['kern-right'], str);
elseif mw.ustring.match (str, '%[%[[\"“”\'‘’].+%]%]') then -- leading quote marks
str = utilities.substitute (cfg.presentation['kern-left'], str);
elseif mw.ustring.match (str, '%[%[.+[\"“”\'‘’]%]%]') then -- trailing quote marks
str = utilities.substitute (cfg.presentation['kern-right'], str);
end
else -- plain text or [[L|D]]; text in label variable
label = mw.ustring.gsub (label, '[“”]', '\"'); -- replace “” (U+201C & U+201D) with " (typewriter double quote mark)
label = mw.ustring.gsub (label, '[‘’]', '\''); -- replace ‘’ (U+2018 & U+2019) with ' (typewriter single quote mark)
cap = mw.ustring.match (label, "^([\"\'][^\'].+)"); -- match leading double or single quote but not doubled single quotes (italic markup)
if utilities.is_set (cap) then
label = utilities.substitute (cfg.presentation['kern-left'], cap);
end
cap = mw.ustring.match (label, "^(.+[^\'][\"\'])$") -- match trailing double or single quote but not doubled single quotes (italic markup)
if utilities.is_set (cap) then
label = utilities.substitute (cfg.presentation['kern-right'], cap);
end
if 2 == wl_type then
str = utilities.make_wikilink (link, label); -- reassemble the wikilink
else
str = label;
end
end
return str;
end
--[[--------------------------< F O R M A T _ S C R I P T _ V A L U E >----------------------------------------
|script-title= holds title parameters that are not written in Latin-based scripts: Chinese, Japanese, Arabic, Hebrew, etc. These scripts should
not be italicized and may be written right-to-left. The value supplied by |script-title= is concatenated onto Title after Title has been wrapped
in italic markup.
Regardless of language, all values provided by |script-title= are wrapped in <bdi>...</bdi> tags to isolate RTL languages from the English left to right.
|script-title= provides a unique feature. The value in |script-title= may be prefixed with a two-character ISO 639-1 language code and a colon:
|script-title=ja:*** *** (where * represents a Japanese character)
Spaces between the two-character code and the colon and the colon and the first script character are allowed:
|script-title=ja : *** ***
|script-title=ja: *** ***
|script-title=ja :*** ***
Spaces preceding the prefix are allowed: |script-title = ja:*** ***
The prefix is checked for validity. If it is a valid ISO 639-1 language code, the lang attribute (lang="ja") is added to the <bdi> tag so that browsers can
know the language the tag contains. This may help the browser render the script more correctly. If the prefix is invalid, the lang attribute
is not added. At this time there is no error message for this condition.
Supports |script-title=, |script-chapter=, |script-<periodical>=
]]
local function format_script_value (script_value, script_param)
local lang=''; -- initialize to empty string
local name;
if script_value:match('^%l%l%l?%s*:') then -- if first 3 or 4 non-space characters are script language prefix
lang = script_value:match('^(%l%l%l?)%s*:%s*%S.*'); -- get the language prefix or nil if there is no script
if not utilities.is_set (lang) then
utilities.set_message ('err_script_parameter', {script_param, cfg.err_msg_supl['missing title part']}); -- prefix without 'title'; add error message
return ''; -- script_value was just the prefix so return empty string
end
-- if we get this far we have prefix and script
name = cfg.lang_code_remap[lang] or mw.language.fetchLanguageName( lang, cfg.this_wiki_code ); -- get language name so that we can use it to categorize
if utilities.is_set (name) then -- is prefix a proper ISO 639-1 language code?
script_value = script_value:gsub ('^%l+%s*:%s*', ''); -- strip prefix from script
-- is prefix one of these language codes?
if utilities.in_array (lang, cfg.script_lang_codes) then
utilities.add_prop_cat ('script', {name, lang})
else
utilities.set_message ('err_script_parameter', {script_param, cfg.err_msg_supl['unknown language code']}); -- unknown script-language; add error message
end
lang = ' lang="' .. lang .. '" '; -- convert prefix into a lang attribute
else
utilities.set_message ('err_script_parameter', {script_param, cfg.err_msg_supl['invalid language code']}); -- invalid language code; add error message
lang = ''; -- invalid so set lang to empty string
end
else
utilities.set_message ('err_script_parameter', {script_param, cfg.err_msg_supl['missing prefix']}); -- no language code prefix; add error message
end
script_value = utilities.substitute (cfg.presentation['bdi'], {lang, script_value}); -- isolate in case script is RTL
return script_value;
end
--[[--------------------------< S C R I P T _ C O N C A T E N A T E >------------------------------------------
Initially for |title= and |script-title=, this function concatenates those two parameter values after the script
value has been wrapped in <bdi> tags.
]]
local function script_concatenate (title, script, script_param)
if utilities.is_set (script) then
script = format_script_value (script, script_param); -- <bdi> tags, lang attribute, categorization, etc.; returns empty string on error
if utilities.is_set (script) then
title = title .. ' ' .. script; -- concatenate title and script title
end
end
return title;
end
--[[--------------------------< W R A P _ M S G >--------------------------------------------------------------
Applies additional message text to various parameter values. Supplied string is wrapped using a message_list
configuration taking one argument. Supports lower case text for {{citation}} templates. Additional text taken
from citation_config.messages - the reason this function is similar to but separate from wrap_style().
]]
local function wrap_msg (key, str, lower)
if not utilities.is_set ( str ) then
return "";
end
if true == lower then
local msg;
msg = cfg.messages[key]:lower(); -- set the message to lower case before
return utilities.substitute ( msg, str ); -- including template text
else
return utilities.substitute ( cfg.messages[key], str );
end
end
--[[----------------< W I K I S O U R C E _ U R L _ M A K E >-------------------
Makes a Wikisource URL from Wikisource interwiki-link. Returns the URL and appropriate
label; nil else.
str is the value assigned to |chapter= (or aliases) or |title= or |title-link=
]]
local function wikisource_url_make (str)
local wl_type, D, L;
local ws_url, ws_label;
local wikisource_prefix = table.concat ({'https://', cfg.this_wiki_code, '.wikisource.org/wiki/'});
wl_type, D, L = utilities.is_wikilink (str); -- wl_type is 0 (not a wikilink), 1 (simple wikilink), 2 (complex wikilink)
if 0 == wl_type then -- not a wikilink; might be from |title-link=
str = D:match ('^[Ww]ikisource:(.+)') or D:match ('^[Ss]:(.+)'); -- article title from interwiki link with long-form or short-form namespace
if utilities.is_set (str) then
ws_url = table.concat ({ -- build a Wikisource URL
wikisource_prefix, -- prefix
str, -- article title
});
ws_label = str; -- label for the URL
end
elseif 1 == wl_type then -- simple wikilink: [[Wikisource:ws article]]
str = D:match ('^[Ww]ikisource:(.+)') or D:match ('^[Ss]:(.+)'); -- article title from interwiki link with long-form or short-form namespace
if utilities.is_set (str) then
ws_url = table.concat ({ -- build a Wikisource URL
wikisource_prefix, -- prefix
str, -- article title
});
ws_label = str; -- label for the URL
end
elseif 2 == wl_type then -- non-so-simple wikilink: [[Wikisource:ws article|displayed text]] ([[L|D]])
str = L:match ('^[Ww]ikisource:(.+)') or L:match ('^[Ss]:(.+)'); -- article title from interwiki link with long-form or short-form namespace
if utilities.is_set (str) then
ws_label = D; -- get ws article name from display portion of interwiki link
ws_url = table.concat ({ -- build a Wikisource URL
wikisource_prefix, -- prefix
str, -- article title without namespace from link portion of wikilink
});
end
end
if ws_url then
ws_url = mw.uri.encode (ws_url, 'WIKI'); -- make a usable URL
ws_url = ws_url:gsub ('%%23', '#'); -- undo percent-encoding of fragment marker
end
return ws_url, ws_label, L or D; -- return proper URL or nil and a label or nil
end
--[[----------------< F O R M A T _ P E R I O D I C A L >-----------------------
Format the three periodical parameters: |script-<periodical>=, |<periodical>=,
and |trans-<periodical>= into a single Periodical meta-parameter.
]]
local function format_periodical (script_periodical, script_periodical_source, periodical, trans_periodical)
if not utilities.is_set (periodical) then
periodical = ''; -- to be safe for concatenation
else
periodical = utilities.wrap_style ('italic-title', periodical); -- style
end
periodical = script_concatenate (periodical, script_periodical, script_periodical_source); -- <bdi> tags, lang attribute, categorization, etc.; must be done after title is wrapped
if utilities.is_set (trans_periodical) then
trans_periodical = utilities.wrap_style ('trans-italic-title', trans_periodical);
if utilities.is_set (periodical) then
periodical = periodical .. ' ' .. trans_periodical;
else -- here when trans-periodical without periodical or script-periodical
periodical = trans_periodical;
utilities.set_message ('err_trans_missing_title', {'periodical'});
end
end
return periodical;
end
--[[------------------< F O R M A T _ C H A P T E R _ T I T L E >---------------
Format the four chapter parameters: |script-chapter=, |chapter=, |trans-chapter=,
and |chapter-url= into a single chapter meta- parameter (chapter_url_source used
for error messages).
]]
local function format_chapter_title (script_chapter, script_chapter_source, chapter, chapter_source, trans_chapter, trans_chapter_source, chapter_url, chapter_url_source, no_quotes, access)
local ws_url, ws_label, L = wikisource_url_make (chapter); -- make a wikisource URL and label from a wikisource interwiki link
if ws_url then
ws_label = ws_label:gsub ('_', ' '); -- replace underscore separators with space characters
chapter = ws_label;
end
if not utilities.is_set (chapter) then
chapter = ''; -- to be safe for concatenation
else
if false == no_quotes then
chapter = kern_quotes (chapter); -- if necessary, separate chapter title's leading and trailing quote marks from module provided quote marks
chapter = utilities.wrap_style ('quoted-title', chapter);
end
end
chapter = script_concatenate (chapter, script_chapter, script_chapter_source); -- <bdi> tags, lang attribute, categorization, etc.; must be done after title is wrapped
if utilities.is_set (chapter_url) then
chapter = external_link (chapter_url, chapter, chapter_url_source, access); -- adds bare_url_missing_title error if appropriate
elseif ws_url then
chapter = external_link (ws_url, chapter .. ' ', 'ws link in chapter'); -- adds bare_url_missing_title error if appropriate; space char to move icon away from chap text; TODO: better way to do this?
chapter = utilities.substitute (cfg.presentation['interwiki-icon'], {cfg.presentation['class-wikisource'], L, chapter});
end
if utilities.is_set (trans_chapter) then
trans_chapter = utilities.wrap_style ('trans-quoted-title', trans_chapter);
if utilities.is_set (chapter) then
chapter = chapter .. ' ' .. trans_chapter;
else -- here when trans_chapter without chapter or script-chapter
chapter = trans_chapter;
chapter_source = trans_chapter_source:match ('trans%-?(.+)'); -- when no chapter, get matching name from trans-<param>
utilities.set_message ('err_trans_missing_title', {chapter_source});
end
end
return chapter;
end
--[[----------------< H A S _ I N V I S I B L E _ C H A R S >-------------------
This function searches a parameter's value for non-printable or invisible characters.
The search stops at the first match.
This function will detect the visible replacement character when it is part of the Wikisource.
Detects but ignores nowiki and math stripmarkers. Also detects other named stripmarkers
(gallery, math, pre, ref) and identifies them with a slightly different error message.
See also coins_cleanup().
Output of this function is an error message that identifies the character or the
Unicode group, or the stripmarker that was detected along with its position (or,
for multi-byte characters, the position of its first byte) in the parameter value.
]]
local function has_invisible_chars (param, v)
local position = ''; -- position of invisible char or starting position of stripmarker
local capture; -- used by stripmarker detection to hold name of the stripmarker
local stripmarker; -- boolean set true when a stripmarker is found
capture = string.match (v, '[%w%p ]*'); -- test for values that are simple ASCII text and bypass other tests if true
if capture == v then -- if same there are no Unicode characters
return;
end
for _, invisible_char in ipairs (cfg.invisible_chars) do
local char_name = invisible_char[1]; -- the character or group name
local pattern = invisible_char[2]; -- the pattern used to find it
position, _, capture = mw.ustring.find (v, pattern); -- see if the parameter value contains characters that match the pattern
if position and (cfg.invisible_defs.zwj == capture) then -- if we found a zero-width joiner character
if mw.ustring.find (v, cfg.indic_script) then -- it's ok if one of the Indic scripts
position = nil; -- unset position
elseif cfg.emoji_t[mw.ustring.codepoint (v, position+1)] then -- is zwj followed by a character listed in emoji{}?
position = nil; -- unset position
end
end
if position then
if 'nowiki' == capture or 'math' == capture or -- nowiki and math stripmarkers (not an error condition)
('templatestyles' == capture and utilities.in_array (param, {'id', 'quote'})) then -- templatestyles stripmarker allowed in these parameters
stripmarker = true; -- set a flag
elseif true == stripmarker and cfg.invisible_defs.del == capture then -- because stripmakers begin and end with the delete char, assume that we've found one end of a stripmarker
position = nil; -- unset
else
local err_msg;
if capture and not (cfg.invisible_defs.del == capture or cfg.invisible_defs.zwj == capture) then
err_msg = capture .. ' ' .. char_name;
else
err_msg = char_name .. ' ' .. 'character';
end
utilities.set_message ('err_invisible_char', {err_msg, utilities.wrap_style ('parameter', param), position}); -- add error message
return; -- and done with this parameter
end
end
end
end
--[[-------------------< A R G U M E N T _ W R A P P E R >----------------------
Argument wrapper. This function provides support for argument mapping defined
in the configuration file so that multiple names can be transparently aliased to
single internal variable.
]]
local function argument_wrapper ( args )
local origin = {};
return setmetatable({
ORIGIN = function ( self, k )
local dummy = self[k]; -- force the variable to be loaded.
return origin[k];
end
},
{
__index = function ( tbl, k )
if origin[k] ~= nil then
return nil;
end
local args, list, v = args, cfg.aliases[k];
if type( list ) == 'table' then
v, origin[k] = utilities.select_one ( args, list, 'err_redundant_parameters' );
if origin[k] == nil then
origin[k] = ''; -- Empty string, not nil
end
elseif list ~= nil then
v, origin[k] = args[list], list;
else
-- maybe let through instead of raising an error?
-- v, origin[k] = args[k], k;
error( cfg.messages['unknown_argument_map'] .. ': ' .. k);
end
-- Empty strings, not nil;
if v == nil then
v = '';
origin[k] = '';
end
tbl = rawset( tbl, k, v );
return v;
end,
});
end
--[[--------------------------< N O W R A P _ D A T E >-------------------------
When date is YYYY-MM-DD format wrap in nowrap span: <span ...>YYYY-MM-DD</span>.
When date is DD MMMM YYYY or is MMMM DD, YYYY then wrap in nowrap span:
<span ...>DD MMMM</span> YYYY or <span ...>MMMM DD,</span> YYYY
DOES NOT yet support MMMM YYYY or any of the date ranges.
]]
local function nowrap_date (date)
local cap = '';
local cap2 = '';
if date:match("^%d%d%d%d%-%d%d%-%d%d$") then
date = utilities.substitute (cfg.presentation['nowrap1'], date);
elseif date:match("^%a+%s*%d%d?,%s+%d%d%d%d$") or date:match ("^%d%d?%s*%a+%s+%d%d%d%d$") then
cap, cap2 = string.match (date, "^(.*)%s+(%d%d%d%d)$");
date = utilities.substitute (cfg.presentation['nowrap2'], {cap, cap2});
end
return date;
end
--[[--------------------------< S E T _ T I T L E T Y P E >---------------------
This function sets default title types (equivalent to the citation including
|type=<default value>) for those templates that have defaults. Also handles the
special case where it is desirable to omit the title type from the rendered citation
(|type=none).
]]
local function set_titletype (cite_class, title_type)
if utilities.is_set (title_type) then
if 'none' == cfg.keywords_xlate[title_type] then
title_type = ''; -- if |type=none then type parameter not displayed
end
return title_type; -- if |type= has been set to any other value use that value
end
return cfg.title_types [cite_class] or ''; -- set template's default title type; else empty string for concatenation
end
--[[--------------------------< S A F E _ J O I N >-----------------------------
Joins a sequence of strings together while checking for duplicate separation characters.
]]
local function safe_join( tbl, duplicate_char )
local f = {}; -- create a function table appropriate to type of 'duplicate character'
if 1 == #duplicate_char then -- for single byte ASCII characters use the string library functions
f.gsub = string.gsub
f.match = string.match
f.sub = string.sub
else -- for multi-byte characters use the ustring library functions
f.gsub = mw.ustring.gsub
f.match = mw.ustring.match
f.sub = mw.ustring.sub
end
local str = ''; -- the output string
local comp = ''; -- what does 'comp' mean?
local end_chr = '';
local trim;
for _, value in ipairs( tbl ) do
if value == nil then value = ''; end
if str == '' then -- if output string is empty
str = value; -- assign value to it (first time through the loop)
elseif value ~= '' then
if value:sub(1, 1) == '<' then -- special case of values enclosed in spans and other markup.
comp = value:gsub( "%b<>", "" ); -- remove HTML markup (<span>string</span> -> string)
else
comp = value;
end
-- typically duplicate_char is sepc
if f.sub(comp, 1, 1) == duplicate_char then -- is first character same as duplicate_char? why test first character?
-- Because individual string segments often (always?) begin with terminal punct for the
-- preceding segment: 'First element' .. 'sepc next element' .. etc.?
trim = false;
end_chr = f.sub(str, -1, -1); -- get the last character of the output string
-- str = str .. "<HERE(enchr=" .. end_chr .. ")" -- debug stuff?
if end_chr == duplicate_char then -- if same as separator
str = f.sub(str, 1, -2); -- remove it
elseif end_chr == "'" then -- if it might be wiki-markup
if f.sub(str, -3, -1) == duplicate_char .. "''" then -- if last three chars of str are sepc''
str = f.sub(str, 1, -4) .. "''"; -- remove them and add back ''
elseif f.sub(str, -5, -1) == duplicate_char .. "]]''" then -- if last five chars of str are sepc]]''
trim = true; -- why? why do this and next differently from previous?
elseif f.sub(str, -4, -1) == duplicate_char .. "]''" then -- if last four chars of str are sepc]''
trim = true; -- same question
end
elseif end_chr == "]" then -- if it might be wiki-markup
if f.sub(str, -3, -1) == duplicate_char .. "]]" then -- if last three chars of str are sepc]] wikilink
trim = true;
elseif f.sub(str, -3, -1) == duplicate_char .. '"]' then -- if last three chars of str are sepc"] quoted external link
trim = true;
elseif f.sub(str, -2, -1) == duplicate_char .. "]" then -- if last two chars of str are sepc] external link
trim = true;
elseif f.sub(str, -4, -1) == duplicate_char .. "'']" then -- normal case when |url=something & |title=Title.
trim = true;
end
elseif end_chr == " " then -- if last char of output string is a space
if f.sub(str, -2, -1) == duplicate_char .. " " then -- if last two chars of str are <sepc><space>
str = f.sub(str, 1, -3); -- remove them both
end
end
if trim then
if value ~= comp then -- value does not equal comp when value contains HTML markup
local dup2 = duplicate_char;
if f.match(dup2, "%A" ) then dup2 = "%" .. dup2; end -- if duplicate_char not a letter then escape it
value = f.gsub(value, "(%b<>)" .. dup2, "%1", 1 ) -- remove duplicate_char if it follows HTML markup
else
value = f.sub(value, 2, -1 ); -- remove duplicate_char when it is first character
end
end
end
str = str .. value; -- add it to the output string
end
end
return str;
end
--[[--------------------------< I S _ S U F F I X >-----------------------------
returns true if suffix is properly formed Jr, Sr, or ordinal in the range 1–9.
Puncutation not allowed.
]]
local function is_suffix (suffix)
if utilities.in_array (suffix, {'Jr', 'Sr', 'Jnr', 'Snr', '1st', '2nd', '3rd'}) or suffix:match ('^%dth$') then
return true;
end
return false;
end
--[[--------------------< I S _ G O O D _ V A N C _ N A M E >-------------------
For Vancouver style, author/editor names are supposed to be rendered in Latin
(read ASCII) characters. When a name uses characters that contain diacritical
marks, those characters are to be converted to the corresponding Latin
character. When a name is written using a non-Latin alphabet or logogram, that
name is to be transliterated into Latin characters. The module doesn't do this
so editors may/must.
This test allows |first= and |last= names to contain any of the letters defined
in the four Unicode Latin character sets
[http://www.unicode.org/charts/PDF/U0000.pdf C0 Controls and Basic Latin] 0041–005A, 0061–007A
[http://www.unicode.org/charts/PDF/U0080.pdf C1 Controls and Latin-1 Supplement] 00C0–00D6, 00D8–00F6, 00F8–00FF
[http://www.unicode.org/charts/PDF/U0100.pdf Latin Extended-A] 0100–017F
[http://www.unicode.org/charts/PDF/U0180.pdf Latin Extended-B] 0180–01BF, 01C4–024F
|lastn= also allowed to contain hyphens, spaces, and apostrophes.
(http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK7271/box/A35029/)
|firstn= also allowed to contain hyphens, spaces, apostrophes, and periods
This original test:
if nil == mw.ustring.find (last, "^[A-Za-zÀ-ÖØ-öø-ƿDŽ-ɏ%-%s%']*$")
or nil == mw.ustring.find (first, "^[A-Za-zÀ-ÖØ-öø-ƿDŽ-ɏ%-%s%'%.]+[2-6%a]*$") then
was written outside of the code editor and pasted here because the code editor
gets confused between character insertion point and cursor position. The test has
been rewritten to use decimal character escape sequence for the individual bytes
of the Unicode characters so that it is not necessary to use an external editor
to maintain this code.
\195\128-\195\150 – À-Ö (U+00C0–U+00D6 – C0 controls)
\195\152-\195\182 – Ø-ö (U+00D8-U+00F6 – C0 controls)
\195\184-\198\191 – ø-ƿ (U+00F8-U+01BF – C0 controls, Latin extended A & B)
\199\132-\201\143 – DŽ-ɏ (U+01C4-U+024F – Latin extended B)
]]
local function is_good_vanc_name (last, first, suffix, position)
if not suffix then
if first:find ('[,%s]') then -- when there is a space or comma, might be first name/initials + generational suffix
first = first:match ('(.-)[,%s]+'); -- get name/initials
suffix = first:match ('[,%s]+(.+)$'); -- get generational suffix
end
end
if utilities.is_set (suffix) then
if not is_suffix (suffix) then
add_vanc_error (cfg.err_msg_supl.suffix, position);
return false; -- not a name with an appropriate suffix
end
end
if nil == mw.ustring.find (last, "^[A-Za-z\195\128-\195\150\195\152-\195\182\195\184-\198\191\199\132-\201\143%-%s%']*$") or
nil == mw.ustring.find (first, "^[A-Za-z\195\128-\195\150\195\152-\195\182\195\184-\198\191\199\132-\201\143%-%s%'%.]*$") then
add_vanc_error (cfg.err_msg_supl['non-Latin char'], position);
return false; -- not a string of Latin characters; Vancouver requires Romanization
end;
return true;
end
--[[--------------------------< R E D U C E _ T O _ I N I T I A L S >------------------------------------------
Attempts to convert names to initials in support of |name-list-style=vanc.
Names in |firstn= may be separated by spaces or hyphens, or for initials, a period.
See http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK7271/box/A35062/.
Vancouver style requires family rank designations (Jr, II, III, etc.) to be rendered
as Jr, 2nd, 3rd, etc. See http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK7271/box/A35085/.
This code only accepts and understands generational suffix in the Vancouver format
because Roman numerals look like, and can be mistaken for, initials.
This function uses ustring functions because firstname initials may be any of the
Unicode Latin characters accepted by is_good_vanc_name ().
]]
local function reduce_to_initials(first, position)
local name, suffix = mw.ustring.match(first, "^(%u+) ([%dJS][%drndth]+)$");
if not name then -- if not initials and a suffix
name = mw.ustring.match(first, "^(%u+)$"); -- is it just initials?
end
if name then -- if first is initials with or without suffix
if 3 > mw.ustring.len (name) then -- if one or two initials
if suffix then -- if there is a suffix
if is_suffix (suffix) then -- is it legitimate?
return first; -- one or two initials and a valid suffix so nothing to do
else
add_vanc_error (cfg.err_msg_supl.suffix, position); -- one or two initials with invalid suffix so error message
return first; -- and return first unmolested
end
else
return first; -- one or two initials without suffix; nothing to do
end
end
end -- if here then name has 3 or more uppercase letters so treat them as a word
local initials, names = {}, {}; -- tables to hold name parts and initials
local i = 1; -- counter for number of initials
names = mw.text.split (first, '[%s,]+'); -- split into a table of names and possible suffix
while names[i] do -- loop through the table
if 1 < i and names[i]:match ('[%dJS][%drndth]+%.?$') then -- if not the first name, and looks like a suffix (may have trailing dot)
names[i] = names[i]:gsub ('%.', ''); -- remove terminal dot if present
if is_suffix (names[i]) then -- if a legitimate suffix
table.insert (initials, ' ' .. names[i]); -- add a separator space, insert at end of initials table
break; -- and done because suffix must fall at the end of a name
end -- no error message if not a suffix; possibly because of Romanization
end
if 3 > i then
table.insert (initials, mw.ustring.sub(names[i], 1, 1)); -- insert the initial at end of initials table
end
i = i + 1; -- bump the counter
end
return table.concat(initials) -- Vancouver format does not include spaces.
end
--[[--------------------------< I N T E R W I K I _ P R E F I X E N _ G E T >----------------------------------
extract interwiki prefixen from <value>. Returns two one or two values:
false – no prefixen
nil – prefix exists but not recognized
project prefix, language prefix – when value has either of:
:<project>:<language>:<article>
:<language>:<project>:<article>
project prefix, nil – when <value> has only a known single-letter prefix
nil, language prefix – when <value> has only a known language prefix
accepts single-letter project prefixen: 'd' (wikidata), 's' (wikisource), and 'w' (wikipedia) prefixes; at this
writing, the other single-letter prefixen (b (wikibook), c (commons), m (meta), n (wikinews), q (wikiquote), and
v (wikiversity)) are not supported.
]]
local function interwiki_prefixen_get (value, is_link)
if not value:find (':%l+:') then -- if no prefix
return false; -- abandon; boolean here to distinguish from nil fail returns later
end
local prefix_patterns_linked_t = { -- sequence of valid interwiki and inter project prefixen
'^%[%[:([dsw]):(%l%l+):', -- wikilinked; project and language prefixes
'^%[%[:(%l%l+):([dsw]):', -- wikilinked; language and project prefixes
'^%[%[:([dsw]):', -- wikilinked; project prefix
'^%[%[:(%l%l+):', -- wikilinked; language prefix
}
local prefix_patterns_unlinked_t = { -- sequence of valid interwiki and inter project prefixen
'^:([dsw]):(%l%l+):', -- project and language prefixes
'^:(%l%l+):([dsw]):', -- language and project prefixes
'^:([dsw]):', -- project prefix
'^:(%l%l+):', -- language prefix
}
local cap1, cap2;
for _, pattern in ipairs ((is_link and prefix_patterns_linked_t) or prefix_patterns_unlinked_t) do
cap1, cap2 = value:match (pattern);
if cap1 then
break; -- found a match so stop looking
end
end
if cap1 and cap2 then -- when both then :project:language: or :language:project: (both forms allowed)
if 1 == #cap1 then -- length == 1 then :project:language:
if cfg.inter_wiki_map[cap2] then -- is language prefix in the interwiki map?
return cap1, cap2; -- return interwiki project and interwiki language
end
else -- here when :language:project:
if cfg.inter_wiki_map[cap1] then -- is language prefix in the interwiki map?
return cap2, cap1; -- return interwiki project and interwiki language
end
end
return nil; -- unknown interwiki language
elseif not (cap1 or cap2) then -- both are nil?
return nil; -- we got something that looks like a project prefix but isn't; return fail
elseif 1 == #cap1 then -- here when one capture
return cap1, nil; -- length is 1 so return project, nil language
else -- here when one capture and its length it more than 1
if cfg.inter_wiki_map[cap1] then -- is language prefix in the interwiki map?
return nil, cap1; -- return nil project, language
end
end
end
--[[--------------------------< L I S T _ P E O P L E >--------------------------
Formats a list of people (authors, contributors, editors, interviewers, translators)
names in the list will be linked when
|<name>-link= has a value
|<name>-mask- does NOT have a value; masked names are presumed to have been
rendered previously so should have been linked there
when |<name>-mask=0, the associated name is not rendered
]]
local function list_people (control, people, etal)
local sep;
local namesep;
local format = control.format;
local maximum = control.maximum;
local name_list = {};
if 'vanc' == format then -- Vancouver-like name styling?
sep = cfg.presentation['sep_nl_vanc']; -- name-list separator between names is a comma
namesep = cfg.presentation['sep_name_vanc']; -- last/first separator is a space
else
sep = cfg.presentation['sep_nl']; -- name-list separator between names is a semicolon
namesep = cfg.presentation['sep_name']; -- last/first separator is <comma><space>
end
if sep:sub (-1, -1) ~= " " then sep = sep .. " " end
if utilities.is_set (maximum) and maximum < 1 then return "", 0; end -- returned 0 is for EditorCount; not used for other names
for i, person in ipairs (people) do
if utilities.is_set (person.last) then
local mask = person.mask;
local one;
local sep_one = sep;
if utilities.is_set (maximum) and i > maximum then
etal = true;
break;
end
if mask then
local n = tonumber (mask); -- convert to a number if it can be converted; nil else
if n then
one = 0 ~= n and string.rep("—", n) or nil; -- make a string of (n > 0) mdashes, nil else, to replace name
person.link = nil; -- don't create link to name if name is replaces with mdash string or has been set nil
else
one = mask; -- replace name with mask text (must include name-list separator)
sep_one = " "; -- modify name-list separator
end
else
one = person.last; -- get surname
local first = person.first -- get given name
if utilities.is_set (first) then
if ("vanc" == format) then -- if Vancouver format
one = one:gsub ('%.', ''); -- remove periods from surnames (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK7271/box/A35029/)
if not person.corporate and is_good_vanc_name (one, first, nil, i) then -- and name is all Latin characters; corporate authors not tested
first = reduce_to_initials (first, i); -- attempt to convert first name(s) to initials
end
end
one = one .. namesep .. first;
end
end
if utilities.is_set (person.link) then
one = utilities.make_wikilink (person.link, one); -- link author/editor
end
if one then -- if <one> has a value (name, mdash replacement, or mask text replacement)
local proj, tag = interwiki_prefixen_get (one, true); -- get the interwiki prefixen if present
if 'w' == proj and ('Wikipedia' == mw.site.namespaces.Project['name']) then
proj = nil; -- for stuff like :w:de:<article>, :w is unnecessary TODO: maint cat?
end
if proj then
proj = ({['d'] = 'Wikidata', ['s'] = 'Wikisource', ['w'] = 'Wikipedia'})[proj]; -- :w (wikipedia) for linking from a non-wikipedia project
if proj then
one = one .. utilities.wrap_style ('interproj', proj); -- add resized leading space, brackets, static text, language name
tag = nil; -- unset; don't do both project and language
end
end
if tag == cfg.this_wiki_code then
tag = nil; -- stuff like :en:<article> at en.wiki is pointless TODO: maint cat?
end
if tag then
local lang = cfg.lang_code_remap[tag] or cfg.mw_languages_by_tag_t[tag];
if lang then -- error messaging done in extract_names() where we know parameter names
one = one .. utilities.wrap_style ('interwiki', lang); -- add resized leading space, brackets, static text, language name
end
end
table.insert (name_list, one); -- add it to the list of names
table.insert (name_list, sep_one); -- add the proper name-list separator
end
end
end
local count = #name_list / 2; -- (number of names + number of separators) divided by 2
if 0 < count then
if 1 < count and not etal then
if 'amp' == format then
name_list[#name_list-2] = " & "; -- replace last separator with ampersand text
elseif 'and' == format then
if 2 == count then
name_list[#name_list-2] = cfg.presentation.sep_nl_and; -- replace last separator with 'and' text
else
name_list[#name_list-2] = cfg.presentation.sep_nl_end; -- replace last separator with '(sep) and' text
end
end
end
name_list[#name_list] = nil; -- erase the last separator
end
local result = table.concat (name_list); -- construct list
if etal and utilities.is_set (result) then -- etal may be set by |display-authors=etal but we might not have a last-first list
result = result .. sep .. ' ' .. cfg.messages['et al']; -- we've got a last-first list and etal so add et al.
end
return result, count; -- return name-list string and count of number of names (count used for editor names only)
end
--[[--------------------< M A K E _ C I T E R E F _ I D >-----------------------
Generates a CITEREF anchor ID if we have at least one name or a date. Otherwise
returns an empty string.
namelist is one of the contributor-, author-, or editor-name lists chosen in that
order. year is Year or anchor_year.
]]
local function make_citeref_id (namelist, year)
local names={}; -- a table for the one to four names and year
for i,v in ipairs (namelist) do -- loop through the list and take up to the first four last names
names[i] = v.last
if i == 4 then break end -- if four then done
end
table.insert (names, year); -- add the year at the end
local id = table.concat(names); -- concatenate names and year for CITEREF id
if utilities.is_set (id) then -- if concatenation is not an empty string
return "CITEREF" .. id; -- add the CITEREF portion
else
return ''; -- return an empty string; no reason to include CITEREF id in this citation
end
end
--[[--------------------------< C I T E _ C L A S S _A T T R I B U T E _M A K E >------------------------------
construct <cite> tag class attribute for this citation.
<cite_class> – config.CitationClass from calling template
<mode> – value from |mode= parameter
]]
local function cite_class_attribute_make (cite_class, mode)
local class_t = {};
table.insert (class_t, 'citation'); -- required for blue highlight
if 'citation' ~= cite_class then
table.insert (class_t, cite_class); -- identify this template for user css
table.insert (class_t, utilities.is_set (mode) and mode or 'cs1'); -- identify the citation style for user css or javascript
else
table.insert (class_t, utilities.is_set (mode) and mode or 'cs2'); -- identify the citation style for user css or javascript
end
for _, prop_key in ipairs (z.prop_keys_t) do
table.insert (class_t, prop_key); -- identify various properties for user css or javascript
end
return table.concat (class_t, ' '); -- make a big string and done
end
--[[---------------------< N A M E _ H A S _ E T A L >--------------------------
Evaluates the content of name parameters (author, editor, etc.) for variations on
the theme of et al. If found, the et al. is removed, a flag is set to true and
the function returns the modified name and the flag.
This function never sets the flag to false but returns its previous state because
it may have been set by previous passes through this function or by the associated
|display-<names>=etal parameter
]]
local function name_has_etal (name, etal, nocat, param)
if utilities.is_set (name) then -- name can be nil in which case just return
local patterns = cfg.et_al_patterns; -- get patterns from configuration
for _, pattern in ipairs (patterns) do -- loop through all of the patterns
if name:match (pattern) then -- if this 'et al' pattern is found in name
name = name:gsub (pattern, ''); -- remove the offending text
etal = true; -- set flag (may have been set previously here or by |display-<names>=etal)
if not nocat then -- no categorization for |vauthors=
utilities.set_message ('err_etal', {param}); -- and set an error if not added
end
end
end
end
return name, etal;
end
--[[---------------------< N A M E _ I S _ N U M E R I C >----------------------
Add maint cat when name parameter value does not contain letters. Does not catch
mixed alphanumeric names so |last=A. Green (1922-1987) does not get caught in the
current version of this test but |first=(1888) is caught.
returns nothing
]]
local function name_is_numeric (name, list_name)
if utilities.is_set (name) then
if mw.ustring.match (name, '^[%A]+$') then -- when name does not contain any letters
utilities.set_message ('maint_numeric_names', cfg.special_case_translation [list_name]); -- add a maint cat for this template
end
end
end
--[[-----------------< N A M E _ H A S _ M U L T _ N A M E S >------------------
Evaluates the content of last/surname (authors etc.) parameters for multiple names.
Multiple names are indicated if there is more than one comma or any "unescaped"
semicolons. Escaped semicolons are ones used as part of selected HTML entities.
If the condition is met, the function adds the multiple name maintenance category.
returns nothing
]]
local function name_has_mult_names (name, list_name)
local _, commas, semicolons, nbsps;
if utilities.is_set (name) then
_, commas = name:gsub (',', ''); -- count the number of commas
_, semicolons = name:gsub (';', ''); -- count the number of semicolons
-- nbsps probably should be its own separate count rather than merged in
-- some way with semicolons because Lua patterns do not support the
-- grouping operator that regex does, which means there is no way to add
-- more entities to escape except by adding more counts with the new
-- entities
_, nbsps = name:gsub (' ',''); -- count nbsps
-- There is exactly 1 semicolon per entity, so subtract nbsps
-- from semicolons to 'escape' them. If additional entities are added,
-- they also can be subtracted.
if 1 < commas or 0 < (semicolons - nbsps) then
utilities.set_message ('maint_mult_names', cfg.special_case_translation [list_name]); -- add a maint message
end
end
end
--[=[-------------------------< I S _ G E N E R I C >----------------------------------------------------------
Compares values assigned to various parameters according to the string provided as <item> in the function call.
<item> can have on of two values:
'generic_names' – for name-holding parameters: |last=, |first=, |editor-last=, etc
'generic_titles' – for |title=
There are two types of generic tests. The 'accept' tests look for a pattern that should not be rejected by the
'reject' test. For example,
|author=[[John Smith (author)|Smith, John]]
would be rejected by the 'author' reject test. But piped wikilinks with 'author' disambiguation should not be
rejected so the 'accept' test prevents that from happening. Accept tests are always performed before reject
tests.
Each of the 'accept' and 'reject' sequence tables hold tables for en.wiki (['en']) and local.wiki (['local'])
that each can hold a test sequence table The sequence table holds, at index [1], a test pattern, and, at index
[2], a boolean control value. The control value tells string.find() or mw.ustring.find() to do plain-text search (true)
or a pattern search (false). The intent of all this complexity is to make these searches as fast as possible so
that we don't run out of processing time on very large articles.
Returns
true when a reject test finds the pattern or string
false when an accept test finds the pattern or string
nil else
]=]
local function is_generic (item, value, wiki)
local test_val;
local str_lower = { -- use string.lower() for en.wiki (['en']) and use mw.ustring.lower() or local.wiki (['local'])
['en'] = string.lower,
['local'] = mw.ustring.lower,
}
local str_find = { -- use string.find() for en.wiki (['en']) and use mw.ustring.find() or local.wiki (['local'])
['en'] = string.find,
['local'] = mw.ustring.find,
}
local function test (val, test_t, wiki) -- local function to do the testing; <wiki> selects lower() and find() functions
val = test_t[2] and str_lower[wiki](value) or val; -- when <test_t[2]> set to 'true', plaintext search using lowercase value
return str_find[wiki] (val, test_t[1], 1, test_t[2]); -- return nil when not found or matched
end
local test_types_t = {'accept', 'reject'}; -- test accept patterns first, then reject patterns
local wikis_t = {'en', 'local'}; -- do tests for each of these keys; en.wiki first, local.wiki second
for _, test_type in ipairs (test_types_t) do -- for each test type
for _, generic_value in pairs (cfg.special_case_translation[item][test_type]) do -- spin through the list of generic value fragments to accept or reject
for _, wiki in ipairs (wikis_t) do
if generic_value[wiki] then
if test (value, generic_value[wiki], wiki) then -- go do the test
return ('reject' == test_type); -- param value rejected, return true; false else
end
end
end
end
end
end
--[[--------------------------< N A M E _ I S _ G E N E R I C >------------------------------------------------
calls is_generic() to determine if <name> is a 'generic name' listed in cfg.generic_names; <name_alias> is the
parameter name used in error messaging
]]
local function name_is_generic (name, name_alias)
if not added_generic_name_errs and is_generic ('generic_names', name) then
utilities.set_message ('err_generic_name', name_alias); -- set an error message
added_generic_name_errs = true;
end
end
--[[--------------------------< N A M E _ C H E C K S >--------------------------------------------------------
This function calls various name checking functions used to validate the content of the various name-holding parameters.
]]
local function name_checks (last, first, list_name, last_alias, first_alias)
local accept_name;
if utilities.is_set (last) then
last, accept_name = utilities.has_accept_as_written (last); -- remove accept-this-as-written markup when it wraps all of <last>
if not accept_name then -- <last> not wrapped in accept-as-written markup
name_has_mult_names (last, list_name); -- check for multiple names in the parameter (last only)
name_is_numeric (last, list_name); -- check for names that are composed of digits and punctuation
name_is_generic (last, last_alias); -- check for names found in the generic names list
end
end
if utilities.is_set (first) then
first, accept_name = utilities.has_accept_as_written (first); -- remove accept-this-as-written markup when it wraps all of <first>
if not accept_name then -- <first> not wrapped in accept-as-written markup
name_is_numeric (first, list_name); -- check for names that are composed of digits and punctuation
name_is_generic (first, first_alias); -- check for names found in the generic names list
end
local wl_type, D = utilities.is_wikilink (first);
if 0 ~= wl_type then
first = D;
utilities.set_message ('err_bad_paramlink', first_alias);
end
end
return last, first; -- done
end
--[[----------------------< E X T R A C T _ N A M E S >-------------------------
Gets name list from the input arguments
Searches through args in sequential order to find |lastn= and |firstn= parameters
(or their aliases), and their matching link and mask parameters. Stops searching
when both |lastn= and |firstn= are not found in args after two sequential attempts:
found |last1=, |last2=, and |last3= but doesn't find |last4= and |last5= then the
search is done.
This function emits an error message when there is a |firstn= without a matching
|lastn=. When there are 'holes' in the list of last names, |last1= and |last3=
are present but |last2= is missing, an error message is emitted. |lastn= is not
required to have a matching |firstn=.
When an author or editor parameter contains some form of 'et al.', the 'et al.'
is stripped from the parameter and a flag (etal) returned that will cause list_people()
to add the static 'et al.' text from Module:Citation/CS1/Configuration. This keeps
'et al.' out of the template's metadata. When this occurs, an error is emitted.
]]
local function extract_names(args, list_name)
local names = {}; -- table of names
local last; -- individual name components
local first;
local link;
local mask;
local i = 1; -- loop counter/indexer
local n = 1; -- output table indexer
local count = 0; -- used to count the number of times we haven't found a |last= (or alias for authors, |editor-last or alias for editors)
local etal = false; -- return value set to true when we find some form of et al. in an author parameter
local last_alias, first_alias, link_alias; -- selected parameter aliases used in error messaging
while true do
last, last_alias = utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-Last'], 'err_redundant_parameters', i ); -- search through args for name components beginning at 1
first, first_alias = utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-First'], 'err_redundant_parameters', i );
link, link_alias = utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-Link'], 'err_redundant_parameters', i );
mask = utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-Mask'], 'err_redundant_parameters', i );
if last then -- error check |lastn= alias for unknown interwiki link prefix; done here because this is where we have the parameter name
local project, language = interwiki_prefixen_get (last, true); -- true because we expect interwiki links in |lastn= to be wikilinked
if nil == project and nil == language then -- when both are nil
utilities.set_message ('err_bad_paramlink', last_alias); -- not known, emit an error message -- TODO: err_bad_interwiki?
last = utilities.remove_wiki_link (last); -- remove wikilink markup; show display value only
end
end
if link then -- error check |linkn= alias for unknown interwiki link prefix
local project, language = interwiki_prefixen_get (link, false); -- false because wiki links in |author-linkn= is an error
if nil == project and nil == language then -- when both are nil
utilities.set_message ('err_bad_paramlink', link_alias); -- not known, emit an error message -- TODO: err_bad_interwiki?
link = nil; -- unset so we don't link
link_alias = nil;
end
end
last, etal = name_has_etal (last, etal, false, last_alias); -- find and remove variations on et al.
first, etal = name_has_etal (first, etal, false, first_alias); -- find and remove variations on et al.
last, first = name_checks (last, first, list_name, last_alias, first_alias); -- multiple names, extraneous annotation, etc. checks
if first and not last then -- if there is a firstn without a matching lastn
local alias = first_alias:find ('given', 1, true) and 'given' or 'first'; -- get first or given form of the alias
utilities.set_message ('err_first_missing_last', {
first_alias, -- param name of alias missing its mate
first_alias:gsub (alias, {['first'] = 'last', ['given'] = 'surname'}), -- make param name appropriate to the alias form
}); -- add this error message
elseif not first and not last then -- if both firstn and lastn aren't found, are we done?
count = count + 1; -- number of times we haven't found last and first
if 2 <= count then -- two missing names and we give up
break; -- normal exit or there is a two-name hole in the list; can't tell which
end
else -- we have last with or without a first
local result;
link = link_title_ok (link, link_alias, last, last_alias); -- check for improper wiki-markup
if first then
link = link_title_ok (link, link_alias, first, first_alias); -- check for improper wiki-markup
end
names[n] = {last = last, first = first, link = link, mask = mask, corporate = false}; -- add this name to our names list (corporate for |vauthors= only)
n = n + 1; -- point to next location in the names table
if 1 == count then -- if the previous name was missing
utilities.set_message ('err_missing_name', {list_name:match ("(%w+)List"):lower(), i - 1}); -- add this error message
end
count = 0; -- reset the counter, we're looking for two consecutive missing names
end
i = i + 1; -- point to next args location
end
return names, etal; -- all done, return our list of names and the etal flag
end
--[[--------------------------< N A M E _ T A G _ G E T >------------------------------------------------------
attempt to decode |language=<lang_param> and return language name and matching tag; nil else.
This function looks for:
<lang_param> as a tag in cfg.lang_code_remap{}
<lang_param> as a name in cfg.lang_name_remap{}
<lang_param> as a name in cfg.mw_languages_by_name_t
<lang_param> as a tag in cfg.mw_languages_by_tag_t
when those fail, presume that <lang_param> is an IETF-like tag that MediaWiki does not recognize. Strip all
script, region, variant, whatever subtags from <lang_param> to leave just a two or three character language tag
and look for the new <lang_param> in cfg.mw_languages_by_tag_t{}
on success, returns name (in properly capitalized form) and matching tag (in lowercase); on failure returns nil
]]
local function name_tag_get (lang_param)
local lang_param_lc = mw.ustring.lower (lang_param); -- use lowercase as an index into the various tables
local name;
local tag;
name = cfg.lang_code_remap[lang_param_lc]; -- assume <lang_param_lc> is a tag; attempt to get remapped language name
if name then -- when <name>, <lang_param> is a tag for a remapped language name
return name, lang_param_lc; -- so return <name> from remap and <lang_param_lc>
end
tag = lang_param_lc:match ('^(%a%a%a?)%-.*'); -- still assuming that <lang_param_lc> is a tag; strip script, region, variant subtags
name = cfg.lang_code_remap[tag]; -- attempt to get remapped language name with language subtag only
if name then -- when <name>, <tag> is a tag for a remapped language name
return name, tag; -- so return <name> from remap and <tag>
end
if cfg.lang_name_remap[lang_param_lc] then -- not a tag, assume <lang_param_lc> is a name; attempt to get remapped language tag
return cfg.lang_name_remap[lang_param_lc][1], cfg.lang_name_remap[lang_param_lc][2]; -- for this <lang_param_lc>, return a (possibly) new name and appropriate tag
end
tag = cfg.mw_languages_by_name_t[lang_param_lc]; -- assume that <lang_param_lc> is a language name; attempt to get its matching tag
if tag then
return cfg.mw_languages_by_tag_t[tag], tag; -- <lang_param_lc> is a name so return the name from the table and <tag>
end
name = cfg.mw_languages_by_tag_t[lang_param_lc]; -- assume that <lang_param_lc> is a tag; attempt to get its matching language name
if name then
return name, lang_param_lc; -- <lang_param_lc> is a tag so return it and <name>
end
tag = lang_param_lc:match ('^(%a%a%a?)%-.*'); -- is <lang_param_lc> an IETF-like tag that MediaWiki doesn't recognize? <tag> gets the language subtag; nil else
if tag then
name = cfg.mw_languages_by_tag_t[tag]; -- attempt to get a language name using the shortened <tag>
if name then
return name, tag; -- <lang_param_lc> is an unrecognized IETF-like tag so return <name> and language subtag
end
end
end
--[[-------------------< L A N G U A G E _ P A R A M E T E R >------------------
Gets language name from a provided two- or three-character ISO 639 code. If a code
is recognized by MediaWiki, use the returned name; if not, then use the value that
was provided with the language parameter.
When |language= contains a recognized language (either code or name), the page is
assigned to the category for that code: Category:Norwegian-language sources (no).
For valid three-character code languages, the page is assigned to the single category
for '639-2' codes: Category:CS1 ISO 639-2 language sources.
Languages that are the same as the local wiki are not categorized. MediaWiki does
not recognize three-character equivalents of two-character codes: code 'ar' is
recognized but code 'ara' is not.
This function supports multiple languages in the form |language=nb, French, th
where the language names or codes are separated from each other by commas with
optional space characters.
]]
local function language_parameter (lang)
local tag; -- some form of IETF-like language tag; language subtag with optional region, sript, vatiant, etc subtags
local lang_subtag; -- ve populates |language= with mostly unecessary region subtags the MediaWiki does not recognize; this is the base language subtag
local name; -- the language name
local language_list = {}; -- table of language names to be rendered
local names_t = {}; -- table made from the value assigned to |language=
local this_wiki_name = mw.language.fetchLanguageName (cfg.this_wiki_code, cfg.this_wiki_code); -- get this wiki's language name
names_t = mw.text.split (lang, '%s*,%s*'); -- names should be a comma separated list
for _, lang in ipairs (names_t) do -- reuse lang here because we don't yet know if lang is a language name or a language tag
name, tag = name_tag_get (lang); -- attempt to get name/tag pair for <lang>; <name> has proper capitalization; <tag> is lowercase
if utilities.is_set (tag) then
lang_subtag = tag:gsub ('^(%a%a%a?)%-.*', '%1'); -- for categorization, strip any IETF-like tags from language tag
if cfg.this_wiki_code ~= lang_subtag then -- when the language is not the same as this wiki's language
if 2 == lang_subtag:len() then -- and is a two-character tag
utilities.add_prop_cat ('foreign-lang-source', {name, tag}, lang_subtag); -- categorize it; tag appended to allow for multiple language categorization
else -- or is a recognized language (but has a three-character tag)
utilities.add_prop_cat ('foreign-lang-source-2', {lang_subtag}, lang_subtag); -- categorize it differently TODO: support multiple three-character tag categories per cs1|2 template?
end
elseif cfg.local_lang_cat_enable then -- when the language and this wiki's language are the same and categorization is enabled
utilities.add_prop_cat ('local-lang-source', {name, lang_subtag}); -- categorize it
end
else
name = lang; -- return whatever <lang> has so that we show something
utilities.set_message ('maint_unknown_lang'); -- add maint category if not already added
end
table.insert (language_list, name);
name = ''; -- so we can reuse it
end
name = utilities.make_sep_list (#language_list, language_list);
if (1 == #language_list) and (lang_subtag == cfg.this_wiki_code) then -- when only one language, find lang name in this wiki lang name; for |language=en-us, 'English' in 'American English'
return ''; -- if one language and that language is this wiki's return an empty string (no annotation)
end
return (" " .. wrap_msg ('language', name)); -- otherwise wrap with '(in ...)'
--[[ TODO: should only return blank or name rather than full list
so we can clean up the bunched parenthetical elements Language, Type, Format
]]
end
--[[-----------------------< S E T _ C S _ S T Y L E >--------------------------
Gets the default CS style configuration for the given mode.
Returns default separator and either postscript as passed in or the default.
In CS1, the default postscript and separator are '.'.
In CS2, the default postscript is the empty string and the default separator is ','.
]]
local function set_cs_style (postscript, mode)
if utilities.is_set(postscript) then
-- emit a maintenance message if user postscript is the default cs1 postscript
-- we catch the opposite case for cs2 in set_style
if mode == 'cs1' and postscript == cfg.presentation['ps_' .. mode] then
utilities.set_message ('maint_postscript');
end
else
postscript = cfg.presentation['ps_' .. mode];
end
return cfg.presentation['sep_' .. mode], postscript;
end
--[[--------------------------< S E T _ S T Y L E >-----------------------------
Sets the separator and postscript styles. Checks the |mode= first and the
#invoke CitationClass second. Removes the postscript if postscript == none.
]]
local function set_style (mode, postscript, cite_class)
local sep;
if 'cs2' == mode then
sep, postscript = set_cs_style (postscript, 'cs2');
elseif 'cs1' == mode then
sep, postscript = set_cs_style (postscript, 'cs1');
elseif 'citation' == cite_class then
sep, postscript = set_cs_style (postscript, 'cs2');
else
sep, postscript = set_cs_style (postscript, 'cs1');
end
if cfg.keywords_xlate[postscript:lower()] == 'none' then
-- emit a maintenance message if user postscript is the default cs2 postscript
-- we catch the opposite case for cs1 in set_cs_style
if 'cs2' == mode or 'citation' == cite_class then
utilities.set_message ('maint_postscript');
end
postscript = '';
end
return sep, postscript
end
--[=[-------------------------< I S _ P D F >-----------------------------------
Determines if a URL has the file extension that is one of the PDF file extensions
used by [[MediaWiki:Common.css]] when applying the PDF icon to external links.
returns true if file extension is one of the recognized extensions, else false
]=]
local function is_pdf (url)
return url:match ('%.pdf$') or url:match ('%.PDF$') or
url:match ('%.pdf[%?#]') or url:match ('%.PDF[%?#]') or
url:match ('%.PDF#') or url:match ('%.pdf#');
end
--[[--------------------------< S T Y L E _ F O R M A T >-----------------------
Applies CSS style to |format=, |chapter-format=, etc. Also emits an error message
if the format parameter does not have a matching URL parameter. If the format parameter
is not set and the URL contains a file extension that is recognized as a PDF document
by MediaWiki's commons.css, this code will set the format parameter to (PDF) with
the appropriate styling.
]]
local function style_format (format, url, fmt_param, url_param)
if utilities.is_set (format) then
format = utilities.wrap_style ('format', format); -- add leading space, parentheses, resize
if not utilities.is_set (url) then
utilities.set_message ('err_format_missing_url', {fmt_param, url_param}); -- add an error message
end
elseif is_pdf (url) then -- format is not set so if URL is a PDF file then
format = utilities.wrap_style ('format', 'PDF'); -- set format to PDF
else
format = ''; -- empty string for concatenation
end
return format;
end
--[[---------------------< G E T _ D I S P L A Y _ N A M E S >------------------
Returns a number that defines the number of names displayed for author and editor
name lists and a Boolean flag to indicate when et al. should be appended to the name list.
When the value assigned to |display-xxxxors= is a number greater than or equal to zero,
return the number and the previous state of the 'etal' flag (false by default
but may have been set to true if the name list contains some variant of the text 'et al.').
When the value assigned to |display-xxxxors= is the keyword 'etal', return a number
that is one greater than the number of authors in the list and set the 'etal' flag true.
This will cause the list_people() to display all of the names in the name list followed by 'et al.'
In all other cases, returns nil and the previous state of the 'etal' flag.
inputs:
max: A['DisplayAuthors'] or A['DisplayEditors']; a number or some flavor of etal
count: #a or #e
list_name: 'authors' or 'editors'
etal: author_etal or editor_etal
]]
local function get_display_names (max, count, list_name, etal, param)
if utilities.is_set (max) then
if 'etal' == max:lower():gsub("[ '%.]", '') then -- the :gsub() portion makes 'etal' from a variety of 'et al.' spellings and stylings
max = count + 1; -- number of authors + 1 so display all author name plus et al.
etal = true; -- overrides value set by extract_names()
elseif max:match ('^%d+$') then -- if is a string of numbers
max = tonumber (max); -- make it a number
if max >= count then -- if |display-xxxxors= value greater than or equal to number of authors/editors
utilities.set_message ('err_disp_name', {param, max}); -- add error message
max = nil;
end
else -- not a valid keyword or number
utilities.set_message ('err_disp_name', {param, max}); -- add error message
max = nil; -- unset; as if |display-xxxxors= had not been set
end
end
return max, etal;
end
--[[----------< E X T R A _ T E X T _ I N _ P A G E _ C H E C K >---------------
Adds error if |page=, |pages=, |quote-page=, |quote-pages= has what appears to be
some form of p. or pp. abbreviation in the first characters of the parameter content.
check page for extraneous p, p., pp, pp., pg, pg. at start of parameter value:
good pattern: '^P[^%.P%l]' matches when page begins PX or P# but not Px
where x and X are letters and # is a digit
bad pattern: '^[Pp][PpGg]' matches when page begins pp, pP, Pp, PP, pg, pG, Pg, PG
]]
local function extra_text_in_page_check (val, name)
if not val:match (cfg.vol_iss_pg_patterns.good_ppattern) then
for _, pattern in ipairs (cfg.vol_iss_pg_patterns.bad_ppatterns) do -- spin through the selected sequence table of patterns
if val:match (pattern) then -- when a match, error so
utilities.set_message ('err_extra_text_pages', name); -- add error message
return; -- and done
end
end
end
end
--[[--------------------------< E X T R A _ T E X T _ I N _ V O L _ I S S _ C H E C K >------------------------
Adds error if |volume= or |issue= has what appears to be some form of redundant 'type' indicator.
For |volume=:
'V.', or 'Vol.' (with or without the dot) abbreviations or 'Volume' in the first characters of the parameter
content (all case insensitive). 'V' and 'v' (without the dot) are presumed to be roman numerals so
are allowed.
For |issue=:
'No.', 'I.', 'Iss.' (with or without the dot) abbreviations, or 'Issue' in the first characters of the
parameter content (all case insensitive).
Single character values ('v', 'i', 'n') allowed when not followed by separator character ('.', ':', '=', or
whitespace character) – param values are trimmed of whitespace by MediaWiki before delivered to the module.
<val> is |volume= or |issue= parameter value
<name> is |volume= or |issue= parameter name for error message
<selector> is 'v' for |volume=, 'i' for |issue=
sets error message on failure; returns nothing
]]
local function extra_text_in_vol_iss_check (val, name, selector)
if not utilities.is_set (val) then
return;
end
local patterns = 'v' == selector and cfg.vol_iss_pg_patterns.vpatterns or cfg.vol_iss_pg_patterns.ipatterns;
local handler = 'v' == selector and 'err_extra_text_volume' or 'err_extra_text_issue';
val = val:lower(); -- force parameter value to lower case
for _, pattern in ipairs (patterns) do -- spin through the selected sequence table of patterns
if val:match (pattern) then -- when a match, error so
utilities.set_message (handler, name); -- add error message
return; -- and done
end
end
end
--[=[-------------------------< G E T _ V _ N A M E _ T A B L E >----------------------------------------------
split apart a |vauthors= or |veditors= parameter. This function allows for corporate names, wrapped in doubled
parentheses to also have commas; in the old version of the code, the doubled parentheses were included in the
rendered citation and in the metadata. Individual author names may be wikilinked
|vauthors=Jones AB, [[E. B. White|White EB]], ((Black, Brown, and Co.))
]=]
local function get_v_name_table (vparam, output_table, output_link_table)
local name_table = mw.text.split(vparam, "%s*,%s*"); -- names are separated by commas
local wl_type, label, link; -- wl_type not used here; just a placeholder
local i = 1;
while name_table[i] do
if name_table[i]:match ('^%(%(.*[^%)][^%)]$') then -- first segment of corporate with one or more commas; this segment has the opening doubled parentheses
local name = name_table[i];
i = i + 1; -- bump indexer to next segment
while name_table[i] do
name = name .. ', ' .. name_table[i]; -- concatenate with previous segments
if name_table[i]:match ('^.*%)%)$') then -- if this table member has the closing doubled parentheses
break; -- and done reassembling so
end
i = i + 1; -- bump indexer
end
table.insert (output_table, name); -- and add corporate name to the output table
table.insert (output_link_table, ''); -- no wikilink
else
wl_type, label, link = utilities.is_wikilink (name_table[i]); -- wl_type is: 0, no wl (text in label variable); 1, [[D]]; 2, [[L|D]]
table.insert (output_table, label); -- add this name
if 1 == wl_type then
table.insert (output_link_table, label); -- simple wikilink [[D]]
else
table.insert (output_link_table, link); -- no wikilink or [[L|D]]; add this link if there is one, else empty string
end
end
i = i + 1;
end
return output_table;
end
--[[--------------------------< P A R S E _ V A U T H O R S _ V E D I T O R S >--------------------------------
This function extracts author / editor names from |vauthors= or |veditors= and finds matching |xxxxor-maskn= and
|xxxxor-linkn= in args. It then returns a table of assembled names just as extract_names() does.
Author / editor names in |vauthors= or |veditors= must be in Vancouver system style. Corporate or institutional names
may sometimes be required and because such names will often fail the is_good_vanc_name() and other format compliance
tests, are wrapped in doubled parentheses ((corporate name)) to suppress the format tests.
Supports generational suffixes Jr, 2nd, 3rd, 4th–6th.
This function sets the Vancouver error when a required comma is missing and when there is a space between an author's initials.
]]
local function parse_vauthors_veditors (args, vparam, list_name)
local names = {}; -- table of names assembled from |vauthors=, |author-maskn=, |author-linkn=
local v_name_table = {};
local v_link_table = {}; -- when name is wikilinked, targets go in this table
local etal = false; -- return value set to true when we find some form of et al. vauthors parameter
local last, first, link, mask, suffix;
local corporate = false;
vparam, etal = name_has_etal (vparam, etal, true); -- find and remove variations on et al. do not categorize (do it here because et al. might have a period)
v_name_table = get_v_name_table (vparam, v_name_table, v_link_table); -- names are separated by commas
for i, v_name in ipairs(v_name_table) do
first = ''; -- set to empty string for concatenation and because it may have been set for previous author/editor
local accept_name;
v_name, accept_name = utilities.has_accept_as_written (v_name); -- remove accept-this-as-written markup when it wraps all of <v_name>
if accept_name then
last = v_name;
corporate = true; -- flag used in list_people()
elseif string.find(v_name, "%s") then
if v_name:find('[;%.]') then -- look for commonly occurring punctuation characters;
add_vanc_error (cfg.err_msg_supl.punctuation, i);
end
local lastfirstTable = {}
lastfirstTable = mw.text.split(v_name, "%s+")
first = table.remove(lastfirstTable); -- removes and returns value of last element in table which should be initials or generational suffix
if not mw.ustring.match (first, '^%u+$') then -- mw.ustring here so that later we will catch non-Latin characters
suffix = first; -- not initials so assume that whatever we got is a generational suffix
first = table.remove(lastfirstTable); -- get what should be the initials from the table
end
last = table.concat(lastfirstTable, ' ') -- returns a string that is the concatenation of all other names that are not initials and generational suffix
if not utilities.is_set (last) then
first = ''; -- unset
last = v_name; -- last empty because something wrong with first
add_vanc_error (cfg.err_msg_supl.name, i);
end
if mw.ustring.match (last, '%a+%s+%u+%s+%a+') then
add_vanc_error (cfg.err_msg_supl['missing comma'], i); -- matches last II last; the case when a comma is missing
end
if mw.ustring.match (v_name, ' %u %u$') then -- this test is in the wrong place TODO: move or replace with a more appropriate test
add_vanc_error (cfg.err_msg_supl.initials, i); -- matches a space between two initials
end
else
last = v_name; -- last name or single corporate name? Doesn't support multiword corporate names? do we need this?
end
if utilities.is_set (first) then
if not mw.ustring.match (first, "^%u?%u$") then -- first shall contain one or two upper-case letters, nothing else
add_vanc_error (cfg.err_msg_supl.initials, i); -- too many initials; mixed case initials (which may be ok Romanization); hyphenated initials
end
is_good_vanc_name (last, first, suffix, i); -- check first and last before restoring the suffix which may have a non-Latin digit
if utilities.is_set (suffix) then
first = first .. ' ' .. suffix; -- if there was a suffix concatenate with the initials
suffix = ''; -- unset so we don't add this suffix to all subsequent names
end
else
if not corporate then
is_good_vanc_name (last, '', nil, i);
end
end
link = utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-Link'], 'err_redundant_parameters', i ) or v_link_table[i];
mask = utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-Mask'], 'err_redundant_parameters', i );
names[i] = {last = last, first = first, link = link, mask = mask, corporate = corporate}; -- add this assembled name to our names list
end
return names, etal; -- all done, return our list of names
end
--[[--------------------------< S E L E C T _ A U T H O R _ E D I T O R _ S O U R C E >------------------------
Select one of |authors=, |authorn= / |lastn / firstn=, or |vauthors= as the source of the author name list or
select one of |editorn= / editor-lastn= / |editor-firstn= or |veditors= as the source of the editor name list.
Only one of these appropriate three will be used. The hierarchy is: |authorn= (and aliases) highest and |authors= lowest;
|editorn= (and aliases) highest and |veditors= lowest (support for |editors= withdrawn)
When looking for |authorn= / |editorn= parameters, test |xxxxor1= and |xxxxor2= (and all of their aliases); stops after the second
test which mimicks the test used in extract_names() when looking for a hole in the author name list. There may be a better
way to do this, I just haven't discovered what that way is.
Emits an error message when more than one xxxxor name source is provided.
In this function, vxxxxors = vauthors or veditors; xxxxors = authors as appropriate.
]]
local function select_author_editor_source (vxxxxors, xxxxors, args, list_name)
local lastfirst = false;
if utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-Last'], 'none', 1 ) or -- do this twice in case we have a |first1= without a |last1=; this ...
utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-First'], 'none', 1 ) or -- ... also catches the case where |first= is used with |vauthors=
utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-Last'], 'none', 2 ) or
utilities.select_one ( args, cfg.aliases[list_name .. '-First'], 'none', 2 ) then
lastfirst = true;
end
if (utilities.is_set (vxxxxors) and true == lastfirst) or -- these are the three error conditions
(utilities.is_set (vxxxxors) and utilities.is_set (xxxxors)) or
(true == lastfirst and utilities.is_set (xxxxors)) then
local err_name;
if 'AuthorList' == list_name then -- figure out which name should be used in error message
err_name = 'author';
else
err_name = 'editor';
end
utilities.set_message ('err_redundant_parameters', err_name .. '-name-list parameters'); -- add error message
end
if true == lastfirst then return 1 end; -- return a number indicating which author name source to use
if utilities.is_set (vxxxxors) then return 2 end;
if utilities.is_set (xxxxors) then return 3 end;
return 1; -- no authors so return 1; this allows missing author name test to run in case there is a first without last
end
--[[--------------------------< I S _ V A L I D _ P A R A M E T E R _ V A L U E >------------------------------
This function is used to validate a parameter's assigned value for those parameters that have only a limited number
of allowable values (yes, y, true, live, dead, etc.). When the parameter value has not been assigned a value (missing
or empty in the source template) the function returns the value specified by ret_val. If the parameter value is one
of the list of allowed values returns the translated value; else, emits an error message and returns the value
specified by ret_val.
TODO: explain <invert>
]]
local function is_valid_parameter_value (value, name, possible, ret_val, invert)
if not utilities.is_set (value) then
return ret_val; -- an empty parameter is ok
end
if (not invert and utilities.in_array (value, possible)) then -- normal; <value> is in <possible> table
return cfg.keywords_xlate[value]; -- return translation of parameter keyword
elseif invert and not utilities.in_array (value, possible) then -- invert; <value> is not in <possible> table
return value; -- return <value> as it is
else
utilities.set_message ('err_invalid_param_val', {name, value}); -- not an allowed value so add error message
return ret_val;
end
end
--[[--------------------------< T E R M I N A T E _ N A M E _ L I S T >----------------------------------------
This function terminates a name list (author, contributor, editor) with a separator character (sepc) and a space
when the last character is not a sepc character or when the last three characters are not sepc followed by two
closing square brackets (close of a wikilink). When either of these is true, the name_list is terminated with a
single space character.
]]
local function terminate_name_list (name_list, sepc)
if (string.sub (name_list, -3, -1) == sepc .. '. ') then -- if already properly terminated
return name_list; -- just return the name list
elseif (string.sub (name_list, -1, -1) == sepc) or (string.sub (name_list, -3, -1) == sepc .. ']]') then -- if last name in list ends with sepc char
return name_list .. " "; -- don't add another
else
return name_list .. sepc .. ' '; -- otherwise terminate the name list
end
end
--[[-------------------------< F O R M A T _ V O L U M E _ I S S U E >-----------------------------------------
returns the concatenation of the formatted volume and issue (or journal article number) parameters as a single
string; or formatted volume or formatted issue, or an empty string if neither are set.
]]
local function format_volume_issue (volume, issue, article, cite_class, origin, sepc, lower)
if not utilities.is_set (volume) and not utilities.is_set (issue) and not utilities.is_set (article) then
return '';
end
-- same condition as in format_pages_sheets()
local is_journal = 'journal' == cite_class or (utilities.in_array (cite_class, {'citation', 'map', 'interview'}) and 'journal' == origin);
local is_numeric_vol = volume and (volume:match ('^[MDCLXVI]+$') or volume:match ('^%d+$')); -- is only uppercase roman numerals or only digits?
local is_long_vol = volume and (4 < mw.ustring.len(volume)); -- is |volume= value longer than 4 characters?
if volume and (not is_numeric_vol and is_long_vol) then -- when not all digits or Roman numerals, is |volume= longer than 4 characters?
utilities.add_prop_cat ('long-vol'); -- yes, add properties cat
end
if is_journal then -- journal-style formatting
local vol = '';
if utilities.is_set (volume) then
if is_numeric_vol then -- |volume= value all digits or all uppercase Roman numerals?
vol = utilities.substitute (cfg.presentation['vol-bold'], {sepc, volume}); -- render in bold face
elseif is_long_vol then -- not all digits or Roman numerals; longer than 4 characters?
vol = utilities.substitute (cfg.messages['j-vol'], {sepc, utilities.hyphen_to_dash (volume)}); -- not bold
else -- four or fewer characters
vol = utilities.substitute (cfg.presentation['vol-bold'], {sepc, utilities.hyphen_to_dash (volume)}); -- bold
end
end
vol = vol .. (utilities.is_set (issue) and utilities.substitute (cfg.messages['j-issue'], issue) or '')
vol = vol .. (utilities.is_set (article) and utilities.substitute (cfg.messages['j-article-num'], article) or '')
return vol;
end
if 'podcast' == cite_class and utilities.is_set (issue) then
return wrap_msg ('issue', {sepc, issue}, lower);
end
if 'conference' == cite_class and utilities.is_set (article) then -- |article-number= supported only in journal and conference cites
if utilities.is_set (volume) and utilities.is_set (article) then -- both volume and article number
return wrap_msg ('vol-art', {sepc, utilities.hyphen_to_dash (volume), article}, lower);
elseif utilities.is_set (article) then -- article number alone; when volume alone, handled below
return wrap_msg ('art', {sepc, article}, lower);
end
end
-- all other types of citation
if utilities.is_set (volume) and utilities.is_set (issue) then
return wrap_msg ('vol-no', {sepc, utilities.hyphen_to_dash (volume), issue}, lower);
elseif utilities.is_set (volume) then
return wrap_msg ('vol', {sepc, utilities.hyphen_to_dash (volume)}, lower);
else
return wrap_msg ('issue', {sepc, issue}, lower);
end
end
--[[-------------------------< F O R M A T _ P A G E S _ S H E E T S >-----------------------------------------
adds static text to one of |page(s)= or |sheet(s)= values and returns it with all of the others set to empty strings.
The return order is:
page, pages, sheet, sheets
Singular has priority over plural when both are provided.
]]
local function format_pages_sheets (page, pages, sheet, sheets, cite_class, origin, sepc, nopp, lower)
if 'map' == cite_class then -- only cite map supports sheet(s) as in-source locators
if utilities.is_set (sheet) then
if 'journal' == origin then
return '', '', wrap_msg ('j-sheet', sheet, lower), '';
else
return '', '', wrap_msg ('sheet', {sepc, sheet}, lower), '';
end
elseif utilities.is_set (sheets) then
if 'journal' == origin then
return '', '', '', wrap_msg ('j-sheets', sheets, lower);
else
return '', '', '', wrap_msg ('sheets', {sepc, sheets}, lower);
end
end
end
local is_journal = 'journal' == cite_class or (utilities.in_array (cite_class, {'citation', 'map', 'interview'}) and 'journal' == origin);
if utilities.is_set (page) then
if is_journal then
return utilities.substitute (cfg.messages['j-page(s)'], page), '', '', '';
elseif not nopp then
return utilities.substitute (cfg.messages['p-prefix'], {sepc, page}), '', '', '';
else
return utilities.substitute (cfg.messages['nopp'], {sepc, page}), '', '', '';
end
elseif utilities.is_set (pages) then
if is_journal then
return utilities.substitute (cfg.messages['j-page(s)'], pages), '', '', '';
elseif tonumber(pages) ~= nil and not nopp then -- if pages is only digits, assume a single page number
return '', utilities.substitute (cfg.messages['p-prefix'], {sepc, pages}), '', '';
elseif not nopp then
return '', utilities.substitute (cfg.messages['pp-prefix'], {sepc, pages}), '', '';
else
return '', utilities.substitute (cfg.messages['nopp'], {sepc, pages}), '', '';
end
end
return '', '', '', ''; -- return empty strings
end
--[[--------------------------< I N S O U R C E _ L O C _ G E T >----------------------------------------------
returns one of the in-source locators: page, pages, or at.
If any of these are interwiki links to Wikisource, returns the label portion of the interwiki-link as plain text
for use in COinS. This COinS thing is done because here we convert an interwiki-link to an external link and
add an icon span around that; get_coins_pages() doesn't know about the span. TODO: should it?
TODO: add support for sheet and sheets?; streamline;
TODO: make it so that this function returns only one of the three as the single in-source (the return value assigned
to a new name)?
]]
local function insource_loc_get (page, page_orig, pages, pages_orig, at)
local ws_url, ws_label, coins_pages, L; -- for Wikisource interwiki-links; TODO: this corrupts page metadata (span remains in place after cleanup; fix there?)
if utilities.is_set (page) then
if utilities.is_set (pages) or utilities.is_set (at) then
pages = ''; -- unset the others
at = '';
end
extra_text_in_page_check (page, page_orig); -- emit error message when |page= value begins with what looks like p., pp., etc.
ws_url, ws_label, L = wikisource_url_make (page); -- make ws URL from |page= interwiki link; link portion L becomes tooltip label
if ws_url then
page = external_link (ws_url, ws_label .. ' ', 'ws link in page'); -- space char after label to move icon away from in-source text; TODO: a better way to do this?
page = utilities.substitute (cfg.presentation['interwiki-icon'], {cfg.presentation['class-wikisource'], L, page});
coins_pages = ws_label;
end
elseif utilities.is_set (pages) then
if utilities.is_set (at) then
at = ''; -- unset
end
extra_text_in_page_check (pages, pages_orig); -- emit error message when |page= value begins with what looks like p., pp., etc.
ws_url, ws_label, L = wikisource_url_make (pages); -- make ws URL from |pages= interwiki link; link portion L becomes tooltip label
if ws_url then
pages = external_link (ws_url, ws_label .. ' ', 'ws link in pages'); -- space char after label to move icon away from in-source text; TODO: a better way to do this?
pages = utilities.substitute (cfg.presentation['interwiki-icon'], {cfg.presentation['class-wikisource'], L, pages});
coins_pages = ws_label;
end
elseif utilities.is_set (at) then
ws_url, ws_label, L = wikisource_url_make (at); -- make ws URL from |at= interwiki link; link portion L becomes tooltip label
if ws_url then
at = external_link (ws_url, ws_label .. ' ', 'ws link in at'); -- space char after label to move icon away from in-source text; TODO: a better way to do this?
at = utilities.substitute (cfg.presentation['interwiki-icon'], {cfg.presentation['class-wikisource'], L, at});
coins_pages = ws_label;
end
end
return page, pages, at, coins_pages;
end
--[[--------------------------< I S _ U N I Q U E _ A R C H I V E _ U R L >------------------------------------
add error message when |archive-url= value is same as |url= or chapter-url= (or alias...) value
]]
local function is_unique_archive_url (archive, url, c_url, source, date)
if utilities.is_set (archive) then
if archive == url or archive == c_url then
utilities.set_message ('err_bad_url', {utilities.wrap_style ('parameter', source)}); -- add error message
return '', ''; -- unset |archive-url= and |archive-date= because same as |url= or |chapter-url=
end
end
return archive, date;
end
--[=[-------------------------< A R C H I V E _ U R L _ C H E C K >--------------------------------------------
Check archive.org URLs to make sure they at least look like they are pointing at valid archives and not to the
save snapshot URL or to calendar pages. When the archive URL is 'https://web.archive.org/save/' (or http://...)
archive.org saves a snapshot of the target page in the URL. That is something that Wikipedia should not allow
unwitting readers to do.
When the archive.org URL does not have a complete timestamp, archive.org chooses a snapshot according to its own
algorithm or provides a calendar 'search' result. [[WP:ELNO]] discourages links to search results.
This function looks at the value assigned to |archive-url= and returns empty strings for |archive-url= and
|archive-date= and an error message when:
|archive-url= holds an archive.org save command URL
|archive-url= is an archive.org URL that does not have a complete timestamp (YYYYMMDDhhmmss 14 digits) in the
correct place
otherwise returns |archive-url= and |archive-date=
There are two mostly compatible archive.org URLs:
//web.archive.org/<timestamp>... -- the old form
//web.archive.org/web/<timestamp>... -- the new form
The old form does not support or map to the new form when it contains a display flag. There are four identified flags
('id_', 'js_', 'cs_', 'im_') but since archive.org ignores others following the same form (two letters and an underscore)
we don't check for these specific flags but we do check the form.
This function supports a preview mode. When the article is rendered in preview mode, this function may return a modified
archive URL:
for save command errors, return undated wildcard (/*/)
for timestamp errors when the timestamp has a wildcard, return the URL unmodified
for timestamp errors when the timestamp does not have a wildcard, return with timestamp limited to six digits plus wildcard (/yyyymm*/)
]=]
local function archive_url_check (url, date)
local err_msg = ''; -- start with the error message empty
local path, timestamp, flag; -- portions of the archive.org URL
if (not url:match('//web%.archive%.org/')) and (not url:match('//liveweb%.archive%.org/')) then -- also deprecated liveweb Wayback machine URL
return url, date; -- not an archive.org archive, return ArchiveURL and ArchiveDate
end
if url:match('//web%.archive%.org/save/') then -- if a save command URL, we don't want to allow saving of the target page
err_msg = cfg.err_msg_supl.save;
url = url:gsub ('(//web%.archive%.org)/save/', '%1/*/', 1); -- for preview mode: modify ArchiveURL
elseif url:match('//liveweb%.archive%.org/') then
err_msg = cfg.err_msg_supl.liveweb;
else
path, timestamp, flag = url:match('//web%.archive%.org/([^%d]*)(%d+)([^/]*)/'); -- split out some of the URL parts for evaluation
if not path then -- malformed in some way; pattern did not match
err_msg = cfg.err_msg_supl.timestamp;
elseif 14 ~= timestamp:len() then -- path and flag optional, must have 14-digit timestamp here
err_msg = cfg.err_msg_supl.timestamp;
if '*' ~= flag then
local replacement = timestamp:match ('^%d%d%d%d%d%d') or timestamp:match ('^%d%d%d%d'); -- get the first 6 (YYYYMM) or first 4 digits (YYYY)
if replacement then -- nil if there aren't at least 4 digits (year)
replacement = replacement .. string.rep ('0', 14 - replacement:len()); -- year or yearmo (4 or 6 digits) zero-fill to make 14-digit timestamp
url=url:gsub ('(//web%.archive%.org/[^%d]*)%d[^/]*', '%1' .. replacement .. '*', 1) -- for preview, modify ts to 14 digits plus splat for calendar display
end
end
elseif utilities.is_set (path) and 'web/' ~= path then -- older archive URLs do not have the extra 'web/' path element
err_msg = cfg.err_msg_supl.path;
elseif utilities.is_set (flag) and not utilities.is_set (path) then -- flag not allowed with the old form URL (without the 'web/' path element)
err_msg = cfg.err_msg_supl.flag;
elseif utilities.is_set (flag) and not flag:match ('%a%a_') then -- flag if present must be two alpha characters and underscore (requires 'web/' path element)
err_msg = cfg.err_msg_supl.flag;
else
return url, date; -- return ArchiveURL and ArchiveDate
end
end
-- if here, something not right so
utilities.set_message ('err_archive_url', {err_msg}); -- add error message and
if is_preview_mode then
return url, date; -- preview mode so return ArchiveURL and ArchiveDate
else
return '', ''; -- return empty strings for ArchiveURL and ArchiveDate
end
end
--[[--------------------------< P L A C E _ C H E C K >--------------------------------------------------------
check |place=, |publication-place=, |location= to see if these params include digits. This function added because
many editors misuse location to specify the in-source location (|page(s)= and |at= are supposed to do that)
returns the original parameter value without modification; added maint cat when parameter value contains digits
]]
local function place_check (param_val)
if not utilities.is_set (param_val) then -- parameter empty or omitted
return param_val; -- return that empty state
end
if mw.ustring.find (param_val, '%d') then -- not empty, are there digits in the parameter value
utilities.set_message ('maint_location'); -- yep, add maint cat
end
return param_val; -- and done
end
--[[--------------------------< I S _ A R C H I V E D _ C O P Y >----------------------------------------------
compares |title= to 'Archived copy' (placeholder added by bots that can't find proper title); if matches, return true; nil else
]]
local function is_archived_copy (title)
title = mw.ustring.lower(title); -- switch title to lower case
if title:find (cfg.special_case_translation.archived_copy.en) then -- if title is 'Archived copy'
return true;
elseif cfg.special_case_translation.archived_copy['local'] then
if mw.ustring.find (title, cfg.special_case_translation.archived_copy['local']) then -- mw.ustring() because might not be Latin script
return true;
end
end
end
--[[--------------------------< C I T A T I O N 0 >------------------------------------------------------------
This is the main function doing the majority of the citation formatting.
]]
local function citation0( config, args )
--[[
Load Input Parameters
The argument_wrapper facilitates the mapping of multiple aliases to single internal variable.
]]
local A = argument_wrapper ( args );
local i
-- Pick out the relevant fields from the arguments. Different citation templates
-- define different field names for the same underlying things.
local author_etal;
local a = {}; -- authors list from |lastn= / |firstn= pairs or |vauthors=
local Authors;
local NameListStyle = is_valid_parameter_value (A['NameListStyle'], A:ORIGIN('NameListStyle'), cfg.keywords_lists['name-list-style'], '');
local Collaboration = A['Collaboration'];
do -- to limit scope of selected
local selected = select_author_editor_source (A['Vauthors'], A['Authors'], args, 'AuthorList');
if 1 == selected then
a, author_etal = extract_names (args, 'AuthorList'); -- fetch author list from |authorn= / |lastn= / |firstn=, |author-linkn=, and |author-maskn=
elseif 2 == selected then
NameListStyle = 'vanc'; -- override whatever |name-list-style= might be
a, author_etal = parse_vauthors_veditors (args, args.vauthors, 'AuthorList'); -- fetch author list from |vauthors=, |author-linkn=, and |author-maskn=
elseif 3 == selected then
Authors = A['Authors']; -- use content of |authors=
if 'authors' == A:ORIGIN('Authors') then -- but add a maint cat if the parameter is |authors=
utilities.set_message ('maint_authors'); -- because use of this parameter is discouraged; what to do about the aliases is a TODO:
end
end
if utilities.is_set (Collaboration) then
author_etal = true; -- so that |display-authors=etal not required
end
end
local editor_etal;
local e = {}; -- editors list from |editor-lastn= / |editor-firstn= pairs or |veditors=
do -- to limit scope of selected
local selected = select_author_editor_source (A['Veditors'], nil, args, 'EditorList'); -- support for |editors= withdrawn
if 1 == selected then
e, editor_etal = extract_names (args, 'EditorList'); -- fetch editor list from |editorn= / |editor-lastn= / |editor-firstn=, |editor-linkn=, and |editor-maskn=
elseif 2 == selected then
NameListStyle = 'vanc'; -- override whatever |name-list-style= might be
e, editor_etal = parse_vauthors_veditors (args, args.veditors, 'EditorList'); -- fetch editor list from |veditors=, |editor-linkn=, and |editor-maskn=
end
end
local Chapter = A['Chapter']; -- done here so that we have access to |contribution= from |chapter= aliases
local Chapter_origin = A:ORIGIN ('Chapter');
local Contribution; -- because contribution is required for contributor(s)
if 'contribution' == Chapter_origin then
Contribution = Chapter; -- get the name of the contribution
end
local c = {}; -- contributors list from |contributor-lastn= / contributor-firstn= pairs
if utilities.in_array (config.CitationClass, {"book", "citation"}) and not utilities.is_set (A['Periodical']) then -- |contributor= and |contribution= only supported in book cites
c = extract_names (args, 'ContributorList'); -- fetch contributor list from |contributorn= / |contributor-lastn=, -firstn=, -linkn=, -maskn=
if 0 < #c then
if not utilities.is_set (Contribution) then -- |contributor= requires |contribution=
utilities.set_message ('err_contributor_missing_required_param', 'contribution'); -- add missing contribution error message
c = {}; -- blank the contributors' table; it is used as a flag later
end
if 0 == #a then -- |contributor= requires |author=
utilities.set_message ('err_contributor_missing_required_param', 'author'); -- add missing author error message
c = {}; -- blank the contributors' table; it is used as a flag later
end
end
else -- if not a book cite
if utilities.select_one (args, cfg.aliases['ContributorList-Last'], 'err_redundant_parameters', 1 ) then -- are there contributor name list parameters?
utilities.set_message ('err_contributor_ignored'); -- add contributor ignored error message
end
Contribution = nil; -- unset
end
local Title = A['Title'];
local TitleLink = A['TitleLink'];
local auto_select = ''; -- default is auto
local accept_link;
TitleLink, accept_link = utilities.has_accept_as_written (TitleLink, true); -- test for accept-this-as-written markup
if (not accept_link) and utilities.in_array (TitleLink, {'none', 'pmc', 'doi'}) then -- check for special keywords
auto_select = TitleLink; -- remember selection for later
TitleLink = ''; -- treat as if |title-link= would have been empty
end
TitleLink = link_title_ok (TitleLink, A:ORIGIN ('TitleLink'), Title, 'title'); -- check for wiki-markup in |title-link= or wiki-markup in |title= when |title-link= is set
local Section = ''; -- {{cite map}} only; preset to empty string for concatenation if not used
if 'map' == config.CitationClass and 'section' == Chapter_origin then
Section = A['Chapter']; -- get |section= from |chapter= alias list; |chapter= and the other aliases not supported in {{cite map}}
Chapter = ''; -- unset for now; will be reset later from |map= if present
end
local Periodical = A['Periodical'];
local Periodical_origin = '';
if utilities.is_set (Periodical) then
Periodical_origin = A:ORIGIN('Periodical'); -- get the name of the periodical parameter
local i;
Periodical, i = utilities.strip_apostrophe_markup (Periodical); -- strip apostrophe markup so that metadata isn't contaminated
if i then -- non-zero when markup was stripped so emit an error message
utilities.set_message ('err_apostrophe_markup', {Periodical_origin});
end
end
if 'mailinglist' == config.CitationClass then -- special case for {{cite mailing list}}
if utilities.is_set (Periodical) and utilities.is_set (A ['MailingList']) then -- both set emit an error TODO: make a function for this and similar?
utilities.set_message ('err_redundant_parameters', {utilities.wrap_style ('parameter', Periodical_origin) .. cfg.presentation['sep_list_pair'] .. utilities.wrap_style ('parameter', 'mailinglist')});
end
Periodical = A ['MailingList']; -- error or no, set Periodical to |mailinglist= value because this template is {{cite mailing list}}
Periodical_origin = A:ORIGIN('MailingList');
end
local ScriptPeriodical = A['ScriptPeriodical'];
-- web and news not tested for now because of
-- Wikipedia:Administrators%27_noticeboard#Is_there_a_semi-automated_tool_that_could_fix_these_annoying_"Cite_Web"_errors?
if not (utilities.is_set (Periodical) or utilities.is_set (ScriptPeriodical)) then -- 'periodical' templates require periodical parameter
-- local p = {['journal'] = 'journal', ['magazine'] = 'magazine', ['news'] = 'newspaper', ['web'] = 'website'}; -- for error message
local p = {['journal'] = 'journal', ['magazine'] = 'magazine'}; -- for error message
if p[config.CitationClass] then
utilities.set_message ('err_missing_periodical', {config.CitationClass, p[config.CitationClass]});
end
end
local Volume;
local ScriptPeriodical_origin = A:ORIGIN('ScriptPeriodical');
if 'citation' == config.CitationClass then
if utilities.is_set (Periodical) then
if not utilities.in_array (Periodical_origin, cfg.citation_no_volume_t) then -- {{citation}} does not render |volume= when these parameters are used
Volume = A['Volume']; -- but does for all other 'periodicals'
end
elseif utilities.is_set (ScriptPeriodical) then
if 'script-website' ~= ScriptPeriodical_origin then -- {{citation}} does not render volume for |script-website=
Volume = A['Volume']; -- but does for all other 'periodicals'
end
else
Volume = A['Volume']; -- and does for non-'periodical' cites
end
elseif utilities.in_array (config.CitationClass, cfg.templates_using_volume) then -- render |volume= for cs1 according to the configuration settings
Volume = A['Volume'];
end
extra_text_in_vol_iss_check (Volume, A:ORIGIN ('Volume'), 'v');
local Issue;
if 'citation' == config.CitationClass then
if utilities.is_set (Periodical) and utilities.in_array (Periodical_origin, cfg.citation_issue_t) then -- {{citation}} may render |issue= when these parameters are used
Issue = utilities.hyphen_to_dash (A['Issue']);
end
elseif utilities.in_array (config.CitationClass, cfg.templates_using_issue) then -- conference & map books do not support issue; {{citation}} listed here because included in settings table
if not (utilities.in_array (config.CitationClass, {'conference', 'map', 'citation'}) and not (utilities.is_set (Periodical) or utilities.is_set (ScriptPeriodical))) then
Issue = utilities.hyphen_to_dash (A['Issue']);
end
end
local ArticleNumber;
if utilities.in_array (config.CitationClass, {'journal', 'conference'}) or ('citation' == config.CitationClass and utilities.is_set (Periodical) and 'journal' == Periodical_origin) then
ArticleNumber = A['ArticleNumber'];
end
extra_text_in_vol_iss_check (Issue, A:ORIGIN ('Issue'), 'i');
local Page;
local Pages;
local At;
local QuotePage;
local QuotePages;
if not utilities.in_array (config.CitationClass, cfg.templates_not_using_page) then -- TODO: rewrite to emit ignored parameter error message?
Page = A['Page'];
Pages = utilities.hyphen_to_dash (A['Pages']);
At = A['At'];
QuotePage = A['QuotePage'];
QuotePages = utilities.hyphen_to_dash (A['QuotePages']);
end
local Edition = A['Edition'];
local PublicationPlace = place_check (A['PublicationPlace'], A:ORIGIN('PublicationPlace'));
local Place = place_check (A['Place'], A:ORIGIN('Place'));
local PublisherName = A['PublisherName'];
local PublisherName_origin = A:ORIGIN('PublisherName');
if utilities.is_set (PublisherName) then
local i = 0;
PublisherName, i = utilities.strip_apostrophe_markup (PublisherName); -- strip apostrophe markup so that metadata isn't contaminated; publisher is never italicized
if i then -- non-zero when markup was stripped so emit an error message
utilities.set_message ('err_apostrophe_markup', {PublisherName_origin});
end
end
local Newsgroup = A['Newsgroup']; -- TODO: strip apostrophe markup?
local Newsgroup_origin = A:ORIGIN('Newsgroup');
if 'newsgroup' == config.CitationClass then
if utilities.is_set (PublisherName) then -- general use parameter |publisher= not allowed in cite newsgroup
utilities.set_message ('err_parameter_ignored', {PublisherName_origin});
end
PublisherName = nil; -- ensure that this parameter is unset for the time being; will be used again after COinS
end
local URL = A['URL']; -- TODO: better way to do this for URL, ChapterURL, and MapURL?
local UrlAccess = is_valid_parameter_value (A['UrlAccess'], A:ORIGIN('UrlAccess'), cfg.keywords_lists['url-access'], nil);
if not utilities.is_set (URL) and utilities.is_set (UrlAccess) then
UrlAccess = nil;
utilities.set_message ('err_param_access_requires_param', 'url');
end
local ChapterURL = A['ChapterURL'];
local ChapterUrlAccess = is_valid_parameter_value (A['ChapterUrlAccess'], A:ORIGIN('ChapterUrlAccess'), cfg.keywords_lists['url-access'], nil);
if not utilities.is_set (ChapterURL) and utilities.is_set (ChapterUrlAccess) then
ChapterUrlAccess = nil;
utilities.set_message ('err_param_access_requires_param', {A:ORIGIN('ChapterUrlAccess'):gsub ('%-access', '')});
end
local MapUrlAccess = is_valid_parameter_value (A['MapUrlAccess'], A:ORIGIN('MapUrlAccess'), cfg.keywords_lists['url-access'], nil);
if not utilities.is_set (A['MapURL']) and utilities.is_set (MapUrlAccess) then
MapUrlAccess = nil;
utilities.set_message ('err_param_access_requires_param', {'map-url'});
end
local this_page = mw.title.getCurrentTitle(); -- also used for COinS and for language
local no_tracking_cats = is_valid_parameter_value (A['NoTracking'], A:ORIGIN('NoTracking'), cfg.keywords_lists['yes_true_y'], nil);
-- check this page to see if it is in one of the namespaces that cs1 is not supposed to add to the error categories
if not utilities.is_set (no_tracking_cats) then -- ignore if we are already not going to categorize this page
if cfg.uncategorized_namespaces[this_page.namespace] then -- is this page's namespace id one of the uncategorized namespace ids?
no_tracking_cats = "true"; -- set no_tracking_cats
end
for _, v in ipairs (cfg.uncategorized_subpages) do -- cycle through page name patterns
if this_page.text:match (v) then -- test page name against each pattern
no_tracking_cats = "true"; -- set no_tracking_cats
break; -- bail out if one is found
end
end
end
-- check for extra |page=, |pages= or |at= parameters. (also sheet and sheets while we're at it)
utilities.select_one (args, {'page', 'p', 'pp', 'pages', 'at', 'sheet', 'sheets'}, 'err_redundant_parameters'); -- this is a dummy call simply to get the error message and category
local coins_pages;
Page, Pages, At, coins_pages = insource_loc_get (Page, A:ORIGIN('Page'), Pages, A:ORIGIN('Pages'), At);
local NoPP = is_valid_parameter_value (A['NoPP'], A:ORIGIN('NoPP'), cfg.keywords_lists['yes_true_y'], nil);
if utilities.is_set (PublicationPlace) and utilities.is_set (Place) then -- both |publication-place= and |place= (|location=) allowed if different
utilities.add_prop_cat ('location-test'); -- add property cat to evaluate how often PublicationPlace and Place are used together
if PublicationPlace == Place then
Place = ''; -- unset; don't need both if they are the same
end
elseif not utilities.is_set (PublicationPlace) and utilities.is_set (Place) then -- when only |place= (|location=) is set ...
PublicationPlace = Place; -- promote |place= (|location=) to |publication-place
end
if PublicationPlace == Place then Place = ''; end -- don't need both if they are the same
local URL_origin = A:ORIGIN('URL'); -- get name of parameter that holds URL
local ChapterURL_origin = A:ORIGIN('ChapterURL'); -- get name of parameter that holds ChapterURL
local ScriptChapter = A['ScriptChapter'];
local ScriptChapter_origin = A:ORIGIN ('ScriptChapter');
local Format = A['Format'];
local ChapterFormat = A['ChapterFormat'];
local TransChapter = A['TransChapter'];
local TransChapter_origin = A:ORIGIN ('TransChapter');
local TransTitle = A['TransTitle'];
local ScriptTitle = A['ScriptTitle'];
--[[
Parameter remapping for cite encyclopedia:
When the citation has these parameters:
|encyclopedia= and |title= then map |title= to |article= and |encyclopedia= to |title=
|encyclopedia= and |article= then map |encyclopedia= to |title=
|trans-title= maps to |trans-chapter= when |title= is re-mapped
|url= maps to |chapter-url= when |title= is remapped
All other combinations of |encyclopedia=, |title=, and |article= are not modified
]]
local Encyclopedia = A['Encyclopedia']; -- used as a flag by this module and by ~/COinS
if utilities.is_set (Encyclopedia) then -- emit error message when Encyclopedia set but template is other than {{cite encyclopedia}} or {{citation}}
if 'encyclopaedia' ~= config.CitationClass and 'citation' ~= config.CitationClass then
utilities.set_message ('err_parameter_ignored', {A:ORIGIN ('Encyclopedia')});
Encyclopedia = nil; -- unset because not supported by this template
end
end
if ('encyclopaedia' == config.CitationClass) or ('citation' == config.CitationClass and utilities.is_set (Encyclopedia)) then
if utilities.is_set (Periodical) and utilities.is_set (Encyclopedia) then -- when both set emit an error TODO: make a function for this and similar?
utilities.set_message ('err_redundant_parameters', {utilities.wrap_style ('parameter', A:ORIGIN ('Encyclopedia')) .. cfg.presentation['sep_list_pair'] .. utilities.wrap_style ('parameter', Periodical_origin)});
end
if utilities.is_set (Encyclopedia) then
Periodical = Encyclopedia; -- error or no, set Periodical to Encyclopedia; allow periodical without encyclopedia
Periodical_origin = A:ORIGIN ('Encyclopedia');
end
if utilities.is_set (Periodical) then -- Periodical is set when |encyclopedia= is set
if utilities.is_set (Title) or utilities.is_set (ScriptTitle) then
if not utilities.is_set (Chapter) then
Chapter = Title; -- |encyclopedia= and |title= are set so map |title= to |article= and |encyclopedia= to |title=
ScriptChapter = ScriptTitle;
ScriptChapter_origin = A:ORIGIN('ScriptTitle')
TransChapter = TransTitle;
ChapterURL = URL;
ChapterURL_origin = URL_origin;
ChapterUrlAccess = UrlAccess;
if not utilities.is_set (ChapterURL) and utilities.is_set (TitleLink) then
Chapter = utilities.make_wikilink (TitleLink, Chapter);
end
Title = Periodical;
ChapterFormat = Format;
Periodical = ''; -- redundant so unset
TransTitle = '';
URL = '';
Format = '';
TitleLink = '';
ScriptTitle = '';
end
elseif utilities.is_set (Chapter) or utilities.is_set (ScriptChapter) then -- |title= not set
Title = Periodical; -- |encyclopedia= set and |article= set so map |encyclopedia= to |title=
Periodical = ''; -- redundant so unset
end
end
end
-- special case for cite techreport.
local ID = A['ID'];
if (config.CitationClass == "techreport") then -- special case for cite techreport
if utilities.is_set (A['Number']) then -- cite techreport uses 'number', which other citations alias to 'issue'
if not utilities.is_set (ID) then -- can we use ID for the "number"?
ID = A['Number']; -- yes, use it
else -- ID has a value so emit error message
utilities.set_message ('err_redundant_parameters', {utilities.wrap_style ('parameter', 'id') .. cfg.presentation['sep_list_pair'] .. utilities.wrap_style ('parameter', 'number')});
end
end
end
-- Account for the oddity that is {{cite conference}}, before generation of COinS data.
local ChapterLink -- = A['ChapterLink']; -- deprecated as a parameter but still used internally by cite episode
local Conference = A['Conference'];
local BookTitle = A['BookTitle'];
local TransTitle_origin = A:ORIGIN ('TransTitle');
if 'conference' == config.CitationClass then
if utilities.is_set (BookTitle) then
Chapter = Title;
Chapter_origin = 'title';
-- ChapterLink = TitleLink; -- |chapter-link= is deprecated
ChapterURL = URL;
ChapterUrlAccess = UrlAccess;
ChapterURL_origin = URL_origin;
URL_origin = '';
ChapterFormat = Format;
TransChapter = TransTitle;
TransChapter_origin = TransTitle_origin;
Title = BookTitle;
Format = '';
-- TitleLink = '';
TransTitle = '';
URL = '';
end
elseif 'speech' ~= config.CitationClass then
Conference = ''; -- not cite conference or cite speech so make sure this is empty string
end
-- CS1/2 mode
local Mode = is_valid_parameter_value (A['Mode'], A:ORIGIN('Mode'), cfg.keywords_lists['mode'], '');
-- separator character and postscript
local sepc, PostScript = set_style (Mode:lower(), A['PostScript'], config.CitationClass);
-- controls capitalization of certain static text
local use_lowercase = ( sepc == ',' );
-- cite map oddities
local Cartography = "";
local Scale = "";
local Sheet = A['Sheet'] or '';
local Sheets = A['Sheets'] or '';
if config.CitationClass == "map" then
if utilities.is_set (Chapter) then --TODO: make a function for this and similar?
utilities.set_message ('err_redundant_parameters', {utilities.wrap_style ('parameter', 'map') .. cfg.presentation['sep_list_pair'] .. utilities.wrap_style ('parameter', Chapter_origin)}); -- add error message
end
Chapter = A['Map'];
Chapter_origin = A:ORIGIN('Map');
ChapterURL = A['MapURL'];
ChapterURL_origin = A:ORIGIN('MapURL');
TransChapter = A['TransMap'];
ScriptChapter = A['ScriptMap']
ScriptChapter_origin = A:ORIGIN('ScriptMap')
ChapterUrlAccess = MapUrlAccess;
ChapterFormat = A['MapFormat'];
Cartography = A['Cartography'];
if utilities.is_set ( Cartography ) then
Cartography = sepc .. " " .. wrap_msg ('cartography', Cartography, use_lowercase);
end
Scale = A['Scale'];
if utilities.is_set ( Scale ) then
Scale = sepc .. " " .. Scale;
end
end
-- Account for the oddities that are {{cite episode}} and {{cite serial}}, before generation of COinS data.
local Series = A['Series'];
if 'episode' == config.CitationClass or 'serial' == config.CitationClass then
local SeriesLink = A['SeriesLink'];
SeriesLink = link_title_ok (SeriesLink, A:ORIGIN ('SeriesLink'), Series, 'series'); -- check for wiki-markup in |series-link= or wiki-markup in |series= when |series-link= is set
local Network = A['Network'];
local Station = A['Station'];
local s, n = {}, {};
-- do common parameters first
if utilities.is_set (Network) then table.insert(n, Network); end
if utilities.is_set (Station) then table.insert(n, Station); end
ID = table.concat(n, sepc .. ' ');
if 'episode' == config.CitationClass then -- handle the oddities that are strictly {{cite episode}}
local Season = A['Season'];
local SeriesNumber = A['SeriesNumber'];
if utilities.is_set (Season) and utilities.is_set (SeriesNumber) then -- these are mutually exclusive so if both are set TODO: make a function for this and similar?
utilities.set_message ('err_redundant_parameters', {utilities.wrap_style ('parameter', 'season') .. cfg.presentation['sep_list_pair'] .. utilities.wrap_style ('parameter', 'seriesno')}); -- add error message
SeriesNumber = ''; -- unset; prefer |season= over |seriesno=
end
-- assemble a table of parts concatenated later into Series
if utilities.is_set (Season) then table.insert(s, wrap_msg ('season', Season, use_lowercase)); end
if utilities.is_set (SeriesNumber) then table.insert(s, wrap_msg ('seriesnum', SeriesNumber, use_lowercase)); end
if utilities.is_set (Issue) then table.insert(s, wrap_msg ('episode', Issue, use_lowercase)); end
Issue = ''; -- unset because this is not a unique parameter
Chapter = Title; -- promote title parameters to chapter
ScriptChapter = ScriptTitle;
ScriptChapter_origin = A:ORIGIN('ScriptTitle');
ChapterLink = TitleLink; -- alias |episode-link=
TransChapter = TransTitle;
ChapterURL = URL;
ChapterUrlAccess = UrlAccess;
ChapterURL_origin = URL_origin;
ChapterFormat = Format;
Title = Series; -- promote series to title
TitleLink = SeriesLink;
Series = table.concat(s, sepc .. ' '); -- this is concatenation of season, seriesno, episode number
if utilities.is_set (ChapterLink) and not utilities.is_set (ChapterURL) then -- link but not URL
Chapter = utilities.make_wikilink (ChapterLink, Chapter);
elseif utilities.is_set (ChapterLink) and utilities.is_set (ChapterURL) then -- if both are set, URL links episode;
Series = utilities.make_wikilink (ChapterLink, Series);
end
URL = ''; -- unset
TransTitle = '';
ScriptTitle = '';
Format = '';
else -- now oddities that are cite serial
Issue = ''; -- unset because this parameter no longer supported by the citation/core version of cite serial
Chapter = A['Episode']; -- TODO: make |episode= available to cite episode someday?
if utilities.is_set (Series) and utilities.is_set (SeriesLink) then
Series = utilities.make_wikilink (SeriesLink, Series);
end
Series = utilities.wrap_style ('italic-title', Series); -- series is italicized
end
end
-- end of {{cite episode}} stuff
-- handle type parameter for those CS1 citations that have default values
local TitleType = A['TitleType'];
local Degree = A['Degree'];
if utilities.in_array (config.CitationClass, {'AV-media-notes', 'interview', 'mailinglist', 'map', 'podcast', 'pressrelease', 'report', 'speech', 'techreport', 'thesis'}) then
TitleType = set_titletype (config.CitationClass, TitleType);
if utilities.is_set (Degree) and "Thesis" == TitleType then -- special case for cite thesis
TitleType = Degree .. ' ' .. cfg.title_types ['thesis']:lower();
end
end
if utilities.is_set (TitleType) then -- if type parameter is specified
TitleType = utilities.substitute ( cfg.messages['type'], TitleType); -- display it in parentheses
-- TODO: Hack on TitleType to fix bunched parentheses problem
end
-- legacy: promote PublicationDate to Date if neither Date nor Year are set.
local Date = A['Date'];
local Date_origin; -- to hold the name of parameter promoted to Date; required for date error messaging
local PublicationDate = A['PublicationDate'];
local Year = A['Year'];
if not utilities.is_set (Date) then
Date = Year; -- promote Year to Date
Year = nil; -- make nil so Year as empty string isn't used for CITEREF
if not utilities.is_set (Date) and utilities.is_set (PublicationDate) then -- use PublicationDate when |date= and |year= are not set
Date = PublicationDate; -- promote PublicationDate to Date
PublicationDate = ''; -- unset, no longer needed
Date_origin = A:ORIGIN('PublicationDate'); -- save the name of the promoted parameter
else
Date_origin = A:ORIGIN('Year'); -- save the name of the promoted parameter
end
else
Date_origin = A:ORIGIN('Date'); -- not a promotion; name required for error messaging
end
if PublicationDate == Date then PublicationDate = ''; end -- if PublicationDate is same as Date, don't display in rendered citation
--[[
Go test all of the date-holding parameters for valid MOS:DATE format and make sure that dates are real dates. This must be done before we do COinS because here is where
we get the date used in the metadata.
Date validation supporting code is in Module:Citation/CS1/Date_validation
]]
local DF = is_valid_parameter_value (A['DF'], A:ORIGIN('DF'), cfg.keywords_lists['df'], '');
if not utilities.is_set (DF) then
DF = cfg.global_df; -- local |df= if present overrides global df set by {{use xxx date}} template
end
local ArchiveURL;
local ArchiveDate;
local ArchiveFormat = A['ArchiveFormat'];
ArchiveURL, ArchiveDate = archive_url_check (A['ArchiveURL'], A['ArchiveDate'])
ArchiveFormat = style_format (ArchiveFormat, ArchiveURL, 'archive-format', 'archive-url');
ArchiveURL, ArchiveDate = is_unique_archive_url (ArchiveURL, URL, ChapterURL, A:ORIGIN('ArchiveURL'), ArchiveDate); -- add error message when URL or ChapterURL == ArchiveURL
local AccessDate = A['AccessDate'];
local LayDate = A['LayDate'];
local COinS_date = {}; -- holds date info extracted from |date= for the COinS metadata by Module:Date verification
local DoiBroken = A['DoiBroken'];
local Embargo = A['Embargo'];
local anchor_year; -- used in the CITEREF identifier
do -- create defined block to contain local variables error_message, date_parameters_list, mismatch
local error_message = '';
-- AirDate has been promoted to Date so not necessary to check it
local date_parameters_list = {
['access-date'] = {val = AccessDate, name = A:ORIGIN ('AccessDate')},
['archive-date'] = {val = ArchiveDate, name = A:ORIGIN ('ArchiveDate')},
['date'] = {val = Date, name = Date_origin},
['doi-broken-date'] = {val = DoiBroken, name = A:ORIGIN ('DoiBroken')},
['pmc-embargo-date'] = {val = Embargo, name = A:ORIGIN ('Embargo')},
['lay-date'] = {val = LayDate, name = A:ORIGIN ('LayDate')},
['publication-date'] = {val = PublicationDate, name = A:ORIGIN ('PublicationDate')},
['year'] = {val = Year, name = A:ORIGIN ('Year')},
};
local error_list = {};
anchor_year, Embargo = validation.dates(date_parameters_list, COinS_date, error_list);
-- start temporary Julian / Gregorian calendar uncertainty categorization
if COinS_date.inter_cal_cat then
utilities.add_prop_cat ('jul-greg-uncertainty');
end
-- end temporary Julian / Gregorian calendar uncertainty categorization
if utilities.is_set (Year) and utilities.is_set (Date) then -- both |date= and |year= not normally needed;
validation.year_date_check (Year, A:ORIGIN ('Year'), Date, A:ORIGIN ('Date'), error_list);
end
if 0 == #error_list then -- error free dates only; 0 when error_list is empty
local modified = false; -- flag
if utilities.is_set (DF) then -- if we need to reformat dates
modified = validation.reformat_dates (date_parameters_list, DF); -- reformat to DF format, use long month names if appropriate
end
if true == validation.date_hyphen_to_dash (date_parameters_list) then -- convert hyphens to dashes where appropriate
modified = true;
utilities.set_message ('maint_date_format'); -- hyphens were converted so add maint category
end
-- for those wikis that can and want to have English date names translated to the local language; not supported at en.wiki
if cfg.date_name_auto_xlate_enable and validation.date_name_xlate (date_parameters_list, cfg.date_digit_auto_xlate_enable ) then
utilities.set_message ('maint_date_auto_xlated'); -- add maint cat
modified = true;
end
if modified then -- if the date_parameters_list values were modified
AccessDate = date_parameters_list['access-date'].val; -- overwrite date holding parameters with modified values
ArchiveDate = date_parameters_list['archive-date'].val;
Date = date_parameters_list['date'].val;
DoiBroken = date_parameters_list['doi-broken-date'].val;
LayDate = date_parameters_list['lay-date'].val;
PublicationDate = date_parameters_list['publication-date'].val;
end
else
utilities.set_message ('err_bad_date', {utilities.make_sep_list (#error_list, error_list)}); -- add this error message
end
end -- end of do
local ID_list = {}; -- sequence table of rendered identifiers
local ID_list_coins = {}; -- table of identifiers and their values from args; key is same as cfg.id_handlers's key
local Class = A['Class']; -- arxiv class identifier
local ID_support = {
{A['ASINTLD'], 'ASIN', 'err_asintld_missing_asin', A:ORIGIN ('ASINTLD')},
{DoiBroken, 'DOI', 'err_doibroken_missing_doi', A:ORIGIN ('DoiBroken')},
{Embargo, 'PMC', 'err_embargo_missing_pmc', A:ORIGIN ('Embargo')},
}
ID_list, ID_list_coins = identifiers.identifier_lists_get (args, {DoiBroken = DoiBroken, ASINTLD = A['ASINTLD'], Embargo = Embargo, Class = Class}, ID_support);
-- Account for the oddities that are {{cite arxiv}}, {{cite biorxiv}}, {{cite citeseerx}}, {{cite ssrn}}, before generation of COinS data.
if utilities.in_array (config.CitationClass, whitelist.preprint_template_list) then -- |arxiv= or |eprint= required for cite arxiv; |biorxiv=, |citeseerx=, |ssrn= required for their templates
if not (args[cfg.id_handlers[config.CitationClass:upper()].parameters[1]] or -- can't use ID_list_coins k/v table here because invalid parameters omitted
args[cfg.id_handlers[config.CitationClass:upper()].parameters[2]]) then -- which causes unexpected parameter missing error message
utilities.set_message ('err_' .. config.CitationClass .. '_missing'); -- add error message
end
Periodical = ({['arxiv'] = 'arXiv', ['biorxiv'] = 'bioRxiv', ['citeseerx'] = 'CiteSeerX', ['ssrn'] = 'Social Science Research Network'})[config.CitationClass];
end
-- Link the title of the work if no |url= was provided, but we have a |pmc= or a |doi= with |doi-access=free
if config.CitationClass == "journal" and not utilities.is_set (URL) and not utilities.is_set (TitleLink) and not utilities.in_array (cfg.keywords_xlate[Title], {'off', 'none'}) then -- TODO: remove 'none' once existing citations have been switched to 'off', so 'none' can be used as token for "no title" instead
if 'none' ~= cfg.keywords_xlate[auto_select] then -- if auto-linking not disabled
if identifiers.auto_link_urls[auto_select] then -- manual selection
URL = identifiers.auto_link_urls[auto_select]; -- set URL to be the same as identifier's external link
URL_origin = cfg.id_handlers[auto_select:upper()].parameters[1]; -- set URL_origin to parameter name for use in error message if citation is missing a |title=
elseif identifiers.auto_link_urls['pmc'] then -- auto-select PMC
URL = identifiers.auto_link_urls['pmc']; -- set URL to be the same as the PMC external link if not embargoed
URL_origin = cfg.id_handlers['PMC'].parameters[1]; -- set URL_origin to parameter name for use in error message if citation is missing a |title=
elseif identifiers.auto_link_urls['doi'] then -- auto-select DOI
URL = identifiers.auto_link_urls['doi'];
URL_origin = cfg.id_handlers['DOI'].parameters[1];
end
end
if utilities.is_set (URL) then -- set when using an identifier-created URL
if utilities.is_set (AccessDate) then -- |access-date= requires |url=; identifier-created URL is not |url=
utilities.set_message ('err_accessdate_missing_url'); -- add an error message
AccessDate = ''; -- unset
end
if utilities.is_set (ArchiveURL) then -- |archive-url= requires |url=; identifier-created URL is not |url=
utilities.set_message ('err_archive_missing_url'); -- add an error message
ArchiveURL = ''; -- unset
end
end
end
-- At this point fields may be nil if they weren't specified in the template use. We can use that fact.
-- Test if citation has no title
if not utilities.is_set (Title) and not utilities.is_set (TransTitle) and not utilities.is_set (ScriptTitle) then -- has special case for cite episode
utilities.set_message ('err_citation_missing_title', {'episode' == config.CitationClass and 'series' or 'title'});
end
if utilities.in_array (cfg.keywords_xlate[Title], {'off', 'none'}) and
utilities.in_array (config.CitationClass, {'journal', 'citation'}) and
(utilities.is_set (Periodical) or utilities.is_set (ScriptPeriodical)) and
('journal' == Periodical_origin or 'script-journal' == ScriptPeriodical_origin) then -- special case for journal cites
Title = ''; -- set title to empty string
utilities.set_message ('maint_untitled'); -- add maint cat
end
-- COinS metadata (see <http://ocoins.info/>) for automated parsing of citation information.
-- handle the oddity that is cite encyclopedia and {{citation |encyclopedia=something}}. Here we presume that
-- when Periodical, Title, and Chapter are all set, then Periodical is the book (encyclopedia) title, Title
-- is the article title, and Chapter is a section within the article. So, we remap
local coins_chapter = Chapter; -- default assuming that remapping not required
local coins_title = Title; -- et tu
if 'encyclopaedia' == config.CitationClass or ('citation' == config.CitationClass and utilities.is_set (Encyclopedia)) then
if utilities.is_set (Chapter) and utilities.is_set (Title) and utilities.is_set (Periodical) then -- if all are used then
coins_chapter = Title; -- remap
coins_title = Periodical;
end
end
local coins_author = a; -- default for coins rft.au
if 0 < #c then -- but if contributor list
coins_author = c; -- use that instead
end
-- this is the function call to COinS()
local OCinSoutput = metadata.COinS({
['Periodical'] = utilities.strip_apostrophe_markup (Periodical), -- no markup in the metadata
['Encyclopedia'] = Encyclopedia, -- just a flag; content ignored by ~/COinS
['Chapter'] = metadata.make_coins_title (coins_chapter, ScriptChapter), -- Chapter and ScriptChapter stripped of bold / italic / accept-as-written markup
['Degree'] = Degree; -- cite thesis only
['Title'] = metadata.make_coins_title (coins_title, ScriptTitle), -- Title and ScriptTitle stripped of bold / italic / accept-as-written markup
['PublicationPlace'] = PublicationPlace,
['Date'] = COinS_date.rftdate, -- COinS_date has correctly formatted date if Date is valid;
['Season'] = COinS_date.rftssn,
['Quarter'] = COinS_date.rftquarter,
['Chron'] = COinS_date.rftchron or (not COinS_date.rftdate and Date) or '', -- chron but if not set and invalid date format use Date; keep this last bit?
['Series'] = Series,
['Volume'] = Volume,
['Issue'] = Issue,
['ArticleNumber'] = ArticleNumber,
['Pages'] = coins_pages or metadata.get_coins_pages (first_set ({Sheet, Sheets, Page, Pages, At, QuotePage, QuotePages}, 7)), -- pages stripped of external links
['Edition'] = Edition,
['PublisherName'] = PublisherName or Newsgroup, -- any apostrophe markup already removed from PublisherName
['URL'] = first_set ({ChapterURL, URL}, 2),
['Authors'] = coins_author,
['ID_list'] = ID_list_coins,
['RawPage'] = this_page.prefixedText,
}, config.CitationClass);
-- Account for the oddities that are {{cite arxiv}}, {{cite biorxiv}}, {{cite citeseerx}}, and {{cite ssrn}} AFTER generation of COinS data.
if utilities.in_array (config.CitationClass, whitelist.preprint_template_list) then -- we have set rft.jtitle in COinS to arXiv, bioRxiv, CiteSeerX, or ssrn now unset so it isn't displayed
Periodical = ''; -- periodical not allowed in these templates; if article has been published, use cite journal
end
-- special case for cite newsgroup. Do this after COinS because we are modifying Publishername to include some static text
if 'newsgroup' == config.CitationClass and utilities.is_set (Newsgroup) then
PublisherName = utilities.substitute (cfg.messages['newsgroup'], external_link( 'news:' .. Newsgroup, Newsgroup, Newsgroup_origin, nil ));
end
local Editors;
local EditorCount; -- used only for choosing {ed.) or (eds.) annotation at end of editor name-list
local Contributors; -- assembled contributors name list
local contributor_etal;
local Translators; -- assembled translators name list
local translator_etal;
local t = {}; -- translators list from |translator-lastn= / translator-firstn= pairs
t = extract_names (args, 'TranslatorList'); -- fetch translator list from |translatorn= / |translator-lastn=, -firstn=, -linkn=, -maskn=
local Interviewers;
local interviewers_list = {};
interviewers_list = extract_names (args, 'InterviewerList'); -- process preferred interviewers parameters
local interviewer_etal;
-- Now perform various field substitutions.
-- We also add leading spaces and surrounding markup and punctuation to the
-- various parts of the citation, but only when they are non-nil.
do
local last_first_list;
local control = {
format = NameListStyle, -- empty string or 'vanc'
maximum = nil, -- as if display-authors or display-editors not set
mode = Mode
};
do -- do editor name list first because the now unsupported coauthors used to modify control table
control.maximum , editor_etal = get_display_names (A['DisplayEditors'], #e, 'editors', editor_etal, A:ORIGIN ('DisplayEditors'));
Editors, EditorCount = list_people (control, e, editor_etal);
if 1 == EditorCount and (true == editor_etal or 1 < #e) then -- only one editor displayed but includes etal then
EditorCount = 2; -- spoof to display (eds.) annotation
end
end
do -- now do interviewers
control.maximum, interviewer_etal = get_display_names (A['DisplayInterviewers'], #interviewers_list, 'interviewers', interviewer_etal, A:ORIGIN ('DisplayInterviewers'));
Interviewers = list_people (control, interviewers_list, interviewer_etal);
end
do -- now do translators
control.maximum, translator_etal = get_display_names (A['DisplayTranslators'], #t, 'translators', translator_etal, A:ORIGIN ('DisplayTranslators'));
Translators = list_people (control, t, translator_etal);
end
do -- now do contributors
control.maximum, contributor_etal = get_display_names (A['DisplayContributors'], #c, 'contributors', contributor_etal, A:ORIGIN ('DisplayContributors'));
Contributors = list_people (control, c, contributor_etal);
end
do -- now do authors
control.maximum, author_etal = get_display_names (A['DisplayAuthors'], #a, 'authors', author_etal, A:ORIGIN ('DisplayAuthors'));
last_first_list = list_people (control, a, author_etal);
if utilities.is_set (Authors) then
Authors, author_etal = name_has_etal (Authors, author_etal, false, 'authors'); -- find and remove variations on et al.
if author_etal then
Authors = Authors .. ' ' .. cfg.messages['et al']; -- add et al. to authors parameter
end
else
Authors = last_first_list; -- either an author name list or an empty string
end
end -- end of do
if utilities.is_set (Authors) and utilities.is_set (Collaboration) then
Authors = Authors .. ' (' .. Collaboration .. ')'; -- add collaboration after et al.
end
end
local ConferenceFormat = A['ConferenceFormat'];
local ConferenceURL = A['ConferenceURL'];
ConferenceFormat = style_format (ConferenceFormat, ConferenceURL, 'conference-format', 'conference-url');
Format = style_format (Format, URL, 'format', 'url');
-- special case for chapter format so no error message or cat when chapter not supported
if not (utilities.in_array (config.CitationClass, {'web', 'news', 'journal', 'magazine', 'pressrelease', 'podcast', 'newsgroup', 'arxiv', 'biorxiv', 'citeseerx', 'ssrn'}) or
('citation' == config.CitationClass and (utilities.is_set (Periodical) or utilities.is_set (ScriptPeriodical)) and not utilities.is_set (Encyclopedia))) then
ChapterFormat = style_format (ChapterFormat, ChapterURL, 'chapter-format', 'chapter-url');
end
if not utilities.is_set (URL) then
if utilities.in_array (config.CitationClass, {"web", "podcast", "mailinglist"}) or -- |url= required for cite web, cite podcast, and cite mailinglist
('citation' == config.CitationClass and ('website' == Periodical_origin or 'script-website' == ScriptPeriodical_origin)) then -- and required for {{citation}} with |website= or |script-website=
utilities.set_message ('err_cite_web_url');
end
-- do we have |accessdate= without either |url= or |chapter-url=?
if utilities.is_set (AccessDate) and not utilities.is_set (ChapterURL) then -- ChapterURL may be set when URL is not set;
utilities.set_message ('err_accessdate_missing_url');
AccessDate = '';
end
end
local UrlStatus = is_valid_parameter_value (A['UrlStatus'], A:ORIGIN('UrlStatus'), cfg.keywords_lists['url-status'], '');
local OriginalURL
local OriginalURL_origin
local OriginalFormat
local OriginalAccess;
UrlStatus = UrlStatus:lower(); -- used later when assembling archived text
if utilities.is_set ( ArchiveURL ) then
if utilities.is_set (ChapterURL) then -- if chapter-url= is set apply archive url to it
OriginalURL = ChapterURL; -- save copy of source chapter's url for archive text
OriginalURL_origin = ChapterURL_origin; -- name of |chapter-url= parameter for error messages
OriginalFormat = ChapterFormat; -- and original |chapter-format=
if 'live' ~= UrlStatus then
ChapterURL = ArchiveURL -- swap-in the archive's URL
ChapterURL_origin = A:ORIGIN('ArchiveURL') -- name of |archive-url= parameter for error messages
ChapterFormat = ArchiveFormat or ''; -- swap in archive's format
ChapterUrlAccess = nil; -- restricted access levels do not make sense for archived URLs
end
elseif utilities.is_set (URL) then
OriginalURL = URL; -- save copy of original source URL
OriginalURL_origin = URL_origin; -- name of URL parameter for error messages
OriginalFormat = Format; -- and original |format=
OriginalAccess = UrlAccess;
if 'live' ~= UrlStatus then -- if URL set then |archive-url= applies to it
URL = ArchiveURL -- swap-in the archive's URL
URL_origin = A:ORIGIN('ArchiveURL') -- name of archive URL parameter for error messages
Format = ArchiveFormat or ''; -- swap in archive's format
UrlAccess = nil; -- restricted access levels do not make sense for archived URLs
end
end
elseif utilities.is_set (UrlStatus) then -- if |url-status= is set when |archive-url= is not set
utilities.set_message ('maint_url_status'); -- add maint cat
end
if utilities.in_array (config.CitationClass, {'web', 'news', 'journal', 'magazine', 'pressrelease', 'podcast', 'newsgroup', 'arxiv', 'biorxiv', 'citeseerx', 'ssrn'}) or -- if any of the 'periodical' cites except encyclopedia
('citation' == config.CitationClass and (utilities.is_set (Periodical) or utilities.is_set (ScriptPeriodical)) and not utilities.is_set (Encyclopedia)) then
local chap_param;
if utilities.is_set (Chapter) then -- get a parameter name from one of these chapter related meta-parameters
chap_param = A:ORIGIN ('Chapter')
elseif utilities.is_set (TransChapter) then
chap_param = A:ORIGIN ('TransChapter')
elseif utilities.is_set (ChapterURL) then
chap_param = A:ORIGIN ('ChapterURL')
elseif utilities.is_set (ScriptChapter) then
chap_param = ScriptChapter_origin;
else utilities.is_set (ChapterFormat)
chap_param = A:ORIGIN ('ChapterFormat')
end
if utilities.is_set (chap_param) then -- if we found one
utilities.set_message ('err_chapter_ignored', {chap_param}); -- add error message
Chapter = ''; -- and set them to empty string to be safe with concatenation
TransChapter = '';
ChapterURL = '';
ScriptChapter = '';
ChapterFormat = '';
end
else -- otherwise, format chapter / article title
local no_quotes = false; -- default assume that we will be quoting the chapter parameter value
if utilities.is_set (Contribution) and 0 < #c then -- if this is a contribution with contributor(s)
if utilities.in_array (Contribution:lower(), cfg.keywords_lists.contribution) then -- and a generic contribution title
no_quotes = true; -- then render it unquoted
end
end
Chapter = format_chapter_title (ScriptChapter, ScriptChapter_origin, Chapter, Chapter_origin, TransChapter, TransChapter_origin, ChapterURL, ChapterURL_origin, no_quotes, ChapterUrlAccess); -- Contribution is also in Chapter
if utilities.is_set (Chapter) then
Chapter = Chapter .. ChapterFormat ;
if 'map' == config.CitationClass and utilities.is_set (TitleType) then
Chapter = Chapter .. ' ' .. TitleType; -- map annotation here; not after title
end
Chapter = Chapter .. sepc .. ' ';
elseif utilities.is_set (ChapterFormat) then -- |chapter= not set but |chapter-format= is so ...
Chapter = ChapterFormat .. sepc .. ' '; -- ... ChapterFormat has error message, we want to see it
end
end
-- Format main title
local plain_title = false;
local accept_title;
Title, accept_title = utilities.has_accept_as_written (Title, true); -- remove accept-this-as-written markup when it wraps all of <Title>
if accept_title and ('' == Title) then -- only support forced empty for now "(())"
Title = cfg.messages['notitle']; -- replace by predefined "No title" message
-- TODO: utilities.set_message ( 'err_redundant_parameters', ...); -- issue proper error message instead of muting
ScriptTitle = ''; -- just mute for now
TransTitle = ''; -- just mute for now
plain_title = true; -- suppress text decoration for descriptive title
utilities.set_message ('maint_untitled'); -- add maint cat
end
if not accept_title then -- <Title> not wrapped in accept-as-written markup
if '...' == Title:sub (-3) then -- if ellipsis is the last three characters of |title=
Title = Title:gsub ('(%.%.%.)%.+$', '%1'); -- limit the number of dots to three
elseif not mw.ustring.find (Title, '%.%s*%a%.$') and -- end of title is not a 'dot-(optional space-)letter-dot' initialism ...
not mw.ustring.find (Title, '%s+%a%.$') then -- ...and not a 'space-letter-dot' initial (''Allium canadense'' L.)
Title = mw.ustring.gsub(Title, '%' .. sepc .. '$', ''); -- remove any trailing separator character; sepc and ms.ustring() here for languages that use multibyte separator characters
end
if utilities.is_set (ArchiveURL) and is_archived_copy (Title) then
utilities.set_message ('maint_archived_copy'); -- add maintenance category before we modify the content of Title
end
if is_generic ('generic_titles', Title) then
utilities.set_message ('err_generic_title'); -- set an error message
end
end
if (not plain_title) and (utilities.in_array (config.CitationClass, {'web', 'news', 'journal', 'magazine', 'pressrelease', 'podcast', 'newsgroup', 'mailinglist', 'interview', 'arxiv', 'biorxiv', 'citeseerx', 'ssrn'}) or
('citation' == config.CitationClass and (utilities.is_set (Periodical) or utilities.is_set (ScriptPeriodical)) and not utilities.is_set (Encyclopedia)) or
('map' == config.CitationClass and (utilities.is_set (Periodical) or utilities.is_set (ScriptPeriodical)))) then -- special case for cite map when the map is in a periodical treat as an article
Title = kern_quotes (Title); -- if necessary, separate title's leading and trailing quote marks from module provided quote marks
Title = utilities.wrap_style ('quoted-title', Title);
Title = script_concatenate (Title, ScriptTitle, 'script-title'); -- <bdi> tags, lang attribute, categorization, etc.; must be done after title is wrapped
TransTitle = utilities.wrap_style ('trans-quoted-title', TransTitle );
elseif plain_title or ('report' == config.CitationClass) then -- no styling for cite report and descriptive titles (otherwise same as above)
Title = script_concatenate (Title, ScriptTitle, 'script-title'); -- <bdi> tags, lang attribute, categorization, etc.; must be done after title is wrapped
TransTitle = utilities.wrap_style ('trans-quoted-title', TransTitle ); -- for cite report, use this form for trans-title
else
Title = utilities.wrap_style ('italic-title', Title);
Title = script_concatenate (Title, ScriptTitle, 'script-title'); -- <bdi> tags, lang attribute, categorization, etc.; must be done after title is wrapped
TransTitle = utilities.wrap_style ('trans-italic-title', TransTitle);
end
if utilities.is_set (TransTitle) then
if utilities.is_set (Title) then
TransTitle = " " .. TransTitle;
else
utilities.set_message ('err_trans_missing_title', {'title'});
end
end
if utilities.is_set (Title) then -- TODO: is this the right place to be making Wikisource URLs?
if utilities.is_set (TitleLink) and utilities.is_set (URL) then
utilities.set_message ('err_wikilink_in_url'); -- set an error message because we can't have both
TitleLink = ''; -- unset
end
if not utilities.is_set (TitleLink) and utilities.is_set (URL) then
Title = external_link (URL, Title, URL_origin, UrlAccess) .. TransTitle .. Format;
URL = ''; -- unset these because no longer needed
Format = "";
elseif utilities.is_set (TitleLink) and not utilities.is_set (URL) then
local ws_url;
ws_url = wikisource_url_make (TitleLink); -- ignore ws_label return; not used here
if ws_url then
Title = external_link (ws_url, Title .. ' ', 'ws link in title-link'); -- space char after Title to move icon away from italic text; TODO: a better way to do this?
Title = utilities.substitute (cfg.presentation['interwiki-icon'], {cfg.presentation['class-wikisource'], TitleLink, Title});
Title = Title .. TransTitle;
else
Title = utilities.make_wikilink (TitleLink, Title) .. TransTitle;
end
else
local ws_url, ws_label, L; -- Title has italic or quote markup by the time we get here which causes is_wikilink() to return 0 (not a wikilink)
ws_url, ws_label, L = wikisource_url_make (Title:gsub('^[\'"]*(.-)[\'"]*$', '%1')); -- make ws URL from |title= interwiki link (strip italic or quote markup); link portion L becomes tooltip label
if ws_url then
Title = Title:gsub ('%b[]', ws_label); -- replace interwiki link with ws_label to retain markup
Title = external_link (ws_url, Title .. ' ', 'ws link in title'); -- space char after Title to move icon away from italic text; TODO: a better way to do this?
Title = utilities.substitute (cfg.presentation['interwiki-icon'], {cfg.presentation['class-wikisource'], L, Title});
Title = Title .. TransTitle;
else
Title = Title .. TransTitle;
end
end
else
Title = TransTitle;
end
if utilities.is_set (Place) then
Place = " " .. wrap_msg ('written', Place, use_lowercase) .. sepc .. " ";
end
local ConferenceURL_origin = A:ORIGIN('ConferenceURL'); -- get name of parameter that holds ConferenceURL
if utilities.is_set (Conference) then
if utilities.is_set (ConferenceURL) then
Conference = external_link( ConferenceURL, Conference, ConferenceURL_origin, nil );
end
Conference = sepc .. " " .. Conference .. ConferenceFormat;
elseif utilities.is_set (ConferenceURL) then
Conference = sepc .. " " .. external_link( ConferenceURL, nil, ConferenceURL_origin, nil );
end
local Position = '';
if not utilities.is_set (Position) then
local Minutes = A['Minutes'];
local Time = A['Time'];
if utilities.is_set (Minutes) then
if utilities.is_set (Time) then --TODO: make a function for this and similar?
utilities.set_message ('err_redundant_parameters', {utilities.wrap_style ('parameter', 'minutes') .. cfg.presentation['sep_list_pair'] .. utilities.wrap_style ('parameter', 'time')});
end
Position = " " .. Minutes .. " " .. cfg.messages['minutes'];
else
if utilities.is_set (Time) then
local TimeCaption = A['TimeCaption']
if not utilities.is_set (TimeCaption) then
TimeCaption = cfg.messages['event'];
if sepc ~= '.' then
TimeCaption = TimeCaption:lower();
end
end
Position = " " .. TimeCaption .. " " .. Time;
end
end
else
Position = " " .. Position;
At = '';
end
Page, Pages, Sheet, Sheets = format_pages_sheets (Page, Pages, Sheet, Sheets, config.CitationClass, Periodical_origin, sepc, NoPP, use_lowercase);
At = utilities.is_set (At) and (sepc .. " " .. At) or "";
Position = utilities.is_set (Position) and (sepc .. " " .. Position) or "";
if config.CitationClass == 'map' then
local Sections = A['Sections']; -- Section (singular) is an alias of Chapter so set earlier
local Inset = A['Inset'];
if utilities.is_set ( Inset ) then
Inset = sepc .. " " .. wrap_msg ('inset', Inset, use_lowercase);
end
if utilities.is_set ( Sections ) then
Section = sepc .. " " .. wrap_msg ('sections', Sections, use_lowercase);
elseif utilities.is_set ( Section ) then
Section = sepc .. " " .. wrap_msg ('section', Section, use_lowercase);
end
At = At .. Inset .. Section;
end
local Others = A['Others'];
if utilities.is_set (Others) and 0 == #a and 0 == #e then -- add maint cat when |others= has value and used without |author=, |editor=
if config.CitationClass == "AV-media-notes"
or config.CitationClass == "audio-visual" then -- special maint for AV/M which has a lot of 'false' positives right now
utilities.set_message ('maint_others_avm')
else
utilities.set_message ('maint_others');
end
end
Others = utilities.is_set (Others) and (sepc .. " " .. Others) or "";
if utilities.is_set (Translators) then
Others = safe_join ({sepc .. ' ', wrap_msg ('translated', Translators, use_lowercase), Others}, sepc);
end
if utilities.is_set (Interviewers) then
Others = safe_join ({sepc .. ' ', wrap_msg ('interview', Interviewers, use_lowercase), Others}, sepc);
end
local TitleNote = A['TitleNote'];
TitleNote = utilities.is_set (TitleNote) and (sepc .. " " .. TitleNote) or "";
if utilities.is_set (Edition) then
if Edition:match ('%f[%a][Ee]d%n?%.?$') or Edition:match ('%f[%a][Ee]dition$') then -- Ed, ed, Ed., ed., Edn, edn, Edn., edn.
utilities.set_message ('err_extra_text_edition'); -- add error message
end
Edition = " " .. wrap_msg ('edition', Edition);
else
Edition = '';
end
Series = utilities.is_set (Series) and wrap_msg ('series', {sepc, Series}) or ""; -- not the same as SeriesNum
local Agency = A['Agency'];
Agency = utilities.is_set (Agency) and wrap_msg ('agency', {sepc, Agency}) or "";
Volume = format_volume_issue (Volume, Issue, ArticleNumber, config.CitationClass, Periodical_origin, sepc, use_lowercase);
if utilities.is_set (AccessDate) then
local retrv_text = " " .. cfg.messages['retrieved']
AccessDate = nowrap_date (AccessDate); -- wrap in nowrap span if date in appropriate format
if (sepc ~= ".") then retrv_text = retrv_text:lower() end -- if mode is cs2, lower case
AccessDate = utilities.substitute (retrv_text, AccessDate); -- add retrieved text
AccessDate = utilities.substitute (cfg.presentation['accessdate'], {sepc, AccessDate}); -- allow editors to hide accessdates
end
if utilities.is_set (ID) then ID = sepc .. " " .. ID; end
local Docket = A['Docket'];
if "thesis" == config.CitationClass and utilities.is_set (Docket) then
ID = sepc .. " Docket " .. Docket .. ID;
end
if "report" == config.CitationClass and utilities.is_set (Docket) then -- for cite report when |docket= is set
ID = sepc .. ' ' .. Docket; -- overwrite ID even if |id= is set
end
if utilities.is_set (URL) then
URL = " " .. external_link( URL, nil, URL_origin, UrlAccess );
end
local Quote = A['Quote'];
local TransQuote = A['TransQuote'];
local ScriptQuote = A['ScriptQuote'];
if utilities.is_set (Quote) or utilities.is_set (TransQuote) or utilities.is_set (ScriptQuote) then
if utilities.is_set (Quote) then
if Quote:sub(1, 1) == '"' and Quote:sub(-1, -1) == '"' then -- if first and last characters of quote are quote marks
Quote = Quote:sub(2, -2); -- strip them off
end
end
Quote = kern_quotes (Quote); -- kern if needed
Quote = utilities.wrap_style ('quoted-text', Quote ); -- wrap in <q>...</q> tags
if utilities.is_set (ScriptQuote) then
Quote = script_concatenate (Quote, ScriptQuote, 'script-quote'); -- <bdi> tags, lang attribute, categorization, etc.; must be done after quote is wrapped
end
if utilities.is_set (TransQuote) then
if TransQuote:sub(1, 1) == '"' and TransQuote:sub(-1, -1) == '"' then -- if first and last characters of |trans-quote are quote marks
TransQuote = TransQuote:sub(2, -2); -- strip them off
end
Quote = Quote .. " " .. utilities.wrap_style ('trans-quoted-title', TransQuote );
end
if utilities.is_set (QuotePage) or utilities.is_set (QuotePages) then -- add page prefix
local quote_prefix = '';
if utilities.is_set (QuotePage) then
extra_text_in_page_check (QuotePage, 'quote-page'); -- add to maint cat if |quote-page= value begins with what looks like p., pp., etc.
if not NoPP then
quote_prefix = utilities.substitute (cfg.messages['p-prefix'], {sepc, QuotePage}), '', '', '';
else
quote_prefix = utilities.substitute (cfg.messages['nopp'], {sepc, QuotePage}), '', '', '';
end
elseif utilities.is_set (QuotePages) then
extra_text_in_page_check (QuotePages, 'quote-pages'); -- add to maint cat if |quote-pages= value begins with what looks like p., pp., etc.
if tonumber(QuotePages) ~= nil and not NoPP then -- if only digits, assume single page
quote_prefix = utilities.substitute (cfg.messages['p-prefix'], {sepc, QuotePages}), '', '';
elseif not NoPP then
quote_prefix = utilities.substitute (cfg.messages['pp-prefix'], {sepc, QuotePages}), '', '';
else
quote_prefix = utilities.substitute (cfg.messages['nopp'], {sepc, QuotePages}), '', '';
end
end
Quote = quote_prefix .. ": " .. Quote;
else
Quote = sepc .. " " .. Quote;
end
PostScript = ""; -- cs1|2 does not supply terminal punctuation when |quote= is set
end
-- We check length of PostScript here because it will have been nuked by
-- the quote parameters. We'd otherwise emit a message even if there wasn't
-- a displayed postscript.
-- TODO: Should the max size (1) be configurable?
-- TODO: Should we check a specific pattern?
if utilities.is_set(PostScript) and mw.ustring.len(PostScript) > 1 then
utilities.set_message ('maint_postscript')
end
local Archived;
if utilities.is_set (ArchiveURL) then
local arch_text;
if not utilities.is_set (ArchiveDate) then
utilities.set_message ('err_archive_missing_date');
ArchiveDate = ''; -- empty string for concatenation
end
if "live" == UrlStatus then
arch_text = cfg.messages['archived'];
if sepc ~= "." then arch_text = arch_text:lower() end
if utilities.is_set (ArchiveDate) then
Archived = sepc .. ' ' .. utilities.substitute ( cfg.messages['archived-live'],
{external_link( ArchiveURL, arch_text, A:ORIGIN('ArchiveURL'), nil) .. ArchiveFormat, ArchiveDate } );
else
Archived = '';
end
if not utilities.is_set (OriginalURL) then
utilities.set_message ('err_archive_missing_url');
Archived = ''; -- empty string for concatenation
end
elseif utilities.is_set (OriginalURL) then -- UrlStatus is empty, 'dead', 'unfit', 'usurped', 'bot: unknown'
if utilities.in_array (UrlStatus, {'unfit', 'usurped', 'bot: unknown'}) then
arch_text = cfg.messages['archived-unfit'];
if sepc ~= "." then arch_text = arch_text:lower() end
Archived = sepc .. ' ' .. arch_text .. ArchiveDate; -- format already styled
if 'bot: unknown' == UrlStatus then
utilities.set_message ('maint_bot_unknown'); -- and add a category if not already added
else
utilities.set_message ('maint_unfit'); -- and add a category if not already added
end
else -- UrlStatus is empty, 'dead'
arch_text = cfg.messages['archived-dead'];
if sepc ~= "." then arch_text = arch_text:lower() end
if utilities.is_set (ArchiveDate) then
Archived = sepc .. " " .. utilities.substitute ( arch_text,
{ external_link( OriginalURL, cfg.messages['original'], OriginalURL_origin, OriginalAccess ) .. OriginalFormat, ArchiveDate } ); -- format already styled
else
Archived = ''; -- unset for concatenation
end
end
else -- OriginalUrl not set
arch_text = cfg.messages['archived-missing'];
if sepc ~= "." then arch_text = arch_text:lower() end
utilities.set_message ('err_archive_missing_url');
Archived = ''; -- empty string for concatenation
end
elseif utilities.is_set (ArchiveFormat) then
Archived = ArchiveFormat; -- if set and ArchiveURL not set ArchiveFormat has error message
else
Archived = '';
end
local Lay = '';
local LaySource = A['LaySource'];
local LayURL = A['LayURL'];
local LayFormat = A['LayFormat'];
LayFormat = style_format (LayFormat, LayURL, 'lay-format', 'lay-url');
if utilities.is_set (LayURL) then
if utilities.is_set (LayDate) then LayDate = " (" .. LayDate .. ")" end
if utilities.is_set (LaySource) then
LaySource = " – ''" .. utilities.safe_for_italics (LaySource) .. "''";
else
LaySource = "";
end
if sepc == '.' then
Lay = sepc .. " " .. external_link( LayURL, cfg.messages['lay summary'], A:ORIGIN('LayURL'), nil ) .. LayFormat .. LaySource .. LayDate
else
Lay = sepc .. " " .. external_link( LayURL, cfg.messages['lay summary']:lower(), A:ORIGIN('LayURL'), nil ) .. LayFormat .. LaySource .. LayDate
end
elseif utilities.is_set (LayFormat) then -- Test if |lay-format= is given without giving a |lay-url=
Lay = sepc .. LayFormat; -- if set and LayURL not set, then LayFormat has error message
end
local TranscriptURL = A['TranscriptURL']
local TranscriptFormat = A['TranscriptFormat'];
TranscriptFormat = style_format (TranscriptFormat, TranscriptURL, 'transcript-format', 'transcripturl');
local Transcript = A['Transcript'];
local TranscriptURL_origin = A:ORIGIN('TranscriptURL'); -- get name of parameter that holds TranscriptURL
if utilities.is_set (Transcript) then
if utilities.is_set (TranscriptURL) then
Transcript = external_link( TranscriptURL, Transcript, TranscriptURL_origin, nil );
end
Transcript = sepc .. ' ' .. Transcript .. TranscriptFormat;
elseif utilities.is_set (TranscriptURL) then
Transcript = external_link( TranscriptURL, nil, TranscriptURL_origin, nil );
end
local Publisher;
if utilities.is_set (PublicationDate) then
PublicationDate = wrap_msg ('published', PublicationDate);
end
if utilities.is_set (PublisherName) then
if utilities.is_set (PublicationPlace) then
Publisher = sepc .. " " .. PublicationPlace .. ": " .. PublisherName .. PublicationDate;
else
Publisher = sepc .. " " .. PublisherName .. PublicationDate;
end
elseif utilities.is_set (PublicationPlace) then
Publisher= sepc .. " " .. PublicationPlace .. PublicationDate;
else
Publisher = PublicationDate;
end
local TransPeriodical = A['TransPeriodical'];
local TransPeriodical_origin = A:ORIGIN ('TransPeriodical');
-- Several of the above rely upon detecting this as nil, so do it last.
if (utilities.is_set (Periodical) or utilities.is_set (ScriptPeriodical) or utilities.is_set (TransPeriodical)) then
if utilities.is_set (Title) or utilities.is_set (TitleNote) then
Periodical = sepc .. " " .. format_periodical (ScriptPeriodical, ScriptPeriodical_origin, Periodical, TransPeriodical, TransPeriodical_origin);
else
Periodical = format_periodical (ScriptPeriodical, ScriptPeriodical_origin, Periodical, TransPeriodical, TransPeriodical_origin);
end
end
local Language = A['Language'];
if utilities.is_set (Language) then
Language = language_parameter (Language); -- format, categories, name from ISO639-1, etc.
else
Language=''; -- language not specified so make sure this is an empty string;
--[[ TODO: need to extract the wrap_msg from language_parameter
so that we can solve parentheses bunching problem with Format/Language/TitleType
]]
end
--[[
Handle the oddity that is cite speech. This code overrides whatever may be the value assigned to TitleNote (through |department=) and forces it to be " (Speech)" so that
the annotation directly follows the |title= parameter value in the citation rather than the |event= parameter value (if provided).
]]
if "speech" == config.CitationClass then -- cite speech only
TitleNote = TitleType; -- move TitleType to TitleNote so that it renders ahead of |event=
TitleType = ''; -- and unset
if utilities.is_set (Periodical) then -- if Periodical, perhaps because of an included |website= or |journal= parameter
if utilities.is_set (Conference) then -- and if |event= is set
Conference = Conference .. sepc .. " "; -- then add appropriate punctuation to the end of the Conference variable before rendering
end
end
end
-- Piece all bits together at last. Here, all should be non-nil.
-- We build things this way because it is more efficient in LUA
-- not to keep reassigning to the same string variable over and over.
local tcommon;
local tcommon2; -- used for book cite when |contributor= is set
if utilities.in_array (config.CitationClass, {"journal", "citation"}) and utilities.is_set (Periodical) then
if not (utilities.is_set (Authors) or utilities.is_set (Editors)) then
Others = Others:gsub ('^' .. sepc .. ' ', ''); -- when no authors and no editors, strip leading sepc and space
end
if utilities.is_set (Others) then Others = safe_join ({Others, sepc .. " "}, sepc) end -- add terminal punctuation & space; check for dup sepc; TODO why do we need to do this here?
tcommon = safe_join( {Others, Title, TitleNote, Conference, Periodical, Format, TitleType, Series, Language, Edition, Publisher, Agency, Volume}, sepc );
elseif utilities.in_array (config.CitationClass, {"book", "citation"}) and not utilities.is_set (Periodical) then -- special cases for book cites
if utilities.is_set (Contributors) then -- when we are citing foreword, preface, introduction, etc.
tcommon = safe_join( {Title, TitleNote}, sepc ); -- author and other stuff will come after this and before tcommon2
tcommon2 = safe_join( {Conference, Periodical, Format, TitleType, Series, Language, Volume, Others, Edition, Publisher, Agency}, sepc );
else
tcommon = safe_join( {Title, TitleNote, Conference, Periodical, Format, TitleType, Series, Language, Volume, Others, Edition, Publisher, Agency}, sepc );
end
elseif 'map' == config.CitationClass then -- special cases for cite map
if utilities.is_set (Chapter) then -- map in a book; TitleType is part of Chapter
tcommon = safe_join( {Title, Format, Edition, Scale, Series, Language, Cartography, Others, Publisher, Volume}, sepc );
elseif utilities.is_set (Periodical) then -- map in a periodical
tcommon = safe_join( {Title, TitleType, Format, Periodical, Scale, Series, Language, Cartography, Others, Publisher, Volume}, sepc );
else -- a sheet or stand-alone map
tcommon = safe_join( {Title, TitleType, Format, Edition, Scale, Series, Language, Cartography, Others, Publisher}, sepc );
end
elseif 'episode' == config.CitationClass then -- special case for cite episode
tcommon = safe_join( {Title, TitleNote, TitleType, Series, Language, Edition, Publisher}, sepc );
else -- all other CS1 templates
tcommon = safe_join( {Title, TitleNote, Conference, Periodical, Format, TitleType, Series, Language,
Volume, Others, Edition, Publisher, Agency}, sepc );
end
if #ID_list > 0 then
ID_list = safe_join( { sepc .. " ", table.concat( ID_list, sepc .. " " ), ID }, sepc );
else
ID_list = ID;
end
local Via = A['Via'];
Via = utilities.is_set (Via) and wrap_msg ('via', Via) or '';
local idcommon;
if 'audio-visual' == config.CitationClass or 'episode' == config.CitationClass then -- special case for cite AV media & cite episode position transcript
idcommon = safe_join( { ID_list, URL, Archived, Transcript, AccessDate, Via, Lay, Quote }, sepc );
else
idcommon = safe_join( { ID_list, URL, Archived, AccessDate, Via, Lay, Quote }, sepc );
end
local text;
local pgtext = Position .. Sheet .. Sheets .. Page .. Pages .. At;
local OrigDate = A['OrigDate'];
OrigDate = utilities.is_set (OrigDate) and wrap_msg ('origdate', OrigDate) or '';
if utilities.is_set (Date) then
if utilities.is_set (Authors) or utilities.is_set (Editors) then -- date follows authors or editors when authors not set
Date = " (" .. Date .. ")" .. OrigDate .. sepc .. " "; -- in parentheses
else -- neither of authors and editors set
if (string.sub(tcommon, -1, -1) == sepc) then -- if the last character of tcommon is sepc
Date = " " .. Date .. OrigDate; -- Date does not begin with sepc
else
Date = sepc .. " " .. Date .. OrigDate; -- Date begins with sepc
end
end
end
if utilities.is_set (Authors) then
if (not utilities.is_set (Date)) then -- when date is set it's in parentheses; no Authors termination
Authors = terminate_name_list (Authors, sepc); -- when no date, terminate with 0 or 1 sepc and a space
end
if utilities.is_set (Editors) then
local in_text = " ";
local post_text = "";
if utilities.is_set (Chapter) and 0 == #c then
in_text = in_text .. cfg.messages['in'] .. " "
if (sepc ~= '.') then
in_text = in_text:lower() -- lowercase for cs2
end
end
if EditorCount <= 1 then
post_text = " (" .. cfg.messages['editor'] .. ")"; -- be consistent with no-author, no-date case
else
post_text = " (" .. cfg.messages['editors'] .. ")";
end
Editors = terminate_name_list (in_text .. Editors .. post_text, sepc); -- terminate with 0 or 1 sepc and a space
end
if utilities.is_set (Contributors) then -- book cite and we're citing the intro, preface, etc.
local by_text = sepc .. ' ' .. cfg.messages['by'] .. ' ';
if (sepc ~= '.') then by_text = by_text:lower() end -- lowercase for cs2
Authors = by_text .. Authors; -- author follows title so tweak it here
if utilities.is_set (Editors) and utilities.is_set (Date) then -- when Editors make sure that Authors gets terminated
Authors = terminate_name_list (Authors, sepc); -- terminate with 0 or 1 sepc and a space
end
if (not utilities.is_set (Date)) then -- when date is set it's in parentheses; no Contributors termination
Contributors = terminate_name_list (Contributors, sepc); -- terminate with 0 or 1 sepc and a space
end
text = safe_join( {Contributors, Date, Chapter, tcommon, Authors, Place, Editors, tcommon2, pgtext, idcommon }, sepc );
else
text = safe_join( {Authors, Date, Chapter, Place, Editors, tcommon, pgtext, idcommon }, sepc );
end
elseif utilities.is_set (Editors) then
if utilities.is_set (Date) then
if EditorCount <= 1 then
Editors = Editors .. cfg.presentation['sep_name'] .. cfg.messages['editor'];
else
Editors = Editors .. cfg.presentation['sep_name'] .. cfg.messages['editors'];
end
else
if EditorCount <= 1 then
Editors = Editors .. " (" .. cfg.messages['editor'] .. ")" .. sepc .. " "
else
Editors = Editors .. " (" .. cfg.messages['editors'] .. ")" .. sepc .. " "
end
end
text = safe_join( {Editors, Date, Chapter, Place, tcommon, pgtext, idcommon}, sepc );
else
if utilities.in_array (config.CitationClass, {"journal", "citation"}) and utilities.is_set (Periodical) then
text = safe_join( {Chapter, Place, tcommon, pgtext, Date, idcommon}, sepc );
else
text = safe_join( {Chapter, Place, tcommon, Date, pgtext, idcommon}, sepc );
end
end
if utilities.is_set (PostScript) and PostScript ~= sepc then
text = safe_join( {text, sepc}, sepc ); -- Deals with italics, spaces, etc.
text = text:sub(1, -sepc:len() - 1);
end
text = safe_join( {text, PostScript}, sepc );
-- Now enclose the whole thing in a <cite> element
local options_t = {};
options_t.class = cite_class_attribute_make (config.CitationClass, Mode);
local Ref = is_valid_parameter_value (A['Ref'], A:ORIGIN('Ref'), cfg.keywords_lists['ref'], nil, true); -- nil when |ref=harv; A['Ref'] else
if 'none' ~= cfg.keywords_xlate[(Ref and Ref:lower()) or ''] then
local namelist_t = {}; -- holds selected contributor, author, editor name list
local year = first_set ({Year, anchor_year}, 2); -- Year first for legacy citations and for YMD dates that require disambiguation
if #c > 0 then -- if there is a contributor list
namelist_t = c; -- select it
elseif #a > 0 then -- or an author list
namelist_t = a;
elseif #e > 0 then -- or an editor list
namelist_t = e;
end
local citeref_id;
if #namelist_t > 0 then -- if there are names in namelist_t
citeref_id = make_citeref_id (namelist_t, year); -- go make the CITEREF anchor
if mw.uri.anchorEncode (citeref_id) == ((Ref and mw.uri.anchorEncode (Ref)) or '') then -- Ref may already be encoded (by {{sfnref}}) so citeref_id must be encoded before comparison
utilities.set_message ('maint_ref_duplicates_default');
end
else
citeref_id = ''; -- unset
end
options_t.id = Ref or citeref_id;
end
if string.len (text:gsub('%b<>', '')) <= 2 then -- remove html and html-like tags; then get length of what remains;
z.error_cats_t = {}; -- blank the categories list
z.error_msgs_t = {}; -- blank the error messages list
OCinSoutput = nil; -- blank the metadata string
text = ''; -- blank the the citation
utilities.set_message ('err_empty_citation'); -- set empty citation message and category
end
local render_t = {}; -- here we collect the final bits for concatenation into the rendered citation
if utilities.is_set (options_t.id) then -- here we wrap the rendered citation in <cite ...>...</cite> tags
table.insert (render_t, utilities.substitute (cfg.presentation['cite-id'], {mw.uri.anchorEncode(options_t.id), mw.text.nowiki(options_t.class), text})); -- when |ref= is set or when there is a namelist
else
table.insert (render_t, utilities.substitute (cfg.presentation['cite'], {mw.text.nowiki(options_t.class), text})); -- when |ref=none or when namelist_t empty and |ref= is missing or is empty
end
if OCinSoutput then -- blanked when citation is 'empty' so don't bother to add boilerplate metadata span
table.insert (render_t, utilities.substitute (cfg.presentation['ocins'], OCinSoutput)); -- format and append metadata to the citation
end
local template_name = ('citation' == config.CitationClass) and 'citation' or 'cite ' .. (cfg.citation_class_map_t[config.CitationClass] or config.CitationClass);
local template_link = '[[Template:' .. template_name .. '|' .. template_name .. ']]';
local msg_prefix = '<code class="cs1-code">{{' .. template_link .. '}}</code>: ';
if 0 ~= #z.error_msgs_t then
mw.addWarning (utilities.substitute (cfg.messages.warning_msg_e, template_link));
table.insert (render_t, ' '); -- insert a space between citation and its error messages
table.sort (z.error_msgs_t); -- sort the error messages list; sorting includes wrapping <span> and <code> tags; hidden-error sorts ahead of visible-error
local hidden = true; -- presume that the only error messages emited by this template are hidden
for _, v in ipairs (z.error_msgs_t) do -- spin through the list of error messages
if v:find ('cs1-visible-error', 1, true) then -- look for the visible error class name
hidden = false; -- found one; so don't hide the error message prefix
break; -- and done because no need to look further
end
end
z.error_msgs_t[1] = table.concat ({utilities.error_comment (msg_prefix, hidden), z.error_msgs_t[1]}); -- add error message prefix to first error message to prevent extraneous punctuation
table.insert (render_t, table.concat (z.error_msgs_t, '; ')); -- make a big string of error messages and add it to the rendering
end
if 0 ~= #z.maint_cats_t then
mw.addWarning (utilities.substitute (cfg.messages.warning_msg_m, template_link));
table.sort (z.maint_cats_t); -- sort the maintenance messages list
local maint_msgs_t = {}; -- here we collect all of the maint messages
if 0 == #z.error_msgs_t then -- if no error messages
table.insert (maint_msgs_t, msg_prefix); -- insert message prefix in maint message livery
end
for _, v in ipairs( z.maint_cats_t ) do -- append maintenance categories
table.insert (maint_msgs_t, -- assemble new maint message and add it to the maint_msgs_t table
table.concat ({v, ' (', utilities.substitute (cfg.messages[':cat wikilink'], v), ')'})
);
end
table.insert (render_t, utilities.substitute (cfg.presentation['hidden-maint'], table.concat (maint_msgs_t, ' '))); -- wrap the group of maint messages with proper presentation and save
end
if not no_tracking_cats then
for _, v in ipairs (z.error_cats_t) do -- append error categories
table.insert (render_t, utilities.substitute (cfg.messages['cat wikilink'], v));
end
for _, v in ipairs (z.maint_cats_t) do -- append maintenance categories
table.insert (render_t, utilities.substitute (cfg.messages['cat wikilink'], v));
end
for _, v in ipairs (z.prop_cats_t) do -- append properties categories
table.insert (render_t, utilities.substitute (cfg.messages['cat wikilink'], v));
end
end
return table.concat (render_t); -- make a big string and done
end
--[[--------------------------< V A L I D A T E >--------------------------------------------------------------
Looks for a parameter's name in one of several whitelists.
Parameters in the whitelist can have three values:
true - active, supported parameters
false - deprecated, supported parameters
nil - unsupported parameters
]]
local function validate (name, cite_class, empty)
local name = tostring (name);
local enum_name; -- for enumerated parameters, is name with enumerator replaced with '#'
local state;
local function state_test (state, name) -- local function to do testing of state values
if true == state then return true; end -- valid actively supported parameter
if false == state then
if empty then return nil; end -- empty deprecated parameters are treated as unknowns
deprecated_parameter (name); -- parameter is deprecated but still supported
return true;
end
if 'tracked' == state then
local base_name = name:gsub ('%d', ''); -- strip enumerators from parameter names that have them to get the base name
utilities.add_prop_cat ('tracked-param', {base_name}, base_name); -- add a properties category; <base_name> modifies <key>
return true;
end
return nil;
end
if name:find ('#') then -- # is a cs1|2 reserved character so parameters with # not permitted
return nil;
end
if utilities.in_array (cite_class, whitelist.preprint_template_list ) then -- limited parameter sets allowed for these templates
state = whitelist.limited_basic_arguments[name];
if true == state_test (state, name) then return true; end
state = whitelist.preprint_arguments[cite_class][name]; -- look in the parameter-list for the template identified by cite_class
if true == state_test (state, name) then return true; end
-- limited enumerated parameters list
enum_name = name:gsub("%d+", "#" ); -- replace digit(s) with # (last25 becomes last#) (mw.ustring because non-Western 'local' digits)
state = whitelist.limited_numbered_arguments[enum_name];
if true == state_test (state, name) then return true; end
return false; -- not supported because not found or name is set to nil
end -- end limited parameter-set templates
if utilities.in_array (cite_class, whitelist.unique_param_template_list) then -- experiment for template-specific parameters for templates that accept parameters from the basic argument list
state = whitelist.unique_arguments[cite_class][name]; -- look in the template-specific parameter-lists for the template identified by cite_class
if true == state_test (state, name) then return true; end
end -- if here, fall into general validation
state = whitelist.basic_arguments[name]; -- all other templates; all normal parameters allowed
if true == state_test (state, name) then return true; end
-- all enumerated parameters allowed
enum_name = name:gsub("%d+", "#" ); -- replace digit(s) with # (last25 becomes last#) (mw.ustring because non-Western 'local' digits)
state = whitelist.numbered_arguments[enum_name];
if true == state_test (state, name) then return true; end
return false; -- not supported because not found or name is set to nil
end
--[=[-------------------------< I N T E R _ W I K I _ C H E C K >----------------------------------------------
check <value> for inter-language interwiki-link markup. <prefix> must be a MediaWiki-recognized language
code. when these values have the form (without leading colon):
[[<prefix>:link|label]] return label as plain-text
[[<prefix>:link]] return <prefix>:link as plain-text
return value as is else
]=]
local function inter_wiki_check (parameter, value)
local prefix = value:match ('%[%[(%a+):'); -- get an interwiki prefix if one exists
local _;
if prefix and cfg.inter_wiki_map[prefix:lower()] then -- if prefix is in the map, needs preceding colon so
utilities.set_message ('err_bad_paramlink', parameter); -- emit an error message
_, value, _ = utilities.is_wikilink (value); -- extract label portion from wikilink
end
return value;
end
--[[--------------------------< M I S S I N G _ P I P E _ C H E C K >------------------------------------------
Look at the contents of a parameter. If the content has a string of characters and digits followed by an equal
sign, compare the alphanumeric string to the list of cs1|2 parameters. If found, then the string is possibly a
parameter that is missing its pipe. There are two tests made:
{{cite ... |title=Title access-date=2016-03-17}} -- the first parameter has a value and whitespace separates that value from the missing pipe parameter name
{{cite ... |title=access-date=2016-03-17}} -- the first parameter has no value (whitespace after the first = is trimmed by MediaWiki)
cs1|2 shares some parameter names with XML/HTML attributes: class=, title=, etc. To prevent false positives XML/HTML
tags are removed before the search.
If a missing pipe is detected, this function adds the missing pipe maintenance category.
]]
local function missing_pipe_check (parameter, value)
local capture;
value = value:gsub ('%b<>', ''); -- remove XML/HTML tags because attributes: class=, title=, etc.
capture = value:match ('%s+(%a[%w%-]+)%s*=') or value:match ('^(%a[%w%-]+)%s*='); -- find and categorize parameters with possible missing pipes
if capture and validate (capture) then -- if the capture is a valid parameter name
utilities.set_message ('err_missing_pipe', parameter);
end
end
--[[--------------------------< H A S _ E X T R A N E O U S _ P U N C T >--------------------------------------
look for extraneous terminal punctuation in most parameter values; parameters listed in skip table are not checked
]]
local function has_extraneous_punc (param, value)
if 'number' == type (param) then
return;
end
param = param:gsub ('%d+', '#'); -- enumerated name-list mask params allow terminal punct; normalize
if cfg.punct_skip[param] then
return; -- parameter name found in the skip table so done
end
if value:match ('[,;:]$') then
utilities.set_message ('maint_extra_punct'); -- has extraneous punctuation; add maint cat
end
if value:match ('^=') then -- sometimes an extraneous '=' character appears ...
utilities.set_message ('maint_extra_punct'); -- has extraneous punctuation; add maint cat
end
end
--[[--------------------------< H A S _ E X T R A N E O U S _ U R L >------------------------------------------
look for extraneous url parameter values; parameters listed in skip table are not checked
]]
local function has_extraneous_url (url_param_t)
local url_error_t = {};
check_for_url (url_param_t, url_error_t); -- extraneous url check
if 0 ~= #url_error_t then -- non-zero when there are errors
table.sort (url_error_t);
utilities.set_message ('err_param_has_ext_link', {utilities.make_sep_list (#url_error_t, url_error_t)}); -- add this error message
end
end
--[[--------------------------< C I T A T I O N >--------------------------------------------------------------
This is used by templates such as {{cite book}} to create the actual citation text.
]]
local function citation(frame)
Frame = frame; -- save a copy in case we need to display an error message in preview mode
local config = {}; -- table to store parameters from the module {{#invoke:}}
for k, v in pairs( frame.args ) do -- get parameters from the {{#invoke}} frame
config[k] = v;
-- args[k] = v; -- crude debug support that allows us to render a citation from module {{#invoke:}}; skips parameter validation; TODO: keep?
end
-- i18n: set the name that your wiki uses to identify sandbox subpages from sandbox template invoke (or can be set here)
local sandbox = ((config.SandboxPath and '' ~= config.SandboxPath) and config.SandboxPath) or '/sandbox'; -- sandbox path from {{#invoke:Citation/CS1/sandbox|citation|SandboxPath=/...}}
is_sandbox = nil ~= string.find (frame:getTitle(), sandbox, 1, true); -- is this invoke the sandbox module?
sandbox = is_sandbox and sandbox or ''; -- use i18n sandbox to load sandbox modules when this module is the sandox; live modules else
local pframe = frame:getParent()
local styles;
cfg = mw.loadData ('Module:Citation/CS1/Configuration' .. sandbox); -- load sandbox versions of support modules when {{#invoke:Citation/CS1/sandbox|...}}; live modules else
whitelist = mw.loadData ('Module:Citation/CS1/Whitelist' .. sandbox);
utilities = require ('Module:Citation/CS1/Utilities' .. sandbox);
validation = require ('Module:Citation/CS1/Date_validation' .. sandbox);
identifiers = require ('Module:Citation/CS1/Identifiers' .. sandbox);
metadata = require ('Module:Citation/CS1/COinS' .. sandbox);
styles = 'Module:Citation/CS1' .. sandbox .. '/styles.css';
utilities.set_selected_modules (cfg); -- so that functions in Utilities can see the selected cfg tables
identifiers.set_selected_modules (cfg, utilities); -- so that functions in Identifiers can see the selected cfg tables and selected Utilities module
validation.set_selected_modules (cfg, utilities); -- so that functions in Date validataion can see selected cfg tables and the selected Utilities module
metadata.set_selected_modules (cfg, utilities); -- so that functions in COinS can see the selected cfg tables and selected Utilities module
z = utilities.z; -- table of error and category tables in Module:Citation/CS1/Utilities
is_preview_mode = not utilities.is_set (frame:preprocess ('{{REVISIONID}}'));
local args = {}; -- table where we store all of the template's arguments
local suggestions = {}; -- table where we store suggestions if we need to loadData them
local error_text; -- used as a flag
local capture; -- the single supported capture when matching unknown parameters using patterns
local empty_unknowns = {}; -- sequence table to hold empty unknown params for error message listing
for k, v in pairs( pframe.args ) do -- get parameters from the parent (template) frame
v = mw.ustring.gsub (v, '^%s*(.-)%s*$', '%1'); -- trim leading/trailing whitespace; when v is only whitespace, becomes empty string
if v ~= '' then
if ('string' == type (k)) then
k = mw.ustring.gsub (k, '%d', cfg.date_names.local_digits); -- for enumerated parameters, translate 'local' digits to Western 0-9
end
if not validate( k, config.CitationClass ) then
if type (k) ~= 'string' then -- exclude empty numbered parameters
if v:match("%S+") ~= nil then
error_text = utilities.set_message ('err_text_ignored', {v});
end
elseif validate (k:lower(), config.CitationClass) then
error_text = utilities.set_message ('err_parameter_ignored_suggest', {k, k:lower()}); -- suggest the lowercase version of the parameter
else
if nil == suggestions.suggestions then -- if this table is nil then we need to load it
suggestions = mw.loadData ('Module:Citation/CS1/Suggestions' .. sandbox); --load sandbox version of suggestion module when {{#invoke:Citation/CS1/sandbox|...}}; live module else
end
for pattern, param in pairs (suggestions.patterns) do -- loop through the patterns to see if we can suggest a proper parameter
capture = k:match (pattern); -- the whole match if no capture in pattern else the capture if a match
if capture then -- if the pattern matches
param = utilities.substitute (param, capture); -- add the capture to the suggested parameter (typically the enumerator)
if validate (param, config.CitationClass) then -- validate the suggestion to make sure that the suggestion is supported by this template (necessary for limited parameter lists)
error_text = utilities.set_message ('err_parameter_ignored_suggest', {k, param}); -- set the suggestion error message
else
error_text = utilities.set_message ('err_parameter_ignored', {k}); -- suggested param not supported by this template
v = ''; -- unset
end
end
end
if not utilities.is_set (error_text) then -- couldn't match with a pattern, is there an explicit suggestion?
if (suggestions.suggestions[ k:lower() ] ~= nil) and validate (suggestions.suggestions[ k:lower() ], config.CitationClass) then
utilities.set_message ('err_parameter_ignored_suggest', {k, suggestions.suggestions[ k:lower() ]});
else
utilities.set_message ('err_parameter_ignored', {k});
v = ''; -- unset value assigned to unrecognized parameters (this for the limited parameter lists)
end
end
end
end
args[k] = v; -- save this parameter and its value
elseif not utilities.is_set (v) then -- for empty parameters
if not validate (k, config.CitationClass, true) then -- is this empty parameter a valid parameter
k = ('' == k) and '(empty string)' or k; -- when k is empty string (or was space(s) trimmed to empty string), replace with descriptive text
table.insert (empty_unknowns, utilities.wrap_style ('parameter', k)); -- format for error message and add to the list
end
-- crude debug support that allows us to render a citation from module {{#invoke:}} TODO: keep?
-- elseif args[k] ~= nil or (k == 'postscript') then -- when args[k] has a value from {{#invoke}} frame (we don't normally do that)
-- args[k] = v; -- overwrite args[k] with empty string from pframe.args[k] (template frame); v is empty string here
end -- not sure about the postscript bit; that gets handled in parameter validation; historical artifact?
end
if 0 ~= #empty_unknowns then -- create empty unknown error message
utilities.set_message ('err_param_unknown_empty', {
1 == #empty_unknowns and '' or 's',
utilities.make_sep_list (#empty_unknowns, empty_unknowns)
});
end
local url_param_t = {};
for k, v in pairs( args ) do
if 'string' == type (k) then -- don't evaluate positional parameters
has_invisible_chars (k, v); -- look for invisible characters
end
has_extraneous_punc (k, v); -- look for extraneous terminal punctuation in parameter values
missing_pipe_check (k, v); -- do we think that there is a parameter that is missing a pipe?
args[k] = inter_wiki_check (k, v); -- when language interwiki-linked parameter missing leading colon replace with wiki-link label
if 'string' == type (k) and not cfg.url_skip[k] then -- when parameter k is not positional and not in url skip table
url_param_t[k] = v; -- make a parameter/value list for extraneous url check
end
end
has_extraneous_url (url_param_t); -- look for url in parameter values where a url does not belong
return table.concat ({
frame:extensionTag ('templatestyles', '', {src=styles}),
citation0( config, args)
});
end
--[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------
]]
return {citation = citation};
i7z918lp7p82rgiud4zhl7nejkm3ae9
模組:Citation/CS1/Configuration
828
2186
96022
2023-04-22T12:44:51Z
SaciSaciy
1508
模組
96022
Scribunto
text/plain
local lang_obj = mw.language.getContentLanguage(); -- make a language object for the local language; used here for languages and dates
--[[--------------------------< U N C A T E G O R I Z E D _ N A M E S P A C E S >------------------------------
List of namespaces identifiers for namespaces that will not be included in citation error categories.
Same as setting notracking = true by default.
For wikis that have a current version of Module:cs1 documentation support, this #invoke will return an unordered
list of namespace names and their associated identifiers:
{{#invoke:cs1 documentation support|uncategorized_namespace_lister|all=<anything>}}
]]
uncategorized_namespaces_t = {[2]=true}; -- init with user namespace id
for k, _ in pairs (mw.site.talkNamespaces) do -- add all talk namespace ids
uncategorized_namespaces_t[k] = true;
end
local uncategorized_subpages = {'/[Ss]andbox', '/[Tt]estcases', '/[^/]*[Ll]og', '/[Aa]rchive'}; -- list of Lua patterns found in page names of pages we should not categorize
--[[--------------------------< M E S S A G E S >--------------------------------------------------------------
Translation table
The following contains fixed text that may be output as part of a citation.
This is separated from the main body to aid in future translations of this
module.
]]
local messages = {
['agency'] = '$1 $2', -- $1 is sepc, $2 is agency
['archived-dead'] = 'Archived from $1 on $2',
['archived-live'] = '$1 from the original on $2',
['archived-missing'] = 'Archived from the original $1 on $2',
['archived-unfit'] = 'Archived from the original on ',
['archived'] = 'Archived',
['by'] = 'By', -- contributions to authored works: introduction, foreword, afterword
['cartography'] = 'Cartography by $1',
['editor'] = 'ed.',
['editors'] = 'eds.',
['edition'] = '($1 ed.)',
['episode'] = 'Episode $1',
['et al'] = 'et al.',
['in'] = 'In', -- edited works
['inactive'] = 'inactive',
['inset'] = '$1 inset',
['interview'] = 'Interviewed by $1',
['lay summary'] = 'Lay summary',
['mismatch'] = '<code class="cs1-code">|$1=</code> / <code class="cs1-code">|$2=</code> mismatch', -- $1 is year param name; $2 is date param name
['newsgroup'] = '[[Usenet newsgroup|Newsgroup]]: $1',
['notitle'] = 'No title', -- for |title=(()) and (in the future) |title=none
['original'] = 'the original',
['origdate'] = ' [$1]',
['published'] = ' (published $1)',
['retrieved'] = 'Retrieved $1',
['season'] = 'Season $1',
['section'] = '§ $1',
['sections'] = '§§ $1',
['series'] = '$1 $2', -- $1 is sepc, $2 is series
['seriesnum'] = 'Series $1',
['translated'] = 'Translated by $1',
['type'] = ' ($1)', -- for titletype
['written'] = 'Written at $1',
['vol'] = '$1 Vol. $2', -- $1 is sepc; bold journal style volume is in presentation{}
['vol-no'] = '$1 Vol. $2, no. $3', -- sepc, volume, issue (alternatively insert $1 after $2, but then we'd also have to change capitalization)
['issue'] = '$1 No. $2', -- $1 is sepc
['art'] = '$1 Art. $2', -- $1 is sepc; for {{cite conference}} only
['vol-art'] = '$1 Vol. $2, art. $3', -- sepc, volume, article-number; for {{cite conference}} only
['j-vol'] = '$1 $2', -- sepc, volume; bold journal volume is in presentation{}
['j-issue'] = ' ($1)',
['j-article-num'] = ' $1', -- TODO: any punctuation here? static text?
['nopp'] = '$1 $2'; -- page(s) without prefix; $1 is sepc
['p-prefix'] = "$1 p. $2", -- $1 is sepc
['pp-prefix'] = "$1 pp. $2", -- $1 is sepc
['j-page(s)'] = ': $1', -- same for page and pages
['sheet'] = '$1 Sheet $2', -- $1 is sepc
['sheets'] = '$1 Sheets $2', -- $1 is sepc
['j-sheet'] = ': Sheet $1',
['j-sheets'] = ': Sheets $1',
['language'] = '(in $1)',
['via'] = " – via $1",
['event'] = 'Event occurs at',
['minutes'] = 'minutes in',
-- Determines the location of the help page
['help page link'] = 'Help:CS1 errors',
['help page label'] = 'help',
-- categories
['cat wikilink'] = '[[Category:$1]]', -- $1 is the category name
[':cat wikilink'] = '[[:Category:$1|link]]', -- category name as maintenance message wikilink; $1 is the category name
-- Internal errors (should only occur if configuration is bad)
['undefined_error'] = 'Called with an undefined error condition',
['unknown_ID_key'] = 'Unrecognized ID key: ', -- an ID key in id_handlers not found in ~/Identifiers func_map{}
['unknown_ID_access'] = 'Unrecognized ID access keyword: ', -- an ID access keyword in id_handlers not found in keywords_lists['id-access']{}
['unknown_argument_map'] = 'Argument map not defined for this variable',
['bare_url_no_origin'] = 'Bare URL found but origin indicator is nil or empty',
['warning_msg_e'] = '<span style="color:#d33">One or more <code style="color: inherit; background: inherit; border: none; padding: inherit;">{{$1}}</code> templates have errors</span>; messages may be hidden ([[Help:CS1_errors#Controlling_error_message_display|help]]).'; -- $1 is template link
['warning_msg_m'] = '<span style="color:#3a3">One or more <code style="color: inherit; background: inherit; border: none; padding: inherit;">{{$1}}</code> templates have maintenance messages</span>; messages may be hidden ([[Help:CS1_errors#Controlling_error_message_display|help]]).'; -- $1 is template link
}
--[[--------------------------< C I T A T I O N _ C L A S S _ M A P >------------------------------------------
this table maps the value assigned to |CitationClass= in the cs1|2 templates to the canonical template name when
the value assigned to |CitationClass= is different from the canonical template name. |CitationClass= values are
used as class attributes in the <cite> tag that encloses the citation so these names may not contain spaces while
the canonical template name may. These names are used in warning_msg_e and warning_msg_m to create links to the
template's documentation when an article is displayed in preview mode.
Most cs1|2 template |CitationClass= values at en.wiki match their canonical template names so are not listed here.
]]
local citation_class_map_t = { -- TODO: if kept, these and all other config.CitationClass 'names' require some sort of i18n
['audio-visual'] = 'AV media',
['AV-media-notes'] = 'AV media notes',
['encyclopaedia'] = 'encyclopedia',
['mailinglist'] = 'mailing list',
['pressrelease'] = 'press release'
}
--[=[-------------------------< E T _ A L _ P A T T E R N S >--------------------------------------------------
This table provides Lua patterns for the phrase "et al" and variants in name text
(author, editor, etc.). The main module uses these to identify and emit the 'etal' message.
]=]
local et_al_patterns = {
"[;,]? *[\"']*%f[%a][Ee][Tt]%.? *[Aa][Ll][%.;,\"']*$", -- variations on the 'et al' theme
"[;,]? *[\"']*%f[%a][Ee][Tt]%.? *[Aa][Ll][Ii][AaIi][Ee]?[%.;,\"']*$", -- variations on the 'et alia', 'et alii' and 'et aliae' themes (false positive 'et aliie' unlikely to match)
"[;,]? *%f[%a]and [Oo]thers", -- an alternative to et al.
"%[%[ *[Ee][Tt]%.? *[Aa][Ll]%.? *%]%]", -- a wikilinked form
"%(%( *[Ee][Tt]%.? *[Aa][Ll]%.? *%)%)", -- a double-bracketed form (to counter partial removal of ((...)) syntax)
"[%(%[] *[Ee][Tt]%.? *[Aa][Ll]%.? *[%)%]]", -- a bracketed form
}
--[[--------------------------< P R E S E N T A T I O N >------------------------
Fixed presentation markup. Originally part of citation_config.messages it has
been moved into its own, more semantically correct place.
]]
local presentation =
{
-- .citation-comment class is specified at Help:CS1_errors#Controlling_error_message_display
['hidden-error'] = '<span class="cs1-hidden-error citation-comment">$1</span>',
['visible-error'] = '<span class="cs1-visible-error citation-comment">$1</span>',
['hidden-maint'] = '<span class="cs1-maint citation-comment">$1</span>',
['accessdate'] = '<span class="reference-accessdate">$1$2</span>', -- to allow editors to hide accessdate using personal CSS
['bdi'] = '<bdi$1>$2</bdi>', -- bidirectional isolation used with |script-title= and the like
['cite'] = '<cite class="$1">$2</cite>'; -- for use when citation does not have a namelist and |ref= not set so no id="..." attribute
['cite-id'] = '<cite id="$1" class="$2">$3</cite>'; -- for use when when |ref= is set or when citation has a namelist
['format'] = ' <span class="cs1-format">($1)</span>', -- for |format=, |chapter-format=, etc.
['interwiki'] = ' <span class="cs1-format">[in $1]</span>', -- for interwiki-language-linked author, editor, etc
['interproj'] = ' <span class="cs1-format">[at $1]</span>', -- for interwiki-project-linked author, editor, etc (:d: and :s: supported; :w: ignored)
-- various access levels, for |access=, |doi-access=, |arxiv=, ...
-- narrow no-break space   may work better than nowrap CSS. Or not? Browser support?
['ext-link-access-signal'] = '<span class="$1" title="$2">$3</span>', -- external link with appropriate lock icon
['free'] = {class='cs1-lock-free', title='Freely accessible'}, -- classes defined in Module:Citation/CS1/styles.css
['registration'] = {class='cs1-lock-registration', title='Free registration required'},
['limited'] = {class='cs1-lock-limited', title='Free access subject to limited trial, subscription normally required'},
['subscription'] = {class='cs1-lock-subscription', title='Paid subscription required'},
['interwiki-icon'] = '<span class="$1" title="$2">$3</span>',
['class-wikisource'] = 'cs1-ws-icon',
['italic-title'] = "''$1''",
['kern-left'] = '<span class="cs1-kern-left"></span>$1', -- spacing to use when title contains leading single or double quote mark
['kern-right'] = '$1<span class="cs1-kern-right"></span>', -- spacing to use when title contains trailing single or double quote mark
['nowrap1'] = '<span class="nowrap">$1</span>', -- for nowrapping an item: <span ...>yyyy-mm-dd</span>
['nowrap2'] = '<span class="nowrap">$1</span> $2', -- for nowrapping portions of an item: <span ...>dd mmmm</span> yyyy (note white space)
['ocins'] = '<span title="$1" class="Z3988"></span>',
['parameter'] = '<code class="cs1-code">|$1=</code>',
['ps_cs1'] = '.'; -- CS1 style postscript (terminal) character
['ps_cs2'] = ''; -- CS2 style postscript (terminal) character (empty string)
['quoted-text'] = '<q>$1</q>', -- for wrapping |quote= content
['quoted-title'] = '"$1"',
['sep_cs1'] = '.', -- CS1 element separator
['sep_cs2'] = ',', -- CS2 separator
['sep_nl'] = ';', -- CS1|2 style name-list separator between names is a semicolon
['sep_nl_and'] = ' and ', -- used as last nl sep when |name-list-style=and and list has 2 items
['sep_nl_end'] = '; and ', -- used as last nl sep when |name-list-style=and and list has 3+ names
['sep_name'] = ', ', -- CS1|2 style last/first separator is <comma><space>
['sep_nl_vanc'] = ',', -- Vancouver style name-list separator between authors is a comma
['sep_name_vanc'] = ' ', -- Vancouver style last/first separator is a space
['sep_list'] = ', ', -- used for |language= when list has 3+ items except for last sep which uses sep_list_end
['sep_list_pair'] = ' and ', -- used for |language= when list has 2 items
['sep_list_end'] = ', and ', -- used as last list sep for |language= when list has 3+ items
['trans-italic-title'] = "[''$1'']",
['trans-quoted-title'] = "[$1]", -- for |trans-title= and |trans-quote=
['vol-bold'] = '$1 <b>$2</b>', -- sepc, volume; for bold journal cites; for other cites ['vol'] in messages{}
}
--[[--------------------------< A L I A S E S >---------------------------------
Aliases table for commonly passed parameters.
Parameter names on the right side in the assignments in this table must have been
defined in the Whitelist before they will be recognized as valid parameter names
]]
local aliases = {
['AccessDate'] = {'access-date', 'accessdate'}, -- Used by InternetArchiveBot
['Agency'] = 'agency',
['ArchiveDate'] = {'archive-date', 'archivedate'}, -- Used by InternetArchiveBot
['ArchiveFormat'] = 'archive-format',
['ArchiveURL'] = {'archive-url', 'archiveurl'}, -- Used by InternetArchiveBot
['ArticleNumber'] = 'article-number',
['ASINTLD'] = 'asin-tld',
['At'] = 'at', -- Used by InternetArchiveBot
['Authors'] = {'authors', 'people', 'credits'},
['BookTitle'] = {'book-title', 'booktitle'},
['Cartography'] = 'cartography',
['Chapter'] = {'chapter', 'contribution', 'entry', 'article', 'section'},
['ChapterFormat'] = {'chapter-format', 'contribution-format', 'entry-format',
'article-format', 'section-format'};
['ChapterURL'] = {'chapter-url', 'contribution-url', 'entry-url', 'article-url', 'section-url', 'chapterurl'}, -- Used by InternetArchiveBot
['ChapterUrlAccess'] = {'chapter-url-access', 'contribution-url-access',
'entry-url-access', 'article-url-access', 'section-url-access'}, -- Used by InternetArchiveBot
['Class'] = 'class', -- cite arxiv and arxiv identifier
['Collaboration'] = 'collaboration',
['Conference'] = {'conference', 'event'},
['ConferenceFormat'] = 'conference-format',
['ConferenceURL'] = 'conference-url', -- Used by InternetArchiveBot
['Date'] = {'date', 'air-date', 'airdate'}, -- air-date and airdate for cite episode and cite serial only
['Degree'] = 'degree',
['DF'] = 'df',
['DisplayAuthors'] = {'display-authors', 'display-subjects'},
['DisplayContributors'] = 'display-contributors',
['DisplayEditors'] = 'display-editors',
['DisplayInterviewers'] = 'display-interviewers',
['DisplayTranslators'] = 'display-translators',
['Docket'] = 'docket',
['DoiBroken'] = 'doi-broken-date',
['Edition'] = 'edition',
['Embargo'] = 'pmc-embargo-date',
['Encyclopedia'] = {'encyclopedia', 'encyclopaedia', 'dictionary'}, -- cite encyclopedia only
['Episode'] = 'episode', -- cite serial only TODO: make available to cite episode?
['Format'] = 'format',
['ID'] = {'id', 'ID'},
['Inset'] = 'inset',
['Issue'] = {'issue', 'number'},
['Language'] = {'language', 'lang'},
['LayDate'] = 'lay-date',
['LayFormat'] = 'lay-format',
['LaySource'] = 'lay-source',
['LayURL'] = 'lay-url',
['MailingList'] = {'mailing-list', 'mailinglist'}, -- cite mailing list only
['Map'] = 'map', -- cite map only
['MapFormat'] = 'map-format', -- cite map only
['MapURL'] = {'map-url', 'mapurl'}, -- cite map only -- Used by InternetArchiveBot
['MapUrlAccess'] = 'map-url-access', -- cite map only -- Used by InternetArchiveBot
['Minutes'] = 'minutes',
['Mode'] = 'mode',
['NameListStyle'] = 'name-list-style',
['Network'] = 'network',
['Newsgroup'] = 'newsgroup', -- cite newsgroup only
['NoPP'] = {'no-pp', 'nopp'},
['NoTracking'] = {'no-tracking', 'template-doc-demo'},
['Number'] = 'number', -- this case only for cite techreport
['OrigDate'] = {'orig-date', 'orig-year', 'origyear'},
['Others'] = 'others',
['Page'] = {'page', 'p'}, -- Used by InternetArchiveBot
['Pages'] = {'pages', 'pp'}, -- Used by InternetArchiveBot
['Periodical'] = {'journal', 'magazine', 'newspaper', 'periodical', 'website', 'work'},
['Place'] = {'place', 'location'},
['PostScript'] = 'postscript',
['PublicationDate'] = {'publication-date', 'publicationdate'},
['PublicationPlace'] = {'publication-place', 'publicationplace'},
['PublisherName'] = {'publisher', 'institution'},
['Quote'] = {'quote', 'quotation'},
['QuotePage'] = 'quote-page',
['QuotePages'] = 'quote-pages',
['Ref'] = 'ref',
['Scale'] = 'scale',
['ScriptChapter'] = {'script-chapter', 'script-contribution', 'script-entry',
'script-article', 'script-section'},
['ScriptMap'] = 'script-map',
['ScriptPeriodical'] = {'script-journal', 'script-magazine', 'script-newspaper',
'script-periodical', 'script-website', 'script-work'},
['ScriptQuote'] = 'script-quote',
['ScriptTitle'] = 'script-title', -- Used by InternetArchiveBot
['Season'] = 'season',
['Sections'] = 'sections', -- cite map only
['Series'] = {'series', 'version'},
['SeriesLink'] = {'series-link', 'serieslink'},
['SeriesNumber'] = {'series-number', 'series-no'},
['Sheet'] = 'sheet', -- cite map only
['Sheets'] = 'sheets', -- cite map only
['Station'] = 'station',
['Time'] = 'time',
['TimeCaption'] = 'time-caption',
['Title'] = 'title', -- Used by InternetArchiveBot
['TitleLink'] = {'title-link', 'episode-link', 'episodelink'}, -- Used by InternetArchiveBot
['TitleNote'] = 'department',
['TitleType'] = {'type', 'medium'},
['TransChapter'] = {'trans-article', 'trans-chapter', 'trans-contribution',
'trans-entry', 'trans-section'},
['Transcript'] = 'transcript',
['TranscriptFormat'] = 'transcript-format',
['TranscriptURL'] = {'transcript-url', 'transcripturl'}, -- Used by InternetArchiveBot
['TransMap'] = 'trans-map', -- cite map only
['TransPeriodical'] = {'trans-journal', 'trans-magazine', 'trans-newspaper',
'trans-periodical', 'trans-website', 'trans-work'},
['TransQuote'] = 'trans-quote',
['TransTitle'] = 'trans-title', -- Used by InternetArchiveBot
['URL'] = {'url', 'URL'}, -- Used by InternetArchiveBot
['UrlAccess'] = 'url-access', -- Used by InternetArchiveBot
['UrlStatus'] = 'url-status', -- Used by InternetArchiveBot
['Vauthors'] = 'vauthors',
['Veditors'] = 'veditors',
['Via'] = 'via',
['Volume'] = 'volume',
['Year'] = 'year',
['AuthorList-First'] = {"first#", "author-first#", "author#-first", "given#",
"author-given#", "author#-given"},
['AuthorList-Last'] = {"last#", "author-last#", "author#-last", "surname#",
"author-surname#", "author#-surname", "author#", "subject#", 'host#'},
['AuthorList-Link'] = {"author-link#", "author#-link", "subject-link#",
"subject#-link", "authorlink#", "author#link"},
['AuthorList-Mask'] = {"author-mask#", "author#-mask", "subject-mask#", "subject#-mask"},
['ContributorList-First'] = {'contributor-first#', 'contributor#-first',
'contributor-given#', 'contributor#-given'},
['ContributorList-Last'] = {'contributor-last#', 'contributor#-last',
'contributor-surname#', 'contributor#-surname', 'contributor#'},
['ContributorList-Link'] = {'contributor-link#', 'contributor#-link'},
['ContributorList-Mask'] = {'contributor-mask#', 'contributor#-mask'},
['EditorList-First'] = {"editor-first#", "editor#-first", "editor-given#", "editor#-given"},
['EditorList-Last'] = {"editor-last#", "editor#-last", "editor-surname#",
"editor#-surname", "editor#"},
['EditorList-Link'] = {"editor-link#", "editor#-link"},
['EditorList-Mask'] = {"editor-mask#", "editor#-mask"},
['InterviewerList-First'] = {'interviewer-first#', 'interviewer#-first',
'interviewer-given#', 'interviewer#-given'},
['InterviewerList-Last'] = {'interviewer-last#', 'interviewer#-last',
'interviewer-surname#', 'interviewer#-surname', 'interviewer#'},
['InterviewerList-Link'] = {'interviewer-link#', 'interviewer#-link'},
['InterviewerList-Mask'] = {'interviewer-mask#', 'interviewer#-mask'},
['TranslatorList-First'] = {'translator-first#', 'translator#-first',
'translator-given#', 'translator#-given'},
['TranslatorList-Last'] = {'translator-last#', 'translator#-last',
'translator-surname#', 'translator#-surname', 'translator#'},
['TranslatorList-Link'] = {'translator-link#', 'translator#-link'},
['TranslatorList-Mask'] = {'translator-mask#', 'translator#-mask'},
}
--[[--------------------------< P U N C T _ S K I P >---------------------------
builds a table of parameter names that the extraneous terminal punctuation check should not check.
]]
local punct_meta_params = { -- table of aliases[] keys (meta parameters); each key has a table of parameter names for a value
'BookTitle', 'Chapter', 'ScriptChapter', 'ScriptTitle', 'Title', 'TransChapter', 'Transcript', 'TransMap', 'TransTitle', -- title-holding parameters
'AuthorList-Mask', 'ContributorList-Mask', 'EditorList-Mask', 'InterviewerList-Mask', 'TranslatorList-Mask', -- name-list mask may have name separators
'PostScript', 'Quote', 'ScriptQuote', 'TransQuote', 'Ref', -- miscellaneous
'ArchiveURL', 'ChapterURL', 'ConferenceURL', 'LayURL', 'MapURL', 'TranscriptURL', 'URL', -- URL-holding parameters
}
local url_meta_params = { -- table of aliases[] keys (meta parameters); each key has a table of parameter names for a value
'ArchiveURL', 'ChapterURL', 'ConferenceURL', 'ID', 'LayURL', 'MapURL', 'TranscriptURL', 'URL', -- parameters allowed to hold urls
'Page', 'Pages', 'At', 'QuotePage', 'QuotePages', -- insource locators allowed to hold urls
}
local function build_skip_table (skip_t, meta_params)
for _, meta_param in ipairs (meta_params) do -- for each meta parameter key
local params = aliases[meta_param]; -- get the parameter or the table of parameters associated with the meta parameter name
if 'string' == type (params) then
skip_t[params] = 1; -- just a single parameter
else
for _, param in ipairs (params) do -- get the parameter name
skip_t[param] = 1; -- add the parameter name to the skip table
local count;
param, count = param:gsub ('#', ''); -- remove enumerator marker from enumerated parameters
if 0 ~= count then -- if removed
skip_t[param] = 1; -- add param name without enumerator marker
end
end
end
end
return skip_t;
end
local punct_skip = {};
local url_skip = {};
--[[--------------------------< S I N G L E - L E T T E R S E C O N D - L E V E L D O M A I N S >----------
this is a list of tlds that are known to have single-letter second-level domain names. This list does not include
ccTLDs which are accepted in is_domain_name().
]]
local single_letter_2nd_lvl_domains_t = {'cash', 'company', 'foundation', 'org', 'today'};
--[[-----------< S P E C I A L C A S E T R A N S L A T I O N S >------------
This table is primarily here to support internationalization. Translations in
this table are used, for example, when an error message, category name, etc.,
is extracted from the English alias key. There may be other cases where
this translation table may be useful.
]]
local is_Latn = 'A-Za-z\195\128-\195\150\195\152-\195\182\195\184-\198\191\199\132-\201\143';
local special_case_translation = {
['AuthorList'] = 'authors list', -- used to assemble maintenance category names
['ContributorList'] = 'contributors list', -- translation of these names plus translation of the base maintenance category names in maint_cats{} table below
['EditorList'] = 'editors list', -- must match the names of the actual categories
['InterviewerList'] = 'interviewers list', -- this group or translations used by name_has_ed_markup() and name_has_mult_names()
['TranslatorList'] = 'translators list',
-- Lua patterns to match pseudo-titles used by InternetArchiveBot and others as placeholder for unknown |title= value
['archived_copy'] = { -- used with CS1 maint: Archive[d] copy as title
['en'] = '^archived?%s+copy$', -- for English; translators: keep this because templates imported from en.wiki
['local'] = nil, -- translators: replace ['local'] = nil with lowercase translation only when bots or tools create generic titles in your language
},
-- Lua patterns to match generic titles; usually created by bots or reference filling tools
-- translators: replace ['local'] = nil with lowercase translation only when bots or tools create generic titles in your language
-- generic titles and patterns in this table should be lowercase only
-- leave ['local'] nil except when there is a matching generic title in your language
-- boolean 'true' for plain-text searches; 'false' for pattern searches
['generic_titles'] = {
['accept'] = {
},
['reject'] = {
{['en'] = {'^wayback%s+machine$', false}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'are you a robot', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'hugedomains.com', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'^[%(%[{<]?no +title[>}%]%)]?$', false}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'page not found', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'subscribe to read', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'^[%(%[{<]?unknown[>}%]%)]?$', false}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'website is for sale', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'^404', false}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'internet archive wayback machine', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'log into facebook', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'login • instagram', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'redirecting...', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'usurped title', true}, ['local'] = nil}, -- added by a GreenC bot
{['en'] = {'webcite query result', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'wikiwix\'s cache', true}, ['local'] = nil},
}
},
-- boolean 'true' for plain-text searches, search string must be lowercase only
-- boolean 'false' for pattern searches
-- leave ['local'] nil except when there is a matching generic name in your language
['generic_names'] = {
['accept'] = {
{['en'] = {'%[%[[^|]*%(author%) *|[^%]]*%]%]', false}, ['local'] = nil},
},
['reject'] = {
{['en'] = {'about us', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'%f[%a][Aa]dvisor%f[%A]', false}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'allmusic', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'%f[%a][Aa]uthor%f[%A]', false}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'business', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'cnn', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'collaborator', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'contributor', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'contact us', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'directory', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'%f[%(%[][%(%[]%s*eds?%.?%s*[%)%]]?$', false}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'[,%.%s]%f[e]eds?%.?$', false}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'^eds?[%.,;]', false}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'^[%(%[]%s*[Ee][Dd][Ss]?%.?%s*[%)%]]', false}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'%f[%a][Ee]dited%f[%A]', false}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'%f[%a][Ee]ditors?%f[%A]', false}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'%f[%a]]Ee]mail%f[%A]', false}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'facebook', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'google', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'home page', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'^[Ii]nc%.?$', false}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'instagram', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'interviewer', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'linkedIn', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'^[Nn]ews$', false}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'pinterest', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'policy', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'privacy', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'reuters', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'translator', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'tumblr', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'twitter', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'site name', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'statement', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'submitted', true}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'super.?user', false}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'%f['..is_Latn..'][Uu]ser%f[^'..is_Latn..']', false}, ['local'] = nil},
{['en'] = {'verfasser', true}, ['local'] = nil},
}
}
}
--[[--------------------------< D A T E _ N A M E S >----------------------------------------------------------
This table of tables lists local language date names and fallback English date names.
The code in Date_validation will look first in the local table for valid date names.
If date names are not found in the local table, the code will look in the English table.
Because citations can be copied to the local wiki from en.wiki, the English is
required when the date-name translation function date_name_xlate() is used.
In these tables, season numbering is defined by
Extended Date/Time Format (EDTF) Specification (https://www.loc.gov/standards/datetime/)
which became part of ISO 8601 in 2019. See '§Sub-year groupings'. The standard
defines various divisions using numbers 21-41. CS1|2 only supports generic seasons.
EDTF does support the distinction between north and south hemisphere seasons
but CS1|2 has no way to make that distinction.
33-36 = Quarter 1, Quarter 2, Quarter 3, Quarter 4 (3 months each)
The standard does not address 'named' dates so, for the purposes of CS1|2,
Easter and Christmas are defined here as 98 and 99, which should be out of the
ISO 8601 (EDTF) range of uses for a while.
local_date_names_from_mediawiki is a boolean. When set to:
true – module will fetch local month names from MediaWiki for both date_names['local']['long'] and date_names['local']['short']
false – module will *not* fetch local month names from MediaWiki
Caveat lector: There is no guarantee that MediaWiki will provide short month names. At your wiki you can test
the results of the MediaWiki fetch in the debug console with this command (the result is alpha sorted):
=mw.dumpObject (p.date_names['local'])
While the module can fetch month names from MediaWiki, it cannot fetch the quarter, season, and named date names
from MediaWiki. Those must be translated manually.
]]
local local_date_names_from_mediawiki = true; -- when false, manual translation required for date_names['local']['long'] and date_names['local']['short']
-- when true, module fetches long and short month names from MediaWiki
local date_names = {
['en'] = { -- English
['long'] = {['January'] = 1, ['February'] = 2, ['March'] = 3, ['April'] = 4, ['May'] = 5, ['June'] = 6, ['July'] = 7, ['August'] = 8, ['September'] = 9, ['October'] = 10, ['November'] = 11, ['December'] = 12},
['short'] = {['Jan'] = 1, ['Feb'] = 2, ['Mar'] = 3, ['Apr'] = 4, ['May'] = 5, ['Jun'] = 6, ['Jul'] = 7, ['Aug'] = 8, ['Sep'] = 9, ['Oct'] = 10, ['Nov'] = 11, ['Dec'] = 12},
['quarter'] = {['First Quarter'] = 33, ['Second Quarter'] = 34, ['Third Quarter'] = 35, ['Fourth Quarter'] = 36},
['season'] = {['Winter'] = 24, ['Spring'] = 21, ['Summer'] = 22, ['Fall'] = 23, ['Autumn'] = 23},
['named'] = {['Easter'] = 98, ['Christmas'] = 99},
},
-- when local_date_names_from_mediawiki = false
['local'] = { -- replace these English date names with the local language equivalents
['long'] = {['January'] = 1, ['February'] = 2, ['March'] = 3, ['April'] = 4, ['May'] = 5, ['June'] = 6, ['July'] = 7, ['August'] = 8, ['September'] = 9, ['October'] = 10, ['November'] = 11, ['December'] = 12},
['short'] = {['Jan'] = 1, ['Feb'] = 2, ['Mar'] = 3, ['Apr'] = 4, ['May'] = 5, ['Jun'] = 6, ['Jul'] = 7, ['Aug'] = 8, ['Sep'] = 9, ['Oct'] = 10, ['Nov'] = 11, ['Dec'] = 12},
['quarter'] = {['First Quarter'] = 33, ['Second Quarter'] = 34, ['Third Quarter'] = 35, ['Fourth Quarter'] = 36},
['season'] = {['Winter'] = 24, ['Spring'] = 21, ['Summer'] = 22, ['Fall'] = 23, ['Autumn'] = 23},
['named'] = {['Easter'] = 98, ['Christmas'] = 99},
},
['inv_local_long'] = {}, -- used in date reformatting & translation; copy of date_names['local'].long where k/v are inverted: [1]='<local name>' etc.
['inv_local_short'] = {}, -- used in date reformatting & translation; copy of date_names['local'].short where k/v are inverted: [1]='<local name>' etc.
['inv_local_quarter'] = {}, -- used in date translation; copy of date_names['local'].quarter where k/v are inverted: [1]='<local name>' etc.
['inv_local_season'] = {}, -- used in date translation; copy of date_names['local'].season where k/v are inverted: [1]='<local name>' etc.
['inv_local_named'] = {}, -- used in date translation; copy of date_names['local'].named where k/v are inverted: [1]='<local name>' etc.
['local_digits'] = {['0'] = '0', ['1'] = '1', ['2'] = '2', ['3'] = '3', ['4'] = '4', ['5'] = '5', ['6'] = '6', ['7'] = '7', ['8'] = '8', ['9'] = '9'}, -- used to convert local language digits to Western 0-9
['xlate_digits'] = {},
}
if local_date_names_from_mediawiki then -- if fetching local month names from MediaWiki is enabled
local long_t = {};
local short_t = {};
for i=1, 12 do -- loop 12x and
local name = lang_obj:formatDate('F', '2022-' .. i .. '-1'); -- get long month name for each i
long_t[name] = i; -- save it
name = lang_obj:formatDate('M', '2022-' .. i .. '-1'); -- get short month name for each i
short_t[name] = i; -- save it
end
date_names['local']['long'] = long_t; -- write the long table – overwrites manual translation
date_names['local']['short'] = short_t; -- write the short table – overwrites manual translation
end
-- create inverted date-name tables for reformatting and/or translation
for _, invert_t in pairs {{'long', 'inv_local_long'}, {'short', 'inv_local_short'}, {'quarter', 'inv_local_quarter'}, {'season', 'inv_local_season'}, {'named', 'inv_local_named'}} do
for name, i in pairs (date_names['local'][invert_t[1]]) do -- this table is ['name'] = i
date_names[invert_t[2]][i] = name; -- invert to get [i] = 'name' for conversions from ymd
end
end
for ld, ed in pairs (date_names.local_digits) do -- make a digit translation table for simple date translation from en to local language using local_digits table
date_names.xlate_digits [ed] = ld; -- en digit becomes index with local digit as the value
end
local df_template_patterns = { -- table of redirects to {{Use dmy dates}} and {{Use mdy dates}}
'{{ *[Uu]se +(dmy) +dates *[|}]', -- 1159k -- sorted by approximate transclusion count
'{{ *[Uu]se +(mdy) +dates *[|}]', -- 212k
'{{ *[Uu]se +(MDY) +dates *[|}]', -- 788
'{{ *[Uu]se +(DMY) +dates *[|}]', -- 343
'{{ *([Mm]dy) *[|}]', -- 176
'{{ *[Uu]se *(dmy) *[|}]', -- 156 + 18
'{{ *[Uu]se *(mdy) *[|}]', -- 149 + 11
'{{ *([Dd]my) *[|}]', -- 56
'{{ *[Uu]se +(MDY) *[|}]', -- 5
'{{ *([Dd]MY) *[|}]', -- 3
'{{ *[Uu]se(mdy)dates *[|}]', -- 1
'{{ *[Uu]se +(DMY) *[|}]', -- 0
'{{ *([Mm]DY) *[|}]', -- 0
}
local function get_date_format ()
local title_object = mw.title.getCurrentTitle();
if title_object.namespace == 10 then -- not in template space so that unused templates appear in unused-template-reports;
return nil; -- auto-formatting does not work in Template space so don't set global_df
end
local content = title_object:getContent() or ''; -- get the content of the article or ''; new pages edited w/ve do not have 'content' until saved; ve does not preview; phab:T221625
for _, pattern in ipairs (df_template_patterns) do -- loop through the patterns looking for {{Use dmy dates}} or {{Use mdy dates}} or any of their redirects
local start, _, match = content:find(pattern); -- match is the three letters indicating desired date format
if match then
content = content:match ('%b{}', start); -- get the whole template
if content:match ('| *cs1%-dates *= *[lsy][sy]?') then -- look for |cs1-dates=publication date length access-/archive-date length
return match:lower() .. '-' .. content:match ('| *cs1%-dates *= *([lsy][sy]?)');
else
return match:lower() .. '-all'; -- no |cs1-dates= k/v pair; return value appropriate for use in |df=
end
end
end
end
local global_df;
--[[-----------------< V O L U M E , I S S U E , P A G E S >------------------
These tables hold cite class values (from the template invocation) and identify those templates that support
|volume=, |issue=, and |page(s)= parameters. Cite conference and cite map require further qualification which
is handled in the main module.
]]
local templates_using_volume = {'citation', 'audio-visual', 'book', 'conference', 'encyclopaedia', 'interview', 'journal', 'magazine', 'map', 'news', 'report', 'techreport', 'thesis'}
local templates_using_issue = {'citation', 'conference', 'episode', 'interview', 'journal', 'magazine', 'map', 'news', 'podcast'}
local templates_not_using_page = {'audio-visual', 'episode', 'mailinglist', 'newsgroup', 'podcast', 'serial', 'sign', 'speech'}
--[[
These tables control when it is appropriate for {{citation}} to render |volume= and/or |issue=. The parameter
names in the tables constrain {{citation}} so that its renderings match the renderings of the equivalent cs1
templates. For example, {{cite web}} does not support |volume= so the equivalent {{citation |website=...}} must
not support |volume=.
]]
local citation_no_volume_t = { -- {{citation}} does not render |volume= when these parameters are used
'website', 'mailinglist', 'script-website',
}
local citation_issue_t = { -- {{citation}} may render |issue= when these parameters are used
'journal', 'magazine', 'newspaper', 'periodical', 'work',
'script-journal', 'script-magazine', 'script-newspaper', 'script-periodical', 'script-work',
}
--[[
Patterns for finding extra text in |volume=, |issue=, |page=, |pages=
]]
local vol_iss_pg_patterns = {
good_ppattern = '^P[^%.PpGg]', -- OK to begin with uppercase P: P7 (page 7 of section P), but not p123 (page 123); TODO: this allows 'Pages' which it should not
bad_ppatterns = { -- patterns for |page= and |pages=
'^[Pp][PpGg]?%.?[ %d]',
'^[Pp][Pp]?%. ', -- from {{p.}} and {{pp.}} templates
'^[Pp]ages?',
'^[Pp]gs.?',
},
vpatterns = { -- patterns for |volume=
'^volumes?',
'^vols?[%.:=]?'
},
ipatterns = { -- patterns for |issue=
'^issues?',
'^iss[%.:=]?',
'^numbers?',
'^nos?%A', -- don't match 'november' or 'nostradamus'
'^nr[%.:=]?',
'^n[%.:= ]' -- might be a valid issue without separator (space char is sep char here)
}
}
--[[--------------------------< K E Y W O R D S >-------------------------------
These tables hold keywords for those parameters that have defined sets of acceptable keywords.
]]
--[[-------------------< K E Y W O R D S T A B L E >--------------------------
this is a list of keywords; each key in the list is associated with a table of
synonymous keywords possibly from different languages.
for I18N: add local-language keywords to value table; do not change the key.
For example, adding the German keyword 'ja':
['affirmative'] = {'yes', 'true', 'y', 'ja'},
Because CS1|2 templates from en.wiki articles are often copied to other local wikis,
it is recommended that the English keywords remain in these tables.
]]
local keywords = {
['amp'] = {'&', 'amp', 'ampersand'}, -- |name-list-style=
['and'] = {'and', 'serial'}, -- |name-list-style=
['affirmative'] = {'yes', 'true', 'y'}, -- |no-tracking=, |no-pp= -- Used by InternetArchiveBot
['afterword'] = {'afterword'}, -- |contribution=
['bot: unknown'] = {'bot: unknown'}, -- |url-status= -- Used by InternetArchiveBot
['cs1'] = {'cs1'}, -- |mode=
['cs2'] = {'cs2'}, -- |mode=
['dead'] = {'dead', 'deviated'}, -- |url-status= -- Used by InternetArchiveBot
['dmy'] = {'dmy'}, -- |df=
['dmy-all'] = {'dmy-all'}, -- |df=
['foreword'] = {'foreword'}, -- |contribution=
['free'] = {'free'}, -- |<id>-access= -- Used by InternetArchiveBot
['harv'] = {'harv'}, -- |ref=; this no longer supported; is_valid_parameter_value() called with <invert> = true
['introduction'] = {'introduction'}, -- |contribution=
['limited'] = {'limited'}, -- |url-access= -- Used by InternetArchiveBot
['live'] = {'live'}, -- |url-status= -- Used by InternetArchiveBot
['mdy'] = {'mdy'}, -- |df=
['mdy-all'] = {'mdy-all'}, -- |df=
['none'] = {'none'}, -- |postscript=, |ref=, |title=, |type= -- Used by InternetArchiveBot
['off'] = {'off'}, -- |title= (potentially also: |title-link=, |postscript=, |ref=, |type=)
['preface'] = {'preface'}, -- |contribution=
['registration'] = {'registration'}, -- |url-access= -- Used by InternetArchiveBot
['subscription'] = {'subscription'}, -- |url-access= -- Used by InternetArchiveBot
['unfit'] = {'unfit'}, -- |url-status= -- Used by InternetArchiveBot
['usurped'] = {'usurped'}, -- |url-status= -- Used by InternetArchiveBot
['vanc'] = {'vanc'}, -- |name-list-style=
['ymd'] = {'ymd'}, -- |df=
['ymd-all'] = {'ymd-all'}, -- |df=
-- ['yMd'] = {'yMd'}, -- |df=; not supported at en.wiki
-- ['yMd-all'] = {'yMd-all'}, -- |df=; not supported at en.wiki
}
--[[------------------------< X L A T E _ K E Y W O R D S >---------------------
this function builds a list, keywords_xlate{}, of the keywords found in keywords{} where the values from keywords{}
become the keys in keywords_xlate{} and the keys from keywords{} become the values in keywords_xlate{}:
['affirmative'] = {'yes', 'true', 'y'}, -- in keywords{}
becomes
['yes'] = 'affirmative', -- in keywords_xlate{}
['true'] = 'affirmative',
['y'] = 'affirmative',
the purpose of this function is to act as a translator between a non-English keyword and its English equivalent
that may be used in other modules of this suite
]]
local function xlate_keywords ()
local out_table = {}; -- output goes here
for k, keywords_t in pairs (keywords) do -- spin through the keywords table
for _, keyword in ipairs (keywords_t) do -- for each keyword
out_table[keyword] = k; -- create an entry in the output table where keyword is the key
end
end
return out_table;
end
local keywords_xlate = xlate_keywords (); -- the list of translated keywords
--[[----------------< M A K E _ K E Y W O R D S _ L I S T >---------------------
this function assembles, for parameter-value validation, the list of keywords appropriate to that parameter.
keywords_lists{}, is a table of tables from keywords{}
]]
local function make_keywords_list (keywords_lists)
local out_table = {}; -- output goes here
for _, keyword_list in ipairs (keywords_lists) do -- spin through keywords_lists{} and get a table of keywords
for _, keyword in ipairs (keyword_list) do -- spin through keyword_list{} and add each keyword, ...
table.insert (out_table, keyword); -- ... as plain text, to the output list
end
end
return out_table;
end
--[[----------------< K E Y W O R D S _ L I S T S >-----------------------------
this is a list of lists of valid keywords for the various parameters in [key].
Generally the keys in this table are the canonical en.wiki parameter names though
some are contrived because of use in multiple differently named parameters:
['yes_true_y'], ['id-access'].
The function make_keywords_list() extracts the individual keywords from the
appropriate list in keywords{}.
The lists in this table are used to validate the keyword assignment for the
parameters named in this table's keys.
]]
local keywords_lists = {
['yes_true_y'] = make_keywords_list ({keywords.affirmative}),
['contribution'] = make_keywords_list ({keywords.afterword, keywords.foreword, keywords.introduction, keywords.preface}),
['df'] = make_keywords_list ({keywords.dmy, keywords['dmy-all'], keywords.mdy, keywords['mdy-all'], keywords.ymd, keywords['ymd-all']}),
-- ['df'] = make_keywords_list ({keywords.dmy, keywords['dmy-all'], keywords.mdy, keywords['mdy-all'], keywords.ymd, keywords['ymd-all'], keywords.yMd, keywords['yMd-all']}), -- not supported at en.wiki
['mode'] = make_keywords_list ({keywords.cs1, keywords.cs2}),
['name-list-style'] = make_keywords_list ({keywords.amp, keywords['and'], keywords.vanc}),
['ref'] = make_keywords_list ({keywords.harv}), -- inverted check; |ref=harv no longer supported
['url-access'] = make_keywords_list ({keywords.subscription, keywords.limited, keywords.registration}),
['url-status'] = make_keywords_list ({keywords.dead, keywords.live, keywords.unfit, keywords.usurped, keywords['bot: unknown']}),
['id-access'] = make_keywords_list ({keywords.free}),
}
--[[---------------------< S T R I P M A R K E R S >----------------------------
Common pattern definition location for stripmarkers so that we don't have to go
hunting for them if (when) MediaWiki changes their form.
]]
local stripmarkers = {
['any'] = '\127[^\127]*UNIQ%-%-(%a+)%-[%a%d]+%-QINU[^\127]*\127', -- capture returns name of stripmarker
['math'] = '\127[^\127]*UNIQ%-%-math%-[%a%d]+%-QINU[^\127]*\127' -- math stripmarkers used in coins_cleanup() and coins_replace_math_stripmarker()
}
--[[------------< I N V I S I B L E _ C H A R A C T E R S >---------------------
This table holds non-printing or invisible characters indexed either by name or
by Unicode group. Values are decimal representations of UTF-8 codes. The table
is organized as a table of tables because the Lua pairs keyword returns table
data in an arbitrary order. Here, we want to process the table from top to bottom
because the entries at the top of the table are also found in the ranges specified
by the entries at the bottom of the table.
Also here is a pattern that recognizes stripmarkers that begin and end with the
delete characters. The nowiki stripmarker is not an error but some others are
because the parameter values that include them become part of the template's
metadata before stripmarker replacement.
]]
local invisible_defs = {
del = '\127', -- used to distinguish between stripmarker and del char
zwj = '\226\128\141', -- used with capture because zwj may be allowed
}
local invisible_chars = {
{'replacement', '\239\191\189'}, -- U+FFFD, EF BF BD
{'zero width joiner', '('.. invisible_defs.zwj .. ')'}, -- U+200D, E2 80 8D; capture because zwj may be allowed
{'zero width space', '\226\128\139'}, -- U+200B, E2 80 8B
{'hair space', '\226\128\138'}, -- U+200A, E2 80 8A
{'soft hyphen', '\194\173'}, -- U+00AD, C2 AD
{'horizontal tab', '\009'}, -- U+0009 (HT), 09
{'line feed', '\010'}, -- U+000A (LF), 0A
{'no-break space', '\194\160'}, -- U+00A0 (NBSP), C2 A0
{'carriage return', '\013'}, -- U+000D (CR), 0D
{'stripmarker', stripmarkers.any}, -- stripmarker; may or may not be an error; capture returns the stripmaker type
{'delete', '('.. invisible_defs.del .. ')'}, -- U+007F (DEL), 7F; must be done after stripmarker test; capture to distinguish isolated del chars not part of stripmarker
{'C0 control', '[\000-\008\011\012\014-\031]'}, -- U+0000–U+001F (NULL–US), 00–1F (except HT, LF, CR (09, 0A, 0D))
{'C1 control', '[\194\128-\194\159]'}, -- U+0080–U+009F (XXX–APC), C2 80 – C2 9F
-- {'Specials', '[\239\191\185-\239\191\191]'}, -- U+FFF9-U+FFFF, EF BF B9 – EF BF BF
-- {'Private use area', '[\238\128\128-\239\163\191]'}, -- U+E000–U+F8FF, EE 80 80 – EF A3 BF
-- {'Supplementary Private Use Area-A', '[\243\176\128\128-\243\191\191\189]'}, -- U+F0000–U+FFFFD, F3 B0 80 80 – F3 BF BF BD
-- {'Supplementary Private Use Area-B', '[\244\128\128\128-\244\143\191\189]'}, -- U+100000–U+10FFFD, F4 80 80 80 – F4 8F BF BD
}
--[[
Indic script makes use of zero width joiner as a character modifier so zwj
characters must be left in. This pattern covers all of the unicode characters
for these languages:
Devanagari 0900–097F – https://unicode.org/charts/PDF/U0900.pdf
Devanagari extended A8E0–A8FF – https://unicode.org/charts/PDF/UA8E0.pdf
Bengali 0980–09FF – https://unicode.org/charts/PDF/U0980.pdf
Gurmukhi 0A00–0A7F – https://unicode.org/charts/PDF/U0A00.pdf
Gujarati 0A80–0AFF – https://unicode.org/charts/PDF/U0A80.pdf
Oriya 0B00–0B7F – https://unicode.org/charts/PDF/U0B00.pdf
Tamil 0B80–0BFF – https://unicode.org/charts/PDF/U0B80.pdf
Telugu 0C00–0C7F – https://unicode.org/charts/PDF/U0C00.pdf
Kannada 0C80–0CFF – https://unicode.org/charts/PDF/U0C80.pdf
Malayalam 0D00–0D7F – https://unicode.org/charts/PDF/U0D00.pdf
plus the not-necessarily Indic scripts for Sinhala and Burmese:
Sinhala 0D80-0DFF - https://unicode.org/charts/PDF/U0D80.pdf
Myanmar 1000-109F - https://unicode.org/charts/PDF/U1000.pdf
Myanmar extended A AA60-AA7F - https://unicode.org/charts/PDF/UAA60.pdf
Myanmar extended B A9E0-A9FF - https://unicode.org/charts/PDF/UA9E0.pdf
the pattern is used by has_invisible_chars() and coins_cleanup()
]]
local indic_script = '[\224\164\128-\224\181\191\224\163\160-\224\183\191\225\128\128-\225\130\159\234\167\160-\234\167\191\234\169\160-\234\169\191]';
-- list of emoji that use a zwj character (U+200D) to combine with another emoji
-- from: https://unicode.org/Public/emoji/15.0/emoji-zwj-sequences.txt; version: 15.0; 2022-05-06
-- table created by: [[:en:Module:Make emoji zwj table]]
local emoji_t = { -- indexes are decimal forms of the hex values in U+xxxx
[9760] = true, -- U+2620 ☠ skull and crossbones
[9792] = true, -- U+2640 ♀ female sign
[9794] = true, -- U+2642 ♂ male sign
[9877] = true, -- U+2695 ⚕ staff of aesculapius
[9878] = true, -- U+2696 ⚖ scales
[9895] = true, -- U+26A7 ⚧ male with stroke and male and female sign
[9992] = true, -- U+2708 ✈ airplane
[10052] = true, -- U+2744 ❄ snowflake
[10084] = true, -- U+2764 ❤ heavy black heart
[11035] = true, -- U+2B1B ⬛ black large square
[127752] = true, -- U+1F308 🌈 rainbow
[127787] = true, -- U+1F32B 🌫 fog
[127806] = true, -- U+1F33E 🌾 ear of rice
[127859] = true, -- U+1F373 🍳 cooking
[127868] = true, -- U+1F37C 🍼 baby bottle
[127876] = true, -- U+1F384 🎄 christmas tree
[127891] = true, -- U+1F393 🎓 graduation cap
[127908] = true, -- U+1F3A4 🎤 microphone
[127912] = true, -- U+1F3A8 🎨 artist palette
[127979] = true, -- U+1F3EB 🏫 school
[127981] = true, -- U+1F3ED 🏭 factory
[128102] = true, -- U+1F466 👦 boy
[128103] = true, -- U+1F467 👧 girl
[128104] = true, -- U+1F468 👨 man
[128105] = true, -- U+1F469 👩 woman
[128139] = true, -- U+1F48B 💋 kiss mark
[128168] = true, -- U+1F4A8 💨 dash symbol
[128171] = true, -- U+1F4AB 💫 dizzy symbol
[128187] = true, -- U+1F4BB 💻 personal computer
[128188] = true, -- U+1F4BC 💼 brief case
[128293] = true, -- U+1F525 🔥 fire
[128295] = true, -- U+1F527 🔧 wrench
[128300] = true, -- U+1F52C 🔬 microscope
[128488] = true, -- U+1F5E8 🗨 left speech bubble
[128640] = true, -- U+1F680 🚀 rocket
[128658] = true, -- U+1F692 🚒 fire engine
[129309] = true, -- U+1F91D 🤝 handshake
[129455] = true, -- U+1F9AF 🦯 probing cane
[129456] = true, -- U+1F9B0 🦰 emoji component red hair
[129457] = true, -- U+1F9B1 🦱 emoji component curly hair
[129458] = true, -- U+1F9B2 🦲 emoji component bald
[129459] = true, -- U+1F9B3 🦳 emoji component white hair
[129466] = true, -- U+1F9BA 🦺 safety vest
[129468] = true, -- U+1F9BC 🦼 motorized wheelchair
[129469] = true, -- U+1F9BD 🦽 manual wheelchair
[129489] = true, -- U+1F9D1 🧑 adult
[129657] = true, -- U+1FA79 🩹 adhesive bandage
[129778] = true, -- U+1FAF2 🫲 leftwards hand
}
--[[----------------------< L A N G U A G E S U P P O R T >-------------------
These tables and constants support various language-specific functionality.
]]
--local this_wiki_code = mw.getContentLanguage():getCode(); -- get this wiki's language code
local this_wiki_code = lang_obj:getCode(); -- get this wiki's language code
if string.match (mw.site.server, 'wikidata') then
this_wiki_code = mw.getCurrentFrame():preprocess('{{int:lang}}'); -- on Wikidata so use interface language setting instead
end
local mw_languages_by_tag_t = mw.language.fetchLanguageNames (this_wiki_code, 'all'); -- get a table of language tag/name pairs known to Wikimedia; used for interwiki tests
local mw_languages_by_name_t = {};
for k, v in pairs (mw_languages_by_tag_t) do -- build a 'reversed' table name/tag language pairs know to MediaWiki; used for |language=
v = mw.ustring.lower (v); -- lowercase for tag fetch; get name's proper case from mw_languages_by_tag_t[<tag>]
if mw_languages_by_name_t[v] then -- when name already in the table
if 2 == #k or 3 == #k then -- if tag does not have subtags
mw_languages_by_name_t[v] = k; -- prefer the shortest tag for this name
end
else -- here when name not in the table
mw_languages_by_name_t[v] = k; -- so add name and matching tag
end
end
local inter_wiki_map = {}; -- map of interwiki prefixes that are language-code prefixes
for k, v in pairs (mw.site.interwikiMap ('local')) do -- spin through the base interwiki map (limited to local)
if mw_languages_by_tag_t[v["prefix"]] then -- if the prefix matches a known language tag
inter_wiki_map[v["prefix"]] = true; -- add it to our local map
end
end
--[[--------------------< S C R I P T _ L A N G _ C O D E S >-------------------
This table is used to hold ISO 639-1 two-character and ISO 639-3 three-character
language codes that apply only to |script-title= and |script-chapter=
]]
local script_lang_codes = {
'ab', 'am', 'ar', 'be', 'bg', 'bn', 'bo', 'bs', 'dv', 'dz', 'el', 'fa', 'gu',
'he', 'hi', 'hy', 'ja', 'ka', 'kk', 'km', 'kn', 'ko', 'ku', 'ky', 'lo', 'mk',
'ml', 'mn', 'mr', 'my', 'ne', 'or', 'ota', 'pa', 'ps', 'ru', 'sd', 'si', 'sr',
'syc', 'ta', 'te', 'tg', 'th', 'ti', 'tt', 'ug', 'uk', 'ur', 'uz', 'yi', 'yue', 'zh'
};
--[[---------------< L A N G U A G E R E M A P P I N G >----------------------
These tables hold language information that is different (correct) from MediaWiki's definitions
For each ['code'] = 'language name' in lang_code_remap{} there must be a matching ['language name'] = {'language name', 'code'} in lang_name_remap{}
lang_code_remap{}:
key is always lowercase ISO 639-1, -2, -3 language code or a valid lowercase IETF language tag
value is properly spelled and capitalized language name associated with key
only one language name per key;
key/value pair must have matching entry in lang_name_remap{}
lang_name_remap{}:
key is always lowercase language name
value is a table the holds correctly spelled and capitalized language name [1] and associated code [2] (code must match a code key in lang_code_remap{})
may have multiple keys referring to a common preferred name and code; For example:
['kolsch'] and ['kölsch'] both refer to 'Kölsch' and 'ksh'
]]
local lang_code_remap = { -- used for |language= and |script-title= / |script-chapter=
['als'] = 'Tosk Albanian', -- MediaWiki returns Alemannisch
['bh'] = 'Bihari', -- MediaWiki uses 'bh' as a subdomain name for Bhojpuri Wikipedia: bh.wikipedia.org
['bla'] = 'Blackfoot', -- MediaWiki/IANA/ISO 639: Siksika; use en.wiki preferred name
['bn'] = 'Bengali', -- MediaWiki returns Bangla
['ca-valencia'] = 'Valencian', -- IETF variant of Catalan
['ilo'] = 'Ilocano', -- MediaWiki/IANA/ISO 639: Iloko; use en.wiki preferred name
['ksh'] = 'Kölsch', -- MediaWiki: Colognian; use IANA/ISO 639 preferred name
['ksh-x-colog'] = 'Colognian', -- override MediaWiki ksh; no IANA/ISO 639 code for Colognian; IETF private code created at Module:Lang/data
['mis-x-ripuar'] = 'Ripuarian', -- override MediaWiki ksh; no IANA/ISO 639 code for Ripuarian; IETF private code created at Module:Lang/data
['nan-tw'] = 'Taiwanese Hokkien', -- make room for MediaWiki/IANA/ISO 639 nan: Min Nan Chinese and support en.wiki preferred name
}
local lang_name_remap = { -- used for |language=; names require proper capitalization; tags must be lowercase
['alemannisch'] = {'Swiss German', 'gsw'}, -- not an ISO or IANA language name; MediaWiki uses 'als' as a subdomain name for Alemannic Wikipedia: als.wikipedia.org
['bangla'] = {'Bengali', 'bn'}, -- MediaWiki returns Bangla (the endonym) but we want Bengali (the exonym); here we remap
['bengali'] = {'Bengali', 'bn'}, -- MediaWiki doesn't use exonym so here we provide correct language name and 639-1 code
['bhojpuri'] = {'Bhojpuri', 'bho'}, -- MediaWiki uses 'bh' as a subdomain name for Bhojpuri Wikipedia: bh.wikipedia.org
['bihari'] = {'Bihari', 'bh'}, -- MediaWiki replaces 'Bihari' with 'Bhojpuri' so 'Bihari' cannot be found
['blackfoot'] = {'Blackfoot', 'bla'}, -- MediaWiki/IANA/ISO 639: Siksika; use en.wiki preferred name
['colognian'] = {'Colognian', 'ksh-x-colog'}, -- MediaWiki preferred name for ksh
['ilocano'] = {'Ilocano', 'ilo'}, -- MediaWiki/IANA/ISO 639: Iloko; use en.wiki preferred name
['kolsch'] = {'Kölsch', 'ksh'}, -- use IANA/ISO 639 preferred name (use non-diacritical o instead of umlaut ö)
['kölsch'] = {'Kölsch', 'ksh'}, -- use IANA/ISO 639 preferred name
['ripuarian'] = {'Ripuarian', 'mis-x-ripuar'}, -- group of dialects; no code in MediaWiki or in IANA/ISO 639
['taiwanese hokkien'] = {'Taiwanese Hokkien', 'nan-tw'}, -- make room for MediaWiki/IANA/ISO 639 nan: Min Nan Chinese
['tosk albanian'] = {'Tosk Albanian', 'als'}, -- MediaWiki replaces 'Tosk Albanian' with 'Alemannisch' so 'Tosk Albanian' cannot be found
['valencian'] = {'Valencian', 'ca-valencia'}, -- variant of Catalan; categorizes as Valencian
}
--[[---------------< P R O P E R T I E S _ C A T E G O R I E S >----------------
Properties categories. These are used for investigating qualities of citations.
]]
local prop_cats = {
['foreign-lang-source'] = 'CS1 $1-language sources ($2)', -- |language= categories; $1 is foreign-language name, $2 is ISO639-1 code
['foreign-lang-source-2'] = 'CS1 foreign language sources (ISO 639-2)|$1', -- |language= category; a cat for ISO639-2 languages; $1 is the ISO 639-2 code used as a sort key
['jul-greg-uncertainty'] = 'CS1: Julian–Gregorian uncertainty', -- probably temporary cat to identify scope of template with dates 1 October 1582 – 1 January 1926
['local-lang-source'] = 'CS1 $1-language sources ($2)', -- |language= categories; $1 is local-language name, $2 is ISO639-1 code; not emitted when local_lang_cat_enable is false
['location-test'] = 'CS1 location test',
['long-vol'] = 'CS1: long volume value', -- probably temporary cat to identify scope of |volume= values longer than 4 characters
['script'] = 'CS1 uses $1-language script ($2)', -- |script-title=xx: has matching category; $1 is language name, $2 is ISO639-1 code
['tracked-param'] = 'CS1 tracked parameter: $1', -- $1 is base (enumerators removed) parameter name
['year-range-abbreviated'] = 'CS1: abbreviated year range', -- probably temporary cat to identify scope of |date=, |year= values using YYYY–YY form
}
--[[-------------------< T I T L E _ T Y P E S >--------------------------------
Here we map a template's CitationClass to TitleType (default values for |type= parameter)
]]
local title_types = {
['AV-media-notes'] = 'Media notes',
['interview'] = 'Interview',
['mailinglist'] = 'Mailing list',
['map'] = 'Map',
['podcast'] = 'Podcast',
['pressrelease'] = 'Press release',
['report'] = 'Report',
['speech'] = 'Speech',
['techreport'] = 'Technical report',
['thesis'] = 'Thesis',
}
--[[===================<< E R R O R M E S S A G I N G >>======================
]]
--[[----------< E R R O R M E S S A G E S U P P L I M E N T S >-------------
I18N for those messages that are supplemented with additional specific text that
describes the reason for the error
TODO: merge this with special_case_translations{}?
]]
local err_msg_supl = {
['char'] = 'invalid character', -- |isbn=, |sbn=
['check'] = 'checksum', -- |isbn=, |sbn=
['flag'] = 'flag', -- |archive-url=
['form'] = 'invalid form', -- |isbn=, |sbn=
['group'] = 'invalid group id', -- |isbn=
['initials'] = 'initials', -- Vancouver
['invalid language code'] = 'invalid language code', -- |script-<param>=
['journal'] = 'journal', -- |bibcode=
['length'] = 'length', -- |isbn=, |bibcode=, |sbn=
['liveweb'] = 'liveweb', -- |archive-url=
['missing comma'] = 'missing comma', -- Vancouver
['missing prefix'] = 'missing prefix', -- |script-<param>=
['missing title part'] = 'missing title part', -- |script-<param>=
['name'] = 'name', -- Vancouver
['non-Latin char'] = 'non-Latin character', -- Vancouver
['path'] = 'path', -- |archive-url=
['prefix'] = 'invalid prefix', -- |isbn=
['punctuation'] = 'punctuation', -- Vancouver
['save'] = 'save command', -- |archive-url=
['suffix'] = 'suffix', -- Vancouver
['timestamp'] = 'timestamp', -- |archive-url=
['unknown language code'] = 'unknown language code', -- |script-<param>=
['value'] = 'value', -- |bibcode=
['year'] = 'year', -- |bibcode=
}
--[[--------------< E R R O R _ C O N D I T I O N S >---------------------------
Error condition table. This table has two sections: errors at the top, maintenance
at the bottom. Maint 'messaging' does not have a 'message' (message=nil)
The following contains a list of IDs for various error conditions defined in the
code. For each ID, we specify a text message to display, an error category to
include, and whether the error message should be wrapped as a hidden comment.
Anchor changes require identical changes to matching anchor in Help:CS1 errors
TODO: rename error_conditions{} to something more generic; create separate error
and maint tables inside that?
]]
local error_conditions = {
err_accessdate_missing_url = {
message = '<code class="cs1-code">|access-date=</code> requires <code class="cs1-code">|url=</code>',
anchor = 'accessdate_missing_url',
category = 'CS1 errors: access-date without URL',
hidden = false
},
err_apostrophe_markup = {
message = 'Italic or bold markup not allowed in: <code class="cs1-code">|$1=</code>', -- $1 is parameter name
anchor = 'apostrophe_markup',
category = 'CS1 errors: markup',
hidden = false
},
err_archive_missing_date = {
message = '<code class="cs1-code">|archive-url=</code> requires <code class="cs1-code">|archive-date=</code>',
anchor = 'archive_missing_date',
category = 'CS1 errors: archive-url',
hidden = false
},
err_archive_missing_url = {
message = '<code class="cs1-code">|archive-url=</code> requires <code class="cs1-code">|url=</code>',
anchor = 'archive_missing_url',
category = 'CS1 errors: archive-url',
hidden = false
},
err_archive_url = {
message = '<code class="cs1-code">|archive-url=</code> is malformed: $1', -- $1 is error message detail
anchor = 'archive_url',
category = 'CS1 errors: archive-url',
hidden = false
},
err_arxiv_missing = {
message = '<code class="cs1-code">|arxiv=</code> required',
anchor = 'arxiv_missing',
category = 'CS1 errors: arXiv', -- same as bad arxiv
hidden = false
},
err_asintld_missing_asin = {
message = '<code class="cs1-code">|$1=</code> requires <code class="cs1-code">|asin=</code>', -- $1 is parameter name
anchor = 'asintld_missing_asin',
category = 'CS1 errors: ASIN TLD',
hidden = false
},
err_bad_arxiv = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|arxiv=</code> value',
anchor = 'bad_arxiv',
category = 'CS1 errors: arXiv',
hidden = false
},
err_bad_asin = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|asin=</code> value',
anchor = 'bad_asin',
category ='CS1 errors: ASIN',
hidden = false
},
err_bad_asin_tld = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|asin-tld=</code> value',
anchor = 'bad_asin_tld',
category ='CS1 errors: ASIN TLD',
hidden = false
},
err_bad_bibcode = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|bibcode=</code> $1', -- $1 is error message detail
anchor = 'bad_bibcode',
category = 'CS1 errors: bibcode',
hidden = false
},
err_bad_biorxiv = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|biorxiv=</code> value',
anchor = 'bad_biorxiv',
category = 'CS1 errors: bioRxiv',
hidden = false
},
err_bad_citeseerx = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|citeseerx=</code> value',
anchor = 'bad_citeseerx',
category = 'CS1 errors: citeseerx',
hidden = false
},
err_bad_date = {
message = 'Check date values in: $1', -- $1 is a parameter name list
anchor = 'bad_date',
category = 'CS1 errors: dates',
hidden = false
},
err_bad_doi = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|doi=</code> value',
anchor = 'bad_doi',
category = 'CS1 errors: DOI',
hidden = false
},
err_bad_hdl = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|hdl=</code> value',
anchor = 'bad_hdl',
category = 'CS1 errors: HDL',
hidden = false
},
err_bad_isbn = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|isbn=</code> value: $1', -- $1 is error message detail
anchor = 'bad_isbn',
category = 'CS1 errors: ISBN',
hidden = false
},
err_bad_ismn = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|ismn=</code> value',
anchor = 'bad_ismn',
category = 'CS1 errors: ISMN',
hidden = false
},
err_bad_issn = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|$1issn=</code> value', -- $1 is 'e' or '' for eissn or issn
anchor = 'bad_issn',
category = 'CS1 errors: ISSN',
hidden = false
},
err_bad_jfm = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|jfm=</code> value',
anchor = 'bad_jfm',
category = 'CS1 errors: JFM',
hidden = false
},
err_bad_jstor = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|jstor=</code> value',
anchor = 'bad_jstor',
category = 'CS1 errors: JSTOR',
hidden = false
},
err_bad_lccn = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|lccn=</code> value',
anchor = 'bad_lccn',
category = 'CS1 errors: LCCN',
hidden = false
},
err_bad_mr = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|mr=</code> value',
anchor = 'bad_mr',
category = 'CS1 errors: MR',
hidden = false
},
err_bad_oclc = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|oclc=</code> value',
anchor = 'bad_oclc',
category = 'CS1 errors: OCLC',
hidden = false
},
err_bad_ol = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|ol=</code> value',
anchor = 'bad_ol',
category = 'CS1 errors: OL',
hidden = false
},
err_bad_osti = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|osti=</code> value',
anchor = 'bad_osti',
category = 'CS1 errors: OSTI',
hidden = false
},
err_bad_paramlink = { -- for |title-link=, |author/editor/translator-link=, |series-link=, |episode-link=
message = 'Check <code class="cs1-code">|$1=</code> value', -- $1 is parameter name
anchor = 'bad_paramlink',
category = 'CS1 errors: parameter link',
hidden = false
},
err_bad_pmc = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|pmc=</code> value',
anchor = 'bad_pmc',
category = 'CS1 errors: PMC',
hidden = false
},
err_bad_pmid = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|pmid=</code> value',
anchor = 'bad_pmid',
category = 'CS1 errors: PMID',
hidden = false
},
err_bad_rfc = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|rfc=</code> value',
anchor = 'bad_rfc',
category = 'CS1 errors: RFC',
hidden = false
},
err_bad_s2cid = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|s2cid=</code> value',
anchor = 'bad_s2cid',
category = 'CS1 errors: S2CID',
hidden = false
},
err_bad_sbn = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|sbn=</code> value: $1', -- $1 is error message detail
anchor = 'bad_sbn',
category = 'CS1 errors: SBN',
hidden = false
},
err_bad_ssrn = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|ssrn=</code> value',
anchor = 'bad_ssrn',
category = 'CS1 errors: SSRN',
hidden = false
},
err_bad_url = {
message = 'Check $1 value', -- $1 is parameter name
anchor = 'bad_url',
category = 'CS1 errors: URL',
hidden = false
},
err_bad_usenet_id = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|message-id=</code> value',
anchor = 'bad_message_id',
category = 'CS1 errors: message-id',
hidden = false
},
err_bad_zbl = {
message = 'Check <code class="cs1-code">|zbl=</code> value',
anchor = 'bad_zbl',
category = 'CS1 errors: Zbl',
hidden = false
},
err_bare_url_missing_title = {
message = '$1 missing title', -- $1 is parameter name
anchor = 'bare_url_missing_title',
category = 'CS1 errors: bare URL',
hidden = false
},
err_biorxiv_missing = {
message = '<code class="cs1-code">|biorxiv=</code> required',
anchor = 'biorxiv_missing',
category = 'CS1 errors: bioRxiv', -- same as bad bioRxiv
hidden = false
},
err_chapter_ignored = {
message = '<code class="cs1-code">|$1=</code> ignored', -- $1 is parameter name
anchor = 'chapter_ignored',
category = 'CS1 errors: chapter ignored',
hidden = false
},
err_citation_missing_title = {
message = 'Missing or empty <code class="cs1-code">|$1=</code>', -- $1 is parameter name
anchor = 'citation_missing_title',
category = 'CS1 errors: missing title',
hidden = false
},
err_citeseerx_missing = {
message = '<code class="cs1-code">|citeseerx=</code> required',
anchor = 'citeseerx_missing',
category = 'CS1 errors: citeseerx', -- same as bad citeseerx
hidden = false
},
err_cite_web_url = { -- this error applies to cite web and to cite podcast
message = 'Missing or empty <code class="cs1-code">|url=</code>',
anchor = 'cite_web_url',
category = 'CS1 errors: requires URL',
hidden = false
},
err_class_ignored = {
message = '<code class="cs1-code">|class=</code> ignored',
anchor = 'class_ignored',
category = 'CS1 errors: class',
hidden = false
},
err_contributor_ignored = {
message = '<code class="cs1-code">|contributor=</code> ignored',
anchor = 'contributor_ignored',
category = 'CS1 errors: contributor',
hidden = false
},
err_contributor_missing_required_param = {
message = '<code class="cs1-code">|contributor=</code> requires <code class="cs1-code">|$1=</code>', -- $1 is parameter name
anchor = 'contributor_missing_required_param',
category = 'CS1 errors: contributor',
hidden = false
},
err_deprecated_params = {
message = 'Cite uses deprecated parameter <code class="cs1-code">|$1=</code>', -- $1 is parameter name
anchor = 'deprecated_params',
category = 'CS1 errors: deprecated parameters',
hidden = false
},
err_disp_name = {
message = 'Invalid <code class="cs1-code">|$1=$2</code>', -- $1 is parameter name; $2 is the assigned value
anchor = 'disp_name',
category = 'CS1 errors: display-names',
hidden = false,
},
err_doibroken_missing_doi = {
message = '<code class="cs1-code">|$1=</code> requires <code class="cs1-code">|doi=</code>', -- $1 is parameter name
anchor = 'doibroken_missing_doi',
category = 'CS1 errors: DOI',
hidden = false
},
err_embargo_missing_pmc = {
message = '<code class="cs1-code">|$1=</code> requires <code class="cs1-code">|pmc=</code>', -- $1 is parameter name
anchor = 'embargo_missing_pmc',
category = 'CS1 errors: PMC embargo',
hidden = false
},
err_empty_citation = {
message = 'Empty citation',
anchor = 'empty_citation',
category = 'CS1 errors: empty citation',
hidden = false
},
err_etal = {
message = 'Explicit use of et al. in: <code class="cs1-code">|$1=</code>', -- $1 is parameter name
anchor = 'explicit_et_al',
category = 'CS1 errors: explicit use of et al.',
hidden = false
},
err_extra_text_edition = {
message = '<code class="cs1-code">|edition=</code> has extra text',
anchor = 'extra_text_edition',
category = 'CS1 errors: extra text: edition',
hidden = false,
},
err_extra_text_issue = {
message = '<code class="cs1-code">|$1=</code> has extra text', -- $1 is parameter name
anchor = 'extra_text_issue',
category = 'CS1 errors: extra text: issue',
hidden = false,
},
err_extra_text_pages = {
message = '<code class="cs1-code">|$1=</code> has extra text', -- $1 is parameter name
anchor = 'extra_text_pages',
category = 'CS1 errors: extra text: pages',
hidden = false,
},
err_extra_text_volume = {
message = '<code class="cs1-code">|$1=</code> has extra text', -- $1 is parameter name
anchor = 'extra_text_volume',
category = 'CS1 errors: extra text: volume',
hidden = true,
},
err_first_missing_last = {
message = '<code class="cs1-code">|$1=</code> missing <code class="cs1-code">|$2=</code>', -- $1 is first alias, $2 is matching last alias
anchor = 'first_missing_last',
category = 'CS1 errors: missing name', -- author, contributor, editor, interviewer, translator
hidden = false
},
err_format_missing_url = {
message = '<code class="cs1-code">|$1=</code> requires <code class="cs1-code">|$2=</code>', -- $1 is format parameter $2 is url parameter
anchor = 'format_missing_url',
category = 'CS1 errors: format without URL',
hidden = false
},
err_generic_name = {
message = '<code class="cs1-code">|$1=</code> has generic name', -- $1 is parameter name
anchor = 'generic_name',
category = 'CS1 errors: generic name',
hidden = false,
},
err_generic_title = {
message = 'Cite uses generic title',
anchor = 'generic_title',
category = 'CS1 errors: generic title',
hidden = false,
},
err_invalid_param_val = {
message = 'Invalid <code class="cs1-code">|$1=$2</code>', -- $1 is parameter name $2 is parameter value
anchor = 'invalid_param_val',
category = 'CS1 errors: invalid parameter value',
hidden = false
},
err_invisible_char = {
message = '$1 in $2 at position $3', -- $1 is invisible char $2 is parameter name $3 is position number
anchor = 'invisible_char',
category = 'CS1 errors: invisible characters',
hidden = false
},
err_missing_name = {
message = 'Missing <code class="cs1-code">|$1$2=</code>', -- $1 is modified NameList; $2 is enumerator
anchor = 'missing_name',
category = 'CS1 errors: missing name', -- author, contributor, editor, interviewer, translator
hidden = false
},
err_missing_periodical = {
message = 'Cite $1 requires <code class="cs1-code">|$2=</code>', -- $1 is cs1 template name; $2 is canonical periodical parameter name for cite $1
anchor = 'missing_periodical',
category = 'CS1 errors: missing periodical',
hidden = true
},
err_missing_pipe = {
message = 'Missing pipe in: <code class="cs1-code">|$1=</code>', -- $1 is parameter name
anchor = 'missing_pipe',
category = 'CS1 errors: missing pipe',
hidden = false
},
err_param_access_requires_param = {
message = '<code class="cs1-code">|$1-access=</code> requires <code class="cs1-code">|$1=</code>', -- $1 is parameter name
anchor = 'param_access_requires_param',
category = 'CS1 errors: param-access',
hidden = false
},
err_param_has_ext_link = {
message = 'External link in <code class="cs1-code">$1</code>', -- $1 is parameter name
anchor = 'param_has_ext_link',
category = 'CS1 errors: external links',
hidden = false
},
err_parameter_ignored = {
message = 'Unknown parameter <code class="cs1-code">|$1=</code> ignored', -- $1 is parameter name
anchor = 'parameter_ignored',
category = 'CS1 errors: unsupported parameter',
hidden = false
},
err_parameter_ignored_suggest = {
message = 'Unknown parameter <code class="cs1-code">|$1=</code> ignored (<code class="cs1-code">|$2=</code> suggested)', -- $1 is unknown parameter $2 is suggested parameter name
anchor = 'parameter_ignored_suggest',
category = 'CS1 errors: unsupported parameter',
hidden = false
},
err_redundant_parameters = {
message = 'More than one of $1 specified', -- $1 is error message detail
anchor = 'redundant_parameters',
category = 'CS1 errors: redundant parameter',
hidden = false
},
err_script_parameter = {
message = 'Invalid <code class="cs1-code">|$1=</code>: $2', -- $1 is parameter name $2 is script language code or error detail
anchor = 'script_parameter',
category = 'CS1 errors: script parameters',
hidden = false
},
err_ssrn_missing = {
message = '<code class="cs1-code">|ssrn=</code> required',
anchor = 'ssrn_missing',
category = 'CS1 errors: SSRN', -- same as bad arxiv
hidden = false
},
err_text_ignored = {
message = 'Text "$1" ignored', -- $1 is ignored text
anchor = 'text_ignored',
category = 'CS1 errors: unrecognized parameter',
hidden = false
},
err_trans_missing_title = {
message = '<code class="cs1-code">|trans-$1=</code> requires <code class="cs1-code">|$1=</code> or <code class="cs1-code">|script-$1=</code>', -- $1 is base parameter name
anchor = 'trans_missing_title',
category = 'CS1 errors: translated title',
hidden = false
},
err_param_unknown_empty = {
message = 'Cite has empty unknown parameter$1: $2', -- $1 is 's' or empty space; $2 is empty unknown param list
anchor = 'param_unknown_empty',
category = 'CS1 errors: empty unknown parameters',
hidden = false
},
err_vancouver = {
message = 'Vancouver style error: $1 in name $2', -- $1 is error detail, $2 is the nth name
anchor = 'vancouver',
category = 'CS1 errors: Vancouver style',
hidden = false
},
err_wikilink_in_url = {
message = 'URL–wikilink conflict', -- uses ndash
anchor = 'wikilink_in_url',
category = 'CS1 errors: URL–wikilink conflict', -- uses ndash
hidden = false
},
--[[--------------------------< M A I N T >-------------------------------------
maint messages do not have a message (message = nil); otherwise the structure
is the same as error messages
]]
maint_archived_copy = {
message = nil,
anchor = 'archived_copy',
category = 'CS1 maint: archived copy as title',
hidden = true,
},
maint_authors = {
message = nil,
anchor = 'authors',
category = 'CS1 maint: uses authors parameter',
hidden = true,
},
maint_bot_unknown = {
message = nil,
anchor = 'bot:_unknown',
category = 'CS1 maint: bot: original URL status unknown',
hidden = true,
},
maint_date_auto_xlated = { -- date auto-translation not supported by en.wiki
message = nil,
anchor = 'date_auto_xlated',
category = 'CS1 maint: date auto-translated',
hidden = true,
},
maint_date_format = {
message = nil,
anchor = 'date_format',
category = 'CS1 maint: date format',
hidden = true,
},
maint_date_year = {
message = nil,
anchor = 'date_year',
category = 'CS1 maint: date and year',
hidden = true,
},
maint_doi_ignore = {
message = nil,
anchor = 'doi_ignore',
category = 'CS1 maint: ignored DOI errors',
hidden = true,
},
maint_doi_inactive = {
message = nil,
anchor = 'doi_inactive',
category = 'CS1 maint: DOI inactive',
hidden = true,
},
maint_doi_inactive_dated = {
message = nil,
anchor = 'doi_inactive_dated',
category = 'CS1 maint: DOI inactive as of $2$3$1', -- $1 is year, $2 is month-name or empty string, $3 is space or empty string
hidden = true,
},
maint_extra_punct = {
message = nil,
anchor = 'extra_punct',
category = 'CS1 maint: extra punctuation',
hidden = true,
},
maint_isbn_ignore = {
message = nil,
anchor = 'ignore_isbn_err',
category = 'CS1 maint: ignored ISBN errors',
hidden = true,
},
maint_issn_ignore = {
message = nil,
anchor = 'ignore_issn',
category = 'CS1 maint: ignored ISSN errors',
hidden = true,
},
maint_jfm_format = {
message = nil,
anchor = 'jfm_format',
category = 'CS1 maint: JFM format',
hidden = true,
},
maint_location = {
message = nil,
anchor = 'location',
category = 'CS1 maint: location',
hidden = true,
},
maint_mr_format = {
message = nil,
anchor = 'mr_format',
category = 'CS1 maint: MR format',
hidden = true,
},
maint_mult_names = {
message = nil,
anchor = 'mult_names',
category = 'CS1 maint: multiple names: $1', -- $1 is '<name>s list'; gets value from special_case_translation table
hidden = true,
},
maint_numeric_names = {
message = nil,
anchor = 'numeric_names',
category = 'CS1 maint: numeric names: $1', -- $1 is '<name>s list'; gets value from special_case_translation table
hidden = true,
},
maint_others = {
message = nil,
anchor = 'others',
category = 'CS1 maint: others',
hidden = true,
},
maint_others_avm = {
message = nil,
anchor = 'others_avm',
category = 'CS1 maint: others in cite AV media (notes)',
hidden = true,
},
maint_pmc_embargo = {
message = nil,
anchor = 'embargo',
category = 'CS1 maint: PMC embargo expired',
hidden = true,
},
maint_pmc_format = {
message = nil,
anchor = 'pmc_format',
category = 'CS1 maint: PMC format',
hidden = true,
},
maint_postscript = {
message = nil,
anchor = 'postscript',
category = 'CS1 maint: postscript',
hidden = true,
},
maint_ref_duplicates_default = {
message = nil,
anchor = 'ref_default',
category = 'CS1 maint: ref duplicates default',
hidden = true,
},
maint_unfit = {
message = nil,
anchor = 'unfit',
category = 'CS1 maint: unfit URL',
hidden = true,
},
maint_unknown_lang = {
message = nil,
anchor = 'unknown_lang',
category = 'CS1 maint: unrecognized language',
hidden = true,
},
maint_untitled = {
message = nil,
anchor = 'untitled',
category = 'CS1 maint: untitled periodical',
hidden = true,
},
maint_url_status = {
message = nil,
anchor = 'url_status',
category = 'CS1 maint: url-status',
hidden = true,
},
maint_zbl = {
message = nil,
anchor = 'zbl',
category = 'CS1 maint: Zbl',
hidden = true,
},
}
--[[--------------------------< I D _ H A N D L E R S >--------------------------------------------------------
The following contains a list of values for various defined identifiers. For each
identifier we specify a variety of information necessary to properly render the
identifier in the citation.
parameters: a list of parameter aliases for this identifier; first in the list is the canonical form
link: Wikipedia article name
redirect: a local redirect to a local Wikipedia article name; at en.wiki, 'ISBN (identifier)' is a redirect to 'International Standard Book Number'
q: Wikidata q number for the identifier
label: the label preceding the identifier; label is linked to a Wikipedia article (in this order):
redirect from id_handlers['<id>'].redirect when use_identifier_redirects is true
Wikidata-supplied article name for the local wiki from id_handlers['<id>'].q
local article name from id_handlers['<id>'].link
prefix: the first part of a URL that will be concatenated with a second part which usually contains the identifier
suffix: optional third part to be added after the identifier
encode: true if URI should be percent-encoded; otherwise false
COinS: identifier link or keyword for use in COinS:
for identifiers registered at info-uri.info use: info:.... where '...' is the appropriate identifier label
for identifiers that have COinS keywords, use the keyword: rft.isbn, rft.issn, rft.eissn
for |asin= and |ol=, which require assembly, use the keyword: url
for others make a URL using the value in prefix/suffix and #label, use the keyword: pre (not checked; any text other than 'info', 'rft', or 'url' works here)
set to nil to leave the identifier out of the COinS
separator: character or text between label and the identifier in the rendered citation
id_limit: for those identifiers with established limits, this property holds the upper limit
access: use this parameter to set the access level for all instances of this identifier.
the value must be a valid access level for an identifier (see ['id-access'] in this file).
custom_access: to enable custom access level for an identifier, set this parameter
to the parameter that should control it (normally 'id-access')
]]
local id_handlers = {
['ARXIV'] = {
parameters = {'arxiv', 'eprint'},
link = 'arXiv',
redirect = 'arXiv (identifier)',
q = 'Q118398',
label = 'arXiv',
prefix = 'https://arxiv.org/abs/', -- protocol-relative tested 2013-09-04
encode = false,
COinS = 'info:arxiv',
separator = ':',
access = 'free', -- free to read
},
['ASIN'] = {
parameters = { 'asin', 'ASIN' },
link = 'Amazon Standard Identification Number',
redirect = 'ASIN (identifier)',
q = 'Q1753278',
label = 'ASIN',
prefix = 'https://www.amazon.',
COinS = 'url',
separator = ' ',
encode = false;
},
['BIBCODE'] = {
parameters = {'bibcode'},
link = 'Bibcode',
redirect = 'Bibcode (identifier)',
q = 'Q25754',
label = 'Bibcode',
prefix = 'https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/',
encode = false,
COinS = 'info:bibcode',
separator = ':',
custom_access = 'bibcode-access',
},
['BIORXIV'] = {
parameters = {'biorxiv'},
link = 'bioRxiv',
redirect = 'bioRxiv (identifier)',
q = 'Q19835482',
label = 'bioRxiv',
prefix = 'https://doi.org/',
COinS = 'pre', -- use prefix value
access = 'free', -- free to read
encode = true,
separator = ' ',
},
['CITESEERX'] = {
parameters = {'citeseerx'},
link = 'CiteSeerX',
redirect = 'CiteSeerX (identifier)',
q = 'Q2715061',
label = 'CiteSeerX',
prefix = 'https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=',
COinS = 'pre', -- use prefix value
access = 'free', -- free to read
encode = true,
separator = ' ',
},
['DOI'] = { -- Used by InternetArchiveBot
parameters = { 'doi', 'DOI'},
link = 'Digital object identifier',
redirect = 'doi (identifier)',
q = 'Q25670',
label = 'doi',
prefix = 'https://doi.org/',
COinS = 'info:doi',
separator = ':',
encode = true,
custom_access = 'doi-access',
},
['EISSN'] = {
parameters = {'eissn', 'EISSN'},
link = 'International Standard Serial Number#Electronic ISSN',
redirect = 'eISSN (identifier)',
q = 'Q46339674',
label = 'eISSN',
prefix = 'https://www.worldcat.org/issn/',
COinS = 'rft.eissn',
encode = false,
separator = ' ',
},
['HDL'] = {
parameters = { 'hdl', 'HDL' },
link = 'Handle System',
redirect = 'hdl (identifier)',
q = 'Q3126718',
label = 'hdl',
prefix = 'https://hdl.handle.net/',
COinS = 'info:hdl',
separator = ':',
encode = true,
custom_access = 'hdl-access',
},
['ISBN'] = { -- Used by InternetArchiveBot
parameters = {'isbn', 'ISBN'},
link = 'International Standard Book Number',
redirect = 'ISBN (identifier)',
q = 'Q33057',
label = 'ISBN',
prefix = 'Special:BookSources/',
COinS = 'rft.isbn',
separator = ' ',
},
['ISMN'] = {
parameters = {'ismn', 'ISMN'},
link = 'International Standard Music Number',
redirect = 'ISMN (identifier)',
q = 'Q1666938',
label = 'ISMN',
prefix = '', -- not currently used;
COinS = nil, -- nil because we can't use pre or rft or info:
separator = ' ',
},
['ISSN'] = {
parameters = {'issn', 'ISSN'},
link = 'International Standard Serial Number',
redirect = 'ISSN (identifier)',
q = 'Q131276',
label = 'ISSN',
prefix = 'https://www.worldcat.org/issn/',
COinS = 'rft.issn',
encode = false,
separator = ' ',
},
['JFM'] = {
parameters = {'jfm', 'JFM'},
link = 'Jahrbuch über die Fortschritte der Mathematik',
redirect = 'JFM (identifier)',
q = '',
label = 'JFM',
prefix = 'https://zbmath.org/?format=complete&q=an:',
COinS = 'pre', -- use prefix value
encode = true,
separator = ' ',
},
['JSTOR'] = {
parameters = {'jstor', 'JSTOR'},
link = 'JSTOR',
redirect = 'JSTOR (identifier)',
q = 'Q1420342',
label = 'JSTOR',
prefix = 'https://www.jstor.org/stable/', -- protocol-relative tested 2013-09-04
COinS = 'pre', -- use prefix value
encode = false,
separator = ' ',
custom_access = 'jstor-access',
},
['LCCN'] = {
parameters = {'lccn', 'LCCN'},
link = 'Library of Congress Control Number',
redirect = 'LCCN (identifier)',
q = 'Q620946',
label = 'LCCN',
prefix = 'https://lccn.loc.gov/', -- protocol-relative tested 2015-12-28
COinS = 'info:lccn',
encode = false,
separator = ' ',
},
['MR'] = {
parameters = {'mr', 'MR'},
link = 'Mathematical Reviews',
redirect = 'MR (identifier)',
q = 'Q211172',
label = 'MR',
prefix = 'https://mathscinet.ams.org/mathscinet-getitem?mr=',
COinS = 'pre', -- use prefix value
encode = true,
separator = ' ',
},
['OCLC'] = {
parameters = {'oclc', 'OCLC'},
link = 'OCLC',
redirect = 'OCLC (identifier)',
q = 'Q190593',
label = 'OCLC',
prefix = 'https://www.worldcat.org/oclc/',
COinS = 'info:oclcnum',
encode = true,
separator = ' ',
id_limit = 9999999999, -- 10-digits
},
['OL'] = {
parameters = { 'ol', 'OL' },
link = 'Open Library',
redirect = 'OL (identifier)',
q = 'Q1201876',
label = 'OL',
prefix = 'https://openlibrary.org/',
COinS = 'url',
separator = ' ',
encode = true,
custom_access = 'ol-access',
},
['OSTI'] = {
parameters = {'osti', 'OSTI'},
link = 'Office of Scientific and Technical Information',
redirect = 'OSTI (identifier)',
q = 'Q2015776',
label = 'OSTI',
prefix = 'https://www.osti.gov/biblio/', -- protocol-relative tested 2018-09-12
COinS = 'pre', -- use prefix value
encode = true,
separator = ' ',
id_limit = 23010000,
custom_access = 'osti-access',
},
['PMC'] = {
parameters = {'pmc', 'PMC'},
link = 'PubMed Central',
redirect = 'PMC (identifier)',
q = 'Q229883',
label = 'PMC',
prefix = 'https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC',
suffix = '',
COinS = 'pre', -- use prefix value
encode = true,
separator = ' ',
id_limit = 10300000,
access = 'free', -- free to read
},
['PMID'] = {
parameters = {'pmid', 'PMID'},
link = 'PubMed Identifier',
redirect = 'PMID (identifier)',
q = 'Q2082879',
label = 'PMID',
prefix = 'https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/',
COinS = 'info:pmid',
encode = false,
separator = ' ',
id_limit = 37400000,
},
['RFC'] = {
parameters = {'rfc', 'RFC'},
link = 'Request for Comments',
redirect = 'RFC (identifier)',
q = 'Q212971',
label = 'RFC',
prefix = 'https://tools.ietf.org/html/rfc',
COinS = 'pre', -- use prefix value
encode = false,
separator = ' ',
id_limit = 9300,
access = 'free', -- free to read
},
['SBN'] = {
parameters = {'sbn', 'SBN'},
link = 'Standard Book Number', -- redirect to International_Standard_Book_Number#History
redirect = 'SBN (identifier)',
label = 'SBN',
prefix = 'Special:BookSources/0-', -- prefix has leading zero necessary to make 9-digit sbn a 10-digit isbn
COinS = nil, -- nil because we can't use pre or rft or info:
separator = ' ',
},
['SSRN'] = {
parameters = {'ssrn', 'SSRN'},
link = 'Social Science Research Network',
redirect = 'SSRN (identifier)',
q = 'Q7550801',
label = 'SSRN',
prefix = 'https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=',
COinS = 'pre', -- use prefix value
encode = true,
separator = ' ',
id_limit = 4400000,
custom_access = 'ssrn-access',
},
['S2CID'] = {
parameters = {'s2cid', 'S2CID'},
link = 'Semantic Scholar',
redirect = 'S2CID (identifier)',
q = 'Q22908627',
label = 'S2CID',
prefix = 'https://api.semanticscholar.org/CorpusID:',
COinS = 'pre', -- use prefix value
encode = false,
separator = ' ',
id_limit = 260000000,
custom_access = 's2cid-access',
},
['USENETID'] = {
parameters = {'message-id'},
link = 'Usenet',
redirect = 'Usenet (identifier)',
q = 'Q193162',
label = 'Usenet:',
prefix = 'news:',
encode = false,
COinS = 'pre', -- use prefix value
separator = ' ',
},
['ZBL'] = {
parameters = {'zbl', 'ZBL' },
link = 'Zentralblatt MATH',
redirect = 'Zbl (identifier)',
q = 'Q190269',
label = 'Zbl',
prefix = 'https://zbmath.org/?format=complete&q=an:',
COinS = 'pre', -- use prefix value
encode = true,
separator = ' ',
},
}
--[[--------------------------< E X P O R T S >---------------------------------
]]
return {
use_identifier_redirects = true, -- when true use redirect name for identifier label links; always true at en.wiki
local_lang_cat_enable = false; -- when true categorizes pages where |language=<local wiki's language>; always false at en.wiki
date_name_auto_xlate_enable = false; -- when true translates English month-names to the local-wiki's language month names; always false at en.wiki
date_digit_auto_xlate_enable = false; -- when true translates Western date digit to the local-wiki's language digits (date_names['local_digits']); always false at en.wiki
-- tables and variables created when this module is loaded
global_df = get_date_format (), -- this line can be replaced with "global_df = 'dmy-all'," to have all dates auto translated to dmy format.
punct_skip = build_skip_table (punct_skip, punct_meta_params),
url_skip = build_skip_table (url_skip, url_meta_params),
aliases = aliases,
special_case_translation = special_case_translation,
date_names = date_names,
err_msg_supl = err_msg_supl,
error_conditions = error_conditions,
editor_markup_patterns = editor_markup_patterns,
et_al_patterns = et_al_patterns,
id_handlers = id_handlers,
keywords_lists = keywords_lists,
keywords_xlate = keywords_xlate,
stripmarkers = stripmarkers,
invisible_chars = invisible_chars,
invisible_defs = invisible_defs,
indic_script = indic_script,
emoji_t = emoji_t,
maint_cats = maint_cats,
messages = messages,
presentation = presentation,
prop_cats = prop_cats,
script_lang_codes = script_lang_codes,
lang_code_remap = lang_code_remap,
lang_name_remap = lang_name_remap,
this_wiki_code = this_wiki_code,
title_types = title_types,
uncategorized_namespaces = uncategorized_namespaces_t,
uncategorized_subpages = uncategorized_subpages,
templates_using_volume = templates_using_volume,
templates_using_issue = templates_using_issue,
templates_not_using_page = templates_not_using_page,
vol_iss_pg_patterns = vol_iss_pg_patterns,
single_letter_2nd_lvl_domains_t = single_letter_2nd_lvl_domains_t,
inter_wiki_map = inter_wiki_map,
mw_languages_by_tag_t = mw_languages_by_tag_t,
mw_languages_by_name_t = mw_languages_by_name_t,
citation_class_map_t = citation_class_map_t,
citation_issue_t = citation_issue_t,
citation_no_volume_t = citation_no_volume_t,
}
5z0p2qwt350qc0z6ht6muqb7nrmvmpz
模組:Citation/CS1/Whitelist
828
2187
96023
2023-04-22T12:45:37Z
SaciSaciy
1508
模組
96023
Scribunto
text/plain
--[[--------------------------< S U P P O R T E D P A R A M E T E R S >--------------------------------------
Because a steady-state signal conveys no useful information, whitelist.basic_arguments[] list items can have three values:
true - these parameters are valid and supported parameters
false - these parameters are deprecated but still supported
tracked - these parameters are valid and supported parameters tracked in an eponymous properties category
nil - these parameters are no longer supported. remove entirely
]]
local basic_arguments = {
['accessdate'] = true,
['access-date'] = true,
['agency'] = true,
['archivedate'] = true,
['archive-date'] = true,
['archive-format'] = true,
['archiveurl'] = true,
['archive-url'] = true,
['article'] = true,
['article-format'] = true,
['article-number'] = true, -- {{cite journal}}, {{cite conference}}; {{citation}} when |journal= has a value
['article-url'] = true,
['article-url-access'] = true,
['arxiv'] = true, -- cite arxiv; here because allowed in cite ... as identifier
['asin'] = true,
['ASIN'] = true,
['asin-tld'] = true,
['at'] = true,
['author'] = true,
['author-first'] = true,
['author-given'] = true,
['author-last'] = true,
['author-surname'] = true,
['authorlink'] = true,
['author-link'] = true,
['author-mask'] = true,
['authors'] = true,
['bibcode'] = true,
['bibcode-access'] = true,
['biorxiv'] = true, -- cite biorxiv; here because allowed in cite ... as identifier
['chapter'] = true,
['chapter-format'] = true,
['chapter-url'] = true,
['chapter-url-access'] = true,
['citeseerx'] = true, -- cite citeseerx; here because allowed in cite ... as identifier
['collaboration'] = true,
['contribution'] = true,
['contribution-format'] = true,
['contribution-url'] = true,
['contribution-url-access'] = true,
['contributor'] = true,
['contributor-first'] = true,
['contributor-given'] = true,
['contributor-last'] = true,
['contributor-surname'] = true,
['contributor-link'] = true,
['contributor-mask'] = true,
['date'] = true,
['department'] = true,
['df'] = true,
['dictionary'] = true,
['display-authors'] = true,
['display-contributors'] = true,
['display-editors'] = true,
['display-interviewers'] = true,
['display-subjects'] = true,
['display-translators'] = true,
['doi'] = true,
['DOI'] = true,
['doi-access'] = true,
['doi-broken-date'] = true,
['edition'] = true,
['editor'] = true,
['editor-first'] = true,
['editor-given'] = true,
['editor-last'] = true,
['editor-surname'] = true,
['editor-link'] = true,
['editor-mask'] = true,
['eissn'] = true,
['EISSN'] = true,
['encyclopaedia'] = true,
['encyclopedia'] = true,
['entry'] = true,
['entry-format'] = true,
['entry-url'] = true,
['entry-url-access'] = true,
['eprint'] = true, -- cite arxiv; here because allowed in cite ... as identifier
['first'] = true,
['format'] = true,
['given'] = true,
['hdl'] = true,
['HDL'] = true,
['hdl-access'] = true,
['host'] = true, -- unique to certain templates?
['id'] = true,
['ID'] = true,
['institution'] = true, -- constrain to cite thesis?
['interviewer'] = true,
['interviewer-first'] = true,
['interviewer-given'] = true,
['interviewer-last'] = true,
['interviewer-surname'] = true,
['interviewer-link'] = true,
['interviewer-mask'] = true,
['isbn'] = true,
['ISBN'] = true,
['ismn'] = true,
['ISMN'] = true,
['issn'] = true,
['ISSN'] = true,
['issue'] = true,
['jfm'] = true,
['JFM'] = true,
['journal'] = true,
['jstor'] = true,
['JSTOR'] = true,
['jstor-access'] = true,
['lang'] = true,
['language'] = true,
['last'] = true,
['lay-date'] = false,
['lay-format'] = false,
['lay-source'] = false,
['lay-url'] = false,
['lccn'] = true,
['LCCN'] = true,
['location'] = true,
['magazine'] = true,
['medium'] = true,
['minutes'] = true, -- constrain to cite AV media and podcast?
['mode'] = true,
['mr'] = true,
['MR'] = true,
['name-list-style'] = true,
['newspaper'] = true,
['no-pp'] = true,
['no-tracking'] = true,
['number'] = true,
['oclc'] = true,
['OCLC'] = true,
['ol'] = true,
['OL'] = true,
['ol-access'] = true,
['orig-date'] = true,
['origyear'] = true,
['orig-year'] = true,
['osti'] = true,
['OSTI'] = true,
['osti-access'] = true,
['others'] = true,
['p'] = true,
['page'] = true,
['pages'] = true,
['people'] = true,
['periodical'] = true,
['place'] = true,
['pmc'] = true,
['PMC'] = true,
['pmc-embargo-date'] = true,
['pmid'] = true,
['PMID'] = true,
['postscript'] = true,
['pp'] = true,
['publication-date'] = true,
['publication-place'] = true,
['publisher'] = true,
['quotation'] = true,
['quote'] = true,
['quote-page'] = true,
['quote-pages'] = true,
['ref'] = true,
['rfc'] = true,
['RFC'] = true,
['sbn'] = true,
['SBN'] = true,
['scale'] = true,
['script-article'] = true,
['script-chapter'] = true,
['script-contribution'] = true,
['script-entry'] = true,
['script-journal'] = true,
['script-magazine'] = true,
['script-newspaper'] = true,
['script-periodical'] = true,
['script-quote'] = true,
['script-section'] = true,
['script-title'] = true,
['script-website'] = true,
['script-work'] = true,
['section'] = true,
['section-format'] = true,
['section-url'] = true,
['section-url-access'] = true,
['series'] = true,
['ssrn'] = true, -- cite ssrn; these three here because allowed in cite ... as identifier
['SSRN'] = true,
['ssrn-access'] = true,
['subject'] = true,
['subject-link'] = true,
['subject-mask'] = true,
['surname'] = true,
['s2cid'] = true,
['S2CID'] = true,
['s2cid-access'] = true,
['template-doc-demo'] = true,
['time'] = true, -- constrain to cite av media and podcast?
['time-caption'] = true, -- constrain to cite av media and podcast?
['title'] = true,
['title-link'] = true,
['translator'] = true,
['translator-first'] = true,
['translator-given'] = true,
['translator-last'] = true,
['translator-surname'] = true,
['translator-link'] = true,
['translator-mask'] = true,
['trans-article'] = true,
['trans-chapter'] = true,
['trans-contribution'] = true,
['trans-entry'] = true,
['trans-journal'] = true,
['trans-magazine'] = true,
['trans-newspaper'] = true,
['trans-periodical'] = true,
['trans-quote'] = true,
['trans-section'] = true,
['trans-title'] = true,
['trans-website'] = true,
['trans-work'] = true,
['type'] = true,
['url'] = true,
['URL'] = true,
['url-access'] = true,
['url-status'] = true,
['vauthors'] = true,
['veditors'] = true,
['version'] = true,
['via'] = true,
['volume'] = true,
['website'] = true,
['work'] = true,
['year'] = true,
['zbl'] = true,
['ZBL'] = true,
}
local numbered_arguments = {
['author#'] = true,
['author-first#'] = true,
['author#-first'] = true,
['author-given#'] = true,
['author#-given'] = true,
['author-last#'] = true,
['author#-last'] = true,
['author-surname#'] = true,
['author#-surname'] = true,
['author-link#'] = true,
['author#-link'] = true,
['authorlink#'] = true,
['author#link'] = true,
['author-mask#'] = true,
['author#-mask'] = true,
['contributor#'] = true,
['contributor-first#'] = true,
['contributor#-first'] = true,
['contributor-given#'] = true,
['contributor#-given'] = true,
['contributor-last#'] = true,
['contributor#-last'] = true,
['contributor-surname#'] = true,
['contributor#-surname'] = true,
['contributor-link#'] = true,
['contributor#-link'] = true,
['contributor-mask#'] = true,
['contributor#-mask'] = true,
['editor#'] = true,
['editor-first#'] = true,
['editor#-first'] = true,
['editor-given#'] = true,
['editor#-given'] = true,
['editor-last#'] = true,
['editor#-last'] = true,
['editor-surname#'] = true,
['editor#-surname'] = true,
['editor-link#'] = true,
['editor#-link'] = true,
['editor-mask#'] = true,
['editor#-mask'] = true,
['first#'] = true,
['given#'] = true,
['host#'] = true,
['interviewer#'] = true,
['interviewer-first#'] = true,
['interviewer#-first'] = true,
['interviewer-given#'] = true,
['interviewer#-given'] = true,
['interviewer-last#'] = true,
['interviewer#-last'] = true,
['interviewer-surname#'] = true,
['interviewer#-surname'] = true,
['interviewer-link#'] = true,
['interviewer#-link'] = true,
['interviewer-mask#'] = true,
['interviewer#-mask'] = true,
['last#'] = true,
['subject#'] = true,
['subject-link#'] = true,
['subject#-link'] = true,
['subject-mask#'] = true,
['subject#-mask'] = true,
['surname#'] = true,
['translator#'] = true,
['translator-first#'] = true,
['translator#-first'] = true,
['translator-given#'] = true,
['translator#-given'] = true,
['translator-last#'] = true,
['translator#-last'] = true,
['translator-surname#'] = true,
['translator#-surname'] = true,
['translator-link#'] = true,
['translator#-link'] = true,
['translator-mask#'] = true,
['translator#-mask'] = true,
}
--[[--------------------------< P R E P R I N T S U P P O R T E D P A R A M E T E R S >--------------------
Cite arXiv, cite biorxiv, cite citeseerx, and cite ssrn are preprint templates that use the limited set of parameters
defined in the limited_basic_arguments and limited_numbered_arguments tables. Those lists are supplemented with a
template-specific list of parameters that are required by the particular template and may be exclusive to one of the
preprint templates. Some of these parameters may also be available to the general cs1|2 templates.
Same conventions for true/false/tracked/nil as above.
]]
local preprint_arguments = {
arxiv = {
['arxiv'] = true, -- cite arxiv and arxiv identifiers
['class'] = true,
['eprint'] = true, -- cite arxiv and arxiv identifiers
},
biorxiv = {
['biorxiv'] = true,
},
citeseerx = {
['citeseerx'] = true,
},
ssrn = {
['ssrn'] = true,
['SSRN'] = true,
['ssrn-access'] = true,
},
}
--[[--------------------------< L I M I T E D S U P P O R T E D P A R A M E T E R S >----------------------
cite arxiv, cite biorxiv, cite citeseerx, and cite ssrn templates are preprint templates so are allowed only a
limited subset of parameters allowed to all other cs1|2 templates. The limited subset is defined here.
Same conventions for true/false/tracked/nil as above.
]]
local limited_basic_arguments = {
['at'] = true,
['author'] = true,
['author-first'] = true,
['author-given'] = true,
['author-last'] = true,
['author-surname'] = true,
['author-link'] = true,
['authorlink'] = true,
['author-mask'] = true,
['authors'] = true,
['collaboration'] = true,
['date'] = true,
['df'] = true,
['display-authors'] = true,
['first'] = true,
['given'] = true,
['language'] = true,
['last'] = true,
['mode'] = true,
['name-list-style'] = true,
['no-tracking'] = true,
['p'] = true,
['page'] = true,
['pages'] = true,
['postscript'] = true,
['pp'] = true,
['quotation'] = true,
['quote'] = true,
['ref'] = true,
['surname'] = true,
['template-doc-demo'] = true,
['title'] = true,
['trans-title'] = true,
['vauthors'] = true,
['year'] = true,
}
local limited_numbered_arguments = {
['author#'] = true,
['author-first#'] = true,
['author#-first'] = true,
['author-given#'] = true,
['author#-given'] = true,
['author-last#'] = true,
['author#-last'] = true,
['author-surname#'] = true,
['author#-surname'] = true,
['author-link#'] = true,
['author#-link'] = true,
['authorlink#'] = true,
['author#link'] = true,
['author-mask#'] = true,
['author#-mask'] = true,
['first#'] = true,
['given#'] = true,
['last#'] = true,
['surname#'] = true,
}
--[[--------------------------< U N I Q U E _ A R G U M E N T S >----------------------------------------------
Some templates have unique parameters. Those templates and their unique parameters are listed here. Keys in this
table are the template's CitationClass parameter value
Same conventions for true/false/tracked/nil as above.
]]
local unique_arguments = {
['audio-visual'] = {
['transcript'] = true,
['transcript-format'] = true,
['transcript-url'] = true,
},
conference = {
['book-title'] = true,
['conference'] = true,
['conference-format'] = true,
['conference-url'] = true,
['event'] = true,
},
episode = {
['airdate'] = true,
['air-date'] = true,
['credits'] = true,
['episode-link'] = true, -- alias of |title-link=
['network'] = true,
['season'] = true,
['series-link'] = true,
['series-no'] = true,
['series-number'] = true,
['station'] = true,
['transcript'] = true,
['transcript-format'] = true,
['transcripturl'] = false,
['transcript-url'] = true,
},
mailinglist = {
['mailing-list'] = true,
},
map = {
['cartography'] = true,
['inset'] = true,
['map'] = true,
['map-format'] = true,
['map-url'] = true,
['map-url-access'] = true,
['script-map'] = true,
['sections'] = true,
['sheet'] = true,
['sheets'] = true,
['trans-map'] = true,
},
newsgroup = {
['message-id'] = true,
['newsgroup'] = true,
},
report = {
['docket'] = true,
},
serial = {
['airdate'] = true,
['air-date'] = true,
['credits'] = true,
['episode'] = true, -- cite serial only TODO: make available to cite episode?
['episode-link'] = true, -- alias of |title-link=
['network'] = true,
['series-link'] = true,
['station'] = true,
},
speech = {
['conference'] = true,
['conference-format'] = true,
['conference-url'] = true,
['event'] = true,
},
thesis = {
['degree'] = true,
['docket'] = true,
},
}
--[[--------------------------< T E M P L A T E _ L I S T _ G E T >--------------------------------------------
gets a list of the templates from table t
]]
local function template_list_get (t)
local out = {}; -- a table for output
for k, _ in pairs (t) do -- spin through the table and collect the keys
table.insert (out, k) -- add each key to the output table
end
return out; -- and done
end
--[[--------------------------< E X P O R T E D T A B L E S >------------------------------------------------
]]
return {
basic_arguments = basic_arguments,
numbered_arguments = numbered_arguments,
limited_basic_arguments = limited_basic_arguments,
limited_numbered_arguments = limited_numbered_arguments,
preprint_arguments = preprint_arguments,
preprint_template_list = template_list_get (preprint_arguments), -- make a template list from preprint_arguments{} table
unique_arguments = unique_arguments,
unique_param_template_list = template_list_get (unique_arguments), -- make a template list from unique_arguments{} table
};
ejafum0fj56ec1jr28vf2x10nm4d2x0
模組:Citation/CS1/Utilities
828
2188
96024
2023-04-22T12:46:50Z
SaciSaciy
1508
模組
96024
Scribunto
text/plain
local z = {
error_cats_t = {}; -- for categorizing citations that contain errors
error_ids_t = {}; -- list of error identifiers; used to prevent duplication of certain errors; local to this module
error_msgs_t = {}; -- sequence table of error messages
maint_cats_t = {}; -- for categorizing citations that aren't erroneous per se, but could use a little work
prop_cats_t = {}; -- for categorizing citations based on certain properties, language of source for instance
prop_keys_t = {}; -- for adding classes to the citation's <cite> tag
};
--[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >--------------------------------------
]]
local cfg; -- table of tables imported from selected Module:Citation/CS1/Configuration
--[[--------------------------< I S _ S E T >------------------------------------------------------------------
Returns true if argument is set; false otherwise. Argument is 'set' when it exists (not nil) or when it is not an empty string.
]]
local function is_set (var)
return not (var == nil or var == '');
end
--[[--------------------------< I N _ A R R A Y >--------------------------------------------------------------
Whether needle is in haystack
]]
local function in_array (needle, haystack)
if needle == nil then
return false;
end
for n, v in ipairs (haystack) do
if v == needle then
return n;
end
end
return false;
end
--[[--------------------------< H A S _ A C C E P T _ A S _ W R I T T E N >------------------------------------
When <str> is wholly wrapped in accept-as-written markup, return <str> without markup and true; return <str> and false else
with allow_empty = false, <str> must have at least one character inside the markup
with allow_empty = true, <str> the markup frame can be empty like (()) to distinguish an empty template parameter from the specific condition "has no applicable value" in citation-context.
After further evaluation the two cases might be merged at a later stage, but should be kept separated for now.
]]
local function has_accept_as_written (str, allow_empty)
if not is_set (str) then
return str, false;
end
local count;
if true == allow_empty then
str, count = str:gsub ('^%(%((.*)%)%)$', '%1'); -- allows (()) to be an empty set
else
str, count = str:gsub ('^%(%((.+)%)%)$', '%1');
end
return str, 0 ~= count;
end
--[[--------------------------< S U B S T I T U T E >----------------------------------------------------------
Populates numbered arguments in a message string using an argument table. <args> may be a single string or a
sequence table of multiple strings.
]]
local function substitute (msg, args)
return args and mw.message.newRawMessage (msg, args):plain() or msg;
end
--[[--------------------------< E R R O R _ C O M M E N T >----------------------------------------------------
Wraps error messages with CSS markup according to the state of hidden. <content> may be a single string or a
sequence table of multiple strings.
]]
local function error_comment (content, hidden)
return substitute (hidden and cfg.presentation['hidden-error'] or cfg.presentation['visible-error'], content);
end
--[[--------------------------< H Y P H E N _ T O _ D A S H >--------------------------------------------------
Converts a hyphen to a dash under certain conditions. The hyphen must separate
like items; unlike items are returned unmodified. These forms are modified:
letter - letter (A - B)
digit - digit (4-5)
digit separator digit - digit separator digit (4.1-4.5 or 4-1-4-5)
letterdigit - letterdigit (A1-A5) (an optional separator between letter and
digit is supported – a.1-a.5 or a-1-a-5)
digitletter - digitletter (5a - 5d) (an optional separator between letter and
digit is supported – 5.a-5.d or 5-a-5-d)
any other forms are returned unmodified.
str may be a comma- or semicolon-separated list
]]
local function hyphen_to_dash (str)
if not is_set (str) then
return str;
end
local accept; -- boolean
str = str:gsub ("(%(%(.-%)%))", function(m) return m:gsub(",", ","):gsub(";", ";") end) -- replace commas and semicolons in accept-as-written markup with similar unicode characters so they'll be ignored during the split
str = str:gsub ('&[nm]dash;', {['–'] = '–', ['—'] = '—'}); -- replace — and – entities with their characters; semicolon mucks up the text.split
str = str:gsub ('-', '-'); -- replace HTML numeric entity with hyphen character
str = str:gsub (' ', ' '); -- replace entity with generic keyboard space character
local out = {};
local list = mw.text.split (str, '%s*[,;]%s*'); -- split str at comma or semicolon separators if there are any
for _, item in ipairs (list) do -- for each item in the list
item, accept = has_accept_as_written (item); -- remove accept-this-as-written markup when it wraps all of item
if not accept and mw.ustring.match (item, '^%w*[%.%-]?%w+%s*[%-–—]%s*%w*[%.%-]?%w+$') then -- if a hyphenated range or has endash or emdash separators
if item:match ('^%a+[%.%-]?%d+%s*%-%s*%a+[%.%-]?%d+$') or -- letterdigit hyphen letterdigit (optional separator between letter and digit)
item:match ('^%d+[%.%-]?%a+%s*%-%s*%d+[%.%-]?%a+$') or -- digitletter hyphen digitletter (optional separator between digit and letter)
item:match ('^%d+[%.%-]%d+%s*%-%s*%d+[%.%-]%d+$') or -- digit separator digit hyphen digit separator digit
item:match ('^%d+%s*%-%s*%d+$') or -- digit hyphen digit
item:match ('^%a+%s*%-%s*%a+$') then -- letter hyphen letter
item = item:gsub ('(%w*[%.%-]?%w+)%s*%-%s*(%w*[%.%-]?%w+)', '%1–%2'); -- replace hyphen, remove extraneous space characters
else
item = mw.ustring.gsub (item, '%s*[–—]%s*', '–'); -- for endash or emdash separated ranges, replace em with en, remove extraneous whitespace
end
end
table.insert (out, item); -- add the (possibly modified) item to the output table
end
local temp_str = ''; -- concatenate the output table into a comma separated string
temp_str, accept = has_accept_as_written (table.concat (out, ', ')); -- remove accept-this-as-written markup when it wraps all of concatenated out
if accept then
temp_str = has_accept_as_written (str); -- when global markup removed, return original str; do it this way to suppress boolean second return value
return temp_str:gsub(",", ","):gsub(";", ";");
else
return temp_str:gsub(",", ","):gsub(";", ";"); -- else, return assembled temp_str
end
end
--[=[-------------------------< M A K E _ W I K I L I N K >----------------------------------------------------
Makes a wikilink; when both link and display text is provided, returns a wikilink in the form [[L|D]]; if only
link is provided (or link and display are the same), returns a wikilink in the form [[L]]; if neither are
provided or link is omitted, returns an empty string.
]=]
local function make_wikilink (link, display)
if not is_set (link) then return '' end
if is_set (display) and link ~= display then
return table.concat ({'[[', link, '|', display, ']]'});
else
return table.concat ({'[[', link, ']]'});
end
end
--[[--------------------------< S E T _ M E S S A G E >----------------------------------------------------------
Sets an error message using the ~/Configuration error_conditions{} table along with arguments supplied in the function
call, inserts the resulting message in z.error_msgs_t{} sequence table, and returns the error message.
<error_id> – key value for appropriate error handler in ~/Configuration error_conditions{} table
<arguments> – may be a single string or a sequence table of multiple strings to be subsititued into error_conditions[error_id].message
<raw> – boolean
true – causes this function to return the error message not wrapped in visible-error, hidden-error span tag;
returns error_conditions[error_id].hidden as a second return value
does not add message to z.error_msgs_t sequence table
false, nil – adds message wrapped in visible-error, hidden-error span tag to z.error_msgs_t
returns the error message wrapped in visible-error, hidden-error span tag; there is no second return value
<prefix> – string to be prepended to <message> -- TODO: remove support for these unused(?) arguments?
<suffix> – string to be appended to <message>
TODO: change z.error_cats_t and z.maint_cats_t to have the form cat_name = true? this to avoid dups without having to have an extra table
]]
local added_maint_cats = {} -- list of maintenance categories that have been added to z.maint_cats_t; TODO: figure out how to delete this table
local function set_message (error_id, arguments, raw, prefix, suffix)
local error_state = cfg.error_conditions[error_id];
prefix = prefix or '';
suffix = suffix or '';
if error_state == nil then
error (cfg.messages['undefined_error'] .. ': ' .. error_id); -- because missing error handler in Module:Citation/CS1/Configuration
elseif is_set (error_state.category) then
if error_state.message then -- when error_state.message defined, this is an error message
table.insert (z.error_cats_t, error_state.category);
else
if not added_maint_cats[error_id] then
added_maint_cats[error_id] = true; -- note that we've added this category
table.insert (z.maint_cats_t, substitute (error_state.category, arguments)); -- make cat name then add to table
end
return; -- because no message, nothing more to do
end
end
local message = substitute (error_state.message, arguments);
message = table.concat (
{
message,
' (',
make_wikilink (
table.concat (
{
cfg.messages['help page link'],
'#',
error_state.anchor
}),
cfg.messages['help page label']),
')'
});
z.error_ids_t[error_id] = true;
if z.error_ids_t['err_citation_missing_title'] and -- if missing-title error already noted
in_array (error_id, {'err_bare_url_missing_title', 'err_trans_missing_title'}) then -- and this error is one of these
return '', false; -- don't bother because one flavor of missing title is sufficient
end
message = table.concat ({prefix, message, suffix});
if true == raw then
return message, error_state.hidden; -- return message not wrapped in visible-error, hidden-error span tag
end
message = error_comment (message, error_state.hidden); -- wrap message in visible-error, hidden-error span tag
table.insert (z.error_msgs_t, message); -- add it to the messages sequence table
return message; -- and done; return value generally not used but is used as a flag in various functions of ~/Identifiers
end
--[[-------------------------< I S _ A L I A S _ U S E D >-----------------------------------------------------
This function is used by select_one() to determine if one of a list of alias parameters is in the argument list
provided by the template.
Input:
args – pointer to the arguments table from calling template
alias – one of the list of possible aliases in the aliases lists from Module:Citation/CS1/Configuration
index – for enumerated parameters, identifies which one
enumerated – true/false flag used to choose how enumerated aliases are examined
value – value associated with an alias that has previously been selected; nil if not yet selected
selected – the alias that has previously been selected; nil if not yet selected
error_list – list of aliases that are duplicates of the alias already selected
Returns:
value – value associated with alias we selected or that was previously selected or nil if an alias not yet selected
selected – the alias we selected or the alias that was previously selected or nil if an alias not yet selected
]]
local function is_alias_used (args, alias, index, enumerated, value, selected, error_list)
if enumerated then -- is this a test for an enumerated parameters?
alias = alias:gsub ('#', index); -- replace '#' with the value in index
else
alias = alias:gsub ('#', ''); -- remove '#' if it exists
end
if is_set (args[alias]) then -- alias is in the template's argument list
if value ~= nil and selected ~= alias then -- if we have already selected one of the aliases
local skip;
for _, v in ipairs (error_list) do -- spin through the error list to see if we've added this alias
if v == alias then
skip = true;
break; -- has been added so stop looking
end
end
if not skip then -- has not been added so
table.insert (error_list, alias); -- add error alias to the error list
end
else
value = args[alias]; -- not yet selected an alias, so select this one
selected = alias;
end
end
return value, selected; -- return newly selected alias, or previously selected alias
end
--[[--------------------------< A D D _ M A I N T _ C A T >------------------------------------------------------
Adds a category to z.maint_cats_t using names from the configuration file with additional text if any.
To prevent duplication, the added_maint_cats table lists the categories by key that have been added to z.maint_cats_t.
]]
local function add_maint_cat (key, arguments)
if not added_maint_cats [key] then
added_maint_cats [key] = true; -- note that we've added this category
table.insert (z.maint_cats_t, substitute (cfg.maint_cats [key], arguments)); -- make name then add to table
end
end
--[[--------------------------< A D D _ P R O P _ C A T >--------------------------------------------------------
Adds a category to z.prop_cats_t using names from the configuration file with additional text if any.
foreign_lang_source and foreign_lang_source_2 keys have a language code appended to them so that multiple languages
may be categorized but multiples of the same language are not categorized.
added_prop_cats is a table declared in page scope variables above
]]
local added_prop_cats = {}; -- list of property categories that have been added to z.prop_cats_t
local function add_prop_cat (key, arguments, key_modifier)
local key_modified = key .. ((key_modifier and key_modifier) or ''); -- modify <key> with <key_modifier> if present and not nil
if not added_prop_cats [key_modified] then
added_prop_cats [key_modified] = true; -- note that we've added this category
table.insert (z.prop_cats_t, substitute (cfg.prop_cats [key], arguments)); -- make name then add to table
table.insert (z.prop_keys_t, 'cs1-prop-' .. key); -- convert key to class for use in the citation's <cite> tag
end
end
--[[--------------------------< S A F E _ F O R _ I T A L I C S >----------------------------------------------
Protects a string that will be wrapped in wiki italic markup '' ... ''
Note: We cannot use <i> for italics, as the expected behavior for italics specified by ''...'' in the title is that
they will be inverted (i.e. unitalicized) in the resulting references. In addition, <i> and '' tend to interact
poorly under Mediawiki's HTML tidy.
]]
local function safe_for_italics (str)
if not is_set (str) then return str end
if str:sub (1, 1) == "'" then str = "<span></span>" .. str; end
if str:sub (-1, -1) == "'" then str = str .. "<span></span>"; end
return str:gsub ('\n', ' '); -- Remove newlines as they break italics.
end
--[[--------------------------< W R A P _ S T Y L E >----------------------------------------------------------
Applies styling to various parameters. Supplied string is wrapped using a message_list configuration taking one
argument; protects italic styled parameters. Additional text taken from citation_config.presentation - the reason
this function is similar to but separate from wrap_msg().
]]
local function wrap_style (key, str)
if not is_set (str) then
return "";
elseif in_array (key, {'italic-title', 'trans-italic-title'}) then
str = safe_for_italics (str);
end
return substitute (cfg.presentation[key], {str});
end
--[[--------------------------< M A K E _ S E P _ L I S T >------------------------------------------------------------
make a separated list of items using provided separators.
<sep_list> - typically '<comma><space>'
<sep_list_pair> - typically '<space>and<space>'
<sep_list_end> - typically '<comma><space>and<space>' or '<comma><space>&<space>'
defaults to cfg.presentation['sep_list'], cfg.presentation['sep_list_pair'], and cfg.presentation['sep_list_end']
if <sep_list_end> is specified, <sep_list> and <sep_list_pair> must also be supplied
]]
local function make_sep_list (count, list_seq, sep_list, sep_list_pair, sep_list_end)
local list = '';
if not sep_list then -- set the defaults
sep_list = cfg.presentation['sep_list'];
sep_list_pair = cfg.presentation['sep_list_pair'];
sep_list_end = cfg.presentation['sep_list_end'];
end
if 2 >= count then
list = table.concat (list_seq, sep_list_pair); -- insert separator between two items; returns list_seq[1] then only one item
elseif 2 < count then
list = table.concat (list_seq, sep_list, 1, count - 1); -- concatenate all but last item with plain list separator
list = table.concat ({list, list_seq[count]}, sep_list_end); -- concatenate last item onto end of <list> with final separator
end
return list;
end
--[[--------------------------< S E L E C T _ O N E >----------------------------------------------------------
Chooses one matching parameter from a list of parameters to consider. The list of parameters to consider is just
names. For parameters that may be enumerated, the position of the numerator in the parameter name is identified
by the '#' so |author-last1= and |author1-last= are represented as 'author-last#' and 'author#-last'.
Because enumerated parameter |<param>1= is an alias of |<param>= we must test for both possibilities.
Generates an error if more than one match is present.
]]
local function select_one (args, aliases_list, error_condition, index)
local value = nil; -- the value assigned to the selected parameter
local selected = ''; -- the name of the parameter we have chosen
local error_list = {};
if index ~= nil then index = tostring(index); end
for _, alias in ipairs (aliases_list) do -- for each alias in the aliases list
if alias:match ('#') then -- if this alias can be enumerated
if '1' == index then -- when index is 1 test for enumerated and non-enumerated aliases
value, selected = is_alias_used (args, alias, index, false, value, selected, error_list); -- first test for non-enumerated alias
end
value, selected = is_alias_used (args, alias, index, true, value, selected, error_list); -- test for enumerated alias
else
value, selected = is_alias_used (args, alias, index, false, value, selected, error_list); -- test for non-enumerated alias
end
end
if #error_list > 0 and 'none' ~= error_condition then -- for cases where this code is used outside of extract_names()
for i, v in ipairs (error_list) do
error_list[i] = wrap_style ('parameter', v);
end
table.insert (error_list, wrap_style ('parameter', selected));
set_message (error_condition, {make_sep_list (#error_list, error_list)});
end
return value, selected;
end
--[=[-------------------------< R E M O V E _ W I K I _ L I N K >----------------------------------------------
Gets the display text from a wikilink like [[A|B]] or [[B]] gives B
The str:gsub() returns either A|B froma [[A|B]] or B from [[B]] or B from B (no wikilink markup).
In l(), l:gsub() removes the link and pipe (if they exist); the second :gsub() trims whitespace from the label
if str was wrapped in wikilink markup. Presumably, this is because without wikimarkup in str, there is no match
in the initial gsub, the replacement function l() doesn't get called.
]=]
local function remove_wiki_link (str)
return (str:gsub ("%[%[([^%[%]]*)%]%]", function(l)
return l:gsub ("^[^|]*|(.*)$", "%1" ):gsub ("^%s*(.-)%s*$", "%1");
end));
end
--[=[-------------------------< I S _ W I K I L I N K >--------------------------------------------------------
Determines if str is a wikilink, extracts, and returns the wikilink type, link text, and display text parts.
If str is a complex wikilink ([[L|D]]):
returns wl_type 2 and D and L from [[L|D]];
if str is a simple wikilink ([[D]])
returns wl_type 1 and D from [[D]] and L as empty string;
if not a wikilink:
returns wl_type 0, str as D, and L as empty string.
trims leading and trailing whitespace and pipes from L and D ([[L|]] and [[|D]] are accepted by MediaWiki and
treated like [[D]]; while [[|D|]] is not accepted by MediaWiki, here, we accept it and return D without the pipes).
]=]
local function is_wikilink (str)
local D, L
local wl_type = 2; -- assume that str is a complex wikilink [[L|D]]
if not str:match ('^%[%[[^%]]+%]%]$') then -- is str some sort of a wikilink (must have some sort of content)
return 0, str, ''; -- not a wikilink; return wl_type as 0, str as D, and empty string as L
end
L, D = str:match ('^%[%[([^|]+)|([^%]]+)%]%]$'); -- get L and D from [[L|D]]
if not is_set (D) then -- if no separate display
D = str:match ('^%[%[([^%]]*)|*%]%]$'); -- get D from [[D]] or [[D|]]
wl_type = 1;
end
D = mw.text.trim (D, '%s|'); -- trim white space and pipe characters
return wl_type, D, L or '';
end
--[[--------------------------< S T R I P _ A P O S T R O P H E _ M A R K U P >--------------------------------
Strip wiki italic and bold markup from argument so that it doesn't contaminate COinS metadata.
This function strips common patterns of apostrophe markup. We presume that editors who have taken the time to
markup a title have, as a result, provided valid markup. When they don't, some single apostrophes are left behind.
Returns the argument without wiki markup and a number; the number is more-or-less meaningless except as a flag
to indicate that markup was replaced; do not rely on it as an indicator of how many of any kind of markup was
removed; returns the argument and nil when no markup removed
]]
local function strip_apostrophe_markup (argument)
if not is_set (argument) then
return argument, nil; -- no argument, nothing to do
end
if nil == argument:find ( "''", 1, true ) then -- Is there at least one double apostrophe? If not, exit.
return argument, nil;
end
local flag;
while true do
if argument:find ("'''''", 1, true) then -- bold italic (5)
argument, flag = argument:gsub ("%'%'%'%'%'", ""); -- remove all instances of it
elseif argument:find ("''''", 1, true) then -- italic start and end without content (4)
argument, flag=argument:gsub ("%'%'%'%'", "");
elseif argument:find ("'''", 1, true) then -- bold (3)
argument, flag=argument:gsub ("%'%'%'", "");
elseif argument:find ("''", 1, true) then -- italic (2)
argument, flag = argument:gsub ("%'%'", "");
else
break;
end
end
return argument, flag; -- done
end
--[[--------------------------< S E T _ S E L E C T E D _ M O D U L E S >--------------------------------------
Sets local cfg table to same (live or sandbox) as that used by the other modules.
]]
local function set_selected_modules (cfg_table_ptr)
cfg = cfg_table_ptr;
end
--[[--------------------------< E X P O R T S >----------------------------------------------------------------
]]
return {
add_maint_cat = add_maint_cat, -- exported functions
add_prop_cat = add_prop_cat,
error_comment = error_comment,
has_accept_as_written = has_accept_as_written,
hyphen_to_dash = hyphen_to_dash,
in_array = in_array,
is_set = is_set,
is_wikilink = is_wikilink,
make_sep_list = make_sep_list,
make_wikilink = make_wikilink,
remove_wiki_link = remove_wiki_link,
safe_for_italics = safe_for_italics,
select_one = select_one,
set_message = set_message,
set_selected_modules = set_selected_modules,
strip_apostrophe_markup = strip_apostrophe_markup,
substitute = substitute,
wrap_style = wrap_style,
z = z, -- exported table
}
kk801mqzkv4xrvmuck62gy23fyu6dl0
模組:Citation/CS1/Date validation
828
2189
96025
2023-04-22T12:47:42Z
SaciSaciy
1508
模組
96025
Scribunto
text/plain
--[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >--------------------------------------
]]
local add_prop_cat, is_set, in_array, set_message, substitute, wrap_style; -- imported functions from selected Module:Citation/CS1/Utilities
local cfg; -- table of tables imported from selected Module:Citation/CS1/Configuration
--[[--------------------------< F I L E - S C O P E D E C L A R A T I O N S >--------------------------------
File-scope variables are declared here
]]
local lang_object = mw.getContentLanguage(); -- used by is_valid_accessdate(), is_valid_year(), date_name_xlate(); TODO: move to ~/Configuration?
local year_limit; -- used by is_valid_year()
--[=[-------------------------< I S _ V A L I D _ A C C E S S D A T E >----------------------------------------
returns true if:
Wikipedia start date <= accessdate < today + 2 days
Wikipedia start date is 2001-01-15T00:00:00 UTC which is 979516800 seconds after 1970-01-01T00:00:00 UTC (the start of Unix time)
accessdate is the date provided in |access-date= at time 00:00:00 UTC
today is the current date at time 00:00:00 UTC plus 48 hours
if today is 2015-01-01T00:00:00 then
adding 24 hours gives 2015-01-02T00:00:00 – one second more than today
adding 24 hours gives 2015-01-03T00:00:00 – one second more than tomorrow
This function does not work if it is fed month names for languages other than English. Wikimedia #time: parser
apparently doesn't understand non-English date month names. This function will always return false when the date
contains a non-English month name because good1 is false after the call to lang.formatDate(). To get around that
call this function with YYYY-MM-DD format dates.
]=]
local function is_valid_accessdate (accessdate)
local good1, good2;
local access_ts, tomorrow_ts; -- to hold Unix time stamps representing the dates
good1, access_ts = pcall (lang_object.formatDate, lang_object, 'U', accessdate ); -- convert accessdate value to Unix timestamp
good2, tomorrow_ts = pcall (lang_object.formatDate, lang_object, 'U', 'today + 2 days' ); -- today midnight + 2 days is one second more than all day tomorrow
if good1 and good2 then -- lang.formatDate() returns a timestamp in the local script which which tonumber() may not understand
access_ts = tonumber (access_ts) or lang_object:parseFormattedNumber (access_ts); -- convert to numbers for the comparison;
tomorrow_ts = tonumber (tomorrow_ts) or lang_object:parseFormattedNumber (tomorrow_ts);
else
return false; -- one or both failed to convert to Unix time stamp
end
if 979516800 <= access_ts and access_ts < tomorrow_ts then -- Wikipedia start date <= accessdate < tomorrow's date
return true;
else
return false; -- accessdate out of range
end
end
--[[--------------------------< G E T _ M O N T H _ N U M B E R >----------------------------------------------
returns a number according to the month in a date: 1 for January, etc. Capitalization and spelling must be correct.
If not a valid month, returns 0
]]
local function get_month_number (month)
return cfg.date_names['local'].long[month] or cfg.date_names['local'].short[month] or -- look for local names first
cfg.date_names['en'].long[month] or cfg.date_names['en'].short[month] or -- failing that, look for English names
0; -- not a recognized month name
end
--[[--------------------------< G E T _ S E A S O N _ N U M B E R >--------------------------------------------
returns a number according to the sequence of seasons in a year: 21 for Spring, etc. Capitalization and spelling
must be correct. If not a valid season, returns 0.
21-24 = Spring, Summer, Autumn, Winter, independent of “Hemisphere”
returns 0 when <param> is not |date=
Season numbering is defined by Extended Date/Time Format (EDTF) specification (https://www.loc.gov/standards/datetime/)
which became part of ISO 8601 in 2019. See '§Sub-year groupings'. The standard defines various divisions using
numbers 21-41. cs1|2 only supports generic seasons. EDTF does support the distinction between north and south
hemisphere seasons but cs1|2 has no way to make that distinction.
These additional divisions not currently supported:
25-28 = Spring - Northern Hemisphere, Summer- Northern Hemisphere, Autumn - Northern Hemisphere, Winter - Northern Hemisphere
29-32 = Spring – Southern Hemisphere, Summer– Southern Hemisphere, Autumn – Southern Hemisphere, Winter - Southern Hemisphere
33-36 = Quarter 1, Quarter 2, Quarter 3, Quarter 4 (3 months each)
37-39 = Quadrimester 1, Quadrimester 2, Quadrimester 3 (4 months each)
40-41 = Semestral 1, Semestral-2 (6 months each)
]]
local function get_season_number (season, param)
if 'date' ~= param then
return 0; -- season dates only supported by |date=
end
return cfg.date_names['local'].season[season] or -- look for local names first
cfg.date_names['en'].season[season] or -- failing that, look for English names
0; -- not a recognized season name
end
--[[--------------------------< G E T _ Q U A R T E R _ N U M B E R >------------------------------------------
returns a number according to the sequence of quarters in a year: 33 for first quarter, etc. Capitalization and spelling
must be correct. If not a valid quarter, returns 0.
33-36 = Quarter 1, Quarter 2, Quarter 3, Quarter 4 (3 months each)
returns 0 when <param> is not |date=
Quarter numbering is defined by Extended Date/Time Format (EDTF) specification (https://www.loc.gov/standards/datetime/)
which became part of ISO 8601 in 2019. See '§Sub-year groupings'. The standard defines various divisions using
numbers 21-41. cs1|2 only supports generic seasons and quarters.
These additional divisions not currently supported:
37-39 = Quadrimester 1, Quadrimester 2, Quadrimester 3 (4 months each)
40-41 = Semestral 1, Semestral-2 (6 months each)
]]
local function get_quarter_number (quarter, param)
if 'date' ~= param then
return 0; -- quarter dates only supported by |date=
end
quarter = mw.ustring.gsub (quarter, ' +', ' '); -- special case replace multiple space chars with a single space char
return cfg.date_names['local'].quarter[quarter] or -- look for local names first
cfg.date_names['en'].quarter[quarter] or -- failing that, look for English names
0; -- not a recognized quarter name
end
--[[--------------------------< G E T _ P R O P E R _ N A M E _ N U M B E R >----------------------------------
returns a non-zero number if date contains a recognized proper-name. Capitalization and spelling must be correct.
returns 0 when <param> is not |date=
]]
local function get_proper_name_number (name, param)
if 'date' ~= param then
return 0; -- proper-name dates only supported by |date=
end
return cfg.date_names['local'].named[name] or -- look for local names dates first
cfg.date_names['en'].named[name] or -- failing that, look for English names
0; -- not a recognized named date
end
--[[--------------------------< G E T _ E L E M E N T _ N U M B E R <------------------------------------------
returns true if month or season or quarter or proper name is valid (properly spelled, capitalized, abbreviated)
]]
local function get_element_number (element, param)
local num;
local funcs = {get_month_number, get_season_number, get_quarter_number, get_proper_name_number}; -- list of functions to execute in order
for _, func in ipairs (funcs) do -- spin through the function list
num = func (element, param); -- call the function and get the returned number
if 0 ~= num then -- non-zero when valid month season quarter
return num; -- return that number
end
end
return nil; -- not valid
end
--[[--------------------------< I S _ V A L I D _ Y E A R >----------------------------------------------------
Function gets current year from the server and compares it to year from a citation parameter. Years more than one
year in the future are not acceptable.
Special case for |pmc-embargo-date=: years more than two years in the future are not acceptable
]]
local function is_valid_year (year, param)
if not is_set (year_limit) then
year_limit = tonumber(os.date("%Y"))+1; -- global variable so we only have to fetch it once
end
year = tonumber (year) or lang_object:parseFormattedNumber (year); -- convert to number for the comparison;
if 'pmc-embargo-date' == param then -- special case for |pmc-embargo-date=
return year and (year <= tonumber(os.date("%Y"))+2) or false; -- years more than two years in the future are not accepted
end
return year and (year <= year_limit) or false;
end
--[[--------------------------< I S _ V A L I D _ D A T E >----------------------------------------------------
Returns true if day is less than or equal to the number of days in month and year is no farther into the future
than next year; else returns false.
Assumes Julian calendar prior to year 1582 and Gregorian calendar thereafter. Accounts for Julian calendar leap
years before 1582 and Gregorian leap years after 1582. Where the two calendars overlap (1582 to approximately
1923) dates are assumed to be Gregorian.
]]
local function is_valid_date (year, month, day, param)
local days_in_month = {31, 28, 31, 30, 31, 30, 31, 31, 30, 31, 30, 31};
local month_length;
if not is_valid_year (year, param) then -- no farther into the future than next year except |pmc-embargo-date= no more than two years in the future
return false;
end
month = tonumber (month); -- required for YYYY-MM-DD dates
if (2 == month) then -- if February
month_length = 28; -- then 28 days unless
if 1582 > tonumber(year) then -- Julian calendar
if 0 == (year%4) then -- is a leap year?
month_length = 29; -- if leap year then 29 days in February
end
else -- Gregorian calendar
if (0 == (year%4) and (0 ~= (year%100) or 0 == (year%400))) then -- is a leap year?
month_length = 29; -- if leap year then 29 days in February
end
end
else
month_length = days_in_month[month];
end
if tonumber (day) > month_length then
return false;
end
return true;
end
--[[--------------------------< I S _ V A L I D _ M O N T H _ R A N G E _ S T Y L E >--------------------------
Months in a range are expected to have the same style: Jan–Mar or October–December but not February–Mar or Jul–August.
This function looks in cfg.date_names{} to see if both month names are listed in the long subtable or both are
listed in the short subtable. When both have the same style (both are listed in the same table), returns true; false else
]]
local function is_valid_month_range_style (month1, month2)
if (cfg.date_names.en.long[month1] and cfg.date_names.en.long[month2]) or -- are both English names listed in the long subtable?
(cfg.date_names.en.short[month1] and cfg.date_names.en.short[month2]) or -- are both English names listed in the short subtable?
(cfg.date_names['local'].long[month1] and cfg.date_names['local'].long[month2]) or -- are both local names listed in the long subtable?
(cfg.date_names['local'].short[month1] and cfg.date_names['local'].short[month2]) then -- are both local names listed in the short subtable?
return true;
end
return false; -- names are mixed
end
--[[--------------------------< I S _ V A L I D _ M O N T H _ S E A S O N _ R A N G E >------------------------
Check a pair of months or seasons to see if both are valid members of a month or season pair.
Month pairs are expected to be left to right, earliest to latest in time.
All season ranges are accepted as valid because there are publishers out there who have published a Summer–Spring YYYY issue, hence treat as ok
]]
local function is_valid_month_season_range(range_start, range_end, param)
local range_start_number = get_month_number (range_start);
local range_end_number;
if 0 == range_start_number then -- is this a month range?
range_start_number = get_season_number (range_start, param); -- not a month; is it a season? get start season number
range_end_number = get_season_number (range_end, param); -- get end season number
if (0 ~= range_start_number) and (0 ~= range_end_number) and (range_start_number ~= range_end_number) then
return true; -- any season pairing is accepted except when both are the same
end
return false; -- range_start and/or range_end is not a season
end
-- here when range_start is a month
range_end_number = get_month_number (range_end); -- get end month number
if range_start_number < range_end_number and -- range_start is a month; does range_start precede range_end?
is_valid_month_range_style (range_start, range_end) then -- do months have the same style?
return true; -- proper order and same style
end
return false; -- range_start month number is greater than or equal to range end number; or range end isn't a month
end
--[[--------------------------< M A K E _ C O I N S _ D A T E >------------------------------------------------
This function receives a table of date parts for one or two dates and an empty table reference declared in
Module:Citation/CS1. The function is called only for |date= parameters and only if the |date=<value> is
determined to be a valid date format. The question of what to do with invalid date formats is not answered here.
The date parts in the input table are converted to an ISO 8601 conforming date string:
single whole dates: yyyy-mm-dd
month and year dates: yyyy-mm
year dates: yyyy
ranges: yyyy-mm-dd/yyyy-mm-dd
yyyy-mm/yyyy-mm
yyyy/yyyy
Dates in the Julian calendar are reduced to year or year/year so that we don't have to do calendar conversion from
Julian to Proleptic Gregorian.
The input table has:
year, year2 – always present; if before 1582, ignore months and days if present
month, month2 – 0 if not provided, 1-12 for months, 21-24 for seasons; 99 Christmas
day, day2 – 0 if not provided, 1-31 for days
the output table receives:
rftdate: an ISO 8601 formatted date
rftchron: a free-form version of the date, usually without year which is in rftdate (season ranges and proper-name dates)
rftssn: one of four season keywords: winter, spring, summer, fall (lowercase)
rftquarter: one of four values: 1, 2, 3, 4
]]
local function make_COinS_date (input, tCOinS_date)
local date; -- one date or first date in a range
local date2 = ''; -- end of range date
-- start temporary Julian / Gregorian calendar uncertainty detection
local year = tonumber(input.year); -- this temporary code to determine the extent of sources dated to the Julian/Gregorian
local month = tonumber(input.month); -- interstice 1 October 1582 – 1 January 1926
local day = tonumber (input.day);
if (0 ~= day) and -- day must have a value for this to be a whole date
(((1582 == year) and (10 <= month) and (12 >= month)) or -- any whole 1582 date from 1 October to 31 December or
((1926 == year) and (1 == month) and (1 == input.day)) or -- 1 January 1926 or
((1582 < year) and (1925 >= year))) then -- any date 1 January 1583 – 31 December 1925
tCOinS_date.inter_cal_cat = true; -- set category flag true
end
-- end temporary Julian / Gregorian calendar uncertainty detection
if 1582 > tonumber(input.year) or 20 < tonumber(input.month) then -- Julian calendar or season so &rft.date gets year only
date = input.year;
if 0 ~= input.year2 and input.year ~= input.year2 then -- if a range, only the second year portion when not the same as range start year
date = string.format ('%.4d/%.4d', tonumber(input.year), tonumber(input.year2)) -- assemble the date range
end
if 20 < tonumber(input.month) then -- if season or proper-name date
local season = {[24] = 'winter', [21] = 'spring', [22] = 'summer', [23] = 'fall', [33] = '1', [34] = '2', [35] = '3', [36] = '4', [98] = 'Easter', [99] = 'Christmas'}; -- seasons lowercase, no autumn; proper-names use title case
if 0 == input.month2 then -- single season date
if 40 < tonumber(input.month) then
tCOinS_date.rftchron = season[input.month]; -- proper-name dates
elseif 30 < tonumber(input.month) then
tCOinS_date.rftquarter = season[input.month]; -- quarters
else
tCOinS_date.rftssn = season[input.month]; -- seasons
end
else -- season range with a second season specified
if input.year ~= input.year2 then -- season year – season year range or season year–year
tCOinS_date.rftssn = season[input.month]; -- start of range season; keep this?
if 0~= input.month2 then
tCOinS_date.rftchron = string.format ('%s %s – %s %s', season[input.month], input.year, season[input.month2], input.year2);
end
else -- season–season year range
tCOinS_date.rftssn = season[input.month]; -- start of range season; keep this?
tCOinS_date.rftchron = season[input.month] .. '–' .. season[input.month2]; -- season–season year range
end
end
end
tCOinS_date.rftdate = date;
return; -- done
end
if 0 ~= input.day then
date = string.format ('%s-%.2d-%.2d', input.year, tonumber(input.month), tonumber(input.day)); -- whole date
elseif 0 ~= input.month then
date = string.format ('%s-%.2d', input.year, tonumber(input.month)); -- year and month
else
date = string.format ('%s', input.year); -- just year
end
if 0 ~= input.year2 then
if 0 ~= input.day2 then
date2 = string.format ('/%s-%.2d-%.2d', input.year2, tonumber(input.month2), tonumber(input.day2)); -- whole date
elseif 0 ~= input.month2 then
date2 = string.format ('/%s-%.2d', input.year2, tonumber(input.month2)); -- year and month
else
date2 = string.format ('/%s', input.year2); -- just year
end
end
tCOinS_date.rftdate = date .. date2; -- date2 has the '/' separator
return;
end
--[[--------------------------< P A T T E R N S >--------------------------------------------------------------
this is the list of patterns for date formats that this module recognizes. Approximately the first half of these
patterns represent formats that might be reformatted into another format. Those that might be reformatted have
'indicator' letters that identify the content of the matching capture: 'd' (day), 'm' (month), 'a' (anchor year),
'y' (year); second day, month, year have a '2' suffix.
These patterns are used for both date validation and for reformatting. This table should not be moved to ~/Configuration
because changes to this table require changes to check_date() and to reformatter() and reformat_date()
]]
local patterns = {
-- year-initial numerical year-month-day
['ymd'] = {'^(%d%d%d%d)%-(%d%d)%-(%d%d)$', 'y', 'm', 'd'},
-- month-initial: month day, year
['Mdy'] = {'^(%D-) +([1-9]%d?), +((%d%d%d%d?)%a?)$', 'm', 'd', 'a', 'y'},
-- month-initial day range: month day–day, year; days are separated by endash
['Md-dy'] = {'^(%D-) +([1-9]%d?)[%-–]([1-9]%d?), +((%d%d%d%d)%a?)$', 'm', 'd', 'd2', 'a', 'y'},
-- day-initial: day month year
['dMy'] = {'^([1-9]%d?) +(%D-) +((%d%d%d%d?)%a?)$', 'd', 'm', 'a', 'y'},
-- year-initial: year month day; day: 1 or 2 two digits, leading zero allowed; not supported at en.wiki
-- ['yMd'] = {'^((%d%d%d%d?)%a?) +(%D-) +(%d%d?)$', 'a', 'y', 'm', 'd'},
-- day-range-initial: day–day month year; days are separated by endash
['d-dMy'] = {'^([1-9]%d?)[%-–]([1-9]%d?) +(%D-) +((%d%d%d%d)%a?)$', 'd', 'd2', 'm', 'a', 'y'},
-- day initial month-day-range: day month - day month year; uses spaced endash
['dM-dMy'] = {'^([1-9]%d?) +(%D-) +[%-–] +([1-9]%d?) +(%D-) +((%d%d%d%d)%a?)$', 'd', 'm', 'd2', 'm2', 'a', 'y'},
-- month initial month-day-range: month day – month day, year; uses spaced endash
['Md-Mdy'] = {'^(%D-) +([1-9]%d?) +[%-–] +(%D-) +([1-9]%d?), +((%d%d%d%d)%a?)$','m', 'd', 'm2', 'd2', 'a', 'y'},
-- day initial month-day-year-range: day month year - day month year; uses spaced endash
['dMy-dMy'] = {'^([1-9]%d?) +(%D-) +(%d%d%d%d) +[%-–] +([1-9]%d?) +(%D-) +((%d%d%d%d)%a?)$', 'd', 'm', 'y', 'd2', 'm2', 'a', 'y2'},
-- month initial month-day-year-range: month day, year – month day, year; uses spaced endash
['Mdy-Mdy'] = {'^(%D-) +([1-9]%d?), +(%d%d%d%d) +[%-–] +(%D-) +([1-9]%d?), +((%d%d%d%d)%a?)$', 'm', 'd', 'y', 'm2', 'd2', 'a', 'y2'},
-- these date formats cannot be converted, per se, but month name can be rendered short or long
-- month/season year - month/season year; separated by spaced endash
['My-My'] = {'^(%D-) +(%d%d%d%d) +[%-–] +(%D-) +((%d%d%d%d)%a?)$', 'm', 'y', 'm2', 'a', 'y2'},
-- month/season range year; months separated by endash
['M-My'] = {'^(%D-)[%-–](%D-) +((%d%d%d%d)%a?)$', 'm', 'm2', 'a', 'y'},
-- month/season year or proper-name year; quarter year when First Quarter YYYY etc.
['My'] = {'^([^%d–]-) +((%d%d%d%d)%a?)$', 'm', 'a', 'y'}, -- this way because endash is a member of %D; %D- will match January–March 2019 when it shouldn't
-- these date formats cannot be converted
['Sy4-y2'] = {'^(%D-) +((%d%d)%d%d)[%-–]((%d%d)%a?)$'}, -- special case Winter/Summer year-year (YYYY-YY); year separated with unspaced endash
['Sy-y'] = {'^(%D-) +(%d%d%d%d)[%-–]((%d%d%d%d)%a?)$'}, -- special case Winter/Summer year-year; year separated with unspaced endash
['y-y'] = {'^(%d%d%d%d?)[%-–]((%d%d%d%d?)%a?)$'}, -- year range: YYY-YYY or YYY-YYYY or YYYY–YYYY; separated by unspaced endash; 100-9999
['y4-y2'] = {'^((%d%d)%d%d)[%-–]((%d%d)%a?)$'}, -- year range: YYYY–YY; separated by unspaced endash
['y'] = {'^((%d%d%d%d?)%a?)$'}, -- year; here accept either YYY or YYYY
}
--[[--------------------------< I S _ V A L I D _ E M B A R G O _ D A T E >------------------------------------
returns true and date value if that value has proper dmy, mdy, ymd format.
returns false and 9999 (embargoed forever) when date value is not proper format; assumes that when |pmc-embargo-date= is
set, the editor intended to embargo a PMC but |pmc-embargo-date= does not hold a single date.
]]
local function is_valid_embargo_date (v)
if v:match (patterns['ymd'][1]) or -- ymd
v:match (patterns['Mdy'][1]) or -- dmy
v:match (patterns['dMy'][1]) then -- mdy
return true, v;
end
return false, '9999'; -- if here not good date so return false and set embargo date to long time in future
end
--[[--------------------------< C H E C K _ D A T E >----------------------------------------------------------
Check date format to see that it is one of the formats approved by WP:DATESNO or WP:DATERANGE. Exception: only
allowed range separator is endash. Additionally, check the date to see that it is a real date: no 31 in 30-day
months; no 29 February when not a leap year. Months, both long-form and three character abbreviations, and seasons
must be spelled correctly. Future years beyond next year are not allowed.
If the date fails the format tests, this function returns false and does not return values for anchor_year and
COinS_date. When this happens, the date parameter is (DEBUG: not?) used in the COinS metadata and the CITEREF identifier gets
its year from the year parameter if present otherwise CITEREF does not get a date value.
Inputs:
date_string - date string from date-holding parameters (date, year, publication-date, access-date, pmc-embargo-date, archive-date, lay-date)
Returns:
false if date string is not a real date; else
true, anchor_year, COinS_date
anchor_year can be used in CITEREF anchors
COinS_date is ISO 8601 format date; see make_COInS_date()
]]
local function check_date (date_string, param, tCOinS_date)
local year; -- assume that year2, months, and days are not used;
local year2 = 0; -- second year in a year range
local month = 0;
local month2 = 0; -- second month in a month range
local day = 0;
local day2 = 0; -- second day in a day range
local anchor_year;
local coins_date;
if date_string:match (patterns['ymd'][1]) then -- year-initial numerical year month day format
year, month, day = date_string:match (patterns['ymd'][1]);
if 12 < tonumber(month) or 1 > tonumber(month) or 1582 > tonumber(year) or 0 == tonumber(day) then return false; end -- month or day number not valid or not Gregorian calendar
anchor_year = year;
elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['Mdy'][1]) then -- month-initial: month day, year
month, day, anchor_year, year = mw.ustring.match(date_string, patterns['Mdy'][1]);
month = get_month_number (month);
if 0 == month then return false; end -- return false if month text isn't one of the twelve months
elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['Md-dy'][1]) then -- month-initial day range: month day–day, year; days are separated by endash
month, day, day2, anchor_year, year = mw.ustring.match(date_string, patterns['Md-dy'][1]);
if tonumber(day) >= tonumber(day2) then return false; end -- date range order is left to right: earlier to later; dates may not be the same;
month = get_month_number (month);
if 0 == month then return false; end -- return false if month text isn't one of the twelve months
month2=month; -- for metadata
year2 = year;
elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['dMy'][1]) then -- day-initial: day month year
day, month, anchor_year, year = mw.ustring.match(date_string, patterns['dMy'][1]);
month = get_month_number (month);
if 0 == month then return false; end -- return false if month text isn't one of the twelve months
--[[ NOT supported at en.wiki
elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['yMd'][1]) then -- year-initial: year month day; day: 1 or 2 two digits, leading zero allowed
anchor_year, year, month, day = mw.ustring.match(date_string, patterns['yMd'][1]);
month = get_month_number (month);
if 0 == month then return false; end -- return false if month text isn't one of the twelve months
-- end NOT supported at en.wiki ]]
elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['d-dMy'][1]) then -- day-range-initial: day–day month year; days are separated by endash
day, day2, month, anchor_year, year = mw.ustring.match(date_string, patterns['d-dMy'][1]);
if tonumber(day) >= tonumber(day2) then return false; end -- date range order is left to right: earlier to later; dates may not be the same;
month = get_month_number (month);
if 0 == month then return false; end -- return false if month text isn't one of the twelve months
month2 = month; -- for metadata
year2 = year;
elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['dM-dMy'][1]) then -- day initial month-day-range: day month - day month year; uses spaced endash
day, month, day2, month2, anchor_year, year = mw.ustring.match(date_string, patterns['dM-dMy'][1]);
if (not is_valid_month_season_range(month, month2)) or not is_valid_year(year) then return false; end -- date range order is left to right: earlier to later;
month = get_month_number (month); -- for metadata
month2 = get_month_number (month2);
year2 = year;
elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['Md-Mdy'][1]) then -- month initial month-day-range: month day – month day, year; uses spaced endash
month, day, month2, day2, anchor_year, year = mw.ustring.match(date_string, patterns['Md-Mdy'][1]);
if (not is_valid_month_season_range(month, month2, param)) or not is_valid_year(year) then return false; end
month = get_month_number (month); -- for metadata
month2 = get_month_number (month2);
year2 = year;
elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['dMy-dMy'][1]) then -- day initial month-day-year-range: day month year - day month year; uses spaced endash
day, month, year, day2, month2, anchor_year, year2 = mw.ustring.match(date_string, patterns['dMy-dMy'][1]);
if tonumber(year2) <= tonumber(year) then return false; end -- must be sequential years, left to right, earlier to later
if not is_valid_year(year2) or not is_valid_month_range_style(month, month2) then return false; end -- year2 no more than one year in the future; months same style
month = get_month_number (month); -- for metadata
month2 = get_month_number (month2);
if 0 == month or 0 == month2 then return false; end -- both must be valid
elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['Mdy-Mdy'][1]) then -- month initial month-day-year-range: month day, year – month day, year; uses spaced endash
month, day, year, month2, day2, anchor_year, year2 = mw.ustring.match(date_string, patterns['Mdy-Mdy'][1]);
if tonumber(year2) <= tonumber(year) then return false; end -- must be sequential years, left to right, earlier to later
if not is_valid_year(year2) or not is_valid_month_range_style(month, month2) then return false; end -- year2 no more than one year in the future; months same style
month = get_month_number (month); -- for metadata
month2 = get_month_number(month2);
if 0 == month or 0 == month2 then return false; end -- both must be valid
elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['Sy4-y2'][1]) then -- special case Winter/Summer year-year (YYYY-YY); year separated with unspaced endash
local century;
month, year, century, anchor_year, year2 = mw.ustring.match(date_string, patterns['Sy4-y2'][1]);
if 'Winter' ~= month and 'Summer' ~= month then return false end; -- 'month' can only be Winter or Summer
anchor_year = year .. '–' .. anchor_year; -- assemble anchor_year from both years
year2 = century..year2; -- add the century to year2 for comparisons
if 1 ~= tonumber(year2) - tonumber(year) then return false; end -- must be sequential years, left to right, earlier to later
if not is_valid_year(year2) then return false; end -- no year farther in the future than next year
month = get_season_number(month, param);
elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['Sy-y'][1]) then -- special case Winter/Summer year-year; year separated with unspaced endash
month, year, anchor_year, year2 = mw.ustring.match(date_string, patterns['Sy-y'][1]);
month = get_season_number (month, param); -- <month> can only be winter or summer; also for metadata
if (month ~= cfg.date_names['en'].season['Winter']) and (month ~= cfg.date_names['en'].season['Summer']) then
return false; -- not Summer or Winter; abandon
end
anchor_year = year .. '–' .. anchor_year; -- assemble anchor_year from both years
if 1 ~= tonumber(year2) - tonumber(year) then return false; end -- must be sequential years, left to right, earlier to later
if not is_valid_year(year2) then return false; end -- no year farther in the future than next year
elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['My-My'][1]) then -- month/season year - month/season year; separated by spaced endash
month, year, month2, anchor_year, year2 = mw.ustring.match(date_string, patterns['My-My'][1]);
anchor_year = year .. '–' .. anchor_year; -- assemble anchor_year from both years
if tonumber(year) >= tonumber(year2) then return false; end -- left to right, earlier to later, not the same
if not is_valid_year(year2) then return false; end -- no year farther in the future than next year
if 0 ~= get_month_number(month) and 0 ~= get_month_number(month2) and is_valid_month_range_style(month, month2) then -- both must be month year, same month style
month = get_month_number(month);
month2 = get_month_number(month2);
elseif 0 ~= get_season_number(month, param) and 0 ~= get_season_number(month2, param) then -- both must be season year, not mixed
month = get_season_number(month, param);
month2 = get_season_number(month2, param);
else
return false;
end
elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['M-My'][1]) then -- month/season range year; months separated by endash
month, month2, anchor_year, year = mw.ustring.match(date_string, patterns['M-My'][1]);
if (not is_valid_month_season_range(month, month2, param)) or (not is_valid_year(year)) then return false; end
if 0 ~= get_month_number(month) then -- determined to be a valid range so just check this one to know if month or season
month = get_month_number(month);
month2 = get_month_number(month2);
if 0 == month or 0 == month2 then return false; end
else
month = get_season_number(month, param);
month2 = get_season_number(month2, param);
end
year2 = year;
elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['My'][1]) then -- month/season/quarter/proper-name year
month, anchor_year, year = mw.ustring.match(date_string, patterns['My'][1]);
if not is_valid_year(year) then return false; end
month = get_element_number(month, param); -- get month season quarter proper-name number or nil
if not month then return false; end -- not valid whatever it is
elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['y-y'][1]) then -- Year range: YYY-YYY or YYY-YYYY or YYYY–YYYY; separated by unspaced endash; 100-9999
year, anchor_year, year2 = mw.ustring.match(date_string, patterns['y-y'][1]);
anchor_year = year .. '–' .. anchor_year; -- assemble anchor year from both years
if tonumber(year) >= tonumber(year2) then return false; end -- left to right, earlier to later, not the same
if not is_valid_year(year2) then return false; end -- no year farther in the future than next year
elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['y4-y2'][1]) then -- Year range: YYYY–YY; separated by unspaced endash
local century;
year, century, anchor_year, year2 = mw.ustring.match(date_string, patterns['y4-y2'][1]);
anchor_year = year .. '–' .. anchor_year; -- assemble anchor year from both years
if in_array (param, {'date', 'publication-date', 'year'}) then
add_prop_cat ('year-range-abbreviated');
end
if 13 > tonumber(year2) then return false; end -- don't allow 2003-05 which might be May 2003
year2 = century .. year2; -- add the century to year2 for comparisons
if tonumber(year) >= tonumber(year2) then return false; end -- left to right, earlier to later, not the same
if not is_valid_year(year2) then return false; end -- no year farther in the future than next year
elseif mw.ustring.match(date_string, patterns['y'][1]) then -- year; here accept either YYY or YYYY
anchor_year, year = mw.ustring.match(date_string, patterns['y'][1]);
if false == is_valid_year(year) then
return false;
end
else
return false; -- date format not one of the MOS:DATE approved formats
end
if param ~= 'date' then -- CITEREF disambiguation only allowed in |date=; |year= & |publication-date= promote to date
if anchor_year:match ('%l$') then
return false;
end
end
if 'access-date' == param then -- test accessdate here because we have numerical date parts
if 0 ~= year and 0 ~= month and 0 ~= day and -- all parts of a single date required
0 == year2 and 0 == month2 and 0 == day2 then -- none of these; accessdate must not be a range
if not is_valid_accessdate(year .. '-' .. month .. '-' .. day) then
return false; -- return false when accessdate out of bounds
end
else
return false; -- return false when accessdate is a range of two dates
end
end
local result=true; -- check whole dates for validity; assume true because not all dates will go through this test
if 0 ~= year and 0 ~= month and 0 ~= day and 0 == year2 and 0 == month2 and 0 == day2 then -- YMD (simple whole date)
result = is_valid_date (year, month, day, param); -- <param> for |pmc-embargo-date=
elseif 0 ~= year and 0 ~= month and 0 ~= day and 0 == year2 and 0 == month2 and 0 ~= day2 then -- YMD-d (day range)
result = is_valid_date (year, month, day);
result = result and is_valid_date (year, month, day2);
elseif 0 ~= year and 0 ~= month and 0 ~= day and 0 == year2 and 0 ~= month2 and 0 ~= day2 then -- YMD-md (day month range)
result = is_valid_date (year, month, day);
result = result and is_valid_date (year, month2, day2);
elseif 0 ~= year and 0 ~= month and 0 ~= day and 0 ~= year2 and 0 ~= month2 and 0 ~= day2 then -- YMD-ymd (day month year range)
result = is_valid_date(year, month, day);
result = result and is_valid_date(year2, month2, day2);
end
if false == result then return false; end
if nil ~= tCOinS_date then -- this table only passed into this function when testing |date= parameter values
make_COinS_date ({year = year, month = month, day = day, year2 = year2, month2 = month2, day2 = day2}, tCOinS_date); -- make an ISO 8601 date string for COinS
end
return true, anchor_year; -- format is good and date string represents a real date
end
--[[--------------------------< D A T E S >--------------------------------------------------------------------
Cycle the date-holding parameters in passed table date_parameters_list through check_date() to check compliance with MOS:DATE. For all valid dates, check_date() returns
true. The |date= parameter test is unique, it is the only date holding parameter from which values for anchor_year (used in CITEREF identifiers) and COinS_date (used in
the COinS metadata) are derived. The |date= parameter is the only date-holding parameter that is allowed to contain the no-date keywords "n.d." or "nd" (without quotes).
Unlike most error messages created in this module, only one error message is created by this function. Because all of the date holding parameters are processed serially,
parameters with errors are added to the <error_list> sequence table as the dates are tested.
]]
local function dates(date_parameters_list, tCOinS_date, error_list)
local anchor_year; -- will return as nil if the date being tested is not |date=
local COinS_date; -- will return as nil if the date being tested is not |date=
local embargo_date; -- if embargo date is a good dmy, mdy, ymd date then holds original value else reset to 9999
local good_date = false;
for k, v in pairs(date_parameters_list) do -- for each date-holding parameter in the list
if is_set(v.val) then -- if the parameter has a value
v.val = mw.ustring.gsub(v.val, '%d', cfg.date_names.local_digits); -- translate 'local' digits to Western 0-9
if v.val:match("^c%. [1-9]%d%d%d?%a?$") then -- special case for c. year or with or without CITEREF disambiguator - only |date= and |year=
local year = v.val:match("c%. ([1-9]%d%d%d?)%a?"); -- get the year portion so it can be tested
if 'date' == k then
anchor_year, COinS_date = v.val:match("((c%. [1-9]%d%d%d?)%a?)"); -- anchor year and COinS_date only from |date= parameter
good_date = is_valid_year(year);
elseif 'year' == k then
good_date = is_valid_year(year);
end
elseif 'date' == k then -- if the parameter is |date=
if v.val:match("^n%.d%.%a?$") then -- ToDo: I18N -- if |date=n.d. with or without a CITEREF disambiguator
good_date, anchor_year, COinS_date = true, v.val:match("((n%.d%.)%a?)"); -- ToDo: I18N -- "n.d."; no error when date parameter is set to no date
elseif v.val:match("^nd%a?$") then -- ToDo: I18N -- if |date=nd with or without a CITEREF disambiguator
good_date, anchor_year, COinS_date = true, v.val:match("((nd)%a?)"); -- ToDo: I18N -- "nd"; no error when date parameter is set to no date
else
good_date, anchor_year, COinS_date = check_date (v.val, k, tCOinS_date); -- go test the date
end
elseif 'year' == k then -- if the parameter is |year= it should hold only a year value
if v.val:match("^[1-9]%d%d%d?%a?$") then -- if |year = 3 or 4 digits only with or without a CITEREF disambiguator
good_date, anchor_year, COinS_date = true, v.val:match("((%d+)%a?)");
end
elseif 'pmc-embargo-date' == k then -- if the parameter is |pmc-embargo-date=
good_date = check_date (v.val, k); -- go test the date
if true == good_date then -- if the date is a valid date
good_date, embargo_date = is_valid_embargo_date (v.val); -- is |pmc-embargo-date= date a single dmy, mdy, or ymd formatted date? yes: returns embargo date; no: returns 9999
end
else -- any other date-holding parameter
good_date = check_date (v.val, k); -- go test the date
end
if false == good_date then -- assemble one error message so we don't add the tracking category multiple times
table.insert (error_list, wrap_style ('parameter', v.name)); -- make parameter name suitable for error message list
end
end
end
return anchor_year, embargo_date; -- and done
end
--[[--------------------------< Y E A R _ D A T E _ C H E C K >------------------------------------------------
Compare the value provided in |year= with the year value(s) provided in |date=. This function sets a local numeric value:
0 - year value does not match the year value in date
1 - (default) year value matches the year value in date or one of the year values when date contains two years
2 - year value matches the year value in date when date is in the form YYYY-MM-DD and year is disambiguated (|year=YYYYx)
the numeric value in <result> determines the 'output' if any from this function:
0 – adds error message to error_list sequence table
1 – adds maint cat
2 – does nothing
]]
local function year_date_check (year_string, year_origin, date_string, date_origin, error_list)
local year;
local date1;
local date2;
local result = 1; -- result of the test; assume that the test passes
year = year_string:match ('(%d%d%d%d?)');
if date_string:match ('%d%d%d%d%-%d%d%-%d%d') and year_string:match ('%d%d%d%d%a') then --special case where both date and year are required YYYY-MM-DD and YYYYx
date1 = date_string:match ('(%d%d%d%d)');
year = year_string:match ('(%d%d%d%d)');
if year ~= date1 then
result = 0; -- years don't match
else
result = 2; -- years match; but because disambiguated, don't add to maint cat
end
elseif date_string:match ("%d%d%d%d?.-%d%d%d%d?") then -- any of the standard range formats of date with two three- or four-digit years
date1, date2 = date_string:match ("(%d%d%d%d?).-(%d%d%d%d?)");
if year ~= date1 and year ~= date2 then
result = 0;
end
elseif mw.ustring.match(date_string, "%d%d%d%d[%-–]%d%d") then -- YYYY-YY date ranges
local century;
date1, century, date2 = mw.ustring.match(date_string, "((%d%d)%d%d)[%-–]+(%d%d)");
date2 = century..date2; -- convert YY to YYYY
if year ~= date1 and year ~= date2 then
result = 0;
end
elseif date_string:match ("%d%d%d%d?") then -- any of the standard formats of date with one year
date1 = date_string:match ("(%d%d%d%d?)");
if year ~= date1 then
result = 0;
end
else -- should never get here; this function called only when no other date errors
result = 0; -- no recognizable year in date
end
if 0 == result then -- year / date mismatch
table.insert (error_list, substitute (cfg.messages['mismatch'], {year_origin, date_origin})); -- add error message to error_list sequence table
elseif 1 == result then -- redundant year / date
set_message ('maint_date_year'); -- add a maint cat
end
end
--[[--------------------------< R E F O R M A T T E R >--------------------------------------------------------
reformat 'date' into new format specified by format_param if pattern_idx (the current format of 'date') can be
reformatted. Does the grunt work for reformat_dates().
The table re_formats maps pattern_idx (current format) and format_param (desired format) to a table that holds:
format string used by string.format()
identifier letters ('d', 'm', 'y', 'd2', 'm2', 'y2') that serve as indexes into a table t{} that holds captures
from mw.ustring.match() for the various date parts specified by patterns[pattern_idx][1]
Items in patterns{} have the general form:
['ymd'] = {'^(%d%d%d%d)%-(%d%d)%-(%d%d)$', 'y', 'm', 'd'}, where:
['ymd'] is pattern_idx
patterns['ymd'][1] is the match pattern with captures for mw.ustring.match()
patterns['ymd'][2] is an indicator letter identifying the content of the first capture
patterns['ymd'][3] ... the second capture etc.
when a pattern matches a date, the captures are loaded into table t{} in capture order using the idemtifier
characters as indexes into t{} For the above, a ymd date is in t{} as:
t.y = first capture (year), t.m = second capture (month), t.d = third capture (day)
To reformat, this function is called with the pattern_idx that matches the current format of the date and with
format_param set to the desired format. This function loads table t{} as described and then calls string.format()
with the format string specified by re_format[pattern_idx][format_param][1] using values taken from t{} according
to the capture identifier letters specified by patterns[pattern_idx][format_param][n] where n is 2..
]]
local re_formats = {
['ymd'] = { -- date format is ymd; reformat to:
['mdy'] = {'%s %s, %s', 'm', 'd', 'y'}, -- |df=mdy
['dmy'] = {'%s %s %s', 'd', 'm', 'y'}, -- |df=dmy
-- ['yMd'] = {'%s %s %s', 'y', 'm', 'd'}, -- |df=yMd; not supported at en.wiki
},
['Mdy'] = { -- date format is Mdy; reformat to:
['mdy'] = {'%s %s, %s', 'm', 'd', 'y'}, -- for long/short reformatting
['dmy'] = {'%s %s %s', 'd', 'm', 'y'}, -- |df=dmy
['ymd'] = {'%s-%s-%s', 'y', 'm', 'd'}, -- |df=ymd
-- ['yMd'] = {'%s %s %s', 'y', 'm', 'd'}, -- |df=yMd; not supported at en.wiki
},
['dMy'] = { -- date format is dMy; reformat to:
['dmy'] = {'%s %s %s', 'd', 'm', 'y'}, -- for long/short reformatting
['mdy'] = {'%s %s, %s', 'm', 'd', 'y'}, -- |df=mdy
['ymd'] = {'%s-%s-%s', 'y', 'm', 'd'}, -- |df=ymd
-- ['yMd'] = {'%s %s %s', 'y', 'm', 'd'}, -- |df=yMd; not supported at en.wiki
},
['Md-dy'] = { -- date format is Md-dy; reformat to:
['mdy'] = {'%s %s–%s, %s', 'm', 'd', 'd2', 'y'}, -- for long/short reformatting
['dmy'] = {'%s–%s %s %s', 'd', 'd2', 'm', 'y'}, -- |df=dmy -> d-dMy
},
['d-dMy'] = { -- date format is d-d>y; reformat to:
['dmy'] = {'%s–%s %s %s', 'd', 'd2', 'm', 'y'}, -- for long/short reformatting
['mdy'] = {'%s %s–%s, %s', 'm', 'd', 'd2', 'y'}, -- |df=mdy -> Md-dy
},
['dM-dMy'] = { -- date format is dM-dMy; reformat to:
['dmy'] = {'%s %s – %s %s %s', 'd', 'm', 'd2', 'm2', 'y'}, -- for long/short reformatting
['mdy'] = {'%s %s – %s %s, %s', 'm', 'd', 'm2', 'd2', 'y'}, -- |df=mdy -> Md-Mdy
},
['Md-Mdy'] = { -- date format is Md-Mdy; reformat to:
['mdy'] = {'%s %s – %s %s, %s', 'm', 'd', 'm2', 'd2', 'y'}, -- for long/short reformatting
['dmy'] = {'%s %s – %s %s %s', 'd', 'm', 'd2', 'm2', 'y'}, -- |df=dmy -> dM-dMy
},
['dMy-dMy'] = { -- date format is dMy-dMy; reformat to:
['dmy'] = {'%s %s %s – %s %s %s', 'd', 'm', 'y', 'd2', 'm2', 'y2'}, -- for long/short reformatting
['mdy'] = {'%s %s, %s – %s %s, %s', 'm', 'd', 'y', 'm2', 'd2', 'y2'}, -- |df=mdy -> Mdy-Mdy
},
['Mdy-Mdy'] = { -- date format is Mdy-Mdy; reformat to:
['mdy'] = {'%s %s, %s – %s %s, %s', 'm', 'd', 'y', 'm2', 'd2', 'y2'}, -- for long/short reformatting
['dmy'] = {'%s %s %s – %s %s %s', 'd', 'm', 'y', 'd2', 'm2', 'y2'}, -- |df=dmy -> dMy-dMy
},
['My-My'] = { -- these for long/short reformatting
['any'] = {'%s %s – %s %s', 'm', 'y', 'm2', 'y2'}, -- dmy/mdy agnostic
},
['M-My'] = { -- these for long/short reformatting
['any'] = {'%s–%s %s', 'm', 'm2', 'y'}, -- dmy/mdy agnostic
},
['My'] = { -- these for long/short reformatting
['any'] = {'%s %s', 'm', 'y'}, -- dmy/mdy agnostic
},
-- ['yMd'] = { -- not supported at en.wiki
-- ['mdy'] = {'%s %s, %s', 'm', 'd', 'y'}, -- |df=mdy
-- ['dmy'] = {'%s %s %s', 'd', 'm', 'y'}, -- |df=dmy
-- ['ymd'] = {'%s-%s-%s', 'y', 'm', 'd'}, -- |df=ymd
-- },
}
local function reformatter (date, pattern_idx, format_param, mon_len)
if not in_array (pattern_idx, {'ymd', 'Mdy', 'Md-dy', 'dMy', 'yMd', 'd-dMy', 'dM-dMy', 'Md-Mdy', 'dMy-dMy', 'Mdy-Mdy', 'My-My', 'M-My', 'My'}) then
return; -- not in this set of date format patterns then not a reformattable date
end
if 'ymd' == format_param and in_array (pattern_idx, {'ymd', 'Md-dy', 'd-dMy', 'dM-dMy', 'Md-Mdy', 'dMy-dMy', 'Mdy-Mdy', 'My-My', 'M-My', 'My'}) then
return; -- ymd date ranges not supported at en.wiki; no point in reformatting ymd to ymd
end
if in_array (pattern_idx, {'My', 'M-My', 'My-My'}) then -- these are not dmy/mdy so can't be 'reformatted' into either
format_param = 'any'; -- so format-agnostic
end
-- yMd is not supported at en.wiki; when yMd is supported at your wiki, uncomment the next line
-- if 'yMd' == format_param and in_array (pattern_idx, {'yMd', 'Md-dy', 'd-dMy', 'dM-dMy', 'Md-Mdy', 'dMy-dMy', 'Mdy-Mdy'}) then -- these formats not convertable; yMd not supported at en.wiki
if 'yMd' == format_param then -- yMd not supported at en.wiki; when yMd is supported at your wiki, remove or comment-out this line
return; -- not a reformattable date
end
local c1, c2, c3, c4, c5, c6, c7; -- these hold the captures specified in patterns[pattern_idx][1]
c1, c2, c3, c4, c5, c6, c7 = mw.ustring.match (date, patterns[pattern_idx][1]); -- get the captures
local t = { -- table that holds k/v pairs of date parts from the captures and patterns[pattern_idx][2..]
[patterns[pattern_idx][2]] = c1; -- at minimum there is always one capture with a matching indicator letter
[patterns[pattern_idx][3] or 'x'] = c2; -- patterns can have a variable number of captures; each capture requires an indicator letter;
[patterns[pattern_idx][4] or 'x'] = c3; -- where there is no capture, there is no indicator letter so n in patterns[pattern_idx][n] will be nil;
[patterns[pattern_idx][5] or 'x'] = c4; -- the 'x' here spoofs an indicator letter to prevent 'table index is nil' error
[patterns[pattern_idx][6] or 'x'] = c5;
[patterns[pattern_idx][7] or 'x'] = c6;
[patterns[pattern_idx][8] or 'x'] = c7;
};
if t.a then -- if this date has an anchor year capture (all convertable date formats except ymd)
if t.y2 then -- for year range date formats
t.y2 = t.a; -- use the anchor year capture when reassembling the date
else -- here for single date formats (except ymd)
t.y = t.a; -- use the anchor year capture when reassembling the date
end
end
if tonumber(t.m) then -- if raw month is a number (converting from ymd)
if 's' == mon_len then -- if we are to use abbreviated month names
t.m = cfg.date_names['inv_local_short'][tonumber(t.m)]; -- convert it to a month name
else
t.m = cfg.date_names['inv_local_long'][tonumber(t.m)]; -- convert it to a month name
end
t.d = t.d:gsub ('0(%d)', '%1'); -- strip leading '0' from day if present
elseif 'ymd' == format_param then -- when converting to ymd
t.y = t.y:gsub ('%a', ''); -- strip CITREF disambiguator if present; anchor year already known so process can proceed; TODO: maint message?
if 1582 > tonumber (t.y) then -- ymd format dates not allowed before 1582
return;
end
t.m = string.format ('%02d', get_month_number (t.m)); -- make sure that month and day are two digits
t.d = string.format ('%02d', t.d);
elseif mon_len then -- if mon_len is set to either 'short' or 'long'
for _, mon in ipairs ({'m', 'm2'}) do -- because there can be two month names, check both
if t[mon] then
t[mon] = get_month_number (t[mon]); -- get the month number for this month (is length agnostic)
if 0 == t[mon] then return; end -- seasons and named dates can't be converted
t[mon] = (('s' == mon_len) and cfg.date_names['inv_local_short'][t[mon]]) or cfg.date_names['inv_local_long'][t[mon]]; -- fetch month name according to length
end
end
end
local new_date = string.format (re_formats[pattern_idx][format_param][1], -- format string
t[re_formats[pattern_idx][format_param][2]], -- named captures from t{}
t[re_formats[pattern_idx][format_param][3]],
t[re_formats[pattern_idx][format_param][4]],
t[re_formats[pattern_idx][format_param][5]],
t[re_formats[pattern_idx][format_param][6]],
t[re_formats[pattern_idx][format_param][7]],
t[re_formats[pattern_idx][format_param][8]]
);
return new_date;
end
--[[-------------------------< R E F O R M A T _ D A T E S >--------------------------------------------------
Reformats existing dates into the format specified by format.
format is one of several manual keywords: dmy, dmy-all, mdy, mdy-all, ymd, ymd-all. The -all version includes
access- and archive-dates; otherwise these dates are not reformatted.
This function allows automatic date formatting. In ~/Configuration, the article source is searched for one of
the {{use xxx dates}} templates. If found, xxx becomes the global date format as xxx-all. If |cs1-dates= in
{{use xxx dates}} has legitimate value then that value determines how cs1|2 dates will be rendered. Legitimate
values for |cs1-dates= are:
l - all dates are rendered with long month names
ls - publication dates use long month names; access-/archive-dates use abbreviated month names
ly - publication dates use long month names; access-/archive-dates rendered in ymd format
s - all dates are rendered with abbreviated (short) month names
sy - publication dates use abbreviated month names; access-/archive-dates rendered in ymd format
y - all dates are rendered in ymd format
the format argument for automatic date formatting will be the format specified by {{use xxx dates}} with the
value supplied by |cs1-dates so one of: xxx-l, xxx-ls, xxx-ly, xxx-s, xxx-sy, xxx-y, or simply xxx (|cs1-dates=
empty, omitted, or invalid) where xxx shall be either of dmy or mdy.
dates are extracted from date_parameters_list, reformatted (if appropriate), and then written back into the
list in the new format. Dates in date_parameters_list are presumed here to be valid (no errors). This function
returns true when a date has been reformatted, false else. Actual reformatting is done by reformatter().
]]
local function reformat_dates (date_parameters_list, format)
local all = false; -- set to false to skip access- and archive-dates
local len_p = 'l'; -- default publication date length shall be long
local len_a = 'l'; -- default access-/archive-date length shall be long
local result = false;
local new_date;
if format:match('%a+%-all') then -- manual df keyword; auto df keyword when length not specified in {{use xxx dates}};
format = format:match('(%a+)%-all'); -- extract the format
all = true; -- all dates are long format dates because this keyword doesn't specify length
elseif format:match('%a+%-[lsy][sy]?') then -- auto df keywords; internal only
all = true; -- auto df applies to all dates; use length specified by capture len_p for all dates
format, len_p, len_a = format:match('(%a+)%-([lsy])([sy]?)'); -- extract the format and length keywords
if 'y' == len_p then -- because allowed by MOS:DATEUNIFY (sort of) range dates and My dates not reformatted
format = 'ymd'; -- override {{use xxx dates}}
elseif (not is_set(len_a)) or (len_p == len_a) then -- no access-/archive-date length specified or same length as publication dates then
len_a = len_p; -- in case len_a not set
end
end -- else only publication dates and they are long
for param_name, param_val in pairs (date_parameters_list) do -- for each date-holding parameter in the list
if is_set (param_val.val) then -- if the parameter has a value
if not (not all and in_array (param_name, {'access-date', 'archive-date'})) then -- skip access- or archive-date unless format is xxx-all; yeah, ugly; TODO: find a better way
for pattern_idx, pattern in pairs (patterns) do
if mw.ustring.match (param_val.val, pattern[1]) then
if all and in_array (param_name, {'access-date', 'archive-date'}) then -- if this date is an access- or archive-date
new_date = reformatter (param_val.val, pattern_idx, (('y' == len_a) and 'ymd') or format, len_a); -- choose ymd or dmy/mdy according to len_a setting
else -- all other dates
new_date = reformatter (param_val.val, pattern_idx, format, len_p);
end
if new_date then -- set when date was reformatted
date_parameters_list[param_name].val = new_date; -- update date in date list
result = true; -- and announce that changes have been made
end
end -- if
end -- for
end -- if
end -- if
end -- for
return result; -- declare boolean result and done
end
--[[--------------------------< D A T E _ H Y P H E N _ T O _ D A S H >----------------------------------------
Loops through the list of date-holding parameters and converts any hyphen to an ndash. Not called if the cs1|2
template has any date errors.
Modifies the date_parameters_list and returns true if hyphens are replaced, else returns false.
]]
local function date_hyphen_to_dash (date_parameters_list)
local result = false;
local n;
for param_name, param_val in pairs(date_parameters_list) do -- for each date-holding parameter in the list
if is_set (param_val.val) and
not mw.ustring.match (param_val.val, patterns.ymd[1]) then -- for those that are not ymd dates (ustring because here digits may not be Western)
param_val.val, n = param_val.val:gsub ('%-', '–'); -- replace any hyphen with ndash
if 0 ~= n then
date_parameters_list[param_name].val = param_val.val; -- update the list
result = true;
end
end
end
return result; -- so we know if any hyphens were replaced
end
--[[-------------------------< D A T E _ N A M E _ X L A T E >------------------------------------------------
Attempts to translate English date names to local-language date names using names supplied by MediaWiki's
date parser function. This is simple name-for-name replacement and may not work for all languages.
if xlat_dig is true, this function will also translate Western (English) digits to the local language's digits.
This will also translate ymd dates.
]]
local function date_name_xlate (date_parameters_list, xlt_dig)
local xlate;
local mode; -- long or short month names
local modified = false;
local date;
local sources_t = {
{cfg.date_names.en.long, cfg.date_names.inv_local_long}, -- for translating long English month names to long local month names
{cfg.date_names.en.short, cfg.date_names.inv_local_short}, -- short month names
{cfg.date_names.en.quarter, cfg.date_names.inv_local_quarter}, -- quarter date names
{cfg.date_names.en.season, cfg.date_names.inv_local_season}, -- season date nam
{cfg.date_names.en.named, cfg.date_names.inv_local_named}, -- named dates
}
local function is_xlateable (month) -- local function to get local date name that replaces existing English-language date name
for _, date_names_t in ipairs (sources_t) do -- for each sequence table in date_names_t
if date_names_t[1][month] then -- if date name is English month (long or short), quarter, season or named and
if date_names_t[2][date_names_t[1][month]] then -- if there is a matching local date name
return date_names_t[2][date_names_t[1][month]]; -- return the local date name
end
end
end
end
for param_name, param_val in pairs(date_parameters_list) do -- for each date-holding parameter in the list
if is_set(param_val.val) then -- if the parameter has a value
date = param_val.val;
for month in mw.ustring.gmatch (date, '[%a ]+') do -- iterate through all date names in the date (single date or date range)
month = mw.text.trim (month); -- this because quarterly dates contain whitespace
xlate = is_xlateable (month); -- get translate <month>; returns translation or nil
if xlate then
date = mw.ustring.gsub (date, month, xlate); -- replace the English with the translation
date_parameters_list[param_name].val = date; -- save the translated date
modified = true;
end
end
if xlt_dig then -- shall we also translate digits?
date = date:gsub ('%d', cfg.date_names.xlate_digits); -- translate digits from Western to 'local digits'
date_parameters_list[param_name].val = date; -- save the translated date
modified = true;
end
end
end
return modified;
end
--[[--------------------------< S E T _ S E L E C T E D _ M O D U L E S >--------------------------------------
Sets local imported functions table to same (live or sandbox) as that used by the other modules.
]]
local function set_selected_modules (cfg_table_ptr, utilities_page_ptr)
add_prop_cat = utilities_page_ptr.add_prop_cat ; -- import functions from selected Module:Citation/CS1/Utilities module
is_set = utilities_page_ptr.is_set;
in_array = utilities_page_ptr.in_array;
set_message = utilities_page_ptr.set_message;
substitute = utilities_page_ptr.substitute;
wrap_style = utilities_page_ptr.wrap_style;
cfg = cfg_table_ptr; -- import tables from selected Module:Citation/CS1/Configuration
end
--[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------
]]
return { -- return exported functions
dates = dates,
year_date_check = year_date_check,
reformat_dates = reformat_dates,
date_hyphen_to_dash = date_hyphen_to_dash,
date_name_xlate = date_name_xlate,
set_selected_modules = set_selected_modules
}
8a90tdzc01kru5rn12zzcqdyok84u39
模組:Citation/CS1/Identifiers
828
2190
96026
2023-04-22T12:48:33Z
SaciSaciy
1508
模組
96026
Scribunto
text/plain
--[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >--------------------------------------
]]
local has_accept_as_written, is_set, in_array, set_message, select_one, -- functions in Module:Citation/CS1/Utilities
substitute, make_wikilink;
local z; -- table of tables defined in Module:Citation/CS1/Utilities
local cfg; -- table of configuration tables that are defined in Module:Citation/CS1/Configuration
--[[--------------------------< P A G E S C O P E V A R I A B L E S >--------------------------------------
declare variables here that have page-wide scope that are not brought in from other modules; that are created here and used here
]]
local auto_link_urls = {}; -- holds identifier URLs for those identifiers that can auto-link |title=
--============================<< H E L P E R F U N C T I O N S >>============================================
--[[--------------------------< W I K I D A T A _ A R T I C L E _ N A M E _ G E T >----------------------------
as an aid to internationalizing identifier-label wikilinks, gets identifier article names from Wikidata.
returns :<lang code>:<article title> when <q> has an <article title> for <lang code>; nil else
for identifiers that do not have q, returns nil
for wikis that do not have mw.wikibase installed, returns nil
]]
local function wikidata_article_name_get (q)
if not is_set (q) or (q and not mw.wikibase) then -- when no q number or when a q number but mw.wikibase not installed on this wiki
return nil; -- abandon
end
local wd_article;
local this_wiki_code = cfg.this_wiki_code; -- Wikipedia subdomain; 'en' for en.wikipedia.org
wd_article = mw.wikibase.getSitelink (q, this_wiki_code .. 'wiki'); -- fetch article title from WD; nil when no title available at this wiki
if wd_article then
wd_article = table.concat ({':', this_wiki_code, ':', wd_article}); -- interwiki-style link without brackets if taken from WD; leading colon required
end
return wd_article; -- article title from WD; nil else
end
--[[--------------------------< L I N K _ L A B E L _ M A K E >------------------------------------------------
common function to create identifier link label from handler table or from Wikidata
returns the first available of
1. redirect from local wiki's handler table (if enabled)
2. Wikidata (if there is a Wikidata entry for this identifier in the local wiki's language)
3. label specified in the local wiki's handler table
]]
local function link_label_make (handler)
local wd_article;
if not (cfg.use_identifier_redirects and is_set (handler.redirect)) then -- redirect has priority so if enabled and available don't fetch from Wikidata because expensive
wd_article = wikidata_article_name_get (handler.q); -- if Wikidata has an article title for this wiki, get it;
end
return (cfg.use_identifier_redirects and is_set (handler.redirect) and handler.redirect) or wd_article or handler.link;
end
--[[--------------------------< E X T E R N A L _ L I N K _ I D >----------------------------------------------
Formats a wiki-style external link
]]
local function external_link_id (options)
local url_string = options.id;
local ext_link;
local this_wiki_code = cfg.this_wiki_code; -- Wikipedia subdomain; 'en' for en.wikipedia.org
local wd_article; -- article title from Wikidata
if options.encode == true or options.encode == nil then
url_string = mw.uri.encode (url_string, 'PATH');
end
if options.auto_link and is_set (options.access) then
auto_link_urls[options.auto_link] = table.concat ({options.prefix, url_string, options.suffix});
end
ext_link = mw.ustring.format ('[%s%s%s %s]', options.prefix, url_string, options.suffix or "", mw.text.nowiki (options.id));
if is_set (options.access) then
ext_link = substitute (cfg.presentation['ext-link-access-signal'], {cfg.presentation[options.access].class, cfg.presentation[options.access].title, ext_link}); -- add the free-to-read / paywall lock
end
return table.concat ({
make_wikilink (link_label_make (options), options.label), -- redirect, Wikidata link, or locally specified link (in that order)
options.separator or ' ',
ext_link
});
end
--[[--------------------------< I N T E R N A L _ L I N K _ I D >----------------------------------------------
Formats a wiki-style internal link
TODO: Does not currently need to support options.access, options.encode, auto-linking and COinS (as in external_link_id),
but may be needed in the future for :m:Interwiki_map custom-prefixes like :arxiv:, :bibcode:, :DOI:, :hdl:, :ISSN:,
:JSTOR:, :Openlibrary:, :PMID:, :RFC:.
]]
local function internal_link_id (options)
local id = mw.ustring.gsub (options.id, '%d', cfg.date_names.local_digits); -- translate 'local' digits to Western 0-9
return table.concat (
{
make_wikilink (link_label_make (options), options.label), -- wiki-link the identifier label
options.separator or ' ', -- add the separator
make_wikilink (
table.concat (
{
options.prefix,
id, -- translated to Western digits
options.suffix or ''
}),
substitute (cfg.presentation['bdi'], {'', mw.text.nowiki (options.id)}) -- bdi tags to prevent Latin script identifiers from being reversed at RTL language wikis
); -- nowiki because MediaWiki still has magic links for ISBN and the like; TODO: is it really required?
});
end
--[[--------------------------< I S _ E M B A R G O E D >------------------------------------------------------
Determines if a PMC identifier's online version is embargoed. Compares the date in |pmc-embargo-date= against
today's date. If embargo date is in the future, returns the content of |pmc-embargo-date=; otherwise, returns
an empty string because the embargo has expired or because |pmc-embargo-date= was not set in this cite.
]]
local function is_embargoed (embargo)
if is_set (embargo) then
local lang = mw.getContentLanguage();
local good1, embargo_date, todays_date;
good1, embargo_date = pcall (lang.formatDate, lang, 'U', embargo);
todays_date = lang:formatDate ('U');
if good1 then -- if embargo date is a good date
if tonumber (embargo_date) >= tonumber (todays_date) then -- is embargo date is in the future?
return embargo; -- still embargoed
else
set_message ('maint_pmc_embargo'); -- embargo has expired; add main cat
return ''; -- unset because embargo has expired
end
end
end
return ''; -- |pmc-embargo-date= not set return empty string
end
--[=[-------------------------< I S _ V A L I D _ B I O R X I V _ D A T E >------------------------------------
returns true if:
2019-12-11T00:00Z <= biorxiv_date < today + 2 days
The dated form of biorxiv identifier has a start date of 2019-12-11. The Unix timestamp for that date is {{#time:U|2019-12-11}} = 1576022400
biorxiv_date is the date provided in those |biorxiv= parameter values that are dated at time 00:00:00 UTC
today is the current date at time 00:00:00 UTC plus 48 hours
if today is 2015-01-01T00:00:00 then
adding 24 hours gives 2015-01-02T00:00:00 – one second more than today
adding 24 hours gives 2015-01-03T00:00:00 – one second more than tomorrow
This function does not work if it is fed month names for languages other than English. Wikimedia #time: parser
apparently doesn't understand non-English date month names. This function will always return false when the date
contains a non-English month name because good1 is false after the call to lang_object.formatDate(). To get
around that call this function with date parts and create a YYYY-MM-DD format date.
]=]
local function is_valid_biorxiv_date (y, m, d)
local biorxiv_date = table.concat ({y, m, d}, '-'); -- make ymd date
local good1, good2;
local biorxiv_ts, tomorrow_ts; -- to hold Unix timestamps representing the dates
local lang_object = mw.getContentLanguage();
good1, biorxiv_ts = pcall (lang_object.formatDate, lang_object, 'U', biorxiv_date); -- convert biorxiv_date value to Unix timestamp
good2, tomorrow_ts = pcall (lang_object.formatDate, lang_object, 'U', 'today + 2 days' ); -- today midnight + 2 days is one second more than all day tomorrow
if good1 and good2 then -- lang.formatDate() returns a timestamp in the local script which tonumber() may not understand
biorxiv_ts = tonumber (biorxiv_ts) or lang_object:parseFormattedNumber (biorxiv_ts); -- convert to numbers for the comparison;
tomorrow_ts = tonumber (tomorrow_ts) or lang_object:parseFormattedNumber (tomorrow_ts);
else
return false; -- one or both failed to convert to Unix timestamp
end
return ((1576022400 <= biorxiv_ts) and (biorxiv_ts < tomorrow_ts)) -- 2012-12-11T00:00Z <= biorxiv_date < tomorrow's date
end
--[[--------------------------< IS _ V A L I D _ I S X N >-----------------------------------------------------
ISBN-10 and ISSN validator code calculates checksum across all ISBN/ISSN digits including the check digit.
ISBN-13 is checked in isbn().
If the number is valid the result will be 0. Before calling this function, ISBN/ISSN must be checked for length
and stripped of dashes, spaces and other non-ISxN characters.
]]
local function is_valid_isxn (isxn_str, len)
local temp = 0;
isxn_str = { isxn_str:byte(1, len) }; -- make a table of byte values '0' → 0x30 .. '9' → 0x39, 'X' → 0x58
len = len + 1; -- adjust to be a loop counter
for i, v in ipairs (isxn_str) do -- loop through all of the bytes and calculate the checksum
if v == string.byte ("X" ) then -- if checkdigit is X (compares the byte value of 'X' which is 0x58)
temp = temp + 10 * (len - i); -- it represents 10 decimal
else
temp = temp + tonumber (string.char (v) )*(len-i);
end
end
return temp % 11 == 0; -- returns true if calculation result is zero
end
--[[--------------------------< IS _ V A L I D _ I S X N _ 1 3 >-----------------------------------------------
ISBN-13 and ISMN validator code calculates checksum across all 13 ISBN/ISMN digits including the check digit.
If the number is valid, the result will be 0. Before calling this function, ISBN-13/ISMN must be checked for length
and stripped of dashes, spaces and other non-ISxN-13 characters.
]]
local function is_valid_isxn_13 (isxn_str)
local temp=0;
isxn_str = { isxn_str:byte(1, 13) }; -- make a table of byte values '0' → 0x30 .. '9' → 0x39
for i, v in ipairs (isxn_str) do
temp = temp + (3 - 2*(i % 2)) * tonumber (string.char (v) ); -- multiply odd index digits by 1, even index digits by 3 and sum; includes check digit
end
return temp % 10 == 0; -- sum modulo 10 is zero when ISBN-13/ISMN is correct
end
--[[--------------------------< N O R M A L I Z E _ L C C N >--------------------------------------------------
LCCN normalization (https://www.loc.gov/marc/lccn-namespace.html#normalization)
1. Remove all blanks.
2. If there is a forward slash (/) in the string, remove it, and remove all characters to the right of the forward slash.
3. If there is a hyphen in the string:
a. Remove it.
b. Inspect the substring following (to the right of) the (removed) hyphen. Then (and assuming that steps 1 and 2 have been carried out):
1. All these characters should be digits, and there should be six or less. (not done in this function)
2. If the length of the substring is less than 6, left-fill the substring with zeroes until the length is six.
Returns a normalized LCCN for lccn() to validate. There is no error checking (step 3.b.1) performed in this function.
]]
local function normalize_lccn (lccn)
lccn = lccn:gsub ("%s", ""); -- 1. strip whitespace
if nil ~= string.find (lccn, '/') then
lccn = lccn:match ("(.-)/"); -- 2. remove forward slash and all character to the right of it
end
local prefix
local suffix
prefix, suffix = lccn:match ("(.+)%-(.+)"); -- 3.a remove hyphen by splitting the string into prefix and suffix
if nil ~= suffix then -- if there was a hyphen
suffix = string.rep("0", 6-string.len (suffix)) .. suffix; -- 3.b.2 left fill the suffix with 0s if suffix length less than 6
lccn = prefix..suffix; -- reassemble the LCCN
end
return lccn;
end
--============================<< I D E N T I F I E R F U N C T I O N S >>====================================
--[[--------------------------< A R X I V >--------------------------------------------------------------------
See: https://arxiv.org/help/arxiv_identifier
format and error check arXiv identifier. There are three valid forms of the identifier:
the first form, valid only between date codes 9107 and 0703, is:
arXiv:<archive>.<class>/<date code><number><version>
where:
<archive> is a string of alpha characters - may be hyphenated; no other punctuation
<class> is a string of alpha characters - may be hyphenated; no other punctuation; not the same as |class= parameter which is not supported in this form
<date code> is four digits in the form YYMM where YY is the last two digits of the four-digit year and MM is the month number January = 01
first digit of YY for this form can only 9 and 0
<number> is a three-digit number
<version> is a 1 or more digit number preceded with a lowercase v; no spaces (undocumented)
the second form, valid from April 2007 through December 2014 is:
arXiv:<date code>.<number><version>
where:
<date code> is four digits in the form YYMM where YY is the last two digits of the four-digit year and MM is the month number January = 01
<number> is a four-digit number
<version> is a 1 or more digit number preceded with a lowercase v; no spaces
the third form, valid from January 2015 is:
arXiv:<date code>.<number><version>
where:
<date code> and <version> are as defined for 0704-1412
<number> is a five-digit number
]]
local function arxiv (options)
local id = options.id;
local class = options.Class; -- TODO: lowercase?
local handler = options.handler;
local year, month, version;
local err_msg = false; -- assume no error message
local text; -- output text
if id:match("^%a[%a%.%-]+/[90]%d[01]%d%d%d%d$") or id:match("^%a[%a%.%-]+/[90]%d[01]%d%d%d%dv%d+$") then -- test for the 9107-0703 format with or without version
year, month = id:match("^%a[%a%.%-]+/([90]%d)([01]%d)%d%d%d[v%d]*$");
year = tonumber (year);
month = tonumber (month);
if ((not (90 < year or 8 > year)) or (1 > month or 12 < month)) or -- if invalid year or invalid month
((91 == year and 7 > month) or (7 == year and 3 < month)) then -- if years ok, are starting and ending months ok?
err_msg = true; -- flag for error message
end
elseif id:match("^%d%d[01]%d%.%d%d%d%d$") or id:match("^%d%d[01]%d%.%d%d%d%dv%d+$") then -- test for the 0704-1412 with or without version
year, month = id:match("^(%d%d)([01]%d)%.%d%d%d%d[v%d]*$");
year = tonumber (year);
month = tonumber (month);
if ((7 > year) or (14 < year) or (1 > month or 12 < month)) or -- is year invalid or is month invalid? (doesn't test for future years)
((7 == year) and (4 > month)) then -- when year is 07, is month invalid (before April)?
err_msg = true; -- flag for error message
end
elseif id:match("^%d%d[01]%d%.%d%d%d%d%d$") or id:match("^%d%d[01]%d%.%d%d%d%d%dv%d+$") then -- test for the 1501- format with or without version
year, month = id:match("^(%d%d)([01]%d)%.%d%d%d%d%d[v%d]*$");
year = tonumber (year);
month = tonumber (month);
if ((15 > year) or (1 > month or 12 < month)) then -- is year invalid or is month invalid? (doesn't test for future years)
err_msg = true; -- flag for error message
end
else
err_msg = true; -- not a recognized format; flag for error message
end
if err_msg then
options.coins_list_t['ARXIV'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
local err_msg_t = {};
if err_msg then
set_message ('err_bad_arxiv');
end
text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = handler.access});
if is_set (class) then
if id:match ('^%d+') then
text = table.concat ({text, ' [[//arxiv.org/archive/', class, ' ', class, ']]'}); -- external link within square brackets, not wikilink
else
set_message ('err_class_ignored');
end
end
return text;
end
--[[--------------------------< B I B C O D E >--------------------------------------------------------------------
Validates (sort of) and formats a bibcode ID.
Format for bibcodes is specified here: https://adsabs.harvard.edu/abs_doc/help_pages/data.html#bibcodes
But, this: 2015arXiv151206696F is apparently valid so apparently, the only things that really matter are length, 19 characters
and first four digits must be a year. This function makes these tests:
length must be 19 characters
characters in position
1–4 must be digits and must represent a year in the range of 1000 – next year
5 must be a letter
6–8 must be letter, digit, ampersand, or dot (ampersand cannot directly precede a dot; &. )
9–18 must be letter, digit, or dot
19 must be a letter or dot
]]
local function bibcode (options)
local id = options.id;
local access = options.access;
local handler = options.handler;
local err_type;
local err_msg = '';
local year;
local text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode,
access = access});
if 19 ~= id:len() then
err_type = cfg.err_msg_supl.length;
else
year = id:match ("^(%d%d%d%d)[%a][%w&%.][%w&%.][%w&%.][%w.]+[%a%.]$");
if not year then -- if nil then no pattern match
err_type = cfg.err_msg_supl.value; -- so value error
else
local next_year = tonumber (os.date ('%Y')) + 1; -- get the current year as a number and add one for next year
year = tonumber (year); -- convert year portion of bibcode to a number
if (1000 > year) or (year > next_year) then
err_type = cfg.err_msg_supl.year; -- year out of bounds
end
if id:find('&%.') then
err_type = cfg.err_msg_supl.journal; -- journal abbreviation must not have '&.' (if it does it's missing a letter)
end
end
end
if is_set (err_type) then -- if there was an error detected
set_message ('err_bad_bibcode', {err_type});
options.coins_list_t['BIBCODE'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
return text;
end
--[[--------------------------< B I O R X I V >-----------------------------------------------------------------
Format bioRxiv ID and do simple error checking. Before 2019-12-11, biorXiv IDs were 10.1101/ followed by exactly
6 digits. After 2019-12-11, biorXiv IDs retained the six-digit identifier but prefixed that with a yyyy.mm.dd.
date and suffixed with an optional version identifier.
The bioRxiv ID is the string of characters:
https://doi.org/10.1101/078733 -> 10.1101/078733
or a date followed by a six-digit number followed by an optional version indicator 'v' and one or more digits:
https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2019.12.11.123456v2 -> 10.1101/2019.12.11.123456v2
see https://www.biorxiv.org/about-biorxiv
]]
local function biorxiv (options)
local id = options.id;
local handler = options.handler;
local err_msg = true; -- flag; assume that there will be an error
local patterns = {
'^10.1101/%d%d%d%d%d%d$', -- simple 6-digit identifier (before 2019-12-11)
'^10.1101/(20[1-9]%d)%.([01]%d)%.([0-3]%d)%.%d%d%d%d%d%dv%d+$', -- y.m.d. date + 6-digit identifier + version (after 2019-12-11)
'^10.1101/(20[1-9]%d)%.([01]%d)%.([0-3]%d)%.%d%d%d%d%d%d$', -- y.m.d. date + 6-digit identifier (after 2019-12-11)
}
for _, pattern in ipairs (patterns) do -- spin through the patterns looking for a match
if id:match (pattern) then
local y, m, d = id:match (pattern); -- found a match, attempt to get year, month and date from the identifier
if m then -- m is nil when id is the six-digit form
if not is_valid_biorxiv_date (y, m, d) then -- validate the encoded date; TODO: don't ignore leap-year and actual month lengths ({{#time:}} is a poor date validator)
break; -- date fail; break out early so we don't unset the error message
end
end
err_msg = nil; -- we found a match so unset the error message
break; -- and done
end
end -- err_cat remains set here when no match
if err_msg then
options.coins_list_t['BIORXIV'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
set_message ('err_bad_biorxiv'); -- and set the error message
end
return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator,
encode = handler.encode, access = handler.access});
end
--[[--------------------------< C I T E S E E R X >------------------------------------------------------------
CiteSeerX use their own notion of "doi" (not to be confused with the identifiers resolved via doi.org).
The description of the structure of this identifier can be found at Help_talk:Citation_Style_1/Archive_26#CiteSeerX_id_structure
]]
local function citeseerx (options)
local id = options.id;
local handler = options.handler;
local matched;
local text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode,
access = handler.access});
matched = id:match ("^10%.1%.1%.[1-9]%d?%d?%d?%.[1-9]%d?%d?%d?$");
if not matched then
set_message ('err_bad_citeseerx' );
options.coins_list_t['CITESEERX'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
return text;
end
--[[--------------------------< D O I >------------------------------------------------------------------------
Formats a DOI and checks for DOI errors.
DOI names contain two parts: prefix and suffix separated by a forward slash.
Prefix: directory indicator '10.' followed by a registrant code
Suffix: character string of any length chosen by the registrant
This function checks a DOI name for: prefix/suffix. If the DOI name contains spaces or endashes, or, if it ends
with a period or a comma, this function will emit a bad_doi error message.
DOI names are case-insensitive and can incorporate any printable Unicode characters so the test for spaces, endash,
and terminal punctuation may not be technically correct but it appears, that in practice these characters are rarely
if ever used in DOI names.
https://www.doi.org/doi_handbook/2_Numbering.html -- 2.2 Syntax of a DOI name
https://www.doi.org/doi_handbook/2_Numbering.html#2.2.2 -- 2.2.2 DOI prefix
]]
local function doi (options)
local id = options.id;
local inactive = options.DoiBroken
local access = options.access;
local ignore_invalid = options.accept;
local handler = options.handler;
local err_flag;
local text;
if is_set (inactive) then
local inactive_year = inactive:match("%d%d%d%d") or ''; -- try to get the year portion from the inactive date
local inactive_month, good;
if is_set (inactive_year) then
if 4 < inactive:len() then -- inactive date has more than just a year (could be anything)
local lang_obj = mw.getContentLanguage(); -- get a language object for this wiki
good, inactive_month = pcall (lang_obj.formatDate, lang_obj, 'F', inactive); -- try to get the month name from the inactive date
if not good then
inactive_month = nil; -- something went wrong so make sure this is unset
end
end
else
inactive_year = nil; -- |doi-broken-date= has something but it isn't a date
end
if is_set (inactive_year) and is_set (inactive_month) then
set_message ('maint_doi_inactive_dated', {inactive_year, inactive_month, ' '});
elseif is_set (inactive_year) then
set_message ('maint_doi_inactive_dated', {inactive_year, '', ''});
else
set_message ('maint_doi_inactive');
end
inactive = " (" .. cfg.messages['inactive'] .. ' ' .. inactive .. ')';
end
local registrant = mw.ustring.match (id, '^10%.([^/]+)/[^%s–]-[^%.,]$'); -- registrant set when DOI has the proper basic form
local registrant_err_patterns = { -- these patterns are for code ranges that are not supported
'^[^1-3]%d%d%d%d%.%d%d*$', -- 5 digits with subcode (0xxxx, 40000+); accepts: 10000–39999
'^[^1-5]%d%d%d%d$', -- 5 digits without subcode (0xxxx, 60000+); accepts: 10000–59999
'^[^1-9]%d%d%d%.%d%d*$', -- 4 digits with subcode (0xxx); accepts: 1000–9999
'^[^1-9]%d%d%d$', -- 4 digits without subcode (0xxx); accepts: 1000–9999
'^%d%d%d%d%d%d+', -- 6 or more digits
'^%d%d?%d?$', -- less than 4 digits without subcode (3 digits with subcode is legitimate)
'^%d%d?%.[%d%.]+', -- 1 or 2 digits with subcode
'^5555$', -- test registrant will never resolve
'[^%d%.]', -- any character that isn't a digit or a dot
}
if not ignore_invalid then
if registrant then -- when DOI has proper form
for i, pattern in ipairs (registrant_err_patterns) do -- spin through error patterns
if registrant:match (pattern) then -- to validate registrant codes
err_flag = set_message ('err_bad_doi'); -- when found, mark this DOI as bad
break; -- and done
end
end
else
err_flag = set_message ('err_bad_doi'); -- invalid directory or malformed
end
else
set_message ('maint_doi_ignore');
end
if err_flag then
options.coins_list_t['DOI'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = access,
auto_link = not (err_flag or is_set (inactive) or ignore_invalid) and 'doi' or nil -- do not auto-link when |doi-broken-date= has a value or when there is a DOI error or (to play it safe, after all, auto-linking is not essential) when invalid DOIs are ignored
}) .. (inactive or '');
return text;
end
--[[--------------------------< H D L >------------------------------------------------------------------------
Formats an HDL with minor error checking.
HDL names contain two parts: prefix and suffix separated by a forward slash.
Prefix: character string using any character in the UCS-2 character set except '/'
Suffix: character string of any length using any character in the UCS-2 character set chosen by the registrant
This function checks a HDL name for: prefix/suffix. If the HDL name contains spaces, endashes, or, if it ends
with a period or a comma, this function will emit a bad_hdl error message.
HDL names are case-insensitive and can incorporate any printable Unicode characters so the test for endashes and
terminal punctuation may not be technically correct but it appears, that in practice these characters are rarely
if ever used in HDLs.
Query string parameters are named here: https://www.handle.net/proxy_servlet.html. query strings are not displayed
but since '?' is an allowed character in an HDL, '?' followed by one of the query parameters is the only way we
have to detect the query string so that it isn't URL-encoded with the rest of the identifier.
]]
local function hdl (options)
local id = options.id;
local access = options.access;
local handler = options.handler;
local query_params = { -- list of known query parameters from https://www.handle.net/proxy_servlet.html
'noredirect',
'ignore_aliases',
'auth',
'cert',
'index',
'type',
'urlappend',
'locatt',
'action',
}
local hdl, suffix, param = id:match ('(.-)(%?(%a+).+)$'); -- look for query string
local found;
if hdl then -- when there are query strings, this is the handle identifier portion
for _, q in ipairs (query_params) do -- spin through the list of query parameters
if param:match ('^' .. q) then -- if the query string begins with one of the parameters
found = true; -- announce a find
break; -- and stop looking
end
end
end
if found then
id = hdl; -- found so replace id with the handle portion; this will be URL-encoded, suffix will not
else
suffix = ''; -- make sure suffix is empty string for concatenation else
end
local text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = id, suffix = suffix, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = access})
if nil == id:match("^[^%s–]-/[^%s–]-[^%.,]$") then -- HDL must contain a forward slash, must not contain spaces, endashes, and must not end with period or comma
set_message ('err_bad_hdl' );
options.coins_list_t['HDL'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
return text;
end
--[[--------------------------< I S B N >----------------------------------------------------------------------
Determines whether an ISBN string is valid
]]
local function isbn (options)
local isbn_str = options.id;
local ignore_invalid = options.accept;
local handler = options.handler;
local function return_result (check, err_type) -- local function to handle the various returns
local ISBN = internal_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = isbn_str, separator = handler.separator});
if ignore_invalid then -- if ignoring ISBN errors
set_message ('maint_isbn_ignore'); -- add a maint category even when there is no error
else -- here when not ignoring
if not check then -- and there is an error
options.coins_list_t['ISBN'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
set_message ('err_bad_isbn', err_type); -- set an error message
return ISBN; -- return id text
end
end
return ISBN; -- return id text
end
if nil ~= isbn_str:match ('[^%s-0-9X]') then
return return_result (false, cfg.err_msg_supl.char); -- fail if isbn_str contains anything but digits, hyphens, or the uppercase X
end
local id = isbn_str:gsub ('[%s-]', ''); -- remove hyphens and whitespace
local len = id:len();
if len ~= 10 and len ~= 13 then
return return_result (false, cfg.err_msg_supl.length); -- fail if incorrect length
end
if len == 10 then
if id:match ('^%d*X?$') == nil then -- fail if isbn_str has 'X' anywhere but last position
return return_result (false, cfg.err_msg_supl.form);
end
if not is_valid_isxn (id, 10) then -- test isbn-10 for numerical validity
return return_result (false, cfg.err_msg_supl.check); -- fail if isbn-10 is not numerically valid
end
if id:find ('^63[01]') then -- 630xxxxxxx and 631xxxxxxx are (apparently) not valid isbn group ids but are used by amazon as numeric identifiers (asin)
return return_result (false, cfg.err_msg_supl.group); -- fail if isbn-10 begins with 630/1
end
return return_result (true, cfg.err_msg_supl.check); -- pass if isbn-10 is numerically valid
else
if id:match ('^%d+$') == nil then
return return_result (false, cfg.err_msg_supl.char); -- fail if ISBN-13 is not all digits
end
if id:match ('^97[89]%d*$') == nil then
return return_result (false, cfg.err_msg_supl.prefix); -- fail when ISBN-13 does not begin with 978 or 979
end
if id:match ('^9790') then
return return_result (false, cfg.err_msg_supl.group); -- group identifier '0' is reserved to ISMN
end
return return_result (is_valid_isxn_13 (id), cfg.err_msg_supl.check);
end
end
--[[--------------------------< A S I N >----------------------------------------------------------------------
Formats a link to Amazon. Do simple error checking: ASIN must be mix of 10 numeric or uppercase alpha
characters. If a mix, first character must be uppercase alpha; if all numeric, ASINs must be 10-digit
ISBN. If 10-digit ISBN, add a maintenance category so a bot or AWB script can replace |asin= with |isbn=.
Error message if not 10 characters, if not ISBN-10, if mixed and first character is a digit.
|asin=630....... and |asin=631....... are (apparently) not a legitimate ISBN though it checksums as one; these
do not cause this function to emit the maint_asin message
This function is positioned here because it calls isbn()
]]
local function asin (options)
local id = options.id;
local domain = options.ASINTLD;
local err_flag;
if not id:match("^[%d%u][%d%u][%d%u][%d%u][%d%u][%d%u][%d%u][%d%u][%d%u][%d%u]$") then
err_flag = set_message ('err_bad_asin'); -- ASIN is not a mix of 10 uppercase alpha and numeric characters
else
if id:match("^%d%d%d%d%d%d%d%d%d[%dX]$") then -- if 10-digit numeric (or 9 digits with terminal X)
if is_valid_isxn (id, 10) then -- see if ASIN value is or validates as ISBN-10
if not id:find ('^63[01]') then -- 630xxxxxxx and 631xxxxxxx are (apparently) not a valid isbn prefixes but are used by amazon as a numeric identifier
err_flag = set_message ('err_bad_asin'); -- ASIN has ISBN-10 form but begins with something other than 630/1 so probably an isbn
end
elseif not is_set (err_flag) then
err_flag = set_message ('err_bad_asin'); -- ASIN is not ISBN-10
end
elseif not id:match("^%u[%d%u]+$") then
err_flag = set_message ('err_bad_asin'); -- asin doesn't begin with uppercase alpha
end
end
if (not is_set (domain)) or in_array (domain, {'us'}) then -- default: United States
domain = "com";
elseif in_array (domain, {'jp', 'uk'}) then -- Japan, United Kingdom
domain = "co." .. domain;
elseif in_array (domain, {'z.cn'}) then -- China
domain = "cn";
elseif in_array (domain, {'au', 'br', 'mx', 'sg', 'tr'}) then -- Australia, Brazil, Mexico, Singapore, Turkey
domain = "com." .. domain;
elseif not in_array (domain, {'ae', 'ca', 'cn', 'de', 'es', 'fr', 'in', 'it', 'nl', 'pl', 'sa', 'se', 'co.jp', 'co.uk', 'com', 'com.au', 'com.br', 'com.mx', 'com.sg', 'com.tr'}) then -- Arabic Emirates, Canada, China, Germany, Spain, France, Indonesia, Italy, Netherlands, Poland, Saudi Arabia, Sweden (as of 2021-03 Austria (.at), Liechtenstein (.li) and Switzerland (.ch) still redirect to the German site (.de) with special settings, so don't maintain local ASINs for them)
err_flag = set_message ('err_bad_asin_tld'); -- unsupported asin-tld value
end
local handler = options.handler;
if not is_set (err_flag) then
options.coins_list_t['ASIN'] = handler.prefix .. domain .. "/dp/" .. id; -- asin for coins
else
options.coins_list_t['ASIN'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix .. domain .. "/dp/",
id = id, encode = handler.encode, separator = handler.separator})
end
--[[--------------------------< I S M N >----------------------------------------------------------------------
Determines whether an ISMN string is valid. Similar to ISBN-13, ISMN is 13 digits beginning 979-0-... and uses the
same check digit calculations. See https://www.ismn-international.org/download/Web_ISMN_Users_Manual_2008-6.pdf
section 2, pages 9–12.
ismn value not made part of COinS metadata because we don't have a url or isn't a COinS-defined identifier (rft.xxx)
or an identifier registered at info-uri.info (info:)
]]
local function ismn (options)
local id = options.id;
local handler = options.handler;
local text;
local valid_ismn = true;
local id_copy;
id_copy = id; -- save a copy because this testing is destructive
id = id:gsub ('[%s-]', ''); -- remove hyphens and white space
if 13 ~= id:len() or id:match ("^9790%d*$" ) == nil then -- ISMN must be 13 digits and begin with 9790
valid_ismn = false;
else
valid_ismn=is_valid_isxn_13 (id); -- validate ISMN
end
-- text = internal_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, -- use this (or external version) when there is some place to link to
-- prefix = handler.prefix, id = id_copy, separator = handler.separator, encode = handler.encode})
text = table.concat ( -- because no place to link to yet
{
make_wikilink (link_label_make (handler), handler.label),
handler.separator,
id_copy
});
if false == valid_ismn then
options.coins_list_t['ISMN'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS; not really necessary here because ismn not made part of COinS
set_message ('err_bad_ismn'); -- create an error message if the ISMN is invalid
end
return text;
end
--[[--------------------------< I S S N >----------------------------------------------------------------------
Validate and format an ISSN. This code fixes the case where an editor has included an ISSN in the citation but
has separated the two groups of four digits with a space. When that condition occurred, the resulting link looked
like this:
|issn=0819 4327 gives: [https://www.worldcat.org/issn/0819 4327 0819 4327] -- can't have spaces in an external link
This code now prevents that by inserting a hyphen at the ISSN midpoint. It also validates the ISSN for length
and makes sure that the checkdigit agrees with the calculated value. Incorrect length (8 digits), characters
other than 0-9 and X, or checkdigit / calculated value mismatch will all cause a check ISSN error message. The
ISSN is always displayed with a hyphen, even if the ISSN was given as a single group of 8 digits.
]]
local function issn (options)
local id = options.id;
local handler = options.handler;
local ignore_invalid = options.accept;
local issn_copy = id; -- save a copy of unadulterated ISSN; use this version for display if ISSN does not validate
local text;
local valid_issn = true;
id = id:gsub ('[%s-]', ''); -- remove hyphens and whitespace
if 8 ~= id:len() or nil == id:match ("^%d*X?$" ) then -- validate the ISSN: 8 digits long, containing only 0-9 or X in the last position
valid_issn = false; -- wrong length or improper character
else
valid_issn = is_valid_isxn (id, 8); -- validate ISSN
end
if true == valid_issn then
id = string.sub (id, 1, 4 ) .. "-" .. string.sub (id, 5 ); -- if valid, display correctly formatted version
else
id = issn_copy; -- if not valid, show the invalid ISSN with error message
end
text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode})
if ignore_invalid then
set_message ('maint_issn_ignore');
else
if false == valid_issn then
options.coins_list_t['ISSN'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
set_message ('err_bad_issn', (options.hkey == 'EISSN') and 'e' or ''); -- create an error message if the ISSN is invalid
end
end
return text;
end
--[[--------------------------< J F M >-----------------------------------------------------------------------
A numerical identifier in the form nn.nnnn.nn
]]
local function jfm (options)
local id = options.id;
local handler = options.handler;
local id_num;
id_num = id:match ('^[Jj][Ff][Mm](.*)$'); -- identifier with jfm prefix; extract identifier
if is_set (id_num) then
set_message ('maint_jfm_format');
else -- plain number without JFM prefix
id_num = id; -- if here id does not have prefix
end
if id_num and id_num:match('^%d%d%.%d%d%d%d%.%d%d$') then
id = id_num; -- jfm matches pattern
else
set_message ('err_bad_jfm' ); -- set an error message
options.coins_list_t['JFM'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode});
end
--[[--------------------------< J S T O R >--------------------------------------------------------------------
Format a JSTOR with some error checking
]]
local function jstor (options)
local id = options.id;
local access = options.access;
local handler = options.handler;
if id:find ('[Jj][Ss][Tt][Oo][Rr]') or id:find ('^https?://') or id:find ('%s') then
set_message ('err_bad_jstor'); -- set an error message
options.coins_list_t['JSTOR'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = access});
end
--[[--------------------------< L C C N >----------------------------------------------------------------------
Format LCCN link and do simple error checking. LCCN is a character string 8-12 characters long. The length of
the LCCN dictates the character type of the first 1-3 characters; the rightmost eight are always digits.
https://oclc-research.github.io/infoURI-Frozen/info-uri.info/info:lccn/reg.html
length = 8 then all digits
length = 9 then lccn[1] is lowercase alpha
length = 10 then lccn[1] and lccn[2] are both lowercase alpha or both digits
length = 11 then lccn[1] is lower case alpha, lccn[2] and lccn[3] are both lowercase alpha or both digits
length = 12 then lccn[1] and lccn[2] are both lowercase alpha
]]
local function lccn (options)
local lccn = options.id;
local handler = options.handler;
local err_flag; -- presume that LCCN is valid
local id = lccn; -- local copy of the LCCN
id = normalize_lccn (id); -- get canonical form (no whitespace, hyphens, forward slashes)
local len = id:len(); -- get the length of the LCCN
if 8 == len then
if id:match("[^%d]") then -- if LCCN has anything but digits (nil if only digits)
err_flag = set_message ('err_bad_lccn'); -- set an error message
end
elseif 9 == len then -- LCCN should be adddddddd
if nil == id:match("%l%d%d%d%d%d%d%d%d") then -- does it match our pattern?
err_flag = set_message ('err_bad_lccn'); -- set an error message
end
elseif 10 == len then -- LCCN should be aadddddddd or dddddddddd
if id:match("[^%d]") then -- if LCCN has anything but digits (nil if only digits) ...
if nil == id:match("^%l%l%d%d%d%d%d%d%d%d") then -- ... see if it matches our pattern
err_flag = set_message ('err_bad_lccn'); -- no match, set an error message
end
end
elseif 11 == len then -- LCCN should be aaadddddddd or adddddddddd
if not (id:match("^%l%l%l%d%d%d%d%d%d%d%d") or id:match("^%l%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d")) then -- see if it matches one of our patterns
err_flag = set_message ('err_bad_lccn'); -- no match, set an error message
end
elseif 12 == len then -- LCCN should be aadddddddddd
if not id:match("^%l%l%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d") then -- see if it matches our pattern
err_flag = set_message ('err_bad_lccn'); -- no match, set an error message
end
else
err_flag = set_message ('err_bad_lccn'); -- wrong length, set an error message
end
if not is_set (err_flag) and nil ~= lccn:find ('%s') then
err_flag = set_message ('err_bad_lccn'); -- lccn contains a space, set an error message
end
if is_set (err_flag) then
options.coins_list_t['LCCN'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = lccn, separator = handler.separator, encode = handler.encode});
end
--[[--------------------------< M R >--------------------------------------------------------------------------
A seven digit number; if not seven digits, zero-fill leading digits to make seven digits.
]]
local function mr (options)
local id = options.id;
local handler = options.handler;
local id_num;
local id_len;
id_num = id:match ('^[Mm][Rr](%d+)$'); -- identifier with mr prefix
if is_set (id_num) then
set_message ('maint_mr_format'); -- add maint cat
else -- plain number without mr prefix
id_num = id:match ('^%d+$'); -- if here id is all digits
end
id_len = id_num and id_num:len() or 0;
if (7 >= id_len) and (0 ~= id_len) then
id = string.rep ('0', 7-id_len) .. id_num; -- zero-fill leading digits
else
set_message ('err_bad_mr'); -- set an error message
options.coins_list_t['MR'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode});
end
--[[--------------------------< O C L C >----------------------------------------------------------------------
Validate and format an OCLC ID. https://www.oclc.org/batchload/controlnumber.en.html {{dead link}}
archived at: https://web.archive.org/web/20161228233804/https://www.oclc.org/batchload/controlnumber.en.html
]]
local function oclc (options)
local id = options.id;
local handler = options.handler;
local number;
if id:match('^ocm%d%d%d%d%d%d%d%d$') then -- ocm prefix and 8 digits; 001 field (12 characters)
number = id:match('ocm(%d+)'); -- get the number
elseif id:match('^ocn%d%d%d%d%d%d%d%d%d$') then -- ocn prefix and 9 digits; 001 field (12 characters)
number = id:match('ocn(%d+)'); -- get the number
elseif id:match('^on%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d+$') then -- on prefix and 10 or more digits; 001 field (12 characters)
number = id:match('^on(%d%d%d%d%d%d%d%d%d%d+)$'); -- get the number
elseif id:match('^%(OCoLC%)[1-9]%d*$') then -- (OCoLC) prefix and variable number digits; no leading zeros; 035 field
number = id:match('%(OCoLC%)([1-9]%d*)'); -- get the number
if 9 < number:len() then
number = nil; -- constrain to 1 to 9 digits; change this when OCLC issues 10-digit numbers
end
elseif id:match('^%d+$') then -- no prefix
number = id; -- get the number
if 10 < number:len() then
number = nil; -- constrain to 1 to 10 digits; change this when OCLC issues 11-digit numbers
end
end
if number then -- proper format
id = number; -- exclude prefix, if any, from external link
else
set_message ('err_bad_oclc') -- add an error message if the id is malformed
options.coins_list_t['OCLC'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode});
end
--[[--------------------------< O P E N L I B R A R Y >--------------------------------------------------------
Formats an OpenLibrary link, and checks for associated errors.
]]
local function openlibrary (options)
local id = options.id;
local access = options.access;
local handler = options.handler;
local ident, code = id:gsub('^OL', ''):match("^(%d+([AMW]))$"); -- strip optional OL prefix followed immediately by digits followed by 'A', 'M', or 'W';
local err_flag;
local prefix = { -- these are appended to the handler.prefix according to code
['A']='authors/OL',
['M']='books/OL',
['W']='works/OL',
['X']='OL' -- not a code; spoof when 'code' in id is invalid
};
if not ident then
code = 'X'; -- no code or id completely invalid
ident = id; -- copy id to ident so that we display the flawed identifier
err_flag = set_message ('err_bad_ol');
end
if not is_set (err_flag) then
options.coins_list_t['OL'] = handler.prefix .. prefix[code] .. ident; -- experiment for ol coins
else
options.coins_list_t['OL'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix .. prefix[code],
id = ident, separator = handler.separator, encode = handler.encode,
access = access});
end
--[[--------------------------< O S T I >----------------------------------------------------------------------
Format OSTI and do simple error checking. OSTIs are sequential numbers beginning at 1 and counting up. This
code checks the OSTI to see that it contains only digits and is less than test_limit specified in the configuration;
the value in test_limit will need to be updated periodically as more OSTIs are issued.
NB. 1018 is the lowest OSTI number found in the wild (so far) and resolving OK on the OSTI site
]]
local function osti (options)
local id = options.id;
local access = options.access;
local handler = options.handler;
if id:match("[^%d]") then -- if OSTI has anything but digits
set_message ('err_bad_osti'); -- set an error message
options.coins_list_t['OSTI'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
else -- OSTI is only digits
local id_num = tonumber (id); -- convert id to a number for range testing
if 1018 > id_num or handler.id_limit < id_num then -- if OSTI is outside test limit boundaries
set_message ('err_bad_osti'); -- set an error message
options.coins_list_t['OSTI'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
end
return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = access});
end
--[[--------------------------< P M C >------------------------------------------------------------------------
Format a PMC, do simple error checking, and check for embargoed articles.
The embargo parameter takes a date for a value. If the embargo date is in the future the PMC identifier will not
be linked to the article. If the embargo date is today or in the past, or if it is empty or omitted, then the
PMC identifier is linked to the article through the link at cfg.id_handlers['PMC'].prefix.
PMC embargo date testing is done in function is_embargoed () which is called earlier because when the citation
has |pmc=<value> but does not have a |url= then |title= is linked with the PMC link. Function is_embargoed ()
returns the embargo date if the PMC article is still embargoed, otherwise it returns an empty string.
PMCs are sequential numbers beginning at 1 and counting up. This code checks the PMC to see that it contains only digits and is less
than test_limit; the value in local variable test_limit will need to be updated periodically as more PMCs are issued.
]]
local function pmc (options)
local id = options.id;
local embargo = options.Embargo; -- TODO: lowercase?
local handler = options.handler;
local err_flag;
local id_num;
local text;
id_num = id:match ('^[Pp][Mm][Cc](%d+)$'); -- identifier with PMC prefix
if is_set (id_num) then
set_message ('maint_pmc_format');
else -- plain number without PMC prefix
id_num = id:match ('^%d+$'); -- if here id is all digits
end
if is_set (id_num) then -- id_num has a value so test it
id_num = tonumber (id_num); -- convert id_num to a number for range testing
if 1 > id_num or handler.id_limit < id_num then -- if PMC is outside test limit boundaries
err_flag = set_message ('err_bad_pmc'); -- set an error message
else
id = tostring (id_num); -- make sure id is a string
end
else -- when id format incorrect
err_flag = set_message ('err_bad_pmc'); -- set an error message
end
if is_set (embargo) and is_set (is_embargoed (embargo)) then -- is PMC is still embargoed?
text = table.concat ( -- still embargoed so no external link
{
make_wikilink (link_label_make (handler), handler.label),
handler.separator,
id,
});
else
text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect, -- no embargo date or embargo has expired, ok to link to article
prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = handler.access,
auto_link = not err_flag and 'pmc' or nil -- do not auto-link when PMC has error
});
end
if err_flag then
options.coins_list_t['PMC'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
return text;
end
--[[--------------------------< P M I D >----------------------------------------------------------------------
Format PMID and do simple error checking. PMIDs are sequential numbers beginning at 1 and counting up. This
code checks the PMID to see that it contains only digits and is less than test_limit; the value in local variable
test_limit will need to be updated periodically as more PMIDs are issued.
]]
local function pmid (options)
local id = options.id;
local handler = options.handler;
if id:match("[^%d]") then -- if PMID has anything but digits
set_message ('err_bad_pmid'); -- set an error message
options.coins_list_t['PMID'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
else -- PMID is only digits
local id_num = tonumber (id); -- convert id to a number for range testing
if 1 > id_num or handler.id_limit < id_num then -- if PMID is outside test limit boundaries
set_message ('err_bad_pmid'); -- set an error message
options.coins_list_t['PMID'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
end
return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode});
end
--[[--------------------------< R F C >------------------------------------------------------------------------
Format RFC and do simple error checking. RFCs are sequential numbers beginning at 1 and counting up. This
code checks the RFC to see that it contains only digits and is less than test_limit specified in the configuration;
the value in test_limit will need to be updated periodically as more RFCs are issued.
An index of all RFCs is here: https://tools.ietf.org/rfc/
]]
local function rfc (options)
local id = options.id;
local handler = options.handler;
if id:match("[^%d]") then -- if RFC has anything but digits
set_message ('err_bad_rfc'); -- set an error message
options.coins_list_t['RFC'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
else -- RFC is only digits
local id_num = tonumber (id); -- convert id to a number for range testing
if 1 > id_num or handler.id_limit < id_num then -- if RFC is outside test limit boundaries
set_message ('err_bad_rfc'); -- set an error message
options.coins_list_t['RFC'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
end
return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = handler.access});
end
--[[--------------------------< S 2 C I D >--------------------------------------------------------------------
Format an S2CID, do simple error checking
S2CIDs are sequential numbers beginning at 1 and counting up. This code checks the S2CID to see that it is only
digits and is less than test_limit; the value in local variable test_limit will need to be updated periodically
as more S2CIDs are issued.
]]
local function s2cid (options)
local id = options.id;
local access = options.access;
local handler = options.handler;
local id_num;
local text;
id_num = id:match ('^[1-9]%d*$'); -- id must be all digits; must not begin with 0; no open access flag
if is_set (id_num) then -- id_num has a value so test it
id_num = tonumber (id_num); -- convert id_num to a number for range testing
if handler.id_limit < id_num then -- if S2CID is outside test limit boundaries
set_message ('err_bad_s2cid'); -- set an error message
options.coins_list_t['S2CID'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
else -- when id format incorrect
set_message ('err_bad_s2cid'); -- set an error message
options.coins_list_t['S2CID'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = access});
return text;
end
--[[--------------------------< S B N >------------------------------------------------------------------------
9-digit form of ISBN-10; uses same check-digit validation when SBN is prefixed with an additional '0' to make 10 digits
sbn value not made part of COinS metadata because we don't have a url or isn't a COinS-defined identifier (rft.xxx)
or an identifier registered at info-uri.info (info:)
]]
local function sbn (options)
local id = options.id;
local ignore_invalid = options.accept;
local handler = options.handler;
local function return_result (check, err_type) -- local function to handle the various returns
local SBN = internal_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator});
if not ignore_invalid then -- if not ignoring SBN errors
if not check then
options.coins_list_t['SBN'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS; not really necessary here because sbn not made part of COinS
set_message ('err_bad_sbn', {err_type}); -- display an error message
return SBN;
end
else
set_message ('maint_isbn_ignore'); -- add a maint category even when there is no error (ToDo: Possibly switch to separate message for SBNs only)
end
return SBN;
end
if id:match ('[^%s-0-9X]') then
return return_result (false, cfg.err_msg_supl.char); -- fail if SBN contains anything but digits, hyphens, or the uppercase X
end
local ident = id:gsub ('[%s-]', ''); -- remove hyphens and whitespace; they interfere with the rest of the tests
if 9 ~= ident:len() then
return return_result (false, cfg.err_msg_supl.length); -- fail if incorrect length
end
if ident:match ('^%d*X?$') == nil then
return return_result (false, cfg.err_msg_supl.form); -- fail if SBN has 'X' anywhere but last position
end
return return_result (is_valid_isxn ('0' .. ident, 10), cfg.err_msg_supl.check);
end
--[[--------------------------< S S R N >----------------------------------------------------------------------
Format an SSRN, do simple error checking
SSRNs are sequential numbers beginning at 100? and counting up. This code checks the SSRN to see that it is
only digits and is greater than 99 and less than test_limit; the value in local variable test_limit will need
to be updated periodically as more SSRNs are issued.
]]
local function ssrn (options)
local id = options.id;
local handler = options.handler;
local id_num;
local text;
id_num = id:match ('^%d+$'); -- id must be all digits
if is_set (id_num) then -- id_num has a value so test it
id_num = tonumber (id_num); -- convert id_num to a number for range testing
if 100 > id_num or handler.id_limit < id_num then -- if SSRN is outside test limit boundaries
set_message ('err_bad_ssrn'); -- set an error message
options.coins_list_t['SSRN'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
else -- when id format incorrect
set_message ('err_bad_ssrn'); -- set an error message
options.coins_list_t['SSRN'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode, access = options.access});
return text;
end
--[[--------------------------< U S E N E T _ I D >------------------------------------------------------------
Validate and format a usenet message id. Simple error checking, looks for 'id-left@id-right' not enclosed in
'<' and/or '>' angle brackets.
]]
local function usenet_id (options)
local id = options.id;
local handler = options.handler;
local text = external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode})
if not id:match('^.+@.+$') or not id:match('^[^<].*[^>]$') then -- doesn't have '@' or has one or first or last character is '< or '>'
set_message ('err_bad_usenet_id') -- add an error message if the message id is invalid
options.coins_list_t['USENETID'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
return text;
end
--[[--------------------------< Z B L >-----------------------------------------------------------------------
A numerical identifier in the form nnnn.nnnnn - leading zeros in the first quartet optional
format described here: http://emis.mi.sanu.ac.rs/ZMATH/zmath/en/help/search/
temporary format is apparently eight digits. Anything else is an error
]]
local function zbl (options)
local id = options.id;
local handler = options.handler;
if id:match('^%d%d%d%d%d%d%d%d$') then -- is this identifier using temporary format?
set_message ('maint_zbl'); -- yes, add maint cat
elseif not id:match('^%d?%d?%d?%d%.%d%d%d%d%d$') then -- not temporary, is it normal format?
set_message ('err_bad_zbl'); -- no, set an error message
options.coins_list_t['ZBL'] = nil; -- when error, unset so not included in COinS
end
return external_link_id ({link = handler.link, label = handler.label, q = handler.q, redirect = handler.redirect,
prefix = handler.prefix, id = id, separator = handler.separator, encode = handler.encode});
end
--============================<< I N T E R F A C E F U N C T I O N S >>==========================================
--[[--------------------------< E X T R A C T _ I D S >------------------------------------------------------------
Populates ID table from arguments using configuration settings. Loops through cfg.id_handlers and searches args for
any of the parameters listed in each cfg.id_handlers['...'].parameters. If found, adds the parameter and value to
the identifier list. Emits redundant error message if more than one alias exists in args
]]
local function extract_ids (args)
local id_list = {}; -- list of identifiers found in args
for k, v in pairs (cfg.id_handlers) do -- k is uppercase identifier name as index to cfg.id_handlers; e.g. cfg.id_handlers['ISBN'], v is a table
v = select_one (args, v.parameters, 'err_redundant_parameters' ); -- v.parameters is a table of aliases for k; here we pick one from args if present
if is_set (v) then id_list[k] = v; end -- if found in args, add identifier to our list
end
return id_list;
end
--[[--------------------------< E X T R A C T _ I D _ A C C E S S _ L E V E L S >--------------------------------------
Fetches custom id access levels from arguments using configuration settings. Parameters which have a predefined access
level (e.g. arxiv) do not use this function as they are directly rendered as free without using an additional parameter.
returns a table of k/v pairs where k is same as the identifier's key in cfg.id_handlers and v is the assigned (valid) keyword
access-level values must match the case used in cfg.keywords_lists['id-access'] (lowercase unless there is some special reason for something else)
]]
local function extract_id_access_levels (args, id_list)
local id_accesses_list = {};
for k, v in pairs (cfg.id_handlers) do
local access_param = v.custom_access; -- name of identifier's access-level parameter
if is_set (access_param) then
local access_level = args[access_param]; -- get the assigned value if there is one
if is_set (access_level) then
if not in_array (access_level, cfg.keywords_lists['id-access']) then -- exact match required
set_message ('err_invalid_param_val', {access_param, access_level});
access_level = nil; -- invalid so unset
end
if not is_set (id_list[k]) then -- identifier access-level must have a matching identifier
set_message ('err_param_access_requires_param', {k:lower()}); -- parameter name is uppercase in cfg.id_handlers (k); lowercase for error message
end
id_accesses_list[k] = cfg.keywords_xlate[access_level]; -- get translated keyword
end
end
end
return id_accesses_list;
end
--[[--------------------------< B U I L D _ I D _ L I S T >----------------------------------------------------
render the identifiers into a sorted sequence table
<ID_list_coins_t> is a table of k/v pairs where k is same as key in cfg.id_handlers and v is the assigned value
<options_t> is a table of various k/v option pairs provided in the call to new_build_id_list();
modified by this function and passed to all identifier rendering functions
<access_levels_t> is a table of k/v pairs where k is same as key in cfg.id_handlers and v is the assigned value (if valid)
returns a sequence table of sorted (by hkey - 'handler' key) rendered identifier strings
]]
local function build_id_list (ID_list_coins_t, options_t, access_levels_t)
local ID_list_t = {};
local accept;
local func_map = { --function map points to functions associated with hkey identifier
['ARXIV'] = arxiv,
['ASIN'] = asin,
['BIBCODE'] = bibcode,
['BIORXIV'] = biorxiv,
['CITESEERX'] = citeseerx,
['DOI'] = doi,
['EISSN'] = issn,
['HDL'] = hdl,
['ISBN'] = isbn,
['ISMN'] = ismn,
['ISSN'] = issn,
['JFM'] = jfm,
['JSTOR'] = jstor,
['LCCN'] = lccn,
['MR'] = mr,
['OCLC'] = oclc,
['OL'] = openlibrary,
['OSTI'] = osti,
['PMC'] = pmc,
['PMID'] = pmid,
['RFC'] = rfc,
['S2CID'] = s2cid,
['SBN'] = sbn,
['SSRN'] = ssrn,
['USENETID'] = usenet_id,
['ZBL'] = zbl,
}
for hkey, v in pairs (ID_list_coins_t) do
v, accept = has_accept_as_written (v); -- remove accept-as-written markup if present; accept is boolean true when markup removed; false else
-- every function gets the options table with value v and accept boolean
options_t.hkey = hkey; -- ~/Configuration handler key
options_t.id = v; -- add that identifier value to the options table
options_t.accept = accept; -- add the accept boolean flag
options_t.access = access_levels_t[hkey]; -- add the access level for those that have an |<identifier-access= parameter
options_t.handler = cfg.id_handlers[hkey];
options_t.coins_list_t = ID_list_coins_t; -- pointer to ID_list_coins_t; for |asin= and |ol=; also to keep erroneous values out of the citation's metadata
options_t.coins_list_t[hkey] = v; -- id value without accept-as-written markup for metadata
if options_t.handler.access and not in_array (options_t.handler.access, cfg.keywords_lists['id-access']) then
error (cfg.messages['unknown_ID_access'] .. options_t.handler.access); -- here when handler access key set to a value not listed in list of allowed id access keywords
end
if func_map[hkey] then
local id_text = func_map[hkey] (options_t); -- call the function to get identifier text and any error message
table.insert (ID_list_t, {hkey, id_text}); -- add identifier text to the output sequence table
else
error (cfg.messages['unknown_ID_key'] .. hkey); -- here when func_map doesn't have a function for hkey
end
end
local function comp (a, b) -- used by following table.sort()
return a[1]:lower() < b[1]:lower(); -- sort by hkey
end
table.sort (ID_list_t, comp); -- sequence table of tables sort
for k, v in ipairs (ID_list_t) do -- convert sequence table of tables to simple sequence table of strings
ID_list_t[k] = v[2]; -- v[2] is the identifier rendering from the call to the various functions in func_map{}
end
return ID_list_t;
end
--[[--------------------------< O P T I O N S _ C H E C K >----------------------------------------------------
check that certain option parameters have their associated identifier parameters with values
<ID_list_coins_t> is a table of k/v pairs where k is same as key in cfg.id_handlers and v is the assigned value
<ID_support_t> is a sequence table of tables created in citation0() where each subtable has four elements:
[1] is the support parameter's assigned value; empty string if not set
[2] is a text string same as key in cfg.id_handlers
[3] is cfg.error_conditions key used to create error message
[4] is original ID support parameter name used to create error message
returns nothing; on error emits an appropriate error message
]]
local function options_check (ID_list_coins_t, ID_support_t)
for _, v in ipairs (ID_support_t) do
if is_set (v[1]) and not ID_list_coins_t[v[2]] then -- when support parameter has a value but matching identifier parameter is missing or empty
set_message (v[3], (v[4])); -- emit the appropriate error message
end
end
end
--[[--------------------------< I D E N T I F I E R _ L I S T S _ G E T >--------------------------------------
Creates two identifier lists: a k/v table of identifiers and their values to be used locally and for use in the
COinS metadata, and a sequence table of the rendered identifier strings that will be included in the rendered
citation.
]]
local function identifier_lists_get (args_t, options_t, ID_support_t)
local ID_list_coins_t = extract_ids (args_t); -- get a table of identifiers and their values for use locally and for use in COinS
options_check (ID_list_coins_t, ID_support_t); -- ID support parameters must have matching identifier parameters
local ID_access_levels_t = extract_id_access_levels (args_t, ID_list_coins_t); -- get a table of identifier access levels
local ID_list_t = build_id_list (ID_list_coins_t, options_t, ID_access_levels_t); -- get a sequence table of rendered identifier strings
return ID_list_t, ID_list_coins_t; -- return the tables
end
--[[--------------------------< S E T _ S E L E C T E D _ M O D U L E S >--------------------------------------
Sets local cfg table and imported functions table to same (live or sandbox) as that used by the other modules.
]]
local function set_selected_modules (cfg_table_ptr, utilities_page_ptr)
cfg = cfg_table_ptr;
has_accept_as_written = utilities_page_ptr.has_accept_as_written; -- import functions from select Module:Citation/CS1/Utilities module
is_set = utilities_page_ptr.is_set;
in_array = utilities_page_ptr.in_array;
set_message = utilities_page_ptr.set_message;
select_one = utilities_page_ptr.select_one;
substitute = utilities_page_ptr.substitute;
make_wikilink = utilities_page_ptr.make_wikilink;
z = utilities_page_ptr.z; -- table of tables in Module:Citation/CS1/Utilities
end
--[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------
]]
return {
auto_link_urls = auto_link_urls, -- table of identifier URLs to be used when auto-linking |title=
identifier_lists_get = identifier_lists_get, -- experiment to replace individual calls to build_id_list(), extract_ids, extract_id_access_levels
is_embargoed = is_embargoed;
set_selected_modules = set_selected_modules;
}
epcxjm1e7vnxg0m69646hxwauvwdfwq
模組:Citation/CS1/COinS
828
2191
96027
2023-04-22T12:49:21Z
SaciSaciy
1508
模組
96027
Scribunto
text/plain
--[[--------------------------< F O R W A R D D E C L A R A T I O N S >--------------------------------------
]]
local has_accept_as_written, is_set, in_array, remove_wiki_link, strip_apostrophe_markup; -- functions in Module:Citation/CS1/Utilities
local cfg; -- table of configuration tables that are defined in Module:Citation/CS1/Configuration
--[[--------------------------< M A K E _ C O I N S _ T I T L E >----------------------------------------------
Makes a title for COinS from Title and / or ScriptTitle (or any other name-script pairs)
Apostrophe markup (bold, italics) is stripped from each value so that the COinS metadata isn't corrupted with strings
of %27%27...
]]
local function make_coins_title (title, script)
title = has_accept_as_written (title);
if is_set (title) then
title = strip_apostrophe_markup (title); -- strip any apostrophe markup
else
title = ''; -- if not set, make sure title is an empty string
end
if is_set (script) then
script = script:gsub ('^%l%l%s*:%s*', ''); -- remove language prefix if present (script value may now be empty string)
script = strip_apostrophe_markup (script); -- strip any apostrophe markup
else
script = ''; -- if not set, make sure script is an empty string
end
if is_set (title) and is_set (script) then
script = ' ' .. script; -- add a space before we concatenate
end
return title .. script; -- return the concatenation
end
--[[--------------------------< E S C A P E _ L U A _ M A G I C _ C H A R S >----------------------------------
Returns a string where all of Lua's magic characters have been escaped. This is important because functions like
string.gsub() treat their pattern and replace strings as patterns, not literal strings.
]]
local function escape_lua_magic_chars (argument)
argument = argument:gsub("%%", "%%%%"); -- replace % with %%
argument = argument:gsub("([%^%$%(%)%.%[%]%*%+%-%?])", "%%%1"); -- replace all other Lua magic pattern characters
return argument;
end
--[[--------------------------< G E T _ C O I N S _ P A G E S >------------------------------------------------
Extract page numbers from external wikilinks in any of the |page=, |pages=, or |at= parameters for use in COinS.
]]
local function get_coins_pages (pages)
local pattern;
if not is_set (pages) then return pages; end -- if no page numbers then we're done
while true do
pattern = pages:match("%[(%w*:?//[^ ]+%s+)[%w%d].*%]"); -- pattern is the opening bracket, the URL and following space(s): "[url "
if nil == pattern then break; end -- no more URLs
pattern = escape_lua_magic_chars (pattern); -- pattern is not a literal string; escape Lua's magic pattern characters
pages = pages:gsub(pattern, ""); -- remove as many instances of pattern as possible
end
pages = pages:gsub("[%[%]]", ""); -- remove the brackets
pages = pages:gsub("–", "-" ); -- replace endashes with hyphens
pages = pages:gsub("&%w+;", "-" ); -- and replace HTML entities (– etc.) with hyphens; do we need to replace numerical entities like   and the like?
return pages;
end
--[=[-------------------------< C O I N S _ R E P L A C E _ M A T H _ S T R I P M A R K E R >------------------
There are three options for math markup rendering that depend on the editor's math preference settings. These
settings are at [[Special:Preferences#mw-prefsection-rendering]] and are
PNG images
TeX source
MathML with SVG or PNG fallback
All three are heavy with HTML and CSS which doesn't belong in the metadata.
Without this function, the metadata saved in the raw wikitext contained the rendering determined by the settings
of the last editor to save the page.
This function gets the rendered form of an equation according to the editor's preference before the page is saved. It
then searches the rendering for the text equivalent of the rendered equation and replaces the rendering with that so
that the page is saved without extraneous HTML/CSS markup and with a reasonably readable text form of the equation.
When a replacement is made, this function returns true and the value with replacement; otherwise false and the initial
value. To replace multipe equations it is necessary to call this function from within a loop.
]=]
local function coins_replace_math_stripmarker (value)
local stripmarker = cfg.stripmarkers['math'];
local rendering = value:match (stripmarker); -- is there a math stripmarker
if not rendering then -- when value doesn't have a math stripmarker, abandon this test
return false, value;
end
rendering = mw.text.unstripNoWiki (rendering); -- convert stripmarker into rendered value (or nil? ''? when math render error)
if rendering:match ('alt="[^"]+"') then -- if PNG math option
rendering = rendering:match ('alt="([^"]+)"'); -- extract just the math text
elseif rendering:match ('$%s+.+%s+%$') then -- if TeX math option; $ is legit character that is escapes as \$
rendering = rendering:match ('$%s+(.+)%s+%$') -- extract just the math text
elseif rendering:match ('<annotation[^>]+>.+</annotation>') then -- if MathML math option
rendering = rendering:match ('<annotation[^>]+>(.+)</annotation>') -- extract just the math text
else
return false, value; -- had math stripmarker but not one of the three defined forms
end
return true, value:gsub (stripmarker, rendering, 1);
end
--[[--------------------------< C O I N S _ C L E A N U P >----------------------------------------------------
Cleanup parameter values for the metadata by removing or replacing invisible characters and certain HTML entities.
2015-12-10: there is a bug in mw.text.unstripNoWiki (). It replaces math stripmarkers with the appropriate content
when it shouldn't. See https://phabricator.wikimedia.org/T121085 and Wikipedia_talk:Lua#stripmarkers_and_mw.text.unstripNoWiki.28.29
TODO: move the replacement patterns and replacement values into a table in /Configuration similar to the invisible
characters table?
]]
local function coins_cleanup (value)
local replaced = true; -- default state to get the do loop running
while replaced do -- loop until all math stripmarkers replaced
replaced, value = coins_replace_math_stripmarker (value); -- replace math stripmarker with text representation of the equation
end
value = value:gsub (cfg.stripmarkers['math'], "MATH RENDER ERROR"); -- one or more couldn't be replaced; insert vague error message
value = mw.text.unstripNoWiki (value); -- replace nowiki stripmarkers with their content
value = value:gsub ('<span class="nowrap" style="padding%-left:0%.1em;">'(s?)</span>', "'%1"); -- replace {{'}} or {{'s}} with simple apostrophe or apostrophe-s
value = value:gsub (' ', ' '); -- replace entity with plain space
value = value:gsub ('\226\128\138', ' '); -- replace hair space with plain space
if not mw.ustring.find (value, cfg.indic_script) then -- don't remove zero-width joiner characters from indic script
value = value:gsub ('‍', ''); -- remove ‍ entities
value = mw.ustring.gsub (value, '[\226\128\141\226\128\139\194\173]', ''); -- remove zero-width joiner, zero-width space, soft hyphen
end
value = value:gsub ('[\009\010\013 ]+', ' '); -- replace horizontal tab, line feed, carriage return with plain space
return value;
end
--[[--------------------------< C O I N S >--------------------------------------------------------------------
COinS metadata (see <http://ocoins.info/>) allows automated tools to parse the citation information.
]]
local function COinS(data, class)
if 'table' ~= type(data) or nil == next(data) then
return '';
end
for k, v in pairs (data) do -- spin through all of the metadata parameter values
if 'ID_list' ~= k and 'Authors' ~= k then -- except the ID_list and Author tables (author nowiki stripmarker done when Author table processed)
data[k] = coins_cleanup (v);
end
end
local ctx_ver = "Z39.88-2004";
-- treat table strictly as an array with only set values.
local OCinSoutput = setmetatable( {}, {
__newindex = function(self, key, value)
if is_set(value) then
rawset( self, #self+1, table.concat{ key, '=', mw.uri.encode( remove_wiki_link( value ) ) } );
end
end
});
if in_array (class, {'arxiv', 'biorxiv', 'citeseerx', 'ssrn', 'journal', 'news', 'magazine'}) or
(in_array (class, {'conference', 'interview', 'map', 'press release', 'web'}) and is_set(data.Periodical)) or
('citation' == class and is_set(data.Periodical) and not is_set (data.Encyclopedia)) then
OCinSoutput.rft_val_fmt = "info:ofi/fmt:kev:mtx:journal"; -- journal metadata identifier
if in_array (class, {'arxiv', 'biorxiv', 'citeseerx', 'ssrn'}) then -- set genre according to the type of citation template we are rendering
OCinSoutput["rft.genre"] = "preprint"; -- cite arxiv, cite biorxiv, cite citeseerx, cite ssrn
elseif 'conference' == class then
OCinSoutput["rft.genre"] = "conference"; -- cite conference (when Periodical set)
elseif 'web' == class then
OCinSoutput["rft.genre"] = "unknown"; -- cite web (when Periodical set)
else
OCinSoutput["rft.genre"] = "article"; -- journal and other 'periodical' articles
end
OCinSoutput["rft.jtitle"] = data.Periodical; -- journal only
OCinSoutput["rft.atitle"] = data.Title; -- 'periodical' article titles
-- these used only for periodicals
OCinSoutput["rft.ssn"] = data.Season; -- keywords: winter, spring, summer, fall
OCinSoutput["rft.quarter"] = data.Quarter; -- single digits 1->first quarter, etc.
OCinSoutput["rft.chron"] = data.Chron; -- free-form date components
OCinSoutput["rft.volume"] = data.Volume; -- does not apply to books
OCinSoutput["rft.issue"] = data.Issue;
OCinSoutput['rft.artnum'] = data.ArticleNumber; -- {{cite journal}} only
OCinSoutput["rft.pages"] = data.Pages; -- also used in book metadata
elseif 'thesis' ~= class then -- all others except cite thesis are treated as 'book' metadata; genre distinguishes
OCinSoutput.rft_val_fmt = "info:ofi/fmt:kev:mtx:book"; -- book metadata identifier
if 'report' == class or 'techreport' == class then -- cite report and cite techreport
OCinSoutput["rft.genre"] = "report";
elseif 'conference' == class then -- cite conference when Periodical not set
OCinSoutput["rft.genre"] = "conference";
OCinSoutput["rft.atitle"] = data.Chapter; -- conference paper as chapter in proceedings (book)
elseif in_array (class, {'book', 'citation', 'encyclopaedia', 'interview', 'map'}) then
if is_set (data.Chapter) then
OCinSoutput["rft.genre"] = "bookitem";
OCinSoutput["rft.atitle"] = data.Chapter; -- book chapter, encyclopedia article, interview in a book, or map title
else
if 'map' == class or 'interview' == class then
OCinSoutput["rft.genre"] = 'unknown'; -- standalone map or interview
else
OCinSoutput["rft.genre"] = 'book'; -- book and encyclopedia
end
end
else -- {'audio-visual', 'AV-media-notes', 'DVD-notes', 'episode', 'interview', 'mailinglist', 'map', 'newsgroup', 'podcast', 'press release', 'serial', 'sign', 'speech', 'web'}
OCinSoutput["rft.genre"] = "unknown";
end
OCinSoutput["rft.btitle"] = data.Title; -- book only
OCinSoutput["rft.place"] = data.PublicationPlace; -- book only
OCinSoutput["rft.series"] = data.Series; -- book only
OCinSoutput["rft.pages"] = data.Pages; -- book, journal
OCinSoutput["rft.edition"] = data.Edition; -- book only
OCinSoutput["rft.pub"] = data.PublisherName; -- book and dissertation
else -- cite thesis
OCinSoutput.rft_val_fmt = "info:ofi/fmt:kev:mtx:dissertation"; -- dissertation metadata identifier
OCinSoutput["rft.title"] = data.Title; -- dissertation (also patent but that is not yet supported)
OCinSoutput["rft.degree"] = data.Degree; -- dissertation only
OCinSoutput['rft.inst'] = data.PublisherName; -- book and dissertation
end
-- NB. Not currently supported are "info:ofi/fmt:kev:mtx:patent", "info:ofi/fmt:kev:mtx:dc", "info:ofi/fmt:kev:mtx:sch_svc", "info:ofi/fmt:kev:mtx:ctx"
-- and now common parameters (as much as possible)
OCinSoutput["rft.date"] = data.Date; -- book, journal, dissertation
for k, v in pairs( data.ID_list ) do -- what to do about these? For now assume that they are common to all?
if k == 'ISBN' then v = v:gsub( "[^-0-9X]", "" ); end
local id = cfg.id_handlers[k].COinS;
if string.sub( id or "", 1, 4 ) == 'info' then -- for ids that are in the info:registry
OCinSoutput["rft_id"] = table.concat{ id, "/", v };
elseif string.sub (id or "", 1, 3 ) == 'rft' then -- for isbn, issn, eissn, etc. that have defined COinS keywords
OCinSoutput[ id ] = v;
elseif 'url' == id then -- for urls that are assembled in ~/Identifiers; |asin= and |ol=
OCinSoutput["rft_id"] = table.concat ({data.ID_list[k], "#id-name=", cfg.id_handlers[k].label});
elseif id then -- when cfg.id_handlers[k].COinS is not nil so urls created here
OCinSoutput["rft_id"] = table.concat{ cfg.id_handlers[k].prefix, v, cfg.id_handlers[k].suffix or '', "#id-name=", cfg.id_handlers[k].label }; -- others; provide a URL and indicate identifier name as #fragment (human-readable, but transparent to browsers)
end
end
local last, first;
for k, v in ipairs( data.Authors ) do
last, first = coins_cleanup (v.last), coins_cleanup (v.first or ''); -- replace any nowiki stripmarkers, non-printing or invisible characters
if k == 1 then -- for the first author name only
if is_set(last) and is_set(first) then -- set these COinS values if |first= and |last= specify the first author name
OCinSoutput["rft.aulast"] = last; -- book, journal, dissertation
OCinSoutput["rft.aufirst"] = first; -- book, journal, dissertation
elseif is_set(last) then
OCinSoutput["rft.au"] = last; -- book, journal, dissertation -- otherwise use this form for the first name
end
else -- for all other authors
if is_set(last) and is_set(first) then
OCinSoutput["rft.au"] = table.concat{ last, ", ", first }; -- book, journal, dissertation
elseif is_set(last) then
OCinSoutput["rft.au"] = last; -- book, journal, dissertation
end
-- TODO: At present we do not report "et al.". Add anything special if this condition applies?
end
end
OCinSoutput.rft_id = data.URL;
OCinSoutput.rfr_id = table.concat{ "info:sid/", mw.site.server:match( "[^/]*$" ), ":", data.RawPage };
-- TODO: Add optional extra info:
-- rfr_dat=#REVISION<version> (referrer private data)
-- ctx_id=<data.RawPage>#<ref> (identifier for the context object)
-- ctx_tim=<ts> (timestamp in format yyyy-mm-ddThh:mm:ssTZD or yyyy-mm-dd)
-- ctx_enc=info:ofi/enc:UTF-8 (character encoding)
OCinSoutput = setmetatable( OCinSoutput, nil );
-- sort with version string always first, and combine.
-- table.sort( OCinSoutput );
table.insert( OCinSoutput, 1, "ctx_ver=" .. ctx_ver ); -- such as "Z39.88-2004"
return table.concat(OCinSoutput, "&");
end
--[[--------------------------< S E T _ S E L E C T E D _ M O D U L E S >--------------------------------------
Sets local cfg table and imported functions table to same (live or sandbox) as that used by the other modules.
]]
local function set_selected_modules (cfg_table_ptr, utilities_page_ptr)
cfg = cfg_table_ptr;
has_accept_as_written = utilities_page_ptr.has_accept_as_written; -- import functions from selected Module:Citation/CS1/Utilities module
is_set = utilities_page_ptr.is_set;
in_array = utilities_page_ptr.in_array;
remove_wiki_link = utilities_page_ptr.remove_wiki_link;
strip_apostrophe_markup = utilities_page_ptr.strip_apostrophe_markup;
end
--[[--------------------------< E X P O R T E D F U N C T I O N S >------------------------------------------
]]
return {
make_coins_title = make_coins_title,
get_coins_pages = get_coins_pages,
COinS = COinS,
set_selected_modules = set_selected_modules,
}
a0gmpnpcb8ubdmyykxu2uq3uavog7ta
模組:Citation/CS1/styles.css
828
2192
96028
2023-04-22T12:50:32Z
SaciSaciy
1508
模組
96028
sanitized-css
text/css
/* Protection icon
the following line controls the page-protection icon in the upper right corner
it must remain within this comment
{{sandbox other||{{pp-template}}}}
*/
/* Overrides
Some wikis do not override user agent default styles for HTML <cite> and <q>,
unlike en.wp. On en.wp, keep these the same as [[MediaWiki:Common.css]].
The word-wrap and :target styles were moved here from Common.css.
On en.wp, keep these the same as [[Template:Citation/styles.css]].
*/
cite.citation {
font-style: inherit; /* Remove italics for <cite> */
/* Break long urls, etc., rather than overflowing box */
word-wrap: break-word;
}
.citation q {
quotes: '"' '"' "'" "'"; /* Straight quote marks for <q> */
}
/* Highlight linked elements (such as clicked references) in blue */
.citation:target {
/* ignore the linter - all browsers of interest implement this */
background-color: rgba(0, 127, 255, 0.133);
}
/* ID and URL access
Both core and Common.css have selector .mw-parser-output a[href$=".pdf"].external
for PDF pages. All TemplateStyles pages are hoisted to .mw-parser-output. We need
to have specificity equal to a[href$=".pdf"].external for locks to override PDF icon.
That's essentially 2 classes and 1 element.
the .id-lock-... selectors are for use by non-citation templates like
{{Catalog lookup link}} which do not have to handle PDF links
*/
.id-lock-free a,
.citation .cs1-lock-free a {
background: url(//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg)
right 0.1em center/9px no-repeat;
}
.id-lock-limited a,
.id-lock-registration a,
.citation .cs1-lock-limited a,
.citation .cs1-lock-registration a {
background: url(//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg)
right 0.1em center/9px no-repeat;
}
.id-lock-subscription a,
.citation .cs1-lock-subscription a {
background: url(//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg)
right 0.1em center/9px no-repeat;
}
/* Wikisource
Wikisource icon when |chapter= or |title= is wikilinked to Wikisource
as in cite wikisource
*/
.cs1-ws-icon a {
background: url(//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg)
right 0.1em center/12px no-repeat;
}
/* Errors and maintenance */
.cs1-code {
/* <code>...</code> style override: mediawiki's css definition is specified here:
https://git.wikimedia.org/blob/mediawiki%2Fcore.git/
69cd73811f7aadd093050dbf20ed70ef0b42a713/skins%2Fcommon%2FcommonElements.css#L199
*/
color: inherit;
background: inherit;
border: none;
padding: inherit;
}
.cs1-hidden-error {
display: none;
color: #d33;
}
.cs1-visible-error {
color: #d33;
}
.cs1-maint {
display: none;
color: #3a3;
margin-left: 0.3em;
}
/* Small text size
Set small text size in one place. 0.95 (here) * 0.9 (from references list) is
~0.85, which is the lower bound for size for accessibility. Old styling for this
was just 0.85. We could write the rule so that when this template is inside
references/reflist, only then does it multiply by 0.95; else multiply by 0.85 */
.cs1-format {
font-size: 95%;
}
/* kerning */
.cs1-kern-left {
padding-left: 0.2em;
}
.cs1-kern-right {
padding-right: 0.2em;
}
/* selflinks – avoid bold font style when cs1|2 template links to the current page */
.citation .mw-selflink {
font-weight: inherit;
}
ejxb7w00q7ab6z612s0f3eb5n73ikia
Ho Iat Seng
0
2193
96031
2023-04-22T13:08:40Z
SaciSaciy
1508
Ho Iat Seng 賀一誠
96031
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Ho_Iat-Seng2021.jpg|thumb|Ho Iat Seng (賀一誠)|alt=Ho_Iat-Seng2021.jpg]]
= '''Ho Iat Seng''' (賀一誠) =
Mntucing hngkawas 1957 idas 6 jiyax 12 ka Ho Iat Seng ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Macau]] ta sayang o kiya ka Ho Iat Seng, pnaah hngkawas 2019 idas 12 jiyax 20 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
{{stub}}
iyqf2ku754e1m3ynwpzrswb4qnq0ucn
Carrie Lam Cheng Yuet-ngor
0
2194
96033
96032
2023-04-22T14:28:02Z
SaciSaciy
1508
96033
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Carrie_Lam_2019-04-09_(1).jpg|thumb|Carrie Lam Cheng Yuet-ngor (林鄭月娥)|alt=Carrie_Lam_2019-04-09_(1).jpg]]
= '''Carrie Lam Cheng Yuet-ngor''' (林鄭月娥) =
Mntucing hngkawas 1957 idas 5 jiyax 13 ka Carrie Lam Cheng Yuet-ngor ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Hong Kong|Hoengkong]] ta sayang o kiya ka Carrie Lam Cheng Yuet-ngor, pnaah hngkawas 2017 idas 7 jiyax 1 pnrajing kmlawa klwaan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
{{stub}}
4h5wvtl1z3b5up7k5nkeyw15jvcwmip
John Lee Ka-chiu
0
2195
104094
104063
2024-07-05T14:36:06Z
U. Boya
2117
+ Papak
104094
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:港府執意推進《逃犯條例》修法民陣謹慎動員民眾抗爭2_(cropped).jpg|thumb|John Lee Ka-chiu(李家超), kngkawas 2019|alt=Carrie_Lam_2019-04-09_(1).jpg]]
= '''John Lee Ka-chiu''' (李家超) =
Mntucing hngkawas 1957 idas 12 jiyax 7 ka John Lee Ka-chiu ga, empklaw ka hiya.
Bukung klwaan [[Hong Kong|Hoengkong]] ta sayang o kiya ka John Lee Ka-chiu, pnaah hngkawas 2022 idas 7 jiyax 1 pnrajing kmlawa klwaan.
== Papak ==
{{reflist}}
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
[[Snakun:Truku]]
* [https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_current_heads_of_state_and_government List of current heads of state and government]
{{stub}}
q0f1q90d99waxgxkofr0jgxt765s0p5
Snluan qcinuh:Column
10
2196
96048
2023-04-22T19:11:06Z
SaciSaciy
1508
模板
96048
wikitext
text/x-wiki
<div style="-moz-column-count:{{{1|1}}}; -webkit-column-count:{{{1|1}}}; column-count:{{{1|1}}}; -moz-column-width:{{{width|auto}}}; -webkit-column-width:{{{width|auto}}}; column-width:{{{width|auto}}}; -moz-column-gap:{{{gap|0}}}; -webkit-column-gap:{{{gap|0}}}; column-gap:{{{gap|0}}}; -moz-column-rule:{{{rule|}}}; -webkit-column-rule:{{{rule|}}}; column-rule:{{{rule|}}};">{{{2|}}}</div>
peugr7kusejprcsupfruxugfzvy480m
Kari Si-pan-ya
0
2197
96052
96051
2023-04-22T19:28:25Z
SaciSaciy
1508
96052
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Detailed_SVG_map_of_the_Hispanophone_world.svg|右|縮圖|300x300像素|Nniqan kari Si-pan-ya]]
'''Kari Si-pan-ya''' uxe de kesun daha Kari Spain we (Kari Si-pan-ya:español, [[Kari Coko]]:西班牙語), we kingal klegan na krkari Intu-Owcow . Mrengo kari Si-pan-ya ka seediq [[Spain|Si-pan-ya]], [[Mexico|Mosik]], [[Chile]], [[Peru]] ma [[Argentina|Akinting]]. 4800 mang kana hei ka tnkari Si-pan-ya.
==Alang skari Kari Si-pan-ya==
*[[File:Flag of Spain.svg|50px]] [[Spain|Si-pan-ya]]
*[[File:Flag of Mexico.svg|50px]] [[Mexico|Mosik]]
*[[File:Flag of Chile.svg|50px]] [[Chile]]
*[[File:Flag of Peru.svg|50px]] [[Peru]]
*[[File:Flag of Argentina.svg|50px]] [[Argentina|Akinting]]
== Dndulan Kari ==
#Kari Mosik
#Kari Caribbean
== Patis ==
{{column|3|
* [[A]] a (a)
* [[B]] b (be)
* [[C]] c (ce)
* ''[[Ch]] ch (che)''
* [[D]] d (de)
* [[E]] e (e)
* [[F]] f (efe)
* [[G]] g (ge)
* [[H]] h (hache)
* [[I]] i (i)
* [[J]] j (jota)
* [[K]] k (ka)
* [[L]] l (ele)
* ''[[Ll]] ll (elle, doble ele)''
* [[M]] m (eme)
* [[N]] n (ene)
* [[Ñ]] ñ (eñe)
* [[O]] o (o)
* [[P]] p (pe)
* [[Q]] q (cu)
* [[R]] r (ere)
* [[RR]] rr (erre, doble ere)
* [[S]] s (ese)
* [[T]] t (te)
* [[U]] u (u)
* [[V]] v (uve)
* [[W]] w (uve doble)
* [[X]] x (ekis, equis)
* [[Y]] y (i griega, ye)
* [[Z]] z (zeta)
}}
== Pnskngalan Hnghengak(語音系統) ==
=== Hengak Bubu (母音) ===
{| class="wikitable"
!
! align="center" |berah
! align="center" |ckceka
! align="center" |bukuy
|-
! align="left" |nleban
| align="center" |'''i'''
| colspan="2" align="center" |'''u'''
|-
! align="left" |pcenga
| align="center" |'''e'''
|
| align="center" |'''o'''
|-
! align="left" |rnwahan
|
| align="center" |'''a'''
|
|}
==Duma kari Si-pan-ya==
{| class="wikitable"
|+
!Kari Si-pan-ya
![[Kari Seediq]]
|-
|''Hola''
|Sndamac su (namu) bale! / Embiyax su (namu) hug?
|-
|''buen día''
|Knrbuwan!
|-
|''buenas noches''
|Wan'an!
|-
|''cómo te llamas?''
|Ima ka ngayan su?
|-
|''mi nombre es ___''
|___ ka ngayan mu.
|-
|''soy de___''
|Pneeyah ku ___.
|-
|''bienvenido/bienvenida''
|Hwan'ing!
|-
|''adiós''
|Swaye ta da!
|}
===Kari Beyax Pusu Bobo Dheran===
''Todos los seres humanos nacen libres e iguales en dignidad y derechos y, dotados como están de razón y conciencia, deben comportarse fraternalmente los unos con los otros.''
'''"Kana seediq bobo dheran nii we, traguh kndalax pnttingan ta; mntena ka beyax pusu ta. Pniqan gnkela ka knkingal seediq, kiya ka, asi ta ka mntena mptswayi mggaalu ma mptbale msuupu." (Tg1 patis, Kari Beyax Pusu Bobo Dheran)'''
==Papak==
==Pnyahan pnataas==
* [http://www.wordreference.com/ 線上法語、義大利語、西班牙語字典]
[[Snakun:Kari]]
cfl1pqt9m3fd4hbieuv88luofuhvzrt
Kari Hwako
0
2198
102852
96055
2023-11-25T08:29:32Z
83.137.1.213
102852
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Countries where French is an official language.svg|右|縮圖|300x300像素|Nniqan kari Hwako]]
'''Kari Hwako''' uxe de kesun daha Kari Francais we (Kari Hwako:français, [[Kari Coko]]:法語), we kingal klegan na krkari Intu-Owcow . Mrengo kari Hwako ka seediq [[France|Hwako]], [[Belguim|Piris]] ma [[Kanada]]. 3000 mang kana hei ka tnkari Hwako.
==Alang skari Kari Hwako==
*[[File:Flag of France.svg|50px]] [[France|Hwako]]
*[[File:Flag of Belgium.svg|50px]] [[Belguim|Piris]]
*[[File:Flag of Canada.svg|50px]] [[Kanada]]
== Dndulan Kari ==
#Kari Hwako Fecow
#Kari Hwako Piris
#Kari Hwako Kanada
==Patis==
{| style="margin:0.2em auto;padding:0;border:1px solid #ced8df;clear:{{{clear|both}}};width:{{{width|36em}}};"
! colspan="30" style="background:#efefef;"|Kari Hwako
|- lang="fr"
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[A]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[a]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:right;"|([[À]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[à]])
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:right;"|([[Â]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[â]])
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[B]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[b]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[C]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[c]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:right;"|([[Ç]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[ç]])
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[D]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[d]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[E]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[e]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:right;"|([[É]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[é]])
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:right;"|([[È]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[è]])
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:right;"|([[Ê]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[ê]])
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:right;"|([[Ë]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[ë]])
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[F]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[f]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[G]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[g]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[H]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[h]]
|- lang="fr"
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[I]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[i]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:right;"|([[Î]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[î]])
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:right;"|([[Ï]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[ï]])
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[J]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[j]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[K]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[k]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[L]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[l]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[M]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[m]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[N]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[n]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[O]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[o]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:right;"|([[Ô]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[ô]])
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[P]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[p]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[Q]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[q]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[R]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[r]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[S]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[s]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[T]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[t]]
|- lang="fr"
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[U]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[u]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:right;"|([[Û]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[û]])
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:right;"|([[Ù]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[ù]])
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:right;"|([[Ü]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[ü]])
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[V]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[v]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[W]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[w]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[X]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[x]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[Y]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[y]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:right;"|([[Ÿ]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[ÿ]])
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[Z]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[z]]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|}
== Pnskngalan Hnghengak(語音系統) ==
=== Hengak Bubu (母音) ===
{| class="wikitable"
!
! align="center" |berah
! align="center" |ckceka
! align="center" |bukuy
|-
! align="left" |nleban
| align="center" |'''i''' '''y'''
|
| align="center" |'''u'''
|-
! align="left" |pcenga
| align="center" |'''e''' '''ø'''
| align="center" |'''(ə)'''
| align="center" |'''o'''
|-
! align="left" |rnwahan
|
| align="center" |'''a'''
| align="center" |'''(ɑ)'''
|}
==Duma kari Hwako==
{| class="wikitable"
|+
!Kari Hwako
![[Kari Seediq]]
|-
|''Bonjour''
|Sndamac su (namu) bale! / Embiyax su (namu) hug?
|-
|''bonjour''
|Knrbuwan!
|-
|''bonne nuit''
|Wan'an!
|-
|''quel est ton nom?''
|Ima ka ngayan su?
|-
|''mon nom est ___''
|___ ka ngayan mu.
|-
|''je viens de ___.''
|Pneeyah ku ___.
|-
|''bienvenu/bienvenu''
|Hwan'ing!
|-
|''adiós''
|Swaye ta da!
|}
===Kari Beyax Pusu Bobo Dheran===
''Tous les êtres humains naissent libres et égaux en dignité et en droits. Ils sont doués de raison et de conscience et doivent agir les uns envers les autres dans un esprit de fraternité.''
'''"Kana seediq bobo dheran nii we, traguh kndalax pnttingan ta; mntena ka beyax pusu ta. Pniqan gnkela ka knkingal seediq, kiya ka, asi ta ka mntena mptswayi mggaalu ma mptbale msuupu." (Tg1 patis, Kari Beyax Pusu Bobo Dheran)'''
==Papak==
==Pnyahan pnataas==
* [http://www.wordreference.com/ 線上法語、義大利語、西班牙語字典]
[[Snakun:Kari]]
nboa59v24vt463vkkgv1i7s8js8999w
Cyaqung ni arung
0
2199
97006
96927
2023-05-25T15:35:58Z
Awaychenaaa
82
/* Snruan kari utux Pu-nong-cu- cyaqung ni arung (布農族神話故事-烏鴉和穿山甲) */
97006
wikitext
text/x-wiki
== Cyaqung ni arung (烏鴉和穿山甲) ==
== Snruan kari utux Pu-nong-cu- cyaqung ni arung (布農族神話故事-烏鴉和穿山甲) ==
Seuxal o niqan kingal seejiq ni kingal arung,dha nii o mseupu musa hruan spriq,pspung psqama gmiya. Rmngaw seejiq ka arung: nmai spama ka gmiya haw, yaku o mniq ku gmiya hiya. spama gmiya ka seejiq do, asi nhari kmarig dxgal ka arung, krmux Ruwan dxgal stling na. mhdu spama ka gmiya do,
q4c20fh3rtdyff6upqaqzv3a74fjcpv
Ayal psapuh qbhuni sisil
0
2205
96902
96901
2023-05-23T09:37:42Z
HongZongYi
54
96902
wikitext
text/x-wiki
pnspuwan pnatas298 pnyahan:Yeyn-cu-min-cu-wey-yeyn-huwey
Pnsltudan dha kari enca, cbiyaw! Cbiyaw pa, niqan kingal ka qbhni, mniq bbuyu hini mpprngaw rmngaw:“yahan ta psuung biyax kana, beyhing bay btunux doras way pa, qtai ta ima ka ckulun na ayu qsiya, kiya umaaw ta hiya ka qbhni malu bay tunux. ”hbaraw bay ka qhbni mnusa tlami, uka ana ima msmay cmikun beyhing tasil kiya. Bukuy daw ryuxun kingal ini bay qqtai qbhni,“sisil”ka hangan na. kiya ka miyah mhiyu meysa:“ptlmi ku ka yaku pa!!”Wada mhulis eceicil kana ka dhiya. Kiya ka kiya mi wada mbbiyax lmlu palic, kndadax sthyaqan skaya daw, kiya ka quwaq na pshnang “ci!- ci!”hnang; saw balay budi kmbxani mquri beyhing btunux, beyhing btunux, kiya daw wada mhnang hong hong mstakun yayung qsiya ka beyhing btunux nii da.
89edws2wlhd7tqyj7yndqxnm2q7vc2n
Sdoyi (Sdawhiyi) bgihur
0
2206
96537
96536
2023-05-16T02:23:16Z
KumuBasaw
1481
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
96537
wikitext
text/x-wiki
= '''Sdoyi (Sdawhiyi) bgihur(鬼魂附身)''' =
Msa ka Cen-rey-lin “ Nasi ku muda bqrus siida, ma ta musa mnarux hug??” Smiyuk ka Uan-sen-pin “ Iq! Nasi ta muda bqrus siida, rmngaw ta ga ta sseura naqih utux da, mhuqil seejiq sdawhiyi bgihur ka saw nii. Kiya kiya ni meisug kndadax muda siyaw bqrus ka seejiq, yaasa mhuqil ddadal niya ga sdawhiyi bgihur sqapah hiyi su.”
Muda ta habun siida, sqapah hiyi ta ka utux, ida musa mnarux ka seejiq, kiya ka kiya ni, meisug muda habun ka seejiq, seuxal seejiq ga ini uda ska habun hiya, pnaah ssiyaw mksa; yaasa mhuqil ddadal na utux musa sqapah hiyi.
Mnarux siida, musa miing seejiq psapuh sbiyaw, bukuy malu spuhan na do ga sqpahun utux ka hiyi su da msa ka hiya, nasi su pqita sapuh sbiyaw o kika malus u da. Kika kiya ni mduuy durun kmalu narux su, sbiyaw isa niqan kjiyax ka saw nii.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
Seejiq Balay snru kari sbiyaw gaya uuda-Teymi-Nawei(Cen-rey-lin) Maxal maspac kbkuy empitu klabuy----Away Pawan(詹雪霞)
j42dassfe1z5cyp7zgczduoekg3kj1f
Pnngalan kari pnsltudan pusu pnyahan alang Jimorod
0
2207
98875
97149
2023-07-31T08:28:48Z
Robaw710322
1477
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
98875
wikitext
text/x-wiki
== Pnngalan kari pnsltudan pusu pnyahan alang Jimorod(雅美族-紅頭部落的始祖傳說) ==
Taxa qridin mchdil tuhuy rudan qridin msupu musa siyaw ucilung bubul qsiya, ini klayi ma ida kndudul mkala baraw ka qsiya ucilung, kiya ka prading tbrinah tmalang ka dhiya,wada uxay bay mslxan thdu ka ucilung, uka biyax tmalang uri ka qridin mchdil da, kiya mi tbku qaqay msangay, kiya daw sndiyal kingal bhuway tasil, snpeyyah truma ini pstuq pcriyu babaw qsiya. Hdilun dha siyaw ka tasil, cmahu qsiya psrmal mmosa sapah, binaw qsiya dxral truma u mntna so qsiya tulaq,kari balay qnluluy na, wada bungan qsiya ka dha hiyi qridin nbubul qsiya da. lda wada kndudul mkala baraw ka qsiya ucilung, maku to sqrbuq ucilung kana ka dxral cka ucilung da, wana dudux dwiyaq Mquri hunac mi dwiyaq Hwangnan saya ka pcriyu. Uka pnwalang ka dxral qnpahan, uka ana maun uqun, skkingal uqun uray mhuqil da. Wada spac kngkawas da u, ida ini elih ka qsiya ucilung,wana msngari msdungus ka dwiyaq, tumspac kngkawas cida, criyu ou balay hama rmdax kman mi btunux qrari ka dwiyaq. Tumngari kngkawas cida, niqan kingal diyax sndiyal kingal qolic ka qridin, kiya mi sqada na cka ucilung, dmurun mlih ka qsiya ucilung,kiya mi balay bay wada mlih ka qsiya ucilung da, wada muda mkmaxal kngkawas dungan,kiya ka wada mlih ida nkiya ka qsiya ucilung, msdungus ni pa mkla niqan qsiya mahun ka hunac dwiyaq u, kiya stabuy dwiyaq hunac, cida u wada mmaku qqhuni mi pnwalang qnpahan kana ka dwiyaq da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* 來源: 原住民委員會
* 雅美族-紅頭部落的始祖傳說
* https://www.cip.gov.tw/zh-tw/index.html
* 翻譯老師: Watan Diro 老師 / 編輯手: Robaw Saku 陳淑微
kcwcsaglvcxq7s1tug0xwzuoq0eyh52
Strung ka seejiq mi hawling
0
2208
98041
98040
2023-06-28T02:30:21Z
Ungay Daki
1489
/* Strung ka sejiq mi hawling(賽德克族-人狗婚配) */
98041
wikitext
text/x-wiki
= Strung ka sejiq mi hawling(賽德克族-人狗婚配) =
Sbiyaw o niqan bukung alang, yasa laqi na qrijil mnarux hiyi kika meisuw hiya. Biqun hyaan lala pila ka hiya do, lwai hyaan thuy hawling mapa asu, dhuq usilung Truku mniq usilung beyheyng 飄流 asu nii. Pndngusan dhiya nniqan. Tnalang ayu mi naduk qsurux dnanga qrijil kdjiyax ka hawling, bukuy kngkawas. Niqan kingan jiyax rnngaw hyaan ka hawling, bukuy kngkawas. Niqan kingan jiyax rnngaw hyaan ka hawling, lnglungan misu balay ka miing uqun lala kngkawas, ida ini biqey saku ana manu, mkmusa ku sayang. Skluwi mi rnngaw ka bukung, qmlahang saku lala balay, mhawway misu balay. Mkla ku kingal qrijil, niqan ptasan, biqun misu qrijil su. Khnu jiyax, mniyah ka qrijil. Mstrung ka dhiya, bukuy o mntujing Truku da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
qnc6t85usawutcvcs4m6vfdth9w2g11
Seejiq Balay-snalu kari Awi
0
2209
97039
97038
2023-05-26T03:08:30Z
KumuBasaw
1481
/* Seejiq Balay-snalu kari Awi */
97039
wikitext
text/x-wiki
= '''Seejiq Balay-snalu kari Awi''' =
Sbiyaw niqan kingal tbowk seejiq hangan na o Tmalang, hniygan na o ida bowqax dha dnamux. Niqan tru seejjiq hangan na o Sily, Libu ni Awi, kmtuhuy tbowk pspung ima ka mbiyax balay, kiya ni musa smipaq hyaan. Tru dhiya o smipaq hyaan siida, paru bi ka baga na, kika mduuy knkingal baga na pixan ka kingal seejiq, mtna saw qtahi qpiyan ka dyaan. Kiya ka kiya ni ini na qlbangi ka bukuy, msngari kingal seejiq mkaraw waru niya pakun na ka tunux, Smipaq tunux na o ida Awi. Paqun ka tunux na do o, ini nhari tqraq, Awi ga rwahun na baga na, kika pixan truma ka seejiq ga pkdusi na. Tru seejiq nii ga dsun na ka tunux na, hiyi na ida ga mhiyug hiya na, wada mksa yayung ka dhiya dnii “hangan dxgal, llabang dhiyaq ksun.” Kika tqraq hiya da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
Tnhjil kari Seejiq na Away Pawan(詹雪霞)
so4o2itdhtode9qy7tmfmx3f2uxcoif
Peypay ka knlwaan Cikuku
0
2210
102851
96912
2023-11-23T00:19:23Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
102851
wikitext
text/x-wiki
[[File:Emblem of the Kuomintang.svg|thumb|Peypay ka knlwaan Cikuku]]
= Peypay ka knlwaan Cikuku(中國國民黨) =
Peypay ka Taywang. Peypay ka [[Cikuku]]. [[Sun Chung-shan]](孫中山) hiyu.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* [https://web.archive.org/web/20190829092339/http://www.kmt.org.tw/ 中國國民黨]
[[Snakun:Truku]]
hxz8pqrwgwkk8u3p5vh9mn4sppwevx1
Saisiyat-mnniq dwiyaq qalux sediq snsunguc
0
2211
98447
98446
2023-07-15T15:11:34Z
Hongaaa
76
98447
wikitext
text/x-wiki
Saisiyat-mnniq dwiyaq qalux sediq snsunguc
spngan pntasan 298 pnyahan: Yeyn-cu -min-wey-yeyn-huway
Cbiyaw,cbiyaw pa, musa mcbu ccamac ka sediq saisiyat, smdiyan kingal tipiq elu kasediq balay Garlih, skluwi balay mbahang dwiyaq hiya niqan ka sediq wa mthuway muuyas, hbaraw bay ka sediq snsun gusqalux wa tmumun tluung, muuyas kingal nanaq uuyas, saw hari wa muda poda kingal smapuh, lmngelung ka Gar-lih:“ma niqan bay biyax bhring ka sediq snsungus qakux nii, kiya uri u tduwa dmayaw ita ka alang Saisiyat ka sediq snsungus qalux daw, qulung balay snblayaq ka kndusan sediq da. Binaw prading umluk ka sediq snsunguc qalux,tmhri qqridil,prdingan na ini qqaras ka sediq saisiyat. Kiya ka mniq mnhdu pprngawan srpuhan kmtuy ciida daw, wada nanak alang ka dhdha sediq,wada wada mksa ka sediq snsunguc qalux nii, ini qlhangi wada tuting pnsaan dha durang mhuqil kana da.mkla wada mangal snpngan sediq saisiyat ka qbsuran snsunguc qalux, kiya daw smiyus msaang meysa:“sediq saisiyat,mpmangal utux rudan nami psdahu ka yamu.” Babaw na daw, mllutuc qmuyux piya bay idas ka quyux, wada daan mapa qsiya ka nniqan sediq saisiyat. Kiya ka ciida pa,miyah hini ka qusuran snsunguc qalux uri, rmngaw ka hiya:“Wada ka ncuxal han,miyah ku tmsa uuyas spuhan snsunguc ka yaku, asi psbalay lnglungan muuyas ka yamu.”Kiya daw, pspruun rmngaw ka qbsuran saisiyat:“babaw na saisiyat:“babaw na daw kngkingal kngkawas diyax kntiyan pryuxun ta smapuh snsunguc, psbalay lnglungan meysa utux snsunguc ini peyyah endaan mqraqil.”
js7gq61sot23ggn54lltk8iw3dmyrjy
NTruku-Snruan knparu seejiq
0
2212
97515
97496
2023-06-07T13:47:21Z
KumuBasaw
1481
/* nTruku-Snruan knparu seejiq(太魯閣族-巨人傳說) */
97515
wikitext
text/x-wiki
= nTruku-Snruan knparu seejiq(太魯閣族-巨人傳說) =
Ida nniqan seejiq Truku sbiyaw, niqan kingal bowqah ni paru seejiq. Mmawey ka hangan na. Sntama ini biyaw ni paru qangaw na nanaq ka seejiq bowqah nii, mluhay gmeeluk bnqrus ensaan mhhraw tmsamac sjiqun, kiya ka kmsiyuk lnglungan dha ka tnpusu da, hksaw musa lmiqu tmsamac ka thiya. Manu ka seejiq bowqah kiya do wada mliying bukuy isil tgiyaq, tmaga muda ka tmsamac. Kiya ka siida do ida gaga tahu puniq sqama psramal dha mqurug qrari, mseupu skbyaxan dha smikul truma dgiyaq, embbiyax rrisaw isil o mhraw paru tasil isil o kleelug lmawa: “Wada truma da! Sai nhari mhraw wah!” thksaw bi gaga mhraw tmsamac. Ga na qbhangan ka hnang embbiyax rrisaw hnang lmawa ni hnang wada trutu truma dgiyaq ka paru tasil, seejiq bowqah mrawah paru quwaq na ni hma sdahar babaw tqiri elug dgiyaq, psramal asi mntxal qmubu miyah mquri hini na tmsamac. Ima mkla, asi lux niqan kingal mtalux qyqaya mrmux ruwan glu na, mknrisuh dxgal mnarux ka seejiq bowqah, hici do trutu dhuq isil na gsilung HwaTung, rmbngan kska gsilung ka qbubur na, wana msngari dha qaqay niya smriyu babaw gsilung, snruan kari o kiya ka Ranyu ni Luitaw sayang da, ini pntna ka kndusan kingal seejiq bowqah wada saw nii mnhdu da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
Tnhjil kari seejiq na Lubi Pingaw(高玉美).
811jiwqfopopb0j5g3pio12sly27oqe
Seediq knpruwan dmilun karac
0
2213
98035
98034
2023-06-28T01:21:38Z
Nicole1301
651
/* Seediq knpruwan dmilun karac-Taucu (巨人舉天-達悟族) */
98035
wikitext
text/x-wiki
= Seediq knpruwan dmilun karac-Taucu (巨人舉天-達悟族) =
Kawas cbeyo cbeyo riyung, niqal kingal seediq kesun daha Sikazurung ( Sikazozon / Sikazozo), tuting ciida mntena naq kana laqi rabu, ani si hmrinas mtbeno ma ini beyo mdakil daka lqlaqi, skului ba ka tama bubu na, qtaun daha ini ba pntena seediq alang duri. Aliali kndudul paru ka Sikazurung, meniq doriq na heya, so hari qtahi qtaun biciq kana seediq. Bobo de tloung ka heya, ptebuk karac baro ka tunux na, so hari qtahi qtaun biciq kana seediq. Bobo de tloung ka heya, ptebuk karac baro ka tunux na, ini ba leexan mggelu. Niqal kingal ali, meniq knseeyang na ciida ka heya, kika pcikul baro ka karac. Qqahun na Jipaicikng kingal papaq ka heya, icil papaq de qqahun na Jiparetang (Jipaleytan ), pstotuy karac ka daha baga na, knthuwe na patotuy mquri baro ka karac, kndudul mquri baro, betaq ini telung karac pstotuy ka baga na. Kndalax ciida mpheyu mkkesa ka heya, mesa heya; nniqan nii mtbale nniqun seediq.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* Tsseru na Walis Pawan(郭明吉) ma Bakan Temu (梁秀珍) ka pnatis nii.
i869hf6qtdgkw5wby54kxzeh6n6nmqu
Ndaan ka kumay mi qrijiq
0
2214
98691
98690
2023-07-25T18:01:42Z
老抱.諾布
1567
98691
wikitext
text/x-wiki
== Ndaan ka kumay mi qrijiq(賽德克族-女人與熊的故事) ==
Sbiyaw u niqan qrijiq mapa samac mdmngu,yasa malu balay sknxang ka samac wawa,babaw wada sknxang kumay do,manu so kiya do asi snnugul qrijiq ni ka heyya da.
kman do,heyya nana ka mtaqi siyaw dasil btunux,pklu balay wawa malah puniq sayda.asiluh miya ka kinag hnng,mbahang ka haeyya u hnng kumay.
kla wawa kumay knttu miying skngxang ka samac mi snuun qrijiq.
meysu ka qrijiq da,soni ka lnglungan qrijiq :「Ah!Waha muya da! hemuya ka sayang da?」kiya na niqan kingal bhniq yayu ka qrijiq。
mtkla ka qrijiq wawa!wa sapah ruma ka qrijiq,smdaling ka kumay sayda,kumay ka pawa murung qrijiq jida do,qmraq ka puniq qmada kumay,smaruk ka ubal kumay wawa,yasa knttu mangal puniq ka qrijiq wawa,babaw wada ungan ka puniq da,misu ka qrijiq dungan,soni ka lnglungan qrijiq :「nasi saw ungan puniq da,Asi ka qmraq yaku da。」
wa heyni sayda,blbil yayu ka qrijiq do,wa kumay nbahang hnng blbil yayu sayda,tmalang ka kumay da,malu ba qrijiq han,kika nii ka ini pahung kla kumay wawa,meysu balay hnng mangal yayu ka kumay.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
589jibrhs0t009s15gn930yqu2a5kyw
Pnngalan Kari pnsltudan mbhuway rqnux
0
2215
98877
98876
2023-07-31T08:35:44Z
Robaw710322
1477
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
98877
wikitext
text/x-wiki
= Pnngalan Kari pnsltudan mbhuway rqnux-Than minjoku(白鹿傳說-邵族) =
Musa thiyaq balay umaduk ka pusu balay rdrudan Thau Patamu mi sediq tnualang, uka balay ka nngalan dha. Niqan kingal diyax, madas kingal huling balay ka Patamu, mniq lmiqu smpusal mtqiri,kasi qita kingal uxay balay qntan mbhuway rqnux, Prading tmlibu mhraw ka dhiya,dhuq mhraw beytaq nyusan Nato nsuwan Yucu saya, asi storil cka yayung ka rqnux. (Kiya ka ucilung Swatan saya). So sklwiyun balay pa, uka balay sndalan ka ana manu dapil ccamac. Asi nanaq snul huling musa siyaw yayung mimah qsiya ka dhiya da, asi awah siyaw qaqay ka ou balay qcurux tunanaq qtan, uxay dha balay qneqan ka kluwan hiyi qcurux ni. Ngalun dha ka snipaq dha qcurux, dsun dha siyaw yayung muduh ka qcurux, ini dha qduwi mkan ka qcurux daw duhun dha sdnguwan mi ngalun dha "Uqun sndnguwan". Dhuq alang da u, ida ini chungi knmalu balay nniqan hiya ka Patamu, kiya daw mdhu bay lnglungan na madas tnsapah thdil alang, kiya mi kbkuy hiyi sediq ka smnul hiya, klelu muru elu pnskraya na brah smdiyal alang nniqan ni. Kiya u "Patamu" ka wada mwaya balay nngalan kari Thau,mniq trahuc beyhing bay qhuni banah ka hiya,psliyun na kana ka sediq alang mquri utux qhuni psdhu: Snpeyyah saya daw, ana mblayaq mi qrinuc, uxay balay thdil dxral hini ana dhuq knuwan, mhiyi kingal wasaw ka qhuni banah pa,qulung balay mrana taxa hiyi ka sediq Thau.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* 來源: 原住民委員會
* 邵族-白鹿傳說
* https://www.cip.gov.tw/zh-tw/index.html
* 翻譯老師: Watan Diro / 編輯手: Robaw Saku 陳淑微
bjtspuqdx5jtmdd83n7ryld2dnwbuvd
Waya “pui”
0
2216
97688
97687
2023-06-13T13:21:49Z
KumuBasaw
1481
/* Waya “pui” Ceng-Ming-Cung */
97688
wikitext
text/x-wiki
== Waya “pui” Ceng-Ming-Cung ==
Niqan kingal kari hini, “smalu phiyug gaya baraq" ksun, kari dSeedjiq ga baraq nii o iya bi qlali lqlaqi.
Gaya nii ga ida paah rdrudan sbiyaw do, mkan hiyi dsamac ni siyang babuy siida asaw ka snegul gaya da. Seuxal ha o ungac hari ka tmabug babuy, yaasa luhay musa lmiqu powsa wasil ni mhhaw tmsamac. Manu ka gaya nii ga rmngaw ka rdrudan iya bi qlali lqlaqi ka baraq, thnganan dha “Pui" ka baraq, kana saw iraq baraq, saw kiya baraq nii ga uqan do malu bi uqun ni kplhpuh, kika quri saw baraq nii da o sluun dha mgaya ini qlali lqlaqi da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
Snruan nSeediq gaya rudan sbiyaw II-Teymi Nawi(Cng-Luey-Ling) p.145-147.
Tnhjil kari seediq na Lubi Pingaw(高玉美).
9gdhb7gx5cw6c8fsv2es8204ryrpwy9
Seejiq Balay-Kumay ni ngiyaw rklic
0
2217
99428
99427
2023-08-27T10:08:45Z
118.232.30.57
/* Seejiq -Kumay ni ngiyaw rklic (賽德克族-熊與豹的傳說) */
99428
wikitext
text/x-wiki
== '''Seejiq -Kumay ni ngiyaw rklic (賽德克族-熊與豹的傳說)''' ==
Sbiyaw, kumay ni ngiyaw rklic o msdangi balay. Niqan kingal jiyax, kumay ga rmngaw ngiyaw rklic kingal kari '''“Em'''bhgay kana ka hiyi ta, naka ta rsuhun lhang ni pspingun ka hiyi ta'''”msa.'''
Kiya ni kumay ka plealay rmisuh lhang ngiyaw rklic, wada rsuhan suyang bi qtaan mqalux ni embhgay. Mqaras bi ka ngiyaw rklic, kiya ni rmisuh lhang kumay ka ngiyaw rklic. Wada asi kaguh bagah qrngul ni rnsuhan mqalux kana ka hiyi kumay da.
Mkla ka kumay do msaang balay, ssuling msaang ngiyaw rklic, ma su uxay dangi balay ka isu, duri ni mquri ngiyaw rklic sqapah, meisug bi ka ngiyaw rklic, wada asi usa qdowriq.
Kiya ni ana bitaq sayang, ida meisug bi kumay na ka ngiyaw rklic, qmita bi kumay do, qulung musa tgliying kska qpruhan sprig ka hiya.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
Tnhjil kari seejiq na Away Pawan(詹雪霞)
dw0h3c3ptpd5dpqukdx8l8sy5ozz0n8
Kari snruan brah bukuy Utux rhngun (Babaw)
0
2221
98874
98315
2023-07-31T05:31:39Z
Nicole1301
651
/* kari snruan brah bukuy Utux rhngun (Babaw) (前後門神的故事) (上) */
98874
wikitext
text/x-wiki
== kari snruan brah bukuy Utux rhngun (Babaw) (拉魯阿哇族神話故事-前後門神的故事-上) ==
Sbiyaw knxalan ci-i siida, niqan dha paru rhngun ka seeiq Hla'alua, snaqun rhngun brah ni rhngun bukuy.
Rhngun brah o ga ga truma Taw-yeyn-cukaw-cung-ri muda pqita kdadak rima kbkuy qnjisan na pngahu, thnganan ararari ; manu ka rhngun bukuy ksun o ga mniq Taw-yeyn-cu cin-he-ri sipaw na ceyn-s-yueyn, thnganan curuvaka. Yaasa dha rhngun nii ga wada niqan Utux rhngun qmlahang, rhngun brah o niqan Avisavulangahla, rhngun bukuy o Hlipurimacu kmlawa, mntna embiyax balay ka dha mhhuni nii.
== Pnyahan ppatas (參考資料) ==
* 來源: 蒐集至那瑪夏文物館
* Bunun Tu Paliqabasan ( Takbanuaz Isbukun) 布農傳說故事 巒社群 / 郡社群 (1930年~1935年)
* 南投縣原住民部落大學 / 南投縣政府原住民行政局 出版
* 翻譯老師: : Lubi pingaw 高玉美老師 / 編輯手: Uhay Ruji 張慧琳
nwj2eu48lkcwnam94fxjcirek34nrje
Seejiq – priyux rungay ka bsrux seejiq
0
2223
98873
98185
2023-07-31T05:20:17Z
Nicole1301
651
/* Seejiq – priyux rungay ka bsrux seejiq */
98873
wikitext
text/x-wiki
= '''Seejiq – priyux rungay ka bsrux seejiq (懶惰的人變猴子)''' =
Seuxal niqan kingal ka seejiq ini drumuc qmpah, wana mtaqi ni ekan ka klaun na, ana niqan ka sejiq miyah pdayaw hiya, hiya o ida ini sruwa dmayaw uda, niqan kingal jiyax, kmttu mkksa Puwan alang ka hiya, pklu qmita kingal rungay gisu hmrapas babaw qbuni. Asi lnglung ni smura puuda naq hiya ka rungay, kika mangal kingal sida qhuni pquri sulay na mitaq, siyahan na tduwa mntna rungay niqan ngungu. Kiya ka kiya ni asi tai priyux rungay ka hiya da ida ini tduwa miyah priyu seejiq da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
Tnhjil kari seejiq na Rabay Puhuk(白談翠屏).
iwxhouhdiqjyj8moka0ux48hgljri7j
Ndaan pskluwi knrmux
0
2224
98898
98408
2023-08-02T01:56:47Z
Robaw710322
1477
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
98898
wikitext
text/x-wiki
= Ndaan pskluwi knrmux-Sediq(奇襲的故事-賽德克族) =
Niqan txal ka cbiyaw sa wada smipaq kingal tunux Sediq Tcitaya ka Sediq bunun, dhuq alang daw sqrasan dha balay mi mniq alang u ngalan dha Sediq balay, kmsang bay lnglungan dha ka Sediq Tcitaya, kiya mi miing maxal mbbiyax rsrisaw, snuul daping sndraan miing,sklaan dha wisu bay mqaras ka dhiya, ini bay qlahang ka lnglungan. Kiya mi Sediq Tcitaya u twaun dha kbsukan kana han, mtaqi ciida daw wada dha qbrangan kana ka dhiya, snkkingal wada paqan ka tunux dha. Kiya ka kiya mi mlih kingal tunux ka Sediq Tcitaya, manu ka Sediq bunun u wada mlih kingal alang ka dhyaan da. Ananaq mkkray bay ka hnyuwan Sediq bunun, binaw lxan bay ka tunux dha.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* 來源:
* 翻譯老師: 廖蓮花老師 / 編輯手: Robaw Soku 陳淑微
f8dcaux7i3n7wf08wfzwu5g83pnlc3f
Utux naqah
0
2225
98871
98870
2023-07-31T02:04:59Z
Nicole1301
651
/* Utux naqah (賽德克族-鬼王) */
98871
wikitext
text/x-wiki
= Utux naqah (賽德克族-鬼王) =
Berah 50 knkawas han si we niqan utux mesa si, niqan utux meyah pskluwi seediq si; Ani seediq mqlmiqu tncamac si, saun na pskluwi uri si, utux naqah kiya kesun seediq.
Seediq mnita utux, netun su so seediq malu lehebun se, ini na yahi kmlui ka heya sa; mnetun so seediq naqah lnglngan si we, kiya sa saun na smiicu mesa.
Mntena seediq meniq alang uri, cbeyo si ani su so kleelwu mkkesa si, asi su qtai ka utux gaga smkesik uleluw hiya.
Saya di ge uka taan so meyah ptuura di, ani su naq tbburux mkkesa uri, uka ani kkingal ka utux meeyah ptqita isu uri, uka utux mmeeyah pskluwi seediq uri.
Saya de, ado ta gisu snuhei Tama Baro kana saya di.
Ani su mosa kleeru eluw so Huli, ma ani su naq meniq alang uri, ani keeman bobo ceka rabi uri, ga inu utux meeyah kmlui seediq uri.
Berah 50 knkawas, mntaan mu ba doriq ka seediq wada yahun mnais utux, saan na muwa ppalix kdere llmiqu hiya.
Bubu mu seyung naq so nii rmengo uri, yahun na gmluus madi ka seediq naq lhebun sa, ma saun na paalix kdere llmiqu hiya si; ma saun na paha so tgelaq duma naq si, ma sqpahun na geloq ka doriq na daha ka quwaq na.
Dseediq alang di ge, madis puniq meyah skadi seediq pnsaan kkdere lmiqu hiya, ado ka utux nii we mngungu halung, asi su nqa pscyuqun ka halung su cmebu, kiya sa maha su desun ka seediq.
Nknii, oda ndaan cbeyo ka nii, saya de uka utux meyah ttkita di.
nas8cgjrcbp75pu70h4oe5dzlbvd7iz
Tminun pala ni kari sluwan smkaway
0
2226
99493
99492
2023-08-30T13:05:22Z
KumuBasaw
1481
/* Tminun pala ni kari sluwan smkaway */
99493
wikitext
text/x-wiki
= Tminun pala ni kari sluwan smkaway =
Pnaah snalu kari, sbiyaw han o ini sruwa psqama ubung ka Seejiq, mhiqil o ini tduwa madas. Rngiyan ni subway dha lqlai ida tduwa dmuy. Nasi uka lqlaqi lmutuc, skuun dha skuwan uyung sapah, wada hmrinas knkawas sngari do, nasi ga uqan quwi, kika ubung do saan qmada ini sai kmbura dowras rbuan mhuqil sejiq ni lukus hiya.
Nasi niqan sejiq wada midan, ini qpah kana ka seejiq alang ida dha spruwan bi qmita; kiya ka kiya ni, musa dmayaw qmlahan utux mhuqil seejiq duma ka dlupung. Duri nasi niqan ka saan rmbu siida, sngayan kana ka qqpahan jiyax sayang. Dqrijil o asi sangay tminun pala, yasa, nasi ima ka ini puru gaya sbiyaw mpshrmadan dha ka uda nii, musa sqama kana ka qnduwan tminun lukus.----曾阿滿,1994.11.05 Hori
Jiyax smku qbubur hiyi, nasi ini sangay tminun ka dqrijil o ida mpshrmadan ka nii. Wada qduwan tminun jiyax saying ka lukus o musa sqama kana, kika smku qbubur hiyi siida o naka sngayan ka tminun pala han, tgaan dhuq sapah kana ka wada mhaduc qbubur hiyi, tduwa tminun pala duri.----鍾花英,1994.11.10 Nakahara
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
Tnhjil kari seejiq o Rabay Puhuk(白談翠屏).
iz18sqpl0a2jebsheqidirrd92s2h8t
Snruan utux rhngun brah ni uyung
0
2227
102580
102579
2023-10-28T13:09:18Z
Awaychenaaa
82
/* Snruan utux rhngun brah ni uyung (拉阿魯哇族神話故事- 前後門神的故事-下) */
102580
wikitext
text/x-wiki
== Snruan utux rhngun brah ni uyung (前後門神的故事-下) ==
== Snruan utux rhngun brah ni uyung (拉阿魯哇族神話故事- 前後門神的故事-下) ==
Ana nanaq paru bi biyax na ka Hlipurimacu utux rhngun uyung,ida ini sdlihi seejiq tnealang ka huya,yaasa smkuxul tmhri balay sjiqan alang ka hiya. Niqan kingal jiyax, utux rhngun uyung nii ga kmttu msmur nanaq ka quwaq niya,Lmnglung ka utux rhngun brah, kla niqan bi biyax na ka utux rhngun uyung.
Kiya ni dmuuy kingal nanaq biyax na ka utux rhngun brah,tbiyax sqama btunux dhuq embanah ka utux rhngun brah, slabu na ruwan btunux paru.
Kiya ni trtuun na truma dungan ka btunux, mjiras rmngaw duri,'''“''' Qlahang bi! Wada trutu truma dungan ka btunux, angal nhari” msa! Manu ka utux rhngun uyung o tduwa na ngalan ka btunux, siida asi sqapah babaw btunux ka hiyi na, wada asi sqama ni mhuqil da.
== Pnyahan ppatas (參考資料) ==
* 來源: 蒐集至那瑪夏文物館
* Bunun Tu Paliqabasan ( Takbanuaz Isbukun) 布農傳說故事 巒社群 / 郡社群 (1930年~1935年)
* 南投縣原住民部落大學 / 南投縣政府原住民行政局 出版
* 翻譯老師: : Lituk Teymu 詹素娥校長 / 編輯手: Uhay Ruji 張慧琳
gz7gkuwiihagq7t11jbncxdub54mf4a
Raaruwacu snafu Kari Utux brah rhngun ni bukuy
0
2228
102512
102511
2023-10-27T13:45:32Z
101.139.2.94
/* Raaruwacu snafu Kari Utux brah rhngun ni bukuy (拉魯阿哇族神話故事-前後門神的故事-中) */
102512
wikitext
text/x-wiki
== Raaruwacu snafu Kari Utux brah rhngun ni bukuy (前後門神的故事-中) ==
== Raaruwacu snafu Kari Utux brah rhngun ni bukuy (拉魯阿哇族神話故事-前後門神的故事-中) ==
Utux baraw rhngun brah o ida qmlahan balay sejiqan Ruwan hini, ini na piyahi krmux Ruwan alang. niqan pxal miyah mguy krmux Ra-a-ru-wa cu, kntxa naqih seejiq ga madas puniq ni qiqaya yayu, kiya ka jjilan dha smliq A-ru-wa cu. Dmui biyax na ka Utux rhngun brah. kika wada mdrudu knkla ka naqih seejiq, asi tay miyah brah rhngun paru,nadas dha qiqaya o gaga hridan so rhngun paru hiya,maku mkkran kana ka naqih seejiq, asi wada tmalan qdowriq da.
Dhuq alang dha ka naqih seejiq do,pprngaw kana ka dhiya hmuya malux saw kiya ini tduwa mrmux Ruwan hiya, binaw ini alax ka lnglungan, kika kiya ni tgdha musa mrmux duri.Tgdha miyah ka naqih seejiq o mrana hbaraw bi,dhuq rhngu do,pprngaw kana ka dhiya hmuya malux saw kiya ini tduwa mrmux Ruwan hiya,binaw ini alax ka lnglungan, kika kiya ni tgdha musa mrmux duri.
Tgdha miyah ka naqih seejiq o mrana hbaraw bi, dhuq rhngu do,ida mntna snduray, krinah so mdrudu,uxay wana hridan rhngun paru ka qiqaya, ini adas ana manu ka bag ani wada pxalan Ruwan A-ru-wa se.kndadax siida ykiisug ka naqih seejiq da,misug miyah krmux ka dhiya da.kiya ka sun saw biyax Utux baraw rhngun brah Avisavulangahla, tduwa mhtur naqih seejiq, qmlahan Sejiqan.
kiya ni musa miying utux rhngun brah Avisavulangahla rmngaw,“ Ma yaku kdjiyax ka qmlahang rhngun uyung hug? Uxay saw kiya ka balay bi wah!” msa msaang rmngaw.(68)
Manu ka utux rhngun brah Avisavulangahla o smiyuk rmngaw, “ Ya kiya wa! Pspung ta tmaga mangal btunux paru, nasi sungalan ini ini tucing babaw dxgal o, kika isu ka meiyah qmlahang rhngun brah da.” Qmbahang ka utux rhngun uyung o smruwa, kiya ni psramal pspung ka dhiya nii da.Manu ka utux rhngun brah o mniq dgiyaq daya, manu ka utux rhngun uyung o mniq truma kiya.Siida ga mniq daya na utux rhngun brah o mjiras rmngaw, “ Qlahang! Wada trutu truma da ka btunux, angal nhari wah!
Manu ka ga mniq truma na utux rhngun uyung o wada na ngalun ka btunux,wada na sqada daya dungan ka btunux.
== Pnyahan ppatas (參考資料) ==
* 來源: 蒐集至那瑪夏文物館
* Bunun Tu Paliqabasan ( Takbanuaz Isbukun) 布農傳說故事 巒社群 / 郡社群 (1930年~1935年)
* 南投縣原住民部落大學 / 南投縣政府原住民行政局 出版
* 翻譯老師: : Rabay Puhuk 白談翠屏老師 / 編輯手: Uhay Ruji 張慧琳
imqwmn6j9097j2qgc20z3wr9sxpjzig
MeytiWiki:NewcomerTasks.json
8
2229
98272
98271
2023-07-10T08:48:43Z
MediaWiki default
684
Prepare image recommendations. This should have no visible effect (disabled via other means). [[:phab:T337330]] [[:phab:T341150]]
98272
json
application/json
{
"image-recommendation": {
"disabled": false,
"templates": [],
"excludedTemplates": [],
"excludedCategories": [],
"type": "image-recommendation",
"group": "medium",
"learnmore": "",
"maxTasksPerDay": 25
},
"section-image-recommendation": {
"type": "section-image-recommendation",
"group": "medium",
"maxTasksPerDay": 25
}
}
7c2zb3s2bo0swew7noh071pohctce48
Pnngalan kari rmdax tasil
0
2230
98899
98787
2023-08-02T01:58:54Z
Robaw710322
1477
/* Pnyahan pnatas (參考資料) */
98899
wikitext
text/x-wiki
= Pnngalan kari rmdax tasil-Sediq (賽德克族-白石傳說) =
Nyusan nanto nsuwan jnay, niqan kingal pnngalan kari enca ka dsediq, niqan kingal beyhing bay tasil mbhuway ka dwiyaq tudu, thnganan dsediq u rmdax tasil. Pusu bay lnglungan u kiya ka rmdax tasil, kiya nniqan pnrdingan rdrudan dsediq cbiyaw. Kiya ka dupan ssaan tmcamac dsediq uri ka rmdax tassil hiya. Mniq tmcamac dwiyaq tudu ka dhyaan ciida,rmdax tasil nii u mntna so bwihur rmdax tasil qmlahang dsediq. Alaw beyhing bay mniq baraw ka hiya, mntna so eruc qnabil camaw ncuul dmudul daping qaqay dsediq. Kiya uxay mpkrdan mniq knlbangan cka dwiyaq tudu ka dsediq ta. Kiya rmdax tasil, uxay wana dupan dsediq ka hiya, kiya bnuhur rmdax tasil dsediq uri.Alaw niqan Utux rmdax tasil dsediq ka ruma “rmdax tasil.” kiya ka rmdax tasil nii, thyaqan qmita u mntna so snkyaan tasil. wa umuqi baraw doras dwiyaq. Mntna so tasul phpah mutan, kiya thnganan dha tasil mutan.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* 來源:
* 翻譯老師: 廖蓮花老師 / 編輯手: Robaw Saku 陳淑微
kz691j1k45cnz8r35dbrahijxyu0m02
Kari pnsltudan rudan ndaan psgao
0
2231
99466
99465
2023-08-29T22:56:05Z
Sayunsyat
1492
/* Kari pnsltudan rudan ndaan psgao (賽德克族-死後審判) */
99466
wikitext
text/x-wiki
= '''Kari pnsltudan rudan ndaan psgao (賽德克族-死後審判)''' =
Mesa kari nrudan. “Kkdusun nseediq asi ka mdulumc nqqepah,ado ka mhuqil ciida, maha niqan nkingl utux psdehu hako psgao na,”
Nasi so rrseno wada mhuqil de, baga na heya asi naq moda psgao utux pqlahang hako,Nasi so taan baga na niqan pdhung dara we, kiya sa klaun na mesa mdrumc ka heya,Utux pqlahang Hako kiya di we, maha suna asi pooda Hako mosa sipo yayung hiya.Kingal uri,netun mhuqil ka kingal mqedil mkela riyung tuminun miri de,Utux mpqlahang du ge maha na asi ppdai hako mosa dehuk tnlangal lmedax hiya.Niqan Dungan, na si so mqedil ini kela tuminun(miri) wada mhuqil de,Utux mpqlahang ge,uxe naq na psrwaun pooda hako,ma maha naqah ba so nii,Heya we maha na sciqun utux mpqlahang so toma ruru rbeyuq,ssaan na ppeekan utux karang.Alang Tayan Mbgala hiya nii qan kari pnsltudan so nii duri:Mhuqil ka seediq we, asi naq qulung moda psgao utux mpqlahang,Netun so bag ana ini ba ka kntanah,Utux mpqlahang we sbege na kinal hukuc mntena knrkawan na naq heya,Kiya ka pplahun na ma moda hako, netun so wada pudu ka hukuc nege na di we,so kiya nii de asi su naq qulung moda psgao utux mpqlahang Dungan.
apvzxn9ske0iexgqyrmo4r7v8ibfczk
Pusu na Kanakanavucu pneyah;Yencuming Weyuenhwe
0
2232
98514
98513
2023-07-19T01:17:36Z
Nicole1301
651
98514
wikitext
text/x-wiki
az devops wiki page update -- path
7nmw00m9zxgsm26ydz402o41mgqw1kq
Pusu na Kanakanavucu pneyah
0
2233
98794
98792
2023-07-28T03:31:05Z
Sayunsyat
1492
/* Pusu na Kanakanavucu pneyah(卡那卡那富族的發祥根源) */
98794
wikitext
text/x-wiki
= Pusu na Kanakanavucu pneyah(卡那卡那富族的發祥根源) =
Niqal kingal bubu ngayan na ge Niun,ma mstange daka laqi riso na Parumaci,mqrinuc riyung ma murux naq smepu ali,kika bubu na meniq berah laqi na naqah ba knnuudus mu mesa,ketu ba qnnaqah meniq bobo dheran nii! Bobo na qulun biqun misu knnmalu kndesan mesa klmeyan bubu na Parumaci. Ini khedurmengo na ma asi lux tutuy di, papaq na meturmquri pusu qhuni ga tanah kana waso na karusʉrʉ (qhuni Cyiatan),tutin kana waso na,ma mttapa kana, asi lux mttapa ma mgknkingal sapah di. metur ttexal dungal,asi lux mgseediq ttingan waso,ye ba wada piya knkbekuy spegun na.Mgmdudul ndheya ka Parumaci di, kndalax ciida msseli mgkingal alang di.
75ovq7xt6v4f9abb4t4jlgz5l1ympdq
Pprngagun empduuy:Tumbuka Arch
3
2234
98559
98518
2023-07-21T02:04:34Z
Nicole1301
651
/* Why " Kari pnsltudan rudan ndaan psgao" this page would be delete? */ 回覆
98559
wikitext
text/x-wiki
== Why " Kari pnsltudan rudan ndaan psgao" this page would be delete? ==
This page is kari Seediq new article, why did you delete this one? [[Empduuy:Nicole1301|Nicole1301]] ([[Pprngagun empduuy:Nicole1301|empprngaw]]) 2023年7月19日 (J3) 08:52 (CST)
:@[[Empduuy:Nicole1301|Nicole1301]] Hi, greetings! Thank you for contacting me.
:The [https://trv.wikipedia.org/w/index.php?title=Kari_pnsltudan_rudan_ndaan_psgao&oldid=98454 page] is short to give a clear meaning of the subject and it also had some issues such as grammar, punctuations, etc.
:Do you actually speak Seediq? I could help building a translator app and website for it, or add it in other multilingual sites that translate languages. I am not that an expert in Seediq, but know few words to keep me going. [[user:Tumbuka Arch|<span style='color: #FFFFFF;background-color: #191970;'>'''''Tumbuka Arch'''''</span>]][[user talk:Tumbuka Arch|'''<span style='color: #B20000;background-color: #FFFFFF;'><sup>★</sup><sub>★</sub><sup>★</sup></span>''']] 2023年7月19日 (J3) 13:13 (CST)
::In fact, this page is our new editor to try edit it, we will let our editor to edit step by step. Not quickly to finish all things by themselves.
::I am actually speak Seediq, you can looking foword to my Seediq editor page, and our articles are writed by teached languge Seediq teacher. [[Empduuy:Nicole1301|Nicole1301]] ([[Pprngagun empduuy:Nicole1301|empprngaw]]) 2023年7月21日 (J5) 10:04 (CST)
bfz4fa8epz5lmxewz5w7i427xflzuy1
Pprngagun empduuy:Count Count
3
2235
98517
98495
2023-07-19T05:09:27Z
Count Count
1609
/* Why "Pusu na Kanakanavucu pneyah" this page would be delete? */ 回覆
98517
wikitext
text/x-wiki
== Why "Pusu na Kanakanavucu pneyah" this page would be delete? ==
This page is kari Seediq new article, why did you delete this one? [[Empduuy:Nicole1301|Nicole1301]] ([[Pprngagun empduuy:Nicole1301|empprngaw]]) 2023年7月19日 (J3) 08:55 (CST)
:I removed the ''delete'' tag. Apologies for my confusion. [[Empduuy:Count Count|Count Count]] ([[Pprngagun empduuy:Count Count|empprngaw]]) 2023年7月19日 (J3) 13:09 (CST)
cmc6v96sggj1nxesjm269bs6544whl0
Kari rudan cbeyo ka seediq mbtunux togang(baro) - Kavalan
0
2236
100138
100137
2023-09-29T22:59:47Z
Sayunsyat
1492
/* Kari rudan cbeyo ka seediq mbtunux togang(baro) - Kavalan ( 噶瑪蘭族-冬瓜美人的傳說 (上)) */
100138
wikitext
text/x-wiki
= Kari rudan cbeyo ka seediq mbtunux togang(baro) - Kavalan ( 噶瑪蘭族-冬瓜美人的傳說 (上)) =
Cbeyo, niqal kingal seediq mhuma snlayan rehaq togang, knthuwe na reesun dheran truma rehaq ka heya, wada hmrinas ka ali de,sntasin ma khei duri,tmara betaq mhada de bcbacun daha ngalun na ppqun ciida,melux qbahang hrenang pneeyah togang truma mesa “ iya ku bcbaci’’, asi lux sklui ka seediq mhuma, uka pahung na mekan duri,kina asi psai sapah di. Ini qbsiyaq, ceka ma mhada riyung ka togang, kndalax truma milo kingal ka mqedil. Mqqaras seediq mhuma ngalun na kesun seediq mbtunux togang ka mqedil nii.
Kndudul paru ka seediq mbtunux togang,ma kndudul mbtunux duri, ncuging mosa ssiyo mangal qsiya,kleeluw niqal eguw seediq mesa qsiya na ka heya,dungus de ado mksndaling heya, kika klaali ini dehuk sapah dungal de wada uka sngari qsiya na ka cuqi di, uka ani maanu di.
r2pa4gl7l8aucbr48bc52uz4awzxx7q
Kari rudan cbeyo ka seediq mbtunux togang(truma) - Kavalan
0
2237
100165
100164
2023-09-30T17:53:30Z
Sayunsyat
1492
/* Kari rudan cbeyo ka seediq mbtunux togang(truma) - Kavalan ( 噶瑪蘭族-冬瓜美人的傳說 (下)) */
100165
wikitext
text/x-wiki
= Kari rudan cbeyo ka seediq mbtunux togang(truma) - Kavalan ( 噶瑪蘭族-冬瓜美人的傳說 (下)) =
Smkuxul riyung tminun ka seediq mbtunux togang, ani si tminun ka heya de, kneguw ba seediq meniq mtlibu deriq na,maha ini snlesi meepah ka heya, kika lmngelun kingal oda ka seediq mhuma,smmalu kingal qnalang sapah nganguc ka heya, ma sdhegan na ba psaan snalu dnamux baro ka ubung,maha meniq baro tminun ka heya, ma rnagun na ka seediq mbtunux togang qtai hari kesun na.
Ani si niqal kingal ali, nii snlesi tminun ciida ka seediq mbtunux togang, wada asi sdheriq dnamux truma ka ubung na, mteeyux lnglungan na mkmosa mangal,kii ini na tai wada ptkuro huqil sdheriq srahuq papaq na.
Kndalax kari rudan cbeyo knii, maha miyan klaun weewa cbeyo ka Kavalan, qulun naq meepah tminun ma mangal qsiya ddoyun na ka aliali. Ma mesa kingal qyqeya spruun qmita ka ubung,kneguw ba pgyaun na,so ka ini telung ka rseno,ali ini tinun de sbleyaq daha smekun ciida denu…knii.
3fzu40visoeeddizwhpj8llu8zj9jkv
Kari pnsltudan rudan ndaan pusu qnquwan
0
2238
98499
2023-07-19T01:06:03Z
Nicole1301
651
建立內容為「= Kari pnsltudan rudan ndaan pusu qnquwan (賽德克族-樂園與失落) =」的新頁面
98499
wikitext
text/x-wiki
= Kari pnsltudan rudan ndaan pusu qnquwan (賽德克族-樂園與失落) =
2448resttk7o7p346y0zy896emwq7e6
Mpprngaw:Pusu na Kanakanavucu pneyah;Yencuming Weyuenhwe
1
2239
98512
2023-07-19T01:16:38Z
Nicole1301
651
建立內容為「az devops wiki page update -- path」的新頁面
98512
wikitext
text/x-wiki
az devops wiki page update -- path
7nmw00m9zxgsm26ydz402o41mgqw1kq
Sediq cocu pnngalan kari psnkxulan tasil
0
2240
98823
98822
2023-07-28T13:17:21Z
Hongaaa
76
98823
wikitext
text/x-wiki
patas sspuwan 299 pneyyah patas: Qnpringan tnpusu sediq.
Mniq alang sediq Tehuyey, niqan kingal msskuxul ka qridil mi snaw, Hangan snaw u Pasuya, Hangan qridil u Sanmry. Bukuy daw wada mrdan mnarux ka Pasuya da. Niqan kingal diyax, qnlqihan bay lnglungan na muyas uyas ciid ka Sanmey, tnays bay qmita mnrdan Pasuya, skluwi balay ka hiya. Bawa na u diyun Pasuya, mksa dhuq kingal lhngaw Tasan, mtuhuy mniq hini ka kndusan dha. Qnbsiyaqan kngkingal lntudan diyax, madas sinaw payay musa qmita sapah ka hiya. Wa mtuhuy Pasuya ka hiya, enca rmngaw ka tnsapah Sanmay. Qtaan u kingal nanaq! Binaw ini bay rngaw uri. Babaw na kngkwasan, tnrabu kingal laqi ka Sanmey da! Msupu miya tqita tnsapah ka dhiya. Mnhapuy kingal handay damac ka bubu Sanmay, wada qduun mkan kana ka hnpuyan mnniq babaw eqan idaw, kiya ini bay qtai ka Pasuya. Kingal nanaq u tnmkuan bawa bubu ka laqi u kiya ka laqi labu. Tmkuan bawa bubu rudan daw wada knpyiyux pusu wamin da!
3x7aefzj5uer4rw44jp8dw8dfjjib8b
Pntbrnahan sejiq Tuda
0
2241
102838
101973
2023-11-01T02:25:18Z
Nicole1301
651
/* Pntbrnahan sejiq Tuda(賽德克族-都達遷徙) */
102838
wikitext
text/x-wiki
== <big>Pntbrnahan sejiq Tuda(賽德克族-都達遷徙)</big> ==
Daha mnswayi mrmun ba lnglunan daha uusa ana inu, Taymu Naywal ka qbsuran mi Bulun Naywal ka cswayi, uusa daha miying burah qrunang, hmrinas mukala tudaya dwiwaq Klbiyun mi dhuq dxral yayung Tawsay.
kiya mi thjiq duri quri hraan heydaw,dhuq alang Tkiji;mlatac muquri dungal truma strngan yayung Sinju do embrnah miyah da.
Saw nii endaan dha ka mnswayi nii du,niqan balay rmun mi nklaan dha.iya mi yaa saw lala ba ka sejiq sida du,ppluk qrunang pphuqil mi hbaraw ba ka wada mhuqilduri u ungac hari wimu ka uqun uri.
manu saw kiya daha mnswayi ni du madas kana ruma sapah daha thjil musa dxral cska mi cmuheyn yayung Tawsay.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* 來源 : 道賽迴聲: 山里編織故事與圖錄
* 賽德克族傳說故事
* 花縣山里社區發展協會 出版
* 翻譯老師:張正祺老師/編輯手:Lawpaw nawbu 王益忠
owx6i94f9e2k9rs9qshfda576mglzvo
Kari bhuway tarux sari
0
2242
102844
99003
2023-11-01T02:28:12Z
Nicole1301
651
/* Kari bhuway tarux sari(白野芋柄的故事) */
102844
wikitext
text/x-wiki
= Kari bhuway tarux sari(白野芋柄的故事) =
Uy ba sida, kingal snruwan kari quri bhuway tarux sari. bnsiyaq ba ini quyux ka karac sida, mdngu kana ka dxral, ungac balay uqun daha ka kana sejiq, kiya du hmlay bhway tarux sari ka sejiq. Skradan sida ka karac u bhuway tarux sari ni ka kkudus sejiq. Mkan sida u plalay sbuway daha smka ka uqun laqey, yasa ini puuray laqey hmi. Nasi uxay bhuway tarux sari ni ka pkudus dhiya, naa wada uqun uray mhuqil ka kana sejiq sida da.
Aji nhawma sejiq ka sari nii, sari tmunang ka kiya, mhru quri bbuyu mi siyaw qsiya ayu. Mtena sari balay tduwa uqun ka sari nii msa ka rudan, kiya u wana tarux niya ka uqun, ini eka heyyi niya. Niqan daha kluwan ka tarux sari;kingal u mupajiq mi kingal u musaas embana ka lahang niya. Nasi mqlahang ba ka mhapuy ha, ini daha ptlung txa sejiq ka tarux sari, nasi wada tlngun sejiq sida ka tarux niya du, mkkrak kana ka heyyi mnkan mi ini duwa uqun da.
。
= Pnyahan ppatas(參考資料) =
* 來源:碩博士論文
* 太魯閣族傳說故事
* 南投縣原住民部落大學/南投縣政府原住民行政局 出版
* 翻譯老師:張正祺老師/編輯手:Ungay Daki 川心蓮
n6yv7k4b403wl5z3ne12emgo40lo5nu
Umalak tunux / Mangal tunux - Boxin Gilang
0
2243
101463
99227
2023-10-15T07:20:33Z
Robaw710322
1477
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
101463
wikitext
text/x-wiki
= Umalak tunux / Mangal tunux - Boxin Gilang - Kari Sejiq Truku ( 出草 - 林仁川 Boxin Gilang - 語言: Kari Sejiq Truku) =
Mnuda pnqqihun uri ka rdrudan cbiyaw, mray so rudan cbiyaw Sediq minjoku mi mntna ka Sejiq Truku wa mniq kareyngko pa mnuda pnqqihun uri, ana so balay niqan pnluban tndadal niya, mntna so Sediq Toda mi Sejiq Truku mi Seediq Tgdaya uri u ppwalak tunux uri. Mray so ita mi Sediq wa mniq Kareyngko uri u tndadal ta kana.
Mniq knxalan ni, nasi uxay balay snhiyi ta Bukung Baraw mi, smluhay kari Bukung daw, uka ana manu, wana msdurux muda lhbun ta ka smdhu onluban ta Sediq minkoku mi sediq minjoku icil.
So ni ka qnbhangan kari rudan cbiyaw, ppqihun psipaq ka rudan cbiyaw pa, ppwaluk tunux, qyanun dha kcka rpun ka tunux,pqdalan dha idaw macu, nasi ini dha spkan idaw da u, uxay su mpangal tunux ka umalak nduray, nasi ou balay ka unlakan tunux cida, sediq pa ddilun dha msupu rmweri ka tunux qnriyan wasaw.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* 翻譯老師: Watan Diro 老師 / 編輯手: Robaw Saku 陳淑微
* 出處:賽德克族口述傳統文化故事ǁ-鐵米拿葳依(曾瑞琳) p.117-119
qs6dxivhrvg28v25bka8vub0bmaoqso
Dangi na ka quyu mlehe-Bununcu
0
2244
99502
99501
2023-08-31T01:08:09Z
Nicole1301
651
/* Dangi na ka quyu mlehe - Bununcu (布農族 - 百步蛇的朋友) */
99502
wikitext
text/x-wiki
= '''Dangi na ka quyu mlehe - Bununcu (布農族 - 百步蛇的朋友)''' =
Mprengo kari ndaan na kingal mqedil Bununcu, maapa hani na ba tntingan laqi rabu meyah pnhmaan dheran bungan ka heya, niqal beling tgsaso deriq na ka dheran bungan hii, psaun na msange beling hii ka laqi nheya. Cekanali, ciida meyah beling hii qmita laqi ka mqedil, wada asi lux uka qtaun ka laqi rabu na, kssiyo skadi ma uka ba qtaun, naqah ba kuxul na ciida asi tqeraq dheran, wada qmita niqal kingal beling biciq ka dheran, kssiyo skadi ma uka ba qtaun, naqah ba kuxul na ciida asi tqeraq dheran, wada qmita niqal kingal beling biciq ka dheran, pneeyah truma lmingis laqi rabu nheya. Mquri beling truma qmita ka mqedil, wada mita kingal mbtunux quyu mlehe, mquri heya peeyah hema na, mntena qtaun hei pntasan daka pntasan laqi labu. Lmingis rmengo seediq alang ka mqedil, wada mgquyu mlehe ka laqi mu di. Kika, pprengo pkela seediq Bununcu iya ta pqnaqah daka quyu mlehe, ado snhiyun daha bale kndalax laqi na Bununcu knpryuxan na ka quyu mlehe, ma nngalun daha msdangi ka quyu mlehe, snneru betaq saya ka kari rudan cbeyo knii, kesun daha “ dangi na quyu mlehe”
lz313g98afmoxday2jzphfd5y3mt36r
Kari rudan quri puwau
0
2245
102827
102826
2023-10-31T08:13:24Z
Nicole1301
651
/* Kari rudan quri puwau(野鴿子傳說) */
102827
wikitext
text/x-wiki
= Kari rudan quri puwau-Sejiq Tuda(野鴿子傳說) =
Sbiyaw niqan kingal ka embheytur balay. Ini kdrumut qmpah. Niqan kingal jiyax, qmburung hiya du ida mawyas mi mawyas. Tama laqi krijil o skawlan na musa dwiyaq pssli sudu blbul mi sqmai sun na. Hiya du nanak psqama mi mawyas. Kiya ni hiya du wada sqama uri da. Babaw wada sqama du maa kingal puwau malu balay bhangan uyas na.
= Pnyahan ppatas(參考資料) =
* 來源:碩博士論文
* 太魯閣族傳說故事
* 出版
* 翻譯老師:林光榮老師/編輯手:Ungay Daki 川心蓮
htbijtdhcjuvovuoigj2bkq1keij886
Pnngalan Kari pnsltudan sinaw macu
0
2246
100101
99514
2023-09-27T05:39:08Z
Robaw710322
1477
/* Pnngalan Kari pnsltudan sinaw macu - Sediq minjoku (小米酒傳說 - 賽德克族) */
100101
wikitext
text/x-wiki
= Pnngalan Kari pnsltudan sinaw macu - Sediq minjoku (小米酒傳說 - 賽德克族) =
Cbiyaw pa, niqan mntxal niqan turu sediq alang musa nganguc, kiya mi mpprngaw kari. Kcka dha u rmngaw ka taxa sediq: “Mimah mnmnu sinaw ka sediq alang namu? ” Kiya daw ppciyuk kari ka dhiya. Niqan kingal sediq alang u rmngaw dmuwi cka iraq miriq smmalu sinaw, niqan ka kingal alang pa dmuwi brisan qmpi sinaw, niqan ka kingal alang dungan u dmuwi macu qmpi sinaw. Rmngaw kana ka dhiya u uda knmalu bay mahan ka qnpiyan dha sinaw, kiya mi psriyux ppimah sinaw iraq miric mi sinaw brisan mi sinaw macu ka dhiya. Kiya da u sinaw macu cida, Wa! Mskluy balay kana ka dhiya, to bay htngayan knux sinaw macu kana ka lmiqu.Rmngaw ka dhiya:“ Uxay ku balay mnimah so ni sinaw, laway bay knmalu knux niya wah! Taway bay knmalu mahan wah!” So kiya, kndadax hiya cida, ini salu sinaw brisan da, ini salu sinaw iraq miric uri da, wana pskingal mpruway smmalu sinaw macu, alaw sinaw macu pa pnoda pnsung mi wada mangal knmalu balay mahan sinaw.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* 翻譯老師: Watan Diro 老師 / 編輯手: Robaw Saku 陳淑微
3aeznppt7vuu80nfm6rzgst0soptyxz
Kingal Lutuc gnuguyan
0
2247
99280
99279
2023-08-18T19:49:42Z
呵口呵樂
1672
99280
wikitext
text/x-wiki
[[File:RedfernApology2.JPG|250px|thumb|Kingal Lutuc gnuguyan]]
==[[Kari Seediq]]==
Kingal pnugrahur Luwan [[Seediq]] ka knlangan [[Australia|Awco]]. Dheran nii spegan srengo kari, mphrinas teru kbekuy kana ka knklegan. Rahur ba ka Luwan [[Yencuming]]. Ma kana ka pntheruy pneeyah knlangan seediq icil duri. Cbeyo pooda kingal cungco ka sehu Awco. Cungco nii, spkari Dame kana ka seediq. Pguango srengo daha kari. Psmyahun kingal knlangan pskingal kari, pskingal pnGaya, ma pskingal snhei. Pgdungus pntyexan pntena skdesun daha ka Yencuming. Rahur ka laqi Yencuming wada desun sehu Awco. Stgesa kndalax slaqi. Kika uxe pgYencuming ka laqi denu mesa. Desun kingal uxe knklaan pnkdkilan daha ka laqi Yencuming. Sprdingan Ptlhayan pskari Dame, snhei thmkuwan Utux Dame. Ma shaduc tnsapah seediq mbhege. Thmuku Utux nmdanga tnsapah, kiyokay, ma sapah mdanga laqi uka rudan. Meniq hiya, slluhe kari Dame, spkela Gaya Dame. Ini prngagi kari nbubu, ini spyasi uyas tnalang. Mgedang ngayan, mgedang pnsltulan di tnalang. Ini ba ptleyaq klaali ka lqlaqi Anaq snbleqan ka nniqul, mttuku kana ka ppuqun. Ani si naqah bale ka kuxul daha. Lmngelung mkmusa berih bubu daha, ma ini kela mesa ga meniq inu ka nniqan daha duri. Mmteru kmxalan qnbsyaqun ka spooda ooda nii di. Melux naq spchngiyan ka [[kari]], spchngiyan ka Gaya. Uxe seediq Mbhege, ma uxe seediq Yencuming ka dheya di. Seediq so nii gnlekan hii ka stgesa nrudan. Kiya ka kesun “'''Kingal Lutuc gnuguyan'''” (失竊的一代). Ndaan spooda oda sehu Awco nii, uka mnadis na snbleqan skdesun daha. Mquri ini tqtai na seediq mbhege, wada ba pchngiyan ka pnuGaya nrudan daha di. Mquri naq ndheya duri, wada ini klai ka pnGaya nrudan daha. Ini ba tbleyaq, ini ba kkela mesa mphuwa ka lnlungan daha duri. Duma naq ka seediq, kingal kkdesan skadi nsapah pnyahan ma kana so spkela naq nnheya peni. Betaq knkawas 2008, sbrihan kari na [[Congri Awco]], mesa, “Yaku, pthmuku ku Tndheran Yencuming ka saya. Pnyahan nrudan seediq ncbeyo, ani saya ni pnuGya, ni meniq hini nana. Lnlungun ka ndaan wada ini sbleqi kndesan. Ndaan horicu ma cungco sehu cbeyo, kana knklegan pnqraqil snlliqan, ni mu sbrihun.” Rmirih ndaan sehu cbeyo, snberih kari seediq tnpusu. Ma sehu saya peeyah kari, kndalax saya, kana ndaan qnnaqah, ini sbleqi cbeyo, plixan! Uxe ba spooda ka bobo na di. mesa. Kana ndaan qnnaqah uxe kesun maha asi kklmeyun. Snbrihan na seediq tnbusu Congri, spruun ba spatis ndaan saya. Pgkela ndaan uxe mplutuc knssengan. Mpslluhe knklaan, ma mppooda knkkela. Ani naq saya rahur ba ka seediq miging naq pnttingan daha. Ani naq uka ggimun ka tnsapah di. Pkrdumuc ba pooda stgesa beyax klmeyun. Pkdakan naq lqlaqi Yencuming ani betaq knuwan.
==[[Kari Coko]]==
澳洲是一個由許多族群所組成的國家。這片大陸至少有三百種以上不同的語言。這裡有很多原住民族群,以及從不同地方移居的外國人。過去的澳洲政府實行一項政策,這個政策讓人民普遍使用西方的語言,減少使用其他語言。他們希望,國家只有一種語言、一種文化、一種信仰。為了讓原住民族可以更快的融入社會,澳洲政府帶走很多原住民的小孩。他們認為從小的時候開始教育小孩,小孩就不會成為原住民。原住民的孩子被帶到完全陌生的環境,重新教育,他們學習西方的語言,信奉西方的宗教。然後他們被送往白人的家庭、教會以及孤兒院。在那裡他們學著西方的語言,認識西方的文化。被禁止說母語、禁止唱家鄉的歌。他們失去母親,失去名字,失去與家鄉的連結。孩子們時常感到不安,雖然他們所在的地方很安全,也有食物可以溫飽,但他們還是很悲傷。他們想回到媽媽身邊,卻又不知道自己在什麼地方。這是一個長達六十多年的政策。他們被迫遺忘自己語言、文化。他們既不是白人也不是原住民。被剝奪原生教育的這群人,被稱作「失竊的一代」。澳洲政府的政策,並沒有為他們帶來更好的生活。面對白人的不認同,早已遺忘原生文化的他們,對自我的認同也感到困惑與不安。有些人一輩子都在找尋原本的家庭,和自我的認同。直到2008年,澳洲的總理正式向原住民族表示歉意。他說道:「今天我們向這塊土地上的原住民,人類歷史上最古老、至今仍存續著的文化致敬。我們反思過去的不公平待遇。我們為過去政府的法律及政策,所造成的各種痛苦和損失致歉 。」總理代替過去的政府,深深向當地原住民致歉;現在的政府,期許從今以後,過去各種不正義,未來絕不再發生。過去的問題不會馬上解決,對原住民而言,總理的道歉依然是歷史上重要的時刻。了解歷史,不是為了延續憤怒,而是學習理解與尊重。現在還有許多人在找尋自己的身世,儘管有些人已經找不回自己的家人,他們也致力於原住民族群的教育與權益。守護世世代代的原住民子女。
==Pnyahan pnataas==
*[https://web.klokah.tw/pbc/book/online/index.php?id=130 被偷走的一代],原住民族語E樂園由財團法人原住民族語言研究發展基金會 製作
shu4lb87ro1wnxrgu4t27xfyabsclna
Empduuy:Ffffnm
2
2248
99352
2023-08-24T03:59:34Z
Ffffnm
862
建立內容為「<center>'''chaus'''</center> {{#babel:zh|zh-cn|trv-0|en-1|ja-1|zh-hans-5|zh-hant-4|lzh-2|zh-tw-3|zh-yue-1|zh-hk-1}}」的新頁面
99352
wikitext
text/x-wiki
<center>'''chaus'''</center>
{{#babel:zh|zh-cn|trv-0|en-1|ja-1|zh-hans-5|zh-hant-4|lzh-2|zh-tw-3|zh-yue-1|zh-hk-1}}
pqxqp4lxsuwoaooo5kn9wil6sfo7lr5
Nkari uda piery
0
2249
99772
99771
2023-09-15T07:33:19Z
Robaw710322
1477
/* Pnyahan pnatas */
99772
wikitext
text/x-wiki
= Nkari uda pirey-Sediq balay(比雷的故事-賽德克族) =
Cbiyaw balay niqan kingal rudan hangan na u Bilay, sediq nii embsrux bay ka hiya. Pusu balay uqun ta cbiyaw u kiya ka bunga mi sari han; uxay uri u mnusa tmcamac kiya niqan wawa uqun.Dinaw ana nanaq ini sruwa musa qmpah ka Birey ni ida niqan ou sari ka sapah na, nii u tow bay nensan na mowi kiya. Laqiq niya u maku bkiluh kana tunux dha, maku bay mariq mi msnalaq ka rhiq tunux dha, sngari kingan mi dha balay ka ubang snunux uri, sow nii ka pusu na mowwi sari nesdiq. Adi manu u musa mowwi sari cida ka Birey u kman, mnowwi niya u kla naq tow bay sari brayaw, kiya mhuru bkiluh ka tunux na.
== Pnyahan pnatas ==
* 翻譯老師: 溫黃輝芝老師 /編輯手: Rowbaw Saku 陳淑微
b6foy1jp2v7zqbvvozwep7xsrqspb23
Kari pnsltudan rudan ndaan pusu qnquwan2
0
2250
99875
99863
2023-09-20T11:04:24Z
Sayunsyat
1492
99875
wikitext
text/x-wiki
Kari rudan ncbeyo, malu riyung ka kndusan seediq, phuma macu asi phuma kingal bale pusu na, phmaun daha siyo rhengun sapah, neepah na ndheya, wano naq tloung siyo gakac qmlahang kingal pusu macu, ini sdlingi lngedi,ma ini alix slgelu ka hei macu, kmetuy ciida, gino mangal kingal demux macu psaun daha paru ribo truma,asi lux stenge ribo ka ido macu ;netun mkmekan wawa camac, asi eyah mheyu berah seediq, saan na blebil kingal uban camac ka seediq, psaun na sapah btuku truma, ma mangal kingal btuku gmukan na, so kiya hari de rwahan na ka gemuk, asi maku stenge wawa camac kana ka btuku.
Niqal kingal mqedil mngangah ka cbeyo, pure ido ciida,wada na asi pusai kingal pote lubuy beras macu ka ribo truma, rwahan na ka gemuk ribo, “pit” ! Wada asi mpuruc kana ka ido macu di;niqal kingal mqedil mngangah dungal, smeliq Gaya duri, kmeruc tikoh hei camac ka heya, kndalax bobo na, ani si mlawa ka seediq, ini bale tkriyak ka niqal kinga l mqedil mngangah dungal, smeliq Gaya duri, kmeruc tikoh hei camac ka heya, kndalax bobo na, ani si mlawa ka seediq, ini bale tkriyak ka camac di;mesa ka camac:“Asi namu ka pgdiyan pako kana hei namu, kii maha namu meekan wawa camac denu ”.
Dehuk saya,naqah kuxul daha lmngelung kesun ndaan pusu qnquwan Gaya nrudan cbeyo, ani rabang.
Pnyahan: Patis kari pnsltudan rudan-Temi Nawi
26rnjcdehjm9fkf0pwjfgzmumemjyjo
Snruan kari mnuqih
0
2251
100266
100265
2023-10-04T01:37:03Z
KumuBasaw
1481
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
100266
wikitext
text/x-wiki
= Snruan kari mnuqih捻麻紗的傳說(一) =
Sbiyaw balay han o, tmgsa lqian ka rudan o iya balay eguy qyqaya dha msa, iya balay knhmuc mangal pncingam dha elug dxgal ka qyqava dha uri msa, yaasa qulung niqan ka utux gaga qmita sunan. Ida rngagun bi rdrudan lqlagi ka kari nii. Ana nanaq saw pncingan bowtang uxay uri o nuqih seejiq o iya balay ngali kana, yaasa gaya kndadax rudan sbiyaw na ka saw nii, asi ka pgyaun.
Sbiyaw o mmowsa dgiyaq daya qmeepah ka dqrijil o, ida mksa ni mnuqih. Nasi mkla saw wada mtucing elug ka nuqih do, meiyah sapah siida, ida dha daun miying endaan dha elug dungan ka nuqih. Nasi saw pncingan wada brah na seejiq o, bukuy na seejiq ga ida dha ngalun ni pqyaun dha babaw sida qhuni siyaw elug. Gbiyan, mnhdu qmpah do, ida dha daun miying dungan ka pncingan dha nuqih.
Quri saw uda mnuqih ga, ida niqan egu bi dari snruan. Saw ka ini bi ngali ka nuqih pncingan dha elug. Snruan kari o musa tqriun gasil nuqih nbuyas da ka laqi ga ruwan nbuyas.
Smnru ka seejiq alang o, nasi wada mangal nuqih pntucing elug dxgal ka qrijil do, mshjil babaw do ida musa mqriqu balay tucing ka laqi ruwan nbuyas; Mshjil ka qrijil do, manu ka qaqay lagi gaga ruwan nbuyas o ida bkiyun nuqih msa.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
Pnyahan: Knklan kndusan Atayal Seejiq tminun pala sbiyaw-Tymi aAwi(曾瑞琳).
Tnhjil kari seejiq na Lituk Teymu(詹素娥).
on840hgay4b0mkljayvhnak7arkzxiw
Pnsltudan kari nTekung-Thau
0
2252
100063
100062
2023-09-26T01:36:08Z
Nicole1301
651
/* Pnsltudan kari nTekung-Thau ( 貓頭鷹傳說-邵族) */
100063
wikitext
text/x-wiki
= Pnsltudan kari nTekung-Thau ( 貓頭鷹傳說-邵族) =
Cbeyo mesa si, niqan kingal laqi mqedil alang nThau si. Yawada humuwa asi luk paru nbuyas na gaga skpahung di si, menaq ooda so nii si, pgyaun riyung qmita Gaya ndThau si. Kiya ka phlisun ma pswayan daha ini daha supui si.
Bobo na de, ya naq wada msiqa ma spooda na keeman wada naq qduriq quri ceka llmiqu si, bobo na di si wada daun mnetun seediq tncamac, tena wada huqil naq knsekuy so dgiyaq baro di si.
Ani si, bobo nqhilan na si, hei na wada inu muwa mgtekung di si. Kndalax ciida, netun niqan seediq so ga skpahung ka tnalang daha di si, mosa skiya bobo dnamux ma uxe de mosa bobo cida qhuni ssiyo sapah daha hiya lmawa muuyas, so bale ga pgkela mqedil ga skpahun mesa tai hari ka hei su, ma madi so knbleqan mnadi na. Netun so ga muuyas berah sapah si we, mptuting laqi mqedil denu mesa si, netun so muuyas bukuy sapah si mptuting laqi rseno kiya di mesa si.
Mnegu so nii meyah ptqita, kiya ka kndudul snhei kari rnngagan na seediq mgcebu di, kiya ka ngalun daha so qbheni malu kaTekung di, ma sprun daha mita ma qmlahang di.
bcbpb0986seiv8a33gvah0en3ga3s6f
Tminun "miri"
0
2253
99874
99873
2023-09-19T23:05:27Z
Robaw710322
1477
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
99874
wikitext
text/x-wiki
== Tminun “miri”「米粒」織布紋路的來源-王盛彬(Takun Numa) ==
Qnita elu rakaw Peypura ka rudan cbiyaw. Kiya muru elu rakuw hiyi na tminun “miri”.
lni kla tminun “miri” ka sediq Bunun cbiyaw han. Kndadah tnsan ita sediq balay tminun ka dhyaan.Sow ka elu tinun“miri” mi kana sow elu ttinun lukus,mniyah ptsa rudan ka kana.
Mkla ttinun kana sow “miri” ka rrudan ta,klan dha tmunun kana ka qntana dha elu hiyi Quyu. Tminun “miri” u uxay kantan ka uda nii, asi ka knhwayun tminun! Ini tduwa mhmuc tminun. Tminun “miri” u asi ka smliq ou bay diyax wah!
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* 來源:賽德克族口述傳統文化故事 II -鐵米拿威依(曾瑞琳) p.237-239
* 翻譯老師: 溫黃輝芝老師/ 編輯手: Robaw Saku 陳淑微
6p8hgq8p2kcpaengr4drq53o1qn4vmx
Kari pnsltudan rrudan na Cowcu-Cangi 鄒族神話-葫蘆
0
2254
99996
99995
2023-09-24T11:32:57Z
Sayunsyat
1492
99996
wikitext
text/x-wiki
Saadis na pkadi qcurux laqi na rseno ka tama,mquri tgelaq hii,mkmilo bobo tgelaq ka kesun daha qcurux You kii.
Dmoi kadi kmadi ka tama,asi milo tuting truma ka qcurux .
Prngayan na laqi na rseno ka pnkadi na qcurux ka tama.
Mkmimah sino ka laqi na rseno ciida, mkala baro ka cangi, qmerac cangi ka laqi na rseno, asi lux skiya karac baro di.
Kndalax pkadi qcurux meyah ka tama,ini sdiyan laqi na rseno.Slngelung ba ka tama,ini na slai ka iaqi na rseno.
Bobo kawas kawas,asi lux peeyah karac baro mtuting hunac ka kingal rmabang paru hari tunux ka tumun btunux.Tg.daha qyqeya ge puyan,Tg.teru ge lmaqi na seediq, kika laqi na rseno wada mnkala karac baro kii mhiti meyah di.
Rngagun na ka tama ndaan peyah Utux baro tmgesa ka laqi na rseno nii-Dmahur tunux boyak Taywan, Gaya lmaqi, Gaya mgseediq tncamac(mayasvi), qyqeya pccebu ma ooda, uyas dmahur daha ka ndaan.Bobo na psrading pssseli ma Dmahur ka Cowcu di.
Lalaci社
Voyuˋe Muknana的口述
noou8xqu5qm2y8okc65fusur9ikpa1z
Utux bhege 白鬼
0
2255
100005
100004
2023-09-24T11:59:19Z
Sayunsyat
1492
100005
wikitext
text/x-wiki
Tseeru na mptgesa Pidu Nokan (田明德)ka pnatis nii.Muuyas ku sepec knkawa sapah paysan,meniq alang Tongan ka sapah mu. Nniqan supi hiya cbeyo.Meyah nami qmita kmeeki sapah thmkuwan, mkkesa ku yaku, taapa rulu tmediq ka qbsuran me rseno, ini ku na ptpai rulu na tmediq.
Mhedu qmita kmeeki, wada naq taapa rulu tmediq ka heya, Hdiyun ku na hiya, kteetu ku naq musa.
Dehuk ku kesun Kura hiya,qmita ku kingal seediq bhege rako ba paru, paru ba riyung.
Mheyu ceka eluw, ma mbhege bbaro hnyegan na.
Mttuy kana ka snuunux mu, miicu ku tikuh. Mqarux ka utux mesa seediq, malux mbhege ma bbaro?
Rmengo ka rudan , netun su qmita puniq utux,dmahul asi ka matis Jujika; Qmita heya matis ku Jujika,paru ka hnyegun na paru ka qapang na.
Matis ku Jujika ciida, qmaka paru ka papak bhege, kndudun mpahun ma uka qtaan di.
Lmngelung ku,ye kiya kesun utux na seediq.
4j2ty3ic359ievddl28hkxgg6pdrkr0
Pala empitu rakaw
0
2256
101465
101461
2023-10-15T07:23:13Z
Robaw710322
1477
/* Pnyahan pnatas (參考資料) */
101465
wikitext
text/x-wiki
= Pala empitu rakaw- Nkari kari Sediq Amis (七彩布裙的傳說故事-阿美族) =
Alang ruwan niya. Niqan dha mmanan bay ka risaw-Kuras mi Karcaw. Dha sediq nii u kiya ka kuxul dha ngalan Tomoku(日語) babaw niya. Tdha dha u entna balay snkuxul tada uwa hangan na u Sama la, binaw waya sediq u ini tduwa kingal qridil u ini tduwa mangan dha senaw, kiya rmngaw ka Kuras, “psuung llingay tduwa msturun” lmawa Tomoku miyah psuung. Prading psuung cida, ana tmlang cnbu budi ... dni, ida mntna kana ka biyax dha, hiti balay dow lngung kingal tlayan ka Tomoko-“psuung psqu dima”, imi ka hmrinas ayu, kiya ka tduwa mangan Samala! Kmuruy qmita ayu ka Kuras, lnglung sa uxay bay empdhuq wah, kiya rmngaw Tomoku:“ hksaw sani ku mnarux embuyas iya tduwa prai posa ka Lar” , nhari mangan dima ka Kar, dmurung utux baraw ka Kar:“ biqi ku paru phung stowring paru ayu niya! ” wada embahang dnurng Kar ka utux baraw, wada ensduwa bay hmrinas ayu duyaq. Tomoku u wada na pstrngun Karcaw ka Samala da: “ pusuna mqaras dnayaw tama daraw, dwai ku smalu kingal pala empitu rakaw, sndhu na pnskray. ” Brah enphdu enpstrun ka Samara u wad ana qduun smalu ka pala empitu rakaw. Babaw na , sow bay hakaw utux mtna “empitu rakaw ” empskrya alang, Kar u kiya wada ngalan Tomoku uri da.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* 翻譯老師: 溫黃輝芝 老師 / 編輯手: Robaw Saku
* 出處: 原住民委員會
5mg1tsx8iaik0gyt0nqr6gl77rq91q1
Qhuni hnyegan seediq-人形樹
0
2257
101117
101116
2023-10-06T20:55:00Z
Sayunsyat
1492
101117
wikitext
text/x-wiki
Wada gremun bgihur paru icil baga na ka qhuni hnyegan kiya di. Ma malu ka icil na na ga. Uxe kingal pusu qhuni wa! Qperas.
Smiling Temi Nawi(Cun Zuwering),“Ye ga Awwanta ka qhuni kiya?”
Cmiyuk Tado Walis(Un Kocung ),“Ini ku kela! Ma ka ga Lmiqu ga thunac ka Awwanta!Mnusa nami hiya cuuxan,Steetu (Kteetu ka dungus na.)ka ngayan na. ”
r6m0osax66k3hc6wotuqlda7qxxvdmm
Pnngalan kari pnsltudan sediq uxiyux
0
2258
101197
101196
2023-10-09T15:28:16Z
Hongaaa
76
101197
wikitext
text/x-wiki
Trahuc ribaq dwiyaq way pa, niqan sediq uxiyux mneniq hiya. Llbu hnyuwan dha, beytaq balay brah so dsediq ka hnyuwan dha, binaw bbaraw balay ka putting dha. Niqan kingal diyax, musa umalak tunux ka duita Sediq, mhraw bukuy ka dhiya. Cka rabi cida u mrmux mtaqi sapah tiping ka ita Sediq, kiya mi ptahu puniq ssiyaw hiya. Dsediq uxiyux kiya u paqun dha ka uruc sapah tiping, mtqraq ka sapah dmi wada ripun ka ita Sediq da, kiya u dsediq uxiyux ni hay asi kuruc nbuyas dh, beytaq wada mkan rumul uri da. Ita Sediq pa hay musa hiya umalak tunux dungan, niqan so ndan cnduray daw wada mtkla da, dmuwi qhuni ngalan dha dsediq pqrbling pniqun dha cka sapah tiping. Mntna so brah dungan,wada dha paqun dungan ka uruc, mmeyyah balay mrmux kcka sapah ka dhiya cida, posa budi ka duita Sediq, wada dha phqilunkana ka dhiya da.
7ez2w03x81w6jiwmthpwgltw4cucmef
Snruan kari mnuqih(二)
0
2259
101487
101486
2023-10-16T01:56:56Z
223.200.244.212
/* Snruan kari mnuqih(2) */
101487
wikitext
text/x-wiki
== Snruan kari mnuqih(2) ==
Mnuda elug ni pntucing nuqih elug ka seejiq, sneegul bukuy mksa na seejiq ga, ida dha ini bi shngii ka gaya iya knhmuc mangal pncingan elug qyqaya, kiya ni ngalun dha ni qyanun dha babaw sida qhuni siyaw elug. Nasi meiyah miying dungan ka pntucing seejiq, qtaun dha gaga pqyanan babaw sida qhuni ka pncingan dha nuqih do, musa mqaras bi rmngaw ka quwaq na “Ma malu bi lnglungan na ka seejiq gaga, gaga na qyanun hini ka pncingan mu nuqih da. Malu seejiq ka hyaan tay saw musa qlhangun bi utux ni msblaiq bi hici ka kndusan niya” msa.
Gaya mnuqiq ga, ini kmhci mangal ka pncingan babaw elug na nuqih, uxay uri o snqihan nuqih. Ana ima na dqrijil o wada mangal pncingan babaw elug nuqih ni dsun na sapah dni naku nanaq msa do, snruan kari ga, nasi tmlaqi siida do musa mqriqu tucing ka laqi gaga nbuyas msa, manu ka laqi o bkiyu nuqih dni mhuqil mtucing da.
Niqan kingal ka ina tnsapah, hnlian payi na wada mangal waray ubal payi na sa. Dsaw nii mhili o ida paru bi cnsyaxan na, wada asi sliq qsahur ina ka daw kiya. Manu ka ina na o meisug bi ni naqih balay kuxul na siida, wada asi usa tbsqur kingal pusu qhuni siyaw gqiqaq niya.
Sbiyaw balay han o, ida mgaya bi ka drudan, ana nanaq kingal bi putuh nuqih, uxay uri o klgan waray mtucing dxgal do ida ini ngali wah! Ida mangal gaya nii ka rudan, stgsa dha lqian.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
Knklan kndusan Atayal Seejiq tminun pala sbiyaw-Tymi nAwi(曾瑞琳).
Tnhjil kari seejiq na Lituk Teymu(詹素娥).
jlmep327c5rpjku0vl633j9u33hdvsa
Mhuni” mi msapuh
0
2260
101509
101508
2023-10-16T15:39:55Z
Hongaaa
76
101509
wikitext
text/x-wiki
Pusu pnyahan kari sunca “Mhuni”, cbiyaw pa hay nasi niqan ka sediq wada ngalun mphini, kcun hari sediq ka dhiya, micu tuhuy dhiya pprngaw mi msdupung uri ka dsediq; ini srwani mniq kcka alang uri, thdilun dha mniq nganguc alang ka hiya. Pniyahini ka tnhnganan mhuni.
Nasi mkla dmuwi pnsltudan smapuh ka taxa sediq, kiya mi dhuq pkmalu hbaraw bay mnarux sediq, hiya mi tnsapah na pa mosa tndhun bay sediq.
Nasi wada na klmun ka hbaraw bay mnarux sediq, binaw alaw uka pila klabuy ka rudan cbiyaw, so kiya, alaw iyux cmiyuk unhuway na ka sediq mnnarux, sediq mnnarux hay sbuway na pala tninun pnpungu mi macu ka hiya, niqan ana manu ka sediq mn narux pa bqanun na hiya kana. So ni ka pnsltudan rudan cbiyaw, “Mpsapuh” suncahaya, malu sunca “Pnsltudan ising” uri.Pnyahan: II-Pnngalan kari wowaya pnsltudan kari Sediq-Temi Nawi mptusap.79-81
6rvjaps1d9ygfbglln8ztlrywyk1rar
Kari pnsltudan rudan ndaan pusu qnquwan1:生命與死亡
0
2261
101451
101450
2023-10-15T01:43:45Z
Sayunsyat
1492
101451
wikitext
text/x-wiki
Kari pnsltulan ncbeyo bale ciida mesa,mtutuy lux kndalax quti banuy ka kingal seediq. Rahhur ba mtlubu qmita heya ka seediq.Mrengo ka seediq mntutuy kndalax quti
babuy, “Trmai ku tikuh! Netur namu ptrima yaku,maha mntena qhuni Yangticiya ka hei namu,knbgurah pnryuxan ani betaq knuwan mpkuudus.Ani si netur namu ini ptrima yaku, mphuqil ani betaq knuwan ka hei namu.”
Abu kcceun bale sseediq, ini daha trmai.Yaani so nii ka pusu, kndalax ciida, niqal mhuqil ka seediq di.
m6pwao6s4mre7du1ocg33q6g39qt2cc
Sume daha ka rkeric - Bunun
0
2262
101707
101706
2023-10-23T01:02:33Z
Nicole1301
651
/* Sume daha ka rkeric - Bunun ( 熊與豹的傳說 - 布農族) */
101707
wikitext
text/x-wiki
= Sume daha ka rkeric - Bunun ( 熊與豹的傳說 - 布農族) =
Mnseediq naq ka sume daha ka rkeric kcbeyo, mgsume mgkeric ka seediq ciida, mpprengo dheya ima bale ka pkraman pjiyuga hei ta mesa.
Mesa ka rkelic ”Yaku plaale trima han, pjiyuga/ saku qbulic mbhege, pbleyaq bale sjiyuga .”
Bobo mnjiyuga ka rkerix de, mesa ka sume ”Srriyux ta mjiyuga .” Mjjyuga ka rkelic, dmoi baqah sjuyuga na hei sume, wano ahing ka njiyuga na rau puniq mbhege.
Bobo na mesa ka sume ”Eh! Keyan ba knqalux ha! Keyan ba knseengan na ka sume ciida,” mesa ka rkeriq ”Iya kseyang, ado skngalun sumu kana cmamac daha ka rqenux.”
Qbsuran ka sume, swai ka rkeric, mtswai naq ka dheya kcbeyo.
aa04250guk3zphurti5lfgdinb4cljs
Ndaan kari rudan quri sejiq Saciraya 一Kari rudan quri rngesux(Teplaalay)
0
2263
102842
102339
2023-11-01T02:27:38Z
Nicole1301
651
/* Ndaan kari rudan quri sejiq Saciraya 一Kari rudan quri rngesux(Teplaalay) 撒奇萊雅族神話故事-洪水傳說(上) */
102842
wikitext
text/x-wiki
= Ndaan kari rudan quri sejiq Saciraya 一Kari rudan quri rngesux(Teplaalay) 撒奇萊雅族神話故事-洪水傳說(上) =
Snaw Botoc ni laqi qrijil Sabak u smnriyu paah dxral. Dhiya u maakingal msdungus. Niqan ka laqi Botong ka hangan na. Niqan kingal dungal laqi Qrijil hangan na u
Sayan(kari dha hiya u kika pusu rudan sejiq Saciraya.) Madas psaan qsiya mi miyaj bubul, paah hhuwan qsiya smriyu kingal laqi snaw, kiya mi dmrai hiya. Snaw nii u kika Botong maa snaw Sayan. Hiya u mdrumut balay smmalu triya mi Laxan na ka Qmeepah qmpahan na da.babaw mnhdu smmalu triya ka Boring du miyah qmpahan mi yahan na mriq ka yriya. sudu qmpahan u ini biyaw wada na qduun tmatak kana da.babaw Niya du wada ngalan "utux
= Pnyahan ppatas(參考資料) =
* 來源:碩博士論文
* 撒奇萊雅族傳說故事
* 出版
* 翻譯老師:林光榮老師/編輯手:Ungay Daki 川心蓮
4xzsymwfh272nugulzr0qa9xzahgoqm
Bnhangan kndah kari Sediq Puyuma - "kndadax pntingan btunux" mi "kndadax pntingan dima"
0
2264
102003
102002
2023-10-24T02:18:55Z
Robaw710322
1477
/* (參考資料) */
102003
wikitext
text/x-wiki
= Bnhangan kndax kari Sediq puyuma- “ kndadax pntingan btunux” mi “ kndadax pntingan dima ”(石生和竹生傳說-卑南族) =
Rmngaw ka sediq Puyuma rrudan dha, ida dha psnank kndadah “ pntingan btunux ” mi “ pntingan ddima. ” Enkari “ pntingan btunux ”, rdrudan sediq Puyuma snhiyun dha sa mntuting kndadax mccka na paru btunux. cbiyaw balay pa, ida mniq siyaw Umi TeyTong mi Cpen saya, niqan kingal paru dtasing. Niqan kingal diyax, mccka ka paru btasing kndadah hiya miyah ka kingal laqi qridil, dowriq na u mniq pungu qaqay, babaw na, bukuy daping qaqay na mlabu paru, kla balay chdidan da, ini qbciyaq dow, mtuting kingal laqi qridil da. Uwa nii paru cida dow, pklu kndadah hiya qduriq ka risaw, dha nii u mskuhun mi msturun da, kiya hiti dow llrutuc lutuc sediq Puyuma ka dhiya. Pnrngawan kari “pntingan kndadax ddima” lutuc rrusdan sediq Puyuma u kndadah ddima. Encbiyax balay way mniq Taytong Taymari-siyan Meyhe-cun saya, pcriyu kingal kndadah baraw ka qridil, narac bawa na u dmuuy btunux, iring bawa na u dmuuy ddima. Kndadah baraw qridil nii u qdanan na dxral ka btunux iring bawa na, mccka ka btasing dow kndadah hiya miyah kakingal sediq, kiya babaw niya lutuc Amis. Qridil nii u ngalun na dungan ka dima narac bawa na sphiyi na dxral, enbbac ka klaw dima criyu kingal qridil dngan, trahuc na kuraw u mhuru kingal snaw uri da. Kiya snaw ni mi qridil nii u kiya lutuc sediq Puyuma.
== (參考資料) ==
出處:原住民委員會
翻譯老師: 溫黃輝芝老師/ 編輯手: Robaw Saku 陳淑微
cok4bn1pyrpk8adjttiw8vpxd1e7z7n
Gaya mhuma kegui
0
2265
102303
102302
2023-10-25T14:19:06Z
Hongaaa
76
102303
wikitext
text/x-wiki
Knttu ku mprngaw ndaan smkri ka yaku. Mnchaya rmngaw ka rudan ta cbiyaw, iya ekan paric rodux mi papak rodux. Mnkan su papak rodux, kiya ini kdakil ka nhuma su kri. Kiya mi, nasi su mnkan paric rodux, naqah bay qtaan ka hnyuwan su tminun, tminun ciida ka laqi qridil, naqah qtaan mridil ka bawa na. Kiya ka kiya mi rmngaw ka lqlaqi knxalan saya : “kiya balay pnyahan ini pkan paric rodux mi papak rodux ka tama mi bubu , yasa malu uqun ka dhiya.”
Niqan uri, cuxal pa, kngkingal dlqlaqi niqan hndayu tpuk uxay uri u kulu sama ngalun dha pngerah. Hmanguc rodux ciida, psuun malu hiyi rodux ka kngngal sediq, kiya mi ccka pngrah lqlaqi, uka balay papak rodux mi paric rodux. Adaw miicu dlqlaqi mkan papak rodux mi paric rodux ka tama mi bubu.
Uka kulu huda ka sediq cbiyaw, kiya saw mntna srngaw Awi Walis soni:“ndhiya nngalan na nanaq psaan sduduy rawa ka ndhiya, psaun na sduman baraw, nnisu na nanaq sun dha “nsuraw”, uxay ntaxa kiya, ini mhmti mkan mi mangal ka nsediq, wana su naq mkan nisi nanaq, ini mhmuc umowuy, ima ka mhmuc mangal daw, wada smliq waya kiya da”.
Patas pnyahan: srngaw quwaq pnsltudan quwaq pnsltudan ndaan waya Sediq11-Teymi Nawip.233-235
6ublxp6qfffd2s0sipiaswskvqyqidw
Snluan kari quri quyu paru
0
2266
102513
102451
2023-10-27T15:37:07Z
KumuBasaw
1481
/* Snluan kariquri quyu paru */
102513
wikitext
text/x-wiki
== Snluan kariquri quyu paru ==
Seuxal o musa maduk siida, ida ini bi angal ana kingal samac. Ana nanaq mneudus o ungac kana, ana nanaq huling o ungac kana uri, maku meisug balay kana ka ssamac Emptsamac ga prajing lmnglung, manu balay ka saw nii hug?
Kiya ni kkaraw pusu qhuni musa dhuq dudux pusu qhuni ka emptsamac, siida wada qmita kingal llabang bi dxgal breenux, knbreenux niya o saw bi endaan qmilis sjiqan. Dhiya ga tlamay musa maduk dungan, ida ungac qtaan na ka ssamac. Dhiya ga musa sdalih cikuh duri, saw bi niqan hngak ka ga hmguc dhiya, kla niqan kingal paru bi quyu. Rmngaw ka rudano, ada ka quyu paru gaga, ada ka paru ni embiyax bi ka quyu gaga.
Niqan knkla na rudan ga mangal embhgay btunux paru, ktluxun muduh han, yaa bi kingal idas muduh ka qnbsyaqan da, maa embanah ka btunux da. Kiya ni mquri btunux gaga mjiras, "Usa! Usa!". Yaasa mhguc hngak ka quyu paru, kiya ni wada na hgtun ka btunux da. Bukuy do qmbahang kingal saw empruq hnang, ida meisug bi ka dhiya uri, ini usa qmita nhari, duri ni tna sburaw sknxan ka paru bi quyu gaga da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
Tnhjil Kari seejiq na Lituk Teymu(詹素娥).
byks53hf8tf40qn14wn8wdt63kycylg
Utux plabu–雲鬼
0
2267
102177
102176
2023-10-24T08:46:28Z
Sayunsyat
1492
102177
wikitext
text/x-wiki
Qmnita ku bale wa! Yaani ku koucong inenci hari ka qmnita, meeniq kiyokay miyan hini.Plabu mgrebu peni, mbhege ka plabu.
Ga mu qtaan waga karac baro han ma, lux wada asi tuting kntruma di.Peeyah ku kiyokai mquri eluw heruc hunac,mgnetun ku kingal seddiq ga mhuqil cghuur, ini mu klai mesa ima bale waga cghuur toma deriq pusu pusu qhuni hiya.
Waga kiyokai hiya, waga dderiq pusu qhuni lmiqu, tuting hiya ka mbhege plabu, mquri ku hiya peni , tena naq niqal kingal seediq wada mhuqil cqhuun di.
Plabu kiya peni, tkriyak plabu ka mgrebu, milo tuting truma hiya ka plabu, moda ku hiya, niqal kingal seediq cghuur hiya di, hbaro bale seediq tlibu qmita, kii kesun daha ka “Utux Plabu”.
i1vzs619lyt6v8n3quqi6nsbhse1yqs
Ndaan qurri rudan sejiq Saciraya 一Kari rudan quri Rngesux
0
2268
102837
102166
2023-11-01T02:24:34Z
Nicole1301
651
102837
wikitext
text/x-wiki
== '''Ndaan kari rudan quri sejiq Saciraya 一Kari rudan quri rngesux (Twahici) 撒奇萊雅族神話故事-洪水傳說(下)''' ==
Tru hngkawas bukuy,mawsa sapah ka Boing,Kiya mi Sayan Mshjil ka hiya da,kmsenuul hyaan musa sapah.
Sapah Botung u wa Baraw,asi ka mdakil hakaw,rngawan na ka qrijil na mdakil su hakaw u balay squwaq.
Mdakil hakaw Seyda ka Qrijil na yasa mawwit ka Sayan su phngak da,Seyda murung ka Bowyak da,
mtakur dxral ka hiya ,Paah embuyas na smeriyu hiya ka tmbuwan Qnux,Bowyak mi Quyu.
Hiya u niqan kingal ka laqi na Qrijil hangan na Bay Rodas,embahang kana ka,utux usilung u smkahul hyaan mi i kmiyah hiya mi hmkan nami ini sruwa,utux usilung do psreutux epaa usilung rngesux.
Psaun dha ska kulu ka Cisiringan, pqriyun dha Baraw usilung,lni do biyaw maabanah ka usilyng da,usilung Rngesux u wada embrinah uri da.
== Pnyahan ppatas(參考資料) ==
* 來源 : 原住民族委員會
* 撒奇萊雅族傳說故事
* 原住民族委員會 出版
* 翻譯老師:林光榮老師/編輯手:Lawpaw nawbu 王益忠
ito34qve9gr1mzxyxjavxo1oopv6bbm
Hlama masu
0
2269
102839
101954
2023-11-01T02:25:32Z
Nicole1301
651
/* Hlama masu(賽德克族-糯米小米) */
102839
wikitext
text/x-wiki
== Hlama masu<big>(賽德克族-糯米小米)</big> ==
Msinaw sinaw masu.
Masau dhquy u splalay dha spcikan duhung maabuwax han.
Babaw na du rbuwan qsiya ka buwax masu mi beytaq mhnuq cikuh du ngalun mi psaan ruma kulu tluwan psluan mahpuy beytaq beytaq kiya du psaan babaw rawa btuku psltu.
Babaw na siida tletu ka hlama masu stbabaw ruma spawan nabaw brayaw dmi,rmxan twula du lbuwan dha dungan nabaw brayaw mi waliq pala,kiya mi qqahan dha bitaq mquduh.
Babaw qsquduh dha ka hlama masu du,slabu dungan waliq mi psduyan dha baraw puniq,mkspac jiyax dudul mcilux du,psaun dha ruma salaw misheyri cikuh qsiya du,mukun mi skrtun dha wasi mkuy ka quwaq salaw.
Babaw yaa ba maxal rima jiyax du,maknux sinaw masu kana ka ruma sapah,baka mhada mi masinaw ka hlama masu da.kiya do hriyun dha psusu rawa wihi snalu qwarux ka sinaw masu,kiya ka sinaw masu sediq ni.
Kiya ka kiya mi niqan saw nii ka waya,nasi seyyax uduri babaw qnqahan dha smalu sinaw hlama masu,kiya u mapunu mnimah sinaw nii ka sediq da.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* 出處 : 鐵米拿葳依《泰雅賽德克族人食物及其典故(一)》p11
* 出版 : 唐山出版社
* 翻譯老師:張正祺老師/編輯手:Lawpaw nawbu 王益忠
k0e6zwsmyce328cvstr6h8winayxdib
Lqian tuqbsuran klwaan Tplaq
0
2270
102268
102267
2023-10-25T01:09:37Z
Robaw710322
1477
/* (參考資料) */
102268
wikitext
text/x-wiki
= Lqian tuqbsuran klwaan Tplaq (孔雀王子-排灣族) =
Niqan kingal diyax pnngalan kari, enca. Miyah rmngaw mpulah talangan babaw dxral knpriyux hnyuwan Lqian tuqbsuran klwaan Tpaq ka Utux Baraw. Mkeayu qsiya mrmux alang Sediq Paywan. Tnays bay qmita wisu mahu lukus siyaw ayu ka kingal paru doriq qridil, niqan pnskxulan ka lnglungan na, smdhu ngalun na empqridil msdungus, kiya ka knmalu bay qtaan qridil nii. Qnhbang u kla uri laqi qridil Bukung ka Muritan. Lqian Tplaq nii u ini na tduwa pspawx ka biyax skxulun nii, musa rmiwaw nganguc ciida ka dhiya u kntanun na pprngaw ka Muritan . wada kndudu prading psskuxul ka qridil mi snaw da. Psmanan lnglungan na musa smlay Muritan ka Lqian Tplaq nii, ananaq mqaras ka Muritan, binaw asi ka mangal pnsrwanan tnsapah. Kiya mi umawu kingal malu diyax ka Lqian Tplaq nii, musa smlay sapah Muritan, quri uuda dha lay nii u meysa srwaun bukung alang. Rrudan mi Bukung alang u hrtanan dha dungan ka Lqian Tplaq nii. Ananaq qnlqihan ka lnglungan na mi ini angal qnbliqan dha uri ka Lqian Tplaq, binaw ida ini alax ka hiya, kiya mi pqriyu na karac baraw ptrwahan na ka palic, ngalun na pnadas smtrung pntrwahan na palic kcka srhak ka kngkingal knsyangan qmuru ''ryori''. Tnays bay asi kuka ka Bukung qridil, wada na dsuung kingal putting Hakaw Utux hiya da. Thnganan dha “qmuru Tplaq,” Kiya ka pnngalan kari qmuru ''ryoli''.
== (參考資料) ==
出處: 原住民委員會
翻譯老師: 廖蓮花 老師/ 編輯手: Robaw Saku 陳淑微
4xaz5r06yhdte2i00uro20wxet50zqs
Pnsltudan ka ngiraw
0
2271
102165
102164
2023-10-24T08:02:10Z
老抱.諾布
1567
102165
wikitext
text/x-wiki
== '''Pnsltudan ka ngiraw(賽德克族- 鋸菇的故事)''' ==
Malu ba samac uqun ka quri ngiraw bbuyu, peyyah qnpahan lmuwan daha mi saadas sapah mhapuy uqun.
Tmngiraw brah kingan hnkawas na siida u kmruc mdngu qhawni. Tmangu sida qling ba ka pusu na mi bukuy na du dudul mrana mhru qhawni ka nabaw na da, kiya mi mtna urac kacin mkray ba heyyi naka ngiraw nii. babaw hnpuyan du mhnuk ka heyyi na da mi msibu balay mahan ka buu na.
Babaw qmnuyux ka karac rbawan du,prajing mhru ka ngiraw da,ini biyaw mdakil mi yaa maxal jiyax babaw na sayda du duwa lmuwan mi hpuyan uqun da.
Niqan kingan quri “ngiraw” pngalan kari: peyda ba mhapuy ngiraw mniq biyi qmpahan ka kingal sejiq, dmuuy yayu spciquh na kmruc mkan. Pklu mrdang kingal kacin na ka kingal sejiq muda kiwi na heyya, kiya mi hmili heyyaan wada mawwi kacing niya, kiya du wada na phqilun snbu buji ka sejiq mkan ngiraw wa da. Kiya mi paah sida du ngalan daha “ngiraw” sun pthangan da.
菌菇類煮湯味道鮮美好吃,菌菇為上山工作採集回當菜餚。
「鋸菇」生長在前一年砍下的乾木頭上。它的足柄很細,葉片會漸漸在木頭上擴展,而且「鋸菇」硬的像牛筋一樣堅韌。但煮過之後,葉片會變軟,而且湯味非常鮮美好喝。
夏天下過雨之後,「鋸菇」就會開始長出來,長得非常快,大約10天就可以採來煮食。
從前有一段關於「鋸菇」的故事:有一個人在山上工寮內煮「鋸菇」,煮好就拿起小刀咬煮好的「鋸菇」切鋸來吃。 正好那時候有一位遺失一隻牛頭的人經過,他誤以為正在吃「鋸菇」的人就是偷了他的牛的人,他就用箭射死了正在切「鋸菇」吃的人。 據說,也許就從那時候開始,這種菌菇就稱為「鋸菇」。
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* 出處 : 鐵米拿葳依《泰雅賽德克族人食物及其典故(一)》p97
* 出版 : 唐山出版社
* 翻譯老師:張正祺老師/編輯手:Lawpaw nawbu 王益忠
8fk7g6q6k0qsqfgeakvwuw5j8aurgck
Gmarang kari utux
0
2272
102843
102145
2023-11-01T02:27:52Z
Nicole1301
651
/* Gmarang Kari utux(神話傳說) */
102843
wikitext
text/x-wiki
= Gmarang Kari utux(神話傳說) =
Gmarang paah quwaq pusu rudan,pniyahan ta it's sejiq Truku u mnseupu paah mntucing qhuni mi mntucing paah btunux.pusu rudan ta u pllealay balay u pnspuan kingal qhuni mi btunux.smkau qhuni mi smka u btunux, niqan kingal jiyax,smriyu paah qhuni hiya ka kingal Snaw mi kingal Qrijil. msawpu kadhiya du niqan kalaqi mi laqi laqi da.kingal dungal ka Kari u pusu rudan ta u pnaah kingal beyhing balay bling. Balay bi ka quri pniyahan u tkdaya. Tuuda. Truku 3kluwan ni u niqan nanak bqrus utux. Bqrus btunux.suyang dxral ka ini pndka Kari dha. Saw ka was mniq Nyusan Bsuring Qlhangan Skangki ryaxan hidaw mi quri truma Tamunan Bunobung(Bnbung) btnux utux. Btnux bhoway.tasil btnux Mutang) Kika pusu balay pnatas dha.
= Pnyahan ppatas(參考資料) =
* 來源:碩博士論文
* 太魯閣族傳說故事
* 出版
* 翻譯老師:林光榮老師/編輯手:Ungay Daki 川心蓮
9i5z0qtkyc0q5t8ubh5hsufn83r93l2
Kari pnsltudan ndaan qsiya paru–洪水的故事
0
2273
102478
102477
2023-10-27T10:24:33Z
Sayunsyat
1492
102478
wikitext
text/x-wiki
Kari pnsltulan cbeyo, breenux paru ciida ka bobo dheran. Meniq kingal ali hmuwa lux daan rnecux paru, wano naq kesun dgiyaq Pgdiyan Seediq wada ini dai trebu qsiya rnecux. Ma seediq mneniq breenux paru kiya de, wada musa qduriq ddgiyaq hungun baro hiya.
Ciida, mgmiging mrulun riso weewa mrbuni, mngangah ssqada daha qsiya rnecux truma,ani si, ini sruwa maangal ka qsiya rnecux,scikul daha ssiyo qsiya.
Kika miging kingal mrulun knbtunuc riso ma weewa dungal ka sseediq,splukus daha lukus mdheriq, ma plpingal daha pcequl,batu ma briku. Qmita dheya kana seediq qrasun daha bale, ma spuuyas daha uyas ma stubu daha tubu, wada mquri tghunac, snegul qsiya rnecuc meelih.
Kari pnsltulan. Kingal mrulun riso daha ka weewa nii ge, kii si pnyahan nrudan tghunac nii mesa;mrengo dungal ka ridan,ddaan mapa rnecux ka bobo dheran nii ka ciida mesa,niqal kingal pai rudan wada uka beyax na qduriq musa dehuk ddgiyaq ba baro. Kiya ka sslmeyan qqhuni so asu hnyegan na (bsawan bunga) gmukan nah ii, wada bungan na qsiya rnecux truma.Ani si, bobo meelih ka qsiya rnecux de,kbberih kndalax ddgiyaq meyah alang ka sseediq ciida,qtaan daha egu ba dnngeyan na qqcurux ka pai rudan kiya mesa peni.
5rivuj9fcpo2hfpcgwgyr0dfshifbcb
Kari pnsltudan Khapu-Ba-caey 巴宰族的神話傳說
0
2274
102486
102485
2023-10-27T10:32:01Z
Sayunsyat
1492
102486
wikitext
text/x-wiki
Ucilung mi sediq wada pkeudus 洪水與倖存者
Cbiyaw cbiyaw ciida,niqan kingal diyax ciida prading mrana mniq dxral ka sediq, asi lu pstutuy ka qsiya ucilung da, wada na daan mapa kana ka sediq mi tnbuwan,kiya ka niqan kingal knsdan qbsuran qridil swayi snaw:Benka-kaysi( Sabon-ksisi,qbduran qridil)、Wanay-kaysi( Wana-kaisi,swayi snaw) ,lutuc dara rdrudan sediq ka dha nii,adaw ka wada mdakil ddima mi muudus kiya, kiya daw wada mbiki kana ka ddima.Mkturu wada mlih ka ucilung nii da.Kingal naq srngaw na u adaw ka wa spuyan tuwil elu qsiya enchaya,babaw na mkturu diyax daw pcriyu ka krarang wada na sqitan ka puwa tuwil, pqdriqan ka tuwil kiya wada mlih ka ucilung.
Wada mlih ka ucilung daw,wa kndusan mniq Baradan(Parada, saya u Feng-yeyn) ka qbsuran qridil swayi snaw dha sediq nii,babaw na daw wada thdil brnux dxral da,phiyu「alang Waowarutur( Waowarutsary,alang Santun,dungus na u dxral nniqan sediq spruun)」.
Msnuul qbhni kmari dxral ka dhiya, mniq dxral ruma smdiyal ou balay snkuan payay kiya ka dhuq muudus saya.muudus saya.
cpujx5pua8td3xa36nwiyhh9yrblye7
Rukaycu-Panen daha ka Surang 魯凱族-巴嫩與蛇郎
0
2275
102495
102494
2023-10-27T10:36:00Z
Sayunsyat
1492
102495
wikitext
text/x-wiki
Mntuting kesun tnsapah bukung paru/seediq mdudul ka Panen, niqal kingal ali msuupu mmqedil mosa lmiqu wada mgedang eluw. Peyah theya asi qbhangi ka hrengan pwau.Mheyu kingal knbtunux riso ka berah na Panay, mesa riso“Kongcu Panay,wada ini pGaya rrudan mu, kii wada daha syusan,kii wada pklihan Sucu di. Mpmsqedil mu ka isu, kii klkela/truura su qmita yaku” bobo na, klaali mosa lmiqu msterung surang ka Panay.
Niqal kingal ali, madis rahul sseediq muuyas uyas smrai berah rhengun na Panay ka surang. Qmita ka tnsapah Panay, kela naq skkingal quyu mlehe,mskluwi bale kana ka dheya.
Ani si mkere bale lnlungan na psterung Sucu ka Panay.Ali mpsterung ciida, meyah berah rhengun sapah na Panay ka Sucu,Pdilun harung ka seediq mddayo,klhangun daha Panay dehuk ssiyo yayung keuhu qlmiqu, mesa ka Panay“ tama ma bubu,pqlhangun mu ka nniqal hini, meyah namu phuling de,qulung bale niqal ngalun namu ccamac” mhedu rmengo kari di mdaadis surang mquri lnguwan truma,bobo na, mphepah boxin kana ka ssiyo lnguwan.
Dehuk saya,smkuxul bale paha gidi phepah boxin tunux ka mmqedil Rukaycu,psaun daha lnlungan/ qcahul truma ka kongcu Panay.
68w0j1x5ybilc96w7p5khesb7t1wir6
Fanpoguey - Qahau / Bacaey
0
2276
102423
102422
2023-10-27T01:11:42Z
Nicole1301
651
/* Fanpoguey - Qahau / Bacaey (番婆鬼的故事 - 葛哈巫族 / 巴宰族) */
102423
wikitext
text/x-wiki
= Fanpoguey - Qahau / Bacaey (番婆鬼的故事 - 葛哈巫族 / 巴宰族) =
Qridil sluhay mhuni kana ka Fanpoguey nii, dha ita sediq pa ini kou bay pndna ka hnyuwan nganguc, kiya ka kiya mi mbiyax balay Fa-li ka dhiya, mtduwa ddiyun na skaya, ppriyux hiyi mi meiyax mangal qqiya dnii euda na.
Niqan truma nii Fa-su na ka kluwan sediq Qahau:
Skaya: uqiyan dha bukuy ka wasaw blbun skaya, uxay uri u knlutuc ma kingal qpuruh msqlalu puniq cubu.
Mliing mksa: spoda na mliing truma dxral ini biyaw ddaan na.
Muda iyax: wana niqan tipiq bay iyax qnabil kiya tduwa daun niya da.
Doriq ngiyaw: kriyun na naq ka doriq na, pryuxun doriq ngiyaw spoda na tuura qmita mkuung kman, kiya ka doriq niya mrdax uri.
Ini pwowuy: pnhmaan na hiyi qhuni psaan na mehe, nasi niqan umowuy ka sediq u sqapah baraw hiya ka bawa na, nasi uxay Fanpoguey hiya nanaq miyah mangal sngyusan ida ini pngali.
Ppriyux hiyi: ppriyux mnuudus musa umowuy uuqun sapah eceicil sediq, turu papak kuray babuy mi ngiyaw ka pstnay rmngaw; tduwa dha msspriyux ka dha qqiya, enbahang enca rmngaw ka sqiqun, mnngal qcurux miyah sapah ka sediq, bukuy wada na psaan mhuni umowuy ka Fanpoguuy nii, wana naq kingal utuwan btunux msngari hiya.
e60k4t6tj0adgpniba7s09d5og5zgnk
Sediq- tmcamac
0
2277
102645
102643
2023-10-29T14:33:34Z
Hongaaa
76
102645
wikitext
text/x-wiki
Cbiyaw cbiyaw ciida pa, kiya rungay knxalan sediq ciida uri pa, malu balay dngusan na ka kndussn dsediq. Mhapuy ta macu ciida, kiya ida nkiya mkksa ka thuun qhuni psqama nanaq; mpkan wawa ciida u kiya ida nkiya hmiti kingal ubal ka boyak, kiya hngedan ka kingal ubal daw, kiya wa mthngay kama ka malu sknxan wawa. Kiya mi masu lux mkmsipaq boyak ka taxa sediq, msaang bay ka boyak, mnchaya rmngaw: “Yamu sediq pa,naqah babay kana ka yamu, ngalan namu msspais cmiyuk ka mnhuway nii! Kndadax saya daw, ana nanaq mseuriq lmawa walu ka yamu, uxay nami bay ka yamu, uxay nami bay miiyah, yami pa,saun namu smliq ka nriqan mhuma pnwalang namu!”mhdu rmngaw daw wada mrmux dwiyaq ruwan da. Bukuy daw, ini bay sdalih alang ka boyak, kiya wada tiling ddwiyaq ka rahuq ccamac uri da, asi bay ka musa tmcamac, kiya niqan uqun ka wawa ccamac.
l3vnu4jwy170rvtutm7fg1ex9xtxdz3
Pnsltutudan kdiraw
0
2278
102618
102617
2023-10-29T13:26:17Z
Robaw710322
1477
/* Pnsltutudan kdiraw -Thau (老鷹傳說-邵族) */
102618
wikitext
text/x-wiki
= Pnsltutudan kdiraw -Thau (老鷹傳說-邵族) =
Cbiyaw pa, niqan kingal wouwa ka alang Thau ni, qnbsyaqan bay wada trqilan mi priqan pqpah bubu na ka hiya, inu na biqi idaw uri, tqraqil balay ka ndaan kndusan na, kiya u wada riqun scuun bubu mi kiya ini kncuyuk.Kiya dhuq kingal diyax daw, khbrawan diyax ini na pqdali idaw ka hiya,smkaul musa bubul qsiya langu ka bubu na, miyah daw kiya qdalun su kaci idaw enca, kiya u mhdu bubul qsiya ciid ka wouwa, wada na qduun mkan kana ka kaci idaw da, ini qnduq knrmnan na ka wouwa ni mi wada msaang balay, wada na asi dkaan dha ka btuku, mskluwi bay ndaan brah niya ka bubu na, asi nhari musa nganguc qmita, wada mtuting doriq niya ka kinga hbuy biyuq doriq wouwa nii, ini qbsiyaq daw wada mnarux nhuqil ka bubu ni da.
== (參考資料) ==
出處:維基百科
翻譯老師: Uya 洪良全 老師/編輯手: Robaw Saku 陳淑微
cyje4hwx1qc4i5lw787k9cu5luud95a
Pnngalan kari pnsltudan qridin mi kumay
0
2279
102745
102430
2023-10-30T05:27:54Z
Robaw710322
1477
/* Pnngalan kari pnsltudan qridin mi kumay - Sediq (女人與熊-賽德克族) */
102745
wikitext
text/x-wiki
= Pnngalan kari pnsltudan qridin mi kumay - Sediq (女人與熊-賽德克族) =
Cbiyaw pa niqan taxa qridin mapa hiyi camac dnnganan,alaw malu bay sknxan ka hiyi kiya, so kiya, smknux ka kumay da u, kiya ka smpusal msluluy qridin ni. Kman cida, mkrabi murux mtaqi siyaw beyhing tasil ka hiya, nisu ptahu puniq ka hiya cida, asi lux niqan kingal hnang, klan na mbahang hnang kumay ka kiya. Kla bay ida wisu ming knux hiyi camac ka kumay mi smnul hiya. Kiya mi micu ka qridin kiya da, lmngelung ka hiya:“ Akay biraq! Mphuya ku da?” Malu bay niqan kal puting na. Malu tunux na ka qridin kiya wah! Mniq ruma ka hiya, wada msdalih balay ka kumay, mtutuy ka bawa kiya cida, kasi qraq kingal puniq mtutuy ka hiya, sqama ka ubal kumay da, so kiya u cmahu puniq psqama ka hiya. Bukuy daw uxay biyaw mqdu ka puniq da u, micu ka qridin da. Lmngelung ka hiya:“ Nasi uka puniq daw, qulung bay miyah qmraq knan ka hiya da.” kiya u hmluq puting ka hiya, mbahang hnang hmlqan puting ka kumay da u asi qduriq da, wada mblayaq ka qridin kiya da. Kla bay kiya ka kcun na kumay, micu hnang hmluq puting ka kumay.
== (參考資料) ==
翻譯老師: Watan Diro /編輯手:Robaw Saku 陳淑微
m3vaobttpk3dztchncc13paqhzlqg6b
Snruan pusu bhgay btunux - Seejiq
0
2280
102803
102744
2023-10-30T12:58:34Z
Nicole1301
651
/* Snruan pusu bhgay btunux - Seejiq */
102803
wikitext
text/x-wiki
= Snruan pusu bhgay btunux - Seejiq(賽德克族-神石傳說) =
Pxal, niqan msdangi snaw ni grijil, seejiq Nanto renay sayang ka laqi snaw, seejiq ita hini ka laqi qrijil, mmowsa miing dangi na snaw. Yaasa ita tnpusu nasi mmowsa hraan hidaw uxay uri o mmiyah gqiyan hidaw qulung bi muda nyusan ayus, pklug ga hiya ka paru btunux, llabang balay gasut na, yabi wada saw empitu, mspac kmxalan qnjisan. Kingal jiyax pklug ini quyux, mtaqi truma hiya, mtaqi siida o, mspi sa hbaraw balay seejiq psmiya hiya. Bukuy do wada ga gqiyan hidaw dangi snaw do, tna mshjil ka laqi grijil da.
Smiling ka laqi snaw: "Ini da bi seupu taqi, maa su mshjil da? "Smiyuk ka laqi qrijil: "Mntaqi ku kingal labi babaw btunux dgiyaq hiya, hbaraw seejiq psmiyah knan, bukuy do maa saw nii da."
Babaw do, mniq sapah snaw ida ptucing laqi ka hiya da, hmuya maa kingal paru btunux ka pncingan na, siida o asi huqil ka dangi qrijil uri da. Msaang balay ka swayi na dangi snaw, wada snbuc btunux gaga, ana saw kiya ugat brahan! Tnais do sbgihur paru bi bgihur, kndadax hiya tucing ka hiya da, yabi wada maxal kbkuy sngari qnjisan.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
Tnhjil kari seejiq na Lubi Pingaw(高玉美).
71k932yu0ink7uym9uxg42jkibhnfuu
Basu
0
2281
102582
102581
2023-10-29T07:30:13Z
Kureyh-Qakung
1788
102582
wikitext
text/x-wiki
[[File:BSicon_BUS.svg|250px|thumb|Basu]]
kingal klegan na [[rulu]] ka '''basu'''(公車、巴士) nii.
Enduwa msbkug ka empeapa '''basu'''.
Asi ka emblayaq embbku tmawa mi paapa '''basu''' twaan rulu hiya ka sediq.
==Nkari pnegluban(相關條目)==
*[[Toraku]]
*[[Eki]]
*[[Otobay]]
*[[Tmediq]]
*[[Dudensya]]
*[[Rulu Tqrngul|Rulu Puniq]]
bzxamvgl2nvu64qfvxyiiu6e71kyuca
Ptghbhuk
0
2282
102586
102585
2023-10-29T07:41:04Z
Kureyh-Qakung
1788
102586
wikitext
text/x-wiki
[[Rbagan]] da, emptsapuh o qlahang bi kmlawa [[mnarux]] paah kntlxan mkhbhuk, Playun klaun ka knrxan qbubur kika tduwa nhari psapuh.
Mtalux spngan kntlxan ka hiyi siida,wada ungat euda na ka dmudul smpung kntlxan hiyi,kika sriyu lala narux hiyi.“niqan tkuni [[tunux]], mslikaw hngak brah, mring mdka bgu, mtalux bi kntlxan hiyi, ini hari tkla, kika ksun uqun kntlxan mkhbhuk. rahuq na o niqan “msbsrux kntlxan,tkuni kntlxan, mlabu hiyi pnaah uqan kntlxan, kuwaya paahuqan kntlxan,lala bi klgan na.
==熱衰竭 Kuwaya paah uqan kntlxan==
病人處於高溫環境或是劇烈運動後,導致身體的水分與鹽分喪失,產生不適的 症狀。體溫常會上升到 38 至 40℃,但少見神經學症狀。
Mniq mqsuqi bi kntlxan nniqan ni mqsuqi mlglug hiyi ka seejiq mnarux,wada ungat hari ka qsiya ni cimu ka hiyi, prajing sriyu ka knrxanan na. luhay hmrinas 38℃ bitaq 40℃ ka spngan kntlxan hiyi, rahuq na o ini hari usa narux bitaq singking niya na.
==中暑 Ptghbhuk==
*Pusu bi knrxan ptghbhuk o pnaah kntlxan, seejiq hqilan pnaah ptghbhuk o niqan spgan 30% bitaq 80%,pklai nhari ni pstatah ka kntlxan na o kika pusu bi pkmalu hyaan.
**中暑為熱急症中最嚴重的疾病,死亡率可達 30 至 80%。早期診斷及降溫是影 響治療結果的重要關鍵。
*Pusu bi ptghbhuk sspgan kntlxan hiyi na o hmrinas 40℃ ni mseupu narux mdudul bukuy buut tudu bitaq luqi, niqan “narux meydang luqi、mkki、mcsuraw” luhay mlngu ni ungat mring ka rhiq hiyi, duri ni, ini kdka kana ka klgan knrxan kngkingal seejiq.
**典型的中暑臨床診斷為體溫超過 40℃合併中樞神經症狀(如瞻妄、抽搐、昏 迷);皮膚常為乾熱無汗,但並非出現在所有中暑個案中。
*Mnda mtalux bi nniqan, mqsuqi mlglug hiyi ni kana klgan kntlxan hbhuk o kika pusu playun klaun.
**有高溫環境或劇烈運動等熱壓力接觸病史是重要的診斷依據。
*Nasi balay bi ptghbhuk o sneghtur ka mnarux meeru, mnarux mdudul buut tudu ni luqi, hmadut Hrmung pitaq kana dara, kmeurit sapuh.
**診斷中暑須排除感染症、中樞神經系統疾病、內分泌異常、或藥物中毒的可能。
==Ima ka seejiq luhay empthbhuk hug?==
[[Seejiq]] mniq mqsuqi mtalux ni mhuriq nniqan, gaga qmpah, mlglug pskbiyax hiyi, mniq tgbaraw bi sapah, rdrudan, lqlaqi, mnarux lnglungan, mnarux tama baraq ni baraq, ini tduwa mlatat nanak, ini tduwa kmlawa nanak.
[[Category:Truku]]
caz7nxn4toh0kec4olyhdxzew8wd6db
Sapah pyasan
0
2283
102752
102751
2023-10-30T06:03:36Z
Kureyh-Qakung
1788
102752
wikitext
text/x-wiki
[[File:臺北市松山區敦化國民小學(前門).jpg|250px|thumb|Sapah pyasan na [[Taywang]]]]
'''Sapah pyasan'''(學校) ge ssaan muuyus [[laqi]] muuyas ka kiya ma. Sapah pyasan nii we ga dgiyaq baro duma, duma we ga ssiyo rcilung ma ga alang breenux paru, ani inu asi ka qulung niqan sapah pyasan ka saya.
Sapah pyasan we, niqan egu bale sslhayan ma tthiqan laqi muuyas duri. Egu klegan qhuni ma phepah ga daha phmaan ngerac sapah pyasan hii, so ka tqilung, qulic, dara ma raus peni, malu bale qtaan, malu bale sknxan ka hengac na duri. Kiya, kuxun riyung yyahun muuyas laqi ma yahan tmalang riso ka ttlaman ngerac sapah pyasan, yahan daha mkkesa seediq alang klaali duri.
Sapah pyasan we, niqan mpqlahang, mptgesa, laqi muuyas, mpkaro ooda ma mppure ppuqun duri. Egu klegan ka seediq mptgesa sapah pyasan, niqan ka Seediq Bale, Bunun, Plmakan, kihilang ma Telu duri, dheya we mdrumuc bale tmgesa ma gmaalu bale kana laqi muuyas hini. Saya, egu riyung sslhayun ka sapah pyasan, so ka slluhe matis patis, slluhe muuyas uyas ma kmeeki, slluhe gaya ooda sapah pyasan, kika mkela eluw kari kesun “ Pnseediq ma pnooda ”. Kingal duri we, uxe wao nii ka sslhayun laqi muuyas say, slluhe kari ta nanaq Seediq ma Gaya rudan ta cbeyo.
Yaku we malu bale ka utux mu, mdudul sapah miyan pyasan we, mbeyax ba kmdakan ttgesa kari Seediq, rngagun nami na klaali, mesa kini “ Malu ba qbhangun ka hengak kari rudan Seediq Bale, knbeyax ma iya ba qtqeran slluhe namu. Yaani gaga truma hii ka knkela rdrudan ta cbeyo ” mesa. Kika saya de ani naq sapah pyasan ga alang dgiyaq baro, ani naq sapah pyasan ga alang breenux paru, qulung daha pniqan ka ssaan slluhe [[kari Seediq]] Bale, [[kari Bunun]] ma [[kari Tayan]]; niqan ka slhayan [[kari Plmukan]] ma [[kari Kihilang]] duri.
Kiya, yaku saya we kuxun mu bale ka sapah pyasan mu, spruun mu ka mdudul mu sapah pyasan ma, kana mptgesa. Mqaras ku bale theyaq laqi muuyas mosa sapah pyasan klaali.
==Pnyahan pnatas(參考資料)==
*108 年全國語文競賽原住民族語朗讀 【德固達雅賽德克語 (原稱:德固達雅語)】 國小學生組 編號 3 號
[[Category:Truku]]
30qee3rlpsd5ttsoyauuak7ub2yuwnp
Sapah utux (Hakaw utux)
0
2284
102840
102609
2023-11-01T02:27:05Z
Nicole1301
651
102840
wikitext
text/x-wiki
= Sapah utux (Hakaw utux) 靈魂之家(彩虹橋) =
Saw ni ka kari, mawdus babaw dxral ka sejiq o, mndka balay ka na. Nasi wada mhuqil ka ana snaw ana qrijil, mawsa sapah "Sapah utux' (Mtduwa ksun" alang grasan". Utux mnhuqil u asi ka muda "hakaw utux rudan' saw ka wisu kmlahang pusu hakaw ka karang u mawda qmita bawa mhuqil sejiq, brah na seyda u asi ka rsuan welug pgu ka bawa dha mi kika trmaun ka bawa. Nasi rsuhan welug pgu mi ini tduwa snawun du, rmngaw ka karang:’ Isu u balay bi snaw mtduwa su muda hini,' saw ka sejiq mnhuqil ni u mtduwa mtmay::" sapah utux". Nasi balay bi qrijil. Mkla tminun, gdug pgu "hakaw utux" ka utux na seyda, mtduwa qtaan karang ka bawa ni uri,' Qtai mi ka bawa su han. " Nasi wada rsunan pgu ni ini tduwa snaun, emparngaw ka karang ni:" Isu u balay bi qrijil. Usa, hiya du mtduwa mtmay ”Sapah utux” da.
= Pnyahan ppatas(參考資料) =
* 來源:碩博士論文
* 賽德克族傳說故事
* 南投縣原住民部落大學/南投縣政府原住民行政局 出版
* 翻譯老師:林光榮老師/編輯手:Ungay Daki 川心蓮
cv8vj8b9ynf0o8uqdl9kv0n6vbxwpxq
Sejiq Komaran pnerjingan endaan alang qburah pnslian
0
2285
102841
102608
2023-11-01T02:27:14Z
Nicole1301
651
102841
wikitext
text/x-wiki
= Sejiq Komaran pnerjingan endaan alang qburah pnslian(噶瑪蘭族新社部落起源故事) =
Sawxal u mniq Sunasai, niqan Kasasayan mi Kabasayan msdungus, dhiya u pusu rudan Kariwan, dhiya u niqan ka pusu rudan sejiq Komaran. Msdungus ni u tmlaqi 3laqi, qbsuran laqi snaw u Tyabanho-Saya, 1gswayi snaw u Takid-saya, tg3 laqi snaw u Tawebo-KIDI. Tru hiji ni u yasa dweril ka alang Isanasai, ini tku qpahan mi empprngaw mi miing ssaun dha, dhiya du smmalu kngkingal asu mi musa Sanasai. Asu kiya u qwarux ka smluun dha pusu, wasaw bibul mi ddima ka skbiyax dha mruc hiya, saw aji ttmay qsiya, ini qbsiyaq asu du dhuq Takiris, yasa ini klala ka dxral qpahun hini, qbsuran snaw mi twe 3 swayi snaw du mquri daya alang. Girang ka dhiya, lqlaqi dha u kika sejig Komaran. twe2 laqi snaw u mnig alang Tajiris, dlutuc dha u umarang nanak llingay alang hiya, dhiya u "Taruku, dungal u thnganan dha" bayhing niqan pila sejiq".
= Pnyahan ppatas(參考資料) =
* 來源:碩博士論文
* 噶瑪蘭族傳說故事
* 南投縣原住民部落大學/南投縣政府原住民行政局 出版
* 翻譯老師:林光榮老師/編輯手:Ungay Daki 川心蓮
332nodcpden8qmm1jdld6lggyhju62w
Sejiq Komaran-pusu balay ini phuma Masu(Tweplealay)
0
2287
102836
102669
2023-11-01T02:18:39Z
Nicole1301
651
/* Sejiq Komaran-pusu balay ini phuma Masu(Tweplealay) 噶瑪蘭族一不種小米的原因(上) */
102836
wikitext
text/x-wiki
== '''Sejiq Komaran-pusu balay ini phuma Masu(Tweplealay) 噶瑪蘭族一不種小米的原因(上)''' ==
Sawxal,niqan ka qbsuran snaw mi swayi qrijil mniq babaw asu,dhiya u mawsa miying ssaun dha tmatak.Girang ka malu balay msa ka dhiya,dhuq Girang ka asu mi babaw phiyu biji du,dhiya du nusa nanak miying ssaun dha qmpah.Qbsuran snaw u hmjiyal ttakan dxral,swayi qrijil uri u hmjiyal malu balay dxgal.Musa sapah du rmngaw qbsuran na ka swayi qrijil,hmjiyal ku malu balay qpahan dxgal da.Dungal mi mangal glu tmasan na ka hiya mi psramal ssaun dha mhuma uqun.Qbsuran snaw u musa dxral rnengaw swayi na qrijil,rnengaw swaji qrijil kiya u,malu balay mi mtduwa phmaan uqun.Saw ka nsaan miying qbsuran snaw u aji ka malu balay ka dxral kiya.Btunux kana mi ini kdakil mka spriq uri,hiya du qmneriqu swayi na qrijil,ngalun na ka dxral swaji na mi wada na priyuxun ka tnmasun da.Musa sapah seyda ka qbsuran snaw du rngawan naka swaji na qrijil ini mu tai ka pnhiyu su tnmasun.Kiya du musa qmita seyda ka swaii qrijil mi tnna wada priyuxun ka tnmasan hiya da.Naqih kuxul na mi rmngaw qbsaran na ka swaji:" Nadih balay kixul mu, naqih su balay,payah jiyax seyda du isu du aji qsuran mu da swayi qriil du musa ruma balay dwiyaq ka hiya da.
== Pnyahan ppatas(參考資料) ==
* 來源:中華民國文化部
*噶瑪蘭族傳說故事
*翻譯老師:林光榮老師/編輯手:Lawpaw nawbu 王益忠
30zph86d96i9alwpk6vd9smz84btsre
Sejiq Komaran-pusu balay ini phuma Masu(Twehici.)
0
2288
102835
102698
2023-11-01T02:18:26Z
Nicole1301
651
102835
wikitext
text/x-wiki
== '''Sejiq Komaran-pusu balay ini phuma Masu(Twehici.)噶瑪蘭族一不種小米的原因(下)''' ==
Swayi qrijil u mnig dwiyaq baraw mi aji malu ka dxral hiya.Hiya u wada mtduwa phmaun lhngay,qbsuran snaw u mniq malu balay dxgal mi mtduwa phmaun payay.Piya hngkawas bukuy na seyda,babaw na seyda,saan dha mita mi ima balay sejiq kiya swayi qrijil uri u hngalan dha ka sejiq kiya mi daan dha smpung rmngaw.Pkla hnyuwan dha ka ltlutuc qbsuran du,aji hrnuc saang na ka swayi qrijil,mangal pucing mi paqung na ka lutuc qbsuran na.Kari ni du embahang ka lutuc qbsuran snaw du msaang balay mi musa miing lutuc swaji qrijil mi wada dha paqun ka tunux lutuc dha uri.Qbsuran snaw uri u musu mangan tunux lutuc swaji na qrijil ka qbsuran nsaw uri da,saw ni ka pneluban dha u kqneriqu bsiyag balay mi ida ini pkmalu ka djiya.Saw ka endaan nu u bitaq seiig Komaran. Saw ka sejiq Komaran u rnngaw sejig mnnig dwiyaq hiya u(sejiq Embwala(Itlutuc swayi qrijil saw ka mnniq brenux u (sejiq Komaran)Itlutuc qbsuran sbaw,saw ni u ki kapusu na ini phuma masu ka sejiq Komaran.
== Pnyahan ppatas(參考資料) ==
* 來源:中華民國文化部
* 噶瑪蘭族傳說故事
* 翻譯老師:林光榮老師/編輯手:Lawpaw nawbu 王益忠
5hkh9a4a1wb7biin7hhb7xobxh484i9
Wauwa laqi mqedin na utux bruwa - Saisyat
0
2289
102713
102712
2023-10-29T15:28:18Z
Nicole1301
651
/* Wauwa laqi mqedin na utux bruwa - Saisyat (雷神的女兒娃恩-賽夏族) */
102713
wikitext
text/x-wiki
= Wauwa laqi mqedin na utux bruwa - Saisyat (雷神的女兒娃恩-賽夏族) =
Cbeyo ini kela qmeepah yqeyaq ka Saisyat, bobo qnita ka Utux bruwa Piwa de, kii asi plawa madis rehak macu tmgesa qmeepah seediq ka Waun.
Hani meyah bobo dheran Waun ciida de mnetur riso Saisyat Taing, msqita dehya daha asi lux mskuxul, kii asi msterung ka ali ciida.
Mosa meepah de madis mpusan qburung daka kagun ka Waun, ma mnmmteru qapang psaun na kingal ka cceka yqeyaq, mbahang hmrenang paru bluwa kndalax qeyaq ka Taing, ma asi lux mhedu smnetur yqeyaq di.
Niqal dungal, mangal beyax naq Waun wada pkmalu mbudu ka tama na Taing, mqaras riyung ka tama na, ani si osa pure ido ma eniq sapah kesun na Waun ciida de, mesa ka Waun naqah ku tmelung supih ma qyqeya xiluy knii si, pure ido sapah kesun na ka heya, heya daka Taing mosa meepah, ani si wada tikuh ali de, ado ini skpahung ma gmiyak kii wada pkseyang ka heya daka bubu na Taing, ma asi naq osa pure ido hprayan hiya ka Waun, kiya de hmrenang paru mntena ba bruwa kndalax hprayan hiya, mosa qmita hiya seediq tnsapah daha tena uka qtaun ka heya di, wano sngari kingal qhuni blebun runge.
Kela naq mseyang dheya ini kela knhuwe heya ka Waun, klaun na uxe qbsiyaq meniq bobo dheran kii asi osa karac baro di.
7sxo71bdq3j29re7gw7dkyud3k0iyog
Habung
0
2290
102763
102762
2023-10-30T06:20:14Z
Kureyh-Qakung
1788
102763
wikitext
text/x-wiki
[[File:員山故憲兵烈士彭福共之忠靈碑-108-her-pa-1851-re-201910262028285db436f6b33ca1.jpg|250px|thumb|Habung]]
'''Habung'''(墳墓)
==Kari Todac(都達賽德克語)==
===Kmaraw habung(掃墓)===
Uka waya kmaraw habung ka Sediq cbiyaw, asi dha rbngi ruma dxral ka bqrus Sediq mi pskryaan btunux ka babaw na, kiya ini dha tbrnahi qmita ka habung, sqnaqah kuxul musa lmnglung enca ka drudan [[Seediq|Sediq]].
Alaw snhiyi ka Sediq Balay, “Ana nanaq wada mhuqil ka bqrus Sediq, ini huqil ka tuxan na mi bhring na. wada mkraaw Hakaw Utux musa mquri talangan nniqan rdrudan dha.”
Nasi muda waya smsman smratuc, tmcamac mi mhu ciida ka Sediq, kiya skryaan dha qnaras muway bari tuxan mi bhring dskrudan dha, lbuwan dha wasaw dayac mi spqyaan na beybay sapah dha, kiya rpsan na pimah sinaw uri ka dhiya.
Kndadax knxalan [[Tanah Tunux]] ciida, spsalu na habung ka alang Sediq, babaw mnuda ptsa waya Tmukan mi snhiyan Kiristu ka dhiya, wada kmdudul mTmukan mi mKiristuan ka waya dha smsung kmaraw habung.
Muda smtrung waya smsung muway bari ciida ka Sediq, musa msupu kmaraw habung ka tnsapah dha, psaan dha phpah, sinaw, hiyi qhuni mi uuqun dnii ka brah na, kiya msupu smpu Patas Mrtasaw mi dmurun Tuxan Baraw ka dhiya.
Ana nanaq wada mrimax ka ndaan waya muway bari Sediq, balay bay ini dha chngii ka waya mskrudan mi meysa qnlhangan dskrudan dha ana beytaq knuwan.
==Kari Tgdaya(德固達雅賽德克語)==
===Kmaro habung(掃墓)===
Yami Seediq uka miyan gaya kmaro habung ka cbeyo.
Bobo na, smneeru miyan gaya Tanah Tunux daha ka Plmukan, mosa miyan kmaro habung.
Madis miyan ppuqun so ka rodux, qcurux, hei qhuni, sino, tmaku ma phepah mosa miyan habung.
Ani si, pllayun daha pqdiyan ka rudan wada mgedang han,
kiya ka, kingal tnsapah msuupu dmurun ma msuupu mekan nadis daha.
sdgl7z7nsso0x7vvp80p9j4ztv2az50
Kmaraw habung
0
2291
102769
102768
2023-10-30T06:24:47Z
Kureyh-Qakung
1788
102769
wikitext
text/x-wiki
==Kari Todac(都達賽德克語)==
===Kmaraw habung(掃墓)===
Uka waya kmaraw habung ka Sediq cbiyaw, asi dha rbngi ruma dxral ka bqrus Sediq mi pskryaan btunux ka babaw na, kiya ini dha tbrnahi qmita ka habung, sqnaqah kuxul musa lmnglung enca ka drudan [[Seediq|Sediq]].
Alaw snhiyi ka Sediq Balay, “Ana nanaq wada mhuqil ka bqrus Sediq, ini huqil ka tuxan na mi bhring na. wada mkraaw Hakaw Utux musa mquri talangan nniqan rdrudan dha.”
Nasi muda waya smsman smratuc, tmcamac mi mhu ciida ka Sediq, kiya skryaan dha qnaras muway bari tuxan mi bhring dskrudan dha, lbuwan dha wasaw dayac mi spqyaan na beybay sapah dha, kiya rpsan na pimah sinaw uri ka dhiya.
Kndadax knxalan [[Tanah Tunux]] ciida, spsalu na habung ka alang Sediq, babaw mnuda ptsa waya Tmukan mi snhiyan Kiristu ka dhiya, wada kmdudul mTmukan mi mKiristuan ka waya dha smsung kmaraw habung.
Muda smtrung waya smsung muway bari ciida ka Sediq, musa msupu kmaraw habung ka tnsapah dha, psaan dha phpah, sinaw, hiyi qhuni mi uuqun dnii ka brah na, kiya msupu smpu Patas Mrtasaw mi dmurun Tuxan Baraw ka dhiya.
Ana nanaq wada mrimax ka ndaan waya muway bari Sediq, balay bay ini dha chngii ka waya mskrudan mi meysa qnlhangan dskrudan dha ana beytaq knuwan.
==Kari Tgdaya(德固達雅賽德克語)==
===Kmaro habung(掃墓)===
Yami Seediq uka miyan gaya kmaro habung ka cbeyo.
Bobo na, smneeru miyan gaya Tanah Tunux daha ka Plmukan, mosa miyan kmaro habung.
Madis miyan ppuqun so ka rodux, qcurux, hei qhuni, sino, tmaku ma phepah mosa miyan habung.
Ani si, pllayun daha pqdiyan ka rudan wada mgedang han,
kiya ka, kingal tnsapah msuupu dmurun ma msuupu mekan nadis daha.
qyibzmrpci08sdv4l8vjejevsz56onl
Qnhduwan muyas
0
2292
102789
102788
2023-10-30T06:36:43Z
Kureyh-Qakung
1788
102789
wikitext
text/x-wiki
[[File:東林館_卒業式.jpg|250px|thumb|smsman Qnhduwan muyas]]
==Kari Toda(都達賽德克語)==
===Qnhduwan muyas'''(畢業)===
Mqaras nami smtrung diyax smsman mphdu nami muyas patas [[tucka pyasan]] ka saya.
Lmawa dqbsuran mi tnsapah nami ka [[Sapah pyasan|pyasan]], miyah msupu mqaras mhdu nami muyas patas. mblayaq nami bay muda kndkilan mi snlhayan nami kngkingal ratuc ka yami.
Muda psbiyax rmngaw kari mnan ka bukung pyasan mi dqbsuran mniyah, muway nami qnaras mi kndmatan pyasan ka yami, maku nami bay naqah kuxul tsrusoq doriq mbahang ka lnglungan nami.
Spuda nami dha pspung pstalang budi ka drudan ngalan kari alang, miyah msupu qmita dapil kndkilan nami ka dhiya.
Smblayaq dmurun mnan ka drudan mpklawa, “Kdrmti bay usa muyas patas biyaw duwan, iya bay lixi ka diyax sslhayan ana manu.” enca ka dhiya.
Muyas nami uyas mswayay ciida, sngkkingal nami mlatac pyasan ka qaqay nami, musa nami prading psramal smtrung burah kndusan babaw na ka yami da.
==Kari Tgdaya(德固達雅賽德克語)==
===Mhedu pnyasan(畢業)===
Ali mhedu pnyasan miyan ka saya.
Mlawa qbsuran alang meyah smbeyax kari yami.
Psseengun miyan na tmalang ka qbsuran alang.
Ima ka rmabang mbeyax tmalang, kiya ka biqun na snadu.
Dmurun yami ka qbsuran alang ma smbeyax mesa knbeyax meepah.
Muuyas uyas mhedu pnyasan, skkingal miyan mswaye, mquri ooda bgurah kndesan.
==Kari Truku(太魯閣語)==
===Mnhdu muyas patas/matas(畢業)===
Jiyax mnhdu nami muyas patas ka sayang.
Smqaras mnan ka tmnegsa mnan, duri o ptgaya knluus hngkwasan mnan ka rudan ngalan kari.
Pdaan nami na pspung smbu buji ka rudan ngalan kari.
Wada dmgiyal smbu buji o biqan dha snadu.
Pqblaiq dmurun ni dmudug rmngaw skdrumuc nami qmeepah ka rudan ngalan kari.
Cyeuyas nami mswayay siida, sngkkingal nami mkksa pyasasn mqquri bgurah kdsan.
lo24nq04vzduatimh60yn0tcektul0n
Snruan kari pnhru pusu qhuni
0
2293
102813
102812
2023-10-30T13:49:24Z
Awaychenaaa
82
/* Pnyahan ppatas (參考資料) */
102813
wikitext
text/x-wiki
== Snruan kari pnhru pusu qhuni (樹生傳說-太魯閣族) ==
Sbiyaw balay han o niqan kingal ka bowqax bi pusu qhuni, qnbowqax na o ga bitaq ruwan karac. Wasaw ni sida na o llabang ni kndux mubung karac ni dxgal. Yaasa ga htran wasaw ka hidaw, kiya ni ana knuwan o ida mkuung kdjiyax ka babaw dxgal.
Bukuy do lhbun pusu qhuni ga mhru spac qaqay ni mhru ubal kana ka hiyi na samac, duri ni mhru puru ka babaw na saw bi qhuni ka hiyi na; Lhbun na o niqan dha sida qhuni saw gamil qtaan samac; Bukuy do babaw pusu qhuni ga mhru dha samac uri, kingal o bbaraw ni lqling, ini tduwa mhiyug nanaq asi ka kkarang thjil. Kingal o slukah ni bbaraw bi ka baga na, tduwa mksa tduwa skaya karac baraw uri.
Nii ga kika pusu na samac, seejiq, qduda dnii…, hiyi qhuni ga maa pnrjingan na hiyi snaw, mhru snaw qrijil dha hiyi duri, kiya ka pusu bi rudan mu sbiyaw.
== Pnyahan ppatas (參考資料) ==
* 翻譯老師:詹素娥校長 : / 編輯手: Uhay Ruji 張慧琳
joawt39p5jxrov3srq7x8gluks7tka1
Mstrung ka seejiq ni huling
0
2295
102846
102825
2023-11-06T01:44:42Z
Nicole1301
651
/* Pnyahan ppatas (參考資料) */
102846
wikitext
text/x-wiki
== Seejiq Truku-mstrung ka seejiq ni huling (太魯閣族-人狗婚配) ==
Seuxal siida niqan Tow-mu, yaasa laqi na qrijil o snliqan narux ka qbubur na ni siqa lnglungan na, lwanun niya thyian na kingal huling peapa asu qluli gsilung, asu nii ga qluli gsilung nkpiya jiyax do dhuq gsilung sipaw Truku.
Dhuq babaw dxgal mgaaw nniqan dha;huling nii o mkksa lmiqu qmraq qsurux saun na mdanga tnhangan qrijil, kiya ni wada piya hngkawas da.
Niqan kingal jiyax rmngaw tnhangan ka huling msa “mkdrumuc ku smiying uqun su wada niqan egu hngkawas da, bitaq sayang ini ku bi angal brihan su na, kiya ni kndadax sayang kmswayay ku suna da.”
Embahang ka tnhangan skluwi balay msa “mniq ku hini bliqun su qmlahang ka yaku, gnealu nii ga, ma ku ini tduwa brihun suna, klaun mu niqan kingal qrijil, btasan ka dqras na, yahun mu mangal hini ngalun su qrijil ha!”.Ini qbsiyaq do tduwa nii ka btasan dqras qrijil. Kiya ni mstrung do mrana ka seejiq Truku da.
== Pnyahan ppatas (參考資料) ==
翻譯老師:Away Pawan 詹雪霞
編輯手: Uhay Ruji 張慧琳
eolqu0qhgliuyakrtajkrlz0ws1vq6p
Kari rudan quri rungay-Sejiq Tuda
0
2296
102834
102833
2023-10-31T08:15:53Z
Nicole1301
651
/* Kari rudan quri rungay-Sejiq Tuda(賽德克族-猴子傳說) */
102834
wikitext
text/x-wiki
= Kari rudan quri rungay-Sejiq Tuda(賽德克族-猴子傳說) =
Sawxal rungay o sejiq ka hiya, ungat bkaruh ka sawxal, dhiya du musa smqit sida qhuni ngalun dha bkaruh.
Embbiyax tmabun seyda du mrung da. Musa smqit dungal mn3 ka wada mrung.
Msaang balay mi saw ka wada mrung ka sida qhuni u spqi dha sulay mi maa ngungu rungay, hiya du wada da.
myp6ffsk8fyezlmvxuj4z3uuzfgs7r4
Empduuy:Sdf
2
2297
102856
2024-01-02T09:58:16Z
Sdf
1025
建立內容為「'''2024 hngkawas MgCongtong Conghwa Minkwo''' (中華民國第16任總統、副總統選舉) ka」的新頁面
102856
wikitext
text/x-wiki
'''2024 hngkawas MgCongtong Conghwa Minkwo''' (中華民國第16任總統、副總統選舉) ka
qo8v4d4wvanxdjb13snpwriw3kzq3n9
Mahathir Mohamad
0
2298
102861
2024-01-06T07:56:21Z
罗志祥很帅
1893
建立內容為「[[Patas bntasan:Mahathir Mohamad 13112018 (cropped).jpg|thumb|Mahathir Mohamad (馬哈迪·莫哈末)]] =Mahathir Mohamad (馬哈迪·莫哈末)= ==Pnyahan pnatas (參考資料)==」的新頁面
102861
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Mahathir Mohamad 13112018 (cropped).jpg|thumb|Mahathir Mohamad (馬哈迪·莫哈末)]]
=Mahathir Mohamad (馬哈迪·莫哈末)=
==Pnyahan pnatas (參考資料)==
nkii28zfytbhj3aye5gpxlxkxaktjef
Hngkawas 2024 ka seejiq qnpah nkana ka bukung klwaan Cung-hwa-ming-ku
0
2299
102863
2024-01-11T14:04:15Z
Sdf
1025
建立內容為「= hngkawas 2024 ka seejiq qnpah nkana ka bukung klwaan Cung-hwa-ming-ku(中華民國第十六任總統副總統選舉) = Gaga seejiq qnpah nkana ka bukung klwaan o muda ku jiyax 13 idas 1 ka jiyax hngkawas 2024. == seejiq qnpah nkana(候選人)== {| class=wikitable style="text-align:center;" |- ! sspug(數字) | colspan="2" | '''1''' | colspan="2" | '''2''' | colspan="2" | '''3''' |- ! peypay(政黨) | colspan="2" | [[Peypay ka Truku ka Taywang]] | colspan…」的新頁面
102863
wikitext
text/x-wiki
= hngkawas 2024 ka seejiq qnpah nkana ka bukung klwaan Cung-hwa-ming-ku(中華民國第十六任總統副總統選舉) =
Gaga seejiq qnpah nkana ka bukung klwaan o muda ku jiyax 13 idas 1 ka jiyax hngkawas 2024.
== seejiq qnpah nkana(候選人)==
{| class=wikitable style="text-align:center;"
|-
! sspug(數字)
| colspan="2" | '''1'''
| colspan="2" | '''2'''
| colspan="2" | '''3'''
|-
! peypay(政黨)
| colspan="2" | [[Peypay ka Truku ka Taywang]]
| colspan="2" | [[Peypay ka mdakil bi ka tnhangan Truku]]
| colspan="2" | [[Peypay ka knlwaan ka Cikuku]]
|-
! bukung klwaan, bukung klwaan hari(副總統)
| width="15%" | bukung klwaan
| width="15%" | bukung klwaan hari
| width="15%" | bukung klwaan
| width="15%" | bukung klwaan hari
| width="17%" | bukung klwaan
| width="18%" | bukung klwaan hari
|-
! seejiq qnpah nkana
| [[File:柯文哲_IMG_9322-1_%2814300234412%29_%28cropped%29.jpg |100px]]<br />'''[[Ko Wen-je]]'''
| [[File:吳欣盈肖像.jpg|100px]]<br />'''[[Cynthia Wu]]'''
| [[File:副總統賴清德官方肖像.jpg|100px]]<br />'''[[Lai Ching-te]]'''
| [[File:Hsiao Bi-khim (altered).jpg |100px]]<br />'''[[Hsiao Bi-khim]]'''
| [[File:侯友宜市長肖像.jpg|100px]]<br />'''[[Hou Yu-ih]]'''
| [[File:Jaw Shaw-kong Cropped.png|100px]]<br />'''[[Jaw Shaw-kong]]'''
|-
! endaan(經歷)
| align="left" style="font-size:smaller;vertical-align:top;" |
| align="left" style="font-size:smaller;vertical-align:top;" |
| align="left" style="font-size:smaller;vertical-align:top;" |
| align="left" style="font-size:smaller;vertical-align:top;" |
| align="left" style="font-size:smaller;vertical-align:top;" |
| align="left" style="font-size:smaller;vertical-align:top;" |
|-
! mntucing(出生)
|[[Taywang]] [[Sinciku su|Sincik su]]
|[[Amirika]]
|[[Taywang]] [[Sinpey su]]
|[[Tanah Tunux|Nihung]] [[Hyogo keyng]]
|[[Taywang]] [[Kagi keyng]]
|[[Taywang]] [[Kirong su|Kilung su]]
|}
[[snakun:Taywang]]
[[snakun:Truku]]
9tg25l96xu6sl3uc5t93fvr97qie53q
Snakun:Taywang
14
2300
102864
2024-01-11T14:05:20Z
Sdf
1025
建立內容為「Taywang(台灣) [[Snakun:Truku]]」的新頁面
102864
wikitext
text/x-wiki
Taywang(台灣)
[[Snakun:Truku]]
hkncx3r283brw2tdy6av0cqlzta0bwe
Kari Seediq
0
2301
103070
103017
2024-04-27T00:43:09Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
103070
wikitext
text/x-wiki
[[File:Formosan_languages.png|thumb|Nniqan kari Seediq]]
'''Kari Seediq''' uxe de kesun daha '''Kari Seejiq''', '''Kari Taroko''' we, kari tnpusu na [[seediq]] meniq [[Taywang]], kari qnlhangan na Taywang uri. 7000 kana hei ka tnkari Seediq.
==Alang skari Kari Seediq==
*[[File:Flag of Taiwan.svg|30px]] [[Taywang]]
**[[File:Flag_of_Nantou_County.svg|30px]] 南投縣
**[[File:Flag_of_Hualien_County.svg|30px]] [[Skangki]]
== Dndulan Kari ==
#Kari Truku
#Kari Toda
#Kari Tgdaya
==Patis==
{| style="margin:0.2em auto;padding:0;border:1px solid #ced8df;clear:{{{clear|both}}};width:{{{width|36em}}};"
! colspan="30" style="background:#efefef;"|Kari Seediq
|- lang="en"
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[A]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[a]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[B]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[b]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[C]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[c]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[D]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[d]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[E]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[e]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[G]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[g]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[H]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[h]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[I]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[i]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[J]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[j]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[K]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[k]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[L]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[l]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[M]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[m]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[N]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[n]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[O]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[o]]
|- lang="en"
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[P]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[p]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[Q]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[q]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[R]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[r]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[S]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[s]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[T]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[t]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[U]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[u]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[W]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[w]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[X]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[x]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[Y]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[y]]
|
|
|
|
|
|
|
|
|}
{| class=wikitable
|-align=center
!原住民族語言書寫系統
|a || b || c || d || e || g || h || i || j || k || l || m || n || ng || o || p || q || r || s || t || u || x || w || y || '
|-align=center
!注音符號<ref>http://bible.fhl.net/ob/nob.html?book=415 太魯閣語新約全書</ref>
| [[Image:bpmf-a.svg|20px]] || [[Image:bpmf-bb.svg|20px]] || [[Image:bpmf-z.svg|20px]] || [[Image:bpmf-dd2.svg|20px]] || [[Image:bpmf-e.svg|20px]] || [[Image:bpmf-gg.svg|20px]] || [[Image:Bopomofo_Letter_h_with_diacritic.svg|20px]] || [[Image:bpmf-i.svg|20px]] || [[Image:bpmf-zz.svg|20px]] || [[Image:bpmf-g.svg|20px]] || [[Image:bpmf-l.svg|20px]] || [[Image:bpmf-m.svg|20px]] || [[Image:bpmf-n.svg|20px]] || [[Image:bpmf-ng.svg|20px]] || [[Image:bpmf-o.svg|20px]] || [[Image:bpmf-b.svg|20px]] || [[Image:Bopomofo Letter g with diacritic.svg|20px]] || [[Image:bpmf-er.svg|20px]] || [[Image:bpmf-s.svg|20px]] || [[Image:bpmf-d.svg|20px]] || [[Image:bpmf-u.svg|20px]] || [[Image:bpmf-h.svg|20px]] || [[Image:Bopomofo_Letter_u_with_diacritic.svg|20px]] || [[Image:Bopomofo Letter shy with diacritic.svg|20px]] ||
|-align=center
!國際音標<ref>https://web.archive.org/web/20210105220339/http://rb12.portalhouse.com.tw/ezcatfiles/rb12/img/img/450/4.Paiwan.pdf {{Wayback|url=http://rb12.portalhouse.com.tw/ezcatfiles/rb12/img/img/450/4.Paiwan.pdf |date=20210105220339 }} 排灣語 輕鬆學</ref>
| a || b || t͡s || d || ə || g || ħ || i || d͡z || k || l || m || n || ŋ || o || p || q || ɾ || s || t || u || x || w || j|| ʔ
|}
== Pnskngalan Hnghengak(語音系統) ==
=== Hengak Bubu (母音) ===
{| class="wikitable"
!
! align="center" |berah
! align="center" |ckceka
! align="center" |bukuy
|-
! align="left" |nleban
| align="center" |'''i'''
|
| align="center" |'''u'''
|-
! align="left" |pcenga
| align="center" |'''e'''
| align="center" |
| align="center" |'''o'''
|-
! align="left" |traguh
| align="center" |'''a'''
| align="center" |
| align="center" |
|}
==Duma kari Seediq==
{| class="wikitable"
|+
!Kari Coko
!Kari Seediq
|-
|''你好''
|Sndamac su (namu) bale! / Embiyax su (namu) hug?
|-
|''早安''
|Knrbuwan!
|-
|''晚安''
|Wan'an!
|-
|''你叫甚麼名字?''
|Ima ka ngayan su?
|-
|''我的名字是___''
|___ ka ngayan mu.
|-
|''我在___來''
|Pneeyah ku ___.
|-
|''歡迎!''
|Hwan'ing!
|-
|''再會''
|Swaye ta da!
|}
==Papak==
{{reflist}}
==Pnyahan pnataas==
[[Category:Kari]]
91pjg5qchxbgynbega47nnpqhxpn833
鐘綺
0
2302
103002
2024-03-22T16:57:51Z
Kevinkevinjiang987
2023
透過翻譯頁面 "[[:zh:Special:Redirect/revision/81529128|鐘綺]]" 建立
103002
wikitext
text/x-wiki
{{藝人|姓名=鐘綺|類型=女藝人|暱稱=台語R&B女神|圖片=鐘綺 at 美麗佳人2019裙襬澎澎RUN5週年慶.jpg|圖片簡介=鐘綺 at 美麗佳人2019裙襬澎澎RUN5週年慶|羅馬拼音=|英文名=Bell, Min, Chicalin (英文講師)|國籍={{ROC}}|出生日期={{Birth_date_and_age|1994|4|8}}|出生地點={{TWN}} [[高雄市]]|居住地=[[臺北市]]|職業=創作[[女歌手]]、影視英文名師|語言=[[國語]]、[[台語]]、[[英語]]|教育程度=大學-[[文藻外語大學]]英國語文系|出道日期=2018年至今|網站=[https://www.facebook.com/singerchicalin 粉絲專頁]}}'''Zhong Qi''' (born April 8, 1994), also known by her birth name '''Tu Minqi''', is a Taiwanese singer-songwriter and English magazine lecturer. She gained recognition in 2018 for her collaboration with Yang Ying on the theme song for movie - ''Taipei, I Love You'', as well as her participation in the television talent show ''Jungle Voice''.
{{藝人|姓名=Bell Chung|類型=Singer Songwriter|暱稱=Taiwanese R&B Goddess|圖片=Bell at 2019 Marie Claire Anniversary Marathon.jpg|圖片簡介=Bell at 2019 Marie Claire Anniversary Marathon|羅馬拼音=|英文名=Bell, Min, Chicalin|國籍={{ROC}}|出生日期={{Birth_date_and_age|1994|4|8}}|出生地點={{TWN}} [[Kaohsiung]]|居住地=[[Taipei City]]|職業=Singer Songwriter、Television English Lecturer|語言=[[Mandarin Chinese]]、[[Taiwanese Hokkien]]、[[English]]|教育程度=College-[[Wenzao Ursuline University of Languages ]] Department of English|出道日期=2018 till now|網站=[https://www.facebook.com/singerchicalin Fanpage]}}
== Albums & Singles ==
=== Album ===
{| class="wikitable"
|Release
Date
|Name
|Type
|Language
|Songs
|-
|2022年12月
|The Wound Is
|FIrst
Album
|Taiwanese
| align="left" style="font-size: 85%;" |
# Intro – Jihad
# You're Not Alone
# Weight Loss Pills
# Am I a Weirdo?
# The Clock
# The Star in My Sky
# Jeanne d'Arc (Joan of Arc
# Nonstop
# The Fallen Treasure
# Eventually
|}
=== Collab Singles ===
{| class="wikitable"
! scope="col" width="120" |Time
! scope="col" width="140" |Name
! scope="col" width="160" |lyricist
! scope="col" width="220" |composer
!備註
|-
|July
2018
|《Puzzle》
|Yang Ying
|Yang Ying
|Movie "Taipei, I Love You." Theme Song
|-
|October 2021
|《Happy Weight》
|Bell & Wen-Chiang Liao
|Bell & Wen-Chiang Liao
|x
|-
|December
2023
|《Fan the Flame》
|EChener
|EChenEr
|Included in EChenEr's album 'svᾱhᾱ'"
|}
=== Singles ===
{| class="wikitable"
! scope="col" width="120" |时间
! scope="col" width="140" |歌曲名称
! scope="col" width="160" |作词人
! scope="col" width="220" |作曲人
!備註
|-
|January
2022
|《The Halved Circle》
|Lu Tao
|Liang
Hao
|x
|-
|June
2022
|《Never Came Back》
|Chen Yuxi/JamJamBoi
|Chen Yuxi
|Original Singer:Lee Chien-na
|-
|September
2022
|《Little Deer Bumps and Bumps》
|Ah Yue
|Ah Yue
|x
|}
=== Commercial Songs ===
Vitamilk
Häagen-Dazs
== Films ==
=== microfilms ===
{| class="wikitable"
|year
|name
|character
|role
|-
| rowspan="1" |2018
| rowspan="1" |Gather and Part
|YiXing
| rowspan="1" |protagonist
|}
== TV Shows ==
{| class="wikitable"
! scope="col" width="120" |Time
! scope="col" width="140" |Show
! scope="col" width="160" |Songs
! scope="col" width="220" |Host
!P.S.
|-
|November
2018
|《Jungle Voice》1 episode 2
|《Cheap Thrills》
|Jam Hsiao, Yoga Lin,Rainie Yang , LuLu Huang Lu Zi Yin
|x
|-
|December
2018
|《Jungle Voice》1 episode 4
|《Brave Heart》
|Jam Hsiao, Yoga Lin,Raine Yang ,Lulu Huang Lu Zi Yin
|x
|-
|May
2020
|《Hot Door Night》
|《Linger On》
|Jacky Wu﹐Chen Han-dian﹐Belle Chuo
|x
|-
|September
2020
|《I Love Bing Bing Show》
|Duet with Tseng Hsin-mei
|Pai Bing-bing, Yang Fan﹐Tai Yi Xiang
|x
|}
== Awards ==
{| class="wikitable" style="width:95%; text-align:center;"
! width="4%" |year
! width="10%" |Season
! width="12%" |Album
! width="12%" |Genre
! width="12%" |Songs
! width="8%" |結果
|-
| rowspan="1" |2019
| rowspan="1" |The 13th myfone
Song Writing Contest
| rowspan="1" |N/A
|N/A
|《Abyss》、《Think》
| {{won|Honorable Mention}}
|-
| rowspan="1" |2021
| rowspan="1" |The. 2nd KKNOW Singing Competition
| rowspan="1" |N/A
|Singer
Songwriter
|N/A
| {{won|Gold Medal Award}}
|-
| rowspan="1" |2021
| rowspan="1" |The 18th Taiwan Music Composition and Songwriting Contest
| rowspan="1" |N/A
|Taiwanese
Hokkien
|《The Child Next Door》
| {{won|Bronze Medal Award}}
|-
| rowspan="1" |2021
| rowspan="1" |The 18th Taiwan Music Composition and Songwriting Contest
| rowspan="1" |N/A
|Taiwanese
Hokkien
|《Be Right Back》
| {{won|Nominated}}
|}
== Gigs / Shows ==
* New Taipei Arts Festival PAY - Artist Invitation Performance
* 20190514 First Gig at "Riverside Live House"
* 20190611 Gig at "Riverside Live House" feat. Xuan Shi
* Gig feat. Xuan Shi at "Siaran" in Kaohsiung
* Music Concert feat. Ruth Kueo "Legacy Mini"
* New Taipei Good Market Festival - Artist Invitation Performance
* 110 Taiwan Original Pop Music Awards Music Performance
* "Happy Song VIP Trendy Music Concert" Guest Artist Invitation
* "Presidential Office 1HR Music Concert" Artist Invitation
* "Asia Illustration Art Expo" Artist Invitation
* "Lean on the Mountain Wave Music Festival" Mainstream Artist Invitation
== References ==
<references />
== External Links ==
* Official Facebook Page
* Official Instagram Page
* Official YouTube Channel(页面存档备份,存于)
[[Snakun:Singer]]
[[Snakun:Singersongwritier]]
[[Snakun:Taiwanese]]
[[Snakun:Taiwanese singer]]
cd2r18mwljxz0juw1vxoigxv6gj53le
Bell Chung
0
2303
103003
2024-03-22T19:02:15Z
Kevinkevinjiang987
2023
透過翻譯頁面 "[[:zh:Special:Redirect/revision/81529128|鐘綺]]" 建立
103003
wikitext
text/x-wiki
{{藝人|姓名=鐘綺|類型=女藝人|暱稱=台語R&B女神|圖片=鐘綺 at 美麗佳人2019裙襬澎澎RUN5週年慶.jpg|圖片簡介=鐘綺 at 美麗佳人2019裙襬澎澎RUN5週年慶|羅馬拼音=|英文名=Bell, Min, Chicalin (英文講師)|國籍={{ROC}}|出生日期={{Birth_date_and_age|1994|4|8}}|出生地點={{TWN}} [[高雄市]]|居住地=[[臺北市]]|職業=創作[[女歌手]]、影視英文名師|語言=[[國語]]、[[台語]]、[[英語]]|教育程度=大學-[[文藻外語大學]]英國語文系|出道日期=2018年至今|網站=[https://www.facebook.com/singerchicalin 粉絲專頁]}}"Zhoŋki, bomaŋ Miŋki (1994 niã 4 tià 8 riŋ). Atayalay ni ukraŋor kiãda nu ga a kotusi ni vla ikũvum nu kiãda yĩnir. 2018 niã Amoŋ ãkumpit iatupa ikũvum nu Atipit ro la ikũvum nu pikitya kumpi ũvumu, wa il rupuðun niã Atipit ni vlatãmoriã Atayalayã. 'Tsũ' wĩra Amoŋ miayãðuñu."<ref name="#1">{{Cite web|url=https://star.ettoday.net/amp/amp_news.php?news_id=1278313|title=聲林選手/導師蕭敬騰叫住她⋯女選手涂敏琦發抖淚崩|access-date=2019-02-23|archive-date=2019-08-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20190816134842/https://star.ettoday.net/amp/amp_news.php?news_id=1278313}}</ref>。
== Ivun kamo ==
=== Kokoðun ===
{| class="wikitable"
|發行日期
|專輯名稱
|專輯型態
|語言
|曲目
|-
|2022 niã 12 riu
|[[空喙是...(專輯)|atut]]
|Mokor Tayalay Kokoðun
|Tayalay
| align="left" style="font-size: 85%;" |
## Intro – Jihad: – Jihad
## You Are Not Alone
## Slimming Pills Boy
## Our Quirks
## Bell
## There's a Star at the Top of the Sky
## Jeanne d'Arc (Joan of Arc): Jeanne d'Arc (貞德)
## Rules Work, Eh?
## The You I Saw Spinning
## The End
|}
=== Kanãt kalayan nu savi ===
{| class="wikitable"
! scope="col" width="120" |Waktu
! scope="col" width="140" |Luku lala
! scope="col" width="160" |Ukraŋoan
! scope="col" width="220" |Ikumpos
!Malu'un
|-
|2018 niã 7 riu
|《Pintu》
|Yang iŋem
|Yang iŋem
|《Atipit kovulikan ukraŋoan vla yĩniri la Pikitya》
|-
|2021 niã 10 riu
|《Fi-fi》
|Zhoŋki & Liaw Munqiŋ
|Zhoŋki & Liaw Munqiŋ
|x
|-
|2023 niã 12 riu
|《Ku'ki tandi tu'u tutakana》
|Yikseñu
|Yikseñu
|Mokor Yikseñu "Suupa he" kokoðun la savi
|}
{| class="wikitable"
! scope="col" width="120" |Waktu
! scope="col" width="140" |Luku lala
! scope="col" width="160" |Ukraŋoan
! scope="col" width="220" |Ikumpos
!Malu'un
|-
|2022 niã 1 riu
|"Cek banun de dïan"
|Luku Tao
|Luku Tao
|x
|-
|2022 niã 6 riu
|"Mamutiãp nu bakir"
|"Tien Yuxi / JamJamBoi".
|Tien Yuxi
|"Paitu: Li Ciena"
|-
|2022 niã 9 riu
|"Susa kimi tukit tukit"
|"A Yuet".
|"A Yuet".
|x
|}
=== Koruwan ivun kanãt ===
Vita Nai
Hakan Taña Si
== Rivuy idti ==
=== Pikitya ===
{| class="wikitable"
|Niãd
|Pelidi
|Ragoci
|Ulaya
|-
| rowspan="1" |2018
| rowspan="1" |Sumapu
|Yiqin
| rowspan="1" |Inavay Ragoci
|}
== Savi mopa ==
{| class="wikitable"
! scope="col" width="120" |Waktu
! scope="col" width="140" |Nama mopa
! scope="col" width="160" |Ayaãnun luku
! scope="col" width="220" |Ragoci dëpany
!Kecũn
|-
|2018 niã 11 riu
|《Sinqin wiwang》 1 pila 2
|《Ayuv konomok》
|x
|x
|-
|2018 niã 12 riu
|《Sinqin wiwang》 1 pila 4
|《Ziñay ŋamoŋ》
|x
|x
|-
|2020 niã 5 riu
|《Jongay kauvur kuru》
|《Tutpun》
|x
|x
|-
|2020 niã 9 riu
|《Wa ay Iŋ Iŋ Show》
|yu Tseng Xinmei karaugayan
|x
|x
|}
== jwanya awan kayrulan ==
{| class="wikitable" style="width:95%; text-align:center;"
! width="4%" |Niãd
! width="10%" |Taici
! width="12%" |Kokoðun
! width="12%" |Jwanya/ˈlɛk-sip
! width="12%" |Kamua vlahiaw
! width="8%" |Kwulu'
|-
| rowspan="1" |2019
| rowspan="1" |13 niãd Myfone angayuzaˈunan kayrulan jwanya
| rowspan="1" |N/A
|N/A
|"Cinyaen", "Xiang xiang kan"
| {{won|佳作}}
|-
| rowspan="1" |2021
| rowspan="1" |2 niãd KKNOW iakuna 'kakaş iyan'!
| rowspan="1" |N/A
|Iŋanabon sip
|N/A
| {{won|總冠軍}}
|-
| rowspan="1" |2021
| rowspan="1" |8 niãd Taiwan iŋanabon kavudukan luwin kalalan jwanya
| rowspan="1" |N/A
|Kulo ruciˈu sip
|Suabian de gyanngai
| {{won|參獎}}
|-
| rowspan="1" |2021
| rowspan="1" |8 niãd Taiwan iŋanabon kavudukan luwin kalalan jwanya
| rowspan="1" |N/A
|Kulo ruciˈu sip
|su maˈleŋ ˈta
| {{won|入圍}}
|}
== Ivun kanãt ==
* 20171126 Xinbei Yiqi PAY- yisrin idayanma iakuat
* 20190409 kwyan ula'i wongluyaw
* 20190514 kwyan wongluyaw
* 20190611 kwyan wongluyaw, tukid ni Siteng-gua
* 20190727 kwyan wongluyaw, tukid ni Siteng-gua, kaosyong
* 20190821 kwyan wongluyaw, tukid ni Weli-mi'uri, Legacy Mini
* 20190928 Xinpei poka'ah usi sira kuwan sin tuzi, idayanma iakuat
* 20210926 110 Taiwan yanawon kuwan sin tuzi luwin, ivun fayu
* 20220326 Huan ge VIP cawu dikiw wongluyaw, karayawan usi idayanma iakuat
* 20220806 Zungtunpu 1HR wongluyaw, usi idayanma iakuat
* 20221222 Ayawu sauah yanawon kuwan sin tuzi luwin, usi idayanma iakuat
* 20230820 Kau shan palaw ivun wongluyaw, susra usi idayanma iakuat
== Sankawuniyan ==
<references />
== Nimha'ay tu kawasunan ==
* Chongchi Bell Facebook mulurun
* Chongchi Bell Instagram tuiza
* [https://www.youtube.com/user/ukminchi Chongchi Bell kuanpi YouTube mihis muka]
[[Snakun:Idayanma]]
[[Snakun:Idayanma wusriʼuyan]]
[[Snakun:Tokusanay]]
[[Snakun:Taiwan isalayidayanma]]
hsy8o12o74ufghp5w6pp0jmau2yj8i3
Snakun:Kari
14
2304
103018
2024-04-24T13:00:25Z
Kari Seediq
1940
建立內容為「Snakun:Kari 分類:語言」的新頁面
103018
wikitext
text/x-wiki
Snakun:Kari 分類:語言
2ubhebu1wybnoh4omk085omtajqrzch
Snluan qcinuh:Reflist
10
2305
103019
2024-04-24T13:01:27Z
Kari Seediq
1940
Snluan qcinuh:Reflist
103019
wikitext
text/x-wiki
<div class="reflist <!--
-->{{#if: {{{1|}}}
| columns {{#iferror: {{#ifexpr: {{{1|1}}} > 1 }}
| references-column-width
| references-column-count references-column-count-{{#if:1|{{{1}}}}} }}
| {{#if: {{{colwidth|}}}
| references-column-width }} }}" style="<!--
-->{{#if: {{{1|}}}
| {{#iferror: {{#ifexpr: {{{1|1}}} > 1 }}
| {{column-width|{{#if:1|{{{1}}}}}}}
| {{column-count|{{#if:1|{{{1}}}}}}} }}
| {{#if: {{{colwidth|}}}
| {{column-width|{{{colwidth}}}}} }} }} list-style-type: <!--
-->{{{liststyle|{{#switch: {{{group|}}}
| upper-alpha
| upper-roman
| lower-alpha
| lower-greek
| lower-roman = {{{group}}}
| #default = decimal}}}}};">
{{{list|{{#tag:references|{{{refs|}}}|group={{{group|}}}}}}}}</div><noinclude>
{{Documentation}}
</noinclude>
8d13vi802byz5zi6boawebtzx5i1auc
Kari Tibet
0
2306
103026
103025
2024-04-24T16:32:54Z
Kari Seediq
1940
103026
wikitext
text/x-wiki
[[File:Tibet_provinces.png|thumb|Nniqan kari Tibet]]
'''Kari Tibet''' (Kari Tibet:བོད་སྐད་) uxe de kesun daha '''Kari Bod Skad''' we, kari tnpusu na [[seediq]] meniq [[Tibet]], kari qnlhangan na [[Cikuku]] uri. 60000 kana hei ka tnkari Tibet.
==Alang skari Kari Tibet==
*[[File:Flag of People's Republic of China.svg|30px]] [[Cikuku]]
**[[File:Flag_of_Tibet.svg|30px]] [[Tibet]]
==Dndulan Kari==
#[[Kari Amdo]]
#[[Kari Kham]]
#[[Kari Ü-Tsang]]
##[[Kari Lhasa]]
==Patis==
Wano 30 patis ka ga daha dooyun saya.
<table border="1" width="80%">
<tr>
<th width="7%">Patis Latin</th> <th width="3%">Patis Tibet</th> <th width="5%">Unicode</th>
<th width="7%">Patis Latin</th> <th width="3%">Patis Tibe</th> <th width="5%">Unicode</th>
<th width="7%">Patis Latin</th> <th width="3%">Patis Tibe</th> <th width="5%">Unicode</th>
<th width="7%">Patis Latin</th> <th width="3%">Patis Tibe</th> <th width="5%">Unicode</th>
<th width="7%">Patis Latin</th> <th width="3%">Patis Tibe</th> <th width="5%">Unicode</th>
</tr>
<tr><td width="7%"><font size="3"> ka<br><br> </font></td>
<td ><font size="5"> ཀ </font></td>
<td >0F40</td>
<td ><font size="3"> hxa </font></td>
<td ><font size="5"> ཁ </font></td>
<td >0F41</td>
<td ><font size="3"> ga </font></td>
<td ><font size="5"> ག </font></td>
<td >0F42</td>
<td ><font size="3"> gha </font></td>
<td ><font size="5"> གྷ </font></td>
<td >0F43</td>
<td ><font size="3"> nga </font></td>
<td ><font size="5"> ང </font></td>
<td >0F44</td></tr>
<tr><td><font size="3"> ca cxa <br><br></font></td>
<td><font size="5"> ཅ </font></td>
<td>0F45</td>
<td><font size="3"> cx'a </font></td>
<td><font size="5"> ཆ </font></td>
<td>0F46</td>
<td><font size="3"> gxa </font></td>
<td><font size="5"> ཇ </font></td>
<td>0F47</td>
<td><font size="3"> </font></td>
<td><font size="3"> </font></td>
<td>0F48</td>
<td><font size="3"> nja </font></td>
<td><font size="5"> ཉ </font></td>
<td>0F49</td></tr>
<tr><td><font size="3"> tta <br><br></font></td>
<td><font size="5"> ཊ </font></td>
<td>0F4A</td>
<td><font size="3"> ttha </font></td>
<td><font size="5"> ཋ </font></td>
<td>0F4B</td>
<td><font size="3"> dda </font></td>
<td><font size="5"> ཌ </font></td>
<td>0F4C</td>
<td><font size="3"> ddha </font></td>
<td><font size="5"> ཌྷ </font></td>
<td>0F4D</td>
<td><font size="3"> nna </font></td>
<td><font size="5"> ཎ </font></td>
<td>0F4E</td></tr>
<tr><td><font size="3"> ta <br><br></font></td>
<td><font size="5"> ཏ </font></td>
<td>0F4F</td>
<td><font size="3"> tha t'a </font></td>
<td><font size="5"> ཐ </font></td>
<td>0F50</td>
<td><font size="3"> da ta </font></td>
<td><font size="5"> ད </font></td>
<td>0F51</td>
<td><font size="3"> dha daha </font></td>
<td><font size="5"> དྷ </font></td>
<td>0F52</td>
<td><font size="3"> na </font></td>
<td><font size="5"> ན </font></td>
<td>0F53</td></tr>
<tr><td><font size="3"> pa <br><br></font></td>
<td><font size="5"> པ </font></td>
<td>0F54</td>
<td><font size="3"> pha </font></td>
<td><font size="5"> ཕ </font></td>
<td>0F55</td>
<td><font size="3"> ba </font></td>
<td><font size="5"> བ </font></td>
<td>0F56</td>
<td><font size="3"> bha </font></td>
<td><font size="5"> བྷ </font></td>
<td>0F57</td>
<td><font size="3"> ma </font></td>
<td><font size="5"> མ </font></td>
<td>0F58</td></tr>
<tr><td><font size="3"> tsa <br><br></font></td>
<td><font size="5"> ཙ </font></td>
<td>0F59</td>
<td><font size="3"> tsha ts'a </font></td>
<td><font size="5"> ཚ </font></td>
<td>0F5A</td>
<td><font size="3"> dza </font></td>
<td><font size="5"> ཛ </font></td>
<td>0F5B</td>
<td><font size="3"> dzha dzaha </font></td>
<td><font size="5"> ཛྷ </font></td>
<td>0F5C</td>
<td><font size="3"> uxa </font></td>
<td><font size="5"> ཝ </font></td>
<td>0F5D</td></tr>
<tr><td><font size="3"> zha <br><br></font></td>
<td><font size="5"> ཞ </font></td>
<td>0F5E</td>
<td><font size="3"> za </font></td>
<td><font size="5"> ཟ </font></td>
<td>0F5F</td>
<td><font size="3"> 'a </font></td>
<td><font size="5"> འ </font></td>
<td>0F60</td>
<td><font size="3"> ja </font></td>
<td><font size="5"> ཡ </font></td>
<td>0F61</td>
<td><font size="3"> ra </font></td>
<td><font size="5"> ར </font></td>
<td>0F62</td></tr>
<tr><td><font size="3"> la <br><br></font></td>
<td><font size="5"> ལ </font></td>
<td>0F63</td>
<td><font size="3"> sxa ça </font></td>
<td><font size="5"> ཤ </font></td>
<td>0F64</td>
<td><font size="3"> ssa sxa ça </font></td>
<td><font size="5"> ཥ </font></td>
<td>0F65</td>
<td><font size="3"> ha </font></td>
<td><font size="5"> ས </font></td>
<td>0F66</td>
<td><font size="3"> a </font></td>
<td><font size="5"> ཧ </font></td>
<td>0F67</td></tr>
<tr><td><font size="3"> kssa k'ja <br><br></font></td>
<td><font size="5"> ཨ </font></td>
<td>0F68</td>
<td><font size="3"> ra fiksa </font></td>
<td><font size="5"> ཀྵ </font></td>
<td>0F69</td>
<td><font size="3"> </font></td>
<td><font size="3"> </font></td>
<td> </td>
<td><font size="3"> </font></td>
<td><font size="3"> </font></td>
<td> </td>
<td><font size="3"> </font></td>
<td><font size="3"> </font></td>
<td><font size="3"> </font></td></tr>
</table>
<br>
<br>
== Pnskngalan Hnghengak(語音系統) ==
=== Hengak Bubu (母音) ===
{| class="wikitable"
!
! align="center" |berah
! align="center" |ckceka
! align="center" |bukuy
|-
! align="left" |nleban
| align="center" |'''i'''
| align="center" |'''y'''
| align="center" |'''u'''
|-
! align="left" |pcenga
| align="center" |'''e'''
| align="center" |'''ø'''
| align="center" |'''o'''
|-
! align="left" |1/2 traguh
| align="center" |'''ɛ'''
| align="center" |
| align="center" |
|-
! align="left" |traguh
| align="center" |'''a'''
| align="center" |
| align="center" |
|}
=== Hengak Laqi (輔音) ===
{| class="wikitable"
|+
! colspan="2" rowspan="2" |
! rowspan="2" |dada.
! colspan="2" |hema
! rowspan="2" |kunuk.
! rowspan="2" |lungak.
|-
!bale
!smerus mperuq
|-
! rowspan="2" |mperuq
!tlhelah
|/p/
|/t/
|/ts/
|/k/
|
|-
!pshengak
|/pʰ/
|/tʰ/
|/tsʰ/
|/kʰ/
|
|-
! rowspan="2" |smerus
!tlhelah
|
| colspan="1" |s
|
|h
|-
!mkere
|
| colspan="2" |
|
|
|-
! colspan="2" |muhing
|m
| colspan="2" |ㄴ n
|/ŋ/
|
|-
! colspan="2" |psdaling
|w
| colspan="2" |
|j
|
|-
! colspan="2" |qluli
|
| colspan="2" |l
|
|
|}
==Duma kari Tibet==
===Kari Beyax Pusu Bobo Dheran===
<big>'''འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་རྒྱུད་ཡོངས་ལ་སྐྱེས་ཙམ་ཉིད་ནས་ཆེ་མཐོངས་དང༌། ཐོབ་ཐངགི་རང་དབང་འདྲ་མཉམ་དུ་ཡོད་ལ། ཁོང་ཚོར་རང་བྱུང་གི་བློ་རྩལ་དང་བསམ་ཚུལ་བཟང་པོ་འདོན་པའི་འོས་བབས་ཀྱང་ཡོད། དེ་བཞིན་ཕན་ཚུན་གཅིག་གིས་གཅིག་ལ་བུ་སྤུན་གྱི་འདུ་ཤེས་འཛིན་པའི་བྱ་སྤྱོད་ཀྱང་ལག་ལེན་བསྟར་དགོས་པ་ཡིན༎'''</big>
"Kana seediq bobo dheran nii we, traguh kndalax pnttingan ta; mntena ka beyax pusu ta. Pniqan gnkela ka knkingal seediq, kiya ka, asi ta ka mntena mptswayi mggaalu ma mptbale msuupu." (Tg1 patis, Kari Beyax Pusu Bobo Dheran)
==Papak==
{{reflist}}
==Patis pnyahan==
[[Category:Kati|T]]
0rf9mdk9grrc986u838nsixa6jv80h4
Pitopi
0
2307
103037
103036
2024-04-24T16:41:49Z
Kari Seediq
1940
103037
wikitext
text/x-wiki
[[File:Bitcoin_logo.svg|Bitcoin_logo.svg]]
2009 knkawas ciida, niqal kingal seediq [[Cong Puncong]](中本聰,[[Kari Tanah Tunux]]:Nakamoto Satoshi) ka ngayan na. Pgeela pheyu tgkingal kretan rhugan. Tnngayun “'''Pitopi'''”(Bitcoin). Uxe knklaan seediq ka Cong Puncong nii. Wano naq tnkriyak Wangru. Uka seediq mkela ngayan na ba bale.
Bobo bnarah Pitopi, niqal seediq snhei. Mesa mntena bale kretan pila ka ririh na. Ani si, kndalax 2010 knkawas idas 5, Kingal kbekuy hbangan Pitopi, ini dehuk 1 Mecing(美金) nana peni.
Ciida, niqal kingal seediq mrengo Wangru truma. Smruwa mangal 1 Mang Pitopi, pryuxun na 2 Pisa paru mesa. Ani si mkteru ali uka sseediq smnetur heya. Dehuk mksepac ali di, kika niqal seediq gnbaruy Pisa heya. Kndalax ciida wada kndudul rahur ka seediq snhei. Pitopi wada mgbale ba pila kretan di peni.
Knkawas 2021 idas 10, ciida kingal Pitopi, pnryuxan daha hmrinas 6 Mang Mecing. Tgberih brigan daha Pisa; knii brigun Pisa, paru ba rriyung sspegan kneeguw na Pisa. Maha dehuk hari spheyu rima Seng pssengan Cuciyo.
Hmuwa lux ngalan kretan ba bale ka Pitopi? Hmuwa lux snhei bale Pitopi ka seediq? Uka '''[[kretan rhugan]]''' hayan ge, snhei ba pila klabuy ka seediq. Pila klabuy ge, kingal ba klabuy. Ani si, dhekan maruy ppuqun, rulu, kana sbaruy sapah. Hmuwa lux snhei klabuy ga spatis sspegan ka sseediq?
Hmuwa lux snhei Pitopi ka seediq? Mgeela snpegan na [[Tennaw]](電腦) ka Pitopi. Snpegan kana kneegu wano naq 2100 wan. Kiya mntena knango na daha ka Kiing peni.
Niqal dungal, ddooyun pryuxan Pitopi, pndaan snpegan na Tennaw ka kana. Dungus sspegan, ini pntena spatis ooda Gingko mquri seediq. Dhekun ngalan spatis knkingal seediq knlangan ka Tennaw.
Niqal kingal Man Pitopi ka Kacaw, pntasan na Tennaw dehuk spatis knkingal Tennaw. Sbege na Dongi kingal kbekuy Pitopi, ma spatis na Tennaw truma. Netur niqal seediq gmruus smeeliq pntasan kingal, daha Tennaw, maha slayan kndalax Tennaw icil. Kiya, quri pntasan na Pitopi, snhiyun bale seediq peni.
Kndalax spegan Tennaw, mtutuy ka kretan rhugan, irih knbgurah hndure ka nii duri. Ani si knkawas 2023, wada lux mspaux tg. 2 Knpruwan pryuxan kretan rhugan FTX di. Pgryuxan nii wada ngalan hi pila pnryuxan daha. Bobo snpaux, Uka ngngalan ka pila daha.
Ani naq kesun uka gguyan ka kretan rhugan, ani si seediq ka smnalu. So ka mspaux pryuxan, ma qbhangun ta klaali ka qnbriqan so ndaan quri kretan rhugan nii duri.
==Pnyahan pnataas==
*[https://web.klokah.tw/pbc/book/online/index.php?id=148 族語E樂園:加密貨幣]
[[Category:kretan rhugan]]
hk7730u5cn1xp3sp4dup4smo45dsjg6
Kretan
0
2308
103046
103045
2024-04-24T16:55:28Z
Kari Seediq
1940
103046
wikitext
text/x-wiki
[[File:AltechinesischeMuenzen.jpg|thumb|Kretan]]
'''Kretan'''([[Kari Coko|Kari Cikuku]]:貨幣)
==Ris(歷史)==
Mgeela hayan, mppriyux qyqeya ka seediq. So niqal seediq mhuma tikuh blebun, ma msputing ge, mhuma sputu. Dehuk mppriyux ka pnhmaan daha. So nii mmeekan mllamu ppuqun kana ka sseediq denu.
Ani si, uxe ba lleexan ka so nii. So ka eguw pnhmaan blebun ka seediq, mkpryuxun na kingal Handay, ani si, uxe maangal knheguw blebun ka Mukong. Keruc nanaq ka mkngalun na heya. So nii de, uka daha brahan ka mppriyux di.
Kika mangal Peko(貝殼), anaq Kiing(金) ma Paiing(白銀) ka spriyux daha. Irih so mgeela ba spriyux ka kretan. Anaq ango ka Kiing daha ka Paiing, ini kgedang ka rririh na. Kiya kretan ka ddooyun daha di.
Ani si, netur niqal seediq mmaha rmigo mtheya, ma mbaruy sapah eguw nngalan brigan. Uxe ba leexan sahaqun ka kneeguw Kiing. Kiya knkingal knlangan smmalu naq [[pila]] klabuy, ngalan daha kretan knlangan.
Dungus pgsnhei Sehu snlmeyan pila klabuy uxe pgklanuy. Cbeyo snlmeyan pila klabuy na Sehu, pntnaan snkuwan Kiing. Ma pgkela seediq Sehu mesa, anaq knuwan spriyux Kiing ka pila klabuy nii mesa.
Knkawas 1971, Mrengo [[Amirika|Meikuo]] Congtong Nikosun, snmalu pila klabuy Meikuo, anaq ini pgnetur sneku Kiing, ini dehuk spriyux Kiing ka pila klabuy. Ani naq so nii ka ndaan, uka seediq ini snhei Sehu pila klabuy Meikuo. Niqal snhei Sehu ka seediq, dehuk sbaruy mmaanu qyqeya ka pila kretan.
Snhei Sehu ka seediq, paru snhiyan na [[Gingko]](銀行) duri. Pkdesun hndure, dmoi pila klabuy ka seediq, ma dmoi Sinyongka(信用卡); tnngayun kretan Soka ka Sinyongka. Ngalan pila kretan ddooyun. Anu snhei snpegan na Gingko ka seediq.
==Kretan rhugan(加密貨幣)==
Kndalax spegan Tennaw, mtutuy ka kretan rhugan, irih knbgurah hndure ka nii duri. Ani si knkawas 2023, wada lux mspaux tg. 2 Knpruwan pryuxan kretan rhugan FTX di. Pgryuxan nii wada ngalan hi pila pnryuxan daha. Bobo snpaux, Uka ngngalan ka pila daha.
==Papak==
{{reflist}}
==Pnyahan pnataas==
*[https://web.klokah.tw/pbc/book/online/index.php?id=148 族語E樂園:加密貨幣]
105ah8p1kh151qhmdqnnyx9bhurrl92
Kari Tayal
0
2309
103052
103051
2024-04-24T17:14:19Z
Kari Seediq
1940
103052
wikitext
text/x-wiki
[[File:Formosan_languages.png|thumb|Nniqan kari Tayal]]
'''Kari Tayal''' uxe de kesun daha '''Kari Atayal''' we, kari tnpusu na [[seediq]] meniq [[Tayal]], kari qnlhangan na [[Taywang]] uri. 1 mang kana hei ka tnkari Tayal.
==Alang skari Kari Tayal==
*[[File:Flag of Taiwan.svg|30px]] [[Taywang]]
**[[File:Flag_of_New_Taipei_City.svg|30px]] 新北市
**[[File:Flag_of_Nantou_County.svg|30px]] [[南投縣]]
== Dndulan Kari ==
#Kari Squliq Atayal
#Kari Skikun Atayal
#Kari Ciʼuli Atayal
#Kari Klesan
#Kari Matuʼuwal / Mayrinax Itaal
#Kari Plngawan Atayal / Bandai Atayal
<ref>國立臺灣師範大學進修推廣學院,"98年度原住民族語言能力認證考試"{{cite web |url=http://140.122.109.96/ipt/viewpage.php?page_id=11 |title=存档副本 |accessdate=2017-03-01 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091217013326/http://140.122.109.96/ipt/viewpage.php?page_id=11 |archivedate=2009-12-17 }},臺北市,2009.</ref><ref name="Li10">李壬癸 院士,"珍惜臺灣南島語",臺灣本鋪:前衛出版社,臺北市,2010年1月. ISBN 978-957-801-635-4</ref><ref>鄭光博,"第一章誰是泰雅族"[http://nccur.lib.nccu.edu.tw/bitstream/140.119/34564/6/25900306.pdf] {{Wayback|url=http://nccur.lib.nccu.edu.tw/bitstream/140.119/34564/6/25900306.pdf |date=20201123202503 }},2005.</ref>
==Patis==
{| style="margin:0.2em auto;padding:0;border:1px solid #ced8df;clear:{{{clear|both}}};width:{{{width|36em}}};"
! colspan="30" style="background:#efefef;"|Kari Tayal
|- lang="en"
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[A]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[a]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[B]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[b]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[C]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[c]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[E]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[e]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[G]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[g]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[H]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[h]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[I]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[i]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[K]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[k]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[L]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[l]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[M]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[m]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[N]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[n]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[O]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[o]]
|- lang="en"
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[P]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[p]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[Q]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[q]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[R]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[r]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[S]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[s]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[T]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[t]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[U]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[u]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[W]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[w]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[X]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[x]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[Y]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[y]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[Z]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[z]]
|
|
|
|
|
|
|
|
|}
== Pnskngalan Hnghengak(語音系統) ==
=== Hengak Bubu (母音) ===
{| class="wikitable"
!
! align="center" |berah
! align="center" |ckceka
! align="center" |bukuy
|-
! align="left" |nleban
| align="center" |'''i''' '''iː'''
|
| align="center" |'''u''' '''uː'''
|-
! align="left" |pcenga
| align="center" |'''e'''
| align="center" |'''ə'''
| align="center" |'''o'''
|-
! align="left" |traguh
| align="center" |'''a'''
| align="center" |
| align="center" |
|}
==Duma kari Tayal==
{| class="wikitable"
|+
!Kari Tayal
!Kari Seediq
|-
|''Lokah-su ga?''
|Sndamac su (namu) bale! / Embiyax su (namu) hug?
|-
|''Ima lalu-su?''
|Ima ka ngayan su?
|-
|}
==Papak==
{{reflist}}
==Pnyahan pnataas==
[[Category:Kari]]
kgjvasntiy2zk7mhmws9dtf02b7880h
Kari Putawya
0
2310
106068
103060
2024-11-28T10:32:25Z
Amherst99
1748
106068
wikitext
text/x-wiki
[[File:Detailed_SVG_map_of_the_Lusophone_world.svg|thumb|Nniqan kari Putawya]]
'''Kari Putawya'''(Kari Putawya:português) uxe de kesun daha '''Kari Portugal''' we, ka kari qnlhangan Putawya, kari nRomancu. Kari Putawya nii we pnspuga Ratingyi, 2,000 knkawas cbeyo wada pyugan knlhangan Roma ka [[seediq]] Kayarto Ipiriya-pantaw, seediq Ryositayniya ma seediq Iripiya. Kari mndungus Putawya we, pneeyah daya nPutawya daka Cyarisiya, 「kari Cyarisiya-Putawya」 kesun daha, berah na pheyu qnlhangan putawya nii de dooyun seediq hiya di. Kari saya n Cyarisiya we mnten ba daka kari Putawya, ma, kongtongti na mskari Putawya ka dheya duri. Berah na pheyu qnlhangan putawya nii de dooyun seediq hiya di. Kari saya n Cyarisiya we mnten ba daka kari Putawya, ma, kongtongti na mskari Putawya ka dheya duri. Kiya duri we, kari Putawya daka [[kari Si-pan-ya]] we mntena riyung, dehuk 89% ka kntnaan daha, seediq daha mnuuyas we, leexan daha mpprengo kana daha kari nii. Cyawyi tisi na Putawya nii we, niqan secen-cyawyi(3 knkawas betaq 5 knkawas), cicu-cyawyi(6 knkawas betaq 15 knkawas), congteng-cyawyi(16 knkawas betaq 18 knkawas) ma kawtun-cyawyi. Cicu-cyawyi daha we 9 knkawas ka yiu-cyawyi, mttuku 6 knkawas de, asi ka mosa sapah pyasan de, idas 9 ali 15 knkingal knkawas. Cicu-cyawyi we teru ndaan smluhe, tg1 ddaan smluhe we 4 knkawas(ineci betaq sunenci), tg2 ddaan smluhe we 2 knkawas(u-ryo nenci), tg3 ddaan smluhe we 3 knkawas(cinenci betaq cyonenci). Congteng-cyawyi we ini eyux ppuuyas ka kiya, niqan putong kawcong cyawti ma cisu cuye cyawyi daha nii.
==Alang skari Kari Putawya==
*[[File:Flag of Portugal.svg|50px]] [[Portugal|Putawya]]
*[[File:Flag of Brazil.svg|50px]] [[Brazil|Pasi]]
*[[File:Flag of Macau.svg|50px]] [[Macau|Awmn]]
*[[File:Flag of Angola.svg|50px]] [[Angola|Ankra]]
*[[File:Flag of East Timor.svg|50px]] [[Timor-Leste|Tunarac Timor]]
*[[File:Flag of Guinea-Bissau.svg|50px]] [[Guinea-Bissau|Cineyyapisor]]
*[[File:Flag of Mozambique.svg|50px]] [[Mozambique|Mosanpiqe]]
== Dndulan Kari ==
#Kari Brazil
#Kari Macau
#Kari Papiamento
#Kari Estremenho
==Patis==
{| style="margin:0.2em auto;padding:0;border:1px solid #ced8df;clear:{{{clear|both}}};width:{{{width|36em}}};"
! colspan="30" style="background:#efefef;"|Patis Putawya
|- lang="pt"
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[A]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[a]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:right;"|([[Á]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:left;"|[[á]])
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:right;"|([[Â]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:left;"|[[â]])
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:right;"|([[Ã]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:left;"|[[ã]])
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:right;"|([[À]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:left;"|[[à]])
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[B]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[b]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[C]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[c]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:right;"|([[Ç]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:left;"|[[ç]])
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[D]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[d]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[E]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[e]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:right;"|([[É]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:left;"|[[é]])
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:right;"|([[Ê]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:left;"|[[ê]])
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[F]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[f]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[G]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[g]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[H]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[h]]
|- lang="pt"
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[I]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[i]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:right;"|([[Í]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:left;"|[[í]])
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[J]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[j]]
|style="background-color:#dee8ff;padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[K]]
|style="background-color:#dee8ff;padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[k]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[L]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[l]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[M]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[m]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[N]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[n]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[O]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[o]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:right;"|([[Ó]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:left;"|[[ó]])
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:right;"|([[Ô]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:left;"|[[ô]])
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:right;"|([[Õ]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:left;"|[[õ]])
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[P]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[p]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[Q]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[q]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[R]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[r]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[S]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[s]]
|- lang="pt"
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[T]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[t]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[U]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[u]]
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:right;"|([[Ú]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:left;"|[[ú]])
|style="background-color:#efefef;padding-right:0.15em;text-align:right;"|([[Ü]]
|style="background-color:#efefef;padding-left:0.15em;text-align:left;"|[[ü]])
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[V]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[v]]
|style="background-color:#dee8ff;padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[W]]
|style="background-color:#dee8ff;padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[w]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[X]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[x]]
|style="background-color:#dee8ff;padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[Y]]
|style="background-color:#dee8ff;padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[y]]
|style="padding-left:0.15em;text-align:right;"|[[Z]]
|style="padding-right:0.15em;text-align:left;"|[[z]]
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|}
== Pnskngalan Hnghengak(語音系統) ==
=== Hengak Bubu (母音) ===
{| class="wikitable"
!
! align="center" |berah
! align="center" |ckceka
! align="center" |bukuy
|-
! align="left" |nleban
| align="center" |'''i'''
| align="center" |'''ɨ'''
| align="center" |'''u'''
|-
! align="left" |pcenga
| align="center" |'''e'''
| align="center" |
| align="center" |'''o'''
|-
! align="left" |1/2 traguh
| align="center" |'''ɛ'''
| align="center" |'''ɐ'''
| align="center" |'''ɔ'''
|-
! align="left" |traguh
| align="center" |'''a'''
| align="center" |
| align="center" |
|}
==Duma kari Putawya==
{| class="wikitable"
|+
!Kari Putawya
!Kari Seediq
|-
|''Olá''
|Sndamac su (namu) bale! / Embiyax su (namu) hug?
|-
|''Bom dia''
|Knrbuwan!
|-
|''Boa noite''
|Wan'an!
|-
|''Pode me dizer seu nome?''
|Ima ka ngayan su?
|-
|''meu nome é___''
|___ ka ngayan mu.
|-
|''Eu sou de ___''
|Pneeyah ku ___.
|-
|''Bem-vindo!''
|Hwan'ing!
|-
|''Adeus''
|Swaye ta da!
|}
===Kari Beyax Pusu Bobo Dheran===
''Todos os seres humanos nascem livres e iguais em dignidade e em direitos. Dotados de razão e de consciência, devem agir uns para com os outros em espírito de fraternidade.''
"Kana seediq bobo dheran nii we, traguh kndalax pnttingan ta; mntena ka beyax pusu ta. Pniqan gnkela ka knkingal seediq, kiya ka, asi ta ka mntena mptswayi mggaalu ma mptbale msuupu." (Tg1 patis, Kari Beyax Pusu Bobo Dheran)
==Papak==
{{reflist}}
== Patis pnyahan ==
[[Snakun:Kari]]
m9l1prc8j4ckeny6hvb4xgl64r2e9ui
Kari Intunisiya
0
2311
103067
103066
2024-04-24T18:35:37Z
Kari Seediq
1940
103067
wikitext
text/x-wiki
[[File:Indonesian_Language_Map.svg|500px|thumb|Nniqan Kari Intunisiya]]
Srengo kari knlalang ge, ps'''kari Ingtunisiya'''. Anu ngalan pusu pnkrana kari na Riyawne Ciyungtaw, Jofo ma Mariyociya haysiya, mntena pnkari ma srengo daka [[kari Maray]]. Kari Ingtunisiya ka stgesa pyasan, ki mkela mrengo kari Ingtunisiya kana ka seediq Ingtunisiya, kana pbbaruy, pnqlhangan, kri srengo meyti knlangan, stgesa ma oda ptlaman sesu. Kari Ingtunisiya pnyahan skxilan knlangan, pntutuy knkawas 1920, pnklaan pkburux kari nknlangan bukung, ma tnnganun mesa “'''Bahasa Indonesia'''”.
==Alang skari Kari Intunisiya==
*[[File:Flag of Indonesia.svg|50px]] [[Indonesia|Intunisiya]]
*[[File:Flag of East Timor.svg|50px]] [[Timor-Leste|Tunarac Timor]]
*[[File:Flag of Malaysia.svg|50px]] [[Malaysia]]
== Dndulan Kari ==
#Kari Malay
##Kari Bangka
##Kari Banjar
##Kari Bengkulu
##Kari Berau
##Kari Col
##Kari Jambi Malay
##Kari Kerinci
##Kari Kubu
##Kari Minangkabau
##Kari Palembang
##Kari Pekal
==Patis==
:{| class="wikitable"
! Patis
! ngayan
! [[Patis hengak kkklangan]]
|-
| align=center| Aa || ''e'' || /a/ ma /ɑ/
|-
| align=center| Bb || ''bi'' || /b/
|-
| align=center| Cc || ''si'' || /tʃ/
|-
| align=center| Dd || ''di'' || /d/
|-
| align=center| Ee || ''e'' || /ə/, /e, ɛ/
|-
| align=center| Ff || ''ef'' || /f/
|-
| align=center| Gg || ''ji'' || /ɡ/
|-
| align=center| Hh || ''ec'' || /h/
|-
| align=center| Ii || ''i'' || /i/
|-
| align=center| Jj || ''je'' || /dʒ/
|-
| align=center| Kk || ''ke'' || /k/
|-
| align=center| Ll || ''el'' || /l/
|-
| align=center| Mm || ''em'' || /m/
|-
| align=center| Nn || ''en'' || /n/
|-
| align=center| Oo || ''o'' || /ɔ, o/
|-
| align=center| Pp || ''pi'' || /p/
|-
| align=center| Qq || ''kiu'' || /q/
|-
| align=center| Rr || ''ar'' || /r/
|-
| align=center| Ss || ''es'' || /s/
|-
| align=center| Tt || ''ti'' || /t/
|-
| align=center| Uu || ''u'' || /u/
|-
| align=center| Vv || ''vi'' || /v, ʋ/
|-
| align=center| Ww || ''dabliu'' || /w/
|-
| align=center| Xx || ''eks'' || /s/ / /z/
|-
| align=center| Yy || ''wai'' || /j/
|-
| align=center| Zz || ''zed'' || /z/
|}
== Pnskngalan Hnghengak(語音系統) ==
=== Hengak Bubu (母音) ===
{| class="wikitable"
!
! align="center" |berah
! align="center" |ckceka
! align="center" |bukuy
|-
! align="left" |nleban
| align="center" |'''iː'''
|
| align="center" |'''u:'''
|-
! align="left" |pcenga
| align="center" |'''e'''
| align="center" |'''ə'''
| align="center" |'''o'''
|-
! align="left" |rnwahan
| align="center" |'''ɛ'''
| align="center" |
| align="center" |'''(ɔ)'''
|-
! align="left" |traguh
| align="center" |
| align="center" |'''a'''
| align="center" |
|}
==Duma kari Intunisiya==
{| class="wikitable"
|+
!Kari Intunisiya
![[Kari Seediq]]
|-
|''Salam''
|Sndamac su (namu) bale! / Embiyax su (namu) hug?
|-
|''Selamat pagi''
|Knrbuwan!
|-
|''Selamat malam''
|Wan'an!
|-
|''Siapa namamu?''
|Ima ka ngayan su?
|-
|''nama saya adalah ___''
|___ ka ngayan mu.
|-
|''Saya dari ___''
|Pneeyah ku ___.
|-
|''Selamat datang!''
|Hwan'ing!
|-
|''Selamat tinggal!''
|Swaye ta da!
|}
===Kari Beyax Pusu Bobo Dheran===
''Semua orang dilahirkan merdeka dan mempunyai martabat dan hak-hak yang sama. Mereka dikaruniai akal dan hati nurani dan hendaknya bergaul satu sama lain dalam semangat persaudaraan.''
"Kana seediq bobo dheran nii we, traguh kndalax pnttingan ta; mntena ka beyax pusu ta. Pniqan gnkela ka knkingal seediq, kiya ka, asi ta ka mntena mptswayi mggaalu ma mptbale msuupu." (Tg1 patis, Kari Beyax Pusu Bobo Dheran)
==Papak==
== Patis pnyahan ==
[[Snakun:Kari]]
c91lmqpnmmaiwoajinfjjw2lho2xwfc
Kari Taykwo
0
2312
103078
103077
2024-05-01T04:51:19Z
Kari Seediq
1940
103078
wikitext
text/x-wiki
[[File:Idioma_tailandés.png|thumb|500px|Nniqan kari Taykwo]]
'''Kari Taykwo''' uxe de kesun daha '''Kari Thai''' we, kari tnpusu na [[seediq]] meniq [[Tai]], kari qnlhangan na [[Thailand|Taykwo]] uri. 7000 mang kana hei ka tnkari Taykwo.
==Alang skari Kari Taykwo==
*[[File:Flag of Thailand.svg|50px]] [[Thailand|Taykwo]]
*[[File:Flag of Cambodia.svg|50px]] [[Cambodia|Cenpucay]]
*[[File:Flag of Laos.svg|50px]] [[Laos|Lao]]
== Dndulan Kari ==
#Kari Tay Teochew
#Kari Tay Congyang
#Kari Tay daya
#Kari Tay hunac
#Kari Tay Khorat
==Patis==
{| class="wikitable nounderlines" style="border-collapse:collapse;background:#FFFFFF;font-size:large;text-align:center"
| colspan="17" style="background:#F8F8F8;font-size:small" | '''Patis Taykwo'''{{ref label|U0E00_as_of_Unicode_version|1}}{{ref label|U0E00_grey|2}}<br />[https://www.unicode.org/charts/PDF/U0E00.pdf Unicode Consortium 官方碼表](PDF)
|- style="background:#F8F8F8;font-size:small"
| style="width:45pt" | || style="width:20pt" | 0 || style="width:20pt" | 1 || style="width:20pt" | 2 || style="width:20pt" | 3 || style="width:20pt" | 4 || style="width:20pt" | 5 || style="width:20pt" | 6 || style="width:20pt" | 7 || style="width:20pt" | 8 || style="width:20pt" | 9 || style="width:20pt" | A || style="width:20pt" | B || style="width:20pt" | C || style="width:20pt" | D || style="width:20pt" | E || style="width:20pt" | F
|-
| style="background:#F8F8F8;font-size:small" | U+0E0x
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="U+0E01: THAI CHARACTER KO KAI" | ก
| title="U+0E02: THAI CHARACTER KHO KHAI" | ข
| title="U+0E03: THAI CHARACTER KHO KHUAT" | ฃ
| title="U+0E04: THAI CHARACTER KHO KHWAI" | ค
| title="U+0E05: THAI CHARACTER KHO KHON" | ฅ
| title="U+0E06: THAI CHARACTER KHO RAKHANG" | ฆ
| title="U+0E07: THAI CHARACTER NGO NGU" | ง
| title="U+0E08: THAI CHARACTER CHO CHAN" | จ
| title="U+0E09: THAI CHARACTER CHO CHING" | ฉ
| title="U+0E0A: THAI CHARACTER CHO CHANG" | ช
| title="U+0E0B: THAI CHARACTER SO SO" | ซ
| title="U+0E0C: THAI CHARACTER CHO CHOE" | ฌ
| title="U+0E0D: THAI CHARACTER YO YING" | ญ
| title="U+0E0E: THAI CHARACTER DO CHADA" | ฎ
| title="U+0E0F: THAI CHARACTER TO PATAK" | ฏ
|-
| style="background:#F8F8F8;font-size:small" | U+0E1x
| title="U+0E10: THAI CHARACTER THO THAN" | ฐ
| title="U+0E11: THAI CHARACTER THO NANGMONTHO" | ฑ
| title="U+0E12: THAI CHARACTER THO PHUTHAO" | ฒ
| title="U+0E13: THAI CHARACTER NO NEN" | ณ
| title="U+0E14: THAI CHARACTER DO DEK" | ด
| title="U+0E15: THAI CHARACTER TO TAO" | ต
| title="U+0E16: THAI CHARACTER THO THUNG" | ถ
| title="U+0E17: THAI CHARACTER THO THAHAN" | ท
| title="U+0E18: THAI CHARACTER THO THONG" | ธ
| title="U+0E19: THAI CHARACTER NO NU" | น
| title="U+0E1A: THAI CHARACTER BO BAIMAI" | บ
| title="U+0E1B: THAI CHARACTER PO PLA" | ป
| title="U+0E1C: THAI CHARACTER PHO PHUNG" | ผ
| title="U+0E1D: THAI CHARACTER FO FA" | ฝ
| title="U+0E1E: THAI CHARACTER PHO PHAN" | พ
| title="U+0E1F: THAI CHARACTER FO FAN" | ฟ
|-
| style="background:#F8F8F8;font-size:small" | U+0E2x
| title="U+0E20: THAI CHARACTER PHO SAMPHAO" | ภ
| title="U+0E21: THAI CHARACTER MO MA" | ม
| title="U+0E22: THAI CHARACTER YO YAK" | ย
| title="U+0E23: THAI CHARACTER RO RUA" | ร
| title="U+0E24: THAI CHARACTER RU" | ฤ
| title="U+0E25: THAI CHARACTER LO LING" | ล
| title="U+0E26: THAI CHARACTER LU" | ฦ
| title="U+0E27: THAI CHARACTER WO WAEN" | ว
| title="U+0E28: THAI CHARACTER SO SALA" | ศ
| title="U+0E29: THAI CHARACTER SO RUSI" | ษ
| title="U+0E2A: THAI CHARACTER SO SUA" | ส
| title="U+0E2B: THAI CHARACTER HO HIP" | ห
| title="U+0E2C: THAI CHARACTER LO CHULA" | ฬ
| title="U+0E2D: THAI CHARACTER O ANG" | อ
| title="U+0E2E: THAI CHARACTER HO NOKHUK" | ฮ
| title="U+0E2F: THAI CHARACTER PAIYANNOI" | ฯ
|-
| style="background:#F8F8F8;font-size:small" | U+0E3x
| title="U+0E30: THAI CHARACTER SARA A" | ะ
| title="U+0E31: THAI CHARACTER MAI HAN-AKAT" | ั
| title="U+0E32: THAI CHARACTER SARA AA" | า
| title="U+0E33: THAI CHARACTER SARA AM" | ำ
| title="U+0E34: THAI CHARACTER SARA I" | ิ
| title="U+0E35: THAI CHARACTER SARA II" | ี
| title="U+0E36: THAI CHARACTER SARA UE" | ึ
| title="U+0E37: THAI CHARACTER SARA UEE" | ื
| title="U+0E38: THAI CHARACTER SARA U" | ุ
| title="U+0E39: THAI CHARACTER SARA UU" | ู
| title="U+0E3A: THAI CHARACTER PHINTHU" | ฺ
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="U+0E3F: THAI CURRENCY SYMBOL BAHT" | ฿
|-
| style="background:#F8F8F8;font-size:small" | U+0E4x
| title="U+0E40: THAI CHARACTER SARA E" | เ
| title="U+0E41: THAI CHARACTER SARA AE" | แ
| title="U+0E42: THAI CHARACTER SARA O" | โ
| title="U+0E43: THAI CHARACTER SARA AI MAIMUAN" | ใ
| title="U+0E44: THAI CHARACTER SARA AI MAIMALAI" | ไ
| title="U+0E45: THAI CHARACTER LAKKHANGYAO" | ๅ
| title="U+0E46: THAI CHARACTER MAIYAMOK" | ๆ
| title="U+0E47: THAI CHARACTER MAITAIKHU" | ็
| title="U+0E48: THAI CHARACTER MAI EK" | ่
| title="U+0E49: THAI CHARACTER MAI THO" | ้
| title="U+0E4A: THAI CHARACTER MAI TRI" | ๊
| title="U+0E4B: THAI CHARACTER MAI CHATTAWA" | ๋
| title="U+0E4C: THAI CHARACTER THANTHAKHAT" | ์
| title="U+0E4D: THAI CHARACTER NIKHAHIT" | ํ
| title="U+0E4E: THAI CHARACTER YAMAKKAN" | ๎
| title="U+0E4F: THAI CHARACTER FONGMAN" | ๏
|-
| style="background:#F8F8F8;font-size:small" | U+0E5x
| title="U+0E50: THAI DIGIT ZERO" | ๐
| title="U+0E51: THAI DIGIT ONE" | ๑
| title="U+0E52: THAI DIGIT TWO" | ๒
| title="U+0E53: THAI DIGIT THREE" | ๓
| title="U+0E54: THAI DIGIT FOUR" | ๔
| title="U+0E55: THAI DIGIT FIVE" | ๕
| title="U+0E56: THAI DIGIT SIX" | ๖
| title="U+0E57: THAI DIGIT SEVEN" | ๗
| title="U+0E58: THAI DIGIT EIGHT" | ๘
| title="U+0E59: THAI DIGIT NINE" | ๙
| title="U+0E5A: THAI CHARACTER ANGKHANKHU" | ๚
| title="U+0E5B: THAI CHARACTER KHOMUT" | ๛
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
|-
| style="background:#F8F8F8;font-size:small" | U+0E6x
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
|-
| style="background:#F8F8F8;font-size:small" | U+0E7x
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
| title="Reserved" style="background-color:#CCCCCC;" |
|-
| colspan="17" style="background:#F8F8F8;font-size:small;text-align:left" |
|}
== Pnskngalan Hnghengak(語音系統) ==
=== Hengak Bubu (母音) ===
{| class="wikitable"
!
! align="center" |berah
! align="center" |ckceka
! align="center" |bukuy
|-
! align="left" |nleban
| align="center" |'''i'''
| align="center" |'''ɯ'''
| align="center" |'''u''' '''uː'''
|-
! align="left" |pcenga
| align="center" |'''e'''
| align="center" |'''ɤ'''
| align="center" |'''o'''
|-
! align="left" |rnwahan
| align="center" |'''ɛ'''
| align="center" |
| align="center" |'''ɔ'''
|-
! align="left" |traguh
| align="center" |'''a'''
| align="center" |
| align="center" |
|}
==Duma kari Taykwo==
{| class="wikitable"
|+
!Kari Taykwo
![[Kari Seediq]]
|-
|''สวัสดี''
|Sndamac su (namu) bale! / Embiyax su (namu) hug?
|-
|''สวัสดีตอนเช้า''
|Knrbuwan!
|-
|''สวัสดีตอนเย็น''
|Wan'an!
|-
|''ฉันขอทราบชื่อของคุณได้ไหม?''
|Ima ka ngayan su?
|-
|''ชื่อของฉันคือ___''
|___ ka ngayan mu.
|-
|''ฉันมาจาก ____''
|Pneeyah ku ___.
|-
|''ยินดีต้อนรับ!''
|Hwan'ing!
|-
|''ลาก่อน!''
|Swaye ta da!
|}
===Kari Beyax Pusu Bobo Dheran===
''มนุษย์ทั้งหลายเกิดมามีอิสระและเสมอภาคกันในเกียรติศักด[เกียรติศักดิ์]และสิทธิ ต่างมีเหตุผลและมโนธรรม และควรปฏิบัติต่อกันด้วยเจตนารมณ์แห่งภราดรภาพ''
"Kana seediq bobo dheran nii we, traguh kndalax pnttingan ta; mntena ka beyax pusu ta. Pniqan gnkela ka knkingal seediq, kiya ka, asi ta ka mntena mptswayi mggaalu ma mptbale msuupu." (Tg1 patis, Kari Beyax Pusu Bobo Dheran)
==Papak==
== Patis pnyahan ==
[[Snakun:Kari]]
sotr0rtevt8dk0gmigz5j00qbpnt33d
Kari Plmukan
0
2313
103086
103085
2024-05-01T09:48:08Z
Kari Seediq
1940
103086
wikitext
text/x-wiki
[[File:Min_Languages.svg|500px|thumb|Nniqan kari Plmukan]]
'''Kari Plmukan''' uxe de kesun daha '''Kari Mukan''' we, kari tnpusu na [[seediq]] meniq [[Plmukan]], kari qnlhangan na [[Cikuku]] uri. 5000 mang kana hei ka tnkari Plmukan.
==Alang skari Kari Plmukan==
*[[File:Flag of People's Republic of China.svg|50px]] [[Cikuku]]
**Fu-ciyan
***Amoy
** Kwangtung
*** Tiosua
** Hai-nam
*[[File:Flag of Hong Kong.svg|50px]] [[Hong Kong|Heongkong]]
*[[File:Flag of Macau.svg|50px]] [[Macau|Owmun]]
*[[File:Flag of Taiwan.svg|50px]] [[Taywang]]
*[[File:Flag of Malaysia.svg|50px]] [[Malaysia]]
*[[File:Flag of Singapore.svg|50px]] [[Singapore|Sinciyapo]]
== Dndulan Kari ==
# Kari Hokkien.
# Kari Tiosua.
# Kari Cie-nan.
# Kari Datian.
# Kari Sahiu.
# Kari Hai Lok Hong.
==Patis==
{| class=wikitable style="font-size: 1.25em;"
|- align=center
!大(Pe̍h-ōe-jī)
|A||B||CH||CHH||E||G||H||I||J||K||KH||L||M|||N||◌ᴺ||NG||O||O͘||P||PH||S||T||TH||U
|- align=center
!小(Pe̍h-ōe-jī)
|a||b||ch||chh||e||g||h||i||j||k||kh||l||m||n||◌ⁿ||ng||o||o͘||p||ph||s||t||th||u
|-align=center
!<small>小(Tâi-lô)</small>
|a||b||ts||tsh||e||g||h||i||l/j||k||kh||l||m||n||◌nn||ng||[[中央元音|o]]||[[半開後圓唇元音|oo]]||p||ph||s||t||th||u
|}
== Pnskngalan Hnghengak(語音系統) ==
=== Hengak Bubu (母音) ===
{| class="wikitable"
!
! align="center" |berah
! align="center" |ckceka
! align="center" |bukuy
|-
! align="left" |nleban
| align="center" |'''i'''<br>衣
| align="center" |'''ɨ'''<br>魚
| align="center" |'''u'''<br>污
|-
! align="left" |pcenga
| align="center" |'''e'''<br>禮
| align="center" |'''ə'''<br>歌
| align="center" |'''o'''<br>歌
|-
! align="left" |rnwahan
| align="center" |'''ɛ'''<br>家
| align="center" |
| align="center" |'''ɔ'''<br>烏
|-
! align="left" |traguh
| align="center" |
| align="center" |'''ä'''<br>查
| align="center" |
|}
==Duma kari Plmukan==
{| class="wikitable"
|+
!Kari Plmukan
![[Kari Seediq]]
|-
|''汝好 / Lı́ hó''
|Sndamac su (namu) bale! / Embiyax su (namu) hug?
|-
|''賢早 / Gâu-chá''
|Knrbuwan!
|-
|''好睏 / Hó khùn''
|Wan'an!
|-
|''汝叫啥物名? / Lı́ kiò siáⁿ-mı̍h miâ?''
|Ima ka ngayan su?
|-
|''我的名是___ / Góa ê miâ sı̄___ ''
|___ ka ngayan mu.
|-
|''再見 / Chài-kiàn''
|Swaye ta da!
|}
===Kari Beyax Pusu Bobo Dheran===
''咱人生來自由,佇尊嚴佮權利上一律平等,咱人有理性佮良心,而且應該以兄弟關係的精神來互相對待。''
''Lán lâng seⁿ lâi chū-iû, tī chun giâm kah koân lī siōng it lu̍t pêng téng, lán lâng ū lí sèng kap liông sim, jî chhiáⁿ èng kai í hiaⁿ tī koan-hē ê cheng-sîn lâi hō͘ siong tùi thāi.(Pe̍h-ōe-jī)''
"Kana seediq bobo dheran nii we, traguh kndalax pnttingan ta; mntena ka beyax pusu ta. Pniqan gnkela ka knkingal seediq, kiya ka, asi ta ka mntena mptswayi mggaalu ma mptbale msuupu." (Tg1 patis, Kari Beyax Pusu Bobo Dheran)
==Papak==
== Patis pnyahan ==
[[Snakun:Kari]]
k9njbt20mw4zdqu4c8bf1av6k6p995o
Kari Atayal
0
2314
103088
2024-05-01T10:55:47Z
Kari Seediq
1940
頁面已重新導向至[[Kari Tayal]]
103088
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT[[Kari Tayal]]
dw2s5a0dxuzvajnnihnqp1yqsf03lc1
Kari plmukan
0
2315
103089
2024-05-01T10:56:04Z
Kari Seediq
1940
頁面已重新導向至[[Kari Plmukan]]
103089
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT[[Kari Plmukan]]
3kh0b5lm8dvqetfjgzbbyo5ddvc9891
Kari Khilang
0
2316
103114
103113
2024-05-01T11:44:35Z
Kari Seediq
1940
103114
wikitext
text/x-wiki
[[File:Idioma_hakka.png|500px|thumb|Nniqan kari Khilang]]
'''Kari Khilang''' uxe de kesun daha '''Kari Hakka''' we, kari tnpusu na [[seediq]] meniq [[Khilang]], kari qnlhangan na [[Cikuku]] uri. 4000 mang kana hei ka tnkari Khilang.
==Alang skari Kari Khilang==
*[[File:Flag of People's Republic of China.svg|50px]] [[Cikuku]]
*[[File:Flag of Taiwan.svg|50px]] [[Taywang]]
*[[File:Flag of Hong Kong.svg|50px]] [[Hong Kong|Heongkong]]
*[[File:Flag of Macau.svg|50px]] [[Macau|Owmun]]
== Dndulan Kari ==
#粵台片(惠梅小片、龍華小片)
#海陸片
#粵北片
#粵西片
#汀州片
#寧龍片
#於信片
#銅桂片
==Patis==
===Hak fa pha̍k fa sṳ===
{| class=wikitable style="font-size: 1.25em;"
|-align=center
!大寫
|[[A]]||Ch||Chh||[[E]]||[[F]]||[[H]]||[[I]]||[[K]]||Kh||[[L]]||[[M]]||[[N]]||Ng||[[O]]||[[P]]||Ph||[[S]]||[[T]]||Th||[[U]]||[[Ṳ]]||[[V]]||[[Y]]
|-align=center
!小寫
|[[a]]||ch||chh||[[e]]||[[f]]||[[h]]||[[i]]||[[k]]||kh||[[l]]||[[m]]||[[n]]||ng||[[o]]||[[p]]||ph||[[s]]||[[t]]||th|||[[u]]||[[ṳ]]||[[v]]||[[y]]
|}
== Pnskngalan Hnghengak(語音系統) ==
=== Hengak Bubu (母音) ===
{| class="wikitable"
!
! align="center" |berah
! align="center" |ckceka
! align="center" |bukuy
|-
! align="left" |nleban
| align="center" |'''i'''
| align="center" |'''ɨ'''
| align="center" |'''u'''
|-
! align="left" |pcenga
| align="center" |'''e'''
| align="center" |'''ə'''
| align="center" |'''o'''
|-
! align="left" |traguh
| align="center" |
| align="center" |'''a'''
| align="center" |
|}
===Hengak Laqi (子音)===
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
! colspan="2" rowspan="1" |
! colspan="2" |dada.
! colspan="2" |kuru.
! colspan="2" |smerus mperuq
!kunuk.
!kunuk.
! colspan="1" |Uvular
!lungak.
|-
! colspan="2" |muhing
| bgcolor="#DDDDDD" |
|<big>'''m'''</big> |m
| bgcolor="#DDDDDD" |
|<big>'''n'''</big> |n
| bgcolor="#DDDDDD" |
|<big>'''ngi'''</big> |ɲ
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
|<big>'''ng'''</big> |ŋ
| bgcolor="#DDDDDD" |
|-
! rowspan="2" colspan="2" |mperuq mdheriq
|<big>'''p'''</big> |p
| bgcolor="#DDDDDD" |
|<big>'''t'''</big> |t
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
|<big>'''k'''</big>|k
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
|-
|<big>'''ph'''</big> {{IPA|[pʰ]
| bgcolor="#DDDDDD" |
|<big>'''th'''</big> {{IPA|[tʰ]
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
|<big>'''kh'''</big>{{IPA|[kʰ]
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
|-
! rowspan="1" colspan="2" |tlhelah
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
|<big>'''ch'''</big> |ʦ
| bgcolor="#DDDDDD" |
|<big>'''ch'''</big> |ʧ
|<big>'''chi'''</big> |ʨ
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
|-
! colspan="2" |smerus mdheriq
|<big>'''f'''</big> |f
|<big>'''v'''</big> |v
|<big>'''s'''</big> |s
| bgcolor="#DDDDDD" |
|<big>'''s'''</big> |ʃ
|<big>'''si'''</big> |ɕ
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
|<big>'''h'''</big> |h
|-
! colspan="2" |psdaling
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
|<big>'''y'''</big> |j
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
|-
! colspan="2" |tmapaq
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
|<big>'''l'''</big> |l
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
| bgcolor="#DDDDDD" |
|}
==Duma kari Khilang==
{| class="wikitable"
|+
!Kari Khilang
![[Kari Seediq]]
|-
|''你好 / ngì-hó''
|Sndamac su (namu) bale! / Embiyax su (namu) hug?
|-
|''恁早 / án-chó''
|Knrbuwan!
|-
|''暗安 / am-ôn''
|Wan'an!
|-
|''你安到麼個名? / ngì ôn-to má-ke miàng?''
|Ima ka ngayan su?
|-
|''𠊎安到___ / ngài ôn-to ___''
|___ ka ngayan mu.
|-
|''𠊎來自___ / ngài lòi-chhi ___''
|Pneeyah ku ___.
|-
|''歡迎! / Fôn-ngiàng!''
|Hwan'ing!
|-
|''正來尞! / chang lòi-liàu!''
|Swaye ta da!
|}
===Kari Beyax Pusu Bobo Dheran===
''儕儕生而自由﹐在尊嚴摎權利上一概平等。佢兜富有理性摎良心﹐並該當以兄弟關係个精神互相對待。''
''sǎ-sǎ sén ǐ cii-iǔ, cai zún-ngiǎm láu kiěn-li song ìd koi pǐn-dèn. gǐ-déu fu-iú lí-xin láu liǒng-xím, bin gói-dóng í híung-ti guán-he ge jín-sǐin fu-xíong dui-tai.''
"Kana seediq bobo dheran nii we, traguh kndalax pnttingan ta; mntena ka beyax pusu ta. Pniqan gnkela ka knkingal seediq, kiya ka, asi ta ka mntena mptswayi mggaalu ma mptbale msuupu." (Tg1 patis, Kari Beyax Pusu Bobo Dheran)
==Papak==
== Patis pnyahan ==
[[Snakun:Kari]]
mg7i5uhidg2th9dc7290cm6cfudm4hj
Mkuni Paran
0
2317
103120
103119
2024-05-01T11:50:24Z
Kari Seediq
1940
103120
wikitext
text/x-wiki
[[File:The_scene_of_the_Wushe_Incident.JPG|thumb|]]
Meniq ka pncbuwan [[Tanah Tunux]] daka rudan ta mneniq Paran hii cbeyo we, "'''Musya ziken'''([[Kari Tanah Tunux]]:霧社事件/むしゃじけん)” mesa ka Tanah Tunux ma, “'''Mkuni Paran / Kncyukan Tanah Tunux Paran'''” mesa ka rudan ta ita [[Kari Seediq]] (Tgdaya).
Qlhangan Tanah Tunux ka [[Taywang]] nii ciida we, ini na psngai pqeepah ddaun quri ndheya ka [[Seediq]] alang ta, so ka smeelu, smmalu hako; mpheyu sapah ptasan ma sapah pyasan de, saanun na paapa qhuni dgiyaq [[Ucuucik]](馬赫坡富士山) dungan. Irih so meyah psqrinuc ita ka Tanah Tunux, asi lux mgedang qqpahan daha ka rudan ta.
Inu dungan, ye tena mhedu mpprengo ka seediq mdudul alang ma, wada daha spooda Gaya ta kmciyuk ka Tanah Tunux di, ani ba knkana pnrrungan daha mesa kari rudan mntngari dehuk alang Gluban hii. Bale ba we, mmteru alang ka knciyuk Tanah Tunux ciida, maha 1300 hei kana seediq na hayan, bobo pnuurung de ini dehuk 300 hei ka mntngari na di.
== Patis pnyahan ==
*[https://web.klokah.tw/extension/rd_practice/index.php?d=16&l=27&view=article Kncyukan Tanah Tunux Paran(霧社事件) -族語E樂園]
2rv7j19ehfbkj4fq9kkt8thqc5ip0an
Kari Menten
0
2318
103128
103127
2024-05-01T12:05:26Z
Kari Seediq
1940
103128
wikitext
text/x-wiki
[[File:Idioma_birmano.png|thumb|500px|Nniqan kari Menten]]
'''Kari Menten''' uxe de kesun daha '''Kari Burma''' we, kari tnpusu na [[seediq]] meniq [[Bamar]], kari qnlhangan na [[Burma]] uri. 3000 mang kana hei ka tnkari Menten.
==Alang skari Kari Menten==
*[[File:Flag of Myanmar.svg|50px]] [[Burma|Menten]]
*[[File:Flag of Thailand.svg|50px]] [[Thailand|Taykwo]]
*[[File:Flag of Bangladesh.svg|50px]] [[Bangladesh|Mongcyara]]
*[[File:Flag of Laos.svg|50px]] [[Laos|Lao]]
*[[File:Flag of Cambodia.svg|50px]] [[Cambodia|Cenpucay]]
== Dndulan Kari ==
# Kari Myeik
# Kari Beik.
# Kari Dawei.
# Kari Yaw.
# Kari Intha.
# Kari Taungyo.
# Kari Danu.
==Patis==
[[File:Burmese_Consonant_Stroke.jpg|500px]]
== Pnskngalan Hnghengak(語音系統) ==
=== Hengak Bubu (母音) ===
{| class="wikitable"
!
! align="center" |berah
! align="center" |ckceka
! align="center" |bukuy
|-
! align="left" |nleban
| align="center" |'''iː'''
|
| align="center" |'''u:'''
|-
! align="left" |pcenga
| align="center" |'''e'''
| align="center" |'''ə'''
| align="center" |'''o'''
|-
! align="left" |rnwahan
| align="center" |'''ɛ'''
| align="center" |
| align="center" |'''ɔ'''
|-
! align="left" |traguh
| align="center" |
| align="center" |'''a'''
| align="center" |
|}
==Duma kari Menten==
{| class="wikitable"
|+
!Kari Menten
![[Kari Seediq]]
|-
|''မင်္ဂလာပါ''
|Sndamac su (namu) bale! / Embiyax su (namu) hug?
|-
|''မင်္ဂလာနံနက်ခင်းပါ!''
|Knrbuwan!
|-
|''မင်္ဂလာညနေခင်းပါ!''
|Wan'an!
|-
|''မင်းနာမည်ရမလား''
|Ima ka ngayan su?
|-
|''ကျွန်တော့်အမည်မှာ___''
|___ ka ngayan mu.
|-
|''ငါ ___ လာနေတယ်''
|Pneeyah ku ___.
|-
|''ကြိုဆိုပါတယ်!''
|Hwan'ing!
|-
|''သွားတော့မယ်!''
|Swaye ta da!
|}
===Kari Beyax Pusu Bobo Dheran===
''လူတိုင်းသည် တူညီ လွတ်လပ်သော ဂုဏ်သိက္ခာဖြင့် လည်းကောင်း၊ တူညီလွတ်လပ်သော အခွင့်အရေးများဖြင့် လည်းကောင်း၊ မွေးဖွားလာသူများ ဖြစ်သည်။ ထိုသူတို့၌ ပိုင်းခြား ဝေဖန်တတ်သော ဉာဏ်နှင့် ကျင့်ဝတ် သိတတ်သော စိတ်တို့ရှိကြ၍ ထိုသူတို့သည် အချင်းချင်း မေတ္တာထား၍ ဆက်ဆံကျင့်သုံးသင့်၏။<ref>[https://www.omniglot.com/udhr/sinotibetan.htm Omniglot: Article 1 of the UDHR]</ref>''
''lutuing:sany tu-nyi lwatlapsau: gun.sikhka.hprang. lany:kaung:| tu-nyi-lwatlapsau: ahkwang.-are:mya:hprang. lany:kaung:| mwe:hpwa:la.su-mya: hpracsany|| htuisutui.hnai puing:hkra: wehpantatsau: nyanhnang. kyang.wat si.tatsau: cittui.hri.kra.rwe htuisutui.sany ahkyang:hkyang: mettahta:rwe hcakhcamkyang.sum:sang.e|| ''
'''"Kana seediq bobo dheran nii we, traguh kndalax pnttingan ta; mntena ka beyax pusu ta. Pniqan gnkela ka knkingal seediq, kiya ka, asi ta ka mntena mptswayi mggaalu ma mptbale msuupu." (Tg1 patis, Kari Beyax Pusu Bobo Dheran)'''
==Papak==
{{reflist}}
== Patis pnyahan ==
[[Snakun:Kari]]
dznvqpujv57zaj6azg8xldkgw1ntkij
Kari Coko
0
2319
103130
2024-05-02T13:37:19Z
Kari Seediq
1940
Kari Seediq wada hdlun ruwahan patas [[Kari Coko]] bitaq [[Kari Tlu]]
103130
wikitext
text/x-wiki
#重新導向 [[Kari Tlu]]
9vlj4vp59jrgus6y30b4gcc894prahf
Kari Igiris
0
2320
103133
2024-05-02T13:40:10Z
Kari Seediq
1940
Kari Seediq wada hdlun ruwahan patas [[Kari Igiris]] bitaq [[Kari Dame]]
103133
wikitext
text/x-wiki
#重新導向 [[Kari Dame]]
73zmu27ony3x8cvwqmxmrn2ifasizbb
Kari
0
2321
103136
103135
2024-05-02T14:15:04Z
Kari Seediq
1940
103136
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Formosan_languages.png|thumb|Kari Taywang]]
'''Kari'''([[Kari Tlu]]:語言) <ref>[https://e-dictionary.ilrdf.org.tw/sdq/search/list.htm 族語線上辭典 - 財團法人原住民族語言研究發展基金會]</ref>ka, qyqeya ddoyan [[seediq]] rmengo ma empprngaw. Uka [[patis]] ka tikuh kari, asi Ka naq rudan ini chungi kari ge, maha mkela smneeru kari so pnsltudan rudan.
Kari ni u ida hniti na rdrudan, asi ka bliqun smku ni ltudun ka dni, iya balay chngii.
==kari Taywang==
niqan mndungus bay knou kluwan Kari Nantaw Yusi, [[kari Tlu]] mi [[kari Plmukan|kari Holo]] mi [[kari Khilang|kari Hakka]] mi pnbawa [[Taywang]] pskari uri, kana niyi pa mbtunux bay cucan kari Taiwan kana.
==Papak==
{{reflist}}
==Patis pnyahan==
*[http://wals.info/ World Atlas of Language Structures] ,(語音,語法,詞彙)結構屬性大型資料庫
*[http://www.ethnologue.com/ Ethnologue: Languages of the World] ,全球已知語言總目錄
{{stub}}
{{Authority control}}
[[Snakun:Kari]]
onvghlo7zk9me3pltihaw7ep2d79co0
Snluan qcinuh:Authority control
10
2322
103138
2024-05-02T14:17:55Z
Kari Seediq
1940
Nii muda phiyug Snluan qcinuh:Authority control
103138
wikitext
text/x-wiki
{{#invoke:Authority control|authorityControl}}<noinclude>{{Documentation}}</noinclude><includeonly><!-- tracking categories to compare with Wikidata
-->{{#switch:{{NAMESPACE}}||{{ns:14}}=<!-- Only articles and categories.
-->{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown=[[Category:頁面調用帶參數規範控制範本]]|preview=此頁面以「_VALUE_」使用[[Template:Authority control]],如有可能請將之移動到維基數據}}<!--
-->{{#ifeq:{{{VIAF|}}}|
|<!-- empty or no VIAF in template -->
|<!-- VIAF in template
-->{{#ifeq:{{#invoke:Wikidata|getRawValue|P214|FETCH_WIKIDATA}}|
|<!-- no property P214 at Wikidata --> [[Category:含有維基數據不存在的VIAF]] <!-- These we still need to import -->
|<!-- property P214 at Wikidata -->
{{#ifeq:{{{VIAF|}}}|{{#invoke:Wikidata|getRawValue|P214|FETCH_WIKIDATA}}
|<!-- same ID: We want to end up here -->
|[[Category:VIAF與維基數據不同]] <!-- Figure out the best link, FIXME: multiple values on Wikidata -->
}}
}}
}}
}}</includeonly>
7qsjylyxebf5b55mzxvpxpq3eaq9a6y
模組:Authority control
828
2323
103139
2024-05-02T14:18:56Z
Kari Seediq
1940
Nii muda phiyug 模組:Authority control
103139
Scribunto
text/plain
require('strict')
local p = {}
local arg = mw.getCurrentFrame().args.config
local configfile = 'Module:Authority control/config' .. (arg and arg~='' and ('/' .. arg) or '')
local config = mw.loadData(configfile)
local title = mw.title.getCurrentTitle()
local namespace = title.namespace
local testcases = title.subpageText == config.i18n.testcases
local function needsAttention(sortkey)
return '[[' .. config.i18n.category .. ':' .. config.i18n.attentioncat .. '|' .. sortkey .. title.text .. ']]'
end
local function addCat(cat,sortkey)
if cat and cat ~= '' and (namespace == 0 or namespace == 14 or testcases) then
local redlinkcat = ''
if testcases == false then
local success, exists = pcall(function() return mw.title.new(cat, 14).exists end)
if success and not exists then
redlinkcat = needsAttention('N')
end
end
if sortkey then
cat = '[[' .. config.i18n.category .. ':'..cat..'|' .. sortkey .. title.text .. ']]'
else
cat = '[[' .. config.i18n.category .. ':'..cat..']]'
end
cat = cat .. redlinkcat
return cat
else
return ''
end
end
local function getCatForId(id,faulty)
local cat
if faulty ~= nil then
cat = string.format(config.i18n.faultwithidcat, id)
else
cat = string.format(config.i18n.cat, id)
end
return addCat(cat)
end
local function getIdsFromWikidata(qid,property)
local function getquals(statement,qualid)
if statement.qualifiers and statement.qualifiers['P'..qualid] then
return mw.wikibase.renderSnak(statement.qualifiers['P'..qualid][1])
else
return false
end
end
local ids = {}
if qid then
for _, statement in ipairs(mw.wikibase.getBestStatements(qid,property)) do
if statement.mainsnak.datavalue then
local val = statement.mainsnak.datavalue.value
if val then
local namedas = getquals(statement,1810) or getquals(statement,742) or ''
table.insert(ids,{id=val,name=namedas})
end
end
end
end
return ids
end
local _makelink = function(conf,val,nextid,qid) --validate values and create a link
local function tooltip(text,label)
if label and label~='' then
return mw.getCurrentFrame():expandTemplate{title = "Tooltip", args = {text,label}}
else
return text
end
end
local link
if nextid==1 then
if conf.prefix then
link = '*' .. conf.prefix .. '\n**'
else
link = '*'
end
else
link = '\n**'
end
local valid_value = false
if conf.customlink then -- use function to validate and generate link
local label = nextid>1 and nextid
local newlink= require(config.auxiliary)[conf.customlink](val.id,label)
if newlink then
link = link .. newlink
valid_value = true
end
else
if conf.pattern then -- use pattern to determine validity if defined
valid_value = string.match(val.id,'^'..conf.pattern..'$')
elseif conf.patterns then
for _,pattern in ipairs(conf.patterns) do
valid_value = val.id:match('^'..pattern..'$')
if valid_value then break end
end
elseif conf.valid then -- otherwise use function to determine validity
valid_value = require(config.auxiliary)[conf.valid](val.id)
else -- no validation possible
valid_value = val.id
end
if valid_value then
local newlink
local label = conf.label
if not label or nextid>1 then
label = tostring(nextid)
end
if conf.link then
valid_value = valid_value:gsub('%%', '%%%%')
newlink = '[' .. mw.ustring.gsub(conf.link,'%$1',valid_value) .. ' ' .. label .. ']'
else
newlink = valid_value
end
link = link .. '<span class="uid">'..tooltip(newlink,val.name)..'</span>'
end
end
if valid_value then
link = link .. getCatForId(conf.category or conf[1])
else
--local preview = require("Module:If preview")
local wdlink = qid and '[[:wikidata:' .. qid .. '#P' .. conf.property .. ']]' or ''
local tooltip = string.format(
config.i18n.idnotvalid,
conf[1],
val.id
)
link = link .. '[[File:' .. config.i18n.warningicon .. '|20px|frameless|link=' .. wdlink .. '|' .. tooltip .. '.]]'
if conf.errorcat then
link = link .. addCat(conf.errorcat)
else
link = link .. getCatForId(conf.category or conf[1],true)
end
link = link .. addCat(config.i18n.allfaultycat,conf[1])-- .. preview._warning({'The '..conf[1]..' id '..val..' is not valid.'})
end
return link
end
--[[==========================================================================]]
--[[ Main ]]
--[[==========================================================================]]
function p.authorityControl(frame)
local function resolveQID(qid)
if qid then
qid = 'Q'..mw.ustring.gsub(qid, '^[Qq]', '')
if mw.wikibase.isValidEntityId(qid) and mw.wikibase.entityExists(qid) then
local sitelink = mw.wikibase.getSitelink(qid)
if sitelink then
return mw.wikibase.getEntityIdForTitle(sitelink) or mw.wikibase.getEntity(qid).id
end
return mw.wikibase.getEntity(qid).id
end
end
end
local conf = config.config
local parentArgs = frame:getParent().args
local auxCats = ''
local rct = false -- boolean to track if there are any links to be returned
local qid,topic
local wikilink = function(qid,hideifequal)
local label,sitelink = mw.wikibase.getLabel(qid),mw.wikibase.getSitelink(qid)
if label then
if sitelink then
local target = mw.title.new(sitelink)
if target==title or (target.isRedirect and target.redirectTarget==title) then -- do not link
return label
else -- make wikilink to article
return '[[' .. sitelink .. '|' .. label .. ']]'
end
else
return label
end
else
auxCats = auxCats .. needsAttention('L')
return qid
end
end
if namespace == 0 then
qid = mw.wikibase.getEntityIdForCurrentPage()
end
if qid then -- article is connected to Wikidata item
if parentArgs.qid and (resolveQID(parentArgs.qid) ~= qid) then -- non-matching qid parameter
auxCats = auxCats .. needsAttention('D')
end
else -- page is not connected to any Wikidata item
qid = resolveQID(parentArgs.qid) -- check qid parameter if no wikidata item is connected
if qid then -- qid parameter is valid, set topic to display
topic = mw.wikibase.getLabel(qid)
if topic then
if mw.ustring.lower(title.subpageText) == mw.ustring.lower(topic) then -- suppress topic display if subpagename equals topic up to case change
topic = nil
end
if topic and mw.wikibase.getSitelink(qid) then -- make wikilink to article
topic = '[[' .. mw.wikibase.getSitelink(qid) .. '|' .. topic .. ']]'
end
else
auxCats = auxCats .. needsAttention('L')
end
elseif parentArgs.qid and parentArgs.qid~='' then -- invalid qid has been supplied, add to tracking cat
auxCats = auxCats .. needsAttention('Q')
end
end
local qids = {} -- setup any additional QIDs
if parentArgs.additional=='auto' and qid then -- check P527 for parts to add additional qids
local checkparts = function(property)
local parts = mw.wikibase.getBestStatements(qid,property)
if parts then
for _,part in ipairs(parts) do
if part.mainsnak.datavalue and part.mainsnak.datavalue.value.id then
local resolvedqid = resolveQID(part.mainsnak.datavalue.value.id)
if resolvedqid then
table.insert(qids,resolvedqid)
end end end end end
for _,part in ipairs(config.auto_additional) do
checkparts('P'..tostring(part))
end
elseif parentArgs.additional and parentArgs.additional ~= '' then
for _,v in ipairs(mw.text.split(parentArgs.additional,"%s*,%s*")) do
v = resolveQID(v)
if v then
if v == qid then -- duplicate of qid parameter
auxCats = auxCats .. needsAttention('R')
end
table.insert(qids,v)
else -- invalid QID specified
auxCats = auxCats .. needsAttention('A')
end
end
end
local sections = {}
local localparams = false
local numsections = 0
for _,_ in ipairs(config.sections) do numsections = numsections + 1 end
for _ = 1,#qids+numsections do table.insert(sections,{}) end
local qslink = '' -- setup link to add using QuickStatements
-- check which identifiers to show/suppress in template
local show = {} -- setup list
local showall = true
local function stripP(pid)
if pid:match("^[Pp]%d+$") then
pid = mw.ustring.gsub(pid,'[Pp]','') --strip P from property number
end
if pid:match("^%d+$") then
return tonumber(pid)
end
end
local function addshowlist(list)
if list and list ~= '' then
for _,v in ipairs(mw.text.split(string.lower(list),"%s*,%s*")) do
local vprop = stripP(v)
if vprop then -- e.g. show=P214 to show one particular property
show[vprop] = true
else -- e.g. show=arts to use whitelist
if config.whitelists[v] then
for _,w in ipairs(config.whitelists[v].properties) do
show[w] = true
end
end
end
end
showall = false
end
end
addshowlist(frame.args.show) -- check show= parameter on wrapper template
addshowlist(parentArgs.show or parentArgs.country) -- check show parameter on article template
if parentArgs.suppress then
local suppresslist = mw.text.split(parentArgs.suppress,"%s*,%s*") -- split parameter by comma
for _,v in ipairs(suppresslist) do
v = stripP(string.upper(v))
if v then
show[v] = false
auxCats = auxCats .. '[[' .. config.i18n.category .. ':' .. config.i18n.suppressedcat .. ']]'
else
auxCats = auxCats .. needsAttention('P')
end
end
end
local function makeSections(qid,addit)
local tval = {}
local function parameter_is_used(property)
local used = false
if property then
if tval[property] then
if tval[property][1] then
used = true
end
elseif tval[property] == false then -- property has been manually suppressed
used = true
end
end
return used
end
for _, params in ipairs(conf) do
tval[params.property] = getIdsFromWikidata(qid, 'P' .. params.property) -- setup table for values with property number as key
local showb = true
if (show[params.property] == nil) and (show[string.upper(params[1])] == nil ) then
showb = showall -- if not specified then depends on showall
elseif (show[params.property] == false) or (show[string.upper(params[1])] == false) then -- if either are false then id will be suppressed
showb = false
end
if not showb then
tval[params.property] = false -- indicates the identifier is suppressed
elseif not addit then
local val = parentArgs[mw.ustring.lower(params[1])] or parentArgs[params[1]]
if val and val~='' then -- add local parameter to list if not already in
localparams = true
local bnew = true
for _, w in pairs(tval[params.property]) do
if val == w.id then
bnew = false
end
end
if bnew then -- add new value to table
if qid then
qslink = qslink .. '%7C%7C' .. qid .. '%7CP' .. params.property .. '%7C%22' .. mw.uri.encode(val,"PATH") .. '%22%7CS143%7CQ328'
end
table.insert(tval[params.property],{id=val,name=''})
end
end
end
local suppress = false
if params.suppressedbyproperty then
for _,sc in ipairs(params.suppressedbyproperty) do
if parameter_is_used(sc) then
suppress = true
end
end
end
if tval[params.property] ~= false and not suppress then
local tlinks = {} -- setup table for links
local nextIdVal = 1
local row = ''
for _,val in ipairs(tval[params.property]) do
local link = _makelink(params,val,nextIdVal,qid)
row = row .. link
table.insert(tlinks,link)
nextIdVal = nextIdVal + 1
end
if nextIdVal>=2 then
row = row .. '\n'
table.insert(sections[addit or params.section],row)
rct = true
end
end
end
end
local function pencil(qid)
if not qid then
return ''
end
local args = { pid = 'identifiers' } -- #target the list of identifiers
args.qid = qid
return require('Module:EditAtWikidata')._showMessage(args)
end
makeSections(qid,false)
for c = 1,#qids do
makeSections(qids[c],numsections+c)
end
--configure Navbox
local outString = ''
if rct or localparams then -- there is at least one link to display
local Navbox = require('Module:Navbox')
local sect,lastsect = 0,0
local navboxArgs = {
name = 'Authority control',
navboxclass = 'authority-control',
bodyclass = 'hlist',
state = parentArgs.state or config.i18n.autocollapse,
navbar = 'off'
}
for c=1,numsections+#qids do
if #sections[c] ~= 0 then -- section is non-empty
sect = sect + 1
lastsect = c
local sectname
if c <= numsections then -- regular section
sectname = config.sections[c].name
else -- section from additional qid
local qid = qids[c-numsections]
sectname = wikilink(qid) .. pencil(qid)
end
navboxArgs['group' .. c] = sectname
navboxArgs['list' .. c] = table.concat(sections[c])
end
end
if localparams then
lastsect = lastsect + 1
sect = sect + 1
navboxArgs['group' .. lastsect] = config.i18n.warning
local warning = frame:expandTemplate{title = config.i18n.errortemplate, args = {config.i18n.localparams}}
if qslink ~= '' then
warning = warning .. ' ' .. config.i18n.movetowd .. '<span class="qs autoconfirmed-show"> [[File:Commons to Wikidata QuickStatements.svg|20px|link=https://quickstatements.toolforge.org/#/v1=' .. qslink .. '|' .. config.i18n.addtowd .. ']]</span>'
elseif not qid then
if namespace == 0 then
warning = warning .. ' ' .. config.i18n.connecttowd
elseif namespace==14 or namespace==2 or namespace==118 then
warning = warning .. ' ' .. config.i18n.qidcode
end
end
navboxArgs['list' .. lastsect] = warning
end
if topic then -- display in expanded form with topic
navboxArgs.title = config.i18n.aclink .. ' – ' .. topic .. pencil(qid)
elseif sect == 1 then -- special display when only one section
if lastsect <= numsections then
if config.sections[lastsect].hidelabelwhenalone then -- no special label when only general or other IDs are present
navboxArgs['group' .. lastsect] = config.i18n.aclink .. pencil(qid)
else -- other regular section
navboxArgs['group' .. lastsect] = config.i18n.aclink .. ': ' .. navboxArgs['group' .. lastsect] .. pencil(qid)
end
else -- section from additional qid
navboxArgs['group' .. lastsect] = config.i18n.aclink .. ': ' .. navboxArgs['group' .. lastsect]
end
else -- add title to navbox
navboxArgs.title = config.i18n.aclink .. pencil(qid)
end
outString = Navbox._navbox(navboxArgs)
end
if parentArgs.state
and parentArgs.state~=''
and parentArgs.state~=config.i18n.collapsed
and parentArgs.state~=config.i18n.expanded
and parentArgs.state~=config.i18n.autocollapse then --invalid state parameter
auxCats = auxCats .. needsAttention('S')
end
if testcases then
auxCats = mw.ustring.gsub(auxCats, '(%[%[)(' .. config.i18n.category .. ')', '%1:%2') --for easier checking
end
--out
outString = outString..auxCats
if namespace ~= 0 then
outString = mw.ustring.gsub(outString,'(%[%[)(' .. config.i18n.category .. ':' .. config.i18n.Articles .. ')([^%|%]]+)%|?[^%|%]]*(%]%])','%1:%2%3%4')
outString = mw.ustring.gsub(outString,'(%[%[)(' .. config.i18n.category .. ':' .. config.i18n.All_articles .. ')([^%|%]]+)%|?[^%|%]]*(%]%])','%1:%2%3%4')
end
local check = require('Module:Check for unknown parameters')._check
local sortkey
if namespace == 0 then
sortkey = '*' .. title.text
else
sortkey = title.fullText
end
outString = outString .. check({
['unknown'] = '[[' .. config.i18n.category .. ':' .. config.i18n.pageswithparams .. '|' .. sortkey .. ']]',
['preview'] = config.i18n.previewwarning, 'show', 'country', 'suppress', 'additional', 'qid', 'state'
}, parentArgs)
return outString
end
p.makelink = function(conf,val,nextid,qid)
return _makelink(conf,val,nextid,qid)
end
return p
aokt7atci1vd0jxxazu3zr6u3nmmm61
2030 Qlhangan Kdhanun Kari
0
2324
103142
103141
2024-05-02T14:26:17Z
Kari Seediq
1940
103142
wikitext
text/x-wiki
Seyhu [[Taywang]] u dmudul "'''2030 Qlhangan Kdhanun Kari'''"([[kari Tlu]]:2030雙語政策) beytaq saya, [[kari Tlu]] mi [[kari Dame]] ka kdhaun pkrana, binaw muda psluhay biyax psdkanun qqlhangan pa, uxay wana nanaq dmudu smluhay kari Dame. Diyax 8 cida Kari Taiwan Sweyhwey u, mnuda "'''Msciyuk 2030 Qlhangan Kdhanun Kari'''" cicehwey, pnbaraw kari iya stpiqi qmita ka [[Taywang]]; niqan mndungus bay knou kluwan Kari Nantaw Yusi, [[kari Tlu]] mi [[kari Plmukan]] mi [[kari Khilang]] mi pnbawa Taywang pskari uri, kana niyi pa mbtunux bay cucan kari Taywang kana.
Pskray kari ka sweyce, uxay sa uxay balay smluhay kari Dame, kiya u kasi ka muda lmngelung kari qlhangan ka seyhu, hmuya mnchaya mniq Taywang mi pnkana qqlhangan babaw dxral na cuweyn, muda pkrana nanaq tukubeycu kari, ndanan, bungka, bntasan knkla msusa, pnsltudan tnlbuwan mi pnltudan na biyax smnelanan Taywang nanaq, psluhay tuhuy pnsung qqlhangan babaw dxral na bbiyax, kiya uri u muda ptkla quri uuda kari u knpruwan balay, ini pndkani qmita ka cuweyn pa, musa smliq balay lmutuc kari qlhangan. <ref>新聞來源:原住民族新聞臺(https://news.ipcf.org.tw/29261 ),瀏覽日期:2022/04/11,記者Kimliyan(陸萱)、uliu(郭亞文)</ref>
==Papak==
{{reflist}}
==Patis pnyahan==
*[https://web.klokah.tw/readnews/read.php?tid=58578 族語E樂園:族語新聞閲讀]
*[https://zh.wikipedia.org/wiki/2030雙語政策 2030雙語政策 - 中文維基]
a8c31bapmsmmkux059rvlb02zeoycyz
QSAN 廣盛科技
0
2325
103145
2024-05-18T13:19:45Z
Ashleyhsinyu
2096
透過翻譯頁面 "[[:zh:Special:Redirect/revision/79968591|QSAN 廣盛科技]]" 建立
103145
wikitext
text/x-wiki
QSAN Technology
Company Type: Corporation
Unified Number: 27345816
Founder: Chen Zhipeng
Headquarters: Taipei City, Taiwan
Industry: Computer Hardware, Computer Software
Website: www.qsan.com, storage.qsan.com
{{公司|name=QSAN 廣盛科技|name_en=QSAN Technology Inc.|type=[[股份有限公司]]|local_code_name=TW|local_code=27345816|founder=陳志鵬|location=台灣[[台北市]]|industry=[[電腦硬體]] [[電腦軟體]]|logo=QSAN Registered Logo.png|homepage={{URL|https://www.qsan.com/}}
{{URL|https://storage.qsan.com/}}}}QSAN Technology Co., Ltd. is a network storage device company based in Taiwan, established on July 28, 2004. The company's main business includes the design of storage devices, related software and hardware research and development, and integration services. Its business scope spans Europe, the Americas, and Asia.
The products cover network storage devices such as Storage Area Networks (SAN) and Network Attached Storage (NAS), flash storage arrays, disk array systems (RAID), and storage management systems.
== Products ==
* Network Attached Storage (NAS)
* Storage Area Network (SAN)
* Direct Attached Storage (DAS)
* Disk Storage Systems
* System Backup Management
== Reference ==
{{Reflist}}
c6gwuw86uhvwkzcjywtgjx0v2cdlgqk
QSAN Technology
0
2326
103146
2024-05-18T13:20:16Z
Ashleyhsinyu
2096
透過翻譯頁面 "[[:zh:Special:Redirect/revision/79968591|QSAN 廣盛科技]]" 建立
103146
wikitext
text/x-wiki
QSAN Technology
Company Type: Corporation
Unified Number: 27345816
Founder: Chen Zhipeng
Headquarters: Taipei City, Taiwan
Industry: Computer Hardware, Computer Software
Website: www.qsan.com, storage.qsan.com
{{公司|name=QSAN 廣盛科技|name_en=QSAN Technology Inc.|type=[[股份有限公司]]|local_code_name=TW|local_code=27345816|founder=陳志鵬|location=台灣[[台北市]]|industry=[[電腦硬體]] [[電腦軟體]]|logo=QSAN Registered Logo.png|homepage={{URL|https://www.qsan.com/}}
{{URL|https://storage.qsan.com/}}}}QSAN Technology Co., Ltd. is a network storage device company based in Taiwan, established on July 28, 2004. The company's main business includes the design of storage devices, related software and hardware research and development, and integration services. Its business scope spans Europe, the Americas, and Asia.
The products cover network storage devices such as Storage Area Networks (SAN) and Network Attached Storage (NAS), flash storage arrays, disk array systems (RAID), and storage management systems.
== Products ==
* Network Attached Storage (NAS)
* Storage Area Network (SAN)
* Direct Attached Storage (DAS)
* Disk Storage Systems
* System Backup Management
== Reference ==
{{Reflist}}
r62qjfjbw3opcs2btr8fq005u8t9akv
國立臺北藝術大學
0
2327
103150
2024-05-22T05:37:24Z
黃芸湘
2101
透過翻譯頁面 "[[:zh:Special:Redirect/revision/82691138|國立臺北藝術大學]]" 建立
103150
wikitext
text/x-wiki
國立臺北藝術大學,Raygak gani ga gutux pcbaq na seto,pi 藝術、表演、人文、創作 na pqwasan biru
1982 kawas ga pina’urux nya「國立藝術學院」, 2001 kawas lga sbahun maha 「國立臺北藝術大學」la. Cyux maki sa Taywan Taype 北投 ka rgyax, pqawasan biru qasa ga rrgyax(很多的山) sa qruyux ru cipuq na zhzyal(狹長). Kahul kya mita ga mutu ktan qu 關渡平原 ru 淡水河口。
pqawasan biru(學校,也可簡稱Gako) qani ga cingay balay qu llamu’ ()pqbaqan(), ska’(裡面) nya ga maki qu戲劇廳、舞蹈廳、音樂廳、電影院, ru maki uzi qu Taywan te qutux(第一) pzyang krahu na Raygak(大學)---美術館、關渡美術館, ru 科技藝術館。
Kahul maha squ (傳統) gaga ps’urx (豎立)maki uziqu (也有)人文藝術 kbalay naha squ 藝術創作展演及學術研究人才。Inlungan maha ga Taywan ru kwara cinbwanan qani ga, aki ‘mubuy qu kwara kinbaqan 藝術ru 科技qani ga, aki cingay qu pqbaqan kwara.
Raygak qani ga kahul squ 自然 qu pzyang(最自然來做出發電) nya kinbalay nya qu pqwasan biru qani ga, stpaq(建築物貼在石壁上) nya sa qnryang(牆壁) btunux’ ru Cingay balay qu knalay naha ptrang(裝飾).
Sa’gal nya sa bintrang, sun nya sa kwara tanux na Gako, Memaw balay mnanak qu betunux pintrang, maki squ kk’mam(草原) na syaw (旁邊)pqwasan biru uzi, qu cyugal qnazyat maha kacing(三隻自己養的牛).
Raygak qani ga pimcbaqan naha qu seto’ ga wiway balay baq biru, ana nanu’ biru’ ru blaq kwara tunux naha. Ana maki sa Taywan uzi ga, qalang binah, cingay balay qu ‘nagal naha ginnabu’.
Maki ska na Raygak uzi ga cingay balay qu pqbaqab naha miyang nqu(就’向) 戲’戲劇、舞蹈、音樂、美術。
Maki uzi qu syobay(商店) na biran biru(讀書..), ktan biru ru nniqan(飲食店) ru pqnahansklokah na hi(運動身體的地方). Mutu’ skblaq hi na seto’.{{Infobox University|Name=國立臺北藝術大學|EnglishName=Taipei National University of the Arts|former_names=國立藝術學院|legal_person=[[中華民國教育部]]|affiliation=全國夏季學院<ref>[https://www.n2.org.tw/ 全國夏季學院]</ref>|website={{URL|https://w3.tnua.edu.tw}}|校訓=依於仁、游於藝|創校=1982年<ref>{{cite web |title=北藝簡史 |url=https://history.tnua.edu.tw/tnua_history/post/post/data/tnua_history/tw/brief_history/ |website=國立臺北藝術大學 |accessdate=2023-05-02 |archive-date=2023-05-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230502170009/https://history.tnua.edu.tw/tnua_history/post/post/data/tnua_history/tw/brief_history/ |dead-url=no }}</ref>|類型=國立藝術大學<ref>{{Cite web|title= 教育部 109學年度大專校院一覽表 |url= https://ulist.moe.gov.tw/Query/AjaxQuery}}</ref>|SealImage=[[File:Taipei National University of the Arts name.svg|300px]]|caption=北藝大人文廣場與行政大樓|SealInfo=識別標準字|image_size=300px|image=TNUA administration buildings and Arts forum 20240324.jpg|校長=陳愷璜|Faculty=520人|Staff=111人|Student=3,532人|Undergraduate=1,940人|Postgraduate=1,452人|doctoral=140人|Location=[[臺北市]][[北投區]]學園路1號|coor={{Coord|25.13406|121.47038|display=inline,titleregion:TW_type:edu}}|area=37.0855公頃|nickname=妖山<ref>{{cite web |title=妖山混血盃 |url=https://w3.tnua.edu.tw/tag/%E5%A6%96%E5%B1%B1%E6%B7%B7%E8%A1%80%E7%9B%83/ |website=國立臺北藝術大學 |accessdate=2023-05-02 |archive-date=2023-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230507201707/https://w3.tnua.edu.tw/tag/%E5%A6%96%E5%B1%B1%E6%B7%B7%E8%A1%80%E7%9B%83/ |dead-url=no }}</ref>|mascot=[[水牛]]<ref>{{Cite web|title= 吃草抓周 北藝大新校牛要大家叫牠「犇爺」|url= https://news.ltn.com.tw/news/life/breakingnews/2518291|access-date= 2021-08-06|archive-date= 2021-08-06|archive-url= https://web.archive.org/web/20210806001149/https://news.ltn.com.tw/news/life/breakingnews/2518291|dead-url= no}}</ref>}}{{Reflist|2}}
oxz0sqjheinjuwespt5o9yurk1rbeqq
Bling Utux
0
2329
106538
104577
2025-02-17T00:47:54Z
KumuBasaw
1481
/* Bling Utux(鬼火洞) */
106538
wikitext
text/x-wiki
= Bling Utux(鬼火洞) =
Ma ksun “Bling Utux” ka hini hug? Yaasa qntaan seejiq Alang Pulan wada mtucing hiya ka puniq utux, kiya ka asi dha thngani “Bling Utux” da. Manu ka ssiyaw niya dxgal o wada dha asi thngani “Bling Utux” kana uri da.
Ma ksun “Bling Utux” hug? Yaasa ayug ka hiya, niqan qsiya kiya ka mrusaw ka dxgal, ida smkila mhru bi hiya ka bbtakan uri, kiya ni maku mkuug qtaan. Yaasa niqan qsiya kiya ka saan qmpah ni mniq sjiqan ka ssiyaw dxgal hiya.
Smnrun ka rudan alang seuxal o, babaw tnehjil alang daya ka seejiq Pulan do yasa wada ini baka ka Tanah Tunux da, priyux kwo-min ceng-fu ka meiyah kmlawa Taywan. Yabi hngkawas 40 hari do, yaasa iyux qmpah, iyux peuyas patas lqian, kiya ni kghak musa miying malu dxgal qpahun, miying malu nniqan. Yaabi niqan 3-4 hari tnsapah meiyah thjil “Bling Utux” hini. Kiya ni prajing phiyug sapah qhuni dungan, gmbgurah dxgal hmuma gmhiyi, saw ka qhuni risah dnii sbariq alalng isil: kmdrux dxgal ksbreenux dxgal shuma qusul ni hmuma masu, bunga dnii. Bukuy do maa “Alang Bling Utux” ka hini da.
Duma seejiq o mnuda thjil Alang Tnglangan, Alang Sipaw dnii, ida kingal dara kiya wada seupu phiyug sapah hiya. Yaabi min-kwo 45 hngkawas bitaq 47 hngkawas do, gaga kghak ssiyaw qnpahan na sjiqan o ida kmdudul thjil alang sayang Hanabay kana da ka seejiq Pulan. Ana nanaq “Alang Bling Utux”, “Alang Tnglangan”.
Smnrun ka rudan alang seuxal o, manu ka puniq utux nii ga, ida ini lxani qmita ka puniq utux ksun, ida madas naqih utux ka hiya msa. Nasi wada qtaan mtucing dnamux sapah seejiq do, musa mangal naqih utux ka tnsapah gaga. Saw ka musa niqan kingal qbubur ka mangal narux paru, uxay uri o musa meydang kingal hiyi ka tnsapah hiya. Kiya ni ksugun balay qmita seejiq alang ka puniq utux nii.
Kiya ni seejiq “Alang Pulan” ksun ga, ida mn3 thjil nniqan kana, Hangan“Pulan” nii ga, ida mnegay seejiq “Alang Truku” ka hangan nii. Yaasa unganc gqiyaq ka “Alang Truku”, kiya ni ini phuma payay, kiya ni thnganan dha kui bulang mkan payay ka seejiq meiyah thjil “Alang Pulan” hini da. Ana nanaq bitaq sayang o ida tmhangan nanaq “Alang Pulan” ka seejiq alang hini.
== Qtaan patas bnatas(參考資料) ==
Embnatas patas: Lituk Teymu (詹素娥)
Eebatas(編輯者):Kumu Basaw (谷慕‧巴紹)
t53vhq4qpr7hgnimhz16uq7teazmbha
Mpprngaw:Gaya ssapuh sbiyaw
1
2330
103172
2024-05-29T01:19:19Z
Awaychenaaa
82
Truku
103172
wikitext
text/x-wiki
Gaya ssapuh sbiyaw
q3jlz1rld5r97mts86s5m7xld051mbt
Gaya ssapuh sbiyaw
0
2331
104519
104518
2024-07-29T02:17:55Z
Awaychenaaa
82
/* Gaya ssapuh sbiya (傳統醫療) */
104519
wikitext
text/x-wiki
== '''Gaya ssapuh sbiya (傳統醫療)''' ==
Smnru ka rudan,“Sbiyaw ida ini knhmuc smliq gaya meudus babaw dxgal ka seejiq ksun” msa. Sipurug ta gaya Utux rudan ka uuda ta do, kika mha msdhriq bi ka uuda ta uri da. Niqan kingal ka payi, ngahan na o Rabay Lowbing.
Mkla bi smdaran smapuh ka payi Rabay nii. Tay saw ka ini klai smapuh paru ising ka narux(maruh) seejiq do, ida miying payi Rabay kana ka seejiq da, meiyah smbrahaw psapuh hyaan pqita narux.
Rmngaw ka payi Rabay, " Qtai ku smapuh siida, nasi selut baga mu ka daran do ; Duri ni, qtai emphing kana ka pnhiyung mu pntungan lumag do, kika malu smpuhan ni mha malu ka narux seejiq da. Nasi ini selut baga mu ka daran, ini phing kingal lumaq do. Niqan kingal ka Utux rudan daha ini sruwa peangal pnsdaran mu smapuh. Saw ki do. Asi ka empxal ta powda duri” msa.
Smapuh ka paiy Rabay nii o, slama na smli kana ka djiyun na qnqaya. Saw mnmanu ka qyqaya jiyun na smapuh.
Tg1 o daran.
Tg2 o sinaw.
Tg3 o tutu djima.
Tg4 o puqan lumaq.
Tg5 o hnlitan hiyi babuy (ida asi ka tnbugan na nanak ka babuy, ini duwa ka dmuuy bowyak. “Yasa bowyak nii o bnegay Utux rudan kiya” msa﹚
Tg6 o pila buhug quruq (rmngaw ka payi rabay, “Smpug ta pila Utux msa o, kinqal buhug quruq o kinqal kbuhug kiya; Dha buhug quruq do dha kbuhug kida; Rima buhug quruq do rima kbuhug kida” msa.﹚
Tg7 o rnabaw brayaw﹙slabu hnlitan hiyi babuy kiya)
Tg 8 o gasil krig ( pniqun siyaw mnarux seejiq ka qnrapan babuy, gasil nii o sbkuy narat pakak babuy kiya, isil na o pjiyun baga mnarux seejiq kiya; Babuy nii o rimu peekan Utux rudan kiya, kika pkmalu na narux seejiq” msa).
Niqan bi ngahan na ka msapuh payi Rabay nii, ida mllutut dsmapuh kana ka rdrudan dha. Hiya do mha dmaspat knxalan msapuh ka payi Rabay nii da.
Shuya na sun smapuh ka mnarux seejiq hug? Playun na powda daran smiling ka Utux rudan na. Msa “Hmuya, ma su pknrxun ka laqi nii hug ?”
=== Pnyahan bnatas(資料來源) ===
'''撰稿人: 詹秋貴﹙族名: Rabay Bakan﹚'''
'''族 別: 賽德克族 德鹿谷人﹙Seejiq Truku﹚'''
'''校對者: 戴秋貴﹙族名: Aki Lowking﹚'''
'''族 別: 太魯閣族﹙Truku﹚'''
'''整理者:詹素娥﹙族名: Lituk Teymu﹚'''
'''族 別: 賽德克族 德鹿谷人﹙Seejiq Truku﹚'''
97qaxbx9n47c6yiq4gw01c1pjie63dg
Snbuyas (Ameba)
0
2332
105908
105857
2024-10-23T14:39:29Z
臺灣語言繼承者
2095
105908
wikitext
text/x-wiki
= '''Snbuyas (Ameba) 急性腸胃炎''' =
Ddilan [[stliyus]] ma narux [[punu]] ka kesun na mnarux [[nbuyas]] nii, meru nii mnoda niqan stliyus ka uuqun ma qsiya wada srtiqun kika kana mrutiq na pngerah ma sara pnuqan peni.
So nii ka knnarux na: So sceecu ma mkpberih, hmilic nbuyas ma mlabu nbuyus ma geri.
Hrinas mnarux nbuyas ge, mttilux hei duma ma geri qntiyan ma sdara daha ka skenux ma mhuriq seedan ka kntiyan na duri.
Hmuwa mooda pkmalu:
Tg.kingal. Asi ka ini ekan:
So ali mnnarux sngayan ciida we, ali kingal dehuk hari ali daha, asi ka malix mekan, sngayun tikuh ka iraq daha ka rkebun, malu hari di ge, tduwa meka tikuh uqun ma ini hari ekan ssiyang peni, so ka; Malu mimah begu gmegang ma mekan ido rumu han.
Tg.daha. Ini mmhemuc meka iyu ma iyu ini psgeri.
Tg.Teru. Knteetu suango pimah qsiya:
Ado pbeerih ma geri nii ge maha uka hari qsiya ka hei ta, kii asi ka knteetu suango mimah qsiya.
Tg.Sepac. Malu prading mekan de, ini keeguw mekan so ssama ma asi hmanguc qsiya ka uuqun duri.
So ka; Pang bhege (tusu) daha ka ido rumu peni, ini ekan eguw ssama daha ka miruku ma mssiyang na uuqun.
Kdrumuc trima baga, psraman daha cpilan ka sapah pprayan.
Skeruc uuqun: Kingal we kmeruc meluq ppuqun, kingal we mkayak mhada na ddamac peni, mtluhe naq sdheriq ka nniqan ta ma niqan kesun 「wesensikuan」de kii ka kesun sbaangan ta ka mnarux snbuyas nii denun.
Netun pberih ma ini alix geri(日)ma mdengu kana ka pdahung quwaq, so ebun ka doriq, mdengun ka qraqil ma duma naq we msdara ma mhuriq qntiyan duri de asi ka nhari mosa pqita ising spuhan.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* http://www.lshosp.com.tw/%E8%A1%9B%E6%95%99%E5%9C%92%E5%9C%B0/%E8%83%83%E8%85%B8%E8%82%9D%E8%86%BD%E7%A7%91/%E6%80%A5%E6%80%A7%E8%85%B8%E8%83%83%E7%82%8E%E6%B3%A8%E6%84%8F%E4%BA%8B%E9%A0%85/
* Tseeru na mptgesa Aking Puhuk (桂素芳) ka pnatis nii.
b3i5nv8xedylngonkp4lcnx2baweuvq
Pnsliqan kntalux
0
2333
103298
103297
2024-06-02T05:08:13Z
Robaw710322
1477
/* Pnsliqan Kntalux(熱傷害) */
103298
wikitext
text/x-wiki
= '''Pnsliqan Kntalux(熱傷害)''' =
Baraw na kngkwasan 65 rdrudan, rabu lqlaqi. niqan mthuway mnarux sediq, sediq mnkan iyu, sediq mqpah ngangu / sediq mpkbiyax hiyi, sediq cuqi mchdil hiyi dnii, lxan balay kntlxan mi wada pnsliqan kntalux, naku knrinah qqduriq babaw phdawan kntalux.
3 ddaun ka hmtur mtalux:
# “Kntaanan tsasaw” ː mclocah ka lnkusan, lukus pdaun buwihur, musa peiyuk mskuy hngsk uxay uri u psbhuran mi tsawan.
# “Mumal mimah qsiya” : keou mkan sama mi hiyi qhuni, asi bay mimah 8cuqi dndangan qsiya ka kddiyax ( ya bay 2000ml).
# “Qlhangun balay ” : umaaw mrbu uxay uri u nbiyan mtltu karac ciida, musa mkksa sapa ngangu, iya usa mkksa ngangu ka diyan 10 patas hidaw dhuq babaw cka hidaw 2 patas hidaw.
5 ka ddaun nhari dmuuy bawa:
# “Tsasaw”: thdilan mtasaw sbuhur ka sediq mnarux. Iya kntnun psai nniqan pnyahan pnsliqan kntalux.
# “Pngalan lukus”: encuul yasa wada ini pdayi hngak ka pnlkusa sediq mnarux uyax uri u mskruc bay kiya ka pyahan pnsliqan kntalux.
# “Lmiwaq stlxan”: nasi saw lnglingay ini mslxan mling ka nniqan, asi ka spoda biyax dha dmayaw, kiya sediq mnarux nii u tduwa ini biyax lmiwaq stlxan, bbrihan mlih sntlxan.
# “pmahun qsiya”: pdaun elu nii pa, asi ka mtkla lnglungan sediq mnarux, ptqdriqan sediq mnarux ini nanaq rpun mi ptahun kingal nanaq naqah endaan.
# “Hadun pqita ising”: nasi saw pdaun ana manu ooda pa, qqtan ta wada tna bay hmrinas strngan ndaan, naka nhari musa miing sediq mqpah sapah ising miyah dmayaw
Pnyahan patas (參考資料)
* https://www.chshb.gov.tw/node/219112664
* 彰化衛生局
* 翻譯老師: Uya 洪良全 / Robaw Saku 陳淑微
etrcykcbsrpa3mc1dqsib4cqk20te8z
Mnarux rumul
0
2334
103339
103338
2024-06-03T06:52:52Z
Ungay Daki
1489
/* mnarux rumul-Sejiq Tuda(肝炎) */
103339
wikitext
text/x-wiki
== mnarux rumul-Sejiq Tuda(肝炎) ==
Manu ka sun ha mnarux rumul? Miyax mgaw mnarux rumul msa o. Ada niqan mnarux doku、iyu、doku(毒素)、sminaw(酒精), kika naqah ka rumul niya. Knesa sibaw(細胞)、luqeyh、key ka niqan mnarux rumul. Ini duwa maru ka rumul. Duwa ta qtaan: sun taha mita ngan hari. Wana nanaq qmita dara. Kiya ka duwa snjiyan mnarux rumul Amine(胺脢) do maha mkala. Tbbiyax ka mnarux siida.maha niqan mowic、kmtali(噁心)、mutaq, nasi scuqi do, maha niqan mcays dqras, rakaw ociya chmu, duma niya ini kla jiyax mtaqi. Kddiyax kndusan qmlahang uda: Tukingal-Iya hmuc mthuy djiyun msuus、kmawah鬍子、紋眉、bling birac. Tudha- so iya pbeytaq kumi ni powsa hiyi dara. Tutru-iya mtbiyax、iya ini taqui、iya ekan puqan、iya mimah sinew. Qmlahang kndusan lnhayan undo.Tuspac-Enda niqan mnarux B、C rumul binaw. Asi ka trdu jiyax qmita ni spuhan. Turima-So iya djiyun ini klay sapoh. Meysu maha mrana mnarux rumul su. Tumtru-Nasi ungan B mnarux rumul hmtur ka hiyi su. Duwa su mowsa biyoing pbeytaq kumi yimiaw. Nasi smriyu kei nanaq mcays dqras, rakaw ociya chmu qtan. Asi ka mowsa Biyoin kensa(檢查). Tumspac-Uuqun Kari: Duwa namu pnsun upun.Nsi ini kmkan, duwa namu mkan cikuh knou lala uqun. Koko aw balay ka 蛋白質, pndngusan cyuqi noyaku uqun. Balay uqun uuqun.
qtrr083u9zcpe8r357ob06jkp7r24hv
Mnarux rupung
0
2335
106540
105843
2025-02-17T00:58:03Z
KumuBasaw
1481
/* Mnarux rupung(牙周病) */
106540
wikitext
text/x-wiki
= Mnarux rupung(牙周病) =
Mnarux rupung nii u qqtan bay mnarux quwaq sediq msediq, ndaan dha qqringan ppkla, niqan balay wada dhuq 80 tnkmbkiyan ka mnarux ruqung ita tnlabgan ta. Kiya niqan 50 tnkmbkiyan wa mniq hari mchdil mnarux dha, kiya u mpsnuul mrana kngkawas kndudul mqnaqah ka mnarux rupung nii. Mnarux kurang ka prading mnarux rupung, mniq iyax kurang ka utuwanv pcudu, kika ka prading niqan pnyahan da. Kiya ka pnyahan na narux u niqan mbba kurang, smsus rupung daw msdara, msnuwil wada priyux mbanah ka rupung kurang, sknus ka quwaq. Qnquran dha pa, ini pstuq mbba ka rupung kurang, Rupung u adaw ka mkpiyuc kurang mi pteura bay ka pusu wamil rupung, ini kbiyax pskan, kiya mi quri saw mchiya uqun mi mskuy mtalux niqan lnglung bay. Nasi su bay ini sblayaq pkmalu, kiya kndudul chdilan ka mnarux rupung nii, musa keou bay wada qluli ka asu buuc rupung, qmpringan rupung kurang nii u wada slmuun ka rupung da, asi nanaq ubalan kana da.
Psnamal ta hmtur pnyahan mnarux rupung kurang, asi ta niqan msblayaq qmlabang quwaq ta, kkdiyax pa bblayaq mi dmuuy wasil rupung, jiya musa smrus pcudu rabang rupunb.
Kiya uri, pusu na balay u psdhu diyax musa isngan qmuruy quwaq. Niqan balay dnyawan psbiyax hiyi ka hmtur mi pkmalu mnarux rupung jurang. Nasi su balay bay srusun ka quwaq su, mi psdhuwan musa pqita isngan, kiya mslu balay elu hmtur mnarux rupung kurang.
== Patas pnyahan ==
https://www1.cgmh.org.tw/intr/intr4/c8d00/pericedu.html長庚醫療財團法人全球資訊網
Embnatas patas (撰文者):Uya Pawan
Embatas (編輯者):Robaw Harung (陳淑微)、Kumu Basaw (谷慕‧巴紹)
mylo12i5xd9rhpj4fvd52hfpje71l99
Mpprngaw:Tanah Tunux
1
2336
103676
103673
2024-06-18T19:50:00Z
U. Boya
2117
清空全部內容
103676
wikitext
text/x-wiki
phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1
Empduuy:U. Boya
2
2337
103674
2024-06-18T19:49:09Z
U. Boya
2117
Esmeralda
103674
wikitext
text/x-wiki
[[File:Boya de la Esmeralda.JPG|frameless|right]]
20n9phovbe6y6g3h0k2yep6oe2uwvsr
Pprngagun empduuy:U. Boya
3
2338
103675
2024-06-18T19:49:12Z
U. Boya
2117
Esmeralda
103675
wikitext
text/x-wiki
[[File:Boya de la Esmeralda.JPG|frameless|right]]
20n9phovbe6y6g3h0k2yep6oe2uwvsr
Tngkerzer
0
2339
105862
104172
2024-10-16T01:18:49Z
Nicole1301
651
/* Tngkerzer(登革熱) */
105862
wikitext
text/x-wiki
= Tngkerzer(登革熱) =
Preko mprana mnarux nii,ado wada qqyutun preko ruun Tngkerzer bobo na de,meniq mrana duma nniqan Lingpa ma spooda eluw na Lingpa daka dara mprana betaq hei ani inu,teru betaq mmsepac ali mgleing hei (betaq maxal sepac ali qnbsiyaq).
Pkela mnnarux na Mttilux hei (38℃~40℃), knnarux ba tunux,mnnarux bukuy na rudu doriq,uka beyax ma knnarux ba kana hei ma mnarux pungu ( kesun Twankuzer)。Maha rima betaq mpitu ali hari mttilux hei, meelih mttilux hei de maha meyah ka mgsima ( dqeras, nbuyas, kana hei qraqil ma tkriyak so hari tnhdagan dqeras mttanah,tapaq ma ini hari qtai ka msima na Tngkerzer,clokah ppexun msima na Tngkerzer de asi hari ini qtai, maha daha betaq sepac ali qtaan, mdengu ma mkkerak)
Ooda qlhangan:
Tg1,muman imah qsiya ma knegu ksange ka seediq mnarux ruun Tngkerzer.
Tg2, ga mnnarux ciida ka seediq mnarux ruun Tngkerzer., nasi wada qyutun preko mnarux, yaani maha meeru mnarux seediq, kii qmeya kadi preko ka meniq sapah isin,siicu qyutan preko.
Tg3, snterun kndkilan ka tnsapah,iya seli qsiya nlaxan ka sapah truma ma ngerac,ado siicu hmeru preko mnarux.
Tg4, wada qtaun so hari mnnarux Tngkerzer ciida de, pdaun pkela qnpluhan qmlahang kndesan ka sapah isin, maha asi peeyah seediq mquri tnsapah scwaqun iyu ka qnpluhan qmlahang kndesan.
Mqlahang knnarux na
Tg1, mttilux hei;imah egu qsiya,angal sekuy tpunu,trima qsiya muuxun.
Tg2,meyah msima;tkriyak msima bhege ka hei, rako tanah qtaan mtlibu msima ka hei,iya kmheti kmaguh,maha malu mangal baga clokah tmapaq ma sthuda hei meelih knarux,iya kmheti naq rmmicuh iyu,iya angal qsiya mttilux ka trima hei.
Tg3,mnnarux; mnnarux hei ma pungu, uxe wano msange tqeraq qlapo, malu biqun sttilux hei meelih qnnaqah mnarux duri.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* Tseeru na mptgesa Bakan Temu (梁秀珍) ka pnatis nii.
bmhy0j5j78enlkeexph5adhy3t1v8tb
Tgiya tunux
0
2342
105860
104833
2024-10-16T01:16:30Z
Nicole1301
651
/* Tgiya tunux (眩暈) */
105860
wikitext
text/x-wiki
= '''Tgiya tunux (眩暈)''' =
Qnbahang ta kesun pusu mnarux nii we, ado naqah hari tnalang na ka ddara hei, duma naq we mnkambo (mtiiyus mnarux) duri peni,kiya ka mtgiya tunux di.
Mtgiya tunux ciida de maha twilaq ka doriq ma so sceecu mkpberih, uka brahan tutuy ma kksaan na we kingal naq hari duri, mbeyax tlamun ka toma bahak, mkala baro ka dara, ini hari qbahang ka birac,ini leexan qmita ka doriq duri, so nii ka krnexan na.
Pgkela pkmalu ndaan nii:
* Tg.kingal:Msange tqeraq nniqan tqiyan na gseesu.
* Tg.daha: Ado kcugun mtakur ka tgiya tunux,mktutuy ciida we asi ka niqan seediq sdalun ssiyo,pllayun ptloung hayan ma sthuwe tuting bobo qlapo ma dyago wakun mkkesa.
* Tg.teru:Ini hrinas ceka rabi ka mtaqi ma ini scuqi meepah.
* Tg.sepac:Smeung naq mimah kahwe, ocya,sino ma uuqun so mremun daha ka msibus duri.
* Tg.rima:Kntaanun tgiya tunux ka ali ali de, asi ka ini ksange maha spuhan ma pqita ising.
Mnetun su so nii di nhari mosa pqita ising:
* Tg.kingal:Ini alix tgiya tunux ma mnriyung mnarux duri peni.
* Tg.daha:Mnarux riyung tunux ma mkpberih ma so seecu peni.
* Tg.teru: Ini hari tkela.
* Tg.sapac:Mnarux nbuyas ma mnarux teerang, mnarux bukuy duri.
* Tg.rima:Mciicil ka kksaun
* Tg.mmteru:Amah ka qmita ani maanu (So hari mdaha kana ka qntaan )
* Tg.mpitu:Uka beyax ka icil baga daha ka papak, duma naq maxi(日) duri.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* https://www.taic.mohw.gov.tw/public/hygiene/8ecf5ba5a6a5f780532062f8beed2b14.pdf#:~:text=%E6%87%89%E5%9C%A8%E5%AE%89%E9%9D%9C%E7%9A%84%E7%92%B0%E5%A2%83%E4%B8%8B%E8%87%A5%E5%BA%8A%E4%BC%91%E6%81%AF%E3%80%82%20%E6%AC%B2%E4%B8%8B%E5%BA%8A%E6%B4%BB%E5%8B%95%E6%99%82%E6%87%89%E9%9C%80%E6%9C%89%E4%BA%BA%E9%99%AA%E4%BC%B4%E6%89%B6%E6%8C%81%2C%E4%B8%94%E6%87%89%E5%85%88%E6%8E%A1%E5%9D%90%E5%A7%BF%E5%BE%8C%E5%BE%85%E9%A0%AD%E6%9A%88%E7%B7%A9%E8%A7%A3%E5%86%8D%E6%85%A2%E6%85%A2%E4%B8%8B%E5%BA%8A%2C%E4%BB%A5%E5%85%8D%E5%9B%A0%E7%9C%A9%E6%9A%88%E8%80%8C%E7%94%A2%E7%94%9F%E8%B7%8C%E5%80%92%E3%80%82,%E6%87%89%E9%81%BF%E5%85%8D%E5%B7%A5%E4%BD%9C%E5%A3%93%E5%8A%9B%E5%8F%8A%E7%9D%A1%E7%9C%A0%E4%B8%8D%E8%B6%B3%E7%9A%84%E6%83%85%E5%BD%A2%E3%80%82%20%E6%87%89%E7%9B%A1%E9%87%8F%E5%B0%91%E6%94%9D%E5%8F%96%E5%92%96%E5%95%A1%E3%80%81%E6%BF%83%E8%8C%B6%E3%80%81%E8%8F%B8%E3%80%81%E9%85%92%E3%80%81%E5%B7%A7%E5%85%8B%E5%8A%9B%E6%88%96%E5%A4%AA%E9%B9%B9%E7%9A%84%E9%A3%9F%E7%89%A9%E3%80%82%20%E7%9C%A9%E6%9A%88%E7%97%87%E7%8B%80%E9%80%9A%E5%B8%B8%E6%9C%83%E6%8C%81%E7%BA%8C%E6%95%B8%E6%97%A5%2C%E8%AB%8B%E5%9B%9E%E7%A5%9E%E7%B6%93%E5%85%A7%E7%A7%91%2F%E8%80%B3%E9%BC%BB%E5%96%89%E7%A7%91%E8%A4%87%E8%A8%BA%E7%B9%BC%E7%BA%8C%E8%BF%BD%E8%B9%A4%E6%B2%BB%E7%99%82%E3%80%82
* Tseeru na mptgesa Aking Puhuk (桂素芳) ka pnatis nii.
5qvwz2kmh03fmt2s2yzgiowg190jo8l
Ini baka tgiyan
0
2343
104193
104192
2024-07-09T01:40:55Z
Nicole1301
651
104193
wikitext
text/x-wiki
{{Vfd|理由|date=提刪頁面的日期}} 條目新增錯誤
ijuhp425ieyvrfagf6b3ul5c3yxxy78
Scucun
0
2344
105856
105855
2024-10-16T01:09:17Z
Nicole1301
651
/* Scucun(失智症) */
105856
wikitext
text/x-wiki
= '''Scucun(失智症)''' =
Kesun mnarux luqi tunux ka rudan ( ctaicun), peeyah pusu urac mnnarux kana hei, scqiyun riyung mekan iyu peni, ddilan knteetu kndudul seelih knkela na mnarux. Mnarux knii de moda naq ini ba kklai lmngelung, ini ba pgkela mesa ye malu ma naqah, ini pooda tunux kana, kii ka nniqan, kana slngelung knriyung naqah ini kela phuwa di.
Rudan wada hmrinas mmteru
Kmxalan rima knkawas de daan sccun. Ani si niqan duma mterun knkawas betaq mriman knkawas ga na mnarux dena sccun, kii kesun “ sccun rsriso ”.
Knrudan na de, knriyung cmhungi hari tunux ini pnidi tunux ka ndaan. So ka musa nganguc klaali chungi madis ka ddesun, chungi meluk gasu, ini klai ka ngayan na dangi peni.
Kii slngelung peeyah na yaku ye ku nii mnarux Sccun di.
Ado, ini naq pntena ka knrudan daka Scucun, anu wada chungiyun Ka ndaan di ma,ini btbale ka lnlungan, ini slngelung mesa ye mhuwa mesa,ini pttuku kana rmengo kari.
Pqita maxal knnarux Scucun.
Toma ga spatsi we sriyung mita knnarux sccun, anu ye niqan ka rudan sapah knnarux de, asi nhari pqita ising,hai pkensa ising.
Tg1. Ini klai ka ndaan naq ma chungi psgila kndesan.
Tg2. Uka kela snetun ooda knklaan.
Tg3. Ini na dheki qpahun ma ddaun na.
Tg4. Mdrudu qntaan na jikang ma nniqan na.
Tg5 Rriqu mrengo kari ma matis.
Tg6 Rriqu knkela utux saso daka ga nniqan daha.
Tg7 Qnquwo pnsaan ma ini slngelung skadi di.
Tg8 Ini na klai malu ma naqah.
Tg9 Uka lnlungan meepah ma ini theyaq seediq.
Tg1o Ini pntena sicu lnlungan na heya.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* https://helloyishi.com.tw/neurological-problems/dementia-and-alzheimers-disease/types-and-stages-of-dementia/
* Tseeru na mptgesa Uma Nawi (許貴蘭) ka pnatis nii.
cxhnjpe5hkru9ratvqv8ql7015a0lto
Paru dara
0
2345
106056
106055
2024-11-26T02:04:38Z
Nicole1301
651
/* Paru dara / Mkala dara (高血壓) */
106056
wikitext
text/x-wiki
= '''Paru dara / Mkala dara (高血壓)''' =
Ma mdaha hari ini pntena seengun naali ka patis dara:
Paru 140mmHg ka pneepux na toma bahak ma 90mmHg ka prxanan na, asi nugehi mesa yaani niqan paru dara di.
Malux haun qlahang hari paru dara?
1.Heyung nanaq pnyahan paru dara: mangal kana kesun paru dara:
yaani egu klegan pusu na, ani naq:
(1)pusu lutut
(2)pusu pnyahan kndkilan, so bsiyaq skluwi ba lnglungan.
(3)Ppuqun, scuqi mremun ma msiyang puqun.
(4)qteban
(5)Mgrudan
1. Knteetu paru dara: malu slayun kesun paru dara. Pusu na niqan mkala dara nii de, ado rmiyux hei ma dndilan pknarux, so wada epux elu dara, skpahung, naqah hei ma mnarux rmune.
Kesun hmetur paru dara
1.Seengun ka ppuqun
(1)Biciq timu、biciq abura、ini ekan mlamu、egu puqun sama、ini ekan mremun.
2.Tikuh ppuqun hnprayan daruk ma ppuqun tankucun paru.
(1)Tikuh hari dmamac knngihun ma saida mmahun.
3. Seung pstarin/Undo.
4. Mterun betaq mmteru kmxalan huncong ka mkkesa klaali
5.Meepah kuxul ooda naq lnglungan, ani si iya ba bnqerus qmepah.
So ka, phuma phepah ma tmabu qbheni.
Ini doi qyqeya chedil ma mangal qyqeya ga baro.
6.Qnlhangan pgkere Kdusan klaai
(1) Asi ka muuxun plukusun ka misan , paha cibukulu ma bunuh musa nganguc.
(2) Iya scuqi mttilux qsiya trmaan misan ma so 40℃ baka kntilux na.
(3) Laxun tmaku.
(4) Iya scuqe meepah, ma bleyaq naq lnlungun.
(5) Mttuku tnqiana.
(6) Seengun knhdilan.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* file:///C:/Users/user/Downloads/%E9%AB%98%E8%A1%80%E5%A3%93%E4%B9%8B%E8%A1%9B%E6%95%99.pdf 國軍除退役官兵輔導委員會
* Tseeru na mptgesa Temi Tado (陳玉清) ka pnatis nii.
1m9h6zobbrqtoges1mmnyeqm1h4g55a
Mnarux Ceher
0
2346
106320
106319
2025-01-21T01:49:09Z
Nicole1301
651
/* Mnarux Ceher (結核病) */
106320
wikitext
text/x-wiki
= '''Mnarux Ceher (結核病)''' =
Tg1, Maanu kesun mnarux Ceher
Mnarux mneru pnatis ntgteru ka mnarux Ceher, knthuwe meeru mnarux ka nii, pneeyah Ceherkangcyung neru, knciyuk naq hei ini knarux ka 95% seediq, moda dara ma qsiya Lingpa gmaran mangal mnarux teerang ma Ceher teerang icil ka 5% seediq. Maha mnarux hei truma ani inu ma kana hei bnkeyan, so ka Lingpace, Nawmo, Syungmo, rmune, buuc, qraqin, Siawhwataw, Minyaw Sngctaw dnii, Lingpaceher ma Buucceher qtaan klaali, niqal dungal de Cehersyng Nawmoyen; stikuh hari spegan maangal mnarux Ceher teerang iicil daka mnarux teerang.
Tg2. Ndaan meeru
Spooda meeru turuq snkiya daka pshengac na; seediq msgaalu psdaling ma seediq kntnaun meniq tnsapah kii asi angal mnarux. Uxe kesun maha niqal kana beyax na meeru ka seediq mnarux Ceher, netur meeniq stliyus Ceher turuq de kii maha niqal beyax meeru. Seengun mekan iyu hmrinas daha gdregan de, kii maha hridun knbeyax na meeru. Duma de qlahang naq hari hei, tbsengu, mangal klabuy sresun ma ubun quwaq daka muhing ka msseyaq, mangal klabuy sresun lbuun ka niqal turuq, pdaun pqluli Matong ma qdanun kulu niqal gemuk ssliyan sudu, kii maha pncngan knparu hridan meeru.
Tg3, ali mgleing hei
Maha sepac betaq maxal daha gdregan hari ruun meyah mnarux, bobo ruun mmteru betaq maxal daha idas de mnnarux ciida mkrana betaq mnnarux teerang kii siicu ba.
Tg4, maha knpiya ali meeru
Meeniq muudus Ceherkangcyung ka turuq kii maha mreeru, spegun stliyus Ceher kii klaun knbeyax mreeru na, knmalu bnnege iyu knciyuk Ceher, maha ini dehuk daha gdregan meelih pmeru denu.
Tg5, qtaun mnnarux hei
Pusu de uka ani maanu mnarux, netur meyah mnarux de hmrinas daha gdregan msseyaq, clokah cnhdilan, mttilux hei, muuwic kana hei, uka lnglungan mekan ido, knbeyax bale de mnnarux teerang ma msseyaq dara.
Tg6, ooda kndakar
Ooda T1; Snbaan mnarux Ceher qulun naq pbetaq qumi kacemyaw ka laqi rabu.
Ooda T2; Ktnaun spegan ppuqun tkbeyax hei, spdngusun kndesan, sbleyaq pgkere hei ka seung pstarin.
Ooda T3; ssengun ali spqita hei, tena pkela mnarux, tena pqita isin, pndungus mekan iyu de pkmalu mnarux.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* 中文文章來自Bakan Temu(梁秀珍)
* Tseeru na mptgesa Bakan Temu(梁秀珍) ka pnatis nii.
j1jx5rij8sji1xbb3e5zk7x76cacw5v
Ini baka tnqiyan
0
2347
105859
105858
2024-10-16T01:14:45Z
Nicole1301
651
/* Pnyahan pnatas (參考資料) */
105859
wikitext
text/x-wiki
= '''Ini baka tnqiyan (睡眠不足)''' =
Ttqiyun patis hido seediq we asi ka mtduwa mtaqi, ado ini hari lgelu ka hei ma tghuwe hari tmalang ka toma bahak, kika maha hridan hari kntlexan hei ma daha ka tnlangan dara duri. Netun mbeyax miiyo cncaman ini qtaqi de, maha tbbulic urac ma ini beyo tmalang ka tnlangan dara daha ka toma bahak, stkemun ka urac dara duri. Netun niqan kesun ini hari osa tnqiyan de,maha mrana mnarux ini beyo tmalang ka tnlangan dara, ado tnlangan dara maha pknarux toma bahak ma thetur dara ma kana kesun mnarux urac ma dara peni.
Tqqiyun patis hido seediq klaali ge mmteru dehuk mmsepac,so maxal patis hido ka mtaqi keeman de pkmalu naq toma bahak, ini hrinas ceka rabi maxal daha patis hido ka mtaqi, so pkdungusi ka ttqiyan de maha malu naq tnqiyun duri, ini naq hari kbserux duri.kika naqah kbsiyaq mtaqi uri, niqan ka spatis na patis mesa knkingan ali hmrinas maxal patis hido mtaqi ka seediq keeman we, so hari maha niqan kesun hetur dara duri.
Ini hari klai qmita ka kesun mnarux tnlangan dara nii, ani si pkeeyux ma peepux ka tnlangan dara nii, duma naq we maha msaadux ma setuq ka urac tnlangan dara nii.kika kesun spatis daha snpegan Kowmingcenkangsu peni,dehuk hari teru Pasento ini daha hari klai mesa niqan mnarux mkala tnlangan dara nii ka seediq knlangan(Taiwan) ,dehuk mnarux tunux ma so amah qmita ka doriq, mnarux teerang ma ini hari eyah baro ka hengak peni,duma naq we niqan kesun pkrana naqah mnarux kii di mosa pqita ising di.
Netun ini osa tnqiyan de, ini klai ka hhuwaun ka mnarux tnlangan dara , anu seediq hndure ado mbqerus meepah, ini hari ptuku ka ndaan, sriso hari mangal mnarux mkala tnlangan dara nii da, asi ka suangao hari mekan Na ka puuqun ta mgrebu ceka naali ma keeman peni, keegu hari ka Kawciya ssama ma hei qhuni, uuqun Kawsansussiyenwe,pgklaan mugi ma so demux peni,mllamu ssama daha ka hei qhuni, ma tlamun pstarin, laxi ka tmaku daha ka sino, ini hari kseyang ma iya qbqerus meepah duri.
== Pnyahan pnatas (參考資料) ==
* https://health.udn.com/health/story/5977/7891302?from=udn-search_ch1005
* Tseeru na mptgesa Aking Puhuk (桂素芳) ka pnatis nii.
hwth38at9kwdua76oaaul2yks9yf7in
MeytiWiki:GrowthExperimentsHelpPanel.json
8
2348
105306
104316
2024-08-28T12:30:35Z
Maintenance script
732
Adding version data
105306
json
application/json
{
"$version": "1.0.0",
"GEHelpPanelAskMentor": "mentor-talk-page",
"GEHelpPanelExcludedNamespaces": [],
"GEHelpPanelHelpDeskPostOnTop": "top",
"GEHelpPanelHelpDeskTitle": "",
"GEHelpPanelLinks": [
{
"title": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide",
"text": "Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide",
"id": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide"
},
{
"title": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Images",
"text": "Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide",
"id": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide"
},
{
"title": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide#Editing references",
"text": "Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User guide",
"id": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide"
}
],
"GEHelpPanelReadingModeNamespaces": [],
"GEHelpPanelSearchNamespaces": [],
"GEHelpPanelViewMoreTitle": ""
}
8nmgwyoridqmm0f25g47w8yir31zu8g
MeytiWiki:GrowthExperimentsHomepage.json
8
2349
106627
106626
2025-02-24T16:26:28Z
Maintenance script
732
Migrating data to new format
106627
json
application/json
{
"$version": "2.0.1",
"GEHomepageSuggestedEditsIntroLinks": {
"create": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide",
"image": "mw:Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/User_guide#Images"
},
"GELevelingUpGetStartedMaxTotalEdits": 10,
"GELevelingUpKeepGoingNotificationThresholdsMaximum": 4
}
01d9h0h7i4mrxfhzbizepi2kycrlquz
MeytiWiki:GrowthExperimentsMentorship.json
8
2350
104318
2024-07-17T12:14:49Z
Maintenance script
732
machine-generated configuration for migrating GrowthExperiments community configurable options to use CommunityConfiguration Extension ([[phab:T359038]])
104318
json
application/json
{
"GEMentorshipEnabled": false
}
a09xiu0ooqkfmvvcbrs68ahct9dme76
MeytiWiki:GrowthExperimentsSuggestedEdits.json
8
2351
107680
107679
2025-06-23T17:11:01Z
Maintenance script
732
Migrating data to new format
107680
json
application/json
{
"$version": "2.0.0",
"GEInfoboxTemplates": [],
"copyedit": {
"disabled": false,
"templates": [],
"excludedTemplates": [],
"excludedCategories": [],
"learnmore": ""
},
"expand": {
"disabled": false,
"templates": [],
"excludedTemplates": [],
"excludedCategories": [],
"learnmore": ""
},
"image_recommendation": {
"disabled": false,
"excludedTemplates": [],
"excludedCategories": [],
"learnmore": "",
"maxTasksPerDay": 25,
"templates": []
},
"link_recommendation": {
"disabled": false,
"excludedTemplates": [],
"excludedCategories": [],
"learnmore": "",
"maximumLinksToShowPerTask": 3,
"excludedSections": [],
"maxTasksPerDay": 25,
"underlinkedWeight": 0.5,
"minimumLinkScore": 0.6,
"maximumEditsTaskIsAvailable": "no"
},
"links": {
"disabled": false,
"templates": [],
"excludedTemplates": [],
"excludedCategories": [],
"learnmore": ""
},
"references": {
"disabled": false,
"templates": [],
"excludedTemplates": [],
"excludedCategories": [],
"learnmore": ""
},
"section_image_recommendation": {
"disabled": false,
"excludedTemplates": [],
"excludedCategories": [],
"learnmore": "",
"maxTasksPerDay": 25
},
"update": {
"disabled": false,
"templates": [],
"excludedTemplates": [],
"excludedCategories": [],
"learnmore": ""
}
}
9g0i5xqzuiw94wqlx62vyxkbq97n7se
Mhduq
0
2352
104973
104812
2024-08-19T00:10:33Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
104973
wikitext
text/x-wiki
= Mhduq (痛風) =
Mnarux mhduq pa hay wada sqcuqi so mkala baraw ka lnmaxan smpu knnihur chmu kcka dara, wada thhmuk msli cka qnpringan buc mi pungu buc hiyi ka mnihur timu mqrari, wada so mkyeyncng ka pungu buc hiyi.
Dan balay mnarux mhduq pa mrahuy kngkawas snaw mi wada thmuk yahan ka qridin, pusu na bay han ida snaw ka mngari kmxalan dhuq mngarin kmxalan rima (90%-95%) knou, pusu bay rmading peyyah mnarux mkala baraw knihur chmu u, kiya ka knkana qnthran, mumal mrana cnhdilan, mimah sinaw, mkala dara, dmuwi iyu peyyah chmu, ini pnduwa ka biyax na quru, Uxay daw mnniqan mnnarux mhduq ka sediq tnsapah hay, kiya qpuruq abunay muda mnarux mhduq uri.
So bay triyak ka dndulan na u smpusal miyah ka mbanah mbba hlitan mnarux, ncun ptbalay ini knarux, mncul u kiya ka krinah mnarux. Yhan mnarux ka pungu buc hiyi pa ya bay mosa niqan mkbtunux mhduq, qtan bay ka pungu qaqay mi pungu bawa, krinah bay pungu tama qaqay.
Sediq mnarux mhduq uxay daw sediq mnarux mkala babaw knnihur chmu bay, quri so uuqun u asi ka ini sqcuqi ou bay hiyi, uqun mundus qsiya ucilung mi ini hari kan ccamacsing tanpaycu.
So kiya hay, sediq mnarux mhduq pa hay, sposa kari asi bay ka knbaka bay ka cnhdilan mi asi ka mimah knbaka qsiya ka kddiyax, kou hari mkan quri ssama mi mkan hiyi pnwalang, uqun smnalu sukay mi smnalu biyuq nunuh. Iya imah sinaw mi mmahan niqan sato, kiya mi iya ekan uqun mkala bay kawpurin, mray so iiyaq mi biraq, mbanah hiyi, qcurux mi uqun mundus qqsiya ucilung.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* https://www.cmuh.cmu.edu.tw/HealthEdus/Detail?no=4864<nowiki/>Tns<nowiki/>adal Byoing Sapah Pyasan Tubeyhing Iyu Cyokoko.
* [https://web.archive.org/web/20220725203357/https://www.nant.mohw.gov.tw/?aid=509&pid=57&page_name=detail&iid=348 https://www.nant.mohw.gov.tw/?aid=509&pid=57&page_name=d]<nowiki/>[https://web.archive.org/web/20220725203357/https://www.nant.mohw.gov.tw/?aid=509&pid=57&page_name=detail&iid=348 etail&iid=348]Byoing Nanto
* 編輯老師: Watan Diro / 編輯手: Robaw Harung
qkvlfzhaq0qvk4ovnmk2sm30t15puqx
Tr-02-Uuda bsyaqun qmlahang ni saan pktutuy knkla kndusan alang
0
2353
105885
105884
2024-10-22T05:51:35Z
Awaychenaaa
82
/* Uuda bsyaqun qmlahang ni saan pktutuy knkla kndusan alang (長期照護計畫與部落的文化健康站) */
105885
wikitext
text/x-wiki
== '''Uuda bsyaqun qmlahang ni saan pktutuy knkla kndusan alang (長期照護計畫與部落的文化健康站)''' ==
Ceng-fu ga iyux pksikul mrudan mniq nniqan, mrudan mtrtraw cneng-ce brihun knglangan. Ida qmita "ini pntna ka klgan seejiq, ga nniqan, dnuuy gaya" ni "mniq nniqan" ka psdhgan.
kiya ni egu alang phiyug saan pktutuy knkla kndusan, rahuq na qmlahang drudan alang, ida gmbgurah qqpahun nniqan alang uri.
Tmgsa sjiqan alang mqpah emptdayaw qmlahang, maa bsiyaq ni seupu mlutuc qmlahang ka dha knkla kndusan.
Ida ini ktna ka saan bsiyaq qmlahang alang paru,smikul saan pktutuy knkla kndusan o ida ini lxani ka gaya psramal/pknama shlayaun qsuqi/qsqiun ini kla muda ddaun nanaq.
Knama dmayaw rdrudan seejiq tnpusu peuxay nhari mdudan, qaqiun ini kla muda ddaun nanaq, mlih egu djiyun tnsapah.
Rahuq na qmlahang skbiyax hiyi sdhriq/ bgurah o, ida pusu bi sskuan kari klgan seejiq ni plutuc knkla kndusan uri ka saan pktutuy knkla kndusan/gaya.
Drudan alang ga ida dhiya ka ga mduuy ni emptgsa kari ni knkla kndusan alang.
Ida hbaraw ka mbbiyax uxay uri o mska knrudan,musa smiling drudan alang quri endaan dha sexual,knklaan dnii. Kika klaun ka knkla kndusan sbiyaw,seangal lmlamu kari, snalu qyqaya sbiyaw, endaan ri-s dnii kmrawah bnatas, kika dhqan smku ni qmlahang ka knklaan sbiyaw.
Drudan alang ga tduwa maa emptgsa saan pktutuy knkla kndusan alang,saw ka Iyung pihu Alang Tongan, ida gisu qlhangun saan pktutuy knkla kndusan alang,ida tduwa tmgsa hnkla na uri.
Smiling ku Iyung emptgsa siida, ida pqtaun na knan kana ka tnegsa na rawa drudan saan pktutuy knkla kndusan;rmngaw shuya tmgsa ni lnglungan na uri, mangal qnawal baga pqtaun na knan. Ana nanaq rmngaw saw “Ay! Uxay leexan wah! !” Kiya ka kiya ni ida mqaras smruwa tnegsa na duri.
Ida mqaras kska gdmaan na ka emptgsa, yasa ini keurux, spruun bi qmita ana ima ka knkla na, kiya ni qrasun bi kndusan na nii.
== '''Pnyahan bnatas(資料來源)''' ==
'''撰稿人:'''
'''族 別:'''
'''校對者:'''
'''族 別:'''
'''整理者:'''
'''族 別:'''
3bxj8fn5qp1i2r75go0ufuzv25xxncu
Endaan smapuh rdrudan sbiyaw
0
2354
106539
105844
2025-02-17T00:52:50Z
KumuBasaw
1481
/* Endaan smapuh rdrudan sbiyaw(傳統醫療的生命史) */
106539
wikitext
text/x-wiki
= Endaan smapuh rdrudan sbiyaw(傳統醫療的生命史) =
Yaasa kndusan rudan sbiyaw o, seejiq alang siida asi dha ngalan pusu snhiyan saw utux rdrudan, ana mnarux qbubur, saw bi uxay biyaw pstuq hngac, ugat brahan qnpah, maku bi mring mtltu ka hiyi, uxay uri o sprang miyah bbula kana hiyi, mi niqan ka ungac qtaan mniq alang yabi wada kpiya jiyax ini slayi da, lux mstrung dha snaw do wada qduriq da dnii, asaw ka spowda ptgaya spuhan rdudan sbiyaw, saw ka smiling pusu pknarux, sbgay qyqaya uxay uri o lukus, ssaan thmuku utux rdrudan, lwaqun ka pusu sknarux do, kiya sa pdungus balay.
Brinah ku lmnglung slaqi siida mdungus balay qnita ku bubu mu, yaasa kingal keeman qtaan mu niqan kingal qrijil kmhabuk laqi rabu mtgeaguh(tbbiyax) slhbun bi miyah miying bubu mu, kla yaa hmnuya ka laqi rabu na, maku lmigis keeman kdjiqax, ana jiyan ini bi kshiya tnqiyan na uri, kiya ka miyah kmsiyuk bubu mu ni dmayaw ciqih, mhiyug ku ssiyaw hiya qmnita quwaq bubu mu, yaa mmanu ka spuhan niya, babaw duri qtaan mu gaga mangal kingal gamil kdan ka bubu mu, hmangas ciway do kbyaxan pskanan quwaq na, bukuy duri o kiya ka qnyutan na biyuq tyuqan hiyi laqi rabu kiya, saw kiya knteetu euda nii ga asaw ka niqan ndha ntru, babaw do tutuy ka bubu na nhu mhabuk laqi rabu wada sapah da, duri ni hmici kingal pala pugu sbgay na bubu mu uri, mniq ku siyaw hiya qnita endaan na smapuh euda siida ka bubu mu, kika smiling ku bubu mu: “mmanu ka snpgan su suni hug?”, hmulis smiyuk knan ka bubu mu rmngaw :“Iya khmuc rmngaw, iya siling egu euda nii uri”, ana bitaq sayang ini ku bi klai ka mmanu ka spuhan niya ni kana endaan dha, kiya ni mkdha jiyax do mstrung nami bubu kiya duri thhulis rmngaw bubu mu : “ Akay mhuway su balay wada tduwa balay da laqi, embiyax bi mkan ni shiya bi tqiyan na da”. Kla saw nii ka smapuh ksun.
Dhug priyux knxalan do, mnuda kmlawa Taywan Tanah Tunux ni klwaan Tla na kndusan ta sayang, paah mtmay alang ka pnrhulan kiristu ni iyu isil klwaan do, kiya ka snhian na sjiqun alang o ida kndax utux rdrudan ppryuxan kyokay kiristu ni mincyen paypay klmukan, yaasa musa knhuway knhuway empeungac ka smapuh hangan nida.
== Qtaan patas bnatas (參考資料) ==
Embnatas patas (撰文者) : Lubi Pingaw (高玉美)
Embatas (編輯者): Kumu Basaw (谷慕‧巴紹)
qmkr2bx1sjqymp02wfgjn4m0astl0rz
Biyah qqita doriq laqi
0
2355
105233
105232
2024-08-26T06:24:30Z
Robaw710322
1477
/* Biyah qqita doriq laqi(兒童視力) */
105233
wikitext
text/x-wiki
= Biyah qqita doriq laqi(兒童視力) =
Spoda qnquran tmiyu “Bsiyaq diyax msdalih dmuwi doriq” pa kiya ka pusu bay ini biyaw smlih qqita doriq laqi, tiping kngkawas naqah doriq sdalih mita hay, krinah ini biyaw mrana ka tusu uri, mosa mpkrinah bay mrana naqah doriq sdalih mita, kiya mi mrana naqah doriq sdalih mita u mosa ini biyax mangal payneycang, cingkwangyeyn, ptalax suwangmwo mi hwangpan, pingpyeyn, kiya u ya bay mosa niqan 10% ka mpkpudu doriq.
Ⅰ. Quri so abunay naqah doriq sdalih mita
1. Bsiyaq diyax dmuwi qqiya tyeyncu.
2. Ini mnduwa tqlahang sthiyaq dmuwi qqiya tyeyncu smpu cida pa dmuwi ini pndungus hnyuwan qmita.
Ⅱ Quri so llaqi naqah doriq mita
1.Tmqmi doriq qmita qqiya.
2. Knttu rndruc doriq.
3. So kingal nanaq hari qtan ka lipax doriq (Mrya so doriq samu rodux)
4. Wada so sqcuqi thuway ka snlhayan uxay daw wada msbukuy.
5. Knttu mridil ka tunux, mquri baraw ka tunux uxay daw thmuku tunux qmita qqiya.
6. Smpu qmita cida, doriq mi patas u msdalih bay.
7.Smmriq mowiq ka doriq mi mrarux tunux kddiyax.
Ⅲ Qmralang doriq ka pwela tqlahang naqah doriq mita.
1.Kddiyax mquri nganguc mkksa hmrinas kbkuy mpusal pungkang.
2. Ini dhuq dha kngkawas ka laqi hay ini pqtayi ingmu, hmrinas dha kngkawas ka laqi pa ini khrinas ici jikang qmita ingmu ka kingal diyax.
3. Dmuwi doriq mturul pungkang u, msangay maxal pungkang.
4. Ini biyaw mtaqi mi ini biyaw mtutuy mi mttuku msangay.
5. Mnduwa qneqah mi mimah, kddiyax rima ssama mi hiyi pnwalang.
6. Kngkawas u mnduwa smpung diyax mntxal dhuq mndha muda keyngsa biyax qqita doriq.
== Pnyahan(參考資料) ==
來源:
https://www.mohw.gov.tw/cp-4628-55393-1.html<nowiki/>Weysng huribu
https://www3.vghtc.gov.tw:8443/html/images/upimages/17C5976DE58.pdf<nowiki/>Taycyu eymin sobyoing
翻譯老師: Watan Diro/ 編輯手: Robaw Harung
mbf0m9k11rurthw7tsh09u8q1gyqawn
Knbaka balay ka nmahan mi nkan
0
2357
106971
105530
2025-04-01T00:13:41Z
InternetArchiveBot
86
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
106971
wikitext
text/x-wiki
= Knbaka balay ka nmahan mi nkan (均衡飲食) =
Tyuun kddiyax baka balay mi tuku nangal uuqun kkluwan mturu ka Knbaka balay ka nmahan mi nkan, muway tuku balay biyax kntlxan mi keou kluwan eyyo hiyi, kiya psdhu pndaan qbuhur mi hmmuk pyahan mnarux.
Mturu uuqun kkluwan nii:
(Tukingal) Kkluwan payay mi pnwalang: idaw, bicun, buwax calay, mnhru tasun payay, layan mi sukay banah, mugi, sari, bunga, bawan, lmbay dnii.
(Tudha) Kkluwan sukay, qcurux, balung mi hiyi tnbuwan: pusu balay pnyahan bqanan dngiraw balung, mlih mangal ou bay siyang.
(Tuturu) Kkluwan qqiya nunuh dapa, nunuh miric, emu nunuh(miruqu), iyoluoruu,ciis dnii psnalu qqiya nunuh.
(Tuspac) Kkluwan abura mi hiyi qhuni, rhak: abura curung, abura sadangka, aburu kweyihua, hiyi qhuni.
(Turima) Kkluwan sama: ningjing su, msama su, mbabah nasubi su dnii, niqan musa cmiyuk mnarux Gang, knmalu cmiyuk pnyahan mnarux.
(Tumtru) Kkluwan hiyi qhuni: ida niqan hlama ida nkiya, subway na pnyahan kkluwan mchiya.
Pnhyuwan kluwan pskbiyax hiyi nmahan mi nkan:
1.Chdilan hiyi u pshduwan lmnglung
2. Pnstnaun su ka nngalan uuqun kkluwan mturu
3. Umaaw niqan bay sian weyi ka uqun
4. Stipiq abura, stipiq tmuan, stipiq mchiya ka uuda uuqun nii u
5. Mlih mangal ka abura
6.Stkuhan mangal stmuan
7. Ou hari mangal ka uuqun Gay
8. Keou hari mimah ka dndangan qsiya
9. Hmmuk hari ka mahan sinaw
10. Muda msblayaq mbku kdiyax ka pkbiyax hiyi
== Pnyahan(參考資料) ==
來源:https://web.archive.org/web/20240911003420/https://www.country.org.tw/%E8%A1%9B%E6%95%99%E5%9C%92%E5%9C%B0/%E8%A1%9B%E6%95%99%E5%96%AE%E5%BC%B5/408<nowiki/>宏恩醫院
翻譯老師: Watan Diro/ 編輯手: Robaw Harung
gkzvtvay6gfoi33yyj1srk9glv5e11a
Doriq
0
2358
105477
105476
2024-09-06T18:36:50Z
臺灣語言繼承者
2095
105477
wikitext
text/x-wiki
== Doriq / Dowriq / Dawriq (眼睛)==
[[File:Human_eye,_anterior_view.jpg|thumb|Doriq]]
#Rudan naq bubu mu da. Ini riyung qita ka '''doriq''' na ma, ini qbahang kana [[birac]] na duri di. <br>我媽媽老了;眼睛看不清楚,耳朵也聽不到了。
#Qemi '''doriq''' ma, sange han.<br>請閉上眼睛休息。
#Iya scuqi mita [[tennaw]]; maha naqah '''doriq''' su di. <br>不要太過於看電腦;你的眼睛會壞掉。
==Ddoriq (眼睛 [複數])==
#Wada inu '''ddoriq''' namu; ani nii ka ruhu ini namu qtai.<br>你們的眼睛看哪裡去了;鑰匙在這裡你們看不到。
==Snddoriq (費眼力)==
#So snddoriq ka tminun nii; Asi su ka ini qtqeran smluhe. So snddoriq ka tminun nii; Asi su ka ini qtqeran smluhe.<br>織布是很費眼力的,你必須認真地學習。
==Pqemi / Pqmi / Qemi / Qmqemi / Pqmii (閉眼)==
[[File:Closed human eye, superior view.jpg|thumb|Pqemi ]]
#Sncaman mita [[terebi]] [[demqedin]] sapah hii soni keeman, lux ini '''pqemi''' seediq. <br>昨晚我太太她們看電視看到很晚,使得我無法入睡。
#Ini ku pqmii lingis laqi mu rabu keeman ciga. Ini ku '''pqmii''' lingis laqi mu rabu keeman ciga.<br>昨晚我被我的小嬰兒的哭聲吵得睡不著。
#'''Qemi''' doriq su, taqi di. Qemi doriq su, taqi di.<br>將你的眼睛閉起來,睡覺吧。
#Uxe su daha '''pqmiyun''' hini da, osa taqi sapah na Dakis han denu.<br>你在這裡他們會吵得你睡不著覺,你就暫且到Dakis的家睡吧。
#'''Qmii''' doriq su narac wa; teta su mkela skkingal pqemi doriq.<br>你閉上你的右眼;看你會不會一次閉上一隻眼睛。
==Kmugah / Kiiyo (閉眼)==
#Ga hani ba '''kmugah''' doriq na [[uruk]] huling qalux gaga.<br>那隻黑色的小狗眼睛剛剛睜開了。
#'''Kiiyo''' doriq su si [[ising]] nii; rcuhur su na iyu doriq.<br>醫生叫你睜開眼睛;他要點眼藥。
==Pnyahan pnatas==
*[https://e-dictionary.ilrdf.org.tw/sdq/search.htm 原住民族語言線上辭典 - 賽德克語]
[[Category:Doriq]]
hav4z2ednafejwnkagk3pwdmg5haxta
Birac
0
2359
105478
2024-09-06T18:52:39Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Birac
105478
wikitext
text/x-wiki
== Birac (耳朵)==
[[File:Closeup of a human ear.jpg|200px|thumb|Birac]]
#'''Birac''' ka nii.<br>這是耳朵。
#Mhrenang bino halung paru de, maku mesa “wing~” kanna '''birac'''.<br>大砲射擊的聲響使耳朵嗡嗡作響。
#Nii cmehaq '''birac''' na nanaq ka [[ngiyo]] ga toma qhuni.<br>樹底下那隻貓在舔自己的耳朵。
#Gsegus tikuh girang bukuy su '''birac'''.<br>你把你耳朵背後的污垢刷除。
==Krbuni / Mrbuni (耳聾)==
#Ani naq ini qita doriq na pai mu rudan we; ini '''krbuni''' ka birac na.<br>我的祖母雖然眼睛看不到;但沒有耳聾。
#Iya tapaq birac laqi, hmuwa de '''mrbuni'''.<br>不要摑到小孩的耳朵,不然摑到耳聾怎麼辦。
#Qnnaqah na [[laqi]] ga mburung riyung, ini ba thei kari rudan. <br>這個小孩子真的壞到耳朵像聾了一樣,不聽老人的話。
==Qpudi (耳屎)==
[[File:OhrenSchmalzBrocken.jpg|thumb|Qpudi]]
#Seediq ini asi ciyuk kari we, ye ga spuwan '''qpudi''' birac su kesun daha rmengo. <br>不會馬上回應別人問話的人,他們會揶揄說他耳朵可能被耳屎塞住了。
==Pnyahan pnatas==
*[https://e-dictionary.ilrdf.org.tw/sdq/search.htm 原住民族語言線上辭典 - 賽德克語]
[[Category:Birac]]
9j8cbjk8yt40mg2k4crv7ltkpgbamv8
Phpah
0
2360
105479
2024-09-06T19:04:50Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Phpah
105479
wikitext
text/x-wiki
== Phpah / Phepah / Hana (花)==
[[File:Flower_poster_2.jpg|thumb|Phpah]]
#Pnhumaan nima '''hana''' nii? <br>這是誰種的花?
#Bhege ka '''phpah''' na [[boxi]] ma; mgtanah ka phepah na [[lalay]].<br>野百合的花是白色的;而杜鵑的花是紅色的。
#Rima ka '''phpah''' ga hini.<br>這裡有五朵花朵。
#Mllamu bale ka '''phpah''' malu qtaan ga phmaan leeluw nii.<br>路上種植著各色各樣漂亮的花朵。
#Smkuxun ku smkenux skenux na '''phpah'''.<br>我喜歡聞花香。
#Ttlaway mi wewalu pa madas chiya weluq '''pphpah''' miyah da.<br> 蝴蝶和蜜蜂們帶著花朵的蜜糖回來了。<ref>[https://web.klokah.tw/extension/readingtext/index.php?d=15&l=1&view=article 族語E樂園:Kman Rbawan 夏夜]</ref>
== Mphpah / Mphepah (開花)==
#Ga '''mphepah''' [[aring]] pnhmaan na [[tama]] mu di.<br>我爸爸種的桃樹已開花了。
==Pnyahan pnatas==
*[https://e-dictionary.ilrdf.org.tw/sdq/search.htm 原住民族語言線上辭典 - 賽德克語]
{{reflist}}
[[Category:Phpah]]
jk1szaue9oqluerqvras7mae090zaj8
Snakun:Phpah
14
2361
105480
2024-09-06T19:05:10Z
臺灣語言繼承者
2095
建立內容為「分類:花」的新頁面
105480
wikitext
text/x-wiki
分類:花
kyffk0triaogyndqhjxs0crjonxio0n
Osay Hongay
0
2362
105484
105483
2024-09-07T08:24:50Z
臺灣語言繼承者
2095
105484
wikitext
text/x-wiki
'''Osay Hongay''' (簡燕春, Jian,Yan-Chun), dseejiq knkla bi meuyas [[Tnpusu seejiq Taywan|Tnpusu]] [[Taywan]].
Nhdaan ka tg6 jiyax iyah sngayan tg33 psdka uyas snduray, mowda tgparu hngkawasn dmpthangan ksk psdka uyas ka rudan nyusan [[Skangki]] alang [[Tafalong]] payi '''Osay Hongay''' nii o mangal dseejiq knkla bi meuyas Tnpusu. Nhdaan ka pslian pgaya uyas do o enleelug embrinah sapah na Tafalong ka hiya uri da ni mangal qrasun seejiq alang hiya.
Mhiyug ni psasing brah lblak embanah ka hiya. Peiyah na uyas Sbnawan sbiyaw shkawas tg12 idas ka rudan nyusan Skangki alang Tafalong payi Osay Hongay nii o mowda tgparu hngkawasn dmpthangan ksk psdka uyas ni mangal dseejiq knkla bi meuyas Tnpusu uri. Mqaras bi rmngaw ka hiya ’’Ana rabang kida tduwa ku sghiyug psilan pgaya uyas hini, saw kiya ni rinah knrdax ka alang Tafalong.’’ msa.
Rmngaw duri ka Osay Hongay ’’Tai saw powda peiyah uyas sbiyaw nii o ptduwa pgkla dseejiq ka uyas sbiyaw Sbnawan. Dmuuy ta hnang uyas ni ttduri tmgsa ni hnici knxalan embbiyax ka uyas sbiyaw ni knsuyang kndsan ta.’’ msa<ref>Bgurah klgan tnpusu. (https://news.ipcf.org.tw/41811, jiyax qntaan: 2022/07/4),Kawa (SHIH,JYUN-MING) emptpatas, psslian nii o mkmgaya paah gaya ppatas tg52 ni tg65 ni skaug bi dmuuy.</ref>.
==Bgurah euda nangal paah==
{{reflist}}
[[Snakun:Truku]]
913jh4xdwfphkc8tamxn9hdfnehmcml
Qmlahang ini pktakur mniq sapah
0
2363
105812
105811
2024-10-14T00:36:09Z
Robaw710322
1477
/* Pnyahan pnnatas */
105812
wikitext
text/x-wiki
= Qmlahang ini pktakur mniq sapah (居家防跌) =
Kcka rdrudan hmrinas mturu kmxalan kngkawas pa, mturu hiyi hay, kiya u niqan taxa ka mniq cka kingal kngkawas daw mntakur, babaw mntakur da u, wada bay so ini mnduwa ka hiyi mnarux, wada mqnaqah ka kndusan, luhay bay sntama ka kndusan mi dndulan micu mtakur ka qcahur.
Alaw wada so mowic mtabuy ka biyax hiyi ( biyax qqita doriq, biyax qqbahang, biyax hiyi, tqlahang so uxay ptburuq), ini so mnduwa ka mkksa, so mnenangi mtakur, luhay bay qtan nniqan mtakur, kcka sapah muda tburuq mangal luqah tukingal na bay pa tnqiyan, tudha da u cka dxral sapah, tuturu da hay kiya ka nniqan trman, knpriyux bay ka karac mi mskuy cida hay, mskuy ka bawa mi qaqay, kiya ka tbrqan balay.
Ⅰ. Anjeyng lnglingay nniqan sapah
1. Nniqan trman pa malun cpilan qmlahang sdhriq, spdngu ka dxral sqlahang sdhriq tburuq; malun posa ddiyun bawa ka nniqan trman bawa mi tlngan san nganguc.
2. Ini dayi mutu lnglamu qqiya ka dxral, so mthdiq ksanan ka elu; ltudan deyngki mi wasil deyngki u asi ka tdhun pniq, so ini owda ptdiyal qaqay mtakur.
3. Elu ddan pa asi ka niqan mspac kmxalan cm dhuq mngari kmxalan cm (80-90cm) qnlbangan.
4.Iya smpusal knpriyux mhdil nniqan qqiya sapah, so uxay alaw ini kla nniqan lnglingat sapah muda tsbuc mangal luqah mi skrbuc mtakur.
5.Umau wakac so mndungus tlngan, iya bay so sqcuqi ruma mi so sqcuqi baraw balay uxay daw sqcuqi mhnux bay ka wakac tlngan, kiya mi asi bay ka niqan ddiyun bawa.
6.So knbaka ka rdax pnrdaxan , so trura bay qtan ka rrawah camaw, pniqi posa ka camaw hhiru kman.
7. Pniqi posa qnawal ka siyaw tqiyan mi kacideynto, so ddiyun hmiru qtan meysa pkudus mi snturung mtbiyax cida.
ǁ. Mnduwa bay muda undo
1.Mlu muda, kana hiyi urac tumal undo, mray so quri mkksa, thuway tmalang, tmapaq qsiya, mriq ddeyngsya.
2. Asi balay ka hmrisa mnturu muda undo ka kingal iyax diyax sngayan, mntxal hay asi ka hmrinas mtutul pungkang.
3.Tqlahang pkmuxul hiyi, so uxay ptkray pungu qaqay, uka biyax, malu muda undo knkal urac mi hiyi.
4. Kcka kungreyng undo pa asi ka niqan kungreyng biyax urac hiyi mi tqlahang so uxay ptburuq.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
來源:https://www.mohw.gov.tw/cp-4635-51615-1.html<nowiki/>衛生福利部
https://about.care724.com/blog/9778/prevent-fall-down-12tips/<nowiki/>care 724
編輯老師: Watan Diro/編輯手: Robaw Harung
4gzw9jddz6v1hzxs9sr5z27fc4u3pgu
Hengak bubu
0
2364
105709
2024-09-29T13:07:15Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Hengak bubu
105709
wikitext
text/x-wiki
'''Hengak bubu''' we, kingal klegan na hengak ga truma [[Knklaan phrenang]], mssipo daka [[hengak laqi]].
==== Hengak bubu [[Patis hengak kkklangan]] ====
Patis hengak ga truma kulu mntena, so ka " i y", ga iril we (hengak bubu) mtbale<ref>不圓唇元音</ref>, ga narac we (hengak bubu) mtumun<ref>圓唇元音</ref>.
{| class="wikitable" frame="box" border="1" style="text-align:center"
! style="width:2.5em" |
! style="width:2.5em" |Berah
! style="width:2.5em" |beka.
! style="width:2.5em" |Ckceka
! style="width:2.5em" |buka.
! style="width:2.5em" |Bukuy
|-
!lneban
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇前舌狭母音|i]] [[:ja:円唇前舌狭母音|y]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇中舌狭母音|ɨ]] [[:ja:円唇中舌狭母音|ʉ]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇後舌狭母音|ɯ]] [[:ja:円唇後舌狭母音|u]]
|-
!lneban tikuh
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇前舌め広めの狭母音|ɪ]] [[:ja:円唇前舌め広めの狭母音|ʏ]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇中舌広めの狭母音|ɪ̈]] [[:ja:円唇中舌広めの狭母音|ʊ̈]]
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇後舌め広めの狭母音|ɯ̽]] [[:ja:円唇後舌め広めの狭母音|ʊ]]
|
|-
!lneban 1/2
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇前舌半狭母音|e]] [[:ja:円唇前舌半狭母音|ø]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇中舌半狭母音|ɘ]] [[:ja:円唇中舌半狭母音|ɵ]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇後舌半狭母音|ɤ]] [[:ja:円唇後舌半狭母音|o]]
|-
!Ckceka
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇前舌中央母音|e̞]] [[:ja:円唇前舌中央母音|ø̞]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:中舌中央母音|ə]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇後舌中央母音|ɤ̞]] [[:ja:円唇後舌中央母音|o̞]]
|-
!rnwahan 1/2
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇前舌半広母音|ɛ]] [[:ja:円唇前舌半広母音|œ]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇中舌半広母音|ɜ]] [[:ja:円唇中舌半広母音|ɞ]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇後舌半広母音|ʌ]] [[:ja:円唇後舌半広母音|ɔ]]
|-
!rnwahan tikuh
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇前舌狭めの広母音|æ]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:中舌狭めの広母音|ɐ]]
|
|
|-
!rnwahan
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇前舌広母音|a]] [[:ja:円唇前舌広母音|ɶ]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇中舌広母音|ä]]
|
| class="IPA" style="font-size:120%" |[[:ja:非円唇後舌広母音|ɑ]] [[:ja:円唇後舌広母音|ɒ]]
|}
c1bvwtbt2n7x5eoovpyunl084iyozhp
Puniq
0
2365
105710
2024-09-29T13:15:16Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Puniq
105710
wikitext
text/x-wiki
=='''Puniq(火)'''==
[[File:Fuoco_26-7-2003_Foto_G._Dall'Orto.JPG|thumb|Puniq(火)]]
[[File:FIRE_01.JPG|thumb|Puniq(火)]]
#Ado ka gmeya dnamux sapah ta ma repun ta cbeyo, kika sdhegan riyung rudan ka '''puniq''' nii.<br>因為我們以前的房屋及穀倉是以白茅草為屋頂的,所以大人們非常小心用火。
#Wada dmayo mangal '''puniq''' [[tama]] ka qbsuran mu [[rseno]].<br>我哥哥去幫爸爸取火。
#Ngalan daha srading [[rana]] '''puniq''' ka galiq [[putung]] nii.<br>秋鼠麴草是他們拿來點火用的引信(引子)。
#Qmuyux de psaun daha gigan ka macu ma, phdagun daha '''puniq'''.<br>下雨的話,他們會必把小米放在乾燥簍裡用火曬乾。
==Plahi/Palah/Alah/Plahun (烤火取暖)==
#'''Plahi''' hini yamu han, sae ku mkiri durang mu [[tkurih]].<br>你們在這裡烤火,我去看巡勘我的竹雞陷阱。
#Asi ta '''palah''' hini! Maha su naq inu so nii knsekuy?<br>就在這裡烤火吧!這麼冷你要去哪裡?
#Ini namu ptahu puniq '''plahun'''? msekuy wa. Ini namu ptahu puniq plahun? msekuy wa.<br>你們沒有生火取暖嗎?很冷呢。
==Psqama/[[Sqama]]/Pnthuwan/Slmaqun/Snqmaan/Slamaq(燃燒)==
[[File:Northwest_Crown_Fire_Experiment.png|thumb|Sqama]]
#Iya prngai puniq [[laqi]] ga wa, hmuwa de '''psqama''' sapah.<br>不要讓小孩子玩火,燒了房子怎麼辦。
#So hari mesa kcugun quyu ka [[qbulic]] '''pnthuwan''' nii, ye so kiya?<br>據說,蛇類會怕火堆的灰燼,是這樣嗎?
#Ini eniq '''slamaq''' ka [[kahan qhuni]].<br>乾燥的樹枝是很容易燃燒的。
==Pntahu/Ptahu/Pthuun(生火)==
#Yaani mneniq hini ciga, ma nii ka '''pntahu''' daha peni.<br>他們昨天可能在這裏,這裏怎麼有他們生的火跡。
#Mangal egu btakan ma qhuni ka tama mu, '''ptahu''' na puniq.<br>爸爸拿了許多竹子跟木頭來生火。
#'''Ptahu''' han! Kisi ini beyo pure kiya hari.<br>先起火吧!這樣等一下就可以很快煮東西了。
#Ga mosa mapa qhuni '''pthuun''' ka detama mu.<br>我爸爸他們去揹生火用的柴火。
==Utung/Ptungi(點火)==
#Utung han puniq ga, kii si ini beyo praun kiya hari.<br>先將火點起來,等一下就可以很快煮東西。
==Nkari pnegluban==
*[[Raqic puniq]]
*[[Rulu puniq]]
*[[Emphing punig|Emphing puniq]]
[[Category:Puniq]]
46363sdj9sbenovjvvllci6qj5w1gd8
Qsiya
0
2366
105712
2024-09-29T13:43:18Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Qsiya
105712
wikitext
text/x-wiki
=='''Qsiya/Qsiay/Qusiya'''(水)==
[[File:Water drop 001.jpg|thumb|Qsiya]]
[[File:2006-02-13 Drop-impact.jpg|thumb|Qsiya]]
#Gaga ka '''qsiya''' tleetu ma; qsiya mtilux ka nii.<br>那是溫水;這是熱水。
#So smiicu ka '''qsiya''' paru.<br>洪水很可怕。
#Mahi hari qsiya kesun ku na [[ising]].<br>醫生叫我多喝水。
#Ima wada gmeyu tgebin pusu '''qsiay''' hii di?<br>是誰砍伐了水源地的櫸木?
#Mahi tikuh qsiya han, kiya ka ini khuwaw!<br>喝點水解渴吧!
#Ma ini keelih nana '''qsiya''' [[yayung]] ga.<br>那個河水怎麼還沒有退潮!
#Kedu knsekuy '''qsiya''' namu hini ha? <br>你們這裏的水怎麼那麼冷啊?
==Krao/Pkrao(涉水)==
#Ga dmayo seediq '''pkrao''' mmaha sipo ka qbsuran mu rseno.<br>哥哥正幫助別人涉水而過到對岸。
#Nii ddaan miyan krao mmaha [[lmiqu]] klaali.<br>這裡是我們上山狩獵經常涉溪而過之處。
#'''Krao''' su mmaha sipo ga peni, qtai hari [[btunux]] bobo yayung truma.<br>你要越溪而過時,要小心河流底下的石頭。
==Seelih(水變少)==
#'''Seelih''' qsiya ribo ga de, hbugi dungan denu.<br>當鍋裡的水逐漸減少後,再加水。
==Mccabiq(水溢出)==
#Lebi nhari qsiya, maha '''mccabiq''' qluli kana qsiya ga [[bakic]] truma di.<br>快點把水關掉,水桶裡的水都溢出來了。
==Liihi(疏水)==
#'''Liihi''' qsiya na yqeyaq ga, maha sburo gamil na [[srqemu]] ga di wa.<br>去把玉米田的水排出,免得玉米的根會爛掉。
==Hbugi/Hmubu(添水)==
#Iya ba chngii hmubu hlama ga prayan ga; '''hbugi''' de seelih qsiya na.<br>你們千萬別忘了在蒸煮的糯米;水減少時要加水。
#Bsiyaq hprayan hmlama nii; asi ka ini laxi '''hmubu''', kika ina mu ka ga hmubu qsiya na.<br>蒸煮糯米所需的時間長,必須不斷地添加蒸煮的水,所以我的媳婦在那裡添加蒸煮的水。
==Srnecux/Rngcux/Srnsux(水災)==
#'''Srnecux''' paru texan cbeyo; wada na daun mangal ciida ka sapah ta [[dapa]].<br>以前曾發生大洪水;我們的牛舍就在那一次的洪水被沖毀。
#Bobo [[quyux|qmnuyux]] de ini kela '''srnecux''' paru denu.<br>大雨過後很容易引起水患。
[[Category:Qsiya]]
l2kr0bn8sit1wgmtqfq0g3hktrrez3c
Snakun:Qsiya
14
2367
105713
2024-09-29T13:43:38Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Snakun:Qsiya
105713
wikitext
text/x-wiki
分類:水
fkysc0hsqj76183mxspus1dc55491p9
Dremus
0
2368
105714
2024-09-29T13:48:54Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Dremus
105714
wikitext
text/x-wiki
===Dremus/Semun (露水)===
[[File:Dew_drop.jpg|thumb|Dremus]]
#Asi ka mgrebu niqan '''dremus''' [[waso]] [[sudu]].<br>清晨期間花草葉才有露水。
#Ye mnkdalax inu peni dremus nii, mgrebu de '''mdremus''' kanna ka speriq ma waso [[qhuni]].<br>也不知露水是怎麼來的,晨間的雜草以及樹葉上都沾滿著露水。
#'''Mdremus''' kana ka waso qhuni berah sapah mu mgrebu.<br>早上家裏前面的樹葉都沾上了露水。
#Niqan '''semun''' bobo waso btakan ka mgrebu.<br>早晨竹葉上有露水。
[[Category:Qsiya]]
sssddl5lhcv2yxx3pd3ghql1ybcr6oy
Quyux
0
2369
106218
105719
2024-12-23T18:18:43Z
CommonsDelinker
52
Replacing Con00019_(27940581725).jpg with [[File:Colorado_rainbow_and_rainshaft_(27940581725).jpg]] (by [[:c:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] because: [[:c:COM:FR|File renamed]]:).
106218
wikitext
text/x-wiki
==Quyux(雨)==
[[File:Colorado rainbow and rainshaft (27940581725).jpg|thumb|Quyux(雨)]]
[[File:Hard rain on a roof.jpg|thumb|Quyux(雨)]]
#Teyan ba '''quyux''' skeeman ha, asi lux ini pqemi seediq. <br>昨晚下那麼大的雨,直讓人難以入睡。
#Meeyah dungan sa '''quyux''' paru ga.<br>可能又會下大雨。
#Hmuwa naq [[paye]] ta hndure nii? Ma egu riyung lepi! Ye ado ini '''quyux'''?<br>這次(收割)的稻子,怎麼那麼多空穀子!是不是缺雨水的關係?
#Niqan [[seediq]] mplawa quyux ka rudan ta cbeyo ma, psquyux '''quyux''' snalu ka seediq saya di.<br>我們的祖先有求雨祭司,而現代人可施放人造雨。
#Ado ini thei kari ka [[laqi]] na, kika pqyuxan na '''quyux''' nganguc.<br>因他的小孩不聽話,所以罰他在外頭淋雨。
#Gbiyan siida, nasi embahang uyas [[qpatung|qpatur]] o ida '''mquyux''' ka kusun.<br>傍晚若聽到青蛙叫聲時,第二天一定會下雨。
#Yaani '''mquyux''' kiya hari di wa; nii mplabu.<br>天在起霧,等一下可能會下雨。
==Qmuyux(下雨)==
[[File:Rain 2.gif|thumb|Qmuyux]]
#'''Qmuyux''' da.<br>下雨了。
#Nii '''qmuyux''' di, uka mu ssaan theyaq nganguc di.<br>下雨了我不能出去玩。
#Sntasin [[bngerux]] de '''qmuyux''' paru ma, egu naq riyung ka kui bngerux skiya duri.<br>五節芒發芽時會下大雨,也會有很多的蜉蝣飛舞著。
#Msurung da, tadi beyo '''qmuyux''' di.<br>變陰天了,快要下雨了。
#Hmuwa [[karac]] nii? Paru bale ka knhrenang na [[bruwa]] ma uka '''qquyux'''.<br>這天是怎麼回事?雷打的這麼響卻沒下雨。
#'''Qmuyux''' de psaun daha gigan ka macu ma, phdagun daha puniq.<br>下雨的話,他們會必把小米放在乾燥簍裡用火曬乾。
==Qmnuyux(下過雨)==
#Ye '''qmnuyux''' soni keeman hini na; ma ka nii mhuriq dheran nii nana.<br>怎麼地面上還濕濕的;這裡昨晚可能下過雨。
#Ado '''qmnuyux''', mtuting kingal btunux paru ka siyo lmiqu.<br>因為下雨,旁邊的山滾落了一顆大石頭。
==Msuwan(停雨)==
#'''Msuwan''' dige malu mosa ku theyaq tikuh ngerac.<br>雨停了,我可以去玩嗎?
==Sqquyux(冒雨)==
#'''Sqquyux''' meepah [[tama]] [[bubu]] miyan cbeyo.<br>我們的父母親以前常冒著雨工作。
==Tudiq(雨滴)==
[[File:Rain on grass2.jpg|thumb|Tudiq]]
#Uka mu ba ttqiyan ka sbratan ku na hrenang '''tudiq''' quyux ga pstudi bobo ngaba.<br>雨滴打在鐵皮的聲音,讓我沒有辦法睡覺。
#Iya mahi pnstudiq namu '''tudiq''' quyax kiya wa; ini huwa strima namu hei.<br>你們汲取的雨滴不能喝哦;你們用來洗澡沒關係。
==Qyexun(被雨淋)==
#Msurung di; hai mangal kanna ka pnhdagan, '''qyexun''' bale quyux di.<br>變陰天了;將外面曬的東西都拿進來,會被雨淋到了。
#Iya psai hiya, qyuxun na di. Iya psai hiya, qyuxun na di.<br>不要放在那裏,會被雨淋到。
[[Snakun:Quyux]]
[[Snakun:Qsiya]]
pt3fd5hxfug4homsneukht7uc20tplc
Waya lmawa quyux
0
2370
105722
105721
2024-09-29T15:37:09Z
臺灣語言繼承者
2095
105722
wikitext
text/x-wiki
===Waya lmawa quyux(求雨祭)===
[[File:George_Catlin_-_Rainmaking_among_the_Mandan_-_1985.66.476_-_Smithsonian_American_Art_Museum.jpg|thumb|Waya lmawa quyux]]
Niqan waya lmawa quyux ka [[Seediq]] ta cbiyaw, “muda waya mplawa quyux do, enduwa bay qmuyux da” uka ta sow sediq plawa [[quyux]] dmi, ana niqan ltlutuc dha wa, ini duwi waya rdrudan dha da, kiya ka, nii ta ini klai mi chngiyun ta ka waya da.
Cuhan, nasi bsiyaq ini quyux mi mdngu karac do, mdngu mhuqil kana ka pnhmaan da, mlih kana ka [[qsiya]] [[yayung]] da, musa mita sediq mplawa quyux ka qbsuran alang dha rdrudan alang, ppoda waya mplawa quyux. Kiya umau kingal diyax do, kiya han dmurun qbsuran alang kana ka sediq alang ssaun dha poda lmawa quyux.
Diyax cida, madas dha [[rodux]] ka qbsuran alang, biqun na sediq mplawa quyux, snul kana ka qbsuran alang, rudan alang mi tnsapah sediq mplawa quyux, musa yayung mita pswaya lmawa quyux. Mhdu do, ini dhuq alang ka sediq mnosa mita pswaya na sa o, kiya miyah qmuyux paru dsa ka kari dha.
Babaw qmnuyux da o, miyah pkan dsediq alang ka sediq mplawa quyux ka da, encung sow ini palix qmuyux duma da.
[[Snakun:Quyux]]
rldmmvcez30sxrmru5nlnkm5fjsj4l3
Snluan qcinuh:Col-begin
10
2371
105723
2024-09-29T15:46:08Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Snluan qcinuh:Col-begin
105723
wikitext
text/x-wiki
<includeonly><templatestyles src="Col-begin/styles.css"/>
<div>
{| class="{{{class|}}} multicol" role="presentation" style="{{#if:{{{small|}}}|font-size:90%;}}{{#if:{{{border|}}}|border: {{{border}}};}}{{#if:{{{bgColor|}}}{{{bgcolor|}}}|background:{{{bgColor|{{{bgcolor}}}}}};}}width:{{{width|100%}}};{{{style|}}}"<noinclude>
|-
|
|}</div></includeonly><noinclude>
{{Documentation}}
</noinclude>
s5i56xbv0oi8h7jddgmdgznhnehvz3f
Snluan qcinuh:Col-break
10
2372
105724
2024-09-29T15:46:57Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Snluan qcinuh:Col-break
105724
wikitext
text/x-wiki
 
| {{#if:{{{width|}}}{{{align|}}}{{{valign|}}}{{{gap|}}}{{{style|}}}|style="{{#if:{{{width|}}}|width: {{{width}}}; }}{{#if:{{{align|}}}|text-align: {{{align}}}; }}{{#if:{{{valign|}}}|vertical-align: {{{valign}}}; }}{{#if: {{{gap|}}}|padding-left: {{{gap}}}; }}{{{style|}}}"}} |<noinclude>
{{Documentation}}
<!-- Add categories to the /doc subpage, interwikis to Wikidata, not here -->
</noinclude>
f5wkfsmcse1t4l2ebfrnsrpgwdou2eb
Snluan qcinuh:Col-end
10
2373
105725
2024-09-29T15:47:59Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Snluan qcinuh:Col-end
105725
wikitext
text/x-wiki
 
|}</div><noinclude>
{{documentation}}
<!-- Add categories to the /doc subpage, interwikis to Wikidata, not here -->
</noinclude>
k4s9667tmzu4y9wvd7w8hbbtazyzjd6
Snluan qcinuh:Col-begin/styles.css
10
2374
105726
2024-09-29T15:49:07Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Snluan qcinuh:Col-begin/styles.css
105726
sanitized-css
text/css
@media all and (max-width:720px) {
table.multicol > tr > td,
table.multicol > tbody > tr > td {
display:block !important;
width:100% !important;
padding:0 !important;
}
}
table.multicol {
border: 0;
border-collapse: collapse;
background-color: transparent;
color: inherit;
padding: 0;
}
table.multicol > tr > td,
table.multicol > tbody > tr > td {
vertical-align: top!important;
}
23cn4sduaqhfs95avtdeebz3sqzpxpw
Dmurun Tama Baraw
0
2375
105727
2024-09-29T15:50:24Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Dmurun Tama Baraw
105727
wikitext
text/x-wiki
{{Col-begin}}
{{Col-break}}'''Kari Seediq'''
:Tama nami wa baraw,
:So sprun kana sediq ka knmalu hangan su. So su mpqlahang kana qnlangan; So lnglungan su baraw hay kchaya babaw dxral uri. Uqun nami pa biqi nami ka diyax saya. Srwayi nami ka qnnaqah nuda nami, so wada nami smruwa qnnaqah nuda dha. Iya nami pdayi mqraqil pnsngan; pkudus nami kndadax naqah. Alaw qnlhangan mi, biyax mi, knrdax u ida Nisu, ana dhuq knuwan.
:Ameyng!{{Col-break}}'''[[Kari Tlu]]
:我們在天上的父:
:願人都尊你的名為聖。願你的國降臨;願你的旨意行在地上,如同行在天上。我們日用的飲食,今日賜給我們。免我們的債,如同我們免了人的債。不叫我們遇見試探;救我們脫離兇惡(或作:脫離惡者)。因為國度、權柄、榮耀,全是你的,直到永遠。
:阿們!
{{Col-break}}
{{Col-end}}
[[File:Lords_Prayer_in_Chinese.jpg|thumb|222x222px|文言版天主經]]
pd4y9agzb8yvyohtnkgtwte64kbfz5s
Hengac
0
2376
105728
2024-09-29T16:05:36Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Hengac
105728
wikitext
text/x-wiki
[[File:Heart_near.png|thumb|Hengac Seediq]]
'''Hengac/Tama baraq<ref>https://web.klokah.tw/vocabulary/index.php?d=15&c=06&n=28 族語E樂園:都達賽德克語學習詞表 tama baraq
心臟</ref>/Toma bahak''' ka maasuw [[dara]] hei [[seediq]](Kndalax hengac gmarang hei ta ka dara).
==Pnyahan pnatas==
{{reflist}}
[[Snakun:Hengac]]
3bd5r6ifkvptwtjxswpaslsc6e9ndtq
Emptsapuh ni empthuni
0
2377
107340
107298
2025-04-19T12:31:49Z
HuwacBasaw1234
49
/* Pnyahan bnatas(參考資料來源) */
107340
wikitext
text/x-wiki
= '''Emptsapuh ni empthuni(巫醫與黑巫)''' =
Alang sbiyaw ga ungac ka ksun “ sapah spuhan ” , saan psapuh mnarux seejiq, nasi mnarux do ida niqan ka emptsapuh narux. Manu bi ka “ emptsapuh ” ksun hug? Emptsapuh seuxal ni emptsapuh sayang ga, mtna saw iyux pkmalu narux seejiq kana. Emptsapuh sbiyaw ga niqan nanaq knkla dha ni sbgay dha iyug.
Emptsapuh seuxal o ida dqrijil ka meuda euda nii, kiya ni qulung niqan emptsapuh ka kngkingal alang, ana manu narux o pdaun smapuh do ida malu kana da. Manu ka emptsapuh seejiq ga, asi ka mrudan na hari qrijil, ida dntulan emptsapuh rudan ka uda nii.Uxay uri o sbgay na niqan knkla quri saw emptsapuh seejiq alang, uxay uri o sbgay mdrumuc nanaq smluhay seejiq alang. Kiya ka sltulan dha emptsapuh, ana mmanu narux o, ida tduwa spuhun emptsapuh nii kana. Kiya ni msapuh siida ga musa mangal tahuc puniq, mdayuc, lmabu qbulic, emsuwil dha gmaxun buwax masu uri, dsaw nii ka qyqaya ssapuh emptsapuh.
Nasi niqan mnarux ka tnsapah o, seusa dha lmawa emptsapuh, uxay uri o musa pqita narux sapah emptsapuh. Msapuh siida ttuyun ka mnarux seejiq, ana naq asi ksaraw tqian uri, uxay uri o tluung babaw gakac. Msapuh siida ka emptsapuh o, egu bi klgan ka sdurun na Utux, wada na spuun ruwan kana ka kari, speysa na pkmalu narux hiyi seejiq.
Mnhdu smapuh do mangal qbulic lbuun na ruwan wasaw qhuni, mangal bnuqir ni bsaun na babaw wasaw, ddangun babaw puniq ka wasaw. Mtalux do psaun na babaw hiyi ni tunux mnarux seejiq, tay saw musa muhul hari ka hiyi mnarux seejiq. Kiya ni dmurun pxal duri ka emptsapuh, siida ini asi rngaw ana manu kari ka emptsapuh, wana msa “ qtai ta han! ” ni wada sapah tmaga spi na. Nasi malu ka spi na ga tduwa musa malu ka narux seejiq, snhiyun balay seejiq uri ka pnspuhan.
Sbiyaw ga nasi malu ka snpuhan na do, niqan nanaq gaya dha meiyah mgay pnegalang, tninun na pala, uxay uri o tnbugan na rudux, ririh saw gnhuway na empsapuh, saw nii ka gaya seuxal.
Ida niqan ka “ empthuni ” uri, gaga pniqan ssiyaw alang. Manu ka ksun dha “ empthuni ” o, ida niqan kingal nanaq biyax niya mphuni. Mphuni siida, ida ini pqtai ana ima, kiya ni ungac seejiq ka qmnita “ mhuni ” ka empthuni. Smnru ka rudan sbiyaw o, “ empthuni ksun ga ungac laqi dha mlutuc, yasa naqih lnglungan dha ka dhiya.
== Pnyahan bnatas(參考資料來源) ==
Empmatas: Lituk Teymu詹素娥
[[Snakun:Truku]]
1flebkntlyhj3nw9ke7xnz8acfb0pji
Tr-04-Uuqan ni narux tannyaw ping Kari Truku:Away Buyung
0
2378
106412
106411
2025-02-07T01:07:46Z
Awaychenaaa
82
/* Pnyahan bnatas(資料來源) */
106412
wikitext
text/x-wiki
== '''Uuqan ni narux tannyaw ping Kari (飲食與糖尿病)''' ==
Pusu bi uuqun rudan sbiyaw o,masu,bunga,sari, sama dgiyaq ni ssamac lmiqu, asi dha hpuyui qsiya mhada do, stmun cimu da.
Nihung jiday Suxal han o Nihung ka mududu tmgsa ita seejiq mhuma payay, kiya do buwax nii ka pusu uqun sayang da.
kiya ka knthuway ini ktna ka kana ka uqan ita seejiq da.knxalan sayang o, uka hari seejiq ka emqpah dxgal uri da, hbaraw ka wada qmeepah quri so koba, ini sqepah nngalan dha nanaq, sduuy pila marig da.iyux pkeudus ka seejiq alang nii o, mhuma quri so tduwa pryuxun pila, saw kahue, ocya ni pinglang…,uuqan so sbiyaw ha o, ita nanaq ka mhuma ni kmtuy, yaa sa gaga sliqan knxalan sayang da, uxay uri o, asi ka marig nganguc ka buwax uri, ana mmahan o shiya. narux tannyaw ping nii o,asi ka ini hari ekan abura ni shiya, ququ ekan sama.
abura ni mrmun na o iya hari uqi kiya, iya imah snaw dnii ka pusu na balay.dnii kndusan knxalan sayang o, ini kklai manu ka mdungus na da,
yaa sa niqan saw nii ka knxalan ta sayang, kika ini hari biyaw meydang ka sjiqun ta Taywan nii.
=== Pnyahan bnatas(資料來源) ===
'''撰稿人: Away Buyung (白玉珍)'''
'''族 別: 賽德克族 德鹿谷人﹙Seejiq Truku﹚'''
'''校對者:詹素娥﹙族名: Lituk Teymu﹚'''
'''族 別: 賽德克族 德鹿谷人'''
'''整理者:Kumu Basaw (姑慕.巴紹)'''
'''族 別: 賽德克族 德鹿谷人﹙Seejiq Truku﹚'''
l9v40lnptjvuu12eg1r2qjw66nntupm
Ppngerah
0
2379
105910
2024-10-23T15:12:52Z
臺灣語言繼承者
2095
頁面已重新導向至[[Pngerah]]
105910
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT[[Pngerah]]
qsjh5ptbw6qj7vyyp6vn9ph8vd50747
Pngerah
0
2380
105911
2024-10-23T15:21:32Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Pngerah
105911
wikitext
text/x-wiki
[[File:Starsinthesky.jpg|thumb|Pngerah]]
Asi ka keeman leexan qmita ka '''pngerah / ppngerah / pungerah ''' (星星), diyan de ini riyung qtai. Keeman malu [[karac]] de, ungac [[rulung]] ka karac, mquri karac baro qmita uka sspegan ka pngerah qtaun ta.
{{stub}}
[[Category:Pngerah]]
pbg9qqs00j0u7su3nu7dny7pnw9tvlp
Ido
0
2381
105912
2024-10-23T15:29:53Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Ido
105912
wikitext
text/x-wiki
[[File:Meshi 001.jpg|thumb|Ido]]
'''Ido''' ge smkuxul riyung mekan [[ppuqun]] ka [[seediq Yaco]].
Yaani uka hari ppuqun cbeyo, praun daha ido rumu ka [[macu]] nii, duma naq de gmhulama slmeun daha emu, desun daha neepah. Ani naq dehuk saya, egu seediq alang lmngelun muku phuma macu nana.
Ado uka liwas ka cbeyo, spheyan dehuk sapah ka qsiya de, asi phyegi siyo hprayan, stkuhun hmeruy ribo ma sepih de pure ido ma so smsama.
{{stub}}
sugt3xz2bajkfa7ld3azhp9bxc4wj6o
Snluan qcinuh:Cquote
10
2382
105914
2024-10-23T15:44:22Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Snluan qcinuh:Cquote
105914
wikitext
text/x-wiki
<noinclude>The template appears as follows in article space:
{{Blockquote|text={{lorem ipsum}}}}
and as follows in all other namespaces:
</noinclude>{{Main other
|demospace={{{demospace|}}}
|1=<!-- result if in mainspace -->{{Blockquote
| text={{{text|{{{content|{{{quotetext|{{{quote|{{{1|<includeonly>{{error|Error: No text given for quotation (or equals sign used in the actual argument to an unnamed parameter)}}</includeonly><noinclude>{{lorem ipsum}}</noinclude>}}} }}} }}} }}} }}}
| author={{{author|{{{personquoted|}}} }}}
| title ={{{title|{{{quotesource|{{{4|}}} }}} }}}
| source={{{source|{{{publication|{{{5|{{#if:{{{title}}}|{{{quotesource|}}}| }} }}} }}} }}}
}}
|2=<!-- result if elsewhere -->
{{(!}} class="cquote pullquote" role="presentation" {{#if:{{{rtl|}}}|dir="rtl"}} style="{{#switch:{{{float|}}}
| left = float:left
| right = float:right
| #default = margin:auto
}}; border-collapse: collapse; border: none; {{#if:{{{bgcolor|}}}|background-color: {{{bgcolor}}}; border: 1px solid #aaa;}} width: {{#if: {{{wide|}}} | 100% | {{{width|auto}}}}};"
{{!}} style="width: 20px; vertical-align: top; border: none; color: {{{qcolor|#B2B7F2}}}; font-size: {{#switch:{{{size|{{{quotewidth|{{{width|{{{2|20px}}}}}}}}}}}}
|10px=20px
|30px=60px
|40px=80px
|50px=100px
|60px=120px
|#default=40px}}; font-family: {{#if:{{{rtl|}}}|Roman|'Times New Roman', Times}}, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: left; padding: {{#if:{{{small|}}}|10px 2px|10px 10px}};" {{!}} {{#if:{{{rtl|}}}|”|“}}
{{!}} style="vertical-align: top; border: none;{{#if:{{{rtl|}}}|direction:rtl;}} padding: {{#if:{{{small|}}}|4px 2px|4px 10px}}; {{#ifeq:{{{quotealign|}}}|center|text-align:center;}}" {{!}} {{trim quotes|{{{text|{{{content|{{{quotetext|{{{quote|{{{1|<includeonly>{{error|Error: No text given for quotation (or equals sign used in the actual argument to an unnamed parameter)}}</includeonly><noinclude>{{lorem ipsum}}</noinclude>}}}}}}}}}}}}}}}}}
{{!}} style="width: 20px; vertical-align: bottom; border: none; color: {{{qcolor|#B2B7F2}}}; font-size: {{#switch:{{{size|{{{quotewidth|{{{width|{{{2|20px}}}}}}}}}}}}
|10px=20px
|30px=60px
|40px=80px
|50px=100px
|60px=120px
|#default=40px}}; font-family: {{#if:{{{rtl|}}}|Roman|'Times New Roman', Times}}, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: right; padding: {{#if:{{{small|}}}|10px 2px|10px 10px}};" {{!}} {{#if:{{{rtl|}}}|“|”}}
{{!-}}
{{#if:{{{author|{{{personquoted|{{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{4|{{{5|}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}|{{#if:{{NAMESPACE}}||[[Category:Articles with attributed pull quotes]]}}
{{!}} colspan="3" class="cquotecite" style="border: none; padding-right: 4%; font-size: smaller; line-height:normal; text-align: right;" {{!}} <cite>— {{#if:{{{author|{{{personquoted|{{{4|}}}}}}}}}|{{{author|{{{personquoted|{{{4}}}}}}}}}{{#if:{{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{5|}}}}}}}}}}}}}}}|, {{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{5}}}}}}}}}}}}}}}}}|{{#if:{{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{5|}}}}}}}}}}}}}}}|{{{source|{{{publication|{{{title|{{{quotesource|{{{5}}}}}}}}}}}}}}}}}}}</cite>
}}
{{!)}}
}}<!-- {{subst:FULLPAGENAME}} --><noinclude>
{{documentation}}
</noinclude>
rxf2qggtlac0tu6vqy1s3j9lvfl1nbq
Snluan qcinuh:Blockquote
10
2383
105915
2024-10-23T15:45:17Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Snluan qcinuh:Blockquote
105915
wikitext
text/x-wiki
<templatestyles src="Template:Blockquote/styles.css" /><!--
--><blockquote class="templatequote {{{class|}}}" {{#if:{{{style|}}}|style="{{{style}}}"}}>{{{text|{{{content|{{{quotetext|{{{quote|{{{1|<includeonly>{{error|Error: No text given for quotation (or equals sign used in the actual argument to an unnamed parameter)}}{{main other|[[Category:Pages incorrectly using the quote template]]}}</includeonly><noinclude>{{lorem ipsum}}</noinclude>}}}}}}}}}}}}}}}{{#if:{{{sign|}}}{{{cite|}}}{{{author|}}}{{{by|}}}{{{personquoted|}}}{{{source|}}}{{{ts|}}}{{{title|}}}{{{publication|}}}{{{quotesource|}}}{{{char|}}}{{{character|}}}{{{2|}}}{{{3|}}}{{{4|}}}{{{5|}}}|{{#if:{{{multiline|}}}|<nowiki />}}
<div class="templatequotecite">— <cite>{{#if:{{{char|{{{character|{{{5|}}}}}}}}}|{{{char|{{{character|{{{5|}}}}}}}}}, in }}{{Comma separated entries
| {{if empty|{{{sign|}}}|{{{cite|}}}|{{{author|}}}|{{{by|}}}|{{{personquoted|}}}|{{{2|}}}}}
| {{if empty|{{{title|}}}|{{{publication|}}}|{{{ts|}}}|{{{quotesource|}}}|{{{3|}}}}}
| {{if empty|{{{source|}}}|{{{4|}}}}}
}}</cite></div>
}}</blockquote>{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using Blockquote template with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Blockquote]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | author | by | char | character | cite | class | content | multiline | personquoted | publication | quote | quotesource | quotetext | sign | source | style | text | title | ts }}<noinclude>
{{documentation}}<!-- Add categories to the /doc subpage, not here! -->
</noinclude>
29mmi6jvbtob3u5m0c5p8d9zyjrge0c
Snluan qcinuh:Blockquote/styles.css
10
2384
105916
2024-10-23T15:46:04Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Snluan qcinuh:Blockquote/styles.css
105916
sanitized-css
text/css
/* {{pp-template}} */
.templatequote {
overflow: hidden;
margin: 1em 0;
padding: 0 32px;
}
.templatequotecite {
line-height: 1.5em;
/* @noflip */
text-align: left;
margin-top: 0;
}
@media (min-width: 500px) {
.templatequotecite {
/* @noflip */
padding-left: 1.6em;
}
}
975tzgnvhd5jyqf0ucyxd4w8q6i98j0
Snluan qcinuh:Lorem ipsum
10
2385
105917
2024-10-23T15:46:30Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Snluan qcinuh:Lorem ipsum
105917
wikitext
text/x-wiki
{{{{{|safesubst:}}}#invoke:lorem ipsum|main}}<noinclude>
{{Documentation}}
</noinclude>
1u4bp7uwhc1wy1jszrzt9jlcqnr5zd7
模組:Lorem ipsum
828
2386
105918
2024-10-23T15:47:26Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug 模組:Lorem ipsum
105918
Scribunto
text/plain
local yn = require("Module:Yesno")
return {
main = function(frame)
local args = require("Module:Arguments").getArgs(frame)
local data = args["data"] and mw.loadData(args["data"]) or mw.loadData("Module:Lorem_ipsum/data")
local paragraphs = {}
for k,v in ipairs(data) do
table.insert(paragraphs, v)
end
local out = ''
local link = yn(args["link"]) or yn(args[4]) or false
local join = yn(args["join"]) or false
local cat = yn(args["cat"]) or true
local count = tonumber(args[1] or 1)
local i = 1
if join then
out = out .. (args["prefix"] or args[2] or "")
end
while i <= count do
if not join then
out = out .. (args["prefix"] or args[2] or "\n")
end
out = out .. mw.ustring.format(paragraphs[math.mod(i - 1, #paragraphs) + 1], (link and "link" or ""))
if not join then
out = out .. (args["suffix"] or args[3] or "") .. "\n"
else
out = out .. (i == count and "" or " ")
end
link = false
i = i + 1
end
if join then
out = out .. (args["suffix"] or args[3] or "")
end
if cat and mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 and not mw.isSubsting() then
out = out .. "[[Category:Wikipedia articles containing placeholders]]"
end
return frame:preprocess(out)
end,
oneParagraph = function(frame)
local args = require("Module:Arguments").getArgs(frame)
local data = args["data"] and mw.loadData(args["data"]) or mw.loadData("Module:Lorem_ipsum/data")
local paragraphs = {}
for k,v in ipairs(data) do
table.insert(paragraphs, v)
end
local i = tonumber(args[1] or 1)
local link = yn(args["link"])
local paragraph = paragraphs[math.mod(i - 1, #paragraphs) + 1]
local maxLen = tonumber(args["max len"] or mw.ustring.len(paragraph))
local out = ""
if cat and mw.title.getCurrentTitle().namespace == 0 and not mw.isSubsting() then
out = out .. "[[Category:Wikipedia articles containing placeholders]]"
end
out = out .. mw.ustring.format(paragraph, (link and "link" or ""))
return mw.ustring.sub(frame:preprocess(out), 1, maxLen)
end
}
jzidvke8ngtm763y4tbqp9vgasxqz2n
模組:Yesno
828
2387
105919
2024-10-23T15:48:07Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug 模組:Yesno
105919
Scribunto
text/plain
-- Function allowing for consistent treatment of boolean-like wikitext input.
-- It works similarly to the template {{yesno}}.
return function (val, default)
-- If your wiki uses non-ascii characters for any of "yes", "no", etc., you
-- should replace "val:lower()" with "mw.ustring.lower(val)" in the
-- following line.
val = type(val) == 'string' and val:lower() or val
if val == nil then
return nil
elseif val == true
or val == 'yes'
or val == 'y'
or val == 'true'
or val == 't'
or val == 'on'
or tonumber(val) == 1
then
return true
elseif val == false
or val == 'no'
or val == 'n'
or val == 'false'
or val == 'f'
or val == 'off'
or tonumber(val) == 0
then
return false
else
return default
end
end
swdskn7svew8i9wuydn9uj5l3r2ghcs
模組:Lorem ipsum/data
828
2388
105920
2024-10-23T15:48:51Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug 模組:Lorem ipsum/data
105920
Scribunto
text/plain
--<nowiki>
return {
"{{safesubst:#if:%s|[[Lorem ipsum]]|Lorem ipsum}} dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua. Ut enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat. Duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate velit esse cillum dolore eu fugiat nulla pariatur. Excepteur sint occaecat cupidatat non proident, sunt in culpa qui officia deserunt mollit anim id est laborum.",
"Curabitur pretium tincidunt lacus. Nulla gravida orci a odio. Nullam varius, turpis et commodo pharetra, est eros bibendum elit, nec luctus magna felis sollicitudin mauris. Integer in mauris eu nibh euismod gravida. Duis ac tellus et risus vulputate vehicula. Donec lobortis risus a elit. Etiam tempor. Ut ullamcorper, ligula eu tempor congue, eros est euismod turpis, id tincidunt sapien risus a quam. Maecenas fermentum consequat mi. Donec fermentum. Pellentesque malesuada nulla a mi. Duis sapien sem, aliquet nec, commodo eget, consequat quis, neque. Aliquam faucibus, elit ut dictum aliquet, felis nisl adipiscing sapien, sed malesuada diam lacus eget erat. Cras mollis scelerisque nunc. Nullam arcu. Aliquam consequat. Curabitur augue lorem, dapibus quis, laoreet et, pretium ac, nisi. Aenean magna nisl, mollis quis, molestie eu, feugiat in, orci. In hac habitasse platea dictumst.",
"Fusce convallis, mauris imperdiet gravida bibendum, nisl turpis suscipit mauris, sed placerat ipsum urna sed risus. In convallis tellus a mauris. Curabitur non elit ut libero tristique sodales. Mauris a lacus. Donec mattis semper leo. In hac habitasse platea dictumst. Vivamus facilisis diam at odio. Mauris dictum, nisi eget consequat elementum, lacus ligula molestie metus, non feugiat orci magna ac sem. Donec turpis. Donec vitae metus. Morbi tristique neque eu mauris. Quisque gravida ipsum non sapien. Proin turpis lacus, scelerisque vitae, elementum at, lobortis ac, quam. Aliquam dictum eleifend risus. In hac habitasse platea dictumst. Etiam sit amet diam. Suspendisse odio. Suspendisse nunc. In semper bibendum libero.",
"Proin nonummy, lacus eget pulvinar lacinia, pede felis dignissim leo, vitae tristique magna lacus sit amet eros. Nullam ornare. Praesent odio ligula, dapibus sed, tincidunt eget, dictum ac, nibh. Nam quis lacus. Nunc eleifend molestie velit. Morbi lobortis quam eu velit. Donec euismod vestibulum massa. Donec non lectus. Aliquam commodo lacus sit amet nulla. Cras dignissim elit et augue. Nullam non diam. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. In hac habitasse platea dictumst. Aenean vestibulum. Sed lobortis elit quis lectus. Nunc sed lacus at augue bibendum dapibus.",
"Aliquam vehicula sem ut pede. Cras purus lectus, egestas eu, vehicula at, imperdiet sed, nibh. Morbi consectetuer luctus felis. Donec vitae nisi. Aliquam tincidunt feugiat elit. Duis sed elit ut turpis ullamcorper feugiat. Praesent pretium, mauris sed fermentum hendrerit, nulla lorem iaculis magna, pulvinar scelerisque urna tellus a justo. Suspendisse pulvinar massa in metus. Duis quis quam. Proin justo. Curabitur ac sapien. Nam erat. Praesent ut quam.",
"Vivamus commodo, augue et laoreet euismod, sem sapien tempor dolor, ac egestas sem ligula quis lacus. Donec vestibulum tortor ac lacus. Sed posuere vestibulum nisl. Curabitur eleifend fermentum justo. Nullam imperdiet. Integer sit amet mauris imperdiet risus sollicitudin rutrum. Ut vitae turpis. Nulla facilisi. Quisque tortor velit, scelerisque et, facilisis vel, tempor sed, urna. Vivamus nulla elit, vestibulum eget, semper et, scelerisque eget, lacus. Pellentesque viverra purus. Quisque elit. Donec ut dolor.",
"Duis volutpat elit et erat. In at nulla at nisl condimentum aliquet. Quisque elementum pharetra lacus. Nunc gravida arcu eget nunc. Nulla iaculis egestas magna. Aliquam erat volutpat. Sed pellentesque orci. Etiam lacus lorem, iaculis sit amet, pharetra quis, imperdiet sit amet, lectus. Integer quis elit ac mi aliquam pretium. Nullam mauris orci, porttitor eget, sollicitudin non, vulputate id, risus. Donec varius enim nec sem. Nam aliquam lacinia enim. Quisque eget lorem eu purus dignissim ultricies. Fusce porttitor hendrerit ante. Mauris urna diam, cursus id, mattis eget, tempus sit amet, risus. Curabitur eu felis. Sed eu mi. Nullam lectus mauris, luctus a, mattis ac, tempus non, leo. Cras mi nulla, rhoncus id, laoreet ut, ultricies id, odio.",
"Donec imperdiet. Vestibulum auctor tortor at orci. Integer semper, nisi eget suscipit eleifend, erat nisl hendrerit justo, eget vestibulum lorem justo ac leo. Integer sem velit, pharetra in, fringilla eu, fermentum id, felis. Vestibulum sed felis. In elit. Praesent et pede vel ante dapibus condimentum. Donec magna. Quisque id risus. Mauris vulputate pellentesque leo. Duis vulputate, ligula at venenatis tincidunt, orci nunc interdum leo, ac egestas elit sem ut lacus. Etiam non diam quis arcu egestas commodo. Curabitur nec massa ac massa gravida condimentum. Aenean id libero. Pellentesque vitae tellus. Fusce lectus est, accumsan ac, bibendum sed, porta eget, augue. Etiam faucibus. Quisque tempus purus eu ante.",
"Vestibulum sapien nisl, ornare auctor, consectetuer quis, posuere tristique, odio. Fusce ultrices ullamcorper odio. Ut augue nulla, interdum at, adipiscing non, tristique eget, neque. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Ut pede est, condimentum id, scelerisque ac, malesuada non, quam. Proin eu ligula ac sapien suscipit blandit. Suspendisse euismod. Ut accumsan, neque id gravida luctus, arcu pede sodales felis, vel blandit massa arcu eget ligula. Aenean sed turpis. Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Donec sem eros, ornare ut, commodo eu, tempor nec, risus. Donec laoreet dapibus ligula. Praesent orci leo, bibendum nec, ornare et, nonummy in, elit. Donec interdum feugiat leo. Vestibulum ante ipsum primis in faucibus orci luctus et ultrices posuere cubilia Curae; Pellentesque feugiat ullamcorper ipsum. Donec convallis tincidunt urna.",
"Suspendisse et orci et arcu porttitor pellentesque. Sed lacus nunc, fermentum vel, vehicula in, imperdiet eget, urna. Nam consectetuer euismod nunc. Nulla dignissim posuere nulla. Integer iaculis lacinia massa. Nullam sapien augue, condimentum vel, venenatis id, rhoncus pellentesque, sapien. Donec sed ipsum ultrices turpis consectetuer imperdiet. Duis et ipsum ac nisl laoreet commodo. Mauris eu est. Suspendisse id turpis quis orci euismod consequat. Donec tellus mi, luctus sit amet, ultrices a, convallis eu, lorem. Proin faucibus convallis elit. Maecenas rhoncus arcu at arcu. Proin libero. Proin adipiscing. In quis lorem vitae elit consectetuer pretium. Nullam ligula urna, adipiscing nec, iaculis ut, elementum non, turpis. Fusce pulvinar.",
}
--</nowiki>
byjgx57wqk698ayn134dpkwawy4zpww
Snluan qcinuh:Main other
10
2389
105921
2024-10-23T15:49:45Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Snluan qcinuh:Main other
105921
wikitext
text/x-wiki
{{#switch:
<!--If no or empty "demospace" parameter then detect namespace-->
{{#if:{{{demospace|}}}
| {{lc: {{{demospace}}} }} <!--Use lower case "demospace"-->
| {{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:0}}
| main
| other
}}
}}
| main = {{{1|}}}
| other
| #default = {{{2|}}}
}}<noinclude>
{{documentation}}
<!-- Add categories to the /doc subpage; interwikis go to Wikidata, thank you! -->
</noinclude>
fqcj40f1ojeitvtz4m2eefrp1ymhi6o
模組:Check for unknown parameters
828
2390
105922
2024-10-23T15:50:41Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug 模組:Check for unknown parameters
105922
Scribunto
text/plain
-- This module may be used to compare the arguments passed to the parent
-- with a list of arguments, returning a specified result if an argument is
-- not on the list
require ('strict');
local p = {}
local function trim(s)
return s:match('^%s*(.-)%s*$')
end
local function isnotempty(s)
return s and s:match('%S')
end
local function clean(text)
-- Return text cleaned for display and truncated if too long.
-- Strip markers are replaced with dummy text representing the original wikitext.
local pos, truncated
local function truncate(text)
if truncated then
return ''
end
if mw.ustring.len(text) > 25 then
truncated = true
text = mw.ustring.sub(text, 1, 25) .. '...'
end
return mw.text.nowiki(text)
end
local parts = {}
for before, tag, remainder in text:gmatch('([^\127]*)\127[^\127]*%-(%l+)%-[^\127]*\127()') do
pos = remainder
table.insert(parts, truncate(before) .. '<' .. tag .. '>...</' .. tag .. '>')
end
table.insert(parts, truncate(text:sub(pos or 1)))
return table.concat(parts)
end
function p._check(args, pargs)
if type(args) ~= "table" or type(pargs) ~= "table" then
-- TODO: error handling
return
end
-- create the list of known args, regular expressions, and the return string
local knownargs = {}
local regexps = {}
for k, v in pairs(args) do
if type(k) == 'number' then
v = trim(v)
knownargs[v] = 1
elseif k:find('^regexp[1-9][0-9]*$') then
table.insert(regexps, '^' .. v .. '$')
end
end
-- loop over the parent args, and make sure they are on the list
local ignoreblank = isnotempty(args['ignoreblank'])
local showblankpos = isnotempty(args['showblankpositional'])
local values = {}
for k, v in pairs(pargs) do
if type(k) == 'string' and knownargs[k] == nil then
local knownflag = false
for _, regexp in ipairs(regexps) do
if mw.ustring.match(k, regexp) then
knownflag = true
break
end
end
if not knownflag and ( not ignoreblank or isnotempty(v) ) then
table.insert(values, clean(k))
end
elseif type(k) == 'number' and knownargs[tostring(k)] == nil then
local knownflag = false
for _, regexp in ipairs(regexps) do
if mw.ustring.match(tostring(k), regexp) then
knownflag = true
break
end
end
if not knownflag and ( showblankpos or isnotempty(v) ) then
table.insert(values, k .. ' = ' .. clean(v))
end
end
end
-- add results to the output tables
local res = {}
if #values > 0 then
local unknown_text = args['unknown'] or 'Found _VALUE_, '
if mw.getCurrentFrame():preprocess( "{{REVISIONID}}" ) == "" then
local preview_text = args['preview']
if isnotempty(preview_text) then
preview_text = require('Module:If preview')._warning({preview_text})
elseif preview_text == nil then
preview_text = unknown_text
end
unknown_text = preview_text
end
for _, v in pairs(values) do
-- Fix odd bug for | = which gets stripped to the empty string and
-- breaks category links
if v == '' then v = ' ' end
-- avoid error with v = 'example%2' ("invalid capture index")
local r = unknown_text:gsub('_VALUE_', {_VALUE_ = v})
table.insert(res, r)
end
end
return table.concat(res)
end
function p.check(frame)
local args = frame.args
local pargs = frame:getParent().args
return p._check(args, pargs)
end
return p
duq9iab2i1yitd2f8nw1por2veybp89
Hido
0
2391
105923
2024-10-23T15:56:43Z
臺灣語言繼承者
2095
Nii muda phiyug Hido
105923
wikitext
text/x-wiki
[[File:The_Sun_by_the_Atmospheric_Imaging_Assembly_of_NASA's_Solar_Dynamics_Observatory_-_20100819.jpg|thumb|Hido]]
''' Hido / Hidaw ''' (太陽, patis: ☉) ge pngerah na asi ka [[diyan]] leexan qmita, [[keeman]] de ini riyung qtai.
Daha hido cbeyo cbeyo bale hayan sa. Wada haun cmebu rudan ta cbeyo ka kingal di mesa:
{{Cquote|Kari rudan cbeyo, niqal daha hido cbeyo cbeyo riyung, uka kesun keeman ciida, mttilux riyung karac, lmngelun ka seediq, asi naq cbuung kingal hido si seediq.
Kiya naq niqal kingal riso smruwa mqada kndesan na mmaha cmebu kingal hido. Ciida, maapa kingal laqi rseno ka riso kiya, ma mmaha di, ndaan na eluw kssiyo ka heya ge, phumaan na tlahi daka mudu.
Eluw ndaan na, wada hmrinas eguw knkaws ge, ini na dheki dehuk ka heya naq, ma dehuk hiya ka mnapa na laqi rseno kiya. Msdaling deriq na hido ciida ka laqi rseno kiya, mangal budi ma mquri hido cmebu ka heya, qulung ba, wada na ttingun ka kingal hido di, kndalax ciida, betaq mntena saya, niqal snaaxan diyang daka keeman ka bobo dheran.
Kii kleeluw meyah alang ka heya, mkkesa ma mekan tlahi daka mudu pnhumaan na rudan mnapa heya. Dehuk alang heya ciida de, wada daha klaun seediq mnosa theya nii, laqi rseno mnapa seediq, wada mgrudan ma qudi kana tunux duri di.}}
{{stub}}
ilbjv7iqciao9a8ji9olue47mtrle7y
Dahu Ali
0
2392
105926
105925
2024-10-23T16:04:42Z
臺灣語言繼承者
2095
105926
wikitext
text/x-wiki
[[File:布農族領袖拉荷阿雷.jpg|thumb|Dahu Ali]]
Dahu ge, knremun knciyuk [[Tanah Tunux]] riso ba blbale Punong (布農族). Mangal Ali mqedil na. Kiya ka Bobo na, asi daha Tnungai '''Dahu Ali'''(拉荷・阿雷) ka heya di.
Eguw ba ppyahan cakus, Meykuwang ka [[Taywan]]. Dungus ppyahan nii yyexun ba mangal Tanah Tunux. Kiya ini alix mquri lmiqu truma. Speeyux ka pkdkilan nYencuming. Ciida, eguw ba ka ooda speeyah sqlhangan na Yencuming ka Nihong. Kana pnkriyux speeyux pnqlhangan daha, mnriyung spkciyuk na Yencuming peni. Musa phuling spkuudus na ka seediq cbeyo. Ani si, ngalan hi Tanah Tunux ka [[halang]] daha. Nii ka skseyang ba rriyung na seediq Punong.
Kana ba knsseyang na Qbsuran Dahu Ali, melix mkseyang di Kesacu. Ma sqerac ptlongan sapah kuung. Traan pnlixan, luqah paru kana ka hei na di. Ini qbsiyaq wada mgedang. Anu qnbsiyaq ba pnpexan Sehu Tanah Tunux. Uka ba bbrahan, kika knciyuk Sehu Nihong ka dheya. Klaali musa tmheri, kmremux sapah ptasan ka dheya. Shngeras ba Sehu Tanah Tunux, mnnangi mesa Mddhaur, Mlawa tnalang msseli. Mqaras bale musa ka seediq, ma klaan daha uxe Mdahur. Wada hi pnhqilun Sehu Tanah Tunux kana ka seediq mnusa.
Pnstoyan kana qnnaqah knsseyang, tutuy knciyuk Sehu Tanah Tunux ka Dahu Ali. Desun mtheruy knbrawan, mtheya icil na Dahu Ali ka seediq tnalang. Dheran knbaro uxe leexan sndaling na seediq Tanah Tunux. Knremun msriko ba mccebu dndulan na seediq alang ka Dahu Ali. Mtluhe ba kmremux llmiqu truma. Knkingal ndaan daha uka ini dhheki knrmuxan. Uka ba hhwaan qmerac Sehu Tanah Tunux ka Dahu Ali, Ani smmalu eluw skciyuk na seediq tnalang, Asi maku uka ttaan ka ratuc snlmeyan eluw.
Qnbsiyaq ba pnslutuc skciyuk na seediq Punong, Snegul ndaan smeelu eluw, mkela mesa so nii ka pncyukan, mseeliq naq mpslutuc tnalang peni. Paru ba snliqan quri Tanah Tunux duri, Kika malix mpdmahur ka Dahu Ali, Psmeyah pqhedu pnqnaqah. Knkawas 1933 mddahur Dahu Ali daka Nihong, Mhedu qnbsyaqn ba ka kncyukan. Eguw speeyah kari ini ppexi Sehu Tanah Tunux, pkdesun seediq tnalang. Kragun ba seediq tnalan ka ndaan knremun knciyuk Tanah Tunux nDahu Ali. Spooda beyax ma knkela na dmudul seediq tnalang, Kmdakan pnugaya, pnseediq tnalang.
5z891eru157rjwefrxawfgqx6qjggi5
Msepi tlangan baro Ayrisu
0
2393
105961
105960
2024-11-02T13:02:30Z
Ilong moto
2293
105961
wikitext
text/x-wiki
'''Msepi tlangan baro Ayrisu'''(愛麗絲夢遊仙境)
[[Laqi]](孩童) [[mqedil]](女) uka ini na lnlungi ka Ayrisu, kana(都) lnlungan na truma(裡面), uka ka ini tneelu. So ka klaali smdurik kingal mlukus(穿著) [[lukus]](衣服) [[qolic wewe]](兔子) peni. Hmuwa lux mtuting(掉進) [[lhengo]](洞) [[qhuni]](樹) truma, ma prading(開始) msepi(做夢) musa tlangan baro ka Ayrisu.
==Rwahan neluk muhing paru pnsltulan(神奇的大鼻子門把)==
Tghuwe(緩緩) mtuting niqal rhahan [[neluk]](門) [[muhing]](鼻子) paru(大的) ayu truma ka Ayrisu. Qmita(看見) [[rusuq]](瓶子) stngayan [[qsiya]], mahun(喝) na di peni. Wada lux tnnais(一下子) mgbiciq ka hnyegan na di. Bobo(後來) na mnekan hlama(糕餅) kulu(盒子) truma, ni lux knparu(高大) daka knpruwan na berih dungal. Kela naq kingal mkela(能) mrengo(說) [[kari]](話) spesak rwahan muhing paru, mkela ini-setuq(不斷) pkriyux ani mmaanu peni.
Lmingis naqah kuxul(難過) na ka Ayrisu, pnstriqan beyuq(液) na [[doriq]](眼) ni mgyayung di. Mihah qsiya rusuq, tnnais mgbiciq, bhangan mesa putong(撲通), mtuting rusuq truma, smnegul(跟隨) qsiya [[yayung]](河) qluli(漂流).
Qnlliyan na, mgnetur qolic wewe kiya dungal, tutuy(起來) kndalax(從[某處]) rusuq truma smdurik qolic wewe ka Ayrisu, ani si ga hteran kingal mrulun smkuxul(喜歡) prigo uwanci(玩具), ani mlgelu, mrengo kari mntena hiya peni. Ani mesa ni ku skadi(尋找) kingal qolic wewe na Ayrisu, so ka uka [[birac]] ini daha bgangi peni.
Uka ba hhwaan, kika mengo Ayrisu, “ ini huwa qmita ku pnrigo namu, ani si, tgsai ku wada mquri eluw(路) inu(哪裡) na ka qolic wewe.” kika pchungi(忘記) qnrasan(高興) na prigo ka uwanci ciida, wada mgruus qduriq(逃跑) ka Ayrisu di.
==Scqiyan smeeliq sapah qolic wewe(撐破兔子的房子)==
Qmita kingal knbtunux(漂亮) knmalu(非常) qtaan(看起來) [[sapah]](房子) biciq(小的) ka Ayrisu, mkkesa(走路) ma mrengo mesa, “Ini klai ima(誰) ga meniq(居住) truma hiya na?!”
Ni mqango(跨步) meyah(來) [[rhengun]](門) ka qolic wewe, mquri berih na qolic wewe mprengo ka Ayrisu, ini-eyah(來不及) kari na, ni ptyexan smkagul(命令) musa mangal(拿) [[lubuy]](袋子) ddesun na sangpan qolic wewe ka Ayrisu. Anu(因為) mteeyux(急著) musa sangpan(上班), uka ali na mbahang(聽) mrengo Ayrisu, kika(所以) snolan(跟隨,聽從) na kari qolic wewe, remux(進入) sapah truma.
Remux sapah truma, qmita kingal stngayan hlama ka kulu. Tnluhe mangal baga na mekan, tnnais ba mgparu cqiyan smeeriq sapah na qoloc wewe di. Mhiti mkela mesa mekan dungal maha pkbiciq naq heya dungal, kika psdrexan na [[baga]](手), mkgmabil [[wasil]] tanah(紅蘿蔔), kana hnteran(阻擋) na ka qolic wewe, wada mdaadis(相互牽帶著) qolic wewe remux sapah truma duri di.
Mrengo qolic wewe ka Ayrisu, “Glaani ku bale, asi ku mekan tikuh [[ppuqun]](食物) maha ku kbberih(折返) meyah.” Ani si bobo mnekan, wada mssekun qnbbiciq riyung, moda beling qdriqan(躲開) qolic qmrequl musa kkubuy [[phpah|phepah]](花) truma.
Qmita tokei na ma knkana ba pntyexan(急著) qolic wewe, mesa, “Mpsrahuq ku musa sangpan da” so ka qrengu wada ini klai nsaan di.
==Knkana knpryuxan na kkubuy truma(花叢間的千變萬化)==
Wada biciq ba blbale ka Ayrisu di, ani kana [[plale]](蝴蝶) paru daha ka heya, uka ba hhwan smdurik. So ka [[kui]](蟲) pqrrequl naq kkubuy truma hiya, ini sdiyan(找到) ooda.
Kkubuy truma, qmita knkingal plale mssdurik [[kmeeki]](跳舞) skiya ka Ayrisu, so ba ka cnkaan(切開) menpawtusu(麵包吐司) sqita.
[[Snakun:Tgdaya]]
2bk09sv68ih1srd16mdybuvp7j8wjxl
Pprngagun empduuy:Wüstenspringmaus
3
2394
105962
2024-11-02T17:59:03Z
Pathoschild
354
global user pages ([[m:Synchbot|requested by Wüstenspringmaus]])
105962
wikitext
text/x-wiki
[[File:Redirect arrow without text.svg|46px|link=]][[m:User talk:Wüstenspringmaus|m:User talk:Wüstenspringmaus]]
s48bp6md0bqlqfh7qca2oj8x1jbdi2a
Pprngagun empduuy:-revi
3
2395
105977
2024-11-04T08:14:46Z
HakanIST
1361
HakanIST wada hdlun ruwahan patas [[Pprngagun empduuy:-revi]] bitaq [[Pprngagun empduuy:Revi C.]]:當重新命名使用者「[[Special:CentralAuth/-revi|-revi]]」至「[[Special:CentralAuth/Revi C.|Revi C.]]」時自動移動頁面
105977
wikitext
text/x-wiki
#重新導向 [[Pprngagun empduuy:Revi C.]]
rjfe9q885eofsji0nasjxt3f3e52fij
Empduuy:-revi
2
2396
105978
2024-11-04T08:14:46Z
HakanIST
1361
HakanIST wada hdlun ruwahan patas [[Empduuy:-revi]] bitaq [[Empduuy:Revi C.]]:當重新命名使用者「[[Special:CentralAuth/-revi|-revi]]」至「[[Special:CentralAuth/Revi C.|Revi C.]]」時自動移動頁面
105978
wikitext
text/x-wiki
#重新導向 [[Empduuy:Revi C.]]
bny0y28pvcf839zupe4hpgk0bqg9e2t
Mnarux gang baraq
0
2397
106145
106144
2024-12-12T07:29:32Z
Robaw710322
1477
/* Pnyahan pnatas(參考資料) */
106145
wikitext
text/x-wiki
= Mnarux gang baraq(肺癌) =
Uka bay hhnang mi mangal bay knuudus uri ka mnarux gang baraq, saw hari uka balay rngaw pqtaan mnarux na ka tnpusu ciida, kiya uri u tquwan dha qmita mnarux baraq, msiyaq mi msima dnii. Knrinah spac tntunan mnarux gang baraq wada knttanan knnaqah mnarux na kiya klaun balay mangal da, kiya ka duma 1 tntruan wada sndalan ciida ida nangal tuturu tntunan mnarux gang baraq. Ma uka pqtaan mnarux mnwaya ka gang baraq hu? Kiya mi ini eniq ka tnpusu pqtaan mnarux gang baraq, balay bay mslxan ka pusu pnyahan na. qntaan ta nanaq mnarux mi ini knmalu, kiya qbubur ta ruwan urac ndaan cmiyuk pstutuy qbuhur, kiya ka kiya mi baraq ta ruwan u tikuh bay saw urac dudux, kiya mi mthuway mrana mhru, kiya mmanu pwla hnyuwan Gang baraq balay bay “uka qnita na nanaq” . Tmiyu ka Ameylika cicinghuwey, ou bay smapuh pwla mnarux gang baraq uxay quri smuung mnarux gang baraq kana mi pswaaw kmuruy ciida pkluwan sndalan dha. Niqan mngari ka prdingan sblyaqun qmita marux gang baraq. Truma nii u ya balay prdingan pcriyu mnarux gang baraq bnkuwan sediq mnarux gang baraq, binaw pqtaan mnarux nii u ya ana sediq kiya ini mtna. Basi saw pcriyu ou balay rnngawan hnyuwan mnarux, mi kkdiyax neou daw, asi su ka psiling ising kklaun ddaun.
Kingal, qbsiyaq msiyaq ini kmalu.
Dha, qtai kluwan msiyak.
Turu, uka saw uuda u mtbiyax bay pshngak na uri.
Spac, mnarux brah, mnarux hwirang mi mnarux bukuy.
Rima, bhangan hnang pshnang hiya nanak.
Mturu, wada mppruyux ka hnang na.
Mpitu, wada kndudul mlih ka chdilan qbubur.
Mspac, lmnglung saw hari mnarux ka buuc hiyi.
Mngari, saw bay msnuul qbubur ka mnarux tunux.
Rahuq na niya niqan mi prdingan pnteanaq saw quri mnarux gang baraq , saw ka: wada bay mowic ka hiyi. Kiya wada thdil rahuq na tlungan qbubur ka rhak gang mnarux naqah, kiya balay niqan pqtaan mnarux gang baraq ruma nii: ini kkmkan.
Spuyan dara
Mnurux buuc uxay uri u murung buuc, saw hari mniq bukuy uxay uri tpaqan.
Musa thdil luqi tunux ka mnarux gang baraq, wada daan ppriyux pwasut urac kksaan qbubur, pqtaan mnarux na u niqan saw mnarux tunux, mtnuwil tunux, mmiric, uka biyax ka bawa mi qaqay uxay uri u mssi, pnduwa sndrxan qbubur.
Wada thdilan rumul ka mnarux gang baraq, kiya psluun na mcayis hiyi da. Mlabu ka mquru pupuk, saw mniq waru uxay uri u mniq tlungan buuc hwirang. Nasi su niqan ndaan mnarux tnsapah gang baraq uxay uri u luhay mkan pukan, ya balay musa su pnsdhu diyax pswaaw kmuruy, pwela hari musa pqita isngan, kiya tduwa pkrana spngan knuudus mnarux gang baraq nii.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* Hello 醫師 https://helloyishi.com.tw/cancer/lung-cancer/warning-signs-of-lung-cancer/
* 編輯老師: Uya 洪良全 / 編輯手: Rabaw harung 陳淑微
mp79yfq87s0cyrlsknfunpxuwpp1o8s
Pkmalu nniqan na rdrudan tnburux
0
2398
106307
106306
2024-12-30T09:57:44Z
61.216.41.43
/* Pkmalu nniqan na rdrudan tnburux (老年獨居安全) */
106307
wikitext
text/x-wiki
= '''Pkmalu nniqan na rdrudan tnburux (老年獨居安全)''' =
Kndudul rudan ma knpriyux ka tnsapah,mrana ka rsriso ini psterung duri,kii seediq knrrudan ka mkrana di.Lmngelung ta so kesun muurux naq meeniq ka rdrudan nii we hmuwa ta krmanun netun ini ptbale? Pgklaan sepac so nii :
Pkmalu nniqan:Smalu kesun pkmalu nniqan seediq brexan.
1.Kcugun so hnqilan muurux, asi ka Pggaaluk ka pnsgluban seediq ssiyo sapah.
2.ni ekan uuqun dmeluc, sbciqun mekan uqun.
3.Posa siicu sdheriq qlqahan,slmalu sddoyan pwakun baga kii ini kdakur.
4.Paha qyqeya asi psetuq ka puniq ado kcugun psqama nniqan.
5.Ye baka ka nmahan qsiya rbagan ma tltei ka nniqan.
6.Spooda kikai kawkoci, kklaan hmetur smdiyan naqah ndaan.
hbangan: Pkraman naq hbangan han.
Kika snpusu oda kesun rudan brexan na, asi naq pkraman hbangan. Netun ini dehuk de(Niqan qnraqil de),ye malu ddalan naq dangi daha ka dadal,ani si nniqan ma uuqun,so ka ido mgrebu ceka naali ma bbiyan,kana kesun sbege ta pila gasu ma denki qsiya peni, ptnai mege kana kiya de maha phridan hari ka bbiqun denu.
Qcahur: Skadi naq skxulun, pggalauk pnsgluban sseediq.
Ini hari sterung seediq ka rudan mburux de ma ini pprengo sseediq ma uka naq pprngagan daha duri peni, uxe wano kesun sabisi lnglungan daha, so hari seediq kesun uka dndungus di, tnngayan na kesun “Sehwe kurikan”ka seediq Tanah Tunux so nii.
knkere hei:Belyaq meekan ma mosa mkkesa tikuh nganguc.
So nii moda qrequn ka Tanah Tunux,pnaqah hei rdrudan ka bsiyaq naq murux meekan.Kika ado leexan ba pnsramal uuqun ka rrudan murux,sleexan(kantan日) ba phpure peni,ma ida naq kiya ka puqun daha duri, kika leexan bale phpure, mphridun daha uuqun klegan duri,'''ini baka ka eyo ma scuqi bsiyaq ka uqun ma uxe hani''' nngalan ka ssama duri, ini beyo pknarux so kiya.
Mosa nganguc ma pstaring ,so kiya pbeyax hei ma niqan bale gntange peni. Pkrudan ka knxalan saya de, so seediq ssiyo tnsapah ta ka so hari “tnsapah” ta duri di, msbleyaq ma mpgaalu ma mddayo peni,maha pkbeyax ma pkmalu hei kika so nii,bale ba niqan bale dungus na.
Pneyah : Kangcyen
cqgh2p6k2a7swqsthozk9uifdhy0ida
南海海槽特大地震
0
2399
106069
2024-11-28T12:15:59Z
Yianlee2008
2323
透過翻譯頁面 "[[:zh:Special:Redirect/revision/83791398|南海海槽特大地震]]" 建立
106069
wikitext
text/x-wiki
[[Patas bntasan:Nankai_trough_topographic.png|縮圖|300x300像素|南海海槽的位置]]
[[Patas bntasan:RuptureAreasNankaiMegathrust_2013.png|縮圖|300x300像素|預測中將出現最大M9.1規模的南海海槽巨大地震震源地(2013年、日本地震調查研究推進本部 地震調查委員會)]]
2xfvuiw9i2mytkhkxpfmgbluuecw0e7
Lluhay bay undo
0
2400
106199
106198
2024-12-22T13:13:21Z
Robaw710322
1477
/* Luhay bay undo (規律運動) */
106199
wikitext
text/x-wiki
= Luhay bay undo (規律運動) =
Spoda ndan pnkla mita WHO(世界衛生組織) pa, puqan ,sinaw, ini mnduwa mkan mi mimah, ini ttuku lmlu ka hiyi mi qthur hay, to so pusu bay abunay bnbur quru gang,kiya mi hmrinas turu tukingal gang u malu dan qmdahang kiya. Ida so mkla kana ka hbaraw bay sediq ou bay pkmalu hiyi ka undo, kcka na hiya knmalu na bay pa, kiya ka kmlih mpusal paseynto (20%) abunay bburan gang ka undo,kddiyax lluhay bay undo mturul pungkang daw kiya ka malu kmlih abunay dndulan gang qthur iraq,gang nunuh mi gang ruma kadi lbuwan, kiya ka iyu pdakar duma gang ka undo, malu pdakar knrudan uri. kndudul mrana ka kngkawas da hay, wada mkala ka dndulan narux gang uri. narux kknrudan ka narux gang; kkluwan owda pkmalu narux gang u, mray so pkuruc, hwaryaw, pkmalu pkrdaxun, pkmalu so cbuwan budi uxay daw so pkmalu ini ruyi narux u niqan ini pntna dndulan na, muda smliq tama baraq, neyhunmi, elu iraq lktu, ini ruyi narux, priyux nngari, singkey, baraq, sopkowic hiyi,mbba ka rayuh mi lmlamu mnarux, malu muda kmlih mkrda pkmalu narux gang brah mi pkmalu narux gang bukuy ka undo, tokubeycu bay ka so pmlih bay so pkowic hiyi, mmari lnglungan mi so ini tblayaq lnglungan, pkbiyax kana hiyi, pkrana knmalu hiyi quri pkmalu kndusan u wada niqan pnkla dha. Knkal iyax sngayan mnturu dhuq mnrima mturul pungkang undo tucka tubiyax yoyan uxay daw phmuk biyax (Pkhngak hari binaw so malu pprngaw kari niya) pkudus sipaw pkbiyax hiyi, malu ptura bay pmlih dndulan hiyi iyax pkmalu narux uxay daw babaw pkmalu narux. Nasi mnnarux ka sediq scuqi mowic hiyi uka brahan bbaraw diyax undo pa, malu spriyux mntxal maxal pungkang, ana so ini kbsiyaq mi prnaun ka muda, so malu dhuq hmrinas kbkuy mrimal pungkang ka ndan knkana undo knkal iyax sngayan.
Ini srhuqi ka muda smung pkbiyax hiyi brah undo
Undo ka sediq mnarux gang pa, ida asi ka qlhangun bay ka quri hiyi ta nanaq, so uxay mphuya ka iyax muda undo cida, mray so tnuwing tunux, thmuk brah uxay daw mnarux brah, ngalun lhbun uxay daw ini mnduwa ka tama baraq, ini ,mnduwa pshngak ka owda dndulan na, ya kiya ka pkla abunay ncahaya, asi ka msangay undo, kiya mi muda smiling ising hyaun ncahaya pnduwa.
== Pnyahan(參考資料) ==
* 來源:健康2.0<nowiki/>https://health.tvbs.com.tw/medical/325360
* 編輯老師: Watan Diro / 編輯手:Robaw Harung
foumplcvk3o0e3k7o2uzneqn96t9yap
Mnarux elu dara tama baraq
0
2402
106263
106262
2024-12-25T08:44:31Z
Robaw710322
1477
/* Mnarux elu dara tama baraq(心血管疾病) */
106263
wikitext
text/x-wiki
= Mnarux elu dara tama baraq(心血管疾病) =
Iya balay malu lnglingay karac mnarux elu dara tama baraq ka misan! Mttirux mi mslxan snlhbun lnglungan ka rbawan, mkara baraw ka karac daw, umarang ka elu dara qbubur, mi tuumal tmling ka qbubur,dara u pdaun na mppriyux mkndux ka mbuwa qsiya qbubur,mslxan bay spuyan ka qwancwang tong meyi, chdil bay daw mtduwa mangal spuyan urac qcahur, mslxan bay mtutuy ini msdrux pntuyan qcahur mi wada mlih ka tama baraq.
Pkeuka stlxan mlih muxul
Mppulah su mniq ngangc uxay uri u sdiq mdrumuc mpqpah nganguc, ana nanaq mlukus msluhaw, pdaun bay hngak mi saw hari meamuh rakaw ka lnkusan na, mubung bunuh tssawan hidaw, wawi doriq mi ptuku psramal mahun qsiya.Kiya mtilux ka karac, beyhing hnriqan ka karac ciida, pssrngawan nami psdhu 26-27 tu ka pstlxan qqiya su, kndadax su nganguc mtmay sapah psltxan qqiya malu bay u psnama plukus hlpis wagi, tduwa mlih adaw ka kntanun mtmay muda sapah pstlxan qqiya, wada beyhing bay ini pntna knskuy mi mstluxan kiya wada mangal hiqur tama baraq, niqan kingal uri nasi ini rwahi pstlxan qqiya kiya psdhu ruma sapah malu ddaun hngak sbhuran.
Uuqun pkbiyax qbubur, psnhari tuumal qsiya
Knbaka hari mrmul ka uuqun, mtduwa umaaw sama, hiyi qhuni, buwax suyaw, pnwalang niqan buyaw, kncikuh hari mkan uqun ou abura uxay uri u uuqun kneou siyang. Rngawan mu u, cnyusan pa, angal muru, hpuyan,mptirux rtuxan cmiyax abura.Iya bay hmrinas mrmul ka ndawan mi dnmatan, ou bay ka sntmuwan daw mkrana baraw ka dara. Psluhay ta kkdiyax mimah 2000cc dndangan qsiya, rahuq na uka alukoru mi mmahun mchiya,mtduwa mkan kbaka sama mi hiyi qhuni, rnabang bay weysngsu, qwanxcu mi uuqun seynwey, tduwa pstutuy pkmalu hiyi.
Psdhuwan kddiyax undo
Niqan ptrawah rrikan ka undo,pkbiyax mtquri dara ka undo dnii bbrihan, kngkingal iyax sngayan u ccka tntunan mppulah qbubur utuwan 150 spungan diyax (so ka mtbiyax mkksa, mthuway mkksa, ptapa ddeynsya), mtduwa pdaun ta pspuwan mi mtmay tnsapah ka undo nii uri, tuhuy ndaan ppulah laqi, Tduwa mniq mrbu mi ubiyan pstasaw karac pdaun ka undo nganguc sapah nii.
Ini uqi pukan mi sinaw
Mkan pukan uxay uri u mkan snpsalan pukan, pkrana ndaan mnarux tama baraq kana.
Psdhuwan diyax smuung qbubur
Smuung turu baraw mnarux
Sediq niqan turu baraw mnarux nii u naka knrinah balay mangal hnyuwan kndusan pkmalu hiyi, snpung diyax smuung pnrikan dara mi mschiya dara, muru mbahang ising bnuway na iyu mi psdhu diyax miyah pqita phrwan, ita nanaq pa iya bay muru nnarux smuung snpuwan iyu uxay uri u mstuq mkan iyu.
== Pnyahan pnatas(參考資料) ==
* 來源:衛生福利部健康署<nowiki/>https://health99.hpa.gov.tw/news/8706
*編輯老師:Watan Diro/ 編輯手: Robaw Harung 陳淑微
5f0ff0xtchnipshebsm3kxyecp7aq09
Cangpingtu
0
2403
107377
106654
2025-04-23T01:21:01Z
Nicole1301
651
/* Cangpingtu (腸病毒) */
107377
wikitext
text/x-wiki
= '''Cangpingtu (腸病毒)''' =
Muuxul ma msemun ka karac Taiwan hini, malu pkuudus stliyus cangpingtu, kika idas sepac dehuk idas mngari ka ali pkrana mnarux nii, ani si seung naq niqal mangal kesun mnarux Canpingtu nii ka knkingal kawas, niqal mangal mnarux Cangpingtu nii ka misan duri, suango hari peni. Laqi daha rabu ruun hari mnarux cangpingtu nii, rahur mtliyus kesun Cangpingtu nii, knkingal klegan sknaxan na kkkingal klegan dungal,hmrinas hari maxal sngari kana.
oda pnreeru
Mbeyax riyung rmeeru ka Cangpingtu nii, pkdalax eluw iraq ma lhebun “quti-quwaq ma qsiyaq ma uuqun pnreeru”ma eluw hengak “ mseyaq ma tbsengun” pnreeru, kika mnoda tmelung nalaq qraqil hei ma hulas ma mering daka duruq ruun duri.
Knrexan
knnarux na baga ma papak daha quwaq.
Mttilux ma mscubu nalaq ka hei, tkriyak hema ma quwaq truma, niqal ka ruwane hei rupun ma pdahung quwaq ma qapan baga daha qapan papak, ado knteetu msnalaq ka quwaq truma kii uka brahan mekan.
Pocensing Yensiyayen
Asi lux mttilux ka hei, pberih ma msnalaq niqal kuweyang ka yensiyapu ma hlulas. Knnarux nii ge biciq ka dndilan na mnarux ma uka hari pinghwacen, dehuk hari rima ma mpitu ali de mthedu naq ka sseddiq di, ango bale seediq mangal pinhwacen peni.
Dndilan na
Uka hari dndilan na mnarux, kika wujingnawmoyen nawyen ma asi texan uka beyax “ mntena siyawemapi ” ini msderux mkkesa,mnarux mrunge ma wada dndilan singhuwekongren kii mgedang di.
Hmuwa pdkarun
Mdrumuc trima baga, pddulan wesensikuwan ta nanaq.
Ini psuupu qyqeya uuqun ma suupu mekan ka ddamac “ naicuwe, naiping taku...”
Ptnai ka mekan ddamac, knbaka naq pstarin ma knbaka naq tnqian, so nii maha pkbeyax hari hei.
Ali pnreeru, ini osa myeeyux hbaro sseediq ma ini sbhuran niqan upu kanna sseediq.
Sndhriqan ma snbhuran ka nniqan daha ka sapah paysan.
Sbrinah niqal uwesen ka seediq mptelung ma mpqlahang rabu.
Dehuk sapah ka tama bubu de, kntaani trima baga rnyuxan lukus de “rmabang malu ka tnrima” kii malu tmelung rabu di.
[[Snakun:Truku]]
[[Snakun:Tgdaya]]
j3ykqxtpidz5np6jocwa6e8k6abiqmx
Mnarux ini baka dara
0
2404
106614
106613
2025-02-24T01:33:39Z
Nicole1301
651
/* Mnarux ini baka dara (Haiyangsing Pingse) (海洋性貧血) */
106614
wikitext
text/x-wiki
= '''Mnarux ini baka dara (Haiyangsing Pingse) (海洋性貧血)''' =
Mnarux ini baka dara nii, Haiyangsing Pingse kesun daha, ma Ticonghaising Pingse kesun tnngayun duri. Anu Sehongsu di Tangpairen ini kmalu, kika niqal naq mgeela mnarux Sehongsu. Qtaan Taiwan ka mnarux klaali, ma snegul naq mtuting Zongsesing Pingsecung. Knkingal kbekuy seediq, niqal mmteru ka Ticonghaising Pingse.
Hmuwa lux niqal Ticonghaising Pingse?
Pnyahan mnarux Ticonghaising Pingse, pusu na ge, Ciingtupen ka Sehongsu Tanpai, ini ptuku msalu Sehongsu Tanpairen. Egu uka brahan sprulun ka Sehongsu Tanpairen. Kika dungus msalu dara, sliqan Zongse Hongseciyo, pyahan Pingse.
Daha klegan ka Ticonghaising Pingse. Ciyasing daka Iising Ticonghaising Pingse. Pntalang patis nWefupu, 6 pasento ka seediq madis Ticonghaising Pingse Taiwan. Truma na nii niqal 4 pasento ka maadis mnarux Ciyasing Ticonghaiyangsing Pingse. Ma 2 paseto ka maadis Iising Ticonghaising Pingse. Pkrwanun so knchdilan na ini baka dara ge, niqal kesun Ingsing, ma Cingcongsing ka Ticonghaising Pingse.
So kenu ka qqtaan meniq mnarux Ticonghaising Pingse?
Ticonghaising Pingse, pnyahan so naqah snalu na Sehongsu, ma so ini ptuku duri. Pingse dungal ge, niqal msama qtaan dqeras, ini osa pnuqan, ma muuwic, mgceyas, mguociya rebu, mbeeba rumun ma Picang. Mheru btunux pahung, ma mgibuh buuc.
Qtaun bale ge, kdesun na Congsing Ciyasing Ticonghaising Pingse srabu, uxe dehuk muudus Taiar. Bobo pnckaan ali snkeheruy, meeniq knkana ba Suwecong ka Taiar, Sinsuwayce. Egu ba ka mhuqil naq nbuwes truma, ma so mtuting asi lux mgedang.
Niqal maanu ka dndilan na mnarux Ticonghaising Pingse?
Bsiyaq spoosa dara ka mnarux Ticonghaising Pingse nii de, mtgutu naq hei na truma ka Tecu, pkkndudun smeeliq beyax bbilaq hei truma. Kika Kaninghuwa, ini kbeyax Sincang; ma anu bsiyaq spoosa dara ini beyo mangal stliyus, so ka Bising Kanyen, C sing Kanyen ma Aycuping.
lafg3hwwkglheoyzcam5iv46966tjk1
MeytiWiki:BabelConfig.json
8
2405
106327
2025-01-30T23:48:00Z
Maintenance script
732
Migrating server configuration to an on-wiki JSON file ([[phab:T374348]])
106327
json
application/json
{
"$version": "1.0.0",
"BabelAutoCreate": true,
"BabelCategoryNames": {
"0": "",
"1": "",
"2": "",
"3": "",
"4": "",
"5": "",
"N": ""
},
"BabelMainCategory": "",
"BabelUseUserLanguage": false
}
54hmctnlaawatl26wopa0v29fbhc0mb
Tang-s-ceng
0
2406
106541
106536
2025-02-17T01:04:07Z
KumuBasaw
1481
/* Tang-s-ceng(唐氏症) */
106541
wikitext
text/x-wiki
= Tang-s-ceng(唐氏症) =
Hmnuya ni piya Tang-s-ceng ka Tang-s-ceng?
Seuxal ga ida thnganan Meng-ku-ceng (蒙古症) uri ka Tang-s-ceng ksun ( yasa leexan shruyun kika ini si haya tmhangan da ). Pusu bi o ida hngkwasan mshjil qrijil, wada suqi paru hngkwasan da kika tnegknbkiyan mtucing laqi Tang-s-ceng o ida pkeegu hari uri, saw ka hmrinas 35 na mshjil qrijil. Nasi ini pseanak hnkwasan o tnegknbkiyan tucing laqi Tang-s-ceng ga yabi 1/700~1/800.
Tang-s-ceng ga ungac brahan sdakar brah, wana nanaq mshjil do musa pkmuruy sapah spuhan kika pkla. Mtucing laqi Tang-s-ceng ga ida qmita tnegknbkiyan, uxay ka lutuc narux. Kiya ka kiya ni nasi taxa dha o niqan kingal nanaq ka jan-se-ti (染色體) do, tnegknbkiyan mtucing laqi Tang-s-ceng o ida peegu hari kida. Saw ka nasi mlutuc tucing 2-3 kingal nanaq laqi o, tama ni bubu ga yabi kingal nanaq ka jan-se-ti dha, bukuy na o yabi ptucing Tang-s-ceng na laqi duri.
Meenu qtaan ka hniyagan Tang-s-seng hug?
Tang-s-ceng na laqi ga yasa ini dungus mdakil ka buuc muhing na, kika mqapi hari qtaan ka muhing, dqras na, msdhiyaq ka dha dowriq, ini kdungus qtaan uxay uri o mquri nganguc qmita ka dowriq, ciway ka bkluy, llabang ka pnglux. Duri ni ruwan quwaq ga suqi ciway ida paru ka hma, leexan bi ini teula qbhangun ka kari. Duri ni teura bi ka ayus qapal baga, llbu ka hniygan, qthur ka hiyi, llabang ka keiyax wawa qaqay, putuh ka tduling baga, pungu buuc o ini hari ksdhug.
Mneenu ka narux Tang-s-ceng?
Tang-s-ceng laqi ga lxanan bi snegulun thuway mkla, slukah bitaq ska kndkaran knklaan, nkiya naq narux tama baraq dnii klgan. Ida peegu hari ka niqan narux dara uri, duma o leexan niqan buuc, qmbahang birac, biqir dnii klgan uri.
Dhuq piya kneudus na ka Tang-s-ceng hug?
Kana ka Tang-s-ceng laqi ga tduwa meudus hmrinas 60 ka hngkwasan dha, pusu bi o msealuk dha qnlhangan. Saw ka mneuyas patas, slukah bitaq ska kndkaran knklaan na Tang-s-ceng laqi ga ida tduwa niqan ka mkla qmeepah uri; nasi saw shjil ka kndkaran knklaan, knklaan na o msangay dhuq 5 hngkwasan, muda klaan o ida srahuq paru hari kida endaan.
== Qtaan patas bnatas (參考資料) ==
Embnatas patas (撰文者):Lituk Teymu (詹素娥)
Embatas (編輯者):Kumu Basaw (谷慕‧巴紹)
t02d0arfwmn41h6h0m43asq6gplaymn
Mtrajing
0
2407
106791
106790
2025-03-23T04:13:07Z
Awaychenaaa
82
/* Qtaan patas bnatas */
106791
wikitext
text/x-wiki
== Mtrajing (青春期) ==
Kmpriyxan mtrajing Kndadax laqi biatq embbiyax, ida meuda mtrajing do, kika ini biyaw mdakil da,saw nii ka ini biyaw mdakil na do, asi ka mkan egu mmalu na uuqun,kika mdakil do, embiyax ka hiyi da. Snaw ni qrijil o prajing muda trajing mdakil ka qrijil,
== Qtaan patas bnatas(參考資料) ==
bmjdnofupmtnqkl5n0fjaf9bzdvjbmx
Narux psrahuq buuc
0
2408
106584
106573
2025-02-17T01:28:11Z
KumuBasaw
1481
/* Uda phstur */
106584
wikitext
text/x-wiki
= Narux psrahuq buuc (骨質疏鬆症) =
Kngkingal hngkawas na jiyax emusal idas maxal o ngalan jiyan knlangan, narux psrahuq buuc nii o ida dungus bi, yaasa maku mnarux, snliqan utux, ugat biyax dmanga nanaq ni mqriqu kndusan dnii, dungus bi smliq kndusan.
Hmrinas hngkawas empitu kmxalan rima do, kiya bi saw rima seejiq do qulung niqan kingal ka narux psrahuq buuc nii, hana pracing o ini hari teura han, nawa saw llbu qtaan ka hnigan, embukaw dnii ka ini pntna, hbaraw seejiq o ini dha smmanu, ngalan dha saw mrudan ka, kiya bi mtakur, uxay uri o wada suqi kmbyaxan do, yasa knsrabang mangal sngqrqian buuc da.
=== Uda phstur ===
Tgkingal, spngun ka uuqun, kisa skbiyax ka buuc ta.
Ida saw kngkingal hngkawas o mndka mangal ni iyux pskbiyax buuc saw yey-yow(營養), dmudug dmuuy saw “Sara mu”(我的餐盤), rngagi kngkingal uuqun namu o asaw ka niqan ksun saw 6大類 nii, kiya dungus bi ka mnangal yey-yow(營養). Rahuq na duri o mumal pkrana quri saw skbiyax buuc uuqun da Kay-c (鈣質) ni wey-sen-su D (維生素D) ni tan-bay-c (蛋白質) dnii, saw klgan mriku(高鈣豆製品), empajiq ssama (黑芝麻).
Tgdha, “nganguc mratan” (負荷運動), Ni ga ini ta plahi. Yasa gdungus mgrbu n gbiyan o usa thidaw ciqih, kisa dungus bi spowda hidaw siida pskeudus saw Wey-sen-su D, ni 促進鈣質吸收, mumal saw skbyaxan (運動) , saw thuway tmalan, mgri, mkksa dgiyaq, 舉啞鈴操 dnii, peumal 骨密度和肌肉強度,ni iyux pskbiyax msblaiq ni mnsdka hiyi, mlih mangal sngqrqian buuc, kndusan o asaw ka ini hmguc puqan, mimah sinew, ini qtaqi keeman dnii.
Tgtru, asi ta pkla ka saw ita nanaq yaa niqan quri saw骨鬆「風險因子」. Nasi saw mnuda sngqrqian buuc ka rudan ta, saw ka sngqrqian buuc Quri 髖骨o, yasa musa niqan saw quri narux nii ka tntaxl uri, rahuq na o, mnkan saw iyu 類固醇 ni uga yahan ka qrijil, ga qrtan 卵巢 uxay uri o ini biyaw miyah ka 更年期, asaw ka dungus bi qmlahan buuc ta, iyux ta saw ini mhnux.
== Qtaan patas bnatas (參考資料) ==
Embnatas patas (撰文者):Lubi Pingaw (高玉美)
Embatas (編輯者):Kumu Basaw (谷慕‧巴紹)
cwf1yv26wgtl4ol019i9ubs0vuvycsr
₿
0
2409
106658
2025-03-04T01:58:43Z
Trong Dang
2446
頁面已重新導向至[[Pitopi]]
106658
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Pitopi]]
nw723yu1w2hr5i2erpzv2ue6omkkg8l
Bitcoin
0
2410
106659
2025-03-04T01:59:22Z
Trong Dang
2446
頁面已重新導向至[[Pitopi]]
106659
wikitext
text/x-wiki
#REDIRECT [[Pitopi]]
nw723yu1w2hr5i2erpzv2ue6omkkg8l
Empduuy:Артем Загребельный
2
2411
106660
2025-03-04T09:12:21Z
Артем Загребельный
2447
建立內容為「<blockquote>[[File:Noto Emoji Pie 1f4e2.svg|25px]] Mqedin ta ka [[Special:GlobalContributions/Артем Загребельный{{!}}snaw snalu]] ni Pnspuan da.[[File:Noto Emoji Pie 1f30e.svg|15px]] </blockquote>」的新頁面
106660
wikitext
text/x-wiki
<blockquote>[[File:Noto Emoji Pie 1f4e2.svg|25px]] Mqedin ta ka [[Special:GlobalContributions/Артем Загребельный{{!}}snaw snalu]] ni Pnspuan da.[[File:Noto Emoji Pie 1f30e.svg|15px]] </blockquote>
26k8h47nl5gsno5ug9vga4d686vtk5j
Dgiyaq Klbiyun
0
2412
107421
107420
2025-04-25T00:01:53Z
KumuBasaw
1481
/* Dgiyaq Klbiyun (奇萊山) */
107421
wikitext
text/x-wiki
= '''Dgiyaq Klbiyun (奇萊山)''' =
Sbiyaw balay, “ Tmpupu ” sun dha ka dgiyaq Klbiyun, gaga hiya ka paru balay qhuni, sngsagan sida ni rnabaw niya o ana jiyan mnkuung mdka keeman, niqan 1 jiyax, smriyu paah lhbun qhuni ka 1 mneudus 4 papak ubal kana hiyi na Smriyu 1 duri mneudus o niqan Pungu baraw na mdka rungut qhuni qtaan, paah baang na o niqan 2 gamil ni 2 sida, smrivu duri paah baraw ka 2 mneudus, mneudus, mlglug lqling bbaraw ni mtduwa mksa ka 1, mtduwa skaya karat ka 1, kika samat, quyu, ni qbhni sun.
Smriyu paah baraw ka1 o mniq qhuni baraw, smriyu paah truma o mniq dxgal saw nii ka kndsan samat, quyu ni qbhni.
Ana yaa smnriyu paah qhuni ka 4 klgan mneudus nii o ini pseupu, niqan 1 jiyax empprngaw ka dhiya, “Paah sayang asaw kkeudus ta, usa smpung mkan saw uqun ta nanak ni meudus. ” mkksa.
Smriyu paah lhbun qhuni duri ka 1 snaw, smriyu paah hiyi na ka 2 laqi 1 o snaw, 1 o kuyuh, paru do maamsddungus da, mtucing 1 laqi dha, mrana paah hini ka Truku msa ka rudan Truku sbiyaw. Wada bsiyaq knxalan mkreurus mniq eneana inu ka laqi laqi dha, duma o mniq ddgiyaq, duma o mniq bbreenux, phiyug nanak bgurah sapah nniqan dha.
Niqan patas Nihung rmngaw quri pnyahan Truku sbiyaw, Brah 300-400 hngkawas, yaasa mrana hbaraw ka lqlaqi Truku mniq nniqan dha dxgal Nantu truwan ribaq hidaw, ini tuku ka dxgal qqpahun ni saan maduk do mnkala Dgiyaq Klbiyun mquri nklaan hidaw mtmay Dgiyaq paru miying dxgal nniqan ni kmlawa sapah dha, mnsuwil mkeekan ka dhiya.
Dgiyaq nii o pthangun rudan Truku sun “ Klbiyun ”, laqi Truku embarah sayang do pthnganun dha “Dgiyaq suyang” sun. Hmuya ma dha pthnganun “Dgiyaq duyang” hug?
Yaasa uxay dha sshungi pusu rudan dha sbiyaw, 300--400 hngkawas brah na o mnkala dgiyaq nii ka rudan Truku miyah thjil nklaan hidaw, wana nii ka elug daan dha mnkala. Mnkala hini ka rudan Truku o asi ka tpuqu tluung ni psklabi ka dowriq qmita nklaan hidaw. Kiya do asi dha si “Dgiyaq Klbiyun” ka dgiyaq nii thnganun dha Klbiyun o niqan paru bi pusu na quri Trkuan.
== Qtaan patas bnatas ==
Embnatas patas: Lituk Teymu (詹素娥)
Embatas: Kumu Basaw (谷慕‧巴紹)
[[Snakun:Truku]]
38v0otvxo3whza1llq401w2nl3r0gi9
Rqda
0
2413
107671
107670
2025-06-06T01:57:34Z
KumuBasaw
1481
/* Rqda(爐灶) */
107671
wikitext
text/x-wiki
= '''Rqda(爐灶)''' =
Rrqda o qyqaya shapuy uqun hpuyan, spowda dha tahuc puniq dmdang, saw ka supih, kama dnii, kiya ka mhada ka uqun.
Rqda niqan tru mkray ni shjing na btnux, ida kingal nanaq ka btunux nii, uxay leexan qtaan ka saw nii btunux. Rmngaw ka sjiqan mkla mgaaw btunux seejiq alang o “asi ka musa miyin keeayug, kika slayun su hiya ka btunux" msa.
Sapah Seejiq sbiyaw uxay uri o bigi qnpahan ga, qulung niqan rqda. Yasa pusu bi ka rqda, kiya ni pniqun dha ruwan sapah ka rqda. Mnrngaw ka drudan alang “Tru rqda nii ga niqan bi dungus niya, kingal btunux o nirih tama, kingal btunux o nirih bubu, kingal btunux o nirih laqi ga seupu mniq kingal ruwan sapah kana. Tru btunux nii ga saw bi kingal tnsapah, ska dha o thuun puniq, pkmuhul lnglungan ni qbubur kingal tnsapah nii. Tru rqda btunux nii ga tduwa asi bsai babaw dxgal, tduwa rmuxux cikuh ruwan dxgal, pusu na o sdhgan hiya.
Taywan ga niqan kingal ka bowqax bi dgiyaq, yaasa kndadax baraw ni dhiyaq qmita o saw bi rqda qtaan kiya ka “Dgiyaq Rqda” ksun dha tmhangan ka dgiyaq nii da. Manu ka ga nklaan hidaw Hwa-reyn na Truku o “Dgiyaq Silung” ksun dha kiya.
“Dgiyaq Rqda” nii ga, ga msayus pusu qsiya Mu-kwa na Nan-tow-seyn Jen-ay-syang ni Hwa-reyn-seyn syow-rin-syang, ga kska na pusu Dgiyaq Tudu, “Dgiyaq Rqda” nii ga, niqan 3261 m ka qnbqaxan na, “Dgiyaq Rqda” nii ga msdalih dha Elug Seng-kaw yuey-ring, pusu tutu na o mquri gqian hidaw mrijing maa bhniq qtaan, ququy na o bbaraw qtaan, ga gmimax mhru hiya ka qqhuni ciway uri, maa bbuyu qtaan.
Kiya ni “rqda” kari nii ga, mniq kari Seejiq o ida niqan dha dungus na, kingal o qyqay hpuyan ruwan sapah, mlutuc kneudus sjiqan, mririh mgay gnealu kingal tnsapah; Kingal o hangal bowqax dgiyaq Taywan sayang, dupan Seejiq uri ka hiya. Yasa saan bi mkksa sjiqan, kika niqan bi hangan na, klaun bi seejiq ana kneinu.
== Qtaan patas bnatas (參考資料) ==
Embnatas patas : Lituk Peymu (詹素娥)
Embatas : Kumu Basaw (谷慕‧巴紹)
[[Snakun:Truku]]
s4anpp9pk7v2y6tjdqsmwdsoceh35kx
Kari Mgaliq Seejiq
0
2414
107015
107014
2025-04-01T01:51:34Z
Sayunsyat
1492
/* Kari Mgaliq Seejiq (出草故事) */
107015
wikitext
text/x-wiki
= '''Kari Mgaliq Seejiq (出草故事)''' =
<big>Brah mmowsa mgaliq siida o asi ka musa rmngaw ngalan kari alang ka pusu seusa mgaliq nii. Smruwa ka pnrngagan dha ni mmowsa siida do ini psrwai cminun ka qrijil,cmikan masu ni psramal buwax ddsun,hmlama ni sbgrahan ka tahuc rqda.</big>
<big>Musa mssli pprngaw bbuyu ka dsnaw mmowsa na ni “ mduuy qsiya ” o srbug na qsiya ka rnabaw ni daan na murus babaw tunux txtaxa hiyi smapuh ini dha keangal ramus. Babaw na nii, hmgluq pucing tgakac thmuku tluung ka kana ni tgluus embahang sndhug kari emptdudul, kiya do kana ka sciyu tluling baga dha o pspuun dha rmbug qsiya gaga brah mduuy qsiya ni smdhug kari.</big>
<big>Mtaqi bbuyu siida ka dhiya ni malu ka spi dha o asi klutuc mn3 musa “psisil”,nasi naqih ka pnssilan dha o asi alax, embrinah duri ini usa da. Nasi malu o asi usa quri ssaan dha.Hmdhik mqaras ni mnkleelug meuyas musa sapah. Pdalih alang dha nanaq do hmdhik pxal duri ni mqquri alang msqar puniq, nasi 2 ka nangal dha o ptpusal msqar.</big>
<big>Embahang ka seejiq alang ni ima ka mnangal do asi adas lukus hubang ka tnsapah ni saan haya pstrung plukus tudu elug. Dhuq alang ka hiya do dmuuy pucing da ki dara pais enjiyan ni sgkuwak na babaw mnarux hiyi dseejiq do asi kmalu ka mnarux seejiq. Spteetu “brqiya” nii o pnskraya kmeaguh mlawa utux druwan sapah tunux nii. Paah laqi bitaq rudan ka kana alang o bitaq mk5, 6 jiyax shngian dha kana ka rbuk dha, mseupu mqaras rmgrig Seejiq ghwayan utux o yaa bi mk10 jiyax plkusan lukus hubang ni babaw na hiya do mlukus ida saw pnlkusan niya.</big>
<big>Nasi niqan ka seejiq tnqnay dhyaan wada meydang taxa dha,dhuq alang ka dhiya siida uri o ini asi ktmay alang, keeman smkkingal kneulus musa alang ni mangal lukus embbulang ini duuy ana manu. Dhuq brah sapah dha nanaq siida o qhuran dha btunux tmutuy ka gaga sapah ni mknhuway mtmay sapah. Saw mgrbu saman do plkusun dha ka lukus hnici dha nganguc ni pucing nadas dha o ini dha jiyi pryuxun dha 1 pucing duri.</big>
<big>Rahuq seejiq sapah wada mgaliq uri o ini tduwa hmuc musa mtmay sapah dha.Duri o ini tduwa embahang nrnaw kari,kiya o uxay sseeliq quri dnngsan wada mgaliq. Dhuq alang ni embahang cminun do, kika tblaiq mtaqi ka keeman siida da.</big>
<big>Ida saw nii ka gaya seusa dha gmaliq Seejiq Balay seuxal, sknxalan ayang do ida ini qbhangi da, ungac qtaan uri da.</big>
hrwdcjn2215pmsd6aurhhfhddq5meyn
Pnegalang alang
0
2415
106670
2025-03-12T10:58:16Z
Nicole1301
651
建立內容為「= '''Pnegalang alang (部落特產)''' =」的新頁面
106670
wikitext
text/x-wiki
= '''Pnegalang alang (部落特產)''' =
9lx6vejn8zzilwjmao0m895bm3mh2t0
Skhjilan ka qrijil siida
0
2416
107574
107573
2025-05-09T10:16:22Z
Sayunsyat
1492
/* Skhjilan ka qrijil siida(懷孕) */
107574
wikitext
text/x-wiki
= '''Skhjilan ka qrijil siida(懷孕)''' =
<big>Kndusan Seejiq ksun ga,ana nanaq saw txtaxa seejiq, uxay uri o pnrahul seejiq, ida mgaya kana ka tnealang.Nasi saw ini peurug gaya do, ida pseeliq kndusan txtaxa ni tnsapah,dhuq kana ka klealang. Kiya ni, seejiq klealang ga ida ungac ana ima ka ini peurug gaya,kska nii tnsapah o ida smparu balay qmita gaya mstrung ka rsrisaw ni wauwa. 62</big>
<big>Ida pgyaun balay ka mshmadan, kika uxay psruun utux hici ka kndusan.</big>
<big>Rdrudan ida ini sruwa meeguy musa matas mseupu hangan ka risaw ni wauwa, naqih dha ka ini uda gaya mstrung do skhjilan da. Nasi skhjilan ka uwa do tnsapah snaw ga asi ka muda gaya mstrung kika mangal qrijil.Manu ka tnsapah qrijil o msiqa bi ka ddadal ni llupung, asi ka smipaq babuy gmdara smahug,wauwa nii o ida sqitun kana ka sneunux niya.</big>
<big>Kndusan qrijil ga, qulung muda mstrung, skhjilan, tmquli laqi, tmhangan, lmihug birac, ptasan dqras, mdakil dhuq mnhdu kndusan dnii glang. Kiya ni kndusan kngkingal qrijil ga, kngkingal glang kndusan o ida niqan nanaq uuda dha gaya. Quri saw skhjilan ka qrijil do niqan mnmanu gygaya hug?</big>
<big>Rdrudan alang ga ida ini alax rmngaw wauwa “ Nasi su qmita pncingan seeiq ska elug nuqih o, iya bi dsi sapah nnaku msa. Ngalun su do, skhjilan su bukuy do bkiyun nuqih ruwan nbuyas ka laqi da, musa mqriqu mtucing nganguc ka laqi. ” Kiya ni nasi qmita nuqih pncingan dha ska elug, ida dha ngalun ni pqyaun dha babaw sida qhuni. Nasi smlay pncingan nuqih ka seejiq do, ida musa mqaras bi ni sluun na musa malu utux ka smnlay nuqih seejiq.</big>
<big>Duri ni, skpahung siida ka qrijil, nasi mtutuy tnqian dni musa mtaqi dungan. Nasi ini tkmu kabang ni kmaraw tnqian do , tmlaqi siida, ptqriun iraq puga nbuyus ka laqi da.</big>
<big>Ida srngaw bi bubu skpahung wauwa ka kari nii, pusu bi kari nii o mririh saw iya kbsrux ni kdrumuc msa.</big>
onpbget4a6153mf31zqsw63hpvbc11l
Tnhjilan alang Seejiq Balay
0
2417
107443
107442
2025-04-30T05:21:50Z
140.122.53.33
/* Tnhjilan alang Seejiq Balay (賽德克族的遷徙史) */
107443
wikitext
text/x-wiki
= '''Tnhjilan alang Seejiq Balay (賽德克族的遷徙史)''' =
“ Seejiq Balay” ksun ga ida niqan tru klgan kari, saw ka Sediq Toda, Seejiq Truku ni Seediq Tgdaya. Sbiyaw han o ida mnniq daya pusu yayung Mtudu kana, kndadax alang Paran bitaq alang Truku, ida nniqan Seejiq kana.
Ini iyah qmlahang Taywan ka Tanah Tunux han o, alang Seejiq ksun ga yabi wada hari dhuq kingal kbkuy spgan wah! Yabi wada hmrinas egu spgan uri wah! Ana naq ini ktna hari ka hnang kari o, ida mtduwa pprngaw. Ida niqan ka ini ktna pusu kari uri, ana saw kiya o tduwa mpprngaw wah!
Smnru ka rdrudan alang o, “ Gaga mniq hnruan hidaw Kareynko hiya duma ka dadan ta wah! Yasa kndadax alang hini wada thjil hiya ka dhiya” msa, yabi wada hari spac bitaq rima kbkuy hngkawas da ka tnhjilan dha da. Yasa wada bsiyaq tnhjilan dha dni maku ini klai kana ka mtduwa bi jiyax da.
Yasa wada bsiyaq balay ka pnswayan da, manu ka sayang do wada ta mangal hangan “ Truku ni Seejiq ” dha klgan da, kiya do saw ta bi ungac pnegluban ka ita sayang da. Klwaan sayang uxay uri o eseisil klwaan o, psgenakun ta dha qmita ka “ Truku ni Seejiq ” ksun, balay bi o kingal lutuc rudan ta ka ita.
== Pnyahan bnatas(參考來源) ==
Empmatas: Lituk Teymu(詹素娥)
Jiyax:2024/04/05
s7ijt8or2x3ppieqgud0jdpg9hzg387
Gaya mstrung
0
2418
106673
2025-03-12T11:04:55Z
Nicole1301
651
建立內容為「= '''Gaya mstrung (搶婚、訂婚和結婚)''' =」的新頁面
106673
wikitext
text/x-wiki
= '''Gaya mstrung (搶婚、訂婚和結婚)''' =
64ir1q0fvt31lxbs101zak0bldj8nma
Lubuy tqian laqi rabu
0
2419
107368
107367
2025-04-23T01:10:56Z
Nicole1301
651
/* Lubuy tqian laqi rabu (嬰孩的吊床) */
107368
wikitext
text/x-wiki
= '''Lubuy tqian laqi rabu (嬰孩的吊床)''' =
Paah slaqi mdakil alang dgiyaq daya ga, ida wada egu bi qntaan dha ni endaan dha mniq alang dgiyaq daya sbiyaw, ida dsaw nii kana ka laqi dgiyaq.
Pxal slaqi ku siida, niqan ku kingal swayi snaw, bubu mu o panu na ka swayi mu snaw, djiyun ku na baga ka yaku musa qpahan hnmaan rsrisah. Dhuq nami qpahan do miying niqan sasaw qhuni rsrisah ka bubu mu. Kiya ni ngalan na brah ka swayi mu snaw ni pkmxun na knan. Siisa kmxun mu brah ka swayi mu snaw ni smkaway ku qmita bubu mu, wada madas kruc ni mquri bbuyu djima, saw bi gaga miying manu qtaan.
Ini qbsiyaq do nii mhaal kingal saw bi kulaw baga qnthran na djima ka bubu mu, duri ni wada mquri ssiyaw kndrxan btunux hiya. Gqian na iyax kndrxan btunux ka kingal ddux djima, isil djima o bkiyan na sida pusu qhuni risa kiya. Spagun na babaw dxgal ka pala sbal, mangal muhing sbal ni bkiyun na babaw djima swilwil qtaan, saw hari spac qaqay babuy gisu swilan baraw djima, saw bi smhulis qtaan, ida “ lubuy tqian rubu laqi ” ksun dha ka nii.
Mnhdu pqaya lubuy tqian swayi mu snaw ka bubu do, paah brah mu mangal swayi mu snaw. Psaan na ruwan lubuy tqian ka swayi mu snaw, shaluy na pala pungun duri ka rabu laqi, ksugun na ptucing ruwan hiya ka sida qhuni rsrisah ni wasaw sudu. Mmowsa qmpah ka bubu mu siida, hmici rmngaw knan ka bubu mu, “ Ptaqi da ka swayi su snaw nii, thwayi lmglug ka lubuy tqian swayi su snaw nii ha, ptaqi nanaq kiya hari da, asi su ka emsuwil yahan qmiri wah! ”
Bubu mu ga, wada qmeepah hunac hari qpahan. Qtaun mu ka hiya ga gisu mangal parih qmulah spriq, emsuwil mu qbhangan gaga mpttuk ka parih ni bbtunux, maku “ kiyang ” “ kiyang ” msa ka hmnang na, ririh saw gaga pgkla knan, gisu ku qmeepah hini ha.
Ana nanaq bitaq sayang ga, ini mu balay shngii ka endaan mu slaqi ku siida, ini mu bi shngii ka qntaan mu bnsaan lubuy tqian rabu sbiyaw ka swayi mu snaw.
Mtaqi ruwan lubuy tqian ka swayi mu snaw, saw bi gaga kmxun brah bubu msblaiq balay qtaan, lnglungun mu balay ka knkla na bubu mu ana bitaq sayang.
Sayang do ida ungac qtaan ka saw nii da, pusu bi o ungac qtaan ka sbal pala uri da. Ida tmninun nanaq rdrudan ka sbal nii, kiya ni lnglungum bi bubu rudan ni tama rudan ka lubuy tqian laqi sibyaw.
[[Snakun:Truku]]
bso9wb9wqxt3kpnh8ic7bf7ff1qys5o
Tminun pala
0
2420
106675
2025-03-12T11:07:34Z
Nicole1301
651
建立內容為「= '''Tminun pala(織布)''' =」的新頁面
106675
wikitext
text/x-wiki
= '''Tminun pala(織布)''' =
k10ps5oile30jpsmgme3acwd1rcccen
Uyas rgrigan
0
2421
106677
2025-03-12T11:11:12Z
Nicole1301
651
建立內容為「= '''Uyas rgrigan(樂舞歌)''' =」的新頁面
106677
wikitext
text/x-wiki
= '''Uyas rgrigan(樂舞歌)''' =
5hqrkv16qpng61aa1jf8wi0j0mzk0p5
Qicing
0
2422
106678
2025-03-12T11:13:09Z
Nicole1301
651
建立內容為「= '''Qicing (布嵐部落-伊娜谷社)''' =」的新頁面
106678
wikitext
text/x-wiki
= '''Qicing (布嵐部落-伊娜谷社)''' =
go64ru6u774eoqn5kwstl6nfyantkeo
Gaya smku
0
2423
107376
107375
2025-04-23T01:17:29Z
Nicole1301
651
/* Gaya smku(喪禮) */
107376
wikitext
text/x-wiki
= '''Gaya smku(喪禮)''' =
Seuxal han o niqan Gaya smku truma dxgal sapah ka seuxal, rmngaw ka drudan alang o
[[Snakun:Truku]]
nnozs7va8u2bdgj9b34qbgsexxo3k0j
MeytiWiki:GrowthExperimentsCommunityUpdates.json
8
2425
106909
106908
2025-03-27T16:19:08Z
Maintenance script
732
Migrating data to new format
106909
json
application/json
{
"$version": "2.0.3",
"GEHomepageCommunityUpdatesCallToAction": {
"pageTitle": "",
"buttonText": ""
},
"GEHomepageCommunityUpdatesContentBody": "",
"GEHomepageCommunityUpdatesContentTitle": "",
"GEHomepageCommunityUpdatesEnabled": false,
"GEHomepageCommunityUpdatesMinEdits": 0,
"GEHomepageCommunityUpdatesThumbnailAddDarkModeBackground": false,
"GEHomepageCommunityUpdatesThumbnailFile": {
"title": "",
"url": ""
}
}
d1xm97f2xbtvehjzbe3po6c2mousbni
疝氣
0
2426
107189
107188
2025-04-11T18:00:30Z
Lawpaw0724
2496
107189
wikitext
text/x-wiki
== Mtucing baraq ==
疝氣,Duwa da Rmngaw 「Mtucing baraq」、「trawah baraq」,So mranux nii o qtan da jiyax ka pqita mluqah hei.
Ana piya ka knkawas su.
Ida maha strung niqan kana.Ana pniyax laqi rabu beytaq rudan.psapoh pkmalu 手術 ini hari kdka.
Nasi ta msahaya Rmngaw. laqi rabu inibiyaw stlun puwa疝氣.Aji uri o buyas腹股溝疝氣。
臍疝氣 Mrana kngkawas da binaw.Maha kndudul ungan ,Manu kiya plalay qtan tahan.Hmrinas tru kngkawas.qitan da enda niqan beyhing buyas.Aji uri o thngay baraq mniq 疝氣.keyka maha psapoh 手術,Hmrinas tru kngkawas.qitan da enda niqan beyhing buyas.Aji uri o thngay baraq mniq 疝氣.keyka maha psapoh 手術。
Nasi su ataru mnarux.Usa nhari pkeyda isin.Misu thngay baraq abunay.
Sayang ada dnuwi qqiya maru balay.Aji wana nanaq smaru mnarux nanaq.Mnarux sejiq.Ida niqan snaru sejiq buyas 手術 ni qnita ruma 手術 dwa da Pndngusan.Aji wana nanaq hndu psapoh ka ini knarux su da.Ida maha uxay hari ka mnarux uri.Dowa namu mtduwa rmngelung.Kana buyax baraq 全腹膜式腹股溝疝氣 snaru binaw.sdalih balay ka snaru 手術.
== 疝氣 ==
疝氣,就是俗稱的「墜腸」、「脫腸」,是一種常見外科治療疾病,任何年齡層都會發生,包括從嬰幼兒到老人,但發生的形態與手術治療方式則略有不同。
一般來說,嬰幼兒容易發生臍疝氣或腹股溝疝氣。
臍疝氣通常隨著成長發育會逐漸消失,因此多半先行觀察,超過三歲仍有肚臍膨出相當明顯或懷疑有腸子嵌塞在疝氣處則需要手術治療。
腹股溝疝氣則普遍分布在各個年齡層,原則上一但確診應儘早治療,以免發生腸嵌塞的危險。
目前因為材料的進步,除了傳統的修補手術之外,患者尚有多種人工腹膜補強手術或內視鏡手術可選擇,不但術後疼痛減少,再復發的比例也降低,十分值得考慮,且全腹膜式腹股溝疝氣修補為最接近完美的修補手術。
== 參考資料 Patas saan qmita pnatas. ==
https://www.tph.mohw.gov.tw/?aid=801&pid=10&page_name=detail&iid=945
4ib1zghr7simx6tf7wuyvikuctztaxb
疥瘡 Mluqah hiyi
0
2427
107256
107255
2025-04-11T18:36:58Z
Lawpaw0724
2496
107256
wikitext
text/x-wiki
== Mluqah hiyi ==
Manu ka Mluqah hiyi ? Mluqah hiyi. Peyyah kuwi keyka niqan meeru ka mnarux nii.
Mluqah hiyi kuwi cipiq babal. qmita da binaw ini duwa qtan. Mluqah hiyi kuwi mniq babaw seejiq ni camac(Mdka ngingaw 、huling) heyya. Maha mniq hiyi niya kmari beling, hmiti kuci ni dnbarung. keyka hiyi niya mkerak balay.
Pniyah inu ka meeru ni how :
Smdaling meeru:niqan hiyi、pala、lukus.meeru lalay.
Mniq dakeun lala seejiq nhari balay meeru(mdka mniq sapah pyasan、aji uri o qnpringan heytay、qnpringan msangay rudan). Nasi niqan mnurax ka sejiq niyax sapah.Asi uri o smdaling niqan mluqah hiyi ka smdaling pangan meeru mnurax.
Balay ta qitan mnurux ni psapoh:
Mkerak balay.mtaqei kman.mukun pala binaw.keyka mkerak balay.
Ada su Mluqah hiyi kuwi ni.smkuxul mniq babaw hiyi ni mrubu hey ya. kukuh、kukuh bbaang、bawa pungu、qduwan duma、puwa、sule、跨下 ni 生殖器.smriyu mdka kumi mbanah 疹.
Ada sow kmawah mbiyax balay.manu kiya msriyu ka mluqah、溼疹 ni stliyus.
psapuh ni qlahang :
Tukingal.
Smrngaw ising.handu su trima kdjiyax. Misoh sapoh pqili ka Mluqah hiyi kuwi wawa,Pneyax warux beydat duma misoh sapoh kana(qras dow iya kiya),Anaq so ungan ka mnurux hini luqah.nda misoh sapoh uri,qtan da ka psapoh jiyax niya o. Asi ka Kingal sngayan beydat dha sngayan.
Tudha.
sapoh mkrak binaw. Asi ka misoh luqah hey ya.kingal diyax mdha beytaq mtru. Nsi sum da mkrak na.Dowa su musa mangal kori in hari mkrak. Iya balay kmawah.
Tutru.
Mluqah hiyi meeru balay.Nasi tnsapah ni asi uri o suupu tnsapah. niqan mdka mnarux nii,Asi ka ktai balay kensa. Nhari misoh sapoh. Kcugun maha meeru kana.
Tuspac.
Lukus ni pala.Asi ka mjilux qsiya(Ya ba 50-60度),Clingan ta rima-maxal pungkang. Dowa mangal 電熨斗 Clingan uri.
Pala binaw.Ini duwa mangal mjilux qsiya muda.Asi ka psaun nganguc thdawan. Asi squn dha sngayan. Mluqah hiyi kuwi nim aha nanaq mhuqil.
Turima.
paan mnarux sii da. Iya balay wowsa nganguc msangay kman. Ini duwa msupu thuy mduwyi pala、tawru、lukus uri.
== 疥瘡 ==
何謂疥瘡 ? 俗稱「生疥」,是因疥蟲引起的傳染性皮膚病。
疥蟲體積很小,無法以肉眼辨識,成蟲約0.3mm,寄生在人或動物 ( 如貓、狗等 ) 的皮膚角質層,會在皮下挖掘隧道,並留下糞便或產卵而引起皮膚劇癢。
傳染途徑:
接觸感染,包括身體、床單、衣物等,傳染力很強,
容易在團體住宿的環境 (如學校、軍隊、安養院等),有病的家人返家住宿,或接觸到有疥瘡的動物後得到感染。
臨床症狀:
其癢無比,尤其在夜間睡覺,蓋上棉被時,更為明顯。
由於疥蟲喜歡寄生於皮膚皺褶及柔軟處,常可以發現在指縫、指側、腕關節、腋下、乳房邊、肚臍周圍、陰部、跨下及生殖器等處,出現針尖大小的紅色丘疹。
由於厲害的搔抓,常因而併發潰瘍、溼疹及細菌感染。
治療及護理:
1. 依醫師指示,每天洗完澡後使用殺疥蟲之外用塗敷劑,自頸部以下全身塗抹(臉部不須使用),不論有無病變的皮膚均需塗抹,治療期間視個人情況約一至二週。
2. 止癢藥膏於紅疹處使用,每日二至三次。若仍有搔癢感,請局部冷敷止癢,切勿搔抓。
3. 因疥瘡傳染力極高,若家屬或同住之人有類似病況,須詳細檢查,同時使用殺蟲藥水,避免互相傳染。
4. 貼身衣物及床單須以熱水(約攝氏50-60度),燙5-10分鐘,或電熨斗燙過。
棉被及毛毯等無法用熱水處理時,應置於陽光下曝曬,並隔離儲藏2週,疥蟲自然死亡。
5. 發病期間勿至公共場所過夜,亦不可與他人共用床單、毛巾、衣物等。
== 參考資料 Patas saan qmita pnatas ==
https://www.tph.mohw.gov.tw/?aid=801&pid=25&page_name=detail&iid=1127
h6x113rlbu04u3zxb791ejyhr61v2nt
Pprngagun empduuy:KiranBOT
3
2428
107674
2025-06-16T10:25:09Z
KiranBOT
2558
soft redirect to [[:en:user talk:sernamekiran]]
107674
wikitext
text/x-wiki
{{soft redirect|en:User talk:Usernamekiran}}
qr0mf2vw16c27hfhur0f0o18ckxriwd
Pprngagun empduuy:Usernamekiran
3
2429
107675
2025-06-16T10:25:12Z
KiranBOT
2558
soft redirect to [[:en:user talk:sernamekiran]]
107675
wikitext
text/x-wiki
{{soft redirect|en:User talk:Usernamekiran}}
qr0mf2vw16c27hfhur0f0o18ckxriwd